You are on page 1of 43

T.C.

MLL ETM BAKANLII

GEM YAPIMI

GEM YANGIN TESSATI RESM


521MMI605

ANKARA 2012

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR........................................................................................................... iii RENME FAALYET-1............................................................................................. 3 1. YANGIN DEVRE KONTROL VE YARDIMCI EKPMANLARIN SEMBOLLERN ZMEK........................................................................................................................ 3 1.1.Yangn Su Tesisat ................................................................................................ 3 1.1.1.Tanm ........................................................................................................... 3 1.1.2. nemi........................................................................................................... 4 1.1.3.Sembollerinizimi.......................................................................................... 5 1.2. Yangn Tesisat eitleri ....................................................................................... 5 1.2.1 Deniz Suyu Yangn Tesisat ............................................................................ 5 1.2.2 Kimyasal Madde Yangn Tesisat .................................................................... 6 1.2.3 Gazl Yangn Sndrme Tesisat...................................................................... 7 1.3. Yangn Sndrme Maddeleri................................................................................. 9 1.3.1. Su ................................................................................................................. 9 1.3.2. Solid ............................................................................................................. 9 1.3.3. Sprey ............................................................................................................ 9 1.3.4. Sis ................................................................................................................ 9 1.3.5. Sulu Halde Kpk Meydana Getiren Madde .................................................... 9 1.3.6. Kpk ..........................................................................................................10 1.3.7. CO2.............................................................................................................10 1.3.8. Halon...........................................................................................................10 1.3.9. Kuru Kimyasal Maddeler ..............................................................................11 1.4. Yangn Tesisat Borular ......................................................................................11 1.4.1. elik Borular ................................................................................................11 1.4.2. Plastik Borular..............................................................................................12 1.4.3. Sembolleri izimi.........................................................................................12 1.5. Yangn Tesisat Pompalar ...................................................................................13 1.5.1. Tanm .........................................................................................................13 1.5.2. eitleri .......................................................................................................13 1.6. Yangn Tesisat Valfleri ve Vanalar .....................................................................14 1.6.1. Tanm .........................................................................................................14 1.6.2. eitleri .......................................................................................................14 1.6.3. Sembolleri izimi.........................................................................................15 1.7. Yangn Tesisat Fitingsleri ...................................................................................16 1.7.1. Tanm .........................................................................................................16 1.7.2. eitleri .......................................................................................................16 1.8. Yangn Tesisat Tanklar ......................................................................................17 1.9. Yangn Tesisat Dolaplar.....................................................................................17 1.10. Yangn Tesisat Datm Sistemleri .....................................................................19 1.10.1. Kolon Sistemi .............................................................................................19 1.10.2. Braman Sistemi .........................................................................................19 1.11. Yangn Tesisat Sprinksleri ................................................................................19 1.12.Yangn Uyar Sistemleri......................................................................................21 UYGULAMA FAALYET .......................................................................................23 RENME FAALYET-2............................................................................................26

2.YANGIN TESSATI YARDIMCI DEVRELERN VE MONTAJ RESMLERN ZMEK.......................................................................................................................26 2.1. Yangn Tesisat Tanklarnn Balants ..............................................................26 2.2. Yangn Tesisat Springlerinin Balants ...............................................................27 2.3. Yangn Tesisat Pompalar Balants...................................................................28 2.4. Yangn Tesisat Makine Balants .......................................................................29 UYGULAMA FAALYET .......................................................................................32 UYGULAMA FAALYET .......................................................................................32 LME VE DEERLENDRME ..............................................................................33 MODL DEERLENDRME .......................................................................................35 CEVAP ANAHTARLARI .............................................................................................36 KAYNAKA................................................................................................................37

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK Yangn tesisatn izmek Genel Ama : Gerekli ortam ve ekipman salandnda teknie uygun olarak istenilen standartlarda yangn tesisat resmini izebileceksiniz. MODLN AMACI Amalar: 1. Yangn devre kontrol ve yardmc ekipmanlarn sembollerini izebileceksiniz. 2. Yangn tesisat yardmc devrelerini ve montajn izebileceksiniz. Ortam:Teknik resim atlyesi, bilgisayar laboratuar Donanm:izim takmlar, bilgisayar donanm, program. 521MMI605 Gemi Yapm Gemi Ressaml Gemi Yangn Tesisat Resmi Yangn tesisat resmi tanmnn, eitleri, sndrme maddeleri, tanklar, dolaplar, datm sistemleri, yardmc devreleri, valf ve fitings ile ilgili bilgilerin ve izim becerilerinin kazandrld renme materyalidir. 40/16

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

paket

LME VE DEERLENDRME

Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme sorular ile kendi kendinizi deerlendireceksiniz. Modln sonunda kazandnz yeterlikle ilgili kendinizi deerlendirebileceksiniz. retmen modl sonunda size lme arac (uygulama, soru-cevap) uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir. iii

iv

GR GGR R
Sevgili renci, Yangn tesisat, gemilerin emniyetli bir ekilde sefer yapabilmesi iin vazgeilmez bir boru donanmdr. Yangn tesisat gemi ak denizdeyken ya da kydayken karlalacak yangn tehlikelerine kar gerekli gvenlik nlemlerini almamz salar. Bu modl ile, geminin yangn tesisat izimi iin temel becerileri kazanarak, yangn tesisat detay ve montaj resimlerinin izim yntemlerini reneceksiniz.

RENME FAALYET-1 RENME FAALYET-1


AMA
Gerekli koullar salandnda, uluslararas denizcilik kurallarna uygun olarak yangn devre kontrol ve yardmc ekipmanlarn sembollerini izebileceksiniz.

ARATIRMA
Okulunuzda ve evrenizde bulunan yangn tesisatlarn inceleyiniz. Deniz aralarndaki yangn tesisatlarn ve malzemelerini inceleyiniz. nternetten aratrma yapnz.

1. YANGIN DEVRE KONTROL VE YARDIMCI EKPMANLARIN SEMBOLLERN ZMEK


1.1.Yangn Su Tesisat
Gemide olabilecek en byk felaketlerden biri yangndr. Kontrol edilemeyen yanmalar yangn olarak tanmlayacak olursak, bu duruma mdahale edebilmek bir takm sistemlere ihtiya duyulmaktadr. Bu tesisat ve sistemler ile ilgili genel aklamalar aada belirtilmitir.

1.1.1.Tanm
Kontrol edilemeyen yanma olaylarna yangn denir.Bu duruma mdahale edebilmek iin oluturulan eitli ekipman ve tesisatlardan meydana gelen sistemlere ise yangn tesisat denir. Yangn sndrmek, yangnla mcadele eden kiiyi yangndan korumak ve yangndan haberdar olabilmek amacyla pek ok cihaz ve donanm kullanlmaktadr. Ar scakta makine dairesinde veya tekne iinde biriken yakt buhar veya devrelerden szan yakt, mar motorundan veya ak balarndan kan bir kvlcmla tutuabilir. Bu tr yangnlara sebebiyet vermemek iin, motor evresi ve sintine temiz tutulmal, yakt devreleri periyodik olarak kaak ihtimaline kar kontrol edilmeli, yakt ikmali yaplrken gerekli gvenlik nlemleri alnmal, tekne ii ve makine dairesinin yeterince havalanmas salanmaldr.

1.1.2. nemi
ok hzl teknolojik gelimelerin yaand, yeni rnlerin deiik makine ve aralarn gnlk yaantmza girdii gnmzde yangn risk ve kaynaklar da artmakta, gereklemesi halinde insana ve evresine ok byk boyutlarda kayp vermektedir. Deniz ortasnda itfaiye tekilatlarndan yardm alma olana olmamas, gemidekilerin oluabilecek yangna mdahale etmelerini salayacak ekipman ve donanmlara ulaabilmelerini zorunlu klar. Bu amala gemilerde ortaya kan bu ihtiyacn karlanmas iin yangn tesisatlar gelitirilmitir. Yangn tesisatlar sadece ortaya kan kontrolsz yanmann sndrlmesini deil, yanmann erken aamasnda uyar sistemlerinin kurulmasn da gerektirir. Gemilerde makine dairesinde yksek s meydana geldii iin yangn kma olasl ok yksektir. Bu nedenle makine dairelerini bu riske gre ina edilmelidir.

1.1.3.Sembollerinizimi

Tablo 1.1: Yangn tesisat sembolleri

1.2. Yangn Tesisat eitleri


Cisimlerin oksijenle birlemesi srasnda oluan bir olay olarak yanma, cismin oksijenle birleme srecinin zelliklerine gre sndrlebilir. Yanma ileminin sonlandrlmas bu birlemenin engellenmesine baldr. Buna gre katlarn, kimyasal maddelerin ve gazlarn oksijenle birleme sreleri farkldr ve yangn sndrme tesisatlar bu farklar gz nnde bulundurularak hazrlanmaldr.

1.2.1 Deniz Suyu Yangn Tesisat


Geminin ana yangn devresini oluturan bu donanm, her gemide uygun zellikte ve sayda yangn pompalar, yangn devreleri, musluklar, hortumlar, nozullardan, acil jeneratr ve acil deniz suyu pompasndan meydana gelmektedir.

Bu devre ile deniz suyu yangna kar soutucu ve sndrc olarak kullanlr. Gemideki dier sndrclerin snrl olmasndan dolay yangn trne de bal olarak en kullanl sndrme tesisatdr.

1.2.2 Kimyasal Madde Yangn Tesisat


Bu sistemde yer alan kimyasal sndrcler ve sistemler, insanl mdahalelerde kullanlan tanabilir veya sabit sndrcleri iermektedir. Kimyasal sndrc sistemler, gerek sndrcnn zellikleri gerek sistem olarak boaltma zellikleri nedeni ile su ve benzeri ile karlatrldnda dar bir sndrme etkisine ve uygulama alanna sahiptir. Kimyasal madde yangn tesisat sndrc trleri onay ald yangn trleri ve uygulama alanlarna bal olarak seilmeli, bunlar dnda kullanlmamaldr. Kimyasal madde tesisatlar kuru tozlu sistemler, sv kimyasal sndrme sistemleri olmak zere dizayn edilirler. Belirli bir tonajdan sonra gemilerde kimyasal yangn tesisatnn bulunmas zorunludur. Ham petrol ve rnlerini tayan rnlerin gvertelerinde bulunan devrelerde protein kp kimyasal rn tayan gemilerin devrelerinde alkol kpk kullanlmaktadr (ekil 1.1).

ekil 1.1: Kuru kimyasal sistem emas

Resim 1.1de kuru kimyasal sndrme uygulamas akaryakt istasyonunda grntlenmit ir. Gemilerde de benzer biimde uygulama imkn vardr.

Resim 1.1: Kuru kimyasal sndrme

1.2.3 Gazl Yangn Sndrme Tesisat


Gemilerde kan yangnlar sndrmek iin kullanlan eitli gazlar ok etkili ve baarl olarak uygulanmakta ve kullanlmaktadr. Suyla yangn sndrmek uzun zaman ald gibi geminin dengesini de bozabilir. Bu engel karsnda gemi inaatlar yangnlar karsnda daha etkin ve tehlike yaratmayan ya da zarar ziyan vermeyen sndrc aramak zorunda kaldklarndan gaz devrelerini kullanmaya balamlardr. Gaz devrelerinde kullanlan CO2 ve halon gazlar yangn sndrmede ok etkili yer tutmaktadr. Ayrca yangn sndrme srasnda kullanlan suyun mallara zarar vermesinden doacak sakncalar ortadan kalkm olur.

ekil 1.2: Gazl sndrme sistemi

Gazl yangn sndrme devrelerinde CO2 nin yangn bomas, halon gaznn ise kimyasal bir reaksiyona girerek yanmay oluturan elementleri ayrtrmas sz konusudur. Bu sistem, gemilerin kapal blmelerinde daha etkilidir.

Resim 1.2: Gazl sndrme sistemi

ekil 1. 3: Gazl sndrme tpleri sembolik gsterilii

Karbondioksit odalarnda tpleri patlatarak kan gaz kolektrle r aracl ile makine dairesine gndermek iin Resim 1.3te grlen kumanda panolarndan yararlanlr.

Resim 1.3: Kumanda paras

ekil 1. 4: Kumanda panosu sembolik gsterilii

1.3. Yangn Sndrme Maddeleri


Yangn sndrme maddelerini su, solid, sprey, sis, olmak zere drt grupta incelemek mmkndr.

1.3.1. Su

Yangn sndrclerin en ok kullanlandr. Kolay ve en ucuz madde olmasna kar her trl yangnda kullanlmaz. Soutucu, sis veya sprey eklinde kullanldnda bo ucu zellie sahiptir. Elektrii iletir. Portatif yangn sndrme tpleri iinde etkili kullanm miktar bulundurulamadndan dolay portatif yangn sndrc olarak kullanm yaygn deildir.

1.3.2. Solid

Su, yangna solid veya plverzi ile birlikte skldnda alevin s enerjisinin bir ksmn emerek sy kendine alr ve scakl drr.

1.3.3. Sprey
Su sprey eklinde kullanldnda boucu zellie sahiptir.

1.3.4. Sis
Su, sis eklinde kullanldnda boucu zellie sahiptir (Resim 1.4).

Resim 1.4: Su sisi

1.3.5. Sulu Halde Kpk Meydana Getiren Madde Hava kp: Kpk maddesi belirli oranlarda basnl suyla kartrlarak elde edilir. Protein kp: Kan ve artk yalardan elde edilir. erisinde yzde 3 orannda kpk yzde 97 orannda su vardr. Flor protein kp: Normal protein kpne flor maddesi ilave edilerek elde edilen kpktr. Normal protein kpne gre daha kullanldr. Sentetik kpk: Yzde 95 su ve yzde 5 sentetik maddeden yaplan kpktr. 9

Sulu film kp: Yzde 6 kpk ve yzde 94 su karm olarak kullanldnda kpn iindeki su ayrarak bir tabaka oluturur.

1.3.6. Kpk
Baz kimyasal solsyonlarn su ile kartrlmasndan elde edilir. Boucu ve ksmen soutucu zellie sahiptir. Elektrii iletir. Genel maksatl olmad iin kk teknelerde portatif yangn sndrc olarak kullanlmazlar.

1.3.7. CO2
Havadan 1.5 kat daha ardr. Alevlerin zerini ker, bu nedenle birincil olarak boucu zellie sahiptir. Yaltkandr, elektrii iletmez, bu nedenle elektrik kaynakl ve motor blmesi yangnlarnda etkili sndrc olarak kullanlmaldr. kincil olarak, soutucu zellii sahip olmas nedeniyle yzey yangnlarnda etkindir. Genel maksatl kullanlabilir (Resim 1.5).

Resim 1.5: CO2 Yangn sndrme tpleri

ekil 1.5: CO2 Yangn sndrme tp sembolik gsterilii

1.3.8. Halon
Basn altnda svlatrlm bcf tipi halon gaz yangn sndrc olarak kullanlr. Yangnn zerinde buharlar. Ksmen soutucu ve boucu zelliklerinin yannda esas olarak alev krc zellie sahiptir. Elektrii iletmez. Genel maksatl kullanlr ( baz lkelerde 2000 ylndan sonra kullanm yasaklanmtr.)

10

1.3.9. Kuru Kimyasal Maddeler


Yangn sndrme amal kullanlabilecek toz haline getirilmi kimyasal maddelerdir. Alev krc ve ksmen boucu zellie sahiptir. Soutucu deildir, elektrii iletmez. Teknelerde genel maksatl portatif yangn sndrc olarak bulundurulmas nerilir (Resim 1.6).

Resim 1.6:Kuru kimyasal sndrc madde tpleri

1.4. Yangn Tesisat Borular


Yangna mdahalede akkan sndrcnn kaynandan mdahale blgelerine iletimini salamak amacyla retilen kalc, kapal ak ortamna boru denir. Gemiler makine dairesinden btn gvertelere ve yaam mahallerine ulaacak eklide deniz suyu yangn devreleri ile donatlmtr. retilen bu devrelerin ebatlar geminin byklne, yangn pompasnn kapasitesine ve ulat blme uygun olacak ekilde seilir.

1.4.1. elik Borular


Borunun retildii malzemeyi ve retim biimini temel alarak belirlenen snflamalardan biri ve yangn sndrme sistemi tesisatlarnda kullanlan boru eididir. Yangn tesisatlarnda kullanlan elik boru eitleri unlardr;

Paslanmaz elik boru elik ekme boru Dikili elik boru Spiral kaynakl elik boru Dz kaynakl elik boru Galvanizli elik boru

11

1.4.2. Plastik Borular


Plastik borular genellikle yangn tesisatlarnda koullara bal olarak kullanlr. Gemilerde pek tercih edilmez. Yangn tesisatnda kullanlan plastik boru eitleri unlardr.

YYPE (Yksek Younluklu Polietilen) CPVC PVC

1.4.3. Sembolleri izimi

ekil 1.6: Plastik boru sembolik gsterilileri

12

1.5. Yangn Tesisat Pompalar


Bir akkann ve genellikle svlarn basncn ve toplam enerjisini arttran makinelere pompa denir. Yangn tesisat pompalar ve eitleri bu tanm dorultusunda u ekilde aklanabilir.

1.5.1. Tanm
Sulu sndrme sistemlerine basnl su salayan anma debi ve anma basn deeri ile ifade edilen pompalardr. Bu suretle svnn konumunun ykselmesi, basncnn artmas, yksek bir hz kazanmas ve bilhassa bir yerden dier bir yere giderken boru ve kanallarda meydana gelen srtnme direnlerini yenerek nakil imknnn salanabilmesi mmkn olur.

1.5.2. eitleri
Gemilerde ya ngn pompalar santrifj ve pistonlu olarak kullanlabilirler. Geminin byklne gre yangn pompalar ebatlar seilir. Buna bal olarak pompa g erilerine baklarak hangi tip pompa seileceine karar verilir. Gemilerde yangn pompalar normal pompa ve acil durum pompas olmak zere iki eittir. Normal yangn pompalar enerjisini geminin g kaynandan alr. Acil durum pompalar ise normal pompalardan ve makine dairesinden ayr olarak bamsz g kaynaklarna sahiptirler. Acil durum pompalar genellikle makine dairesi dnda gverte ksmna monte edilirler (Resim 1.7).

Resim 1.7: Pompa

13

ekil 1.7 : Yangn Pompas sembolik gsterilii

1.6. Yangn Tesisat Valfleri ve Vanalar


Yangn tesisatlarnda kullanlan valfler ve vanala rn tanmlar, kullanm amalar ve genel zellikleri aada belirtilmitir.

1.6.1. Tanm
Yangn tesisat valfleri, akkann tamamnn gemesi veya bir ksmnn akmas iin tam ak veya tam kapal konumda tutularak kullanlan mekanik tesisat elemandr. Her sistemde kullanlmasna izin verilen ak kesme eleman, sistemin kuruluuna gre ve hangi artlarda kullanlacana baklarak seilir.

1.6.2. eitleri
Gemilerde 1 ve 2 pusluk (inlik) yangn vanalar kullanlr. (Resim 1.8). Bunlar dili veya trnakl tiplerde olurlar. Gemilerde her mstakil blme iin iki yangn vanas bulunur. Yangn vanalarnn azlar kullanlmadklar zaman zincirle bal bir kapakla kapatlr. Gemilerde karasal yangn tesisatlarndan farkl olarak alminyum valfler kullanlmaz. Bunun yerine dkme demir veya pirin malzemeden retilmi valfler kullanlr. Gemilerin byklklerine gre Solas 74teki ( 1974 Denizde Uluslararas Can Gvenlii Szle mesi ) kurallar geerlidir. Gemi yangn devresine gemi dndan su alabilmek iin kullanlan bir aparat yerletirilir. Bu aparat uluslararas sahil balants olarak adlandrlr. Gemilerde kullanlan valf eitleri genellikle unlardr:

Srgl vana Kelebek vana Kresel vana

14

Resim 1.8: Yangn valfi

1.6.3. Sembolleri izimi

Dz Hat Vanas

Basn

Basn Drme Valfi

ek Valf

Evaporatr basn reglatr

Drt yollu vana Drme Valfi

Drtl vana Drme Valfi

Drt geili vana vanaDrme Valfi

Yollu vana vanaDrme Valfi

Diyaframl vana (Basn Reglatr)

Motorlu Vana vanaDrme Valfi

Karter

Solenoid Vana

Solenoid Vana

Kondenser

ekil 1.8 : Yangn tesisat valfleri, vanalar sembolik gsterilii

15

1.7. Yangn Tesisat Fitingsleri


Yangn devrelerinin montaj esnasnda deiik tipte birtakm malzemeler kullanlmaktadr. Bu malzemelerin neler olduu, tanmlar, eitleri ve nerelerde kullanld ile ilgili aklamalar aada belirtilmitir.

1.7.1. Tanm
Gemilerde dizayn edilen yangn devrelerinin montajnda kullanlan balant elemanlarna fitings malzeme denir. Deniz aralarnda kullanlan yangn tesisat fitingsleri deniz suyundan zarar grmeyecek zelliklerde olmaldr. Genellikle galvaniz dkme malzeme tercih edilir.

1.7.2. eitleri
Dirsek, T ve benzeri tek ynl ak elemanlar basn ayarl elemanlar, pislik tutucular, yangn hortumlar, hortum kaplinleri, nozullar, geytler, valf szgeleridir (Resim 1.9).

Resim 1.9: Fitingsler

16

Tablo 1.2: Fitngs ve borularn sembolik gsterilileri

1.8. Yangn Tesisat Tanklar


Gemilerde yangn srasnda kullanlan, kpn olumasn salayan kimyasallarn depoland tanklardr. Tanklarn ebatlar pompann ve geminin byklne bal olarak seilir. Bu tanklardaki kimyasallar yangn srasnda su ile reaksiyona girerek kpk oluumunu salar. Ayrca gemide sprinkler sistemi kullanldysa ilave olarak zerinde basn bulunan tatl su tank da bulundurulur.

1.9. Yangn Tesisat Dolaplar


Yangn dolaplarnn sistemi, sabit boru tesisat ile yangn dolaplarndan oluur. Yangn dolaplar, hortumlarn sakland ve kabinler iin gerekli cihazlarn denmesine izin verecek byklkte olmaldr. Gemilerdeki yangn dolaplar her yaam mahalline ya da makine dairesine yakn yerlere konulur (Resim 1.10).

17

Resim 1.10: Yangn dolab

NOT: Sembolik gsterimi Tablo 1.1de verilmitir.

18

Yangn dolaplarnn iinde hortum balants ve nozullar bulunur. Yangn dolaplar d hava artlarna ve deniz suyuna kar dayankl malzemelerden retilmelidir. Bu konudaki artnamelere baklr.

1.10. Yangn Tesisat Datm Sistemleri


Gemilerde datm sistemleri eitli ekillerde yaplabilir. En ok kullanlan metot ise, kolon sistemi ve branman sistemidir.

1.10.1. Kolon Sistemi


Tek bir boru zerinden datm borularna ve oradan da branmanlara kadar uzanan sisteme kolon sistemi denir. Dikey ve yatay olmak zere iki ekilde uygulanabilir.

1.10.2. Braman Sistemi


Pompa kndan itibaren ana kolektrlere gelen borular kolektrlerden sonra branmanlara ayrlarak dorudan yangn mahallerine ular. En ok sprinklerde kullanlr.

1.11. Yangn Tesisat Sprinksleri


Gemilerde kan yangnlar sndrmek iin zerinde basnl su bulunan devreler yaplr. Buna otomatik basnl su pskrtme sistemi (sprinksler) devresi denir. Sprinkler scaklklar alglayarak, ortam iindeki scakln ykselmesi durumunda

19

patlayarak, ortama su pskrtrler. Genellikle kapal meknlarda ve insanlarn bulunduu ortamlarda kullanlr. Gemilerde gverte ksmnda kullanlmaz (Resim 1.12).

20

Resim 1.11: Spring

Resim 1.12: Spring alma ekli

1.12.Yangn Uyar Sistemleri


Gemilerde kabilecek yangnlara kar yangn alglama sistemleri vardr. Sistemi oluturan ana unsur ile tanmlanr ve bu unsurlarn bir arada alarak yangnn alglanmas ve ihbar edilmesi salanr.

Yangn alglama elemanlar Kontrol panelleri hbar elemanlar

Duman dedektrleri: Yangn esnasnda ortamda oluan duman alglayan elemanlardr. zellikle, yanma sresinin parlama sresinden daha uzun zaman alaca mahallerde alglamada son derece hzldr. Is dedektrleri: Bu dedektrler, yangn srasnda oluan s etkisini izleyerek belli scaklkta ve snma durumlarnda, alarm bilgisini bal olduklar kontrol elemanlarna

21

bildirirler. Duman detektrlerine gre daha ge alglama yapmakla birlikte, hatal alarm durumu ok daha az grlr ve daha gvenlidir. Alev dedektrleri: Alev Dedektrleri, yangn srasnda meydana gelen alevdeki kzl tesi veya mor tesi nmlar alglayarak, alarm kts veren detektrlerdir. Gaz dedektrleri: Gaz yangnlarn sndrme prensibi, yanc maddeyi ortamdan kaldrmaktr. Bu amala, doal gaz, metan, provan, hidrojen, aseton vb. yanc ve patlayc gazlarn, bulunduklar ortam iin tespit edilen limit deerlerin aslmas durumunda, alarm vererek muhtemel patlama ve yangnlar engelleyen detektrler kullanlr. Her gazn limit patlama deeri farkldr. Bu nedenle, gaz dedektrleri, her gaz iin ayr zelliklerde retilir. Bnyelerinde yar iletken bir gaz alglaycs birimi bulunur. Yangn ihbar butonlar: nsan, ok gelimi bir yangn alglaycsdr. nsan tarafndan alglanan bir yangn ihbar etmek amac ile kullanlan ve ok eitli trleri bulunan ekipmanlarn bir eidi de yangn ihbar butonlardr.

Resim 1.13: Yangn uyar sistemleri

22

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET


lem Basamaklar neriler

Tablo 1.1deki sembolleri bilgisayar destekli Blok oluturmak iin bilgisayar izim program ile iziniz ve blok destekli izim dersi modllerinden oluturunuz. yararlannz. ekil 1.3teki tpleri bilgisayar destekli izim Renk katmanlar program ile iziniz ve blok oluturunuz. alnz. ekil 1.4teki panoyu bilgisayar destekli izim iziminizi program ile iziniz ve blok oluturunuz. unutmaynz ekil 1.5teki CO2 tpn bilgisayar destekli iziminizi izim program ile iziniz ve blok unutmaynz oluturunuz. ekil 1.6daki pompa sembollerini bilgisayar iziminizi destekli izim program ile iziniz ve blok unutmaynz oluturunuz. Tablo 1.2deki fitings ve borularn iziminizi sembollerini bilgisayar destekli izim unutmaynz program ile iziniz ve blok oluturunuz. diske oluturarak

kaydetmeyi

diske

kaydetmeyi

diske

kaydetmeyi

diske

kaydetmeyi

ekil 1.9daki devreyi bilgisayar destekli nceden oluturduunuz bloklardan izim program ile iziniz. sembolleri alnz.

23

KONTROL LSTES
Aada uygulama ile ilgili hazrlanan deerlendirme kriterlerine gre yaptnz almay deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre evet hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz.

Deerlendirme ltleri
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Tablo 1.1deki sembolleri bilgisayar destekli izim program ile izdiniz ve blok oluturunuz mu? ekil 1.3deki tpleri bilgisayar destekli izim program ile izdiniz ve blok oluturunuz mu? ekil 1.4deki panoyu bilgisayar destekli izim program ile izdiniz ve blok oluturunuz mu? ekil 1.5deki CO2 tpn bilgisayar destekli izim program ile izdiniz ve blok oluturunuz mu? ekil 1.6deki pompa sembollerini bilgisayar destekli izim program ile izdiniz ve blok oluturunuz mu? Tablo 1.2deki fitings ve borularn sembollerini bilgisayar destekli izim program ile izdiniz ve blok oluturunuz mu? ekil 1.9deki devreyi bilgisayar destekli izim program ile izdiniz mi?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliye tini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz. Cevaplarnzn tamam Evet ise lme Deerlendirme sorularna geiniz.

24

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere , cmlelerde verilen bilgiler doru ise D,yanl ise Y yaznz.
.

1. ( ) Gemilerde makine dairesinde yksek s meydana geldii iin yangn kma olasl ok yksektir. Buna gre makine dairelerinin bu riske gre ina edilmelidir. 2. ( ).Gemilerde deniz suyu yangn tertibat yangna kar soutucu ve sndrc olarak kullanlmaz. 3. ( ).Makine dairesi yangnlarnda gazl sndrme sistemleri daha etkili olarak kullanlr. 4. ( ).Sprey ve sis, kpkl yangn sndrc trlerindendir . 5. ( ).Acil durum pompalar ana g kaynandan bamsz olarak alr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz yada cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnere k tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

25

RENME FAALYET2 RENME FAALYET-2


AMA
Teknie uygun olarak yangn tesisat yardmc devrelerini ve montaj resmini izebileceksiniz.

ARATIRMA
Deniz aralarndaki yangn tesisatlarn ve malzemelerini inceleyiniz. evrenizdeki yangn tesisatlarn inceleyiniz. nternetten aratrma yapnz.

2.YANGIN TESSATI YARDIMCI DEVRELERN VE MONTAJ RESMLERN ZMEK


2.1. Yangn Tesisat Tanklarnn Balants
Sistemde bir kpk maddesi tank, bir su pompas bir enjektr sistemi bulunmaktadr. Enjektrden geen su, tanktan gelen kpk maddesi ile kararak kpk oluturmakta ve oluan kpk su ile birlikte istenilen blgeye ve gvertedeki su toplarna gitmektedir. Ayrca sprinkler sisteminde basnl tatl su tank balants da yaplabilir (ekil 2.1).

26

ekil 2.1: Yangn tesisat tank balants

2.2. Yangn Tesisat Springlerinin Balants


Devrenin suyu zerinde basnl hava bulunan tatl su tankndan salanr. Su zerindeki basn dt takdirde derhal grlr. Den basn otomatik olarak yangn pompalarnn almasn salar. Spring devresi tanknda basn dnce deniz suyu yamurlama devresine girerek yangn kan yere yamurlama biiminde su basarak yangn sndrr (ekil 2.1ve 2.2).

27

ekil 2.2: Spring sistem emas

2.3. Yangn Tesisat Pompalar Balants


Stabilite tamburunun devri, dakikada 25 devir dnecek ekilde ayarlanm olup, test sresi boyunca toplam 1400 devir dnebilecek ekilde zerindeki zaman saatiyle ayarlanmtr. Bu da yaklak 56 dakikaya denk gelmektedir. Bu zaman standart bir uygulama olup (ASTM_D 340293 ) numaral standartlara uygundur. Stabilite testi iin zellikle belirlenmitir. Bunun dndaki uygulamalarn tercih edilmesi alnacak test sonularnn geerlilii konusunda soru iaretlerini de beraberinde getirecektir.

Resim 2.1: Normal yangn pompas

Resim 2.2: Acil durum yangn pompas

28

2.4. Yangn Tesisat Makine Balants


Makine dairelerinde yangn tesisat valfleri bulunur. Bu valflere hortum taklarak yangna mdahale edilir. Ancak, yangn kontrol edilemiyorsa karbondioksit nozullar ile makine dairesine karbondioksit gnderilir. Her iki sistem de makine dairesinde mevcuttur. lve olarak kuru kimyevi yangn sndrcler bulunur (Resim 2.6).

Resim 2.3: Makine dairesi yangn balants

29

ekil 2.3: Yangn tesisat makine balant emas

30

ekil 2.4: El ile kumanda izimi

31

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET


lem Basamaklar neriler
ekil 2.1deki tank balantsn bilgisayar Sembolleri renme Faaliyeti 1de destekli izim program ile iziniz. oluturduunuz blok tan alnz. ekil 2.3teki spring balantsn Sembolleri renme Faaliyeti 1de bilgisayar destekli izim program ile oluturduunuz blok tan alnz. iziniz ekil 2.3teki devre resmini bilgisayar Sembolleri renme Faaliyeti 1de destekli izim program ile iziniz oluturduunuz bloktan alnz.

32

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME


Aadaki sorularn karsndaki kutular ierisine, tercih ettiiniz cevab (X) iareti ile belirtiniz.

SORULAR
1. 2. 3. 4. 5. Yangn valf balantlar kaynakl yaplr. Gemilerdeki yangn tesisat tanklarnda yangn sndrmek iin su bulunur. Yangn tesisat springleri yaam mahallerinde kullanlr. Yangn boru tesisat ile gverte ksmna kpkl su gnderilebilir Makine dairelerinde sadece karbondioksitli sndrme sistemi kullanlr.

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Bu teste verdiiniz cevaplar, modl sonunda yer alan cevap anahtar ile karlatrnz. Yanllklarnz varsa, renme -uygulama faaliyetlerine geri dnerek, arkadalarnzla konuyu tartarak ve retmeninize danarak, eksiklerinizi gideriniz. Bu test sonucunda tespit ettiiniz eksikliklerinizi tamamlamadan uygulamal teste gemeyiniz.

33

KONTROL LSTES
Aada uygulama ile ilgili hazrlanan deerlendirme kriterlerine gre yaptnz almay deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre evet hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz. 1. ekil 2.1deki tank balantsn bilgisayar destekli izim program ile izdiniz mi? 2. 2.ekil 2.3teki springs balantsn bilgisayar destekli izim program ile izdiniz mi? 3. ekil 2.3teki devre resmini bilgisayar destekli izim program ile izdiniz mi?

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz. Cevaplarnzn tamam Evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.

34

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME


Modl ile kazandnz yeterlii aada ki ltlere gre deerlendiriniz.

L DEERLENDRM E

DEERLENDRME LTLER
1. Gemilerde uygulanan yangn tesisat ile ilgili resimleri izebilmek iin kullanlan sembolleri izerek bloklar oluturdunuz mu? Bilgisayar destekli izim programn kullanarak basit devreler izdiniz mi? Tank balantsn bilgisayar destekli izim program ile izdiniz mi? Springs balantsn bilgisayar destekli izim program ile izdiniz mi? Genel devre resmini bilgisayar destekli izim program ile izdiniz mi?

Evet

Hayr

2. 3. 4. 5.

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa tekrarlaynz. Modl tamamladnz, tebrik ederiz. renme faaliyetlerini

retmeniniz size eitli lme aralar uygulayacaktr. retmeninizle iletiime geiniz.

35

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI


RENME FAALYET 1 CEVAP ANAHTARI
1. 2. 3. 4. 5. D Y D Y D

RENME FAALYET 2 CEVAP ANAHTARI


1. 2. 3. 4. 5. Y Y D D Y

36

KAYNAKA KAYNAKA
KKAHN Fahrettin, Gemi Dizel Motorlar Ders Kitab, Birsen Yaynevi, stanbul, 2008.

37

You might also like