ABDde Tek Ortak ve Resmi Dil: ngilizce / Cengiz ZAKINCI

380 Ayr Anadilin Konuulduu Amerika Birleik Devletlerinde Tek Ortak ve Resmi Dil: NGLZCE
1990 yl nfus saymnda ABD yurttalarna soruldu: Etnik rk, soy kkeniniz nedir?
Image resized to : 62 % of its original size [ 800 x 600 ]
gnderen Balasagun Pzt Oca 13, 2014 10:57

Verilen yantlar ABD yurttalarnn 500 dolaynda deiik soy ve rklardan geldiklerini ortaya kard. (Belgelerini geen ayki yazmda yaymladm.) Ayn saymda ABD yurttalarna u da sorulmutu: Evinizde hangi dili konuuyorsunuz? Verilen yantlar, ABD yurttalarnn, evlerinde ngilizce dnda 380 dolaynda ayr anadil konumakta olduklarn ortaya kard. ABD resmi raporlarnda hangi eyalette ka deiik anadil konuulduu da saptanyor. 2010 nfus saymna gre: 4,779,736 nfuslu Alabamada 114 ayn dil; 710,231 nfusluAlaskada 109 ayr dil; 6,392,017 nfuslu Arizonada 152 ayr dil; 2,915,918 nfuslu Arkansasda 89 ayr dil; 37,253,956 nfusluCaliforniada 213 ayr dil; 5,029,196 nfuslu Coloradoda 128 ayr dil; 3,574,097

nfuslu Connecticutda 107 ayr dil; 897,934 nfuslu Delawarede 81 ayr dil; 18,801,310 nfuslu Floridada 162 ayr dil; 9,687,653 nfuslu Georgiada 141 ayr dil; 1,360,301 nfuslu Hawaiide 104 ayr dil; 1,567,582 nfuslu Idahoda 107 ayr dil; 12,830,632 nfuslu Illinoisda 140 ayr dil; 6,483,802 nfuslu Indianada 114 ayr dil; 3,046,355 nfuslu Iowada 113 ayr dil; 2,853,118 nfuslu Kansasda 111 ayr dil; 4,339,367 nfuslu Kentuckyde 109 ayr dil; 4,533,372 nfuslu Louisianada 99 ayr dil; 1,328,361 nfuslu Maineda 86 ayr dil; 5,773,552 nfuslu Marylandda 145 ayr dil; 6,547,629 nfuslu Massachusettsde 142 ayr dil; 9,883,640 nfuslu Michiganda 141 ayr dil; 5,303,925 nfuslu Minnesotada 123 ayr dil; 2,967,297 nfuslu Mississippide 85 ayr dil; 5,988,927 nfuslu Missouride 133 ayr dil; 989,415 nfuslu Montanada 80 ayr dil; 1,826,341 nfuslu Nebraskada 106 ayr dil ayr dil; 2,700,551 nfuslu Nevadada 114 ayr dil; 1,316,470 nfuslu New Hampshireda 83 ayr dil; 8,791,894 nfuslu New Jerseyde 136 ayr dil; 2,059,179 nfuslu New Mexicoda 114 ayr dil; 19,378,102 nfuslu New Yorkta 173 ayr dil; 9,535,483 nfuslu North Carolinada 136 ayr dil; 672,591 nfuslu North Dakotada 77 ayr dil; 11,536,504 nfuslu Ohioda 128; 3,751,351 nfuslu Oklahomada 131 ayr dil; 3,831,074 nfuslu Oregonda 136 ayr dil; 12,702,379 nfuslu Pennsylvaniada 152 ayr dil; 1,052,567 nfuslu Rhode Islandta 81 ayr dil; 4,625,364 nfuslu South Carolinada 105 ayr dil; 814,180 nfuslu South Dakotada 79 ayr dil; 6,346,105 nfuslu Tennesseede 117 ayr dil; 25,145,561 nfuslu Texasda 170 ayr dil; 2,763,885 nfuslu Utahda 123 ayr dil; 625,741 nfuslu Vermontda 78 ayr dil; 8,001,024 nfusluVirginiada 135 ayr dil; 6,724,540 nfuslu Washingtonda 166 ayr dil; 1,852,994 nfuslu West Virginiada 84 ayr dil; 5,686,986 nfuslu Wisconsinde 124 ayr dil; 563,626 nfuslu Wyomingde 61 ayr dil ve 601,723 nfuslu District of Columbiada 94 ayr dil konuulmakta olduu; yaplan saym sonucu resmen belirlenmi bulunuyor.

Image resized to : 71 % of its original size [ 697 x 600 ]

2010 yl saymnda, ABD nfusunun yzde 16,3n oluturan 50,500,000 (elli milyon beyz bin) kiinin evlerinde anadil olarak Hispanic (spanyolca) konutuklar; bunlarn ounun 1960lardan balayarak ve says her yl katlanarak byyen g dalgalaryla Meksikadan, Kbadan, vs. ABDye gmen olarak geldikleri; krk yl sonra 2050 ylna doru ABD nfusunun yzde 30unu oluturacaklar; bunlarn Amerikan yurttalna girmi olmalarna karn, ezici ounluunun Amerikan ulusuyla kaynamadklar ve lkenin ortak dili ngilizceyi renmedikleri, konumadklar resmen saptanm durumda...

2008de len ABDl akademisyen Samuel P. Huntington, Foreign Policy dergisinin 2004 Mart saysnda yaymlanan Hispanic Challenge balkl yazs ve ayn yl yaymlanan Biz Kimiz? (Who Are We?) adl kitabnda, Amerikan ulusuyla kaynamayan yzde 16,3lk Hispanic nfusun, bu oalma hzyla 2050 ylna doru ABDyi etnik blnmeye srkleyebileceini; bunu nlemenin biricik yolunun ise, onlarn ryalarn bile ngilizce grecekleri dzeyde ngilizce konumalarn salamak olduunu savunuyordu. Bundan sonra Amerikada pek ok ke yazar 2050 ngrlerini yazmaya balad. Trk Huntingtonu diyebileceimiz kimi yerli Bat papaanlar da Huntingtona ait olan ABDnin 2050 ylnda Hispanic ler tarafndan paralanaca kehaneti nisanki kendi bulularym gibi sunan yaynlar yaptlar. eitli etnik kkenlerden gelen anadilleri farkl topluluklarn bir ulus oluturabilmesinin, ortak bir dil kullanmalarna bal olduu, ABDnin

yaayarak rendii bir gereklik. Huntingtonun deinmedii bir gerek de u:

ABDnin gemiinde, bugnn yzde 16lk Hispaniclerinden ok daha ar, 1890larda ABD nfusunun yzde 53n oluturan Alman kkenli yurttalar sorunu vard. O yllarda, sokaktaki her iki ABD yurttandan biri Alman kkenliydi. Bunlar, ABDde btn derslerin Almanca okutulduu okullar ayor, Almanca gazeteler, dergiler, kitaplar yaymlyor; Alman tiyatrolar, Alman kabareleri, Alman birahaneleri, Alman irketleri ayor; ve caddeleri, sokaklar Almanca iyeri tabelalaryla donatlan Amerika, hzla Almanlayordu. Dahas, 1890larda ABD nfusunun ounluunu oluturan bu Alman kkenliler d politikay bile etkiliyor, ABDye Almanyann dmanna dman, dostuna dost bir politika izlemesini dayatyorlard. Ancak, bu durum 1890larn ikinci yarsnda deiecek ve ABD nfusunun ounluunu oluturan Alman kkenliler, 1896da ABDdeki Alman kanaat nderlerinin nerisiyle, ABDnin ortak dili olan ngilizceyi renip gnlk yaamlarnda kullanarak Amerikan ulusunun ayrcalksz yurttalar olmaya yneleceklerdi. Bu yneliten yz yl sonra yaplan 1990 - 2000 ABD nfus saymlarnda, etnik kkenini Alman olarak tanmlayan ABD yurttalarnn says tm nfusa oranla yzde 25lere

gerilemi, ngilizce bilmeyen Alman kkenli Amerikal says ise yok denecek lde azalmt. 1890larda ABD nfusunun ounluunu oluturan Alman kkenlileri ortak dil ngilizce ile Amerikanlatran ABDnin, bugnn %16lk Hispaniclerini ayn yntemlerle Amerikan ulus potasnda kaynatrmas olanaksz deil... Nitekim, Tek Dil ngilizce Akm (English-Only Movement) ngilizcenin ABDde hem tek ortak dil ve hem de tek resmi dil olarak benimsenmesi iin almakta. 1930lar Trkiyesinde Vatanda Trke Konu kampanyalarna benzer kampanyalar; bugn ABDde ulusal dil ngilizce iin yrtlyor. 2005 ylnda Kongreye sunulan ngilizce Dil Birlii Yasa Tasars (English Language Unity Act) yasalama yolunda eitli aamalardan geerek, 5 Mart 2013 gn ABD Senatosuna, 6 Mart 2013 gn Temsilciler Meclisine sunuldu. Yasa tasars, ABDde resmi dil ngilizcedir maddesiyle balyor. Tasarya gre, tm ABD yurttalar Bamszlk Bildirgesinin zgn ngilizce metnini, ABD Anayasasn ve yasalarn okuyup anlayacak lde ngilizce bilecekler; bu dzeyde ngilizce bilmeyen gmenler, ABD yurttalna alnmayacak; devlet dairelerindeki btn ilemler ngilizce olacak; yurttalar zel yaamlarnda ise diledikleri dili kullanabilecekler... Evet, ABDde Mart 2013 itibariyle son durum bu. Peki, Trkiyede son durum ne? ABDde Tek Resmi Dil: ngilizcedir, Vatanda ngilizce Konu! demek, Demokratik Cumhuriyetiliktir; buna karlk Trkiyede Tek Resmi Dil Trkedir, Vatanda Trke Konu! derseniz, birileri sizi annda Irk Faist olarak damgalayacaktr. ABD ve dier Bat lkelerinde

Demokratik saylann, Trkiyede Irk Faizm saylmas; Batda Anari olarak tanmlanacak trden gr ve uygulamalarn, Trkiyede Demokrasi olarak yutturulmas; bence, lkemizin tm sorunlarndan ok daha nemli bir sorundur. Cengiz ZAKINCI, Btn Dnya, Ocak 2014 cengizozakinci@butundunya.com.tr