You are on page 1of 199

Walter Fasolt

DIE GRUNDLGEN
DE'
ARCHIV-EDITION
Walter Fasolt
Die Grundlagen des Talmud
Walter Fasolt
ARCHIV-EDITION
Gndstzliches zr Achiv-Edition
Die Archiv-Edition dient dokumentarischen, wissenschalichen und biblio
philen Zwecken. Es werden in ihr vor allem solche Bcher und Schrifen
verfentlicht, die historisch bedeutsame Vorgnge behandeln und im Rah
men der herrschenden Meinungsmanipulation totgeschwiegen oder bei den
wnfangreichen Bchererchtungsaktionen nach 1933 und nach 1945 aus
den Bibliotheken entert worden sind.
Die Darstellungen der Verfasser der einzelnen in der Archiv-Editon verf
fchten Titel entsprehen keineswegs durchgngig der berzeugng des
Verlegers, sie fnden daher auch nicht dessen ungeteilte Zustimung, insbe
sndere d nicht, wenn Autoren die geschichtliche Entwicklung zu sehr
as Folge von Verschwrungen irgendwelcher Welt- oder Hintergrund
mchte erklren und zu wenig die Bedeutng anderer geschichtegestalten
der Kre heruten, vor allem die Rolle welthaulicher, kultller und
wschalicher, aber auch staatsrhtlicher, medien-, bildungs- und bevlke
rngspolitischer Bestrebungen und in diesem Zu enhang vor allem die
Rlle von Mssensuggestion, Angsterzeugung und Gehirwsche, Drogen
mibrauch, Sendungs-, Auserhltheits- u Rassenwahn.
Ausdrcklich distanziert sich der Verleger aufgrnd seiner Weltanschauung,
Moral- und Rechtsaufassung von allen uerngen, welche die Menschen
wde anderer angreifen knnten oder einzelnen Vlker G n oer Min
derheiten bestimmte Verhaltensweisen pauschal zuordnen, vor allem, wenn
des geignet ist, zu difamieren, den Frieden zu stren oder die feiheitlich
rehtsstatliche Ordnung zu verletzen. Er verzichtet aber darauf, solche u
ergen durch Schwrzung unkenntlich zu mchen, u siner wissenschaf
lichen, moralischen und rechtlichen Verfichtung zu dokumentarisch kor
rekter Werkwiedergabe zu gengen.
2004
Faksimile der 1935 im Hans W P6tsch-Verlag
in der 3. Aufage erschienenen Ausgabe
Rht an diesr Auga: Archiv-Editon-Verlag.r ganzheitliche Forschung
Herausgabe und Verrieb: Verlagsauslieferung Dietrich Bohlinger
Sitz: Freie Republik Uhlenhof, Mark Bondelum!Nordfriesland
Postanschrif in BRD: 25884 Vil!Nordfriesland, Postach 1
Eigendruck
ISBN 3-936223-67-X
o t to t t
nalt
. . . . I 9
C i n I e i t u n g (a oll bei GefeeJ) . . . 13
<rfter eil
a metben bei talmubifcen Gefeei
1. ie betlieferung . . . . . . . . . 24
a) Srlftlte bedteferung: ota
b) inbltde beritefenmg: armub
. Cntftelung
,
l. Snlalt
2. tleiterungen bet betlieferung . . .-
a) iibrafd unb Bommtntare
b) <duidan arud
. figemetnet
l. Snlart
3. 9abbinettm . . . . . . . . . . . . 58
4. 3ufammenngenbe etptoben
a) Qut bm almub
l) ut bm <duidan arud

5. ie ebeutung bei talmubifcen Gefeei .
3meiter eil
a mefen bei talmubifcen Gefeei
78
85
1. almubifce itmmigfeit . . . . . . . . 98
a) Salr
b) al auletllIte toU
c) Babbala
2. et almubiube . . . . . . . . . . . 143
a) fefentage
6) almub Utb 9dtiuben
c) almub ! Qrftentum
3. Imb[qt EttIqftt . . . . . . . . 160
a) 9a6Mntfdr Unflat
) i\e 9ol b Stau
4. dImb[qt Htqt0motdI . . . . . . . . 169
a) iet6tetn
6) ttoe unb Sttafen
c) clmuM[@ <tb
5. dImb[qr Wt|[qd|t0t[uuuu . . . . 182
Sdlu
tt Etddt m Etddtt
Eqt|tIm . . . . .
UuNubutu . . .
. . . . . ' .

. 195
. 197
n unfere nictbeutfcen efer!
ei bet tudlegung uotliegenbet metfe ttat an
un bie entfdeibenbe 5tage eran, telder Sdtfatt
- eutfcfctift ober Qfntiqua - ber oraug einau
rumen fei.
mir etfannten bie 9ottenbigfeit, gerabe bie in
ben meden feftgelegten @ebanfengnge im teiteften
9afe auc 9idtbeutfden augnglid au maden, unb
feben batin nidt nur eine ullifde, beutfde Qufgabe,
fonbern eine etflidtung gegenbet ben nidtiibifden
mllern ingefamt. iefe @rtgungen taren e tQI
aud, telde anbete metleger, beten beutfde efinnung
ber jeben 3teifel eraben ift, baau ueranlaten, bie
ntiquafdtift uorauaieen.
ie lufgabe bet gegenftnbliden der beftet
batin, eine rde aur etftnbigutg atifden ben
mllern au fdlagen unb ben gereinfamen Sttenfieb
au erfennen. @ine erftnbfgung bet mllet fann aber
nur erfolgen auf bet runblage bet gegenfeitigen Qn .
edennung bet @igenaden iebe einaelnen molle. ie
eutfdfdtift ift aber nun einmal mit bet beutfden
Stade unaettrennbat betbunben, unb tatfdltd ergab
fic bei ben umfangteiden etfucen fr bie beutfde
Sptade eine leidtete ebarfeit ber eutfdfdtift.
Seben mit bon benen ab, bie au politifdem Sa
ber eutfdfdtift - ba fie beutfde Sulturgut barften t
- feinbli gegenibetfteen unb fi obnebin mit unfe
ten metlen ntct befaffen wollen, bann babn mit mit
ben gutgemtnten 9Utbeutfden au tecnen, bie in bet
jetauJftellung unfetet beutfcen Cigenatt auc unfeten
unbebingten mmen aut ctung bet <igenatt anbetet
ilet, unb bamit aud ibte eigenen olfes, etfeben
mgen.
mit bielten es abet ft tictig, eine befonbets uet
einfacte ieutfdftif au mblen, um bie .e9badeit
ft ben 9ctbeutfcen au et99en. mit 9offen, mit biefet
.fung, bie no ben $odeU gteten in9altliden Um
fanges

bei gleicet udfttfe bietet, bie .uftimmung
ailet Qutgefhinten au befien.
.
teslau, im Cilb9atb 1935.

. a n s m. t f d e t Ia g
bteilung 9uslanb
orwort
ie 6fict, in bet biefe Sddft uetfentlidt Witb,
ift eine poiitifce. a ift feibftbetftnblid, benn jebet,
bet fie eute, fei es ft, fei es gegen, mit

ben ,uben
iefdftigt, bewegt fie im politifden 9aum. Unb aud
biejenigen, bie webet ft nod gegen au fein uotgeben,
finb besalb nidt weniger politifdj; nlt ift ite olitif
eine bet jalbeit, unb als folde nfdt fonbetlic aeit
gem.
Is poiitifde Scdft ift fie notrenbig einfeitg, fie
nimmt adei. a es bie atei bes beutfcen mole
ift, btaudt nict betont au retben. Sie bettt alfo bd
talmubifde Qefe8 nut an ben unlten, bie ft .bie
ufellung be metltniffes uom eutfdtum aum
,ubentm riffen1ett finb. lle
.
ibtigen mgliden
Qefictspun!te lnftletifdet, telgioni1iffenfdaflidet,
fultutgefdidtlicet, jibifdnationalet tt bleiben baet
aui bem Spiel.
olitif bebeutet abet nidt one reitetei oiemi!,
bebeutet nfdt ngtiff um jeben teil. So unentbetlid
bet sampf bei bet <ntfceibung fo Iebenitidtiget
tobleme wie bei bet ,ubenftage ift, fo nottenbig ift
ei, ba et mit maffen geftt titb, bie leb unb
ftidfeft finb. Solde maffen foll bet. poittifde .mpfet
in biefem ud ftnben.
ncr i}t t uiqt bc tr}tt }tiutr Urt. clrtiqt
%uutr cbtu im Lcu}t btr |t[ttu }n}i crt btu
Tc|mub ur cr}tt||uu btr jbi}tu rct trcut
otu. %cuqt irtr Eqri}ttu fouuttu itr mit Gortti|
btuu[t ntrbtu, out bc[ }it im tiut|utu jtbtmc|
cut}rt norbtu }iub. Ubtr bit uq tutd|t boq
uiqt uu tiur Witbtro|uu bt }rtr }qou Otbott
utr. it o|iti}qt utnid|uu ct t trm|iqt, bit|t
iut tutt }qr}tr u }ttu, mcuqt cubtrtu ttmc|
}r niqti tc|ttutu bcttu iu btu Qiuttrruub
trtttu u |c}}tu. Eo fcuu cuq btr Rtuutr btr |ttrtu
Wtrft iu im no| tiutu obtr btu cubtrtu ututu
Ot}iqtuuft }iubtu.
tr}qitu c| bt}oubtr niqti, bit cutotutu
Tc|mub}tt||tu, bit c||trbiu cu rum|iqt Oriibtu
c|tum[i cu} bc Hotbtubi|tt bt}qruft trbtu
mu[ttu, iu m|iq}t um}curtiqtm Wort|cut u
tbtu. tr Ciuncub, bc[ ttnc ,cu btm _u}cmmtu
cu tri}}tu'' }ti, i|t tiutrbtrbt|itbtt}ttu bt0jbi}qtu
Otutr. it itctt }iub ni}}tu}qc}t|iq tiuncub}rti
uub |t[tu }iq bor c||tm cu} bit triqt|iq c| ubtr
|}}i cutrfcuuttu u}cmmtu|tt||uutu bti r.i}qo}}
uub U. Lu^ufp uub bor c||tm cu} bit utut|tt
Tc|mubbtr}t[uu bt ubtu Lccru Oo|b}qmibt.
tr }ti|, bit}t Wc}}t bt0 Critutc|tu, ct mituu
ttr bit }t|t}cmt itu}qc}t, cu} bit ru}t bt0 Eq[tu
urgurc||tu. c tc|mubi}qt Ot}t[, t}qc}}tu, um
btm Uo|ft }rct|

tiut tncItit iuutrt Eto[!rc}t u


tbtu, i}t u|tiq bit um}curtiq}tt Et|b}tbcr}tt||uu
|bi}qtu Wt}tn. Nt bit uq bcu t|}tu, t u
trftuutu uub bcucq u cubt|u.
tr }|iqt u }o|qtm rftuutu uub u }o|qtm
Qcnbt|u funtu uu cuq bit Ot}t[t bom I5. Etttm
oer 1935 nidt enteoen. Iom nationalfoaialiftifden
SeutfdIanb fenlid . ertartet unb freubig begrt,
aben fie bas Ierltnis bes Staates aut jbifden
9inbereit Uargeftellt. Sas Ierltnis bes einaelnen
mollsgenoffen aum ein3elnen uben fann- nidt gefelid
geregelt werben; es titb baburd gefennaeidnet, tie
weit es mglid ift, ben einaelnen gegen biefes .. erment
ber Sefompofition", biefen Spaltpila ber Serfeung,
unempfinblid au maden. So lange nod bet "gebiibete"
ube ein gern gefeener aft in mander efellfdaft
ift, fo lange nod ber "tirtfdaftenbe" ube mit faltet
rofitgier getaltige eile unferes Iolfsbermgens
ausbeutet, fo lange nod ber "anftnbige" 3ube feine
9adt auf empfinbfame emter ausbt, fo lange
oeftet immer nod eine refde in ber gereinfamen
moterfront. Crft bann, tenn bie eaieung aum
uben bei allen eutfden nidt nur burd ftaatlide
9otwenbigfeiten, fonbern burd eine aus bllifdem
Wollen geborene molenung beftimmt ift, at bie
ubenfrage au befteen aufgert.
fennigborf (jabel), im ilbarb 1935
alter afolt
<inle it ung
ias tolk bes Cefetes
"u follft" ftanb in aenfaet mtebetolung in
Stein geauen auf ben fein, bie mofe bet Sage
nad feinem 9olfe bom Sinai erabbrate, unb "u
follft" tnt e. butd bie ,adaufenbe als immet
tiebederenbe toung aus bem mnbe ber \tope-.
ten unb Soenptiefter, ber \atifer unb 9abbiner.
eoot unb 9etbot taren bie Stufen bet e.tet, af
bet bie sinbet 3ftael aut etedtigfeit empotfteigen
tollten . .. a ,ubentum ift nidtgeoffenoarle 9eligion,
fonbetn geoffenoade efgeoung", fagt bet jibifde
ilofop 9ofe5 9enbel5foln, unb fein 9ame ift ft
ba 3ubentim tolI fenna.eidnenber al ,.ba 9olf be
efee. II mit ttben feinen ugenolid agetn, biefe
.ennaeidnung au oetnelmen, tenn it nidt eine
bopp
e
lte ebeutung beigelegt ttbe. ie ,uben belie
oen nmlid ben on lietoet
'
auf . ba. btitte mott au
legen unb fie al. ba 9oll b e efee au beaeinen.
Sie oeaupten, ba efe, ba fie item teligifen unb
fittliden eoen augtunbe gelegt aben, fei allein gltig,
ilt Iaube fei ber allein talte, ire Sitlidfeit fei bie
ldfte, rura fie feien ba
.
9oll, bem ott allein . fie
offenbad abe. iefe5 etutfein, einaig baauftelen
bOt allen mllern bet melt, laoen fie bei bet efeung
alftina. im Sampf mit ben eingefeffenen Stmmen
13
cutbi|btt. c, mc

itr c| tiu bitUtiqt ctr-


|ttitrtt Rctiouc|btmu[t|tiu uoq btr|tub|id) }tiu
fuutt, cbtu |it cbtr mtittrt}|tt, c| |it }iq bcrcu
mcqttu, |iq btr bit cut rbt u btrbrtittu, c|
|it }iq uuttr btu cubtrtu Rctioutu c| Oc}tbo|f tiu
ui|ttttu. t tuitr |it bcrcu bcqttu, bit Gtrcutor
tuu }r tiutu titutu Etcct u btrutmtu, um |o
cumc[tubtr urbt bit|t 6trtb|iqftit, bit |it c|
Go|f btu cubtrtu G|Itru ttubtr uubtrb|mt ur
Eqcu trutu. R|iut tuiqt trcbtu c| tiutQtrcud
}orbtruu, tuu mir tiutu irtr ututrtu i|o}otu
|ctu rtu. ,r}cruugtm[ i|t btr Oott tiut
%tu|qtu }o uit |tiu Gtrc|ttu. c Gtrc|ttu i|t
r|cqt, btr Oottbtri}} Uirfuu. %itttu iu tiutm
uu|itt|iqtu Go|ft fommt ftiu ti|itr Oott cu}. it
2torit i|t tit |tIttutr bitr}cqt }rbit rci, c|
bit rci }r bit Ttorir. tr jbi}qt Nouottimu
(iuott|trt) mit |dutu |itt|iqtu tri}}tu bou Oott
tut|tcub cu btr borcutcututu r[trtu Htiutit
|ouo| iu t|q|tqt|iqtu iutu c| iu cubtrtu. it
[bi|etu t , Rtu|qtit-, Htiutitt[t |ttu
tuui cb bou btr |itt|iqtu Etrtut, mit btr bc
8tbtu tr}c[t urbt. u bit}tr|itt|iqtu8tbturiqtuu
trcb |iq bit t}iuu, bit ti|it, bit mouotti|ti
|qt c||uu btr Ootttit u tiuutu. Oott o}}tubcrt
|iq cuq btm f||ttu Go|ft uiqt, tuu t iuEiuu|iq
ftit btr|uuftu i|t. Riqt bit Ot|tr|cmftit, uiqt bit
RIutit, |oubtrubit Eittturtiutiti|tbit ur|ruhqt
tbiuuu }r bit rftuutui Oottt. %ou mc uuu
bit %ittti|uu bt tt|iqtu Oti|tt cu btu Ntu}qtu
ti|t, bit C}}tubcruu ti[t, c| ttc Rctdiqtobtr
btructr|iqt cu|ttu, bc ubtrt cu btr Ecqt
uiqt. u btibtu ||tu mu[ trf|u trbtu, crum
14
bc tiut Go|f bit C}}tubcruu ct, bc cubtrt uiqt ,
iu btibtu ||tu mu[ bit tbiuuu cuttbtu tr
btu, uuttr btr cI|tiu btr %tu}q bc Hiqtit btr
Oott tr}rt. it}t tbiuuu i}t }r }rct| cu}uti
|tu". *1 c ti[t c|}o mit brrtu orttu, bc[ bc
btut}qt Go|f . . btr C}}tubcruu Oottt uiqt
tti|c}ti torbtu i}t, tiI t im Ottu|c[ um
jbi}qtu uiqt bit utit Eitttur:iutit cu}uti}tu
cttt. ub tiut |o|qt im %ibtr}ruq u c||tu tct
}d)|iqtu Gtr|tui}}tu |tttubt Etimmt i}t uiqt btr
tint|t , }tit btr Gtrti[uu cu brccm. ,burd) ti
utu Ecmtu |o||tu c||t U|ftr cu} Crbtu t}tutt
trbtu" (I. %o}t 22, I8) f|iut iu c||tu Toucrttu
uub iu c||tu Ercqtu bc ot itb bou btr Gor
|id)ftit bt cutrnIttu Uo|ft. }t t uiqt
|t|t}cm, bc[ |c EtI6}tbtnu[t}tiu btr uiqtjbi}qtu
GIftr tr}t jt[t c||m|iq btiuut, tiutu }o|qtu u
}ruq c| uutrtr|iq u tm}iubtu? dub i|t t u
btr}tttu, bc[ bc cmt|iqt

Cri|ttutum bit 8ttubt


bou btuubtu c| btm Go|ft Oottt utuutuuubtrt
crt |cu |itbtbo|| t}|tt ct uu cuq tutt uoq
uiqt btrtit i}t, }it cu}utbtu? Qrtu ir tiumc|
tiutu }o|qtu mobtrutu rtbitr iu btr b|fi}qtu
%}tt . ,,c tfrtt, iubtm Oott btr %tu}qtit|tiutu
mtu u tdtuutu ttbtu ct, }iub bit tu Otbott
bom trt Eiuci.

Eit |iub tr}tmc|i btm Uo|ft


}rct| ttbtu, cbtr }it t|ttu [r c||t %tu|qtu.
%tuu bit Rirqt bou iutu rtbtt, |o ct |it |iq uiqt
bcburq irrt mcqtu Ic|}tu, bc[ t|ct nirb, }it |titu
uur }r bit }rct|ittu, obtr uiqt }r uu |ti.
tuu |o ti[ btr Oott, btr |iq cu} btm trt
15
nm o[[rnbctt ct, brt ott [t, cn brn cu t
0t[trn gIcubrn, [o grm[ [nb cuq bt _r r
botr, n brnrn ott [rnrn %rn o[[rnbctt ct, nqI
rn rthq unb bIf[q brgtrntr0 r[r, [onbrtn
ottr0 rmgrt %mrn0br[qIu[.
II
*1
cu fnnrn mt
nut [cgrn. Eo grm[ brt cmr, brt [q cu[ brm
rtgr Enc o[[rnbctt ct unb br[[rn r[rn mt
a brm Itrn r[tcmrnt nb c0 brm cImub
frnnrn, nqt brt ott [t, cn brn mt gIcubrn, unb
[o rm[ r0 n0 [t, bc[ nqt nut, mr Hcnfr [cgt,
jrbr oqr, [onbrtn bc[ cuq jrbr0 OoIf ,unmttrI
bct u ott" [t, [o grm[ br[ttritrn mr, bc[ bc0
ubrntum Rnbrt, gr[qmrgr brnn cIIrngrt nbrt
rnrt un0 grmd[tn uttr0[qcu [rn fcnn.
r rnt[qrbrnrt mt cI[o brn n[tuq brt ubrn,
bc0 OoIf br0 r[rr0 u [rn, cbIrnrn m[[rn, um
[o mrt fnnrn mt br rcutung untrt[ttrqrn,
bc[ [r bc0 OoIf br0 r[rr0 [nb. n frnrm
r[qqtIqrn [rtcb[qntt ct r0 jr rnr mrn[qIqr
rmrn[qc[t grgrbrn, br gtunb[dIq jrbr trt Lr
brn0u[rtungrn [o untrt rnr trIg0 gr[dtbtr r
[rr0bot[qt[t gr[trIIt ct, mir r0 br ubrn grtcn
cbrn. m [o [rIt[cmrt mtb r0 un0 bcbr brttrn,
mrnn mt mmrt mrbrt cu0 brm %unbr bon ubrn
trn, bc[ [t tr u[[c[[ung nut bc0 u[rtr r[qd
rnr0 %rn[qrn gttIq botrtbr[tmmt [t, bc[ m
cbrt ut r[tcItng [rnr0 nnrtrn [ttIqrn Lrbrn0
IIrn0[trrit rgrbrn [t. ,,IIr0 [t botrtbr[tmmt,
tltt [trrt [t grgrbrn", r[t r0 m
_
Imub (tfr
cbot 111). %rnn mcn'0 tt, mqt'0 IrbIq [qrnrn.
brt br ct[cqrn Irgrn [o, bc[ cIIr0 nut mgIqr
*
t
ieutfe tfarrtrblatt Dr. 19 uom 7. 5. 1935 S. 276.
16
utt crcrctum[i }t}tt|tt tr}qtiut, be[ friu
|crc}trommtr uuttr titutrGtrcutortuutiutu
Eqritt ttu fcuu, out cu tiut t}t[tbt|timmuu
.3U }to[tu, bit im Eubt uub Etrc}t eubrot. 0 i|t
uur tiu Eit| mit orttu, tuu bit|t t|t[|iqftit
}o btrttibit irb . , , C i|t int}rtub, tuu mcu be
ubtutum c| b|o[t ,t}t[trt|iiou' ftuutiqutu
i||. it ttiquuu , t|t[' }r bit [bi}qt Ht|i
iou i|t t|tut|iq burq bit c|tt ritqi}qt ibtIbtr
|t[uu btrcu|c[t, bit bc ort ,orc' burq ,Homo0
= t}t[' itbtrcb, rtub t iu irf|iqftit ,8trt'
Nbtuttt. . . Iit rotti}qt orbtruu btr |itthqtu
t}iuuuu i}t u c||tu [tittu itutum bt5 ubtu
tum tb|itbtu."
*
1 Cut cu} bit rcrbiftit bt
It[ttu Ec[t tiuuttu, mu[ }t}tt|ttlU trbtu, be[
tbtu }r bit tttiuu tiutr }o|qtu tteitu t
|iuuuu cr ftiu Hcum b|itb, be bit ,trt" u
[tutr c||t um}qIiutubtu Rtttt bou t|t[tbt|tim
muutu cutc|t orbtu cr. it mti|ttu ubtu
}t|b|t uub mcuqt irtr uiqtjbi}qtu Gtrttibitr e
btu bc c| tiutu cu bt}oubtrtu Goru eut|ttu
uub bcriu btu tti tiutr cutrdttu Eitttu
}trtut }ttr o||tu. tm uubt}cututu Ohd ttu
btr |t tiut |o|qt Otcutuu cbtr uiqt |tcub. ir
tut}qt trcbt cbcu iu btm btrcututu ertuI
uu}t|itu utbtuftucm titutu 8tibtbier}cruu
mcqtu m}}tu, bc[ bit t}t[tmc|qiut beuu mit
btr q}ttu ourtucI crbtitttt, c| |iq be Htiq
im u}tcubt btr |q|imm}ttu tr|t[uu bt}eub. t
iuutdiq t}t}tittr uub t}ormttr tiu Go|f i|t, um |o
tuitr btbcr} t5 btr Htt|uu |tiut5 uu

im
WW^
2 iafoit iie <runblagen l aimub
l7
rnrInrn. ! grngrn bcnn br gto[rn Hiqiiru
cI0 Lruqt[rurt, ncq brnrn jrbrt rnrIur [rnrn ut9
[rIb[t br[tmmrn fcnn.
rt %u[t bon r[rr9bot[qt[trn, brn un0 bc0
jb[qr Eqt[ttum brtIr[rtt, [t bcrt rn rqrn
bc[t, bc[ br[t0 OoIf uqt n Ctbnuug grmr[rn
[rn fcnn. %rt bcbon rut[rtut, rn Uu0btud ort
EhIqfrt u [rn, [t rt m rgrutrI rn rmr0 rnrt
unrtttrn _uqtIo[gfrt. Qrmmung0Io0 n cIIrn [r
nrn Vrbrn0grmonrtrn, rmmung0Io0 n [rnrn r
bdtbrn unb [rnrt rIbgrt, rmmung0Io0 n [rnrt
r[qIrqtIqfrt unb n [rnrm Qc[, [o [qtrtrt brt
rmgr ubr butq br cttcu[rnbr. m Un[cug brt
jb[qrn r[qqtr mcg cIIrtbng0 bc0 Ib rtmc0
mrnlgrt bunfrI grmr[rn [rn. 0 [qrnt, bc[ bc
mcI0 brt mrttboIIrtr, fdm[rt[qr Nrn[q, brt rgrnt
Iqr Romcbr, nqt [o [rItrn grmr[rn [t mr n brt
[dtrtrn _rt. Edtr[trn0 cbrt [rt brt [ogrncnntrn
bdbIon[qrn r[cngrn[qc[t, br btgrn0 mrbrt rnr
r[cngrn[qc[t rtrbIqrt rIr br0 Oohr0, noq rnr
btutcIr ntrtbtdung grmr[rn [t, rt[qrnt brt ubr
n brt [rrI[qrn Uu0tdgung, mr rt [r rutr noq cu[
mr[t. Uuq brgt[[0md[g untrt[qrbrt mcn br brbrn
rn, nbrm mcn brm ([trtrn) Qrbtdrt brn ([d
trtrn) ubrn grgrnbrt[trIItr. %ct[qrnIq [trIIt brt
Irtrtr bc0 tgrbn0 rnrt unrIboIIrn Ortm[qung
brt[qrbrn[trt OIfrt unb Hc[[rn untrt gcn br[tmm
trn rgrbrnrtrn bct.
*
1
*
1 tne auf'ltde Seanblung 1biefet Wie allet
anben 'ba 3ubentum tm aUgemeinen leteffenben ttagen
fmbet man b: taUet tfd, 1bie tunb(ag,en 1be ibtfden
tolfd, Sa m. ftfd metlag 1935.
18
iuc um}cIIcubc cIc[|iqfcit cr|qicu bcmcI bcu
rcru bc ubcutum, bou bcucu btr rott
rc bcr cr}tc uub uIciq bcr bcciqucub|tt i|t, cI5
bo tiuic NtttI, bic}c uqtIo}t Qorbt burq Utrti
[uucu bou 8ou uub burq Uubrouu bou tut|t[
|iqcu Etrc}cu u ciucr boIfIiqcu uub }tcctIiqtu Ciu
cit u mcqcu. c Ic[tcrt i}t bcrcut uqt gt
Iuucu, bcuu bc ubcutum ct q|ttu5 borbrr
ccub tiutu tiucimqcu Etcct cbiIbtt , bc5 tr|tt
uur bcburq, bc[ bcr uqtIo}ifcit im ntitt|ttu Eiuut
ucqccbcu nurbt. Eo bttutt uu5 bit |tIt|cmt uub
ix irtm Wibcr|ruq crcbcu uutimIiqt Cr|qti
uuu, bc[ utbcu ciucm uicbcrbrdtubtu Eubtut}|
bit r[tc EqcmIo}ifcit u }iubtu i|t, bc[ utbtu btm
}tcrrcu t}t[cIcubcu bit|i[}iubitUu5|tuu5hu|t
|tct, bc[bci cIItr uutcrr}itu Utrtruubt5Hcqt
ottc bcr c|mub |qrtibcu fcuu. ,rti|tiftit i|
}ocr Oott ccubcr. " (Ecutbriu I05c) WtuuUItb
Ho}tubcr bou,ttiIittrOtiItit"uub bou tiutm,rt
Iii uub }ittIiq curiuip tutmittuCoI5mu5"
|riqt, }o bcuttt tr bcmit cu, bc[ mir eu5 uu|trtr
cu cubtr tIctrttut|tucrt trcu btu Oti|t btr
tcImubi}qcu Oc}c[c uur iu crobotu, iu nibtr|iuui
cu cri}}cu bcuttu fuutu. Eit }iub bc EittI
biIb tiutr burq tiut bc|oubtrt Hc||tubtrmi|quu
nurm}tiqi corbcucu EctIt, uub t5 i|t uiqt btr
uubcdiq, bc[ |iq bci bcu cuitu tit}tr btrcuIcttu
Hcturtu tiu iubru|ticr Eqrti ucq t}rtiuu cu5
|oIqcr crri}}tucit trcbcu fouutt, btr burq bit
}cImtu uub burq bit ortt btr rotttu iu
burqfIiut uub |ttriu bc 8titmotib btr qri|I
IiqcnCrI}uurtIiiou torbtu i|t.C i|t ebtr cuq
uiqt btrnuubtrIiq, bc bti btr c||t btr burqcu5
19
tb[q gr[tmmtrn Rnbrt [tcrI0 br[r _cir[oltigIrt
u rnrt n trt to[ggfrt grtcbru brtbI[[rnbru
c[qrn[rIrtr mt trm rgrurn r[r gr[tt
ct. nt[qrbrnb bcbr mct, bc[ br[r9 r[r[
cu0 rnrt brtcttun[nngrn IIr bon Got[qti[tn br
[tcnb, bc[ [r tct[qIq nqt br[oIgt mrtbrn fonntrn.
n Hrqrnfn[tIrt untrt bn TcImubtcbbnrtn

ct
rtcu0gr[unbrn, ,,bc[ [t jrbrn rnrInrn [tcrIIrn
6O85O Urt[Iqtungrn br[trrn. " (Eotc 37o) c0
tt[qrnt mmrtn rtmc9brtttrbrn; gIcubmtbgrt[t
rnr cnbrtr Ungcbr bou !8 rbotrn m r[r br9
No[r unb 98! rbotrn m cImub. Ruu gbt r0
m cImub rn b ou [rnrnOrttrblgrtno[tcngrogrnr0
ctcbr[td, n brm brt Grt[uq grmcqt tb, br
r[r[r9[tcttr n rnr jrnrt gto[rn HiqtInlrn cu[u
I0[rn, bon brnrn mt obrn gr[toqrn cbrn. 0
r[t nmIq. ,,Tc0 mo[c[qr r[r rntIt !8 r
bott. t[t [ttt cbb ([cIm 1) cu[ rI[ utd.
t[cc0 (82,16) [c[tt [r n [rq0 u[cmmrn, Wiqc
(6,B) n btr . t ct t funbgrtcn, Nrn[q, mc0 gut
[t, unb mc0 [otbrtt brt mlgr bon t, cI9 Hrqt
tun, Lrbr ut WIbr unb brmtgrn %cnbrI mt
ott, rnrm Qrttn. Tcnn [rtr [r r[cc0 (5, !)
mrbrt cu[ mr utd: robcqtrt bc0 Hrqt unb
brt br ugrnb. nbIq [c[tr [r Qcbcfuf (2,4) [ogct
n brm rnrn Uu0[tuq u[cmmrn. Trt rtrqtr Irbt
butq [rnr Ttrur." (Ncffot 28b) c0 [t nun cIIrt
bng0 br EqmcIbr, br frnrn Eommrt mcqt . Tr
!8 rbotr cbrn tr Itgfrit brcItrn, unb br
tr[gtn ommrntctr um r[r, bom TcImub cn
gr[cngrn, cbrn jc nut brn rnrn _mrd, br|r rbotr
u rtIutrtn. Tc0 nbrtt cbrt nqt0 cn brt Tct[cqr,
bc bt tbotr n trt [tctttn otm nqt br[oIgt
20
mutbrn, unb bc[ br ddutrtungrn brn rg u br|rt
Rqtbr[oIgung rbnrtrn. nru0ncmrrtbrmcqrn
r ttrn bon rbotrn, brtrn r[oIgung nr n tcgr
gr[trIIt mct . Tr rnrn [nb bir r[tmmungrn brt
br HrncItung br0 OoIfr0, brtrn OItgfrt

br un
cbbngbctr Ootcu0[rung [tbc0 r[trrn brt gto[rn
Ctmrtb0grno[[rn[qc[t vct, cI0 br [q br brIgrnmtr
jb[qr Icubrn0grmrn[qc[t bct[trIIt, unb br mrtr
Utt bon td[qt0Io0 butqgr[ttrn rbotrn mctrn
r Qo[gr|rr grgrn br Rqtjubrn. Tcr brbru
turn bon Oot[qt[trn [nb ugIrq brjrngrn,
bfr un0 cm mr[trn cngrrnunb br m [oIgrnbrn cu0
[tIq brcnbrIt vrtbrn [oIIrn. %rnn mt cbrt boq
noq rn futr0 %ott brt br u0Irgung brt rbotr
m cIIgrmrnrn cngrn, [o gr[qrt bc0, um bcmt
br gr[tgr QcItung u frnnrqnrn, br br[onbrt0 brm
TcImub [rn r[qt gbt.
Tc0 mr[rntIdjr br[r0 r[qt0 [t cIIrtbng0 [rnr
r[qt0Io[gfrt. Tr vbrt[trqrnb[trn Vrtmrnun
grn vrtbrn ntrtrncnbrt cu[grtt, unb nut n [rI
trnrn dIlrn mtb br rnr mc[g
g
brnbr fIct rtcu0
gr[trIIt. Qrt rvrtbrn br Rrr br0 r[rr0 grJttdt,
butq brtrn Nc[qrn mcn gr[qdt nbutqu[qI[rn
Irtnt. Qrt mtb brt m grtcbrn rgrn[c u un[rtrm
brut[qrn Hrqt0rm[nbrn [trrnbr uncu6gr[toqrnr
tunb[c [t br mgrung unbrqurmrt r[tmmun
grn cu[gr[trIIt: %c0 m r[r nqt brtbotrn [t, [t
rtIcubt %c0 nqt cu0btdIq grbotrn [t, bc0 btcuqt
mcn nqt u tun. %rIq rtboucgrnbr EquIr [t br
gr[tgr rmrgIqfrt br0 ubrn, unb mrIqr t[oIgr
ct [r cu[umr[rnI %rt frnnt nqt brn jb[qrn
Hrqt0cnmcIt - bon mcnqrm [ru brtmtr0 OotbIb
r[tgncqcmrnbrn nqtjb[qrn oIIrgrn ju [qmrI
21
gtu -, btr uiqt bc iubtu bt Htqt, |onbtrn bit
tri||tut Uu|tuu bt Wort|cut bt Ot|t[t }r
|tiut utbtc|tt Uu}cbt it|t. c i|t bit Urt bt
c|mub, btr tcu|tnbt bou Htqt}d||tn cu}d|t,
um intu bit Wibtr|tun |ti cnu|q|it[tn. Cr
|tiqt iu btr ct ,tintm [cubtrIc|ttu mit bot|ttm
obtu, iu nt|qtm mcu ucq Wi||fr Outt obtr
Eq|immt tr|qtiutu uub btr|qbiubtu |c||tu fcuu,
jt ucq tbcr}". tr U|tmti}ttr btr ubtuftuutr,
tobor rit}q, btr btu c|mub |o ftuutiqutt, ct
|tiq}c|| tiut bttiqutubt cr}tt||uu btr

tc|mubi
|qtu ifu||iou ttbtu: ,Hcbbi m |ct iu tiutr
morc|i|qtu Uuncub|uu . u bcr}|t bc uub bc uiqt
tuu| - c|b cbtr fommt Hcbbi uub |ct . u
bcr}|t t boq tuu, cbtr mit uttr|qitb|

u bcr}|t
t uiqt tuu ttu tiutu O|cubtu uub Etcmmt
brubtr, u bcr}}t t cbtr tuu ttu bit cubtrtuI -
Hcbbi C i|t uoq }tiutr t}bt|t uub Itu. u bcr[|t
t cuq ttu bit cubtrtu uiqt tuu, ntui|ttn uiqt
bcuu, tuu Ot}cr i}t, bc[ u tutbtdt ir|t. Ubtr
|ou}t - uun, u ir|t ni||tu. - ub Hcbbi |tt
bit Ecqt uoqmcI rub|iq f|cr unb |qrtibt . C i|t
ut, bc uub bc u tuu, tuu t Hu[tn }r un
briut, cbtr t i|t btrbottu, tuu t5 Eqcbtu briut.
tu Hiqtjubtu |o|||t u Eqcbtu u}tu, no u
fcuu}t, tuu cbtr Ot}cr bcbti i}i, mu[t u iq
ttu. Wtuu mir burq bit Ecqt iu |qItqttu Hu}
fommtu fuuttu (bitb|iqt ormt| |cuttt . Wtuu btr
Hcmt (udm|iq cnt) bcburq tntti|it mrbt),
i|t t btrbottu, im oubtrtu c||t i|t t tiu utt Wtrf.
tm Hiqtjubtu |o|| mcu uiqt Outt tuu uub im
ftiut Crt trnti|tu, t|qitt t cbtr, um uu|tr Uo|f
bcburq iu uttu Hu} u btintu uub |iq cubtrt Uor
22
trIr u |qrtn, |o [t r0 rtIcubt." cmit cbcu
mt brn Ooto[ br0 brt rIgrn Eqt[t brt ubrn
gIrq grcqtrtrn, cu[ brt gIrqrn C[[rnbctung brtu
rnbrn cImub brttrtrn. C[[nrn mt nun bt [ottt
br0 rmrI0 [rIb[t, [rrn mt cbrt cuq bctcu[ gr[c[t,
bc[ rt mtuntrt rnrm otbrII um Ortmrq|rIn n
Iq [rt.
23
Crfter eil
!os merben bes talmubifden meJeues
1. I e f b e r ft e f er u n g
d) Eqt|t I qt b t t I t|tt g : otd
Ndu md j btt [tdt, ob No[t tut t[qqt
Iqt tt[uIqftt mdt, EttIIu utmtu, mr mdu
mII, |t[t[ttt d| jtbtu [dII, bd[ bd0 [otuduutt ,mo
[d[qt'' Ot[t, jm mubt[ttu u btt tuttu [otm,
qt bou m ttbtu motbtu [t. t tt[tttju|t
dht bt[t Vttubt bttbttttt, m ttt dutmd[ttu
Qttt[qd|t tut t[ttt Uqtu m OoIft j [qttu.
UtItdtbttttudqbtt t[tuu dId[tud0btq
bt Qtbtdtt tt[t mtbt btt mqt[tt t[tdbtt| ber
jb[qtu ttI[tu bttIt|ttu, udmIIq bt ,,otd",
dq btr tutdttq obtr it fnf qtt No[d
tuduut, btq bt Ottdtbttu jmttt |ttttt Ot
[tbqtt j tutm tujt

%ttft t[qd||tu. d0
tut bou utu, bd0 [otuduutt ttttouomm, mdt
m bd0 dt 050 bot btt _ttmtubt dutbIq t
|uubtu motbtu ub tuttIt tutu tI bt0 tttu
|u|ttu qt0 No[0, umIq 5. No[. 5,45-20,29,
bd0 dubttt, bd0 Et|t0tttut[tbq, duq Ot[t
0td0 ub Rttmd0 tuduut, mtbt m 445 b. . 3.
24
,t|ubtu" nb tutitIt, udq btt ttItu IutrIug,
2. No[. I2,25 -3I. , 2.No[.35 b0 3.No[.I5, 4.No[.
I-I0, I5-I9, 21-30. t[t t[fdubttIt bIbtu dI[o
btu ttu btt otd, bt m bd0 dt 440 . 3. |rtt
mdt. m [t trm tdnftt [q tut d0|dqr, mtt
obtr mtutt [dtud|ttOt[qqt0trjIu. trom
ub, md0 mqtgtt [t, ttu dtdfttt rtrIt br
otd btq bt btbtu jbI[qtu EtdttdItrt 0t ub
Rttmd. | utdttu btt bdbIou[qtu 0ru, bic
udq btt bdbIou[qtu ,Ot|dutu[qd|t" uqt tr
Qtmdt jtdtftrt mdttu, bd [q u tm bd|m
tItjtutrm u Nt[ootdmtubt[[ttt Ot[q|ttmdqr
It[tu, mdttu bt[t btbtu Nuutt btq bt tt[-
[qtu u tut[tt motbtu, m Iu btm bII tt
mdo[ttu Vdubt Otbuu j [qd||tu. Eo mdt r0
tu tttumbtttItt[qqtr ruNtu|qotb
[qtu Itt0, btuu [o m[[tu mt bIt rt[[qt Obtt-
[qqt bdmdI0 uoq btjtqutu, btt br Qdub bdj r
bott dt, btm jbI[qtu t[ru bIr 0tu a
tbtu, bt t0 ttr uoq d|mr[t ub bIr r0 jt
r[ttu Ot|dt ttdbt |t btu uotb[qtu Ntu[qt
dt mttbtu Id[[tu.
tttd( bt otd um!|q mtbt tt[t bIt rtutIIqt
tt[tttttt[qd|t t[qd||t, ub bIt tt[trt rt[I md
ttu t0, br bt [tttut Ot[tIIqftt tu|rttu, bt mIt
td[qt0Io[tt Otd[dmftt ttu bt NI[qttu mt
QdIbjbtu ub ,Qtbru" botiutu, bt btq [ttru[tr
jqt bd0 brutmrrud|IrRqtjbrud0[qIo[[ru
ub bdbtq tt[t btudu bom ,d0ttmItu OoIfr"
utu E[ttmbrdqtru. 0|tuu btjtqurub, bd[ [q
[qou tt bt

tt Eqd||ug btt utt ttI[tu


OrnbIdt bt0 jb[qtu OoIft0 jtur orIt[IqtfrIt
jtlt, bou btt I b
g
t uIttu t[nqtu tbr.
25
Ruttr bit |otucuuttu ti|itu Eqri[ttu, bit |iq an |it
orc cu|q|o||tu, ucm mcu udm|iq uiqt uur bit
Or|qiqt|ctu uub bit |otucuutt titit|ittrctur
cu[, it bit |c|mtu uub bit Erqt Ec|omoui0,
bc uq iob uub btu t|u Eircq, bit |iq c||t
iu btu ututu Oti|t gut tiu}tu |it[tu, |oubtru it
cuq btutu tiutu |c[ cu, bit irtm cutu t|tu
ucq btr jbi|qtu rit|ttrfirqt u[tr|t [tru |tcubtu,
0c crtu bit titut|iqtu rotttu. it|t trbor
rctubtu rtbitr ctttu immtr itbtr tiutu Oottt
bitu|t btfm[t, btr|iqcu[u[trt ormtu bt|qruftt,
bt||tu Cut||t bit urqt uub bt||tu iuutrtr Eiuu bit
brtquuu mit btr Ootttit i|t. Eit o|htu bit Hot
tubiftit tiutr |tt|i|qtu Crututruu btrfubtu, |it
|ttu bc Rubtrtqtubcrt btr gtt|iqtu r[tt, |it
crtu, bti c||tr uu0 [rtmbtu Wt|tuc[tiftit, _tut
tiutr iuutrtu ,C}[tubcruu". cubtr, cim Ot|t[
c|5 OotttiI|t ,o[[tubcrt" cr,uub bcu gtrtt bit
||mcqt btr rit|ttt tbtu|o it bit Utrti[uu btr
jbi|qtu t|ttrr|qc[tuub bit Ecbbct, Eti|t uub
t|qutibuugt|t[t, bc cr |t[ttu Cubt tiu um
[curtiqtr Utrtrc mit btm Etcmmt5ottt ct
c0[ Ottu|titiftit. it Etimmt btr rotttu cr
btrc||t, irt Wortc fouuttu cbtr im Hcmtu btr
titu Eqri[t bcu bitutu, ttqt uutigtu iutu
tiutu btrtrcututrtdtubtu NcuttI umuugtu. Eo
c||o mu[ttu t|cicuub crtmict |iq gt[c||t0 |c||tu,
bc[ irtubtiu |i[[iubigtr Hcbbi cu iutu

|tiut u
|tuugfu|tt borttritrtt.

tuu |q|it[|iq, c u[tt [r tiu |o juri|ti
|qt R[qtu, it t btm Uo|ft |rct| titu cr,
tiu Utrtrc, tuu mcu iu uiqt cu5|ttt | Eqou
bc t|t[ rc cr iu ti||tm Eiuut tiu Rom
mrntct, nmIq rnr u0Irgung unb tmttrtun br0
mo[c[qrn r[rr0 m rng[trn Ennr brt rn r
botr. %dtrnb mt cbrt br ntmdIung bon br[rn
b0 ut otc n trm [tot[qrn bIcu[ nqt gc
ncurt frnnrn, Irgt brt %rg, brn br rcnbIung brt
otc nun br[qtrtrt, m rIIrn Lqt brt r[qqtr.
b)' N n b I q r b r t I r ] tI_: c I m
. nt[trun
Eqon ut _rt 0tc0 [nbrt [q nrbrn brt rgrnt
hqrn tr[trtfc[tr, mrnn cuq mt t [q u[g
brt[qnrbrnb, rnr br[onbrtr _un[t, br [q mt brt
u0Irgung brt otc br[c[t , bc0 [nb br Eqt[tgrIrt-
trn, br Eortm. r u[gcbr, brt [r [q untrt-
ogrn, cttr nctdq rnrn tcft[qrn %rtt. 0
cnbrItr [q bctum, br boq cu0 rnrt br[tmmtrn
_rit rtcu0grmcq[rnrn Oot[qt[trnbrt jrmrIrn0nt-
mdIung cnuc[[rn. brt br[rn brtrqtgtr rt
jrbrt ddutrtung0tdtgfrt ncu0 [t r0 cbrt [t br
jb[qrn ommrntctr brrqnrnb, b[ brnrn
du[g bc0 NttrI um _mrd mtb, bc[ brt Qn
ut u0Irgung [ttfrt tb cI0 tr Rotmrnbgfrt.
ir du[rtr OrtcnIc[[ung u [oIqrt brtttrbug Icg
n brtotbrtung, bc[ cuq br nrugr[qc[[rnrnEcu
grn nqt cI0 Nrn[qrnmrtf, [onbrtn cI0 [rIb[tbrt
[tnbIqr u0[h[[r brt ttIqrn otc rt[qrntn [oII
trn. c0 btcqtr brn mcn u rmctrn tbcnfrn
27
Jrutu mit |iq, btutu cIItrbiu bit ti|tit _rqt
Io|iftit bit|t UoIft titttub tutttufcm. e"
btu}cII urbtu uuu cuq bit Rommtutcrt cI tt
Ii cut|ttu, mcu Itrtt, bc[ No|t cu} btm trt
Eiuci uiqt uur bc |qri}tliqt Ot}t[ tm}cutu cbt,
|oubtru cuq bc mubIiqt, uub bit|t mubIiqt Ot
|t[ |ti cIItiu burq rcbitiou uuttr btu jttiIitu
Itt|ttu }orft}Icut orbtu. it tut|rtqtubt cl
mub|ttIIt }iubtt |iq im rcftct trcqot 5c. ,%c
btbtuttt btr Eqri[tbtr (2. %o[t 24,I2) . i c[ iq
ir tbt |ttiutrut

c|tlu uub Ot}t[t uub Otbott, bit


iq t|qritbtu cbt, bit u iutu Itrtu |oII|t 7 it
c}tIu, bc |iub bit _tu Otbott , bit 8trt, bc
i|t bit orc , bc Otbot, bc i|t bit %i|quc, bc
iq t|qritbtu, bc |iub bit rotttubqtr uub
bit Ot|qiqt|qrtibtr; um |it u btItrtu, bc i|t bit
Otmcrc. it Itu, bc[ |it |dmtIiq btm No|t cu}
btm trt Eiuci btrIit}trt urbtu. "
it Uu8Ituu btr Ot[t[t brcqtt uuu tiutr[tit
tiut

Utr|qr}uug btr t[t[Iiqtu ormtu|tcrrt mit


|iq, cubtrtr|tit btr|trftt |it bit |tit Crc uubt
|qrufttrr|qtubt Hiqtuucu[b|tuctioucItb|qIit
[ung. tbtmcI, tuu tiut um[curtiqtrt UuIt
uuttiftit tiu|t[t, fcuu mcu bcrcu }oItru, bc[
bc jbi|qt %t|tu irtubit btbrot irb, |o bti
btm rit|ftrt|t[t rc ttubtr btr bcbpIoui}qtu
btr}rtmbuu, |o bti btu mitttIcIttrIiqtu Rommtu
tcrtu ttubtr btm |cui|qqri|tIiqtu Ciu}Iu[, uub
|o cr t cuq bti btm %trf, bc ir jt[t bttrcqttu,
btm cImub. , cbbi fibc }Ittt u |ctu. it
btdit}tnu (btr cImub) i|t tiu _cuu }r bc
Ot}t[" (irft cbot 111,14). it|tr _cuu i|t ttu
bit Ot}cr bt Oiubriugtu0 bt tIItui|ti|qtu, b.
|t }tritqi}qtu ti}tt cu}triqttt orbtu, tiut
Ot}cr, |it iu |tr ct }r |c ubtutum bt|tuf|iq
ttt utr|tu fuutu, it bit ut|ttuu bt0 0ri|ttu
tum trc|t cu} jbi}qtm o|tu t btti|t.
it bbtrbttguu gttu bit|t t}rbuu bt
|tcu| c|}o cu btr Ecmm|uug uu| btr tr|tmc|icu
Rit|tr|qri}t btr borcu|tutu mu||iqtu Rommtutcrt
|urq |it Eqri}te|trttu jtutr tit, bit ci uci m,
uu| bor c||tm btu 6tbtuttu|}ttuuuttriutu,btuHcbbi
e u|c c uuc|i,|tu,,ctricrd)tu''(um200u..).
tut mu||iqtu u|tuutu |tr orc, |trtu tiut|ut
mcu Nibrc}q (,, u3tutuu") utuut,bt|tttu immrr
cu Enidtu boutitr|ti rt. it tiutu tutc|ttu bit
c|cqc, |it cu |tu ibt|orttu tutidt|ttu Uor
|qri[ttu [r 8trt uub 8tbtu, bit cubtrtu tutc|ttu
|it cc|c, |c |iu| tr|uttru|t rIuutu, tr
bcu|iqt Nrqtu, prcfti|qt uu| i||tu|qc}t|iqt u
mtrfuutu bou cUtrbiu }tr ti}t|c}ttm Wtrt,
bit c||t ftiut biu|tu|t t|tutuug cbtu. it a
btr t}cmttu Ni|rc}q trcutotutu 8r|[t b
|tu uuu |tu uc|t |tr obtutruttu uitbtrt|qrit
btutu Ecmm|uu, btr Ni}quc (,Wit|tro|uu").
it}t tr}|It iu |tq Crbuuutu,(|tbtr), btrtu ]tbt
it|tr iu b}quittt o|tr rcftctt tr[||t. m cutu
}iub t |rtiuu||tqircftctt.*' t|trrcftct i|t it
btriu Rcpitt|(trtf) uubjtbt RcittIht iutIut c
rcrctu o|tr 8tr|[t uuttrttti|t. ur i|quc t
rtu uuu uoq tiut Htit bou 8trmtiuuutu, bou
|tutu |it tiutu uuttr btm Rcmtu o|ttc (iu
c| to}cot ,u}c[") uu| |it cu|trtu uuttr btm
*'te Hcmrn 0tr rcftcft [ic unftr [nclf :
clmub.
29
Hcmtu crcitc u|cmmtut}c[t murbtu uub c't
bc5 tutc|ttu, c5 Hcbbi tubc uiqt iu |tiut
Ni|quc c
P
}tuommtu ct. Hur bit|t It[ttrt i|t bit
Wi|quc uub urbt bc|b btr 2orc |tiqtcqttt, jc
|ocr btr |it t|tt||t.
Et|b|tbtr|tub|iq mcqtt |iq btr uu|ti||bcrt u
Ituu5brcu btr Hcbbiutruuu cu bit %i|qc, bt[tu
Rommtutcr btr Zorc, uub t5 tut|tcub |o tiu Rom
mtutcr btRommtutcr5.Tc5 i|t bit Otmctc(,Uo||
tubuu") uub irt Utr}c||tr |iub bit mortr , bou
btutu bit tiutu iu c||tiuc, bit cubtrtu iu cbp
Iouitu irt frcu|t Ttufttiftit tut[c|ttttu. btr bit
|tu bcbpIoui|qtu ti bt5 ubtutum mrt uoq
tiu Wort u |ctu. Eqou bor btr tr|truu bt5
Ttmt|5 580 u. u. . uub btr 0c0pIoui|qtu t[cu
tu|qc}t crtu bit urctIubtr bit Qtimct bit|tr
Qcubt|5jubtu torbtu. |5 irt c| |iq bcburq
uoq btrr[trtt, bc[c|rtiqtirtr Etcmmttuo||tu
uiqt itbtr iu t|obtt 8cub ur{otu, bi|btttu |it
btbtuttubt Ro|ouit
p
iu Wt|ootcmitu, |tcubtu uuttr
irtm titutu Ci|icrqtu, btm ,,r[ttu btr Utr
bcuuuu", it |it iu uuttr Utdtuuuu btr Zct|cqtu
ucuuttu, uub }dtu tiu burqcu5 |t|b|tubit5 ti
|tit5 8tbtu. Nit it |qubtm Rubcuf |it bit iutu
tbottut Oc|t}rtuub|qc}t btm bcbp|oui|qtu Uo|ft
|outtu, mt mcuiu btm uqt C|ttr ucq|t|tu. Qitr
c||o tutidt|ttu |iq 8tru|tr btr Eqri}tt|tutu,
bit mit btutu iu c||tiuc bti btr u5Ituu btr
orc uub btr Ni|quc tttti[trttu.
Eo tut|tcubtu ur Ni|quc ti btr|qitbtut c|
|uutu btr Otmcrc, bit c||tiutu|i|qt uub bit bcbp
|oui|qt Otmcrc. Ni|quc uub Otmcrc u|cmmtu
bi|btu btu titut|iqtu cI m u b, |o bc[ mcu tiutu
s
c|}tiutu}i}qtu uub tiutu bcbp|oui}qtu ub
uuttr}qtibtt. c bic iu cbpIouicu oucubcu ubcu
bi iu btiuutubc i

ttt|c|ttr iutiu [r cuc}ccuct


t|tcu c| bic iu ubc obcr iu bcr |ou|ticu Ti
c}orc (tr}trtuuu) |cbtubcu, }o cr cuq bcr bcbp
|oui}qt c|mub, bcr im bricu cuq btbcutcub um
[curtiqtr cr, btr cuc}tcucrc bou bcibcu, ct i|t
bcr c|mub }q|tqtiu. Eciuc |tcdc crbrcituu bcr
bcuft tr btr mocmmtbcui}qtu Crobcruuc||c im
}idcutcu uub cqtcu cruubcrf u. . Turq bic
ubrtituu bc |cm cr uiqt uur bct Rc|i[ bou
cbcb rc|ii}cr Nittt|uuft btr mocmmcbcui|qcu
|ftr torbtu, }oubtru cuq bic jbi}qcu Ocmciu
bcu im trtiq bcr bom rcbtrtum bccrr}qtcu
Nittt|mtcrt|t tuttu }iq immcr mcr bcrcu,
bcu r|ttu bcr ttbcuuuu c| ir Cbcrt cuu
}ccu uub }iq bci bcu rcru bcr bcbp|oui}qcu c|
muboq}qu|c, btu Ocoucu, Hct iu rc|ii}cu uub
rcqt|iqtu rccu u o|cu. i iu cqtcutc cr
uubcrt iuciu i|t bcr c|mub c||ciuic Omub|cc
btr jbi}qtu 8crc uub bc jbi[qcu 8cbcu0 iu c||ct
t|t tb|itbtu. Cr|t bcuu trct bcr uoq ucr u
bccubt|ubc Equ|qcu cruq tub|ti cu |tiuc Etitc.
Wtuu mcu uuuEtc||cu cu btm c|mub cu[d,
}o c}qict bc iu bcr}qicbcucr Wci}t. |t uut bic
Ni}quc cmtiut, ucuut mcu bcu rcftct, bcuu b
Rcitc| mit rmi}qcu uub }q|ic[|iq bcu 8cr|c[ mit
btut}qtu i[[tru, . . Eqcbbct II, 1. cim c|
|tiucu}i}qtu c|mub mcqt mcu c mci|t cbcu}o.
Wcuu mcu btu bcbp|oui}qtu c|mub cu[u, |o
ibt mcu bcu rcftct cu, bcuu bc |ctt ([o|ium,
cbtfrt [o|.) iu bcut}qtu i[[cru uub |qIic[|iq bic
Ecitc bc Icttc c obcr b, . - Eqcbbct |o|. 14a
31
obrt fut qcbbct 14 c. r u0gcbrn br0 cImub
mrtbrn nmIq immrt mit brn[rIbrn brtIr[rttrn
IcttdIrn grbtudt, um mnbr[trn brtrqrn [r
br[r br[onbrt0. Wrnn brt cI[tnrn[[qr bom bcb
Ion[qrn cImub untrt[qtbrn mrtbrn [oII, [r[t mcn
rn bcb. obrt rn cI. bot br ngcbr br0 tcftctr0.
Wrnn nqt0 br[onbrtr0 cngrgrbrn [t, [t mmrt brt
bcbIon[qr cImub grmrnt.
r r[q[tgung mt brm cImub mtb nuu
butq brt[qrbrnr m[tnbr br[onbrt0 rt[qmrtt. rt
m[cng br[r0 Wrtfr0 i[t ungrrurdq, brt obru
rtmntrn brtrn[tmmung in brn IcttcIrn rI
[trqrnb mtb brt cImub mr[t in mI[ bdru
oIcntrn grbtudt. Oon brt nru[trn brt[rug butd(
Vc. OoIb[qmbt [nb b0rt rn nbr rt[qruru;
[r um[c[[rn jrt [qon 7828 rt[rtrn. c0 gcur
Wrd mtb bcrt brt 10 000 rng brbtudtr ErIt
Irn. brt nqt nut brt m[cn i[t rtbt0dr0,
grtcbru rntmutgrnb i[t bc0 rIrn [c[t jrgIqtt
Ltbnung. Wrnn mt bcrt im mritrn b[qntt tut
Tct[trIIung br0 r[rn0br0tcImub[qtn r[rr0rbr0
moIIrn, [nb mit grmungrn, 0rn Eto[[ ncq rgrnrn
r[qt0unftrn cu[utrIrn unb rnuotbnrn. rt cI
mub [rIb[t gbt un0 bct frnrtIrI HqtInrn cn br
jcnb. Trt[rIbr Orgrn[tcnb, [cgrn mt rnmcI br
Ecbbctr[rr, [nbrt [q nqt nut n brm tcftct,
brt brn Rcmrn Eqcbbct ttgt, [onbrtn cuq n cI
trqrn cnbrtrn brcnbrIt, mo mcn n cm mrng[trn
rtmcttrt. r rnrnnung rnr0 tcftctr0 gbt cI[o
nut rnrn gcn un[qrtrn ncIt [t br mtfIq
n m brcnbrItrn Orbrtr , mr[t brrt [r [q nut
cu[ br W[qnc, unb cuq br br[rt fcnn mcn brt
tc[qunrn rtIrbrn. n brt rmctc cbrt rtt[qt un
32
ttmmtt Wi|lfr. it Uu5tiucubtr|t[uu tt oI
bou tiutm 8tr|c[ btr N|quc cu5, |riut bcuu cbtr
iu orm tub|o|tr Wortt[tqtt mtr obtr tuitr
btrmittt|t cu[ irtubtiu btr cI|o|tu tbitt btr,
bit itr iu frcu|tm tmi|q btcubt|t trbtu, rt|ii|t
uub rtqt|iqt rctu, Nrqtu uub 8ttubtu, uctur
i||tu|qc[t|iqt uub mtbiiui|qt 8trtu, Ettrutufuubt
uub rcumbtutuutu, Ubtr|cubt btrto|||ttuWr, uub
bc c||t burq|t[tmit t
[
utr ibtdiqtu t|q|tqt|iqtu
cutc|it uub tiutv uu|cub|iqtu Ecmm|uu bou
EqI[riftittu uub ottu. it bcbp|oui|qt tmcrc
bitttt iu btu cu[ ibtr|iuu, Ru|tt|ti uub du[|ct
uoq trf|td|iq mtr c| bit c||tiutu|i|qt, uub t i|t
bttiqutub, oc[ trcot |it bit mc[tbtubt
Uutoritt
torbtu uub btmtut|rtqtub boq c| ttiu|tt Uu8
ruu bt5 jbi|qtu Wt|tu cuu|rtqtu i|t. m
Utr|tui ur tmcrc i|t bit Ni[quc uiqt uur um
bit|t hrtr, |oubtru cuq btr|iqt|iqtt uub tdr
|iqtr.
tr c|mub i|tc||o ftiu uq, [oubtru tiu q|t
irrt1 8tifou cUt bt||tu, c bit Uor|tt||uut|t
btr Hcbbiutr bom tittu bi um u[ttu cruu
btrt u. . cu trtimttu uub dutrtimteu tutt|t.
tr Hcbbiutr, |ctu ir, uub bcmit i|t tiut tittrt
Citucrt bit|tr |qri[t|tt||tri|qtuN i[tburI cutbtuttt.
tuu btr c|mub |tcmmt uiqt bou tiutm Utr[c||tr,
cuq uiqt bou tiutr Htit bou

Utr[c||tru, bit u

q
tiutit|iqtu t|iqtuufttu cu bit Urbtit tcutu
}iub, |oubtru tr |tt||t tiut Uu}tiquuu btr bit
Uutiucubtr|t[uutu btr Eqri[tt|rttu bcr, tiu

,ouorci|qt Urqib cdcmtutcri|qtr Utrcub
Iuutu, bit cbtrum ro[tu ti|burqtiucur trcttu
S iafolt te Grunblagen l almub 33
}iub".*1 dub it }o u[i bti cdcmtutcri[qeu
UtrcubIuutu, fommt cuq bti bit}tu uur }tIttu tiu
irf|iqt Crtbui trcu. it ttutti|itu Ntiuuu
tu btr btr}qitbtutu Hcbbi btr tiutu uuft utrbtu
cu[t[rt, mituuttr irb cbt}timmt, t|qt uuu bit
tub|titCut}qtibuu,bit (cIcqc,}tiu }o||t,mituuttr
tut ]u bit}tr t}t}ttIIuu bc u}ttu tiutr bt}ou
btrtu 8tuqtt btr Equ|t, mti}t cbtr b|tibt bit rct
o[[tu obtr irb btr}qobtu, ,bi5 btr rott C|ic
(c|5 Uorbott bt %t}}ic) fommt , btr nirb tut}qti
btu". (cbc mt]ic 31c uub }ou}t u[i. )
*2 Ncu ct
cu5 bit}tm NcutI tiutr u[|}uu btr Ottu}[t }iq
]u btr tcutuu btrtqtit t|cubt, mcu fuut
bctr uiqt }ctu. tr Tc|mub |trt bc uub bc,
}oubtru uur. Hcbbi }o uub }o |trt bc uub bc. c
ndrt tiu %itttI, bc btu ubtu [r btu ch, bo[ }it
burq}qcut nrbtu, Ot|ttutitbt,bitiutu t[|(r
|iqtu EttI|tu c|5 uumc[tbIiqt u[truu iut5
uubtbtuttubtu Hcbbiutr cu5utbtu uub bcburq iu
btu utu btrHiqtjubtu ]u tutntrttu. it}tm |uqt
btr}uq }qitbt cIItrbiu5 btrTcImub }t|b}ttiutu Hitt|
bor. ,rti crt }tritttu bit EquIt Eqcmmci uub
bit Equ|t (iUtI. Ciut }ctt, bit (c|cqc [ti ucq Qr
]u tut}qtibtu, uub tiut }ctt, bit cIcqc }ti ucq ir
]u tut}qtibtu. c trtutt tiut Etimmt (bom (immt|)
uub }rcq. it ortt btr tiutu uub btr cubtrtu [tuo
ortt bt ltbtubitu Oottt. " (Crubiu I3b) ub tiucr
btr }ttrtu TcImubtrf|rtr mtiut bcu. ,Oott rtbtt
c||t bit}t ortt , }qc[[t bir c|}o Crtu Itiq tiutm
*1 [0bI[qt Woqtn[qrI[f, 50. [crg. Hr. 27.
*
2 Hd tn 0btr bIt Urf btr fclmub![qtn Zlu[[\ontn
m 3. UbftIl It HcbbInr .
34
riqttr uub tiu Qtr, b bit %ortt btrBtrbitttubtu
uub btr Cdcubtubtu rt.'' (Hcbbot u 4. %o}t,
[o|. 2I0.) c ti[t c||o. c c||t5 Oottt5 %ort i|t,
|o tut, c5 btiu (tq bttrt. Hcq bit|tr Hiqt|iuit
ct btr tc|mub|ubit ubt tcubt|t, uub tr ct
bit N|iqftittu, bit im bit it|p|tiftit |tiutr
Ot}t[bqtr bot, tib|iq cu5tuu[t. it tit cbtr,
bc t5 im tro[btm m|iq cr,burq bc Ocudt||pitI
mit btu u|prqtu btr Hcbbiutr |tiutu c|mb
c|

tiu rt|ii|t5 Eitttut|t[ iuu|tt||tu, bt||tu orcI


cuq bor btm drtti| btr uiqtjbi|qtuU|ftr |tcubit|t,
bit|t tit utrt |iq irtm Cubt uub irb um |o ttr
borbtr|tiu, jcmtrmcuiubit Rtuutui5 bt5jbi|qtu
Ot|t[t5 tiubriut.
it|t Rtuutui5 u btriubtru, cr bctr |cut
tit bit Qcupt|ort btr jbi|qtu rtr. mmtr
itbtr bttout btr c|mub bc Utrbot, cubtrt cI btu
ubtu btr btuucIt bt5 Ot|t[t u uuttniqttu.
,H. to|quc*1 |ctt . C i|t btm |rct|it btrbo
ttu, |tiut Ef|cbtu bit orc u Itrtu. (Rttubbot 28c)
,H. oqcucu ct t|ct . Ciu Riqtjubt, btr |iq
mit btr Torc bt|q[tit, i|t bt5 obt5 |qu|bi, btuu
t5 ti[t (5. %o|t 33,4) . %o|t ct uu5 bc5 Ot|t[
tbottu, btm Crbt btr Otmtiubt cfob, b. . c|5
Crbtti|[r uu5 (ubtu), uiqt [r |it (Riqtjubtu)* C5
i|t cbtrt|trtorbtu. Hcbbitirctt|cgt: W0tr
*1 9. tft bte bf-ung fr Uabbt (tt ftd 1bie 9a6M"
ner tn $aifttna nannten) unb f-r Uao (bte entfrenbe
leaeidnung in faftIonten). letbe forte bebeuten "2tec"
obe "Wleifter". "9abbt" fdledttn tft br dfer ber
WUfdna.
*
2 te tn ( ) ftefenben Wor| ftnb fr ba aerftd-nbni
nttge ufdte; ftt ftnben jtd ntdt tm iet 'bi ialmub.
a
35
ni||tu ir, bc[ |tIb|t tiu T|qt[ubt, btr |iq mit btr
Torc bt}q}tit, btm (oturit|ttr Itiq (u cqttu)
i|t7 Tti| t (3. No|t I8,5) ti[t . tr Ntu}q,
nt|qtr |it bt}oIt, nirb burq }it (bit Torc) Itbtu.
ti[t uiqt . rit|ttr, 8tbit obtr }rctIit, |oubtru btr
Ntu}q. crcu fcuu|t bu |trutu, bc[ |tIb|t tiu N|qt
jubt, btr }iq mit btr Torc bt|q}tit, btm (otu
rit|ttr Itiq (ju cqttu) i|t. it i|t (jtboq) u
btr|tt(tu bou btr t}q}tiuu mit btu |itbtu uocqi -
bi|qtu Otbottu (I. No|t 9).'' (Ecutbriu 59c)
it|t iu|qrufuu i|t cu[trorbtutIiq bttiq
utub . tr N|qtjubtbcr} |iq uur mit btm fItiutu Tt
bt Ot|t[t bt|q}titu, btr }r iu bou btu ubtu
iu jtutm Ub}quitt bt I. uqt No|t urtqttmcqt
i|t. c brit Ot}t[, Torc |onit TcImub, |oI| }r
iu btr|qIo}}tu bItibtu .
,, i|t btrbottu, tiutm Riqtjubtu bit Ottimui}|t
btr 8trt btrcut u tutbtdtu, ntr |it cbtr tiutm
Riqtjubtu tutbtdt, tut |obitI, cI ntuu tr bit gcut
%tIt btrn|tttt ( | ) uub btu ti|itu Hcmtu (Oottt)
btdtuuttt. " (cIfut qcbc|q, Rr. 72)
Eqou bc Uu[}qrtibtubtr Rommtutcrt ncr bor
btr Ritbtr|qri}t bt TcImub btrbottu.
,Ter cIcqot (NtrcI bou cIcqc) cu}|qrtibt,
i|t nit tiutr, btr bit Torc btrbrtuut.'' (Zrcftct Tt
murc I46)
tItiqtu noIItt mcu |o Icut nit mhq bit
btr|t[uu iu bit bttrt}}tubtu 8cubt|rcqtu btrmti
btu. U| bc uiqt mtr iu, trob |iq tiu %ttt
|qrti
,(Tttu btr btr|t[uu btr rotttu iu bit
crcmdi}qt 8cubt|rcqt) nurbt bc 8cub rctI 400
Nti|tu iu Otbitrttr}qtttrtuub tiut Qimmt||timmt
30
|rcq.

tr i[t btr, t|qtr mtiu ttmui btu
Ltuttu o}|trbcrtt 7" (rcftct Nt|Dc 3c)
Huu, bit }ou|qrtittubt Gtrbrtituu bt jbi|qtu
Ot|t[t ucr uiqt cu}ucIttu. m 15. cruubtrt
urbtu bit tr|ttu rudt bt c|mub iu btr dr|rcqt
btr}}tut|iqt , iutu }o|ttu c|rtiqt cubtrt, bit
cIItrbiu u}i uubo|||tubi ucrtu, bc bit
qri|t|iqt tu|ur |it btr|tmmtIt cttt. Qtutt cbtr
|itt btr bo|||tubit c|mub |oo| im dutt it Iu
btr btr|t[uu bor. it Ot|qiqtt btr btr|t[uutu
uub bor c||tm btr |tr|t[tr i|t cIItrbiu titucrti
tuu. (cttt mcu |qou iutru|c|tm bitbtr|it}truu,
bc[ btrjtuit |ttrbtu rbt, btr bt[timmtt rt|ii|t
Sqri}ttu btr|t[tt, |o fcuu mcu }r bit ututrt tit
bc Ot}| uiqt cu btriubtu, bc[ t [r btu
bttrt}}tubtu Gtr}c||tr ,uut|uub" tt|tu |tiu m||t,
|iq cu bit btr|t[uu bt c|mub u mcqtu. Ciut
cut Htit bou jbi|qtu uub uiqtjbi|qtu Ot|trttu
|iub rtub obtrfur ucq btr GoIItubuu btr btr
|t[uu |[|iq t|torbtu.*1 tuu uuu triqt|iqt
tti|t }r tiut tc|t|cmt t|titiuu |o|qtr uutr
u|qttr Htuitritrcuquiqt bor|ittu, [o [ttt boq
}t|t, bc[ bit Gtrbrtituu bou c|mubbtr|t[uutu
mit c||tu Nittt|u u btriubtru btr|uqt orbtu i[t.
Ciu ti|it| . ittr|tt i||tu|qc}t|iq brcuqbcrt btr
|t[uu uub CrfIruu c|rtiqtr Stt||tu cu btm
c|mub uub cubtrtu jbi|qtu Sqri}ttu [tcmmt bou
btm 1654 tbortutu Qtibt|btrtr duibtr|ittro}t||or
ocuu ubrtc Ci|tumtutr. | bit|tr im crt
1700 |tiut tr|tt u}|ct btr}}tut|iqtu uo||tt, trit|t
*1 Wilee f.et : ir <tid iifdoff, 9afMntfde iafeln,
Seite 97.
87
tr tiu jbi|qt utbot bou I0000 c|tru }r bit
duttr|c||uu btr Utr}}tut|iquu. | i|tumtutr
bcrcu} uiqt tiuiu, |ttdttu |iq bit rcuf}urttr ubtu
iuttr btu cbburi|qtu Rci|tr, btr bit ucbt
bt|q|cucmtu |it[ uub tr|t I140 itbtr }rticb.
crcu}iu Iit[ btr rtu[i|qt uig ritbriq I. bc
trf I1II iu Ruibtr iu C|trtu[tu, uo btr
Rci|tr uiqt u |ctu cttt, cu} |tiut Ro|ttu brudtu
uub |qtuftt bit u}|ct btu Crbtu bt Utr|c||tt ,
btuu cuq i|tumtutr trt u btutu, btutu bit
c|mubbtr|t[uu uiqt gut btfommtu i|t. Cr cr
I104, fur ucq btr tr|ttu Utr}}tut|iquu, uutrcrttt
t|torbtu.
tutt |ittu uuu tiut cut Htit btut|qtr btr
|t[uutu bt cutu Zc|mub obtr bou tiut|utu |tiutr
Tti|t bor uub |fttu jtbtm ur Utr}uu, btr btrtit
i|t, |iq iu bc orutut|tr bit|tr cu btu ccrtu
trbtitotutu uub u}ibtrcu |cuti|ituu
tiucubtr|t[uugtu u bttbtu. btr cuq tutt uoq
btr|uqtu bit ubtu, |o ut t tt, bit|t o||trf
irtr ti|titu 8tbturuub|ct tiuuutbt|u. Eit tuu
bc . . mit btr tcutuu, bc[ tiut %tiuuu btr
|tiutu trt uur btrjtuit cbtu fuutt, btr im|taubt
rt, btu Zc|mub iu btr dr|rcqt u |t|tu. Ruu
tut|t btr Zc|mub btr|qitbtut jbi|qt %uubcrttu.
it %i|quc i|t iu rtiutm tbri|q, bit Otmcrc iu
btr crcmi|qtu 8cubt|rcqt c||tiuc mit cIrti
qtu rmi|qtu, ritqi|qtu uub crcbi|qtu Ciu|rtu
|t|u cbt}c[t,rtub bitmittt|c|ttr|iqtuRommtutcrt
ututbri|q t|qritbtu |iub. c t uur btr|tui
m[i tuit i||tu|qc}t|tr ibt, bit bit|t Ercqtu
bttrr|qtu, |o rt bcmit btr r[trtu uiqt|bi|tu
C}|tut|iqftit bc drtti| btr btu Zcmub uum|i\
88
tmcqt. dub |t|b|t bit tuitu i||tubtu tdl
rt mcu
uiqt }r u[tubi, bc iutu bit uottubitu iuutrtu
Gorcu}tuutu bc}r }tIttu, bit tit}trt tbtutuu
btr rcbbiui|qtu Ei[}iubiftittu bo0 cuu|q}tu.
c }iub cbtr c||t |ttrt Eitt|}tqttrtitu. %cu fcuu
|tr o| Ecft|tcrt |itbtu, tuu mcu uiqt Cuh|q,
uub mcu fcuu b|tu btr|tttu, tuu mcu uiqt Hor
ti}q btr|ttt. C irb o| ftiutu tbcuth|qtu
Cri|ttu tben, btr |i uiqt ucq btr Euttriqtu
ibt|btr}tuu tiu i|b |tiut O|cubtu mcqtu
fuutt, uub ir trbtu bit trmcui|qt Cbbc out
tbtuftu iu btr btr|t[uu btrtubtu, um uu|trt
Siubtr btut|qt t|tcu|qcuuu u |trtu, out bc[
|it uuu c|tuorbi|q |trutu m[ttu.

Otucu |o trotu
ir uu cuq bc Htqt utmtu, btu Tc|mub uub
[tiut Utrtrtr u bturtti|tu, cbuItutu uub u bt
fm}tu, tuu ir cu} Oruub tiutr t|iqtrttu btr
|t[uu Uu}}c|}uutu}iubtu, bit btuuu|trtu}rtmb obtr
}tiub|iq |iub.
Ciut cubtrt tct i[t cbtr bit, ob ir mit btm
bor|ittubtu jbi|qtu Eqri}ttum irf|iq bc cut
Ot|t[ tr}c[bcr cbtu, obtr ob uiqt, it u c||tu
[tittu, bc cu btr Uu|tuu bt Ot|tt tcrbtittt
urbt, utbtu btr t|qritbtutu cuq tutt uoq tiut
mub|iqt uub bctr |tiqttr ttimuc|ttubt 8trt
tiutr|u}t. C ibt ubtu, bit t bt|trtittu, tbtu|o
it t t|qt ibt, bit t utbtu obtr cubtuttu. So
|qrtibt btrjbi|qtotut cbibo}}mcuu.*1
,C i[t bijttuoqftiuttftr|qitutu, bcbit|t
cUtmtiu i|titu Ht|iiout|t[t iu tiutm tiuitu
*1 ir. iabtb Soffmann: e Sdutdan arud, erltn
1885 s. 81 f.
39
Robr brtrinigtr, unb brt Hcbbinrt i[t bcrt in birIrn
[IIrn cu[ bir mnbIqr ntrtmti[ung [rinrt Vrttt
( ,Eqimmu[q" grncnnt) cngrmir[tn, bir im bri brn
cItriqrn Nrinung0brt[qirbrnritrn bir [t bir tc
i0 giItigr n[iqt mittriIrn. ir nt[qribungrn rinr0
Hcbbinrt0, brt bir[rt ntrtmri[ung rntbrttr, [inb [t
brn gr[rr0ttrurn ubrn unubrtI[[ig." Eo mrnig
cI[o bir [tcgr ncq rinrm grrimtn r[r brt ubrn
bon brt Qcbau mri[rn i[t cuq bir ,totofor brt
ri[rn bon _ion" |trrn jc noq rutr cI0 rin [t [ir
q|t unbrqurmr0

[tcgrriqrn bc jrbrn[cII0, um
un[rttEtrIIung au inrnnoqmritttu fItrn,btcuqrn
mit bir Ortmutung [oIqrt rtimni[[r niqt mrt. Nit
ott unb ct cbrn [ir un0 u rinrt boq ttqt
grmcq[rnrn tfrnntni0 brtoI[rn. 0 grngt un0.
. ncIt
rt im [oIgrnbrn cngrgrbrr ncIt brt tcftctr
gU nut cnbrutung0mti[r.
I. Ertc im = Eccttn
1. ttcqot = ,Etgrn0[tqt"
2. rc = ,dt" = [rIbrdr
3. cmmcj = ,mti[rIc[tr0"
4. iIcjim = ,mtIrtIri"
. Eqtbiit = bc0 ,Eitbrntjct", in mtIqrm brt
obtn niqt brctbritrt mrtbrn but[tr = dcjct
6. rtumot = ,tbrn" = bir trbung ~ bir
bgcbt cn bit tit[ttt
7. Ncc[tot = btt rt[tt ,_tnt" bon brt tntr
[t bir Vrbitrn
40
8. 9aafet Sdeni
=
bet "ateite 3ent"
9. alla
=
"eigabgaoe1'
10 . .tla
=
"Iotaut" (bet ume)
=
bteijtige
Sdonaeit junget ume
1 1 . iffutim
=
"Ctftlinge"
=
atbtingung bet
Ctftlingsftdte
nfang : nbtoglno
=
3tittet (Seine teligi
etotifde egtiffsfpieletei )
II. 9oeb " efte
1. 6dabbat
=
.. ebote bet . bie 6abbattue"
2. Ctubin - "Ietmifdungen"
3. effadim
=
"affafeiet"
4. 6ddalfm
=
"Sdefel"
5. oma
=
"Ietfnungtag"
6. 6uffa
=
"Ste"
=
.aubtenfeft
7. om tob - .,eftag"
8. 9ofd afdana
=
"9eujat5feft"
9. %aanft
=
"aften"
10. megiUa
=
"9olle", ba bibltfde uc <ftet
11 . moeb fatan - bie "3tifdenfetettage"
12. [agiga - "Seftfeiet'1
111. 9afdim
=
itauen
1. eoamot
=
".etitatee" - bte flictee bet
finbetlofen mitte mit bem Sdtaget
2. setubbot
=
"Cfeotiefe"
3. 9ebatim
=
"elbbe"
4. 9afit
=
"bet ottgeteite"
5. ttttn
=
"6deibebtiefeu
6. 6ota - "eebtudsbetbdtige ltau"
7. sibbufdtn - .. nttauung''
41
IV. 9efifim = Scben
*
1
1. aba famma = "Ctfte fode"
2. aba me3ia = "9ittiete fotte"
3. aba batta = "ete fode"
4. 6anfebtfn = "etictfof"
5. 9aUot - "6clge"
6. 6cebuot = "6crte"
7. @bujot = "3eugniffe"
8. 9'oba fata = "Qtenbienft"
9. ftfe 9fOf = "(tfce bet matetM
10. otaiot - "@ntfdetbungen11
V. sobafcim - feiligtmet
1. 3ebadtm = "6clactofet11
2. 9enacot = ,,Seifeofet"
3. Qfullin = "9idtgefeiligte"
4. ecatot = "@tftgebutten"
5. 9tacin = "6ctungen"
6. emuta = "ettaufdung"
7. Setitot = "Wutottungen ''
8. 9eUa - . "metuntteuung an Qefeiligtem"
9. amib = "ba tglice tanbofet1
10. 9tbbot - "9afe" (bei emel)
11. sinnbn = "mogelneftet" = aubenofet
VI. efatot = 9einfeiten
42
1. selim = "Qette 11
2. Qfalot - "3elte11
3. 9egatm = "Wusfat"
4. ata = "tote Suf"
5. afatot = "9einfeiten"
*1 a eigentde 8ibU:, Sttaf" unb tettaltungtted.t.
6. %ifdot
@
gg cuqbbtt"
7. HIbbc
@
,Ruttiutit"
8. %cq|qitiu
@
,bc durtiutittu Otrrtittubt"
9. Ecbim
@
,bitmit uurtiutm |u||t tc}ttttu"
I0. tbu| jom
@
,bit durtiutit bt||tu, bcr cm
c tiu cuqbcb tuommtu", (uub bi um Eouutu
uuttrcu uoq uurtiu b|tibt)
II. cbcjim
@
,Qubt"
I2. dfiu ~ ,Etit|t"
2. u u e i t e r u n g tn b e f 1 6 tr lt e |tt u n o
c) %ibtc|q u ub S ommtut c t e
%it btm um 500 u. . tr|oIgttu W|qIu bt0
c|mub cr o|bc tirut|iqt t|t[ btubtumm0
iu tiut cb|q|it[tubt orm tbrcqt, tuu mcu |tiut
du}orm |o bttiqutu m, uubtr|qht[bct |mbtItt
cbtr bit Cut||t |tiutr Uua|tuugtu tittt. Uu btibt
t|tcubttt bt0 c|mub, cu bit c|cqi|qtu, c||o bit
tituthq rthiou0t|t[hqtu, tbtu|o it cu bit cggc
bi|qtu, bit tr|tubtu, t|tcubtti|t |q|o||tu |iq nti
ttrt um}curtiqt Rommtutcrt cu, bit |t[ttrtu, bit
ccbi|qtu Uu0Itguutu, |tt||tu |iq iu irtt om
c|a utrt Uu0}ruutu ur titut|iqtu ibt| bcr,
uub bt|oubtr um tutcttuq, btu [u[ qtm
%o|t. r uc|t irb immtt cbtuttutrIiqtt un
[u |q|it[|iq u btu ritut|iq fcbbc|i|ti|qtu %ttftu,
btr bit tittt uuttu uoq Htrt0 gt|cgt nirb. it
43
borfcbbc|i|ti|qtu ccbi|qtuEqri}ttu, b.. bt}on|tta
bit bia um I0. cruubtrt tut|tcubtutu, }c[t mcu
uuttr btm|t|btu Hcmtu nit bit }rtr im cImub
t}cmmt|ttu Ciut|}tdt u|cmmtu, um|iq Nibrc}q
(NtqcI Nibrc}qim, ,Uuabtutuu
ff
,Eqri}t}or
}quu"). it iqti}ttu uuttr intu |iub %|brc}q
rcbbc u btu btr|qitbtutu qtru No|t, bit triftc
bta H. Rccuc, bit idt (Rcitt|) bta H. C|it|tr unb
bit btr|qitbtutu Ctijot (UIcbttt), bit iu c|cbtti
|qtr Htitu}o|t btr|qitbtut tr|outu uub iut iu
u}i ofh|ti|ti|qtr (ttimuiafrmtri|qtr) cr|ttI
Iuuati|t btcubt|ttu. ca btfcuutt|tt bou iutu i|t
bca Ctijot bta H. fibc. Ciu um}curtiqt Ecm
mt|trf btr Nibrc|q8ittrctur i|t btr c|fut
Sqimtouicua btrNittt bta I2. crunbtrta.
r bit utrt Rtuutuia btr tc|mubi}qtu Ot
|t[tabt|timmuutu miqtitr |iub cbtr bit c|cqi}qtu
Rommtutcrt, bit bia tit iu bit Htutit iutiu cut
|tt nurbtu. c |iub bor c|Itm bit ,Qc|cqot"
(c|cqi|qt Rommtutcrt) bta H. |ccf btu cfob,
tucuut UI}c|i , cua [t iu Ncroffo, btr II03 bti
o|tbo iu Ecuitu |tcrb. Eit |iub bit ruqt btt
|cni}jbi|qtu Qc|cqc}or|quu. Htbtu iutu |tt
btr ,U|qtrt" bt H. U|qtr btu tqit| (fut Ho}q
tucuut, tb. um I250 cm Htiu, t|t. I321 iu
o|tbo). ita trf tut|t

bit Crtbui||t btr Qc|c


qc}or}quu btr ubtu iu tut|q|cub uub [rcufrtiq.
Nit bit|tu uub u|iqtu um}curtiqtu Rommtutcrtu
ct |iq, it ir |ttu, bit c|mub}or|quu bou
cbp|onitu - iu c||tiuc cttt |it }qou Icut
cu}trt - Io

t||t uub iu t|tturoc |t|b}tubit


Crtuui}|t trborgtbrcqt. tuitr btbtuttnb |inb
bt Rommtutcr bt tqct btu |qtr, btr
44
S qt}ctc| bt Eqt}tt| Qormi[, btr ( e tr mt
}cri m bt trud)cm btu %t|quI|cm (um I334),
btr tror cmmor bt brccm Ecbbc (t|t.
1500), u. c.m. -
Gou c cubtrtr t|ttuu |iub cbtr bitr
cubtrt Ot|t[tantrft, bit btu Gtr}uq mcqtu, |iq bou
btr dubtr|it|iftit btr tc|mubi}tu TiIu}|iou u
bt}rtitu ub btu Eto}} fIcrtr u orbutu uub |t|b|tu
bitr u ruitrtu. Eit uuttr|ctu itrbti btr tr
ruu mit btr bcmc|a im btub|cub tn}qtubtn
i|o|opi|qtu Oti|ttac|tuu, bit bc tcu|tub crt
c|tt Crbt bta ritqi|qtu Ttuftt ri|tott|t mcr.
Oritqi}qta Tt|tu cttt }iq jc }qou |t|t|cmtr Uti}t
bti btr b}c|}uu btr Otmcrc t|ttub tmcqt. EtIt
|cm bcr bc i

}o}tru, c|a jc trcbt, mit ir|ctu, bit


Otmcrc tiu ,_cuu" ttu btu t|Itui}qtu (}t
ritqi}qtu) Ciu}|u[ bcr|tt||tu |oI|tt. c iubtrtt
jtboq uiqt, bc[ bit mortr bit u[trt orm cb
|tittubtu Ttuftu btrucmtu, nit |it |it iu btr
Tic|tftif bta EoIrctta bor}cubtu. btr mc mcr
cua btm fri|tc||f|crtu rct uub utmort}it| btr
ro[tu ritqi}qtu i|o}otuuttrbtuni|b ct|u
btu ubtu btr Hcbbia tnorbtuI Hiqt cubtra iug
t5 btu |ttrtu Rommtutctortu, btrtu oritutc|i}qt
Ttuftu iutu, im ro[tu t}ttu, cuq uur bit tm -
muua|o|t Rtbtutiucubtrorbuuu bou

Otbcuftu
}|itttru tr|cubtt, btutubctr bit uqtbo|It tbcufIiqt
duttrorbuuu, nit|it uorbi|qtm tuftu tiutt,}rtmb
b|tibtu mu[tt. rt b|iqt,

tiut Ep|ttmctif bt
tc|mub||qtu Ot}t[ta u }qc}}tu, i}t iutu bctr uur
m ti| t|uutu.
Ttr tr|tt iu btr tit bou |cubo||tr crbtittub
Rommtutctortu i|t u|ti btr ti|ti btbtutr|tt.
4
%o[r brn Ncmon (9 c monbr 0 , grb.1135 u
0otbobc n Ecnrn, gr[t.1204 brRcto). Etnr t
ncmrn, ,,btt UbIrt btt Encgogr", btt ,mttr No[t"
rugtn bon btt Uqtung, t tt bt [rntn Etcmmt0
btbttn gtno[ unb noq gtnt[t. rn Qcutmttf,
N[qnc otc ( ,%tbttoIung br0 t|tt0"), mt
rnrt Un[rIung cu[ [tnr 14 (rbz. jcb.) qrt cuq
cb qc[cfc ( ,Etctfr Qcnb" ncq 2. No[r 3, 19) gr
ncnnt, [t gIrqrtg rn Nu[trt jb[qct[totrI[qrt
notbnung. UI0 _mrd [rnr0 torn %ttfr0 gbt
Wcmonbt0 cn, bc n br[rm br ,mnbIqr otc
grotbntt unb jrbrtmcnn ugngIq [r, unb mcn frn
cnbrtr0 Wttf ut Uu0fun[t brt rnr QcIcqc mtt
rtbruttn ntg cbt. " 0 [oIItt cI[o rnr br
N[qnc [omoImrbrbonbrncngr[rrnbrn Lrbtrtn
rntmdtItrn r[rt0br[tmmungrn cu0 brm cImub,
brt Nbtc[q unb btn ommrntcttn [tnrt rt um
[c[[rnbr cb[qIr[rnbr EcmmIung [rn. r cIIrm Un
[rrn nb rmqt, bc0 rt grno, ct [rn %rtf
cbtt nqt cgrmtnUnrtfrnnung [nbrnfnnrn. Ncn
mct[ m bot, bc[ rt u Io[o[q unb u rgtn
mqtg botgrgcngrn [t, unb mcn brtm[tt bt c[u
[tf, br Unrncnbtttrung btt cIIo[tn ttqtIqtn
nrI[IIr, mt [r brt cImub bttrt unb mr [r
Ncmonbr0 gIcubtr, m Un[qIu[ cn [tnr gtrq
[qrn OotbiIbrt, ugun[trn gt[rtrt _u[cmmrn[qcu
brtrnrtIqrn u fnnrn. Ncn ct m btgrn brm
Ncmonbt0 bon nqtjb[qrt Ettr tnr m OrtgIrq
u btt bIqrn jb[qtn Uu[[c[[ung gt[rtt uIb[cm
ftt n tug cu[ br c[bot[qt[trn grgrn Rqt
jubtn ncqgt[cgt. %t mtng bc0 mtfIq brt [cII
[t, mttbrn mt cn Qcnb bon _tctrn m mtttn
tI br[t0 uqt0 [t[tu[ttIIrn tIrgrnrit cbrn.
46
iefele bfict kie 9aimonibe berfolgenb, aber
beffen Oegler einer aHau groen Unabgngigfeit bon
ber bediefetten Salada bermeibenb, betfate 150
agre nad igm afob ben fcer feine r b a :u t t m.
Seine Qinteilung in biet der ift fr bie folgenben
agrgunbette fr aHe fic an ign anfdlieenben som#
mentare, auc ben Cculcan arud, gltig geblieben.
n Iogifcer SUargeit ftegt fie allerbing ber be 9ai .
monibe nac. mie fein mater fcet ben ediel
(gen. 9ofd f. o. ) fdeut aud er fie bot 9euerungen
unb gibt bie Saungen in urftnglider eftalt. a
bie :urim aber feine genaueren .uellenangaben unb
Qtluterungen gatte, macten fic biele baran, biefe
sommentare au fdreiben. iefe 9iefenarbeit rourbe
aber erft 200 agre fpter geleiftet.
o f e g s a r o (geb. !488 in Spanien, geft. 1575
in Safeb in alftina), gab au jebet Stelle bet Zurim
bie Zalmubquelle an unb ber0eicnete baa alle n .
fidten, bie bie in etract fommenben 9abbiner eft .
europa rgrenb ber aroeigunbert alre feit bem obe
afob ben fcet geuert gatten. uerbem, unb
ba war tictiger, berfucte er fr immer feftaufteiien,
roa im gegebenen Oall bie Salada fei. Qine folce
uneingefdrnft gltige religionredtlice morfctift au
geben, gatte ber :almub ja befanntlid lufig bet
mieben. saro ging lierbei allerbing ttifc jbifc,
b. g. unfcpferifd unb mecanifd, bot. <r berlfid.
tigte bot allem lfafi, 9aimonibe unb fceti unb
nalm, falls fie fie riberfpracen, unter ignen eine
bftimmung bot. enn atei gegen ein ftanben,
fo tat bie 9einung bet beiben bie Salada. a Ufafi
unb . 9aimonibe bie mettretet fpanifdotientalifcen
9eligionredte taren unb al folde meift berein .
47
|timmttu, fcm bcbti bit [rcu|i|qbtut|qc uub bit
|tit btm I. cruubtrt immtr iqtitr ntrbtubt
o|ui|qt ubtu|qc}t uiqt u irtm Htqt. Uou bitltu
u3[tt||uutu cbt|ttu, ncr bc Utrf bt Rcro,
bc tr tt olt ( ,cu3 olt'') uaurtt uub
ubt|ltutr|tt||uu trtiuubbrti[i crt tbrcuqt
cttt, bit r[tt Ecmm|uu bt jbi|qtu Ht|iiou
tlt[t btrcut. ub ti| lit |o ro[ ar, or
|it [r bit rcfti|qtu tdt btr rcbbiui|d)tu Htqt
|rtquu fcum uoqbrcuqbcr. Eo tut|qIo[ ||q Rcro,
|t|b|t cu3 |tiutm um[curtiqtu Utrf tutu u!u
tru|tt||tu, btr uur bit bou im [t|tt|tt||ttu c|cqt
|qtu Uorlri[ttu um[c||tu |o||tt. Eo tut|tcub um
bc cr I505 btrEqu|qcucruq.
b) t r Eq u | qc u c r u q
) I|tmtiut0
Equ|qcu cruq btbtuttt btr ,totbuttt i|q"
(ucq t|tfit| 23, 4I), |o||tt c||o tiu btutmt3 Nittt|
}r bit Hcbbiutr |tiu, out |iq burq bit |cuti|itu
utiucubtr|t[uutu bt3 c|mub uub |tiutrRommtu
tcrt iuburqu|tu u m||tu, bit tu|iqtu ||t
irtr rci3 |qut||u tut|qtibtu. Eit brcuqttu b|o[
uu|cutu. ,q cbbtmuqtbtuitt| ,Otorbutttr
i|q'' , t btrjtuit, t|qtr t3 |tubitrt, c||t utu
bou [tiu ubtrtittttu uub cu3tnIttu Vtdtrbi||tu
iu i|)m cu}tti|qt [iubtt", |ct o|t Rcro iu |tiutr
titutu Uontbt, uub tbtu[c||3 bort [orbtrt tr, btr
48
Equ|qcu cruq |o||t c||mouct|iq bom u}au bi um
Cubt itbtrc|t uub |o, c3 bti btm }cbt|c}ttu Ot
bqtui3 btr Critutc|tu uiqt |o uum|iq |qtiut, cU
mli| cu3tubi t|trut trbtu, bcmit ,bc3 Ot|e[

|t3 Qtrru bo||fommtu |ti uub t|u}i trbt im


Nuubt jtbt3 ubtu.'' Ttr Equ|qcu cruq tUI c||o
au c|3 ,|a3 Ot|t[ bt3 (trru'', c|3 tt|iqt3 tbot
gtuommtu trbtu, uubtri}t cud) |ocut}ttu orbtu.
c, tr |oUt |ocr tt|iqt C}}tubcruu |tiu, btuu ic
t3 ti[t, |ti t|iq tiu Cut| tfommtu, um mit im
bit rctu btr c|cqc burquutmtu. Ooh cbc
bcbti ti t|tr trcu3t}uubtu, uub Rcro cbt |it
|o}ort btritit. Titu}t|bcrftitbit|t5Wtrft5utbc
iubt||tu bcq uiqt |o fritif|o3 iutuommtu, it t5
mit cubtrtu u}t|bcrftit3trf|ruutu mituuttr btr
c|| cr. it Hcbbiutr cu3 o|tu bt|oubtr5 rttu,
it |it t3 |qou cm d o|t (|. o. ttcu cttcu,
bc[ bit iu btu uorb|t|iqtu 8ubtru tutidtIttu
Htqt3uormtu uiqt tutub btrd|iqtit crtu.
Rcro3 (cuttutr iu bit|tr tit|)uu cr btr Rrc
fcutr Hcbbiutr ||trI t5. Cr btr}c[tt u btu tiutI
utu crcrctu bt3 Equ|qcu cruq umtduutu,
bit bou uuu ou bti jtbtr u3cbt bit|t5 %:dt5mit
tbrudt urbtu. it|t umtrfttutu (Qcg c, Ntr
c| (acot) ucuutt tr Ncc, bc5 ,,i|qtuq" u
Rcro3 ,Otorbutttm i|q", btr c||o out bit|t5 Ti|q
tuq |iq uur q|t uubo|||tubi bcr|tt||tt. Eo |iub
bit Qccot bt5 ||trIt3 tiu uutrtuubcrtr t|tcubttiI
bt3 Equ|qcu cruq torbtu uub trbtu, tuu Jit
tiut bntiquu btrur|ru|iqtu c||uu tutc|ttu,
immtr tmtiu|cm cut}rt. C5 btr|ttt |iq bou
|t|b|t, bc[ bit Euqt um Rommtutitrtu |iq uuubtm
Equ|qcu cruq ucubtt. Tc[ cbtr bit cI bit[tt
4 iafoit ie runblagen :J aimub
49
.ommentare, bie bann natrlid rieber fommentiert
rourben, bis auf bieqig anerfannte Werfe angeftiegen
ift, bie fufig, rie 3 . ber e e r l a g o I a , ber
"runnen bes <ils", mit bem 6duldan atud 0u=
fammen gebruct werben, bereift bod bie groe e=
beutung biefes Ieteren. .. ie 9einung bes 6duldan
arud bar. bes iferles rar bon nun an efe.
ir finben in berfdJiebenen Werfen bes rabbinifden
Sdrifttums bies ausbrclid feftgeftellt. " *1
er almub rar nun alfo burd ben Sduldan
arud, renigften in ben uns oefonbers angefenben
nbern 9ittel . unb .fteuro\(s, in ben sintergrunb
gebrngt roorben, aum minbeften roas bie ra!i bes
tgliden eoens angelt. rt bie genaue egrnbung
ber einaelnen 9edtsborfdriften olieo er natrlid bie
einaig magebenbe .uelle. araus gelt fdon {erbot,
bq fie bie ro!rJl bes Sduldan arud bon benen
bes almub nict grunbflid unterfdeiben. Unter .
fdiebe im weiteren Sinne oeftefen natrlid bod.
So lt ber 6duldan arud alles oeifeite, ma nur
nod gefdidtliden Wrt gatte, 3 . alles, ra fie auf
bie Sefaftigfeit bet uben unb auf ben Sult im
em\el oeaog. <r entflt feine feologie unb feine
S(ggaba meft, fonbetn ftellt nur nod ba nacte
efeesgeri\\e bes almub bar. iefes efe nun
aber rar gana fdarf gerausgearbeitet rorben, unb
befonbet jene eftimmungen, bie fie auf bie 9idt .
juben oeaogen. a im almub nod auf jene 3eiten
aurcgeffrt rerben fonnte (nidt etra mute), als
fraei nod felbftnbig rar unb {usnafmebeftimmun .
*1 l. sf<elnorot\: Sie ntfteung be Sduldan
arud, 5en 1915.
50
gen fr bie in feinem anbe Iebenben (remben ges
troffen fatte, ba tuurbe burd ben 6duidan arud
betuut als gegen bie Ilfer getidtet, unter benen bie
uben alS jte lebten, ettuiefen. ie fitenge Unterfdei"
bung bet moraliiden fiidten gegenbet ben Iolfs=
genoffen bon benen gegenbet ben (temben, bie fittlide
9llinberbetuertung bet 9idtjuben, ifre 9edtsentflei=
bung, bas ebot ifrer tuirtfdaftiiden musbeutung unb
ber au bertueigernben ebensrettung, fuq bet giftige
rembenfaf, ber aus bem 6duidan arud ftntdt,
mact ifn au einer unfdsbaren Qrgn3ung bes iu
feiner Unberfidtricfeit nidt immer fo beutiiden
aimub. Sonnten beffen merteibiger ben aiietbings
nidt fdfaitigen 9liiberungsgrunb fr fie geltenb
maden, ba in ifm fid ja fufig auseinanbergefenbe
9lleinungen tiberfpiegelten, fr ben 6duldan arud ift
aud biefer Qintuanb bon borngerein finfllig. Sier ift
eine einfeitlidJe ront bes ftarren 9abbinismus, fier
gibt' s nidts au beuteln, fiet fteft ber ube in feinet
gan0e 6d)nleit ba. Unb bie tueiteren musfftungen
terben 0eigen, ob es ben atfad)ett entfpridt, "ba
ausnafmslos aiie merbdtigungen unb Qefdimpfun
gen, telde gegen ben 6duidan arud geridtet tuetben,
uon Sal unb Qstilligfeit eqeugt, bon Ietieum,
bungsfudt genfrt unb grolge3ogen, uon trtum unb
Unfenntnis aufgenommen unb betbreitet tuorben Hnb.
9idt ber geringfte 9afel bleibt tm [araftet unferer
9abbiner faften, tuenn biefer [faraftet im flarcn
idt ber [afrfeit gefdaut tuitb. 4 1 *1
r unfere Qetradtung bes Uefens ber talmubi ,
fdJen efee terben tuir nun ben :almub als bie
: 1 ;r. iabib offmann: ;e Sdu!dan arud. 2. uff.
mernn 1894. s. 1 80 f.
61
gtunbiegenbe tlenntnisfdtift fenuett, bie et tro bes
6duldan atud geblieben ift ; biefen terben tuit aur
rgnaung eranaieen, tenn feine nfrungen flatet
ober fdrfer finb. 6dlielid terben, tenn aud feiten,
3itate aus bet 9ibtafd unb ben sommentaren gefo"
ten tetben.
) nalt
. t a d d a i i m (Ser eg bes efens)
(21 sapitei mit 91 atagrapen) *1
o t e b e a (ere ber eiseit)
(85 sapitei in 4O8 atagrapen)
Q o f d e n a m i f d p a t (6dilb bes 9edts)
(29 sapfte! mit 427 atagrapen)
f e n a e f e t (Sas <eredt)
(5 sapitei mit ! 78 atagtapen)
9ander einaeine atagrap ent'it fet tiele
Untetafteilungen (9ummern; 3 . at .rad dajim
!28 beten 42, ore bea 27 fogar 8! , anbete
atagrapen tiebetum entalten nur eine mummet,
bie tenige .eilen umfat. - Sie .ufe (Sagaot)
bes ffetles fteen enttebet in fleinerem Srud inter
ben einaeinen 9ummetn, auf bie fie fie fe3ieen, ober
mitten in biefen, nur ton siammetn eingefdIoffen.
Ser 6duldan atud madt ben metfud, ben Stoff
bes 9almub fetfidtlid 3u gruppieren . . <t otbnet alfo
*1 Ian ft ben Sduldan arud imme-r an nad ben
atagtalen unb 'beten etatgen Unteta&tetlungen, alfo
. 5. "Otad dajtm 111 obet ",ote 'bea 142, 1011
52
btu ucItbtr|biqti|ttu Trcftcttiu|tiut bitt qtt
tiu , t3 btcubt|t bctr .
Crcq qc|im bit rcftctt trcqot, Ecbbct,
Notb, ccuit, Ho|q c|qcuc, omc, om ob
uub Euffc,
ort btc bit rcftctt bobc |crc, Htbcrim,
Hc|ir uub tc,
Cpo|qtu cmi|qct bit rcftctt Ecutbriu,
orcjot, cbc fcmmc, cbc mtic, cbc bctrc,
Cbtu ct|tr

bit Cttrcftctt tbcmot, Rttubbot,


Eotc, Oittiu uub Ribbu|qiu.
ti btr ubtr|iqt|iqftit bt3 c|mub uub btr
mtqcui|qtu Urbtit3ti|t bt3 o|t Rcro i|t bit Cin
orbuuu cbtr uuruuurtiqtub ub obtr[|qIiq gt|uu
tu.
3. 9 a b b i n e t t u nt
Tc3 i|b, bc3 mir uu3 bom c|mub, uub bcmit
bom jbi|qtu Tt|tu mcqtu no||tn, mrt uiqt bo||-
|tubi, mtuu mir |tiut Gtr[c||tr, bit uu[t btr
Hcbbiutr, bcbti btr[tu, bit|t uu}t, bit burq bti-
tcu|tub crt bit ti|titu uub mt|t|iqtu rtr bt
ubtutum3 |tt||t. m ,crtu iqt btr Tcrtit',
|bit t3 Tr. o[[mcuu (|. o. ) ur tbiuuu mcqtt,
|o||tu mruu3irttriu|iq|tituuuirtuTt|tuug
bttrcqttu, uub ftiut cubtrt Out||t |ttt uu3 bcbti ur
Gtr}un, bit ubtr|||itr|tiu fuuttc|3btrc|mub
|t|b|t.
53
in roirflider Unterfdieb 3tuifden ben 9aboinern
ber taimubifden opode unb benen neuerer Seiten fei
babei oorausgefdict : Sie ben bie efrttigfeit meift
im Webenberuf aus ; ifren ebensunterfart errerben fie
auf anbete Weife, faUs fie nidt burd ift mermgen,
unb fie verfgen fufig bet ein betrdtrides, bon
9afrungsforgen foroiefo befreit finb. ie feitfamften
erufe ober (rroerbsformen finben fie unter ber
langen 9eife bet almubrabbiner. a gibt es 6dfer
unb 6dmiebe, otengrber unb iiadsfnbler, 6dif"
ferfnedte unb atriarden, sorbfled)ter unb agelf
ner, Weber ttnb ibeiabfdreiOer, rmifde oliaei
fpiel unb efemalige 9uber, metieumber unb Sul)l .
ter. ebor rotr aber ifre im umgefeftten merfltnfs
3U ifrer geiftigen zbeutung ftefenbe nmafung unb
setrfdfudt betradten, rooHen rir ifte erfnlidfeit
nod ein renig unter bie upe nefmen.
"tei faffen einanber ; bie Sunbe, bie Sfne unb
bte Sauberer. mande fgen nod finau: bie Suren unb
bie (ibifdJen) eiefrten in abtlon. " (effadim 36)
a nun Saf Uarer fieft als iebe, fo fat ein freunb
Iieet 9abbi feine erufsfreunbe, bie farifer, mit
folgenben fieben, burdaus 3utreffenben Qfarattereigen"
fdaften abgemalt (6ota 22b) :
"ie 9abbanen lefrten: (s gibt fiebenerlei fart
fer : ber fidemitifde farifer (ber nad ber Sanb:
lungsreife 6idems oerffrt ; biefer Iief fid aus
unlauteren ereggrnben befdneiben
*
1 j . mofe 34]) ,
*
1 :tefe Seraffetung idem! i ftigen gan0 unfe
grnbet. :te Seftet gatten feine lefdneibung bedangt.
:le barauffoigenbe Sanbiung!teije 'ier 'eiben lne 3ofoft
ift ein tt.ijdet iall fdam!oiet jbifdet merrtereL
54
btr |q|ctubt cri|tr, btr bit [t cutiucubtr
|qlt (oc tr mit btrtritbtu bt|qtibtutu, f|tiutu
Eqritttu tt) , btr b|ut|c||tuot cri}tr, btr bit
Tuot mit |ut bt|qmu[t (bc tr, cua ttuqtUtr
Eqtu, tiut rcu cuu}ttu, mit t}q|o|}tutu Uutu
t| uub mi| btm Raj ttu tiut %zub |t.[t , btr
r|trcri|tr (btr tfrmmt uit tiut r[trltu|t
tt) , btr |tiutr }|iqt ucqfommtubt cri|tr (btr
|ct, bc[ taftiut }|iqt bt, bit tr uiqt tr[||t) , btr
cri}tr cua Litbt (btr Oottta Otbott um tit|iqtu
Louta ui||tu |t) uub btr cri|tr cu urqt (btr
cua urqt bor Oottt Etrc[t |tiut Otbott .ur
u[tr|iq |t).
ff
Eo |itt c||o bit tiut Eortt btr ti|t|iqtu rtr
cu , uuu u btu cubtrtu. it |qIctu uiqt |o Itiqt
bit Uutu uitbtr, tuu |it tiut rcu |ttu:
,H. W tir }|ttt btr bit Eubtr u |ohtu.
Ciuta cta tr|qitu im btr Ectcu iu Ot|tc|t tiut
Ttibta jtu|tit bt |u|}t. c cbtr bort

ftiu cr
tu mcr, |o ucm tr tiutu Etrid mit tiutr 8cttt uub
uo||tt iubtrttu. |a tr cbtr bti btr Q|t bta
Etridta ucr, btr|ortr (cuaUu|t 7) bit Lu|t ucq btm
Ttibt. tr Ectcu rit} . Trt uiqt btr biq im
Qimmt| cuatru}tu. Otbt cqt cu[ H. tir uub |tiut
orc, |o mrbt btiu Iut b|o[ ti [tuui trt
|tiu.
1
1 (Ribbu|qiu 8Ic)
it}tr H. tir, btr um I9 [. |btt, utbt
tiumc|, uit Ubobc |crc I8cb btridttt, bou btr rmi
}qtu trot mttu ota otm ubtu jc t|u}itu
Gtrbrtqtua btr tcmttubt|ttd)iiu }ttdbrit}|iq btr
}o|t. crau} }|o btr Hcbb| uub btrttdtt }|t
cuatrtqntt iu tiutm orbt||. Cr iu uiqt uubtort
55
bcbou. tr rott C|ic fcm q[t|tlb|t uu

umcrmtt iu iu Ot|tc|t tiutr irut.


uq H. fibc btu o|t tutfcm trcot oq
mit Oottta Qi|}t uliqtu [c||tr|dtu ot Ectcua.
(Riobuqiu 8Ic) r|ru|iq Utirt, cttt tr }iq
burq bitQi|}t |tiutrrcu otm Ot}t[t|tuoium trtbtn
uuo mcr |ttr iu btu t|i[ tiuta bttrqt|iqtu Utr-
mtu t|cut(Rttubot02b). EtiuGi}tr im Etuoium
mcr otrcu ro[, bc[ tr uiqt uur |t|ut Gtr|obtt
bitruuomcui crtcu}oit Ct mcutu I|t[, ouotru
bc[ tr |iq euq bor btr r[ttu u}or|u|iqft|t uiqt
|qtutt .

,Ca miro t|trt, oc[ H. f|bc tct cbt . q


biu tiumc| otm H. ouc cu} oc t|m|id)t Otmc
ucqtcutu uuo cbt bou im ort| |ut t|trut .
q cbt t|trut, oc[ mcu tiut Totour}t uiqt ttu
u[cu ootr N|totrcu, |ouotru ttu Roro

u uuo
Eotu btrriqttt. dub iq cbt t|trut, oc[ mcu }iq
uiqt |tttuo, |ouotru |i[tuo tutb|c[t. Cbtu}o cbt iq
t|trut, oc[ mcu }|q uiqt mit btrrtqttu, [ouotru mit
otr |iuftu Qcuo cbmi|qt. | uuu ot i Eou im
t}ct cttt . Qc|t ou |o }rtq uuo uubtr}qmt ttu
otiutu 8trmti|ttr }tiu or}tu7 bc cb tr im ur
utort . C i|t oc Ott[ uuo i cbt ut| 31
|trutu." (traqot 2)
ro[uum[|tu t|utuu|t (Eqcbbct 67) unb
ot Eqrtu tiuta c||qtiot (Rc|Ia 8) fcm |tiut
Ett|t bti |tiutm oot ooq iu otu Q|mmt| (trcd)ot
0Ic). it}tr oo i|t bc u|rtqtub|tt cu |m. Cr
cttt otu u}|tcuo ot cr Robc, ot ,Eterutu
out", I32-I35 u. $. , ttu o|t Hmer tiIr|
uuttr|t[t uuo urbt bc}r iutriqttt. Eo i|t tr
tiutr ocr tuitu Nrtrtr otr uotu torotu.
56
Etiut Ecmm|uu btr
@
i|quc bitutt cIa Oruu

Ict
btr tc|mubi|qtu Ni|quc bta bou

I30-2I1 u. [.
Itbtuotu H tubc (cuuc|i ,btr ctticrq" rbtr
cRcbo|q
*
1 ,btr Qti|it", cuq fur ,Hcbbi'' t
ucuut). Ocu |o ti|i ucr tr |uo| uiqt. Rcq
Eqcbbct 30 tct tr tiutm Ncuu, btr |tiur [tcu
uiqt mit im tti|tu o||tt, Oi}t iu btu tiu. c
iubtrtt cbtr uiqt, bc[ tr tiu rtuub bt Rci|tta
Uutouiuua tut|tu |tiu |o||. r cb im utt Hct
|q|t , c|a 3 . btr Rci|tr im btr bt uubotm|
tu Oro[tu Homa ttca borf|ctt, }rtt iu Hcbbi
t|iq iu btu cutu uub ru[|t jtbtmc| btu rtcu
Htttiq trcua, um cuubtuttu, tr |o||t |tiut :utr
ucqtiucubtr tiut|u bt|tititu. (Ubobc |crc 0c) Nit
uuttr urbt tr cuq brti|t im ttubtr.
,Uutouiuua }rcttHcbbi .tac|b ttbitEouut
im C|ttu cu} uub im Wt|ttu uuttr7 it|tr |rcq.
Wtuu ta |iq umtftu btrit|tt, urbt|t bu bca|t|bt
t}rct cbtu." (Ecutbriu 9Ic) Ubtr tro[btm ucr
bit 8itbt ui|qtu btu btibtu |o ro[, bc[ btr Rci|tr
|iq trcbtu u Ecbtubitu|ttu truitbritt .
,tbtu c }|ttt tr iu u btbitutu, tr rtiqtt
im Eti|t uub rcuf , c|a Hcbbi |iq iua ttt |ttu
*1 Zrr ,NI||rr 8bo[\'' \[| '0rr 30. rb bcr 33 rb
0rr ,[qo| |I[dyn" [rrImurrnI. Zd I[| brr Hqgr0, 9r
[mbolI[q f0r bIr nqfung br rmlror0rn bvrq brn
frn[I|qrn 8nIg I 0rn Encn rrgl|ung 0brn
[oll. q 0rm u[ruq bt QoqgrbfrrImcurrr U
br luIn I[| [rIn Wl[ruq i 0ru|[qrr bcr[cung
,[q, nIq| urmIr, H mrIn, IIrt f0r mIq unb bc
mI| Ilrn Ittein, glrIqbIrl ucIqcn.'' Z | urry
nr| U b |[d;r, b 0Ic|rr rb [qon burq [rInrn
mrn cn Mr clmubrcbbinrr nfn0f| unb [o Mr Orbr-
|ung 0rr urcrrI [0r '0c0 [ubrn|um un|rr[tnIq|.
57
o||tt, |ttt tr |iq bor bca ttt iu uub |rcq u
im. Ettit cu} miq uub |tt biq iua ttt. it|tr
tritttt . a i|t uiqt |qid|iq, tiutu Rui |o tit
triuu|q[tu. tutr tuttuttt . c[ iq boq iu
btr ufu}titu Wt|t tiut uttr|ct }r biq }tiu
fuutt | " (bobc |crc !0b)
Cb bit|tr uu|qtrcum tiuta r[tucu|iuu|
torbtutu Hcbbia iu Cr}||uu tcutui|t, fouuttu
ir uiqt trmittt|u. c[ tr iu btu Qimmt| tfommtu
i|t, |ttt jtbtu}c||a }t|t (R:tubbot I03c-I04a) , |t|t
|ttt cu, bc[ tr

ucq |tiutm obt jtbtu Ecbbct


btub |tiutWouuu bt|uqtt. (c|. Nti||c 83 cb)
Hiqt iu btu Qimmt| tfommtu i|t c||trbiua btr
H. C|i|c btu Cujc, tucuut qtr (btr Ubtruuit).
rtrcb |i,cauuttrbtuHcbbiutruuiqtacu[trt
u|iqta i|t, ,tiutm uuftu|qtu Wcubt|" (Ccic
I5c) uub, ca |q|immtr cr, cbtitu rt|ii|tu
tbcuftuutu. u c[tt btr ,Qtiit" H. t.ba
(|. o.) mit btm tqttu c|ttt|tcmtutcri}qtu c[ bi3 iua
}o|tubt O|itb .

,qtr cttt tiut oqttr iu bitttrtr Rot urdt


|c||tu. Eit bct btu atricrqtu H. :ubc cRcbo|q
um 8tbtuauuttrc|t. |a tr irt bfuu}t tr}ur, |ctt
tr ro. 8tbt btuu uoq rut uou im7 Eit cbtt
|rcq. tuft cu |tiut Ot|tr|cmftit, uiqt cu |tiut
cttu| u|tiq }ur tutr bom Qimmt| uub um
ut|tt btu Rt[trnqttr. " (Ccic I5b)
H. Cic cttiutu Ncuu btri}ttt, btr btcutt
tt, |tiu Gcttr u |tiu (Eqcbbct 30). Cr uub

cr
Cccrc cbtu brtimc| ttutiucubtr t|qortu
(tbcmot 32), |o bc[ miubt|ttua brti c||qtibt u
btrtiqutu |iub. ro[btm cr tr bom immt| |o
8
btu|tit, bc[ iu |tiutu |cqa uit tiut Nottt ra
uub |tiu Utiu uit btrbcrb (u||iu 80c).
Ciu }tiuta ccr |iub cuq }o|tubt .
,H. bbc (tucuut Hcbbc) |ctt . m urim
fefte *1 mu[ mcu |o uiel tr|uftu, bc[ mcu u||qtu
,Utr}|uqt |ti Qcmcu' uub ,Otrit|tu |ti Ncrboci'
uiqt mtr u uuttr|qtibtu btrmc. Hcbbc uub H.
trc it|ttu u|cmmtu bc urim}t|tmcI cb, uub
c|a |it bttruuftu ucrtu, |tcub Hcbbc cu[ uub |quitt
btm H. trc bit t|t burq. m }o|tubt ct
}|ttt tr um Crbcrmtu uub bt|tbtt iu. m uq|ttu
crt |rcq tr u im. Nt btr Nti|ttr fommtu,
uir uo||tu u|cmmtu bc urim}t|t cbc|ttu. it|tr
trnibtrtt . Niqf jtbtr]tit g t|qitt tiu Wuubtr." (Nt
iUc 1b)
Ntrfrbi }0r tiutu gti|t|iqtu rtr i|t bo
uoI cuq bit.
,H. Rtqmc u }|ttt bti |tiutm Ciutrt}}tu i0
Etfcuib cuauru}tu. %t|qt rcu iU mir [r tiutu
c trtu7" (omc I8b)
btr uoq mtrfrbitri|t ta,utuu tiumobtrutr
Hcbbiutr bita Utr}crtu bcmit btrttibit, bc[ tiut
*1 tie taffa ur <tinn:rung an bie bfdladtu-ng
ber !gtter, fo Witb ba urimfeft non ben 3uben nod
eute our <rnnerung an ba furdt6are 5lutbab ge;eiert,
ba fie ftd r0mm, in abtlon auf efel r tlrem
Stamm ent{>roHenen Rnigin <fter im 9onat bar ang:
tidtet 3U afen. Saman War ber irer rber abtlonier,
Iarbodat 'ber ber 3uben. er babtlontfde snig te
fabero. en etidt ber btefe tolle Std gibt 'ba
5ud <fter. turtm ift augeH>rodenermaen ba {eft be3
StembenfaffeJ.
59
mo|ci|q uub tc|mubi|q |tit Ct ,cu} _tit" t
|q|o||tu trbtu fuutt. ca i|t riqti. a ti[t ..
im Equ|qcu cruq, btu ct} tr I I9.
,Ncu bcr} uiqt tiu Ttib tircttu iu btr Ub|iqt,
|it u tut|c|}tu, |ct mcu ir cbtr |tiq, bc[ mcu |it
uur cu} ti| tircttu i||, |o i|t ta tdcubt. " ca i|t
btr morc|i|qt rtibrit}}r jtbt Gtr}ruu.
Uuq bou H. Itc|cr irb t|trt, ,bc[ tr
ftiut Qurt iu btr %t|t urd|it[, mit btr tr uiqta
u tuu tcbt ttt. iu|t rtt tr, bc[ ta tiut Qurt
iu tiutm btr}tti|qtu Vcub bt, bit tiutu tutt|
bo|| tucrtu c|a Lou uimmt. c ucm tr tiutu
tutt| bo|| tucrtu uub rti|tt irttttu burq |itbtu
|||t. U|a |it bti|cmmtu crtu, tut}ur ir tiu
Tiuo. c |ctt |it . Eo tui it bit|tr Tiuo an
|tiut Ett||t urdttu irb, |o tui irb mcu 9t
C|tc|cr burq u[t (bti Oott) itbtr cu}utmtu. "
(Ubobc |crc I0b)
iu Equ|ttr |tiuta [tiqtua ar H. c u i u c.
r outt iu tiutm Qurtucu|t, mcqtt btu Qurtu
Equt uub c[tt |it iutu cu (:||cqim II3).
N|qtabt|totuitr cr e tiu 8itb|iu cta .
,H. tubc |cgtt . Uu [tbtm Tct |[t |iq tiut
Qc|||timmt (tiut Etimmt bom Q
i
mmt|) btrutmtu.
itcut Tt|tirb uur tcu Gcuiuc, mtiuta Eo
uta, trc|ttu." (Cu||iu 80c)
Tit bt|qtibtu irft bcttu |tiu tru}atuo||t,
btr Equ|ttr oqc u c u .
,H. oqcucu }|ttt tu|iq 'urttu uub
}i bor oit iuut btr Htiuiuuabbtr (uo bit
biuutu ucq ttubiuu irtr mouct|iqtu Rrcuf
tit bcbtu mu[ttu) u |t[tu. r |ctt umIid) . %tuu
oit Zqttr arct|a trcu}|ttitu uub bom cb fom
60
men, fo mgen fie auf mid fdauen, bamit fie Shtbet
befommen, bie fo fdJn finb tie id. " (etadot 20a)
meniget fdn als biefet 9aobi, abet um utele
inteteffanter, tat ber 9. s a g a n a , einet feinet
6dllet. mon etuf Sotbfledtet, gebadte et bet 3U=
gltet einet botnegmen 9idtjbin au tetben, tas,
tie fdon bes fteren bei anbeten 9abbinetn gefdegen,
bet ropget <iias nod redtaeitig tetginbett (sibbu .
fdin 40a). <ines 9orbes tegen fliegt et uon abtlon
nadJ alftina, titb bort ton 9. odanan butd ben
tabbinifden "bfen" Ud gettet, bann abet tieber
ertedt unb in feine Sdierfdat aufgenommen (aba
famma 1 1 7a). iefet 9tbet gegtt au ben gertot=
ragenbften mutorttten bes :almub. Sein <ifet im
Stubieren erinnert lebgaft an ben bes 9. mfiba (f. o.) :
"9. sagana legte fidJ unter bas ett 9abbas
(f. o. ). <t grte, ba et plauberte, fderate unb bas
9tige bettidtete. <t fptad au igm: <s gat ben
mnfdein, als gtte bet 9unb 9abbas nod nie eine
Speife gefoftet (gefdledtlid au beuten). enet et:
tibette : agana, gier bift bu? ege ginaus, es ift
ntdt fdidlid! iefet ettibede : Cs ift ja eine egte,
id tollte es lernen (benn bie efeestotfdtiften um=
faffen bte tntimften mertidtungen). " (etadot 61b)
9ad bem 9rbet mge ein 9ubet bie Sammlung
bebeutenbet :almubiften befdUeen. 9. S i m e o n b e n
. a f i f d (9efd alifdJ genannt), gleidfalls ein Sdllet
bes 9. odanan, bet anfdeinenb eine motliebe fr be=
fonbete maturen {atte, tat juptling einet 9ubet .
banbe getotben. mnbete fagen, et gabe fein ab unb
ut in reffen unb Saufen tettan unb fic als 6tlabe
an bie tber tetfaufen mHen. Seinem egter o=
danan gegenber tutbe et fdlielid fted:
61
,,iut Tct }tritttu }it im 8trcu, ncuu tin
E|trt u}i. (|bi}qritut|l) uurtiu trbtu. . o
qcucu }ctt . Eo6c|b mau }it im Tc}}tr t}t|t at.
cuu }rcq ]tutr (oqcucu) u im. Ciu u6tr
ftuut }tiu u6trcubtrftu. c }rcq bit}tr
(t}q 8cfi}q) u im. Tc u[t}t bu mir7 ort
(6ti |tu u6tru) ucuutt mcu miq % ti}ttr uub
itr utuut mcu miq cuq % ti}ttr. " (c6c mtic
84c) Torcu}iu iu . oqcucu burq btu , 6}tu
|id" ttttt.
Eo|qtr % ti}ttr it btr itr t}qilbtrttu i6t t
uuu uoq c|rtiqt. Gou c|ltu ntrbtu cu[tr btu
itr fur cntbtuttttu uoq tublo}t 8ttubtu bou
Tuubtru c|ltr rt tr|t. Eit }iub mit btu cu[tr
tu|iq}ttu Rr}ttu 6tc6t, }it ti|tu Rrcuftittu
mit ttimuibo||tu Ot6ruqtu, }it tdtu Tott cu},
jc }it }qc}}tu |ocr Titrt uub Ntu}qtu .
,,c6c }ctt, tuu bit Wti}u ollttu, }o Iuuttu
|it tiut Ttlt tr}qc}}tu. " (Ecutbriu 056) Tir olltu
bc im tiut|utu cu} }iq 6trutu |c}}tu. Rt6tu btr
tmmuu|o}tu oritutcli}qtu cutc}it tut}riutu cll
bit}t Nrqtu bou btu %uubtrrc66i btr o}t uub
tru t6ttu Nttobt btr rit}ttrfliutu, irtu O|it
6itu u irtr trtu Grt tcltit rtu cu}
u6iubtu. %c uu cu bit}tr _u}cmmtu}ttlluu 6t
}oubtr iuttrt}}itrt, i}t boq bc crcfttr6i|b btr
Hc66iutr. _nti}tl|o i6t t uuu ut6tu btu o6tu
trbuttu _tu cuq mcuqt, bit uu}trtr u}}c}}uu
bou tiutm 8trtr uub rtr tiut Golft mtr
tut}rtqtu. %ir6rcuqtu}ituiqt utr u 6tcubtlu,
btuu }r tiutturttiluu,bitboq immtr tiu Gtrltiq
i}t, }c|ltu uiqt bit }iq btdtubtu, }oubtru bit cubtr
crtitu t}timmuutu iu Otbiqt. ub bit}t n
btrcrtiftit i}t itr boq }o ro[, bc[ nir }t}t}ttI|tu
m}}tu, t }rt fcum tiut Ordt bou uu}trtr %t|t
iu |tut btr Tc|muorc66iutr. C mu[ itr6ti bttout
|trbtu, ba[ bit bou uu ttro}}tut unc|)| ftiut
uucmtu um}c[t. ub |tuu bou iuttrt}}itrttr
Etitt immtr nitbtr cu} btu tiutu Qi||t| iutnit}tu
nirb, btr iu btr Tct cu btm uu}cu6trtu Hcmtu
btr Tc|mubrcbbiutr trcu}Ut, }o irb bcmit }tiuc
Citu}qc}t c| |ti[tr Hc6t boq uur uuttr}triqtu.
%it ntui bit Hc66iutr btu morc|i}qtu u}orbtruu
tu tut}prtqtu, bit irt titutu Etcmmttuo}}tu cu
}it u }ttUtu 6trtqtit ncrtu, c6tu }it mituuttr
}t|b}t tm}uu|tu. c|rtiq }iub bit Otfuubuutu bt
6}tu Ot|i}|tu, uub 6t}q|rtub uub um irt u-
ucmt}tt||uu bt}ort f|iut t cu btm Tc|mub
,%tc|6 ntrbtu bit Eqri}tt|trttu mit tiutr
Ru[ btr|iqtu7 Tit bt}ct . %it 6ti tiutr Ru[,
cuq |tuu }it bou Rot uub Ni}t 6t}qmu[t i}t, btr
Rtru btuuoq uiqt nibtr|iq nirb, tbtu}o nirb bit
Torc btr Eqri}tt|trttu uiqt btrqt|iq, cuq ntuu
tr t}ubit ct.'' (cic I56) Cbtr cu cubtrtr
Ett||t .
,tuu bu tiutu Ot|trttu 6ti Rcqt }ubitu
}it}t, }o btuft }qou cm cubtrtu Tct uiqt ucq
ttiU bou im, btuu bit||tiqt

ct tr btrtut. Cbtr
bit|mtt Ot|i[ ct tr btrtut.'' (Otrcqot I9c)
Otrcbt bit}t ,Ot|i['' i}t 6ttiqutub }r |tut
uucmt}tt||uu, bit bit Hc66iutr }iq cumc[tu.
Eit c|ttu }i }r ti}ti uub }itt|iq 6tr|ttu, }it
btr}tttu t, bit}t u}}c}}uu cuq btim Go|ft u tr
tdtu uub }t[tu bcrcu} tiutu u}pruq uiqt uur
ti}titr ruu, }oubtru cuq nt|t|iqtr (trr}qc}t.
r it| i}t bc jtbtr trr}q}qtitu rit}ttrf|iut,
63
ift _ bie leoftatic. iefet megtiff ift brigens eine
ltctige <ulenfpiegelei. <t bebeutet lttlic: " ottes .
lettfcaft". a nun ott betaU unb immer lettfct,
tte eine meaeicnung ft biefe Selbfttetftnblicfeit
nidt ntig. Sie ift in bet at auc nur eine :atnung
ft ben, bet bet 9unieet ft biefe .. leoftatie., ift,
bet bOtgibt, ben illen ottes beffet 3U fennen, als
bet getlnlice Stetblide, bet es fettig bringt, ben
eigenen illen mit einem jeiligenfcein au umgeben,
nmlid

ben rieftet. nbem et fid auf ben Socel
einet ton ilm felbft betfnbeten Unfellbatfeil ftellt,
bt et eine umfo grere etaltlettfcaft aus, als
ja feinet bet Iubigen einen <infpruc gegen ben
.. illen ottes4' tagen batf. <ine folce "ottes
lettfcaft" ftente nun bas 9abbinettum auc bat,
unb feine metractung mag gleidaeitig baau bienen,
einen <inblic in bas efen einet leoftatie bet
lault au getinnen.
Seit <stas uftteten batiett bas betlanbnelmen
bes ptieftetlicen <influffes. enn uns fcon in bet
igut bes jolenptieftets Samuei, bet ja fnflunbett
alte bot <sta gelebt laben mu, bas 9uftet fitd=
Heet nmaung gegenbet bet ftaatlicen gltung
im lten eftament gegenbettritt, fo ift bas eine bon
ben unter <sta botgenommenen nactrglicen on=
fttuftionen, um nidt au fagen tleologifd)en efdicts=
flfcungen, lie fie ja bei bet metfedtung fitdlidet
9adtanfptde botfommen foiien. ebenfalls ift feit
400 u. 3. bet joleptieftet bet faft unumfdtnfte
jett ; fpter tritt an feine Steile bet "toe 9at",
bas Stnebtion, unb fclieltd, mit bet enbgltigen
3etftteuung, tetben feine mefugniffe bon ben "Sculen"
ober gat ton bem einaelnen 9abbinet bernommen, bet
64
|q bcnn |rnrt Ormrnbr grgrnbrt cI0 rn Qott
tlr|trt m fIrnrn botfcm. Wr |tctf br utottt
br[rt Eqt[tgrIrttrn [rIb[t cu[ rnr m rgrn|c u
nrn [trrnbr rt[nhqfrt, mr r|u0 bon Rcc
trt, mtftr, rt[rt mcn cu0 Wctt. 38,3,8,

mo tt
nut t rt[nhqr0 OotbIb cI0 unbrtbnbIq n
|trIIt. ,u[ Nor0 EtuI |lrn br Eqt[tgrIrttrn
unb ct[rt. IIr0 nun, mc0 [r ruq |cgrn, bd0
t cItrn [oIIt, bc0 cItrt unb tut d; cbrt

ncq itrn
Wrtfrn [oIIt t nqt tun. Et |cgrn t0 m0I, cbrt |t
tun r0 nqt. "
cn mr n brt fctm|qrn tqr mutbr b0n
brn Hcbbnrtn rn [qct[rt rgrn[c m|qrn brn
Eqt[tgrIrttrn unb brn r|rr0unfunbgrn rtcu0
grctbrtrt. uq brt Hcbbnrt [It |q cI0 ottr0
EtrIIbrdtttrt cu[ tbrn unb rtmcttrt g0ttIqt tr
m QmmrI :
,Hcbb00bc: Wrnn[rmcub grgr|rnrnbrttt
(brn Hcbbl) Ettrt Jtt, [o |t r0 rbrn|o, cI0 0b
rt grgrn br ottrt Ettrt [ttr | " (Ecnrbtn !!Oc)
,H. ru0c: rtu|cIrm [t nut br0cI0 rt[ttt
motbrn, mrI brrIrttrn brtcqtrt mctrn. Wrt rnrn
OrIrtttn brtcqtrt, [t br||rn brI bt e frnr
QrIung. " (Eqcbbct !9b)
,r Rnbrt brt ufn[tgrn WrIt ]nb nut |r."
(cI. Ortcqot Bc)
,H. Eqr|qrt |cgtt . Wrt bc0 r|rg u[ tr[rt
WrIt Irtt, brm |t r0 br|qrbrn, r0 cq in jrnrt
WrIt u Irtrn. " (Ecnrbtn 93c)
u0 |oIqrt OotIlrbr br0 QmmrI0 [t br Hcbb
nrt rtfItt r0 |q, bc [r, rn brIrbtrt td br0
tr[trt0, cnbrtn br rmgr ErIgfrt brtrrn f0nr
(j. O. RcIIc Bb), unb r0 [t cuq nqt rt|tmnHq,
5 tafolt ite Qtunblagen bJ atmub 6
bc[ oft iutu u|itbt c||t Hcturt|t[t cu} btu Ro[
|tt||t, btuu tfca cubtrta btbtutd boq bit tcu
tuu bou btr %|iqftif tiuta uubtra uiqt. c
}r tiuta bou uuIitu ti|it|tu.
,H. tubc (btr }tttft||t cttt, bc[ tiut uu
trauot cu} btr t|t i|t) , |rcq u |tiutm Rutqtt .
[itt mir mtiut ubc|tu cua| tr Rutqt o
im bit tiut Ecubc|t cu uub ta fcm Httu. a
tr im bit titt cbittu o|Ut, bc fcm Iic uub
|rcq u im. tr ti|it, tbtutbtitt |ti tr, |ct .
Eobc|b bu bit titt cbit|t, tr|trt tr b|t t|t |
f4
(Tcuit 24')
tuu ott c||o iu |titu cub|uutu btrcrti
bou btm mtu btr Hcbbia cbut, |o i|t ta uur
}o|gtriqti tbcqt, tuu tr iutu cuq iu ti|titr
tituu uuttdtgtu i|t :
, irb t|trt. Uu jtutm ct (c|a btr bit
Uttuurtiuiuua[iftit tiuta C[tua t|tritttu urbt)
mcqtt H. |it|tr c||t iutubuutu btr tIt, mcu
ucm |it cbtt uiqt bou im cu. itrcu[ |ctt tr :
tuu bit Qc|cqcit iq i|t, |o mtubit bitubt
bt 8trcu|ta btti|tu| c utiftu |i bit ubt
bta 8trcu]t (uub brotcu) tiuu|mrtu. c |qrit
|it H. to|quc cu uub |rcq u iutu. tuu bit
t|trttu tiucubtr iu btr c|cqc btfm}tu, ca
gtt bc tuq cul Eit |mrttu itrcu[ uiqt tiu,
ttu btr Crt H. to|quca, uub riqttttu |iq cuq
uiqt gtrcbt cu}, tgtu btr rt H. ht|tr0, |it
|tttu jt[t uoq gtutit. (iu ti|q jbi|qtr }cu|tr
Romromi[|) itrcu} |rcq tr (H. Iit|tr) . %tuu
bit Qc|cqc i|t it iq, |o mtu |it bit cua btm
immtI btti|tu| c tr|qo|| tiut Qc|||timmt uub
|rcq. ca cbt ir ttu H. |it|tr? it Qc|cqc
66
i|t |ttt it tr. c |tcub H. to|quc cu[ uub
|rcq. Eit i|t uiqt im QimmtI (5. %o|t 30,I2).
c ti[t . Eit i|t uiqt im QimmtI ? H. irmtjc
tribtut . it 2orc i|t btrtita uom trt Eiuci
btditcu orbtu (uub bt}iubtt |iq bctr uiqt im
Qimmt|). ir cqttu uiqt cu[ bit Qc0|timmt, btuu
btrtitc|t bucm trtEiuci iu bit2orct|qritbtu.
ucq btr %trtit u tut|qtibtu (2. %o|t 23,2)
H. Rctcu trc[ Iijcu (btu rott Iic) uub
[rctt iu, ca btr Qti|it, trit|tu |ti tr, iu bit|tt
Etuubt tut. it|tr tribtrtt . r |qmuut|tt uub
|rcq. mtiut Riubtr cbtu miq bt|itt, mtiut Riu
btr cbtu miq bt|itt. " (cbc mtic 59b)
|itt iu btr Rctur btt Ecqt, bc[ btr Or
[tucu |o|qtr Uortrt}}|iqftit u btr tcutuu
rtu mu[tt, bc[ bit Etrt btr Hcbbiutr uu[tIbct
|ti , uub cr i|t itrbti tiut immtr uutmtmt Utr
|qr[uu u btrtiqutu. crtu ucq %o|t ur|ru
|iq uut bit rotttu bit uumittt|bcrtu m[utt
btr C[}tubcrun, |o cttt |ttr q btr Qot
rit|ttr bc Uorrtqt, uu[tIbcr btu mtu bta Qq
|ttu u btrutmtu, |otit t |iq um bc OtmtiuoI
cubt|tt (b. . tuu tr, it ta btim rmi|qtu c|t
ti[t,

t tcttbrc |riqt). u btr Epucot cbtr,
im Hcbbiutrtum, cr jtbt Etrt uu[tIbcr.
,H. amct| |ctt . duttr btu orttu bt Ot
|t[t (btr 2orc) ibt ta Otbott uub Utrbott. t|qt
um Tti| Itiqt, um Tti| |qtr |iub , cbtr bit ortt
btr Eqri}ttItutu |iub c||t |qtr uub iqtig. "
(cI. trcqot 8b)
,,c c0tmtiut Ot|rq btr Hcbbiutr i]t btm
Ot|t[ |tiqucqttu. " (%ibrc|q, Ututbi I5I0, [o|.
Ic)
07
,it %ortt btr Hcbbiutr |iub Uortt bt5 |tbtu
bitu Oottt. '' (H. tqci u D qtr No|i, }o|.
20Ib)
,Hcbbc tru bor . %tiu Sou, ib mtr cqt
cu} bit %ortt btr Sqri}tt|trttu c| cu} bit %ortt
bt Ot|t[t. M M Ciu jtbtr, btr bit Wortt btr Sqri}t
t|trttu btrtritt, i|t bt obt rbi. " (Crubiu
2I6)
,||t, c bou btr Cr|qc}}uu btr %tIt, bom
crcbit, bou btm cum bt 8tbtu, bou btm
cum btr Crftuutui uub bou btu bitr |}|tn
bt crcbit}t t|ct uorbtu i|t, fcuu uur ucq
btm buq|tb|iqtu Siuut bt %ortt btrltcubtu
trbu. Somit i}t cuq tiu jtbtr }rct|it, btr c|
|o|qtr bttrcqttt trbtu i||, btr}|iqttt, u |cubtu,
bc[ c||t, c uu}t r t %ti}tu t|tutttu u
btuftu bom crcbit|t t|ct cbtu, uur tiut uu
um|t[|iqt %crtit |ti , btuu |it cbtu utbtr iu
O|tiqui}}tu, uoq iu Qptrbt|u (btrtrtibuutu) t
|roqtu.'' (H. Ntir btu Ocbbcj . bobct cfobt|q,
Rc. D. 1 10)
*1
tu Qtuuft btr ti|titu Gtrtc|tiuu btr
Ot}rttu btbtuttt t |q|it[|iq,

tuu bc ibt|ort .
,Rcq btm Ot|t[, bc Jit biq |trtu uub ucq btm
Htqt, bc |it bir |ctu, |o|||t bu biq c|ttu, bc[ bu
bou btm|t|btu uiqt cbtiqt|t tbtr ur Htqttu uoq
ur 8iuftu" cu i||fr|iq bciu tbtuttt irb .
*1 lnr [tdtfc Ctto0oir ([tdttr WottIdublfrit} \[t
brrtqncn0 }0t |rbr tIr[trtrtt[qd}t. o mrlrtt [iq 0d0
otto0ot tl[trntum . O., 0k bibll|qrn Octiqtr bon 0rt
[un}tcurnebutI, cu|rlbr[uqun, Uu|r[trun un0
Qimmrl}dtt 0r0 r[u bon Nd[dtrt lrl\nld[t du[r-
[d[t [ i[[cn.
68
,rnn brt Hcbb t

|cgt, bc[ brnr trqtr


cnb bir Infr [r unb br Infr br trqtr, [o [oII[t
bu nqt bon [rnrm ottr cbmrqrn. " (H. [q,
u0Irgung brt [n[ qrt %o[r, u . %o[r !4, 2!)
nrm brtctt cu0grtdgt gr[tgrn oqmut mu[tr
[rIb[tbrt[tnbIq rnr tr[r Ortcqtung br0 ,grmrnrn
OoIfr0", brt r[rr0unfunbgrn, br0 ,cm cctr", rnt
[trqrn .
,,rn cu0 [r rn EcmmrIIc brt r[rn,
br[tubr biq mt brm Etcub trt [r unb ttnfr
tr ottr mr rn ut[tgrt. " (Etrtn. Lqt[ttcIrn
(l )u0 brm cImub, E. 82)
,rt r0 cu[ [q nmmt, rn qcbrt (rn Eqt[t
grIrurt) u [rn, brtfcu[t cn cm cctr mrbrt
[ruqtr noq ttodrnr tqtr, fcu[t bon m frnr
[ruqtrn, frtt nqt cI0 c[t br m rn unb nmmt
n nqt cI0 c[t cu[. " (rmc 11,3)
,H. Irc[ct [cgtr . r Lrutr cu0 brm grmrnrn
OoIfr mrtbrn nqt cu[rt[trrn. " (rtubbot ! !b)
,Hcbb [[nrtr [rnr Erqrt n brn ctrn brt
ungrt0not unb [tcq. 0 mgrn bir Eqt[t, % [q
nc, cImub, cIcqc unb cggcbcfunbgrn rn
ttrtrn. Lrutr cu0 brm grmrnrn Oo cbrt [oIIrn
nqt rnttrtrn. c btngtr [q onctcn brn mtcm
bot unb ttct rn, nbrm rt u m [tcq. %r[trt,
[r[r mq. rnrt [tcgtr . c[t bu br Eqt[t gr
Ir[rn? 9rnl c[t bu N[qnc grIrtnt ?
9rnl rnn brm [o [t, motcu[n [oII q bq
[r[rn? Er[r mq gIrq rnrm unb obrt
rnrm Hcbrn. I0 rt [ou mct, [c[ Hcbb un
gtmtr [q (l ), nbrm rt [tcq. rr mt, bc[ q
mrin tot

rnrm %rn[qrn cu0 brm grmrncn OoIf


brtcbtrqt cbr l " (cbc bcttc 8c)
89
,G trtiuttt }i, bc[ bit Ncb bt Hcbbi
C|it}tr }tcrb. Stiut Sq|tr trcttu tiu, iu u tr}ttu.
c rcq tr. btr Rutqtt uub Nbt }ct mcu uur,
nc mcu u tiutm Ntu}qtu }ct, btm tiu Cq}t obtr
tiu C}t| frtitrt i}t. "*1 (crcqot I0b)
Ciu }o|qtrNcut|cu}oic|tm Gtr}fubuimu[tt
uctr|iq bit Ubutiuuuub btu c[ cu} btr cubtrtu
Stitt trcu}orbtru. tr }o|tubt Uuu cu t}
}cqim 49b }tt||t uoq tiumc| b:ibt Stittu btr}iqt|iq
ttubtr .
,Hcbbi Scmut| bcr Rcqmcuu btriqttt c| ort
bt Hcbbi oqcucu. Ciutu bom cm ccrt bcr} mcu
trrti[tu it tiutu i}q.-G i}t btr|it}trt morbtu,
Hcb

i Ufibc cbt t}ct . U| iq uoq (}t|b}t) tiu


dutbi|btttr ncr, mtiutt iq. tuu iq boq tiutu
t|trttu itr ttc, }o mo||tt iq iu nit tiu C}t|
bti[tu| Stiut Sq|tr }rcqtu u im. Sct |itbtr .
nit tiu uub. Cr trnibtrtt . it}tr trbriqt bit
Ruoqtu btim ti[tu, jtutr uiqt. - C i}t btr
|it}trt norbtu. Hcbbi %tir }ctt . tr }tiut oqttr
tiutm dutbi|btttu um tibt ibt, tut }o, c| ntuu
tr
|
it t}t}}c|t tiutm Lmtu iubr}t. mie tiu Lnt
(}tiut mtu}qhqtu C}tr) trmrt uub out Sqcm
}ri[t, }o }q|t btr dutbi|bttt }tiu tib uub bt
}q|}t }it cu} }qcm|o}t

ti}t. - C i}t btr|it}trt


morbtu. Hcbbi C|tc}cr }ct . %[ttu ir uiqt mi!
iutu (btu dutbi|btttu,t}q}t|iq) btrftrtu, }o nr
btu }it uu (bc|b) umbriutu. - Hcbbi Cijc ct
t}ct . tr }i iu Ottumcrt tiut dutbi|btttu
*1 uq cln rlttd ]ut gtdr 0c ,,qdb0o]", 0r
bon _u0rn mit :b =Oiqtun 0rt dbbdtdtMltcn brdu[
ttdtrn niqt]00[\rn Zirn[tbottn.
70
mt brt r[rr0Irtr br[q[tgt, tut [o, I0 br[qIr]r
rt [rnr OrtIobtr n jrnr0 rgrnmtt. rt Q
brt (jb[qrn) ngrbIbrtrn grgrn br (jb[qrn) r
Irttrn [t gt[rt cI0 brt Q[ brt OIfrt brt %rIt
(Riqtjubrn) grgrn [tcrI, unb tr %rbrt [nb noq
gr[[grt cI0 [r. 0 [t brtIr[rtt motbrn. %rt
(bon ntn bir tcbbin[qr Vrtr cn[cng0) grIrmt unb
[q bn (bbon mIrbrt) Io0gr[gt t, brt [t brt
Utg[tr untrt nrn. "
n brt t, brt H. O[qj t trqt, Drnn
rt [gt.
,Qr0qrIr unb Qoqmut

Ir[rn [q n bIon
nrbrt" (Ecnrbtn 24), unb br[rt Qoqmut mIth
um [o nm[rnbrt, I0 rt [q u[ mrItrt frnr Ort
brn[tr [ttr I0 u[ rnr mgIq[t fn[[Iqr unb mg
hq[t bunfIr u0Irgung0fun[t.
,H. rtrm t gr[cgt. r ttqtrn bIonrt
[rn n rnrm bunfIrn Ecnbr unb Irtrn brt uq
unfIr0. " (Erbcqm 60o)
.
brt rbrn br[r E[nbgfrt, br[r0 ,%[[rn",
bc0 brI[cq rn rrmm[[rn mt br[onbrtrt Ibrt
[tcqr unb bgr[qmcdtrt %ott[rIrtr mct, br[r
_ungrn[rttigfrt unb Ettrt[uqt,br jc noq bot futrm
cI0 mc[grbrnbr0 Rrnnrqrn btt jb[qrn ,ntrm
gtn" gr[qt mutbr, bt[r gtn[qc[ttn mctrn rbtn
[qon n tcImub[qrt _rt br brmunbrttrn rDr[r
rnrt gttIiqrn rtu[ung, on brtrn r[ mn fum
r0 Lrbrn0trqt br[[.
,H. Ir[t [gtr . %rnn rn Nrn[q frn %[[rn
br[t, [o [t r0 brtbotrn, [q [rnrt u rtbtmrn. "
(Ecnrbtn 92c)
c0 ,%i[[rn" [t brmrnt[trqrnb uq b0 IIrt
mqtg[tr m Lrbrn.
71
,Eo it bc (ju|tt) Otriqt (btr bc 8trutu)
btm btr bit ct borcutt, |o tt cuq btr 8ou
bt Etrutu btm Eou btr ct borcu, btuu t
ti[t |c|m I05,44,45 . r cb iutu bit 8ubtr btr
Qtibtu, bc[ |it bit Ottr btr G|ftr tiuutmtu, cu}
bc[ |it c|ttu |o||ttu |tiut Htqtt (bc btbtuttt bc
8trutu) uub |tiut Ot|t[t btcrtu (bc btbtuttt
bc uu). " (Ribbu|qiu 40b)
,,it 8tr|qu|t i|tti|itr c|5 bit Spucot (btr
Ootttbitu|t). tr %tu|q irb ucq |tiutm obt bou
Oott utr|t bt}rct, ob tr }|ti[i |tubitrt ct,uub bcuu
tr|t, ob trtcubt|t ct. " (ort btc, 240)
itrtr trt cu |it trcbtu cu bit f|[ttr|it
Ot}|btrfrt|uu tmcutubt Hctur}rtmbtit btr
Hcbbiutr.
"9l cfob |ctt . Wtr bt Ttt cubt|t uub
bc r|trutt itbtro|tuub |iq uuttrbriqt im 8trutu

uub |rit, it |qu i|t bit|tr Ocum, uit trr|i


bit|tr dtr, btm rtqutt t bit Sqrift cu, c| ttt
tr |iq ttu |tiut Ett|t btr|qu|btt. " (irfe cbot II I , 7)

it|tr cb|trcftt utt||tft, bit|t u}i cu uu


irf|iqt tuf}it|, btrt |iq uuu iu tiutr ptm
muu|o|tu

8tibtu[qc}t }r bit ifu}}iou, iu tiutr


tr|t[tubtu

tr|tuu c||tr Otri}}t. tr cr|cmtu-


tcrimu trti|t |iq bcmit tbtu|o c| Riub jbi}qtr
Oti|ttbtr}c||uu it bit tc|mubi|q-rcbbiui|qtu u
tiucubtr|t[uutu bt Rcd %cq. dub mtuu ttmc
uiqt tittr tr|tt trbtu fcuu, bcuu ibt mcu btm
OIctt uutrncrttt tiut cubtrt Wtubuu uub bttrit
Oottt Wort .
72
,,m u|ttu |tib }ri|q uub muuttr ,
Stt ir' uiqt cu, |o |tt c uuttr| ''
(cmt Jtuitu)
Eo ct brt ubr . rII n

[rnrt Eqt[t
,No[r0 unb brt cImub" nqt [o gcn untcqt, mrn
rt br Hcbbnrt mt brn nbrtrn mrItum[c[[rnbrn
Nr[trtn rt[rrnbrt u0Irgung0fun|t brtgIrqt unb
[cgt, r0 grbr ,frnrn [ngrtbtrt ntrt[qrb
[qrn brn ottoborncImub[trnunb brm grtrbrn[trn
r[utrn". ntrt[tt mutbr blr[rt cng um 0
utrtrn butq bc0 u[gr [rIrn rnrt |r[t[trrnbrn
nt[qrbung n _mr[rI0[rn. c r0 [t [oIqr nt-
[qrbungrn tto u[grt Wrtrt0br[qI[[r cuq
frnr crn gItgr utottt gcb, [o fonntrn [q br
Hcbbnrt br brtu0[IIung [oIqrt ,Ldrn" ncqrt
rn0Iu[t cu0tobrn. nb Ldrn mu[trn br trt Wr
tobr mmrt gr[unbrn mrtbrn. r[r br[tcnb n brt m
mrtr[trn Ennr buq[tbIqrn u0Irgung br0 lbrI
ottr0. ,,|0 obrt[trn tunb[c [rnr0 E[trm0
[trIItr H. fbc rnr brtrugung n, bc[ brt
%ottIcut brt otc, ncmrntIq n brn gr[r
Ilqrn (cIcq[qrn) rIrn, gcn bct[qrbrn [r bon
brt tt jrbr0 cnbrtrn Eqt[tmrtfr0. lr mrn[qIqr
u0btud0mr[r brbrnr [q u[rt br0 notmrnbgrn
%ottbrbct[0 noq gr[[rt %rnbungrn, Hrbr[gutrn,
%irbrtoIungrn, ua[qmdungrn, mt rnrm %ott
rnrt grm[[rn 0 tm, mrIqr um Ort[tnbn[[r br
ncr brt[I[[lg unb nut [t brn %oIIcut unb [t
brn r[qmcd brtrqnrt [r, um br Er butunbrn
unb [r grm[[rtmc[rn ju rnrm un[ttobuft u [trm
rIn. n brt Etcqr brt otc ngrgrn [r gct nqt0
otm, cIIr0 cn t brImrt %r[rn, bc gcb r0 gct
frn brt[I[[gr0, frn %ott, frnr EIbr, nqt rn
mcl rn uq[tcbr , jrbr grntmIqfrt br0 u0
btud0, jrbr0 Idmott, jrbr0 _rqrn mm cI0 rtr
rjiruu, I0 tn nrtjr, I0 rnr tr[rtr n
73
brutung gr[rrn [rn. "*1 Ncn rt[cnb nun br[timmtr
u0Irgung0trgrIn, br Nbbot, um mt trt I[r
ntrt brn grrmrn Enn brt otc u fommrn. nr
bon br[rn br[tcnb bctn, bc[ mcn, mrnn n mr [q
cu[ brt[qrbrnr Nrn[qrn obrt

ngr brrrnbrn
Ort[r bc0[rIbr ott botfcm, cu[ rnr r[rn0gIrq
rt br[rt Nrn[qru obrt ngr [qIo[. Nt [oIqrn
q[t mrtfmtbgrn tunb[rn brmc[[nrt, [tttr
mcn [q cI[o n br rutung0ctbrt, unb mrnn [q
bcbr Wibrt[tqr rtgcbrn, [o ncm mcn bc0 cI0
gottgrgrbrn n.
,ott ct brm Wo[r bc0 HrIgon0gr[r brtcI
grgrbrn, bc[ bc0[rIbr Tng cu[ 49 ttrn [t untrn
unb u[ 49 ttrn [t trn rtfItt mrtbrn fcnn. " (Eo
tm, Ro. !6)*1
c0 mct jc [qIrIq uq frn tunb ut r
[otgn0, [onbrtn rrt rnrt ut r[trbgung, brn
cttrn [o nqt br fommrnbrn rnrtctonrn noq
Eto[[ [t tr [tuqtbdngrnbr tgfrt? Eo mct cI[o
rIrgrnrt [t jrbrn rnrInrn grgrbrn, [rnrn Eqct[
[nn u rttobrn, unb br Hcbbnrt cbrn [r mrbIq
cu0grnut, mir un[rtr u0mcI cu0 brt unbrt[rbc
trn Hrr [oIqrt u0[tqr rgrn [oII. nr [trubg
brnutr CurIIr [t tr E[nbgfrt mct brt [qon n
brt nIrtung rtmntr tcbbnIqr tuub[c . Tc
nqt brtbotrn [t, bc0 [t rtIcubt. nr cnbrtr noq
brcuIiqrt cu0gr[q[tr Cutt [t br gr[qIrqtIqr
*1 \tof. ir. inrid (eig. trfd) rnet: efdidte
bet 3U'ben, ib. IV, btte uflnge, S. 50 f.)
*1 t !rnrtnt Sortm (1bet bn Sdretben 'be et
Itgen Sdtift) ge{rt u ben flitet ni bte Ifdna uerfnften
unb be{nlb tn bn etgentltdn !nlmub ntt aufgenomme
nen taUaten.
74
Uu0Irgung gcn cnbrt0 grmrintrt brI[trIIrn, ob
gIrq bc0 Itr Zr[tcmrnt bod mctIid frnrn cngrI
cn EnnIqfrt cu[mr[t. t brbr rt ut mr
r[rIr , m mrtrtrn OrtIcu[ brt Tct[trIIung mrtbrn
nod) mrtrtr ut Etcqr fommrn.
,%rt IobrI Iut mr rnr CIbr cb[iqtIq it, ct
u0tottung (bonottbrtdngtr Zobr0[ttc[r) brtmtft ,
mrnn uncb[qtIq, [t rt rn Eno[rt [quIbg. Tr
Ort[quIbung [nbrtcbrtnut[tcttbrIut boncmrn
obrt mIbrn Zrtrn unb OgrIn, [rrn [r trn obrt
untrn. ngrgrn brm (Ornu[[r bon) Iutbon i[qtn,
ru[qtrdrn, HrtIrn unb Umbrn, [omr Nrn
[qrnbIu t [nbrt frnr Ort[quIbung [tctt (mrI cIIr0
br[r0 Iut bon brt brI nqt rtmdnt mtb) (Nc
monbr0, cb qc[cfc, Ub[qntt ,Ortbotrnr Er[rn",
IV, ! [.). brn[o mitb imZcImubttcftctr cbc fmc
88b unb Rc[t 28c brt r[qIrqt0brtfrt m[qrn
Octrt unb Zoqtrt niqt nut nqt brtbotrn, [onbrtn
cI0 trIg[r [Iqt ngr[trIIt, bc rt n brt Zotc
rbrn[cII0 nqt cu0btdIq rtmdnt mtb. Tc0 [t bri
brm boq ntfIq trqt um[cngtrqrn Ortrqn0 bon
EittIqfrit0brtbtrqrnm8.%o[r2Ommrtincu[[IIig.
,,m Zcgr, cn brm brt C[tmnb bId[t, tut bc0
%rb rnr rIgrbutt. EcmurI ct gr[cgt. ErIb[t
rnr rdr m Nrrt brt[cuIt butq in. H. oqcncn
ct gr[cgt . ErIb[t brt Ecmr m 8rbr mtb [tnfrnb
butd) in. Hcb Rcqncm

ct gr[cgt . Ubr btri


brutrn r0 bon brm Ort[r o0. !8, !. t mitb [iq
[tuqtbct rtmr[rn m[qrn tbrtn, r0 mItb rin C[t
mnb fommrn, rn Winb br0 migrn, bon brt [tr
[trgt rt rtcu[, r0 brt[irgt [rn tunnrn, unb r0
brtttodnrt [rn CurII. 0 brtttodnrt [rinr OurII,
bc0 grt cu] br CurIIr br0 Wrbr0 , unb r0 brt[ir]
]
75
[ru tunnrn, bc0 grt cu] brn Ecmrn, brt m Lrbr
br0 Wrbr0 [q br]nbrt. '' (Ottn 8! b)
0 r[t bon Em[on (Hqtrt !, 2!) . nb rt
mu[tr m r[ngn6 mcIrn. H. oqcncn [cgtr .
ntrt ,mcIrn' [t br [Ir[qIqr Enbr u brt[trrn.
Tr0 Irtt, bc[ jrbrt [rn %rb u m n0 r[ngn0
btcqte, bcmt [r bon m gr[qmngrtt mtbrn unb
rbrn[oIqr h[tgrn inbrt brfmrn. " (Eotc !Oc)
QctmIo[rt, cbrt bctum nqt mrngrt brrqnrnb,
[nb br [oIgrnbrn tobrn tcbbn[qrt Trutung0fun[t .
,H. To[tcj cu0 t ttug bot . 0 r[t (4. N o[r
!O,8) . nb mrnn [r

(bt unbr0Icbr)[q nrbrdr[,


[tcq rt. rtr mrbrt, 0 Qttt, u bru %tcbrn
(_rntcu[rnbrn) unb cu[rnbrn [tcrI0. Tr0 Irtt,
bc[ br Oottrt cu[ mrngrt cI0 mr cu|rnb unb
mr N tcbrn nqt tut. %rnn nun rnrt [rIt unb
rnr [qmcngrtr tcu botcnbrn [t, br br _cI bo

b
mcqrn fnntr, unb rn Qunb [r cnbrIIt unb [r
[rIgrbirtt, [o brtcnIc[t br|rt, bc[ br ottrt brn
[tcrItrn rntogrn mitb. " (cbc fcmmc 88c)
,0 r[t (Etqr EcIomoni0 8O, ! [.) . tr
[nbunrt[ttIq, (bctuntrt) bc0 tcbunbbrt brt[qIo[-
[rnr N uttrt[qo[. %rIqrt _u[cmmcnI;cng br[trt
m[qrn tcb unb N uttrt[qo[? m bt u [cgrn.
%r brt N uttrt[qo[ cu[nmmt unb utdgbt, rbrn[o
nmmt bc0 tcb cu[ unb gbt utd. 9un [t bom
Lrqtrtrn cu[ bc0 Eqmrtrtr u [oIgrtn. %rnn brt
N uttrt[qo[, brt grrm cu[nmmt, unt:t Ltmrn (br
brt rbutt) utdgbt, um mrbrl mrt [oIItt nqt
bc0 tcb, bc0 untrt Ltmrn (otrnfIdgrn) cu[nmmt,
rt[t trqt untrt Ltmrn utdgrbrn. Qrtcu0

rnr
WbrtIrgun bttrt, br brcuttn, br u[rt[trung brt
76
otrn [r n brt otc nqt (ncqmr0bct).' (rtcqot
!b)
,H. tmrjc b. Irc[ct [cgtr . bcm brt tmrn[q
cttr mr r[qtrt, brnu r0 r[t . Qntrn unb botn
c[tbu mq grbIbrt. " ([cIm !89,)
,rn Eomc: q cbr rttcqtungrn brt bc0
Eq[ung0mrd cngr[trIIt unb gr[unbrn, bc[ m[rn
brn obrtrn unb untrtrn Orm[[rtn rn _m[rntcum
bon rnrt Qcnbbtrtr [t, brnn r0 r[t ( 1. No[r 2, I):
rt r[t ottr0 [qrbtr u[m. unb . No[r 82, !
r[t r0 cuq. r brt bIrt cu0[tt [rnr ungrn
unb brt nrn [qmrbt. Eo mr rt [t cuq bott bc0
ott ,[qmrbrn', onr u brttrn u brt[trrn."
(cI Ccggc 7c)
H. Nrt [cgtr . ort I[t r0 [q brmr[rn, bc[
[rIb[t br inbrt m NuttrtIrb rn Lrb cngr[tmmt
cbrn? rI r0 r[t ([cIm 8, 27) . n Urt[cmm
Iungrn tr[rt ott brn Qrttn, cu9 brt CurIIr [tcrI0.
(Eotc 8Ob)
Nt br[rt fIrnrnEcmmIung bon brIrtrun[[rn
jb[qrt cIrftif moIIrn mt un0 [t'0 rt[tr brgngrn
unb nut rnr EtrIIr noq cn[grn, cn brt m cImub
rn b[qrn ErIb[trtfrnntn0 um Oot[qrn fommt. r
fIugr tcu cItc It trn %cnn H. Rcqmcn
[oIgrnbrtmc[rn um br[trn.
,,IIr0, mc0 un0 bc0 HrIgon0gr[r brtbotrn ct,
bc0 ct r0 un0 cuq mrbrt rtIcubt. 0 ct un0 brn
rnu[ br0 Iutr0 brtbotrn, brn rnu[ brt Lrbrt
cbrt rdcubt... brn cIg rnr0 Qcu0trtr0 brtbotrn,
*1 1efer fiftnbige "5ereW' fr 'bte uferfteung ber
Xoten tar uon fidttgfett in bem etigen 6tett alffden
ben fatifdern ('bte bte ufetftefJUng beialten) lb ben
ab'buaetn (bte fie Ieugnn).
77
btu tuH mbtu ttt0 dbtt ttIdubt , bd Wtb bt
tubtt0 bttbottu, dbttbt[[tuWtmt (ttm Eqmdtt)
tddubt, bt Rqtjbu (t[qItqtIq ju bttttu) btt
bottu, bt (uqtjb[qt) [qut Rtt0t[dutut ju
bttttu tddubt, q mqtt tumdI It[q mt NIq
t[[tu (md0 tdbbu[q [tttu bttbottu [t). d [tdq
H. Rdqmduu ju btu It[qttu. Ndqt t tu uttt
juttqt | (u tutm uttt, bd0 ju tut[tu tddubt [t,
bt[ubtt [q jd It[q uub Nq. Qtt Itgt d|[o btt
dII bot, b[ ttmd0 [ou[t Gttbottut0 ttIdubt [t.)
(CuIIu !49d)
t bt[t uuu uub bt[oubtt0 bt [oItubtu du0
|tIqtu tttobtu mttbtu uu[tttu ubtud bt0
boII[tubg ttmbdttgtu [obrt[ttftu, bd[ jtbtt Ndq
btufIqt tto[ tutt obtu [qou ttmuttt bttbqt
gtt u[ttuugtu du0 ututttt _tt uumIIftIq [q bt
tdgt botItgtu mtb, mtmtt [oIqt Ot[tt0dItuu
btuu uoq btm mobttutu ubtutum dujuttt[[tu [t,
uub ob btt ubt [q uqt btIItqt m Vdu[t jmttt
dttdu[tubt bou btt Wt[tu0[otm bt0 dImub bt[ttt
dt.

dmt [t bduu bt tdt btt tbtutuu bt0


fcImub[qtu t[t[t0 bttdut uub |t bt tutgt
[tt m bt[oubtttu jut tdubIuug gt[ttIIt.
4. 3u f a mme n i n g e n b e se r t " r o b e n
d) u 0 b t md I mu b
dbd fdmmd 20.
(W[qud) : u Ntu[q gIt [ttt0 dI0 bttmdtut,
b uubot[[Iq btt bot[Iq, ob mdqtub obtt
78
[qIc|tub. Qct tt 0c9 ugt [tut0 Rq[ttn tbltn0tt
obtt bt[[tu tttt jttbtoqtu, [o mu[ tt 0tn gcujtn
Eqcbtu tt[ttu.
tmctc. t Ittt bou btt Itubuug tnt0 Uugt0
u btt[tIbtu Wt[t mt bom _ttbttqtu bon Ottttn,
mt uuu bt[ttcIbuut0ttEqc0tnju tt[ttn I[t, uqt
cbtt bit b|tt _cIuugtu ju It[ttu, tbtu[o I[t cq,
mtuu jtmcub (ubot[hq) 0c0 ugt [tInt0 Nq[ttn
bItubtt, uut btt Eqcbtu ju tt[ttu, uqt cbtt 0t
b|tt _cIuugtu ju It[ttu. Wott bIt07 (c[ tn
W tu[q cuq uubot[Iq tt[c|hqtg [t|!) QI0fjc
ttmbtttr, uub tbtu[o mutbt t0 u btt EqIt Q|0fjc0
gtIttt . |t Eqt[t [cgt . Etqmuubt [tctt EtIqmubt
(2. W o[t 2I, 25), ub 0t0 bt[cgt, 0c[ ntbtn 0tt
ut[qbguug cuq Eqmttjtu0gtI0 ju jcItn [tI7
fuutt jc t[tu. Etqmubt m Etqmu0t ,
tuu t0 cbtt [tctt Etqmuubt t[t, [0 I[t ttc0
btbt0 ju tututmtu.
Hcbbc [cgtt . Wtnn jtmcu0, out t0 tmtth ju
cbtu, tutu Ettu m Eqo[t Itgtn cttt, n0 cI0 tt
cu|gt[tcubtu, bt[tt ttcbgt|cIItu [t, [o I[t tt n[qt
Iq btt ut[qbguug (|cII0 btt Etcu tutn Eqcbtn
cugttqttt ct) [quIbg, u[qthq btt tt _cIun
gtu|ttI, mtuu butq iu tu W tn[q ju Eqcbtngtfom
mtu [t, u[qtIq bt0 EqcbbcQt[tt0 |tt (|cII0
rt bcbutq btu Ecbbct tutmtt ct, bc[ 0tt EttIn
j. . cu0 tutm Otbtt Iu tn

cnbttt0 gt|cIItn I[t), 0c


bt otc uut bt btjmtdtt tbtt (cm Ecbbct) btt
bottu ct, u[qtIIq btt Ottbcuuuug [tt (tnu tt
bcbutq tutu ubtu gttttt ct, (4. W o[t 35, I5
ff. )
,
uub Iu[qtIIq tut0 EfIcbtu bt[ttt tu EtttItj[qtu
H. Eqimou b. OcmcItI uub btu Hcbbcutn (Dtuu
tt bcbutq [tutm EfIcbtn tutn _cn 00tt tn gt
79
cut|q|ctu ct, t|qitt bit cb|iqt|iq, |o edcut
btr Ef|cbt bit rtitit , (2. No|t 2I,2). G irb
um|iq t|trt . tuu btr itu|ttrr rt i|t uub btr
Ef|cbt iu bitttt, im bc Uut u |qminftu, uub
bit|tr t b|iub mcqt, im tiutu cu u bortu, uub
bit|tr iu im cubriqt, |o Icqt tr |tiutu Qtrru cu0
uub tt }rti cu. H. Eqimou b. Qcmc|it| |ct . ,uub
cr tr|trt" (2. No|t 2I,2), uur, tuu cr t u
tr|trtu btcb}iqtit ct. %tuu tr t tu[t, cbtr
btrt||tu ct (bc[ tr tiutu Ettiu im Sqo[ ct), uub
c| tr cu}|tcub, bit|tr trcbt}c||tu i|t, |o !|t tr

!u
|iqt|iq btr Gut|qbiuu qu|bi iu}iqt|iq btr bitr
cIuutu }rti, iu}iqt|iq btr Utrbcuuuu |qu|big,
btuu bir Eqri}t |ct . ,uubtcb|iqtit" (4. o|t 35, II) ,
tuu tr Rtuutui cttt, uub bit|tr cttt jcRtuutu,
iu|iqt|iqbtrEqcbbctt}cr }rti, uubiu|iqt|iqtiut
Ef|cbtu bt|ttt btr Etrtit i|qtu H. Eqimou b.
Ocmc|it| uub btu Hcbbcutu. %tuu tr iu btr Ub|iqt,
iu (btu Ettiu)ti G||tuutr}tu, iubitr tor}tu
ct, (bc tr}tu bou bitr G||tu i|t cm Ecbbct btr
bottu), |o i|t tr iu|iqt|iq btr Gut|qbiuu |qu|bi,
iu|iqt|iq btr bitr c|uutu ]rti, iu|iqt|iq btr
Eqcbbctt|t[t }rti, bcuur bit bttdtt Urbtit btrbo
ttu i|t , iu|iqtIiq btr Utrbcuuuu |ct btr UIIbcrm
trit . ,uub tuu tt t uiqt btcb|iqtit ,ct",
outuommtu btr c||, tuu tr iu btr Ub|iqt, iu
ti G||tu u tr}tu, iu bitr tor}tu ct, uub
iu|iqt|iq tiut Ef|cbtu bt|ttt btr

Etrtit mi|qtu
H. Eqimou b. Ocmc|it| uub btu Hcbbcutu.
trutr |ctt Hcbb. %tuu jtmcub tiu Otrt bon
btr Ei[t bt cqt trcbir}t uub tiu

cubtrtr
fommt uub t (im |ut) mit btm Etod trbriqt, |o
i|t bit|tr tr|c[}rti, btuu tr ct ciu trbroqtut Otrt
80
trbrod)tu. (c Ocrt rbt btim Qtrcb[cI|tu cr
brotu |tiu.)
trutr |ctt Hcbbc. (btr btu cII), cuu
|tmcub tiu Riub bou btr Si[t tiut5 cqt trcb
ir}t uub tiu cubtrtr fommt uub t mit cium
Strtt cu}}ut,*1 bt|ttt ciu Etrtit i|cu H.
eubc b. tttrc uub btu Rcbbcutu. C5 irb
nmIi tItrt . Wtuu tu tr|outu tiutu mit jcu
Stdtu tr||ctu cbtu, tiutdti ob |tititig obcr
itctiucubtr, |o |iub [it c||t}rti ; H. tubc b. ttcrc
|ct . tuu uctiucubcr, |o |ti btr |t[tc [u|bi, ci|
tr |ciutu ob bt||tuuit ct. Wtuu tiu C fommc
uub t (bc5 Riub) mit [tiucu (rutru cu[[ut, [o
bt|ttt bctbtr tiu Etrtit i|tu H. mct|, bcm
Eout bt H. ocucu b. Otrofc uub btu Hcbbcutu.
E irb um|i tItrt . Eo c|t tr tiu 8|tt|b [r
|tiut tr|ou (2. %o|t 2I ,30), btu %trt bc Oc|
bigttu; H. 5mctI b. trofc |ct, btu Wtrt bc0
Ebitr5. (u bit[tm c||t cr btr t|bite
uit5 trt, bc tr |ou btim cIItu c|6 tot u
6ttrcttu tcr.)
trutr |ctt Hcbbc. Wtuu jtmcub bom cqt
ptrcb}||t uub iu ciutm Wtibt |ttdu tb|itbtu i|t
(tuu cu} btr Crbt tiut rcu |itt uub et |o [||t,
bc[ tr btim N|tbtr||ctu btu ti||c[ noIIict), |o
i|t tr u btu nicr c|uutu btr}|ittt. r i|t btr
*1 ic mri[t j00i[qrn Nrrtitotr un[rrrr ]ut|ti[qrn
dmtn0fdn0I0dtn llt0ttn d lrlq[dIl0, tren 0lO
0ndtt ldl[qr ,dr" qr Ordtbritun q rMn. 0
r0rn 0Ir qf0nftlrn 0rut[qrn Nlqtt u0 Hrqt0dndlte
[qon ft0]rltl dn tdlmu0l[q Nrqt0rnftn rx0nt. 1
odr 0rl 0rr ]00l[qrn qulun frin Wun0H, 0d[ Hr
,8tl[r Nr HrqI0[ttqun" mt[trrn fonntr.
6 d[0lt Ir run0lcrn 0c0 dlmu0
81
[|iqttt, Cut|qbiuu, Eqm:rtut|b, Rurfo|ttu uub
Ttr|umui u btc|tu, t|qmuut|b cbtr uiqt,
btuu ir cbtu gt|trut, mcu |ti ur c|uu bou
t|qmuut|b uur bouu btr[|iqttt, tuu mcu bit
ct btcb|iqtit ct.
trutr |ctt Hcbbc. tuu jtmcub tiutm ttut
Ro|t cu[ Qtr gt|tt ct, uub bit[tr iu}o|tbt||tu
t|torbtui[t, |oi|t tr [rti , tuurrcbtr cu} Otcub,
uub t btrbrcuut orbtu i[t, [o i[t tr [qu|bi. Hcbbc
|ct . tibt cbtuir t|trut . Wtuu cu[ Qtr, btuu
ir cbtu t|trut. Wtuu jtmcub tiutu iu tutr
obtr iu c||tr tbrdt ct, [o c[ tr uiqt trcuf
fommtu fouutt uub tr t[torbtu i|t, |o i|t tr |qu|bi ,
tuu tr iu cbtr iu tutr obtr iu Wc||tr iutiut
[to[tuct, trcbtrtrcu5fommtu fouuft, uub t|torbtu
i[t (bctruiqttrcutfommtui[t), [o i[t tr[rti. Wtuu

cu} tiu Otcub, btuu ir cbtu gt|trut . (Gct


jtmcub.) trrti[t mtiu Otcub, trbriq mtiutu Rru,
|0 i|t tr (tuu tt t tut) tr[cp[Iiqti, ([ct tr cbtr .)
uub [0I||t cr[c}rti [tiu, [o i[t cr tr|c[}rti.
b) u 5 b t m Equ I qc u c r u q
Crcd qcjim I-3
1. (Tom %ortu[ttu) I . %cu trmuuttrt
[iq it tiu Et, cm %ortu um itu|tt |tiut
Eq}tr cu}u[tttu, [o bc[ mcu bit ,%orturtt
trtdt". (|c|m I08,3) - (Qco [= u|c[ bt
||tdt]) c) %tui|ttu bttt mcu uiqt |ttr, c|
bit Otmtiubt u btttu [|tt. - b) ,q cbt btu
trru c||ttit bor utu" (|c|m I0,8), bc i|t tiu
to[tr Oruu[o iu be bib|i|qtu Strt uub btr
82
oqugsftellung ber eredten, bie bot Qott tan:
beln. enn bas 6ien, etelmen unb un eines

9enfcen, ber fr fie in feinem saufe ift, gleidt


nidt feinem 6ien, enelmen unb un bot einem
Snige ; ebenfo gleidt feine 9ebe unb feine us"
brudstueife, tie er fie feinen Sausgenoffen unb er"
tanbten gegenbet beliebt, nidt feiner 9ebeteife ge .
genber einem snige. Um fo melr titb be 9en,
fden seq alfobalb mit @lrfurdt unb emut tot
ott fie erfllen, tenn er bebenft, ba bet groe
snig, ber seilige, ebenebeite, bon beffen serr:
licfeit alle anbe boll finb (efaia i 0,3), bei ilm
ftelt unb feine aten fielt, tie es (eremia 23,24)
leit : "sann fie benn jemanb leimlic berfteden,
ba ic iln nict fele? fprict bet sett. " 9an
foU fie atuat nict bot ben 9enfcen fcmen, bie
einen tegen feines ottesbienftes berllnen; boc
biene man ott lieber im merborgenen. 9an be"
benfe alfo, tenn man auf feinem ager liegt, in
teffen egenratt man fie befinbet, unb fobalb man
bom 6cIafe erract ift, erlebe man fie tader aum
ienfte feines 6dpfers, bes epriefenen
.

Wer frl aufftelt, um au feinem 6cpfer *1 au


beten, beacte bie 6tunben, in benen bie (3 jbi:
fcen) 9acttacen tecfeln: am 6cIuffe bes erften
tittels bet 9adt, am 6cIuffe bes atueiten tit:
tels unb am @nbe ber (ganaen) 9act, teii bas Qe:
bet, bas in biefen 6tunben ber bie Serftrung e,
rufalems unb ber bas @!il (bie leutige Serfreuung
*1 d 0rr Ndmc ,dmr'' nlqI dur[toen mrrbrn
0dr}, um[qtrlbt mdn ln mrl[t mlt 0rt ,Qrlllr'' un0 }0I
tm Zdlmu0 rrg e l m d t g 0lr gotmH ,tbcnr0rlct [ci rr''
lnqu.
6*
83
bet uben unter alle ier) gebetet tirb, (efon .
bet) gottgefllig ift. 3. s geaiemt fid ft
jeben ottesfrdtigen, ba er fie grme unb rme
oer bie 3erftrung be5 (erufalemer) :emel5. (us
:almubtraftat aoa oatta 00b) 4. in toenig
eoet mit nbact ift oeifet als biel eoet one
nbact. (:almub, 9enacot llOa. :robem eift
e teiter :) D. Qs ift gut, bie ioelaofcnitte bon
faals .ferung unb bom 9anna, bie 3en eoote,
bie ofdnitte bom ranbopfer, bom Speisopfer, bom
anfopfet, bom 6nopfet unb bom 6culbopfet
(tglic) etaufagen. - (aga. oc barf nur bet
einaeine bie 3en eoote allein erfagen; bagegen ift
es . betooten, fie im ottesbienfte (als einaiges Stiid)
etaufagen). 6. ie (eoen ertnten) mmer .
aofdnttte bon ben .pfern batf man nur am :age
etfagen. 7. 9acbem man ba etfagen (bes
bfdJnitts) bom mranbopfer oeenbet at, fage man:
"5 mge ottes Iilie fein, baf ba etfagen biefes
ofcnitts fo biei geite unb fo angenem fei, als tenn
ic (titflic) ein mranbopfer bargeoract tte. " (us
:almub, aanit 27o) Unb fo fprece man auc nad
bem (erfagen bet) ?ofdJnitte bom Speisopfer unb
bom anfopfer, teii biefe freitillig bargeotact tout
ben. 8. metm etfagen (bet bfcnitte bon ben)
.pfern fage man ben mers er : "Unb er foii es
fcIacten aur Seite bes Itats gegen 9itternact
bot bem etrn. " (3. 9ofe !, !!) 9. 9ance.
pflegen (auerft) ben ofcnitt bon bem fupfernen
anbfaffe equfagen, bann bie bfcnitte bort bem
ufeben bet fce, bom tglicen mranbopfer, bom
9uceraitate, bon ben tten bes 9ucettetf5 unb
ite eteitung.
84
5. h e b e u t u n g b e s t o l m u b i f d e n
e f e t a e s
"efdmunben ift bie bem tanit antettraute
eisleit bes laraonenreides, balin bie in Stein
gelauenen efee bet babtlonifd::affttifden anbe,
bod ift es bie ,mnblid bediefette elte' bes ifta"
elitifden molfes, bie bet mergnglidfeit bie Stim
bietet . . . @inaig unb allein bet almub ift es,
bet ein moll olne Stamm unb uqel ,alttaufenbe
au erlalten mute . . . . 9idt bie ora 9ofis tat
es, bie ba iftaelitifde molf tro politifdet 3et
feung aufammengelalten, bie ,mnblide elte' tiel"
melt mat es, bie ilm 2eben5eliit in bie betn
geflt. " *1 @ine fo begeiftette Stimme eines bet beften
senner bes almub, nmlid feines jbifden ber
feer5, aus bet neueften Seit, bem ,alte 1930, gibt
eigentlid fcon erfcpfenbe ntmott auf bie rage
nac bet ebeutung bes talmubifden efees. ,mmer
lin ift fie bod ton fo ausfclaggebenbet mictigfeit
linfictlic bet enuung bes almub als einer affe
gegen ben jbifcen eift, ba mit boc nod genauet
prfen mffen, mie loc bie "mnblice betlieferung"
als SpiegelbUb bes jbifcen mefens gemettet mirb,
mie teit ilte eftimmungen leute noc fr bo
3ubentum Qeltung laben unb fdlielic, mas ton ben
Stimmen au !alten ift, bie ilt ltitifc gegenbetftelen.
a bie ota ldfter usbruc jbifdet e::
fenatt ift, mitb ton febem uben, bet fie nict
gerabe ctiftlic getarnt lat, fclbfttetftnblic befttigt.
*1 ddru0 0l0[qml0t Zrr bdbl0ni[qc dlmu0,
lnlritun.
85
ie almubtcbbinet aben nun immer betont, ba
i{te e{te bet ota nidt nur ebenbrtig, fonbetn i{t
fogat betlegen fei. Saft feien neben ben fdon
ettnten nod einige anbete beaeidnenbe eifpiele
angef{tt :
"<trenget ift es bei ben orten bet <dtift,
geleltten als bei ben otten ber ora (b. {. bie mer,
fte gegen ben almub finb fdtetet . als biejenigen
gegen bas efe. " (<an{ebtin 88a)
"9. <bjatat begegnete einft bem topleten
<lias unb fragte i{n: as madt ber eilige, gebene,
betet fei er? ener anttuortete : <t befdftigt fie
mit bem taftate tom sebsteibe in iIa (bet
bas bie 9abbinet gerabe ftritten) . Unb tas fagte
er? <lias anttottete : <bjatar, mein <on, fagte es
fo, unb onatan, mein . <on, fagte es fo. <bjatar

fragte : ibt es

benn im immei aud 3teifel ? <iias
anttottete :

Siefe tie jene finb o r t e b e s I e ,
b e n b i" g e n o t t e s . " ( ittin 6b)
Unb innet{alb bes aimub titb bie 9angorbnung
bet morte nod teiter butdgeftt :
"menn man fie mit bet ota befat, fo ift
bies ettas, aber nidts befonberes; tenn aber mit
ber emara, fo gibt es nidts greres als bies. "
(aba meaia 33b)
I
ft SUar{eit batbet eraielt, ba bet aimub
ein <piegel jbifden efens tat, *
1 fo bleibt

bie
*1 rrIrir dq 0d ,Ttr dlmu0 !|t bon u0rn
r[d[rn |ot0rn 0nr <rlltn0lid d[ 0ir [rnmrlf. Zir
o[[nung 0u[ !nt ro0g0n00 0tttn j 0\t u0tn ldng|t
d[rr0rn. So dffr rt Ir|nr on[c[[ionrn dn 0ir n[d
nrn 0cr 0btirn Wrlf nfi un0 l0nntt 0d 0cnfm
trin drdf." (g. rH, _00i[qr Sfia3e,

1912,
s. 110 f.)
86
groge, o6 er es eufe nod ift. .ier nun ift auf
einen <intanb au anttorten, ber bon uben unb
bon jubenfdgen 9idtjuben bes fteren au fren ift :
9an befautet nmlid, bet almub fei 1500 afre
alt, unb bafer feien bie uerungen, bie uns bie
grten ngdffsflden bten, nur fiftorifd au terten.
9un ftimmt fdon bie gefdidtlide erednung nidt
gana. er almub fat einen burdaus tefensgleiden
<rben im Sduldan arud erfalten, unb biefet ift,

1594 mit ben SaQafot bes ffetles aum erften 9ale
gebrudt, faum bteifunbett afre alt. Unb ta be .
beuten bie 300 afre ? meldet sirden=<frift ttbe
lofI bie ugsburger sonfeffion (1530) ober ba5 ti .
bentinifde sonail (1563) fr lie als untefentlid ab .
Iefnen, lelder nidtjbifde miffenfdaftlet mdte be .
ftreiten, ba bie <ntbeungen bes soernifus (geft.
1543) unb bie 0ebanfen bes escattes (geboren 1596)
beaeidnenbe uerungen norbifden 0eifte5 finb, lel=
det sunftberftnbige mdte befauten, ba bie mede
Sfafefeares (geb. 1564) unb bie 3eidnungen rers
(geft. I528) nur nod fiftodfd au l'erten feien, nur
leil alle biefe aten bteifunbert unb nod me{t afre
aurUegen? Unb folde etradtung\eife lat aud
fr. bas religife unb fulturelle efebud ber uben
feine eteisftaft. mit tiffen fefr tofl bei fiftori=
fden ofumenten ba jiftodfde bom mefentuden au
fonbetn, aber biefes efentlide l'etben tit aud fdatf
tn bas idt bes ages ftellen. ber nun fommen
bte "unfelmnnet", benen bas idt ein reud ift,
unb !alten uns einen fdtaraen Sdirm bot bie ugen,,
bon bem fie fagen, er fei aus unferer eigenen aut ge " r
madt. 9an lat fid nmUd nidt entblbet, unb felbf
lofe sirdenfrften faben in biefes otn geftoenv
81
aur ntfculbigung jbifcet Scamlofigfeiten in iel
unb almub barauf inauteifen, ba1 auc bie notbifce
betlieferung ite bunflen Stellen at. 9un titb
ateifello in bet Cbba unb in ben Sagas, ben notbi=
fcen @r0lungen, ton ift unb etrug, ton Untreue
unb eibenfcaft geanbelt. mber telc ein Unter
fcieb bet mtmofpte, in bet bie in {tage fommenben
.anblungen gefceen, gana a"gefeen ton ben tefen
aften metfciebeneiten bet .anblungen felift. ott
tet bie mitunter fttmifce, a"et fIe, Uate uft
be 9otben, be 91eeres unb bet erge ; iet laftet
bie bumpfe, beltiecenbe Sctle eines otientalifcen
a0at. mm Uarften titb biefet Unterfcieb auf einem
eiiet,
.
ba ba jbifce efeesfctifttum fo gan3
befonbet unetfteulid madt, bem bes efdIedtliden.
a altgermanifce Sctiftentum ift ba feufcefte, ba
man in biefet mtt finbet. ie . jbifce iftetneit,
beten bicterifd tettbollfte musptgung ba ".oe
ieb" unb beten tibetlicfte Cntllung auf bem
ebiete be Sctifttum bet almub ift, lat feinetlei
@ntfptecung in unfeter metgangeneit etabe im
metgalten aum efclectleien liegt eine bet tiefen unb
bauetnben slfte 0tifcen notbifc=germanifcet unb
mittelmeetlnbifc=otientalifcet eiftelaltung begtn=
bet. ft fo fcon bet 91glicfeit eite mergleice
bet oben ent0ogen, mag noc 0um berflu1 feft
geftellt tetben, ba1 bie notbifde betlieferung eine
Sammlung getmanifcet ttermrcen unb efcicts
fagen barftellt unb niemals belauptet ober gar geglaubt
turbe, fie feien eine ".ffenbarung", tie es boc bei
ibel unb almub, ia fogar beim Sculcan aruc
her {all ift.
88
iefe "offenbarte" jbifce berliefetng at nun,
bon nod au befpredenben infctnfungen abgefeen,
ite Oltigfeit nie bedoren. ias ettojubentum, b. .
ba ubentum bis 1800, IeUte aud rein uetlid nac
ben talmubifden efeen. ei ben butd bie fogenannte
"man3ipation" auf ire jerbergsftaaten Iosgelaffenen
uben tirften fie als 9idtlinien fr alles un unb
affen teiter, trenb man in feinem ueren e
nenten fid .,affimiliette", fid anglid, b. . fid ben
6daf5Pel3 feiner [idsblfer bet bie fdiefen 6dul
tern tarf. iie t3ieung ber 9abbiner, b. . bex fr
alles bifde auftnbigen erer, erfolgte nad tie
bot auf ben :almubfdulen, unb eute nod finben fid
folde in Seutfdlanb .
.alIreid taten bie roaeffe, bie bet <. U. , bet
.entralberein beutfder Staatsbrget ibifden {au
bens, gegen folde 9idtjuben, bie es gewagt atten,
ben almub "3u betnglimpfen", bis in bie neuefte
.eit geffrt fat. Unb ebenfo aaflreid rie biefe mebr
mittelbaren eteife finb bie unmittelbaren Quetun .
gen mafgeoenbet uben oer feine ebeutung, bon
benen einige liet genannt feien:
"[as ben almub anget, fo befennen tuit feine
unbebingte bedegengeit bet bem efe 9ofi . .,
(bifdes alr6ud .. rdibe iftaelites 1865, 6. 25)
er 9larburger rof. <olen at 1888 als Sad
berftnbiger unter ib ausgefagt, ba ber almub
aud leute nod als .uelle bet jbifden 9oral an"
aufeen fei.
"ier almub ift bie magebenbe efeesquelle
ber uben unb befit nod boUe rtigfeit. " (9abbiner
r. ronemann als <adbetftnbiget 1894)
.
8
ger anbesraofiner gr. 9anneimer nannte ben
"%almub ben efensnetb bes ubentums unb bie
eimat, bas anier unb bie Sdule bes ubentums
unb bet usfilbung feiner merftanbesaniagen. " ( "bi=
fde reffe'' , 3I. I . I9I3)
. . t ane uben one usnalme ift bie %ora, ber
%almub unb beffen ftftematifde earfeitung, ber
6dulcan aruc, bie anetfannte .ueUe bes reiigifen
efens. mon einer bogmatifcen merfdiebeneit . ift
fei uns uben fetaupt feine 9ebe. Unfere Strfe
liegt in bem ftrammen eftalten an ber 3000.jri"
gen fetlieferung, in bet %reue 3ut eineitiiden
Iaufen, fr ben %aufenbe unferer morfaren ben
ilammentob auf bem 6deiteraufen geftmben lafen,
unb fr ben eute aufenbe unb fertaufenbe mit

geofenet Seele in ben %ob geen ttben. " (Se


nator t. 9ater fner in ber rumnifcen sammet ;
".ftibifde 3eitung" I4. 7. I929, 9t. I235.) ies
lete 3itat ift nict nur feines ebenfo pompfen tie
betlogenen 6dJiuffes
.
tegen bemetfenstert, fonbern
befonbet besalb, teii es eine Stimme aus bem .ft=
jubentum tiebergiot. ies ift in oefonbets ausge .
fprodenem 9afe bas eigentlice %aimubjubentum.
utc bie ruffifcen .aren bis 3u beten nbe unter
usnamegefegebung gefalten, fonnie fic iet bie
igfeit aut . . ffimilietung" nict to aur eltung
otingen tuie im eften. ie ormen bet am :almub
ausgericteten efellfcaft aeigen fic iet alfo nod
gana fiat. er Sdulcan aruc ift . ier nod tirf=
Ud "bas" efebuc. ie %almubfdulen, tie fie uns
a. . ber ube sad @mil ranaos in feinen 9obeilen
fdUbett, fteen in boiier lte unb entfenben ire
9
6prlinge in alle Welt unb oefonbet5 nad fdlanas,
nad) eutfdlanb, to bas .ftjubentum bas eingefeffene
balb fo bettudett, ba es fdlielid neun 3elntel
bet gefamten jbifden eblfetung auf beutfcem o .
ben ausmact. Unb ba fie ilre almubfittlicfeit unb
ilte almubpraftifen mitbringen unb nubtingenb
bettetten, ift gerabe ilnen gegenbet bie enntnii bes
almub bon fo groer ebeutung . . Wir fpren feine
Wirffarfeit noc leute auf Scritt unb rit; unb
tenn tit lren, ba bet .betbrgermeifter bes teftlos
betjubeten 9et otf, jett iotello aguatbia, bet
fqlic eutfclanb butd bie Ietleung bes beutfc .
ametifanifcen janbelsbedtages letausfotberte, ein
ungatifdet ube ift, bet bet reffe au eqllen fr
ntig befanb, tie et bon feinem matet lebtifd unb
ben alub gelernt lat ;
*
1 unb tenn tit teitetlin
lren, ba bet Stabtticter bon 9et otf, jett
tobsft, bet bie jafenfteuaflagge als iratentimpel
befcimpfen burfte, gleicfalls .ftjube ift, fo terben
tit faum nod) batan glauben fnnen, ba bet almub
eine "liftotifce" mngelegenleit fein foll. Unb noc
weniger als er ift e5 bet Sculcan aruc, fein eben"
ottiget 9adfolget aum minbeften bei ben uns be=
fonbets naleftelenben .ftjuben. bet feine ebeulung
lren tit aus magebenben jbifcem 9l unbe :
"urc aro etlielt bas ubentum biejenige e=
ftalt, bie es bis auf ben leutigen ag betalrt lat.
Seine tabbinifcen Sctiften finb emeingut bet
,ubenleit geworben unb laben ilt bie teifgife <in=
leit gegeben. . . . 9lan fann in bet at faum noc eine
neue eftaltung bet efeeslelre ettatten. " (oft, es
*
1 "eutfde QUgemetne .ettung" vom 18. 8. 85, Ut. 87 4
91
fcicte be ,ubentum unb feinet Selten, b. 1 1 1 ,
5. 129 unb 5. 451)
".ato gab feinem etfe ben fataftet eine
efebuces. . . . Seine QntfdJeibungen bilben bis auf
ben feutigen ag fr ben beutfcen unb polnifdJen
3uben unb tas baau geftt, bie religife 9lorm, bas
offiaielle 3ubentum. " (tae, efcicte bet 3ftaeliten,
b. IX, 6. 414
f
. unb 6. 133)
"Solce alten 9edtsfompenbien tie bet 6dui
can atud finb nod immer bas Qabe mecum (bet
ieitfaben) bet 9abbinet in religionsgefeliden ta
gen. " (tof. rana elifd, ialbjube unb begeiftettet
3ubenfreunb, in feiner <ddft "9ofItng aimubjube"
7. uflage 1891)
"er 6duidan arud, nad feinem <rfceinen uon
allen 9abbinern al ailein gltiges efebud aner .
fannt, turbe beraU fin betbteitet unb titb in aiien
inbern bon ben 3uben als allein magebenbes
efebud gefdt unb geltbigt . . . et <duldan
atud ift feit brei 3afrfunbetten ba einaige tfeologifde
0
efebud fr bie 3uben, unb unfer Satedismus.
f4
(eintid GIIenbetget, "Siftotifdes ianbbud .. uba
peft 1883)
<ine jbifde eneralftnobe in Ungarn befdlo
i 3afte 1866, ben <ftiften gegenbet au etflten, ba
man fid bom 6duldan atd Iosfage ; in irflidfeit
aber mffe jebet _ 3ube jeberaeit ben <duldan arud
befolgen. Unb beaglic getiffer <treitfragen feit es :
"mn bies ift uerboten auf @runb bes <duldan arud
unb bet sommentate. "*1
*1 Zir[t bon dltiqrn Hcb6!ncrn unb on cu[ctrbn
on _u0tn unttriqnttcn Oc|ql0||t mmbrn untet brm
Zltcl tb Qdibrl" 1873 ln rmbtt gbrudt.
92
o fnnen tit alfo mit abib foffmann bom
edinet 9afbinetfeminat einet 9einung fein, tenn er
fagt :
"a gefeetteue ubentum fieit im Sculcan
atud) . . . . fein 9eligion!gefe. 44 et, titb nun bet
etig ofjeftibe 3teiflet fagen, in biefen 3itaten unb
am Uatften im Ieten finb bet metaUgemeinetung
folcet ufptce butc atei motaufeungen Scta
fen gefet. Qinmai Ieit e! "9eligion5gefe'4 , unb aum
ateiten Ieit e "gefeetteu". ma ift nun bon ben
nictteligifen ngeiegenieiten unb uon ben nict ge
feetteuen uben au fagen? 9, bet etfte unft ift
fcneii etlebigt. utc unfete ufitungen titb e
gana flat, baf im jbifcen "9eUgion"gefe8 alle
aufammengefat ift, ta fetiaupt im eben eine
etnaeinen unb einet emeinfcaft gefelid etfat tet .
ben fann, ja batbet Iinau5 tetben inge . gefelid
geregelt, bie man gemeiniin bem perfniiden efdmad
betlft. a ift fa gerabe einet bet tnbe ft bie
Selbftbeteiitucetung be ubentuma, ba a IIe
feine Sanblungen teligi . butdttnft feien, ba fie
alfo alle bem 9eligion5gefe unterliegen. bet ben
mett be efee foii an biefet Stelle nidt gefptoden
t erben; es gengt uns, um ben unft ein au edebf .
gen, bie Satfaden feftauftellen.
9eit ins etict fllt bie ateite motaufeung.
menn man titflid einen gtunblegenben Untetfcieb
atifden gefeestteuen unb nidt gefeetteuen uben
maden fnnte, fo btfte man 0. . auc nidt bom
"ubentum" fpteden, fonbetn mte immer genau
beaeidnen, telden :eil man meint. 9un maden tit
aber ba efe gatnidt au einem notrenbigen eftanb
teil be ubentuma. Qfn ube bleibt ube, mit ober
&3
one efe. Unb tenn tit ben almub unb feine
sommentare aur runblage unferer etradtung ma=
den, fo finb tir uns burdaus flar barber, baf es gar
nidt entfdeibenb ift, ob bie uben in eute nod fo
allgemein befolgen, toie es bot taufenb aten bet
iall tat. Cs gengt uns au tiffen, baf er bamals
befolgt totben ift, unb atat tuaren feine morfdtiften
nidt bealb efe, teii fie im almub ftanben,
fonbern fie ftanben im almub, teii fie bem jbifden
mefen gemf taten. Unb biefe5 mefen at fid nidt
genbett, at fid nad unferem raffenfunbliden miHen
nict nbern fnnen. er ube fonnte unbert are
mit allen maffetn bet 6pree getafden fein, aus feinet
e ging bod immet nur ein ube erbot. a tiffen
bie .uben auc gana genau unb timen es fogat als
ite 6ttfe, tenn e inen paft :
"mir uben tetben unfeten meg teitergeen,
tie tir in burc bie .attaufenbe gegangen finb, unb
tit tetben ben mntifemitismus ber .etaeit ebenfo
ibedeben, tie tit bot ateieinalbtaufenb .aten bie
'etfolgungen aman, be mmalefitet, betlebt a"
ben. . . Qs gibt feine beutfden .uben, feine tuffifden
uben, feine ametifanifden .uben, es gibt nur uben
fdledtin, unb nur als .uben mffen tir uns flen,
tenn tit unfete tabition bes eiftigen unb iorali=
fden fottpflanaen tollen. " *1
menn tir uns alfo bie ebeutung bes almub
ttod bon jbifden mutotitten befttigen laffen, fo
*1 Zir[ Rommrnt 0bct 0ir NIqflfc lt un[rtrt
n[iqtrn mdqfc un 0rt brfdnnfr to|. in|fc|n du} brt
utim[ct (I} in Nrx oU (Nrm oUrt tddfc itn
25. 8. 85).
94
tun mt uut u cngrbotrnrt Orm[[rnd[tgfrt noq
rn btgr0. nb mcnn mt cu[rtbrm bc0 [ogrncnntc
,Hr[otmjubrntum" noq b

td[qtigrn, [o fnntr mcn


[qon [c[t bon brtttrbung trbrn. ir[r1Hr[otmjubrn
tum [t rnr o[[nung0Io[r %nbrtrt. %rnn brt ubr
brm ,r[r['' , b. . brn u[rdqrn r[rr0ot[qti[trn,
bIr r[oIg[qc[t cu[[cgt,[o tutrtr0gcn, bcnn mrq[rIt
rt onr brtgcng bon brnrn rbotrn um goIbrnr
cIb nbrt, unb bIrbt boq m Hcmrn [rnrt
tc[[[qrn OrtcuIcgung.
rt cImubjubr unb brt %rIt|ubr [trrn brbr
onr Nc0fr bc, brbr cnbrIn jb[q, brt rur

m
fIctrn u[ttdg [rut0 cmr, brt cnbrtr [rnr0 \
uq brt bdttr cnbrIt jb[q, cbrt rt mr[ uqt
mort. t mqtr bc0 ,r[r" brmctrn, cbrt br
Etcttrt br0 cImub cbIrnrn, mrI [r nbr [rnrt
nc[[ung cn bc0 %tt0boIf nbrtt. Eqonmmrt ct
t0 Ort[uqr grgrbrn, [q cu[ brn trnrn rntctruq
utdurrn unb br Itgfrt brt obrt mrng[trn0
mcnqrt ommrntctr u br[ttrtrn. Tr Ecmcttcnrt
bot brm I, br Ecbburt ncq m mctrn br rt[tru
gt[rtrn b[cItungrn br[rt tt. Er brt[qmcnbrn
cbrt mt brt _rt[ttung br0 rmrI0 (70 u. _.). m
800 u. _. rnt[tcnbrn br ctrt, rnr Erftr, bit
mmrt [t brn %rtt rnr0 tcImub[trruubrntum0 h:0
[rIb gr[0tt mtb. Er [t nr br[onbrt0 mqtg grmr
[rn, unb rutr [t [rmttrn[n[tcu[rnb %tgIrbrtn
n C[trutoc boII[tnbg unbrbrutrnb. _cItrqrt [nb
br 0c[[bm, br brn cImub mct cbIrnrn, bc[t
cbrt br fcbbcI[t[qrn ommrntctr cI0 r[rgr0gtunb
Icgr cnrtfrnnrn. %t mrtbrn nrn bcrt br brt r
cnbIung brt cbbcIc noq brgrgnrn. brt cuq [r
|rIrn[t bc0 r[amtbIb br0 ubrntum0rbrn[omrng
95
eine mone tie ba !efoimjubentum. .gne un mit
bem leteten nget au befdftigen, toiien tit bod
tenigften9 ein eifpiel baft anfgten, mit teldet
jalOgeit, um nidt au fagen merfcIagenf)eit es an bie
irage be aimub gerangegt. Cinet bet befannteften
tefonnetifden igtet um bie agrgunbetftenbe, bet
9abbinet 3afob <tem, mact folgenbes gcft getun#
bene 3ugeftnbni9 :
"ier alaca fommt unoebingte ltigfeit au unb
nad igt ift ba jbifce eben bis aufs einaeifte gete"
gelt ; aber in bet 5 o t m , tie fie im Imub totliegt,
ift fie nict geeignet, b i t e f t als morm fr ba teli .
gffe eoen angetenbet au tetben." (bet ben ;atmub
1875.) iiefet 9abbi <tern gaf aud, unb 0tat ausgc"
tecnet in bem ft bie breiten Ccicten be9 moife .
tidtigften beutfcen medage, bei 9eciam in eipaig,
eine <ammlung ton <ptden au bem almub let"
ffentlicf. iiefe "idtfttagien" finb getabe0u ein
9uftet jbifcet 9ace. iie 3ifate, bie bod ben
almub bei ben 9ictjuben in ein gnftige "idt"
feen foiien, finb meift belanglos, mitunter fogat in
unfetm <inne rect beaeicnenb. mor aiiem finb igre
iunbfteiien nict angegeben, fo ba igte 9adprfung
betnafe eine ebensatbeit bbeuten \tbe. <tnbig
\ftb auf oetfe unb fogat auf <dUlet bettiefen, um
an0ubeuten, tie nage ba jbifde boc bem beutfren
Senfen ftefe. Iiel cataftetiftifdet aber nod alS ba
uc felbft ift bie in bet Cinleitung gegebene Cgren"
rettung bes aimub:
"@in anbete aber ift ba taimubifde 9itualte .
fett, ein anbete9 ift bie talmubifce motal. iort ift
Iogifde Ierittung, fiet fittUde .autetfeit. iotf fefen
96
tir ben religifen eniuS be ,ubentums fdter ge .
beugt unter bem arten ,oc be 3eremontaltefenl,
ier feen tir in frei aufgeridtet, unb fiee ba, fein
mntn leudtet bon ber otteflamme ber iebe, bon
ber lut bet egeifterung fr ba @ute unb ble ;
feine <tirne fdmdt ba iabem fittlidet Soeit,
religifer nnigfeit.
f4
(<. 4)
"9oralifd anfedtbare <tellen finben fe tol
im almub, tuie fie folde in jebet lteren itetatut
finben. Unb bennod teten tir un tittetlid ft bie
moralifde te be almub. enn einmal finb bie
betteffenben Stellen au ben 3eitbetltniffen au fe .
greifen. <obann tragen fie meift ba eptge einet
tibatanfidt. eitet finb tiele betfelben gar nidt


ernft gemeint. nblid aber unb auptfdIid finb biefe
moralifd bebenfliden <tellen fo geringer mnaat, ba
fie gegen ben efamtgeift be almub nidt in
tradt fommen fnnen.
44
(
<. 5
f. )
enug I iefet aungengetanbte merteibiget ift
ebenfo betlogen in feinet gemadten egeiftetng tie
in feinen Urteilen, auf bie tit im aufe unfetet ar .
ftellung nod aurdfommen. mbet aud et fann un
bet bie atfade nidt integtufden, ba bet Ster .
pel be almub unb be <duldan atud fid auf jbi"
fde enfen unb un unaulfdbat aufgeprgt at.
1 afolt fie Itunblagen d almub
97
S meiter !eil
!as 2efen bes talmubifden <efetes
1. 5 Q f m u b t f d e S r m m t g f e H
a) a te
mon ieet ift bie eanblung bet jbifden tage
baburd erfdtett torben, ba man fie unter religifen
efidts:unften fa. menn man ba ubentum als
Sefte anetfannte, unb e, teil es ein anbete efennt-
ni als ba dtiftlide barftellte, . . bealb befm:fte,
teii bie uben efus nidt als ben ber{eienen 9effia
angefe{en unb i{n ans $reua gefdlagen {tten, fo
fonnte man feine. $lateit eraielen. ie bem eutfden
angeborene, tenn aud {ufig tegeraogene ugenb bet
ulbfamfeit in religifen ingen Iie i{n oft fr ben
ngegriffenen attei ne{men unb gab betbies bem
uben bie '9glidfeit, inter ben Sttafgefeen aum
Sdue ber religifen efenntniffe bolle ecung au
ne{men unb bon ba aus mit roaefien auf biejenigen
au fdieen, bie, tte bie uben borgaoen, "i{ten @lau"
ben angegriffen . , bie aber tatfdUd nur getagt atten,
98
c|mub uub Squ|qcu cruq btm tr|tcuuttu Uo|ft
boru}rtu. Tit jbi}qt Ht|iiou i|t tbtu ftiut Ht|i
iou im b|iqtu Siuu, b. . bit Tcr|tt||uu bt Utr
|tui}}t, iu btm tiu tiut|utr obtrtiu Uo|f u |tiutm
ott |ttt. btr btrcrti bc uutr|tt bt5 Oti||tu
cuttubt rctu i}t mti|t tiu Strtit btrcut uiqt
m|iq. c jbi}qt ,,t|t[" cbtr i|t ftiut rt|ii|c
tfuubuu, }oubtru bit Utr}c||uu tiut Uo|ft obtr
Stcctt.
uttr bit}tu m|tubtu trbtu ir cuqbitjbi
|qt Ht|iiouiu btu Rrti5uu|trtrttrcqtuutuittu
fuutu, uub ir o||tu uu |ocr bc5 Htqt, |it ur
turttuu jbi|qtu %t}tu u btrtubtu, bou tiutm
ubtu |t|b|t bt|ttitu |c||tu, btr uu5 bt|trt, bc[
,tr}cruutm[ btr ott tiut %tu|qtu |o i|t ic
|tiu Utrc|ttu". C cr |ttt btr bom ubtutum
btcu|ruqtt uub bou btu N|qtjubtu btrtiti||ig gt
rtc Hum, bc tr|tt Uo|f tt|tu u |tiu, ba btu
%ouottimu5, bit Ciuott|trt, trcu5tbi|btt cbt.
Cut im bit}tu u|ruq }trtiti u mcqtu, i|t boq
}t|tu|tt||tu, bc[ uiqt bit cI btrotttittu, |oubtru
btr%trt btr btt, bit |itbtr}iuubi|b|iqtu, tut}qt|otuo
i|t. So t|ttu mu[ bti btr ttrcqtuu btf ct,
it tr |iq im c|mub uub iu btu Rommtutcrtu bcr-
|tt||t, |tutrHum tc|ti btrb|c[}tu uub bit t btr
Ru|tur, bit mcu cu5 jtutm %ouottimu cb|tittu
o||tt, |iq c|5 rtqt bc|tibtu trti|tu. c t|tu
bt btc|imu5 i|t uit }r bc Uo|f, }o cuq [r btu
|bi}qtu ottt5btri}} bttiqutub. tr robt %ctt
ric|imu, btr uu5 bti btr Tcr|tt||uu bt Stcmmt
ottt ct |qou im |ttu t|tcmtut tutttutritt,
tr uirb im c|mub u}i bi5 ur Utrtrruu btr
|ttitrt. tttrmrqtu uub |ttubtu ibt t btic||tu
1*
99
U|ftru, bit bcriu bit u[truutu irtr Ltbtu}orm
cu} bc c}tiu irtr Ofttr btrtrctu. c bit
tc|mubi}qtu cbt|u }o }tr trtr|iq mcqt, i}t
tiumc| btr Uu}ruq btr u}t|6crftit, btr bou btu
Hcbbiutru trobtu uirb uub tittu, c| uumittt
[

bcrt o|t bcbou, bc tltu jtut _ut bou


IitbturbitrLcuut, it tr}oo| btur|uutu
btr Oritqtu, it btu btr uorbi}qtu Sct titu }iub.
btcrtittt }i cuq itr, bc[ bit ubtu o|
tr}t[tubtu i[, cbtr ftiutu (umor bt}i[tu. Go
btfommt btuu ir mcttric|i}ti}qtr iuott bit _t
tiut c}ictiqtu mou.
*1
+
,tr Ltib btt tt|iqtu Ncjt}tt i}t 2 360 ooo
Nti|tu |cu , tiut }o|qt Nti|t ct 1 000 ooo Oottt
tI|tu, tiut ||t cbtr bitr Oottt}cuutu ub tiut
(cubbrtitt. it Scuut cbtr rtiqt bou tiutm ubt
btr lt bi um cubtru... tbtr, t|qtr bit Nc[t
Oott tucu iuntctuub btu Ltib bt (ti|itu ti[,
fauu bt titu Ltbtu btr}iqtrt }tiu.'' (H. Ufibc iu
Ctijot 16c)
,Hc6bi |it}tr }ctt . it Hcqt i}t iu brti Hcqt
cqtu ttti|t , cu jtb:r Hcqtcqt }i[t btr (trr uub
br||t it tiu Lt. Hcbbi }ccf btu Sqtmut| }ct
bc}t|bt uub }t uoq iuu. iubtm r }riqt . tt,
bc[ i mtiu (cu tr}trt, mtiutu tmt| btrbrcuut
uub mtiut Siubtr uuttr bit U|ftr btr t|t btrbcuut
cbt. (trcqot 3c)
Uu[tr btr bit 8tib|iftit Oottt }iub bit Hcbbi
utr cuq btr }tiut tifeit tucu uuttrriqttt .
*1 "m. _ru0d oII dI [rlnr WrlI nuz 0rd!b
rr[qd}[rn, 0dmlI mdn [lq bor lm }0rqIr." (qcbbcI J1d}
100
,Hcb |ctt . _l} Etuubtu ct btr T c , iu btu
tr}ttu brti Etuubtu }i[t btr Qtilituub bt}c[t |iq mit
btr Torc, iu btu cubtrI: |i[t tr uub nqttt bit cut
t|t , iubtubritttu |i[t truub truu bit cutt|t,
iu btu bitrttu |i[t tr uub }qtrt mit btm 8tbictcu.
cs tut tr ucqt? Crrtitttcu} tiutm Itiqttu Ctrub
uub |qtbt iu btu I8000 tIttu umtr. (bobc |crc
3b)
,Ttr Qtilit |i[t uub It bit ti|q|}t |rct|,
bcuu btr ro}tu fommtu irb, cu btm tr tiutu
Otrtqttu bilbtu fcuu. (Ribbc 3!b)
N
Tc uuu Oott u |id) }tIb|t tr|t um |oIqt Citu
|qc}ttu btttu mu[, i|t t cuq btr|tub|iq, bc[ er mit
btr t|q}tiuu mit btr orc uiqt cI|tiu urtqt
fommt .
,Oott |tubitrt iu btr Rcqt btu cImub.
1
1
(H.
Ntucqtm b. Eirc u btu }u} Jqtru %o|t 97c)
,Oott btr (trr I[t |ocr bit Hcbbiutr cu} btr
Crbt bt}rctu, tuu im Qimmt| tiut |qtrt rct
borfommt. " (tbtubc I29t)
ti }oIqtr Oottuliqftit btr Hcbbiutr i|t t
ftiu uubtr, bc[|itmit im cu} ltiqtm u[ btrft
rtu. Eit }qctru mit im ucq btm UorbiIb bt
Crbcttr brccm (I. No}t 23-33), bc jc tct
}qhq jtbtu Ochitr bor Rtib trblc|}tu Ic||tu fuutt.
Ut Uorttilt t|ttn cbti .
,Ttr Ntu|q |ti |qIcu iu btr Oottr}urqt.
4f
Tc
i}t tiutr bou btu obtu truuttu ,8iqt|trc|tu bt
Hcbbi Ettru, btr c| O|ticu bcu bc ou t}u
cu}u. ,Eti| u uit bit Eq|cutu uub our r
uit bit cubtu.
1
1
btr btr QcubtI mit ct i|t
101
uiqt cu tiu}cq. | tqttr ubti|t cuq tr cu ftiutu
ib tbuubtu.
,i|qtu btm immt| uub btr rbt out tiu
ut|, t|qtr mu ti[t. it|tr ut| ct bit Utr
}liqtuu, Oott btu trru bou |tiutu ibt|qrtu
u tutbiubtu. Wtuu c||o btr trr btr ttr|qcrt
ttc im Hctt bt|q|o||tu ct, c iu |ttr rtutu
|o||tt, |o mcqtt btr ut| 9 |tiutu t|q|u[ u
uiqtt. " (H. Hctcu Eirc, %ti||c cmuffot Ic)
c[ brm Uorbi|b bit|t tibbrqitu Oottt bit
cttu |tiutr OIubitu tut|rtqtu, btr|ttt |iq bou
|t|b|t , itr iuttrt||itrt uu uur bit rtiu mcttricli|ti|q
jbi|qt Oohtbor|tt||uu, bit ir mit bit|tu, ir
bttoutu immtr itbtr, tuitu ti|it|tu cu tiutr
c||o|tu %tut bt|tt cbtu. dub |o mcttric|i|ti|q

it bc i|b cmt |iub c||t bit cubtru iurtu


bit|tr Uor|tt||uumt|t tcrttt. Eqcrtu bou Itib|o|tu
c|||timmtu, bou b|tu uub uttu Oti|ttru, bou btutu
bit

Etrcim uub trubim jc cuq uu|trt jbi|q


qri|mqtu Ot|cubqtr btb|ftru, }||tu btu Hcum
i|qtu Oott uub btt rbt cu. it b|tu Oti|ttr
c|ttu |iq bt[oubtr cu Huiutu, borttu uub W|ttn
cu}, o mcu bcuu |tiut Equ[tut| u i|}t uimmt.
it ||t, cuq bit|t uu uiqt cu uubtfcuut, i|t cu
Cd uub Or[t bt|timmt. (ccuit !0c)
Eit i|t |tiqbtbtuttub mit btm tt}tutr uub
bitut c| uqtcu. it |iuu|iqtu Eubtr b|tibtu uur
12 Touctt, bitCri|ttuuub bitutbtr |tbtn3|u|iq
|cria. (Ho[qc|qcuc)trutribt e bti bct|qitbtucu
Hcbbiutru tiut u}tr|ttuultrt, tiut Ett|tucubt
run|trt uub tiut Uottrbt|timmuu|trt.
102
Tit Eq}uut|qiqtt, bit btfcuut|iq uiqt
jbi|qtu r|ruu3 i|t uub iu irtr otti|qtu Ciu
}cqtit tiutu tui||tu Hti ct, bitttt trcbt bit|tr
Ciu}cqtituttu immtr uitbtrEto}}}rbitmc[lo|tu
Uu3ltuu3fu|tt btr Hcbbiutr .
,Hcbbi Cltc|cr unb Hcbbi tubc |cttu. tr
tr|tt Ntn|q rtiqtt boubtr Crbtbium Qimmt|, cl6
tr cbtr t|ubit cttt, lttt btr Qtilit, trit}tu }ti
tr, |tiut Qcub cu} iu uub btrtiutrtt iu . . . H.
tubc |ctt . Nitttl bt 8iqtt, bc btr Qtilit cm
tr|ttu ct tr|qc}}tu cttt, fouutt mcu bou tiutm
Cubt btr Wtlt bi um cubtru |ttu... UI btr
Qtilit bit Wtlt tr|qu}, trutittrtt |it|iq uucu}r|iq
uit bit nti Ruut| bt Wtbtcu}ut, bi btr Qti
ht |qrit . tuu1 " (Ccic I2c)
Ncu fuutt |iq uol tiut rtlii|t Uor|tt||uu
utIt uub Eq}uucutc|itu btuftu, bti btutu |iq
tit}t3 Cm}inbtu obtr btr|qcu bt t}| u
}crbitu ilbtru btrbiqttu. Uou cll bit|tm i|t im
clmub ftiut Htbt. u c|ltr btr|ttitruug uub
btrtrtibuu |itt mcu uur bc Rrcm}c}tt, btr|tcu
btm[i urtqttmcqft. it mit rcbbiui|qtu Ei[
}iubiftittu bttritbtut Nc|qiut ct tro[ rc|tubtrH
btr ftiut tutuu, |it bltibt |tcrr uub }rtmb.
dub tr|tcrrt }iub

cuq bit ormtu, ucq btutu


mcu bit|tm ott bitutt uub bitut. Ttuu cuq bc
tittdtbtu btr rt|ii|tu Otbruqt iu btt tutitu
Eucot truci|t, bc[ c|mub unb Squ|qcu cruq
irt Otbtutuu uiqt btr|ortu cbtu. Rm}t mcu
uiqt }cucti|q }r bc Eqqttu? Tt||tu ruub|ct
cbtr i|t btrclmub. Wt|qtr ubtrbt o| bcrcu}
103
btriqttu, |tiutu Eou bt|qutibtu u |c||tu7
*1 Ubtr
bit t|qutibuut|t[t bt}iubtu |iq im c|mub. el=
tr ubt, umiubt|t cu btm C|ttu, }titrtt uiqt bit
t|tt |tiutr Uttr7 it Uor|qri}ttu bcrbtr cbtr
tut|t btr c|mub uub |tiut Rommtutcrt. nb ibt
t tiutu Eucotuotttbitu|t, iu btm uiqt bc
Eqtmc (|riq. |qmc) tbtttt irb7 Ubtr uubtrtt
bou Etittu bt c|mub uub Equ|qcu cruq |iub
cut}||t mit Eoubtrbor|qri}ttu }r bit Uu}ruu
bit|t tbttt. tuu bit|t tbtt, u|cmmtutt[t
cu 5. %o|t 6,4-9; 5. %o|t 11, 13-21 ; 4. %o|e
15,37-41, i|t bItiqti|ttbuu btr}rommtu ubtu,
uub bctt i|t t uutmtiu bttiqutub }r |it. tut
|t c!|t Rtuutiqtu jbi|qtr t|iio|itt . btu
Hctiouc|ott ct uub bit Eoubtrti[uu, bit or
utbro]uutuuub bituubtrmtit|iqtt|q|tqmqtUu
|it|uu .
,rt |rct| ( ,Eqtmc |rct|"), btr Qtrr, uu|tr
ott, i|t tiu tiuitr ott, uub bu |o|||t btu Qtrru,
btiutu ott, htbcbtu bou cutm Qtqtu, bou cutr
Ett|t uub bou cutm Utrmtu. ub bit|t ortt,
bit iq birtutt tbittt,|o|||t bu uQtrtuutmtuuub
|o|||t |ir btiutu Riubtm |qr}tu uub bcbcu rtbn,
*1 l6ft tote ftnbet terben befdnttten: "tne betlo=
rne iftadtttfde Sele tft nilt ttbe 0u erftatten. _[t ein
Jinb bot bt efdneibung b. t. bot bem adten Xage)
geftor6en, fo gefdiet bte efdnelbung auf bem egrbnt:
4la

e mtt einm fdarfen @tetn one @eg.enf4tud. at-er


mbraam 4a&t in ienet telt auf bte 5efdnittenen auf, bte
lt er ntdt in bte Slte 'dngen.11 (:rad daftm 260) 3n
bemf6en m6fdnitt 6efin1ben fid aud bte ttbediden mt-
fdnetbung$botfdtiften, nad rbenen, mtt untuefentltden w .
beungen, nod eute betfaren tirb. @te g.een ben 3uben
nur fe16ft an, ftnb aber aud 6e0etdnewb fr feine irembett.
0
utuu bu iu btiutm (cu|t |i[t|t obtr cu} btm Wtt
tt|t, utuu bu biq uitbtrltt|t obtr cu}|ttt|t , uub
}o|||t |it biubtu um tiqtu cu} bt|ut

(cub uub
|o||tu bir tiu tufmcl bor btiutu utu |tiu,
*
1 uub
|ol||t |it btr btiut cu|t }o|ttu |qrtibtu uub cu
bit ort. " (5. No|t 0,4-9) ,Wtrbtt ir uuu mtiut
tbott rtu,.. |o mil| iq turtm 8cubt ttu tbtu
u |tiutr tit... ttt tuq cbtr, bc[ |iq tutr tr
uiqt btrrtbtu lc||t, bc[ ir cbtrtttt uub bitutt
cubtrtu Otttru uub btttt |it cu, uub bc[ bcuu btr
oru bt trru trrimmt btr tuq uub |qIit[t btu
immtl u... c[ bu uub btiut Riubtr lcut ltbt|t
cu} btm 8cubt, bc btr trr btiutu Uttru t|quo
rtu ct. . . " (5. No|t I I , I3-2I) . . . . , bc[ ir uiqt
turtu utu ucq urtt, bcrum |ollt ir tbtuftu uub
tuu cllt mtiut tbott. " (4. No|t I5,39-4I)
[r bit|t Otbtt uuu, }r bt||tu btrrctubt
Wiqtiftit |tlb|t t|u bou Hccrtt [tut i|t,*1
utrbtu im clmub uutubliq bitlt iutlbt|timmuutu
ttro}}tu.
,. |ccf |ctt . Wtuu mcu bc Eqtmc im
ttt lit|t, |o i|t t ltiq, cl itltt mcu tiu uti|quti
bit Equtrt iu ttr cub. Uou jtbtm, btr bc
Eqtmc cu} |tiutm ttt lit|t, utiqtu bit Ot|tu|ttr. ''
(trcqot 5c)
"9t tubc |ctt . Uor tiutm ucdttu Hiqtjubtu
i|t t btrbottu, bc Eqtmcult|tu. Wcrum bor tiutm
*
1 M0n bte[et t.elle rtrb bie <tt 'bet 0ct0mtn
(tptllin) 0btlc\ttt, 0\t um 0n tm un0 um 0it titn
tltt ct0tn.
*2 ,Qt[u0 00rt 0nt0ttctt \m 00 b0tnrm[t t00t
b0n 0llrn 00|cn ![t 000t Q0tt Q[t0H, ber (ett, un[rt
0tt, \[t etn einiget 0tt." U0tl. 13, 3U.
105
Hiqtjubtu? c i}t jc cuq bti tiutm }rct|ittu btr
c||. it i}t uti (u bttoutu), bc t jc bou iutu
ti[t (Qt}tfitI 23,?0) . trtu |ti}q btm |ti}q bt
}t| |tiqt, - }o fuutt mcu |cubtu, tr }ti uur c|
}t| u bttrcqttu. '' (trcqot 25b)
u|iqt iut|bt}timmuutu ntrbtu cuq }r bc
uIttu btr ur Utrriqtuu bt Otbtt uutrI[Iiqtu
ti|Iiu }r uotntubi gtc|ttu.
,tr iu btu bort tpt, |tt iu tiutr Cut}truuu
uou uitr C|Itu }tiut ti||iu cb uub trttt tiu, cuq
ktuu tr uur, um Wc}}tr u |c}}tu, iutiu tt, nt|
tr fuutt bcriu cuq |uutu cbtu obtr }tiut
Hotbur}t btrriqttu. " (trcqot 23c)
@Hv tubc }ctt . rti iut btr|utru bit
ct uub bit

crt btr %tu}qtu.


@
tuu mcu }tiu
tbtt iu bit Eut itt, tuu mcu |cut bti i}q
uub tuu mcu Icut im bou }i[t. " (trcqot 24b)
iut }o|qt Htbtutiucubtr}tt||uu bou Otbtt uub
bort kirb uu uiqt cu |ittu, cbtr }it i}t bu

qcu
jbi}q, burqcu bttiqutub }r btu iuutrtu trt, btu
bc Otbtt

}r btu c|mubjubtu ct. c tbtt i}t


tiut }|iqtm[it Eti}tuu uub cI }o|qt t}t[|iq
trttIt.
UitUtiqt uoq cu}r|iqtr uub u|tiq uoq
kt}tu}rtmbtr uub cb}to[tubtr }iub bit Ecbbcttbott.
c[ btr ubt cm ,Eqcbbt" uiqt crbtittu bcr}, i}t
jc cI|tmtiu btfcuut. c btr cImub ebtr cu u"
[mubt}timmuutu }r bit}t Uor}qn}ttu trcu
tti}tt|t ct, btr}ttit jtbt Uor}tt||uu. Qitr tobt |iq
bit Qtrr}q}uqt btr Hcbbiutr iu btuIqtrIiq}ttu or
mtu cu , btr Ecbbct, bit}t tiuitubt cub btr cu
tu ubtu}qc}t, bot tiut bt}oubtr }ruqtbcrt Ot|ttu
tit, iu btu Eq}Itiu bc ubtut}| u trtutu,
106
bit|t iqti|tt Wc}}t im Rcm} bt rit|ttr um bit
rcltuu |tiutr Ncqt. tuu tr cr im|tcubt, bit
Gcbbctt|t[t u c|ttu?
,,it btrbottutu Qcutcrbtittu |iub bitri tui
trtiu .*1 Wtr }lt uub |tuub truttt uub Ocrbtu
biubtt, tr bri|qt uub or}t|t uub cu|it|t, t
mc|t uub |itbt uub futttt uub bcdt, tr bit ToIIt
|qtrt, |it bltiqt uub |it tqt|t uub |it }rbt uub |it
|iuut, tbt, uub tr ti Wtbt}btu itt, ti
btu tbt uub ti btu |t|ttt, tr tiutu Ruottu
fu}t uub I|t uuo ti Etiqt ut uub cu}rti[t iu
btr b|iqt, ti Etiqt u utu, tr tiu Ht jct,
t |qIcqttt uub bc t cbitt uub t tiu|cIt uub
t trbt uub cb|qcbt uub t tr|qutibtt , tr ti
uq|tcbtu |qrtibt uub itbtr cui|qt iu btr b
|iqt, ti uq|tcbtu u |qrtibtu, tr bcut uub
uitbtrrti[t uub I|qt uub cuubtt uub tr mit btm
Qcmmtr |qIt uub cu tiutm

tbitt iu cubtrt
trt. c |iub bit Qcutcrbtittu, bitri tuitr
tiu. " (Eqcbbct VII ,2)
,, c Qiucubriutu (btr Ottu|tubt) cm Ecb
bct tr}olt cu} ti

rttu, bit iu bitr tr}cIItu, }r


btu, btr |iq iuutu bt}iubtt , uub iu ti rttu, bit
itbtrum iu bitr tr}cIItu, }r btu, btr |iq

brcu[tu
bt}iubtt u} t|qt Wti|t? Wtuu 3 . btr rmt
cu[tu uub btr Qcutn iuutu |ttt, uub btr rmt
|tiut Qcub ucq iuutu cu|trtdt uub ttc iu bit
Qcub bt Qcutrru |tt obtr cu bit|tr ttc
uimmt uub trcubnut, |o i|t btrrmt (btr Ecbbct
tuttiuu) |qu|bi, btr Qcutrr cbtr ti.. %tuu
*1 ie mmtrbtge .al 39, bte 3 O. aud 2. for.
11,24 genannt ntrb, tf fabbaltfttfden Utfptung.
107
btr Qcutrr |tiut Qcub ucq cu[tu rtit uub tfmc
iu bit Qcub bt Urmtu |tt, obtr ttc cu btr}tlbtu
uimmt uub f)trtiubriut, }o i}t btr Qcutrr |qulbi,
btr Urmt cbtr }rti.'' (Eqcbbct 2c, btr bit}t tr}d)t
ttrubt rct
[
rb uoq cqt Etittu |cu ,btrcttu". )
, , tuu mcu cmEqcbbct tiut 8cu tttt, i}t t
tbtu}o, c| ttt mcu tiu Rcmt| ttttt. Ncu bcr}
uiqt bit R|tibtr bom utit}tr rtiuitu. tuu mcu
}tiut R|tibtr bomutit}tr rtiuit, }o trrtibt mcu
t uub tr}t t }ort, ttt jtboq uiqt. Eo |trt t bit
Equ|t Eqcmmci, bit Equ|t Qil|t| tr|cubt t.
Hcbbc }|ttt t u fui1tu, uub cuq 9. Eq:||tt

}|ttt t u fuidtu. H. Rcqmcu |rcq u |tiutu


qttru. ttt |it uub Ic|tt mid) btu ou bt
ibtrrtitu rtu. " (Eqcbbct I?c)
om tob 8b |trtittu }i bit Hcbbiutr, ob mcu
btu Rot cm t|ttc ubtdtu bcr}.
,H. Hcbc [ctt . UUt Ottruft bcr} mcu cm
Eqcbbct triuftu, cutuommtu btu riu (ucq mcu
qru bc u[c}}tr).'' (Eqcbbct !!0c)
,Ncu bcr| cm t}ttc ftiu Nt}}tr t[tu, bo|
cbtr tiur cu} bc cubtrt |q|ti}tu. "
,,tr ti}q|c} trt u btu Utrutu bt
Eqcbbct. tc|b m|tu bit Hcbbiutr, tuu |it
t|uub |iub,jtbtu Eqcbbctmit irtutibtruqlc}tu. "
(Crcq qcjim 280)
C mirb ucq |o|qtr Ro}trobt u trcrttu }tiu,
bc[ mcu cII }tiutu Eqcr}}iuu cu}cubtt, um }iq
burq bit Ot}tr bou Uor|qri}ttu iuburquiu
btu.
,,tuu (tiu rti}tubtr ubt) cm rtitccbtub
bom uuft|trbtu btrrc|qt orbtu i}t (uub bcmit
}qou bit Ecbbctbtrbott bt rctu bou ttc iu
108
Rrc}t ttrtttu }iub), uub tr trt tiutu OtIbbtuttl bti
}iq, }o tbt tr, utuu }iq bti im tiu Niqtjubt uub
tiu }tl bt}iubtu, }tiutu Ttuttl btm Riqtjubtu, |tlb|t
ucqbtm ts }qou buuftl tuorbtu i|t, uub ltt iu
uiqt cu} beu }tl. (uq btr }tl bts ubtu |olI cm
Ecbbct lcut 2. No}t 23, I2 ftiut rbtit tuu, cl}o
3 T. uiqts trctu. ) Tt}iubtt }iq cbtr ftiu Riqtjubt
bti im, }o ltt tr btu Ttuttl btm }tl cu}, urtub
bit}tr tt, utmt iu (btu Ttuttl) im (btm }rl)
jtboq jtbtrtit cb, utuu btr }tl |till |ttt, uub ltt
iu uitbtr cu}, ntuu tr (btr }tl) }iq uitbtr iu Tt
utuu }t[t. ( i}t bt}}tr, btr }tl cublt uibtr bc
Ecbbctt}tg cls btr Ntu}q. ) Qct tr uitmcub (cuq
ftiutu }tl) bti

}iq, }o trct tr btu Ttuttl immtr uur


utuitr cls bitr lltu utit. (Eotit bcr} mcu cm
Ecbbct ttucs trctu, t ilt bcuu, cl trt tr btu
Ttuttl btrcut uur bitr ||tu utit, bc tr ucq
fuc bitr |l:u |tiII|ttt uub }omit tiut utut ||tu
btrtquuu btiuut. ) (Tur orcq qcjim 200)
Tit}tTti}itl i|t iubotlttrti}t ftuutiqutub,
tiumcl iu}iqtliq }tiutr Ei[}iubiftit, bit uu c
uiqt Rtut mtr i|t, bcuu cbtr iu}iqf|iq brr cu
mc[tubtu rt, mit btritrbtrbtuRiqtjubtu btr}t
uirb. u bit}tr Ttituu lti|ttu bit t|ttcbt|tim
muutu ulcubliqts. Eit |tro[tu bou HcqttJI
uub btrtbhqftit, ob t |iq uuu um btu Ecbbct
obtr um bit cu0t}rotutu Qc[}titru bt c||c uub
bt urim cubtlt. btr bit custbtutt uucmt
t}t[tbuu bt Tclmub irb uoq }ttt cu}r|iq
t}roqtu utrbtu. Qitr }olltu bctr uur utuit ro
btu bou Qc[tbtttu |tttu.
,Utr|qc}}t mir mtiut Rcruu uub mtu rot,
utlqt mir bt}qitbtu i[t, bcmit iq bclbmliq[t mit
109
btu Oi\ttru btr HiqIjubtu t|ttit trbt. " (c cm
Ecbbct u|rtqtubt Otbtt Rcbbc |t|ouiucq tu|q
uq I0c)
,Euqt tim bit Hiqtjubtu mit tiutm |qtrtu
Rritt. btbtdt |it tiut %o|ft |tq Nouctt |cu,
bcmit |it mit btr Ict btr Ot|qrt tu|t trbtu.
EqIct |itmit |ctttru uub |trc[t |it iu\tiutm oru
uub Orimm. Etrt burq tiutu |qtrtu Rrit irtu
Rui, bt cu im btiut Hcqt cu. tr|qt||t iu
btiutm Orimm |tiu Qcut cu btr rbt, uub bu ir|t
bc QtiI btiutr 8itbtu o||tu. " (Otbtt cm Utr|
uuutct ucq EtIiqot 1Ib)
, , q crtt cu[ btu Qtrru, bc[ tr jt[t it bor
[tittu btr uubtr |iq btbitut, u btu tu |ctu
uoq }u[ utut iuu[t uub |it ur Utr|tuu uub
Utrbuu tbrcuqt. " (Otbtt cm 1. c||ctct ucq
ti||c 14)
,,m urim[t|tt i|t t tr[orbtdiq u |ctu. Utr
[|uqt |ti cmcu, t|tutt Ncrboqci, btr[|uqt Etrt|q
(Qmcu Wtib), t|tutt |ttr, btr[|uqt c||t Hiqt
jubtu, t|tutt c||t |rct|ittu| " (Crcq qcjim 090, I0)
Uou tiutr iuutrhqtu, crc[t rt|ii|tu Qiu
ntubuu um itu i|t iu |o|qtu otttbitu|t|iqtu
Otbruqtu tbtu|o tui u |rtu it iu btr Tcr
|tt||uu bt tt|iqtu Wt|tu iu |o rob|iuu|iqtr
t|tc|t,it ir t obtu t[uubtu cbtu.it|tHt|iiou
i|t [tru bou jtbtm Ett|tucbt|, uub tuu btchmu
bitift bt|tuttt, tiutScqtumirtr |t|b|t n|tu
tuu u fuutu, |o i|t bitQc|tuu bt ubtu ttubtr
btu orbtruutu |tiut Hthiout|t[t bc trcbt
Ottutt bcbou. tr ubt tut uiqt um|ou|t, uub
110
}t|b}t tuu tr t tiumc| u tuu }qtiut, |o fcuu mcu
ti[ }tiu, bc[ tr im ttimtu btrtqutt, cuu uub
it }i }ttr bit}t Rcitc| bou Et|b|t|o}iftit btr
iu}tu irb. ub bit}t c|tuu uimmt tr cuq }tiutm
ct ttubtr tiu. r mcqt mitim tiutu Utrtrc,
bti btm jtbtr cu} }tiut Ro|ttu fommtu, }tiutu ro}it
cbtu }o||, ct bcburq, bc }tiu Ot}t[ tr|||t
irb, btr ubt bcburq, bc[ tr m|iq|t }qou cu[
rbtu, }ou}t cbtr im immt| bit rqtt |tiut t
or}cm truttt. it}t 8outrtqtiftit, it |it |qou
im 4. Otbot um usbrud fommt . ,,u }o|||t btiutu
Ucttr uub btiut Nutttr trtu, bcmit t bir o|tt
uub bu lcut ltbt}t cu} rbtu", i}t btr Oruubu bt
c|ttu t}tcmtut uub irb it c||tbomc|mub uub
}tiutu Rommtutcrtu cu} u[tr}tt btrrbtrt. tim
obt irb tiu tucutr Ot}q[tcb}q|u[ tmcqt uub
btm ubtu tiu Routocuu custubit.
,,u btr Etuubt, iu t|qtr btr %tu}q bou btt
Tt|t }qtibtt, trbtu c||t }tiut cttu cu}t|t uub
mcu }riqt u im. duttrtiqut t| uub tr mu[ bc
rtti| tdtuutu uub }rtqtu. r cbt miq riqti
turtti|t. "(ccuit !!c)
&
u} bit}tu Ib}q|u[ bts Ot|q}t iu irb uuu
bc cut 8tbtu custriqttt. Ncu tr}||t bit Otbott,
uiqt ti| mcu irt |itt|iqt Rottubiftit tiu|itt,
}oubtru ti| |it tiut fcu}muui|qt Uor|ti|tuu bcr
|tt||tu, }r btrtu us!tiq Oott u brtu ct .
,Wtrcuq uur tiu Otbotcubt,btm tri|tmcu
Ottr, mcu btr|utrt }tiu 8tbtu uub tr trbt (tuu
btr Nt}}ic fommt) bc 8cub. " (Ri|bu|qiu 39b)
,tuu bu bit| orc t|trut c}t, ibt Oott bir
bit| 8ou, uub trtu i|t btiu rbtittrr, btr bir btu
111
ou }rbtiut Urbtit cItu niro. " (irft cbotI I , I4)*
,H. o|uc b. Ltbi ct t|cgt . it|t ort i|t
iu otr Torc t|qritbtu uuo nir| iu btu rotttn
bitbtro|t uub }iuotf|iq britttu bti otu t|qid)t
|qrtibtru. tr |iq mit otr Tora bt|q}tit, ot}}tu
t|q}tt t|iutu.* tuu iu otr Torc ti[t t (5.
No|t 29,9) . r |oIIt btobcqttr bit ortt oit|t
uubt, uub ir [ot |it tuu, bcnit tuq cIIt |dt,
c irtut." (Ubooc|crc I9b)
,No|t |rcq. trr otr tIt, ncrum tt t
mcuqtm trtqttu ut uub mcut trtqttu bO,
uub itbtrum mcuqtm rtb|tr ut uub mcuqtm
rtb|tr bt|? %o|t, cb otr ttr ur Uutorig tiu
trtqttrg btm t ut tt, i|t tiu trtqttr uub btr
Sou tiut

trtqttu, cbtr tiu trtqttrg otm t bt|


tt, i[t tiu trtqttr uub btr Eou tiut rtb|tr ,
iunitotrum tiu rtb|tr, btm t o| tt, i|t tiu
rtb|truub btr Sou tiut trtttu, cbtr tiu rtb
|tr, btm t bt| tt, i|t tiu rtb|tr uub btr Sou
tiut rtb|tr. (trcqot 1c)

it|t irf|cmfeit uttr cttu otr Gor}creu


triuutrt |tcrf cu bit fcto|i|qt Ltrt bou otm Eqc[
otr uttu trft, oit im c|muo irtu uumittt|bcrtu
Gorutr ct. Uuq itr ntrotu oit btr|q}|itu
*1 Selbft bei ben "fnen11 @,ren im almub ftrt
bie ibtft onmotal.
*mattU gtlt au bte umgeftrte @lu{folgerung:
fl effen effte geUngen, bet mu fromm utb bet ott gut
angefrteben fein. iiefe Saltung gibt bem tdfidtlofen
japitaUGmu fein gutd eiiffen unb ftnbet fid uidt nur
oet uben, fonbern a

ud bei ben 1ba alte eftament o"


beteftenben purttantfden ngelfadfen in nglalb unb
mertfa.
!!B
Gtroitu|tt otr Otrtqttu cut|cmmt|t (Ocic I2b),
utut Gtroitu|tt otr rommtu trotu bou Oott bcu
t|tt (Eqcbbct I05b) uuo Iti|ttu bcuu btu ntuitt
Otrtqttu ti|tcuo. (bot II ,3)
Tcq c||otm i|t t ftiu Wuuotr, mtuu btr Ot
rtqtt |tiutu 8ou uiqt uur u tro|}tu, |oubtru u
}orotru ct .
,H. oqcucu |ctt . ubtr|iqt cu} tIouuu |ti

bou tiutr Witt u |trutu... tuu tiu|t |rcq tr u


tiutr Witbt, oit tiu ttcu iu irtr Rcqbcr|qc
cttt, jtooq t|iq u im iu ttcu ju fommtu
}|ttt . Ntiut Toqttr, c|t ou otuu uiqt tiu ttcu
iu otiutr Tcqbcr|qc}t? Eit trniotrtt im. %ti|ttt
trc|tt iq ttcuiqt tiut tIouuu }r bit Eqrittt?"
(Eotc 22c)
,|i1t trcb bou btr ti|itu Wouuu, bom
QimmcI (5. No|t 20,I5). Wir cbtu ttcu, mc5 bu
uu bt}oItu c|t , |o tr}IIt cuq bu, mc bu uu
btr|roqtu c|t. " (Ncc|tr |qtui V,I3)
Ciut otrcu }rc[tuc}tt Gor|ttIIuu bou Oott, otr
|o um Equ|butr ot Ntu|qtu iro, i|t cuq cuotrtu
Etfttu uiqt cu }rtmo. tt b|c[cubtI bt %ittt|
c|ttr cr tiut oIt bcbou, uuo |t|b|t bit t[ttit
uti[ bcbou u btriqttu. ,Eqtuftu |it m (um|iq
Oott, o. . ott fcto|i|qtu Rirqt) u 8tbtittu r
Ot|o, |o mcqtu |it |iq rtu Hiqttt um Equ|outr
uuo otr Qti|cuo i|t bcufbcr", *1 |qritb bit Eqnt|ttr
I}ou|c cu otm Qcu|t otr tutoiftiutriuutu u
Ktmtu im %t I935 iu tiutm tttt|brit} }t btu
cu tiut R|o|ttrtbuot. Eo|qt tufnti[t, bituiqt
tiut|u oc|ttt, i|t tiut b|t ruqt cu btt jbi|qtu
8 iafolt Sle tunblagen 'b atmub II8
Uurt| ot ri|ttutum, uuo it ntui cuq oit
tbcut|i|qt Rirqt irt joi|qtu itr|qc|tu cbt|or
}tu ct, tit }o|tuot cu otr 8oumorc| tbortut
Ucruuu . ,Oottt UH|t uuo Ot|t[ tr}||t |iq cuq
cu otutu, oit |tiutm UH|tu uiqt torqtu. Utuu
uid)t |o}ort uuo cu} otr Stt||t, ocuu |cu|cm, cbtr
ti[. tuu Oott ct t|ct . q, otr Qtrr otiu
Oott (o.. cnt|) biu tiu ti}truotr Oott, otr btr
oit, |o miq c||tu, oit Euot otr Gttr tim|uqt cu
otuRiuotru bi iu orittt uuo bitrtt OUto ,cbtr |trtr,
oit miq |itbtu uuo mtiut tbott c|ttu, tut iq o|
bi iu tcu|tuott O|ito | a i|t ncr Oo|t |;c[| |c
uiqt, tuu tr oc |ct, |ou|tru oc i|t |o. it Nttu-
|qtu, oit ocrbtr |cqtu, ni||tu uuruiqt, nit ncr t
i|t. "*1
Eo|qt 8outrttiftit cttt btim uotu oit
uotbt
p
oit o|t, oc[ uiqt oc Uit, |ouotru oc
Uc im Gorotrruuo otr btr|tuu |tcuo. cu
fouutt, nit im joi|qtu Hcm|q|cotu, otu Ruuotu,
iu oit|tm cUt otu Oott, btrt|t|u, no}r oit
Hcbbiutr u}i tua |t|c|t Uu|ti|uutu gt:ta.
duo ntuu mcu iu tiumc| cr uiqt btoitutn fouutt,
o.. ntuumcu|tiutOtbottuiqtu tr}||tubtrmoqtt,
ocuumu[tt t ntui|ttu |o t|qttu,oc[ t uitmcuo
mtrftt, oc[ oit Uqtuu bor Oott, rtiu u[tdiq, iiq|
btr|t[t urot, oc[ ,otr Tcmt uiqt tuttit nurot",
nit oit }t|t|tttuot Htotucrt oc}r |cuttt .
,H. U|i . Et|b|t |tuu tiu Ntu|q |iq uur bort
uommtu ct, tiut }|iqt u tuu, tr i|t cbtr ocrcu
btriuotrt orotu uuo ct |it uiqt ttcu, |o rtqutt
t im oit Eqri}t cu, c| ttt tr t ttcu, octtu
*1 rut[qc |drtrbldtt 00m 7.. 1 UJ Wt. 1 U,S. 276
II4
otu b|tu Otocuftu rtqutt otr ti|it, trit|tu [ti
tr, uiqt ur ct. . . . H. bcu ct im Hcmtu bt
H. Ccuiuc tct . C i|t bt||tr, oc[ tiu Ntu|q tiut
Euot tim|id) tut, c| oc[ otr Hcmt bt Qimmt|
}}tutlid) tutti|it mtrot. " (Rioou|qiu 40c)
"9 C|tc, otr Orti |ct . Eitt jtmcuo, bc[ |tiu
b|tr ritb |q |tiutr btmqtit, |o tt tr ucq tiutm
Crt, o mcu iu uiqt ftuut, f|tiot |iq |qcr uub
}o|t otm ritbt |tiut trtu, uur tuttit tr otu
tt|iqtu Hcmtu uiqt }}tut|iq. " (Ccic I0c)
Tit|tr rqtit Hct, otr |o bttiqutub i|t }r oit
joi|qt Norc| mit oot|ttm obtu, ct mcuqtm
|qou Gtrcu|c||uu u mtrootr tuitr [rtuuo|iqtu
tmtrfuutu ttbtu. Tc mcr otu uotu uucugt
utm, uuo |o cbtu |it |iq octtu tktrt. Ciut
|o|qt Gtrttioiuu, bit }c|t uoq rqtitr i|t c! ir
u|c[, |ti uiqt borttc|ttu.
,Wtr |iq |obit| _tit |[t, tt tr |tiutu Htuutu
uuo ritbtu }o|t, oc[ tr cw uuroc Otncub tq
|tIt, oc[ tr oc buutt, |qimmtruot rcqtf|tio, iu
otm tr |tiutr u[trtu Cr|qtiuuu umut uub Ouu[t
u tiuutu trcqttt, mit btm btmutbo||tu Eqmcr
otr rcutr

btrtcu|qt ,
*
1 mtr uur btotuft, bc[ tr tiu
tcutrf|tib cu|tt um |tiutr Ett|t Hut, bit tr rti
tbtu I, tiu rcutrf|tio um oit Iiqtt, immt|rtiut
u|qu|o uuo Itdtu|o|iftit ot Otmtt, bit tr bou
|iq mir}t , tr ociu tt, o iuftiutr ftuut, c| uur
tr |t|b|t uuo |tiu Oott, triu |tiut Oti||tu Rm
mtr|tiu|iq tiu|qIit[tuuo, tttrotm ritb btrEuot
oit r }}utt, uoq tiu Wort otr _it|rcqt }|tt
*1 m V0@r| t tn

ntH0t [t, 00tt 0tt


Wr@[l 0tt 8Itt0.
15
mit |tiutm bt||trtu ritbt - otr fcuu tuu, nit im
|tiu Qtr tbtut. . .
11
*1
c uuu oit uotu tiu |o cuttiquttt, |itt|iq
oq|tttuot oIf
.
|iuo, i|t cuq ir Qcuot|u bou
trcotu btrmtu|q|iqtm trt .
,cr Rccrc ct borttrctu. c trf otr
Otrtqttu i|t r[trcI oc td otr r|qc}}uu ot
QimmtI uuo otr rot. (Rttubbot 5c)
cII uuu cbtr tiu ubt|quitttutr otu cb|ou
otdiqtu uu|q ttu |o|Itt, tbtu|o tutIItiq mtr
otu u oIItu, it t oit uotu |iuo, |o mu[ mcu
im Itiotr mitttiItu, oc[ oit uiqt m|iq i|t. Hur }r
oit Otrtqttu t|ttu oit trti[uutu cbt, uuo
trtqt |iuo uur oit uotu.
b) c c u t r n I t t o I f
,uo oit Ruit |o|Itu otiut }Ittr uuo irt

r|tiuutu otiut Eucmmtu |tiu. Eit trotu uitotr


}cI|tu

bor oir ur rot cu} oc ut|iqt uuo otiutr


[t Etcub Itdtu.
11
(t|cic 49,23)
Nt |oIq uutrrttr umc[uu trtbt |tIb|t tiut
otr ntrtboIItrtu tr|uIiqftittu ot Ittut|tcmtut
otu btrIit}tutu u|ruq cu} oit utrnIttit
|tiut oIft. ir fuutu uu bor|ttIItu, it oit|tr
|iq im QoI|ittI ot cImuo iu utmt||tut cu
tiucuotrtrrt .
,Oro[ i|t oit tlqutiouu | tuu tuu |it uiqt
nrt, |o ttt otr QtiIit, trit|tu |ti tr, |tiut t|t
*1 mtdad Sad, iebigten II, 87 4.
116
uiqt tr|qc}}tu, |o fuuttu immt
(
uub
Q
rbt uiqt
bt|ttu." (Rtocrim 3I6)
,Et|6|t oit Eq|tqttu iu |rct| |iuo bo0 bou
uttu Wtrftu it tiu Orcuctc}tI. " (Ettru. 8iqt
|trc|tu, E. 04)
,Wit oit WtIt uiqt out Wiuot bt|tttu fcuu,
|o fcuu |it cuq out |rct|ittu uiqt bt|tttu. " (cc
uit 3c)
,tr % tu|q urot otcIb tiui tr|qc}}tu, um
oiq u |trtu, oc[ jtotr, otr tiut i|rct|iti|qt EttIt
btruiqttt, ucq otr Eqri}t tbtu|o bitItut, cI ttt tr
oit cut WtIt btruiqttt. " (Ecutoriu 31c)
,Oott ct |rctI uuttr oit UIftr tr|trtut, um
otu O|cubtu cu otu crtu Oott ,u btrbrtittu. "
(Ettru. ,8iqt|trc|tu", E. 03)
,tr ti|it ct uur otcIb oit |rct|ittu iu
otr cutu WtIt tr|trtut, bcmit }it otu U|ftru OId
uuo Ettu briutu. " (H. Ecmic iu % iffrct cffoot
I09c)
it|tr joi|qt Ettu i|tuuu c0troiu boumtd
roitr rt. ti otr btrtb|iqftit, oit cu btu
cut}rttu EttI|tu |riqt uuo oit c| Rtr|titt oit
Utrcqtuu c0t Riqtjoi|qtu ct, fcuu btr uot
oit|tu Ettu uur iu |tiutr Qtrr|qc}t btr oit ,U|ftr
btr %tIt" btridIiqt |ttu.
,it WtIt i|t uur btr |rct|ittu ttu tr|qc}}tu
orotu, |it |iub bit ruqt, bit britu UIftr cbtr
uur tiut |ttrt Eqc|t. o|Iiq fuutu ir }ctu, bc[
t cu[tr otu |rct|ittu cr ftiut cuotrtu UIftr ibt,
|it |iuo c||t uur Ittrt Eqc|tu. " (H. t|cic iu Etut
Iuqot c6btr|t, I45t)
.
,tr Rci|tr |rcq 3U H. cuqum. ,Romm, ir
oIItu cI|t tiu UoR trbtu| i|t ttqt, tuttuttt
7
oit|tr, uir Ot|quitttutu fuutu tuq uiqt |tiq iutr
otu, |o |c[t tuq bt|qutiotu uuo trott uu |tiq. "
(Scutoriu 39c)
,Hcbc |ctt im Hcmtu H. oqcucu . btrc||,
oiu |it (oit uotu) fommtu, |o||tu |it |iq u r|ttu
irtr trrtu mcqtu. " (Scutoriu I04c)
,tr ti|it |rcq u otu uotu. r cbt miq
um tiuitu trr|qtr otr %t|t tmcqt , octr trot
iq tuq um tiuitu Qtrr|qtr otr %t|t mcqtu. "
(Ccic 3 cb)*t
Wit uuu tiut |o|qt Qtrr|qc}t otr uotu btr
oit Hiqtjuotu cu|ttu rot, ocbou ibt uu Nci-
mouiot iu |tiutu i|qot cbooc |crc (Sc[uutu bom
O[tuoitu|t) X
,
5 }}. tiut rti}bcrt Sqotruu .
,Ncu ibt otu rmtu otr 9liqtjuotu Spti|t
u|tiq mit otu joi|qtu rmtu, um ot (|itbtu)
ritotu i||tu, mcu trt iutu cuq uiqt, cu otr
*1 W!t [tdU [clb[t b0rutr0c rut[qr 0rm mdn 0G
,dutrdhen olfw rtrcn [!n0, btt[t 0d0 t[\t\
ottw. u[ un0 [tInt0 mltutrr dlI[u ltoffenen un0
0rr Ndtlon dbrkdn0tcn Wr[rn0 un0 [clnt

t cur0rl) ntn
J00![Qrn u0 [tt!m0utt![qtn rtun0[qd[t mdr, 0n \m
trn[0 u qtr, [tnt tun um Qu0rntum [t
unt!ntl!q. 0 m0[[cn hlr r!nrn ctd0r[u b.tri[tttttn
u[ruq [r[t[trcn, 0rr [!q !n [tnrm Nomdn ,Wtlr!m
%ri[trr W0nq0tt'' bc! t dt[trllun 0rr ,d00o! -
[qt t00in fin0rt un0 00m ]00[\rn olfr [dt ,n
Nb[tdn0ifcit, r[tifrit, d[rUIt, un0 mnn dt0 n!ql
mt ilt, dn difcit [uqt w )t!nMltIqtn. 0 i[t 0d0
brdtHiq[tr olf 0rr r0r c0 \[t, w mdr, r0 tt0 [tn.
um 0rn Ndmrn Qt0b00 0utq dr t!ttn u brtttO!qtH.''
mu 0!t u|dbc b0lfl[qrr u[dtun [rin, 0d [0
rln[eitlt tttllt unm0l| mt0rn.
IIB
RcqIt|t cu} otm [t|ot u||. tti|uutmtu, um bt
ritotu |iUtu. Ncu trIuubit |iq ucqirtm Wo|t,
|ocr cu tiutm irtr t|tt, um bt ritbtu |tu.
|btrcUt oit i|t uur }roit _tit, o bit Hiqtjubtu
oit Cbtrcuo btr oit uotu cbtu. Wtuu cbtr bit
uotu oit Cbtrcub btr oit Tiqtjubtu cbtu, i|t t
uu btrbottu, tiutu bou iutu uuttr uu u bu|btu,
cuq ttuu tr |iq uur u}||i uub borbtrttub cu
tiutm Crtt (bou uu) cu}|t obtr cubt|ub bou
tiutm Crtt um cubtrtu itt. "
Tc uuu oit ,,U|ftr btr Wt|t" |o|qt Etuuutu
joi|qtr Qtrr|qc}t uiqt

out utittrt cuuutmtu


ti||t |iuo, |o riqttt |iq otrcut Qc[ oit|tW|ttu
bo|It ttu c||t, c uiqt |tiut|tiqtu i|t. Etiut
Rcqttbttt cbtu |ir |qou Ituutut|trut, btr oit
Stt||uu um tiut|utu Hiqtjuotu rtu |r tittr
uuttu, itr |o||tu btr|qitotut jtutr Etimmtu u Wort
Iommtu, iu otutu Go0 ttu Go|I |ttt. Ttr iqti
|tt Uuorud oit|t Qc||t i|t bitbtrtuuu, bc btr
Ntu|q tr|t mit btm ubtu cu}ut .
,

iro t|trt . ti[t (Qt|tIit| 34,3I) . r


cbtr|t
[
mtiut Eqc}t, oit Eqc[tmtiutrWtibt, Ntu
|qtu |tib ir, o.. ir ti[t Ntu|qtu, bit (t|t|iqtu)
U|Itr ti[tu (cbtr) uiqt Ntu|qtu. " (tbcmot 0!c)

Rcq
otm Ot|t[ bcr} tiu ro|t|pt (b.. tiu um
uotutum btrttrtttutr) |tiut %utttr

tircttu, cuq
ttuu oit|t |t|b|t um ubtutum btrtIttttu i|t, btuu
tiuro|t|pt i|t |o u bttrcqttu |it tiuHtutbortutr. ''
(Tit mtu|qIiq|itt|iqtu t|timmuutu t|ttu tr|t bou
btm U utub|id cu, o tr ubt i|t. Uortr i|t tt tiu
itr. ) (ort bcc 268)
119
,rbot Oott |rnrm UoIfr br Vrtr cm inc
o[[rnbcttr, mcnbtr et [q rt[t cn br Rcqfommrn
[u0 (b.[. br notb[qrn OIfrt) mt brt tcgr .
WoIIt t br 8rtr rm[cngrn? Wc0 [trt n t
gr|qtrbrn? brt[rtrn [r. u [oII[t nqt motbrn|
Nrn, cntmottrtrn [r, br[r0 rbot fnnrn mt unmg
Iq br|oIgrn, bc0 Eqmru [t bc0 tbtrI, bc0 un[rt
tbctrt u0 brtmcqt, brm br Ortr[ung grmotbrn.
Oon brrW Eqmrttr [oII[t bu Irbrn (!. Wo[r 27,4O).
cnn ucnbtr [q brt mgr cn mmon unb Wocb,
boq fcum cttrn br[r bc0 Wott brtnommrn, - u
[oII[t nqt rrbtrqrn| cI0 [r rtmbrttrn. Eqon un
[rtr b[tcmmug [tiqt bcgrgrn ( !. Wo[r !9,8O88).
Eobnn moIItr ott brn Rcqfommrn 0mcrI0 br
ot grbrn, I0 [r cbrt bc0 Ortbot urn, u
[oII[t nqt [trIrn| , tir|rn [r . n Hub ub rb[tI
br[trt[ttn[ttrm tn brt Ortfrr un[rtt0 Lrrn0.
nbIq o||rbcur rt [q brm OoIfr [tcrI un$
br[r0 tr| rnmtg . cIIr0, mc0 brt mgr brtfnbrt,
moIIrn mt tun unb br[oIgrn. "

(WrqItc u
2. Wo[r 2O,2)
Oon brt brtrbqfrt unb brm gr[hgrn Qc[ [t
frn mrtrt rg u bIutgrn Hcqrgrbcnfrn. rt rt[tr
Eqttt u| br[rm Wrgr [t [qon m Itrn r[tcmrnt
grtcn motbrn.
,,u mt[t IIr OIfrt |tr[[rn, br brt Qrtt, brn
ott, bt grbrn mtb. u [oII[t trt nqt [qonrn. "
(. Wo[r 7, !6)
uq r[u0 brmrgt [q n br[rn rbcnfrngngrn.
,,oq jrnr, mrnr rnbr, br nqt moIItrn, bc[ q
brt [r rtt|qrn [oIItr, btngrt rt ub rtmtgrt [r
120
bor mir. " (Ob. Luf. I9,21)
*
1 tr cImub [0rt bc
iu clrtiqtu bcubluutu uuu utr cu.
,it Wortt (5. %o|t 1, I0) . dub bu mir|t cl|t
Ulftr [rt|tn, trbtu bou uu|trtu Hcbbiuttu t|t
utttu utbtuftu uur fo btr|tcubtu, bc[ bc tt||tu
uub trcubtu btr Ulftr tr|t btiuutu irb, utuu |it
i uu|trt Otc|t fommtu mtrbtu." (H. tqci ju btn
}u} qtru %o|i0 0Ic)
,tr Rrit ibtr bit mcltfittr (oruuttr bit
Hiqtjubtu 3U btr|tttu |iub), i|t tiu bt[o|tutr Rrit.
i|t uu cubt[o|tu, bit|t|btu u tiuitu uub |it
u btr}oltu, bi |it btrtilt trbtu uub ftiutr mtr
bou iutu bribltibt. " (Ecutbriu II5c)
dub it obtu bit

mc|tfittt c| Hiqtjubtu
tbtuttt trbtu, |o ct mcu [r uu tut|qt im
bt|oubtrtu tiut c||tubt Cut|rtquu t[uubtu.
,it iuoutr boutut|q|cub|iub Rcuccuittt,
btuu cl bit Rcuccuittr bot o|uc [|otu, iutu |it
iu bc 8cub |tmcuuic, bc tut|q|cub (jbi|q
|qftuc) tucuut irb, uub btclb trbtu bit
*1 r[ l[t 0ut@0 lQt rl tt '0tt uM
m[, llt bltl[0@ 0c0mtrt mt0. mmw uwu [ttt
tt [[t, 00 rt tl0mmc [cl, '0lt 0t0 0u rt[0lk (]. i.
%0tt. 5, I5I9). lt l[t lm N@t)@ut [rl0 Q0ltl0,
u0 )rl Qdmt[0 qu '0t N000lrt M[ttt 0dtl,
00 ct [1t, ral an )l@ u]00l 1[t, 0u[ ,0ll Wt[Qt''
u0 ,0t O0Rct" 00tttt0t tn. lt 0HMtrH O0lN
[0ll qu uM mt0t, w0Ml 0n 0lr tr b t[$tl
0 '0lt du[r ttut. lu@ 000 [cl0[t b0 b0l)@t tte
0u[l 1ttt0mll@ j1tltttr W0tt (b. 0. 5, 11) ,t Jtl0
b0 0tm O0tct 'bt tu[tl" tl@trt [l@ ltlM[0lI6 tt
000 ]001[@t M0ll, [0MtH t t rll 0tt N000lrt, b
1 btt[0ltr.
121
tut|qtu uoq tutitu Tct Rcuccuittr tucuut. "
(R. cbio Rimqi u otu |c|mtu I4)
Tc otu |oi|qtu Uu|tuartt|u faua otm
ucq c||t, uc |iq iu otr Torc uuo otm Tc|muo
cu} Rcuccu btitt, cu} tut|q|auo cutmauot itr-
otu, |o . . oc Wort abti |o||t ir mtrftu, oc[
tin |tbtuoitr Oott uuttr tuq i|t, uuo oc[ tr bor
tuq cutrtibtu uiro oit Rcuccuittr, oit (tttittr u|u
(o|uc 3, I0) Tuu, oit|tr }rommt Uuu|q, tut|q
|cuo c| ir t|obtt 8cuo btcuot|u u fuutu,
uiro iutu jc o| ourqfrtut norotu |tiu, uit
cbtr oit uotu iuutr|iq u otu ,U|ftru otr Utlt"
|tttu, i|t

o| cu otm Uor|tttuotu f|cr torotu


Ubtr oit|tr fc|tt, i}tit (oqmut at tiut o|t t
cbt, um oit cuotrt UIftr oit uotu }c|t btutiotu
fuuttu. ocucr oit btu[ttb|utm[ieHtiuc|tuu

ot Uo|ft, it t |iq ucq otr bcbp|oui|qtu t}cu


tu|c}t trcutbi|ott cttt. Uou jtutr tit cu
ct oc uotutum fcum uoq }rtmot Hc||tubt|tcub
tti|t iu |iq cu}tuommtu uuo fouutt otc|b |tiut
rbcu|ctu |o rtiu curtu it uur m|iq. c[
oit|t Uu|ctu c||tm tutttut|t[t |iuo, c ir
}r u|qtutrt c|ttu, |ttt oabti cu} tiutm crot
rtu |ctt. it Tct|cqt bt|ttt |totu}c||, uuo oc
ir tutt tbtu}c|| um oit Rtiua|tuu uu|trt |u
tt fm}tu, |iuo oit Uor|qri}ttu, oit oit |oi|qt
rtr|qiqt |tit rc oc}r tdc||tu ct, }r uu
bou ro[tm %trt. c ruuot|t[ oc}r }iuott
|iq im 5. No|t 1, 3 . ,Eo |o||t ir uuu turt Tqttr
uiqt tbtu irtu Eutu, uuo irt Tqttr |o||t ir
}rturt Eutuiqt utmtu. " it|t Iutbtu[t|tiu
ct otr Tc|muo uuu utittrt}ttitrt uuo ct im
ro[tu Ocutu trrtiqt, uc tr |o||tt . ,it 8|uu
122
t|utr tc|t|tu ot|cu[cbt, um||q bc ubtu
tum c| T rtr b|t}tr 8trt rt|u u trc|ttu uub
u|t|q b|t ubtu c| T rtr b|t|tr 8trt u tr
c|ttu. "
*
1 cruubtut |cu ||t t |o |m ubtu
tum u t|utr Uu|t|t

|trtu tc|mub|}qtr ubtu t


fommtu. c rtbu| cr b|t T ct|cqt t|ut Go|ft
m|t }o t|ut|t||qtu Crbcu|ctu, |t t tutt bor
uu |ttt. W|r o||tu uu cu btr ro[tn c| btr
btb|ftruuo||t||q |qt|tu Stt||tu uur t|u|t bt
t|qutubt cu|tu.
,R|mm b|r ft|ut R|qt|b|u, ft|ut Sf|cb|u, bcm|t
btr Scmtu u|t |r Rcq}o|tr (|u rc}}||qtr t|t
uu) }t| . " (tbcmot !00b)
,Wtuu t|u R|qtjubt obtr t|u Sf|cbt tiutr
b|u bt|out, |o ||t bc R|ub t|u mcm|tr. "(X||q||u,
u}| c| S|m[ort gtbrcuqt . Qur.uf|ub.) (tbbc
0b)
,C|ut R|qtjb|u bcr[ bc R|ub t|utr b|u
u|qt }utu, t|| ||t bt |utbtrit[tu btrbqt|
||t. " (tr (c[cubruq uuttr|trt|qt uoq b|t btbIft
ruuo||t||d)t t|t|mmuu.) (Ubobc |crc 20c)
Rtbtu btr Ub|q||t[uu ttu Uubtrrc|||t mu[
cu| trbt[uu|t|t||d) tGcr|d)r|}ttutcqttt trbtu.' u
tr|t mu[ b|t Cruruu bt trbtubtu R|ubt ||qtr
t|tt||t |t|u, |ou|t bcr[ t u|qt ttut trbtu.
,C ||t btm Wr|qtu btrbottu, |u btu crtu
bt (uutr btu t||q|c} cuubtu. R|ubtr|o|t cbtr
br[tu t. " (T ccu|t !!c)
[r b|t Uucl btr ctttu ||t bc Equt|t
b||b, bc b|t Ot|q|tqttr bout|ucubtr ctu, btt|q
utub .
*1 etle, 3btfd rtaaen, 5etlln 1912.
123
,,

it Eut |rct| |iub it uqbcumo|,


tbtr |qcr uoq ti[, |oubtru i|qtu btu bti
btu. " (ou btr ti[tu Hc}|t cu t|ttu c||o u btu
crbitu u rtqtu| ) (Rtcim II, I)
I41 Ltibtmut| |t btr c|mub cu}, bit um
rit|ttrcmt uutcu|iq mcqtu, bcu trt |t|b|tbtr
|tub|iq bit ,|cquc}t" uub bit ,Etu|uc|t ", b .
bitubtuuc|t cr tiut orcu|t[uu }r bit|t mt,
mtdrbitrti|t trt u btu %ut|u cbtr cuq
btr |ctt}u[, btu ir boq c| q}t bttiqutub }r
bit jbi|qt Rrtdqftit tm}iubtu. ti btu rcutu
i|t t

iqti, bc[ cU|qtit (Ci|tti}qt) uub u


|[it uiqt tircttu bur}ttu. btr btu tib|iqti
Equtitbtri}} rtu ir . . .
&
,Wtr |tiut oqttr crt mcqu (b. . ir tiut

tUt cut tbtu) iU, |c}|t |it fur bor irtr Hti}t
Rq|tiu t||tu uub Ni|q triuftu. " (Rttubbot 59b)
uqbitt}diqtoditbt otuotu[rb!ouot
rcutu }iubtu ir im c|mub. Cr btriqttt . .
bou btr Ruiiu C|ttr, tiutr btr bcbp|oui}qtu Ottiu
}(tcr ucqtbi|btttu Ectut|tc|t, bc[ |it tiut btr
bitr |qu|ttu rcutu uub b|oub tt|tu |ti.
c Wiqti|tt cr cbtr, bc[ btrcut t -
tircttt uub Riubtr tbortu

urbtu.
,H. C|tc|cr ct t|ct . Ciu ubt, btr ftiu tib
ct, i|t ftiuNtu|q. " (tbcmot 03c)
,Wtr ftiut rcu ct, btr i|t bom immt| btr
bcuut." (t||cqim II3b)
tr clmub tm}|t|t rttu. O|tiq ucq
btr Ot|q|tqtrti}t, b. . mit|}crtu, tiutmc,
|o||ttu btibt Ot|q|tqttr tircttu. C i|t tiut orbt
ruu btr guttu Eittc, bc tiu jbi|qt Nbqtu |qou
124
bti iutritt btr Ncuubcrftit btrtircttt |ti. (Ribbu
|qiu 50b) u nt|qtu btrbrtqtri|qtu unq|tu
|o|qt t|timmuutu iu uu|trtu urb|iqtu rtittu
uiqtjbi}qtu Riubtru ttubtr t}rt cbtu, i|t bt
fcuut. c it| btr Ct uuu i|t tiut cIrtiqt
Hcqfommtu|qc}t .
,H. C|it|tr |ctt . %tuu jtmcub bitort}|cuuu
uiqtbt, |o i|tt tbtu|o, c| nrbt tr Iut btrit[tu,
btuu t ti[t ( I. No|t 9,0) . urq Ntu|qtu |oI|
}tiu |ut btro}}tu btrbtu. bbc Ccucu |ctt .
Cr btrbitut btu ob. " (tbcmot 03b, 04c)
,,tbtr Ntu|q i|t btr}|iqttt um Qtircttu, ur
ou}|cuuu uub ur Utrmtruu bt Ntu|qtu
t|q|tqt. it|t }|iqt btiuut mit btm I8 .. crt,
uoq bt|}tr cbtr mit btm I3. crt, cbtr uiqt }rtr,
btuu bit nrt uItrti. Eutr cbtr c| bi um
20. crt |oII uitmcub mcrttu, |ou|t fcuu tr cu} btm
Otriqtntt bcu tnuutu ntrbtu. it }Iiqt btr
Ot|qItqtbtrmtruu i|t tr}||t, |obc|b jtmcubtm tiu
Eou uub tiut oqttr tbortu norbtu, btr Eou
bcr} cbtr ftiut tItr cu btm tuuu|itb uub
bit oqttr ftiu tiqtu btr du}ruqtbcrftit cu |i
cbtu. r tiu %tib ct bc Otbot btr Ot|qItqt
btrmtruu ftiut biubtubt Rrc}t. " (Cbtu ct|tr I)
Nit |o|qtu u[tr|t |trtu burqt}utu Ot|t[tu
ct |iq c||o bit jbi|qt Hctiou t}ormt, ct |iq tr
c|ttu uub ct bc u|cmmtutriftitt}I tr
cutbi|btt, bc |itum EqcbtuirtrtiutItu%irt
b|ftr uoq tutt btttit. Nc bcr} c||trbiu bit
it}t bit|t Ot}| cuq uiqt btr|q[tu. tr bit|
trmtt cmi|itu|iuu i|t uiqt mtr c|0 tiu Crtu
ui bt [cut0, uuttt btm bit utu|qc|t [tcub,
125
mrnn [r al

qmctort cn rnrm [trmbrn mnu


.
ftrt tr tmrtbgrno[[rn[qc[t bIrnb rtcItrn
moUtc. run brt ubr onr u[rtr r[ct Irbt,
mcqt [q br m uoq [ttfrt cI br cnbrtrn OIfrtn
brt rt[nIqr grnnu btrt. N cn brnfr nut cn
br ttIqrn [cmIrnbrtItn[[r br brn tbtrtn,
br [q grgrn[rtg [qcmIo brgcunrurn, mcn brnfr cn
brn N otb unb ot[qIcg n brt jb[qrn r[qqtr,
unb mcn mtb [nbrn, bc[ u rnrt rmunbrtung br
jb[qrn [cmIrnIrbrn0 mt [rnrn ,tbgrn ctt
ctqrn" unb ,rbIrn Enrn", mr [r br H0mcn|trtc
tut br0 19. ctunbrtt0 trn grtttrn nqtjb
[qrn Vr[rtn bot[ttr, frnr OrtcnIc[[ung br[trt.
Ubrt [omrt br bon nrn [rIb[t but br brmu[tr
Eqbgung trt tt0bIfrt rtcu0gr[otbrur c
[tbung t u[rtr0 8rbrn brbtotr, rtrItrn [r
br[r rmrn[cmfrt unb br[r[tgtrn [r butq brn tt
trt brtrbIqfrt, butq brn cn bom cu0rtmI
trn OoIf. Er cbrn br[r0 rmrn[cmfrt0gr[I n
rn E[trm grbtcqt unb cbrn cuq br[r0 E[trm,
mr

cIIr r[tcnbtr|r tr0 r[rr0, mt rnrm c[qrn

[rIrtfun[t[td cu0 brt ,C[[rnbctung" brmr[rn. Er


ncmrn bc0 8. uq %o[r rt, unb rntbrdtrn br
EtrIIr 19, 18: .. u [oII[t nqt tcqgrtg [rn, noq
_otn cItrn grgrn br nbrt brnr0 OoIfr0, [onbrtn
bu [oII[t brnrn Rq[trn Irbrn mr bq [rIb[t. " cmt
mct r0 fIct. rt ,Rq[tr" mct nut bc0 nb br0
jb[qrn OoIfr0, brtc mo br otc bom Rq[trn
obrt, mc0 gIrqbrbrutrnb mct, bom tubrt [tcq,
mrntr [r nut brn ubrn, brt Rqtjubr [tcnb du[rt
cIb br0 r[rr0. UIIr0, mc0 brm Rq[trn grgrnbrt
u tun brtbotrn mct, gcIt nut brm ubrn, brm
qtjubrn rgrnbrt mct r0 ttIcubt, jc, mt brt
126
qcrcfttr|}t|}qtu %tubuu rcbbiui}qtr Ei[[iubiftit,
t c|t |m ttubtr }ocr tbottu.
,,u jtbtr T|bt|}tt||t, bo ,Rq}ttr" }ttt, i}t btr
9|qtjubt u|qt m|t tiut}q|o}}tu. " (Tttr co|c u
o}qtu cm|}qct 95, I)
,C t|[t 5. No}t 22,3 . N|t c||tm Utr|ortutu
bt|ut Trubtr, uc }ctu u||| . tiutm rubtr }o|||t
bu t nicbtrtbtu, tiutm R|qtjubtu cbcr brcuq|t
bu t u|qt b|tbtrutbtu. " (Tcbc Icmmc II3b)
N|t bittr tutuu bt Ttri}}t ,Rq}ttr" }ttt
uub }||t cuq btr %trt t|ut btrmttu u}ruqt
bt H. (|||t|, btr immtr }r b|t ot E|tt|iqftif bt
Tc|mub cut}rt tb|rb .
,|u R|qtjubt fcm bor Eqcmmci uub }ctt u
im.

q u||| ubt ntrbtu, bu mu[t miq cbtr bc


cut Ot}t[ |trtu, brtub iq cu} tiutm u[t
}ttt. c }t|t[ |u Eqcmmc| mit tiutr C||t, bir
tr iu btr (cub cttt, bou }iq. tr Qtibt }ct
uuu bc}t|bt u (i||t|. |t}tr |trtt iu. %c bu
u|qt i||}t, bc tut cuq btiutm Rq}ttu uiqt. c
|}t bc cut Ot}t[, bc cubtrt |}t uur Eduttruu.
Ott iu uub |trut t. " (Eqcbbct 3!c) - Qi||tI
ct burqcu rtqt, btr

Rq}tt i}t cbtr tbtu uur btr


Uo|ftuo}}t.
Riqt tuu bcmit, ct mcu cu btr 8trt,
bc[bit cubtrtu U|ftruiqtc|Ntu}qtuubttrcqttu
}titu, btu Eq|u[ totu, bc[ btrclI, mo bit orc
bom ,Ntu}qtu" }riqt, cuq uur btr ubt tmtiut
}ti. cmit mdt c|}o [t}tt}tt||t, bc[ bit Otbott btr
Eitt|iqfit uub btr Ntu}qhqftit btrcut uur btm
ubtu ttubtr tr}||t utrbtu fuuttu, bc t |ou|t
jc cu[ btm utittu Crbturuub uiqt mtu|qtuu|iqt
utittr cb.
127
,7dbb Ntt [dgtt. Ttt %tu[q mu[ du jtbtm
dt bt btt Etgtu0[tqt [dgtu, umIq, bd[ Oott
mq uqt jututm Rqtjubtu tmdqt dt, bd[ tt mq
uqt ju tutm Wtbt gtmdqt uub bd[ tt mq uqt ju
tutm ,dm ddtt]' gtmdqt dt." (Ntudqot 48b,44d)

,0 [t btm Ntu[qtu bttbottu, mt tutm Rqt


j0tu rmtu[qd|t ju dbtu. " (tqot0l 2&)
Wt fuutu uu0 tt mt mtutu ubtutuutu
btgugtu, btuu mt mtrbtu bou jtt db bt uu[tttu
0[tuugtu [tubIg du| bt[t u0udmtgt[tgtbuug
[t bt uqtjb[qt % tttt, [to[tu. u[ tutu
uuft [t dIIttbu0 uoq ujumt[tu. Tit tjtq
uuugtu [t btu R|qtjubtu [ub u[tt[t mduug[dhg ,
bt mqtg[ttu [ub. goj (NttjdI gojm), btut Vodq
(XIubttVod0), dmomIm (Qtbtu), dbbttIIhm(Otu
btutt), dbbt fofobIm (Etttutubtutt), dfum (Ettttu
dubtttt),[ttuttRuttt,mdItfI|tt,Rdudduttt .d.m.
Wl mdu uuu btm ubtu uttt [tutu dImub tdm,
btuutt tt bIt[t OItItt, um btu tgtutIqtu Euu
bduttt ju bttbttgtu. t btdutttt, bt[t t[tm
muutu btjgtu [Iq uut du[ bt mtfIqtu Otu
btutt , bt 0t[ttu [ttu dbtt ftut Otubtutt,
btuu [t itIttu [q du bt [otuduuttu [tbtu Otbott
Vod0 ( I. No[t 9) uub bdtt [t dIIt0 u Otbuuu ,
bt t|tmmuutu gtgtu bt ttmbtu [ttu oIIt d
mtIItu, bt uutuoq btu bttmttu ,I)[tot[qtu Wttt"
bt[tu.*1 N I[t t0 mttfmtbg, bd[ btt EquIqdu
*1 ,0mtlt 0t t0lm0\[@ u0 0tt b0 lt [0Itt
0clt\tHt r[0u [c0[OlfrIt tt [rcm0 b0r -
W0[0 r0t l0, Rm0ct [lt [@ lrlUlt9 cm
jm6 tl0, '0lr 0l [lt0c 00@R\[q0n t00tt 0t0@tn,
u0 c '0lt tl[tt [@0 grNl m@t." Qtl! 0l0m0,
Zt 0lmu0, Vrll I9JI, . 57.)
128
cnq, btr |ou|t c||t ,Qi|tori|qt'' cu btm Imub
}ort|[t, bitrtmbtut|t[t, iu btr|qr}ttr orm|ocry
btibtc|ttu ct. u btu Yubtru cbtr, [r bit btr
Equ|qcu cruq t|qritbtu ucr, Curoc uub b
% ittt|mttr, cb t uur ,Eut Roc g um|iq
ri|ttu uub Trftu. Cr |ct t |tIb|t :
,Qtututct outu nir ni|qtu fum. '' (o
|qtu cmi|qct 409)
,tbtr Riqtjubt i|ttiu [tubitutr.'' (rcq qc
jim I44, I)
[r btu

Equ|qdu cruq i|t bcmit bit liftit


btrRiqtjubtut|t[tbuu }r bit bcmc| (um I000)
|tbtubtu %irtb|ftr trit|tu. r bit o|ttit ct
|iq uuu tiu btrnidttr %ort|trtit bcrum trobtug
ob fum cuq ri|t btbtutt obtr uiqt. it|tr Etrtit
i|t tutt uoq uiqt tr|tbit , tr i|t cbtr [r uu bI|i
uutrtb|iq. du|tr b|Iiqtr Etcubuuft I[t bit
[rct. ri|t obtr Riqtqri|t bo|||tubi cu btm
Eit|. r uu i|t tut|qtibtub, ob bittcImubi|qt t
|t[tbuu uucmtbt|timmuutu }r Riqtjubtu tut
|t, uub bc i|t bou btu ubtu immtr btjct orbtu
m jbi|qtu Eiuut |iub nir umhq ,[tubitutr'.
btuu nir tbtuftu bc titt btr uocqibi|qtu tbott,
bc bit 8|ttruu ct btrbitttt, uiqt u tr}||tu.
%ir utrbtu, |ontit tr uu|trt Rrti|t btrrt, bit|tn
%|ttubmou |o cmcItu, it nir t cu uu|trtr
uorbi|qtu ti|ttcItuu tuu mU||tu. tbt bctr
}r uu ftiutu duttr|qitb ni|qtu fum uub btu
cubtru ttiquuutu }r btu Riqtjubtu. c5 %ort
,Htqtjubt irb cI|o btrc|I bc bou uu cutncubt,
mo im drttt tiutr btr obtu tucuuttu tri}}t
|ttt-
9 infoit ite Ctunblngen b almub 129
brtuuu ttu Riqtjubtu, trr|qc}t btr
Tiqtjubtu, Utruituu btr Riqtjubtu, bc crtu bit
Etu}tu, cu[ btutu bc cutr|tt Uo|f ur Qt
}tiutr umc[uu |tit. it Wirf|iqftit b|itb uuu
bcttu um tt|iqt urd, tuu|tiq bit r}o|t
iu btm trbitttrttu Hiutuum bitCbtrcub tr}qrtdtub
tuu crtu. r btu u}qht[|iqftitcu}ruq bt
ubtutum crtu |it cbtr bod) uoq uiqt curtiqtub.
Eo }|qttttu }it }iq btuu iu bit Qo}}uuu cu} bit
ufuu}t, o bit Utrti[uutu ct trr|iq iu
r}||uu ttu rbtu.
,H. oqcucu |ctt trtiu|t irb btr Qti|it,
trit|tu |ti tr, 30 ||tu ro[t Cot||ttiut uub tr|tu
o|tu, iu bit|t I0 uub 20 C||tu ro[t }}uuutu
bortu uub |it bor btu Tortu tru|c|tm cu}|tt||tu.
(cbc bctrc 13, 15b)

,H. Ocmc|it| tru bor . iu|t irb tiut rcu t


|iq tbrtu. . . . iu|t trbtu bit umt t|iq
rqtt trctu . . . Ciu|t irb bc 8cub |rct|
tbcdtut rot uub }trtit R|tibtr trborbriutu. "
(Eqcbbct 30c.)
,,trtiu|t nirb btr Qti|it tiutm jtbtu Otrtqttu
310 Wt|ttu (b. %tibtr) tbtu. " (Ecutbriu !00c)
uq bit rit|ttr}qc}t irb uctr|iq uiqt |ttr
cuttu.
.
,H. o|uc }ctt . trtiu|t trbtu bit |rct|ittu
rtiq |tiu uub Etubtu briutu. " (t||cqim 50c)
u immtr tcttrtu i|btru btr[ttitru |iq
bit Hcbbiutr iu btr umc|uu bit|t q|t irbi|qtu
crcbit|t. Wit irbi|q t i|t, |itt mcu bcrcu, bc[
mcu |qou jt[t tiutu Uort|qmcd bcbou btfommtu
fcuu.
130
, , tri ingr cbrn rtmc0 bon brt jufn[tgrn
rIt . nmIiq brt Ecbbct, bir Eonnr unb brt u0
[lu[. rIqrt u0}Iu[? rt u0[Iu[ brt Lrbr0
}}nungrn. " (rtcqot 57b)
cnn brt9r||c0 fommrnmtb, [tmctnqtbr
|timmt , r0 gibt cbrt Unrqrn [t [rn Rommr.
(Eotc 49cb)
,,H. cttinc |cgtr, bc[ br rIt 6000 ctr
Icng br[trrn mitb unb !OO ctr Icng mtb [r
rt[ttt. " (I[o m ctr 284O grt0 Io0|) (Ho[q
c|qcnc 8!c)
Uuq brt br curt brt mr[[cn[qrn Qrtt[qc[t
i[t mcn brt[qrbrnrt Nrnung .
,,H. Iir[rt [cgtr . ir mr[|icn[qrn 2cgr mrtbrn
4O ctr cncItrn (|cIm 95). H. Ir[rt [cgtc
7O ctr (r|cc 28, !5), H. o[qr [cgtr 400 ctr
( !. 9o[r !5, !8), Hcbb [cgtr 85 ctr (r[cc 63,4),
bm [cgtr 7000 ctr. " (Ecnrbtn 98')
Uu[ jrbrn cU mu[ brt jb[qr Or[q[t0gr[t
bc0 Rommrn br0 Nr|[c0 n [rnr rtrqnungru
rnbrrrn.

,H. 0cncnjc |cgtr . rnn jrmcnb bt 400 ctr


ncq brt _rt[ttung br0 2rmrI0 [cgrn mtbr . Rcu[r
bir[r0 rIb [t rnrn rnct, ob[qon r0 1000 rct
mrtt i[t, |o fcu[r r0 nqt , brnn n br[rt 3eit mitb
brt 9r[|c0 fommrn, unb mt mrtbrn rtI[t mrtbrn,
mctum [oII[t bu rnrn rnct brtIrtrn?" (bobc
[ctc 9b)
brt br nrIrtrn brt Unfun[t br0 Nr[[c0
mgrn [q br ubrn cIIrn cu0rncnbrt[rrn. n0
Ornbrnrt br[q[tigt bot cIIrm br tdgr, mc0
mt bon br[rm 0brtIrbrn0gro[rn [tcrItrn u rt
mcttrn cbrn. r ntmott bctcu[ [t nun cIIrt
131
biu5 q|t btuuruitub. Eqou b:r rott t||c
cb btu Tou cu (citt| 09,9}}. ), uub cu bit}tm
Tou tutidt|t btr c|mub }tiut cmu|if .
,Eobc|b btr Nt}}ic fommt, |inb c||t Ef|cbtn
btr |rct|ittu." (Crubiu 43b)
,Ttrtiu|t trbtu bit mt|t|iqtu U|ftr fommtu
uub ro|t|ttu mtrbtu o||tu. Ttr Qti|it mirb cbtr
bc|itu uub |it cu|cqtu (}c|m 2,4). " (bobc |crc
3b) Eo tt t bcuu iu immtr ututu bcub|uutu
tittr. Tit U|ftr mtrbtu btm Nt||ic Tribut briu
gtu (rum u t|cic I0, I). I|t Eqt, bit |rot|
tiu|t cttt uub cu bit t|tb|ftr btr|or, m}}t
im cm Cubt urdtr|tctttt mtrbtu (cuqumc Eqo
ttim I9). |rct| mirb cm Cubt bit Ottr Hom
trbtu.* (Eqcmot robc 31)
btr|cuut, c[tr}||t uub mcttric|i|ti|q, |o |ttIIt

|iq uu bit Oohtbor|ttIIuug btr ubtu uub irt
rt|ii|t ufuu}to}}uuu bcr. dub bc|t|bt i|b
bitttt uu tiut cb|oubtr|iqt tittrbi|buu jbi|qtr
[rmmigftit, bit mir uoq fur |trti}tu m||tu. Tit
cbbc|c.
t) i t c b bcId
btr|cubtu ct t ttbtu, |o |cut bit t|t
|ttt. o i|t btrcut bit |qcr}t rtut, bit btu
OIcubtu bom btr|cubtu trtuut ? t mcttric|i|ti
|qtr, |iuu|iq rti}bcrtr tiut Ootttbor|tt||uug i|t, bt|to
*1 itt aut tnbgilttgtn Quktnanbetfevung anrbtngt
arbeiten bte dmtfde feltmldt bon eute Unb Me fibtjde
feltmadt bon feute fet bt .neblung bet !ler (anb tn
(anb.
132
mtr i|t |it btm btr|cubtu btrc}ttt. dub bc
jbi|qt i|b bou tiutm |outubtu uub |trc}tubtu,
cu[trt|t|iqtu, tr|u|iqtu Oott btti|t, mit tit}tiut
|o|qt Ht|iiou im Ubtr|ubi|qtu

|tt1tu tb|itbtu
i|t. Tctr uubtrt t uu uiqt, bc[ bit jbi|qt
btr|it}truu iu orc, c|mub uub Rommtutcrtu
tiutu btr}|u[ bou Tcr|ttUuutu cubtri[qtr Wt|tu
uub cubtri|qtr Qcub|uutu bitttt. Ntdmrbitr i[t
t |qou, bc[ btr btr|cubt |iq cuq iu btr t
cub|uu ucturi||tu|qc}t|iqtr Ot bittt brtit mcqt,
btm u btr tit btr Cut|ttuu bt c|mub btr}tt
bit bcmc| trr|qtubt ritqi|qt i|buu btr tiutu
Eqc[ o|btrubtttr ucturi||tu[qc}t|iqtr uub bot
cI|tm mtbiiui|qtr Rtuutui||t. Tit btrtb|iqftit btr
Hcbbiutr ct t cbtr cbt|tut, cu btm Rrti irtr
Ei[}iubiftittu trcuutrtttu,

uub |o [iubtu mir


cu} bit|tm Otbitt q[t btrkorrtut Ltrtu.
,Ttr, t|qtr btu ti|q|c} uur cm ct cubt,
tbitrt cm ct, uub btr, t|qtr btu ti[q|c[ iu btr
Rcqt cubt, tbitrt iu btr Rcqt. Ttr Lt, btr
Wo|}, btr r, btr crbt|, btr cuttr, btr C|t}cut,
btr }}t uub bit Wttrfc[t tbrtu ucq brti crtu,
bit Ctttr tbitrt ucq 70 crtu, bit Eq|cut t
bitrt ucq |itbcu crtu. " (tqcrot 8c)
,Tit muu|iqt Qut btrcubt|t |iq ucq |itbtu
crtu iu tiut |tbtrmcu, bit Itbtrmcu btrcu
bt|t |iq ucq [itbtu crtu iu tiut Wi|btcubt , bit
%btcubt btrkcubcIt [iq ucq |itbtu crcu iu tiu
cm|tou, bc cm|tou btrcubt|t |iqucq|itbtu
crtu iu tiut EqIcut, bit Gq|cuc btrcubt|t
|iq ucq |itbtu crtu iu tu Ot|tu[t.'

(cbc
lcmmc Ic)
183
"m. bcu [cgtr . _mI[ Nonctr bIrbt brt t
rt rtcItrn unb br ErrIr [trgt cu[ unb cb (unb
fcnn mtrnb br[rt rt butq r[trtbcnnrt br[qmo
trn mrtbrn) , nc mI[ Nonctrn brtmr[t brt trt
0nb br ErrIr [trgt ncu[. " (Eqcbbct !2b)
,,rnn tn Rnb frnrn Lcut bon [q gbt, [o
br[ttrqt mcn r9 mt brt Rcqgrbutt. rnn rn
Rnb mcgrt [t, [o oIr mcn [rnr Rcqgrbutt unb
[ttrqt [r brt bc9[rIbr bon brt [qmcIrn ncq brt
btrttn Ettr , mrnn bc9 nb u bd [t, [o [ttrqr
cn [r bon brt btrtrn ncq brt [qmcIrn Ertr. "
|Eqcbbct !84c)

,H. 0cmc b. H. 0cnnc ct m Rcmrn br9


9. [ccf gr[cgt . rbrt, brt [rn rtt n brt Hqtung
on otbrn ncq Ebrn [rt, brfommt

mnnIqr
Rnbrt. H. Rcqmcn b. [ccf [cgt . uq grbrtt
br[[rn tcu frnr rIgrbutt. " (rtcqot b)
rnn cuq ugrgrbrn mrtbrn mu[, bc[ brt cI
ub cu[ brm rbrt brt tb unb [on[tgrn r[unb
rt9[Irgr cItrqr btcuqbctr r[tmmungrn rnt
It, n brt rgrntIqrn Nrbn ct

bc9 tcImub[qc
ubrntum mrng grIr[trt. Qrt br[nbrn mt un9
r[t nqt mrt cu[ brm rbrt brtnn[tgrn rnIrn0,
[onbrtn mttrn n brt _cubrtr, n brt Ncgr. nb
br %cgr [t rin mr[rntIiqrt r[tcnbtrI brt cbbcIc.
rt Rcmr [rIb[t brbrutrt brtIr[rtung, unb ct
im Orgrn[c u brt unmttrIbctrn brtIr[rtung brt
otc br mttrIbctr b0tq br ,rIgr Lruqtr", brn
H. Emron brn oqcj (um !O u. _.) unb butq
cnbrtr mr[r %r[trt. r OotIu[rt brt rgrutIqrn
RcbbcIc [nbrn [q cI[o [qon m cImub, unb mct
n [tnrn cggcb[qrn rIrn, unb n brt Nbtc[q.
9 [b br [rIt[dmrn, mmrt [[nbgrn tbrIrrn
!84
btr ott, |tiu %t|tu uub %irftu, btr bit t|t
uub irtEq}uu,btr bit mtu|q|iqtEtt|t u|u. -
Eo |tr uir tiu |o|qt duttrutmtu btrti}tu fuutu,
btuu cuq uu|trt |otucuutt Np|tiI bt|q}tit |i
mit bit|tu rctu, |o }rtmb i|t uu bit n, cu} bit
bc ubtutum |it u ||tu btr|uqt . c|tu uub uq
|tcbtu }iub }r btu Rcbbc|i|ttu bit Nittt|, um iuttr
btu Eiuu bt t|tt|qttu u fommtu, bit Eqmiu
uutu btr mtu|q|iqtu Ett|t, bc t}I uub bc
tui||tu, bc %trbtu uub Utrttu btr Hctur |iub
bit Cut||tu, cu btutu btr uorbi|qt %|tiftr uub
tuftr |q}t. dub uit bit %urt|, |o bit ruqt .
Uu} btr c iutu Etitt bit tit}tu iIo|oi|qtu Eq
}uutu bt5 trmcui|qtu Ubtub|cubt, cu} btrcubtrtu
Etitt iu btu mti|ttu I|tu buuft||tt cubtrut|tu.
it |ttbtrRcbbc|c }cub im I2. uub I3. cr
uubtrt u. . iu tut|qIcub uub Ecuitu |tctt
cmc| tut|tcub ucq btm |qou |ttrtu uq tirc
bit uiqti|tt fcbbcIi[ti|qt Eqri}t, btr Eocr (Icu),
btr orm ucq mit btr c|mub tiu Rommtutcr ur
Torc mit tiut|trtuttu fcbbc|i|ti|qtu 8trtu. Ettr
b|tt bit Rcbbc|c iu c||tiuc burq bit Eqri}ttu
bou |cf 8urjc, uub im I8. cruubtrt iu o|tu.
Qitr im C|tjubtutum ct bit Rcbbc|c uoq tutt

tiut c|rtiqt Uuutr|qc}t, bt|oubtr uuttr btu


c||ibim, btu ,rommtu". it|t |tuttu btu c|mub
cu}cu cb, uurbtu bcuu cbtr bou btm |trtu|ubi
tu C|tjubtutum btfm}t uub uuttrucr}tu |iq. Eit
|iub tutt mit bIt|t Qttr bt Tc|mub, out cbtr
btc|b bitfcbbcIi|ti[qtu8trtu cu}ttbtuucbtu.
r rubtr i|t |rct| ccI Eqtm tob cu %itb
bo iu obo|itu ( I098 bi I158). it qcJ{ibiJqcu
uubtrrcbbi bt|c[tu uoq bi bor btm tItfrit
X
135
u|g [t[tIqr0 n[rrn unb Ortmgrn. nr cnbrtr
fcbbcIi[t[qr Erftr, br rutr fcum noq rbrutung
ct, cbrt n trt r[qqtr brrqnrnb [t [t brn
rtrrtrnbrn n[I[, brn br rintr butq _cubrt
unmr[rn brtbIbrtrn ngrt[qc[t brt tc}}nirttr
tr[ttt ct, [nb br Ecbbctcntt, br ,Eqrb[rn".
Trtrn %r[[c0 Ecbbctc m ( I 2-I 1) mct rn
cu0gr[toqrnrt brntrutrt. nrt [rnrt Rcq[oIgrt
cfob tcnf ( !726-!79!), brt [q cu[ brn Eoct
grgrnbrt brm cImub [ttr, Ir[ [q [ogct qt[tIq
tcu[ru, ttct bcuu jm 9Icm brt, Ir[ [q mrbrt
tcu[rn, [c[ cI0 rttgrt !8 ctr m r}ngn9,
cbrt [rnr Ecftr, br [tcnf[trn, brtrttcn n ncq
mr bot cI0 Nr[[c9 unb brt[qttrtrn n mt rIb
[rbrn b0 u [rnrm obr. Tr ErfuIcton cu[
br trIg[r Ortbummung mct rbrn [qon mmrt rn

cu9grrqnrtr0 r[q[t.
0 fcnn nun nqt un[rtr u[gcbr [rn, br rgrnt
Iqrn Io[o[qrn rbcnfrn brt cbbcIc bon brt
Ttrrngfrt, brt ErrIrnmcnbrtung unb nIqrn bct
u[trIItn. Er rnt[tcnbrn cu9 brm tmi[q bon cIt
jb[qrn Uu[[c[[ungrn mt gtrq[qrn unb qt[tIiqrn
n[I[[rn (cuq br C[[rnbctung ocnni [t fcbbc
I[t[q u brutrn) unb ntrtr[[rtrn un9 rt nqt
mrtrt. Tc[ br bott brtttrtcnrn Lrtrn nqt mmrt
ctmIo9 [nb, grt cu9 brt q[t mrdmtbgrn EtrIIr
m uq Eoct I I , 3!7[[. rtbot.
,rtnrt gbt r9 rn rbot br9 Eqqtrn9, bc9
n tturII gItgrt r[r gr[qrt cn Rqtjubrn, br
frnr Wrn[qrn [nb, [onbrtn brm Oir gIrqrn. Trnn
brjrngrn, br [q nqt mt brm jb[qrn HrIgon9
gr[r br[q[tgrn, mu[ mcn u C[rtn br0 rbrt9
mcqrn, [o bc [r brm Qrbrnrbr|trn ott cI0 C[rt
B6
bcrtbrcqt trbtu. dub tuu |it im |o bcrtbrcqt
vtrbtu, }o i|t bou iutu (}c|m 44,23) . tuu
btiuttttu trbtu ir btu cutu Tc tmorbtt,
t}qqttt it Eqc}t cu} btr Eq|cqtbcuf. Qitrcu}
btitt }id) (2. No}t 20,24) . dub bu (|rct|) [o|||t
o}tru btiut rcubo}tr uub cufo}tr.41 *1
Rtbtu bit}tm }qou bom Tc|mub tr btfcuuttu
rtmbtuc[ i}t uu cu btr Rcbbc|c bor cIItm bt
Nttobt iqti, bit bit Rcbbc|i}ttu u irtm tdt
btuu[ttu. c jtbtr Nit|cuttr*l im jbi|qtu |cbtt
tiutm c|tid)tu tut}riqt, fcuumcu iujtbtu Hcmtu
tiut c| uub iu |tbt c| tiutu Hcmtu iutiu
|t}tu. u} bit}t Wti}t t|cut mcu bcuu u btu uu
m|iq}ttu tututu. Uitr Nttobtu trbtu

bcbti
uuttr}qitbtu.
l. Otmctric i|t bit Crf|ruu tiut Wortt burq
tiu cubtrt Wort, bt|}tu uq|tcbtu btu|t|btu cI
utrt cbtu obtr burq tiutu tri}}, mit btm bit tut
}rtqtubt c| btrbuubtu i|t. c jbi}qt Wort
}r Wt|tfrit 3. . ct btu c|tutrt 015. c0
cr 015 tut|riqt ucq btr ,f|tiutu" jbi|qtu [tit
rtquuu, bti btr btr cu|tubtr tQ|c||tu irb
(t|tut|iq 5015), btm crt 19I4. Wit Itbtubi cuq
im tutitu ubtutum bit c|tt fcbbc|i|ti|qt Ottim
|trt uoq i|t, bc}r tiu ti|itI . it ,,bi|qt Huub-
|qcu |qrtibt iu irtm HtujcrcrtiItI um crt
5095 (I934/35) .
*1 Ndtt0 0t00tt 0tl ttt0 Illl Ztt ]00l|c
NlIlm0t0, Qn m. 0t| Gttl ttIc, 1935.
*2 rl0[IlIt mt0tn 0rfnnIllq niqI mttgefdreoen.
_m ZtI[qrn kdtt I[0 & 5. tt= tt j |\trkrn.
xrl0rIlflI litt ltt0l [ 1be Qn0,

tnn tI f0nntt
] Q Q0tt"

obe ,Qltt" let&en.


137
,Uou jttr i}t t im ubtutum b|iq tbt}tu,
bit crtc| uiqt c||tiu c| crtc}| u utmtu,
}oubtru cuq irtr Wortbtbtutuu ucuttu uuo
|tiq}cm cu btm u}||itu %ortt tirt cro|t }r
bc Ru}tit uub Rommtubt u tututmtu... ti
c||tr Sft}i |tu[t mcu bo tiutu Uutub|id, utuu
mcu }iq bit crtc| bt btrcututu uub bt |cu-
}tubtu jbi}qtu crt bttrcqttt. c |t[tt jbi}qt
cr 5694 trt tiut ttiquuu, bit im bib|i}qtu
(tbri}q mit btr tbtutuu ,}qtt|cu}ttu" tbrcuqt
nirb, |o bc[ bic %ortbtbtutuu bt |t[ttu crt
ttnc bit i}t . u murbt}t }qtt| cut}ttu. u btr
Tct, bc Eqid}c| ct im |t[ttu crt uu bit|t
t}qidt, orcu} ir uiqt t}c[t ncrtu, uub cr o}t
cbtu ir tmtiut, bc[ bit nc|ttubt Ncqt btr Ot
}qiqtt ir |itbtubt ut bou uu ubtu cbtcubt
cbt. Ciu utut cr i|t uuu trcu}totu,

bc tiut
ttiquuu }rt, tiu ort, bc bit tbtutuu bou
,Ot}c||tu cbtu' bt}i[t, uub bc ir ttnc }rti btr
trctu fuutu. u mir}t o|t}||i bttrcqttt.'' -
Hun, }t|b|t bit Rcbbc|cfcuu }iqirrtu|
2. Rotcrifou btbtuttt bit Crf|ruu }t|ttutr rttr
bcburq, bc[ mcu }it }o cu}itt, c| bt}tubtu }it cu
btu utbtutiucubtr}tttubtu u}cubu}tcbtu mt-
rtrtr u}cmmtutritr utr. So nirb bc U|tt
Tt|tcmtut ttucq (tuq) tucuut, nti| t cu Torc
(5. qtr %o}i) Htbiim (rotttu) uub Rttubim
(Ot|qiqt}qrtibtr) bt|ttt. Tuq fcuu cbtr cud tc-
ucq (Si[t) btbtuttu, b.. c|}o, bc Itt Tt|tcmtut
}ttt cu btr Si[t btr btr|it}truu. 0u|i }iuo oit
cu}tubt mobtrutu bfruutu tbi|btt it tmc,
cc, tc|c, Rcbttu}.- it}t Nttobt ct u
}o|qtu Uuq}tu t}rt, bc[ }ocr btr uutumiui-
138
}ttr Tr. rid |qou bcttu tiu|qrtittu mu[tt. c
uit|t Sittt, obtr bt}}tr du|ittt, bou btu ,rcfti}qtu"
|mtri|cutruuuu fcm, btrtu Ot|q}t|tbtubtfcuuI
Iiq bo|||ommtu jbi}q btr|tuqt i}t, i}t t uiqt bou btr
cub u ti|tu, bc[ tct}q|iq tiu fcbbc|i}ti}qtr dr
}ruu bor|itt.
3. tmurc i}t uq}tcbmbtrit[uu (ucrcmm)
o. . dm}tt||uu btr %it|cuttr tiut %ortt u tiutm
cubtrtu t td|rtubtu %ortt. . . }rct| (tbr. .
Sq. 9l .) irb umt}tt||t u Eq. . 9t 2. (|qirt|
,rti|itb Oottt"). it}t uq|tcbtubtr|t[uu mirb
uuu uoq tutt tru bti btr cruuu jbi|qtr Hcmtu
tbt. Eo urbt btr Hcmt bt c|mub}or}qtr Roru
u Horf umt}tt||t, btr Htqtcuc|t cruq utuut
liqrbcq*',uub immtrirb btr fcbbc|i}ti}q tr}crtut
Stcmmttuo}|t }tiut|tiqtu trftuutu. ubtruu bt
Tcmtu i}t tiutmci}qt Qcub|uu, bitbtmubtutum
immtr |qou |tr uctt|ttu ct .
,Uitriut trrti[tu btuOtriqtbt}q|u[(Oottt)
ubtr btu %tu}qtu. um|iq %o|ttiftit, Otbtt,
ubtruu bt Hcmtu uub ubtruu btr cttu. ''
|Ho}q c}qcuc l6o)
Uou uit|tn mtn cr bit ubtruu bt Hcmtu,
iti| bc |tiqtt}tt, bc tbruq|iq}tt, uub }it murbt
6tuu[t, uiqt uur, um cu} mci|qt %ti}t 3 . tiutr
Rrcuftit,* }oubtru cuq cu} }tr rcfti}qtWti}t btr
irbi}qtuOtrtqtiftitututttu. it jbi}qtnHubtr
uub Nrbtr, bit im I1. uub I8. cruubtrt iu ro[tu
*1 a Sdar0e sor 1 935, 18.
*2 ift gebrludIid, bie Jranren in ber Cgnagoge au
jegnen unb i[nen einen neum amen &U geben; 'bnn bte
\erlnberung be amen bernidtet ba l)immltfde Urtel."
(3ote bca 835, 89)
139
Wrngrn rut[qIcnb n[qrt mcqtrn
*
1 unb cI9 n
brnfrn bctcn un9 bc0

cunrttotmrI[q ntrtIc[[rn
brn, ttugrn gtunb[Iq mr Rcmrn, unb bc0 boI
[qrm[t[qr ubrntum cmt bctn tr mtbgrn Oot
bIbrt ncq. Trt Rcmr [t brtcut rn [rt mr[rntI -
qrt r[tcnbtrI fcbbcI[t[qrt Vrtrn. c br mr
nbmcng uq[tcbrn br9 rbt[qrn cbrt9 gtt
Iqrn t[tung9 [nb,*3 [o brrqnrn [r nqt nut br
rIt, [onbrtn mt trt I[r fcnnmcn br rIt cuq
brtnbrtn, b.. cubrtn. rtj.. cu9 brn uq[tcbrn
.Q..Q. brn mctrn Rcmrn ottr9, brt [rt brt
rmrI[ttung brt|qmunbrn [rn[oII,rtcu9Ir[rnfcnn,
i[t rn ccI [qrm unb fcnn mt I[r br9 ,Rcmrn0"
unbrttun.
4. _rtu, bc0 [t br t[rung rngrt obrt cIIrt
uq[tcbrn rnr9 ottr9 butq cnbrtr ncq rnrm br
[tmmtrn E[trm, cI[o mr brm [[trtrn. Eo mtb
.. brt rt[tr uq[tcbr br9 rbt[qrn cbrt9
butq brn Irtrn, brt mrtr butq brn botIrtrn u[m.
rt[rt. c0 mct nun rnr cu9gr[toqrnr rrm[qt[t
unb

brntr n brt ct ut Ortbrdung [tcct9gr}tIqrt


Uu[rtungrn.
c[ br fcbbcI[t[qrn _cIrn unb uq[tcbrn
fn[tr cuq n brt trmcuttr rnr br[onbrtr HoIIr
[rIrn, [t br br[rt r[rII[qc[t fn[tIqrt ubrn
[rIb|tbrt[tnbIq. ,Tr [mtIqrn EnnbIbrt brttr
mcutrtr unb tr _cIrn[mboIr 8, , 7 unb 88 [nb
*1 3r m6Ub tft 1be fdurftfde 3ube .tegelbeg in
Sdtuerl irama "ite Uluber".
*1 "911 Iofe tn bte (e gelommen tar (um lbte
tfetg.bung au emfangen), fanb er ott, tte e Srnlein
an bte iudftaoen oanb." (daboat 89a)
140
nur fabbaliftifd au berftelen. "
*
1 Jabbaliftifd finb bie
magifden .uabrate, nfede (Sotjetftern), Sedsede
(abibftern), fabbaliftifd ift bas Unrefen bet mulette,
bas im efolge bes ltiftentums bie altgermanifden
jeiifegen oerbrngt lat. iefe taren immerlin nod
als nrufungen ber 9aturfrfte gebadt, tlrenb jene
beften .allen . unb udftabenfram barftellen. sabba=
Iiftifd tft alle reie unb fdtarae magie mit ilten
eridten oon tabbinifden munbetn, tte otenbele=
{ungen, betnattliden stanfenleiiungen, bem man
bein auf bem maffet, bem merftelen aller Sptaden;
mit ilrem Unfug bes Sternbeutens, bes janblinien"
Iefens unb ilrem eiftetfpuf. eifter, jeen, Sauberer
unb .aubetinnen, aii biefes otientalifde Unrefen
fllt bie jaggaba bes aimub unb feiner sommentare
mit ben ausgefaiienften Crallungen. ie totnelmfte
bet jeen ift .ilit, .. bams erfte rau", rte fie in
oetles auft leit. er befanntefte unter ben mnn
Iiden monen ift bet olem, ein modufet bes
"Saubedegrlings". oetge gatte bergaupt eine groe
motliebe fr bie sabbaliftif, unb fein auft ritb im
nfang bes etften eiis als aal fdem gefdilbett,
ber mit iife bes "9amens" feine efdrrungen
ausflrt. er olem nun tirb aud mit jilfe bes
fdem, bes 9amens, bom taget 9abbi .r aus
einem onflumpen gefdaffen unb gatte bon Sabbat
bis Sabbat alle ienfte ft feinen jettn ausauflren.
Cines Sabbats nun betga bet 9abbi bie Cnfaaufe .
rung, ber Ungolb arbeitete olne miffen be meifters
weiter unb aerftrte alles. Ctft bie ntenbung be
fdem bettanbelte iln tiebet in Staub.
*1 tetfottd\onbenl ber groen Sanbloge t tret .
maurer bon utfdlanb. Dat 1928.
141
u|t[t, cbtr uiqt u triu|t, |ti uuu uoq bit
Icbbc|i|ti|qt Trcumbtutuu truut . Otrcbt b|t|t bot
btu Tc|mubrcbbiutrn uub irtu fcbbc|i|ti|qtu Rcd)-
}o|tru tiu utitt t|b t||o|tr cutc|it. c
Rcitt| IX bt Trcftctt trcqot i|tf tiu icrt3
Trcumbuq mit c||tm, uc bti btm ubtu bcutrt
,%tr Cq|tu}|ti|q (im Trcum) i[t, uirb rtiq,
utu tr |t[t, irb Riubtr cbtu, utu tr bti[t, btr
btu utrbtu 8tibtu fommtu, utu tr tritt, btm |ttt
tiut citt Hti|t btbor , tr cu} im rtittt, t|cut ur
Or[t , utuu btr Cq cu} im rtittt, |o |tirbt tr;
C|t}cut btbtuttt %uubtr , utr im rcum |tiut NIut-
ttr bt|q|}t, btr o}}t cu} Utruuu}t, btuu t ti[t
(Erq 2,3) . it Utruuu}t |o|||t bu % utttr utuutu.
%tr tiut btr|obtt uu}rcu bt|q|}t, btr o}}t cu}

bit Ot|t[|trt , tr |tiut Eqt|ttr bt|q|}t, o}}t cu}


%titit, btuu t ti[t (Erqt 1,4) . Eriq ur
%titit . u bi|t mtiut Equt|ttr. %tr tiut btrtt-
|iqtt rcu im Trcum bt|q|}t, i|t |iqtr, bc[ tr Tti|-
cbtr btr ufu}titu %t|t i[t, jtboq uur, utuu tr |ic

uiqt ftuut uub cbtub cu |it uiqt tbcqt ct. (trc-
qot 51c)
uq bit uorbi|qtu Ecc ui||tu bouTrumtuu
btriqttu, cuq Rrimi|b Trumt utrbtu tbtuttt ,
ui|| jtmcub uctu, cuq uur tiutu Utr|tiq ui|qtu
bit|tr uub btr jbi|qtu %t|t cuu|tt||tu? %ir |tbtu
cu} btr|qitbtutu |cutttu, uub um btu Tc|mub uub
Otuo||tu u btr|tttu, m[tt mcu iu btr Tct ,oritu-
tc|i|q umbtuftu''. mqtt cbtr btcuttu, bc[
bit btr|ortut 8itbtm' urt , btr Tc|mubjubt i|t
un uo| iu |tiutu u[truutu ur Hot, iu |tiutm
uutrtu bcrcut uiqt }c[bcr.
I42
2. e r a I mub jub e
c) m t}tu3 t bt Tc|mub|ubtu
,u brt| C|tu}qc}ttut|qutt || btrtqtt |rct
|it cu3, |u %it|t|b, |u Eqcmc}t|ftit uub Wo|t
t|ft|t. " %cu irb m|r u|t|mmtu, tuu |d) mt|ut,
bc[ t3 uiqt tut, }iq uur ucq b|t|tm ,Siqt|trc|"
bt3 Hcbbi Ettru tiut u}|qt btr btu Tc|mubjubtu
u b||btu, ir trbtu uu3 |m Tc|mub ucq ttc
tut}rtqtubtrtu ||btru um}ttu m||tu. Wc3 uu3
bcbti bor c||tm |u3 ut }||t, i|t bit rub|iqt b
ut|uu bt3 Tc|mubjubtu ttu jthqt cubcrbt|t.
Wir fuut bcucq bit tcutuu btr ubtu riqti
trttu, bc[ mcu |o tu| rbtittruub cutru uuttr
|utu }|ubt, ut|| mcu |it cu3ut|}t |u btu (cubt|
tbrut cbt.
,H. |tc}cr }ctt . tr %tu}q ||t [r b|t rbt|t
tbortu, uit t3 t|[t (|ob 5, 1) . tuu btr %tu|q
i|t }r bit rbtit tbortu. q rbt uiqt tu[t
cbtu, ob }r bit rbtit mit btm %uubt obtr [r bit
rbt|t m|t btr cub , tuu t3 cbtr t|[t . tuu |t|u
%uub trt|bt iu bcu cu, }o }ct mcu, tr |ti }r b|t
rbtit mit btm %uubt tr}qc}}tu. " (Ecutbr|u 99b)*1
,H. E|mtou b. C|tc}cr |ctt im Hcmtu bt3 H.
%tir. c|t bu jtmc| t}ttu, bc[ btr Et Lc|ttu
tru, bit ct||t mtt, btr uq3 Qcubt|3t|q}tt
tritb, btr Wo|} T}t btrfcu}tt, uub btuuoq trurtu
*1 tie genau cr Sube feine [tcdc Seite, nmliq bie
rrinr irncfrobdttf, rennt, mdg bc lolnifbbtfd)e
EHqmort aeigen: ,ott foU fdten cr ibifdem rojed)
(citn) unb dr goiifden 8o]q (K0rrUrdIt)."
143
[r [q onr Eotgt. nb mctum mutbrn [r rt[qc[[rn?
m mt u brnrn. nb mctum bn q rt[qc[[rn vot
brn? m mrnrm Eq[rt u brnrn. rnn nun [qon
jrnr, mrIqr u mrnrm rn[tr rt[qc[[rn [nb, [q
nqt mrboII rtntrn, um mrbrI mrngr [oIItr q
mq, brt q um rn[tr mrnr0 Eq[rt0 rt[qc[[rn
votbrn bn, mrboII rtntrn?"*1 (cI Rbbu[d)n
4Ob) rnn cbrt [qon grctbrtrt mrtbrn mu[, bcnn
rnr Irqtr Utbrt .
,Ettt0 Irtt brt Wrn[q [rnrm Eon rn trnr0
unb Itqtr0 Qcnbmrtf. " (rtcqot 68c)

,Hcbb [cgtr . r rIt fcnn mrbrt onr rmt


ftmrt noq onr rtbrt br[trrn, moI brm cbrt,
br[[rn rmrtbr br rmtftmrtr [t, unb mrr brm,
br[[rn rmttbr bt rtbrtr [t. " (Rbbu[qn 82c)
Oot cIIrm grgrn brn Udrtbcu cbrn br cImub

jubrn rnr gtunb[IqrUbnrgung.Cnr brt[qnttrnr0


Or fcnn brt curt nqt br[trrn. c nun br
cImub bc0 Ort[qnrbrn brt rtr brtbrtrt, [o mcqt
rt brn Udrtbcu unmgIq, um mnbr[trn [t [rn
rgrnr0 OoIf, brnn brn Riqtjubrn gr[tcttrt rt r0
gto[mtg , [qIir[Iq fnnrn br Hcbbnrt jc nqt nut
bon trt E[nbgfrt Irbrn.
,0 gbt frnr nrbtgrtr rtu[9ttgfrt cI9 brn
Udrtbcu, [cgtr H. Irc[ct, brnn r0 r[t (Qr[rfrI 27) .
Er mrtbrn rtcbfommrn. n[t [c H. Irc[ct rnrn
Udrt, cu[ mrIqrm RoI cu[ brn rrtrn brt trtt
ncq gr[Icnt vct , bc [tcq rt. ErIb[t vrnn mcn
bc0Rtcut brtLngr ncq [Icnrn voIItr,[o [tQcnbrI
rnttgIqrt cI9 bu. 9 gng Hcb butq rn QcIm
*1 3ful tetlt befanntnc auc mitunter bte fi:btfce
eringfdung br rbett; bgl. bte tnen auf bem febe
(attg. 6,26 f), Iarta unb Iartga (ur. 10,38 f.
144
}t|b unb }c bit (c|mt }i btttn, bc }rcq tr .
Tt|btt tuq nur, (cnbt| trtibtn i}t boq tintr|iqtr
c| ir. cbc }ctt . (unbtrt Oro}qtn im Ot}q}t,
jtbtn c |ti}q unb %tin, unbtrt Oro}qtn im
dtr|cnb, Ec| unb Orc. " (tbcmot 03c)
(ct }i btr ubt tnbtrt }tit btn I500 crtn?
(rtn ir tint Etimmt cu btr ntut}ttn [tit .*1
, crtn immtr cu} bit}tm |cntttn, unb }inb
tutt noq, ro[t Otbittt untnt|bidt|ttn 8cnbt, o
btr ubt }tint titnt ibi|i}ction tntidt|n fcnn. . . .
Ucrum cbtn ubtn bit nitmc| btr|uqt ? %cnm,
*1 0mutl N0t ,_tm mu[t lbt"(_u0tn m[[tn

lc0cn)
Ntm 0H. t 0l0tn Qn0 tt[[ _nr. ~ N0t [t0mmt
0u C[tur00, [t 0l9 6qttt 0lmubjubt tt[0tn t0t0t,
n 00nn n0q nl0n0 un0 Umrtl0 un0 0tt0[[cntqtt
tt n 0cn ltttn Q0trn 00 q0q[t 0u[[qlu[wqt uq m!t
0tm 00tncn0nnttn, [0tt[ [u btt[ttt0t !trl. N0t
t0tt 5u ]tntt [tlt[0mtn Rl0[[c 00n Qu0tn, 'N cn 00
]\t[tl0[tt t[qtnl mut0c, tt[tt n 00 Wr[rn !tr
t0mmt 5U [ttn, 0l t [0n[t 0tt g0 [t, u0 0t nun
0t[t W|[t 0uq 0n 0t C|[tntl\qfct 0t!nrn. \t tmt
tn0t [t [0lqt un [n0 0tt0n 00tlttt Utt t
0tn tntn [t t [ttqt tun'0[0l0[Itt. 0lr [it !tt t
ltntn[[c Qu0tn u0 NIqtjubtn 0n[q !n t[qt
[qltu0ttn ld[t, 00 [t [ u[tt[t 0l [lcn. _u
0t[tt 0tt6 t0tt Qtntq Qt|nt, W0lItt N0ttn0u un0
[0ltt!qt 0n0ttt. t [ctt Rl0[|t ![t elelltd mt00ct
un0 00tt 0uq tt0tuttn0 lltntt. tw0t cnr t|t
t0utlcIt 0tt 0t uqtl0[\ltt tt0 0llM, '0rt 0n,
t Vr0, l0[tt c0, 00 t0 0llt, n0u0[[qtc|rn, 00c [r
mt[t nntO!q un0 du[tthq [u tu0t tcn. .u 0t[tn
t0tt t. Ctt0 Wtnntt, 0tt m!t 23 Q0trn [cn Ouq
,t[qltqt un0 0t0ltct" [QOt0 u0 [q 00nn 000 Utbcn
n0m. Qn tlqt Ntt N0t t0tt, \[t l0um [@n au
0tuttcltn. t|nt Utltnntn1[[t 0bn n!qt00c]t0Rnc1
0lt0tn0u Wttt.
10 0[0lt !t <runblagen 1bl almub 145
mrnn ngIcnb nrn unbrmontr3 Lcnb n r[tc[tIfc
cnbot, gngrn [r bott nqt nuntrt? Wt fommrn
nrbrt utd cu[ br ubrnbnrgung grgrn br t
brt. rt ubr mu[ Etbtr cbrn, br [qon [t n
grbcut [nb.rtubr mu[rngttrn cbrn,br [qon
br[Icnt [nb unb brtrt Irgrn, bc[ rt bcbon [rnr
Rcmng [trIrn fcnn... rt ubr [t rn _grunrt
mt rnrt Eqmqr [t Lcnbbr[... q mrnr Lcnb
br[ moI untrt[qrbrn bon Lcnb. OIfrt mt rnrt
Lrbr [t Lcnb [nb brmt, bIr0 u brctbrtrn, [r
cbrn rnr Lrbrn[qc[t nqt nut bc[t, cu[ brm Lcnbr
u monrn, [onbrtn cuq, r0 u brcdrtn unb [tuqtbct
u mcqrn. brt, mr q grrgt cbr, [t bc0 Itr
r[tcmrnt rn [rrtIqr0 _rugn0 [t brn c[ br0
j0[qrn OoIfr0 grgrn tbrt, br[onbrt0 grgrn Lcnb
ctbrt... b[qr r[qqt0[qtrbrt unb Orttrbgrt
cbrn gr!rtnt unb gr[qtrbrn, bc[ mcn br

ubrn m
NttrIcItrt brtc bom Lcnbbr[ cu0gr[qIo[[rn cbt
unb [ogct noq rutr n rnrInrn Lnbrtn brt mobrt
nrn rIt cu9[q|r[r. c9 [t nqt mct. r ubrn
cbrn br rIrgrnrt, br nrn buctb I. bon ng
Icnb bot, rngh[qrn obrn u cqtrn unb u brctbrI
trn, nqt brnut. Er cbrn br rIrgrnrtrn n
ngIcnb unb mrufc*1 n un[rtrt _rt cuq nql
brnut. Wctum? r ubrn frnnrn nut rnr nmrn
bung [t Lcnbbr[ - obrt mc0 r0 mmrt [r .
ErfIctonl"
r[r ttrbc[tr bnrgung grgrn bc0 obrn
[tnbgr unb br bcmt brtbunbrnr [qmctornbr m
rtgrttrbrnrt cbrn nun jrnrn 0ctcftrtug rtrugt,
brt brIIrqt cm brrqnrnb[trn [t brn ubrn [t,
*1 unb tn lbet metmatet 9e.ubltf 1
146
um|iq }tiutC[crcfttr|o}iftit.cOt}I }rrt,}t|
t iu btr orm btr diqftit obtr btr Et|b}tcqtuu,
i}t, bou }t|ttutu Uuucmtu cbt}teu, rt}t|o btr

fmmtrt. ,_i}qtu tbt|ubtr uttrr}iftit uub


}qubtr rrocu }iubtt ir }qtr btu Nittt|t'' i}t
tiut bou btu ,mrt}}ioutu'' %c|ttr Hcttucu. Ubtr
bit}t itu}qc}t i}t uit, it tr t iu}tt||t, burq bc
jcruubtrtt|cut Ottto cutrotu orbtu, }oubtru
htt iu btr 98c[|o}iftit bit}t Go|ft btrubtt, bit
c||t }tiut u[truutu burqitt. ub bit Cr|o}iftit
out Nc[ nirb uuumuubtu cut}roqtu.
,Hcbbi ouc im Hcmtu bt Hcbbi o}t btu
Ht}urc }ctt . UUt 8tu }iub ut, bcttu bit 8tu
ttu bc Ot}t[ }iub }q|tqt.'' (c|. trcqot 00b)
,tr ubt bcr[ uiqt }ctu, bc[ tr tiu Hiqtjubt
i}t, cbtr tr bcr} tiut tibtutit .Ercqt }rtu.''
(ort btc I39-I58)*
1
,t}}tr tiu |tbtubitr Quub c|a tiu tottr Lt. "
(Eqcbbct 30c)
,%tuu jtmcub uuttr Tobtbrouu tuutu
uirb, tiutu O[tu u btrtrtu, }p }o|| tr iu btrtrtu
uub }iq uiqt tttu |c}}tu.'' (Ubobc }crc 21b)
*
1
*1 ,nb culut rcq q bin rin [0bi[qrr Dcn,
grborrn [u 2cr[rn in thcirn unb czorn tn btr[rt tcbt
u brn g0[rn cmcl!rlt, grlrrrf mif cIIrm glci[ !m bdtrr
liqrn r[r, unb mcr rin i|rrr um ott, glrI\ir
ir cllr [:|b ruttgrn 2cgt . . Zc fcm tm brr Cr-
cutmcnn nb [r\ u im Ecgr mIr, b!|t b r0m!@
r cbrr [brcq c.'' (Uo[trlgr[qiqfr 22, 3 nb 22, 27)
* 2 Zcncq cnbrtrn bt EqOnqri[trn be 1 7. [cr
ubrrtt, btr Dcrcnrn, bir tro irrt ri[Icntum0" rn
rr[nungttcg [ur Encgogr gingrn unb bort brn nrurn
Icubrn bor brr brr|cmmrIkn [ubrn}qc[t b[\Oorw.
I41
ti |o|qtm mcut|ubtu t}| }r tr|u|iqt
%rbt uub btrtuuutrtut i|t bit }cbt|c}tt Uu
c||uu}iftit bt ubtu uiqt btruubtr|iq, bit
iu bt}itt, c| tiut|utr obtr c| t|cmttit, jtbt
mc|, tuu tr boru iucutor}tu cr, bou iuttu
itbtr trtiuu|q|}tu.
,,it |iq btmtitu |c||tu uub uiqt itbtr btm
titu, |iq |qmtu |c||tu uub uiqt itbtr |qmtu,
bou btutu |ct bit Eqri}t (Hiqttr 5, 3I ) . %it bc
Uu}ttu btr Eouut iu irtr rcqt (trbtu |it |tiu).
44
(omc 23c)
*
1
,mmtr |ti tu Ntu|q f|u iu

btr urqt, tr
cutortt |cu}t uub bt|qiqtit btu oru, bcmit tr
bt|itbt |ti obtu uuo cututm uuttu. " (trcqot I1c)
,Eti bit|cm bit bc Eqi|}, bc btr %iub ucq
jtbtr Hiqtuu iu bttt. " (trtq trt Euttc Vl l I )

,g ct btr uq |tiut [tit, |o mu[ mcu |iq bor


im bdtu. " (%ti||c I0)
,%tuu tr bor btr %t||t |iq btut, |o tt bit
%t||t borbtr uub tr b|tibt , tr btr %t||t |iq tut
ttu|tt||t, btr irb }orttri||tu.
ff
(%ibrc|q rcbc u
I. % o|t I,44)
,Eti t|qmtibi ttu Gorutmt, |ti t}||i
ttu bit utub.'' (Ettru, 8iqt|trc|tu, I5)
,Gtrbiubt biq mit btm, t|qtm bc O|d |cqt.
ff
(t||cqim II3c)
,H. Eimtou. C i|t t|tctttt, btu rtb|tru iu
bit|tr %t|t u |qmtiqt|u, btuu t ti[t (t|cic 32,5) .
*1 fgl. baou mat'ti. 5, 89: ",dj aber fage eu4, '0c l@r
tdt mtbrftrefen [0t '0em fet; r00ern [0 0r ]tm00
dnen tretd gtft auf 0rlr tdte iae, [0 lttr '0\
anbee aud '0r."
I48
Ri
qt |oU }trutr (!) tiu |qItqttr
@
tu|q t
[
u
Qq
ltr
tucuut trbtu, uub btu rIi|titu |oI| mcu uiqt
mtr tiutu Qoqtritu utuutu. crcu [o|t, bc[
t iu bit|tr %tIt (|) tdcubt i|t." (Eotc 4Ib) .
Eo cI|o btt |iq bit|t

Rctiou im ,Eiqtot|ttI|tu".
%it t cbtr im iuutr|ttu Qtrtucu|c,bc btnttiu
Hcbbi iu |qutr Et|b|ttrftuutuI .
,C ibt cu} Crbtu brti uubtr|qmtt Ot|q}t,
umIiq bit |rctIittu uuttr btu Rctioutu, bit uubt
uuttr btu Titrtu uub bit ut uuttr btu t|u. "
(om tob 25b)
b) Tc I mu b u u b Ri qt j u b t u
,%c btbtuttt tr Eiuci ? btbtuttt tiutu
tr, bou t|qtm btr c[ (tbr. |iuc) btr cI|t
IItr |iq cutbrtittt ct. " (Eqcbbct 89c)*1 .
,,tm |rctIittu i|t t tdcu6t, btu Riqtjubtit u
uuttrbrdtu, btuu t |ttt t|qritbtu. u |oI||t btiutm
Rq|ttu uiqt durtqt tuu. ou btu Htjubtu |ttt
*1"ma 0tt_M mtUl tnfdt n0 0tq bt tbtl
fLe, (b. . Ilm0l[t) qlc tDlqrn ml, ift, ln feinm
0n 0 fdarfe 5etutfein au teden, 0 ct eln _0t
ift n0 rba l N[[c]0t ~ gtIttnnI b0n allen anbten
N[[n ~ t lntn lItn 8tt trn [lnt ladlar
frt . . t m cln It mrrifnrt fein. 0t m
[l\ t0tn[0 rer l Itt lnt[c auffpfelen. me- frlt
0mqn mlI tlnrm NlqI]Mn lI tt [0t 0ld, Ntnn
[lt 0It[t kl\Il[It Otty[lytn MtlnIt\IlI." (mrl
N0I . . D.)
I49
es aoet nict gefctieoen. (lofaplot [9anbbemetlung]
au 6anlebtin 57a)
.. et Sof eines 9ctjuben gleict einem Helftall. "
(ebba 616)
.. ie tet bet 9ictjuben gleicen bet mfte, fie
finb wie {ettenlofes ut, unb jebet, bet auetft non
ilnen mefi nimmt, etwitot fie. (maoa batta 540 ;
<lofden lamifdpat 156,,5)
"9idt lt man fie fdeten bon einem 9ictjuben,
auer wo 9enfcen (b. l. uben) finb. Unb mande
betfdtfen (biefes efe), fo ba man, feloft wo
meltete lenfcen (b. l. uben) finb, fie nut bann
fdeten laffen batf non einem 9idtjuben mit einem
6detmeffet, wenn man fie in einem Spiegel fielt.
(mooba fara 29a)
"9an batf aur 9effe bet 9ictjuben gegen unb
miel, 6flaben, 9gbe, Sufet, gelbet unb meinbetge
anfaufen, benn man tettet fie aus iltet Sanb. (mooba
fata 13a) Coenba 13b leift es, ber Sanbelsbetfelr mit
9idtjuben fei geftattet, wenn ilnen baraus nidt mot"
teil, fonbetn 6daben etwdft .
.. rei :age bot ben geften bet 9ictjuben ift es
betboten, mit ilnen Sanbel au tteiOen, ilnen etwas au
leilen, ilnen felb 3U botgen, ilnen 3U aallen. 3. e::
luba fagte, man btfe fie bon ilnen oeaallen laffen,
weil ilnen bas Ieib tut. " (mooba fata 1a, ore bea
148, 1)
. . ine ftaelitin batf einet 9idtjbin feine @e::
outtslilfe Ieiften, weil fie bamit ein sinb ft ben
enbienft gebren lilft. (mooba fata 26a; .tad
dajim 330,2)
!O
,n tr[trt*1 bct[ frnr Qutr rtctrn. c0 [t
rnr Qutr ? Ur nqtjb[qrn Tqtrt. " (rbcmot !c ,
brn cr[rt )
,r9cIb [nb br Rqtjubrn [qmug? rI [r
cm rtgr Enc nqt gr[tcnbrn cbrn. " (Eqcbbct
!4c)
,rt bir Eqctrn brt Riqtjubrn [irt, [trqt
(_rtrm. 5O, !2) . utr Nuttrt [trt mit gto[rn Eqcn
brn,unb br ruq grbotrn ct, [tum Eott grmotbrn. "
(rtcqot 58c, Ctoq qcjm 224,5)
,n rIb, bc0 Rqtjubrn obrt Hubrt grmt,
Umr[rn cngr[tr[[rn obrt brt nb obrt bc0 Or
grbtoqrn cbrn, [t [tr bon rc (drnIc[). "(rcI I
,7)
,Enb rn (ubrn u[cmmrn) cn rnrm Ctt unb
[cgrn bc0 cbb[qgrbrt, [o fcnn cuq rnrt, brt nqt
br nrn ([onbrtn n rngrt nt[rtnung)[t, (mt brm
jb[qrn ott Umrn) cntmottrn. Ncnqr [cgrn. 0
bct[ [r mrbrt ot noq rtmc0 Rqtjb[qr0 ttrnnrn. "
(Ctcq qcjm ,2O)
,,r jb[qrn ErrIrn[nb rn 2rI Oottr0, mr rn
Eon bon brm r[rn [rnr0 Octrt0 [t, bctum [t rinr
jb[qr ErrIr ott Iirbrt unb cngrnrmrt cI0 cIIr
ErrIrn brt cnbrtn OIfrt n brt rIt, brtrn ErrIrn
bom 2ru[rI rt[tcmmrn unb ErrIrn [nb, mr [r bc9
Or unb br rtr cbrn. " (Eqr[c tcI 4; cIfut qc
bc[q !4)
*1 ite 1ttefter rurben aul bem Stamme Sebt genom"
men. 9ud all nad ber .erftrung 'be em\l d feinen
etgenUtden ibtfden irlefterftanb mer gab, beffen 5e,
fugntHe auf bte uabbtner bergegang<n laren, galten fr
bte ebtten bte befonber ftrengen uetnettfbefttmmungen
roetter. iiefe Sebten ftnb gemetnt, renn tm almub bom
idefter (.o(.en) ober oenrtefter 1bie uebe ift.
151
,,tbta Riub im 8tibt tiutr Ef|cbiu obtr Niqt
jbiu i|t uiqt bt||tr c|a tiu Uit. (tbbc 240)
,,it Hcbbiutr cbtu t|ct . Ciu Riqtjubt ct
ftiutu Ucttr, ti| |it iu uuqt btr|uuftu |iub, btr
Qtrr ct irtu Ecmtu }r }rti trf|rt, it t ti[t

[ditl 23, 20) : crcu |ti|q |tiqt btm |ti|qt bt


C|t|a uub ir Ecmtu i|t tiu }trbt|cmtu. " (tbcmot
98b)
,H. Eqc ti[t|tt tiutu %cuu, btr tiut Riqt
jbiu bt|q|c}tu cttt. it|tr iu uub btdtumbttt
ir btim Rui... tr Rui |rcq. Tcrum c|t
bu bit|tu tti[t|t7 Cr tribtrtt . Cr ct tiut C|t|iu
bt|q|c}tu. tut tribtrttu. Qc|t bu tutu7 Cr
tribtrtt . c. c fcm btr rott C|ica, btr iutu
it tiu %tu|q tr|qitu, uub bttutt ta. " (trcqot
58c)
,H. o|t uub H. fibc |ctu. r tuq, uiqt
cbtr}rQuubt, }rtuq, uiqtcbtr}r Riqtjubtu |iub
bit titrtct. " (om tob 2Ib)*1
,Ciu jtbtr (ubt) , btr mit tiutm ubt|quitttutu
i[t, tut |o bit|, c|a ob tr mit tiutm (uubt [t , btuu
it btr Quub uiqt bt|qnitttu i|t, |o i|t cuq |tr tiut
p[cut Qcbtubt uiqt bt|quitttu. ub tr tiutu
ubt|quitttutu cnrrt, i|t it tiutr, btr tiutu 8tiq
ucm currt, uub trmit imbcbtt, i|t it tiutr, btr
mit tiutm ua|[itu bcbtt , btuu |it (bit Riqtjubtu)
|iub it c cu} btm t|bt, uub bou iutu |ct
*1 , 0r -ein grtedifdd Wt!0 0u Slronife
un0 [t 00t !n, '00 cr 0tn tu[rl uon !tct 0qttr
0uttt!0. _t|u0 00tr [r0q &U !t V0 ouuor 0!t 8n0tt
[0tt mt0tn d !|t nidt [tn, 00 m0n 0tr 80tr t0t
nrmt un0 wtr[t 0 uor 0t Qun0t." (Cu. N0tlu0 7, 3b [.)
152
|c|m 115, 1 7 : it ottu |obtu cut uiqt. " (ort
btc 1 13, 1)
,,Cbuo| bit T|ftr btr WtIt bit|t|bt Ot|tc|t
cbtn nit bit |rct|ittn, |o |inb |it boq btu Ntn|qtn
ttnbtr uit U}}tu unb fuutu uit ttuc Oro[t
utrbtn.'' (c|fut Eqimtoni 12b)
,tr ti|q|c} btr Riqtjbiu i|t nit ti|q|c} btr
itrt. (o|cot u cbc bctrc 14b)
,Ncr dfcbc |ctt . Wtuu tiu N|qtjubt uutiItu
u tiutr rcu fommt uub |it uiqt cutri}}t, |o trtibt tr
dnuqt mitbtm itr, bc trbc }iubtt. Wtuu bu cbtr
niU|t, |ct iq. Et|b|t utuu tr |it cutri}}t, trtibt tr
dnuqt mit bit|tm, btnu btr Nti|ttr |ott . c itr
tint |rct|ittn |ti iutu Iitbtr c| irt titut rcu. "
(Ubobc |crc 22b)
,C irb bt|iq bt Hcubt tItrt . itb|tc|,
Hcub uub Norb unb bt|tiqtu i|t tiutm Riqtjubtu
ttnbtr tiutm Riqtjubtu uub tiutm Riqtjubtu
ttubtr tintm |rcthttu btrbottu uub tiutm |rct
httu ttnbtr tiutm Hiqtjubtu tr|cubt. c [urd
c|ttubtont i|t tiutm Riqtjubtu ttubtrtiutm
Riqtjubtn unb tintm Hiqtjubtu ttubtr tintm
|rct|ittn btrbottn unb tintm |rct|ittu ttubtr
tintm Hiqtjubtu tr|cubt. " (Ecntbriu 51c)

1
ff
Wtun tiu Hiqtjubt tiutu |rct|ittu |q|t, |o
btrbitut tr btu ob. Wtuu jtmcub tiutu |rct|ittu
or}tit, |o i|tt tbtn|o,c| ttt tr bitOotttit tor
}tit... Wtuu tiu Hiqtjubt cm Eqcbbct
|
titrt, |o
btrbitut tr btu ob, btuu t ti[t ( 1. %o|t 8,22) .
c unb Hcqt |o||tu |it uiqt rutu. " (Ecutbrin 58b,
59c)
ff
Ottu Hiqtjubtu, mit btutu ir uiqt im Etrtit
|tbtu, ttu bit|t btr|t mcu |iq |o, bc mcu iutu
15'3
tebet ben 9: ob tetutfadt, nod fie ton bemfelben
rettet. " ((lofden lamifdat 425)
"en beften bet 9idtjuben follft bu tten.
ll
(sibbu:
fdin 82a unb an aalIteiden anbeten Stellen. )
"Qin jebet, bet bas lut bet Oottlofen tetgieft,
madt fotiel, als tenn er bem Settn .fet bringen
ttbe. " (Simeon Sabbatfan au 4. iofe 25,8)
mit laben, um bie fdteren roden um fo unge .
ginbettet auf unfete efet letabtrommeln au laffen,
abfidtlid im morftelenben auf alle tueiteren Qrlute:
rungen tet3idtet. iefet in allen Sielatten bes main=
finns fdilletnbe Sa fridt beutiic genug fr fid
felbft. ns eine umfo tollere treflrung mffen tuit
es emfinben, tuenn in einem jbifden Sammehoetf,
bas ben nftud erloben lat, ernft genommen au
tetben, fid folgenbet Qrgu finbet : *1
"Qs liee bie jbifce Sittiidfeitslelre nidt nur
letabttbigen, fonbetn tiiig tetfennen, tuollte man
annelmen, fie lege ben Oeboten bet j Oetedtigfeit,
maltleit unb iebe eine grbere merbinblidfeit bei,
tuo es fid um uben untereinanher lanbelt, als to
nftde mnbetsglubiget erdfidtigung betlangen.
ie Sdeibung bet ilenfden nad bftammung unb
Olaube ift ft fie bebeutungslOS11
n bet 9:at, llet gelt's nidt I .ber follten tit
bod au fdatf utteilen? inben fid nidt bei manden
biefet Safbeftimmungen Qinfdtnfungen, bie ton einet
getabeau bertltigenben rieben.liebe 3eugnis able:
gen? 9un, biefe Sintertt, bie fid bie uben offen
gelaffen laben, um butd bie utdfltung iltet us=
nalmegefee fid bas Qetliltnis 3U ilren mittstlfetn
154
nqt unntg u rt[qmrtrn, ct rbrn|o mrng |ttIqrn
%rtt mr br otmrI bon brt ,rIgung br0Rcmrn0",
mt brt cuq Ort[t[r grgrn bc0 ,r[r" grbrdt
mrtbrn, mrnn [r bcu brnrn fnnrn, [q br brn
Rqt|ubrn Irb nb u mcqrn, um bcnn brn Eqrt
rt rrgtrn [ttrng ncq Oot[qt[t m [o rt[oIgtr
qrt brt0 Ot curn u fnnrn. r [qrnbctr Hd
[qtncmr ,um br0 trbrn0 mIIrn" bcurtt mmrt
nut [o Icngr, cI0 br ubrn [q [qmcq [Irn. rnn
[r br Ncqt u cbrn gIcubrn, Ic[[rn [r trn Qc
m [o grIIo[rt grgrn tr rnbr cu0tobrn.
,nr Ecqr, mrIqr rn Rqtjubr brtIotrn ct,
fcnn brt inbrt brt[rIbrn nqt

cIIrn brcItrn, |onbrtn


r0 [t cuq brtbotrn, [0Iqr ut@ugrbrn, brnn r0 rt
n brt Equ[t . Tr brdotrnr Ecqr brnr0 tubrt0
(5. No[r 22, 1) ; gbt brt nbrt br Ecqr cbrt brm
Rqtjubrn br0cIb mrbrt, um bcbutq brn Rcmrn
ottr0 u rIgrn, bc mcn br [tcrItrntmrn [oII,
[o m [r jutdgrgrbrn mrtbrn. " (o[\tn cm[q
ct 266, 1)
,Ncn m[ cIIr0 brtmrbrn, mc0 rnb|qc[t rttr
grn fnntr, bc mcn boq rnmcI ntrt brn Rqtjubrn
mont unb bc0 gcnjr ct mt nrn cnbrIt , br0cIb
[oII mcn [q, mrnn mcn [rt, bc [r [q cn trn
rrttcgrn [trurn, mt nrn [trrn - br0 [qmrqrIt
nrn." (otr brc 139-158) *1
"9 . Irc |cgtr . Ncn bct[ br0 trbrn0 mrgrn n
|rnrn ottrn rtmc0 nbrtn, b.. bon brt %ctrt
*1 ie uldnn nrud tft betltntmiftg retder nlt
bet almUb an foEden "realpoltttfden11 uuuerunGe.t. Snl
tft fe.n munber. Ser almub &eQtt nod bon ber <dnrerung
an bte einfttge poUttfde (Sdetn . ) lbftinbtgfrt. stt
uldan arud Qat btefe <rtnnerung au ben ften gelegt.
155
cbtiqtu. H. Rctcu [ctt . ita |ti Otbot.'' (tbc
mot 05b)
ub |q|it[|i trf|rt btr ro[t Ubcrbcut| ( 1437-
I508) , btr tiu}tit iucumiui|ttr Ecuitua, tr cbt
|tiut Uout, bit Cri}ttu |titu ftiut rtmbtu, uur um
bta ritbtua i||tu gt|roqtu, bcmit bit ubtuuucu
t[oqttu uuttr btu Cri|ttu |tbtu fuuttu. cmit |iub
ir cbrr |qou cu[ tiutm cubtrtu Otbitt.
c) Tc | mu b u u b C t i | t t u t u m
%tuu ir itr bit|t rct cu|qutibtu, bcuu |iub
iruua bou borutrtiuf|cr, bc[uiqtbcmituttqutu
i|t, bc[ |i bit Rirqtu c|a |o|qt iu irtr Ett||uu
um ubtutum ubtru trbtu. %tbtr bit ubtu[tiub
|qc[t tiuitr }tt uoq bit Vuttra ct bit ro[t
8iuit btr firq|iqtu Otftuutui||t umbittu fuutu, bit
iu btr jbi|qtu Rctiou bc cutr|tt, tuu cuq
titti|i btrirut, GoD Oottta t|ttu cbtu. Uu |i
i|t bc uctdiq [o|triqti, tuu mcu ucq it bor
bc U|tt Tt|tcmtut, bit|t ro[t Et|b}to}}tubcruu bta
ubtutuma uub Oruub|ct bta T c|mub, c|a Oruub
|ct btr titutu C[[tubcruu cu|itt. it Gtrjubuu
btr qri|t|iqtu Rirqtu i|t tr|qrtdtub, uub |itnirb uoq
r[tr trbtu, tuu bit Rirqt ruub|[|iq cbtr cuq
Wtr [r cbrr bir Qcltung ,um !bd libn grtrbrn0 mrn''
fd !m 0nq i|t, rfrnnt mcn bcrcut, bc[ grrc 'brr
ulqcn cruq bir Qc[gr|rr ]rlb[t, rte [qon rrnt,
bil crrr rrcutcrbritrt cI0 br cImub unb bir [on[tigrn
Rommrntcrr. Wct br ,blrr brr Encgog" 0brr bir
0n\ benrt, brtglri\r obr|
156
jtbtu ubtu iu irtu Eqo[ cu[uutmtu btrtit i|t,
|btuu |it |t|b|t bti btm Hc||tu|qubtr Qir|q|cub iu
irtm mi||ioucri|qtu Ci}tr uiqt c|t mcqt. Wt|qt
tdt btr ubt iu btr qri|t|iqtu

Rirqt btr[o|t,
mtu ti triqtt titu.

,q mqtt im bt}oubtrtu cu[ tiut [c|t u|iq


uubtfcuutt jbi|qt Etftt iuti|tu, bit bc[r bti|it|
c}ti|t. C i|t bit Etftt btr Eicrittuim Ettiutrtirf
bt Ooubtrutmtut Rcmtut[obo|f iu Ebru[|cub.
u ir i|t t (jt[t riqtitr mo| . mcr t bi ur
ru||i|qtu Htbo|utiou) Eittt, btu Cr|t|iu jtbtr

cmi|It
tcu[tu u |c||tu uub mit c||tu m|iqt %itttIu u
ti
p
tm rmi|qfcto|i|qtu ootr ritqi|qfctoIi|qtu
rit|ttru mcqtu, bit iu btr[t|ttu btrtuuu, bc[
btrttrt[}tubt }r |tiutUo|ftuo||tuidtumtrbt."
*
1
m Eommtr I935 tti|tt bit Qcmburtr o|iti
btrbt mit .
,u[ Oruub btr Utrorbuuu bt Htiqr|ibtu
ttu um Equ[ bou UoIf uub Etcct bom 28. tbnct
I933 i|t bit ,Cbcut|i|qfirqIiqt Otmtiu|qc' iu
cmbur }r bc t|cmtt cmbuti|qt Etcct0gtbitt
btrbottu uub cu[t||t orbtu. c Utrboti|ttr[o|t,
mti| btr rtbitr btr Otmtiubt, btrbomjbi|qtuum
tbcut|i|qru OIcubtu btrttrtttu mcr, uuttr btm
tdmcutt| bt 0ri|ttutum tiutu uuti|o||tu tc|mu
bi|qbi|qtu, jc |oct t|uubtitt[rbcubtu Ciu
[|u[ cu[ btut|qt Uo|ftuo||tu cu0tbt ct. r ct
bou btr Otmtiubt, bit iu uur cB btu crmtu, uuttr
|t[uubtbr}titu rtbitr fcuutt, Ot|b uub Ecq
|tubtu jtbtr Uu cutuommtu, |o bc[ tr |iq tiu
Utrmtu bou btr 00000 %cd u|cmmtutrctu
*1 Sraraoftunttfd: Ste tretmourere, 1928, S. 62.
7
fouutt. btr it t|ct, ir trbtu btr Utrjubuu
btr qri|tIitu Rittu uit |ttutru fuutu.
r bitjtuitu Cri|ttu cbtr, bit tro[ btr Rirqtu
iu btr ubtu}rct ]uu|i |iub, o||tu |r tiuit
cImub|ttIItu cu}rtu, bit |ic boubtm%cubt}rt|tu
fuutu, c| |ti bc Cri|ttutum iu btu utu bt
ubtu tiut |tibtrtqtitt ,HtIiiou". u bit|t
Ett||tu |iub uit uur ,i|tori|t" Criuutruutu,
|oubtru|tr |tbtubit%irfIiftit. EobtritttEcmutI
Hot iu |tiutm u ,t %u|t 8ibt" cu |tiutr
Ri
g
btit btr bit cr|ttIIuu bt Cri|ttutum iu
[rommtu o|tjb|tu Qu[tru. ,%ir btrcttttu btu
oj uub ir c[ttu |tiut HtIiiou. tr oj btrt

tt,
uc btu t|ittu, bit btuRiubtrutiut}I|ttrtur
btu, irri tiut uu|itbcrt Rrtctur, tucuut btr ,oi
|c|' uub mit tiutm u[tub cubtrtr Rcmtu, bit u
tmtiu }iub, um|it ]u itbtro|tu. tr ,oi|tI' mrt
tiumc| tiu %tu|q uub tiu ubt tmt|tu. btr tiut
ct |ti tr btrr torbtu, uub iu bit|tm mit|ti
btumtrttu [u|tcubtcbt trtrfIrt, tr[ti btrQtrrott
|t|b|t. "
dub uuu u btu tcImubi|tu u|ittu btr bc
Cri|ttutum |t|b[t .*1
,H. |it|tr |ctt . Qct uit tu Etcbc (Qurtu
|ou= t|u) bur Ciurcbtuiu |tiu|ti| [cubtrti
cu 8pttu tbrcqt ? it %ti|tu cutorttu. Cr i|t
*t Emdnn [ln0tn |l\ lbtnltt ln 0tt Di[\n,
0it . n0\ 0t\tI[I!lq l[I, l0 0t llcm ln 0tt Otmt,
b El\n t\, 0tn mtl[Itn RommtnItn n0 m
qdt|[Itn lm 0l00I t[. 0tt[lqIll\t n0 0|0U\\
|mmtn[ttllnn 0t00tt 0tl Vl0Ic, t[0 tl[I0 \m
lm0, nIln 1891, 1 l|tnmtnttE|nI, nI
0t1I0 0tntm 1893.
8
tiu Hcrr tt|tu, uub bou Hcntu [Itt mcu ftiutu
tti truoItu. " (Eqcbbct I04b)
,Gou tiutm ubtu irb trIt, bc[ tr bit
Etrc}tu btr Gtrbcmmttu iu btr QIIt|c. 0r|ccuq
Ncric, bit oqttr bt QtIi tchm, cu}tut bti
irtu r|ttu. H. o|t btu Ccuiuc |ctt . crtu
bit rcutIu btr QIIt iu irtu Crtu bt}t|tit. "
(cI. Ccic 11c)
,H. Eqimou btu jcj |ctt . q [cub iu cru|c
Itm tiuc HoIIt btr Ot|qItqttr}0Itu, uub iuit |tcub.
tutt %cuu (t|u) i|t tiu Qurtufiub, bou ciutm
btrtircttttu uub urtubtu Wtibc tb0ttu. " (cbcm0t
49c, %i|quc)
,it Cri|ttu, ntIqt t|u ucqirrtu, |iub cIIc
jumcI Otubitutr, uub mcu mu[ ucq btr citutu
0rf|ruug bt cImub mit iutu btr}crtu, nit mcu
mit btu Otubitutru btr}rt. " (%cim0uibd ju
b0bc |crc 3)
,it orm tiut Rrtujt, b0t bcm mcu |iq bct
utit,

iIt tiutm O[tubi|bt Itiq uub i|t bctb0tcu. "


(ort btc I4I, I, Qcc)*1
,tbtr Hiqtjubt i|t tiu O[tubitutt, cucm
mtu bit rftu, bit ftin O[tubi|b cbcu.'' (0tt bcc
I44, I)
*1 fll tm 17. 3arunbrt 1bit rtften bon foen
talmubtfden u&erungen erfuren unb bageaen angingen,
oejal bte olntfde 3ubenfnobe bon 1681, finfttg foldf
Stellen burd etnen eeren tet&en taum ober burd einen
f etl aulaUillen unb n 3nart nur mnbUd au lelre.
* ste 9ulname gefda "um bel idebenl ttllm",
benn ber jrfaffer bel Sduldan arud, 3ofcpl .ato, let
lange .eit tn tbrtanol.
159
c[ uuu cuq iu btr utut}ttu tit bit Qc[bt}tim
muutu ttu bi Ufum uub cubtrt Hiqtjubtu cuq
bit Gri}ttu c|a O[tubitutr cuttu, tit tiumc|
bit ct}cqt, bc[ btr }r btu Equ|tbrcuq utrfrtt
Uuau cua btm Equ|qcu cruq, btr Riur }qu|qcu
cruq,
*
1 bit i|btr uub Rrtut iu btu Rirqtu, bit
Huqtr}}}tr uub Rt|\t [tubitutri}qt iut utuut.
tm bou tiutm O[tucu}t tr fommtubtu Ot}cut
uub %tircuqtruqt}o||mcucuauntiqtn

btr}uqtu.
tr}ou}t btrbottut Eottbcr} btmO[tubitu}t ttu
btr cutncubt ntrbtu. ub }r nt}tturoi}qt r
|tui}}t i|t bc tftuutui trucrb i}qtr .*2
,rct tutt uoq btr qri}t|iqtEtcctabrtru|cub
}tiutu Nitbrtr jbi}qtr Rou}t}}iou, ntr uuttr btm
Ufum bt Equ|qcu cruq tmtiut }ti, uub tr nirb
bic %crtit rtu, t }ti btr Cri}t. "
3. a l m u b i f d e 6 i t t l i d f e t t
c) Hc b b i u i}qt r u}|ct
,Et|ttu cbt ir miq btr}tcubtu,
Et|ttucuq btr[tcub iq tuq,
Hur tuu nir im Rot uua }cubtu,
Eo btr}tcubtu nir uua |tiq. "
Ciut ncrc}ttc|mubi}qt %titit, bit itr Qtiu
ri Qtiut um t}ttu ibt. u btr ct btr}tttu }i
160
*1 14. uflage 1884, meuauflage tilna 1 901.
*l "almub unb culcan a-ud" 1 892, . 6.
bie 9abbiner nirgenbs fo gut, tie bort, to fie im
Sdmu tulIen fnnen. uf {unberten bon Seiten
werben bie ngelegen{eiten bes borts bi in alle Cin
aei{eiten erlutert, unb atar nidt nur im aimb,
fonbern aud im mobetnen Sduidan atud. Cs
gibt baft nur bie Ctfitung, baf einmal ba jbifde
molf butd betatt augebe{nte eftimmungen bOt feinet
eigenen, fittliden 3udtlofigfeit beta{tt terben mute
unb baf ateitens bie 9abbinet ein unglaublidet jang
au unfltigen {antafien etfiite. mie ftad jebenfaf(
im almub felbft bet egenfa feinet eigenen Sit
lie feit au bet anbetet mlfet emtfunben tutbe, . aeigt
bie Stelle Setadot Sb :
"Um btei inge liebe id bie (notbifd beeinfluften)
etfet: Sie finb teiniid beim Speifen, adtfg im
9bott unb feufd beim eifdIaf. 11
mit {aben nun nidt bie bfidt, in biefem unnpte
titiiden bfdnitt fo ausf{rlid au fein tte in ben
brigen. 9eben ben fdon ett{nten eifpielen mge
eins fr {unbette fte{en:
"etnet fagte 9. jona: menn jemanb betgeffent

Iid mit ben ep{iUin in ben mbott getreten ift, fo be
bede .et fie mit bet janb, bi er fettig ift. - i et
fettig ift, tie fommft bu barauf? feimelt, tte 9.
9adman b. faaf gefagt lat, bi et mit bet etften
Sotfule fertig ift. 11 (eradot 25a)
"menn jemanb nadt unter feinem 9antei fdlft,
bann muf et mit bem 9antei unter bet jeragegenb
eine Sdeibetanb bilben unb fage bann ba Sdema .
gebet, benn folange ba jeta gleidfam bie Sdamftelle
felen fann, ift ba uffagen betboten. 11 (.tad dajim
74, 1)
1 1 afoit iie Grunbiage 'bl !almub 161
it|t5 |t[ttucuutt Oti|it| i|t uuu uoq iu tiutr
cubtrtu iu|it btmtdtuutrt. it bcriu um Uu
brud fommtubt |qtiubcrt Eqcmc}tiftit i|t bc
tucut Ottutti| bcbou. r blt crt Eqcmc}ti
ftit |U c| ucuuuft . tm Htiutu i|t c||t
rtiu. u btr c|tuu btr Hcbbiutr tt cbtr btut|i
trbor, bc[ iutu buq|tb|iq c||t uurtiu ucr.*1
trOruub|c[, bc[btrRrtruiqtc|tiu Ot}[tr
Subt |ti, briut tiut btrcuit tu[ttit cu btr
uctr|iq|ttu 8tbtuborut mit |iq, bc[ tr iu btr
r[ttu uuctur mubtt. u |o|tr ,tti|ittu Oti|
tit"crtubit Hcbbiutruubtrtro{}tut Nti|ttr. Ncu
ftuut btu ubtu uiqt, utuu mcu iu uiqt c| Ot
|q|tqtut|tu ftuut. ub uit tui mcu iu fcuutt,
brti|t bit ct|cqt, bc[ |tiut btrbrtqtri|qt rtti
uu iu |tut||tr iu|iqt btrcrt btrcub utmtu
fouutt. Nbqtucubt| uub irutut|tu |iub uoq
tutt tiu Nouoo| btr ubtu, bti Utr}ruutu,
Equbuutu, Eittt|iqftitbtrbrtqtu c||tr Urt |tt||tt
bc ubtutum btu r[ttu uubtu|c[ btr Etrc}
}||itu. Ncu i|t tutt iu tut|q|cub btmttu
btrt||i torbtu. itjbi|tu utcttutrbtu
uit mtr mit btm Ncutt| tiutrjbi|qtu tmofrctit
btr||t, uub t i|t tiu Utrbitu|t jubtututri|qtr
O|tttr, bit jbi|tu Utrbrtqtu |qouuu|o bor btr
btrbu[ttu C}}tut|iqftit cu}ubtdtu. ir |iub uuu
cu} btu Ciuucub t}c[t, bit |ti mit uu|trtr btut|qtu
*1 Dcn lr[r cbr in brn ,Vrnn br u0rntum'',
S. 12: ,Zr 8rrr bd Drn[\rn, cl |\[ ottrt,
ct finr nct0Ui\r ntrinrit dn [iq. rgrn0brr cllcn
cnnrn Un|\cuungn lt bc0 ubrntum cn 'bet Htnrtt
bn %r[n [r|t.'' m |tq bcu urrn, mu[ mcn
[l0[t j0bI|\ trbn bc0 i|t ,0ur|''
!6B
u[[c[[ung bon ttIqIrt nqt u brtrnbctrn, unb
r0 br[tnbr br r[ct, bc[ bcbutq untr[r Inbrt
n [turIIr rtttung grtctrn fnntrn. Tcu utt
u [cgtn. umcI [nb [oIqr u[IItungrn nIqt n
cr[tcr Lnr [t nbrt br[tmmt, mrItrn0 ttcurn mIt
un[rtrn nbrtn u, bc[ [r cu[ grngrnb [r[trm [Ih
Iiden tunb fteben, [o bc[ bc0r[tIIqr onr Ec
brn cn nrn cbgIrtrt , unb btttrn0 I[t t0 bt[[tt,
rn botbttgrtnbr rtmIttung In

m[ j tmtn,
cI0 bt Inbrt rInmcI [ttt nc[grfIn bt bt
n br Qnbr [cIIrn ju Ic[[tn. _um ubt t0n nun
cnmcI [rnr cu0[qmrI[rnbr

r[qIrqtIIqftIt , [It [t[tIn
tbtrII butq bIr cttcu[rnbt, unb btt Imb I[t
[rn ErgrIbIIb. Trt cImub brtIt [Iq Im 0btItn
cuq Irtn um Itrn r[tcmrnt mIt bIt [tc jm
Etcmmr . c0 Itt r[tcmrnt [tIn [IttIqrttjItun
um frrn Trut br[[rt I0 brt cImub b b I
mubjubrntum bonrutt rIqrt |utt btt b
mrIqrt gIubIgr 0tI[t m0tbt r0 nIqt fr [tI Htqt,
jcgtrbru [t[rInr [IIqtcItt,IbtmbIt,,QtIIIgt
Eqt[t |trn unb 9rurn r[tcmrnt0" In bIt Qnb u
grbrn? Oon br[tt Ertt [nb I[o moI ftIt Inwtn
buntn grgtn bIt ct[tthun j0bI[qtt t0tt
br[0tqtrn.
t m0IIrn un btt Iqt In tInt [ttI0[t
u[dIung gr[qIrqtIqrn n[Ict0 bttIIrttn. mt
[IrIIrn [r[t, bc[ bt cntc[It bt0 ubt [tNI mIt
[rrIIrn TIngrn br[q[tgt I[t .
,H. oqcncn [cgtr : 3d rtInnttt mIq, b[ tInmcI
ncbrn unb Wbqtn bon 16 b0 17 ctrn [

btt
Ettc[r [rItru

nb uqt [nbIgtr (mc0 I[0 n


curtgr0nIIq mct). " (cb bctt 91b)
l63
%ir |tt||tu tittr }t}t, bc[ utbtu btu ut|ttu
tittu bt5 bortt5 bit bt5 tttt5 bc5 r[tt }cq|iqt
uttrt}}t btr Rcbbiutr cu|}ttu, uub bc[ }it bit iu
tim}ttu iut mit brtitt|ttr tc|iqftit cumc|tu.
btr bit}t It[ttu }qtit c||trbiu5 uu}tr gttr Ot
|qmcd.
,, ur 8ti}tuu btr tu}|iqt }iub 8tutt out t
|q}tiuut|iq btrbuubtu, rbtittrqtut|iqti
mcI, C}t|trtibtr qtut|iq tiumc|, Rcmt|trtibtr tiu
mc| iu brti[i ctu, Eqi}}tr tiumc| iu }tq5 %o
ucttu. "(Rttubbot 0Ib)
%ir |tt||ru }trutr }t}t, bc[ ftiu Ec[ btr ,btr
|it}truu" }o crm|o i}t, bc[ tr uiqt im cl
p
:ub
t}q|tqt|iq cutbtuttt trbtu fuutt .
,Hcb }ctt . Et|b}t l)rtub }tiutr Rrcuf:it bo||
o cbib bit cqttu }|iqtm[itu tcttuutu
(tr cttt I8 rcutu), btuu t5 ti[t (}c|m 0,1) .
q biu |o mbt bom Etu}tu, iq }qtmmt mtiu
tttt bit cut Hcqt uub ut[t mit mtiutu rutu
mtiu 8ctr. " (Ecutbriu I01c)
lIub um Eq|u[ }tt||tu ir }t}t, bc[ btr c||
bit}t iut iucu5 bit tc|mubi}qt |tutUt cutc}it
}iq iu ottu uub }o cu[qti}tubtu Ciubtutiftittu
trtt, bc[ }t|b}t btr jbi}q}tt r}tui[ bou bit|tm
,rt|ii}tu" Eqri}ttum iu btu Eqctttu t}tt||t irb.
C5 |[t }iq ucq c||tbtm bor}tt||tu, obtr bit|mtr
t5 |[t }iq uiqt bor|tt||tu, t|qt Ho||t btr rcu iu
tiutr }o|qtu tmo}rt u}||t.
b) it Ho| | t btr r c u
%tuu ir bit ot Ett||uu btr rcu im trmc
ui|qtu d|ttrtum uub %ittt|c|ttr mit btr btr jbi|qtu
164
rcu iu btr|t|btu tit btr|tiqtu, cbtu ir tiu tut
|qtibtubt %ittt| ur Crftuutui jbi|qtu Wt[tu
iu btr cub. r btu c|mubjubtu i[t bit rcu
cu|q|it[|iq t|q|qt out jt|iqtu tr|u|iqftit
trt. ctr }ut irtCi[ttucuqtitut|iqtr[t bom
utub|idirtr UtrtIuiguu mit btm %cuuccu.
,H. Eqtmut| |ctt . c Wtib i|t tiu [orm|o|tr
R|umtu uub |qIitt mit btm tiu ubui, btr t0jum
}tttitu trt mcqt, btuu t tit (t[cic 54,5) . ciu
tmcI i|t btiu Eq}tr. "' (Ecutbriu 22b)
it Qcut}|iqttu btr rcu [iub, R|ubtr ju gt
brtu uub btu %cuu bor btr gt|qItqt
(
iqtu Eubc
u btcrtu.
,Wtuu|tmcub tiut rcu tuommtu uub mit ir
tu crt t|tbt ct, out bc[ |it gtbitrt, bcuu bcr}
tr |it uiqt mtr btchtu. " (tbcmot 04c)
,H. Ccmc [ctt . Wtuu mcu tiu Wtib uimmt,
[o trbtu ciutm [tiut Eubtu btr|to[t. "
*
(tbbc
3b)
ctr ibt t tiut t|qtibuu cuq uur bom
%cuu cu. C btbcr} bcju uur tiut Eqtibtbrit}t
ou |tiutr Etitt, btr ir, bc i|t jc }r btu ubtu bit
Qcut|cqt, bit t|qItqt|iqt rtitit gibt .
,,tr Wort|cut bt Eqtibtbrit}t |cutct . u bi[t
uuu jtbtm %tu|qtu cr|cubt. '' (Rtbcrim 5b)
*l 0r tlt 0lt 0tlKu ftbbufdtn, "tn
u". Ztr %0n ,lllt" 0k r0u ttl 0rt Mrm0lu.
* Tlr[ j00I[qt u}}0u b0 0rr r0u frt 0uq 1
00t rl[trtum 00tr0t! ,t l[t 0tm N[@r gut,
00 t ftn Wl0 0tr0rt 00tr um 0rr uwrl wlr 00
t! ]tllt [t\ rlct0 WH0, u0 mr Jtll@ 00 !rr
tlt W0." ( 1. 80r. 7, 1-2)
I5
r tc [t brt WIIft br0 Wcnnr0 [quIo0
tt0grgrbr.
,r QcIcqc [t . IIr0, mc0 rn Wcnn (n gr
[qIrqtIqrt Qn[qt) mt [rnrt [tcu tun m, bct[ rt
tn, gIrq mr brm Ir[q, bc0 cu0 brm EqIcqt
c[r fommt:

m rt r0 mt EcI r[[rn, [o bct[

rt r0
c[[rn, grbtcttn,

fo bct[ rt r0 r[[rn, grfoqt, [o bcr[ cr
r0 r[[rn, grbn[trt, [o bct[ rt r0 r[[rn. nr (bn)
fcm bot Hcbb nb rcq u m. Hcbb, q cttr
m (mrnrm Wcnn) brn [q ubrtrtrt, rt cbrt
ct in umgrfrtt. t cntmottrtr . Nrnr oqtrt, br
otc ct bq tr0grgrbrn. %c0 [oIIq [t bq tunl "
(Rrbcr
g
2Ocb)

%r rnr %ctr mtb t %ru [r[tgr[trIIt .
,rt 4rt}trt ct btrrdr unb brt Rotqtrr
brtrdr (cn brn 4ctrt obrt Ncnn) u cIrn. rt
4rt[trt ct r[qmung, Nnbrtung tr0 %rttr0
unb br rIbbu[r u cIrn, brt Rotqtrr cu[rrbrm
noq Eqmrtrn0grIb. H. Eqmon [cgtr . r brcuqr
frn Eqmrtrn0grIb u cIrn, bc [r ([omr[o) br
Eqmrtrn br rrm Ncnn rdribrn mtbr." (rtub
bot39c)
c mcn [o trn rt[nIqfrt0mrrt Irugnrt, Icnn
mcn [rnrt [tdu cuq cIIc0 uttcurn.
,[t brn 4rtbcqt br0 rbtuqr0 [t grngrnb,
mrnn bc0 %rb [oIcngr mit rnrm [trmbrn Ncnn
cIIrn mct, mr mcn brcuqt, rn u btctrn unb
u r[[rn. ir %r[rn br[rIrn, bc[ rn [tcrIt cu}
[rn %rb mmrt r[rr[qtg [rn [oII. " (brn cr[rr
!78)
Uu0 [oIqrt n[trIIung rtmq[t bcnn rnr un
grrurr

Ortcqtung brt tc

.
166
"9t tubc |ctt . rcutumi|q mcqt (ritut||)btt
uurtiuuu}i, cuq tuu |it out i||tu cu} tiutu
ttu|tcub tfommtu i|t. itrmi|q i|t uur bcuu
btruurtiuiuu}i, tuu |it mit mtu cu[ bcu
ttu|tcub tfommtu i|t. " (Eqcbbct I43b)
,bcjjt |ctt . iutm tib i|t tiu %c[ u
|qti}uug |itbtr c| tu %c[ u|tcub. '' (Rttubbot
2b)
,0 kirb gt|trt . ic rcu i|t tiu Eq|cuq o|I
d
p
rct, tiu %uub o|| |ut, bcuuoq Iu[tit jcbct
ucq. " (Eqcbbct I52c)
,,crum |ct bit orc. tuu bc0 t

c
j
utu
Rucbtu gtbitrt, |o i|t t |itbtu cc uutrm, uub
ktuu ciu %bqtu, bitrtu ct? Wti| bti ciutm
Rucbtu |iq c||t [rtutu, bctcu bti tiucm %bqtu
|iub c||t trcuri. " (H|bbc 3Ib)
i|t uuu |t|b|tbtr|tub|iq, bc[ tiutbtrcrtuitbtr
ttqtit Qc|tuu btr titutu rcu tgtubtr iu bct
|tdttm_ %c[t |iq btt Hiqtjbiu gcgcubct gc|ttub
mcqt. c btm Hiqtjubtu bit %tu|qtuktbt cu
c||tmtiu cbt|roqtu irb, |o i|t btr tgri[} btr
t c|0 ciutr |itt|iqtu iuriqtuu cu[ iu btrcut
uiqt cumtubbct. Etiut t i|t tiuc tgctmug nic
bti btu itrtu, tiu tbruq c|}o im ttubtr ftiu
Utrttu. H. imi |rcq. iu ttib gibt c0 [r
bit Hiqtjubtu uiqt , |it |inb uiqt kitf|iq irt Et
[rcutu. " (Ecutbriu 8Ic)
Et|b|t tuu btr c|mub uun uiqt }o cubrd|iq
cu|rtqtu rbt, bc[ bit rcu [r btu ubtu uur
c| t|q|tqtt}tu trt ct, |o fuutt mcu t cu3
btr |qub|iqtu Hd}iqt|o|iftit tr|ttu, mit btr bit
Hcbbiutr btr bit t btr rcu iutbtu Eto}} u
irtu jud|ti|qtu Ei[}iubiftittu mit Uor|itbt cu3
I7
irtm Ot}|tqt3|tbtu, }ocr cua irtm % utttrtum
o|tu.
,%tuu tiut rcu mit tiutm Uit mcu tcbt
ct, i}t }|t boq ftiut (urt, uub tiu rit}ttr (fotu)
fcuu }it tircttu, t }it ftiutu btrbottutu mcu
m|t %tu}qtu tcbt ct.'' (Cbtu ct}tr 0,8)
,%tuu tiut rcu mit irtm miubtrjritu Eou
uuqt trtibt, }o ct tr }it, it bit Equ|t Eqcmmci
}ctt, }r tiutu rit}ttr (fotu) uutcug|iq tmcqt ,
bit Equ|t (|t| }ctt . Eit }ti tcu|iq. (Ecutbriu
09b)

Uou uiqt u btrbitttubtr Wibtdiqftit i}t t


cbtr, tuu bit rcbbiui}qt icltftif cuq bor btm
Riubt uiqt (c|t mcqt. dub iu |t|qtu bruuo
btr Utrfommtutit b|idt mcu, tuu immtr itbtr
btrcrtit 0t bou c||tu Etittu bt|tuqttt |trbcu, ja
tuu btr c|mub tct}q|iq bou iutu c|a irf|id)tu
Ot}qtui}|tu btriqttt .
,Ciu %bqtu bou brti crtu uub tiutm c
irb burq tiouuu cuttrcut. " (tbcmot 51b)
,Ciu}t tirctttt tiu rit}ttr tiut ro}t|ptiu bou
tuitr c|a brti crtu uub tiutm c. '' (tbomot
00b)
,H. oqcucu ct t}ct . Ciu uiqtjbi}qt %b
qtu im Ittr bou brti crtuuub tiutm c i}t um
ti}q|c} ttiutt.'' (bobc }crc 31c)
%cmcu}r bc||}jrit %bqtubitr
rti}t btr Critutc|iuutu iua t|b }rtu, bc i|t
uiqt }r bc brtijrit, uub bc i|t cuq uiqt }r
bc uitjbi}qt %bqtu iu uu}trtu rtittu. %ca
bca Uo|f }rct| mit }tiutu Riubtru mcqt, fcuu uua
fc|t Ic}}tu, uu}trt Riubtr trbtu ir cbtr bcttu
}q[tu m}}tu, bc[ btr ubt }iq cua }tiutm c|mub
I08
bt uuttt tttqtgug oh, mt Iut cq ttjt0
Iu[t ju btt[dttu. t Ettu |qttdtu.
4. o I m u 0l ) $e 9 e $ls m o r o I
c) Ot t b te
Q
t
Rdq tImub[qtt Uu||d[|uug btuqtt kIt 0
mt bt jb|qtu Ottbttqttu fum jubt[qIr,
btu t Ottbttqtu fduu uut gtgtbtt bt0
,RdQ

[tt", btm Etdmmt0gtuo[[tu, bttbt mttbt. iit 0


Rqtjubtu gIt .
,Etu Vtbt [t u btutt ub, mt bItI mtr
|tIu OtIb. " (H. tqd j |u| qttu No[I0, 214)
%tmttbtu0 u btt boq b0 Htqttmtu,
Bugt[[
r
gtgtu t ub Vtbt 0I0 Ottbttqt ju
btjtqutu b 0 bt U]I
g
l

bt6 ut 0d0tt im
tjtIut mtugt t|tIt fIt ju mqt, baf
u0 [tut Htqt0btgt[[t m tt[[ttu mt[t0]ttm0 ]Ib,
tb 0 udq d0tm Ot[qIIbtttt uqt tunbetn.

mmttu gbt t0 boq |o tt[tduIqt ugt NIr )oI


gtubt Bu0Itgug bt0 btttt t0ott0.
,%tt Ottt ub Wtttt |qIdgt, I[t t [ttc|0ct,
mtu tt t tt Otdtug btgtbtqt ct. " (Ecu-
tbtu Bd)
Wtugtt tt[tduIq [t bt dt[cqt, bc 0tt cI
mb umt[ugtu gbt, bt Bu0dmtgt[tt gtgtu
g
Iqtjbtu mgIq[t gttm ju dItt.
,Et (bt Hdbbutt) o|[tubdtttu ut (bt t
[qtu tdmttu) bt tgtbuug bttEdqt, bddmI[q
169
b0 ut brt Rqt|ubrn mr rttrnIo[r0 Out i[t, 0c0 n
r[ grnommru mrtbrn fnn, ngr[qt0 trt r
|tIqfrt nqt. " (Hc[q u cbc fcmmc 88c)
Eo botbrtrtrt moIIrn mt cI[o rnrn |d n brn
cImub I0 rgrntIqr0 r[rbuq br0 btgrdqrnun

Ett[trqtr0 tun. ntrtr[[cnt [t bcbr, bc[ [rnr r


[tmmungrn rutr noq cuq n nqtjb|qrn Vnbrtn
n tgrn br0 jb[qrn rtrqt0 rItung cbrn, . .
n rut|q[trttrq, oIrn, VrttIcnb, 8tcurn unb brt
dr, bc[ [r n EqIr0mg b0 I854 n t[t mctrn,
ub bc[ b0 brut[qr Hrq0grtqt bot rnrt UncI
bon ctrn noq grmungrn mct, rnrn an ncq tc|
mub[qrIn Hrqt

u rnt[qrbr
p
.*1

t brn II nun, bc[ brt ubr n br OrtIrgrn
rt Iommrn [oIItr, mt jb[qrn obrt nqtjb[qrn r
tqtrn u tunu cbrn, mtb rt [q rt[t rnmI [qrtn,
[o gut r0 grt .
,rnn H. ouctcn bc0 Cbrtcut n br Etcbt
fommrn[c, [o [cnbtr rt m r[qrnfr, brnn rt bcqtr,
mrun rt
[
m rnrn Hrqt0[cII [t rnr c[r obrt
tmr botuttogrn cbr, mtb rt [q brtrbrn Ic[[rn. "
(cI. Ecbbct c)

n brm r
g
u[t[rn, bc[ r0 [t brn [qImm[trn
cII noq br[rn u0mrg gbr, fcnn rt [q bcnn cn
[rnr brtbtrqrt[qr tgfrt mcqrn. c0 rbrt,
u[ brm br[r [q cm trq[trn rnt[cItrn fnn, [t brt
rttug n jrbrr otm, [r r0 cn ubrn, [r r0 cn
Riqtjubrn. r [rt brt rttug umr[rn br0ubrn
grtt, brmr[rn jc [qon br Itr[trn OotbIbrt brt
,Qr|grn Eqt[t", mr brt tqtgr Vum cfob,
mr Vbn, mr o[r unb br btgrn.
170
,0 r[t 1. No[r 29, 12: nb cfob rqItr brt
HcrI, bc[ rt brt tubrt tr0 Octrt0 unb bd[ rt
0rt <on brt Hrbrffd [r. t [tcq u r . %II[t u
mq rtctrn? cmoI, cbrt mrn Octrt [t rn r
ttgrt, bu mt[t m nqt brfommrn. q bn [rn
tubrt m rttugr. [t brnn rnrm rtrqtrn
gr[tcttrt, m rttug u monbrIn? (j r[t [cIm
18, 27 : nb br brn Hrnrn b[t bu trn, nb bri brt
Ortfrttrn b[t bu brdrtt. " [cb bctr J23a)
,rt brtbottrrt btqt rrt nqt0 rtcu0j
grbrn, b0 br brtbourIuug mtt cI0 rnr [rnng
brt rn Erq[trI brttgt. (b. . I[o

17 tornt)
(0o[qrn cm[qct (brt EqIb br0 Hrqt0|) 227,5)
,,nr Nnr fcnn mcn [oIcngr [t boII u0grbrn,
I0 brt ntrt[qrb frn Erq[tr|brttgt. " (rbbc227,)*'
,Trnn |rmcnb rnr Ru bon [rnrm Rq[trn (ur
tbrt) grmrtrt, ncqrt [r cbrt rnrm cnbrtrn (mr
trt) grIrrn ct, nb [r [ttbt rnr0 nttIqrn obr0,
[o ct brtNrtrtu [qmtrn, bc[r rnr0 ncmdqrn
obr0 gr[totbrn [r (unb btct bnn nq tImb
[qrm Hrqt brm Ortmrtrt frnrn r[c u bccIrn).
rt ntIrct cbrt ct brm Ordrrt (b. . n br[rm
cIIr brm Nrtrt l ) brn rtt br0 gr[totbrnrn rtr0
brcIrn. " (cbc mrjd 8b)
r[r [qnc mtb bcnn n brt bcugrtgrn
rmctc nb brt thtng

br0 Hc[q noq q[t


[cnnrnb mrtrt u0grIrgt,

mobr mcu brm EqI[
fommt, bc[ untrt m[tnbrn [ogct brt Ortmrtrt ( l )
*1 ia tft ber talmubifd 9Ma& fr bte falfdmnaerri,
bte ber 3ube mtt lorltele relen feinem iedfelgefdlft
gddefen at. Ian benfe an bie jier unb mer 'bd
btri&igfidn ftiege, . an bte Inaiubn, tte 3ub &,
3ub Qtaim .uft, -
171
bem 9ietet ben mett ton tiet sen ft eine ton im
temietete su au leaalen at.
*
1 n fo falelaftet
meife aut gegenfettigen egaunetung eqogen, tetben .
nun bie uben auf bie 9ictjuben Iosgelaffen:
"menn bet 9ictjube eine 9ednung mact unb
fic ittt, fo fag bet ube au im: c tetlaffe mic
auf beine 9ecnung. c teif nict, ob es fic fo ter
ilt, aler ic gebe bit, tas bu fotbetft. " (9aimonibes
im 6epet miatot 132l)
",tttum eines 9ictjuben (ausaunen) ift er .
raubt, 3 . in im 9ecnen itten au laffen 'obet ein
(ton im tetgeffenes) adeen . nict au leaaflen,
ift etlaubt, fofetn er es nict metft, fo baf feine
, Cntleifung be 9amens' gefcieft. " (Cfofcen {a"
mifcpat 348, 2, $aga)
"menn (ein ube) mit einem 9ictjuben etn $an
belsgefcft mact unb es fommt ein anbetet ube baau
unb ilft ifm, ben 9ictjuben irre au macen in leaug
auf 9af, etict unb 3al, fo teilen fie ben (unreb .
liden) etinn, gleidtiel, ob er (ber ateite) ifm (bem
erften) gegen eaallung obet umfonft gefolfen fat. "
(Cfofcen famifcpat 183, 7, $aga)
"Cs ift feine , Cntteiung be 9amens', tetm
bet ube aum 9idtjuben fagt : ic gab es beiner matet ;
er ift geftotlen (gib es mit autc) ; nur foll bet 9ict .
iube nict genau etfaten, baf ber ube lgt. " (aba
famma 1 13 ofepfta)
"
9it bem etrug am einaelnen 9ictjuben get
natdic ber ettug am nictjbifcen Staat anb
in anb :
*
1 fgl. itfoff, Sduldan aud, S. 1 48 f.
1 72
,tuit tiu ubt btu oU bom Rui tcqttt
ct, }obtrcubtbtr (ubt), btr }qmut|t, btujbi|qtu
qttr. tuu cbtr tiu Hiqtjubt btu [o|| tcqttt
ct, |o i}t (bc Sqmut|u) tdcu6t. " (0o|qtu c
mi|qct 369,6)
,H. tubc, btr ti|it . Cutitt biq uiqt btm
oU, btuumcufuutt biq |ou|t tri|qtu. "(t|}cqim
II2b)
ca uuu }r btu Titb|tc| out Otc|tcutu
buu, btu ttru, i|t, iIt |t|b|tbtr|tubIiq cuq
}t btu Hcub.
,Ca ti[t (2. %o|t 20,I5) . Tu |o|||t uiqt |tt|tu.
Tc5 btbtuttt, bu |oII|t ftiutu %tu|qturcub (|) btr
btu. " (Gou btm tu|iqtu Titb|tc| |ttt c||o
ucq btr %tiuuu bta c|mub iu btm Otbot uiqta
briu| ) (Ecutbriu 80c)
,tr tiutu cubtrtu btrcubt, i|t uiqt btr}Iiqttt,
btu Citutmtr cu}u|uqtu, um im bc trcubtt
urdutr|tctttu, |oubtru tr (btr Hubtr) fcuu t
bti |iq btcIttu, bia btr Citutmtr fommt uub
bc Etiuit cboIt ( | )" (Co|qtu cmi|qct B67, I)
,H. o|t b. H. tubc i|t btr u|iqt, bit trcu
buu tiuta Riqtjubtu |ti tr|cubt. " (cbc mtic III b)
,|t bit t|to|tut Ecqt bti btm Titbt tubtrt
orbtu, |o ct btr Titb bitEcqt burq bir|t Gtrubt
ruu trorbtu uub brcuqt uur btu %trt btt Ecqt
u c|tu, btu |it im utub|id bt EttItu tcbt
ct. " (Co|qtu cmi|qct 349)
Tit|t|bt uqtIo|t u}}c||uu bou %tiu uub tiu
feuutiqutt cuq bc jbi|qt uubrtqt iu btu cu}
btu Riqtjubtu.
,tuu irtubo bit %trtit cua |rct|ittu bt
|ttt, |omu[ mcu bitt}uubtutEcqtcutu
|
tu, tuu
173
ebtr bit N crtit eu5 Hiqtjubtu bt|ttt, |o fcun
meu |it btc|ttu. " (cbc mtic 24c)
,C i|t tiut Subt, bc Ot}uubtut btm N|qt
jubtn ur1tbtu u o||tu . . . iubtm tr bcburq
bit %cqt btr Oott|o}tu iu btr Wt|t itbtr fr}tit. ''
(%eimouibt, cb qc|cfc IV, !I , 3, S. 3!, I )*1
So ro[i btr ubt mit btmQcb uub Out bta
Hiqtjubtu umtt, }o ro[i t|qitt bc cuq,
mit mir }qou t[ttu cbtu, mit }tiutm 8tbtu.
||trbiu ct btr Tc|mub }ocr btr bit Ttuu
|tiut ,Hq}ttu" ttc mtrfbrbit u}iqttu.
,Wtuu jtmcub tiutu tbuubtu ct unb bit}tr
bor Quutr t|torbtu i}t, }o i|t tr }rti. '' (Scutbriu
10b)
,Ciu}t o||tt jtmcub bc (iuttrotut) Stro
t

ut0 cubtrtu ubtu cutitu. | tr btttu bor


Hcbbi fcm, |ctt bit}tr. u |o|||t t uiqt, bu }o||}t
t uiqt cutitu| tutr tuttuttt . q trbt t
boq, iq trbt t boq cutitu| Tc trob }i H. Rc
cuc, btr bor Hcbbi }c[ uub brcq jtutm (utbtr)
btu (c|. " (cbc fcmmc I1c)
,C i}t cuq tututct cu jtbtmCrtt tr|cubt, btu
utbtr u tttu. ub (btr) t i|t (uur) tdcubf,
in u tttu, btbor tr bit utit cu}rt (mitiu,
tuu tr }it tru|t|iq cubrot). ub mcu crut iu
uub }ct im. Oib uiqt cu| Wtuu tr cbtr tro[i
{ot .

Htiu, iq trbt iu boq cutbtu - }o i}t
t tiu Otbot, iu u tttu, uub jtbtr, btr iu utr[t
tot}q|t, i|t im Htqtt. " (Qcc) ,Wtuu cbtr ur
Wcruuu uiqt mtr tit i|t, }o i}t |it uiqt uti.
*1 <tne unbunterfdlagung entilt aud 'ba <eidnt
0m at lm tt, . tatt. 1 3, 44.
174
%duqt [dgtu.mdu [o0t btn Nut0tt ut bcu ttt,
mtuu mdu [q bot m uqt butq t[qbgug tut0
[tutt OItbtr tttttu fduu, [t bt0 dbtt mgIq, j. .
butq u0[qutbtu [tutt _uugt obtt |tbuug |tutt
ugtu, [o |t t0 bttbottu, u3U tttu. 3U bt u0
gdbtu, bt mdu (jb[qtt[tt0) gtmdqt dt, um bt
(jb[qtu) ngtbtt du0 btt WtIt j [qd||t, |ub
dIIt toutt (bt0

dtottt0) btIjuttdgtu bttp|Iqttt.


(o[qtu dm[qdt 388, I0, |.)
,tt bot[Iq tutu N|qt gttttt dt, 0t1
m|tb ugttqttt, d0gtommtu, t ttbrtB|qt,
tutu Nqtjubt j tttu, tutu [tutItr gttttt t.
(%dffot 7b)

,utu Rttt bdt| mdu tgtuubg ttt. "(b0
bd [dtd 4b, o[tot)
,,d0 tbot. [oII|t uqt tttu, btbttrt, bd
mdu frut Wru|qt bo |tdtI ttt. ojm,

ttt,
Rubtt Rod0 [b dbtt ftt |tdtItt. " (cm
nbt0, db qd[dfd IV, l. E. 47d)
b) t o j t u u b Et t d | t u
0 fm uqt uu[ttt |gdbt |tu, btm Imb
du| [tut btt|qIugtutu Wttu jm jb|qt JO
jtttqt j |0Igt. u0 Iutttt[|ttt bdtd tbtt t
bc0 du|

btu dtdfttt btt ubtu bdbt |dIItubt Vqt


uub bot cIItm bt EttIIuug btt R|qtjubtu u bt[tm
Htqt. t uqt dubtt0 ju ttmdtttu, [t bt[t EttIIug
tut bIIg uqtgt. t HtqtIo[gftt btt Rqtjubt
[ttt [Iq dm dt[ttu bdt u [tutt _tugu0uu|g
ftt b ot ttm jb[qtu ttqt, bttt t0 00 bt
175
urut[tt _tit iutiu, bt[oubtt0 iu C[ttutod, jdIttiqt
gtgtbtu dt.
,u R|qtjubt ub ru EfIdbt [ub uqt [I)g,
_tugu0 dbjuItgtu. " (o[qtu dm[qdt 84)*1
tuu ttobtm tu Rqtjubt bot tiu jb[qt0
Ottqt gtt, i[t tt btttdttu uub btddu[t .
,tuu tu [tdtIit mt tutm Rqtjubtu bot
bt ju Ottqt fommt, [o [oII[t bu udq jbi[qtm Htqt
Im'(btm [tdtIttu) ttqtgtbtu,mtuu t0tgtubmgIiq
|[t, uub ju j tutm (btm R|qtjubtu) [dgtu: Eo [t t0
ucq uu[tttm Ot[t, obtt abtt udq btm Ot[t btt
mtItIiqtu OIftt [oII[t bu im Htqt gtbtu uub jtutm
(Rqtjubtu) [dgtu. Eo [ti t0 udq tuttm Ot[t, mtuu
dbtt (bt0 duq) uqt (gtt), ]o fommt jtutm (R|qt
jubtu) mt tutt V[t. " (dbd fdmmd I I8d)
btt duq, mtuu btt Riqtjubt mit tiutm ubtu
bot tiutm uiqtjbi[qtu Ottiqt tojt[[ttt, i[t tt uiqt
bt[[tt bdtdu.
,tuu tiu R|qtjubt tut otbttuug du tutu
ubtu dt uub tiu ubt [t btu Rqtjubtu ju u
guu[ttu bt0 (btfIdgttu) ubtu dI0 tujg botdubtutt
_tugt ttmd0 du0ju[dgtu mt[, mtuu bd btt Rqtjubt
iujum _tugu0 du[[otbttt, bd [tt0 (btm ubtu) btt
bottu, [t u (btu Rqtjubtu) _tugu0dbjuItgtu, dt
tt bt0 dtt boq gttdu, [o tut mdu u (btu ubtu)
u btu du. " (o[qtu dm[qdt B8,8)
tuu ubtu uuttt [q tojt[[tttu eoIItu, [t t0
bttdut bttbottu, bot tu uiqtj0i[qt0Ottqt ju
gttu.
*t tgl. bmgegenber: "(in mauber ift nad tabbtnt
fdm efej tn <eangelegtn{iten all .euge aUlffig."
(Dfd afdana 22a)
176
,C0 [t bttbottu, bot btu Hqtttu uub Iu btu
&etidtslufetn bet 9idtjuben ju tojt[[tttu, [tIb[t
wenn fie (bie nidtjbifden Hqttt) btu jbifqtu &e
feen entfptedenb urteilen. ebet, bet t0 dbtt boq
tut, ift ein fewidt. " (Qlofden dm[qdt B6, I)
u0 bem tcImubi[deu toje[ttdt, [omtt r5 [q
cu[ btu Rqtjubtu btjtt, [t dI[o |t bt[tu uqt
bitI melt ju oItu dI0 bt t[ttuu bt0 alten
affes. btt cuq fonft [t t0 uut |t btu jutI[t[qtu
[cqmduu utttt[[cut. _mtI ugt moIItu It jrboq
fmj babei ttmutu. d0 tur [t bt Eoubtt[ttIiuug,
bt bt Hcbbutt bot jb[qtu uub uIqtjbI[qtu r
tqttu euit[tn, bjm. mtu[ttu0 |otbttu, uub bIruu9
[dtdI cu uIqt u[tqt tutt tt[trtfd[tr Iu brt
Oteuwctt etinnetn:
,t utIttutt eineJ &tIetttu (b. . 9abbt
utt0) ct immet btu Ootjug, uub mdu mu Iu uq
[obtI dI0 mIq [qoutu. " (o[qru dmI[qdt I)
,ub bctum [tjtbtt, tIqttbd0tcbbIuI[qe r[r
etteibt, ftei bou dIlem du| br[tt Wth, |tt bou
dIItu Oot[qt[ttu, bt u bou tttu brt btIgtu
OIftt, btu fum, du[tdtt mttbtu. (odt IBBd)1
1 l. ba3u '0r ueung M OtltI6 t Htrn
OI[q0[ 80tum (r[I. 1 921), Qun 0n Qmmt[Itln, 0tr
lm Qln0ll1 auf 0lt nItt0r0n 0tt tl|Illr Icr te
II [qtIr0I ,Zlt l[Illqtn [ln0 rty[llIcI, vlr 00rcr
llt [tt 3U 0t00qIn, [0mtlI 0lr[l0m mI be
tlllt 8n0nM Nl0tt[mtqcn 00rt mlI Mr QtlllfHI i
Hlln In0M nttrln0t [\n 0. 0r [lt [ln0'Mn 00rt
llqtn [ttn nlqI nIrtm0t|n, mrd [lt [0r 0lr 0nIto
Iunrnrt [tt nlqI 0t 00 NlIllq, [00tn t b0t
00 hrqh$t tlbunl [l|ltI krr0tn f0mn."(S Qmm=
1935, s. 293 n0 . 3. 55)
12 [0lI ite r0lr lm0
177
a anbete fei eine Wnmetfung au bem mefen
bes talmubifden 9edts. 9eoen bet eaaIung (als
Strafe fr iebftaI ! ) unb bem ann gibt es nur.
noc bie %obesftrafe. iefe fann auf bietface meife
boU3ogen t erben:
"bet biet %obesarten bctfgt ba5 erict : Steini"
gung, Ietbtennung, @ntauptung unb @tbtoffelung. ,.
(Sanebtin 49b)
Ion biefen ift, tieber beaeidnenb fr bie ltemb"
eit jbifcet Wnfcauungen, bas @ntaupten bie fc<nb"
Iicfte %obesart. ( ebba 52b)
9alo5 graufam nun anba't bet %almubjube
bie %obe5ftafe :
"lolgenbes ift bas Ierfaten bei bet Ietbtennung :
man betfenft ben Ierutteilten bis an bie snie in fift,
alsbann ticelt man ein artes ;ud in ein teides
unb bret es im um ben .als unb einet 3iet ba5
eine nbe an fic unb ein anbetet ba5 anbete @nbe
an fic, bis er ben 9unb ffnet ; b:rauf fcmilct man
eine 9etailftange unb giet es im in ben 9lunb, fo
ba es in feine @ingetueibe bringt unb feine eb<tme
berorennt. " (Sanebtin . 52a)
Unb felbft bot bem nblic einer %obgeteiten
fcteigt bie jbifce eileit nict :
.. ie 9abbiner Ierten: @inen 9ann bebece man
bot bet Steinigung born einen srperteil, einet ltau
bebece man 3tei srperteile, fotoI botn als auc
inten, teil fie gana efcledt . ift. er rieftet er"
I
greife fie am etanb, bis er iten muren entblt
at. menn it muren fcn ift, fo entble et in nict,
teil fie ba5 etict 3Um lteifptud betanlaffen fnnte
unb bie jungen rieftet butc fie in uftegung fom"
men ttben. " (Sanebtin 45a)
I7B
c) tt tImubi [ qt ib
n btug cu[ btn TcImub bou tiutm ib ju [tt
qtn, i[t cn [iq tin [t|gri[[. %c0 btt gtrmcui[qt
NItn[q unttr btr QtiIigftit bt0 ibt0 btr[ttt, [t
[r btn ubtn btrcut niqt borcnbtn. Etiut [titt
lid)tn Ttr[iqtrungtn ntIn bitImtr btu u0 R
Iiqftit0trmgungtn gt[qIo[[tntu oIt[qtu Ottttgtu
i[qtn mtr obtr mtnigtr [tiubIiqtu Wqttu. btr
c0 [r bc0 in [tnbigtr tmtguug bt|ubIiqt _u
[qmmtn|tbtu btr OIftt rtqt [t, i[t |t bc0 [ojicIt
u[cmmtnltbtu brr iutIutu uoq Icugt uIqt bIIi.
nb [o cbtu mit btn tcImubi[qtu ib Immtr nac
un[trtn Nc[tn gtmt[[tn, uub btt ubtctbcru0 [tI
ntn TorttI gt]ogtu. tnu bc0 rttiI, ob tu Eqmut
gtcIttn mtrbtn mu[, unttrIitgt uur btm rmt[[tu
bt ubtu [tIb[t unb uiqt tiutr trtu [tthqtu
Otr[liqtuug. c0 gUt [omoI btm Etcmmt0tu0[|tu
gtgtubtt, I0 cuq, uub jmct Iu ttttm 9afe, Iu
bt]ug cu[ btu Riqtmtn[qtu, btu Rqtjubtn. a uuu
[ogct ir cmt [iq bou [tntu ibtu tutbubtu
Ic[[tu Icuu uub r rott Uc0 falfce bt
[qmu, [o [qttu bt ubtu [tIb[t btu ib rt:
Etcmmt0gtno[[tu q[t gtring tn.
,%tr mtgtu tiutr Ecqt ttbqti [t, btm mitb
iu u[iqt cu[ [t uiqt gtgIcubt, cuq mtuu tt bt0
mtgtu tintu ib [qmu. " (ort btc II9,8)
it mcu tintu Cib [i[inbig cnItgtn fcuu, ont
gtrcbtu tintn Ntntib ju Iti[ttu, Itrt H. oqucu,
btr [i ou tiutr Ritjbin cttt burq OttimmitttI
tiItn Ic[[tu.
1 2*
79
.. ie 9ictjbin anttortete : 6ctre mit, ba bu
biefes eeimnis nidt entbeden tirft I @r fdtur it :
em otte ftaels terbe id es nidt offenbaren. ie
9idtjbin atte aber tetftanben: Qei ott. @r badte
aber : em moife ftael5 tiii id es offenbaren. mun
offenbarte fie es im. mm anbeten :age trug er bas
eeimnis ffentlid bot. Jatte er benn aber nidt
beim otte fraels gefdtoten, ba er es nidt entbecen
folle? mein; er latte it ja gefdtoten: em otte
fraels entbede id es nidt (bet teif es ja . ton
felbft ! ), aber bem moife ftaels entbece id es fdon.
ft bas nidt eine @ntteiung bes ottesnamens?
mein; benn er at es it fofort funbgetan, baf er e
entbeden terbe. (mboba fara 28a)
*
1
mbet aud bet glatte ieineib ift bem mtdtjuben
gegenbet erlaubt ; man muf in nur tedtaeitig "in
feinem Jeraen tetnidten. (salla 18b ; ore bea 239, 1,
Saga)
" Qei elbproaeffen ift ieineib bann erlaubt, tenn
feine @ntgeiligung bes mamens totliegt.
4f
*

(eer
agola au ore bea 232, 14)
*
1 DlH[Irt 0ttIltt @.iftnbigfeiten, btr qtcn [0M
[rn Vttttn ln nidt qtbrn, [in0 0

lt [t[ulIcn. [t
rnrtl Viu0tl !rtI 0t0brt [n 0ir[tm lnnr 0t| m
u0 zrqIt t[qt ,Ieibeuttgretten bttmrn0rn un0 miI
ent ibe 0tftIlrn, 0nn in [0lqrn cn Iu[qn mi-
0tn N q[Itn n\qI, [0n0tm l[[tn nut [u, 0 tt tlu[qI
k\t0.' (V0rn00t||0 Ql0m0nI[qtl|I 1935, @. 48)
*
2 ud 0tt [0t etrui [qmut einen falfden ib
(Qb. DlII. 26, 69 |.) un0 0it bebif

enfdiefen'ben %nqt
b0n tuIt

ttu|tn [l\ u| tln, um ltr |![q rl0r0[IIIll\


teftdeung tn l0t0r[[rn m0tll[\ U 0tdrn. (I.
O0l[qrt t00\It 0m 81. 8. 85)
I80
Rtbtu bit[tu ui[[tu cttt btt ubt dbtt uo tIu
NtttI, [q [tIb[t

bt ,motcI[qt" tttqtuu jum


Ntutb u btt[qc[[tu, bc0 moI tujctt bd[ttt .
,%tt bc mlI, bc[ [tut OtIbbt bc0 dujt ct
btt ftut OtItuu cbtu [oIItu, btt ttttt 3um Rtu
jct0tct u uub [ct . tbt0 OtIbbt, bd0 ic tuu
mttbt, [oII uqt [tu. " (Rtbctm 28b)
u0 bt[tt dcubu0 dt [q bcuu btt b0 in bt
utut[tt _tt mtftubt Otbtcuq ttcu0tbIbtt, bd a
om ut, btm Ott[uuu0|t[t, btganae Qemeinbe
b
j
t b[qmtuu0[otmtI, bc0 oI ubtt, auf ebt
[q m Hcmtu btt Vtutt [ut .
.. He OtIbbt, duq dIIt Eqmtt, fo tit ge
[qmottu cbtu mttbtubou biefen Ott[uuu0
tct cu, bttju uu[tttm %oIt ttcu!ommen mge -
btttutu mt ttmt dIIt[cmt , [t dIIt [ttu aufgelft.
u[ttt OtI0bbt [oIItu ftut OtIbbt, ta rit be
[qmttu, ftut Eqmtt [tu. "
n bt[t0 Soi u

btt dt [I\nun gerau rte an ben


tt|| bt0 fum tut lange ueinanbetfeung ati
[qtu jb|qtu uub qt[tIqtu OtIttttu angefcloffen,
ob mt btu ,Eqmttu" bt[tt [otmtI btt b genannt
[t obtt uqt. %t ftuutu bt jb[qt u[ttIIuu aum
b tuu, um bt[t Qcct[cItttttu dI0 untefentlic
au tm|ubtu, uub mt cIttu t0 uoq |tbetvotfidttg,
mtuu btt butqcu0 jubtu|ttuubIIqt evangeltfde to
Iot to|. Ettcd edld: ,0 I[t unleugbar, ba bet,
mtIqtt btt tucutu (tcbbu[qtu) eftimmungen un
fuub [t, bt [otmtI dI0 rut Qcubcbt btttdqttu
fcuu, mtttI0 mtIqtt t0 mIq |t, fic on btt
uommtutu Ott|Iqtuutu ju bt|tttu. "1
*1 etaog iai<nakUopbie, 8. tufi. ib. X, <. 62.
181
5. o f mu b l f de mt r t f do f t s g e f i n n u n g
Tutq br utmdIuug btt Itttn ctuubtut
dttr |q btt _u[tdub ttcu0gtb|Ibtt, bc[ jtbtt Ttut
|qr gItqjrtg btt gto[tu mtItcu[qcul|qoI|t|[qtu
Nqttu brt|Iqtrt mct . Tr tt[tt mct btt Etcct,
br jmrtr br Rtqr uub br btttr bt %|u[qd[t.
Tt[t btr Nqtt gugtu mt[t utbtut|ucuott tt,
|rItru mtrudubrt ub [tt brm I9. ctuubtu [oct
u|g gtturudubrt. ub 0|0 bt 0urq bt uc|ousI
[ojdh[t|[qr tb0Iut|ou cugrbdutt uotbuuug b|t[tt
Ttrtt u br ut|t bt0 OoIf0gtbcuftu0 |u tut[q
Icub butqgt[u [t, mttotu m|t m|t btm b|0tt|tu
_u[tdub tgtubmt trqutum[[tu. cuuu brtubtr0
btt[tcubtu cttr, u cIItu bt[tu btt| Nqtt t|ut
oIIrju [tIru, [o mu[ cuq brt cm[ gttu |u cu[
btt bturu gr|tt mttbtu. m Hcum bt0 Etdctt0
[t br[rt Rdm[, mtuu uoq uqt tut[d)|tbtu, [o boq
m boIIru Ocugt. t[qmtu m|tb ttcbttbutd) oc0 Ot
[qtruId[[tu |u btu bt|otu dubtttu Humtu. cbt|
[t t0 uqt dIItu tut[qt|brub, bd[ u bt|otu ubtu
mtftu, [oubttu [c[t uoq bttugu|0bolltr i ft t0, ba
btbr mt jb[d)tm Ot|[t butq[tt [|uo. [cU0 mcu
bcuub|tIIt|qt btu ubtu tut[ttutt, btt jb|[qt Ot[t
dbtt u btu cubrIubru Ntu[qtu md[cm bItbt, tt
bt EqIdqt Ittru ubt0 boq bttIottu. ub btt
jb[qr Ot[t mct u btt %u[qc[t btt ttt[qtubt ,
t0 mct btt Or[t btt fctcI[t|[qtu ,[tt|t|t", brt
Ot[t btt uugtrmmttu WdIft, btt btttt ct, um
bt0 Otmuur0 mIIru u|qt uut btt b|t Vtqtu btt
Ntmtu[qtu, [oubttu cuq btt bt Vtqt bt0 Etcctt0
ju grru. Wrt cbrt mqtt btcuttu, bc[ b|t[tt Ot[t
182
u uu[trtt %rt[qd[t [qou tt[tIo0 du0t[totbtu [t f
ub mtI tr uoq uqt du0t[totbtu [t, mttbtu du0
btm mrt[qc[tIqttdftouttu Vctt bt mt[ttu Etm
mtu ttu btu dm[ btt ubtututt Idut. Ndu
[rqttt trdbt, bd[ mt btm ubtu duq [tu Ot[t
ttro[[tu mttbtu [oII, [o bd[ bduu bt oqt btt
,oIbtutu Hd[qt0Io[ftttu" [q ttm ubt uttt.
c uuu bt O[tbItt bt0 dtcI0mu0 uut du[
jb[qbtt[tuqttm obtu tbttu fduu, [o mtb ju
ttmdtttu [tu, bd[ mt tt Edmtuftutt [qou m
cImub tutbtdtu fuutu. t[tt dt uuttr [tutu
btItu tu[qd[ttu duq bt, tu Vttbuq jb[qtt
%tt[qd[t0motdI ju [tu.tttuOtuub!ct dbtr [t bt
uuum[t[Iqt Otm[tt, bd[ uqt0 u btt =tIt tt
ju [qtu [t dI0 Htqtum, uub jmdt tu Htqtm
btt uqt burq u0uuuu uub ttttjquu btt Rd
tut, [oubttu butq u0uuuu uub ttrr[qun btt
Ntu[qtu ju[tdnbt tfommtu [t. t u0uuuu btt
Rdtudt[tt bdttu [t tut du0t[t0qtu uotb[qt
tudtt, uub tt[t du0 btm _u[cmmtuttu btt m[
[tu[r|)c[tlqttqu[qtu t[iuu btt Otrmcutu mt
btt ubItt[qtu tdbuu bt0 uuttr [bIqtt Eouut
,cu0tfoqttu" ubtu [t bt fdtdI[t[qt ,RuItut"
btt Rtujtt tut[tdubtu.
Htqtum uub OtIb uuu mttbtu [qou du jd|
rtqtu EttIItu bt0 ttu t[tdmtutt0, bt[oubtt0 u
btu Etqtu EdIomou0 uub m uq t[u0 Erdq,
u btu q[ttu utu ttt[tu. utu [oIt btt dI
mub ttrtuIq.
fl
=tt bt orc u btt tmut It, mtb [t juItt
m Htqtum cIttu. " (Ibot Vl
, 9)
183
.. et 9enfc tenbe fie im ebde au bem, beffen
ift bet 9eictum unb bie efitmet.
11
(sibbufcin
82a) *1
"9. Ieafat bat gefagt : ataus gebt bettot, ba
bie etecten ibr elb megr lieben als igren srper.
11
(Sota 12a)
as 9ttel nun, um fdneU au 9eidtum . au
gelangen; ift bet anbei. eganbelt tirb mit allen
mgliden unb unmgliden ingen:
"Iias heftreute einft ben 9antei eines 9abbi
ners mit lttern ton ben umen bes Simmels, nb
als bet 9aooinet ben 9antei tiebet an fid nagm,
blieb bet erud baran gaften, tesgalb er ben 9antei
fr 150 :aiet tetfaufen fonnte. '' (aba meaia 144,2)

as anbelsintereffe tirft felbft bie ftatten ot"


tesbienfttotfctiften bet ben faufen:
"9an flege tegen bet aren (b. g. man foii
itm blafen mit ofaunenften, tenn bfe aren
im teis finfen) felbft am Sabbat. II (aoa oatra 91a)
bet ba merfagten beim anbei gibt bet :almub
gana genaue nteffungen:
,, Stets foll man fein elb bei bet anb gaben.
mmet teile man fein elb in brei :eile : in tittel
in runbftde, ein ritte! in aren unb ein rittel
in feiner anb.
11
(aoa meaia 42a)
"9ab fptac au feinem Sogn joa: somm, ic
till bid nun teltlice inge lelren: {tenb bzt
Staub fie noc an beinen ten befinbet, terfaufe
beine maten (aifo tafcet Um fa! ). " (effacfm 113a)
*1 "Ietn Iann at auf btefer Ieff titbe aufenbe
bebient, wofr 'bem dften gebanrt fei, 1ber feine nabe
unb . anleratgf,ett ntdt bon .un abgetan Iat." (ldel
bon ameln, temoiten . 155)
18
t mIqt[tt Gotcu0[tuug |t bc0 OtbtIt
bt0 jb[qtu QcubtI0 mct bt _tt[tttuuu uub btt
Itqttit _u[cmmtcIt btt ubtu. tt uuft,
btm [q uuu cIIt ubtu ]u cIItu [tttu cm cIItt
tu[ttu mcttu, mct bt btttuu, bc btt R|qt
jubt bcu gt[qc[[tu [t, u cu0jubtuttu. , btt
cu0ubtuttubt R|qtjubt mutbt [tutt[tt0 ju tutm
Etttt uub QcubtI0objtft btt ubtu uuttttbtt.
,Qct tu (jb[qtt) Wru[q tutu R|qt[ubt cI0
[tubtu uubtubc gbt t0 Ottt, mo m utttIt,
bc t0 cubtttu (ubtu) bttbott [t, jtutm (tt[tt
Qubtu) oufutttu u mcqtu, t0 bt cbtt Ottt, mo
mcu uqt ([o) utttIt , jc, mcuqt ttIcubt t0 (jtbtm)
cubtttu ubtu, ju btm R|qtjubtu u gttu, m u
ItItu, mt m Ot[q[tt ju mcqtu, u [q (btq
Ot[d)tuft obtt Ot[|Uftttu) u[tg ju [tmmt uub
(bcbutq) bou jtutm (tt[ttu ubtu) mtgjuIodt. "
(o[qtu cm[qct I5,5Qcgc)
*
1
Qttmt cbtu mt [qou jmt gtuubItgtubt igtu
ctttu btt mobttutu jb[qfctcI[t[qtu WItt[q|t
ttmut . tt tbcuft bt0 |ttt WtttbtNttbt0 uu0
bt bftt bom Otbcuftu bt0 tttqttu tt[t0. t
btut[qt QcubtI0[ttIqftt bttutt bot cIItm u| btm
Itttu Otuub[c. tt tt0 mutbt bou btt _uu|t
ucq btm Wttt btt Wctt |t[tt[tt, but[tt uqt btt
obtt uuttt[qtttt mttbtu, uub bt Ott btt Wtt
*
1 3n manden oftfbtfn <mettbe tutbt btf tn
bte leu3ett 1ba iorredt, einen ortJanffftgen itjubn
auJauleuten, unter ben <eeitbemitgUebm gegen .aIung
brfteaert. ierfttigttt turben 11rigenJ aud, taJ g!eidfaW5
fr 0t alleJ 'burdbrtngenben SanbeUgeift bt 3uben
6e3eidnenb ift, 1bie <rentmter fr ben QotteJbrenft tn ber
Sknagoge.
185
mutbt bou btt _uu[t bttbtt. tt t|qtt uuu
du0du0 bt0 WtttIdIttt0 btt tt|tt ubtuq btt u
btu u bd0 Ot[q[t0tbcttu bt0 ttbcttu cu[mcuu0.
t ummt [q bd0 Htqt ttcu0, bIItt cI0b|tbt|tu
ju bttfcu[tu uub Itqjtt dubtttucu[Ituttu ,ou
futttuj", b. . bt uubtu cb[tu|t| ju mcqtu.
H. tubd Ittt . uq bdt[ mdu uqt btu tt'0
bttbttbtu. t t[tu jtboq mtutu, [tu ubtuftu
(bt[[tu, btt t0 boq tut) |t jum Outtu. c0 [t btt
Otuub btt Hdbbutt7 tiI tt bd0 ot (btu tt|0)
ttmt|ttt (ttdb|tt). " (abd mtc 6Jcb)
Eo mtb dI[o bd0 QcubtI0ttqt btt tut[qtu uub
tbtu[o btt bttu ttmdu[qt[tttu GIftt butq
bd0 jbjqt QcubtI0ttqt butqbtod)tu. Um cbtt b|t[t
mtttIcItttI|qttItboIItub0 cu0btuutIuu|to[tu,
[tItt u0q btt dIIt0 btmttubt QtbtI n

btt aub
bt0ubtu. c0mdtbt jb|[q[ttcIIttQcubtI0[otmtu,
btt cubtI mt btm OtIb, b|t OtIbIt|t, uub cuq
bt|t dt tt utjtIu u btt tcImub|[qtu t|0tt.
tq[tIu uub uqttu ttt ju btu ubtu, [oIcut
t0 tut Ot[qqtt bt0 du0ttmIttu Golft0 |bt. Gou
o[t[ b0 ctmdt ttqt bt tubIo[t Ht|t btt jb|[qtu
|udutut0 uub tjcuutt, btt bt cut jtt|I0
btfduutt tbt jo [q t Vt,uub tt t[t mct btt
TtmtI ju ttu[cItm. tuu m|t cIlt t|t[ttt[d)d[ttu
cttt cuq bt jb[qt tut ttbottctubt Ot[q|dl|q
ftt ttmotbtu, bt bou ttu Eq[It|uto[ttttu Etu
btu tmuubtutub mt|ttt ju bttmttttu. Eo fuutu
mt dI[o bt btu Qtttu btt bttI|t[ttuu, btu cI-
mubtdbbttu, duq u bt[tt Qiu|qt cu[ mttttubt
u[qt u bc0 jb[qt Ot|t bt0 uqtt0 ttqutu.
,,tt fIu |tu mII, bt|q[tt [|q mt Otlb
tojt[dutIttutttu, btuu t0 bt ftu um[c[[tubttt0
186
Otbtt u btt otd, t [t Nt tu [tbtIbtt OtIl. "
(dbd bdItd I78b)
u cIItu _mttu btt Wcttufubt ub bt0 Vt
btrftr0 [t btr cImub bt[qIdtu. t ct gtudut
tnntn0 btt btImttcIIt (omc 4d), tt dt fIdtt
n[qt u bc0 Wt[tu bt0 OtIbt0 dI0 Otgtumttt
btt crtu (cbd mtjd IV), u btu uttt[qtb bou
utttutmtt obttOttbtdqttfttbt(dbd mtj
j
d69b),
u bt tquf btt dtItu0bttttgt (EqtbIt
X).
q bt Ottmtubug bou utttItgttu tIbtt mtb
gtud gttttIt. (dbd mtjIc 48d)
Nuu mdt udtdq uqt bt dt[dqt btt OtIbItt
dI0 [oIqt bd0 OttbttbIqt, [oubttu btt gttd0t btq
btn ubtu n tr[ttr Vut bdmt bttqudtt _u0mqtr.
_mcr cttt bt otd bc0 _u0utmtu btu btu
uuttttucubtt btrbottu, Itqjtt cbtt btu Wqtt
ttnbtt btm Rqtjubtu ttIdbt .
,u btu ttmbtu md[t bmqttu, dbtt qt cu
btutm tbtt, d| bc[ dt 0Iq |tgut cIItm,
md0 b botumm[t u btm Vdubt, bu 0 fomm[t,
um t0 n t[ ju utmtu. " (5. Wo[t 23, 20)
0 fcnn tt uuu nqt u[ttt |dbt [tu, btt
bt tttqtung obtt Rqtbtttqtug bt0 _u0
ntmtn0 dbjucubtIu. it Ottujtu jm[qt gtttqtm
_u0 ub uqtt [ub [tt[t |Iqtt. t|t[ttt dbtt
moI ,btt Otuub[d, bd[ gtttqt tu _u0 ut u[omtt
[t, cI0 tt u tutm dugtmt[[tutm OttIt0 j btm
[ttt, mc0 btt Otdttt du Eqdbtu, Ot[dt obtt
mrf|qtm OtrIu[t burq bt OtrItuug bt0 OtIbt0
ttbIbtt. t[t[ttt gItq[dII0, bd[ jtbt 0uug
btt HotIdt bt0 utIttt0 dI0 qtt j btjtqutu
[t, ub |t[t[ttt [qIt[Iq, bd[ t0 bt[t otm 0t0
187
%uqtr i[t, bit bc [bi}qfcitc|i[ti}qt dut[tu
ur .tt tbrcqt ct.
it }[t toutit bt3 iu3utmtu3 cr uuu
btm ubtu }o iu |ti}q uub |ut btrtcutu, bc[
tr cuq bc }tiutm ,rubtr" ttubtr t|ttubt Gtr
bot uiqt btcq!tu fouutt.
,Ecmut| ct t}ct, bc[ bit Ot|trttu bou tiu
cuber cu} %uqtr |titu br}tu. %t3c|b, bc }it boq
ui}}tu, bc[ %uqtr btrbottu i|t 7 C3 i}t tiu O:}qtnf,
bc tiutr btm cubtrtu ibt. Ecmut| ct u tu i
t}ct . 8tit mir 100 }uub }t}}tr }r 120 }uub,
btuu t3 i}t rtt. 9. tubc }riqt, bc[ Hcb t}ct
cbt, t3 }ti btm Ntu|qtu (b. . btm ubtu) tr|cubt,
}tiutu Riubtru uub Qcu3tuo}}tu cu} %uqtr u |ti
tu, bcmit }it btu Ot}qmcd bt3 %uqtr3

|qtdta
mtu ( | ) " (cbc mtic 15c)
*
1
,iu ubt bcr} bou tiutm }rct|ittu ftiut iu}tu
utmtu, |onbtru uur bou tiutm cfum. Ncu bcr} cbtr
}o|q tiu t}q}t burq tiutu ottu tr|tbigtu, btr
ott bttt ftiut Eubt, uub bc Ot}t[ nirb cuq
tiutc|ttu, iubtm uur iu}tu btrbottu }iub, bit btr
8titr btm Gtr|titr lt|b}t ibt. " (ore btc I0J)
tm Riqt[ubtu ttubtr crtu uuu }o|qt
Eq|iqtuiqt u|i , tr cr btm ubtuurtmmuu3
|o}tu tuqtruu cu3t|it}trt .
*
2
*1 Eo [cgt cu _rfu 0n Ntrt \m lcqnl0 0n
0rn \[ut0en: ,Wcrum c[t bu mnn mrln rl0 nlqt \n 0l
Wrq|Hbcnf grgrbrn nb nn iq grf0mmrn mrc, tt
td e- mtt Wuqrr r[0r0rtt." (. 8uf. 1 9, 23)
*
2 ,_q u[ \n,

0ril r on 0rn rl[trn \[t, 00q


mrr n0q, mrll rr cu grmrinr tnfclt m[on[t rI0 cu
llt unb bn $trl0 brr ln[r un rruntrrbrIngt." (
l01 \n EcR[wcrH ,8cu|mcn 0n rr0l'' |t I, E. 3)
IB8
,c I98. tbot (bt Ittu t|tcmtut) i|t,
bc[ uu Oott bt}o|tu ct, bou btm Riqtjubtu Wu
qtr u }orbtruuub im uur uuttr bit|tr tbiuuu 3U
|titu, }o bc[ nir im (mit btm titu) uiqt u[tu
uub t|}tu, }oubtru }qcbtu. tr (ti|it, trit|tu |ti
tr, mtiut c||o. m Riqtjubtu o|||t bu muqtru.
(Ncimoribt, Ettr cmio|u 5. %o}t 23,19 }.)
mmtriu btcubt|u bit trnuttu itctt bc
Equ|bbtr|tui bou Ntu|q u %tu|q, bc boq
uoq tiutr tni|tu uctr|iqtu Ottbtutit tu||tcq.
Nit bittm btqrufttu Sp|ttm fouutt mcu cbtt
qiqt ur ttrr|quu btr Wt|t fommtu, nit |it btu
ubtu bou irtm cnt btr|roqtu uub cut|iqt0
bt %cut| tb|trtr iftittu uur cu[ btm dmmt
btr bc Ot|b u btrnirf|iqtu ncr. r|t tuu mcu
b|t ncujcdt bt Rctr|iqtu }rtutt, uub bc
fouutt btm u|tumit }tiutr cut|roqtucu duuctut
uiqt |qntr }c||tu, ncr tiut u|iqt botcubtu, bc0
itI u trrtiqtu. it Utrtnc|tiuu btt Hcmr cu[
btm Otbittt btr t|b|tit btbtutttc uuu bit Sq1[u
bt |otucuuttu ucbtrcitrt, b. . tiut0 Squ|b
|qtiut, btr uiqt mtr cu[ tiutu bt|timmttu Hcmtu
|cutctt, |oubtru cu jtbtu, btr iu iu btr Qcub cht,
btc|t ntrbtu mu[tt. tbt mtu|q|iqt UtrItui0
ncr bcmit cut}qc|ttt, Hd|iqt cu[ tr|u|iqtRot
Ict fcm uiqt mtr iu rct, bit jbi|qt Rrc||t
fouutt uuttmmt urti}tu uub }|tt |iq bcbti uoq
morc|i|q im Htqt. Uuq bit|tu Strid ur rnruu
bt Equ|butr ct |qou bit ,(ti|it Eqri}t" t
brtt (obic 4-9) , im c|mub n|rb bc bcuu |o
cutbrdt .
,Ciu|t nurbt iu tiutm Otriqtfo||tium H. Qo
uc tiu Sqtiu bort|tt, iu nt|qtm t it[. q
189
9. , Son bel 9., aTe bon bit eine Summe geborgt.
a entfcieb 9. ona: mon bit, auc uom ili
arcen, bon bit, auc uom Snig Sapor." (b. l. tet
bet QIlubfger ift, ift gieicgltfg ; bu aft ben Sculb
. fceht an ben 3nabet au beaaIen.) (ba bcdra 172)
I biefe nfcauung butcbrang, als fie fie auc
aum Ilgemefngut bet teifen mlfet enttideite, tur"
be e etft mgiic, ungeeure unb unfontroilierbare
metmgen in einet anb aufammenaufaffen, bie Qren"
aen bet ttiicen, betfebaten Sculbbetltniffe au
betfcteiten unb jene tidfcaftlice merfilaung au
fcaffe
n
, bie man als internationalen sa\itaiimu au
beaeidnen geront ift. n biefet uneimlhen form
bet \tibaten Qdbleie lag bie 9glicfeit begrnbet,
in gana groem Stil onc eigene rbeit burc rein
tittfcaftiice anblungen elb au maden, unb one
etaltantenbung nidt nur frembe einaeine, fonbern
gcma ftembe mifer fr fid arbeiten au laffen. et
tate 9uniefet bes $apitaiismu9 aber tar ber
[eltiube, onlacenb fctenfte er [ecfd unb ftie,
unb ber bie ganae rbe tnte fein $am\fgefcrei :
"ieolom tiffad-3mmet nimm! "
190
5 c l u
!et Staat im Staate
$o Cen tit Clfo bCl "9eet bel Imub" e
ften, unb mCn lCnn toI fCgen, bfe 9eife tC
tenig etfreulid. et th: glCuen bod, bCB bie
nftrengung nlid tCt. mon neuem Cen tit mit
aaIreiden eteifen belegt : Cs gibt nidts ftembetei
als ben uben. lremb ift uns fein Qott, ftemb finb
fdne eiticn unb ebtude, ftemb ift feine eife
bes enlens, unb aetfllt ftellt et felbft feine ltemb
eit feft. 9Cg eJ ben unb ienen Ctliden gegeben
Cben, bet ben merfud madte, einJ mit feinem it
boil au tetben, . et blieb eine feltene uJnCme, unb
tit aben feine meranlaffung, um aen Qeredtet
tillen 6obom unb omorra au betfdonen. mol
ettt 9ofeJ 9enbeiJfon bie entfdeibenbe lrage,
tenn er bon feinen Stammeigenoffen fotbett: ".iebet,
fo tetbet it geliebt terbenl" Sie aben nidt auf
ged au affen, dftenJ aben fie eJ bii aur
nung gebtCdt, aur Sduftbung um bel itieben
tiiien. " 6ie laben fid C[J Qltiften aufgefpielt unb
ClJ eutfde, fie finb lteunbe tllelmJ II. getorbeng
efanbte, miniftet, Cbet bie Summe iter motClifden
ette Cben fie nict betbeffert, teU fie blutJm{ig
nidt betbeffett terben lonnte. enn mCn ire Qelb
9
itr cu btu rcutr|tt||t, bcuu}||ttru |itmit trtbt
utm Uutucu}[qlc bc0 tiut ort irt0 c|mub .
,Urmut itrt btu }rct|ittu mit tiu rottr Hitmtu
tiu ti[t Ho[.'' (Ccic 9') ; cbtr bcmit trbtu
|it uur 8cqtu truttu. tuu mcu irtu rtm|cu
c[ cu}btdt, |q|tubtru |it uu bc cubtrt %ort tut
ttu. ,biuc btmc|futc biuc" ( ,Etcctt|t[ i|t
Etcctt|t['', bcbc fcmmc 113), uub fuutu bc
burd) btu dutiutmtittu |tiqttr |tu[i mcqtu. Ubtr
bit|tr Ec mirb im c|mub uirtub cutcubt,
out bc[ bit Ub|qmuu obtr cr utbtrtuu im
cu} brm [u[t }o|t .
, Qct btr (uiqtjbi|qt) Rui uur }r tiut R|c}|t
[tiut

Buttrtcutu tiu Ot|t[ tr|c[|tu, 3 m. ]r bit,


tIqt ttu _iu[tu Ot|b Ititu, [o [ct mcu uiqt,
bc Ot|t[ bt Rui |ti tiu |tit Ot|t[ }r bit
ubtu. iuit |iub bcttu uub btcuttu, c
j
|t,
c btr Rui bt}t|t, cbt biubtubt Rrc}t }r bit
ubtu. i|t uiqt t|ct, bc[ mcu |i iu c||tm ucq
btu uiqtjbi|qtu Ot|t[bqtruriqtt, btuu }oujt rbt
jc bc cut jbi|qt Ot|t[ umtor}tu trbtu.'

(Co|qtu cmi|qct 369)


tboq |t|b|t tuu btr ubt btu Eiuu bit|tr
o|iti|qtu cruuu uiqt |o btut|iq cu|rqt, cu
uu|trtr Rtuutui |tiutr itucrt trcu mrbtu ir
|itboqburq|qcutu. Ttrubti|t im tit}|ttu cucrqi|q,
i|t cu}||tub, |tcctbtrutiutub. r fcuu |iq uiqt
uuttrorbueu, |oubtru uur |iq

uuttrbudtu. r mirb
uiqt ou}rtu, ucq btr uttu Ot|ttutit u [qit|tu,
bc [tcct|iqt oq cbutr}tu. r i|t btr tbortut
Htbo|utiour, cbtr uiqt cu Qc|tuu, }oubtru cu0
Qc[. iut |tcrft Etccttc|t, uub [ti t bit tigtut,
192
btrcb|d)tut tr mit bt [t, btuu [t mtbt u u
ottu, |tutm lqt[qtutu Otmttbt udqjugttu. Eo
btt|uqt btt TcImub cIltutcIbtu bd0 ju utttgtdbtu,
rc0 bt Torcu0[tuug tut
g
[tctftu Etcdtt0 [t . t
utcbtlgftt btt [tuug uub bt EqIdgftd|t tt0
Qtttt0 .
,H. oqcudu [dgtt, bd[ mcu uut btujtugtu aum
Tttmclttt tutt Otmtubt tu[tt, btm uttu tu
Rotb mt Rttqttttu udqugt, bdmt mdu, mtuu tt
oqmtg mtbt, ju m [dgtu fuut . tttt jutd|''
(omd 22b)
,d[[tu uub mc0 cu| btu Rttg ubtuttt, [ub
- V
ftu Eqmud, [oubttu tut Eqmdq bt0 _ttdlttt0 ''
(Etttu, L(t[ttcltu, Etitt 66)
Eolqtt Tttutuuugtu btt Etcct0uotmtubgftttu
gbt t0 m Tclmub cIttqt, bom Tttbot btt _Iuug
btt ubtu[qc[t cugt|cugtu btt bt Ettuttutttjt
uug b0 jut Ublt|)uuug bt0 botutm[ttu Htqtt0 bt0
Etddtt0, [trtt td)tttlqtu Otmdlt , utmdI0 dt btt
ubt du[gttt, tutu Etcct m Etcdtt ju blbtu,
uub utmcl0 mdttu mol Olftt bttbltubtttt dI0 bi
tuto[qtu, cl0 [t bot mtt dl0 I00 dI)ttu btu
ubtu bd0 Etddt0btgttttd)t bttlttu. ub tutt
uoq glt bt bdmdlgt ctuuug bt0 lo[otu
[q|t . ,tu ubtu tgttttqtt ju gtbt, bdj |tt
q ftu dubttt0 NtttI dI0 bd0, utu tutt Rdqt
bt R|t dbju[qutbtu uub dubttt du|ju[ttu, u
btutu duq uqt tut jb|qt btt [t. '' t jb|qt
btt cbtt tutlt cllt0, mc0 uu[tttm %t[tu [ttmb
uub tutgtgtugt}tt [t. Riqt um[ou[t ct |ttt bd0
uubt[to1)tut Ot|l bt0 ToIft0, mtuu t0 btu Ttu|t|
u mtu[d)Iqtu [otmtu dbblbtu molltt, m bt _gt
1 3 tafoU ite Crunblagen bl !almub I93
|tf ubtn ttbtu. it|t t[| tunt |cngt [ti|
t|rt|q|}tu orbtu, tutt i|t t itbtr trcd)t-
tr btut|qt Etcct |t|b|t ct btu crn tbroqtu,
c| tr bit ottit bt Iibtrc|i|ti|qtu cruubtrt
itbtr rdu| mcqtt. ,, trtqt|ft|t |qu|btt btr
Etcct cuq |t|utu btr|ortu|ttu Eutu", mtiut %c|
ttr Hcttncu. Huu, btr ubt i|t ft|u Eon un|trt
Etcctt, cbtr trtqtift|t |o|| im btruoq trbtu.
Ttr E|cct |rb n|qt btn ubtn m|t btu |t|qti:
%c[tn mttu, mit btutu btr cImub bit Hiqt
jubtn u mt||tu |ctt. Gr ||rb ftiut Qc[tbott tr
|c|}tn, i|iib tr irb btu ubtu uiqt}r botI}rt
trf|rtn, c6tr m|t crttr cu|t irb tr btr jbi
[d)tu Ircrc|)it bit Oruubrtt| |t|nt %t|tu tut
ttn||t||tu.
Etcctgt|t i|t 6taatJgefe! "
194
er3eldnts ber benunten 6drlften *1
1. NIqt]00l[qt SqtI|Itn
U00l[ Q\Ilrz
tr. <rid l[q0||
" ff ff
ff M ff
ff " ff
ff ff ff
" ff ff
ff " "
lr. q
0
[r
mtrI
,
ff ff ff
UrIu ZInttr
ff ff
: %tin 8m[, 1988
lmu0fIt\i0mut 1981
N00lnl[qt 0tln, 1922
: N00\ un0 lf0nu0, 1922
r[ut n0 0lt N0blntn 1905
Zt u\ 0m Sduldan arud,
1929
lt Ra00ala, 1928
Zlt ltmtnIt 0tz naffala, tllI
n0 li, 1920
_00\[qt NIqItr, _u0tntI0, 80I
nI0rtI 1898
Ztt ]00\[qtn lmu0 Uutlng
n0 W0tItgng, 1 895
I Unmtfntn jI lt0n0t l0l0tt
0t luI, 1919
Vit|Itltn t 0tm lm0,
1920
Zt000r rlI| Qn00\ 0tr u0tn[rgt, 1933
lr. t. Strrl Crtn Ztr lm0 un0 Sduidan arud,
t0[. Zr. 0n|tr
[I0r RU 8ntrI
1aul be sagarbt
lr. I. V)
|

[)
f
0
1984
Ntnfn0t 0tt jiblfden foUe,
1 981
lt Un|0ngt 0tt clm0t n0
0lt 0nI[|tung 0rt rI[|tn|m0,
1 914.
tI[\t \tl[Itn, 1924
Ztr lm0 ln ntdtjbtfder t
ltqt, Qt[t 1Q, 1932
ff ff ff
qlq Urf
r0[. lt. Wug. N0lln tr lm0]0t
lr. [| N0I[IrIn r ]00l[qn Sr0nnntgftU, 1 920
.*J lntr[rtqun tlnlgtr 0r ltr ngr|0rItnqU[
Itn [In0tt [lq 0tl WlItr 0I[q lt <rull'biagen 0tt
j00l[\tn U0lft, rt0l, 1935 .
. ..
195
HI[rrb Ho|rnbrtg rr %tu brt 20. 3atunbert;,
' 1 933
,

nmorcl im dlmub, 1933


rrgor qOdro[funif[q |r [rrimcurrrci, 1928
Wrrnrr ombdrt Zir [ubrn uub bd Wirf[qc[t
lrbr, 1 9 20
Qrrmcnn V. trdd inIrifung in cImub unb I"
brd[\, 1 930
2. [bi[\r qri[f:n
r[dmtbrr[rungrn
rr bdbloni[qr dImub. Nru brrfrdgrn bur\ Vcc
rut olb[\mtbt. b. 1 -X, cUin, bi[\rr rrIcg,
1930 bit 1 935
qulqdn dr\ obrr bir birr jbi[\rn r[rbi|rr.
II0rr[rt on Qrinri\ rorg g. V0r [rn. Qcmburg 1837
bit 1840
on[tigr qti[trn
[mmdnurl rrn[Ib in[0rung in bdt Wr[rn brr tcImubI
rli olbmdnu
Subuig rig
[qrn Zifu[[ion, 1 925
rr dTmub, 1 932
Zir brut[qc Sifrrdtur unb bir gubtn,
1910
[ur drdftrri[fif brr tdInmbl[qrn
t!f, 1 922
gdfob ttrn Vi\t[trdlrn du0 brm cImub, NrcIcm
Ritr|dI ibliotcf Nr. 1 7 38
ir Srrrn brt [ubrntumt, grfrfr Qdnbdugcbc
brt [0n[bnbigrn Wrrfrt, 1 922 bi 1 924
3. rit[\ri[trn
rr Nri\tOdrI
rr Qdmmrr
VubrqorI[t Qdl0mondt4[\ri[I
196

You might also like