24 Ki̇tâbu'l Cenâi̇z PDF

Cenazeler
24-KITBU'L-CENIZ 1- Bab: Cenazeler Hakkinda ve Son Sz "La ilahe illellah" Olan Kimse Hakkindadir 2- Cenazelerin Ardindan Gitmekle Emr Edilmesi Babi 3- lmden Sonra, Kefeni Iine Sarildigi Zaman lnn Yanina Girmek Babi 4- Bab: Insan, l Sahiblerine (ve Din Kardeslerine) lm Haberini Aiklar 5- Cenazeyi Bildirmek Babi 6- Bir ocugu lp de Allah'in Hkmne Razi; Rahmet ve Magfiretini mid Edici Olarak Sabreden Kimsenin Fazileti Babi . 7- Erkegin, Kabir Yanindaki Bir Kadina "Sabret!" Damesi Babi 8- ly Su ve Sidr Ile Yikamak ve Abdest Aldirmak (Yahud Abdest Almak) Babi 9- lnn Tek Sayida Yikanmasinin Mstehab Olacagi Babi 10- Bab: lnn Yikanmasina Sag Azalariyle Baslanir 11- lnn Abdest Yerleri Babi 12- Bab: Kadin, Erkek Izari Iinde Kefenlenir Mi? 13- Bab: Cenazeyi Son Yikayisinda Kafrlu Su Kullanir 14- Yikama Sirasinda Kadinin Sa rgsn zmek Babi 15- Bab: lye I Gmlegi Giydirmek Nasildir? 16- Bab: l Kadinin Sai Bukle Yapilir Mi? 17- Bab: l Kadinin Salari Arkasina Atilir 18- Kefen Iin Beyaz Bez (Kullanilmasi) Babi 19- Cenazeyi Iki Bez Iinde Kefenleme Babi 20- l Iin Gzel Koku Kullanmak Babi 21- Bab: Ihramli Iken len Kimse Nasil Kefenlenir? 22- Etrafi Dikilen Yahud Etrafi Dikilmeyen Gmlek Iinde Kefenleme ve Gmleksiz Kefenlendirilen Kimse Babi 23- Gmleksiz Kefenleme Babi 24- Baslik Olmayarak Kefen Babi 25- Kefen. lnn Malinin Mecmuundan Tesviye Edilir (te Birinden Degil) Babi 26- Bab: Bir Tek Bezden Baskasi Bulunmadigi Zaman (Ne Yapilir)? 27" Bab: l Sahibleri, lnn Yalniz Bas Tarafini Yahud Yalniz Ayak Tarafina rtecek Seyden Baska Kefen Yapacak Birsey Bulamadiklari Zaman, O Tek Seyle lnn Yalniz Gvdesiyle Bas Tarafini rterler 28- Peygamber (S) Zamaninda Kefen Hazirlayan ve Bu Isi Redd ve Inkar Olunmayan Kimse Babi 29- Kadinlarin Cenazeler Ardindan Gitmeleri (Mes'elesi) Babi 30- Kadinin, Kocasindan Baskalarinin lm zerine Yas Iin Sslenmeyi Terketme Sresi Babi 31- Kabirleri Ziyaret Etmek Babi 32- Peygamber(S)in: "l, kendi ailesinin bir nevi' aglamasindan dolayi azb olunur" Sz Babi 33- l zerine Feryadla Aglamanin Mekruh Kilinmasi Babi 34- Bab
http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]
Cenazeler
35- Bab: 'Yakalar yirtan bizden degildir" 36- Bab: Peygamber (S), Sa'd Ibn Havle'ye Mersiye Edip Hznn Aiklamistir 37- Musibet Sirasinda Sa Yolmanin Nehyedilmesi Babi 38- Bab: 'Yanaklara vuran bizden degildir' 39- Musibet Sirasinda Cahiliyyet agirisinin ve Vaveyla Etmenin Nehyolunmasi Babi 40- Bir Musibet Sirasinda Oturan ve Kendisinde Hzn Farkedilen Kimse Babi 41- Musibet Sirasinda Kederini Aiga Vurmayan Kimse Babi 42- "Sabr, musibetin birinci darbesi sirasindadir" Babi 43- Peygamber(S)'in: "(Y Ibrahim!) Bizler senin ayriligin sebebiyle ok kederliyiz" Kavli Babi 44- Hasta Yaninda Aglamak Babi 45- Feryad (ve) Figan Etmenin ve (Yksek Sesle) Aglamanin Nehyedilmesi ve Bu Fiillerden Men' Edilmesi Babi 46- Cenaze Iin Ayaga Kalkmak Babi 47- Bab: Cenaze Iin Ayaga Kalktiginda Insan Ne Zaman Oturur? 48- "Bir Cenaze Ardindan Giden Kimse, O Cenaze Erkeklerin Omuzlarindan Indirilip Konuluncaya Kadar Oturmaz, Eger Bundan nce Oturursa Kalkmakla Emredilir" Babi 49- Bir Yahudi Cenazesi Iin Ayaga Kalkan Kimse Babi 50- Cenazeyi Kadinlarin Degil de Erkeklerin Tasimasi Babi 51- Cenazeyi Yolcu Edip Tasimakta Sr'at Edilmesi Babi 52- lnn Tabut zerinde Iken "Beni Yerime Ulastiriniz!" Kavli Babi 53-Cenaze Namazinda Imamin Arkasinda Iki Yahud Sira Saff Olan Kimse Babi 54- Cenaze Namazinda Cenazeye Karsi Sira Ile Dizilmis Safflar Babi 55- Cenazeler zerinde Kilinan Namazlarda Erkeklerin Beraberinde ocuklarin Da Saff Tutmalari Babi 56- Cenazenin zerine Namaz Kilmanin Kaanunlastirilmasi Babi 57- Cenazelerin Beraberinde Gitmenin Fazileti Babi 58- Cenaze Gmlnceye Kadar Bekleyen Kimse Babi 59- Cenazeler zerine Kilinan Namazlarda ocuklarinda Da Insanlarin Beraberinde Cenaze Namazi Kilmalari Babi 60- Cenazeler zerine Kilinacak Namazlarin (Bunun Iin Ayrilmis Musallada) Namazgahta ve Mescidde Kilinmasi Babi 61- Kabirler zerinde Mescidler Edinmenin Mekruh Kilinmasi Babi 62- Lohusaligi Iinde ldgnde Lohusa Kadinin zerine Cenaze Namazi Kilinisi Babi 63- Bab: Cenaze Namazini Kildiracak Kimse, Kadin ve Erkek Cenazesinin Neresine Dogru Dikelir? 64- Cenaze zerine Kilinan Namazda Drt Tekbir Alinmasi Babi 65- Cenaze zerine Kilinan Namazda Ftihatu1-Kitb Sresini Okuma (nin mesrulugu) Babi 66- l Gmldkten Sonra Kabir zerine Cenaze Namazi Kilinmasi Babi 67- Bab: l, (Dirilerin) Ayakkabilarinin Sesini Isitir 68- El-Arzul Mukaddese'de Yahud Onun Gibi Mukaddes Olan Diger Yerlerde Gmlmeyi Arzu Eden Kimse Babi 69- Cenazeyi Geceleyin Gmme Babi
Cenazeler
70- Kabir zerine Mescid Kurulmasinin Meni) Babi 71- (Lahdine Yerlestirmek Iin) Kadinin Kabrine Girecek Kimse Babi 72- Sehid zerine Namaz Babi 73- Bir Kabir Iinde Iki ve Kisinin Gmlmesi Babi 74- Sehidleri Yikamayi Dsnmeyen Kimse Babi 75- Lahdin Iinde ne Geirilen Kimse Babi 76- Kabir Iine Izhir ayiri ve Kuru Ot Konulusu Babi 77- Bab: l Herhangi Bir Sebebden tr Kabirden ve Lahidden ikarilir Mi? 78- Kabir Iinde Bulunacak Lahid ve Yarik Babi 79- Bab: Sabi (Yani ocuk) Islam'a Girip de ldg Zaman zerine Cenaze Namazi Kilinir Mi? 80- Bab: Msrik Olan Kimse lm Sirasinda "L ilahe ille'llah" Dedigi Zaman? 81- Kabir zerine Hurma Dali Koyma Babi 82- Muhaddisin Kabir Yaninda Va'z Etmesi ve Bu Sirada Arkadaslarinin Onun Etrafinda Oturmalari Babi 83- Kendi Kendini ldren Kimse Hakkinda Gelen Hadisler Babi 84- Mnafiklar zerine Cenaze Namazi Kilmanin ve Msrikler Iin Allah'tan Magfiret Istemenin Mekruh Kilinmasi Babi 85- Insanlarin ly Hayirla Anip vmeleri Babi 86- Kabir Azabi Hakkinda Gelen Hadisler Babi 87- Kabir Azabindan Allah'a Siginmak Babi 88- Giybet ve Sidikten Dolayi Kabir Azabi Babi 89- lye, Sabah Aksam Kendi Oturacagi Yerinin Gsterilmesi Babi 90- lnn, Tabut zerinde Tasinirken Syledigi Kelam Babi 91- (Henz Buluga Ermeden len) Mslman ocuklari Hakkinda Sylenmis Hadisler Babi 92- Msriklerin len ocuklari Hakkinda Sylenmis Hadisler Babi 93- Bab 94- Pazartesi Gnndeki lm Babi 95- Birdenbire (Ansizin) lmek Babi 96- Peygamber (S) ile Eb Bekr ve Umer'in Gmlsleri Hakkinda Gelen Hadisler Babi 97- llere Svmek ve Ktlemekten Nehyedilmesi Babi 98- llerin Serriilerini Anmak Babi Rahman ve Rahim olan Allah 'in ismiyle 24-KITBU'L-CENIZ [1] (Cenazeler Kitabi) 1- Bab: Cenazeler Hakkinda [2] ve Son Sz "La ilahe illellah" Olan Kimse Hakkindadir [3]
Ve Vehb ibn Mnebbih'e: L ilahe HleHlh cennetin anahtari degil midir? denildi. Vehb: Evet,
Cenazeler
anahtaridir; lkin bu anahtarin muhakkak kendine mahss bir takim disleri vardir. Eger sen cennetin kapisi nne disleri bulunan br anahtar ile gelirsen o kapi sana ailir, yoksa kapi sana ailmaz, [4] demistir . 1-....... Eb Zerr (R) syle demistir: Raslullah (S): "Bana Rabb 'im tarafindan gelen (Cibril) geldi de: mmetimden her kim Allah 'a hibir seyi ortak tanimayarak lrse, o kimse cennete girer, diye haber verdi -veya bununla beni mjdeledi-" buyurdu. Ben: (Y Raslallah!) O adam zina ettigi ve hirsizlik yaptigi tak-drde de (yine cennete girer) mi? dedim. Raslullah: [5] "(Evet) zina ettigi ve hirsizlik yaptigi takdrde de" . 2- .......Abdullah ibn Mes'd (R) syle demistir: Raslullah (S): "Allah'a bir seyi ortak sayarak len kimse cehenneme girer" buyurdu. Ben de: Allah'a hibir seyi ortak kilmayarak len kimse cennete [6] girer, dedim . 2- Cenazelerin Ardindan Gitmekle Emr Edilmesi Babi 3- .......el-Beru'bnu zib (R) syle demistir: Peygamber (S) bize yedi seyi islememizi emretti, yedi seyden de bizi nehy eyledi: Peygamber bize cenazeler ardindan gitmeyi; hastayi ziyaret etmeyi; da'veti-yi icabet eylemeyi; zulme ugramisa yardim etmeyi; yemini kabul etmeyi; selmi karsilamayi; aksirana du etmeyi emreyledi. Yine Peygamber (S) bizi gms kap (kullanmak)tan; altim yzkten; harr, dbc, kas-siyy, istebrak (denilen ipekli kumaslari kullanmaktan da nehyetti [7] . 4- Bize Muhammed ez-Zuhl tahds edip syle dedi: Bize Amr ibn Eb Seleme, el-Evz'den tahds etti. O syle demistir: Bana Ibnu SIhb haber verip syle dedi: Bana Sad ibnuM-Mseyyeb haber.verdi ki Eb Hureyre (R) syle demistir: Ben Raslullah(S)'tan isittim; syle buyuruyordu: "Mslmnin mslmn zerindeki hakki bestir: Selmi karsilamak; hastayi ziyaret etmek; [8] . cenazeler ardindan gitmek, da'vete icabet eylemek ye aksirana du eylemek" Bu hadsi rivayet etmekte Amr ibn Eb Seleme'ye, Abdurrazzk ibn Hemmm mutbaat etmis ve bize Ma'mer ibn Rsid haber verdi demistir. Bu hadsi, Selme ibn Ravh, Ukayl ibn Hlid'den rivayet etmistir. 3- lmden Sonra, Kefeni Iine Sarildigi Zaman lnn Yanina Girmek Babi nusmadi. Dogru ise'nin odasina girdi. Hemen Peygamber'e yaklasti. Peygamber'in yz Yemn [9] . bir brde ile rtl idi. Yznden rty ati. Sonra zerine kapandi ve O'nu pt; sonra agladi
Cenazeler
Bunun ardindan: Y Nebiyallah! Babam sana feda olsun. Allah sana bu lm siddetinden baska ikinci bir lm vermeyecektir. Sana yazilmis olan bu mukadder lm geidini ise simdi gemis bulunuyorsun, dedi. Rv Eb Seleme syle dedi: Ibn Abbs da bana sunu haber verdi. Eb Bekr, ise'nin odasindan ikti. O sirada Umer insanlara bir-seyler sylyordu. Eb Bekr ona: Otur, dedi. Fakat Umer (dehsetinden) oturmadi. Eb Bekr tekrar: Otur, dedi. Umer yine oturmadi. Bunun zerine Eb Bekr yksek sesle seh-det getirdi. Bu sirada halk Umer'i birakip, Eb Bekr'in yanma geldiler. Eb Bekr Allah'a hamd ve sena ettikten sonra, sunlari syledi: Amma ba'du: Sizden her kim Muhammed'e ibdet ediyor idiyse, bilsin ki, Muhammed lmstr. Her kim de Allah'a ibdet ediyorsa, bilsin ki, Allah diridir, lmszdr. Yce Allah syle buyurdu: ' 'Muhammed ancak bir rasldr. O 'ndan evvel daha nice rasller gelip gemistir. Simdi O, lr yhud ldrlrse kelerinizin stnde (gerisin geri) mi dneceksiniz? Kim byle iki kesi zerinde (ardina) dnerse elbette Allah 'a hibir seyle zarar yapmis olmaz. Allah skr (ve sebat) edenlere mkfat verecektir" (iu imrn: 144). Ibn Abbs rivayetine devamla: Allah'a yemin ederim ki, Eb Bekr bu yeti okuyuncaya kadar sahbler hayretlerinden bu yeti hi bilmiyorlarmis gibi idiler. Sanki Allah bu yeti yeni indirmisti de, onlar Eb Bekr'den yeni duyup greniyorlardi. Her isiten sahb muhakkak yeti (hayret iinde) [10] . kendi diliyle okuyordu 6- .......bn Sihb syle demistir: Bana Zeyd ibn Sbit'in oglu Hrice haber verdi. Ona da Ensr'dan, Peygamber'e bey'at etmis olan mm'1-Al' ismindeki kadin (R) syle haber vermistir: Muhacirler kur'a ile (Ensr arasinda) taksim edilmisti. Bizim ailenin payina da Usmn ibn Maz'n dsmst. Biz Usmn'i evlerimizde konuk ettik. Fakat Usmn (bir sre sonra) lm sebebi olan bir hastalikla hastalandi. Vefat edince gasl edildi ve kendi elbisesi ile kefenlendi. Sonra Rasluilah cenazeye geldi [11] . Ben (cenazeyi tezkiye ederek): Y Eb Sib! Allah'in rahmeti senin zerine olsun. Benim senin hakkindaki sehdetim sudur: Yemn ederim ki, Allah seni kerem ve inayetine mazhar kilmistir, dedim. Bunun zerine Peygamber: "Allah 'm bu lye kerem ve inayet ettigini sana bildiren nedir?" buyurdu. Ben: Y Raslallah! Babam sana feda olsun. Allah (buna ikram etmez de) kime ikram eder? dedim. Bu defa da Peygamber: "Usmn ibn Maz'n'a gelince, muhakkak ki, lm ona gelmistir. Ve A ilah 'a yemn ederim ki, ben de bu l iin hayr ve saadet ummaktayim. Yine Allah 'a yemin ederim ki, ben Allah 'in Rasl [12] . iken bana (ve size, yarm) Allah tarafindan ne muamele yapilacagini bilemem" buyurdu [13] mm'1-Al': Vallahi bundan sonra ben ebeden hibir kimseyi tezkiye etmem, demistir .
Cenazeler
7-.......Bize el-Leys, bu hadsin benzerini tahds etti. Ve Nfi' ibnu Yezd, Ukayl'den "Ona ne [14] muamele yapilacagini bilemem" seklinde syledi . [15] Bu hadsi rivayet etmekte ona Suayb, Amr ibnu Dnr ve Ma'-mer mutbaat etmislerdir . 8- .......Bize Su'be tahds edip syle dedi: Ben Muharnmed ibnu'l-Mnkedir'den isittim; o syle dedi: Ben Cbir ibn Abdillah(R)'ten isittim; o syle dedi: Babam (Uhud'da) sehd edildigi zaman, ben aglayarak yznden elbisesini amaya basladim. Oradakiler beni aglamaktan nehyediyorlardi. Hlbuki Peygamber (S) beni nehyetmiyordu. Halam Ftima da aglamaya basladi. Peygamber (S): "(Y Ftima!) Siz ona aglasamz da, aglamasaniz da, siz sehidi yerinden kaldirinca-ya kadar melekler [16] . kanatlariyle onu glgelendirmekte devam ettiler'' buyurdu Bu hadsi rivayet etmekte Su'be'ye, Ibn Cureyc mutbaat etmis ve syle demistir: Bana ibnu'l[17] . Mnkedir, bunu Cbir(R)'den isittigini haber verdi 4- Bab: Insan, l Sahiblerine (ve Din Kardeslerine) lm Haberini Aiklar [18]
9-.......Eb Hureyre(R)'den (o, syle demistir): Raslullah (S) Necs'nin vefatini, Necs ldg [19] . gn bizzat haber verdi. Akabinde namaz yerine ikti, sahblerini saff yapti ve drt tekbr aldi 10-....... Enes ibn Mlik (R) syle demistir: Peygamber (S) -minber zerinde-: "Sancagi Zeyd ibn Harise aldi; akabinde sehd edildi. Sonra sancagi Ca'fer ibn Eb Tib aldi; o da sehd edildi. Sonra sancagi Abdullah ibn Revha aldi; o da sehd edildi" buyurdu. -(Bunu sylerken) Raslullah'in iki gznden yas akiyordu.- (Raslullah devamla): "Bundan sonra sancagi emirsiz olarak Hlid ibn [20] . Veld aldi ve ona feth ihsan olundu" buyurdu 5- Cenazeyi Bildirmek Babi [21]
Ve Eb Rfi\ Eb Hureyre(R)'den syledi ki, o: Peygamber (S) "Onu bana neden bildirmediniz?" [22] . buyurdu, demistir 11-....... Ibn Abbs (R) syle demistir: Hastaliginda kendisini Raslullah'in ziyaret etmekte oldugu bir insan vefat etti. Vefati da geceleyin oldu da, onu geceleyin gmdler. Sabah olunca onu Raslullah'a haber verdiler. Raslullah (S): "Onu bana bildirmekten sizleri men'eden nedir?" buyurdu. Sahbler: Gece idi; gece karanlikti. Bunun iin sana mesakkat vermek istemedik, dediler. Akabinde [23] . Raslullah o ztin kabrine geldi ve kabre karsi namaz kildi
Cenazeler
6- Bir ocugu lp de Allah'in Hkmne Razi; Rahmet ve Magfiretini mid Edici Olarak [24] Sabreden Kimsenin Fazileti Babi . Azz ve Cell olan Allah da: "Sabredenlere mjdele... " (ei-Bakara: 155) buyurdu [25] .
12-.......Enes ibn Mlik (R) syle demistir: Peygamber (S) syle buyurmustur: "Henz ergenlik agina ulasmadan ocugu len insanlardan hibir mslmn yoktur ki, ill Allah g mslmni, [26] . bu ocuklara ihsan ettigi genis rahmeti ile cennete girdirmis olmasin" 13-....... Bize Abdurrahmn ibnu'I-Isbahn, Zekvn'dan; o da Eb Sad(R)'den tahds etti (o, syle demistir): Kadinlar Peygamber'e: Bizim iin bir gn ayir, dediler. Nihayet ayirdigi gnde Peygamber kadinlara va'z etti. Ve bu arada: "Herhangi bir kadinin ocugu lmsse, o ocuklar cehenneme karsi birer siper olurlar" buyurdu. Bir kadin: iki tane (lmsse)? dedi. Peygamber (S): "Iki tanesi de (yledir)" buyurdu. Ve Serk ibn Abdillah, Ibnu'l-Isbahn'den syledi. Abdurrahmn ibnu'I-Isbahn syle demistir: Bana Eb Salih Zekvn es-Sem'n, Eb Sad ile Eb Hureyre'den; onlar da Peygamber'den olmak [27] . zere tahds etti. Eb Hureyre: "Bulg agina varmamis ocuk" demistir 14- Bize Al ibnu'l-Medn tahds edip syle dedi: Bize Sufyn ibn Uyeyne tahds edip syle dedi: Ben ez-Zuhrf den isittim; o da Sad ibnu'l-Mseyyeb'den; o da Eb Hureyre(R)'den. Peygamber (S) syle buyurmustur: " ocugu len herhangi bir mslim kisi cehenneme girmez; ancak Allah'in yemini yerini bulacak kadar girer". Eb Abdillah el-Buhr burada: "Sizden hibiriniz mstesna olmamak zere ill oraya (cehenneme) ugrayacaktir. Bu, Rabb'imn uhdesinde vcib kildigi, kaza ettigi bir seydir'' (Meryem: 7i) yetini [28] . syledi 7- Erkegin, Kabir Yanindaki Bir Kadina "Sabret!" Damesi Babi 15-.......Bize Sabit el-Bunn tahds etti. Enesibn Mlik (R) syle demistir: Peygamber (S) bir kabir yaninda aglamakta olan bir kadina ugradi da, o kadina "Allah'a ittikaa et ve sabreyie!" buyurdu [29] . 8- ly Su ve Sidr Ile Yikamak ve Abdest Aldirmak (Yahud Abdest Almak) Babi [30]
Ibn Umer (R) Sad ibn Zeyd'in vefat eden bir oglunu yikayip kokulandirdi ve cenazeyi nakledip, [31] . namazini kildi ve kendi abdest organlarini (tekrar) yikamadi [32] Ibn Abbs (R) da "Mslim diri iken de, l iken de necs olmaz" demistir .
Cenazeler
Sa'd ibn Eb Vakkaas da: "Eger l (dnen) necs '.; olsaydi ben ona elimle dokunmazdim" demistir [33] . [34] Ve Peygamber (S): "M'min necs olmaz" buyurmustur . 16- ....... mm Atiyye el-Ensriyye (R) syle demistir: RaslulIah(S)'m kizi vefat ettiginde [35] : "Kizum su ve sidr ile , yhud bes yhud lzum grrseniz Raslullah yanimiza geldi de bundan daha ok yikayiniz. Son def ak inde kfur yhud kfur nev'inden kokulu birsey kullaniniz. Yikamayi bitirdiginiz zaman bana bildiriniz1' buyurdu. Biz yikamayi bitirdigimizde Peygamber'e haber verip bildirdik. Ra-slullah bize hikv denilen kendi izrini verdi de: "Bunu kizima i gmlegi yapin " buyurdu. Rv Muhammed ibn Srn: mm Atiyye hikv ile izrini kasdediyor, demistir [36] . 9- lnn Tek Sayida Yikanmasinin Mstehab Olacagi Babi 17- .......Bize Abdulvahhb es-Sakaf, Eyyb es-Sahtiyn'den; o da Muhammed ibn Srn'den tahds etti. mm Ayye (R) syle demistir: Bizler, kizim yikamakta oldugumuz sirada Raslullah (S) yanimiza girdi de: "Onu su ve sidr ile , yhud bes, yhud da bundan daha fazla yikayiniz. Son yikayista kfur kullaniniz. Yikamayi bitirdiginizde bana bildiriniz" buyurdu. Biz yikamayi bitirdigimiz zaman kendisine haber verip bildirdik. Raslullah bize hikv denilen izrini atti da: [37] . "Bunu kizima i gmlegi yapin" buyurdu Ve Eyyb es-Sahtiyn, yine geen isnd ile syle demistir: Bu mm Atiyye hadsini bana Muhammed ibn Srn'in haber verdigi gibi, ktzkardesi Hafsa bintu Srn de tahds etti. Fakat [38] , yine Hafsa'nm hadsinde, Muhammed'in hadsinden fazla olarak: "Kizimi tek sayida yikayiniz" Hafsa'nm hadsinde: " su, yhud bes su, yhud yedi su yikayiniz"; yine Hafsa'nm hadsinde Raslullah'in: "Onu yikamaga saglarindan baslayiniz ve abdest uzuvlarindan baslayiniz" buyurdugu; yine Hafsa'nm hadsinde: mm Atiyye'nin, biz onun saini bukle yaptik, dedigi fikralari vardir [39] . 10- Bab: lnn Yikanmasina Sag Azalariyle Baslanir 18-.......mm Atiyye (R) syle demistir: Raslullah (S), kizinin yikanmasi hususunda: "Bedeni/ [40] . sag yanlari ile ve abdest uzuvlari ile yikamaya baslayiniz" buyurdu 11- lnn Abdest Yerleri Babi 19- .......mm Atiyye (R) syle demistir: Bizler Peygamber'in kizini yikamaya koyuldugumuzda; bizler onu yikarken, bize hitaben: "Onu sag taraflarlyle ve abdest uzuvlariyla yakamaga baslayiniz"
Cenazeler
buyurdu
[41]
12- Bab: Kadin, Erkek Izari Iinde Kefenlenir Mi? 20- ....... mm Atiyye (R) syle demistir: Peygamber'in kizi vefat etti. Bunun zerine Peygamber (S) bize: "Onu yhud bes yhud eger gerekli grrseniz bundan fazla sayida yikayiniz. Yikamayi bitirdiginizde bana bildiriniz" buyurdu. iz yikamayi bitirince Peygamber'e haber verip bildirdik. [42] . Peygamber belinden izrini ikardi ve: "Bu izan kizima i gmlegi yapin" buyurdu 13- Bab: Cenazeyi Son Yikayisinda Kafrlu Su Kullanir 21-.......Bize Hammd ibri Zeyd, Eyyb'dan; o da Muhammed ibn Srn'den tahds etti. mm Atiyye syle demistir: Peygamber'in kizlarindan biri vefat etti. Bunun akabinde Peygamber disari ikti da: "Kizimi su ve sidr ile yhud bes, yhud eger gerekli grrseniz bundan daha fazla sayida yikayiniz. Sonuncu yikayista kfur yhud kfur nev 'inden kokulu birsey kullaniniz. Yikamayi bitirdiginizde bana bildiriniz" buyurdu. mm Atiyye dedi ki: Biz yikamayi bitirince kendisine bildirdik. Peygamber bize kendi izrini atti da: "Bunu kizima i gmlegi yapin" buyurdu. Ve yine Eyyb es-Sahtiyn'den; o da Hafsa bntu Srn'den; o da mm Atiyye'den yukarida geen hadsin benzerini rivayet etti. Burada mm Atiyye syle demistir: Raslullah: "Onu , yhud bes, yhud yedi, yhud da eger gerekli grrseniz bundan daha fazla sayida yikayiniz" buyurdu. [43] . Hafsa dedi ki: mm Atiyye: Biz onun basim bukle yaptik, dedi 14- Yikama Sirasinda Kadinin Sa rgsn zmek Babi Ibn Srn: lnn sainin zlp bozulmasinda beis yoktur, demistir [44]
22- .......Bize IbnCureyc haber verdi. Eyyb es-Sahtiyn syle dedi: Yine ben Hafsa bintu Srn'den isittim; o syle dedi: Bize mm Atiyye (R) tahds etti ki, onlar Raslullah'm kizinin basini bukle yapmislardir. Ibn Atiyye:Biz yikayacagimiz sirada sa rglerini zdk. Sonra basini [45] . yikadik, sonra da salari bukle yaptik, dedi 15- Bab: lye I Gmlegi Giydirmek Nasildir? Ve Hasen el-Basr: Besinci bez ki, l yikayici gmlegin altindan olrnak zere, uyluklarin asagisini [46] . ve yukarisini bununla sarip baglar, demistir 23- ....... Bize bnu Cureyc haber verdi. Ona da Eyyb haber verip syle demistir: Ben Muhammed ibn Srn'den isittim, syle diyordu: Raslullah ile bey'at etmis Ensr kadinlarindan biri olan mm
Cenazeler
Atiyye Basra'ya geldi. Basra'daki bir ogluna yetisip grmek zere ansizin geliyordu; fakat ona yetisememisti. Iste o zaman bize tahds edip syle dedi: Biz Peygamber'in kizini yikama hlinde iken yanimiza Peygamber (S) girdi de: "Onu su ve sidr ile yhud bes, yhud gerekli grrseniz bundan daha fazla sayida yikayiniz. Son yikayista kfur kullaniniz. Yikamayi bitirdiginiz zaman bana bildiriniz" buyurdu. mm Atiyye dedi ki: Biz yikamayi bitirince Peygamber bize hikvesini (yn izrmi) atti da: "Bu izan o kiza i gmlegi yapin" buyurdu. Eyyb dedi ki: Muhammed ibn Srn bunun zerine bir sey ziyde etmedi Yine Eyyb: Bu yikanan kiz, Peygamber'in hangi kizidir bilmiyorum, dedi. Ve yine Eyyb: Is'r, yikayici kadinlar o kizi bu izr iine sardilar demektir. (Tbiler'in ller bilgisinde en lim olani) Muhammed ibn Srn de iste byle kadin cenazesine [47] . boydan boya i gmlegi giydirilmesini ve izr baglanmamasini emreder idi, demistir 16- Bab: l Kadinin Sai Bukle Yapilir Mi? [48]
24-....... Bize Sufyn (es-Sevr), Hism ibn Hassn'dan; o da mm'l-Huzeyl (Hafsa bintu Srn)'den; o da mm Atiyye(R)'den tahds etti. mm Atiyye: Biz Peygamber'in kizinin salarini rdk, yn rg yaptik, demistir. Vek' de dedi ki: Sufyn es-Sevr: Alin peremini bir bukle, basin iki yan tarafinin salarini da ayri ayri iki bukle yapmistir, dedi. 17- Bab: l Kadinin Salari Arkasina Atilir 25-.......mm Atiyye (R) syle demistir: Peygamber'in kizlarindan biri vefat etti. Akabinde Peygamber (S) bize geldi de: "Onu sidrli su ile tek sayida yikayin. Ya , ya bes, yhud eger gerekli grrseniz bundan daha fazla tek sayida yikayiniz. Son yikama suyunun iine kfur yhud kfur nev'inden gzel kokulu birsey katiniz. Yikamayi bitirdiginizde bana bildirin" buyurdu. Nihayet biz yikamayi bitirdigimizde kendisine bildirdik. Peygamber bize hikve-sini (yn izrmi) [49] . atti. Biz o kizin salarim rg yaptik ve bu rgy de arka tarafina atip saliverdik 18- Kefen Iin Beyaz Bez (Kullanilmasi) Babi [50]
26- .......ise (R) syle demistir: Raslullah (S) pamuktan, suhliyye denilen para beyaz Yemen [51] . bezi iinde kefenlendi. Bu kefen paralarinin iinde gmlek ve baslik yoktu 19- Cenazeyi Iki Bez Iinde Kefenleme Babi [52]
27- .......Bize Hammd (ibn Zeyd), Eyyb es-Sahtiyn'den; o da Sad ibn Cubeyr'den tahds etti. Ibn Abbs (R) syle demistir: Bir adam Arafat'ta vakfe ederken ansizin devesinden dst. Dser dsmez deve onun boynunu kirdi. Peygamber (S): "Bu adami su ve sidr ile yikayiniz ve iki ihram bezi
Cenazeler
iinde kefenleyiniz. Ona koku srmeyiniz; basina bez de sarmayiniz. nk bu ihrmli haci kiyamet gnnde Lebbeyk, Alhumme lebbeyk... diyerek diriltilecektir" buyurdu. 20- l Iin Gzel Koku Kullanmak Babi [53]
28- .......Ibn Abbs (R) syle demistir: Raslullah'in beraberinde bir kimse Arafat'ta vakfe yaparken birden devesinden dst. Rv: Deve de onu kana brd, yhud deve onu derhl ldrd, demistir. Bnnun zerine Raslullah (S): "Onu su ve sidr ile yikayiniz ve iki ihram bezi iinde kefenleyiniz. Ona koku srmeyiniz; basina da bez sarmayiniz. nk bu zt kiyamet gnnde telbiye okuyarak [54] . diriltilecektir" buyurdu 21- Bab: Ihramli Iken len Kimse Nasil Kefenlenir? 29-.......Ibn Abbs(R)'tan (o, syle demistir): Biz Peygamber'le bulundugumuz sirada devesi bir adamin boynunu kirdi, o adam da ihrmli hlde idi. Peygamber (S): "Onu su ve sidr ile yikayiniz, iki para ihrami iinde kefenleyiniz. Ona hibir koku srmeyiniz ve basina da bez sarmayiniz. nk Allah onu kiyamet gnnde basinin saina zamk maklesi nesne srp yapistirmis bir kimse [55] . olarak diriltecektir" buyurdu 30-.......Bize Hammd ibn Zeyd, Amr ibn Dnr ile Eyyb es-Sahtiyn'den; bunlarin ikisi de Sad ibn Cubeyr'den tahds ettiler, ibn Abbs(R) syle demistir; Bir adam Arafat'ta Peygamber ile birlikte vakfe yapmakta idi. Birdenbire devesinden dst. Rv Eyyb "fevakasathu = deve onun boynunu kirdi" ta'brini syledi. Amr ise "feeksaathu = deve onu derhl ldrd" ta'brini syledi. Ve o zt derhal ld. Bunun zerine Peygamber (S): "Onu su ve sidr ile yikayin,iki ihram bezi iinde kefenleyin. Onu kokulandirmayin, basina da bez sarmayin. nk o kiyamet gnnde [56] . Eyyb: Telbiye okuyarak, dedi; Amr ise; Telbiye edici olarak, dedi- diriltilecektir" buyurdu 22- Etrafi Dikilen Yahud Etrafi Dikilmeyen Gmlek Iinde Kefenleme ve Gmleksiz [57] Kefenlendirilen Kimse Babi 31- .......Ubeydullah syle demistir: BanaNfi', bnUmer'den tahds tti (o, syle demistir): Abdullah ibn Ubeyy ldg zaman oglu Abdullah, Peygamber'e geldi ve: Y Raslallah! Gmlegini bana ver de babami onun iinde kefenleyeyim; namazini da Sen kildir ve onun iin magfiret isteyiver, dedi. Peygamber(S), Abdullah'a kendi gmlegini verdi ve: "Cenaze hazirlaninca bana haber ver de namazini kilayim" buyurdu. Mteakiben Abdullah cenazenin hazirlandigini Peygamber'e bildirdi. Peygamber onun cenaze namazini kildirmaya davrandiginda Umer (R) Peygamber'i ekti ve: (Y [58] . Peygamber Raslallah!) Allah seni mnafiklar zerine namaz kilmaktan nehyetmedi mi? dedi (S): "Ben iki tercih etme arasinda serbestim (yn istigfar etmekte ve etmemekte muhayyerim).
Cenazeler
Allah Tal: Onlar iin istigfar et yhud istigfar etme. Eger onlar iin yetmis defa istigfar dahi etsen, yine Allah kendilerini kafiyyen magfiret etmiyecektir (-Tevbe: 80) buyurdu" diye cevb verdi. Ve Raslullah, Abdullah ibn Ubeyy'in cenazesine namaz kildi. Bunun zerine: "Onlardan len hibir kimse zerine dua etme; (defn veya ziyaret iin) kabrinin basinda da dikilme. nk onlar Allah *i ve Rasl yn inkr ile kfir oldular ve onlar fsiklar olarak ldler*' (et-Tevbe: 84) [59] . 32- ....... Bize bnuUyeyne, Amr ibn Dinar'dan tahds etti. O, Cbir'den syle dedigini isitmistir: Abdullah ibn Ubeyy gmldkten sonra, Peygamber (S), Abdullah ibn Ubeyy'in yanina geldi ve onu ukurundan disari ikartti. Akabinde onun cildine kendi tkrgnden fledi ve ona gmlegini [60] . giydirdi 23- Gmleksiz Kefenleme Babi 33- .......ise (R): Peygamber (S) tane beyaz pamuk bezi iinde kefenlendi. Bu kefen paralarinin iinde gmlek de, baslik da yoktu, demistir. 34- .......ise (R): Raslullah (S) ilerinde gmlek ve baslik bulunmayan tane bez iinde [61] . kefenlendirildi, demistir 24- Baslik Olmayarak Kefen Babi 35- .......ise (R): Raslullah (S) pamuktan dokunmus sahliyye denilen para beyaz bez iinde [62] . kefenlendi. Bu kefen parala^ ri iinde ne gmlek ve ne de baslik vardi, demistir 25- Kefen. lnn Malinin Mecmuundan Tesviye Edilir (te Birinden Degil) Babi [63]
[64] At ibn Eb Rebh, ez-Zuhr, Amr ibn Dnr ve Katde de bu grse kaail olmuslardir . Amr ibn Dnr: l yikarken kullanilacak koku, lnn malinin mecmuundan sarf olunur, demistir. Ibrahim en-Naha de: lnn malindan evvel kefen ile harcamaya baslanir. Sonra borcu denir. Sonra vasiyyeti yerine getirilir, demistir. Sufyn es-Sevr de: Kabir creti, yikama harcamasi, kefen [65] . masraflari cmlesinden sayilir, demistir 36- .......Bize Ibrhm ibn Sa'd, babasi Sa'd ibn Ibrhm'den; o da babasi Ibrhm ibn Abdirrahmn'dan tahds etti. O syle demistir: Babam Abdurrahmn ibn Avf'un nne bir gn yemegi getirilmisti. Bunun zerine dedi ki: Mus'ab ibn Umeyr (Uhud'da) sehd edildi. Hlbuki o benden ok hayirli idi. Ona bir tek kaftandan baska iinde kefenlenlenecegi birsey bulunmamisti. Hamza da sehd edildi -.Yhud diger bir adam sehd edildi, demistir-. O da benden hayirli idi. Ona
Cenazeler
da bir kaftandan -yhud kaftanindan- baska iinde kefenle-nebilecegi sey bulunamamisti. Yemn olsun ki ben, hiret iin kazandigimiz hasenelerin bize bu dny haytimizda pesin verilmis [66] olmasindan endse etmisimdir, dedi; sonra da aglamaya basladi . 26- Bab: Bir Tek Bezden Baskasi Bulunmadigi Zaman (Ne Yapilir)? 37-....... Bize Su'be, Sa'd ibn Ibrhm'den; o da babasi Ibrhm'den haber verdi. O syle demistir: Orulu bulundugu bir gn babam Abdurrahmn ibn Avf un nne bir iftar sofrasi getirilmisti. Babam (sofraya bakip) syle dedi: Mus'ab ibn Umeyr (Uhud'da) sehd edildi. Hlbuki o benden daha hayirli idi. yleyken Mus'ab bir tek brde iinde kefenlendi.-Bununla basi rtlse ayaklari ailiyor; ayaklari rtlse basi ailiyordu. Rv dedi ki: Ben babam Abdurrahmn ibn Avf sunu da syledi zannediyorum: Hamza da sehd edildi. Hlbuki o da benden daha hayirli idi. Sonra bize dny ni'metlerin-den nmze serilen bunca ni'metler yazilip serildi -Yhud da: Dnydan bize verilen bunca ni'metlere nail olduk, dedi-. Hlbuki bizler, hiret iin kazandigimiz hasenelerin ta'cl edilip de, bize dnyda verilmis olmasindan endse etmekteyiz, dedi; sonra zlerek aglamaya [67] . basladi, hatt yemegi de terkeyledi 27" Bab: l Sahibleri, lnn Yalniz Bas Tarafini Yahud Yalniz Ayak Tarafina rtecek Seyden Baska Kefen Yapacak Birsey Bulamadiklari Zaman, O Tek Seyle lnn Yalniz Gvdesiyle Bas Tarafini rterler 38- .......Bize Habbb (R) tahds edip syle dedi: Biz Allah rizsini kasdederek Peygamber (S) ile hicret ettik. Artik ecrimiz (va'di geregince) Allah'a vcib oldu. Yoldaslarimizdan bunun ecr ve ni'me-tinden hibirsey tatmadan hirete gidenler vardir. Mus'ab ibn Umeyr bunlardan birisidir. Dostlarimizdan, kendilerine hicret semeresi ulasan ve bu meyveyi devsirenler de vardir. Mus'ab, Uhud gn sehd edilmisti de biz onu saracak bir kefen bulamamistik. Yalniz (sehide id) bir kaftan [68] . Brdeyle basini rttgmzde ayaklan aiga bulmustuk da bu sehdi ona sarmaga alismistik ikiyor; ayaklarini rttgmz zaman ise basi aiga ikiyordu. (Bu yokluk karsisinda) Peygamber (S) bize sehidin basini rtmemizi ve ayaklarinin stne de izhir (denilen kokulu ottan) koymamizi [69] . emreyledi 28- Peygamber (S) Zamaninda Kefen Hazirlayan ve Bu Isi Redd ve Inkar Olunmayan Kimse [70] Babi 39- .......Sehl ibn Sa'd'den (o, syle demistir): Bir kadin kenarli dokunmus bir brdeyi Peygamber'in yanina getirdi. Sehl: Bilir misiniz, brde nedir? diye sordu. Oradakiler: Semledir, ihramdir, diye cevb verdiler. Sehl:
Cenazeler
Evet yledir, dedi. Kadim: Bu brdeyi kendi elimle dokudum ve sana giydirmek iin geldim, dedi. Peygamber de o brdeyi aldi ve zten kendisinin byle bir br-deye ihtiyci vardi. Akabinde Peygamber o brdeyi rtnerek bizim yanimiza ikti. Fuln sahb de bu brdenin gzelligini belirtti ve: (Y Raslallah!) Bu ne kadar gzel; bunu bana giydir, dedi. Orada bulunanlar, o zta: Bunu sylemekle iyi etmedin. Peygamber bu brdeyi ihtiyci olarak giymisti. Sonra sen Peygamber'in hibir isteyeni reddetmez oldugunu bildigin hlde bunu kendisinden istedin, dediler. O da: Vallahi ben bu brdeyi giymek iin istemedim. Ben onu ancak benim kefenim olsun diye istedim, dedi. [71] . Sehl'ibn Sa'd: Hakkaten bu brde o ztin kefeni oldu, demistir 29- Kadinlarin Cenazeler Ardindan Gitmeleri (Mes'elesi) Babi [72]
40-.......mm Atiyye: Biz kadinlar cenazeler ardinda gitmekten nehy olunduk. Cenazeler ardindan [73] . gitmek bizim zerimize vcib kilinmadi, demistir 30- Kadinin, Kocasindan Baskalarinin lm zerine Yas Iin Sslenmeyi Terketme Sresi Babi 41- .......Muhammed ibn Srn syle demistir: mm Atiyye'nin bir oglu lmst. Vefatinin nc gn olunca, mm Atiyye safranli bir koku istedi. Akabinde bu kokuyu kendisine srd de: Biz kadinlar, kocadan baska ller iin gnden fazla yas tutmaktan nehyolunduk, dedi. 42- .......Bize Eyyb ibnu Ms tahds edip syle dedi: BanaHumeyd ibnu Nfi', Eb Seleme'nin kizi Zeyneb'den haber verdi. (mm Habbe'nin kendi kizi ve rvsi olan Eb Seleme kizi) Zeyneb [74] : Sam'dan Eb Sufyn'in lm haberi Medine'ye geldiginin nc gn (Eb syle demistir Sufyn'm kizi, annem) mm Habbe zagfe-rnli bir koku istedi. Akabinde bunu iki yanaginin safhasina ve iki kollarina srd ve: Sbhesiz ben byle sslenmekten mstagni bir kadinim. Fakat ben Peygamber(S)'i syle buyururken isittim: "Allah'a ve hiret gnne mn eden bir kadinin, esinden baska bir l zerine gnden fazla yas tutmasi hall olmaz. Lkin kadin, esinin lm [75] . zerine drt ay on gn yas tutar" 43- .......Zeyneb bintu Eb Seleme (R) haber verip syle demistir: Ben Peygamber'in zevcesi olan mm Habbe'nin yanina girdim. mm Habbe syle dedi: Ben Raslullah(S)'tan isittim, syle buyu-ruyordu: "Allah 'a ve hiret gnne mn eden bir kadina zevcinden baska bir l iin gnden fazla yas tutmasi hall olmaz. Lkin kadin, zevcinin lm zerine drt ay on gn yas
Cenazeler
tutar". Zeyneb bintu Eb Seleme syle dedi: Sonra bir kerre de ben, erkek kardesi vefat ettiginde Zeyneb [76] bintu Cahs'in yanina girdim. Zeyneb bintu Cahs da bir koku isteyip kendisine srd . Sonra da syle dedi: Benim gibi yasini basim almis bir kadinin kokuya ne ihtiyci olabilir? Su kadar ki, ben Raslullah(S)'tan minber zerinde isittim, syle buyuruyordu: "Allah'a ve hiret gnne mn eden bir kadina, zevcinden baska bir l iin gnden fazla yas tutmasi hall olmaz. Lkin kadin, [77] . zevcinin lm zerine drt ay on gn yas tutar" 31- Kabirleri Ziyaret Etmek Babi 44- .......Enes ibn Mlik (R) syle demistir: Peygamber (S), bir kabir yanmda aglamakta olan bir kadinin yanindan geti de, o kadina: ; "Allah'a ittikaa et ve sabreyle" buyurdu. Kadin: Benden uzaklas, sen benim musibetimle musbetlenmedin, dedi. Kadin Peygamber'i tanimiyordu. Kadina: Bu zt Peygamber'dir, denildi. Bunun zerine kadin Peygamber'in kapisina geldi. Kadin, Peygamber'in kapisi yanmda kapicilar [78] . (Peygamber'in yanina girdi de:) (bekiler) bulmadi Ben seni bilemedim, dedi. Peygamber (S): [79] . "Sabr ancak musibetin birinci darbesi sirasindadir" buyurdu 32- Peygamber(S)in: "l, kendi ailesinin bir nevi' aglamasindan dolayi azb olunur" Sz [80] Babi Bu azblanmaya sebeb olan aglama, sagliginda llere ferydla aglama, lnn kendi deti ve hayt [81] . yolundan oldugu zamandir nk Yce Allah: "Ey mn edenler, kendilerinizi ve aile ferdlerinizi atesten koruyun.., "buyurmustur (Tahrirn: 6). [82] . Peygamber de: "Her biriniz birer obandir ve gttklerinden sorumludur" buyurmustur l zerine yapilan aglama, lnn haytta iken yapageldigi snnetinden meydana gelmis degilse, iste bu nevi' aglama Aise'nin dedigi gibidir: "Gnahkr hibir nefs digerinin (gnh) ykn tasimaz*' (ei-En'm: 164; el-Isr: 15; Ftir: 18; ez-Zumer: 7; en-Necm: 38). Bu da Yce Allah'in su kavli gibidir: "Gnh isleyen hibir nefs, baskasinin gnhini ekmez. Eger yk agir bir kisi (diger birini) onu tasimaya agirirsa, bu, hismi da olsa, kendisine ondanhibirsey ykletilmez... " (Ft.r: isi. Ruhsat [83]
Cenazeler
verilen aglama ise, ferydsiz olan aglama o nev'idir . Ve Peygamber (S) syle buyurdu: "Herhangi bir nefs zulm ile ldrlecek olursa, muhakkak onun kan gnhindan bir pay, birinci demoglu zerinde sabit olur. Bu da sundandir: nk o birinci demoglu ldrmeyi det edenlerin [84] . birincisidir" 45- .......Usme ibn Zeyd (R) tahds edip syle dedi: Peygamber(S)'in kizi (Zeyneb) Peygamber'e: Oglum ld, bana geliniz, diye haber gnderdi. Peygamber de kizina selm syleyerek: "Allah'in aldigi ve verdigi her sey Allah'a iddir ve her sey Allah katinda belirlenmis bir mddet, bir mr iledir. Binenaleyh ey kizim, sen sabr et ve bu sabrin Allah yaninda sevabi oldugunu hatirla" diye cevb yolladi. Bu defa Zeyneb, Peygamber'e yemn vererek: Muhakkak geliniz, diye haber gnderdi. Bu haber zerine Peygamber kalkti. Maiyyetinde Sa'd ibn Ub-de, Muz ibn Cebel, Ubeyy ibn Ka'b, Zeyd ibn Sabit ve bir takim insanlar oldugu hlde Zeyneb'in evine geldi. ocuk Raslullah'm kucagina verildi. ocugun cani gidip gelmekte ve hareket hlinde idi. Rvnrn: Vcdu sanki (zafhktan) eski su kirbasi gibi idi, dedigini saniyorum demistir. Raslullah'in iki gz yas dkt. Sa'd ibn Ubde: Y Raslallah, bu yas, bu aglayis nedir? dedi. Raslullah: "Bu gzyasi, bir rahmettir ki, Allah onu kullarinin gnlleri iine koymustur. Allah ancak [85] . kullarindan merhametli olanlara merhamet ihsan eder" buyurdu 46- .......Enes ibn Mlik (R) syle demistir: Bizler Raslullah'in bir kizinin (mm Kulsm'n) cenazesinde hazir bulunduk. Enes dedi ki: Raslullah kabrin bir tarafina oturmustu. Yine Enes dedi ki: Ben Raslullah'in iki gznn yas akitmakta oldugunu grdm. Yine Enes dedi ki: Raslullah (S): "Iinizde bu gece gnh islememis kimse var midir?" diye sordu. Eb Talha: Ben varim, dedi. Raslullah: "Haydi kabre in!" buyurdu. [86] . Bunun zerine Eb Talha o kadinin kabrine indi(de yerlestirdi) 47- ..... Bize Ibnu Cureyc haber verip syle dedi: Bana Abdullah ibnu Ubeydillah ibn Eb Muleyke haber verip syle dedi: Usmn'in kizi (mm Ebn) Mekke'de vefat etmisti. (Namazinda ve gmlsnde) hazir bulunmak iin bizler de bu cenazeye gelmistik. Ibn Umer ile Ibn Abbs da bu cenazede hazir bulundular. Ben Ibn Umer ile Ibn Abbs'in arasina oturmustum. Yhud da syle dedi: Yhud ben bu ikisinden birinin yanina oturmustum da digeri de gelip benim yanima oturmustu. (Bu sirada evden kadinlarin feryadi ykseldi.) Bunun zerine Abdullah ibn Umer, yaninda bulunan Usmn'in oglu Amr'e: Su kadinlari aglamaktan nehy etmez misin? nk Raslul-lah (S): "Sbhesiz l, ailesinin
Cenazeler
kendisine aglamasindan dolayi azb edilir" buyurdu, dedi. Buna karsi Abdullah ibn Abbs da: Umer, l kendisine ailesinin her aglamasi yznden degil, bzi gn aglamasi sebebiyle azb [87] . Bundan sonra da Ibn Abbs su hdiseyi anlatip, syle dedi: olunur der idi, dedi Ben Mekke'den Umer ile birlikte hacc'dan dnmstm. Biz (Mekke ile Medne arasindaki) Beyd mevkiinde duraklamakta iken, byk bir semure agacinin altinda develi bir yolcu kaafilesi grnd. Umer bana: Git bak, bu kaafile kimlerdir? dedi. Ben de baktim ve derhl Suheyb'i tanidim. Ve bunu Umer'e haber verdim. Umer: Suheyb'i bana agir, dedi. Ben Suheyb'in yanina dndm ve: M'minlerin Emri'nin yanina gel ve onunla bulus, dedim. (Beraber Medine'ye geldik.) Umer vuruldugu zaman Suheyb aglayarak Umer'in yanina girdi ve: Vah kardesim, vah yoldasim! diyerek feryada basladi. ^ Umer: Y Suheyb! Bana mi agliyorsun? Hlbuki Raslullah: "l, ailesinin bzi gn aglamalarindan dolayi azb olunur" buyurdu, dedi. Sonra Ibn Abbs syle dedi: Umer vefat ettiginde bu vak'ayi ise'ye anlattim. ise: Allah Umer'e rahmet etsin. Allah'a yemn ederim ki, Raslullah (S): "Allah, ehl ve ailesinin lye aglamasindan dolayi bir m'mini azb eder" hadsini sylememistir. Lkin Raslullah (S): "Allah ehl ve ailesinin kendisine aglamasindan dolayi kfirin azabim artirir" buyurdu. Ve ise devamla: Size Kur'n kfidir. "Gnahkr hibir nefs, digerinin (gnh) ykn tasimaz" (ei-En'm: 164) dedi. Ibn Abbs, ise'nin bu szlerini naklettikten sonra: Hakikat su: Gldren de, aglatan da Allah'tir" (en-Necm: 43) dedi. Ibnu Eb Muleyke: Allah'a yemn ederim ki, Ibnu Umer bundan sonra birsey sylemedi, demistir [88] . 48-.......ise (R) syle demistir: Raslullah (S), ailesi basinda aglasmakta olan bir Yahd karisinin (mezari) yanindan gemisti de: "Bunlar lleri zerine agliyorlar. Hlbuki l kabrinde azb [89] . olunuyor" buyurdu 49- .......Eb Ms (R) syle demistir:Umer vuruldugu zaman Suheyb: Vah kardesim! diyerek aglamaya baslamisti. Bunun zerine Umer: Y Suheyb! Peygamber(S)'in "Sbhesiz l, dirinin [90] . aglamasi ile muhakkak azb olunur" buyurdugunu bilmez misin? dedi 33- l zerine Feryadla Aglamanin Mekruh Kilinmasi Babi Ve Umer (R): "Kadinlara ilismeyin; Eb Sleyman'a aglasinlar; baslarina toprak samadika yhud [91] . feryd (ve) fign etmedike" demistir [92]
Cenazeler
'en-Nak' ", basa toprak samak; "el-Laklaka" da, aglarken ikarilan sestir
50........ el-Mugre (R) syle demistir: Ben Peygamber(S)'den isittim, syle buyuruyordu: "Benim agzimdan yalan sylemek, baska bir kimse agzindan yalan sylemek gibi degildir. Her kim bile bile benim agzimdan yalan uydurursa atesteki yerine hazirlansin". el-Mugre dedi ki: Ben yine Peygamber'den isittim: "Herhangi lye feryd ve fignla aglanirsa, [93] . kendisine yapilan buferyd ve fign sebebiyle azblandirihr" buyuruyordu 51- Bize Abdan tahds edip syle dedi: Bana babam Usmn ibn Cebele, Su'be'den; o da Katde'den; o da Sad ibnu'l-Mseyyeb'den; o da Ibn Umer'den; o da babasi Umer ibnu'l-Hattb(R)'dan tahds etti. Peygamber (S): "l, kendisine feryd ve fignla aglanmasi sebebiyle kabrinde azb olunur" [94] . buyurmustur Bu hadsi rivayet etmekte Abdn'a Abdu'1-A'l mutbaat etmis ve syle demistir: Bize Yezd ibnu Zuray' tahds edip syle dedi: Bize Sad ibnu Eb Arbe tahds edip syle dedi: Bize Katde, Sad [95] . ibnu'l-Mseyyeb'den tahds etti Ve dem ibn Eb Iys da Su'be'den (bb hadsinin isndiyle) "l, dirinin -yhud kablenin[96] . kendisine aglamasi sebebiyle azb olunur" hadsini syledi 34- Bab [97]
52- ....... Ben Cbir ibn Abdillah(R)'tan isittim, syle dedi: Uhud gn babam sehd edilip, burnu, kulaklari, etrafi kesilmis olarak getirildi ve nihayet Raslullah'in nne konuldu. zeri bir bezle rtlms hldeydi. Ben babamin stnden rtsn amak isteyerek yanma vardim. Akrabalarim beni bundan nehyettiler. Sonra bir daha amak zere vardim. Yine kablem beni nehyettiler. Bu defa Raslullah emir buyurdu da, rt kaldirilip aildi. Bu sirada bir kadin igligi isitti ve: "Bu kadin kimdir?" diye sordu. Oradakiler: Amr'in kizidir, yhud Amr'in kizkardesidir, diye cevb verdiler. Raslullah: "Bu kadin niin agliyor?" Yhud da: "Aglamasin! nk o aziz sehidi melekler, cenazesi [98] . kaldirilincaya kadar kanatlariyla glgelemekte devam ettiler" buyurdu 35- Bab: 'Yakalar yirtan bizden degildir" 53-.......Abdullah ibn Mes'd (R) syle demistir: Peygamber (S): "(ller iin) avu ii ile yanaklarim dven, yakalarini yirtan ve C-hiliyyet agirisi ileferyd (ve) [99] . fign eden kimse bizden degildir" buyurdu
Cenazeler
36- Bab: Peygamber (S), Sa'd Ibn Havle'ye Mersiye Edip Hznn Aiklamistir
[100]
54- .......Sa'd ibn Eb Vakkaas (R) syle demistir: Veda Hacci yilinda Mekke'de tutuldugum siddetli bir hastaligimda Raslullah bana hasta ziyareti yapiyordu. Ben: Y Raslallah! Bendeki hastalik su siddetli dereceye ulasmistir. Ben mal sahibi bir kimseyim. Bana yalniz bir tek kizdan baskasi mrsi olmayacak. Buna gre malimin te ikisini sadaka yapayim mi? diye sordum. Raslullah: "Hayir, sadaka yapma" buyurdu. Yansini sadaka yapayim mi? dedim. ,M Raslullah yine: "Hayir, sadaka yapma" dedi. Sonra Raslullah syle buyurdu: "te bir (sadaka yap). te bir de byktr yhud oktur. Senin mirasilarini zengin birakman, muhta ve halka el aar halde fakir birakmandan daha hayirlidir. Ey Sa'd! Sen Allah rizsini isteyerek harcayacagin herbir nafakadan muhakkak cret alacaksin. Hatt yemek yerken esinin agzina koyacagin bir lokmadan dolayi da ecre nail olacaksin". Yine ben: Y Raslallah! (Siz Medine'ye dneceksiniz de) ben arkadaslarimin arkasinda geriye mi birakilacagim? diye sordum. Raslullah (S) syle buyurdu: "Sen geri birakilmiyacaksin. (Sayet burada kalir da) slih amel islersen, elbette onunla derecen artacak, merteben de ykselecektir. Sonra zannediyorum ki, sen uzun zaman yasatilacaksin. Hatt senden bir takim kavimler faydalanacak; diger bir takimlari da senden dolayi zarara ugrayacaklardir. Y Allah! Sahblerimin hicretlerini tamamla, onlari topuklari zerinde ters evirme!" Lkin hli zntl olan Sa'd ibn Havle'dir. Raslullah (S) ona, Mekke'de lms olmasindan dolayi [101] . sefaat edip, zlmektedir 37- Musibet Sirasinda Sa Yolmanin Nehyedilmesi Babi 55- .......Bana Eb Musa'nin oglu Eb Burde tahds edip syle dedi: (Bir kerre babam) Eb Ms siddetli bir hastalikla hastalanmisti. Bu sirada basi ailesinden bir kadinin kucaginda oldugu hlde bayilmisti. Bunun zerine kadin aglamaga basladi. Fakat Eb Ms, kadinin bu aglamasini men' etmeye muktedir olamamisti. Eb Ms bu bayginliktan aihnca syle dedi: Raslullah'm hoslanmayip uzak bulundugu kimselerden ben de uzagimdir. Sbhesiz Raslullah (S) musbet [102] . zamaninda sayha eden, saini yolan ve elbisesini yirtan kadinlardan uzak bulunmustur 38- Bab: 'Yanaklara vuran bizden degildir' 56-.......Abdullah ibn Mes'd'dan: Peygamber (S) syle buyurmustur: "Yanaklari dven, yakalan [103] yirtan ve Chiliyyet agiris bagir isiyle fery ad eden kimseler bizden degildir" .
Cenazeler
39- Musibet Sirasinda Cahiliyyet agirisinin ve Vaveyla Etmenin Nehyolunmasi Babi 57- ....... Abdullah ibn Mes'd (R) syle demistir: Peygamber (S): "Yanaklari dven, yakalari yirtan [104] . ve Chiliyyet agirisi ile bagirip agiran bizden degildir" buyurdu 40- Bir Musibet Sirasinda Oturan ve Kendisinde Hzn Farkedilen Kimse Babi [105]
58-.......Bana Amre bintu Abdirrahmn haber verip syle dedi: Ben ise(R)'den isittim, syle dedi: Peygamber'e (Mte sehdle-ri) Zeyd ibn Hrise'nin, Ca'fer'in, Abdullah ibn Revha'nin sehdlik haberi geldigi zaman, Peygamber (mescidde) oturmustu. Yznde hzn ve keder eseri fark ediliyordu. Ben de kapinin Raslullah'in grlebilecegi bir araligindan, yni kapinin yarigindan kendisine bakiyordum. Bu sirada Raslullah'a bir adam geldi ve: Ca'fer'in kadinlari, dedi ve onlarin aglastiklarim syledi. Raslullah (S) o kimseye kadinlari bu igliktan men' etmesini emretti. O adam gitti. Sonra ikinci defa Raslullah'a geldi ve kadinlarin kendisine itaat etmediklerini haber verdi. Raslullah yine: "Kadinlari nehyet!" buyurdu. O adam nc defa geldi ve: Y Raslallah! Vallahi kadinlar bize galebe ettiler, dedi. (Rv Amre dedi ki:) ise: Raslullah o adama: "Bu kadinlarin agizlarina toprak sa" buyurdu, dedi. ise dedi ki: Ben de o adama: Allah senin burnunu topraklasin, yni Allah seni zell etsin. Sen ne Raslullah'in sana verdigi emri yerine getirdin, ne de hzn ve keder iinde bulunan Raslullah'i kendi hlinde biraktin! dedim. 59-.......Enes ibn Mlik (R) syle demistir: Raslullah (S) Mane kuyusunda yetmis kadar kurr sehd edildigi zaman bir ay kunt yapti (ve msrikler aleyhine du etti). Ben Rashillah'in o zaman[106] . dan daha siddetli bir hznle zldgn asla grmedim 41- Musibet Sirasinda Kederini Aiga Vurmayan Kimse Babi [107]
Muhammed ibn Ka'b el-Kuraz de: "el-Cezau", kt sz sylemek ve kt zannda bulunmaktir, [108] . dedi Ya'kb Peygamber de: [109] "Ben kederimi, mahzunlugumu yalniz Allah'a sikyet ediyorum..." dedi (Yusuf: 84) 60- .......Bize Sufyn ibn Uyeyne tahds edip syle dedi: Bize Ishk ibn Abdillah ibn Eb Talha haber verdi. O, Enes ibn M-lik(R)'ten syle derken isitmistir: Eb Talha'nm hasta olan bir oglu
Cenazeler
vardi. Enes dedi ki: Bu ocuk Eb Talha evden disarida bulundugu bir sirada ld. Karisi mm Sleym, ocugun ldgn grnce bir sey hazirladi (yni ocugu yikadi, kefenledi) ve ocugu kokuladi da evin bir tarafina koydu. Eb Talha geldiginde: Oglan nasildir? diye sordu. mm Sleym: ocugun nefsi skinlesti. Istirahat etmis olmasini md ederim, dedi. Eb Talha, kadin dogru sylyor sandi ve yatti (yn esi ile birlesti). Sabah olunca yikandi. Disari ikmak istediginde mm Sleym, Eb Talha'ya ocugun ldgn bildirdi. Eb Talha mescide gidip, Peygamber ile namaz kildi. Sonra da bu kari koca arasinda o gece olup bitenleri Peygamber'e haber verdi. Bunun zerine Raslullah (S): "Allah'in sizlere, bu geceniz hakkinda bereketler ihsan etmesini dilerim" [110] . diye du etti Sufyn ibn Uyeyne syle dedi: Ensr'dan (Ibye ibnu Rifa isminde) bir kimse: Ben Eb Talha ile [111] .. mm Sleym'in dokuz ocuklarini grdm, bunlarin hepsi de Kur'n okurdu, dedi 42- "Sabr, musibetin birinci darbesi sirasindadir" Babi Ve Umer (R) syle demistir: Sunlar ne gzel iki denk ve ne gzel ilvedir. "Onlar kendilerine bir musibet geldigi zaman 'Biz Allahhn mlkyz ve biz ancak O'na dncleriz' derler. Iste onlar; Rabb lerinden magfiretler ve rahmet hep onlarin zerinedir ve onlar dogru yola erdirilenlerdir'' [112] . (el-Bakara: 156-157) Ve Yce Allah'in su kavli: "Hem sabr (ve sebat) ile hem de namaz ile (A Hah 'tan) yardim isteyin. Sbhesiz bu elbette byk bir seydir. [113] Ancak Allah'a karsi yksek saygi gsterenler zerinde yle degildir" (el-Bakara: 45) . 61-.......Bize Su'be, Sabit el-Bunn'den tahds etti. O syle demistir: Ben Enes ibn MIik(R)'ten isittim; Peygamber (S): "(Gerek) sabr, musibetin ilk darbesi sirasinda (katlanip dayanmak) bu[114] . yurmustur 43- Peygamber(S)'in: "(Y Ibrahim!) Bizler senin ayriligin sebebiyle ok kederliyiz" Kavli Babi Ve Ibn Umer (R) Peygamber(S)'den olmak zere: "Gz aglar ve kalb mahzun olur'* demistir [115] .
62-.......Bize Kurays -ki o IbnuHayyn'dir-,Sbit el-Bunn'den tahds etti. Enes ibn Mlik (R) syle demistir: Raslullah ile demirci bir san'atkr olan Eb Seyf in yanina girdik. Eb Seyf, (Peygamber'in ocugu) Ibrahim'in st babasi idi. Raslullah, Ibrahim'i aldi, onu pt ve kokladi. Bundan sonra bir kerre daha Eb Seyf in evine gittik. Bu defa Ibrhm can veriyordu. Raslullah'in iki gz
Cenazeler
yas dkmeye basladi. Bunun zerine Abdurrahmn ibn Avf: Y Raslallah! Halk musibet zamaninda sabr etmeyebilir; fakat sen de mi? diye taaccb ifde etti. Raslullah: "Ey Avf oglu! Bu halet, bir rahmet ve sefekattir" buyurdu. Sonra bu gz yasini diger bir gzyasi ta'kb etti. Bu defa da Raslullah (S): "Sbhesiz gz aglar, kalb de mahzun olur. Biz ise, Rabb'i-mizin razi olacagi szden baska sz [116] . sylemeyiz. Y Ibrahim! Bizler senin ayriliginla pek mahzun ve kederliyiz" buyurdu Bu hadsi Ms ibn Isml, Sleyman ibnu'l-Mugre'den; o da Sabit el-Bunn'den; o da Enes ibn Mlik'ten; o da Peygamber(S)'den olmak zere rivayet etmistir [117] . 44- Hasta Yaninda Aglamak Babi 63- .......Abdullah ibn Umer (R) syle demistir: Sa'd ibn Ubde bir kerre kendisine ariz olan bir hastaliktan dolayi rahatsiz oldu. Peygamber (S), Abdurrahmn ibn Avf, Sa'd ibn Eb Vakkaas ve Abdullah ibn Mes'd ile birlikte Sa'd'e hasta ziyaretine geldiler. Peygamber, Sa'd'in yanina girdigi zaman, onu ailesi halki tarafindan epevre kusatilmis bir hlde buldu. Raslullah: "Sa'd ld m?" diye sordu Oradakiler: Hayir y Raslallah, lmedi, dediler. [118] . Peygamber duygulanip agladi. Topluluk Peygamber'in agladigini grnce, onlar da agladilar Bunun zerine Peygamber (S): "Isitmez misiniz? Sbhesiz ki, Allah gzyasi ile ve i znts ile azb etmez. Lkin -diline isaret ederek- iste bunun yznden ya azb eder, yhd da merhamet eyler. Ve sbhesiz l, [119] . ailesinin kendisine (nehyedilmis bir aglayisla) aglamasindan dolayi azb olunur" buyurdu Umer (R) de (Chiliyyet deti zere) aglandiginda sopa ile dver, akil taslari atar ve toprak saardi [120] . 45- Feryad (ve) Figan Etmenin ve (Yksek Sesle) Aglamanin Nehyedilmesi ve Bu Fiillerden Men' Edilmesi Babi 64-.......Bize Yahya ibn Sad tahds edip syle dedi: Bana Abdurrahmn kizi Amre haber verip syle dedi: Ben ise(R)'den isittim, syle diyordu: Zeyd ibn Harise, Ca'fer ve Abdullah ibn Revha'nin lm haberleri geldigi zaman Peygamber (S) mescidde oturdu. Kendisinde hzn fark ediliyordu. Ben de kapinin (grlebilecek) araligindan Peygamberce bakiyordum. Bu sirada kendisine bir kimse geldi ve: Y Raslallah! Ca'fer'in kadinlari, dedi ve onlarin (iglikla) aglayislarim zikretti. Raslullah da o kimseye kadinlari bu igliktan nehyetmesini emretti. O adam da gitti. Sonra geldi de: Onlari nehhttp://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]
Cenazeler
yettim, dedi, ve kadinlarin kendisine itaat etmediklerini syledi. Peygamber ikinci defa ona kadinlari nehyetmesini emretti. O zt tekrar gitti. Sonra geldi ve: Vallahi kadinlar bana -yhud bize- galebe ettiler, dedi. Sekk, rv Muhammed ibn Havseb'dendir. (Amre dedi ki:) ise: Peygamber (S) o adama: "Bu kadinlarin agizlarina toprak sa" buyurdu, dedi. (ise dedi ki:) Ben de o adama: Allah senin burnunu topraga srsn (yn seni zell kilsin)! Vallahi sen ne Raslullah'in verdigi emri. yaptin, ne de (hzn ve keder iinde bulunan) [121] . Raslul-lah'i kendi hlinde biraktin, dedim 65-.......mm Atiyye (R) syle demistir: Peygamber (S), biz kadinlardan Islm zerine bey'at [122] . Bes kadindan aldigi sirada lye feryd ve iglikla aglamiyacagimiza dir de sz almisti baska bizden hibir kadin (o zaman) ahdine vefa etmedi. Ahdini yerine getiren bes kadin: mm Sleym, mm'1-Ai, Mufiz'in karisi olan Eb Sebre kizi, ve daha iki kadindir. Yhud Eb Sebre [123] . kizi e Muz'in karisi ve diger bir kadin 46- Cenaze Iin Ayaga Kalkmak Babi 66-....... Bize Sufyn ibn Uyeyne tahds edip syle dedi: Bize ez-Zuhr, Slim'den; o da babasi Abdullah ibn Umer'den; o da mir ibn Raba'dan tahds etti. Peygamber (S): "Sizler cenaze [124] . grdgnzde, cenaze sizi geride birakincaya kadar ayaga kalkiniz" buyurmustur Sufyn ibn Uyeyne syle dedi: ez-Zuhr syle dedi: Bana Salim, babasindan haber verdi. Babasi [125] . Abdullah ibn Umer: Bize mir ibn Raba, Peygamber'den haber verdi, demistir el-Humeyd Eb Bekr Abdullah el-Mekk, Sufyn ibn Uyeyne'den yaptigi rivayetinde: ' 'Cenaze sizi geride birakincaya yhud cenaze yere konuluncaya kadar ayakta durunuz" fikrasini ziyde etmistir [126] . 47- Bab: Cenaze Iin Ayaga Kalktiginda Insan Ne Zaman Oturur? [127]
67- .......Bize el-Leys ibn Sa'd, Nfi'den; o da Ibn Umer(R)'den; o da mir ibn Raba'dan tahds etti. Peygamber (S) syle buyurmustur: "Sizin herhangi biriniz bir cenaze grdgnde, cenazenin beraberinde yryc degilse, cenazeyi arkada birakincaya kadar, yhud cenaze onu geride birakincaya kadar; yhud cenaze o kimseyi arkada birakmazdan evvel cenaze yere indirilinceye kadar ayaga [128] . kalksin" 68-.......Keysn syle demistir: Biz bir cenazede bulunduk. Eb Hureyre, Mervn'in elini tuttu. Cenaze yere konulmazdan evvel ikisi oturdular. Bunun zerine Eb Sad el-Hudr gelip Mervn'in elinden tuttu ve: Ayaga kalk! Yemin olsun su adam (yni Eb Hureyre), Pey-gamber'in bizleri cenaze
Cenazeler
omuzlardan yere indirilmedike oturmadan nehyettigini kat' olarak bilmektedir, dedi. Bu sz zerine Eb Hureyre de: [129] Eb Sad dogru syledi, dedi . 48- "Bir Cenaze Ardindan Giden Kimse, O Cenaze Erkeklerin Omuzlarindan Indirilip Konuluncaya Kadar Oturmaz, Eger Bundan nce Oturursa Kalkmakla Emredilir" Babi 69-.......Bize Yahya ibn Eb Kesr, Eb Seleme ibn Abdirrahmn'dan; o da Eb Sad el-Hudr(R)'den tahds etti. Peygamber (S): "Bir cenaze grdgnz zaman hemen ayaga kalkiniz. Cenazenin [130] . ardindan giden kimse ise, cenaze konuluncaya kadar oturmasin" buyurmustur 49- Bir Yahudi Cenazesi Iin Ayaga Kalkan Kimse Babi 70-.......Cbir ibn Abdillah syle demistir: Bir kerre yanimizdan bir cenaze gemisti. Peygamber (S) hemen o cenaze iin ayaga kalkti. Biz de ona uyarak ayaga kalktik ve: Y Raslallah! Bu bir Yahd cenzesidir, dedik. [131] . "Bir cenaze grdgnzde hemen ayaga kalkiniz" buyurdu 71- .......Bize Amr ibnu Murre tahds edip syle dedi: Ben Abdurrahmn ibn Eb Leyl'dan isittim, syle dedi: Sehl ibn Huneyf ile Kays ibn Sa'd, Kaadisiyye mevkiinde oturuyorlardi. Ora halki bunlarin yanindan bir cenaze geirdiler. Sehl ile Kays hemen ayaga kaIk-tilar. Kendilerine: Bu cenaze, bu arazlerin halkindan, yn zimmet ehlindendir, denildi. Bunun zerine Sehl ile Kays: Peygamber(S)'in yanindan bir Yahd cenazesi gemisti de Peygamber hemen ayaga kalkmisti. Bunun zerine Peygamber'e de: Bu bir Yahd cenzesidir, denilmisti de Peygamber (S): "Bu da [132] . (yasayip len) bir insan degil mi?" diye cevb vermisti, demislerdir Ve Eb Hamze Muhammed ibn Meymn, el-A'mes'ten; o da Amr'dan; o da Ibn Eb Leyl'dan syledi. bn Eb Leyl syle demistir: Ben Kays ile Sehl'in beraberinde idim. Bunlar: Biz Peygam[133] . ber'in beraberinde idik... dediler Zekeriyy ibn Eb Zaide de Sa'b'den; o da Ibn Eb Leyl'dan syledi ki, o Eb Mes'd Ukbe ibn [134] . Amr el-Ensr ile Kays ibn Sa'd; her ikisi de cenaze iin ayagakalkarlardi, demistir 50- Cenazeyi Kadinlarin Degil de Erkeklerin Tasimasi Babi 72- ...... Keysn, EbSad el-Hudr'den isitti ki, Rasiullah (S) syle buyurmustur: "Cenaze (tbuta) konulup erkekler omuzlari zerine yklendikleri zaman, eger o cenaze iyi bir kisi ise: 'Beni (sevabima) ulasdinmz' der. Eger o cenaze iyi olmayan bir kisi ise: 'Eyvah! Bu cenaze ile nereye gidiyor sunuz?' diyeferyd eder. Cenazenin bu feryadini (gafil) insandan baska her varlik isitir. Insan bu [135] . sayhayi isit-seydi, muhakkak dser bayilirdi"
Cenazeler
51- Cenazeyi Yolcu Edip Tasimakta Sr'at Edilmesi Babi Ve Enes ibn Mlik (R): "Sizler, ly, yerine ulastirmak iin beraberinde gidenlersiniz. Onun iin [136] . cenazenin nnde, arkasinda, saginda solunda yrynz" demistir [137] Enes'ten baskasi da: "Cenazeye yakin gidiniz" demistir . 73-.......Bize Sufyn ibn Uyeyne tahds edip syle dedi: Biz su gelecek hadsi ez-Zuhr'den ezberledik; o da Sad ibnu'l-Mseyyeb'den; o da Eb Hureyre(R)'den. Peygamber (S) syle buyurmustur: "Cenazeyi sr'atlice naklediniz. Eger bu l iyi bir kisi ise, bu bir hayr-dir. Onu (bir an evvel kabirdeki) hayr ve sevabina ulastirmis olursunuz. Eger bu cenaze iyi bir kisi degilse, bu da [138] . bir serrdir. Onu omuzlarinizdan (abuk) indirip korsunuz'' 52- lnn Tabut zerinde Iken "Beni Yerime Ulastiriniz!" Kavli Babi 74-.......Keysn, Eb Sad Hudr'den isitmistir. O syle demistir: Peygamber (S) syle der ii:"Cenze tbuta konuldugu ve erkekler onu omuzlan zerine yklendikleri zaman, eger o cenaze iyi bir kisi idiyse; 'Beni (sevabima) ulastiriniz' der; ve eger o cenaze iyi olmayan bir kisi idiyse, cenaze ahlsine hitaben: 'Bu cenazeye yaziklar olsun! Onu nereye gtryorlar?' diye feryd eder. Cenazenin bu feryadini insandan baska hersey isitir. Insan bunu isitseydi, muhakkak dser [139] . bayilirdi" 53-Cenaze Namazinda Imamin Arkasinda Iki Yahud Sira Saff Olan Kimse Babi 75-.......Cbir ibn Abdillah (R): Raslullah (S-Habes hkmdari olan) Necs zerine cenaze namazi [140] . kildirdi. Ben ikinci yhud nc saffta bulundum, demistir 54- Cenaze Namazinda Cenazeye Karsi Sira Ile Dizilmis Safflar Babi 76- .......Eb Hureyre (R) syle demistir: Peygamber (S) Necs'nin lm haberini sahbierine ulastirdi. Sonra (namaz kildirmak zere) kendisi ne geti, sahbler O'nun arkasinda dizi dizi [141] . siralanip saff oldular. Akabinde Peygamber drt tekbr aldi 77-.......Bize Sleyman es-Seybn, es-Sa'b'den tahds etti. O syle demistir: BanaPeygamber'in yaninda hazir bulunmus olan bir kimse haber verdi. Peygamber (S) bir defa kenarda kalmis bir kabre gelip, kabr zerine sahbleri saff saff dizmis ve drt tekbr alarak cenaze namazi kildirmistir. (Sleyman es-Seybn dedi ki:) Ben es-Sa'b'ye hitaben: Bu hadsi sana kim (yn hangi sahb) [142] . tahds etti? diye sordum. es-Sa'b: Ibnu Abbs (R) diye cevb verdi
Cenazeler
78-.......Bana At ibn EbRebh haber verdi. O, Cbir ibn Abdil!ah(R)'tan syle derken isitmistir: Peygamber (S): "Bu gn Habes milletinden iyi bir adam lmstr, gelin de ona cenaze namazi kilin!" buyurdu. Cbir dedi ki: Biz dizilip saff olduk. Bizler dizi dizi safflar hlinde iken Peygamber Necs zerine cenaze namazi kildirdi. Eb'z-Zubeyr Muhammed ibn Mslim, Cbir'den syledi. Cbir: (Peygamber Necs'ye cenaze [143] . namazi kildigi zaman) ben ikinci saffta idim, demistir 55- Cenazeler zerinde Kilinan Namazlarda Erkeklerin Beraberinde ocuklarin Da Saff Tutmalari Babi 79-.......Bize Sleyman es-Seybn, mir es-Sa'b'den; o da Ibn Abbs(R)'tan tahds etti (o, syle demistir): Raslullah (S) geceleyin iine cenaze gmlms olan bir kabre ugradi. Orada bulunan cenaze shiblerine: "Bu cenaze ne zaman gmld?" diye sordu. Onlar da: Geen gece (yni dnk gnn gecesinde), diye cevb verdiler. (Peygamber bu ly hastaligi sirasinda ziyaret etmis bulundugundan) cenaze shiblerine: "Bana niin haber vermediniz?" diye serzenis etti. Onlar: Biz onu gecenin karanliginda gmdk; sizi o vakitte uyandirmak istemedik, dediler. Bunun zerine Raslullah namaza dikeldi. Biz de arkasinda saff bagladik. Ibn Abbs dedi ki: Ben [144] . de bu safflarin iinde bulundum. Rasluliah bu gml olan lye namaz kildi 56- Cenazenin zerine Namaz Kilmanin Kaanunlastirilmasi Babi [145]
Peygamber (S): "Cenaze zerine namaz kilan kimse..." buyurdu. Ve yine: "Arkadasiniz zerine namaz kiliniz" buyurdu. Ve yine: "Necs zerine namaz kiliniz" buyurdu. Peygamber bu szleriyle, iinde rk* ve sucd bulunmayan, kelm da edilmeyen; fakat iinde lye du edilen, tekbr alma ve selm verme [146] . bulunan bu huss durusa namaz ismi vermistir Ve Ibn Umer, cenaze namazini ancak temiz olarak kilardi ve o, cenaze namazini gnesin dogusu ve [147] . batisi sirasinda kilmaz ve tekbr alista iki elini yukari kaldirir idi Ve Hasen Basr: Zamanlarina yetistigim (sahb ve tabiden olan) insanlar, cenazeleri zerine kilinacak namazda imamete en ziyde lyik grdkleri kimseler, farz namazlarinda imamligina razi [148] . olduklari kimselerdi, demistir Keza: Bayram gn namazinda abdesti bozulan yhud cenaze namazi kilinacagi sirada abdesti [149] . olmayan kimse, su arar da teyemmm etmez Ve yine Hasen Basr; Bir kimse cenaze namazina cemat namaz kilarken ulasirsa, cematle beraber [150]
Cenazeler
bir tekbr alarak namaza girer, demistir . Sad ibn Mseyyeb de: Erkek kisi, cenaze namazinda gecede gndzde, seferde hazarda musv olarak drt tekbr alir, [151] demistir . [152] Enes ibr. Mlik de: Birinci tekbr namaza baslama tekbridir, demistir . Ve Yce Allah ' 'Onlardan hibir kimse zerine ebed salt etme. Kabrinin basinda da durma..." (et[153] . Tevbe: 85) buyurdu, yn buna "Salt" ismini verdi [154] Ve bu cenazeye yapilan saltta diger namazlar gibi safflar da, imm da mevcddur . 80- .......Sa'b syle demistir: Bana, Peygamberiniz ile beraber yolu yalniz bir kabre ugrayan bir zt haber verdi. O zt: Peygamber (S) bize imm oldu; biz de O'nun arkasinda saff bagladik, dedi. Sleyman Seybn dedi ki: Biz es-Sa'b'ye: Y Eb Amr! Bunu sana tahds eden sahb kimdir? dedik. [155] . es-Sa'b: bnu Abbs(R)'tir, diye cevb verdi1 57- Cenazelerin Beraberinde Gitmenin Fazileti Babi [156]
Ve Zeyd ibn Sabit (R-45): Cenaze namazini kilinca, zerindeki cenazeye ittib borcunu demis [157] . Humeyd ibn Hill de: Biz cenaze namazi zerine geri olursun, demistir dnmek iin cenaze sahihlerinden izin almak bilmiyoruz, lkin cenaze namazini kildiktan sonra geri [158] . dnen iin bir krt sevb vardir, demistir 81-.......Bize Cerr ibnu Hazim tahds edip syle dedi: Ben Nfi'den isittim, syle diyordu: IbnujUmer'e: Eb Hureyre, cenazenin beraberinde giden kimse iin bir krt ecir vardir diyor, denildi. Ibn Umer: Eb Hureyre bize (hads rivayet etmeyi) ogaltti, dedi. Fakat ise, Eb Hureyre'yi tasdk etti ve: Eb Hureyre'nin sylemekte oldugu hadsi ben de Rasltfl-lah'tan isittim, dedi. Bunun zerine Abdullah ibn Umer: Yemn olsun ki, biz pek ok krtlardaki sevabi almakta kusur ettik, dedi. [159] . (Buhr dedi ki:) "Farrattu" "Allah'in emrinden zayi' ettim" demektir 58- Cenaze Gmlnceye Kadar Bekleyen Kimse Babi 82- Bize Abdullah ibnu Mesleme tahds edip syle dedi: Ben Ibnu Eb Zi'b'in huzurunda okudum. O da Sad ibn Eb Sad el-Makbur'den; o da babasi Eb Sad Keysn'dan. O, Eb Hureyre'-den sormus; Eb Hureyre de: Ben Peygamber(S)'den isittim, demistir.
Cenazeler
H ve bana Abdullah ibnu Muhammed tahds etti: Bize Hism tahds etti: Bize Ma'mer, ezZuhr'den; o da Ibnu'l-Mseyyeb'den; o da Eb Hureyre(R)'den. Peygamber (S) buyurdu ki... Bize Ahmed ibnu Sebb ibn Sad tahds edip syle dedi: Bana babam Sebb ibn Sad tahds edip syle dedi: Bize Ynus ibn Yezd tahds etti. Ibnu Sihb dedi ki: Ve bana Abdurrahmn el-A'rac [160] : Raslullah (S): "Cenazede, cenaze namazi tahds etti ki, Eb Hureyre (R) syle demistir kilinincaya kadar hazir bulunan kimseye bir krt vardir. Cenaze gmlnceye kadar hazir bulunan kimse iin ise iki krt sevb olur" buyurdu. Iki krt nedir? denildi. Raslullah: "Iki byk dag [161] . gibidir" buyurdu 59- Cenazeler zerine Kilinan Namazlarda ocuklarinda Da Insanlarin Beraberinde Cenaze [162] Namazi Kilmalari Babi 83-.......Ibn Abbs (R) syle demistir: Raslullah (S) bir kabre geldi. Orada bulunanlar: Bu cenaze dnk gnn gecesinde gmld dediler. Ibn Abbs bu kelimeyi dufine yhud dufinet seklinde terddli sylemistir. Ibn Abbs: Biz Raslullah'in arkasinda saff olduk, sonra Raslullah o gml [163] . cenaze zerine namaz kildirdi, dedi 60- Cenazeler zerine Kilinacak Namazlarin (Bunun Iin Ayrilmis Musallada) Namazgahta ve Mescidde Kilinmasi Babi 84- .......Eb Hureyre (R) syle demistir: Raslullah (S) bize Habesler'in meliki olan Necs'nin lm haberini, ldg gn bildirdi ve: "Kardesiniz iin Allah'tan magfiret isteyin" buyurdu. Ve Ibn Sihb'dan: O syle demistir: Bana Sad ibnu'l-Mseyyeb tahds etti ki, Eb Hureyre (R): [164] . Peygamber'in onlari namazgahta saff yapip Necs zerine drt tekbr aldigini sylemistir 85- Bize brhm ibmi'I-Munzir tahds edip syle dedi: Bize Eb Damre tahds edip syle dedi: Bize Ms ibn Ukbe, Nfi'den tahds etti. Abdullah ibn Umer (R) syle demistir: Yahudiler kendilerinden zina etmis olan bir erkek ile bir kadini Peygamber'e getirdiler. Peygamber bu.zincilann taslanmasini emretti. Bunun zerine ikisi de [165] . mescidin yaninda cenazelerin konuldugu yere yakin bir meknda tasla ldrldler 61- Kabirler zerinde Mescidler Edinmenin Mekruh Kilinmasi Babi Al ibn Eb Tlib'in torunu olan el-Hasen ibnu'l-Hasen (97) vefat ettiginde, esi ve yine Al'nin torunu olan Ftima bintu'l-Hseyin (110), kocasinin kabri zerine bir sene kadar bir kubbe [166] . Sonra bu kubbe kaldirildi. O sirada Ftima ve yaninda bulunanlar bir sayha kurmustu isittiler. Sayha sahibi: Dsn bak! Bu musbet-zedeer kaybettiklerim buldular mi? diye soruyordu.
Cenazeler
Diger bir sayha sahibi de bu sule: Hayir, onlar mdlerini kestiler de dndler, dye cevb vermisti [167] .
86- .......Urve'den;odaise(R)'dentahdsetti. Peygamber (S) hirete g ettigi hastaliginda: "Allah Yahdler'i ve Hrisyanlar'i rahmetinden uzak kilsin. Bunlar peygamberlerinin kabirlerini mescid [168] . ise: Byle bir endse olmasaydi sah-bler, Raslullah'in kabrini edindiler" buyurmustur [169] aik birakirlardi. Lkin ben onun mescid edinilmesinden korkarim, demistir . 62- Lohusaligi Iinde ldgnde Lohusa Kadinin zerine Cenaze Namazi Kilinisi Babi 87-.......Semure ibn Cundeb (R) syle demistir: Ben.lohsahgindan dolayi vefat eden bir kadin zerine Peygamber'in arkasinda cenaze namazi kildim. Peygamber (S), o kadinin cenazesinin karsi[170] . sinda tam ortasina dogru ayakta durdu 63- Bab: Cenaze Namazini Kildiracak Kimse, Kadin ve Erkek Cenazesinin Neresine Dogru [171] Dikelir? 88- .......Bize Semure ibnu Cundeb (R) tahds edip syle dedi: Ben nifs mddeti iinde lms bir kadina Peygamber(S)'in arkasinda cenaze namazi kildim. Peygamber cenazenin karsisinda ve ortasi[172] . na dogru ayakta durdu 64- Cenaze zerine Kilinan Namazda Drt Tekbir Alinmasi Babi Ve Humeyd et-Tavl syle demistir: Enes (R) bizlere cenaze namazi kildirdi da bunda defa tekbr aldi, sonra selm verdi. Akabinde bu husus kendisine sylendi. Bunun zerine hemen kibleye yneldi, sonra drdnc tekbri aldi, [173] . sonra da selm verdi 89- .......Eb Hureyre (R) syle demistir: Peygamber (S), vefat etmis oldugu gn iinde Necs'nin lmn bildirdi. Ve sahbleri musallaya ikardi, onlari siralayip saff yapti ve Necs zerine drt defa tekbr aldi. 90- .......Bize Sad ibnu Mn, Cbir ibn Abdillah'tan tahds etti ki, Peygamber (S) Ashame enNecs zerine drt defa tekbr almistir. Ve Yezd ibn Hrn ile Abdussamed, Selm'den yaptiklari [174] . rivayette "Ashame" demislerdir Ve bu hadsi rivayet etmekte Abdussamed ibnu Abdilvris, Yezd ibn Harun'a mutbaat etmistir [175]
Cenazeler
. 65- Cenaze zerine Kilinan Namazda Ftihatu1-Kitb Sresini Okuma (nin mesrulugu) Babi ef-Hasenu'1-Basr de: ocuk zerine cenaze namazi kildiracak olan kimse Ftihatu'I-Kitb'i okur, sonra da "Allahumme'c'alhu len faratan ve selefen ve ecran (Y Allah, bu ocugu -cennette- bizim iin [176] . karsilayici, tesrfti ve hiret armagani kil) diye du eder, demistir 91- Bize Muhammed ibn Bessr tahds edip syle dedi: Bize Gun-der tahds edip syle dedi. Bize Su'be, Sa'd ibn Ibrahim'den; o da Talha ibn Abdilah'tan tahds etti. Talha: Ben Ibn Abbs'in arkasinda cenaze namazi kildim, demistir. Ve bize Muhammed ibnu Kesr tahds edip syle dedi: Bize Suf-yn es-Sevr, Sa'd ibn Ibrhm'den; o da Talha ibn Abdillah ibn Avf -tan haber verdi. Talha: Ben Ibn Abbs'in arkasinda cenaze zerine namaz kildim; bu namazda bn Abbs Ftihatu'I-Kitb'i okudu da: Cenaze namazinda Ftihatu'I[177] . Kitb okumak bir snnet oldugunu bilsinler dedis demistir 66- l Gmldkten Sonra Kabir zerine Cenaze Namazi Kilinmasi Babi 92-....... Ben es-Sa'b'den isittim, syle dedi: Bana, Peygamber(S)'in beraberinde, kenarda kalmis bir kabre ugrayan kimse haber verdi. Peygamber onlara imm olmus, onlar da Peygamber'in arkasinda o mezar zerine cenaze namazi kilmislardir. (Sleyman es-Seybn dedi ki:) Ben es-Sa'b'ye hitaben: Y Eb Amr, bu hadsi sana tahds eden (sahb) kimdir? dedim. es-Sa'b: Abdullah ibn [178] . Ab-bs(R)'tir, dedi 93-.......(Eb Hureyre -R- syle demistir): Bir zenc adam yhud zenc kadin mescidi sprr idi [179] . Gnn birinde vefat etti. Fakat Peygamber onun lmn bilmemisti. Bir gn Peygamber o zti andi da: "Bu insan ne yapti?" diye sordu. Sahbler: O ld y Ra-slallah, dediler. Raslullah: "Bana (vefatini) haber vermeli degil miydiniz?" buyurdu. Sahbler: O syle syle oldu diye, onun kissasini zikrettiler. Rv dedi ki: Sahbler bu szleriyle o ztin snini horla-dilar (onu kk ve ehemmiyetsiz grdler). Raslullah: "Haydin onun kabrini bana gsteriniz" buyurdu. Akabinde [180] . onun kabrine vardi ve zerine namaz kildi 67- Bab: l, (Dirilerin) Ayakkabilarinin Sesini Isitir 94- .......Bize Sad ibn Eb Arbe, Katde'den; o da Enes(R)'ten tahds etti. Peygamber (S) syle buyurmustur: "Kul kabrine konuldugu ve sahihleri geri dnp gittikleri zaman -ki l bunlar yrrken
Cenazeler
ayakkabilarinin sesini muhakkak isitir- ona iki melek gelir. Bunlar ly oturturlar ve ona: Su Muhammed denilen kimse hakkinda ne dersin? diye sorarlar. O m'min kul: O'nun Allah'in kulu veRasloldugunasehdetederim, der. Bunun zerine melekler tarafindan: Ey m'min, cehennemdeki yerine bak. Allah bu azb yerini senin iin cennetten bir makaama tebdil eyledi, denilir''. Peygamber (S): "O m'min, cehennem ve cennettekUki makaa-mini birden grr" buyurmustur. "Fakat kfir veyhud mnafik olan l (meleklerin suline): Muhammed hakkinda bir sey bilmiyorum. Insanlarin O'na diyegeldikleri bir sz (isitir), ben de onlara uyup sylerdim, diye ce-vb verir. Bu iki melek tarafindan o kfir veya munfika: Hay sen anlamaz ve uymaz olaydin! denilir. Sonra bu kfir veya munfikin iki kulagi arasina demirden bir topuzla vurulur. O topuzu yiyince kfir veya mnafik siddetli birferyd ile bagirir ki, bu feryadi ins ve cinnden baska, bu lye yakin [181] . olan her sey isitir" 68- El-Arzul Mukaddese'de Yahud Onun Gibi Mukaddes Olan Diger Yerlerde Gmlmeyi [182] Arzu Eden Kimse Babi 95-.......Eb Hureyre (R) syle demistir: lm melegi Ms Peygamber'e gnderildi. Melek Musa'ya gelince, Ms, melege bir tokat vurdu. Melek Rabb'ina dnd ve: Sen beni lmek istemeyen bir kula gnderdin, dedi. Allah, melege gzn (yhud eski kudret ve metanetini) iade etti ve tekrar Musa'ya dn de ona: Elini bir kzn sirtina koymasini ve elinin rttg her bir kila mukaabil bir yil mr verilecegini syle, dedi. Ms, bu ilh bahsisi duyunca: Y Rabb! Bundan sonra ne olacak (lecek miyim, yoksa daha yasayacak miyim)? diye sordu. Allah: Sonra leceksin, buyurdu. Ms: yleyse lm simdi gelsin, dedi de Allah'tan bir tas atimi mesafeye kadar kendisini Mukaddes [183] . Arz'a yaklastirmasini (orada lp orada gmlmesini) diledi Eb Hureyre syle dedi: Raslullah (S): "Eger ben Musa'nin gmldg yerde sizinle beraber bulunsaydim, onun yol kenarinda olan ve kizil bir kum tepesinin yaninda bulunan kabrini muhakkak [184] . sizlere gsterirdim" buyurdu 69- Cenazeyi Geceleyin Gmme Babi [185] [186]
Eb Bekr (R) de geceleyin gmlmstr
Cenazeler
96-....... Ibn Abbs (R) syle demistir: Peygamber (S) geceleyin gmlmesinin ardindan bir kimsenin mezari zerine cenaze na-mzi kildi. Bu namazda kendisi ve sahbleri ayakta durdular. Peygamber o kimse hakkinda sul sorup "Bu kimdir?" demisti de, oradakiier: Dnk gnn gecesinde gmlms olan Fuln kimsedir diye cevb vermislerdi. Bu cevb akabinde hepsi birden o [187] . kabir zerine cenaze namazi kildilar 70- Kabir zerine Mescid Kurulmasinin Meni) Babi 97-.......ise (R) syle demistir: Peygamber (S) hasta oldugu zaman kadinlarindan bzisi Habesistan'da grdkleri bir kiliseyi konustular. Ona Mriye (yn Meryem Ana) Kilisesi deniyormus. (Sonradan Peygamber'in kadinlarindan olan) mm Seleme ile mm Habbe (R) [188] . Bu iki kadin o kilisenin gzelligini ve iindeki suret ve Habesistan arazsine gitmislerdi timslleri zikrettiler. Bunun zerine Peygamber basini yukari kaldirdi da: "Onlar kendilerinden iyi bir kimse ikip da vefat ettigi zaman, onun kabri zerine bir mescid bina ederler, sonra o binaya bu suretleri (yn resimleri) yaparlar. Iste onlar Allah katinda mahlkaatin en serlileridirler" buyurdu [189] . 71- (Lahdine Yerlestirmek Iin) Kadinin Kabrine Girecek Kimse Babi 98-.......Bize Fulayh ibnu Sleyman tahds edip syle dedi: Bize Hill ibnu Al tahds etti. Enes (R) syle demistir: Biz Raslullah'in kizinin cenazesinde hzir bulunup, suna shid olduk: Raslullah kabrin bir tarafina oturmus hldeydi. Iki gznn yas dkmekte oldugunu grdm. Raslullah: "Iinizde bu gece gnh islememis bir kimse var mi?" diye sordu. EbTalha: Ben vanm, dedi. Raslullah: "Bu kizin kabri iine in" buyurdu. Rv Enes dedi ki: Bu emir zerine Eb Talha, [190] . Raslullah'm tazmin kabrine indi ve o kiz, lahdine yerlestirip gmd Eb Abdillah el-Buhr-'LI-yakterif" ''( Kazanmalari iin)" (el-Enam 113) ma'nasmadir.dedi [191] . 72- Sehid zerine Namaz Babi [192]
99-.......Cbir ibn Abdillah (R) syle demistir: Peygamber (S) Uhud sehdlerinden ikiser kisiyi bir rt (yn bir kabir) iinde birlestiriyordu. Sonra: "Bunlarin hangisi Kur'n'i daha ok grenmistir?" diye soruyordu. Bu ift sehdlerden biri kendisine isaret edilince, onu kabirdeki lahdin iine nce koyuyordu. Ve sonra: "Ben bu mu~ chidler zerine (yn haytlarim Allah yolunda feda ettiklerine) kiyamet gn bir sahidim" buyurdu ve bu sehdlerin kendi kanlari iinde, [193] . yikanmadiklari ve zerlerine namaz da kilinmadigi hlde gmlmelerini emretti
Cenazeler
100-.......Ukbe ibn mir(R)'den (o, syle demistir): Peygamber (S) bir gn ikip Uhud sehdlerine [194] cenaze zerine kildigi namazi gibi namaz kildi . Sonra Medne'ye dnp minbere ikti da: "Ben sizin iin havuza ilk eriseniniz olacagim. Sizin hakk yolundaki hizmetlerinize sehdet ediciyim. Allah'a yemin ederim ki, ben su anda (cennetteki) havuzumu muhakkak grmekteyim. Ve emn olunuz ki, bana arz'in haznelerinin anahtarlari -yhud arz'in anahtarlari- verilmistir. Vallahi ben, benden sonra sizin msriklige dneceginizden hi korkmam. Lkin ben sizin ihtiras ile Dny [195] . hazneleri hususunda birbirinizle nefsniyet yarisina dsp didismenizden korkarim" buyurdu 73- Bir Kabir Iinde Iki ve Kisinin Gmlmesi Babi 101-.......Cbir ibn Abdillah (R) syle haber vermistir: Peygamber (S) Uhud harbi sehdlerinden iki [196] . kisiyi bir kabirde birlestiriyordu 74- Sehidleri Yikamayi Dsnmeyen Kimse Babi 102-.......Cbir (R) syle demistir: Peygamber (S): "Onlari, yn Uhudsehdlerini kendi kanlari [197] . iinde gmnz" buyurdu. Hlbuki Peygamber onlari yikatmamisti da 75- Lahdin Iinde ne Geirilen Kimse Babi [198]
Kabir iindeki oyuga ahd denilmesi, onun kabrin bir tarafindaki mey! olmasindan dolayidir. Her zulm edici, mlhiddir (yn hakktan meyledcdir). "Mltehad" (ci-cinn: 22), meyi edip siginilacak yerdir. Eger kabir bir yana meyilsiz olarak dmdz olsaydi, o bir darh, yn yerde dz bir ukur ve [199] . yariktan ibaret olurdu 103- .......Cbir ibn AbdiIIah(R)'tan (o, syle demistir): Raslullah (S) Uhud sehdlerinden iki kisiyi bir rtecek yer iinde, yn" bir kabir iinde birlestiriyordu. Sonra: "Bunlarin hangisi Kur'n'i daha ok grenmistir?" diye sorardi. Bu iki sehdden birine isaret edilince onu kabirdeki lahdin iinde nce geirir ve: "Ben bu sehd-ler zerine bir sahidim" buyurup, onlari yikamadigi ve zerlerine cenaze namazi kilmadigi hlde, sehdlerin kendi kanlan iinde gmlmelerini emreyledi. (Abdullah ibn Mbarek syle dedi:) Ve bize el-Evz, ez-Zuhr'den haber verdi ki, Cbir ibn Abdillah syle demistir: Raslullah (S) Uhud sehdleri iin: "Bunlarin hangisi Kur'n'i daha ok grenmistir?" diye sorardi. Kendisine bir adamin daha ok Kur'n bildigi isaret edilince, Raslullah [200] . o adami kabirdeki lahdin iinde yanindaki arkadasindan ne geirirdi Ve Cbir: (Uhud sehdlerinden olan) babam Abdullah ibn Amr ile amucam Amr ibn Cumh bir tek izgili ab iinde kefenlendirildi, demistir. Ve Sleyman ibnu Kesr dedi ki: Bana ez-Zuhr tahds edip syle dedi: Bana Cbir(R)'den isiten [201]
Cenazeler
kimse tahds etti
. [202]
76- Kabir Iine Izhir ayiri ve Kuru Ot Konulusu Babi
104-.......Bize Hlid el-Hazz-, Ikrime'den; o da Ibn Abbs(R)'tan tahds etti. Peygamber (S) syle buyurdu: "Aziz ve Cetl olan Allah Mekke'yi haram kilmistir. Artik Mekke, benden evvel hibir kimse iin ha-ll olmadi; benden sonra da hibir kimse iin hatl degildir. Mekke bana da bir gndzn bir saatinde hall kilinmisti. Mekke'nin otu kopanl-maz, agaci kesilmez, av hayvani rktlmez, yitigi kimse tarafindan el uzatilip alinamaz. (Mekke'de yitirilen seyi) ancak onun sahibini arastiracak kimse atabilir". Rasluilah'in bu szleri zerine Abbs: Y Raslallah, kuyumcular ve kabirlerimiz iin izhir otu mstesna olsun, dedi. Raslullah: "Izhir mstesnadir" [203] . buyurdu Eb Hureyre Peygamber'den rivayet ettigi hadste o ztin: "Kabirlerimiz iin ve evlerimiz iin (izhir [204] . mstesna olsun)" dedigini syledi Ve Ebn ibnu Salih, el-Hasen ibn Mslim'den; o da Seybe'nin kizi Safiyye'den syledi ki, bu Safiyye: Ben Peygamber(S)'den isittim, deyip bu hadsin benzerini (yni kabirler ve evleri [205] . zikrettigini) rivayet etmistir Muchid de Tvs'tan; o da Ibn Abbs'tan syledi ki, Abbs: Izhir, MekkeIiler'in demircileri, [206] . dkmcleri ve evleri iin (zarur bir ihtiya maddesi)dir, demistir 77- Bab: l Herhangi Bir Sebebden tr Kabirden ve Lahidden ikarilir Mi? [207]
105-.......Bize Sufyn (ibn Uyeyne) tahds etti. Amr ibn Dnr syle dedi: Ben Cbir ibn Abdillah(R)'tan isittim, syle dedi: Raslullah (S), Abdullah ibn Ubeyy ibn Sell kendi ukuru iine konulduktan sonra onun ukuruna geldi; onun disariya ikarilmasini emretti. O da disariya ikarildi. Raslullah onun cesedini kendi iki dizi zerine koydu da, onun cildi zerine tkrgnden fledi, ve ona kendi gmlegini giydirdi. Rasluilah'in kendi gmlegini ona giydirmesinin sebebini Allah en bilendir. Abdullah ibn Ubeyy ibn Sell, Peygamber'in amucasi Abbs'a bir gmlek giydirmis idi. [208] : Rasluilah'in zerinde iki Sufyn ibn Uyeyne syle dedi: Eb Hureyre syle demistir gmlek vardi. Abdullah ibn Ubeyy'in oglu Abdullah, Raslullah'a: Y Raslallah, senin cildine dokunan gmlegini babama giydir, dedi. Sufyn ibn Uyeyne syle dedi: Peygamber'in kendi gmlegini Abdullah ibn Ubeyy'e giydirmesini, [209] . vaktiyle onun Abbs'a gmlek giydirmis olmasina bir karsilamadir zannederlerdi 106-.......Cbir ibn AbdiIIah (R) syle demistir: Uhud harbi vakti geldiginde babam Abdullah beni geceleyin agirdi ve: "Ben Peygam-ber'in sahblerinden ilk sehd edilecekler iinde sehd olacagimi kuvvetle zannediyorum. Ve ben kendimden sonraya Raslullah'in zti mstesna senden
Cenazeler
daha kiymetli bir kimseyi geride birakmiyorum. Benim zerimde bir bor vardir. Binenaleyh onu de. Kizkardeslerine hayr vasiyet etmeyi iste dur" dedi. Sabaha girdik. Babam ilk sehdlerden oldu. Ve bir tek kabir iinde diger bir sehdle beraber gmld. Sonra gnlm, onu baska bir kimsenin beraberinde terk etmekten hoslanmadi. Alti ay getikten sonra onu mezarindan ikardim. Bir de grdm ki o, kulagi mstesna, yenice gmlmscesine, mezarina koydugum gndeki gibi duruyor [210] . 107-.......Cbir (R) syle demistir: Babam Ahdullah ibn Arnr'in beraberinde bir adam gmlmst. Benim gnlm buna razi olmadi, nihayet babami mezardan ikardim ve onu tek basina bir kabir [211] . iine koydum 78- Kabir Iinde Bulunacak Lahid ve Yarik Babi 108-.......Cbir (R) syle demistir: Peygamber (S) Uhud sehdlerinden ikiser kisiyi bir kabirde birlestiriyordu. Sonra: "Bunlarin hangisi Kur'n'i daha ok bellemistir?" diye soruyordu. Bu ift sehdlerden biri kendisine isaret edilince, onu kabirdeki lahdin iine nce koyardi. Akabinde: "Ben kiyamet gnnde bu sehdler zerine bir sahidim " der, onlari yikamadigi hlde, bunlarin kendi [212] . kanlari ile gmlmelerini emrederdi 79- Bab: Sabi (Yani ocuk) Islam'a Girip de ldg Zaman zerine Cenaze Namazi Kilinir Mi? [213] Hasen Basr, Kaadi Surayh, Ibrhm Naha ve Ve ocuga Islm'a girmesi teklf edilir mi? Katde ibn Dime: Ana-babadan biri Islm'a girdigi zaman ocuk ii bunlardan Islm'a girenin beraberinde olur, [214] . demislerdir Ve Ibn Abbs da Mekke'de, annesinin beraberinde zayiflatilmak istenen(mustad'aflar)den idi de, [215] . kavminin dni zere bulunan babasi Abbs'in beraberinde degil idi [216] Ve (Raslullah): "Islm (dima) yksek olur; onun stne ykselinmez" dedi . 109-.......Abdullah ibn Umer (R) syle haber verdi: Umer ibnu'l-Hattb, Peygamber(S)'in beraberinde bir topluluk iinde Ibnu Sayyd (denilen kk khin)in bulundugu tarafa gittiler. Ve onu (Ensr'dan) Megle ogullari'nin tastan yapilmis saglam kale binasi yaninda ocuklarla oynarken buldular. Ibnu Sayyd o sirada henz bulg agma ermeye yaklasmisti. Ibn Sayyd, Peygamber'i bilemedi. Nihayet Peygamber eliyle ona (hafife) vurduktan sonra Ibnu Sayyd'a: Benim Allah'in Rasl olduguma sehdet eder misin? dedi. Bunun zerine ibnu Sayyd, Raslullah'a bakti ve:. Senin mmlerin Rasl olduguna sehdet ederim, dedi ve Peygamber'e hitaben: Sen de benim
Cenazeler
Allah'in Rasl olduguma sehdet eder misin? dedi. Raslullah onun suline cevb vermeyi birakti da: Ben Allah'a ve (hakk) rasllerine mn ettim, dedi. Akabinde Ibnu Sayyd'a: Ne gryorsun? diye sordu. Ibnu Sayyd: Bana dogru haber de, yalan haber de gelir, dedi.Bu cevb zerine Peygamber: yleyse is sana ok karistirilmis, buyurdu. Bundan sonra Peygamber Ibnu Sayyd'a: Senin iingnlmdebirseysakladim (sunubil), buyurdu. bnu Sayyd: Gnlndeki o sey "Duh"tur, diye cevb verdi. Bunun zerine Raslullah: [217] . Peygamber'in onu byle azarlamasi zerine Sus, yikil git; haddini tecvz eme, buyurdu Umer: Y Raslallah, beni birak da sunun boynunu vurayim, dedi. Peygamber: Ona dokunma, eger bu ocuk o Deccl ise, sen onu vurmaya me'mr ve muktedir kilinmadin [218] . Eger Deccl degil ise, onu ldrmekte senin iin hibir hayir yoktur, buyurdu. Ve Salim syle dedi: Ben babam Abdullah ibn Umer'den isittim, o syle diyordu: Raslullah (S) bundan sonra bir kerre de Ubeyy ibn Ka'b ile beraber Ibnu Sayyd'in bulundugu hurmaliga gitmisti. Raslullah onu gafil yakalamak ve bn Sayyd kendisini grmeksizin onun huss haytini grmek ve onun khinliginden, tabi olmayan hlinden ve szlerinden birseyler isitmek ve sahblere gstermek istiyordu. Peygamber onu kadife rts iinde yan yatmis bir hlde grd. Kadife hirkasi iinde genizden gelen anlasilmaz bir hirilti vardi. Tam bu sirada bir hurma agacinin arkasina gizlenmis bulunan Ibnu Sayyd'in annesi, Raslullah'i grd ve hemen: Y Safi! Iste Muhammed geldi, diye seslendi. Saf, Ibnu Sayyd'in adidir. Ibnu Sayyd sr'atle ayaga kalkti. Bunun zerine Peygamber (S), maiyyetinde bulunan kimselere: Su kadin oglunu o hlde biraksaydi, o tutarsiz sama sapan szleriyle, tabi olmayan hli ile size [219] . ne mal oldugunu aiklardi, buyurdu Ve Suayb ibn Eb Hamza kendi hadsinde: "Ferafasahu, ramrametun" yhud "zemzemetun" seklinde syledi. Ukayl ibn Hlid ise "Ramrametun" dedi. Ma'mer ibn Rsid ise [220] . "Ramzetun" diye syledi 110-.......Enes (R) syle demistir: Bir Yahd ocugu vardi, Peygamber'e hizmet ederdi. Bir ara ocuk hastalandi. Peygamber (S) ona hasta ziyaretine geldi ve basinin yaninda oturdu. Ve ocuga hitaben: "Islm'agir" buyurdu. ocuk yaninda bulunan babasinin yzne bakti. Babasi: Eb'IKaasim'a itaat et (yn O'nun emrini kabul et), dedi. Bunun zerine o ocuk hemen (sehdet kelimelerini syleyip) mslmn oldu. Mteakiben Peygamber hastanin yanindan ikarken: "Bu [221] . ocugu cehennem atesinden kurtaran Allah'a hamdolsun" diyordu
Cenazeler
111-.......Ubeydullah el-Leys syle dedi: Ben tbn Abbs'tan isittim; o: Ben ve annem Lubbe, mustad'atnden (yn Medine'ye hicret edemeyip Mekke'de kalan ve orada zaf birakilmak istenen mslmn-lardan) idik. Ben ocuklar sinifindaki mustad'aflardan idim, annem ise kadinlar [222] . sinifindan olan mustad'aflardan idi 112- .......Ibn Sihb ez-Zuhr syle demistir: Her len ocuga, zina eden bir kadina id olsa bile, cenaze namazi kilinir. nk o ocuk Islm fitrati zere yaratilmis olup, o fitrat zere dogurulmustur. Onun anasiyle babasi yhud anasi gayri mslim olsa bile, bilhassa babasi mslmn olduklarini iddia ederlerse o ocuk dogum sirasinda aglayarak dogmus ise, ona namaz kilinir. Byle hayt emaresi izhr etmeyerek, yn aglamayarak dogan ocuga, eksik ve hami mddeti tamam olmadan dsk bir cenn olarak dogdugu iin namaz kilinmaz. nk Eb Hureyre (R) su hadsi tahds edip durmustur: Peygamber (S) syle buyurdu: "Her dogan ocuk muhakkak fitrat zere dogar. Sonra anasiyle babasi onu Yahd yhud Nasrn yhud Mecs yaparlar. Nasil ki, kusursuz dogundan her hayvan yavrusu, organlari tam olarak dogar. Siz hi o yavrunun burnunda, kulaginda eksik, kesik birsey hisseder misiniz?" Bundan sonra Eb Hureyre: "O hlde sen yzn birmuvahhid olarak dne, Allah'in o fitratina evir ki, O, insanlari bunun zerine yaratmistir. Allah *m yaratisina hibir sey bedel olamaz. Bu, dimdik ayakta duran bir dndir. Fakat insanlarin ogu bilmezler*' (er-Rm: 30) yetini syler idi [223] . 113-.......Ibn Sihb ez-Zuhr syle demistir: Bana Eb Seleme ibnu Abdirrahmn haber verdi ki, Eb Hureyre (R) syle demistir: Rasluilah (S) syle buyurdu: "Her ocuk ancak fitrat zere dnyya getirilir. Bundan sonra anasi babasi (Yhd ise) onu Yahdyaparlar, (Nasrn ise) onu Nasrnyaparlar, (Mecs ise) onu Mecs yaparlar. Nitekim kusursuz dogan bir hayvan yavrusu iinde siz kulagi, dudagi, burnu, ayagi kesik olanini hi gryor musunuz?" Bundan sonra Eb Hureyre (R) su yeti sylerdi: "O hlde sen yzn bir muvahhid olarak dne, Allah'in o fitratina evir ki, O, insanlari bunun zerine yaratmistir. Allah 'in yaratisina (hibir sey) bedel olamaz- Bu, dimdik ayakta duran bir dndir. Fakat insanlarin ogu bilmezler" (er-Rm: 30) [224] . 80- Bab: Msrik Olan Kimse lm Sirasinda "L ilahe ille'llah" Dedigi Zaman? [225]
114- .......Ibn Sihb syle demistir: Bana Sad ibnu'l-Mseyyeb, kendi babasi Mseyyeb ibn Hazn'dan haber verdi. Mseyyeb ibn Hazn (R) ona syle haber vermistir: Eb Tlib'e lm almetleri geldigi sirada ona Rasluilah (S) geldi ve amucasmin yaninda Eb Cehl ibn Hism ile Abdullah ibn Eb Umeyye'yi buldu. Rasluilah, Eb Tlib'e hitaben: "Y amuca! L ilahe illefilah kelimesini syle de, bununla Allah katinda sana sehdet edeyim" dedi.
Cenazeler
Eb Cehl ve Abdullah ibn Eb Umeyye: Y Eb Tlib! Abdulmuttalib milletinden yz m evireceksin? diye men' ettiler. Fakat Raslullah bu tevhd kelimesini amucasma arz etmeye devam ediyordu. O iki kisi de mtemdiyyen o szlerini tekrar ediyorlardi. Nihayet Eb Tlib bunlara syledigi son sz olarak: O (yn ben), Abdulmuttalib milleti zeredir, dedi ve L ilahe lellah demekten ekindi. Raslullah (S): "Iyi bil ki (ey amucam)! Allah'a yemin olsun, bensanamag-firet dilemekten nehyolunmadigim mddete, senin iin muhakkak Allah'tan magfiret isteyecegim" dedi. Akabinde Allah bu hususta su yeti indirdi: "Msriklerin o ilgin atesin yarani olduklari muhakkak meydana iktiktan sonra, artik onlarin lehine, velev hisim olsunlar, ne Peygamber ne de mzmin olanlarin istigfar etmeleri dogru degildir" [226] . (et-Tevbc: 113) 81- Kabir zerine Hurma Dali Koyma Babi [227] . Ve Breyde el-Eslem kendi kabrinin iine iki hurma dali konulmasini vasiyyet etmistir Ibn Umer (R), Eb Bekr'in oglu Abdurrahmn'in kabri zerinde bir adir grd de: Ey ogul, bu [228] . adiri sk, nk ly kabrinde ancak kendi ameli glgeler, dedi Ve Hrice ibn Zeyd syle dedi: Usman'in halifeligi zamaninda biz genler toplulugu iken kendimi grdm ki, bizim en siddetli sirayip atlayanimiz Usmn ibnMaz'n'un kabrini, zerinden teye [229] . geecek kadar sirayip atlayan kimse idi Ve Usmn ibn Hakm syle dedi: Hrice ibn Zeyd, benim elimi tuttu, beni bir kabir zerine oturttu ve bana amucasi Zeyd ibn Sbiften sunu haber verdi: Zeyd ibn Sabit: Kabir zerine oturmak ancak [230] . orada yakismayacak sz ve fiil yapan kimseler iin mekruh grld, demistir [231] Nfi de: Ibn Umer (R), kabirler zerine oturur idi, demistir . 115-.......Bize Eb Muviye, el-A'mes'ten; o da Muchidibn Cebr'den; o da Tvs'tan; o da Ibn Abbs(R)'tan tahds etti ki, Peygamber (S) azb edilmekte olan iki kabre ugradi da: "Bunlar muhakkak azb ediliyorlar. Hem de bunlar byk bir isten dolayi azb edilmiyorlar. Bunlardan biri sidikten sakinmaz idi. Digeri de kogu-culuk ederdi" buyurdu. Sonra Peygamber yapraklan koparilmis taze bir hurma dali aldi ve bunu ikiye bld. Sonra her bir kabre bunlardan birini dikti. Sahbler: Y Raslallah! Bunu niin yaptiniz? diye sordular. Raslullah (S): "Bu dallar kurumayip [232] . taze kaldigi mddete, bu iki kabir sahibinden azabin hafiflemesini md ederim" buyurdu 82- Muhaddisin Kabir Yaninda Va'z Etmesi ve Bu Sirada Arkadaslarinin Onun Etrafinda Oturmalari Babi "Yevme yahrucne minel-ecds" (ei-Kamen 7) kavlindeki
el-Ecds, kabirler ma'nsinadir.
Cenazeler
"Bu'siret" (ei-infitar: 4) usret (= eselendi) ma'nsinadir. "Havzimi eseledim" demek, havzimin dibindeki seyleri yukarisina ikardim, demektir. "el-fd" (d Maric: 43); sr'atie gitmek manasinadir. el-A'mes, bu yetteki "NSB" lfzini "Il nasbin" okudu ki, dikilmis bir seye dogru ne geme yarisi yapiyorlar, demektir. "Nusb" lfzi dikilen tek seye isimdir; "Nasb" ise dikmek ma'nsina masdardir. "Yevme'l-hurc" (ei-Kaaf: 42) kabirlerden ikis gndr. "Yensiln" (Ysn: [233] . 51), ikip gidiyorlar, demektir 116-.......Al ibn Eb Tlib syle demistir: Biz bir kerre Baku'l-Garkad kabristaninda bir cenazede buIui duk. Peygamber (S) bizim yanimiza gelip oturdu, biz de O'nun etrafinda oturduk. Peygamber'in elinde bir deynek vardi. Basini asagiya [234] . dogru egdi de, elindeki deynekle yere vurmaya basladi Sonra: "Sizden hibir kimse ve ne/eslendirilmis hibir can hri ol-mamak zere, muhakkak herbirinin cennetten ve cehennemden olan yeri (takdr edilip) yazilmistir. Ve herbir kimse muhakkak saki yhud sad olarak yazilmistir" buyurdu. Bunun zerine sahblerden biri: yle ise Y Raslallah, ameli ve ibdeti birakip yazilmis olan kitabimiza dayanamaz miyiz? Bizden saadet ehli olan her kisiyi Ilh yazi, saadet ehlinin hayr ameline sevkeder (cennetlik olur). Yine bizden sakaavet ehli (olmasi mukadder) olan her kisiyi de lh yazi, sa-kaavet ehlinin (serr) ameline sevkeder (bu da cehenneme girer), dedi. Raslullah "(Diger rivayette: Siz amele devam edin, nk herkes niin yaratildi ise o kendisine kolaylastirilir) Saadet ehline gelince, onlara saadet amelini islemek kolaylastirilir. Sakaavet ehline gelince, on/ara da eskiya zmresinin serr islerini islemek ciheti kolaylastirilir" buyurdu. Sonra da su yeti okudu: "Bundan sonra kim verir ve sakinirsa, o en gzeli de tasdik ederse, biz de onu en kolaya hazirlariz. Amma kim cimrilik eder, kendini mstagni grr ve o en gzeli yalan sayarsa, [235] biz de ona o en g olani kolaylastiririz" (ei-Leyi: 5-10) 83- Kendi Kendini ldren Kimse Hakkinda Gelen Hadisler Babi 117- ....... Bize Hlid el-Hazz, Eb Kilbe'den; o da Sabit ibnu'd-Dahhk(R)'tan tahds etti ki, Peygamber (S): "Herkim Islm'dan baska bir dne yalanci ve kasdedici olarak yemn ederse, o [236] . Kim de kendini demirden yapilmis keskin bir letle ldrrse, kimse dedigi gibi(y&l&nci)dir [237] bu kimse de cehennem atesinde o letle azb olunur" buyurmustur . Haccc ibnu Minhl da syle dedi: Bize Cerr ibnu Hazim tah-ds etti ki, el-Hasen ei-Basr syle demistir: Bize Cundeb (R) su Basra Mescidi'nde Peygamber'den asagidaki hadsi tahds etti. Biz o hadsi unutmadik. Cundeb'in yalan sylemesinden de korkmuyoruz (nk Cundeb ok dogrudur). Peygamber (S) syle buyurmustur: "(Sizden evvel geen mmetlerden birinde) yarali bir adam vardi. (Acisina dayanamayip) kendisini ldrd. Bunun zerine Azz ve Cell olan Allah: Kulum
Cenazeler
kendi kendisini ldrmeye davranmakla benim hkmme sabirsizlik etti. Ben de ona cenneti haram [238] kildim, buyurdu" . 118-....... Eb Hureyre (R) syle demistir. Peygamber (S): "(Dnyda iken) kendini bogan kimse, atesin iinde de kendini bogar durur. Kendini drtp vuran (ve bylece kendini ldren) kimse de [239] . ateste kendini drter durur" buyurdu 84- Mnafiklar zerine Cenaze Namazi Kilmanin ve Msrikler Iin Allah'tan Magfiret Istemenin Mekruh Kilinmasi Babi Bu iki hususun mekruh kilindigi hadsini Abdullah ibn Umer (R) rivayet etti [240] .
119-....... Umer ibnu'l-Hattb (R) syle demistir: Abdullah ibnu Ubeyy ibn SelI ldg zaman, Raslullah (S) onun cenazesine namazini kildirmasi iin agirildi. Raslullah kalkip dikilince ben O'na dogru sirayip firladim da: Y Raslallah! Abdullah ibn Ubeyy zerine cenaze namazi kilacak misin? Hlbuki o, su, su, su ve su gnlerde syle syle demisti diyerek, Raslullah hakkindaki irkin szlerini teker teker sayiyordum. Raslullah glmsedi de: "Benden geriye ekil y Umer!" buyurdu. Ben kendisine karsi sz ogaltinca: "Ben muhayyer kilindim da istigfar etmeyi tercih ettim. Eger ben yetmisten fazla istigfar ettigim takdirde ona magfiret edilecegini bilir olaydim, muhakkak yetmis defadan ziyde magfiret isterdim" buyurdu. Umer dedi ki: Akabinde Raslullah, Abdullah ibn Ubeyy zerine namaz kildi, sonra dnd. Ancak az bir zaman ikaamet etmisti ki, nihayet Bere sresinden iki yet indi: "Onlardan len hibir kimseye ebed du etme, (defn veya ziyaret iin) kabrinin basinda da durma. nk onlar Allah 'i ve Rasl Vim inkr ile kfir oldular; onlar fasiklar olarak ldler" (et-Tevbe: 84). Umer: Ben sonra Raslullah'a karsi olan o gnk [241] . cr'etimden dolayi hayret ettim, Allah ve Rasl en bilendir, demistir 85- Insanlarin ly Hayirla Anip vmeleri Babi [242]
120-.......Ben Enes ibn MIik(R)'ten isittim; syle diyordu: (Bir kerre) Peygamber ve sahblerinin yaninda bir cenaze geirdiler. 5a-hbler bu cenazeyi hayirla anip vdler. Peygamber (S) "Vcib oldu" dedi. Sonra baska bir cenaze daha geirdiler. Sahbler bu cenazeyi de serr ile anip ktlediler. Peygamber yine: "Vcib oldu" buyurdu. Bunun zerine Umer ibnu'l-Hattb: Ne vcib oldu? diye sordu. Raslullah: "Su nce geen cenazeyi hayir ile anip vdnz. Iste ona cennet vcib oldu. Su sonraki cenazeyi de serr ile anip kt/ediniz. Buna da cehennem vcib oldu. nk sizler yeryznde Allah'in [243] . shidlerisiniz" buyurdu
Cenazeler
121-.......Ebu'l-Esved ed-Duel(69) syle demistir: Bir kerre Basra'dan Medine'ye gelmistim. O sirada Medine'de bir hastalik vki' olmustu. Ben Umer ibnu'l-Hattb'in yanina oturdum. Bizim toplulugun yanindan bir cenaze geti. Bu cenazenin sahibi oradakiler tarafindan hayirla anilip vld. Bunun zerine Umer: Vcib oldu, dedi. Sonra diger bir cenaze daha geirildi. Yine orada bulunanlar tarafindan bu cenazenin sahibi de hayirla anilip vld. Umer yine: Vcib oldu, dedi. Daha sonra nc bir cenaze geirildi. Bu sefer orada bulunanlar tarafindan bu cenaze serr ile anilip ktlg sylendi. Umer bu sefer de: Vcib oldu, dedi. Ebu'l-Esved dedi ki: Ben: Ey M'minler'in Emri! Ne vcib oldu? dedim. Umer: Ben, Peygamber'in syledigi gibi syledim; Peygamber (S): "Herhangi bir msimn hakkinda drt (m'min) kisi hayr ileseh-de ederse, Allah o msimn kisiyi cennete girdirir" buyurdu. Biz: kisi sehdet ederse de byle mi? diye sorduk. Peygamber: " kisi sehdet ederse de byledir" buyurdu. Sonra: Iki kisi sehdet ederse de byle midir? dedik. Peygamber: "Iki kisi sehdet ederse [244] . de byledir" buyurdu. Bundan sonra biz Peygamber'e bir shidden sormadik 86- Kabir Azabi Hakkinda Gelen Hadisler Babi [245]
Ve Yce Allah'in su kavli: "... lmn siddetleri iinde, meleklerin de penelerini uzatarak kendilerine: 'Canlarinizi kurtarin... Bu gn hakaaret azbiyle cezalandirilacaksiniz' dedikleri zaman, sen o zlimleri bir grmelisin" (eiEnm: 93). ie "el-HnJ\ horluk, zelllikten ibarettir. "el-Hevn" ise, rifk ve kolaylik ma'nsinadir [246] . Ve zikri ulu olan Allah'in su kavli: "... Biz onlari iki kerre azaba ugratacagiz. Sonra da daha [247] byk bir azaba dndrleceklerdir" Ve Yce Allah'in su kavli: tiFir1avn*in kavmini ise kt azb kusativerd: (Azbdan biri de) o atestir ki, onlar sabah aksam ona arzolunacaklar, kiyametin kopacagi gn de Fir'avn hanedanini [248] . azabin en etinine sokun (denilecek)" M'min: 45-46) 122-....... el-Beru'bnu zib(R)'den tahds etti ki, Peygamber (S) syle buyurmustur: "M 'mine gelinip de m'min kabri iinde oturtuldugu zaman, (sullerden) sonra m'min: Eshedu en l ilahe ille'-llah ve eshedu enne Muhammeden Raslullah (= Sehdet ederim ki, Allah'tan baska hibir tanri yoktur. Yine sehdet ederim ki, Muham-med muhakkak Allah'in Rasl'dr) diye sehdet eder. Iste bu sehdet, Allah 'in su kavlidir: Allah mn edenlere dny haytinda da, hirette de o sabit szde [249] . dima sebat ihsan eder (Allah zlimleri sasirtir; Allah ne dilerse yapar)" (ibrhm: ii) 123-.......Bize Su'be bu geen hadsi tahds etti ve bunda su ziyde oldu: "Allah mn edenleri o sabit szde dima sabit kilar.., " [250] . (ibrhm: 27) yeti, kabir azabi hakkinda indi
Cenazeler
124-....... Salih ibn Keysn syle demistir: Bana Nfi' tahds etti. Ona da Ibn Umer haber verip syle demistir: Peygamber (S) Kalb ukuru'nda cesedler zerine vardi da onlara: "Rabb'inizin sizlere va'd ettigi seyi hakk buldunuz mu?" diye seslendi. Peygamber'e: Bir takim l cesedlere mi hitb ediyorsun? denildi. Bunun zerine Peygamber: [251] . "Sizler bunlardan daha fazla isitir degilsiniz. Fakat bunlar .cevb veremezler" buyurdu 125- .......ise (R) syle demistir: Peygamber (S) ancak: "Bu ller, kendilerine sylemekte bulundugum szmn hakk ve dogru oldugunu simdi muhakkak biliyorlar" buyurmustur. Nitekim Yce Allah da: "Zr sbhesiz sen llere duyuramazsin. (Arkalarini dnms kaarlarken sagirlara [252] . da da'veti isittiremezsin)" (en-Nemi: 80) buyurdu 126-.......ise(R)'den: ise'nin yanina bir Yahd kadini girip, kabir azabini zikretmis; akabinde de ise'ye hitaben: Allah seni kabir azabindan korusun, diye du etmis. Bunun zerine ise, Raslullah'a kabir azabim sormus. Raslullah (S) da: "Evet, kabir azabi (hakktir, vardir)" buyurmustur.ise: Ben bundan sonra Raslullah'in hibir namaz kilip da kabir azabindan Allah'a [253] . siginmayi terkettigini grmedim, demistir 127-.......Ibn Sihb syle demistir: Bana Urve ibnu'z-Zubeyr haber verdi ki, o Eb Bekr'in kizi Esm'dan isitmistir. Esma (R) syle diyordu: Raslullah (S) bir kerre hutbe yapmaya kalkti ve kisinin kabirde tbi' tutulacagi imtihan fitnesini zikretti. Raslullah kabir hllerini byle tafsltiyle anlatinca mslmnlar dehsetlf bir surette ferydla aglastilar. Rv Gunder: Kabir azabi (hakktir), [254] . cmlesini ziyde etmistir 128- .......Bize Sad ibn Eb Arbe, Katde'den; o da Enes'ten tahds etti. Enes ibn Mlik (R) onlara syle tahds etmistir: Raslul-lah (S) syle buyurdu: "Kul, kabri iine konuldugu ve arkadaslari ile cemati geriye dnp gittikleri zaman -ki l bunlarin yrrken ikardiklari ayakkabilarinin seslerini bile muhakkak isitir- ona iki melek gelir. Bunlar ly oturturlar ve ona: Su Muhammed adli kimse hakkinda ne der idin? diye sorarlar. Bu soruya muhtab olan m'min kul: O'nun Allah'in kulu ve Rasl oldugunasehdetederim, der. Bunun zerine melekler tarafindan: Cehennemdeki oturacak yerine bak. Allah bu azb yerini senin iin cennetten bir oturacak makaama tebdil etti, denilir de o m '-min kul, cehennem ve cennetteki o iki makaamini beraberce grr". Katde: "O m'mine, kabri iinde bir genislik verilecegi bize zikrolundu" dedi ve sonra yine Enes hadsine dnd. Raslullah syle buyurdu: "Mnafik ve kfir olan kula gelince, ona da: Su kimse hakkinda ne der idin? diye sorulur. O da: Ben O 'nun hakkinda birsey bilmiyorum. Ben sdece insanlarin O'nun hakkinda syleyegeldikleri
Cenazeler
sz sylerdim, diye cevb verir. Bunun zerine ona: Anlamadin ve uymadin (yhud: Sen hem anlamadin, hem de Kur'n'i tilvet etmedin; yhud da: Anlamaz ve uymaz olaydin) denir, ve ona demirden tokmaklarla yle bir vurus vurulur ki, derhl siddetli bir sayha ile bagirir. Bu bagirisi insan ve cinnlerden ibaret olan iki agirliktan baska bu [255] . lye yakin olan her sey isitir" 87- Kabir Azabindan Allah'a Siginmak Babi 129-.......Bize Su'be tahds edip syle dedi: Bana Avn ibnu Eb Cuhayfe, babasi Eb Cuhayfe'den; o da el-Ber ibnu zib'den tahds etti ki, Eb Eyyb (R) syle demistir: Peygamber (S), gnes batmis oldugu hlde Medine'den disariya ikmisti. Bir ses isitti de: "Yahudi [256] . kabilesi, kendi kabirleri iinde azb olunuyor" buyurdu en-Nadr ibnu Sumeyl syle dedi: Bize Su'be haber verip syle dedi: Bize Avn tahds edip syle [257] . dedi. Ben el-Ber'dan isittim; o da Eb Eyyb(R)'dan; o da Peygamber(S)'den 130-.......Ms ibn Ukbe syle demistir: Bana Hlid ibn Sad ibni'l-s'nin kizi Eme tahds etti. O [258] . da Peygamber(S)'den, kabir azabindan Allah'a siginirken isitmistir 131-.......Eb Hureyre (R) syle demistir: Raslullah (S) syle du ederdi: "Allhumme inn ezu bike min azbVl-kabri ve min azbVn-nri ve min fitnetVl-mahy ve'l-memti ve min fitnetVl- < MeshVd-Deccli (= Y Allah! Ben, kabir azabindan, ates azabinizdan, hayt ve lm imtihan ve [259] . siddetlerinden ve Deccl Mesh fitne- ?-sinden sana siginirim)" 88- Giybet ve Sidikten Dolayi Kabir Azabi Babi 132-.......Ibn Abbs (R) syle demistir: Peygamber (S) iki kabrin zerine ugradi da: "Bu iki kabir muhakkak azb olunuyorlar. Hlbuki byk bir seyden dolayi azb olunmuyorlar" buyurdu. Sonra da: "Evet, biri koguculuk ederdi, digeri de sidiginden sakinmazdi" buyurdu. Rv dedi ki: Bundan sonra Raslullah yas bir deynek aldi, deynegi iki paraya bld. Sonra o paralardan her birini bir kabir zerine dikti. Sonra da: "Bunlar kurumayip taze kaldiklari mddete belki bu kabir [260] . sahihlerinden azb hafifletilir" buyurdu 89- lye, Sabah Aksam Kendi Oturacagi Yerinin Gsterilmesi Babi 133-....... Bana Mlik, Nfi'den; o da Abdullah ibn Umer(R)'den tahds etti ki, Raslullah (S) syle buyurmustur: "Sizden biriniz ldg zaman, ona varip oturacagi yeri sabah aksam gsterilir. O kimse cennet ehlinden ise cennetten; cehennem ehlinden ise cehennemden olan yeri
Cenazeler
gsterilir. Ve ona: iste senin oturacagin yer burasidir, nihayet kiyamet gn Allah seni buraya [261] gnderecek, denilir" . 90- lnn, Tabut zerinde Tasinirken Syledigi Kelam Babi 134-.......Eb Sad el-Hudr'den syle derken isitmistir: Raslullah (S) syle buyurdu: "Cenaze tbuta konulup da erkekler onu omuzlan zerine yklendikleri zaman, o cenaze iyi bir kisi ise: Beni (sevabima) ulastiriniz, ulastiriniz der. Sayet iyi bir kimse degilse: Yaziklar olsun! Bu cenazeyi nereye gtryorlar? diye seslenir. Cenazenin bu sesini (gafil) insandan baska hersey (her varlik) [262] . isitir. Eger insan bunu isitseydi, muhakkak dser bayilirdi" 91- (Henz Buluga Ermeden len) Mslman ocuklari Hakkinda Sylenmis Hadisler Babi Eb Hureyre (R): Peygamber(S)'in: "Her kimin bulga ermeden ocugu lmsse, bu ocuklar o kimse iin atesten yana bir nevi* perde olur yhud o kimse cennete girer" buyurdugunu sylemistir [263] . 135- .......Enesibn Mlik (R) syle demistir: Raslullah (S) syle buyurdu: "Gnh isleme agina ermemis ocugu len hibir ms-lmn (ana baba) mstesna olmamak zere, Allah muhakkak [264] . onu, bu ocuklara ihsan eyledigi genis rahmeti ile cennete girdirir" 136-.......Sabit, el-Ber(R)'dan syle dedigini isitmistir: Raslullah (S), ocugu Ibrhm vefat ettigi [265] . zaman: ' brhm iin cennette muhakkak bir st annesi vardir" buyurdu 92- Msriklerin len ocuklari Hakkinda Sylenmis Hadisler Babi [266]
137-.......Ibn Abbs (R) syle demistir: RasIuIIah(S)'a msriklerin len ocuklarindan soruldu da: [267] . "Allah onlari yarattigi za-I, mn, onlarin ne yapacaklarini en iyi bilendir" buyurdu 138-.......Eb Hureyre (R) syle diyordu: Peygamber(S)'e, msriklerin (len) ocuklarindan soruldu [268] . da: "Allah onlarin neyi isleyi-ciler olduklarini en iyi bilendir" buyurdu 139-.......Eb Hureyre (R) syle demistir: Peygamber (S) syle buyurdu: "Her dogurulan ocuk, fitrat zere dogurulur. Sonra anasi ile babasi onu Yahudi yaparlar, yhud Nasrnyaparlar, yhud Meclisi yaparlar. Hayvan yavrusunun eksiksiz tam bir hayvan yavrusu sifatinda dogurulmasi gibi. [269] . Sen o hayvan yavrusu iinde kulagi, dudagi, burnu, ayagi kesik olanini hi grr msn?"
Cenazeler
93- Bab
[270]
140-.......Semure ibnu Cundeb (R) syle demistir: Peygamber (S) sabah namazim kilinca yzn bize yneltir ve: "Bu gece sizden kim ru'y grd?" diye sorar idi. Eger birisi ru'y grms ise, ru'ysini Peygamber'e hikye ederdi. Peygamber de o sahsin ru'ysi hakkinda Allah'in diledigi seyleri (yn yorumunu) sylerdi. Yine bir gn bize sordu ve: "Sizden ru 'y gren var midir?" buyurdu. Biz: Hayir, yoktur, dedik. Peygamber dedi ki: "Lkin bu gece ben syle bir ru'y grdm: Bana iki adam geldi, bunlar elimi tuttular ve beni^Mukaddes Arz'a (yn pampk ve dz bir arazye) ikardilar. Orada bir adam oturuyordu. Diger bir adam da ayakta duruyor, elinde de demirden atal bir kanca vardi. - Ms ibn Ismail'den rivayet eden bzi arkadaslarimiz syle dedi:- Ayaktaki adam bu atal kancayi oturanin agzinin sag tarafina, t kafasina kadar sokuyor ve agzin bu kismini paraliyordu. Sonra bu adam onun agzinin diger tarafini da byle yapiyor ve bu tarafi da paralaniyordu. Bu sirada agzin sag tarafi iyi olmaya dnyordu. Bu defa da buraya dnyor, yine kancayi sokup paraliyordu. Ben, benim yanimdaki iki zta: Bu adam kimdir ve bu hl nedir? dedim. Onlar bana: (Sorma) yr, dediler. Birlikte ileri gittik. Nihayet arka st yatmis bir adamin yanina geldik. Bunun bas ucunda da bir adam dikilmis, elinde yumruk byklgnde bir tas var. Bu tasla yatan adamin basim kiriyordu. Tasi basina her vurdugunda, tas yuvarlanip gidiyordu. O adam da arkasindan tasi almak iin kosuyordu. O dnp gelmeden bunun kirilmis olan basi dzeliyor ve tekrar eski hline dnyordu. teki adam dnp gelince, yine basina vurup eziyordu. Ben yanimdaki adamlara: Bu adam kimdir? diye sordum. Onlar: (Hi sorma) ileri yr, dediler. Birlikte ileriye gittik. Firin gibi alti genis, st dar bir delige eristik. Bu deligin altinda ates yaniyordu. Ates alevlenip ykseldike iindeki insanlar da ykseliyor, hatt delikten ikmaga yaklasiyorlardi. Atesin alevi skinlesince de asagi dnyorlardi. Bunun iinde iplak erkekler ve iplak kadinlar vardi. Ben yanimdaki iki zta: Bunlar kimdir? diye sordum. Onlar da: (Hi sorma) ileri yr, dediler. Beraber yrdk. Nihayet kandan bir nehrin yanina geldik. O nehrin iinde ortasinda ayakta bir adam dikiliyordu. -Rv Yezd ile Vehb ibnu Cerr ibn Hazim syle dediler:-Bu nehrin kiyisinda da bir adam duruyordu. nnde de bir takim taslar vardi. Nehrin iindeki adam yzerek kenara dogru gelip disari ikmak isteyince, kiyidaki adam onun agzinin iine bir tas atiyor ve onu geriye eski yerine dndryordu. ikmak iin sahile dogru gelmeye her tesebbs ettike, kiyidaki hemen agzina bir tas firlatiyor ve onu eski yerine dndryor. Ben yine yanimdaki iki zta: Bu nedir? diye sordum. Onlar da: Sorma; ileri yr, dediler. Beraberce yrdk. Nihayet yesil bir baheye vardik. Bu bahede byk bir aga vardi. Bu agacin dibinde de yasli bir adamla bir takim ocuklar bulunuyordu. Bu agaca yakin bir yerde de bir adam vardi ve nndeki atesi yakmaktaydi. Benim yanimdaki iki zt, benimle beraber agaca iktilar. Ve beni bir eve soktular ki, ben asla bundan gzel bir ev grmedim. Burada bir takim yasli erkekler, bir takim genler, bir takim kadinlar ve bir takim ocuklar vardi. Sonra yanimdaki iki adam beni buradan disariya ikardilar. Benimle birlikte agaca yukari iktilar. Ve beni evvelkinden daha gzel ve daha kiymetli bir eve
Cenazeler
girdirdiler. Burada da bir takim yaslilar ve genler vardi. Ben, yanimdaki iki zta: Sizler beni bu gece (iyi) gezdirdiniz. Simdi bana grdgm seyleri haber verip, bildiriniz, dedim. Onlar: Evet (anlatalim) dediler: Su agzinin paralandigini grdgyn kimseye gelince, o bir yalanci idi; o dnyda devamli yalan sylerdi. Bunun yaydigi yalan her tarafa ulasirdi. Iste bu yalanci, kiyamet gnne kadar yapilmakta oldugunu grdgn sekilde azb olunacaktir. Basi ezilmekte oldugunu grdgn kimseye gelince, yle bir adamdir ki, Allah ona Kur'n gretmis, o da (bu ni'metin kiymetini bilmeyerek) btn gece uyumus, gndz de Kur'n ile amel etmemisti. Iste haytinda Kur'n 'dan yz eviren bu gafil kimse de, kiyamet gnne kadar bu suretle azb olunacaktir. O delik iinde grdgn iplak kimselere gelince, onlar da bir alay zina edicilerdir. Nehir iinde grdgn kimse ise, rib (yn faiz) yiyicilerdir. Agacin dibindeki yasli kimse Ibrahim Peygamber [271] . O ates yakan kimse, 'dir. Ibrahim'in etrafindaki ocuklar ise, insan ocuklaridirlar cehennemin bekisi olan Mlik'tir. Girdigin birinci ev, btn m'minlerin ortak evidir. Ikinci grdgn o muhtesem saray da, sehdlerin sarayidir. Ben Cibril'im, bu da (kardesim) Mkl'-dir. (Y Muhammed!) Sen basini yukari kaldir, dedi. Basimi kaldirdim, bir de grdm ki, st tarafimda beyaz bulut misli bir sey! Melekler: iste burasi senin makaamindir, dediler. Ben: Beni birakiniz da su makaamima gireyim, dedim. Melekler: Hayir. Senin daha tamamlamadigin kalan bir mrn [272] . vardir. Onu ne vakit tamamlarsan, o zaman menziline girersin, dediler" 94- Pazartesi Gnndeki lm Babi 141-.......ise (R) syle demistir: Ben Eb Bekr'in yanina girdim. O: Peygamber'i ka para bez ile kefenlediniz? diye sordu. ise de: Gmlek ile baslik olmaksizin, para beyaz Yemen'in Su-hl beldesinde dokunmus pamuk bezi iinde, diye cevb^verdi. Mteakiben Eb Bekr, ise'ye: Raslullah hangi gn iinde vefat etmisti? diye sordu. ise de: Pazartesi gnnde, diye cevb verdi. Eb Bekr: Bu. gn, hangi gndr? diye sordu. ise: Bu gn pazartesi gndr, dedi. Eb Bekr: Benim vefatimin da su saatimle bu gece arasinda vki' olmasini md ediyorum, dedi. Sonra Eb Bekr, iinde hasta bulundugu elbisesine bakti da, onda da bir zagferan lekesi oldugunu grd ve: Benim stmdeki bu elbisemi yikayiniz ve buna iki para bez daha ilve ediniz de beni bunlarin iine sariniz, dedi. Ben: (Babacigim) muhakkak ki bu elbise eskimistir, dedim. Eb Bekr: Sbhesiz diri, bunun yenisine lden daha lyiktir. nk yeni bez ancak haytinda bir mddet
Cenazeler
bakaa gren kimse iindir, dedi. Eb Bekr, sali gecesi aksamina kadar vefat etmedi. Ve sabaha girmeden nce, geceleyin gmld [273] . 95- Birdenbire (Ansizin) lmek Babi 142-.......ise (R)'den (o, syle demistir): Bir kimse Peygamber'e geldi de: Annemin cani ansizin ikti gitti. yle zannediyorum ki, annem sylenebilseydi tasadduk (edilmesini vasiyyet) ederdi. Simdi ben onun adina sadaka versem, annem iin bir sevb olur mu? diye sordu. Peygamber (S): [274] . "Evet (olur)" buyurdu 96- Peygamber (S) ile Eb Bekr ve Umer'in Gmlsleri Hakkinda Gelen Hadisler Babi "Akbarahu" (Abese: 2i); "Onu kabre gmdrd" demektir. l iin bir kabir yapip hazirladigin [275] . zaman "Akbartu'r-racule" denir. "Kabartuhu"; "ly gmdm" demektir " (ei-Mrseit: 25) "Bir toplanti yeri" demektir. Insanlar diriler olarak yeryznde toplanmis olurlar, [276] ller olarak da yerin iinde gmlrler 143-.......ise (R) syle demistir: Raslullah (S) lm hastaliginda iken, ise gnnn ge.kaldigindan sikyet ederek: Ben bugn kimin nevbetindeyim? Yarin kimin nevbetinde olacagim? der (ve benim gnm zlediginden dolayi) diger kadinlarina zr beyn eylerdi. Benim nevbetimde oldugu zaman Allah Peygamber'in ruhunu benim ggsm ile gerdanim arasinda [277] . kabzedip aldi. Ve bedeni de benim odamin iine gmld 144- .......ise (R) syle demistir: Raslullah (S) bir daha kalkmadigi hastaligi iinde iken: "Allah, Yehda ve Nasrnler'i rahmetinden uzak kilsin! Bunlar Peygamberlerinin kabirlerini mescidler edindiler" buyurdu. (ise:) Byle bir endse olmayaydi, Raslullah'in kabri meydana ikarilirdi. Su kadar var ki, Peygamber endse etti. [278] . Yhud, O'nun kabrinin bir mescid edinilmesinden endse edildi, dedi Ve (yukariki isndla) Hill ibn Humeyd el-Vezzn'dan; o: Urvetu'bnu'z-Zubeyr beni knye sahibi [279] . kilip, bir knye ile knye-lendirdi; hlbuki benim ocugum olmadi, demistir 145-.......Bize Abdullah ibnu'l-Mubrek haber verip syle dedi: Bize Eb Rekr ibnu Ayyas (193), Sufyn et-Temmr'dan haber verdi. Sufyn kendisinin, Peygamber(S)'in kabrini yer seviyesinden [280] . biraz ykseltilmis deve hrgc gibi hrgletilmis olarak grdgn tahds etmistir
Cenazeler
146- .......Bize Al (ibn Mushir), Hismibn Urve'den; o da babasi Urve ibnu'z-Zubeyr'den tahds etti (o, syle demistir): el-Veldu'bnu Abdilmelik zamaninda (Halifeligi 86-95 yillari arasidir) Peygamber'In gml bulundugu hcrenin bir duvari yikilinca, bunu yapmaga giristiler. Bu sirada dizine kadar baldin ile beraber bir ayak ortaya ikti. Bu ayak, Peygamber'In ayagidir zannederek, oradakiler (yn Umer ibnu Abdilazz ve beraberindekiler) korkup ag-Iastilar. Ve hcrenin asl vaziyyetini bilen bir kimse de bulamamislardi. Nihayet Zubeyr'in oglu Urve, oradaki cemate hitaben: Allah'a ye-mn ederim ki, bu ayak Peygamber'In ayagi degildir Bu ayak ancak Umer ibn [281] . Hattb'in ayagidir, dedi (ve byle yeminle te'yd ederek mskili zd) Ve yine Hism'dan; o da babasi Urve'den; o da halasi ise'den olmak zere geldi ki, ise, erkek kardesi Abdullah ibnu'z-Zubeyr'e syle vasiyyet etmistir: "Siz beni Raslullah ve iki halfesinin yanina gmmeyiniz. Onlarin beraberinde gmlmek sebebiyle ebed olarak tezkiye ve medh edilmeyeyim. Siz beni el-Bak' mezarliginda gml bulunan kadin arkadaslarimin [282] . (yn.Peygamber'In diger kadinlarinin) yanina gmn" 147-....... Amr ibnu Meymn el-Evd syle demistir: Umer ibnu'I-Hattb'i grdm. O, Eb Lu'l' tarafindan hanerle vuruldugu zaman oglu Abdullah ibn Umer'e: M'minlerin Anasi ise'ye git de ona: Umer ibnu'l-Hattb sana selm ediyor, de. Sonra iki arkadasimin beraberinde gmlmek-ligime ondan msade iste, dedi. ise: Burayi ben kendim iin ayirmistim. Fakat bu gn elbette Umer'i nefsime terch ederim, dedi. Abdullah dnp geldigi zaman Umer ona: Yaninda ne haber var? diye sordu. Abdullah da: Ey M'minlerin Emri! ise, arkadaslarinin yanina gmlmen iin sana izin verdi, dedi. Bunun zerine Umer: Bugn benim iin o yere gmlmemden baska, bana ehemmiyetli olan hibir is ve arzu yoktur. Benim ruhum alindigi zaman, cenazemi tasiyiniz. Sonra ise'ye teslm ediniz. Sonra: Umer ibnu'lHattb sizden msade diler, deyin. Eger benim orada gmlmeme msade ederse, beni orada gmnz. Eger msade etmezse, beni mslmnlarm kabirlerine gtrp orada gmnz, diye vasiyyet etti. (Bu sirada Umer'in yanina bzi kimseler gelmis ve: Ey M'minlerin Emri! Yerine bir halfe tavsiye etsen! demislerdi. Umer bunlara hitaben:) Ben bu halfelik makaamina, Raslullah'in kendilerinden razi olarak vefat ettigi su kimselerden daha lyik hibir kimse bilmiyorum. Bunlar aralarinda kimi halfe seip kabul ederlerse, benden sonra halfe odur. Artik onun emirlerini dinleyiniz, dedi. Ve Raslullah'in kendilerinden razi oldugu kimseler olarak su isimleri siraladi: Usmn, Al, Talha, Zubeyr, Abdurrahmn ibnu Avf, Sa'd ibnu Avf, Sa'd ibnu Eb Vakkaas. Bu sirada Ensr'dan gen bir kimse Umer'in yanina girdi ve: Ey M'minlerin Emri! Allah'in senin hakkindaki lutf ve inayeti ile sevin. Islm Dni'ne girmekteki kideminden dolayi bilmekte oldugum bu kadar yksek hizmetlerin vardir. Sonra halfe seildin ve adalet ettin. Sonra btn beser faziletlerin ardindan sehdlik (rtbesini kazandin), diye teselli etti.
Cenazeler
Bunun zerine Umer: Ey kardesim oglu! Bugn ben ondan, o da benden uzaklasan bu halfelik yok mu? Keski bunun bana ne ikaabi, ne de sevabi do-kunsaydi. Benden sonraki halfeyi semek iin ilk muhacirleri tavsiye ederim. Bu ilk muhacirlerin hakklarinin taninmasi, kendilerine yapilan hrmetin muhafaza edilmesi ok hayir ve byk isabet olur. Sizlere Ensr'a da hayirli olmanizi tavsiye ederim. O Ensr ki, hicretten evvel Medne'de ikaamet etmisler, mna yardim ve yurd hazirlamislardir. Iste btn bunlarin iyilerinin iyilikleri kabul edilmeli, ktlerinin ktlkleri ve kusurlari afvedilmeli. Size Allah'in ve Ra-sl'nn ahd ve emnmda olan btn mslmnlarm (ve Kitb ehli olanlarin) hakklarina hrmetkar olmanizi da tavsiye ederim. Btn bunlarin haklan verilmeli, isleri grlmelidir. Mukaatele zarur olursa, bunlarin arkalarindan mukaatele edilmelidir. Ve insanlara, [283] . takatlerinin stnde teklifler yklememelidir 97- llere Svmek ve Ktlemekten Nehyedilmesi Babi [284]
148- Bize dem ibn Eb Iys tahds edip syle dedi: BizeSu'be, el-A'mes Sleyman ibn Mihrn'dan; o da mfessir Muchid ibn Cebr'-den; o da ise'den tahds etti ki, ise (R) syle demistir. Peygamber (S): "llere svmeyiniz. nk onlar, nden gndermis olduklari amellerinin [285] . karsiliklarina ulasmislardir" buyurdu Ve bu hadsi Abdullah ibnu Abdilkudds es-Sa'd er- Rz, el-A'mes'ten ve Muhammed ibn Enes de yine el-A'mes'ten olmak zere rivayet etmislerdir. Bu hadsi Su'be'den rivayet etmekte dem ibn Eb Iys'a, Al ibnu'1-a'd, Muhammed ibnu Ar'ara [286] . ve Ibnu Eb Adiyy ayri ayri mu-tbaat etmislerdir 98- llerin Serriilerini Anmak Babi [287]
149-.......Bize Amr ibnu Murre, Sad ibnu Cubeyr'den; o da Ibnu Abbs'tan tahds etti ki, Ibn Abbs (R) syle demistir: Allah'in la'neti zerine olasi Eb Leheb Abdu'1-Uzza ibn Abdilmuttalib, Kureys'i Safa zerinde topladigi gnn bakiyyesinde Peygamber(S)'e hitaben: "Tebben leke( = Yh sana, helak ve ziyan sana)" demisti. Iste bunun zerine: "Eb Leheb *m iki eli kurusun, kendisi de [288] . kurudu helak oldu" sresi indi
[1] Asl ve Eb'1-Vakt nshalarinda, burada oldugu gibi, "Besmele" ile "Kitbu'l-Ceniz" byk basligi vardir. [2] el-Cenz, kenz vezninde, rtmek ma'nsinadir; ikinci bbdandir. Ve biriktirmek ma'nsinadir. Ve cenz, kerpiten ve baliktan yapilmis muhtasar eve denir. el~Cinze, cm'in kesriyle meyyite denir. Cm'in fethiyle de caizdir. Bir kavle gre cm'in kesriyle meyyite ve fethiyle serre, yn tbuta denir. Bir kavle gre aksi zeredir. Yhud kesr ile stnde meyyit olarak tbuta denir ve bu setr ma'-nsmdan alinmistir... (Kaams Ter.) [3] Babin Ikinci fikrasi "Her kimin son sz L ilahe illellah olursa, o kimse cennete girer" mealindeki hadse isaret etmektedir; o hads, muttasil isndlarla Muz ibn Cebel'den, Eb Dvd da; Enes ibn Mlik'ten Ibn Eb Seybe'nin Mu-sannafmda; yine Muz ibn Cebel'den Msedded'in Msned*Inde; Eb Harb'-' den, Eb Ya'l'nin Msned'inds rivayet edilmistir. Buhrbirok tarkle rivayet edilen bu hadste Tevhd Kelimesi ile hirete gen kimsenin hiret mkfatinin cennete girmekten ibaret oldugunu bildirmis oluyor. Buhr'nin buradaki sartin cevbini zikretmemesi, alt tarafta gelecek olan Vehb ibn Mnebbih'in haberini te'vl etmek gayesine ma'tftur da
Cenazeler
denilmistir. [4] Vehb ibn Mnebbih'in bu haberini Buhr et-Trh'te; Eb Nuaym da el-Hilye'de mevslen rivayet etmislerdir. Bu haberi Beyhak Snen'Inde Muz ibn Cebel'-, den merfan da rivayet etmistir. Syle ki: Raslullah, Muz'i Yemen'e vl gnderirken: "Ey Muz, Yemen 'e vardiginda yanina Kilb ehli kimseler gelip sana muhakkak: Cennetin anahtari nedir? diye soracaklardir. Sen onlara cevaben: . L ilahe ille 'ilah cmlesidir. Lkin bu Tevhd Kelimesi, cennetin dissiz bir anahtandir. Eger sen cennetin kapisi nne disli bir anahtarla gelirsen cennet sana ailir; yoksa ailmaz, diye cevb ver" buyurmustur. (Umdetu'l-Kaar, IV, 3; rsdu 's-Sr). Vehb ibn Mnebbih'in bu cevbi, cennete girebilmek iin dn vecbelerin M lzumuna yn mn ve Islm asillarina luzmu isaret etmistir. Srih Kirmn: L ilahe ille 'ilah tevhdi, Muhammedun Raslullah kelimesini de tazammun eder, demistir. [5] Eb Zerr'in bu hadsi Buhr'nin Ilim, mn, Libs, Tevhd Kitbtan'nda da uzun ve kisa metinlerle rivayet edilmistir. Buradaki rivayette sirk etmeden len kimsenin cennete girecegi mjdelen-mistir. Sirki terketmek ise Tevhd'dir. L ilahe ille'ilah demek de tevhdi'izhrdan ibarettir. [6] Buhr bu hadsi mn, Nuzur, Tefsir Kitblari'nda da getirmistir. Mslim ile Nes de rivayet etmislerdir. Bu rivayetler melen bir olmakla beraber, lfzan farklidir. Mesel Mslim'in Vek' ve Ibn Numeyr tarikiyle rivayetinde bu iki cmle aksedilmis olarak gelmistir: "Raslullah: Kim Allah'a bir seyi ortak kilmayarak lrse, cennete girer, buyurdu. Ben de: Kim Allah'a bir seyi ortak kilarak lrse cehenneme girer, dedim". Ibn Mes'd'un Mslim'deki bu Vek' ve Numeyr yoluyla gelen rivayeti istisn edilirse, diger tarklerin hepsi mttehiddir. Konumuz olan rivayet tarkine;tammiyle uygundur. Hadsin vade ilgili olan kismi merfan, va'de ilgili olan r-j parasi mevkuf olarak rivayet edilmistir. Vek' ve tbn Numeyr tarkiyle gelen rivayet ise, bunun tammiyle aksidir. Hads sarihleri bu iki tarki te'lf iin bir takim grsler ileri srmslerdir. Nevev syle diyor: "Bu konuda sylenen szlerin en dogrusu sudur: Ibn Mes'd bu hadsin hem vade, hem de va'de ilgili olan iki kismini da ezberlemistir. Fakat bilhare va'de dir olan kismi unutmustur. Binenaleyh birinci kismi merfan, ikinci kismi da mevkfen rivayet etmistir. Bir zaman sonra da bunlari aksedilmis olarak hatirlamis ve bu yolda rivayet etmistir. Iki rivayeti cem' etmenin yolu budur. Ve bu suretle hadsin her iki kismi da merfan rivayet edilmis olur". Srih Ayn de Nevev'nin bu tevcihine istirak ediyor. [7] Hadisin bb basligina dell olan yeri, ".... cenazeleri ta'kb etmekle... emreyledi" fikrasidir. Cenazeye ittib', cenazeyi arkasi sira ta'kb etmek, cenaze namazini kildiktan sonra da bu suretle devam etmektir. Ittib' ta'brinin zahir ma'nsi budur. Bu sebeble Hanefler'e gre cenazeyi ta'kb etmekte efdal olan,Cenazenin arkasindan gitmektir. Sfiler'e gre efdal olan cenazenin n tarafinda gitmektir. Mlikler arasinda; a. nde gitmek; b. Arkada gitmek; c. Yayalar nde, binekliler arkada gitmek suretiyle grs vardir. Cenazeye istirak eden kadinlarin cenazeyi arkadan ta'kb etmelerinde imamlarin Ittifaki vardir (Kastalln). Da'vete icabet, iki suretle olur: Yardim dileyen bir kimsenin bu dilegini yerine getirmeye icabet suretiyle, dgn gibi hayirli bir toplantiya edilen da'vete icabet etmekle. [8] Bu hadsin de bb basligina dellet noktasi yine cenazeleri ta'kb etmek fikrasi-dir. Diger hususlar da topluluk ferdleri arasinda yapilmalari, toplulugun saglamligi ve meden mnsebetlerin kemli bakimindan gerekli olan hareket ve davranislardir... En yksek medeniyet ve insaniyet almetleridir. [9] Eb Bekr, bu hareketi ile Raslullah'in bu fiiline uymus bulunuyor. Tirmiz'-nin sahh rivayetine gre, vaktiyle Peygamber de Usmn ibn MazTm'un vefatinda byle yapmisti. Kidemli bir Islm mchidi olan Usmn ibn Maz'n 'un lmnde, Rasluilah, Usmn'in cenazesi zerine kapanmis, onu pms ve aglamistir. Hatt gzyaslari yanaklari zerinden akmisti. Ibn Abdilberr de bu firakli vak'ayi et-Temhd'inde syle rivayet etmistir: RasllIah,Ibn Maz'n'un cenazesi tbuta konuldugu sirada Y Usmn, simdi mutluluk senin iindir. Ne dny sana bir elbise giydirdi, ne de sen dnyya bir kiymet verdin" buyurmustur. Ibn Maz'n, muhacirlerin fakirlerinden idi. Fakirliginden dolayi kefen bulunamamis da eski ihrami ile kefenlenmisti. Peygamber bu matemli szleriyle o acikli vak'ayi isaret etmisti [10] Bu yetler daha ok evvel, hicretin nc yilinda meydana gelen Uhud Harbi hakkinda inmisti. Hadste haber verilen Eb Bekr'in fiilleri, bb basligina del olan kisimlardir. Bunlardan lnn yzn rtmenin mstehb oldugu; lnn yzn pmenin cevazi; feryd etmeksizin sessiz aglamanin cevazi hkmleri alinmistir. [11] Eb Sib, Usmn ibn Maz'n'un knyesdir. Biraz evvelki hasiyede de getigi gibi, bu Usmn kidemli sah ahilerdendir. Islm olanlarin ondrdncsdr. Evvel Habesistan'a, sonra Medine'ye hicret etmistir. Bedr Harbi'nde yararliklar gstermis ve hicretin ikinci yilinda vefat etmistir. bn Maz'n'un lm Pey-gamber'i ok kederlendirmisti. Medne muhacirlerinden ilk vefat eden, bu zttir (Vmdetu'l-Kaar). [12] Peygamber'in bu sz "De ki: Ben peygamberlerden ilk defa (gelmis biri) degilim. Bana ve size ne yapilacagim bilmem. Ben, bana vahyolunmakta bulunandan baskasina uymuyorum.,. "(el-Ahkaaf:9) yetinin bir kismina lfzan da uygun dsmstr [13] Bu vefat ve tezkiye hdisesi hicretin ikinci yilinda vki' oldugu iin henz Feth Sresi nazil olmamis ve Peygamber'in gemis ve gelecek gnhlarinin magfiret buyuruldugu mjdelenmemisti. Bu mjdeleme, hicretin altinci yilinda Hudey-biye Anlasmasi'nin imzalanmasindan sonra Medine'ye gelirken yolda vki' olmustu. Bedr Harbi'nde hazir bulunanlarin magfiret olunduklari Peygamber tarafindan haber verilip mjdelendigi sahh olarak sabit bir hakikat iken, Usmn ibn Maz'n hakkinda tereddd ifde eden bir uslb ile mm'l-Al'ya cevb vermesi, Usmn ibn Maz'n'un vefati Bedr Harbi'nde bulunanlarin cennet ehli olduklari haberi verilmezden evvel olmasindandir. Bu hadsten, cennetle mjdelenen on kisi ve Bedr sahbleri gibi cennetlik olduklari nasslandirilmis olanlardan baska hibir kimse hakkinda cennetliktir diye hkmedilmemesi; ihls bir kalb isi oldugundan, kimsenin vicdanina nufz etmenin yolu bulunmadigi; l evine techz ve tekfn edildikten sonra girilmesi gibi hkmler ikarilmistir. [14] Buhr, hadsin geri kalan kisminin muttafakun aleyh olduguna isaret olarak b kadariyle yetinmistir [15] Buhr, Suayb'in mutbaatmi Kitbu's-Sehdet'te; Ma'mer ibn Rsid*in mut-baatini da Ta'br Kitbi'nin "Cereyan edici gz bbi"nda mevslen rivayet etmistir. Amr ibn Dnr'in mutbaasini ise bnu Eb Umer, kendi Msned'Inde bn Uyeyne'den; o da kendisinden olmak zere mevslen rivayet etmistir. [16] Bu hadsin de bb basligina uygunlugu aiktir. Baki' ibn Mahled, Cbir'den sunu rivayet etmistir: Raslullah bana kavustu da: "Sana bir mjde vereyim mi? Allah babani diriltti ve kendisine perdesiz dogrudan dogruya sz syledi. Hlbuki simdiye kadar hibir kimseye byle perdesiz sylememistir'' buyurdu {Umdetu 'l-Kaar, IV, 20) [17] Bu mutbaati Mslim, Abdurrazzk tarkinden mevslen rivayet etmistir. Buhr bu "mutbaati, Mslim'de bn Mhn hakkinda vki' olan seyi, yn o isnd-daki
Cenazeler
Muhammed ibn Al ismini nefyetmek iin zikretmis ve dogrusunun Su'be'nin rivayet ettigi gibi Muhammed ibnu'l-Mnkedir oldugunu beyn eylemistir. (Kas-talln). [18] en-Na'y, es-Sa'y vezninde, en-Ni, el-Gin vezninde ve'n-Nu'yn, el-Gufrn vezninde bir adamin vefat ettigini haber vermek ma'nsinadir; ikinci bbdandir. (Kaams Ter.). Bugnk ta'br ile lm ilni demek oluyor. [19] Necs, Habes meliklerine verilen unvandir. Ibn Hism'in es-Sre'sinde bu Necs'nin ismi Ashame'dir; atiyye ma'nsinadir denilmis. Eb'l-Ferec de Asha-me ibn Ebcer'dir, demistir. Ibn Sa'd'm et-Tabakaat'mda mslmn olusu syle rivayet edilmistir: Raslulah, hicretin altinci yilinda Hudeybiye'den dnp, yedinci yilin Muharrem'inde Amr ibn Umeyye ed-Damr ile bir mektb gnderdi ve onu Islm'a da'vet etti. Necs, Raslullah'in mektubunu hrmetle alip, karsisina koymus ve tahtindan inip yer zerinde oturmus, sonra mslmn olmus ve Islm'i kabul ettigini bir mektbla Peygamber'e bildirmistir. Ca'fer ibn Eb Tlib'in Necs'ye Islm DnI'ni grettigi de Tabakaat'ta rivayet edilmistir. Necs'nin vefati, Tebk Seferi'nden dnldg yedinci yilin Receb ayma tesadf etmisti. Mslim'in Sahh'inde, Peygamber tarafindan kendisine mektb gnderilen Necs'nin, cenazesine namaz kildigi Necs olmadigi rivayet ediliyor. Mektubun yazilip gnderilmesi ile vefat trihi arasinda alti aylik bir zaman vardir. Buna gre her iki sikk da muhtemil olur. Bu hads, cenaze ilninin cevazina, cenaze namazinin mescid iinde degil, mescid haricindeki namazgahta gib namazi olarak kilindigina ve cenaze na-mzmin da diger namazlarda oldugu gibi saff baglandiktan sonra drt tekbr ile kilindigina dellet etmektedir. [20] Mte Harbi'nde kumandanlarin arka arkaya sehd dstklerini Peygamber, Medine'deki mescidde halka haber vermis, en sonra da Hlid ibn Veld'in kumandayi kendiliginden zerine alarak Islm ordusunu byk bir felketten kurtardigini bildirmistir/Mte Harbi'nin haberleri henz Medine'ye ulasmadan, gnnde Peygamber tarafindan bylece haber verilmis ve haber verildigi gibi cereyan etmistir. Hadsin bb basligina delleti meydandadir. Buhr bu hadisi Cinad, Almtu'n-Nbvve, Hlid'in Fazleti, Magz blmlerinde de getirmistir. [21] Bu baslikla bundan nceki baslik arasinda su fark vardir: Birincisi, ly bilmeyen kimselere bildirmek; bu ise ly bilip, lnn isine hazirlanacak kimselere bildirmektir. (Fethu'l-Br; Ibnu'l-Munr'den) [22] Bu Eb Rfi'in Eb Hureyre'den nakli, daha evvel "Mescidin sprlmesi ve plerinin toplanip kaldirilmasi bbi"nda gemis olan hadsin bir tarafidir. Bu kismin da bb basligina delleti meydandadir. [23] Hadsin bb basligina uygunlugu Raslullah'in "Onu bana bildirmenizden sizleri men' eden nedir?" buyurmasidir. [24] Babin hadsinde ocugu len mslmmn hli sylendigi hlde, Buhr'nin bb basliginda bir ocugu lenin hlini zikretmesi, hadsin diger rivayetleri arasinda bir ve iki ile kayidlanmis olanlari bulundugundan dolayidir. Buhr bu baslik ile o rivayetlerin subtuna isaret etmis oluyor. [25] Buhr bu yeti bb basligindaki "Ihtisb" lfzina te'kd olarak getirmistir. nk ihtisb, ancak sabir ile olacaktir. yetin tammi, o yetler grubu iinde daha iyi anlasilacaktir: * 'Ey mn edenler, sabir ile, bir de namaz ile yardim isteyin. Sbhesiz ki Allah sabredenlerle beraberdir. Allah yolunda ldrlms olanlar iin ller demeyin. BiVakis onlar diridirler. Fakat siz iyice anlayamazsiniz. And olsun, biz sizi biraz korku, alik, mallardan, canlardan ve mahsllerden yana eksiltme ile imtihan edecegiz. Sabredenlere mjdele ki, onlar kendilerine bir bel geldigi zaman; Biz Allah'iniz ve biz ancak O'na dncleriz, diyenlerdir. Rabb Herinden magfiretler ve rahmet hep onlarin zerinedir ve onlar dogru yola erdirilenlerin t kendileridir"(el-Bakara: 153-157). [26] Bu hads de rivayet yollarinin oklugu ile sekin hadslerden biridir. Isnd yollari kirk kadar sahbye varmaktadir. Iste islm Dni'nin asl saffetinde korunmus oldugunun canli shidlerinden biri. Bu sahblerden rivayet edilen metinler birbirlerinden kk farkliliklar gsterir ki, bu tabi birseydir. Yalniz ifde ettikleri ma'nnin z birdir. Hadste aranan da budur. Sark ve Garb mtefekkirlerinin insaflilari, Islm Dni kadar hibir itima hdisenin metodolojik bir usl ile zamanimiza kadar nakledilmedigini i'tirf ederler. Bu yalniz ve yalniz Islm nakillerin mazhar oldugu ilh bir ltuftur (Kmil Mrs, Tecrid Ter., IV, 395-396). Bu bbdaki hadslerin hepsi mahzun ve kederli ana-babalari en belg sekilde tesliye eden Peygamber szleri ve Muhammed metanet reeteleridir. Burada su Ilh szler de hatirlanip, sabr ve teslimiyetin degeri iyice kav-ranmalidir: '.... Ancak sabredenlere cretleri hesbsiz 'denecektir"(ez-ZumeT-10). [27] Bu ta'lki ibn Eb Seybe de mevslen rivayet etmistir. Buhr, ilim Kitbi'nda da kk bir farkla bu isnadi ve ziydeyi getirmisti. [28] Hadsteki "Tahillete'l-kasem" ta'bri, Allah'in yeminini hall kilacak mikdr demektir. Buhr'nin isaret ettigi zere, hadsteki bu tahillete'l-kasem. "Ve in minkum ill vridh{ = Vallahi sizden her bir kimse Ill o atese ugrayacak)" (el-Meryem:71) kavlinde mukadder olan yemndir. Bu ugrayis, geerken yol ugragi grsten veya gnhi kadar ikaametten ibaret olabilecegine gre, hadsin ma'nsi " ocugunun lm acisiyle yanip buna sabreden ana baba, cehennem atesini ya geerken grecek yhud gnhi kadar kalacak" demek olur. [29] Hadsin bb baligina uygun yeri son fikrasidir. Peygamber'in bu emri kadinin feryd ile aglamakta oldugunu gsterir. "Sabretmezsen Allah'in gadabina ugrarsin" demek oluyor. Bu hadsten, kabir ziyaretinin mutlak surette cevazi, ziyaretinin erkek ve-yhud kadin olmasinin farki olmayacagi gibi hkmler alinmistir. nk hadste byle bir ayirim yoktur. Bu hads, ileride daha genis olarak tekrar gelecek ve ilgili aiklamalar daha fazla orada verilecektir [30] Basliktaki "Ve vudih" zamri meyyite de, yikayiciya da gidebilmek ihtimli oldugundan, tercemede ikinci ihtiml parantez iinde gsterildi. es-Sidr: Sn'in kesresi ve dPin sknu ile nebk agacinin ismidir ki, Arabistan kirazi ta'br olunur. Trabzon hurmasi o nev'idendir. Mfredisvrfre'dir... Bu aga da iki gna olur: BIrI bstndir ki, yemisi hos olup ve yapragiyle yika-. ma yapilir. Ve biris berrdir ki, yemisi kekre olur. Ve ikisinin de glgesi be gyet koyu ve ltf ve haff olur... en-Nebk: Sidr agacinin yemisine denir ki Arabistan kirazi ta'br olunur (Kaa-ms Ter.). en-Nebk: Sidr agacinin yemisi ki kknar yemisi dahi derler (Ahter). Sidr bulunmazsa, cven, hatm kullanilir. Bunlarin hepsi kiri gidermek Iin sabun yerine kullanilmis seylerdir. Kirleri gidermek iin bunlardan hibirisini bulmak mmkin olmazsa, yalniz hlis su ile yikanir. [31] ibn Umer'in bu fiilini Imm Mlik el-Muvatta' da Nfi'den mevslen rivayet etmistir [32] Ibn Abbs'm bu szn Sad ibn Mansr sahh bir isndla mevsl olarak rivayet etmistir. Drakutn ile Hkim ise bunu merf* olarak rivayet etmislerdir. ibn Eb Seybe bu haberi syle rivayet etmistir: Ibn Abbs: llerinize ne-cistir demeyiniz. nk m'min haytinda da, lmnde de necs degildir, demistir. Necs oldugu kabul edilirse, tahareti, yn paklanmasi kaabil degildir demek olur [33] Sa'd ibn Eb Vakkaas'in bu szn de Ibn Eb Seybe tahrc etmistir.
Cenazeler
[34] Peygamber'in bu sz, Buhr'nin Kitbu'l-Gusl'de "Cnb arsida yrr babi' 'nda Eb Hureyre'den rivayet ettigi hadsin bir parasidir. [35] Peygamber'in kizi Rukayye'nin Hayber seferi sirasinda vefati zerine diger kizi mm Kulsm, Usmn'la evlendirilmis, sonra hicretin dokuzuncu yilinda o da vefat etmisti. Peygamber'in diger kizi Zeyneb de hicretin sekizinci yilinda vefat etmisti. mm Atiyye l yikayici bir kadin odugundan, Zeyneb'i de, mm Kulsm' de yikamis olabilir. Muhtemil ki, Buhr, Peygamber'in bu iki kizindan hangisi oldugunu kestiremediginden, burada "Peygamber'in kizi ldg zaman" demis; isim zikretmemistir. Fakat Mslim'in sartina gre Zeyneb oldugu sabit oldugundan, Mslim bu ismi zikretmistir. [36] Buhr bu mm Atiyye hadsini uzun, kisa metinlerle yalniz bu Cenazeler Ki-tbi'n'da, arka arkaya gelecek esitli bblarinda onbir defa getirmistir. Bir ok hkmlerin delili olan bu hadsten, zetle su hkmler ikarilmistir: ly yikamak; yikama esnasinda lye abdest aldirilmasi; su ve sidr ile yikamak; yikamanin sayisi; yikamada kfur ve benzeri gzel kokulu seyler kullanilmasi; kadinin cenazesini kadinlarin yikamasi; cenaze yikayan kimsenin gu-sl veya abdest alip almayacagi; lnn necs olmadigi; bundan dolayi yikamanin abes olmayip cesedin temizlenebilecegi; erkek elbisesinin kadina kefen yapilabilecegi... gibi. [37] Hadsin bu kismi kk bir fark ile bundan evvelkibbda da gemisti. Devami olan kisimlar ise burada gelmistir. [38] Hadsin bb basligina dell olan yeri burasidir. Cenaze yikamakta tek sayi zerine emrediimesi, "Allah tektir; Sekleri sever" hadsinden ileri gelebilir. Bu teklemenin gereklesmesi, bu Hafsa hadsinde lnn su, bes su, yedi su ile; digerinde , bes ve gerekirse daha fazla sayida yikanmasiyle olabilecegi bildirilmistir. Yikamaktan istenen gaye, lnn temizlenmesidir. [39] Hadsin sonundaki "Onun saini taradik, bukle yaptik" fikrasi mm Atiy-ye'nin haber vermesidir. Yoksa hadste bunun Raslullah tarafindan bir emir ve isaretle yapildigina dir bir kayid ve rivayet yoktur. Bu sebeble Hanefler'e gre sa iki bukle yapilip kadinin ggsne, gmlek stne konulur. Sfiler'ce bukle yapilarak arkaya uzatilir. Ahmed ibn Hanbel ile tshk'in grs de budur. [40] Peygamber haytta dima sag ile baslamak geleneginde idi. Bunda "Ashbu'l-yemn = Sag taraf sahihlerinden " (el-Vakia; 8, 27, 38: el-Mddessir: 39; el-Beled: 19) olma aliskanligini kazandirmak temennisi veya ymn, hayr ve bereket sahibi olmaya bir alistirma olmasi mmkindir. [41] l yikamaya abdest azlariyle baslanmasi mstehbdir. Bu abdest, agiz alkalama ve buruna su verme bulunmaksizin, hayttaki gusl abdestinin aynidir [42] Hadsin bb basligina uygunlugu meydandadir. Lgat aiklamalari syledir: el-Hakvu, bedende bgre denir. Ve futaya denir; izr ma'nsinadir. Bir kavle gre fta baglayacak yere denir ki, bel olacaktir. Bunda h'mn kesriyle el-Hikve de lgattir. el-Kfr ve el-Kufurr: Ve bunda kfin ve f'nin harekesiyle lgattir. Hurma ekirdeginin kapigina denir. Ve kfur bir nevi' gzel kokulu nebat ismidir ki, iegi papatya iegine benzer olur. Tib mfredatinda reyhnu'I-kfr ile resmedilmistir ki, kfur otu ta'br olunur. Kfur bu isimle ma'rf koku ismidir. Hind ve in daglarinda biten br agatan meydana gelir, yni onun zamkidir. Bu aga gayet byk oldugu iin glgesinde pek ok insan mekn tutar. O meknin harareti sebebiyle kaplanlar bu agacin etrafinda barinirlar ve kfurun azligina sebeb budur... (Kaams Ter.) ei-Izr: Bedene brnecek cr ve milhafeye denir... Srih der ki: Geri mellif mutlaka milhafe ile tefsir eyledi; lkin izr belden asagi tutulan fta ve pes-teml maklesine denir. Nitekim rid, belden yukari tutulan elbiseye denir. Mesel hacilarin belden yukari tutunduklari ihram, rid ve belden asagi tutunduklari izrdir... (Kaams Ter.) es-Sir: At kisminin uluna denir ki asil siar, insanin gmlegine denir. Ve mutlaka bedenine dokunan elbisesine denir, killara dokundugu iin... et-Is'r; Bir adama bir nesneyi bildirmek... ve bir kimseye siar yni gmlegi giydirmek ma'nsinadir. (Kaams Ter.). [43] Bu hadsin de bb basligina dellet yeri aiktir [44] Muhammed ibn Srn'in bu szn, Sad ibn Mansr, Eyyb es-Sahtiyn tarkinden mevslen rivayet etmistir. [45] Kadin cenazesinin sainin bukle yapilip arkasina birakilmasi Safi, Ahmed ibn Hanbel, Ishk ibn Rhye'nin mezhebidir. Hadste grlen mm Atiy-ye'nin kendi yaptiklarini haber vermesinden ibarettir. Yalniz bunu Peygamber'in isaretiyle yapmis olmasi da muhtemildir. ihtiml zerine hkm bina edilemi yecegi ise ser' bir esastir. Bunun iin Hanefler salarin iki blk yapilip cenazenin ggsne ve gmleginin stne konulmasi itihadinda bulunmuslardir. Hanefler'ce sai tarakla tarayip arkaya atmaya luzm yoktur. Bb basligindaki ta'lkte ve hads metninde ifde edilen sa rglerinin zlmesi, vefatindan evvel insanin basinda rl bulunan salara suyun iyice islemesi iin yikama sirasinda bu rglerin zlmesini anlatmaktadir. [46] Ibmi Eb Seybe Hasan el-Basr'nin buna yakin bir lfzini mevslen rivayet etmistir [47] Bu hadsten kadin cenazesinin bes para bezle kefenlenecegi aika anlasiliyor ki, bu paralar: Din', izr, liffe, himr ve hirka'dir. Bunlarin zhi ve kullanis suretleri syledir: Bu hadsteki ifdelerde anlatilan kadin cenazesinin kefenleni-sini Ayn syle zh ediyor: "Cenaze evvel dir'a, yn gmlek giydirilir. Sonra himr denilen bez, bas rts gibi kadinin basina rtlr ve gmlek zerine ailir. Bunun zerine izr, onun zerine de liffe denilen en genis bez sarilir. En sonra da bu bezler ailmamak iin, hirka denilen enli bez, kadinin memesi ile gbegi arasina baglanir" (Umdetu'l-Kaar, IV, 49). [48] Buhr bb basligini byle sul tarzinda vermekle bu husustaki grs ayriligina isaret etmis oluyor. Hads metni ile de bukle yapilacagini bildirmis ve suli delli ile cevblamis bulunuyor [49] l kadinin sa buklelerinin n tarafa veya arka tarafina dogru saliverilmesi hakkindaki tatbkatia ilgili zh daha nceki hadslerde gemisti [50] Buhr llerin yikanma hkmlerini bitirince, kefeni beyna basladi. [51] Hadsin bb basligina delleti zahirdir. Bzi lgat aiklamalari syledir: Yemniyye: Yemen'e mensb demektir. Bu kelime y'nin tahfifi ile de sylenir. Kaaide nisbet y'smin seddeli olmasini gerektirir ise de, kelimeye elif ziyde kilinarak nisbet y'si haffletilmistir. Aslinda Yemniyye iken, Yemniye de denilmistir. Sehliyye: Ezher: "Sn'in fethi Ile Yemen'de bez dokunan bir nahiyenin adidir; sn'in dammi ile de beyaz bezin adidir'' diye ta'rf etmistir. Diger lgat -iler Yemen'de bir nahiyenin adi oldugunu baska ma'nlarindan nce sylemislerdir. Kursuf: Kfin ve sn'in dammi ve r'nin sknu ile pamuk demektir. Esvb: Sevb'in cem'idir. Aslinda dokunmus olan bez, keten, ipek, yn ma-klesidir. Dnp varacagi sey i'tibriyle mecazen libsa itlak olunur. Kamli: Gmlek; imame de baslik ve sarik demektir.
Cenazeler [52] Buhr bu baslik Ile kefenin olmasinin vcib degil, snnet olduguna isaret etmistir. Zaruret olmayarak kefenin iki paraya indirilmesi ile snnet terkedilmis olur. Bir para ise, vcibdir. Hads metnindeki "vakasat" ve "evkasat" kelimeleri ayni ma'nda olup her ikisi de boynunu kirdi demektir [53] el-Hant, sabr vezninde ve el-Hint, kitb vezninde, gzel kokulu nesneler den terkb edilmis kokuya denir ki, lnn kefeni zere sailir ve buharlandin-lir; kfur, sandal ve sireden nirekkeb olur. el-Ihn ve't-Tahnt, lye hant samak, lnn kefenine hant samak ve buharlandirmak ma'nsinadir (Kaams Ter.). [54] Hadsin bb basligina mutabakati, ihrmli iin hantun men'inden anlasilan mef hm yoluyladir. Bu hads metninde rv, devenin isledigi cinayeti, yukaridaki hadstekinden farkli ve iki kelime ile terddli olarak ifde etmistir. Birincisi, kf, sd, ayn harflerinden if'ldir ki, "Feaksaathu" kelimesidir. Bunun birok ma'nlarindan biri, birseyi kana brmek ve kipkizil etmek, ezmek. ..dir. Buna gre deve onu ezip kana brd, kipkizil etti demek olur. Ikincisi, kaf, ayn, sd harflerinden yapilmis if'ddir. Bunun slssi: Derhl lmek ve abuk ldrmek ma'nsinadir. If'lI de, yn el-Ikaas da derhl ldrmek ma'nsinadir. Bu suretle aralarinda yine ok ma'n farki yoktur. [55] et-Telbd; ihramda olan haci basinin sai perisan olmayip toplanmak iin saina zamk maklesi nesne srp yapistirmak ma'nsmadir. [56] Hadste rvlerin "fevakasat" veya "feaksaat" seklinde terdd ile bildirmeleri, kendilerinin tesbt edislerinin neticesidir. "Vakasa" boynu kirdi ma'nsmadir. Ikincisi ayn, kaf, sd ve ayn harfi kkn if'l babindan olan mzsidir. "Fea-kaasat, birseyi kana brd ve kipkizil etti" demektir. Binenaleyh ma'nca aralarinda ok ayrilik yoktur. [57] Srih Kirmani, Buhr'nin bu basligini, terceme ettigimiz sekilde tefsr etmistir. Buhr'nin ifdesine gre kefen cmlesinden olan gmlegin etrafi dikilmis
olup olmamasi; Ilik konulmus veya konulmamis olmasi msvdir. [58] Hz. Umer'in bu nehy hkmn "Onlar iin istigfar etsen de istigfar etmesen de haklarinda birdir. Allah onlari kat'iyyen magfiret etmez. Sbhesiz Allah f-siklar gruhuna hidyet vermez "(el-Munfikn:6) yetinden almis olmasi muh-temildir. Umer'in itihadina gre istigfar, salt ile te'vl edilmis ve bu szden namazdan nehy Duyuruldugu hkm ikarilmis olur. Abdullah Ibn Ubeyy, Medne'de mnafiklarin resi idi. Mslmanlara birok ktlkleri dokunmustu. [59] Bu hdise zerine et-Tevbe:84. yetinin inmesi, Hz. Umer'in grsn dogrulamis oluyor. Peygamber'in mnafiklarin reisine haytinda msamahali davranmasi, ldgnde mbarek gmlegini vermesi, cenaze namazini kilmasi ve istigfar etmesinin sebebleri syle zetlenmistir: Mslmnlar'in ilk zamanlarinda byk bir kabileye baskanlik etmekte bulunmasi, seklen de olsa mslmn grlen bir zti her trl ktlklerine ragmen vaziyeti islh ve idare etmek basiretinin kbi olmasi, ldgnde oglu Abdullah'a bir taltf olmasi, yhud daha mhim olarak, bu ztin son deminde Peygamber'in gmlegi ile sefaat olunmak dilegi g rlp duyularak, kablesi halkindan mnafik olanlari islh etmek gayesi veya Bedir gn Abbs'a giydirmis oldugu gmlegine karsilik vermis bulunmasi... [60] Bu Cbir hadsinde Peygamber'In, Abdullah ibn Ubeyy'in kabrine defn edildikten sonra geldigi haber veriliyor. Bundan evvelki bn Umer hadsinde, gmlmezden evvel geldigi ve namazini kildigi haber verilmisti. ki hads arasinda grlen bu zidligi sarihler syle gidermeye alismislardir: ibn Umer hadsindeki "gmlegini verdi" sz, "ihsan etti" demektir. Peygamber'In verecegini va'd etmesinden mecazen "verdi" diye ta'br edilmistir, demislerdir, ibn Cevz de Peygamber'In iki gmlek vermis olmasi muhtemildir, der. Cbir'in: "Peygamber Ibn Ubeyy'i ukurundan ikartti ve ona gmlegini giydirdi" demesinden, bu lnn gmleksiz defn olundugu hatira gelir. Yhud Peygamber'In kendi gmlegi ile teberrk etmesi istenildiginden, lnn stndeki gmlek ikarilip Peygamber'In gmlegi giydirilmistir. Bb basliginin ikinci kismina dell olan yer, iste burasidir. [61] Hadslerin bb basligina uygunlugu aiktir. Bunlara yakin bir metin, daha evvel de gemisti. [62] Bu hadsin de bir rivayeti biraz nce gemisti. Bu para bez, liffe, izr, ve kisa rid diye ta'rf edilmistir.Liffe,leff yni sarmaktan alinmis olup"sargi" demektir. Cenaze istilahinda, lnn basindan ayagina kadar vcdunu bryen rtye denir. Izr da ayni ma'nya hamledilmistir; bastan asagiya kadar vcdu br-yen rt demektir. Bzi fakhler, Izr, omuzdan asagiya bryen rtdr, demislerdir. Bir de yakasiz, yensiz ve etrafi dikis Ile bastirilmamis, ggs tarafi ailmamis bir para vardir ki, buna yukarida anlatildigi sekliyle, gmlek deni-lemiyecegi asikrdir. Iste bu para bez, erkekler iin snnet kilinan bir kefendir. Hadste baslik aika istisna edildiginden, hesaba dhil degildir. Bu para bezin temiz olmak sartiyle yeni veya kullanilmis olmasi musvdir. [63] Buhr bu baslik ile lnn techz ve tekfin masraflarinin, malinin ummundan yapilacagini bildirip, lnn malinin te birinden yapilir diyen kk bir grubun grsn reddetmek istemistir. Bu te bir grs, Halls ibn Umer'in kavli oldugu nakledilmistir [64] Buhr bb basligindaki hkmde, burada isimleri verilen tabi mctehidlerinin ittifak etmis olduklarini da bildirmis oluyor. Bu mctehidlerin grsleri Dri-m'de, Abdurrazzk'in Musannafmda mevslen rivayet edilmistir. [65] Amr ibn Dinar'in bu szn Abdurrazzk; Ibrhm Naha'nin szn Drim; Sufyn es-Sevri'nin szn de yine Drim mevsl olarak rivayet etmislerdir [66] Ibn Hacer'in rivayet hususunda ekseriyyetinI bildirdigi burdehu (Onun brdesi) nshasinda mef'l zamri Mus'ab'a rc oldugundan, sehidin kefen-lendirildigi brdenin kendisine id oldugu tasrh edilmis bulunuyor. Bu ise hadsin mensb oldugu babin unvanina uygunlugu bakimindan son derece lzim olan bir mes'eledir. lnn cmle malindan en evvel tekfn masraflarinin ayrilmasi mes'elesidir. Bu da hadsteki brdenin Mus'ab'a id oldugu tasrh edilmekle te'mn olunabilir. Hadsten, zaruret hlinde bir kefenle yetinilebilecegi ve bunun caiz oldugu hkm alinmistir. Yine bu hadsten, ilk mslmanlarin ne kadar madd imknsizlik ve etinlikler altinda mcdele ettikleri apaik sezilmektedir. [67] Bb basligindaki sulin cevbi hads metninde mevcddur. O da "Mus'ab ibn Umeyr bir tek brde iinde kefenlendi" szdr. Sbhesiz ki brde, bir tek bezden ibarettir. [68] el-Burdu ( JJ?i); b'nin zammi ile bir nevi' izgili yn ubuklu kumas adidir... ve bir nevi' abaya denir ki ihram gibi bedene brnrler. Ve bu cemi'dir; mf-redi brde'dir. Ve hlen bu diyarlarda hirka ta'br ettigimiz libsa da brde itlak edilir (Kaams Ter.).
Cenazeler
Srih Ayn, brde'yi nemre ile tefsr ediyor ki, alaca yn kaftan demektir. Sa'leb de yasli kadinlarin giydikleri izgili bir sevbdir, demistir. [69] Sehide kefen yapmak iin zerinde tasidigi bu bir tek brdeden baska birsey bulunmamasi, Mus'ab ibn Umeyr'in ne derece fakirlik ve ihtiya iinde oldugunu pek belg sekilde gstermektedir. Hadsin bb basligina delleti gayet aiktir [70] Buhri bu baslik ile Peygamber devrinde kefenini haytta iken hazirlayan kimseyi, Peygamber'in reddetmedigini isbt iin getirmistir [71] Bu brdeyi Peygamber'e getiren kadinin ismini, sonra brdenin gzelligini belirtip onu Peygamber'den isteyen sahbnin ismini Buhr vermemistir. Buna sebeb, verilen isimlerde esitlilik bulunmasi olabilir. Fakat SehPin son ifdesinden, onun bu sahbyi iyi bildigi anlasilir. Hads bb basligina tammiyle uygun bir delildir. Hadste hakkaten Pey-gamber*den kefen yapmak zere istenmis, Peygamber bu istegi kabul etmis, sa-hbler evvel bunu kendisi giymek iin istedi sanarak hos grmemisler; sonra kefen yapmak iin istedigini anlayinca ses ikarmamislardir. Bu vak'adan bir m'min haytta iken lmden sonrasi iin kefen gibi techz ve tekfin ihtiylarini hazirlamasinin cevazi hkm ikarilmistir. Hatt bu hazirlik med iin oldugundan, fazlet kabf edilmistir. Peygamber (S): "M'minlerin mnca en faziletlisi, lm ok hatirlayan ve ona iyi hazirlanandir" buyurmustur (Umdetu 'l-Kaar). [72] Kadinlarin cenazeler ardinda gitmelerinin nehyedilmesi mes'elesinde bu nehyin tahrm veya tenzh oldugu veya bzi kayidlarla cevazi seklinde grsler vardir. Buhr bu grs ayriliklarindan dolayi, bu husustaki hkm kesinlestirmemistir. [73] Hadsin bu son fikrasi "Cenazeler ardinda gitmek bize vcib kilinmadi" ma'-nsina olabilecegi gibi, "Bize cenazeleri tesy' ve arkalarindan gitmemizin nehyedilmesi, diger nehiyler derecesinde siddetli ve te'kdli kilinmadi" ma'nsina da gelir. Her iki takdre gre de mm Atiyye: "Bize cenazeleri tesy' haram edilmeyerek mekruh kilindi" demis olur. Buna gre hadsin zahiri, bu hehyin tenzh bir nehiy olmasini gerektirir. limler cumhurunun mezhebi de budur. Ibn Eb Seybe'nin Eb Hureyre'den rivayet ettigi bir hads syledir: Peygamber (S) bir cenazede Idi. Umer'in bir kadina bagirdigini grd de ona hitaben: "Y Vmer, o kadini serbest birak. nk su an, gz aglamakta, gnl musibete ugramis, lm hdisesinin de yakin bulundugu bir zamandir" buyurdu. Bu Eb Hureyre hadsini Hkim de el-Mstedrek'de tahrc etmistir (Umdetu 'l-Kaar). Hulsa kadinlarin cenazeler ardindan gitmeleri hakkindaki en kuvvetli grs, bu nehyin tenzh olmasidir [74] mm Habbe, Peygamber'in zevcelerindendir. Eb Sufyn'in kizi ve Muvi-. ye'nin kizkardesidir. Ismi de Ramle'dir. Islm'in evvelinde kocasi Abdullah ibn Cahs ile birlikte Habesistan'a hicret etmis idi. Kocasi orada hristiyan olarak vefat ettiginden, Habesistan'da iken Peygamber'e nikhi vekletle yapilmis ve mehri de Peygamber hesabina Necs tarafindan denip, Medine'ye gnderilmistir. mm Habbe ilk mslmn olan kadinlardandir. Dn salbeti ile meshurdur. Sa-hh rivayete gre 44 hicr yilinda vefat etmistir. Zeyneb bintu Eb Seleme'ye gelince, bu da mm Habbe'nin ilk kocasi olan Abdullah'tan olan kizidir. Abdullah Eb Seleme knyesi ile anildigi iin, Zeyneb de Eb Seleme kizi diye anilirdi. Bu sebebden Zeyneb, Peygamber'in vey kizidir. mm Habbe'nin ilk kocasindan Umer ibn Eb Seleme-isminde bir de ogiu vardi. Bu da, buradaki Zeyneb'in kardesi oluyordu. Bu Zeyneb, 73 trihinde vefat etmistir. [75] el-Ihdd, kadmin zevcine yhud akrabasindan birinin lm zerine yas ve matem tutmasidir. Cevheri, bu matemi "Kadinin ellerini ve salarini kinalamamasi, hzn ifde eder bir tarzda boyasiz elbise giyinip sslenmekten ekinmesidir" diye ta'rf etmistir. Kadinin, kocasindan baskasinin lm zerine tutacagi yas mddeti gndr. Bu gn hzn ve kederin siddetli oldugu zamandir. Bu yas, vcib de degildir. nk hadste vcb ifde eden bir sga yoktur. [76] Zeyneb bintu Cahs, Peygamber'in halasi Umeyye bintu Abdmuttalib'in kizidir. Hicretin nc yili dul kalmis ve Peygamber'in kadinlari arasma katilmistir. Zeyneb 20. hicret yilinda vefat etmistir. Zeyneb bintu Cahs'in Abdullah, Ubeydullah ve Eb Ahmed adlarinda erkek kardesi vardi. Bunlardan Abdullah e Eb Ahmed, kendisinden evvel vefat ettiginden hadste zikredilen yasin, Ubeydullah'in Habesistan'da vefatini isittiginde tutmus olmasi mmkindir. [77] Bu yas, zevcin zevce zerinde mesru bir hakkidir. lm gibi aci bir akibetle esinden, hayt yoldasindan ayrilan bir kadinin, iddet zamaninda sslenmesi suursuzca bir hareket olur. Kadinin bu mddet iinde zneti ve sslenmeyi terketmesi, hem kaybettigi hayt ortaginin topragina hrmet, hem de lnn ana baba gibi haytta olan aile ferdlerine karsi bir saygi ifde eder. Bunun ehemmiyetini ve vucbunu her duygulu insan kendi gnlnde hisseder (Tecrid Ter., IV, 468). Bu bbdaki hadslerde kadinin kocasindan baska len yakinlari iin gn; kocasi iin ise drt ay on gn yas olarak sslenmeyi birakacagi hususu delllen-mis oluyor. Hadslerin bb basligina delletleri bu ynden aiktir. [78] Kadinin bu msahedesi, Peygamber'in btn haytinin ve zamaninin halk arasinda getigine, kapisi nnde sultn saraylarinda oldugu gibi kapicilar, muhafizlar ve ieri girmeye mni1 olucu bekiler bulunmadigina, halk iinde gezerken de saginda solunda gzcler, muhafizlar bulunmadigina aika dellet eder. [79] Bu hadsin bb basligina delleti aik olup, kabir ziyaretinin mutiak surette cevazini; ziyaretinin erkek veya kadin olmasi; ziyaret edilen kabrin mslim veya gayri msiime id bulunmasinin miisv oldugunu ifde etmektedir. nk hadste byle bir ayirma yoktur. Kabir ziyareti hakkindaki ibha, umm bir mubah kilinmadir. Nitekim kabir ziyaretinden nehy de vaktiyle umm idi; sonra bu nehy nesh edildi ve umma mubah kilindi. Erkekler iin de, kadinlar iin de caiz oldu. Bunun mubah kilinmasi hakkinda birok hadsler gelmistir: Bureyde (R) syle dedi: Raslullah (S): "Ben sizleri kabirleri ziyaret etmekten nehyetmistim; artik simdi kabirleri ziyaret ediniz" buyurdu (Mslim) hadsi gibi... Kadinlar iin kabir ziyaretinin mubah olduguna tarafdr olan limlerin dayandiklari en kuvvetli dell, Ibni Abdilberr'in Temhd'de Abdullah ibn Eb Mu-leyke'den rivayet ettigi su haberdir: Ibn Eb Muleyke syle demistir: ise bir kerre kabirlerden dogru geliyordu. Kendisine: Ey M'minlerin Anasi, nereden geliyorsun? diye sordum. ise: Kardesim Abdurrahmn ibn Eb Bekr'in kabrini ziyaret ettim; oradan geliyorum, dedi. Ben ona: Raslullah kabirleri ziyaretten nehyetmez mi Idi? dedim. ise: Evet, vaktiyle nehyetmis idi; fakat sonra ziyaret edilmesini emretti, dedi. Ise'nin bu hkm ve beynina ve diger hadslere istinaden limler cumhuru kadinlar iin kabir ziyaretinin mubah oldugunu kabul etmislerdir. Yalniz bu ziyaretin erkekkadm karisik olarak yapilmasi suretinde mesfedete vesle olabilecegi iin genlerin istiraki dogru bulunmamistir. Yalniz kadinlara id ziyarette byle bir mahzur olmadigindan, gen ihtiyar diye bir ayirima luzm grlmemistir (Umdetu'l-Kaar, IV, 75-78). [80] Buhr bu hadsi bb iinde Ibn Abbs'tan byle "Aglamasinin bzisi, yn bir nevi' Ile..." seklinde kayidli olarak; bn Umer'den de: "Aglamasi ile..." diye kayidsiz olarak mevslen rivayet etmistir. Buhr, kayidli olan Ibn Abbs hadsini bu baslikta terchan zekretmekle, kayidsiz olanin kayidliya hamledilmesi gerektigini isaret etmis oluyor. [81] Buhr bununla lnn haytta Iken aglayici olup olmamasi suretiyle bir farka isaret ederek: "Sagliginda llere ferydla aglamayi det edinen kimse ailesinin
Cenazeler
kendisine aglamasiyle azb olunur" fikrasiyle birinci nev'in hkmn bildiriyor. Buna da et-Tahrm: 6. yetiyle istidlal ediyor. yetle istidlal suretine gelince, syledir: Haytinda llere ferydla aglayicilik eden bir adam, ocuklarini da bu irkin dete alistirmis ve kendisi lnce, bu alisik aile halki bu defa da kendisine ferydla aglayacaklarindan, iyi terbiyeleri ve irkin islerden korun-malariyle vazifeli bulundugu ailesi ferdlerini iyi terbiyeleri syle dursun, aglayicihk gibi bir mekruha alistirmis bulundugundan kendi kt eseri olarak azb olunur demek olur. Buhr bu yetten sonra da'vsim te'yd iin Curmia Kitabi'nda geen obanlik ve sorumluluk hadsini de getirmistir. Bu hadsle devlet reisinden hammala kadar cem'iyetin her ferdinin karsilikli hakk ve vazifeleri ve sorumluluklari bulundugunu, ocuklarin iaseleri ve iyi tahsl ve terbiye edilmeleri sorumlulgunu hatirlatiyor. Buhr bylece ferydla aglayicihgi det edinen kimseye, ailesi ferydla aglayip rritem tutarlarsa, kendi taksri eseri olarak azb edilecegini Kitb ve snnetle demlendirmis bulunuyor [82] Buhr bu fikra ile ikinci nev'e isaret ederek: len kisi haytta iken llere fer-yd etmek aliskanliginda degilse, simdi ailesinin kendi arkasindan ferydla aglamalarindan sorumlu degildir. Bu kimse ise'nin dedigi gibi (e-En'm:163,...) yetlerinin hkmne tbi'dir deyip, bunu da diger bir yet grubu ile takviye ediyor [83] Burasi da aslinda Ibn Eb Seybe, Tabern ve Hkim'in tahrc ettigi bir hadstir. Buhr'nin sarti zere olmadigi iin, sdece ona isaret etmekle yetinmistir. Bu fikra bb basligina ma'tf bir para oldugundan ' 'Ve ruhsat verilen aglama nev'i ferydsiz olandir babi" takdirindedir. [84] Buhr bu hadsi Diyetler Kitbi'nda mevslen rivayet etmistir. Bunu burada getirmesi, kaatil olmayi ilk ikaran ve det eden kimseye, kiyamete kadar meydana gelecek kati sularindan bir pay ayrildigi gibi, ailesi iinde l zerine'fer-ydla aglama detini koyup devam ettirenin de ayni sekilde sulu olacagini delllendirmek iindir. [85] Hadsin son kisimlari, yn Peygamber'in ocuga aglamasi ve Sa'd ibn Ubde'-ye verdigi cevb, bb basliginin ruhsatli olan aglama nev'ine gzel bir dell olmaktadir [86] Hadsin bb basligina uygunlugu, Peygamber'in kabirin bir tarafina oturup, iki gz yas akitarak aglamasidir. Buhr Peygamber'in defn esnasinda agladigi bu kizinin ismini vermemistir. Ibn Sa'd, Taber, Devlb, Tahv bu kizin Us-mn'm zevcesi olan mm Kulsm oldugunu tasrh etmislerdir. mm Kul-sm dokuzuncu hicret yilinda vefat etmistir. Bu hadsten, kabrin bir tarafina oturmak caiz oldugu, kadin cenazesinin kabre erkek tarafindan konulmasinin cevazi; koca ve baba gibi lnn yakinlari varken, bunlarin izni ile yabanci erkek tarafindan kadin cenazesinin mezarina konulmasinin cevazi hkmleri anlasilmistir. [87] Her ikisi de merf' olan bu Ibn Umer ve Ibn Abbs hadslerinden Ibn Umer'in-ki "Sbhesiz l, ailesinin kendisine aglamasindan dolayi azb edilir" seklinde mutlaktir. Ibn Abbs'in hadsi ise: "l kendisine ailesinin bzi nevi'aglamasi sebebiyle azb edilir" seklinde mukayyeddir. Buhr'nin bb basliginda da isaret ettigi gibi, bu iki hadsten mutlak olani, mukayyed olanina hamledilecektir. Bu iki hadsten mutlak olan aglama, feryd ile kayidh olan aglamaya hamledilir. limlerin mutlaki, mukayyede hamletmekteki ittifaklari da bunu te'yd eder. Buradaki Umer hadsindeki "lye, ailesinin bzi gn aglamasi sebebiyle..." kaydi, mutlak'in mukayyede hamledilmesini gerektirir. Bu hamlin nc bir meyyidesi de, bu hadslerin rvsI olan Umer ile Ibn Umer'in lye fiilen aglamis olmalaridir, tbn Eb Seybe'nin Musannaf inda Hz. ise: "Sa'd ibn Muz'in cenazesinde Raslullah ile EL Bekr ve Umer hazir bulundular. Ben de odamdan bunlara bakiyordum. Muhammed'in hayti elinde bulunan Allah'a yemin ederim ki, ben Umer'in Sa'd'e agladigini, Eb Bekr'in agladigindan daha iyi biliyorum" demistir. [88] ise'nin, Umer ve Abdullah ibn Umer'i vehme nisbet etmesi hakkinda Hattb syle diyor: lye aglamak mes'elesinin hakk mhiyeti, ise'nin itihadi vehile olmasi muhtemildir. nk ise'nin rivayetine gre lye aglamanin azaba vesle olmasi, Yahd cenazesi hakkinda gelmistir. Sonra m fesser olan haber, mcmel olan haberden daha kuvvetlidir. Bir nc cihet de ise'nin yet ile hccet getirmis bulunmasidir... (Umdetu'l-Kaar). Hz. ise'nin burada yemn ile kat' ifde etmesi, ya Raslullah'tan bu azabin kfire has oldugunu sarhen isitmis oldugundan, yhud da bu ihtisasi kar-nelerle anlamis bulunmasindandir. Ibn Abbs: "Allah gldrr, Allah aglatir" demekle, insanlarin glmenin ve aglamanin mensei olan ibrete bizatihi mlik olmadiklarini ifde etmis oluyor. [89] Bu hadste de ise'nin, bundan evvelkinde oldugu gibi, Abdullah ibn Umer'-in: "Sbhesiz Allah, ailesinin kendisine aglamasi sebebiyle m'mine azb eder" seklindeki rivayetini redd ve inkri vardir. Ibn Abbs, ise'den Ibn Umer'in, l shiblerinin llerine aglamasina terettb eden azabi, m'min cenazesine tesmil ve belki de tahsis ettigini sordugunda, ise bu rivayetinde: "Hayir, Raslullah: M 'min ailesinin aglamasi ile azb olunur demedi; Raslullah bir Yahd kadinin kabri basinda ailesi ferdleri aglasirken oradan gemisti de, bunlari grnce: Bunlar llerine agliyorlar; hlbuki l, kabrinde azb olunuyor buyurdu", demis oluyor. [90] Bu hadsteki Hayy kelimesi, diri ma'nsma geldigi gibi, kabile ma'nsina da gelir. Bu ikinci ma'nya gre, diger rivayetteki "ehl" kelimesine uygun olur. Burada Umer'in Suheyb'i aglamaktan men' etmesi, Suheyb'in aglarken sesini ykselterek feryd mhiyetini almasi; bunun da Peygamber tarafindan neh-yedilmis bulunmasindandir. [91] Umer'in bu szn Buhr et-Trhu'1-Evsat'mda mevslen rivayet etmistir. Bunu Beyhak de mevslen syle rivayet etmistir: A'mes'e varan muttasil senedle o da Sakk'ten. Sakk syle demistir: Hlid ibn Veld vefat ettiginde, Ben'l-Mugre kadinlari toplanip aglasmaya baslamislardi. Orada bulunan cemat tarafindan Umer 'e: Bir haber gndersen de su kadinlari aglamaktan nehyetsen, denildi. Umer de cevaben: Su kadinlari birakiniz; varsin Eb Sleyman Hlid ibn Veld'e aglasinlar. Baslarina toprak dkmedike, avaz avaz baginsip aginsmadika yalniz gzyasi dkmek, bu kadinlar aleyhine bir hkm ifde etmez, dedi. Eb Sleyman, Hlid ibnu'l-Veld'in kn-yesidir (Umdetu'l-Kaar, IV, 92). Hlid ibnu'l-Veld hicretin yirminci yilinda vefat etmisti. Umer, Peygam-ber'in Chiliyyet seklinde olmayarak aglanmasini tabi bir ihtiy saydigini bildigi ve bizzat Peygamber'in de agladigini grdg Iin, Mugre ogullan kadinlarini aglamaktan men' etmiyordu. [92] Buhr, Umer'in szndeki bu iki kelimeyi byle ma'nlandirmistir. Buhr r-vlerinden sml "laklaka"yi yksek ses diye vasiflandiriyor ki, feryd, fign ve igliktir. Sad ibn Mansr, "en-Nak"', yakalari yirtmak diye ta'rf edildigini bildirmistir. Lgatte su bilgiler verilmistir: en-Nevh, en-Niyh, en~Niyha: l zerine feryd ve fign ederek aglamak ma'nsinadir ki, Trke'de sagi sagmak ta'br olunur... en-Nak'u:IM Nn'un fethi ve kaaf'in sknu ile feryd eylemek ve mu-sbet deminde yaka yirtmak, kati eylemek ... ve devekusu tmek... bogazlamak... peyderpey feryd ve fign eylemek, ses ve avazi ykseltmek .. ma'nsinadir. nc bbdandir. el-Laklaka: Zelzele vezninde, leylek tmek ve mutlaka izdirapla olan savta yhud siddetli savta denir (Kaams Ter.). [93] Bu hads, iki hkm Ihtiva ediyor: Biri Peygamber'in dilinden yalan uydurmaga ve O'nun sylemedigi bir seyi syledi diye haber vermege terettb eden azb; ikincisi lye feryd fign edilmesinin sebeb oldugu azb. Ihtiva ettigi bu hkmler bakimindan bb basligina uygunlugu meydandadir [94] Bu hads, 49. rkamiyle de gemis ve ilgili aiklama orada verilmisti. Sbhesiz buradaki nevha, basina toprak saarak, salarini yolarak feryd ve fignla aglamaktir ki, bu nevi' aglama, Chiliyyet devri aglamasi olup, Peygamber tarafindan nehyedilmistir.
Cenazeler
[95] [96] [97] Buhri, burada tercemesiz, unvansiz byle bir "bb" amistir. Bu bb sz, Eb Zerr ve Kerime nshalarinda yok; yalniz Asl nshasinda vardir. "Bb" sz, bundan evvelki babin son bulduguna isaret ve hem de ncekinin sonrakinden ayrilmakla beraber, yine de birbirleriyle ilgili yani bulundugunu ifde eder. [98] Hadsin bundan evvelki bb basligina uyan ciheti, Peygamber'In aika olmasa da, hakikatte sehidin kizkardesi Ftima bintu Amr'i yksek sesle aglamaktan nehyetmesidir. [99] Hadsin bir fikrasi bb basligi yapilmistir. Hads, l iin yz, bas dvmeyi yaka yirtmayi, mnasebetsiz szler syleyerek fcryd ve fignla bagirip agirmayi aik olarak nehyetmistir. Bu nevi' cahilane hareketler Ilh hkme razi olma mayi Iham eder. Hadsteki hareketlerin bir arada toplanmasi sart degildir; bunlar teker teker nehyedilmistir. "Bizden degildir" demek nehiyde mbalaga ifde eder. Hakkatte ise: "Bizim snnetimize uymamis ve koydugumuz Islm det ve medeniyetine uymamistir" demektir. Yoksa mslmnliktan tammiyle ikar demek degildir. Snnet ehline gre ma'siyet islemek, ma'siyet sahibi olan m'mini, o ma'-siyetin hall olduguna i'tikaad etmedike mndan ikarmaz. [100] er-Resvu, r'nin fethi ve noktali s'nin sknu ile ... ve masdar olur; mersi-ye*eylemek, yn gzellik ve Iyiliklerini zikrederek aciyip aglamak ma'nsinadir (Kaams Ter,), [101] Buhr bu hadsi el-Cmi'u's-Sahh'imn on yerinde getirmistir. Senedinin sihhatinde btn ilim ehlinin Ittifak ettikleri bir hadstir. Islm fikhinda vasiyyet mikdn hakkinda bir asil olarak kabul edilmistir. Daha baska hkmlere de kaynak olan cmih bir hadstir. Sa'd ibn Eb Vakkaas, cennetle mjdelenmis olan sekin sahblerdendir. Yedinci olarak Islm'a girmistir. Mslman oldugunda onyedi yasinda bir genti. "Mslman oldugumda yzmde ty yoktu" dedigi oglu mir'den rivayet edilmistir. Peygamber'in "Sen uzun zaman yasatilacaksin" buyurdugu zere, hakkaten cennetle mjdelenen on sahbden en son vefat edendir. Hicretin 55. yilinda vefat etmistir. Demek ki, Mekke'deki hastaligindan kurtulup, ondan sonra 45 sene daha yasamis ve bu arada islm'a pekok hizmetler f etmistir. Hlbuki Mekke'deki hastalik gnlerinde, babasinin vefati zerine kendi haytindan da md keserek vasiyyet etmege baslamisti. Babasi Sa'd ibn Havle de mslmn olmustur. Buhr, Sa'd ibn Havle'nin hicret ettigini, Bedr'de ve mtekib gazvelerde bulundugunu, Veda Hacci'nda vefat ettigini zikretmistir (Umdetu'l-Kaari, IV, 101). Hadsin bb basligina dell olan yeri, Sa'd ibn Havle'nin zikredildigi son fikrasidir. Raslullah, Sa'd ibn Eb Vakkaas'a tesell verip, hadsteki bir takim mjdeleri haber verdigi zaman, o gnlerde hicret edip iktigi yer olan Mekke'de lms olan Sa'd ibn Havle'ye acimis ve ona zldgn aiklamistir. Bu son szn Sa'd ibn Eb Vakkaas tarafindan sylendigi de ileri srlmstr. Bunun Zuhr tarafindan buraya sokuldugu da sylenmistir (Umdetu'l~i Kaan ve rsdu'sSr). [102] el-Hlika : Matem ve musbet hengmmda saini tiras eden kadina denir. es-Slika : Matem ve musbet hengmmda yksek avaz ile sayha ve feryd. eden kadina yhud yzne samar vuran kadina denir. es-Slika : Musbet zamaninda yksek savt ile nevha ve feryd eden ve keza musbet zamaninda saini tiras eden kadina denir. es-Skka : Musbet zamaninda elbisesini paralayan kadindir (Kaa-ms Tercemesi). Mslim'in bir rivayetinde Peygamber: "Ben saini yolan, sesini ykselten, elbisesini paralayan kimselerden uzagim" buyurmustur. Bunda erkek, kadin ayni hkmdedir [103] Hadsin bir fikrasi bb basligi yapildigi iin, delleti aiktir. Burada arka arkaya mstakili bblara dell olmak zere getirilmis olan bu hads, 57 rakami ile gemistir [104] Bu hadsin buradaki basliginda zikredilen vaveyla, ansizin gelen musibet zamaninda Arablar'in syleyip kullandiklari bir nidadir. Bu kelime lgatte syle aiklanmistir: el-Veyl: Serrin gelmesi ma'nsinadir. Bzilari dedi ki, veyl, fecaate dsme kelimesidir, bir musibet hudsunda rd olunur. Lisnimizda vy, yazik, ve hayf ve dirg ile ta'br olunur. Veylehu, Vey/eke, Veyl dahi denilir. Feryd haletinde Veylh derler; kendisine isabet eden korkun isten ns gy ki veyl ve helk da'vet eder... (Kaams Ter.). Islm'in bu hususta yasak ettigi Chiliyyet detleri sunlardir: Nudbe: lnn Iyiliklerini sayip dkerek aglamak; Niyha: Avaz avaz aglamak; Latmu'l-hadd: Yanaklarini, yzn, basini, dizlerini dgmek; Sakku't-Ceyb: Yaka ve elbise yirtmak; Hamsu't-Vech: Yzn tirmalamak; Nesru siir; Manzumelerle lnn iyiliklerini yaymaya alismak; Duu veyl ve's-subr: Azb ve helak ile du etmek (Nevev). [105] Bu bb basligi, bir musibet sirasinda kisinin mahzun ve mkedder oturup hznn izhr etmesinin cevazini gstermek iin sevkedilmistir. Hadsin buna delleti aiktir. [106] Hadsin bb basligina uygunlugu, Enes'in: "Ben Raslullah'i o zamandan daha siddetli bir hznle zldgn asla grmedim" szdr. Bundan hzn ve kederi ma'kl lde belli edip, bosalmanin ruh bir ihtiy oldugu ve bu lde bunun caiz oldugu anlatilmis oluyor [107] Bu bb da bundan ncekinin aksine, musbet sirasinda hzn ve kederi aiga vurmamanin, azimete tutunup gnlden sabretmenin cevazini ifde etmek iin getirilmistir [108] Muhammed ibn Ka'b el-Kuraz, Medne'de Peygamber'in sagliginda dogmus, seksen sekiz yasinda iken 117 yilinda Medne'de vefat etmistir. bnu Eb Hatim Seele Silun Sresi'tan tefsiri sirasinda Eyyb ibn Ms tarkinden olmak zere Muhammed ibn Ka'b'in bu szne benzer bir metin rivayet etmistir (Fethu'l-Br). Buradaki kt sz sylemekten maksad, musbet sirasindaki siddetli hzn sebebiyle mukadderati ktleme ve Ilh hkme karsi gelmeyi ifde edecek mnasebetsiz seyler sylemektir. Kt zanndan maksad da, musibetin acisina sabretmenin bir sevaba sebeb olmayacagi seklinde btil, hatali ve yanlis dsncelere dsmek demektir. [109] Ysuf Sresi: 84. yetinin bu fikrasinin bu basliga konulmasi da ok mnsib dsmstr. Hakkaten Ya'kb Peygamber, hzn ve kederlerin en siddetlisi olan evld acisiyle yanip tutustugu hlde, bu siddetli hznn aiga ikarmamis, hznn yalniz Allah'a sikyet ederek sabir ve metanetle, sifsini ve sevabini yalniz Allah'tan beklemistir. Bu da, rnek edilmeye son derece lyik ve eskimez bir tutumdur [110] Bu mutbaati Eb Ya'l kendi MsneeFinde mevslen rivayet etmistir dem ibn Eb Iys'in hadsi de daha evvel bu lfizla gemisti
Cenazeler
Hads, diger tarklerde ve Mslim'de daha tafsllidir. mm Sleym, Enes ibn Mlik'in anasidir. Eb Talha da mm Sleym'in ikinci kocasidir ve Enes'in vey babasidir. Bunlarin hl tercemeierI ileride Faziletler Kitbi'nda daha genis anlatilacaktir. mm Sleym'in o gece kocasi Eb Talha ile iftlesmesinden, belki de Ra-slullah'in duasi bereketiyle Abdullah adinda bir ogullan olmustur. Hadsin bb basligina dell olan ciheti gayet aiktir: mm Sleym'in kederini habsederek sabra tutunmasi, ve trihte benzerine ndir tesadf edilir bir surette Ilh kazaya kemliyle teslimiyet gstermesi, mm Sleym iin basli basina hrika bir menkabedir. mm Sleym'in bu hareketinden, muktedir olabilenler iin ruhsati terkedip siddet tarafina tutunmanin caiz oldugu hkm alinmistir. [111] Bzilari bu dokuz ocugun, mm Sleym ile Eb Talha'nm o geceki birlesmelerinden dogan Abdullah'in ocuklari oldugunu sylemislerdir. Byle de olsa bu hdisede, yine Peygamber'In duasinin bereketi gnes kadar aiktir. [112] Umer'in bu szn Hkim, Beyhak ve Abd ibn Humeyd mevslen rivayet etmislerdir. el-Adl; bir nesneyi bir nesne ile berberlestirmek ma'nsinadir.... mahfede bir adama denk olmak ma'nsinadir... ve bir nesne mukaabilinde olan ceza ve ivaz ma'nsinadir... Ve Idl, ayn'm kesriyle bu dahi misi ve nazir ma'nsmadir ve ykn bir dengine denir. el-Itve: Kitabe vezninde .... ve dbbeye yklenmis olan iki dengin araligina zid olarak konulan nesneye denir ve mutlaka bir nesne zerine ziyde kilinan seye denir (Kaams Ter.). Bu lgat ma'nlarina gre "Rabb'terinden magfiretler" bir denk, "Rabb'-lerinden bir rahmet" diger bir denk, "Onlar dogru yola erdirilenlerdir" fikrasi da bu iki dengin zerine konulan bir ilve olmus bulunuyor. Diger bir tefsre gre "Itin lillhi ve inn ileyhi rcn" iki idl yn iki denktir. Bunlara karsilik olarak zikredilen mtekib sevblar da ilvedir. Iyi bil ki, sabr Kur'n-i Azm'de 95 yerde zikredilmistir... (Irsdu's-Sr). [113] Bunun ardindan gelen yet syledir: "Onlar hakkaten Rabb'Ierine fcavusucu ve hakkaten O'na dnc olduklarim bilirler"(d-Bakara:46). Diger bir yette bu sabretme ile ve namaz kilma ile Allah'tan yardim iste-1 me syle ifde edilmistir: "Ey imn edenler! Sabr ile bir de namaz ile (Allah'tan) yardim isteyin. Sbhesiz Allah sabredenlerle beraberdir "(el-Bakara: 153). Namaz iinde zikr, du, husu' bulundugu Iin, namazin sabretmeye yardimci olacagi ifde edilmistir (Kastalln). Bu yetlerin bb basligina konulmasi, musibetler zamaninda tutunulmasi gereken sabr ve metinlige en mkemmel sekilde bir tesvk ve rgbetlendirmedir. [114] Bu hads, 44 rakamiyle daha nce de gemisti. Hadsin buradaki metni bb basligina aynen konulmus oldugu iin, mutabakat tammiyle grlmektedir [115] Bb basligi, gelecek olan hadsin bir cmlesidir. Bu cmle ve onu ta'kb eden diger cmle, hadste Enes ibn Mlik'ten rivayet edildigi gibi, tbn Umer'den de rivayet edilmistir. Mslim, Enes'ten; Ibn Mce, Esma bintu Yezd'den; Ibn Hib-bn, Eb Hureyre'den; Tabern, Eb Umme ile Sib ibn Yezd'den rivayet etmislerdir. [116] Peygamber'in oglu Ibrhm, hicretin sekizinci yili Zu'1-hicce ayinda dogmustur.. Peygamber'in azadlilanndan Selm ebelik etmis, kocasi Eb Rfi' de Pey-gamb.er'e bir oglu dogdugunu mjdelemis, Peygamber de ok sevinmistir. Ibrahim'in dogumu akabinde ona st analigi yapmak iin Medine kadinlari arasinda bir rekaabet uyanmis. Nihayet Peygamber, onu emzirmek iin Munzir'in kizi mm Brde'ye teslim etmistir. Kaad Iyd, mm Brde'nin adi Havle'-dir, kocasi da Eb Seyf el-Ber ibn Evs el-Ensr'dir diyor. Ibrhm iste bu kari-kocanm yaninda st emerken hastalanip vefat etmistir. Vefat trihi hicretin onuncu yilidir, fakat ayi ve gn hakkinda birka grs vardir (Umdetu'lKaarf). Peygamber bu oglunun vefatina zlms ve hadsteki szleri sylemistir. Sahh-i Mslim'de Umer'den: Ibrhm vefat ettiginde Peygamber (S): "br-hm benm oglumdur. O, meme emerken len bir yavrudur. Onun st emmesini tamamlamak iin cennette iki tane st anne ta'yin buyuru/mustur" dedigi rivayet edilmistir: Mslim, [117] Ms ibn Isml et-Tebzek'nin bu hadsini Beyhak ed-Delil'inde'mevslen rivayet etmistir. [118] Bb basligina dell olan fikra burasidir. Sbhesiz bu, gzyasi akitmak ve h-znlenmekten ibaret bir aglamadir; feryd edip agirismak nev'inden Islm'ca nehyedilmis aglama degildir. Birinci nevi' aglama, Peygamber'in de hadsin devaminda bildirdigi gibi, azaba sebeb olmaz; bu aglamanin mesru' olan nevi'dir. [119] Hadsin bu fikralarina id aiklamalar daha nceki bblarda gemistir [120] Umer ibn Hattb'in bu fiilleri bu hadste geen isnd ile mevslen Ibn Umer tarafindan rivayet edilmistir [121] Bu hads, 40. bb basligina dell olmak zere de sevkedilmisti. Burada "el-Buk (aglamak)" Ile "en-Nevh(feryd ve iglik atmak)" arasindaki farki beyn edip, birincisinin caiz, ikincisinin men' edildigini delllendirmek iin getirmistir. Aglama, uzatarak oldugu zaman nehyedilen nevha ma'nsma olur; kisa oldugu zaman hzn ma'nsina olur. [122] Hadsin bb basligina dell onan fikrasi, hicret akabinde kadinlardan islm Dni nmina bey'at alindiginda, bey'at maddeleri arasinda lye feryd ve fign edilmemesinin de konulmus olmasidir. Islm'da feryd ve fignla aglamak nehyedilmis olmasaydi byle bir ahd almaga luzm grlmezdi. Hadste "Bizden ahdine vefa eden yalniz bes kadindir" demekle, br ms-lmn kadinlar nevha yapma detini birakmadilar demek degildir. mm Atiyye, benimle bey'at eden kadinlardan besi hri olarak, brleri bu ahidlesme akabinde bu irkin deti birden birakamadilar. Fakat bu bes kadin derhl bu ahid-lesmeye bagliliklarini gsterdiler demek olur (Nevev). [123] mm Atiyye'nin ahde vefali olarak vasiflandirdigi bes kadindan ncnn hviyetini ta'yn hususunda tereddt etmistir. Eb Sebre kizi denilen bu kadin, Muz ibn Cebel'in karisidir da her ikisi bir sahsiyet midir? Ve binenaleyh geriye besi doldurmak iin iki kadin mi kaliyor? Yoksa Eb Sebre kizi ayri, Muz ibn Cebel karisi da ayri olarak drt oluyor da, geriye bir kadin mi kaliyor? Iste mm Atiyye'nin rivayetinde grlen teredddn ikis yeri budur. Bu iki bakis noktasindan birincisine atif vv'siz "mreetu Muz" rivyetiyle; ikincisine de atif vv'iyla "Ve imreetu Muz" rivyetiyle isaret edilmistir. Birinciye gre besi doldurmak iin iki kadin, ikinci rivayete gre de bir kadin kaliyor. [124] Hadsin bb basligina delleti aiktir. Cenazenin, mslmn cenazesi yhud am-m cenazesi olmasi msavidir. Bu kalkis, ruhlari kabzeden Allah'a ta'zm iindir (Kastalln). [125] Buhr'nin bu tarki zikretmesi, birinci rivayetin an'aneli; bunun ise ihbar lf-ziyle olusunu beyn edip birinciyi kuvvetlendirmek iindir. [126] Bu rivayette, cenaze grenlerin ayaga kalkmalari ve bu kalkislarinin ya cenaze kendilerini geride birakip ilerleyinceye kadar, yhud cenaze ileri gtrlmeyip, orada musalla gibi bir yere konuluncaya kadar devam etmesi emredilmistir. [127] Bu sulin cevbi gelecek hadsler iinde verilmektedir.
Cenazeler
[128] Bu hadste terdd edatlari arka arkaya geldigi iin, anlasilmakta karisikliga d-slmemelidir. Grlen bir cenazeye ayakta durma mddeti gsterilirken, nevi' hareket teblg edilmis zannedilebilir. Hlbuki byle degildir. Birinci "yhud" terdde; ikincisi tenva (yn nev'ilendirmeye) hamledilmistir. Rv mir ibn Ra-ba, Peygamber'in: "Siz cenazeden geri kalincaya kadar" mi; yoksa "Cenaze sizi geride birakincaya kadar" mi ayakta durunuz buyurdugunu kestiremedi-ginden, bunu terdd ile ifde etmistir. Bu iki fikranin medlulleri birdir. Cenaze uzaklasmcaya kadar ayakta durulmasidir. Ve bu, bir nev'idir. Ikinci nevi'de cenazenin yere konulmasidir. Ikinci "Ev ( = Yhud)" edati bunu ifde ediyor. [129] Eb Hureyre'nin elinden tuttugu Mervn ibnu'l-Hakem, Emev hkmdarlarinin drdncsdr. Bu hdise onun Medne Vlsi bulundugu sirada olmustur. Onun Medne valiligi kirksekiz hicr yilma kadar devam etmistir. Mervn'in snnete aykiri bir takim hareketleri byle zaman zaman sahbler tarafindan redd ve inkr edildiginden, ismi hadslere gemistir. Hadsin rvsi Eb Sad el-Makbur, Medneli'dir. Ben Dnr kabirlerini muhafazaya me'mr olf1 jgundan byle "Makbur" nisbetiyle anilmistir. Kendisinin kabre dir rivayetleri daha mu'teberdir. Umer, Al, Usme'den de rivayetleri vardir. Kendisinden de oglu Sad ve daha baskalari rivayet etmislerdir. Vkid, yz trihinde vefat ettigini bildirmistir (Hulsa lil-Hazrec ve Umdetu 'l-Kaari). [130] Hadsin bb basligina delleti aiktir. Hadsteki konulma ile maksad yere konulmak mi, yhud lhde konulmak midir? Bu hususta iki grs vardir. Buhr bu hads iin yazdigi baslikla, yere konulmayi isaret etmis gibidir. Bb basligindaki "Bundan nce oturursa kalkmakla emredilir" hkm, bundan evvelki Eb Sad hadsinin sonunda "kalk" diye daha aik ifde edilmis ve Eb Sad'in Mervn'a yaptigi bu emr, Eb Hureyre tarafindan da tasdik olunmustu. Tahv'nin Sa'b tarikiyle Eb Sad Makbur'den gelen rivayetinde Eb Sad Hudr'nin Mervn'a hitaben vki' olan "kalk emri" zerine Vl Mervn'in hemen ayaga kalktigi tasrh edilmistir. [131] Bu hadsi Mslim, Eb Dvd ve Nes de rivayet etmistir. Mslim'in rivyetnde. nk lm korkun seydir" ziydesi vardir. Eb Davud'un rivayeti daha tafsllidir: "Biz, Peygamber'in beraberinde bulunuyorduk. Bu sirada yanimizdan bir * cenaze geti. Peygamber cenaze iin ayaga kalkti. Biz de kalkip cenazeyi omuzlamak iin gittik. Varinca onun bir Yahd cenazesi oldugunu grdk. Ve: Y Raslallah! Bu bir Yahd cenzesidir, dedik. Raslullah: lm korkun (ve ibret alinacak) bir hdisedir. Herhangi bir cenaze grdgnz zaman hemen ayaga kalkiniz buyurdu." Binenaleyh lm korku bir hdise olmasi cihetiyle lnn mslim, kfir cenazesi olmasi musvdir. Her dem evldinin ls herkes iin uyanma sebebi olabilir. [132] Kaadisiyye ile Kfe arasinda onbes fersahlik bir mesafe vardir, Umer ibn Hat-tb'in halfeligi zamaninda onaltinci hicret yilinda iranlilar'la yapilan muharebe burada ceryen etmistir. Sa'd ibn Eb Vakkaas kumandasindaki islm ordusu burada ranlilar'a karsi kat' zafer kazanmistir... (Kirmani ve Kaamsu'lA'lm'dan zetle). Peygamber bu cevbinda da cenazeye kalkmanin, cenazeyi ta'zm degil, fakat btn hayt sahihlerine hayt ve maisetlerini veren Allah'in, bunlarin ruhlarini ve haytlarini alarak cmid ve snk bir csse hline koydugunu hatirlattigini ve bu suretle Allah'a ta'zm edilmis bulundugunu bildirmistir. Mslim cenazesi Allah'in azametini hatirlamaga vesfe oldugu gibi, bir Yahd, bir Hristiyan cenazesi de sebeb olabilir demek olur. Ahmed ibn Hanbel'in Miisned'inden: Abdullah ibn Amr ibn s (R) syle demistir: Bir kimse Raslullah'tan bzi seyler sordu da dedi ki: Y Raslallah! Yanimizdan kfir cenazesi geiyor; buna da ayaga kalkacak miyiz? Rasiullah: "Evet, kfir cenazesine de kalkiniz. nk siz hakikatte o kfir cenazesine kalkmiyorsunuz. Fakat beser nefislerini kabzeden Allah'a kalkiyorsunuz" buyurdu. Leys ibn Sa'd'in Eb Burde'den muttasil rivayeti yoluyla Eb Ms el-Es'r'den rivayet ettigi hads, bu konuda en fazla tafsili ihtiva etmektedir. Bu hadste Peygamber (S): "Sizin yaninizdan bir cenaze getiginde o ister msl-mn, ister Yahd yhud da Nasrn ls olsun; ayaga kalkiniz. nk biz, hakkaten o lye kalkmiyoruzFakat onunla beraber olan lm melegine ta'zm edip kalkiyoruz" buyurmustur. Zeynuddn Irak de: Eb Ms hadsinde zikr ve tasrh edilen sebeb ve illet Fj, mslim ve gayrimslim cenazesinde mtehakkik bulunduguna gre, hkmn Adem evldlan'mn hepsine smuln, hatt kitb ehli olmayan kfirlerin cenazesi geerken bile kalkmanin lzumunu gerektirir, demistir (Tecrd Ter., IV, 568). [133] Eb Hamze'nin bu rivayetini Eb Nuaym el-Mustahrac'mdz mevslen getirmistir. Buhri'nin bunu getirmekten maksadi, Abdurrahmn ibn Eb Leyl'nin bu hadsi Kays ile Sehl'den bizzat Isitmis oldugunu gstermektir. [134] Bunu da Sad ibn Mansr mevslen rivayet etmistir [135] Hadsin bb basligina dell olabilecek yeri, "Erkekler omuzlari zerine yklendikleri zaman... "ihbr cmlesidir. Bu cmleden, cenazeyi ykleyip tasimanin erkeklere mahss oldugu hkm alinmistir. Ancak cenazeyi nakledecek erkek bulunmazsa, byle zaruret hlinde kadinlar tasirlar ve gmerler... Srih Ibnu Battal: "Cenaze iyi bir kisi ise beni ulastiriniz demesi, nefs ve ruh bir tekellmdr. Yoksa suur medrekleri olan ruh, bedenden ayrildiktan sonra bedenin tekellm mmteni'dir. Meger ki Allah'in kudreti, lnn ruhunu bedenine redd ve iade etmis olsun" demistir (Umdetu't-Kaari). Kmil Mrs da syle demistir: "Fakat bize gre bu kelm ne nefsi, ne de Ifzdir. Her cenazenin su fn lemdeki haytina gre, ibret almayi gerektirir olmasidir. Haytini hayir yolunda geiren iyi bir kisi ile zlimlerden birisinin; besi bir ati altina siginan feragatli bir IIe ls ile dnyya sigamayan bir cihangirin; bir fakr ile dnyya tasarrufa alisan bir milyonerin simdi iine sigindiklari tbutlari acaba beser hayline neler haykirmiyor! Bu sanduklar Iinden haylimize ne ma'nh sesler aksetmiyor. Beserin gafleti bu ok ma'nli sesleri isitmeye ve ibret gsteren bu levhalari grmeye mni1 oluyor. Ibret nazarlari nnden her gn gelip geen bu nevi' kevn olaylari hakkiyle grmek, bu sesleri lyikiyla isitmek mmkin olsaydi, hadste haber verildigi zere insan derhl dser bayilirdi1'. (Biraz sadelestirilerek Tecrd Ter., IV, 575-576). [136] Enes'in bu szn Abdulvahhb ibn At el-Hafff kendi Cenazeler Kitbi'nda ve Ibn Eb Seybe mevslen rivayet etmislerdir. et-Tesy't^ssi ):Srden ayrilan deveye haykirmak, ve bir semte giden adami, ona veda etmek ve menziline ulastirmak Iin beraberinde gitmek, ... ve bir adama, kalb kuvveti vermekle yreklendirmek... ma'nsinadir (Kaams Ter.). [137] Buhr'nin "Enes'ten baskasi" szyle kimi kasdettigi arastirilmis, bzilari bunun Abdurrahmn ibn Kurt (R) oldugunu ileri srmstr. Bu zt suffa sahb-lerinden olup, Umer zamaninda Himis'ta vlfik yapmistir (el-Hazrec, Hulsa, ve Ayn, Umdetu'l-Kaar). Cenazeye yakin gitmek de cenazenin drt bir tarafindan cenazeye yaklasarak gitmek demek olacaktir. Bu suretle gerektiginde cenazeyi yklenenlere yardim imkni te'mn edilmis olur. [138] Sarihler hadsteki "Cenazeyisr'atle gtrn" emrinden, siddetli bir sr'at is-tenmeyip, yrmekle kosmak arasinda ortalama bir seyr ve hareket istendigini bildirmislerdir. Bzilari bu ivmek ve sr'at ile matlb olan, lm tahakkuk edip tamamen kesinlestikten sonra techz ve tekfini acele yapmaktir demislerdir. Btn limler, ld zanmyle byk bir felkete meydan verilmemek iin bu sr'atin baslangicinin, lmn geregi gibi tahakkuku zamani oldugunu kabul etmislerdir. Hatt Ibn Bezze gibi bir kisim limler, lmn lyikiyle anlasilmasi iin aradan bir gn ve bir gece gemedike, lnn tehizine sr'at edilmemelidir demislerdir. Zamanimizda belediye tabbi tarafindan muayene edilip, lmn tahakkuku hakkmda bir rapor verilmedike techz edilmemesi, en iyi bir tedbrdir. lm kesinlestikten sonra bir mslimin
Cenazeler
gvdesini ailesinin gz nnde hapsedip kokutmak muvafik degildir. Artik bundan sonra sr'atle cesed, yerine emnet edilmelidir. Bu ma'nda bir hadsi de Eb Dvd Husayn ibn Vahvah'dan rivayet etmistir (Umdetu'l-Kaar, IV, 126). [139] Bu hads 72 rakamiyle de gemis ve gerekli hasiyeler orada verilmisti. Bb basligi, hadsteki iyi kisinin szn ihtiva etmektedir. Y veylh ( uSjij)'nin ma'nsi, "Ey hznm, ey helakim; gel artik, tam senin zamanindir" demektir. Helak ve musibete ugrayan kimse tarafindan sylenir [140] Bu hads, cenaze namazinda cematin iki yhud sira hlinde saff tutmalarinin delili olmak zere getirilmistir. [141] Bu hads daha tafslli olup, su hususlara sarh olarak dellet etmektedir: Pey-gamber'in namaz iin cematin nne getigi, sahblerin O'nun arkasinda dizi dizi saff bagladiklari; cenaze namazinda drt tekbr aldigi [142] mnferid ve uzak kalmis; kseye, kenara dsms; diger emsalinden ayrilmis ma'nsinadir. Burada tenvn ile "Menbzin" seklinde okundugundan, diger kabirlerden ayri, kenarda kalmis bir kabir demek olur. unbir ma'nsi da "lakt", yn bulunmus ocuk'tur. Burada birinci ma'n daha uygundur. Mslim'in rivayetinde: "Raslullah taze bir kabre vardi. zerine namaz kildi. Cemat arkasinda saff bagladilar. O da drt tekbr aldi" seklindedir. Buhr'nin sevkettigi senedde sahb olan rvnin ismi tasrh edilmemis, fakat es-Sa'b'nin bu sorusu ile sahbnin tbn Abbs oldugu meydana ikmistir. [143] Bu hadsin ve bundan evvelki hadsin bb basligina dell olan yerleri aika bellidir [144] Hadsin rvsi olan ibn Abbs, kendisinin de erkeklerin safflari iinde cenaze namazi kildigini bildirdigi ve o sirada kendisinin bulg agina ulasmamis bir ocuk olmasindan, ocuklarin da cenaze namazini safflar arasina karisarak kilabilecekleri anlasilmistir. Hadsin bb basligina dell olan kismi da burasidir. [145] Cenaze namazi bir takim sartlan ve rknleri hiz olarak Peygamber tarafindan tesr' buyurulup kaannlastirilmis olan bir namazdir. Cenaze namazi da diger namazlar gibi abdestli, kibleye ynelik ve tekbr ile kilinir. Diger namazlardan farki ruk'suz, sucdsuz, sirf du ile mesru kilinmis olmasidir. Buhr btn bu cihetlere "Cenaze zerine namazin kaannlastirilmasi babi" ile isaret etmistir. [146] Buhr muttasil hadslerden muttasil hadslerden alarak arka arkaya siraladigi Peygamber'in bu szleri ile, kendisinde ly du edilen bu huss ibdete "Salt = Namaz" adini verdigini delllendirmek istemistir. Diger namazlarda tekellm caiz olmadigi gibi, bunda da dny kelmi caiz olmadigini; diger namazlara tekbr ile baslanip selm vererek ikildigi gibi bu namazda da yle oldugunu bildirmistir [147] Ibn Umer'in bu szn Imm Mlik el-Muvatta'inda muttasil sened ile rivayet etmistir. Buhr bununla, cenaze namazinin diger namazlara benzedigini istidlal etmek istiyor. Bu hads, mes'eleyi ihtiva etmektedir: a. Cenaze namazinin temizken kilinacagi: Bu temizligin hem abdeste, hem de teyemmme suml oldugundan, yerine gre her ikisinin de taraftarlari vardir: Eb Hanfe: Abdest ile mesgul olarak cenaze namazini kairacagina kanaat eden kimse iin, suyun bulunmasi ile beraber teyemmm tecvz etmistir, tbn Adiyy de Ibn Abbs'tan merfan: "Abdestsiz bulundugun bir sirada ansizin cenaze namazi ile karsilasirsan teyemmm eyle" hadsini rivayet etmistir. Mlik, Safi, Eb Sevr cenaze namazinda teyemmm etmeyi tecvz etmemislerdir. b. Ibn Umer'in gnesin dogusu ve batisi zamanlarinda cenaze namazi kilmamasi... c. ibn Umer'in cenaze namazinda tekbr alirken ellerini kaldirmasi keyfiy-yeti, Buhr'nin buradaki "Ellerini kaldirirdi" rivayeti mutlaktir. lk tekbr kas-dedildigi gibi, drt tekbre de hamle msiddir. Bzilari ikinci grse gitmislerse de ogunlugun tatbkati yalniz ilk tekbrde el kaldirip, digerlerinde kaldirmamaktir. [148] Buhr Hasen Basr'nin bu szlerini cenaze namazinda imamliga en ziyde ve mstahakk olan kimdir mes'elesini zmek iin getirmistir. limlerden biroguna gre memleketin vlsi, lnn velsi, cmi'in immi diye bir siralama yapilmistir. [149] Bu kismin bb basligina atif olmasi yhud Hasen'in sznn devamindan bulunmasi da muhtemildir. Buhr bunu, abdestsiz olarak cenaze namazina rast gelen kimsenin ser* vaziyetini cevblamak iin getirmistir [150] Buhr burada, namaz esnasinda gelen bir kimsenin cenaze namazina giris sekline temas ediyor. Ibn Eb Seybe Musannafmda Hasen'in bu szlerini mevs-len rivayet etmistir. Oradaki bir tarikte Hasen: "Namaz esnasinda yetisen kimse yetisebildigi tekbrleri alir, geen tekbrleri kaza etmez" demistir. Muhammed ibn Srn'in de: "Yetistigi tekbrleri alir, geen tekbrleri kaza eder" dedigi rivayet edilmistir [151] Sad ibn Mseyyeb'in bu szne yakin bir ma'n ibn Eb Seybe'nin Musannaf-inda saglam bir isnd ile sahb Ukbe ibn mir'den rivayet edilmistir (Kastalln). Bu ve benzeri rivayetler sebebile limlerin pek ogu gece cenaze defnine ruhsat vermislerdir. Hussiyle Peygamber'in ve Rsid Halfeler'in gece gmlms olmalari bu ruhsatin en saglam ilm dayanagidir [152] Enes'in bu szn Sad ibn Mansr vasletmistir [153] Bu et-Tevbe: 85. yeti de bb basligi zerine atfedilmistir. [154] Yn bu zikredilen seyler l zerine yapilan bu ise "Salt", yn "Namaz" denmesinin sahhligine sehdet etmektedirler. [155] Bu hadsin bb basligina uygunlugu "Peygamber bize imm oldu, biz de arkasinda saff olduk" fikrasindadir. Hads biraz nceki bbda da gemisti. [156] et-Tebeu ve't-Tebatu: Bir kimseye uymak, ona uyup ensesinde gitmek yhud ugrayip kosulup beraberce gitmek... el-lttib': Hemzenin ve seddeli t'nin kesresiyle tebeiyet eylemek ma'nsi-nadir... "Ittebeahu(= Ona uyup gitti)" denilir ki,tebiahu ma'nsinadir... (Kaa-ms Ter.). Cenazeye ittib' etmek, cenaze ile birlikte gitmek ve cenaze namazini kilmakla tefsr edilmistir [157] ZeydibnSbit(45)'inbusznSadibnMansrile IbnEb Seybe muttasil bir senedle rivayet etmislerdir. Bunlarin rivayetinde: "Bor olan namaz ed edildikten sonra, cenaze ile cenaze sahihlerini kendi hllerine birakiniz" ziydesi vardir. Namazdan sonra kabre kadar gidilirse, bunun iin de ziyde bir ecir vardir. [158] Buhr bununla, cenaze namazindan sonra ayrilmak isteyen iin cenaze sahihlerinden izin almak veya almamak grslerinin varligina isaret etmistir [159] Srih Kirmani: el-Krt; lgatte denk'in yarisidir, burada nasb demektir, demistir. Bzilari Allah indinde ma'lm olan cz'lerden bir hayr cz'dr demistir. Kaams'da: el-Krt ve el-Kirrt, agirlik llerinden bir l ismidir ki, mikdri memleketlere gre degisir, denmistir. Buhr'nin deti, hadsteki garb kelimeyi tefsir etmektir. Keme, Kur'n'-daki bir kelimeye uygun dsmsse, ona isaret ederek tefsirini verir. Burada da et-Tefrt
Cenazeler
kelimesini, su yette getigi ma'nsiyle tefsr etmistir: "Her nefsin: Allah yaninda isledigim taksirlerden dolayi vay hasretime!... "(ez-Zumer:56). [160] Buhr bu hadsi burada ayri ayri U tarkten getirmistir. Bu tarklerin sirasinda bzi nshalarda farklilik vardir. Buradaki sira, Ayn'nin Umdetu'l-Kaari''dekine uygun olan el-Matbaatu'1-Mniriyye baskisinin sirasidir. Ibn Hacer'in Fethu'l-Brt' ile Kastalln'nin Irsdu's-Sri'sindeki sirada kk bir takdim, te'hr farki vardir. [161] Hadsin Mslim'deki rivayeti daha tafsllidir: Sa'd ibn Eb Vakkaas (R) syle anlatmistir: Bir kerre Sa'd ibn Eb Vak kaas, kendisi Ibn Umer'in yaninda otururken oraya Maksure sahibi olan Hab-bb (R) da geldi ve: Ey Umer'in oglu Abdullah! Eb Hureyre'nin Raslullah'tan syle buyururken isittim dedigini duymaz misin: "Kim cenaze ile beraber cenaze evinden ikar ve cenaze namazini kilar da sonra gmlnceye kadar cenazeyi ta 'kb ederse, ona herbiri Vhud Dagi kadar olan iki kfrt ecir verilir. Kim, cenaze namazini kilip da sonra dnerse ona da Uhud Dagi kadar bir ecir verilir, " (Sa'd ibn Eb Vakkaas dedi ki:) Bunun zerine Ibnu Umer, Eb Hureyre'nin bu rivayetini sorup anlamak ve ise'nin de dedigini grendikten sonra gelip kendisine haber vermek zere Habbb'i, Hz. ise'ye gnderdi. Sonra bnu Umer mescidin akillarindan bir avu alip, onlari elinde dndryordu. Nihayet eli Habbb geldi ve bnu Umer'e ise'nin: Eb Hureyre dogru sylemistir, dedigini bildirdi. Bunun zerine bn Umer, elindeki akillari yere arpti da: And olsun, biz bir ok krtlar almak hususunda kusur ettik, demistir. (Mslim, Kitbu'l-Ceniz; "Cenaze zerine namaz kilmanin ve cenazeyi ta'kb etmenin fazleti babi"; Mslim Tercemesi, III, bb:17, hads:56). [162] Buhr bu babinda ocuklarin cenaze namazlarinda erkeklerin arkasinda ayri saff tutmak suretiyle degil, erkeklerin safflari arasinda beraber saff tutacaklarini delllemek istemistir. Ibn Abbs'm bu hadste bulga ulasmamis bir ocukken ""Peygamber'in arkasinda saff olduk" demesi bb basliginin delilidir. Buhr bu hadsi burada rivayet etmekle, ocuklarin cematte hzir ve saff-lara dhil olabileceklerini anlatmak istemistir. [163] Gmlms olan cenaze zerine namaz kilmanin cevazi hakkinda fakhler degisik bzi sartlar ileri srmslerdir: Hanefler, namazi kilinmaksizin gmlen lnn bedeninin dagildigi tah-mn edilmedike, gml oldugu hlde namaz kilmak caizdir demislerdir (Meb-st\ax\ naklen Umdetu'l-Kaar). Bzilari gne kadar kilinir, bzilari daha uzun srede kilinir, bzilari yikanmis olarak gmlmesi hlinde kilinir... demislerdir. [164] Hadsin bb basligina deKl olan kismi "Onlan musalida saff yapip Necs zerine drt tekbr almasi" fikrasidir. [165] Bu hadsin dell alinan yeri "Mescidin yaninda cenazelerin konuldugu yer..." fikrasidir. Buradaki "inde(= yaninda)" kelimesinin "f( = de, da)" ma'nsina oldugu bildirilmistir [166] e-Kubbe: Tepesi mdevver binaya denir ki, knbed ta'br olunur... FFI-asl Arab evlerinden kk, yuvarlak adira denip, sonra mutlak olarak kullanildi (Kaa-ms Ter.), adirdan yapilmis kubbe, kk ve yuvarlak bir odaciktan ibarettir ve bu Arab evlerindendir (lbnu'1-Esr, en-Nihye). Kubbe darb etmek, yere akilan bir takim direkler zerine adiri dikmek ve kurmaktir [167] Srih ibn Battal: "Bu hasen zerine kurulan kubbede hem oturuluyor, hem de namaz kiliniyordu. Bunun iin Buhr bu hdiseyi kerahete dell olarak getirdi" demistir. bnu't-Tn: Bu iki sayha sahihlerinin cinn taifesinin m'minlerinden olmalari yhud meleklerden bulunmalari muhtemdir, demistir. Kabir zerine bina yapmanin yasakligina dellet eden hadslerin basinda Mslim'deki Cbir hadsi gelir: Cbir (R): "Raslullah (S) kabrin kirele yapilmasini, kabir zerine oturulmasini ve kabir zerine bina yapilmasini nehyetti" demistir (Kitbu'l-Ceniz, en-Nehy an tecssi'I- kabri ve'1-bin aleyhi, 32. bb. 93-"970"). [168] Raslullah'in hiret lemine gecegi siralarda, Msevler'In ve Hristiyanlar'in Peygamber kabirlerine ibdetlerinden ve ibdeti andirir ihtiram ve saygilanndan siddetli bir ilenle bahsetmesi, mmetini Yahd ve Hristiyanrar'in bu msrike ve cahilane hareketlerinden men' etmek ve sakindirmak iindir. Muhammed'in Peygamber olarak gnderilmesinde en byk hedef, insanligin trl irin trl ihtiraslarla bozulan bu tevhd akidesini asl safveti ile insanlara gretmekti. Iste bu sebeble lm hastaliginda bile mmetini bu nevi' chiliyet ve msriklik detlerinden siddetle sakindirmayi ihml etmemisti. Ki, bu hldeki bu tenbhi ok daha belig olmustur. Kaldi ki, Peygamber bu ve benzeri tavsiyelerini bir ok defalar esitli vesilelerle hutbelerinde, va'zlannda tekrarlamis bulunuyordu. [169] ise'nin dedigi gibi, byle kabre taabbd endsesi olmasaydi, mslmnlar Peygamber'in kabri zerine girmeye mni' bir bina kurmaziardi. Kabri perdesiz olarak halkin ziyaretine aik bulundururlardi. ise'nin izhr ettigi bu endseye bakarak, srih Ayn, kabrin aik tutulmasini men' eden bizzat ise olmak cb eder diyor ki, ok dogrudur. [170] en-Nifs: Nn'un kesresi ile kadinin ocuk dogurma haletine-denir; lohsalik ta'br olunur; kan ma'nsma olan nefs'ten alinmistir. Bu Isimdir. en-Nifs: Kitb vezninde, kadin lohsa olmak ma'nsmadir. en-Nufes da dogum zamani yaklasan lohsa kadina denir. Bu kelime gayri kiys bir mfreddir. Hadsin bb basligina delleti aiktir. Cenazesine namaz kilinan bu kadinin mm Ka'b adinda bir Ensriyye oldugu Mslim'in rivayetinde bildirilmistir. [171] Buhr bu husustaki grs ayriligina isaret olarak basligi soru seklinde sevket-mis ve cevbin hads iinde verilecegini dsndrmstr [172] l erkek olursa namazini kilan imm yahu d mnferid, ggsnn hizasina dogru durur. Kadin olursa ggs hizasina dogru mu, yoksa ortasi hizasina dogru mu durmak daha fazletli oldugu ihtilaflidir. Ikinci grste bulunanlarin delili bu hadstir. [173] Humeyd et-Tavl'in bu hadsini Abdurrazzk muttasil bir senedle rivayet etmistir. Enes'in bu fiilinin bb basligina dellligi aika grlr [174] Ayri ayri tarklerden ve bzi kk lfiz farklariyle getirilen bu iki hadsin de bb basligina delletleri aiktir. Buhr bu hadsin Yezd ibn Hrn tarkinden gelenini Habesistan hicreti konusunda Eb Bekr ibn Eb Seybe'den rivayet etmistir [175] Bu mutbaati da Isml, Ahmed ibn Sad tarkinden mevslen rivayet etmistir. Bu rivayet ve mutbaalari arka arkaya getirmesi Ashame kelimesinin dogru yazilis ve okunusunu tesbt etmistir. Bu kelime burada getirilen rivayetlerin hepsinde seklinde, yn elif, sd, noktasiz h, mm ve yuvarlak t ile zabt edilmistir. Dogrusu budur. Bu kelime o iyi Habes Meliki'nin ismidir ki, kelime olarak Arabca ma'nsi atiyye demektir. Buhr disindaki diger bzi rivayetlerde bu kelime: " Sahmete(Noktali h ile) Ashame"; "(Bir noktali b ile) Ashabe" sekillerinde de nakledilmistir. Buhr bunlarin yanlisligini isaret etmis oluyor (Kirmn, ibn Hacer, Ayn). [176]
Cenazeler
el-Hasenu'I-Basr'nin bu haberini Eb Nasr Abdulvahhb ibn At kendi te'lfi olan Cenazeler Kitbi'nda, Sad ibn Arbe'den muttasil senedle rivayet etmistir. Bu mevsl rivayette bn Arbe'ye: ocuga cenaze namazi kilinir mi? diye sormuslar. O da Katde'nin "Evet" diyerek, Hasen'in yukaridaki haberini rivayet ettigini sylemistir. [177] Bu hadsi Eb Dvd, Tirmiz, Nes de Sm?/TIerinde Cenaze Kitblari'nda rivayet etmislerdir Buhr burada grldg zere hadsi, tabi fakhlerden Talha ibn Abdillah'a varan iki sened ile getirmistir. Ikinci tarkte Talha'nin, bn Abbs'in arkasinda cenaze namazi kilip, Ibn Abbs'in hadsteki o szlerini syledigini bizzat isittigini bildirmesi, hadsin sahhligi ve kuvveti bakimindan ok ehemmiyetlidir. Kitbul-Cenz/1257 Cenaze namazinda Fatiha okuma Ihtilafli bir mes'eledir. tbnu'l-Munzir Ha-sen ibn Al'den, Abdullah ibn Zubeyr'den, Misver ibn Mahreme (R)'den mesrulugunu nakletmistir. Mekhl, Imm Safi, Imm Ahmed, Ishk ibn Rhye birinci tekbrden sonra Fatiha okunur demisler; Hasen el-Basr ise her tekbrden sonra Fatiha okunabilecegine hkmetmistir. br tarafta Eb Hureyre'nin, Abdullah ibn Umer'in cenaze namazinda kiraati reddettikleri, imm Mlik'in, Eb Hanfe'nin de grs byle oldugu rivayet edilmistir. Bu hadste Ftiha'nin okunma yeri bildirilmemistir. Beyhak'nin Imm es-Sfi tarikiyle rivayet ettigi Cbir (R) hadsinde kiraat yeri syle bildirilmistir: Cbir (R): "Raslullah (S) cenaze namazinda drt tekbr aldi. Birinci tekbrden sonra mrmVl-Kur'n'i okudu" demistir. Fakat Zeynuddn Irk bunun isnadini zayif bulmustur. Ibn Abbs hadsi sbhesiz mevkuf bir hadstir. Fakat sahh kavle gre sa-hb sz, snnetten sayildigindan bu hads merf' hkmndedir. Tahv, tesehhdn terkedilmesiyle kiraatin terkedilmesine istidlal etmis ve "Cenaze namazi lye bir duadan Ibarettir. Sahbler'den Fatiha okuyan ztlarin Ftiha'yi tilvet kasdiyle degil, du niyyetiyle okumus olmalari ok muhtemildir" demistir. Cenaze namazinda Fatiha okumayi kabul eden Safi imamlari, bunun vu-cb tarikiyle okunacagini iddia etmemisler, sdece mstehbdir demislerdir. Ftiha'nin gizli mi, aiktan mi okunacagi hususu da bu bn Abbs hadsinde bildirilmemistir. Bunu Beyhak'nin Safi tarkinden; onun da bn Uyeyne'-den; onun da Ibn Acln'dan; onun da Sad ibn Eb Sad'den rivayet ettigi bu hadsten greniyoruz: Sad ibn Eb Sad: Ben cenaze zerine kilinan namazda bn Abbs'tan Ftihatu'I-Kitb'i aiktan okudugunu isittim. Akabinde: Ben bunu, ancak bunun bir snnet oldugunu bilmeleri iin yaptim dedi, demistir. Cenaze namazinda Fatiha okunmasi hakkinda daha birok rivayetler vardir. Bunlari ok gzel bir tertble Ayn Umdetu'l-KaarVe rivayet edip toplamistir {Umdetu'lKaar, IV, 154-157). BIR TENBH Buhr cenaze namazinda okunacak dualardan yalniz bu hadsteki ve bb basligindakini rivayet etmistir. Mslim'de ve diger sahh ve snen sahihlerinde bir hayl du metinleri rivayet edilmistir. Bunlardan Peygamber'in kildirdigi cenaze namazlarinda muayyen bir du okumadigi, herbirinde baska baska dualar okudugu, her sahb de isittigi duayi nakl ve rivayet ettigi anlasiliyor. Bundan dolayi fakhler, musallnin bildigi kisa uzun herhangi bir duayi okumasini caiz grmslerdir. Su kadar ki, Peygamber'den sabit olan dualarin terch edilmesi tavsiye edilmistir. Biz bu konuda en sahh bir du oldugu iin Mslim'deki dualardan birini aynen verelim: Avf ibn Mlik el-Esca (R) syle dedi: Bir cenaze namazi kildirirken Pey-gamber(S)'den isittim; su duayi sylyordu: Allahumma'gfir lehu ve'rhamhu va'fu anhu ve fih. Ve ekrim nuzulehu ve vessV mudhalehu va'gsilhu bi-min ve setin ve beradin. Ve nakkihmine'l-haty kemyuhakka's-sevbu'I-ebyadu mine'd-denesi. Ve ebdilhu daran hayran min drih ve enlen hayran min ehlih ve zevcen hayran min zevcih. Ye kth ftnete'l-kabri ve azbe'n-nr(= Y Allah, ona magfiret et, ona merhamet eyle! Onu afvet ve onu her trl bel ve ktlklerden salim kil. Vardigi yerde ona ikram eyle! Girdigi yeri genis kil. Onu su, kar ve dolu ile yika. Onu beyaz elbisenin kirden temizlendigi gibi gnhlardan temizle. Ona dnydaki mekni yerine daha hayirli bir mekn; ehli yerine daha hayirli bir ehil; esi yerine daha hayirli bir es ihsan eyle. Onu kabir fitnesinden ve ates azabindan da koru). Rv Avf: RasluIIah'in bu l zerine yaptigi su duadan tr, keski lnn yerinde ben olaydim diye temenni ettim, dedi (Mslim, KItbu'l-CenIz: Mslim Ter-cemes, III, 141-144, "Cenaze namazinda l iin okunan du babi"). Burada diger dualardan bzilari da toplanmistir. Cenaze namazinda Ilk tekbrden sonra Subhneke'llhumme..., ikinci tekbrden sonra salvt dualari, nc tekbrden sonra *da yukarida verilen dualardan biri okunur. nc tekbrden sonra o dualari bilmeyenler el-Bakara:201. yetindeki duayi, yhud es-Safft:l80-182. yetini okurlar. [178] Hadsin bb basligina dell olan yeri "Peygamber onlara imm olmus, oniar da Peygamber'in arkasinda o mezar zerine cenaze namazi kilmislardir" fikra-sidir. Hads, daha nceki 59. bbda 83 rakamiyle de gemisti [179] Bu sekk, glib ihtiml ile Sabit el-Bunn'dendir. Buhr'nin diger rivayetinde bir zenc kadin olmasi ihtimline kuvvet verildigi gibi, Ibn Huzeyme'de "Siyah bir kadin" denilmis, Beyhak de isminin mm Mihcen oldugunu aika sylemistir [180] Hadsin bb basligina delleti aiktir. Kabir zerine cenaze namazi kilmanin cevazi ihtilafli meselelerdendir. Al ibn Eb Tlib, Eb Ms el-Es'ar, Abdullah ibn Umer, Abdullah ibn Mes'd, ise (R) ile Evz, Sfi, Ahmed ibn Hanbel, shk ibn Rhye hep cevazina kaail olanlardir. Bir takimlari tecviz etmezler ki, Ibrhm Naha, Hasen Basr, Sufyn Sevr, Eb Hanfe, Leys ibn Sa'd, Mlik bunlardandir. Bzilari sartli olarak cevaz verirler: lnn velsi, beldenin vffsi namazini kilmamis bulunursa, kabri zerinde namazi kilinabir demislerdir. Cevaza kaail olanlarin da ne zamana kadar kilinabileceginde ihtilflari vardir. Bir aya kadar diyenler oldugu gibi, cesed rmedike caiz grenler, hatt ebeden tecviz edenler vardir (Tec-rd Ter., 11,330). Bu hads daha evvel de gemisti. [181] Hadsin bb basligina dell olan yeri "l, l sahihleri yryp giderlerken ayakkabilarinin sesini muhakkak isitir" fikrasidir. Hadsin sonundaki "Sakaleyn( = Iki agirlik)", ins ile cinn'dIr. Bunlara iki agirlik denilmesi, arzin baslica agirligi olduklari veya manev bir ehemmiyette olduklari, veya sorumluluk agirligini tasidiklari... gibi sebeblerden dolayidir. Kfir veya munfikin kopardigi igligi insan ve cinnlerin isitmekten men' edilmis olmalarinin sebebi, imtihan yurdu olan bu fn' lemdeki imtihanin devam etmekte olmasidir. Bu iki sinifin bu igligi duymalari mmkin olsa, ibtil ve imtihan ortadan kalkar ve mn bir zaruret hlini alirdi. Bu iki sinifin nev'i-nin bekaasina hizmet eden muameleler ve mnsebetler derhl dururdu. Hadste kabir azabina da aik dellet vardir ki, buna id diger hadsler ilgili bblarda gelecektir [182] "Yhud onun gibi mukaddes olan diger yerler"den maksad, kendisine ibdet ve namaz iin yolculuk edilmeye izin verilmis bulunan Mekke ve Medne arazleri yhud mescidleridir. [183] Ms, Mukaddes Arz'a girmesi myesser olmayinca, bir tas atimi menziline kadar kendisinin oraya yaklastinimasini ve orada lp, orada gmlmesini dilemistir. Hadsin bb basligina dell olan yeri de bu fikrasidir. [184] Hadste Ms iiin nerede vefat ettigi ve nerede gmldg ta'yn edilmemistir. Yalniz Peygamber, Mi'rc seferinde Musa'yi kabrinde namaz kilarken grdg iin, yerini biliyordu. Bu bilgisiyle, hadsin son fikrasinda ifde buyurdugu gibi, Ms'nm kabrinin yerini mcmel surette tavsf etmis ve: "Eger sizinle orada bulunsaydim, kabrini size muhakkak gsterirdim" buyurmustur. Peygamber'in bu haberinden Ms'nm kabrinin Beytu'I-Makdis dhilinde olmadigi, hricinde ve belki de bir derece yakininda oldugu anlasilabilir. Fakat orasi neresidir? Bu
Cenazeler
husus mehuldr. Sonra, Musa'nin taleb ettigi bir tas atimi ile o zamanin rfne gre ne kadar bir uzaklik kasdedilmisti? Bunlar da bilinmiyor. Bundan dolayi limler Ms'nm kabrini ta'yn hususunda birok grsler ileri srmslerdir. Bunlar iinde en meshuru Musa'nin kabrinin Kuds'n yirmi kilometre kuzeydogusunda ve Lt Denizi'nin kuzeybati cihetinde bulunan Erha kasabasinda oldugudur. Hadste bildirildigi vehile, burada kirmizi kum tepecegi ile bir yol bulundugu ve burada duanin kabul edildigi naklolunuyor. Eski bir kasaba olan Eriha'yi s Peygamber'in de ziyaret ve bir 'mnin gzlerini Iyi ettigi de rivayet edilmistir. [185] Buhr bu baslikla, geceleyin cenaze gmmenin mesr'lugunu beyn etmek istemistir. Ancak bunda grs ayriliklari bulundugu iin, cevaz lfzini aiklami-yarak byle muallak birakmistir [186] Buhr bu ta'lki Cenaze Kitbi'nm sonlarindaki "Pazartesi gn lmek bbi"n-da ise hadsinden olmak zere senedleyerek rivayet etmistir. Bunun bb basligina delleti aiktir. [187] Oradakilerin Peygamber'in suline: Dn gece gmlen Fuln kimsedir, diye cevb vermelerini isittigi hlde, bu fiillerini reddetmemis olmasi, hadsin bb basligina dellet noktasidir. Bu hads bzi lfiz farklanyle daha nce de gemisti. Orada da belirtildigi gibi bu hads cenazeyi geceleyin gmmenin cevazina dell olan hadslerdendir. Bu ve benzeri rivayetlere dayanarak ilim ehlinden oklari gece cenaze defnine ruhsat vermislerdir. Bilhassa Peygamber'in ve Drt Halfe'nin geceleyin gmlms olmalari, bu ruhsatin en saglam ilm dayanagidir. Mslim'de Cbir'den rivayet edilen bir hadste Peygamber'in geceleyin cenaze gmmeyi nehyettigi bildirilmistir. Buhr'nin buradaki hadsi ile bu Mslim hadsinin ayri hkmleri hakkinda srih Ayn: Bu hadsler arasindaki ihtilf, gece cenaze defninin evvelce nehyedilmis oldugunu, fakat sonra ruhsat verildigini ifde eder diyor. Nevev de: "Mslim hadsinde nehyolunan, namazi kilinmadan cenaze defnidir" diyor. Namazi kilinmadan cenaze defni mutlak surette nehyedilmistir. Namazi kilinmadan gece de, gndz de cenaze defn edilmez. Binenaleyh bu hadsin zahirinden, cenazenin gece de defni hkm alinmistir (Umdetu'l-Kaar, IV, 135). [188] Bu iki kadin, kocalari ile birlikte Habesistan'a muhacir olarak gitmislerdi. mm Habbe'nin kocasi Ubeydullah ibn Cahs, Habesistan'da lmst. Hicretin altinci yilinda Peygamber Umeyye ed-Damr'yi gnderip, kendisini tezvc ve nikh akdi iin Necs'yi tevkil etmis, mehrini Necs kendi kesesinden verip sonra Medine'ye yollamisti. mm Seleme, kocasiyle birlikte Medine'ye dndkten sonra kocasi lms oldugundan, o da Peygamber'in zevceleri arasina katilmisti. Her Iki kadin da kocalari gibi Kureys'in en byk ailelerinden olmakla beraber ilk mslmnlardan bulunduklarina hrmeten ve mahzun kalblerini hos etmek maksadiyle Peygamber tarafindan zevcelige alinmislardi. [189] Hadsin bb basligina delleti aiktir. Iyi kimselerin kabirleri zerine mescid bi-nsiyle kabir sahihlerine ibdeti andirir vehile ta'zm etmek dnen nehyedilmistir. Peygamber, bu ta'zm gitgide, oranin bir put edinilmesine ve putlara ibdet etmeye gtrr diye bunu nehyetmistir. Bundan, kabirleri mescid edinmek, suretleri ve timslleri asip dikmek, bir lnn smna ta'zmen kabrinin basinda namaz kilmaktan nehy buyuruldugu gibi, mutlak olarak makbere namaz kilmaktan da nehy buyurulmustur. Hadsin son fikrasindaki "Iste onlar" ismi isaretinin, hem ibdet edenlere, hem musavvirlere aidiyeti vardir [190] Hadsin bb basligina dellligi, RasluHah'm Eb Talha'ya "Kizin kabrine in" Duyurmasidir. Bundan, kadin cenazesinin kabre bir erkek tarafindan konulmasinin cevazi alinmistir. Zev ve baba gibi lnn en yakinlari varken bunlarin izni ile yabanci bir erkek tarafindan kadin cenazesinin mezarina konulmasinin cevazi bu hadsten aika anlasilmaktadir. Bu hads, cenazenin kabre indirilmesi sirasinda kabrin bir tarafina oturmanin cevazina da dellet etmektedir. [191] Buhr bu lgat aiklamasiyle, Abdullah ibnu'l-Mubrek'in Fulayh'ten naklettigi ma'nyi te'yd etmek istemistir denildi. Bu kelimeyi bzilari gnh islemek, bzilari da esi ile cins mnsebet etmek ma'nsiyle tefsr etmislerdir. Buhr'-nin isaret ettigi el-En'm:113. yetinde gnh islemek, gnh kazanmak ma'-nsina tefsr edilmistir. Bu tefsri Taber, Al ibn Eb Talha'dan; o da tbn Abbs'tan rivayet etmistir (Vmdetu'l-Kaar). [192] Buhr burada hkm aiklamaksizin byle mutlak bir baslik koydu. nk bb altinda iki hads getirdi. Bunlardan Cbir hadsi sehde cenaze namazinin kilmmadigina, Ukbe hadsi Ise sehdlere bir mddet sonra da olsa cenaze namazi kilindigina dellet ediyor. Bundan dolayi limler bu konuda ayri ayri grslere gitmislerdir. [193] Hads ummiyetiyle sehdler zerine namaz kihnmayacagina dellet ediyor. Harb-de len sehdler zerine cenaze namazi kilinip kilinmayacagi hususunda ihtilf edilmistir. Safi, Mlik ve Ahmed bunun haram olduguna kaail olmuslardir. S-filerin bzisi vcib degil, lkin caiz olur demislerdir. Hanefler'e gre sehd yi-kinmaksizm namazi kilinir. [194] Bu Ukbe hadsi, bir mddet getikten sonra da olsa umumiyetle sehdler zerine cenaze namazi kilinacagina dellet etmektedir. Raslullah'm vefatina yakin bir zamanda Uhud'a gidip oradaki sehdlerin mezarina namaz kilmasi, harb sehidine de cenaze namazi kilinacagina dellet eder. Peygamber Uhud harbi akabinde bu sehdlere namaz kilamamasi, o sirada maglb bir ordunun yerine getirilmesi zarur ve acele isleriyle mesgul bulunmasindan dolayi olabilir. Raslullah ordusunun tanzimi ve harbin getirdigi etinliklerin hafifletilmesi ile mesgul oldugu iin sehdlerin namazlarim daha mu-sid ve mnsib bir zamana birakmis olabilir. Yhud da basta sehde namaz kilinmaz iken, sonradan kilinir olmustur. [195] Hadsin sonundaki hutbede Peygamber, nbvvet nuruyla grp haber verdigi yakin ve uzak istikble d bzi mu'cizelerinI dile getirmistir. [196] Hadsin bb basligina delleti aiktir. Hadste kisinin zikri yoksa da, ikinin 'e de delletine isaret edilmis oluyor. Murgnn, lzum grldgnde bese kadar gmlebilecegini zikretmistir [197] Hadsteki Peygamber'in sarih emri, bb basligina aika dellet ettigi gibi, Pey-gamber'in onlari yikatmamis oldugunun bildirilmesi de bu hususu kuvvetlendirmis oluyor. Sehidin yikanmadan gmlmesinde fakhler arasinda hemen hemen ihtilf yok gibidir. Yalniz Sad ibn Mseyyeb: Sehd yikanir. nk her l cnb olur ve yikanmasi ycib olur demistir. Hasen Basr de bu grse kaail olmustur (Umdetu'l-Kaar, IV, 171-175). [198] el-Lahd: Kabrin bir yaninda oyulan yariga denir... ve lahdi olmayan kabre "ed-Darh" denir... ed-Darh; bad ma'nsinadir. Ve kabre, bir kavle gre kabrin ortasinda olan yariga, ve bir re'ye gre lahdi olmayip yarik olan kabre denir... el-Ilhd: Kabre lahid yapmak ve bir nesneden meyi ve udl eylemek, niza' ve cidal eylemek... el-ltihd: Bu dahi bir nesneye meyi eylemek. el-Mltehad: Iltihd'dan mekn ismidir; meyi olunacak mekna denir; bu alka ile siginacak yere ve adama itlak olunur. Yce Allah'in: "iten ondan baska bir siginak bulamam "(el-Cinn:22) kavli bu ma'ndadir... (Kaams Tercemesi). Hads bu basligi beyn etmektedir [199] Buhr bu Mltehad kelimesini yetteki ma'nyi shid getirerek aiklamak istemistir: "De ki: Hakikat ben (isyan edersem) beni Allah'tan hibir kimse kaVIyyen kurtaramaz ve ben O'ndan baska bir siginak da kaab degil bulamam" (el-Cinn: 22).
Cenazeler
[200] [201] olur [202] et-Izhir... mutlaka ter taze ve sebz olan otluga denir ve bir nevi' hos kokulu otlugun ismidir; Trke'de Mekke ayrigi ve Mekke samani dedikleridir. el-Hasts: Kuru otluga, yn kurumus ota denilir (Kaams Ter.). [203] Hadsin bb basliginadell olan yeri' "Izhir otu mstesnadir" fikrasidir. Hadste kuru ot zikredilmedigi hlde, baslikta konulmasina gelince, kabir yariklari doldurulurken, diger kuru otlarin da katilip kullanilacagina isaret edilmis oluyor. Istekten sonraki istisna, y o anda buna dir bir vahiy geldigine, y daha evvelki bir vahiyde istisnanin beyn ve teblgi istege ta'lk edildigine, yhud da byle bir vahiy yoksa, Peygamber'in Allah tarafindan me'mr kilindigi hususlarin tafsilinde itihada izinli bulunduguna delildir. Buhr bu hadsi degisik rvlerden bzi lfiz farklari ile lim, Hacc ve Mekke Fethi blmlerinde de getirmistir [204] Buhr bu Eb Hureyre hadsini Ilim Kitbi'nda, senediyle rivayet etmistir. [205] Ebn'in bu hadsini, senediyle birlikte bn Mce rivayet etmistir. [206] Muchid'den gelen bu hadsin tammini da Buhr, Hacc Kitbi'nda senediyle getirmistir. [207] Buhr, basligi soru seklinde zikretmis, getirecegi hadsteki cevbla yetinerek, cevbi zikretmemistir [208] Rivayetlerin ogunda "Eb Hureyre dedi" seklindedir. Bzilarinda "Eb Hrn" dedi seklindedir. [209] Buhr bunu Cihd Kitbi'nin sonlarinda "Esirlere elbise giydirmek" babinda senediyle getirmistir. Bedr gn Abbs, Kureys esirleri arasinda bulunuyordu. Maglbiyet perisanligi ile zerinde gmlegi yoktu. Kendisine giydirilmek zere gmlek alindi. Fakat Abbs uzun boylu oldugundan, yalniz Abdullah ibn Ubeyy'in gmlegi denk gelmisti. O da hemen gmlegini Abbs'a hediye etmisti. Buna mukaabele edilmesi itima db geregi idi. Fakat mnsib bir zemn bulunmadigindan karsilanamamisti, iste Peygamber Abdullah'in lm zerine oglunun da istegi Ile kendi gmlegini ona giydirmekle, bunu karsilamis oluyordu. Bu hadsin bb basligina dell olan yeri iste Peygamber'in kendi gmlegini Abdullah ibn Ubeyy'e giydirmek Iin mezarindan disariya ikartmis olmasidir. Buna da lnn bundan faydalanmasi dsncesi sebeb olmustur. Byle bir hacet ve zaruret iin lnn kabrinden ikarilmasinin cevazi alinmistir. [210] Hadsin bb basligina delleti "Alti ay sonra onu mezarindan ikardim" fikrasidir [211] Arka arkaya getirilen bu Cbir hadslerinde lnn mezardan ikarilmasi, dirinin gnlnn hos olmasi iin yapilmistir. Bundan da lnn herhangi bir ihtiy sebebiyle mezarindan ikarilacagi hkm sabit oluyor [212] Hadsin bb basligina delleti, kabir iindeki bulunacak lahdi sarh olarak ihtiva etmesidir. Basliktaki sikk = yarik sz de lahdin bir tefsiri gibidir. Hads daha nce de gemis ve gerekli hasiyeler orada da verilmisti. [213] Buhr burada arka arkaya soru hlinde iki baslik getirip, cevblanni vermemistir. Buhr bu sullerin cevblanni bb altinda veya baska yerde rivayet edecegi hadsler iinde buldurmak istemistir [214] Bu tabi limlerinden Hasen Basr ile Kaadi Surayh'm grslerini Beyhak se-nedleriyle rivayet etmistir. tbrhm en-Naha ile Katde'nin grslerini de Abdurrazzk, yine senedli olarak rivayet etmistir [215] Buhr, bn Abbs'in Mekke'de iken annesi Lubbe bintu'l-Hris el-Hilliyye'nin beraberinde bulunup, msrik dni zere olan babasi Abbs'in beraberinde bulunmadigini dellleyen bu hadsi, bb iinde senediyle getirecektir. [216] Buhr bu szn syleyicisini aika belli etmemistir. Bundan dolayi belki szcnn bn Abbs oldugu zannedilebilirse de, byle degildir. Bu gzel szn kaa-ili, Raslullah'tir. Drakutn bunu kendi Snen'mde sahih senedle syle rivayet etti: iz ibn Amr el-Muzen (R): Peygamber (S): "Islm yksek olur; onun stne ykselinmez" buyurdu, demistir. Rivayet olundu ki Fetih yili iz ibn Amr, Eb Sufyn ibn Harb'in beraberinde gelmis. Sahbler: Bunlar: iz ibn Amr ve Eb Sufyn'dir demisler. Bunun zerine Raslullah (S): "Iste iz ibn Amr ile Eb Sufyn! Islm bundan daha azizdir. Islm yksek olur ve onun zerine ykselinmez" buyurmustur (Fethu'l-Brve Umdetu'lKaar). Ibn Hazm, el-Muhall isimli kitabinda bu sz Hammd ibn Zeyd'den; o da Eyyb'dan; o da IkrIme'den; o da ibn Abbs'tan rivayet etmistir. Ibn Abbs: Yahd yhud Nasrn bir kadin, Yahd yhud Nasrn erkegin nikhi altinda iken Islm'a girdiginde, aralari ayrilir. (nk) Islm yksektir ve onun zerine ykselinmez, demistir (Kastalln). Bunu Ibn Abbs'in bu sekilde sylemis olmasi bile, Rasiullah'tan isitmis oldugunu dsndrebilir [217] Raslullah'in gnlnde Duhn Sresi'ni tuttugu veya elinde Duhn ismini tuttugu, Ibn Sayyd'a bunun ne oldugu sorulunca yalniz "Duh" diye cevb verdigi sylenmistir. Bu kelimenin hem lfzinin zabtinda, hem de ma'nsinm ta'yninde grs ayriliklari vardir. Bu kelime duhn, yn duman ma'nsina-dir. Ibn Sayyd'in, Peygamber'in sakladigi seyden yalniz iki harfi kapip syleyebildigi ve Peygamber'in bu gib bklk iddiasindan tr onu azarladigi bildirilmistir. Ibn Cevz syle demistir: Gaybi bilmek, Peygamberlere mahss vahy ile, mmetten iyi ve uyanik kimselerin idrki olan ilham ile mmkindir. tbn Sayyd'in bu sz seytn atmasindan baska birsey degildi.. Peygamber, beraberindeki sahblere yolda gelirken Duhn Sresi'ni hifzinda tutacagini sylemisti. Nitekim Umer'den Raslullah'in kendisine syledigi rivayet edilmistir. Iste khinin syledigi Ifz, o sirada alman iki harftir. Peygamber'in bu yalanci peygamberi byle imtihana tbi' tutmasi da, khinligin yalancilik oldugunu sahblerine gstermek iindi. [218] es-Sait ve's-Salt : Sedd nesneye, sedd ve sert kelmla insanlarin kalblerini azrde eden lisana denir. Ve dili uzun, yn kt ve yakisiksiz szler ile insanlari rencide eden kimseye denir... es-Sultn: Burhan, hccet ve dell ma'-nsinadir. et-Teslt : Bir kimseyi baskasi zerine kahr ve kudretle glib ve mstevli kilmak ma'nsmadir (Kaams Ter.). [219] Hadsin bb basligina dell olan yeri Peygamber'in: "Sen benim Raslullah olduguma sehdet eder "buyurmasidir. Iste bu kelm,ocuga Islm'i arz ve teklif etmektir. Abdullah ibnu'I-Mubrek bu kismi da geen sened ile rivayet etmistir Bu ismi sylenmeyen kisi, Leys'in rivayetinde isimlendirilmistir ki, o, Abdur-rahmn ibn Ka'b ibn Mlik'tir. Ve bu tefsre gre hadsteki mrsellik iddiasi giderilmis
Cenazeler
Ibn Sayyd, henz bulga ermemis halde bulundugu iin, bundan ocuga Islm'i arz etmenin mesru' olacagi anlasilmistir. [220] Buhr, Suayb'in hadsini Edeb Kitbi'nda, Ukayl'in hadsi ile Ma'mer'in hadsini de Cihd Kitbi'nda senedleriyle getirmistir. Bu rivayetlerde gelen bu lfizlarin ma'nlan birbirine yakindir: er-Remzu : Gamz vezninde ve r'nin dammi ve iki fetha ile lgattir, mutlak isaret eylemek, dudaklari le yhud gz ile yhud kas ile yhud agiz ile yhud el ile isaret etmek ma'nsmadir. et-Teremrum : Tezelzl vezninde sylemeye agiz aip debrenip yapinmak ma'nsinadir, kelm iin agzi hareket ettirip syleyemedigi zaman " Teremreme" denilir. ez-Zemzeme: Zelzele vezninde uzun uzadiya grldiyerek ve yankilanarak seslenmek ma'nsmadir, iraktan dag iinden gelen top ve gk grlts gibi... Bu kelime isim olarak kullanilir. "Semi'tu zemzemeten = Uzak bir ses isittim" demektir. Ve peyderpey gk grldemek ma'nsmadir. Ve Zemzeme, ates-perest taifesi taam ederken syledikleri nagmeye denir ki, genizlerinde ve bogazlarmda-bir gn ezgi ile, terane ile terdd ve terc', avaz eylemekten ibarettir; ne dudak aarlar, ne dili hareket ettirirler, aralarinda o kelm masn'dur. Yabancilar anlamayip hemen kendileri anlarlar. Bu ma'n-da masdar ve isim olarak kullanilir.. {Kaams Ter., IV, 328). [221] Bu hads de bundan evvelki uzun hads gibi, ocuga mslmnlik teklifinin cevazina dellet eder. Bu hadsten zimmyi, bilhassa komsuluk hakki da bulunursa, hasta ziyaretine gitmenin caiz oldugu anlasilmistir. nk bu ziyarette Islm medeniyetinin gzelligini aiklama ve zimmet ehli ile ziyde lfet ederek Islm'a ragbetlendirme vardir. Yine bundan kfirin ve ocugun hizmete alinmasinin cevazi, hukuka hrmetkrlik faziletinin gretilmesi hkmleri alinmistir [222] Peygamberin amucasi Abbs, Bedr harbinden sonra mslmn olmustu. Fakat oglu Abdullah ile karisi Lubbe, ikisi de hicretten evvel mslmn olmuslar, Peygamber'in msaadesiyle hicret etmeyip Mekke'de kalmislardi. Harbe, seferin siddet ve zorluklarina muktedir olamayip hicret edemiyen ocuk, kadin, ma'-ll mslmnlar Kur'n dilinde "Mustad'afn" diye anilmislar ve bu ta'br mmetin zaf grlmek istenenleri ma'nsiyle, bu sinifa bir seref unvani olmustur. bn Abbs yukanki beyniyle gerek kendisinin, gerek annesi Lubbe bintu'l-Hris el-Hilliyye'nin hicretten evvel mslmn olduklarini ifde etmis oluyor. Iste Buhr, bn Abbs'in bu beynini burada rivayet etmekle ocuga dn gretmenin cevazim te'yd etmek istemistir. Kur'n'da bu mustad'aflar erkeklerden, kadinlardan ve ocuklardan olrnak zere en-Nis:75, 96-97 ve 126. yetlerinde zikredilmistir: "Size ne oluyor ki, Allah yolunda ve acz ve istirb iinde birakilip: "Ey Rabb 'tmiz, bizi ahlsi zlim olan su memleketten kurtarip ikar, bize tarafindan bir shib gnder, bize katindan bir yardimci yolla' diyen erkekler, kadinlar ve ocuklar ugrunda dsmanla arpismiyorsunuz? imn edenler Allah yolunda harb ederler. Kfredenler de seytn yolunda savasirlar. yle ise o seytnin dostlanyle dgsn. Sbhesiz ki, seytnin hilekrligi zaftir"(n-Nis:75-76). 1 'Erkeklerden, kadinlardan, ocuklardan za'/ ve acz iinde birakip da hibir reye gc yetmeyen ve (hicrete) bir yol bulamayanlar mstesna. Iste onlar, Allah 'in onlari afvedebUecegini umabilirler... "(en-Nis:98-99). Eski peygamberlerin mmetlerinden olan mustad'aflar da Kur'n'in pek-ok yerinde zikredilmistir: El-A'rf: 74, 136, 149; el-Kasas: 4-5; es-Sebe': 31-33... [223] Bu uzunca hads iki blm ihtiva etmektedir: Birinci kisim imm ez-Zuhr'nin haberidir. Ikinci kisim da birinci kismin delili olmak zere sevkedilmis olan Eb Hureyre hadsidir. Ibn Sihb, Eb Hureyre'ye yetisemedigi iin bu hads zahirde Ibn Sihb'a dayanip mevkuf bir hads gibi grlr. Ibn Sihb bunu Eb Hu-reyre'den bir rv vsitasiyle almistir. Buhr bundan sonra gelen hadsi, bunun da merfluguna dell olmak zere baska bir tarikten merfan getirmistir. [224] Arka arkaya ve birbirini kuvvetlendirici bir tarzda getirilen bu hadsler ocuga Islm dnini arz ve teklif etmenin, sablik hlinde vefat eden ocuklara cenaze namazi kilinmasinin cevazina dellet etmektedirler. Bu hadslerin grettigi en byk bir hakkat da insanlarda dn duygusunun ve hakkat askinin fitr olusudur. Akillara hayret veren su haytin, haric, dahil bir takim duygularla techz edilmis bulunan su muazzam beser binasinin o necb dn duygusu zerine kurulusudur. Bu hakkati hem Peygamber'in bu szlerinden, hem de dell olarak sevkedilen Firatullah yef/nden greniyoruz. yetteki "Fitrat "i, hakk dni kabule istidd ve kaabiliyet ma'nsina tefsr etmislerdir ki, nazmin geregi budur, asl hilkat demektir. Bu yeti,-bu szlerinin sonunda bizzat Raslullah'in okudugunu belgeleyen rivayet de vardir [225] Buhr bu basligi soru seklinde getirip, cevbim zikretmemistir. Bunun da sebebi, bu mes'elenin syle bir tafsile tbi' bulunmasidir: lrken L ilahe ille'llah diyen bir gayri mslim ya kitb ehlidir, yhud kitb ehli degildir. Her iki surette bu sehdet kelimesini o kimse ya lm grnmeden sylemistir, yhud lm gelip attigi sirada sylemistir. Bu son sekle gre haytinin son demine eren bu kimse kitb ehli olsa da, msrik olsa da bu sehdetin faydasi yoktur. "Rabb'inin bzi yetleri gelip lm attigi gn... daha evvelden mn etmis veya mninda bir hayir kazanmis olmayan hibir kimseye (o gnk) mni asla fayda vermez... "(el-En'm: 158) bu hakikatin delilidir. Sehdet kelimesinin fayda ve menfati yalniz kitb ehli olmayan ve haytta iken rd etmis olan msriklere mahss ve mnhasirdir. Byle olan msrikin Islm olmasiyle hkmolunur. "Ben insanlarla L ilahe illellah deyinceye kadar harb etmekle emrolundum" (Buhr, Mslim) hadsinde,kitb ehli olmayan msriklerle mukaatelenin nihayeti, sehdet kelimesini sylemekle huddlandinhp ta'-yn buyurulmustur. Kitb ehli, her iki sehdet kelimesini sylemekle faydalanabilir. Bundan baska "Islm dninden baska btn dnlerden teberr ettim" demesi de sarttir... (Umdetu'l-Kaar [226] Bu yetin Eb Tlib hakkinda nazil oldugu aika bildirilmistir. Bu sebeble Zec-cc Mani'/-Kur'n'da bu konuda mfessirlerin ittifaki bulundugunu Vhid'-den nakletmistir. Bununla beraber Peygamber'in ebeveyni hakkinda indirildigini, binenaleyh, ana babasi iin de magfiret dilemekten nehy olundugunu iddia edenler de vardir. Fakat bu Mseyyeb ibn Hazn hadsinin sonundaki sarahat karsisinda baska dellete i'tibr yoktur; onlarin ilm dayanaklari kalmamis olur [227] Breyde'nin bu haberini Ibn Sa'd, senediyle rivayet etmistir: Breyde ibn Ab-dillah el-Eslem, hicretin 62. yilinda Merv'de vefat etmistir. (= Kabrinin iinde)" rivayetine gre "Ke-seceratin tayyibetin" (Ibrahim: 24) kavli sebebiyle hurmadaki bereketten dolayi Breyde kabrinin iine iki hurma dali koymayi vasiyyet etmis olabilir. "Al kabrihi( = Kabri zerine)" rivayetine gre ise, Peygamber'in fiiline uymus olmasi muhtemildir. [228] bn Umer'in bu haberini de Ibn Sa'd senediyle rivayet etmistir: Eyyb ibn Ab-dillah ibn Yesr syle dedi: Abdullah ibn Umer, Eb Bekr'in oglu ve ise'nin erkek kardesi olan Abdurrahmn'in kabri yanindan geti, zerinde bir adir kurulmus grd de: Ey ogul! Bu adiri sk!nk onun kabrini ancak kendi ameli glgeler, baskasi degil, dedi (Kastalln [229] Hrice ibn Zeyd'in bu haberini Buhr et-Trihu's-Sagr'inde senediyle rivayet etmistir. Hrice Medine'nin yedi byk tabi fakhindan biridir. Bu haberin basliga mnsebeti, kabir zerine hurma dali koymanin, kabrin sirtini yerden ykseltecek seyler koymanin cevazina irsd edici olmasidir. [230] Usmn ibn Hakm'in bu haberini Msedded, et-Msnedu'l-Kebr'inde senediyle rivayet etmistir. Oradaki rivayete gre, kendisine kabir zerine oturmanin ktlgn ifde eden bir hads sylenmis, o da buna karsi basliktaki vak'ayi anlatmis ve sonunda da bu kerhatin kimler iin oldugunu gstermistir. Buhr bu gerekenin delili olmak.zere tbn Umer'in fiilini getirmistir. [231] Nfi'in bu haberini Tahv, senediyle rivayet etmistir. [232]
Cenazeler
Bu hads buna yakin bir metinle Abdest Alma Kitbi'nda gemisti. Orada da ifde ettigimiz gibi 20. Asir ilmi yas bitkinin kendi etrafinda biyo-manyetik bir alan olustugu ve bunun orayi bir takim serli cereyanlardan korudugu sirrina ulasmistir. Kabirlere aga dikilmesinin manev fidesi Peygamber'in bu fiilinden ve szlerinden anlasiliyor. Kur'n'da da *'.... Hibir sey hri degil, hepsi O'na hamd ile tesbh eder. Fakat siz, onlarin tesbihini iyi anlamazsiniz..- "(el-sr:44) buyurulmustur. Demek ki, kabre dikilen aga yas kaldika onun zikrinden kabir sahibi faydalanacaktir. Agacin madd, sihh, meden faydalan ise ne kadar meydanda bir hakikattir [233] Buhr bu bb basliginda da deti zere Kur'n'daki kabir ile ilgili bzi lgatlerin ma*nlarini da veriyor. Bylece mes'eleyi aikliga kavusturmak suretiyle gnllere iyice yerlestirmeyi ve bilgileri delllendirmeyi hedef ediniyor. Buhr'nin ma'nlarim verdigi kelimeleri ihtiva eden yetlerin ma'nlanni sirasiyle yazmakla, bu gayenin daha iyi gereklesmesi md edilir: "...Oda \et edicinin taninmamis bir seye da 'vet edecegi gn, gzleri zell ve hakir olarak, hepsi de ivgin ekirgeler gibi kabirlerinden iharlar" (el-Kamen 6-7). "Kabirler alt st edildigi zaman... "(el-fnfitr:4). ' 'O gn onlar sanki dikili bir sey 'e kosuyorlar gibi kabirlerinden firlaya fir-laya ikarlar" (el-Maric: 42). "Nida edenin yakin bir yerden nliyecegi gne kulak ver. O gn (btn halk) o hakk sayhayi isitecekler. Iste bu (kabirlerden) ikis gndr"(Kaaf:4\-42). "Sra frlmstr. Artik bakarsin ki onlar kabirlerinden (kalkip) Rabb '-terine dogru kosup gidiyorlar^'(Ysn:51). [234] Hadsin bb basligina dell olan yeri burasidir. Peygamber oturmus, sahbler de O'nun etrafina oturmuslar. Peygamber oturmasinda ve orada yaptigi konusmada, oradakilere en mkemmel bir va'zda bulunmustur. Hadsten kabirde oturmanin, orada ilimli, glidl, te'srli gzel konusma yapmanin cevazi anlasilmistir. [235] insanin meleklik kuvvetiyle hayvanlik kuvveti arasinda daim bir itisme ve ekisme vardir. Meleklik kuvveti insani ykseklige, altindaki hayvanlik kuvveti ise alakliga dogru eker. Hayvanlik stn gelip de, eserleri galebe ederse meleklik siner, gizlenir. Aksi de byledir. Allah'in, asl ve kesb ist'ddm cb ve temaylne gre nizm ve intizm vcda getirmekte hss bir inayeti vardir. Eger o isti'dd hayvanca haletler kazanmaya alisirsa, onun husulne yardim eder. Binenaleyh ona uyan seyleri, sebebleri kendisine kolaylastirir. Yok, meleklik hasletlerini kazanmak isterse, onda o hususlara uygun sekillerde yardim eder, kolaylik verir. Nitekim Allah, el-Leyl sresinin 5-10. yetlerinde bunu aiklamistir. Diger bir yette melen: "Herbirne, onlara da bunlara da Rabbanin vergisinden birbiri ardinca veririz. Rabb hnin vergisi kimseden men' edilmis (esirgemis) degiidir"(el-tsTIiAB-20) buyurulmustur (Nuccetu'ilahi'l-Bliga, Hasan Basr antay, Kur'n-i Hakm ve Mel-i Kerm, III, el-Leyl Sresi). [236] "Kziben( = Yalanci olarak)" kaydi "Halefe( = Yemn etti)" fiilindeki muste-tir fl zamirinden hldir. Ve: "Yemn eden kimse, adina yemn ettigi dn ve millete ta'zm etmekte yalanci olarak" demektir. nk slm dninden baska bir dne yemn eden kimse her hlde ve her zamanda bu yemininde yalancidir, ve dogrulugu ihtimli yoktur. "Mteammiden( = Kasd ve niyet edici olarak)" kaydi, "Bu yeminin gerekten yalan olduguna ve bir nevi ta'zm ifde etmedigine i'timd ve i'tikaad ederek" demektir. "O dedigi gibidir" demek, o kimse yemininde hakkaten yalancidir; kfir degildir demektir. nk bu yemn hdisesi ile dninden ikip, adina yemn ettigi dne girmis degildir. Su kadar ki, onun bu yemni, i'tikaadimn ziddi oldugu iin yalanci olur. Bu zhlara gre hadsin mali "Kim Islm dninden baska bir dn adina, o dne ta'zm etmekte yalanci olarak ve bu yalanma i'timd ve i'tikaad ederek yemn ederse, o kimse hakkaten yemininin ifde ettigi ta'zmde yalani terch etmis olur" demektir. [237] Hadsin bb basligina dell olan kismi burasadir. Fakhler ve snnet ehli limleri : Haytina kasdeden bir kimse bu irkin hareketiyle islm'dan disari ikmis olmaz. Binenaleyh namazi kilinir. Gnhi kendisine iddir demislerdir... Umer ibnu Abdilazz ile Evz mstesna, btn fakhler intihar eden kimseye cenaze namazi kilmakta kerahet olmadiginda ittifak etmislerdir. nk RasluJlah btn mslmnlara namaz kilmak detini koymus ve bundan hibir mslmni istisna etmemistir {Ibn Battal). [238] "Bederen", mubdere etti ma'nsinadir; yn benim hkmmn nne gemeye davrandi demektir. Bu da kulun, ruhunun Allah tarafindan alinincaya kadar sabredememesidir. Bu kendi kendini ldren kimseye cennetin haram kilinisindan, bunun devamli bir ukubet oldugu anlasiliyor. Cezanin devamli ol-% masinin sebebi de bu kaatilin, intihari hall saymis olmasidir. Yoksa bundan nce geen Sabit Ibn Dahhk hadsinin hasiyesinde beyn edildigi gibi, intihar kfirligi ve binenaleyh ebed azabi gerektirmez. Bir de bu ebed cezanin o adamin sahsina id olmasi muhtemildir. Yn o adamin intihar suundan baska msrik veya dinsiz olmasi suu da bulunmus olabilir.. [239] Hadsin bb basligina uygunlugu meydandadir. Buhr bu hadsi, daha uzun bir metinle, Tibb Kitbf nda da getirmistir. O hads bunu aiklayici olacaktir: "Kim kendini bir dagin tepesinden atar da ldrrse, o kimse cehennem atesinde ebed ve daim olarak muhalled bir hlde kendini yukaridan asagiya atar durur. Kim zehir ierek kendini ldrrse, bu da cehennem atesinde, elindeki zehiri ebed ve daim ierek muhalled bir hlde o aciyi hisseder durur. Kim kendini demirden yapilmis bir letle ldrrse, bu da cehennem atesine o leti elinde olarak getirilir de devamli ve ebed hlde karnina saplar durur ". Hadste esitli intihar sekillerinden bzilari zikredilmis ve bylece btn nevi 'leriyle bunun uzun bir sre azb olunmayi gerektirecek byk gnhlardan oldugu anlatilmistir. [240] Abdullah Ibn Umer'in bu hadsini Buhr, bu Cenazeler Kitbi'nin 22. babinda senediyle getirmistir. Orada bu hadse id bzi aiklamalar da verilmisti. [241] Hads burada diger bir sahb olan tbn Abbs vsitasiyle, dogrudan dogruya bizzat Umer tarafindan verilmektedir. Hadsin bb basligina delleti "Onlardan len hibir kimse zerine ebed cenaze namazi kilma... " nehy kavimdedir. nk bu nehiy, kerhatI gerektirir. Bb basligindaki msriklere magfiret istemenin kerhatine dellet eden sey nerededir? dersen, bu da hadsin sonunda indigi haber verilen yetlerin ncesinden alinmistir ki, o da sudur: "Onlar iin ister istigfar et, ister istigfar etme. Eger onlar iin yetmis defa istigfar dahi etsen, yine Allah kendilerim kat 'iyyen magfiret edecek degildir. Bu byledir. nk A ilah 'i ve Rasl 'n inkr ile kfir olmuslardir. Allah ise fsiklar gruhuna hidyet etmez"(et-Tevbe:%0). et-Tevbe Sresi'nin 113. yeti ile el-Munfikn Sresi'-nin 6. yeti de bu kerhiyet hkmne daha aik olarak dellet etmektedir, [242] Buhri bu bbda dirilerin lleri hayirla anip vmelerinin mesrulugunu isbt etmek istemistir. Dirilerin dirilere medh ve sena etmeleri, vmede mbalga edilirse, nehye-dilmistir. nk mbalgali vg, ahlki bozucudur. Hem medhedenin, hem de medh olunan kimsenin ahlklari zerinde kt te'sr eder. vleni uebe, kendini begenmeye; vcsn de riyakrliga sevk edebilir. [243] ller hakkinda ise bu kt te'srler yoktur. Sena, gzel huylar ve gzel vasiflarla anmaktir. Hayirda kullanilir. Senanin serrde kullanilmasi ndirdir. Buradaki hadslerde serrde de kullanilmasi, hayra mskele yn mukaabele iindir. "Cennet vcib oldu" cmlesindeki vcb ile subt ve tahakkuk ma'nlari kasdedilmistir. Hkmn vukunun sihhati o kadar kuvvetlidir ki, vcib derecesini bulmustur demek oluyor. Yoksa Allah'a hibir sey vcib olmadigi snnet ehli indinde kararlasmis Islm bir esastir. Bu asla gre hadsin ma'nsi: "Dirilerin ller hakkindaki hayirla anip vmeleri, o lnn dnyda hayir sever, iyilik sever bir kimse olduguna dellet eder. Bunun iin Ilh va'd geregi, cennet vcib olur. Dirilerin lleri serr ile anip vasfetmeleri de, o lnn dnyda isi gc serr olduguna dellet eder. Bunun iin de Ilh adalet geregi cehennem vcib olur demektir. Hadste aika buyuruldugu zere, m'minlerin bzilarinin bzilarina sehdetlerinin te'sri bu suretledir [244] Cenazenin iyi veya kt hline sehdet hususunda shidlern drt, , iki olarak ihtilfinin hikmeti syle zh edilmistir: Bu sayi ihtilfi, sehdetin ma'nlari ve mertebelerindeki ihtilfa tbi' bir ihtilftir. nk l bzi defa Iyilikleri ve faziletleri halk dilinde yaygin bir kimse olur da, gzel
Cenazeler
huyu herkes tarafindan duyulur, bilinir. Byle cenazede shidle-rin tevatr ve oklugu mstehb kilinmistir ki, drttr. Ve bu sayi, sehdetin en yksek mertebesidir. Allah bunu yalniz zina shidliginde teklif buyurmustur. Sonra sehdet, lehine sehdet edilenin hllerini idrke vesle oldugundan, drt shid bulunmazsa e; shid de bulunmazsa ikiye kasredilmistir. Bu da sehdetin en asagi mertebesidir. Bu sebebden sahbler bir shidden sul etmemislerdir. Sehdetin hiret isleri hakkinda da, dny islerinde oldugu gibi cereyanina msade buyurulmasi, hi sbhesiz Allah'in kullarina bahseyledigi bir rahmetidir. Bu arada sehdet ve tezkiyenin vakia mutabik olup olmamasi hususlari da fakhlerce ayri ayri tafsl edilmistir. Kimisi tezkiyenin ve sehdetin vakia uygun olmasini sart kosmus, kimisi de tezkiye vakia mutabik olmasa da faydasi olur demislerdir... [245] Buhr bu baslik altinda kabir azabinin hakk olduguna dir hadsleri getirmistir. Bu unvanda yalniz kabir azabinin mevcudiyetini kasdedip, bu azabin ruha mi, yoksa rh Ile bedenin mecmuna mi ilgili bulundugu hususuna girismiyece-gini bildirmek istemistir. Buhr bb basliginda kabir azbiyle ilgili yet de getirmistir. Bunlardan Buhr'nIn, kabir azabi mes'elesine ok ehemmiyet verdigi, kabir azabi Kur'-n'da yoktur diyenleri, yoluyla redd eylemek ve Kur'n'da isreten de olsa zikrolundugunu isbt etmek istedigi anlasiliyor. Simdi sirasiyle bu yetlerin tammini yazip, ma'nsmm daha iyi anlasilmasina alisalim: [246] "Allah'a karsi yalan dzp atandan, yhud kendisine hibirsey vahy edilmemisken 'Bana da (kitb) vahy olundu'diyenden, birde 'Allah'in indirdigi gibi ben de. indirecegim' diye syleyenden daha ztim kimdir? lmn siddetleri iinde, meleklerin de penelerini uzatarak kendilerine: 'Canlarinizi kurtarin! Allah'a karsi haksiz olani syleyegeldiniz, Allah'in yetlerinden kibirlenerek uzaklasmis oldugunuz iindir ki, bu gn hakaaret azbiyle cezalandirilacaksiniz' (dedikleri zaman), sen o zlimleri bir grmelisin'\e\-En'm:93). el-Hn; ei-Hevn; el-Mehne: Hor ve zell olmak ma'nsmadir. el-Hevn, avn vezninde bir nesne kolay olmak; vakaar, teenn ve seknet ma'nsinadir (Kaams Ter.). [247] evrenizdeki bedevilerden ve Medine ahlsinden bir takim mnafiklar vardir ki, onlar nifak zerinde idman yapmislardir. Sen bunlari bilmezsin. Onlari biz biliriz. Biz onlari iki kerre azaba ugratacagiz. Sonra da daha byk bir azaba dndrleceklerdir onlar''(et-Tevbe: 101). Ibn Abbs bu yetteki iki kerre azabi, rusvyhk ve kati yhud bunlardan biri ile kabir azabi diye tefsir etmistir (Beydv), Muchid de: Bu iki azbdan birisi aliktir, brs kabirde azblanmak-tir, demistir [248] Nihayet Allah onlarin kurduklari tuzaklarin fenaliklarindan bu zti korudu. Fir 'avn 'in kavmini ise kt azb kusativerdi. (Azbdan biri de) testir ki, onlar sabah aksam arz olunacaklar, kiyametin kopacagi gn de Fir'avn hanedanini azabin en etinine sokun (denilecek)" (el-M'mIn: 45-46). Dnyda sudan boguldular; hirette de atese girdiler (Celleyn, Hzin). Ka bir azabinin subtu bu yetle de istidlal edilmistir. Mukaatil.Katde, Sudd,KeIb; Her kfirin ruhu dny durduka sabah aksam cehenneme arz olunur, demislerdir. Ebu'1-Leys es-Semerkand: "Bu yet kabir azabina pek aik dellet eder. nk yetin son fikrasinda kiyamet gnne id olan siddetli azb ayrica zikredilmistir. Sabah ve aksam arz olunan azb, bu siddetli azbdan baska ve ondan nce olan bir azbdir; bu da kabir azabidir" demistir. Bu tefsr Ibn Mes'd ile Ibn Umer'den de rivayet edilmistir. [249] mn edenleri Allah dny haytinda da, hirette de L ilahe ille 'ilah, Muhammeden Raslullah( = Allah'tan baska hibir tanri yoktur, Muhammed Allah'in rasl'dr) sznde sabit kilar. Dnyda herhangi bir belya ugradiklari zaman, onlar dnlerinde sebat ve metanet gterirler... Sabit sz, Tevhd kelimesidir. O hccetle sabit olan, kalblerde yerlesen en gzel kelimedir. Bu klime yerlesince shibleri dny hayatindaki imtihanlarda sebat ve sadkat gsterirler (lm dahi hie sayarlar). Zekeriyy, Yahya, Cercs gibi. Onlar hirette de yn mevkifta da i'tikaadlari hakkinda sorulduklari zaman sasirmazlar, kiyametin korkularindan yhud kabir sulinden dehset hissetmezler (Ebu's-sud). [250] Bu hadste, Ibrhm: 27 yetinin kabir azabi hakkinda indigi aika belirtilmis oluyor [251] Kalb, tasla rlmemis ve kirlarda shibsiz birakilmis eski kuyulara denir. Topragi kalb ve nakledildigi iin bu kuyu ukurlara "kalb" denilmistir. Hadste zikredilen bu kuyunun Bedr'de oldugu ve Kalb ehlinin isimleri Mslim'in Enes ibn Mlik'ten gelen rivayetinde belirtilmistir: Mslim Kitabu'l-Ceniz, 9. bb, 26-"932"; " Kitbu'l-Cihd ve's-Siyer, 39. bb, 1O7-"I794"; " Kitbu'l-Cenneh ve Sifati Namih... 17. bb, 76-78-"2873-2875". Bu hadsin bb basligina dell olan yeri: "Siz bunlardan daha fazla isitici degilsiniz" fikrasidir. Bu fikra, ldkten sonra berzah lemi diye anilan kabirde bir hayt olduguna ve azabi hakk edenlerin orada azb olunacaklarina dellet etmektedir. [252] Hadsin bb basligina dellet noktasi "Bu l/er kendilerine sylemekte bulundugum szmn dogru oldugunu simdi muhakkak biliyorlar" cmlesidir. Bu ise hadsi ile bundan nceki Ibn Umer hadsi arasinda bir farklilik var dir: ise: Peygamber ancak "Bilirler" buyurdu diyor. Ibn Umcr hadsinde ise Peygamber: "Sizler bunlardan daka fazla isitir degilsiniz" buyurmustu. ise kendi rivayetini en-Neml:80. yetini getirerek te'yd etmis ve Ibn Umer rivye-' tini reddetmis bulunuyor. bnu't-Tn syle demistir: ".... Raslullah'in her iki sz de sylemis olmasinda bir mnIa yoktur. Ise: "Bilirler" buyurdugunu hifz ve rivayet etmis, Ibn Umer de "Isitirler" buyurdugunu isitmis ve rivyel eylemis olabilir. Bir de l iin "Bilgi" vasfi kabul edilince "Duygu" vasfini da kabul esmek pekl caizdir. Amma bu isitme ister kulakla olsun, ister ruh olsun. Elverir ki, lde bir nevi' "Duygu" bulundugu sabit olsun. Su kadar ki, bu ta'mm cumhurun grsne uymaz. Kabirde sulin bedene girmeksizin yalniz ruha yneldigini kabul edenlerin grsne gre tamm olabilir. Hlbuki i'timda lyik olan cumhurun grsdr, lnn kabirde ruh ve cesediyle beraber ni'metlenmesI veya azblanmasidir. Sul ve azabin yalniz ruha tahsisi hlinde kabrin bu azaba ihtisasi mmkin olmaz (Kastalin). Bir uyarma: Kabir suli ve kabir azbi ta'brlerinden kasdedilen ma'n, ber-zh bir hayttir. Binenaleyh lm hli ister dsekte gelsin de beton ve mermer bir kabir Iine defn edilsin; ister Fir'avn ve tbi'leri gibi denizde bogularak baliklara yem olsun; ister bir yanginda yanip kl olarak vucd zerreleri savrulsun; ister atom ve hidrojen bombalanyle vcdu duman olup gitsin yhud maddesi kuvvete ve enerjiye tahavvl etsin, msavidir. Ve lm her ne sebeble gereklesirse gereklessin, vcdun madd varligi ne ve nerede olursa olsun, berzahi bir hayt baslayacaktir. O haytta sorulacak, o nes'e ile ni'metlenecek veyhud azb-lanacaktir. [253] Hadsin bb basligina delleti aiktir. Bundan kabir azabini, gemis peygamberlerin kendi mmetlerine haber verdikleri anlasiliyor. Geri eldeki Tevrat nshalarinda kabir azabi, hatt hiret bahsi de yoktur. Fakat Yahd kadinin bunu ise'ye haber vermesi, ya Tevrat'in ya gemis peygamberlerin bugn elde bulunmayan kadm nshalarinda mevcd bulunduguna dellet eder. Bu hadste de diger sahh rivayetlerde oldugu gibi, kabir azabinin hakk oldugu haber verilip, bu azbdan Allah'a siginmak da gretilmistir [254] Bu hadsin basliga uygun olan yeri, fitne ta'brinin kabir suli ile kabir azabina dellet ve byle umm bir ma'nyi ihtiva etmesidir. Nes'de ayni hadsin sonunda su ziyde vardir: .... Cematin bu feryd ve figni, Raslullah'in bu hutbesini anlamama mni' oldu. Bu sayhalar sknet bulunca bana yakin olan birisine: Allah sana bereketler Ihsan etsin! Raslullah hutbesinin sonunda ne buyurdu? diye sordum. O zt:
Cenazeler
Bana vahy olundu ki, siz, kabirlerinizde Deccl'in fitnesine yakin bir fime ile imtihan olunursunuz buyurdu, dedi. Gunder'in buradaki ziydesinde "hakk" kelimesi hazf edilmistir. Kastalin bu kelimenin yalniz Eb Zerr el-Herev nshasinda mevcd oldugunu, su kadar ki, bu kelimenin zerine sukt{ - dsme) almeti konuldugunu bildiriyor. Ayni kelime, bundan nceki hadste de yazilmamisti. Onun iin tercemesinde parantez iine alinmistir. [255] Hadsin bb basligina dellet yeri "Ona demirden tokmaklarla yle bir vurus vurulur ki... " fikrasidir. Bu hads ufak lftz farki ile bu kitabin 67. babinda 94 rakami ile de gemis ve orada bzi aiklamalar verilmisti [256] Bb basligi kabir azabindan siginmayi ve siginmanin keyfiyetini beyn hakkinda; hads ise kabir azabinin subtunu beyn hakkindadir. - Kirmn: det, byle ses isiten herkesin bu sekilde siginacagini hkm edicidir, demistir (Kastalln). Bylece bb ile hadsin uygunlugunu gstermek istemistir. [257] Buhr bu ikinci tarki, bunun isitme suretiyle muttasil oldugunu tenbh iin sev-ketmistir. Hlbuki birinci tark an'ane ile gelmisti. Bu ikinci tarki ef-Isml tam senedi ile rivayet etmistir [258] Hadsin bb basligina delleti meydandadir [259] Hadsin bb basligina delleti aiktir. Kabir azabindan sigindiktan sonra, ates azabindan da siginilmasi, tahss-ten sonra ta'mmdir. Nitekim hayt ve lm siddetlerinden sonra Decci Mesih'in fitnesinden siginmak da ta'mmden sonra tahsis bi'z-zikr nev'inden bir edeb san'attir.' Raslullah bu fitnelerin ve imtihanlarin hepsinden emn ve masun oldugu hlde bunlardan siginmasi, bu siginmanin bir du ve ibdet olmasi; ve bir de siginmayi mmete gretmek maksadiyle olabilir. Bir de "Ezu bike li-mmeti", mmetim Iin sana siginiyorum, ma'nsina da olabilir. Zamanina yetisemiyecegi muhakkak oldugu hlde Deccl Mesh fitnesinden siginmasi da, o la'netlinin haberi asirdan asra, cematten cemate yayilip, yalanci, sahtekr, iftiraci, fesd ikarici, byleyici oldugu m'minlerce bilinsin de aldanmasinlar iindir. [260] Hads, koguculuk etmek ile sidikten sakinmamanin kabir azabina sebeb oldugunu aika ifde etmektedir. Hadsteki koguculuk ta'bri, giybeti de iine aldigindan, bb basligina dellet vardir. Bu iki suun byk sey olmamalari, birka damla sidikten sakinilmamasi veya dile kolay gelen birka sz sarfedilmesi i'tibriyledir. Yoksa haddizatinda her ikisinin; hele sz tasiyiciliginin ma'siyet olmasi dolayisiyle byk gnh oldugunda sbhe yoktur. "O zaman siz o (iftirayi) dillerinizle birbirinize yetistiriyordunuz; hibir bilginiz olmayan seyi agizlarinizla sylyordunuz, ve bunu kk, kolay bir sey i sayiyordunuz. Hlbuki bu, Allah indinde byktry'(en-Nr:l6). Bu hads, bzi kk lfiz farklanyle, ayni kitabin 81. babinin 115. hadsi olarak da gemis ve gerekli aiklamalarin bir kismi orada verilmisti. [261] Hadsin bb basligina uyan yeri aiktir. lye cennet veya cehennemdeki yerinin sabah aksam arz olunup gsterilmesi, burasi senin mstakbel duragindir diye haber verilmesidir. limler lnn buna muhtab olabilmesi ve haberi idrk etmesini esit esit tevcihlerle zh etmeye alismislardir. Onlarin bu izahlari ve tercihlerinde kat'-iyyet ifde eden hibir sz yoktur. Hepsi Ihtimle dayanan grslerden ibarettir. Bunun sebebi de hiret leminin ve onun baslangici olan berzh haytin, beserin idrk ve ihata vsitalarindan tammiyle uzak bulunmasidir. Onun iin ke-lmcilar hayttan sonraya id uhrev mes'elelerde mnhasiran nassin irsd ve ilhamim umm bir kaaide olarak kabul etmislerdir [262] Srih ibn Battal: "Cenaze iyi bir kisi ise beni ulastiriniz demesi, nefs ve ruh bir tekellmdr. Yoksa suurun idrk yeri olan rh, bedenden ayrildiktan sonra bedenin kelm etmesi mmteni'dir. Meger ki Allah'in kudreti lnn ruhunu bedenine redd ve iade etmis olsun" demistir. Ayn de: "tbn Battl'in bu fikri, hayt, kelmin sarti olarak kabul edilmesine gredir. Hlbuki kelm, sesler ve harflerden ibaret olduguna gre, hayt sartina luzm ve ihtiy olmaksizin Ilh kudret o lfzi ve savti lde yaratabilir. Nefs kelm, rh ile kaaim olur. Ve yalniz lde yaratilan sesler isitilmis olur. Hads ile kasd olunan bu olsa gerektir" demistir. Kmil Mrs da: "Fakat bize gre bu kelm ne nefs kelmdir, ne de Ifz kelmdir. Belki her cenazenin su fn lemdeki haytina gre ibret almaya ve gnl gzn amaya sebeb olmasidir..." demis ve hdisenin dsnmeye ve ibret alinmaya tesvik edici olusunu isaret etmistir. (Tecrd Ter., IV, 572-576). Bu hads ayni kitabin 52. babinda, 73. hads olarak gemis ve orada da bzi aiklamalar verilmisti. [263] Buhr buna yakin bir hadsi, bu kitabin "Bir ocugu lp de Allah'in hkmne razi ve magfiretini md ederek sabreden kimsenin faaleti bbi"nda 6 rakamiyle getirmistir. Bu ocuklar ana'babalan iin cehenneme birer perde olurlarsa, ana babalarin cehennemden perdelenmis ve korunmus olacaklari evleviyetle sabit olur [264] Hads, kkken mslmn ocuklarinin cennetlik olduklarina dellet eder. Ceb-ryeciler mstesna, slm limleri bu mes'elede ittifak etmislerdir. Hadsin gelis sebebi yukarida da sylendigi gibi, evldinin lm ile gnlleri yanik ana ve babalara teselli vermektir. [265] Hadsin bb basligina uygunlugu, Ibrahim'in cennette emzirildiginin haber verilmesidir ki, bu mslmn ocuklarinin cennetlik olduguna aika dellet eder. Bu hadslere gre ilim ve itihadina gvenilen limler, kkken len mslmn ocuklarinin cennetlik olduklarinda ittifak etmislerdir [266] Buhr bulga ermeden len msrik ocuklarinin cennetlik veyhud cehennemlik olduklarina dir hibir hkm ifde etmeyip, tavakkuf etmistir. Fakat bb altinda siraladigi hadslerden bu ocuklarin da m'min ocuklari gibi cennetlik olmalari grsne meyyal oldugu sezilmektedir [267] Yn Allah onlari yaratirken, onlarin azblandirmayi gerektirecek bir is yapmayacaklarini bilir. Ibn Battal syle demistir: "Allah onlarin ne yapacaklarini en iyi bilendir" sz, trl te'vl edilir: a. Peygamber tarafindan bu msrik ocuklarinin cennetlik olduklari bildirilmezden evvel, byle tavakkuf edilmis olmasi; b. Bu msrik ocuklarinin byyp iradeli hareket agina geldiklerinde nasil yasayacaklarini, hangi dn zere leceklerini Allah bilir demek olmasi; c. Peygamber'in bu sznn mcmel olmasi ve el-A'rf: 172. yetiyle tefsir edilmis bulunmasidir. "Hani Rabb 'in dem ogullari 'ndan, onlarin sirtlarindan zrriyetlerini ikarip kendilerini nefislerine shid tutmus: Ben sizin Rabb 'iniz degil miyim? (demisti). Onlar da: Evet (Rabb'imizsin), shid olduk, demislerdi... "(el-A'rf:I72). Bu yetle isaret buyurulan umm bir ikrardir ki, burada m'minlerin ocuklari gibi, msriklerin ocuklari da dhil bulunur. [268] Bu Eb Hureyre hadsi de hemen ayni lfizla, bundan nceki Ibn Abbs hadsinin benzeridir. Srih Nevev, muhakkak limlerin sahli mezhebi ve tercihi, msrik ocuklarinin cennetlik olduklaridir, demistir. Tahkk ehli "... Hibir gnahkr, baskasinin gnh ykn yklenmez. Biz bir rasl gnderinceye kadar (hibir kimseye ve kavme) azb ediciler degiliz"(el-lsr:i5) yetini hccet getirip, kil ve resd olmayan ocuklarin azb
Cenazeler
olunmayacagina hkmetmislerdir. Hulsa bu hususta limler arasinda grs vardir: a. Msrik ocuklarinin babalarina tbi' olmasi; b. Bu hususta bir hkme varmayip tavakkuf edilmesi; c. Msrik ocuklarinin cennetlik olmalaridir. Nevev'ye gre de sahih olan ncsdr. [269] Hadsin bb basligina uyan kismi "Her dogan ocuk, fitrat zere dogurulur" ifdeleridir. Bu ifde msrik ocuklarinin cennetlik olduklarini'dolayisiyle bildirir. Yn bu hads, gerek mslmndan, gerek kfirden dogmus olsun dogan her ocugun Islm fitrati zere dogdugunu bildirmektedir. Bu hads, bu Cenazeler Kitbi'nm 79. babinda 112 ve 113 rakamlanyle de gemis ve orada da bzi aiklamalar verilmisti. [270] Bu "Bb" sz, Eb Zerr nshasi mstesna, diger nshalarin hepsinde bylece sabit olmustur. Bu, kendinden nceki bbdan bir fasil gibidir. Burada gelecek hadsin de nceki bb basligiyle ilgili ve ona uyan yeri oldugu iin byle getirilmistir... (Fethu'l-Br). [271] Hadsin bb basligina uyan ve dell getirilen noktasi burasidir. Ibrhm Peygam-ber'in etrafindaki bu ocuklarin "insan ocuklari" diye ta'br edilmesi, bunun mslmnlarin ocuklari ve kfirlerin ocuklarina smuln ifde eder. Bui.un zahirine gre kfir ocuklari hiret hkmnde mslmn ocuklarina katilmis oluyor. Zira onlar fitrat zere lmslerdir. Netice olarak bu hadsten de msrik ocuklarinin cennetlik olduklari aika anlasilmaktadir. [272] Buhr bu hadsi et-Ta'br, eI-Buy\ Bed'u'1-Halk, el-Cihd, Ehdsu'l-Enbiy, et-Tefsr, ve el-Edeb ... kitblannda da getirmistir [273] Eb Bekr onnc hicret yili cumda'l-hire ayinin yedisi olan pazartesi gn yikanmis. O gn ok soguk bir gn imis. 15 gn atesli bir hastaliga tutulmus. Cumda'l-hirenin ikmasina 8 gn kala olan sali gecesinin aksaminda vefat etmistir (Ibn Sa'd, ise'den). Eb Bekr'in pazartesi gn lmeyi temenni etmesi, Peygamber'in o gn lms olmasi sebebiyle, onda diger gnler zerinde bir meziyyet oldugu ve bu i'tibrla teberrk kasdi ve hayir husul iindir. Hadsin bb basligina delleti aiktir. [274] Buhr bu hadsi, ansizin lmenin mekruh olmadigina dell olmak zere sevket-mistir. Byle ansizin lmekte kerhat olmamasi, gelen ztin yn Sa'd ibn Ub-de'nin Peygamber'e sordugu sule, Peygamber'in verdigi cevbda kerahete dellet eder birsey bulunmamasidir. Buhr bylece ansizin lmn kerih olduguna dir grs ve rivayetleri cevblamis oluyor. Hadsten alinan diger kiymetli bir bilgi de, lmslerin ardindan onlar nmina yapilacak hayirlarin o llere fayda verecegi hususunun bizzat Peygamber'in diliyle haber verilmis olmasidir. Bunun daha baska delilleri de vardir; yerinde grlecektir. [275] Buhr burada yette geen kelimeyi alarak, bu fiilin sls ve if l bblannda farkli ma'nda oldugunu gstermistir. el-Kabr...: ly defn eylemek ma'nsinadir; birinci ve ikinci bbdandir. ei-Ikbr: Bir kimse iin mezar hazirlamak, ve ona mezar yeri gstermek ve mezar yeri vermek ma'nsinadir (Kaams Ter.). "O kahr edilesi insan ne nankrdr! Onu yaratan, hangi seyden yaratti? Bir damla sudan yaratti da onu biimine koydu. Sonra onun yolunu kolaylastirdi. Sonra onu ldrp kabre soktu. Daha sonra, diledigi zaman da onu tekrar diriltecek "(AbeseM-22). Bu yetlerde Allah insani ana karninda yarattigi ve birok tavirlari geirerek dnyya getirdigi, sonra insani ldrp yeri ona mezar yaptigi; sonra diledigi zaman da onu diriltecegi beyn edilmistir. Bu yetlerde ldrme ve kabre koyma, birer ni'met olarak zikredilmistir. Allah'in insani ldrmesi, su fn hayttan ekip, ebed bir hayta mazhar etmesidir. Sbhesiz ki bu bir ni'mettir. Sonra insan nev'ine bahsettigi zek ile kabirlenmesi; bu da ayri bir lh Iutf-tur. Insan nev'inin ls, diger hayvanlarin lesleri gibi yeryznde srnmyor; kurda kusa yem olmuyor. Buhr yete isaret etmekle, hem kabrin Kur'n'da zikr edildigini, hem de ma'nsmi hatirlatmis oluyor. [276] Buhr, el-Mrselt:25. yetindeki "Kiften" kelimesini isaret edip, bunun tefsirini vermis ve bunun da llerin toplanti yeri ma'nsiyle kabre delletini gstermistir. Bu tefsiri baslikta yazdik. Simdi yetlerin de tammini yazalim: "Biz sizi hakr bir sudan yaratmadik mv.onu saglam bir yerde tutup da ma 'lm bir vakte kadar. Iste biz bunu kudretimizle yaptik. Demek biz ne gzel kaadirleriz. Yalan sayanlarin vay o gn hline! Biz yeri bir toplanti yeri yapmadik mi dirilere de, llere rfe..."(el-Mtirselt:20-25), [277] Hz. ise, Peygamber'in vefati sirasinda kendisine ebed fahr ve seref bahs eden vaziyetini bu gayet belg vecizesiyle tasvr etmistir ki, gerek mantkan, gerek mefhmen hiz oldugu mstesna ebed kudrete hayran kalmamak kaabil degildir. O kuds ve melek hli, mmetin htirasinda ebediyyen yasatan m'minle-rin annesi ise'nin bu ebed veczesidir. Bu hads Peygamber'in, ise'nin nevbetinde ve kucaginda ldgnn, ve yine ise'nin odasina gmldgnn delli olmaktadir. Bununla beraber hads, biraz evvel de isaret ettigimiz gibi, Hz. ise'nin hiz oldugu yksek menzi-let ve fazletine de en parlak bir hccettir. [278] Hadsin bb basligina uyan kismi aiktir. Kabre taabbud endsesinden dolayi Peygamber'in kabri, ieriye girmeye mni' bir bina iinde olup, halkin ziyaretine ailmadigi belirtilmistir [279] Hill: Benim ocugum olmadigi hlde bu hadsi kendisinden rivayet ettigim Urve, beni knyelendirdi, demistir. nk glib kaaidede kisi ancak ocuklarinin ilkinin ismiyle knyelendirilir. Hill'in bu knyesinde ihtilf edilmistir. Eb Amr, ; Eb Umeyye, Eb'l-Cehm'dir diye grsler ileriye srlmstr. Buhr'nin bu kelmi getirmekten maksadi, Hill'in Urve'ye kavustugunu tenbh etmektir [280] Bu hadsi Ibn Eb Seybe de rivayet etmis ve buna Eb Bekr ile Umer'in kabirle--A rinin de hrglendirilmis olduklarim ziyde etmistir. Eb Nuaym'in Mustahrac'mda da bu ziyde ile beraber rivayet edilmistir. Eb Dvd ve Hkim, Kaasim ibn Muhammed'den su haberi rivayet etmislerdir: Kaasim syle demistir: Bir kerre ise'nin yanma girdim de: Annecigim, Raslullah'in ve iki arkadasinin kabirlerini bana aip gsterseniz! diye rica ettim. ise bana kabir gsterdi. Bu kabirler ne yksekti, ne de zeminin kirmizi akillari seviyesinde yassi ve basikti. Ve bunlarla akillanmisti. Raslullah'in kabrini nde, Eb Bekr'in basi, Peygamber'in krek kemikleri arasina tesadf etmis, Umer'in basi da Peygamber'in ayaklan yaninda olarak grdm. Bu, Muviye'nin halifeligi zamaninda olan durum idi... (Fethu'I-Bri). Ayn, bu kabrin biribirlerine gre duruslarini anlatan muhtelif rivayetleri siralamis ve bu arada kabrin bu rivayetlere gre alacagi .durumu alti sekil hlinde izip sekillendirerek gstermistir (Umdetu'l-Kaar IV, 248-250). Bu merkadin vaziyeti hakkindaki rivayetler arasinda ehemmiyetli farklar vardir. Bunun yegne sebebi bundan evvel 144 rakamiyle geen ise hadsinde grldg zere, ise ve sahbler tarafindan kabrin halka ailmamasi, kabrin mescid edinilmesinden endse edilerek dima mahfuz ve kapali bulundu-rulmasidir. Ki bu suretle Peygamber'in Tevhd nmina tasidigi yksek gaye ve arzusu tammiyle gereklesmis bulunuyor. Bu mbarek kabirlerin sifat ve vaziyetleri hakkindaki bu ihtilflar, Peygamber'in arzusunun gereklestiginin en bariz Sahididir {Tecrid Ter., IV, 774, zetle). [281] Bu hads, Peygamber'In kabri hakkinda trih mhim bir hdiseyi bildirmektedir. Hadsin bb basligina delleti syledir: Hads, Peygamber'In kendisinin ve ayaginin
Cenazeler
kabir iinde olduguna dellet etmektedir. Bashk da Peygamber'In kabri hakkindadir. Bu rivayeti aiklayan diger rivayetlerden bzilari sunlardir: Hamav, Eb Bekr el-cur'nin, hcrenin inssi hakkinda Suayb ibn s-hk vsitasiyle Hism ibn Urve'den syle rivayet ettigini bildiriyor: Umer ibn AbdiJazz zamaninda halk, Peygamber'In kabrine dogru namaz kilmaya baslamisti. Umer ibn Abdilazz, buna mni' olmak zere bu kabrin bulundugu Aise hcresinin duvarini ykseltmek istedi. Eski duvari yiktirdiginda, diz kapagina kadar bir ayak grld. Umer ibn Abdilazz aglamaga basladi. Nihayet Urve durumu aydinlatti ve: "Bu grdgnz, Umer ibn Hattb'm ayagidir" dedi. Umer ibn Abdilazz, Urve'nin bu sznden son derece memnun olup sevindi. Eb Bekr el-cur'nin, Rec el-Kind (112)'den diger bir rivayetinde syle bildirilmistir: Veld ibn Abdilmelik, Umer ibn Abdilazz'e bir mektb gnderip,. Peygamber'In kadinlarinin hcrelerini satin alarak yiktirmasi ve Mescid'i genisletmesini emretmisti. Umer, odalari satin aldi ve kendisi Mescid'in bir ksesine oturup hcrelerin yikilmasini emretti. Umer ibn Abdilazz'in bu gnk kadar ok agladigini hi grmemistim. Sonra Umer kabir zerine istedigi gibi bir hcre yaptirip eski hcreyi yiktirinca, kabir meydana ikti. Bu kabirlerin stndeki kumlar akip yere inmisti. Umer bu vaziyetten mteessir olup, aglayarak kumlari toplamaga ve kabirleri bizzat dzeltmeye basladi. Rec elKind dedi ki: Ben: Y Emr! Allah sana iyilik versin! Sen bu isi bizzat yapmak istersen halk da istirak eder. Sen birine emret de, o dzeltsin! dedim. Istiyordum ki bana emretsin. Hlbuki Umer, klesi Muzhim'e: Y Muzhim, haydi kalk, dzle! diye emretti. Muzhim dzeltti. Rec dedi ki: Eb Bekr'in kabri, Peygamber'In ortasina tesadf etmisti. Umer'in kabri de Eb Bekr'in arkasinda, Umer'in basi da Eb Bekr'in ortasi hizasinda bulunuyordu. Bu hususta daha genis rivayetler de vardir (Umdetu'l-Kaar, IV, 250-252'den naklen Tecrd Ter., IV, 775-782). [282] Buhr bunu diger bir tarkten senedli olarak el-1'tism Kitbi'nda da getirmistir. Bu hads, Hz. ise'nin derin, engin grsn, tevazu' ve yksek feragatini gstermektedir. [283] Hadsin bb basligina uygunlugu, Umer'in Ise'den, onun hcresi iinde Pey-gamber'in ve Eb Bekr'in yaninda gmlmek istemesi kissasmdadir. Ayrica bunda kabristanlarda, zerlerine rahmet indiginde rahmete nail ol-,;,i mak; ziyaret edenlerin dualarindan faydalanmak iin slih kimselerin kabirlerine komsu olmaya siddetle arzu duymanin mesrulugu; lm hlinde olan kimseye yaptigi iyi seyleri zikrederek tesell edici szler sylenebilecegi; Umer'den sonra halifeligin bir sra meclisine birakilmis oldugu; Umer'in mslmn ve Kitb ehli btn insanlarla ilgili en mhim insan haklan maddelerini ihtiva eden son derece kiymetli bir vasiyyet yapmis oldugu ve daha baska hkmler alinmistir. Bu hads ileride Usmn'in menkibeleri babinda daha uzun bir metin ile gelecektir. Oradaki rivayette bunlara ilveten, Umer'in sabah namazinda nasil vuruldugu ve sahblerin heyecani ve nihayet Usmn'in sra meclisi tarafindan ittifakla halfe seilmesi hususlari da bildirilmistir. [284] es-Sebb; kesmek, ve bir kimsenin makadina drtmek, svmek ve ktlemek; duvari sinirlemek ma'nlarmadir (Kaams Tercemesi) [285] Bu hadsteki "sebb"ten maksad, lnn ktlklerini sayip dkerek, hayirsiz ve faziletsiz bir kimse oldugunu ortaya koymaktir. Bu suretle lnn gnhlarini ve ayiplarini zikretmek nehyedilmistir. Bu nehyin gerekesi de, lenlerin haytlarinda yaptiklari her seyin karsiligina kavusmus bulunmalari; binenaleyh ktlemenin bos ve lzumsuz oldugu, hatt bu ktlkleri sylemenin onlarin diri olan yakinlarini zp, Islm toplulugu iinde yersiz ve zararli olan bir ayrilik sebebi olabilecegi gibi hususlardir. Eb Dvd ile Tirmiz, 5we'lerinde Abdullah ibn Umer'den Peygamber'in: " llerinizin iyiliklerini aniniz da ktlklerinden dillerinizi tutunuz" buyurdugunu rivayet, etmislerdir. [286] Bu mutbaalardan Alibnu'l-Ca'd'mkini Buhri, Rikaak Kitbi'nda; Ibnu Ar'-ara'nin mutbaatini Gusl Kitbi'nda; Ibnu Adiyy'in mutbaatini da el-Isml senedleriyle rivayet etmislerdir. [287] Buhr, Islm'a zarar verenlerin, Islm'i krletmek yolunda tertbler ve tuzaklar yapanlarin bu ktlklerinin sylenmesi ve onlarin atigi kt igirlarin yok edilmesinin cevazini anlatmak iin geen babin ardindan bunu getirmistir. [288] Peygamber (S) "yakin hisimlarini jwirfir/"(es-Suar:214) yeti indigi zaman, Safa tepesine ikip Kureys'e nida etmis ve onlara Islm'a girmeyi gtlemisti. Iste o gn amucasi Eb Leheb: "Tebben leke = Yh sana, bizi bunun iin mi buraya topladin?," diye agzini bozmustu. Bunun zerine Tebbet Sresi inmis ve Eb Leheb, ebed olarak Ilh rahmetten uzak kalmistir. Bu sre btn devirlerde Eb Leheb tiynetinde olanlarin, onun sahsinda rahmetten uzak kalacaklarini insanliga ln etmektedir. Hadsin, sahbninin mrseli oldugu, nk Ibn Abbs'in o vakit kk bir ocuk oldugu ve la'net szn Ibn Abbs'in syledigi hususlari da dikkatten kairilmamalidir. Bu hads, es-Suar:214 yetinin tefsri sirasinda tekrar gelecektir.

24 Ki̇tâbu'l Cenâi̇z PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

24 Ki̇tâbu'l Cenâi̇z PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Cenazeler

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

Eb Bekr (R) de geceleyin gmlmstr

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

kimse tahds etti

76- Kabir Iine Izhir ayiri ve Kuru Ot Konulusu Babi

el-Ecds, kabirler ma'nsinadir.

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

http://www.enfal.de/buhari/cenazeler.htm[11/13/2010 2:09:11 AM]

You might also like