GR Agregalar ufalanm ta taneleridir.

Tabii etkenlerin etkisiyle ufalanma rn olup tabiatta hazr rastlanan tanelere iriliklerine gre kum veya akl ad verilir. Ufalanma insan eliyle veya makineler yardmyla yapla!ak olursa krmz ta veya sade!e krma denilen agrega elde edilir. "o#al ta yerine tu#la kiremit gibi yeteri kadar sert ve sa#lam baz sanayi rnleri veya atklar da krma olarak kullanlr. "emek ki agregalar krma ta dk akl kum ve benzerleri gibi taneler olup bir ba#lay! yardm ile ba#landklar vakit beton har asfalt veya benzerleri gibi sa#lam ktleler getiren !isimlerdir. Agregalar eitli memleketlerin normlarna gre ufak tefek farklar bulunmasna ra#men genellikle ve ortalama olarak $ mm%den kk veya byk olduklarna gre in!e agrega ve iri agrega olmak zere ikiye ayrlrlar. &unu da eklemek gerekir ki $ mm. 'idrolik ba#lay!lara ait olan agrega iindir. 'idrokarbonlu ba#lay!lara ait olanlar ise ( mm%den kk veya byk olduklarna gre in!e veya iri agrega snfna girerler. )ranlometri *tane in!eli#i lm+ bakmndan agregalar ayrmak kabul grd# gibi bugnk yap tekni#ine hkmeden dn gz nnde tutula!ak olursa bunlar a#rlklarna gre snflandrmak daha yerinde olur. ,u bakmdan beton ve harlarda kullanlan taneleri.. A#r agregalar /. 'afif agregalar eklinde iki gruba ayrmak mmkndr. AIR AGREGALAR Atom reaktrlerinde ve benzeri yerlerde meydana gelen ve organlar tahrip eden ve 0 nlarndan korumak iin birim a#rl# ( / kg1dm (%den byk olan betonun retimine gerek vardr. ,u zellikte bir beton an!ak a#r agregalarn kullanlmas ile elde edilebilir. ,u maksatla kullanlan belli bal agregalarn !insleri bileenleri ve zgl a#rlklar aa#da verilmitir2 ,arit ,a 345.......................... ...... 6agnetit 7e(45......................... 9imonit / 7e/4('/4................. zgl a#rlk 5./ kg1dm( zgl a#rlk 5.8 kg1dm( zgl a#rlk (.: kg1dm(

,arit lkemizde Anamur *Antalya+ !ivarnda bulunmaktadr. .

Kumlar ve akllar "o#al agrega olduklar bilinen kumlar ve akllar atmosferik etkenlerin ve zamann etkisiyle kayalarn talarn paralanp srklenerek ufalanmasndan meydana geldiklerine gre en dayankl ve sa#lam minerallerden meydana gelirler. 'ar ve betonlarda kullanlan kum ve akllarn o#u rmak ay dere gibi su akmlarnn braktklar ve dere kumu ad verilen eit veya buz ktlelerinin srkleyip y#dklar kum yataklarndan karlanlardr. "i#er kaynaklar ufalanm gevrek kumta *gre+ ile pla; ve sahillerde bulunan deniz kumudur. "eniz kumu agrega olarak de#erli bir malzeme olmakla beraber bulak bulundu#u zelti ve tuzlar dolaysyla mimari yaplarda ve ev inaatnda olduklar gibi kullanmlar do#ru de#ildir. An!ak bol tatl su ile ykandktan sonra sz geen yaplara ait har ve betonlarda kullanlabilirler. <yle olmazsa nemden kurtulmak ok gtr. =um akl veya ,ollast arasndaki fark dayanksz olup irilik ve ufakl#a tabidir. =um taneleri tek bana mineral olup ok defa >uartzdan ibarettir. ,undan baka az miktarda feldspat kil mika pul!uklar ve siyah demir gibi minerallere hatta bazen maden kmr tane!iklerine bile rastlanr. ?akllar ise eitli minerallerden ibarettir ve bir akl tanesi bu bakmdan o#unlukla hetero;endir. )ranit akllarn nasl bir bilei#i ise kumta ve kireta para!klarna da rastlanr. ,eton agregas olarak akllar olduklar gibi veya krlm olarak kullanmak kabildir. 4 halde daha keli ve keskin bir agrega elde edilmi olur. ,u ekil ba#nt bakmndan krlmam akla ter!ih edilirse de bu eit agrega ile hazrlanan betonlarla almak daha gtr ve daha fazla su kullanlmasn gerektirir. Ayn artlar altnda krma ile yaplan betonun diren!i biraz daha stndr. =umul denilen ve baz sahillerde bilhassa llerde rastlanan gayet in!e kum tanelerinin ufakl# ve biteviyeli#i dolaysyla har iin pek uygun de#ildir su ile kartrld#nda amur haline gelir. <zellikle deniz inaatlarnda kullanlmas do#ru de#ildir. 3u ile olan sva harlarnda kullanlabilir. )erek akllarda ve gerek krma talarda olsun kesme ve benzeri !isimlerin bulunmas yumuak krlgan tabiatlar ve atmosferik etkenlere kar olan zayf direnleri dolaysyla be#enilmezler.

Krma Talar ,etonlarda kullanlmaya ayrlan krma talar genellikle granit dolerit bazalt kumta kireta diorit snflarndan olurlar. @ratikte o#unlukla bu farklar gzetilmez ve granit bazalt diorit krmalar eitli adlar altnda kullanlr. Krma Yksek Frn D Avrupa ve Amerika memleketlerinin o#unda yksek frn d# adi beton ve betonarmede agrega olarak kullanlan bir maddedir. An!ak baz norm artlarna uymak gerekir. "#n kararl olmas ha!men sabit kalmas atmosferik etkenlere kar dayankl olmas gerekir. =rma olarak kullanlan yksek frn d#ndan in!e agrega yani kum eklinde de istifade edilir. M l ! ve " rasan Aski yaplarda kan veya sanayi atk ve skartalarndan ibaret olan tu#la ve benzerleri krklar ile bunlarn ve eski harlarn kum irili#indeki in!e taneleri de agrega olarak kullanlr. Tu#la ve keramik krklar akllarla ve tabii ta krmalarna gre daha zayftrlar. ,al!a tehlike iyi pimemi ve dolaysyla yumuak atmosferik etkenlere kar yeter dere!e dayankl olmayan tanelerin varl# ile al ve sair zararl bileikler ihtiva edebilmelidir. ,una karlk ba#lamaya yardm etmeleri bakmndan bir stnlk gsterirler. Tu#la ve benzeri krmalarnn emme zelli#i yksek oldu#undan suyun ona gre ayarlanmas gerekir. Y#K$EK $I%AKLIA DAYA&IKLI AGREGALAR ,az fabrikalarda strktr malzemesi olarak kullanlan beton devaml olarak yksek s!akl#a maruz kalmaktadr. ,yle bir durumda betonun atlamamas ve sahip oldu#u zelli#i kaybetmemesi gereklidir. ,etonun bu eit bir zelli#e sahip olmas geni lde retimde kullanlan agregann durumuna ba#ldr. ,eton (BB BC%ye kadar bir s!aklk iinde kala!ak ise bir evvelki paragrafta belirtilen zelliklere sahip agregalarn kullanlmas kabildir. 3!aklk (BB D EBB BC arasnda amat paralar yani fazla piirilmi kil agregann yerini almaldr. 3!aklk .(BB
B

C%yi at# vakit s!akl#a dayankll# bilinen u agregalar kullanmak

zorunlulu#u vardr.

F 3iliminat *Al/3i4(+

F =orindon *Al/4(+

F =romit *7eCr/45+

An son durumda yksek s!akl#a dayankl bir ba#lay! madde olan alminli imento kullanlarak beton retilmelidir. "AFF AGREGALAR 'afif agregalar ile daha ziyade iinde fazla boluk bulunmas sebebiyle birim a#rl# dk olan agregalar anlalmaktadr. ,u eit agregalar kaynaklar itibaryla eitli gruplara ayrmak mmkndr2 .. Tabiattan kt# gibi sade!e ufalamak suretiyle elde edilenler *3nger ta ve pomza+ /. 3anayi rn veya artklar (. <zel surette hazrlananlar. $n'er Ta ,ir tr vulkonit olup ergimi halde emdi#i bol miktarda gazn so#uma sresinde ktleyi brakmas dolaysyla delikli snger grnmnde bir tatr. "i#er bir deyimle silikat asll so#umu hav kpklerinden ibarettir. Tabiattaki durumu ile bir miktar volkan kl *ok in!e tane halinde hist ve baz yaban! bileikler ihtiva eder. Gkanm ve temizlenmi snger ta hafif beton yapm iin iyi bir malzemedir. "a()(le*)lm) Dk Gksek frn d# sv halinde iken yzeyin dikine gnderilen su buhar veya hava akm yardm ile eitli ekil ve boyutta paralanabilir. ,u surette dk pamu#u veya dk yn denilen madde elde edilir. ,unlarn baz eitlerine dk kp# ad da verilir. K)l ve $+)s* Ka,nakl "a()( A're'a ,az killer uygun bir temperatura kadar stldklar zaman ha!imleri bir hayli geniler kabarr. ,az eit shistler de hafife ergiye!ek bir temperatura kadar stldklarnda ha!imleri ( ila : kat geniler. ,yle!e meydana gelen iri paralar .BBB D ./BB BC !ivarnda makineler yardmyla krlarak istenilen boyutta agrega elde edilir. ,u surette hazrlanan shistlerin grnm daha ziyade snger tan andrr.

K-mr D ve,a Yanm K-mr #rnler) ,ahis konusu olan madde kmrn yanmasndan hasl olan kllerin ksmen ergimesinden yani yumuama temperaturunda birbirine yaparak topaklar yaplmasndan meydana gelir. Avlerdeki o!ak ve sobalardan kan kller ok in!e toz halinde oldu#undan agrega olarak kullanlmaya elverili de#ildir. 'albuki byk tesislerin mesela- elektrik fabrikalarnn yukarda tarif edilen durumda bulunan kl ve artklar agrega olarak kullanlmaktadr. K-mr T !u ve,a M.r )azhane vs. gibi fabrikalardan kan ufak tane halinde kmr artklardr. Tabiat ile byk ksm yanmam kmrden ibarettir. =mr d#na gre kmr tozu veya m!rlar daha fazla ha!im de#iikli#i gsterir ve nem alr. ,aka kullanm alanlar da oldu#u iin seyrek agrega olarak kullanlr. Agrega olarak kullanld#nda bir miktar kum da katlr. ,az hallerde kmr tozu kmr d# ile kark olarak da kullanlr. As/es* Agrega olarak dikkate de#er zellikleri bulunan bir madde olup iki eidi vardr2 .. Asbest D hornblend /. Asbest F !hrysotil AsbestFhornblend olduka daha gevek yapl lifleri in!e ve uzundur asitlere dayanr. Asbest D shrysotil ise imento agregas olarak kullanlmaya ok daha elverilidir. 9ifleri daha ksadr asitlere dayanmaz. ,una karlk ekime kar direnlidir. ?imento ile gayet iyi ba#dar zl ve yapkan bir har meydana getirir. 9ifli bir yapya sahip olmas s iletkenli#inin dk oluu ateten etkilenmeyii suyun etkisiyle iip ktleyi sktrmas bal!a karakteristik zelliklerini tekil eder. Tes*ere Tala Agrega olarak kullanlr an!ak bu maddenin fazla nem ekmesi byk bir sakn!a tekil eder. ,u sakn!ay yok etmek iin baz tuzlarla kartrmak suretiyle testere talann mineralletirilmesi denenmitir. 7akat bu haliyle de an!ak su ile temasa gelmeye!ek i yap ilerinde kullanlr. H'afif betonlarda agrega olmaktan ziyade metalik alminyum tozu zel sabunlar albmin gibi emlsif maddeler de kullanlabilir. Temeli kumFimento karm ierisinde kpk meydana getirmek suretiyle gzenekli bir yap sa#lamaktr.I $

&DEKLER )JKJ&................................................................................................................................... ALMK A)KA)A9AK.......................................................................................................... =umlar ve ?akllar............................................................................................................./ =rma Talar.......................................................................................................................( =rma Gksek 7rn "#.................................................................................................( 6oloz ve 'orasan...............................................................................................................( GN=3A= 3MCA=9MLA "AGAOM=9M A)KA)A9AK....................................................( 'A7J7 A)KA)A9AK.......................................................................................................5 3nger Ta.........................................................................................................................5 'afifletilmi "k..............................................................................................................5 =il ve 3hist =aynakl 'afif Agrega...................................................................................5 =mr "# veya Ganm =mr Nrnleri.....................................................................$ =mr Tozu veya 6!r....................................................................................................$ Asbest.................................................................................................................................$ Testere Tala......................................................................................................................$

GenBLM.Com Bu almann Size Faydal Olmasn Umar Okul ve aamnzda Baarlar !iler" Sorularnz in s#ien#e$%en#&ilim.#om 'dresine e(mail ')a&ilirsiniz "

i8