Dis Ticarette Teslim Şekiller

DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ
VE MUHASEBESİ
SEMİNERİ
YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR

YUNUS OKUMUŞ SUNUMU
24.ŞUBAT.2007
1
DIŞ TİCARET VE TEMEL
KAVRAMLAR
A)DIŞ TİCARET
1) Dış Ticaret Tanımı
Dış ticaret,bağımsız ülkeler arasında
gerçekleştirilen mal ve hizmet
hareketlerinin sonucunda
ekonomilerin olumlu yönde
etkilenmesini sağlamak amaç ve
çabasındadır.
2
KAVRAMLAR
Dış ticaret,ithalat ve ihracat hareketlerinin
toplamından oluşmaktadır.Daha geniş bir
kavram olan uluslar arası ekonomik
ilişkilerin içerisine giren sermaye ve
teknoloji hareketleri dış ticaretin konusuna
girmez.
3
KAVRAMLAR
2) Dış Ticaret Çeşitleri
Dış ticaret,normal ticaret,bağlı ticaret,sınır
ticareti ve serbest bölge ticareti olmak üzere
sınıflandırılabilir.
-Normal Ticaret
Normal ticaret,bir ülkenin dış ticaret ve
kambiyo rejimleri çerçevesinde ve serbest
döviz ile yapılan,mevzuat ile özel bir
ayrıcalık tanınmayan ticarettir. 4
KAVRAMLAR
-Bağlı Ticaret
Bağlı ticaret,iki ülke arasında yapılan
ticari sözleşme gereğince ihracatçı
ülkenin ithalatçı ülkeden ihracat bedeli
için döviz dışında bir işlem talep etmesi
şeklinde yapılan ticarettir.
5
KAVRAMLAR
-Sınır Ticareti
Komşu iki ülke arasında özel anlaşmalara
dayanılarak yürütülen ve her iki ülkenin sınır ve
kıyı bölgelerine yakın yerleşim yerlerini
kapsamına alan ticarettir.Bu tür ticarette normal
dış ticaret işlemlerinde aranılan koşullar
azaltılmaktadır.Sınır ticaretinin en büyük
amacı,yüksek nakliye giderlerinden kurtularak
ticaretin potansiyelini arttırmaktır.
Limanlar arasında gerçekleştirilen sınır
ticaretine,Kıyı Ticareti (Off Shore Trade) 6
denmektedir.
-Serbest Bölge Ticareti
Serbest bölge ticareti,serbest bölgeler
içerisinde yapılan ticarettir.
Serbest bölgeler,bir ülkenin ulusal egemenlik

sınırları içinde bulunmakla birlikte, gümrük
sınırları dışında kalan,ülkede geçerli olan mali
ve ekonomik mevzuatın kısmen veya tamamen
dışında tutulduğu bölgelerdir.Serbest
bölgeler,”Ticaret Serbest Bölgesi” ve “Üretim
Serbest Bölgesi” olmak üzere ikiye ayrılır.
7
3)Dış Ticaret Politikası
Dış ticaret politikası,dış ticareti belirlenen hedefler
yönünde düzenlemek amacıyla alınan ekonomik
önlemlerin tümüdür.
Dış ticaret politikası,kotalar,kısıtlayıcı tarifeler,ithalat

yasakları,döviz sınırlamaları,ihracat teşvikleri
vb.araçlar ile yürütülür.
Dış ticaret politikası,serbest dış ticaret politikası ve

koruyucu dış ticaret politikası olmak üzere temelde
iki tanedir.
8
KAVRAMLAR
1.Serbest Dış Ticaret Politikası

Serbest dış ticaret politikası,mal ve hizmet
hareketlerine hükümetlerin müdahale
etmemesidir.Bu görüşe göre her ülke en
az maliyetle ürettiği mallarda
uzmanlaşması ile dünya çapında üretim
faktörlerinin etkin dağılımı gerçekleşecek
ve dünya çapında refah yaygınlaşacaktır.
9
KAVRAMLAR
2.Koruyucu Dış Ticaret Politikası

Koruyucu dış ticaret politikası,devletin
yerli üreticiyi dış rekabet karşısında
korumak ve böylece gelişmesini
sağlamak için dış ticarete müdahale
etmesidir.
10
KAVRAMLAR
4)Dış Ödemeler Bilançosu

Dış ödemeler bilançosu,belirli bir dönemde bir
ülkede yerleşik kişiler ile başka ülkelerde
yerleşik kişiler arasında yapılan bütün
ekonomik işlemleri sistematik bir biçimde
gösteren istatistik tablodur.
11
KAVRAMLAR
Belirli bir dönem genellikle bir yılı ifade
etmektedir.Bir ülkede yerleşik
kişiler,gerçek kişi,firma,kurum ve kamu
kuruluşlarıdır.Yurtdışında görev yapan
devlet memurları,turistler ve geçici
olarak bir ülkede oturanlar yabancı
olarak kabul edilir.
12
KAVRAMLAR
Dış ödemeler bilançosu çift kayıtlı

muhasebe sistemine göre tutulur.Ülkede
yerleşik kişilere yabancıların ödeme
yapmasını sağlayan işlemler
alacak,yabancılara ödeme yapılmasına yol
açan işlemler ise borçlu olarak kaydedilir.
13
Dış ödemeler bilançosuna kaydedilen
işlemler Otonom işlemler ve Denkleştirici
işlemler olmak üzere ikiye ayrılır.
Otonom işlemler,doğuş nedeni

ithalat,ihracat,yabancı yatırımlar,turizm gibi
ödemeler bilançosuyla ilgili olmayan
kalemlerden oluşur. Bu kalemler,genellikle
cari işlemler, sermaye hareketleri ana hesap
gruplarından oluşur.
14
KAVRAMLAR
Denkleştirici işlemler,ödemeler
bilançosu açık veya fazlalarından
doğar.Bu kalemler bir dış açığın
finansmanıyla yada bir dış fazlanın
sonucuyla ilgilidir.Altın ve döviz
rezervlerindeki bir artış veya azalış
buna örnektir.
15
KAVRAMLAR
Dış ödemeler bilançosunun otonom

işlemler toplamı,dış ödemeler
bilançosu açık yada fazlasını
gösterir.Buna “Dış Denge”denir.
16
DIŞ TİCARETTE KULLANILAN
TEMEL KAVRAMLAR
1.Arbitraj
Menkul kıymetler,kıymetli madenler, para,
kıymetli evrak gibi değerlerin iki piyasa
arasındaki fiyat farkından yararlanmak
amacıyla fiyatların düşük olduğu piyasalardan
alınması,yüksek olduğu piyasalarda satılması
işlemidir.
17
TEMEL KAVRAMLAR
2.Aval
Kambiyo senetlerinden doğan bir borcun,asıl
borçlusu tarafından ödenmediği takdirde,üçüncü
bir kişinin ödemeyi garanti etmek için senet
üzerine koyduğu imzadır.
18
TEMEL KAVRAMLAR
3.Avarya
Deniz taşımacılığında kullanılan bir kavramdır.Gemide ve yükte
meydana gelen bütün olağanüstü maddi hasar ve masrafları
ifade eder.
-Büyük Avarya
Müşterek Avarya veya Umumi Avarya adı da verilir.Olağanüstü
masrafları kapsar ve bunların gemi,yük ve navlun arasında
paylaştırılmasını içerir.
-Küçük Avarya
Hususi Avarya da denir.Yolculuk gereği doğan masrafları
içerir.Taraflar yalnız kendi zararlarına katlanır. 19
TEMEL KAVRAMLAR
4.Belgeler (Vesaik)
Dış ticarette kullanılan her türlü ticari ve mali
belgeleri ifade eder. Ticari belgeler fatura,sevk
belgesi,menşe şahadetnamesi, sigorta poliçesi
vb.dir.Mali belgeler poliçe,bono,çek,ödeme
makbuzları vb. dir.
5.Konteyner
İçine konulan malların korunup taşınmalarına
yarayan ve tekrar kullanılabilen standart büyüklükteki
20
TEMEL KAVRAMLAR
6.Damping
Yabancı bir ülkeden Türkiye’ye ihraç edilen bir
malın benzerlerine göre daha düşük bir bedelle
Türkiye’ye sokulmasıdır.
7.Deklerasyon Belgesi
İhracatçıların Türkiye’ye girişlerinde ihracat
bedeli olarak döviz getirmeleri halinde,bu
dövizleri gümrüklerde beyan etmeleri gerekir.
Gümrüklerce beyan edilen dövizi gösteren döviz
beyan tutanağına Deklerasyon Belgesi denir. 21
TEMEL KAVRAMLAR
8.Demuraj
Limanlarda geminin yükleme müddeti ve boşaltma
müddetinden daha uzun bir sürede yüklenmesi ve
boşaltılmasından dolayı ödenen tazminattır.
9.Döviz
Madeni ve kağıt para şeklindeki yabancı ülke paraları ile
bu paralarla ödemeyi sağlayan her türlü belgedir.
10.Efektif
Kağıt ve madeni para şeklindeki dövizdir.Para yerine
geçen, çek poliçe vb.ödeme araçlarını kapsamaz.Efektif
dövizden daha dar bir kavramdır.Her efektif dövizdir,
fakat her türlü efektif döviz değildir. 22
TEMEL KAVRAMLAR
11.Antrepo
Türkiye’ye deniz,kara (demiryolları dahil)ve
hava yoluyla getirilen ve Türkiye’ye girmesi
veya Türkiye’den transit geçirilmesi yasak
olmayan yabancı memleket eşyasının çıkış
hükmünde olmak üzere ihraç edilecek milli
mahsul veya mamullerin;transit veya
yeniden ihraç edilmek üzere gelen eşyanın
konulduğu yerlerdir. 23
TEMEL KAVRAMLAR
-Genel Antrepolar
Özel antrepolara alınması gerekli eşya dışında kalan,antrepo
sahibiyle birlikte diğer diğer kişilere ait her çeşit eşya ve
maddenin konulduğu yerler genel antrepodur.
-Özel Antrepolar
Konulacak eşyanın tabiatlarına ve yapılacak faaliyeti
özelliklerine uygun olarak yapılmış bulunan, patlayıcı veya bir
arada bulundukları eşya için tehlikeli olan veya muhafazaları
özel tertip ve tesislere gereksinim gösteren eşya ve
maddelerin konulduğu yerler ile rafineri tesisleri özel
antrepodur.Buralara alınan eşya ile diğer eşya ve malzemede
Bakanlığın izniyle konabilen özel antrepolara konulacak eşya
ve maddeler Gümrük Yönetmeliğinde gösterilmiştir.
24
TEMEL KAVRAMLAR
-Fiktif Antrepolar
Bakanlıkça uygun görülecek eşyanın,gene
Bakanlığın izniyle konulduğu ve mal sahipleri veya
temsilcileri tarafından temin ve tesis edilmiş yerler
fiktif antrepodur.Yabancı eşyanın teşhir olunduğu
fuar veya sergilerde fiktif antrepo sayılır.
25
TEMEL KAVRAMLAR
12.Gümrük Belgesi
Denizlerde sahilden içeri,karalarda gümrük hattından içer doğru
30 km derinliğindeki bölgedir.
13.Gümrük Hattı
Sadece gümrük kapılarından geçilmek yoluyla aşılan kara su ve
hava sınırlarıdır.
14.Gümrük Komisyoncusu
Malların her türlü gümrük işlemlerini sahipleri adına takip
edilen serbest meslek mensuplarıdır.
26
TEMEL KAVRAMLAR
15.Gümrük Tarifesi
İthalata konu olan mallar için ödenmesi gereken vergileri
sistematik ve toplu olarak gösteren cetveldir.Gümrük vergileri
ad valorem veya spesifik vergi esasına göre düzenlenirler.Ad
valorem tarifelerde vergi ithalat değerinin yüzdesi
olarak,spesifik tarifelerde ise birim ithal malı başına
hesaplanır.
16.Dış Ticaret
Bir ülkenin belli bir dönemde gerçekleştirdiği mal ve hizmet
alım ve satımıdır.
17.İhracat
Bir ülkede üretilen malların,yabancı ülkelere döviz karşılığında
27
satılması işlemidir.
TEMEL KAVRAMLAR
18.İthalat
Bir ülkenin başka ülkelerde üretilmiş malları döviz
karşılığında satın almasıdır.
19.Kambiyo
Yabancı ülke paralarının veya para yerine geçen
belgeleri belirli fiyatlarla birbirleri ile değiştirilmelerine
ilişkin işlemlerdir.
20.Kliring
İki taraflı anlaşmalarda ithalat ve ihracat bedellerinin
döviz kullanılmadan mahsup ve takas yolu ile ve kliring
kurumları aracılığı ile yapılması işlemidir.
28
TEMEL KAVRAMLAR
21.Kuvertür
Transfer talimatı veren bankanın dışarıda ki
muhabiri nezdinde yabancı ülkede yapılacak
ödemenin karşılığı olarak bulundurduğu alacaklı
hesaptır.
22.Kur
Bir ülke parasının ülke paraları karşısındaki
fiyatıdır.
Çeşitleri şunlardır;
29
TEMEL KAVRAMLAR
-Cari Kur:
Kambiyo borsalarında yapılan alım satımlar sonucu oluşan ve
her gün kambiyo fiyat listeleri ile ilan edilen döviz
fiyatlarıdır.Fiyatlar iki yöntemle belirlenir.
A) Certain Kur (Belirli Kur): Yerli para değerinin yabancı para
değeri ile belirtilmesidir.
1 Ytl =.......$
1 Ytl =.......Euro
B) İncertain Kur (Belirsiz Kur) : Yabancı ülke para değerinin

yerli para
değeri ile belirtilmesidir.
2 $ =....... ......Ytl 30
1 Euro............Ytl
TEMEL KAVRAMLAR
-Esas Kur:
Döviz ve efektif alım satımlarında cari kambiyo kurlarını belirleme
için tespit edilen resmi kurlardır.
-Döviz Kur:
Bir birim yabancı para ile satın alınabilen yerli para miktarını
belirleyen kur.
1 $ =......Ytl
-Çapraz Kur:
Bir yabancı paranın diğer yabancı para ile değişme oranıdır.
1 $ =......Euro
1 $ =......Sterlin
31
TEMEL KAVRAMLAR
-Sabit Kur:
Bankaların yabancı para birimi ile yapılan işlemleri muhasebe
kayıtlarına aktarırken kullandıkları kurdur.
1Ytl =......1 $
1 Ytl =.....1 Euro
32
TEMEL KAVRAMLAR
23.Küşat Mektubu
Amir banka tarafından muhabir bankaya gönderilen akreditifin
açma mektubudur.
24.Navlun
Bir limandan başka bir limana taşınmak için gemiye yüklenen
malların tümü veya nakliyeci tarafından talep edilen taşıma
ücretidir.
25.Pasavan
Sınır bölgelerinde oturanlara verilen pasaport yerine geçen bir
belgedir.Bu belge ile sınırın diğer tarafına günü birliğine belirli
bir uzaklığa kadar geçebilmektedir. 33
TEMEL KAVRAMLAR
26.Rambursman
Alınan bir paranın iadesi,başkasına verilen bir avansın
tahsili borçlusu tarafından ödenmeyen bir senedin
cirantası tarafından ödenmesi, belgenin ödeme
karşılığında verilmesi,bedeli ödenmesi karşılığında
verilmesi şartı ile gönderilen malın bedelinin ilgili
işletmeye yatırılması
işlemidir.
27.Reexport
Yabancı menşeli malların ihraç edilmek kaydıyla ülkeye
getirilip millileştirdikten sonra yeniden ihraç edilmesi
işlemidir.
34
TEMEL KAVRAMLAR
28.Sınır Ticareti
Komşu iki ülke arasında özel anlaşmalara dayanılarak
yürütülen ve her iki ülkenin sınıra yakın yerleşim bölgelerini
kapsamına alan ticarettir.
29.Takas
Malın mal ile değiştirildiği ticaret şeklidir.İhracatçı sattığı
malın karşılığını ithalatçıdan satın aldığı mal ile tahsil
eder.Burada her iki mal grubunun ekonomik değerinin eşit
olduğu varsayılır.
30.Transit Ticaret
Alış ve satış bedelleri arasında lehte fark bulunması şartıyla
mal bedelleri için transfer yapılarak veya yapılmaksızın satın
alınan yabancı menşeli malların transit olarak başka bir
ülkeye satılmasıdır. 35
C - TESLİM ŞEKİLLERİ
1) TİCARİ İŞLETMEDE TESLİM (EXW)

Ticari işletmede teslim,satıcının malları işletmesinde
(fabrika,depo,vs.)alıcı emrine hazır tutmakla teslim
yükümlülüğünü yerine getirdiği anlamındadır.
2) TAŞIYICI YA TESLİM (FCA)

Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü malların ihraç
gümrüğünden geçirilip,alıcı tarafından belirlenen taşıyıcıya
belirlenen yer yada noktada teslimi ile son bulur.Söz
konusu terim “multimodal”karma taşıma da dahil olmak
üzere her çeşit taşımada kullanılabilir.
36
DIŞ TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ
3) GEMİ DOĞRULTUSUNDA TESLİM (FAS)

Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü belirlenen
limanda,malların gemi doğrultusunda rıhtım veya mavnaya
konmasıyla sona erer.Anılan terim yalnızca deniz veya iç su
taşımacılığında kullanılır.
4) GEMİ BORDASINDA TESLİM (FOB)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü belirlenen yükleme
limanında, mallar gemi küpeştesini aştığı andan itibaren
yerine getirilmiş olur. Mallarla ilgili tüm gider,yitik veya hasar
rizikoları bu noktadan itibaren alıcı tarafından üstlenir.FOB
terimi satıcının malları ihraç gümrüğünden geçirmesini
gerektirir.Söz konusu terim sadece deniz yada iç su
taşımacılığından kullanılabilir. 37
5) MAL BEDELİ VE NAVLUN (CFR)
Bu terim ile satıcı belirlenen varış limanına malı gönderebilmek
için gerekli tüm giderleri ve navlunu ödemek zorundadır.Ancak
mallarla ilgili yitik veya hasar rizikoları ile giderlerde
görülebilecek artış yükleme limanında malların gemi küpeştesini
geçmesi anından itibaren satıcıdan alıcıya devredilmiş olur.
CFR terimi satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi

gerektiğini belirtir.Bu terim sadece deniz ve iç su taşımacılığında
kullanılabilir.
38
6) MAL BEDELİ,SİGORTA VE NAVLUN (CIF)

Bu terim ile satıcı CFR’deki yükümlülüklerine aynen
sahiptir.Ancak ek olarak malların taşınması sırasında
yitik veya hasar rizikosuna karşı deniz sigortası temin
etmek durumundadır.Satıcı sigorta sözleşmesini yapar
ve sigorta primini öder.
39
7) TAŞIMA ÜCRETİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM (CPT)

Bu terim,satıcının,malın kararlaştırılan varış yerine kadar
taşınması için gerekli navlunu ödediği anlamına gelir.
Malın yitik veya hasarına ait rizikolarla birlikte taşıyıcıya

tesliminden itibaren doğabilecek ek masraflar,malların
taşıyıcının nezaretine verilmesinden itibaren satıcıdan alıcıya
geçer.Bu terim satıcının ihraç için malları gümrükten
geçirmesi gerektiğini belirtir ve “multimodal” karma taşıma
da dahil olmak üzere her çeşit taşımada kullanılabilir.
40
8) TAŞIMA ÜCRETİ VE SİGORTA ÖDENMİŞ OLARAK

TESLİM (CIP)
Bu terim ile satıcı “CPT” deki yükümlülüklerine aynen sahiptir

ancak ek olarak malların taşınması sırasında yitik veya hasar
rizikosuna karşı kargo sigortası temin etmek durumundadır.
Satıcı,sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder.Anılan

terim satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi
gerektiğini belirtir ve “multimodal” karma taşıma da dahil
olmak üzere her çeşit taşımada kullanılabilir.
41
9) SINIRDA TESLİM (DAF)
Bu terim,satıcının teslim yükümlülüğünün

malların ihraç için gümrükten geçirilip,sınırda
belirlenen yer yada nokta da ancak bitişik ülkenin
gümrük sınırından önce emre hazır tutulmasıyla
sona ermesini ifade eder ve her çeşit taşıma şekli
için kullanılabilir.
42
10) GEMİDE TESLİM (DES)

Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü;malı
belirlenen varış limanında,gemi bordasında,ithal
gümrüğünden geçirmeden alıcının emrine hazır
tutmakla sona erer ve sadece deniz veya iç su
taşımacılığında kullanılabilir.Satıcı malların
belirlenen varış limanına getirilmesi için gereken
tüm gider ve rizikoları üstlenir.
43
11) RIHTIMDA TESLİM (GÜMRÜK VERGİ VE
HARÇLARI ÖDENMİŞ OLARAK) (DEQ)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü
malları,belirlenen varış limanından ithal gümrüğünden
geçirilmiş olarak,rıhtım üzeride alıcı emrine hazır
tutmakla sona erer.
Satıcı,malların o noktaya kadar taşınmasıyla ilgili

vergi,resim ve diğer harçlar da dahil olmak üzere tüm
riziko ve giderleri üstlenir.
Söz konusu terim yalnızca deniz yada iç su taşımacılığında

kullanılabilir.
44
12) GÜMRÜK RESMİ ÖDENMEMİŞ OLARAK

TESLİM (DDU)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü,malların ithal
ülkesinde, belirlenen yerde,emre hazır tutulması ile sona
erer.
Satıcı,malların o noktaya kadar taşınması ve gümrük

formalitelerin yerine getirilmesi ile ilgili riziko ve giderleri
üstlenmek durumundadır.(İthalat için ödenmesi gereken
vergi,resim ve diğer resmi harçlar hariçtir.)
45
13) GÜMRÜK RESMİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM
(DDP)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü;malların
ithal ülkesinde belirlenen yerde emre hazır
tutulması ile sona erer.
Satıcı,malların o noktaya kadar taşınması ithal

gümrüğünden geçirilmesi için gerekli vergi,resim
ve diğer harçlar da dahil olmak üzere riziko ve
giderleri üstlenmek durumundadır.
46
DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ
Dış ticaret işlemlerinde malların bedelleri konvertibl dövizlerle
ödenir. Uluslararası ticarette kullanılan ödeme şekillerinin
bazıları daha çok alıcının yararınadır.Bundan dolayı
kullanılacak ödeme şekli taraflar arasında yapılacak pazarlık
sonucu belirlenir ve varılan anlaşmaya göre tarafların
bankaları aracılığı ile ödeme gerçekleştirilir.
Uluslararası ticarette kullanılan ödeme şekilleri şunlardır;

-Peşin Ödeme
-Mal Mukabili Ödeme
-Vesaik Mukabili Ödeme
-Kabul Kredili Ödeme
-Akreditifli Ödeme
47
A) PEŞİN ÖDEME
Peşin ödeme,ithalatçının ihracat gerçekleşmeden önce mal
bedelini ihracatçıya ödemesidir.İhracatçı mal bedelini
tahsil ettikten sonra malları sevk eder.Bu ödeme şeklinde
ithalatçı malları almadan önce ödeme yaptığı için risk
altındadır. İhracatçının ise hiçbir riski yoktur.
Peşin ödeme ihracatçı açısından en ideal ödeme

şeklidir.İhracatçıya malları hazırlamak ve sevk etmek için
ihtiyaç duyduğu fonları önceden kazandırır.
Peşin ödeme 2 şekilde gerçekleşmektedir.
-Havale şeklinde Ödeme
-Nakit Ödeme
48
1)Havale Şeklinde Ödeme

Havale şeklinde ödemede,ithalatçı firma bankasına
ihracatçı adına mal bedeli kadar bir tutarı transfer etmesi
için talimat verir.
Kendi ülkesindeki para cinsinden mal bedelini

öder.İhracatçının bankasına ulaşan havale o ülkedeki para
birimi cinsinden ihracatçının hesabına kaydedilir.Daha
sonra ihracatçı malları ithalatçıya gönderir.
49
2)Nakit Ödeme
İthalatçı,ihracatçının ülkesinde ihracatçının bankasına mal
bedelini
öder.Ödemenin yapıldığı banka döviz alışının ne için
yapıldığını
kaydederek bir döviz alım bordrosu tanzim eder.İhracatçı daha
sonra
malları ithalatçıya gönderir.
1- Alıcı firma kendi bankasına mal bedeli ile ilgili ödemeyi

yapar,
2-Alıcının bankası transferi satıcının bankasına gönderir,
3-Satıcının bankası ödemeyi satıcı firmaya yapar,
4-Satıcı firma malları alıcı firmaya sevk eder. 50
B) MAL MUKABİLİ ÖDEME
Mal mukabili ödeme şeklinde,mallar ihracatçı
tarafından hiçbir tahsilat yapılmadan ithalatçıya
gönderilmektedir. İthalatçı tarafından mallar
gümrükten çekilmekte ve ödemesi daha sonra
yapılmaktadır.Bu ödeme şeklinde ihracatçı parasını
tahsil etmeden malları gönderdiği için risk
altındadır.İthalatçı açısından ise avantajlı ödeme
şeklidir.İthalatçıya malları sattıktan sonra mal
bedeli ödeme imkanı sağlamaktadır.
51
Bu ödeme şeklinde ithalatçı mal bedelini vadesinde nakit
ödemeyip ihracatçının göndermiş olduğu poliçeyi kabul ederse
ödeme şekli“Kabul Kredili Mal Mukabili”olur.
1- Satıcı firma malları alıcı firmaya gönderir,

2- Alıcı firma mal bedelini kendi bankasına yapar,
3- Alıcının bankası transferi satıcının bankasına gönderir,
4- Satıcının bankası ödemeyi satıcı firmaya yapar.
52
C) VESAİK MUKABİLİ ÖDEME
Vesaik mukabili ödeme,malı temsil eden vesaik ithalatçı
firmanın bankası tarafından mal bedelinin tahsili halinde
ithalatçıya teslimini gerektiren ödeme şeklidir.
Bu ödeme şeklinde ihracatçı malları sevk etmekte ve mallar

ile ilgili vesaiki tahsil emri ile kendi bankasına veya
ithalatçının bankasına vermektedir.Bu tahsil emrinde
vesaikin hangi şartlarda ithalatçıya teslim edileceği,faiz ve
komisyonun kime ait olacağı,tahsil edilen mal bedelin nasıl
transfer edileceği,mal bedelinin ödenmemesi halinde ne
yapılacağı gibi konular yer almaktadır.İthalatçı,tahsil
emrinde belirtilen koşullarda mal bedelini bankasına
ödeyerek vesaiki teslim alır ve malları gümrükten çeker.
53
Bu ödeme şeklinde ithalatçı mal bedelini nakit olarak
ödemeyip, ihracatçının düzenlediği poliçeyi kabul ederse
ödeme şekli “Kabul Kredili Vesaik Mukabili”olur.
1- Satıcı firma mallar ile ilgili yükleme işlemini tamamlar,

2- Satıcı firma kendi bankasına vesaiki ibraz eder,
3- Satıcının bankası vesaiki alıcının bankasına gönderir,
4- Alıcı firma ödemeyi kendi bankasına yapar,
5- Alıcı firma bankasından vesaiki teslim alır,
6- Alıcının bankası mal bedelini satıcının bankasına
gönderir,
7- Satıcının bankası satıcı firmaya ödemeyi yapar.
54
D) KABUL KREDİLİ ÖDEME

Kabul Kredili Ödeme,ithalatçının ihracatçı
tarafından keşide edilen poliçeyi kabul ederek
malları almasını sağlayan ödeme şeklidir.Bu ödeme
şeklinde ihracatçı ithalatçıyı belirli bir süre finanse
etmekte yani ödemenin ileri bir tarihte yapılmasına
olanak vermektedir.Böylece ithalatçı malları
sattıktan sonra ödeme yapma imkanına sahip
olacaktır.
55
İhracatçı tarafından keşide edilen poliçe ithalatçı ve ihracatçı

arasında yapılan anlaşmaya göre 3 şekilde kabul edilir.
- İthalatçı tarafından kabul edilir.

- Amir banka veya muhabir banka tarafından kabul edilir.
- İthalatçı tarafından kabul edilir,amir banka tarafından aval
edilir.
Bu ödeme şeklinde ihracatçının tahsilat için poliçe vadesini

beklemeden poliçeyi iskonto ettirme olanağı vardır.
56
Kabul kredili ödeme şekli mal mukabili,vesaik mukabili ve

akreditifli ödeme şekilleri ile birlikte olur.
1- Satıcı firma mallar ile ilgili yükleme işlemini tamamlar,

2- Satıcı firma kendi bankasına vesaiki ibraz eder,
3- Satıcının bankası vesaiki alıcının bankasına gönderir,
4- Alıcı firma poliçeyi kabul ederek kendi bankasına teslim
eder,
5- Alıcı firma bankasından vesaiki teslim alır,
6- Alıcının bankası poliçeyi satıcının bankasına gönderir,
7- Satıcının bankası poliçeyi satıcı firmaya teslim eder.
57
E) AKREDİTİFLİ ÖDEME
Akreditif, ithalatçının talebine dayanarak bir banka
tarafından ihracatçıya verilen belirli şartların yerine
getirilmesi koşulu ile sattığı mal ve hizmetlerin bedelini
ödeyeceğini garanti eden bir taahhüttür.Bu şartlar genellikle
malların sevk edildiğini gösteren vesaikin ibrazıdır.
Akreditif hem ihracatçıyı hem de ithalatçıyı

korumaktadır.İhracatçı malları sevk ettiği takdirde mal
bedelini tahsil edeceğini,ithalatçıda sevkıyat yapılmadan
önce ödeme yapılmayacağını bilir.
58
Akreditif ithalatçının bankası tarafından açılır.Akreditifte
istenen şartlar küşat mektubu adı verilen bir belge ile
ihracatçının bankasına bildirilir.İhracatçı sevkıyatı
yapıp,akreditifte belirtilen koşulları yerine getirip gerekli
vesaiki bankaya ibraz ettiğinde mal bedelini tahsil eder.
Akreditifler ile ilgili uygulama esasları Milletlerarası Ticaret

Odası’ nın 500 nolu “Vesikalı Krediler,Yeknesek Teamüller ve
Uygulamalar” isimli yayınının 1993 revizyonunda
belirlenmiştir.
59
A) AKREDİTİFTE TARAFLAR
1) Akreditif Amiri
Akreditif açtıran kişi veya kurumdur.Akreditif
amiri malın alınması için satıcı ile sözleşme yapar
ve bu sözleşme ile akreditif’in açılmasını
kararlaştırır.Amir,akreditife dayanarak lehtara
ödeyeceği miktarı bankaya ilk talepte vermeyi
yüklenir.
60
2) Akreditif Lehdarı
Lehine akreditif açılan,ihraç ettiği malın bedelini akreditif
şartlarına uygun olarak ibraz ettiği vesaik karşılığında aracı
bankadan tahsil veya düzenlediği poliçenin kabulünün aracı
banka kanalı ile temin eden taraftır.
Akreditif lehdarının aracı bankaya verdiği vesaik,aracı banka

tarafından uygun bulunmazsa,ancak amirin vesaikteki
farklılıkları kabul ettiğine dair bankasına gönderilecek talimata
göre parasını alır.
61
3) Amir Banka
Akreditif amirinden aldığı talimata dayanarak akreditif açan
bankadır. Akreditifin açılması,küşat mektubunun amir banka
tarafından aracı bankaya gönderilmesi ile gerçekleşir.
Amir banka küşat mektubunda belirtilen şartların gerçekleşmesi
halinde akreditif bedelini ödeyeceğini veya ihracatçı tarafından
düzenlenecek poliçeyi kabul edeceğini taahhüt eder.
Amir bankanın amir ile lehdar arasındaki satış sözleşmesi ile bir
ilgisi yoktur.Ancak bankanın sorumluluğu akreditifin şartlarına
bağlıdır.Banka risk altına girmemek için ödemede bulunurken
akreditif şartlarına tamamen uyulmuş olup olmadığını büyük
bir dikkatle araştırmak zorundadır.
62
4) Aracı Banka (İhbar Bankası,Teyid Bankası-Ödeyen
Banka)
Amir bankanın akreditif açtığı,yani küşat mektubunu
gönderdiği bankadır.Bu banka akreditifi ihracatçıya bildiriyorsa
aynı zamanda ihbar bankasıdır.
İhracatçı akreditifi açan bankanın itibarını yetersiz bulduğu

takdirde kendi ülkesinde bulunan bir bankanın da keşide
edilecek poliçenin ödeneceğine dair taahhütte bulunmasını
isteyebilir.
Akreditif bedelinin amir banka tarafından ödenmediğinde

kendisi tarafından ödeneceğini lehtara taahhüt eden bankaya
teyit eden banka denir.Uygulamada çoğunlukla akreditif teyid
edildiğinde ihbar eden banka ile teyid eden banka aynı banka
olur.
63
B) AKREDİTİF TÜRLERİ
1) Cayılamaz Akreditif (Gayri Kabili Rücu Akreditif)
Akreditif şartlarına tamamen uyarak,belli süre içinde çekilecek
poliçelerin akreditif açan banka tarafından kabul ve tediye
edeceğine dair kesin taahhütlü ifade eden akreditiftir.Gayri
kabili rücu akreditif lehtarın izin ve kabulü olmadan iptal
olunamaz veya değiştirilemez.
Ancak cayılamaz olduğunun akreditifte belirtilmesi

gerekir.Aksi halde bir vade bulunursa bile akreditif cayılabilen
türden sayılır.
Gayri kabili rücu (cayılamaz) bir akreditif,açılışı yahut teyidi

hukuken soyut borç vaadi niteliğini taşır. Bu borç da anlaşmaya
uygun belgelerin ibrazı şartının gerçekleşmesiyle ödenebilir
hale gelir.
64
2) Cayılabilir Akreditif (Kabili Rücu Akreditif)
Lehtara haber verilmek şartıyla veya buna gerek olmadan
her an iptal edilebilen akreditiflerdir.Gayri kabili rücu
oldukları açıkça belirtilmeyen akreditifler belli bir vadesi de
olsa kabili rücu olmaktadır.
Cayılabilir akreditifte,bankayla lehdar arasında hukuken

borç doğurucu bir ilişki yoktur.Akreditif diğer bir bankaya
veya şubeye devredilir.akreditif amiri olan alıcının cayma
beyanı son olarak akreditifi elinde bulunduran bankaya
geçtiği andan itibaren hüküm ifade eder.Banka da caymadan
habersiz olarak daha önce ödemede bulunmuş veya akreditif
tutarını kapsayan bir poliçeyi kabul etmişse,cayma artık
hükümsüz kalır.
65
3) Teyidli Akreditif
İhbar (aracı) bankası,akreditifi lehdara ihbar ederken amir
bankanın talimatına dayanarak kendisine taahhütte
bulunabilir.Böylece akreditif açan bankanın taahhüdü
yerine getireceği hususunda muhabir banka da sorumluluk
yüklenirse buna teyitli akreditif denir.Burada lehdar yani
satıcı,ihbar yapan bankaya karşı da akreditifi açan
bankanın taahhüdüne ilave olarak,doğrudan doğruya bir
istem hakkı elde eder. İhbar bankası amir tarafından teyitli
açılan akreditifi lehdara teyitli
olarak bildirmek zorunda değildir.
66
Akreditif açan banka,muhabirine,açılan cayılamaz
akreditife ayrıca teyidinin eklenmesini de
ister.Muhabir bankanın talimatı kabul ve akreditifi
teyit etmesiyle,teknik anlamda hukuken iki
akreditifin vücut bulmuş olur,ama lehdara
yapılacak ödeme yine tektir.
67
4) Teyidsiz Akreditif
Bu çeşit akreditiflerde muhabir banka akreditifi
lehdara sadece ihbar eder.Herhangi bir teyit veya
taahhütte bulunamaz.Lehdara ödeme ise amir
bankanın talimatına göre yapılır.
68
5) Bir Defa Kullanılmakla Hükmünü Kaybedip

Kaybetmemesine Göre Akreditif
a) Adi Akreditif
Bu tip akreditifte,akreditif talimatında açıklanan
limit,keşide olunan poliçelerle bir defada
kullanılınca akreditif hükmünü kaybeder.
69
b) Rotatif (Devreden) Akreditif
Açılan akreditifin bir miktarı veya tamamı kullanıldıkça
veya poliçe bedeller ödendikçe eski miktarlara göre
otomatikman yenilenen akreditiflerdir. Yenilenmenin
amacı, ihracatçının akreditiften aynı şartlarla yararlanarak
ilk akreditif şartlarına uygun olmak kaydıyla yeniden
ihracat yapabilmesidir.
Rotatif akreditif, ithalatçı tarafından amir bankaya verilen
özel talimatla açılır.Genellikle rotatif akreditifler aynı cins
malı bir ihracatçıdan kısım kısım ithal eden ithalatçılar
tarafından kullanılır.
70
c) Devredilebilir Akreditif
Lehdar tarafından üçüncü bir şahsa devredilebilen
akreditiflerdir. Bunun için akreditif açılış mektubunda
devredilebilir olduğu açıkça belirtilmelidir. Açıkça
belirtilmemişse akreditifin devredilmemesi şarttır.Devirde
ilk akreditifteki esas şartlar değiştirilmemekte,sadece
miktar.mal fiyatı,akreditif vadesi ve sevk tarihi tarafından
kabulü ile değiştirilebilmektedir.
Bu tür akreditiflere genellikle ilk lehdarın malın üreticisi

değil, komisyoncusu olduğu durumlarda başvurulmaktadır.
71
d) Bölünebilir Akreditif
İthalatçının yabancı ülkeden satın almak istediği
malları tek bir firma sağlayamıyorsa,ithalatçı
bölünebilir akreditif açar.Böylece açılan akreditif
kısımlara ayrılarak lehdarlara devredilebilir.
72
6) Ödeme Şekline Göre
a) İbrazından Ödemeli Akreditif
Gerekli belgelerin ibrazında lehdara ödemede
bulunulması şartıylaaçılan akreditiftir. İthalatçı
tarafından açılan akreditif cayılamaz ve teyitli ise,teyit
bankası.(akreditifte belgelerin ibrazında ödeme yapılması
öngörülüyor ise) ihracatçının belgeleri ibrazında
kuvertürün gelip gelmemesine bakmaksızın ödeme
yapmakla yükümlüdür. İthalatçı tarafından açılan
akreditif cayılamaz ve teyitsiz ise,ihbar bankasının
ihracatçıya ödeme yapması için amir bankanın talimatı
gerekir.
73
Bazı cayılamaz ve teyitsiz akreditiflerde vade teyitsiz ise,ihbar
bankasının ihracatçıya ödeme yapması için amir bankanın
talimatı gerekir.Bazı cayılamaz ve teyitsiz akreditiflerde vade
akreditif açan bankada sona erer.Bu durumda ihracatçıya
ödeme,belgeleri kendi bankasına teslim ettiğinde
değil,belgelerin amir bankaya gelmesinden,incelenmesinden ve
bedelin ihracatçının bankasına ödenmesinden sonra yapılır.
İbrazında ödemeli akreditifte ithalatçı ödemeyi bankası ile

olan anlaşmaya göre ya akreditif açıldığı tarihte,yada
ihracatçının malı sevk edip,belgeleri kendi bankasına teslim
ettiği zaman yapmaktadır.
74
b) Kabul Kredili Akreditif
Kabul kredili akreditifte ihracatçı malları ihraç ettikten
sonra sevk belgeler ile birlikte (anlaşmaya göre)teyit
bankası,amir banka veya akreditif amiri tarafından kabul
edilmek üzere bir poliçeyi kendi bankasına verir. Poliçe
kabul edildikten sonra ihracatçıya geri verilir.İhracatçı
isterse poliçeyi iskonto ettirir,isterse vadesine kadar bekler
ve vadesinde parayı tahsil eder.İthalatçı ise poliçenin
kabulünden sonra belgeleri
bankadan alır.
75
c) Vadeli Akreditif
Bu tür akreditifte lehdara ödeme,belgeleri ibraz ettiğinde
değil,belgeler alıcıya teslim edildikten sonra belirli bir vadede
yapılır.Vadeli akreditiflerde satıcı belgeleri kendi bankasına
ibraz ettiği zaman bunların bedeli yerine,bu belgelerin
bedelinin akreditifte belirtilen vade sonunda kendisine
ödeneceğine dair teyit bankasından bir taahhütname alır.
76
İhracatçı bu tür akreditifte parasını almak için
vade sonuna kadar beklemek zorundadır.
İhracatçının kabul kredili akreditifte poliçeyi
vadesinden önce bankasından iskonto ettirme
imkanı olmasına karşılık bu tür ödeme şeklinde
taahhütnamenin iskontosu mümkün değildir.
Bu tür akreditiflerde akreditif vadesinden başka
ödeme vadesi vardır.İthalatçı mal bedelini bu
vadede öder,ihracatçı bundan sonra tahsil eder.
77
7) Süresine Göre
a) Süreli Akreditif
Akreditif amirinin,ihracatçıya ödeme yapılabilmesi
için bir süre tayin etmesi halinde açılan
akreditiflere sürekli akreditif denir.
78
b) Süresiz Akreditif
İhracatçıya ödeme yapılması için belirli bir
sürenin mevcut olmadığı akreditiflere süresiz
akreditif denir.
79
c) Karşılıklı Akreditif
Birbirinden bağımsız iki ayrı akreditif işleminde oluşan ilk
akreditifin lehtarının ikinci akreditifin amiri olduğu ve ilk
akreditifin tutarından ikincisinin ödendiği şlemdir.Karşılıklı
akreditifte lehdar, akreditifi kendisine ihbar eden bankaya
başvurarak,kendi lehine açılmış bulunan akreditifi teminat
olarak göstermek suretiyle ikinci bir lehdar lehine akreditif
açılmasını ister.Banka kabul ettiği takdirde ilk akreditifin
şartlarına bağlı olarak yeni akreditif açar. Lehtarın üretici
olmaması veya sipariş aldığı malı kendisinin yetiştirememesi
durumunda kullanılan akreditif şeklidir.
80
d) Red Clause Akreditif

İhraç olunacak malın satın alınması ve masrafları
için akreditif lehdarına aracı bankanın avans
mahiyetinde peşin ödeme yapmasının mümkün
olduğu akreditif türüdür.Bu şartın akreditif
talimatında açıkça belirtilmiş olması
gerekmektedir.Akreditif lehdarına verilen avans
malların sevkinden sonra aracı banka tarafından
yapılacak ödemeden mahsup edilir.
81
e)Green Clause Akreditif

İhracatçıya malı sevk etmesinden önce banka
tarafından yapılan ödemelerin,malların mülkiyetini
bankaya devreden ambar teslim makbuzları ile
garanti altına alınmasını sağlayan akreditif türüdür.
82
f) İ.Stand By Akreditif
Bir taahhüdün yerine getirilmediğini belgeleyen
vesaikin bankaya ibrazından sonra tahsilatın
yapılabildiği akreditif türüdür.
83
İHRACAT
84
İHRACAT
A-İHRACAT ŞEKİLLERİ VE ESASLARI

1-Özellik arz etmeyen ihracat
İhracatçılar,özellik arz etmeyen ihracatta,
ihracatçı birliklerine onaylattıkları gümrük
beyannamesi ile birlikte,ihracatın yapılacağı
gümrük idaresine müracaat ederler.
85
İHRACAT
2-Kayda bağlı ihracat: Kayda bağlı ihracat listesinde yer

alan malların ihracı kayda bağlıdır.
Kayda bağlı ihracatta ihracatçılar gümrük beyannamesi ile

birlikte kayıt için ilgili ihracatçı birliklerine müracaat
ederler.Birlikler onayladıkları gümrük beyannamelerine
kayıt meşruhatı düşerek,gümrük idarelerine tevdi edilmek
üzere ihracatçıya verirler.İhracatçılar birliklerce kayıt
meşruhatı düşülerek onaylanmış gümrük beyannamesi ile
birlikte ihracatın yapılacağı gümrük idaresine müracaat
ederler.
86
İHRACAT
İhracatçı birliklerince kayıt meşruhatı düşülerek onaylanmış

gümrük idarelerine tevdi süresi temdit edilmemek üzere (90)
doksan gündür. Ancak,ülkemiz ihraç ürünlerine miktar
kısıtlaması uygulayan ülkelere yapılan,kısıtlama
kapsamındaki maddelerin (bu yönetmeliğin ekinde yer alan
“Kyda bağlı ihracat listesi”nin 5’inci sırasında bulunan
maddeler) ihracına ait Kayıt Meşruhatı düşülerek
onaylanmış gümrük beyannamelerinin gümrük idarelerine
tevdi süresi 90 günden daha az veya çok olarak müsteşarlıkça
belirlenebilir.
87
İHRACAT
3- Özelliği olan ihracat
Özelliği olan ihracat şeklini 4 ana grupta
toplayabiliriz.Bunlar;
1.Kredili İhracat
2.Konsinye İhracat
3.İthal edilmiş malların ihracı
4.Diğerleri
88
İHRACAT
1- Kredili İhracat :
Kredili ihracat talepleri ile ilgili müracaatlar mal cinsi,ödeme
planı ve ödeme süresini içeren satış sözleşmesinin aslı ve
Türkçe tercümesi ile birlikte ihracatçı birliklerine yapılır.
Madde ve/veya ülke politikası açısından müsteşarlıkça
getirilebilecek düzenlemeler kapsamındaki mallarla ilgili
kredili ihracat talepleri müsteşarlığın görüşü alındıktan
sonra,bunun dışında kalan mallara ilişkin talepler ise satış
sözleşmesinde belirtilen esaslar dahilinde doğrudan ihracatçı
birliklerince sonuçlandırılır.
89
İHRACAT
Kredili ihracat süresi tüketim mallarında iki yıl yatırım

mallarında beş yıldır.Ancak,bu süreleri aşan kredili
ihracat talepleri müsteşarlık tarafından neticelendirilir.
Kredili ihracat taleplerinin uygun görülmesi halinde

ihracatçı birliklerince gümrük beyannamesi üzerine
kredili ihracat meşruhatı düşülerek onaylanır.
90
İHRACAT
2-Konsinye İhracat :
Konsinye ihracat talepleri ilgili ihracatçı birliklerine
yapılır.Madde ve/veya ülke politikası açısından
Müsteşarlıkça getirilecek düzenlemeler kapsamındaki
mallarla ilgili Konsinye ihraç talepleri Müsteşarlığın
görüşü alındıktan sonra, bunun dışında kalan mallara
ilişkin talepler ise doğrudan ihracatçı birliklerince
sonuçlandırılır.Konsiye ihracat meşruhatı düşülerek
onaylanan gümrük beyannamelerinin 90 (doksan) gün
içinde gümrük idarelerine tevdii gerekmektedir.
91
İHRACAT
İhracatçılar,Konsinye olarak gönderilen malların kesin satışının

yapılmasının müteakip 30 (otuz) gün içinde durumu, kendileri
tarafından düzenlenmiş kesin satış faturası veya örneği ve
gerekli diğer belgeler ile birlikte izin veren ihracatçı birlikleri ve
aracı bankaya bildirirler.
İhracatçı birlikleri verdikleri konsinye ihraç izinlerine ait

bilgileri Malın kesin satışının kendilerine bildirilmesinden
itibaren 3 (üç) iş günü içinde ihracat bedellerinin getirileceği
aracı bankaya gönderirler.
92
İHRACAT
1
Konsinye olarak gönderilen malların fiili ihraç

tarihinden itibaren bir yıl içinde kesin satışının
yapılması gerekir.Bu süre,bitiminden önce
başvurulmak kaydıyla haklı ve zorunlu nedenlerle
izni veren merci tarafından toplam bir yıla kadar
uzatılabilir. Süresi içinde satışı yapılan malların
Kambiyo Mevzuatı’na göre bedellerinin,
satılamaması halinde ise malların gümrük
mevzuatı çerçevesinde yurda yurda getirilmesi
gerekir.
93
İHRACAT
3- İthal edilmiş malların ihracı :

İthalat rejimi çerçevesinde ithal edilmiş ve vergileri
ödenmiş bulunan yabancı menşeli yeni veya
kullanılmış malların ihracı özellik arz etmeyen
ihracat kapsamında yapılır.Ancak,ihracatın
desteklenmesine yönelik mevzuat,yatırım mevzuatı
ile gümrük mevzuatı’nın mahrecine iade hükümleri
saklıdır.
94
İHRACAT
4- Diğerleri :
Transit ticaret,bedelsiz ihracat,ticari kiralama yoluyla
yapılacak ihracat, yurtdışı müteahhitlik hizmetleri
kapsamında yapılacak ihracat,takas kapsamında
yapılacak ihracat,bağlı muamele yoluyla yapılacak
ihracat ve dolaylı ofset kapsamında ihracata ilişkin
usul ve esaslar müsteşarlığın bağlı olduğu bakanlıkça
yayınlanacak tebliğlerle düzenlenir.
95
İHRACAT
4-Serbest bölgelere yapılacak ihracat

Serbest bölgelere yapılacak ihracat,ihracat mevzuatı
hükümlerine tabidir.
96
İHRACAT
5- Yurt dışı fuar ve sergilere katılım
Ülkemizi temsilen iştirak edilecek uluslar arası yurtdışı fuar
ve sergiler Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından tespit
edilir.Uluslar arası ticari fuar ve sergilere,gerek ülkemizi
temsilen milli düzeyde gerek bireysel olarak katılacak firma
ve kuruluşlarca yurt dışına gönderilecek bedelli veya bedelsiz
mal ve eşya ile yurt dışında düzenlenecek bilim, sanat,kültür
veya tanıtım amaçlı fuar, sergi, konferans,seminer v.b
etkinliklere kişi ve kuruluşlarca bedelli veya bedelsiz mal ve
eşya ile yurt dışında düzenlenecek bilim,sanat,kültür veya
tanıtım amaçlı fuar,sergi konferans, seminer v.b etkinliklere
kişi ve kuruluşlarca bedelli veya bedelsiz mal ve eşyanın yurt
dışına çıkışıyla ilgili müracaatlar doğrudan ilgili gümrük
idarelerine yapılır.Gümrük idareleri söz konusu mal ve
eşyanın yurt dışına çıkışı için yapılan talepleri ilgili mevzuat
çerçevesindeinceleyip sonuçlandırır. 97
Gümrük idareleri,yukarıda belirtilen nedenlerle yurt dışına çıkışına
izin verdikleri bedelli ve/veya bedelsiz mal ve eşya billim, sanat,
kültür, tanıtım amaçlı fuar/sergi vb.)ile ilgili gümrük çıkış
beyannamelerinin tasdikli bir örneğini beyannamenin kapanış
tarihinden itibaren en geç on beş (15) iş günü içinde firmanın beyan
ettiği ihracatçı birliği genel sekreterliğine gönderir.Öte yandan
gümrük idareleri,özel organizatör kuruluşların ülkemizi
temsilen,milli düzeyde iştirak sağlayacağı ticari nitelikli fuar ve
sergilerde; 06.01.1996 tarih 22515 sayılı resmi gazetede yayınlanan
yurtdışı fuar ve sergilere ilişkin 96/9 sayılı tebliğ hükümleri
gereğince,organizatör kuruluşa müsteşarlıkça verilmiş olan
“Yeterlilik Belgesi”veya “Geçici Yeterlilik Belgesi”(Kamu ve
Meslek Kuruluşları ile Vakıflarca organize edilen fuarlarda bahse
konu belgeler aranmaz) ile birlikte ilgili fuarın milli katılım
organizasyonunun söz konusu kuruluşça yapılmasının onaylandığını
gösterir uygunluk yazısının ararlar Yukarıda belirtilen hususlar
dışında kalan talepler müsteşarlıkça
incelenip sonuçlandırılır. 98
İHRACAT
B- İHRACAT BEDELLERİNİN YURDA

GETİRİLMESİ
Türkiye’de ihracat,ihracat rejimi kararı ve
yönetmenlikleri ile Türk parası kıymetini koruma
hakkındaki kararlara ilişkin tebliğler ve talimatlar ile
bankacılık teammüllerine göre yürütülür. İhracat
bedelleri,peşin ödeme,akreditifli ödeme,vesaik mukabili
ödeme,mal mukabili ödeme ve kabul kredili ödeme
şekillerinden birine göre yurda getirilerek bir bankaya
veya özel finans kurumuna satılır.
99
İHRACAT BEDELLERİNİN YURDA
GETİRİLMESİ
Ancak işlenmemiş altın ihracatında ihracat bedellerinin
yurda getirilmesi yükümlülüğü aranmaz.
İhracat bedellerinin beyan edilen Türk Parası veya döviz

üzerinden yurda getirilmesi esas olup,Türk parası üzerinden
yapılan ihracat karşılığında döviz getirilmesi mümkündür.
100
İHRACAT
1-İhracat bedellerinin tahsil süreleri

İhracat bedellerinin tahsil sürelerinin hesaplanmasında
sürenin başlangıcını belirleyen işlemin yapıldığı gün hesaba
katılmaz; hesaplama ertesi günden itibaren başlar.İhracat
bedelinin tahsil edildiği tarih DAB ’ın düzenlendiği tarihtir.
İhracat bedellerinden mahsuben ödemeye izin verilen
hallerde,ihracat bedelleri süresi içinde tahsil edilmiş sayılır.
101
İhracat bedellerinin tahsil süreleri,ihracat süreleri,ihracat bedellerinin
ödeme şekillerine göre değişmektedir.
1-Mal Mukabili ödeme şeklinde fiili ihraç tarihinden 180 gün içinde
2-Vesaik Mukabili ödeme şeklinde fiili ihraç tarihinden itibaren
180 gün içinde
3-Akreditifli ödeme şeklinde fiili ihraç tarihinden 180 gün içinde
4-Konsinye yoluyla ihracatta kesin satış tarihinden itibaren 180 gün
içinde
5-Serbest bölgelere veya gümrüksüz antrepolara yapılacak ihracatta
mal bedelinin fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde;
6-Uluslar arası fuar,sergi ve haftalara bedelli olarak satılmak üzere
gönderilen malların bedellerinin gönderildikleri fuar,sergi veya haftanın
bitim tarihinden itibaren 180 gün içinde,
102
7-Geçici olarak ihraç edilen malların verilen süre veya ek süre içinde
yurda getirilmemesi durumunda süre bitiminden itibaren 90 gün içinde
8-Kitap,gazete,mecmua ve pul ihracatından fiili ihracat tarihinden
itibaren 365 gün içinde (Son değişiklikle kaldırılmıştır.)
9-Yurt dışında müteahhitlik yapan firmanın müsteşarlıktan izin alarak
ihraç edeceği malların fiili ihraç tarihinden itibaren 365 gün içinde,
10-Kredili veya Kiralama yoluyla yapılan ihracatta,ihracat bedelinin
kredili satış veya kiralama sözleşmelerinden belirtilen süreleri izleyen
30 gün içinde,
11-SSCB yerine kurulan Cumhuriyetlere yapılan ihracatta fiili ihraç
tarihinden itibaren 365 gün içinde,
12-Yugoslavya Federal Cumhuriyeti (Sırbistan-Karadağ),Hırvatistan,
Slovenya,Makedonya ve Bosna Hersek’e yapılan ihracatta fiili ihraç
tarihinden itibaren 270 gün içinde ihraç bedellerinin tahsil edilerek
bankalara veya özel finans kurumlarına satılması zorunludur.
103
ÖDEME VE İHRACAT ŞEKLİ MAL BEDELİ
GETİRİLME SÜRELERİ
ÖDEME VEYA İHR.ŞEKLİ SÜRE BAŞL. AZAMİ
İHR.ŞEKLİ SÜRE
Akreditif Fiili İhr.Tarihi 180 Gün
Vesaik Mukabili Fiili İhr.Tarihi 180 Gün
Mal Mukabili Fiili İhr.Tarihi 180 Gün
Konsinye İhracat Kesin İhr.Tarihi 180 Gün
Serbest Bölgeye İhr. Fiili İhr.Tarihi 180 Gün
Gümrüksüz Antrepoya İhr. Fiili İhr.Tarihi 180 Gün
Fuar ve Serg.Yapıl.Satışlar Bitiş Tarihi 180 Gün
Kumanya Satışları Fiili İhr.Tarihi 80 Gün
Geçici İhracat Kesin Satış Tarihi 90 Gün
104
H.İ.İ.B.Kaps.Mal.Kes.Sat. Kesin Satış Tarihi 90 Gün
Kitap Gazete Mecmua İhr. Fiili İhr.Tarihi 365 Gün
Müteahhitlik Firma İhr. Fiili İhr.Tarihi 365 Gün
Arnavutluk Fiili İhr.Tarihi 365 Gün
Bulgaristan Fiili İhr.Tarihi 365 Gün
İran Fiili İhr.Tarihi 365 Gün
Polonya Fiili İhr.Tarihi 365 Gün
Romanya Fiili İhr.Tarihi 365 Gün
Eski SSCB yerine Kur. Ülkeler Fiili İhr.Tarihi 365 Gün
Yugoslavya Federal Cumh. Fiili İhr.Tarihi 270 Gün
Slovenya Fiili İhr.Tarihi 270 Gün
Hırvatistan Fiili İhr.Tarihi 270 Gün
Makedonya Fiili İhr.Tarihi 270 Gün
Bosna Hersek Fiili İhr.Tarihi 270 Gün
Kredili İhracat Vade Bitimi 90 Gün
Ticari Kiralama Yoluyla İhr. İzin Süresi Bitimi 90 Gün105
İHRACAT
2-İhraç bedellerinin tahsili ve serbest kullanıma bırakılan

tutarlar
Ticari amaçlarla ihraç edilen malların bedelinin, bu karar da
öngörülen özel haller ile Bakanlıkça uygun görülen mücbir
sebeplerden kaynaklanan gecikmeler hariç, fiili ihraç tarihinden
itibaren en çok 180 gün içinde ihracatçılar tarafından yurda
getirilerek bankalara veya özel finans kurumlarına,Türk parası
olması halinde tevsiki, döviz ise satılması zorunludur.
106
İHRACAT
Ancak;söz konusu ihracat dövizlerinin en az %70 inin fiili ihraç

tarihinden itibaren 90 gün içerisinde getirilerek bankalara veya
özel finans kurumlarına satılması halinde bakiye %30 una
tekabül eden kısmı üzerinden ihracatçı serbestçe tasarruf
edebilir.Türk parası karşılığı gerçekleştirilen ihracatta
bedellerinin tamamının tahsil edilmesi zorunludur.İhracat bedeli
dövizlerin 90 günden sonra alışının yapılması halinde tamamının
bir bankaya veya özel finans kurumuna satılması zorunludur.
107
İHRACAT
Bankalara veya özel finans kurumlarına satılması zorunlu

ihracat bedellerinin gerek ihracatçının serbest kullanımına
bırakılan tutarın hesaplanmasında,ihracat bedelinden
indirilmesine izin verilen giderlerin (91-32/5,92-32/6 sayılı
Tebliğin 6’ıncı md.ile değişik 24/c maddesinde belirtilen
ihracatçının ithalat ve bu ihracatla ilgili olmayan görünmeyen
işlemlere ilişkin döviz giderlerinin mahsuben ödenmesinde
kullanılan tutarlar hariç) düşülmesinden sonra kalan miktar
esas alınır.İşlenmemiş altın ihracatında ihracat bedellerinin
yurda getirilmesi yükümlülüğü aranmaz.
108
İHRACAT
Türk parası ile tahsil edileceği beyan edilen ihracat bedellerinin
kısmen ve tamamen döviz olarak tahsil edilen kısmın ihraç bedelinin
en az %70 ini karşılaması kaydıyla bakiye ihracat bedeli ihracatçının
serbest tasarrufuna bırakır.
Yurda getirilmesi zorunlu ihracat bedeli dövizlerin,ihracat bedelleri-

nin tahsil sürelerinde belirtilen sürelerden sonra yurda getirilmesi
halinde,ek süreler içinde olsa dahi,sürenin sonuncu gününde geçerli
kur ile dövizin satıldığı günün kuru arasında meydana gelen olumlu
fark,ilgililere ödenmeyip destekleme ve fiyat istikrar fonuna aktarılır.
Bakanlıkça belirlenen mücbir sebep hallerinde verilen ek süreler
içinde
yurda getirilen ihracat bedeli dövizlerin alışı ise cari kurdan yapılır.
109
İHRACAT
Her bir ihracat partisindeki;
a) Haklı ve mücbir sebeplerin varlığı aranmaksızın,

100.000 ABD Doları veya eşitine kadar noksanlıklarda aracı
banka ve özel finans kurumlarınca,
b) Türk parası kıymetini koruma hakkında 32 sayılı karara

ilişkin tebliğin 22 inci maddesinde belirtilen mücbir sebep
halleri göz önünde bulundurulmak suretiyle 200.000 ABD
Doları veya eşitine kadar noksanlıklarda Kambiyo
Müdürlüklerince,
110
İHRACAT
c) İlgili ihracatçının bir önceki takvim yılına veya carı yılda

getirdiği döviz tutarının yüzde birine kadar noksanlıklarda
mücbir aranmaksızın Kambiyo Müdürlüklerince,
İhracat hesapları kapatılır.
Bunun dışında kalan ihracat taahhüt hesabının kapatılmasına

ilişkin terkin talepleri, tebliğin 22 nci maddesinde belirtilen
mücbir sebepler ile haklı durumlar göz önünde bulundurulmak
suretiyle müsteşarlıkça incelenip sonuçlandırılır.
111
İHRACAT İŞLEMLERİ
MUHASEBESİ
Kullanılan Hesaplar:
a)120-ALICILAR HESABI
120 02 001-Yurtdışı Alıcılar Hs.
• Mal ihraç eden firmalarda satış tarihindeki,
hizmet ihraç eden firmalarda fatura tarihin
deki MB döviz alış kuru ile değerlenmiş
yabancı para tutarı bu hesapta izlenir.
112
MUHASEBESİ
• Mal ihracatında satış tarihi olarak fatura
veya gümrük beyannamesi tescil tarihin
deki kurlardan birini esas almak
mümkündür.
• Dönem sonunda Yurt dışından alacaklar
VUK 280 maddesi gereği MB tarafından
yayımlanan döviz alış kurları ile değerlenir.
113
MUHASEBESİ
b)601-Yurt dışı Satışlar
601 02 001-Yurt dışı Satışlar
601 02 002-Kambiyo Karları
Muhasebe kayıt örnekleri
1-Yapılan ihracatın kaydı
120-Alıcılar xx
120 02 001-Ref.No..1000$
601-Yurt dışı satışlar xx
601 02 001-Mont Satışı
114
MUHASEBESİ
2-Kur Farkının kaydı
Kambiyo karı oluştuğunda :Cari Yılda
yapılan İhracatlar için
120-Alıcılar Hs xx
120 02 001-Ref No..1000$
601-Yurt dışı Satışlar x x
115
MUHASEBESİ
Kambiyo Zararı oluştuğunda : Cari Yılda
yapılan ihracatlar için
612-Diğer İndirimler xx
612 01 001-Kambiyo Zararları
120-Alıcılar xx
120 02 001- Ref.No…1000$
116
MUHASEBESİ
Kambiyo karı oluştuğunda :Önceki dönem
yapılan ihracat alacakları için
120-Alıcılar Hs xx
120 02 001-Ref No..1000$
646-Kambiyo Karları x x
117
MUHASEBESİ
Kambiyo Zararı oluştuğunda : Önceki dönem
yapılan ihracat alacakları için
656-Kambiyo Zararları xx
656 01 001-Kambiyo Zararları
120-Alıcılar xx
120 02 001- Ref.No…1000$
118
MUHASEBESİ
3-Peşin İhracat İşlemlerinin Muhasebesi
-----------------------/-----------------------------
102-Bankalar
340-Alınan Sipariş Avans.
-----------------------/-----------------------------
İthalatçının gönderdiği mal bedeli döviz tutarı
MB döviz alış kuru esas alınarak kayıt yapılır.
119
MUHASEBESİ
• İhracat ile ilgili Banka masrafları,Navlun
Giderleri,Sigorta Giderleri,İhracat
Komisyonları,Gümrük Komisyoncusu
Komisyonları 760-Pazarlama Satış
Giderleri hesabında izlenir.
120
MUHASEBESİ
-----------------------/-----------------------------
760-Pazarlama Satış Gid. xx
760 01 001-Banka Gid.
760 01 002-Navlun Gid.
760 01 003-Sigorta Gid.
760 01 004-İhracat Komisyonları
760 01 005-Gümrük Komisyoncusu Gid.
191-İndirilecek KDV
100/102/320 Hesap xx
-----------------------/-----------------------------
121
MUHASEBESİ
4-Mal Mukabili İhracat işlemlerinin
Muhasebeleştirilmesi
• Mal mukabili ihracat işlemlerinde mal bedelinin
tahsilatı fiili ihracat tarihinden sonra yapılmaktadır
-----------------------/-----------------------------
120-Alıcılar
601-Yurt dışı Satışlar
-----------------------/-----------------------------
122
MUHASEBESİ
5-Vesaik Mukabili İhracat İşlemlerinin
muhasebeleştirilmesi
• Vesaik Mukabili ihracat işlemlerinde mallar
ihracatçı tarafından ithalatçıya sevk edilir ve
malların faturası ile diğer ilgili vesaik banka
aracılığı ile ithalatçıya gönderilir.
• İthalatçı firma mal bedelini transfer ederek
bankadan vesaiki alır.
123
MUHASEBESİ
-----------------------/-----------------------------
102-Bankalar
601-Yurt dışı Satışlar
-----------------------/-----------------------------
Gelen mal bedeli MB döviz alış kuru üzerinden
YTL ’na çevrilerek kayıt yapılır
124
MUHASEBESİ
• Fiili ihracatın gerçekleştirdiği dönemde KDV hesapları
kapatılarak iadesi talep edilen KDV tahakkuk ettirilir.
-----------------------/-----------------------------
192-Diğer KDV xx
192 01 001-İade Talep Edilen KDV
391-Hesaplanan KDV xx
191-İndirilecek KDV xx
-----------------------/-----------------------------
125
MUHASEBESİ
Yurt Dışında Bırakılan İhracat Mal
bedelleri: İhraç bedeli dövizlerin en az
%70’ini fiili ihraç tarihinden itibaren
90 gün içinde yurda getirilerek bankalar
veya özel finans kuruluşlarına
satarlarsa,ihracat bedelinin kalan %30 unu
serbestçe tasarruf edebilirler.
126
MUHASEBESİ
• Serbestçe kullanılabilir kavramından o paranın
belgelenmeden harcanarak gider yazılacağı ve
Vergi kanunları açısından da gider olarak
matrahtan düşüleceği anlaşılmamalıdır.
Serbestçe kullanılabilir kavramından anlaşılması

gereken,o dövizin Yeni Türk Lirasına
çevrilmesinin zorunlu olmadığıdır.
127
MUHASEBESİ
• İhracat bedelleri alıcıdan tahsil edilmiş ve
yurt dışındaki bir bankaya yatırılmış ise,
Yurt dışı bankalar hesabına kaydedilir.
• İhracat bedelleri kısa bir süre için alıcıda
bırakılmış ise,kambiyo taahhüt hesabının
kapatılmış olmasından dolayı Yurt dışında
bırakılan ihracat mal bedelleri hesabında
izlenir.
128
MUHASEBESİ
• İhracat bedelleri bir yıl içinde tahsil edilemeyecek
ise duran varlıklar grubundaki Alıcılar hesabına
aktarılır.
• İhracat bedelleri hiç tahsil edilemeyecek ise
değersiz alacak olarak kayıt yapılır.
• Yurt dışında bırakılan mal bedelleri iş seyahatinde
kullanılmış ve komisyon veya pazarlama gideri
olarak ödenmiş ise Vergi kanunları açısından
kabul edilebilir giderdir
129
MUHASEBESİ
• Yurt dışında bırakılan ihracat mal bedelleri
dönem sonunda VUK md 280 hükümlerine
göre değerlenir.
%30 Yurtdışında bırakılması durumunda
120 02 … Yurt dışında bırakılan İhracat mal
bedelleri hesabı kullanılır.
130
İHRACAT HESAPLARININ
KAPATILMASI
İHRACAT BEDELLERİNİN KAMBİYO
MEVZUATINA GÖRE KAPATILMASI
3 Eylül 2005 Tarihinden İtibaren
• Her bir Gümrük beyannamesi bazında mal bedeli
getirilmeyen İhracat bedelleri için Kambiyo
mercilerine ihbar yapılmaksızın Bankalar
tarafından terkin edilerek kapatılan ihracat bedeli
50.000 $’den 100.000 $ ‘a çıkarılmıştır.
131
KAPATILMASI
• İhraç edilen mallar fiili ihraç tarihinden
itibaren (Türkiye siyası sınırlarını terk ettiği
tarih) 180 gün içinde mal bedellerinin
Türkiye’deki aracı Bankalara yada Özel
Finans Kurumlarına getirilerek dövizin
bozdurularak YTL’e çevrilmesi ve DAB’ne
bağlanması gerekmektedir.
132
KAPATILMASI
• İhracat yapılan ülkeler,ARNAVUTLUK,
BULGARİSTAN,İRAN,POLONYA,ROMANYA
,ve dağılan SSCB yerine kurulan Cumhuriyetlerde
bu süre 365 güne çıkmaktadır.
• YOGOSLAVYA,HIRVATİSTAN,SLOVENYA,
MAKEDONYA,ve BOSNA HERSEK’e yapılan
ihracatlarda ilgili süre 270 gündür.
133
KAPATILMASI
• Mal bedeli fiili ihraç tarihinden itibaren 90
gün içinde yurda getirilip DAB’ne
bağlandığında getirilen mal bedelinin
%70’ini YTL’e bozdurma, geri kalan
%30’nu ise döviz olarak yurt içinde ve Yurt
dışında ihracatçının serbestçe kullanma
hakkı bulunmaktadır.
134
KAPATILMASI
• Kambiyo Mevzuatımıza göre her bir
gümrük beyannamesi bazında 100.000 $
veya eşiti döviz kadar bedel alışların terkin
hükümlerine tabi olduğundan mal bedelinin
yurda getirilmesi veya getirildikten sonra
DAB’ne veya Gümrükte onaylatılan Döviz
Beyan Tutanağına bağlanması
gerekmemektedir.
135
KAPATILMASI
• Çoğu firma 100.000 $ altındaki ihracat
bedelleri için DAB almamakta, bu
nedenle vergi mevzuatı açısından Yurt
dışı alıcılar hesabı kapanmadığı için
parası gelmemiş ihracat bedelleri
DAB’ne bağlanmadığı için lehte yada
aleyhte kur farkına tabi olmaktadır.
136
KAPATILMASI
• Her bir Gümrük beyannamesi bazında
100.000 $ aşan ihracat bedelleri için,
örneğin 120.000 $’lık ihracat bedelinin
kambiyo mevzuatına göre kapanması için
20.000 $’lık kısmının mutlaka 180 gün
içinde gelerek DAB düzenlenmesi
gerekmektedir.
137
KAPATILMASI
• 180 gün içinde DAB’ne bağlanmadığı
taktirde, aracı Banka,kapanmayan ihracat
bedelleri ile ilgili dosyayı 10 işgünü içinde
ilgili Kambiyo Müdürlüğüne ihbarda
bulunmaktadır.
138
KAPATILMASI
• Kambiyo Müdürlüğü ’de ihbarı müteakip
20 işgünü içinde ihracatçılara ihracat
hesaplarının kapatılmasını teminen 90 gün
süreli ihtarname gönderir, bu süre içinde
100.000 $’ın üzerindeki hesapların
kapatılması ya da mücbir sebep hallerinin
belgelenmesi gerekmektedir.
139
KAPATILMASI
• Mücbir sebebin devamı müddetince ilgili
kambiyo müdürlüğünce ihracatçıya 6’ar
aylık dönemler halinde ek süre verilir
• 180 günü aşan dönemde, örneğin 120.000
$’lık ihracat bedelinin yurda getirilerek
Bankada YTL’ye çevrilip DAB’ne
bağlanması halinde; ö günkü cari kura göre
ihracat bedeli bankadan alınır.
140
KAPATILMASI
• 100.000 $ üzerindeki ihracat bedelleri için
ihracatçı firmalar tarafından mücbir sebep
hallerinin tevsik edilememesi ve yurda
getirilmemesi halinde,Kambiyo Müdürlüğü
ihracat dosyasını ilgili mahkemeye
göndererek 1567 sayılı TPKK’un 3/b
maddesine göre ihracatçı hakkında dava
açılarak işlem yapılmaktadır.
141
KAPATILMASI
• Dava süresince mal bedelinin getirilmesi
halinde Hakim tarafından 2.000-25.000
YTL arasında ceza kesilmektedir.
• Mal bedeli gelmeksizin dava sonuçlanması
halinde ise fatura bedelinin %5’i oranında
ki ceza gecikme faizi ile birlikte tahsil
edilmektedir.
142
KAPATILMASI
İHRACAT BEDELLERİNİN ÖZEL TAKAS
YOLUYLA KAPATILMASI
Eğer ihracatçı firmalar aynı anda ithalat da
yapıyorlar ise
• 180 gün içinde gelen mal bedelini bozdurmayıp
döviz tevdiat hesabına aldırıp,bu 180 gün içinde
herhangi bir ithalatı olmuş ise döviz alım ve satım
arasında kur farkına uğramadan,aracı
143
KAPATILMASI
Bankaya gümrük çıkış beyannamesi ve ihracat
faturası ile birlikte ithalat faturasını ibraz
ettiğinde,örtüşen meblağ kadar mahsup yöntemi
kullanılarak DAB ve DSB aynı anda
düzenlenmektedir.
• Eğer mal ihraç ve ithal eden taraflar karşılıklı
olarak aynı firmalar ise bu kez mal ihraç ve ithal
bedellerinin herhangi bir para hareketi söz konusu
olmadan,aracı
144
KAPATILMASI
Bankaya verilerek Gümrük beyannamesi ve
ihracat faturası ile ithalat faturası yoluyla
ihracat ve ithalat bedellerinin Özel Takası
yapılabilmektedir.
145
KAPATILMASI
VERGİ MEVZUATI AÇISINDAN
İHRACAT BEDELLERİNİN KAPANMASI
• Vergi mevzuatımıza göre DAB olmadan
ihracat hesabı kapanmaz.
• 2002 Ocak döneminden önce ihracatçı TL
verip DAB alabilmekte idi,
146
KAPATILMASI
• Bugün için 100.000 $ altındaki ihracat
bedelleri için de Yurt dışından Banka
havalesi ya da efektif olarak Yurt dışından
getirilen dövizin giriş gümrüğünde ibrazı ile
düzenlenecek Döviz Beyan Tutanağı ile
aracı bankada dövizin bozdurularak
DAB’ne bağlanması zorunludur.
147
KAPATILMASI
• 34 Seri No’lu SM, SMM, YMM Genel
Tebliğine göre KDV iade raporlarında ihraç
edilen mal bedellerinin YTL’e bozdurul
ması ile Bankadan alınan DAB’in rapora
eklenmesi gerekmemektedir, ancak
DAB’lerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı
konusunda YMM’lerin bilgi vermesi
istenmektedir.
148
İTHALAT
149
A-İTHALAT ŞEKİL VE ESASLARI
1-İthalatın İşleyişi
Vergi Numarasına sahip her gerçek ve tüzel
kişi ile tüzel kişilik statüsüne sahip
olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat
hükümlerine istinaden hukuki tasarruf yetkisi
tanınan kurumlar ithalat işlemlerini
yürütebilir.
Ancak ;
a) Özel anlaşmalara dayanan ithalatta,
b) Kitap ve diğer yayınların ithalatında,
c) Ülkemizde açılan uluslar arası fuar ve
sergilerde Müsteşarlıkça perakende satışına
izin verilen malların ithalatında,
vergi numarasına sahip olma şartı aranmaz. 150
Tacir olmayan gerçek kişiler özelliği ve niteliği itibariyle,
özel, şahsi ve ailevi kullanıma mahsus olduğu anlaşılan
veya hediye amaçlı olarak getirildiği açıkça belli olan
maddeleri ithal edebilirler. Buna ilişkin usul ve esaslar
Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığınca belirlenir. Tarife
kontenjanları ve kota uygulamaları kapsamında
gerçekleştirilecek ithalat işlemlerini yapmaya hakkı olacak
kişilere ilişkin olarak, gerektiğinde ilgili mevzuatında özel
şartlar belirlenebilir.
Kambiyo mevzuatı hükümleri saklı kalmak kaydıyla,

ithalat yapmak isteyen kişiler, ilgili mevzuat hükümleri
çerçevesinde almaları gereken belgelerle birlikte doğrudan
gümrük idarelerine başvururlar.
151
2-Navlun, Sigorta Bedeli ve Farkları
FOB teslim şekli dışındaki ithal başvurularında

proforma faturalarda, mal, navlun ve sigorta bedelleri
ayrı ayrı belirtilir.
Navlun ve sigorta bedelleri ve bunlara ait farklarla

ilgili işlemler kambiyo mevzuatına tabiidir.
152
3-Belirli Kuruluşlarca Yapılacak İthalat
İthalatı kanunlarla belirli kurum ve kuruluşlara

bırakılmış maddelerin ithali ancak, bu kurum ve
kuruluşlar tarafından yapılabilir.
Yurda sokulmaları yürürlükteki mevzuat ile kayıt ve

şarta bağlanan veya özel izne tabii bulunan maddeler
hakkındaki hükümler saklıdır.
Ülkemizde düzenlenen uluslararası fuarlar yoluyla

yapılacak ithalata ilişkin esaslar bu hususta Müsteşarlık
tarafından yayımlanacak Tebliğlerle belirlenir.
153
4-Özel Anlaşmalara Dayanan İthalat
Özel anlaşmalara dayanan ithalat ile ilgili işlemler aşağıda
belirtilen esaslara ve Müsteşarlıkça verilecek talimatlara göre
yürütülür.
a) NATO ithalatı için ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca

onaylanmış üç nüsha ‘Müracaat Mektubu’ ile gümrük
idarelerine başvurulur. Gümrük idarelerince, sözkonusu
başvurular gümrük beyannamesine eklenir.
b) NATO Ortak Alt Projelerinin sona ermesinden sonra, ilgili

merciin görüşü alınarak her türlü mali yükümlülüklerin
ödenmesi kaydıyla mal, eşya, malzeme ve araçların
ithalatçılarına bırakılması Müsteşarlık İznine tabiidir.
154
5- Kesin İthal
Mali mükellefiyetleri teminata bağlanmak suretiyle geçici olarak
yurda giren mallardan (ATA Karnesi kapsamında gelenler dahil);
Kesin İthalinin talep edildiği tarihte yeni ve kullanılmış malların
bedelleri ödenmek suretiyle kesin ithal (kısıtlayıcı hükümler saklı
kalmak kaydıyla) gümrük idarelerince sonuçlandırılır.
Bunun dışındaki tüm kesin ithal başvuruları, biri asıl iki

nüsha proforma fatura, maddelerin yurda girişi sırasında
düzenlenen geçici gümrük beyannamesi ve Harçlar
Kanunu uyarınca gerekli harcın yatırıldığını gösteren
makbuzun aslı ile birlikte Müsteşarlığa yapılır. Müsteşarlık
uygun gördüğü talepleri, başvuru sahibine ve ilgili
gümrük idaresine bildirir.
155
6-Değer ve Miktar Farklılıkları
Gümrüğe giren mallar gümrük mevzuatında değer ve
miktar belirlemeye ilişkin mevcut ilkelere göre,
beyannamenin düzenlenmesine esas teşkil eden
faturada yazılı olan değer ve miktar göz önünde
bulundurularak gümrükçe tesbit ve kabul edilen değer
ve miktarda görülecek eksik veya fazlalıkla ilgili bütün
işlemleri kambiyo mevzuatı hükümleri saklı kalmak
kaydıyla, gümrük idaresinde sonuçlandırılır.
Tarife kontenjanları ve kota uygulamaları konusunu

teşkil eden malları yönelik değer ve miktar fazlalıkları
ilgili mevzuat hükümlerine tabiidir.
156
7-Gümrük İdaresinde İthalattan Sonraki İşlem
Gümrük idareleri, ithal olunan maddelere ait

faturaların bir sureti üzerine,
a) Maddelerin cinsini, nevini, menşeini ve gümrük
tarife istatistik pozisyonu,
b) Gümrük beyannamesinin tarih ve sayısını,
c) Fiili ithal tarihini,
d) Teslim şeklini ve değerini,
Kaydederek, tarih koymak, mühürlemek ve
imzalamak suretiyle onayladıktan sonra ilgili
ithalatçılara verirler.
157
8- İthal Bedellerinin Ödenmesi
İthal edilecek malların bedellerinin transferlerine

ilişkin olarak bankalarca veya özel finans
kurumlarınca kambiyo mevzuatı hükümleri
çerçevesinde yürütülecek işlemlere ilişkin usul ve
esaslar Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenir.
158
9- İthal Şahadetnamesi
İhracatçı ülke tarafından, kritik malzeme
ithalatında, istenilen ithal şahadetnamesine ilişkin
başvurular. Müsteşarlıktan sağlanacak ithal
şahadetnamesi formları, proforma fatura ve
taahhütname ile Müsteşarlığa verilir.
Müsteşarlıkça onaylanan ithal şahadetnameleri ile

ilgili yerlere gönderilir. Taşıdıkları tarihten
itibaren 3 ay geçerli olan bu belgelerin süresinin
uzatılması mümkün değildir.
159
B- İTHALATTA KATMA DEĞER
VERGİSİ YÖNÜNDEN ÖZELLİK
ARZEDEN DURUMLAR
Türkiye’de yapılan her türlü mal ve hizmet ithalatı KDV’ne tabidir.
İthalatın kamu sektörü, özel sektör veya herhangi bir gerçek veya
tüzel kişi tarafından yapılması veya herhangi bir şekil ve surette
gerçekleştirilmesi, özellik taşıması vergilendirmeye tesir etmez.
KDV Mükellefi; İthalatta mal ve hizmet ithal edenlerdir.
İthalatta vergiyi doğuran olay; Gümrük Kanununa göre gümrük

vergisi ödeme mükellefiyetinin başlaması, gümrük vergisine tabi
olmayan işlerde ise gümrük beyannamesinin tescilidir.
160
1- İthalat İstisnası (3065 KDV md.16)
1-Aşağıdaki teslim ve hizmetler vergiden müstesnadır.

a) Bu Kanuna göre teslimleri vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerin
ithali,
b) Gümrük Kanunun 7 nci maddesinin 3,4,5,6,7 numaralı bentleri ile
8,9,10,12,13,119 ve 132’nci maddeleri yazılı olup, Gümrük Vergisinden
muaf ve müstesna olarak ithal edilen eşyanın mezkur maddelerindeki
kayıt ve şartlarla ithali,
(Bu kanunun 11 nci maddesinde düzenlenen ihracat istisnasından
yararlanarak ihraç olunan ancak, Gümrük Kanununun 132 nci
maddesinde belirtildiği şekilde geri gelen eşyanın, ithalat istisnasından
faydalanabilmesi için, bu eşya ile ilgli olarak ihracat istisnasından
faydalanılan miktarın gümrük idarelerine denmesi veya bu miktar kadar
teminat gösterilmesi şarttır)
161
c) Transit, aktarma, gümrük antreposu, geçici
depo, gümrük sahası, serbest bölge rejimlerinin
uygulandıkları mal ve hizmetler.
2 – Gümrük Kanununun 132 nci maddesine göre

geri gelen eşya dışarıda bir ameliyeye tabi
tutulduğu veya asli kısmına bir ilave yapıldığı
takdirde eşyanın kazandığı değer farkı
istisnaya dahil değildir.
162
2- KDV İndirimi
İthal olunan mal ve hizmetler dolayısıyla ödenen

Katma Değer Vergisini, mükelleflerin yaptıkları
vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV
den indirilir.
İndirim hakkı vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu
takvim yılı aşılmamak şartıyla, ilgili vesikaların
kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirilme
döneminde kullanılır.
163
3- Katma Değer Vergisinde Beyan Esası
İthalatta alınan KDV, gümrük beyannamesindeki

beyan üzerinde, gümrük giriş beyannamesi
verilmeyen haller ve motorlu kara taşıtları ile
Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan yük
ve yolcu taşımaları ile transit taşımalara ait KDV
mükelleflerin yapacakları özel beyan üzerine,
tarholunur. Bu fıkra hükmüne göre tarhiyata esas
alınacak beyannamelerde, vergi matrahının
unsurları ile vergi oranını açıkça gösterilmesi
gereklidir.
164
4-Gümrük Kanununa Göre Fiili İthal Tabiri
a) Vergi tahakkukunun idarece yapıldığı hallerde
vergilerin ödendiği veya cari hesabının
mahsubunun yapıldığı veya teminata bağlandığı
veya erteleme işleminin tekemmül ettirildiği
veya muaflık hükümlerinin uygulandığı,
b) Vergi tahakkukunun mükellefince yapıldığı
hallerde eşyanın gümrük işlemlerinin ikmal
edildiği,
c) Deniz, vagon ve kamyon üstü işlemlerde,
muayenenin yapılıp çetelenin açıldığı,
Tarihi ifade eder.
165
5- Geçici Olarak Giren Eşya
(1615 s.Güm K.md.118)
Ham, yarı mamul veya mamul maddeleri dışardan getirterek ülke
içinde başkaca maddeler katılmış olsun olmasın tamamlayıcı
veya değerlendirici ya da değiştirici az veya çok bir işçilik
gördükten sonra yarı mamul veya mamul hale getirilen eşya ile
bunların ihracından ambalaj maddesi olarak kullanılmak üzere
veya üzerlerine takılmak amacıyla ithal edilecek eşya geçici
kabul rejiminden yararlanır. Bu eşyanın iki yıl içinde ihraç ve
Vergilerinin Bakanlıkça kabul ve tespit edilecek esas ve şartlar
dairesinde teminata bağlanması gerekir.
166
Bu hükümlerden faydalanabilecek eşya ile bunların
görebilecekleri işçilik derecesi, ücreti, fire nispeti,
artıklarda ve sair hususlarda uygulanacak işlemler,
ilgili bakanlıkların görüşleri alınarak Bakanlıkça tespit
olunur.
Ayrıca yurda kati olarak sokulan ham, yarı mamul ve

mamul maddelerin yurtta başkaca maddeler katılsın
katılmasın, tamamlayıcı ve değerlendirici bir işçilik
görerek yarı mamul veya mamul halde ihraçlarında bu
eşyanın maliyetine giren Gümrük vergisi ile
gümrüklerce alınan sair vergi, resim ve harçların
toplamın karşılık vesati bir verginin reddine Bakanlar
Kurulu yetkilidir.
167
6-Sınır Ticareti Yoluyla İthal Edilen Malların
Satışında Vergi Uygulamaları
Katma Değer Vergisi Kanununun 9 maddesi uyarınca,

sınır ticareti yoluyla mal ithali katma değer vergisine
tabi bulunmaktadır. Bu suretler ithal edilen malların
yurt içinde tesliminde de Kanunun 1/1 maddesi
kapsamında vergi uygulanacağı tabiidir. Türkiye de
ikametgah, işyeri, kanuni merkezi veya iş merkezi
bulunmayanlar tarafından ithal edilen malların yurt
içinde tesliminden doğan Katma değer vergisi
Kanununun 9cuncu maddesi gereğince alıcılar
tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilmektedir.
168
Ancak bu durumda ithalde ödenen katma değer
vergisinin indirimi konusu yapılamaması söz
konusu olmaktadır. KDVK 29’ uncu maddesinin
4’ üncü fıkrasının Bakanlığımıza verdiği yetkiye
dayanılarak, Türkiye de ikametgahı, işyeri kanuni
merkezi veya iş merkezi bulunmayanlar
tarafından sınır ticareti yoluyla ithal edilen
malların yurt içimde teslimlerinde, bu mallar için
gümrükte vergi ödendiğinin belgelendirilmesi ve
alıcıların gider pusulası düzenlemesi koşuluyla
sorumlu sıfatıyla katma değer vergisi beyanı
edilmemesi uygun görülmüştür.
169
İTHALDE ALINACAK VERGİ VE
FONLAR
1- GÜMRÜK VERGİSİ
a) Matrah : Gümrük Vergisinin matrahı, ithal eşyanın
CIF (FOBKIYMET) + NAVLUN + SİGORTA)
kıymeti ile Gümrük yönetmeliğinin 243’ üncü
maddesinin A/2 fıkrasında belirtilen giderlerden
oluşmaktadır.
b) Oran : İthalat Rejimi Kararına Ek 1 No lu Listede
Gümrük Vergisi oranları 2 ayrı sütunda
belirtilmiştir.
170
2- Toplu Konut Fonu
İthalat rejimi kararının 1 no lu ekinde Gösterildiği üzere
i) Advolerem esasa göre Toplu Konut tahsilatı
yapılacak eşyada matrah CIF kıymeti,
ii) Spesifik esasa göre Toplu konut Fonu tahsil edilmesi
öngörülen hallerde ise matrah ithal eşyanın Ton, Kg,
Litre, Adet, Metrekare, Metreküp, Hat, Gross olarak
miktarı; olacaktır.
Belirtilen kararın ekini oluşturan listede oran ve

miktarlar belirtilmiştir.
171
3- Diğer Fonlar
i) Bazı ödeme şekillerine göre KAYNAK
KULLANIMI VE DESTEKLEME FONU
ii) Bazı maddelerin ithalatında alınan fonlar,
Örneğin MADENCİLİK FONU
172
4-KATMA DEĞER VERGİSİ
(KDV md.21) İthalatta verginin matrahı aşağıda gösterilen
unsurların toplamıdır.
a) İthal edilen malın gümrük vergisi tarhına esas olan kıymeti,
gümrük vergisinin kıymet esasına göre alınmaması veya malın
gümrük vergisinden muaf olması halinde sigorta ve navlun
bedelleri dahil (CIF) değeri, bunun belli olmadığı hallerde
malın gümrükçe tespit edilecek değeri,
b) İthal sırasında ödenen her türlü vergi, resim, harç ve paylar
c) Gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar yapılan diğer
giderler ve ödemeler ile mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat
farkı, kur farkı gibi ödemeler,
Muhtelif mal ve hizmetlerin oranları farklılık göstermektedir.
Yürürlükteki vergi oranları 92 3896 sayılı Bakanlar Kurulu
kararı ile belirtilmiş bulunmaktadır.
173
TÜRK PARASI KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDAKİ 32
SAYILI KARARIN İTHALATLA İLGİLİ HÜKÜMLERİ

Amaç, Konu, yeki ve saklı hükümler
Madde 1 – Türk parasının kıymetini korumak amacıyla, Türk parasının yabancı
paralar karşısındaki değerinin belirlenmesine, döviz ve dövizi temsil eden
belgelere (menkul değerler ve diğer sermaye piyasası araçları dahil) ilişkin
tüm işlemler ile dövizlerin tasarruf ve idaresine, Türk parası ve Türk parasını
temsil eden belgelerin, (menkul değerler ve diğer sermaye piyasası araçları
dahil) ithal ve ihracına, kıymetli maden, taş ve eşyalara ilişkin işlemlere,
prim tahsil suretiyle bedelsiz ithal izni vermeye, ihracata, ithalata, özelliği
olan ihracat ve ithalata, görünmeyen işlemlere, sermaye hareketlerine ilişkin
kambiyo işlemlerine ait düzenleyici, sınırlayıcı esaslar bu karar ile tayin ve
tespit edilir
Bu karar ‘a ve bu Karar ’ın uygulanması amacıyla Bakanlıkça yayımlanacak
tebliğlere muhalefet 1567 sayılı Kanun ’la ek ve tadillerine muhalefet sayılır.
Çeşitli kanunlar ve uluslar arası anlaşmalarda yer alan özel hükümler saklıdır.
174
İthalat
Madde 9 – İthalat bedelleri, ithalata aracılık eden
bankalar ve özel finans kurumlarının kendi
kaynaklarından ve Bakanlıkça belirlenecek usuller
dahilinde ilgililere ait döviz hesaplarından
bankacılık teamüllerine ve alıcı ile satıcı arasındaki
anlaşmalara uygun şekilde Türk parası veya döviz
olarak ödenir.
Bakanlık
a) İthalat bedelinin ödenmesinden hesapların
kapatılması safhasına kadar yapılacak işlemlere,
b) Bedelsiz ithalata (ticari ve gayri ticari dahil)
c) Özelliği olan ithalat ile istisnai ithalata,
d) İthalata ödeme usullerine,
İlişkin esaslar tespit eder.
175
Bu Karara ve ilgili mevzuata göre geçici olarak
veya muafen yurda girmiş bulunan vasıta, mal ve
eşyalar süreleri bitiminde aynen yurt dışında
çıkarılır veya gümrüğe terk edilir. Bu vasıta, mal
ve eşyaların her ne suretle olursa olsun ahara devri
ya da satışı yahut Türkiye ‘ de yerleşik kişilerce
iktisabı, kesin ithali ve gerektiğinde bedelinin
transferi Bakanlığın iznine tabidir.
176
TÜRK PARASI KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDA 32 SAYILI
KARARA İLİŞKİN TEBLİĞ’İN İTHALATA İLİŞKİN HÜKÜMLERİ

Tebliğ No: 91-325 (K.8914391)
İthalat Bedelinin ödenmesi
Madde 27 – İthalat bedelleri, bankalar ve özel finans
kurumlarının kendi kaynaklarından veya döviz tevdiat
hesaplarından bankacılık teamüllerine ve alıcı ile satıcı
arasındaki sözleşmelere uygun şekilde Türk parası veya döviz
olarak ödenir.
Bağlı muamele yoluyla yapılacak ithalat hükümleri saklıdır.
İthalatta ödeme şekillerine ilişkin esas ve usuller Merkez

Bankasınca belirlenir.
177
İstisnai İthalat
Madde 28- Geçici olarak veya muafen yurda

girmiş bulunan vasıta, mal ve eşyaların; 1918
sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun
‘a muhalefetten yurt içinde kaçak zannıyla
yakalanan ve mahkemelerce Gümrük Mevzuatı
dahilinde iadesine hükmolunan vasıta, mal ve
eşyaları, istisnai olarak ithaline, Toplu Konut
Fonu ‘na CIF bedellerinin %100 üne kadar ek
prim tahsil suretiyle Müsteşarlıkça izin verilebilir.
178
HESAP KAPATMA
Madde 29 – Bedeli fiili ithalden önce ödenen veya ödeneceği
taahhüt edilen ithalata ilişkin hesapların ödeme tarihini izleyen
180 gün içinden kapatılması zorunludur. (RG.09.02.2007 – 26429
tarihli değişiklikle ithalat taahhüt hesaplarının takibinin
yapılmayacağı hükme bağlanmak suretiyle ithalatta kambiyo
takibi uygulaması kaldırılmıştır. İhracat taahhütlerinin takibi ise
eskisi gibi devam etmektedir.)
Mal bedelinin fiili ithalden sonra ödendiği ithalata ithalat taahhüt

hesaplarının takibi yapılmaz.
Dış ticaret mevzuat çerçevesinde bağlı muamele yoluyla yapılacak

ithalata, verilecek süre (ek süreler dahil) sonundan başlayarak 90
gün içinde hesabın kapatılması zorunludur.
179
Hesap Kapatmayanlar Hakkında Yapılacak İşlem
Madde 30 – Bedeli fiili ithalden önce ödenen ya da ödeneceği
taahhüt edilen ithalata ilişkin hesapların ödeme tarihini izleyen 180
gün içinde kapatılmaması halinde, aracı banka ve özel finans
kuruluşlarınca 10 iş günü içinde ilgili Kambiyo Müdürlüğüne
ihbarda bulunulur. Kambiyo müdürlüklerince ilgililere tanınan 90
günlük ihtar süresi içinde ithalat hesabının kapatılması veya 32 inci
maddede belirtilen mücbir sebeplerin belgelenmesi gereklidir.
Mücbir sebeplerin varlığı halinde, mücbir sebebin devamı
müddetince 3 er aylık dönemler itibariyle ilgili Kambiyo
Müdürlüğünce ithalatçıya ek süre verilir.
Bunun dışında kalan ithalat taahhüt hesaplarının kapatılmasına

ilişkin ek süre talepleri, haklı durumlar gözönünde bulundurmak
suretiyle Müsteşarlıkça sonuçlandırılır.
180
TERKİN
Madde 31 – Her bir işlem itibariyle
a) Mücbir sebeplerin varlığı dikkate alınmaksızın 100.000.-ABD
Doları veya eşitine kadar noksanlığı olan (sigorta bedellerinin
kaynaklanan noksanlıklar dahil) ithalat hesapları doğrudan bankalar
veya özel finans kurumlarınca ödeme şekline bakılmaksızın terkin
edilir.
b) 32 nci maddede belirtilen mücbir sebep halleri gözönünde
bulundurulmak suretiyle 200.000 ABD Doları veya eşitine kadar
açık ithalat hesapları Kambiyo Müdürlüklerince terkin edilmek
suretiyle kapatılır.
Bunun dışında kalan ithalat taahhüt hesabının terkin edilmesine

ilişkin talepler Tebliğin 32 nci maddesinde belirtilen mücbir
sebepler ile haklı durumlar gözönünde bulundurmak suretiyle
Müsteşarlıkça incelenip sonuçlandırılır.
181
Mücbir Sebep Halleri
Madde 32 – Mücbir sebep kabul edilebilecek haller,
i) İthalatçı ve ihracatçı firmanın infisahı, iflası veya faaliyetlerini
daimi olarak tatil etmesi, şahıs firmaları sahibinin ölümü
ii) Grev, lokavt ve avarya hali,
iii) Resmi makam ve yetkili mercilerimiz veya ihracatçı memleket
resmi makamlarının karar ve işlemleri ya da muhabir
bankaların muameleleri dolayısıyla ithalatın imkansız hale
gelmesi
iv) Tabii afet, harp ve abluka hali,
v) Malların kaybı, hasara uğraması veya imha edilmesi,
vi) İhtilaf nedeniyle dava açılması.
182
Mücbir sebep Hallerinin Tevsiki
(i) Ve (vi) halinin yetkili mercilerden, (ii) ve (iv) hainin,

ihracatçının bulunduğu memleketin resmi makamlarından veya
mahalli odaca tasdik edilmiş olmak kaydıyla satıcı veya ihracatçı
firmadan (harp ve abluka hali hariç), (iii) halinin resmi
makamlarımızdan, ihracatçının bulunduğu memleketin resmi
makamlarından veya muhabir bankalardan, (v) halinin ise sigorta
şirketlerinden uluslar arası gözetim şirketlerinden veya ilgili ülke
resmi makamlarından alınmış belgelerle tevsik edilmesi şarttır.
Mücbir sebep halleri ile ilgili olarak yurt dışından temin edilecek
belgelerin dış temsilciliklerimizce veya Lahey Devletler Özel
Hukuk Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi
Belgelerin Tasdik Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi
hükümlerine göre onaylanmış olması gerekir.
183
İthalatın Yapılmaması
Madde 33- Her ne suretle olursa olsun süresi içinde ithal

edilmeyen maların ödenmiş bulunan bedellerinin fiili ithal için
tayin edilen sürelerin (ek süre veya imal süresi dahil)
bitiminden en geç 90 gün içinde yurda getirilerek bir bankaya
veya özel finans kurumuna satılması, döviz alışlarının bankalar
veya özel finans kurumlarınca cari alış kurlarından yapılması
ve bu miktarlar üzerinden ilgililere ödenmesi gerekir.
Madde 34 –Dış ticaret mevzuatına göre gümrüğe gelen malların

faturalarındaki transfere esas kıymeti, gümrük
beyannamesinde kayıtlı tutarı geçemez.
184
D-İthalat Komisyonları
Türkiye ye ithal edilecek mallar için ödenen

komisyonlar Katma Değer Vergisinden istisna değildir.
İthal edilecek malların Türkiye de tüketilmesi ve

hizmetten Türkiye de faydalanması nedeniyle Katma
Değer Vergisine tabidir.
185
BANKALAR VE ÖZEL FİNANS
KURUMLARINI SORUMLULUĞU
Bu tebliğ veya ithalat rejiminde belirtilen esas ve/veya

usullere ithalatçılara uyulmuş olmasına rağmen
bankalar ve özel finans kurumlarınca uyulmaması
halinde ithalatçıların hakları haledar olmaz. Ancak,
bu suretle esas ve usullere uymayan bankalar ve özel
finans kurumları hakkında gerekli işlem yapılmak
üzere Merkez Bankası veya yetkili mercilerce
Müsteşarlığa bildirilir. (325 Md.35)
186
İTHALAT İŞLEMLERİNİN
MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
1- Peşin İthalat İşlemlerinin
................................/.................................
159. VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI
159.02 Verilen Yurtdışı Sipariş Avansları
159 02 01 001 X Firması
102 BANKALAR
İhracatçı firmaya transfer yapılması
................................................./..................................................
Peşin İthalat işlemlerinde ilk önce ihracatçı firmaya mal bedeli transfer edilir.
Bu durumda yapılan transfer tutarı kadar 159 hesaba borç kaydedilir,
karşılığında 102 hesaba aynı tutar kadar alacak kaydedilir.
187
........................................./.............................................
159. VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI
159.03 İthalat Sipariş ve Giderleri
159 03 01 X Bankası
159 03 01 008 Banka Masrafları
102.BANKALAR
Banka Masrafları .
.................................................../.....................................................
Mal bedeli transferi sırasında banka tarafından alınan masraf

tutarı 159 hesaba borç kaydedilir, karşılığında aynı tutar 102
hesaba alacak kaydedilir.
188
.............................................../..............................................
159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI
159 03 İthalat Sipariş ve Giderleri
159 03 01 001 Mal Bedelleri
159 02 Verilen Yurtdışı Sipariş Avansları
159 02 01 001 X Firması
Mal faturasının kaydedilmesi
................................................./..............................................
Mal bedelinin transferinden sonra ihracatçı firma tarafından mallar
sevk edilir ve malın faturası ile diğer ilgili vesaik ithalatçı firmaya
gönderilir. İthalatçı firma tarafından mal faturasına istinaden
ihracatçının avans hesabı kapatılır.
189
-..........--------------------------------/.............................................................
19 03 01 002 Sigorta
100 KASA
100 01 01 Merkez Kasa
100 01 01 001 YTL Kasa
320 SATICILAR
320 01 Yurtiçi Satıcılar
320 01 01 001 Satıcı A
Sigorta poliçesinin kaydı
......................................................./........................................................
EXW, FCA, FAS, FOB, CFR ve CPT teslim şekilleriyle yapılan ithalat işlemlerinde ithalatçı tarafından malların nakliyat sigortası yapılır. Bu durumda
sigorta tutarı kadar borç kaydedilir, karşılığında aynı tutar kadar 100 veya 320 hesaptan ilgili olanına alacak kaydedilir.
.............................................../...............................................
159 03 01 X Bankası .......Ref
102 BANKALAR
102 01 Cari Hesaplar
102 01 01 YTL Hesapları
102 01 01 001 X Bankası
Banka Masrafı
------------------------------------/............................................
Mal bedeli transferi sırasında banka tarafından alınan masraf tutarları 159 hesaba borç kaydedilir, karşılığında aynı tutar 102
hesaba alacak kaydedilir.
190
............................................./............................................
159 03 01 X Bankası .... Ref
159 03 01 001 Navlun
100 KASA
100 01 01 001 YTL Kasa
320 SAT ICILAR
320 01 01 001 Satıcı A
Navlun bedelinin kaydı
............................................./.............................................
EXW, FCA, FAS ve FOB teslim şekilleriyle yapılan ithalat
işlemlerinde taşıma ücreti ithalatçı firma tarafından ödenir. Bu durum
da ödenen navlun tutarı kadar 159 hesaba borç kaydedilir, karşılığında
aynı tutar kadar 100 veya 320 hesaptan ilgili olana alacak kaydedilir.
191
............................................../................................................
159 03 01 X Bankası ....Ref
159 03 01 010 İthal harcı
100 KASA
100 01 01 001 YTL Kasa
İthal harcı
.............................................../.................................................
Mallar gümrüğe geldikten sonra ithalat işlemlerine başlanır. Mal
bedelinin %01,2 si tutarında ithalat harcı vergi dairesine veya gümrük
veznesine yatırılır. Yatırılan harç tutarı kadar 159 hesaba borç
kaydedilir, karşılığında aynı tutar kadar 100 hesaba alacak kaydedilir.
192
............................................./................................................
159 03 01 X Bankası ....Ref
159 03 01 011 K.K.D.F.
102 BANKALAR
102 01 01 YTL Hesaplar
102 01 01 001 X Bankası
KKDF ödemesi
............................................../................................................
Vadeli ithalat işlemlerinde mal bedelinin %3 ü oranında Kaynak
Kullanımı Destekleme Fonu Ödemesi yapılmaktadır. Bu ödeme
bankalar aracılığı ile yapılmaktadır. Ödeme yapıldığı zamana ödeme
tutarı kadar 159 hesaba borç kaydedilir, karşılığında aynı tutara kadar
102 hesaba alacak kaydedilir.
193
159 03 01 X Bankası ..... Ref.
159 03 01 004 Ardiye Ücreti
159 03 01 005 Gümrük Vergisi
159 03 01 006 Fonlar
159 03 01 012 Diğer İthalat Masrafları
191 İNDİRİLECEK KDV
191 01 İndirilecek KDV
191 01 01 001 İndirilecek KDV Ocak
103 VERİLEN ÇEKLER ve ÖD.EMİR.
103 Verilen Çekler
103 01 01 001 X Bankası
İthalat masrafları için bloke çek verilmesi
---------------------------------------/....................................................
Fiili ithalat aşamasında ödenmesi gereken ardiye ücreti, gümrük vergisi,
fonlar, diğer ithalat masrafları ve katma değer vergisi için gümrük
idaresine bloke çek verilir. Ödenen ardiye ücreti, gümrük vergisi, fonlar ve
diğer ithalat masrafları tutarı 159 hesaba borç ve ithalatta ödenen Katma
Değer Vergisi 191 hesaba borç kaydedilir. Karşılığında gümrük idaresine 194
verilen bloke çek tutarı kadar 103 hesaba alacak kaydedilir.
............................................../..............................................
103 VERİLEN ÇEKLER ve ÖD.EMİR.
103 01 Verilen Çekler
103 01 01 001 X Bankası
102 BANKALAR
102 01 01 001 X Bankası
Bloke çek bedelinin bankadan ödenmesi
.............................................../..............................................
Bloke çek bedeli gümrük idaresince bankadan tahsil edildiği
zaman çek tutarı kadar 103 hesaba borç kaydedilir,
karşılığında aynı tutara kadar 102 hesaba alacak kaydedilir.
195
.............................................../.............................................
159 03 01 X Bankası......Ref
159 03 01 007 Gümrükçü Masrafları
191 İNDİRİLECEK KDV
191 01 İndirilecek KDV
191 01 01 001 İndirilecek KDV Ocak
320 SATICILAR
320 01 01 001 Satıcı A
Gümrükçü faturasının kaydı
............................................../...............................................
Gümrük komisyoncusu hizmet faturasını ithalatçı firmaya gönderdiği
zaman ilgili tutarlar kadar 159 ve 191 hesaplara borç kaydedilir,
karşılığında fatura tutarının toplamı kadar 320 hesaba alacak
kaydedilir.
196
150 İLK MADDE VE MALZEME
150 01 İlk Maddeler
150 01 01 001 X Maddesi
153 TİCARİ MLLAR
153 01 01 001 X Ticari Malı
159 03 İthalat sipariş ve Giderleri
159 03 01 X Bankası......Ref.
159 03 01 001 Mal Bedeli
159 03 01 002 Sigorta
159 03 01 003 Navlun
159 03 01 004 Ardiye Gideri
159 03 01 005 Gümrük Vergisi
159 03 01 006 Fonlar
159 03 01 007 Gümrükçü Masrafları
159 03 01 009 Kur Farkları
159 03 01 010 İthal Harcı
159 03 01 011 K.K.D.F.
159 03 01 012 Diğer İthal Masrafları
İthalat hesabının stok hesabına devri
............................................................/..............................................................
Fiili ithalat gerçekleştiği zaman oluşan maliyet kadar 150 veya 153 hesaba borç kaydedilir,
karşılığında aynı tutar kadar 159 hesaba alacak kaydedilir.
197
2-Mal Mukabili İthalat İşlemlerinin
Mal mukabili ithalat işlemlerinde mal bedeli

ödenmesi fiili ithalat tarihinden sonra
yapıldığından muhasebe kayıtlarındaki farklılık
mal bedeli maddesinin kaydında ortaya
çıkmaktadır. İthalat ile ilgili masraflar ve ithalat
hesabından stok hesabına virman kayıtları
yukarıda bölümdeki gibi yapılmaktadır. Bu
bölümde sadece mal mukabili ithalat işlemin de
mal bedeli ödenmesi ile ilgili kayıtlar
gösterilecektir.
198
............................................../...............................................
159 03 01 X Bankası .....Ref.
159 03 01 001 Mal Bedeli
320 SATICILAR
320 02 Yurtdışı Satıcılar
320 02 01 001 Satıcı C
Mal faturasını kaydı
.............................................../..............................................
Mal mukabil ithalat işlemlerinde ihracatçı firma tarafından mallar sevk
edilir ve malın faturası ile diğer vesaik ithalatçı firmaya gönderilir.
İthalatçı firma mal faturasındaki tutar kadar 159 hesaba borç
kaydedilir, karşılığında aynı tutar kadar 320 hesaba alacak kaydedilir.
Mal faturası fatura tarihindeki döviz alış kuru ile Türk lirasına
çevrilerek muhasebeleştirilir.
199
............................................./.............................................
320 SATICILAR
320 02 Yurtdışı Satıcılar
320 02 01 001 Satıcı C
159 03 01 X Bankası ...Ref.
159 03 01 009 Kur Farları
656 KAMBİYO ZARARLARI
656 01 Satıcılar Kur Farkı Zararları
656 02 01 001 Satıcı C Kur farkı Zararları
102 BANKALAR
Mal bedeli transferi
................................................./.............................................
Fiili ithalat gerçekleştikten sonra ithalatçı tarafından mal bedeli ihracatçı
firmaya transfer edilir. Bu durumda 320 hesaba alacak bakiyesi kadar borç
kaydedilir. Fatura tarihindeki döviz satış kuru arasındaki fark mal stoklarda ise
159 hesaba borç kaydedilerek malın maliyetine intikal ettirilir. Mal satılmış ise
656 hesaba borç kaydedilerek kambiyo zararı olarak muhasebeleştirilir.
Bunların karşılığında yapılan transfer tutarı kadar 102 hesaba alacak kaydedilir.
200
3-Vesaik Mukabili İthalat İşlemlerinin
Vesaik mukabili ithalat işlemlerinde de ithalat ile ilgili
masraflar ve ithalat hesabından stok hesabına virman
kayıtları peşin ithalat bölümünde gösterdiği gibi
yapılmaktadır. Vesaik mukabili ithalat işlemlerinde
sadece ihracatçıya transfer maddesinde değişiklik
olmaktadır.
201
................................................/............................................
159 03 01 001 Mal Bedeli
102 BANKALAR
102 01 01 001 X Bankası
Mal Bedeli transferi
................................................./...............................................
Vesaik mukabili ithalat işlemlerinde ihracatçı firma tarafından mal sevk
edilir ve mal faturası ile diğer ilgili vesaiki banka aracılığı ile ithalatçı
firmaya gönderilir. İthalatçı firma fatura bedelini ihracatçı firmaya
transfer ederek bankadan mal ile ilgili vesaiki alarak fiili ithalatı
gerçekleştirir. Bu durumda yapılan transfer tutarı kadar 159 hesaba borç
kaydedilir., karşılığında aynı tutar kadar 102 hesaba alacak kaydedilir.
202
4-Kabul Kredili İthalat İşlemlerinin
Kabul kredili ithalat işlemlerinde de ithalat

ile ilgili masraflar ve ithalat hesabından stok
hesabından stok hesabına virman kayıtları
peşin ithalat bölümünde gösterildiği gibi
yapılmaktadır. Kabul kredili ithalat
işlemlerinde sadece ihracatçıya ödeme
maddesinde değişiklik olmaktadır.
203
................................................/...............................................
159 03 01 001 Mal Bedeli
321 BORÇ SENETLERİ
321 02 Yabancı Para Borç Senetleri
321 02 01 001 Alacaklı A
Poliçeye kabul verilmesi
................................................./..............................................
Kabul kredili ithalat işlemlerinde ihracatçı tarafından mallar sevk edilir
ve mallara ait vesaik ile beraber bir poliçe banka aracılığı ile
ithalatçıya gönderilir. İthalatçı firma poliçeye kabul şerhi koyarak
vesaiki bankadan alır ve malın fiili ithalatını gerçekleştirir. Bu
durumda poliçe tutarı kadar 159 hesaba borç kaydedilir, karşılığında
aynı tutara kadar 320 hesaba alacak kaydedilir.
204
321 BORÇ SENETLERİ
321 02 Yabancı Para Borç Senetleri
321 02 01 001 Alacaklı A
159 03
159 03 01
159 03 01 009
656 KAMİBYO ZARARLARI
656 02
656 02 01 0001
102 BANKALAR
Poliçe bedelinin transfer edilmesi
.............................................../...............................................
Poliçe vadesi geldiği zaman ithalatçı firma poliçe bedelini transfer eder. Bu
durumda 321 hesaba alacak bakiyesi kadar borç kaydedilir. Poliçe bedelinin
kayıt tarihindeki döviz satış kuru ile transfer tarihindeki döviz satış kuru
arasındaki fark mal stoklarda ise 159 hesaba borç kaydedilerek malın
maliyetine intikal ettirilir. Mal satılmış ise 656 hesaba borç kaydedilerek
kambiyo zararı olarak muhasebeleştirilir.
205
5-Akreditifli İthalat İşlemlerinin
Akreditif ithalat işlemlerinde de ithalat ile ilgili

masraflar ve ithalat hesabından stok hesabına
virman kayıtlarında peşin ithalat bölümünde
gösterildiği gibi yapılmaktadır. Akreditifli ithalat
işlemlerinde sadece ihracatçıya ödeme
maddesinde değişiklik olmaktadır.
206
159 03 01 X Bankası ........Ref.
159 03 01 001 Mal Bedeli
320 SATICILAR
320 03 Açılan Akreditifler
320 03 01 001 X Bankası No.Akreditifi
Akreditif bedelinin ödenmesi
.............................................../.................................................
İhracatçı firma tarafından akreditif açıldıktan sonra mallar sevk edilir. Ve akreditif şartlarda belirlenen vesaik hazırlanarak aracı bankaya ibraz edilir. Eğer akreditif sight ve
teyitli ise aracı banka tarafından ihracatçı firmaya mal bedeli hemen ödenir. Aracı banka yaptığı ödeme tutarı kadar nezdindeki amir bankanın hesabına borç kaydeder. Eğer
akreditif vadeli ise ihracatçı firmaya mal bedeli akreditifin vadesinde ödenir. İthalatçı firma akreditif bedelini sight akreditifte aracı bankanın borç kaydı geldiği zaman, vadeli
akreditifte ise akreditif vadesinde amin bankaya öder. Bu durumda 320 hesaba alacak bakiyesi kadar borç kaydedilir. Akreditifin açılış tarihindeki döviz satış kuru ile
akreditifin ödeme tarihindeki döviz satış kuru arasındaki fark mal stoklarda ise 159 hesaba borç kaydedilerek malın maliyetine intikal ettirilir. Mal satılmış ise 656 hesaba botrç
kaydedilerek kambiyo zararı olarak muhasebeleştirilir. Bunların karşılığında ödenen akreditif tutarı kadar 102 hesaba alacak kaydedilir.
................................................/.................................................
159 03 01 X Bankası ........Ref.
159 03 01 001 Mal Bedeli
320 SATICILAR
320 03 Açılan Akreditifler
320 03 01 001 X Bankası No.Akreditifi
Akreditif bedelinin ödenmesi
.............................................../.................................................
İhracatçı firma tarafından akreditif açıldıktan sonra mallar sevk edilir. Ve akreditif şartlarda belirlenen vesaik hazırlanarak aracı bankaya ibraz edilir. Eğer akreditif sight ve
teyitli ise aracı banka tarafından ihracatçı firmaya mal bedeli hemen ödenir. Aracı banka yaptığı ödeme tutarı kadar nezdindeki amir bankanın hesabına borç kaydeder. Eğer
akreditif vadeli ise ihracatçı firmaya mal bedeli akreditifin vadesinde ödenir. İthalatçı firma akreditif bedelini sight akreditifte aracı bankanın borç kaydı geldiği zaman, vadeli
akreditifte ise akreditif vadesinde amin bankaya öder. Bu durumda 320 hesaba alacak bakiyesi kadar borç kaydedilir. Akreditifin açılış tarihindeki döviz satış kuru ile
akreditifin ödeme tarihindeki döviz satış kuru arasındaki fark mal stoklarda ise 159 hesaba borç kaydedilerek malın maliyetine intikal ettirilir. Mal satılmış ise 656 hesaba botrç
kaydedilerek kambiyo zararı olarak muhasebeleştirilir. Bunların karşılığında ödenen akreditif tutarı kadar 102 hesaba alacak kaydedilir.
207
İHRAÇ KAYITLI TESLİMLER
Fatura muhteviyatı malların ihracatçıya teslim tarihini takip eden ay başından itibaren üç ay içinde ihraç edilmesi halinde,imalatçı tarafından beyan edilen ancak tecil edilen vergi terkin edilir, ihracatçı KDV ödemez.
208
• İhracatın gerçekleştiği dönemde Tecil
edilen vergi terkin edilmekte,Tecil
edilmeyen vergi için iade hakkı
doğmaktadır.
• İadenin yapılabilmesi için,ihracatın
gerçekleşmesi ve 84 No’lu Kdv Tebliğinde
belirtilen belgelerin vergi dairesine ibraz
edilmesi gerekmektedir.
209
İhraç Kayıtlı mal teslim etme hakkı olan mükellefler:
1. İmalatçılar
2. Dış Ticaret sermaye şirketlerine mal teslim edenler.
3. Geçici kabul ve dahilde işlem izin belgesi kapsamında
ithal edilen malların işlenerek ihracatçılara ihraç kaydıyla
teslimler.
210
4. Kdv İhracat istisnası izin belgesine sahip
mükelleflere imalatçılar tarafından yapılan
satışlar.(61 Kdv Tebliğ)
211
KDV’nin TERKİNİ VE/VEYA İADENİN ALINMASI:
• KDV iadesi, ihracı gerçekleşen kısma isabet eden tutar
kadar yapılır.
• KDV iadesi dilekçe ekinde gerekli belgeler sunulmak

suretiyle yerine getirilir.
• İhraç kayıtlı teslimden doğan iade hakkı;nakden veya

mahsuben almak yerine, ihracatın gerçekleştiği aya ait KDV
beyannamesinin
212
• 32’nci satırındaki önceki dönemden devren
gelen KDV’yi bu ihracat nedeniyle iade
edilebilir hale gelen ihraç kayıtlı teslim
KDV’si kadar yüksek göstermek (Önceki
dönemden gelen devir yoksa iade tutarını
32’nci satıra yazmak, yani devir göstermek)
suretiyle (indirim yoluyla) kullanılabilir.
213
• Bunun için sadece dilekçe verilerek bu
durumun vergi dairesine bildirilmesi ve
dilekçeye ihraç kayıtlı teslim faturasının
örneği ile bu faturadaki malın yurtdışına
çıktığını gösterir Gümrük Beyannamesi
aslının veya Noter yahut YMM tarafından
onaylanmış örneğinin eklenmesi yeterlidir.
214
• İhracat veya İhraç kayıtlı teslimden
kaynaklanan 4.000 YTL’e kadar olan nakit
iade talepleri,Teminat Mektubu, İnceleme
raporu veya YMM raporu aranmaksızın
yerine getirilir.
• 4.000 YTL’i aşan nakit iade taleplerinde,
aşan kısmı için Teminat Mektubu verilmesi
gerekmektedir.
215
• Verilen Teminat Mektubu,Vergi inceleme
raporu ile çözülür.Mükellef isterse dilekçe
vererek YMM raporu temin edeceğini
belirtip incelemeye sevk işlemini
önleyebilir ve teminatını YMM tasdik
raporu ile çözebilir.
216
NAKDEN VEYA MAHSUBEN
İADELERDE GEREKLİ BELGELER
• Gümrük Beyannamesi (Aslı veya Noter
Gümrük idaresi yada YMM onaylı örneği)
• İhraç kayıtlı teslimin gerçekleştiği döneme
ilişkin İndirilecek Kdv listesi.
• İhraç kaydıyla satışlara ilişkin fatura
fotokopileri veya listesi.
217
4. Bavul Ticareti kapsamında ihracat yapanlara
satış yapılması halinde, ihracatçıdan temin
edilen Bankalar veya Özel Finans kurumlarınca
düzenlenmiş DAB aslı veya ilgili kuruluşların
şubelerince onaylanmış örneği.
İade hakkı İndirim yoluyla kullanıldığı hallerde
ve terkin işlemlerinde İnd.Kdv Listesi aranmaz
218
Örnek Uygulama:
İşlem Bedeli 1.000 (İhc.kay.satış)
İşlem Bedeli 500 (Yurtiçi satış)
Hesaplanan Kdv %18 180 (İhc.Kay.)
Hesaplanan kdv %18 90 (Y.İçi Satış)
İndirilecek Kdv 100
Ödenmesi Gereken Kdv 170
Tecil Edilebilir Kdv 180
Tecil Edilecek Kdv 170 (Ödenmesi Gereken)
İadesi Gereken Kdv 10 (180-170)
219
1.İhraç kayıtlı mal teslimi muhasebe kaydı
------------------------------ /---------------------------
120.Alıcılar 1.000
192.Diğer Kdv.(Tecil Kdv) 180
601.Yurtdışı satışlar 1.000
391.Hesaplanan kdv 180
__________________/ ________________
220
2-Yurtiçi Satış Kaydı
------------------------/--------------------------
120.Alıcılar 590
600-Yurtiçi Satış 500
391-Hesaplanan Kdv 90
------------------------/--------------------------
221
3-Kdv Tahakkuku
------------------------/------------------------
391-Hesaplanan Kdv 270
191-İnd.Kdv 100
360-Öden.Vergi(Kdv) 170
------------------------/------------------------
222
4-Terkin Edilecek Kdv
----------------------/--------------------------
360-Öden.Vergi(Kdv) 170
392-Diğer Kdv 170
----------------------/--------------------------
223
5.İadenin Talep Edilmesi ve Terkin işlemi
--------------------------/---------------------------
136.Diğer Alacaklar ( Kdv) 10
392.Diğer Kdv(Terkin Edilecek kdv) 170
192.Diğer Kdv 180
(Tecil Edilebilir Kdv)
--------------------------/--------------------------
224
6.Kdv iadesinin alındığında muhasebe kaydı
--------------------------/--------------------------
102.Bankalar 10
136.Diğer Alacak.(İade kdv) 10
--------------------------/--------------------------
225
TEKSTİL VE KONFEKSİYON’DA
KDV SORUMLULUĞU VE İADE
• İmal edilecek mal ile ilgili ana hammadde başta
olmak üzere hammaddelerin tümü fason iş
yaptıranlar tarafından temin edilir.
• Fason işi yapanlar tarafından kullanılan her türlü
yardımcı madde ve malzemeler fason hizmet
bedeline dahil edilir.
• Fason iş yapanlar,başkalarına fason iş yaptırmaları
her iki fason iş bakımından tevkifat
uygulanmasına engel teşkil etmez.
226
• Fason hizmet bedeli üzerinden hesapla nan Kdv’nin 2/3’ü
Fason iş yaptıranlar tarafından Sorumlu sıfatıyla beyan
edilmek üzere tevkifata tabi tutulur,1/3’ü ise fason iş
yapanlar tarafından ödenir.
Örnek Uygulama:
İşlem bedeli 200.000
Hesaplanan Kdv 36.000
Kdv Tevkifatı 2/3 24.000
Tahsil Edilecek Tutar 212.000
Beyan Edilecek Kdv 1/3 12.000
227
• Fason İş yapan taraf-Muhasebe kaydı
120.Alıcılar 212.000
600.Yurtiçi Satışlar 200.000
391.Hesap.Kdv 12.000
• Fason iş yaptıran taraf-Muhasebe kaydı
730.Genel Üretim Gd 200.000
191.İnd.Kdv 36.000
320.Satıcılar 212.000
360.Öden.Vergi 24.000
228
• Fason iş yaptıranlar,tevkifat tutarını,teslim veya
hizmetin yapıldığı dönemde vergi sorumlularına
ait 2 No’lu Kdv beyanname si ile beyan edecekler
ve bu tutarı aynı dönemde 1 No’lu Kdv
beyannamesinde indirim konusu yapacaklardır.
• İndirim için tevkifat tutarının 2 No’lu beyanname
ile vergi dairesine beyan edilmesi yeterlidir,
ödenmemesi indirimi engellemez.
229
• Fason iş yaptıranlar,beyan edilen tevkifata
ait tahakkuk fişi ile verginin ödendiğine
dair vergi dairesi alındılarının kaşeli ve
imzalı fotokopilerini,beyannamenin
verildiği tarihi izleyen ayın ilk 10 günü
içinde satıcıya intikal ettireceklerdir.
230
Tevkifat Uygulamasından Doğan İadeler:
Açıklamalar:
• Fason iş yapanlar,bu işlem nedeniyle mahsuben
iade talebinde bulunabilirler, nakden iade
alamazlar.
• Mahsuben iade,Mükellefin kendi vergi ve SSK
borçlarına yapılır.
• İnceleme ve teminat aranılmadan iadede sınır
2.000 YTL.(92 No’lu Kdv tebliği)
231
• 2.000 YTL aşan mahsuben iade talepleri
YMM raporu,Vergi inceleme raporu veya
Teminat mektubu yolu ile de yerine
getirilebilir.(Teminat YMM veya Vergi
İnceleme raporu ile çözülür.)
232
Mahsup Talebi için Gerekli Belgeler:
1. Dönem Kdv beyannamesi
2. Mahsup dilekçesi
3. Tevkifat uygulanan işleme ait faturaların
onaylı örnekleri ve bu faturaların
dökümünü ihtiva eden firma yetkililerince
onaylanmış liste.
233
TÜRKİYEDE ALIŞVERİŞ YAPAN
TURİSTLERE KDV İADESİ
Kimler yararlanır:
1.Türkiye’de ikamet etmeyen yabancılar
2.T.C tabiyetinde olmakla birlikte yabancı ülkede
ikamet eden Türk vatandaşları
İstisna Kapsamında satış yapacak satıcılar
1.Gerçek usulde Kdv mükellefi olmaları
2.Vergi dairesinden İzin belgesi almaları
gerekir.
234
İstisna Kapsamına giren mallar:
Kişisel tüketim tutarını aşmayan her türlü
mal teslimleri.
Satış yapılabilecek asgari miktar:
92 No’lu Kdv tebliğinde 100 YTL
235
Satıcıların uyacakları esaslar
Satış yapılabilmesi için yabancı uyruklula
rın pasaportlarını,Türk uyrukluların ise
pasaport ile birlikte ikamet tezkeresini
görmeleri şarttır.
a.Normal Fatura ile mal satışı yapılması
1-4 nüsha fatura düzenlenecektir.
2-3 nüsha alıcıya verilecektir.
236
3-Düzenlenen faturaya alıcının pasaport nevi
ve numarası,varsa alıcının banka hesap
numarası yazılmalıdır.
Alıcıların uyması gereken esaslar
Malı,satın alma tarihinden itibaren 3 ay
içinde yurtdışına çıkarmaları şarttır.
Fatura ve varsa çekler gümrük görevlilerine
onaylatılır.
237
Verginin Alıcıya iade edilmesi:
1.Verginin Gümrükten çıkarken iadesi
2.Verginin Gümrük çıkışından sonra iadesi
3.Verginin elden iadesi
4.Verginin avans olarak iadesi
şeklinde yapılmaktadır.
238
HİZMET İTHALİNDE STOPAJ VE
KDV SORUMLULUĞU
Hizmet İthali(Tanım):
• Yurt dışında yerleşik kişi veya kuruluşların
Türkiye’ye bizzat gelerek veya çalışanla rını
göndererek Türkiye’de bir hizmeti icra etmesi
veya;
• Yurtdışında yapılmakla beraber,bu hizmet ten
Türkiye’de faydalanılmasıdır.
239
KDV SORUMLULUĞU
• Hizmet İthali ile ilgili Örnekler
1. Yurt dışından borç para alınması
2. Yabancı firmalara nakliye yaptırılması
3. Türkiye’deki bir proje ile ilgili olarak yurt
dışından mühendislik veya montaj hizmeti
alınması
240
KDV SORUMLULUĞU
4. Yurt dışından know-hov,marka kullanım
hakkı yahut sigorta,eğitim, sağlık,
danışmanlık,haberleşme,yazılım hizmeti
alınması
5. Yurt dışında fason iş,tamir,bakım
yaptırılması,mal veya personel
kiralanması gibi hizmetlerden Türkiye’de
yararlanılması.
241
KDV SORUMLULUĞU
Hizmet İthalinde Kdv sorumluluğu:
• KDV’nin konusuna giren ve vergiden
istisna edilmemiş olan bir hizmet ithal
edildiğinde,hizmeti ithal eden tarafından
hizmet bedeli üzerinden KDV hesaplanması
ve bu Kdv’nin 2 No’lu Kdv beyannamesi
ile beyan edilip ödenmesi gerekmektedir.
242
KDV SORUMLULUĞU
• Sorumlu sıfatıyla beyanın hiç yapılmadığı
nın veya eksik yapıldığının tespiti üzerine
bu vergilerin ikmalen veya re’sen tarhedil
mesi halinde de tarhedilen vergi aslı indirim
konusu yapılır.(49 Kdv Tebliği)
243
KDV SORUMLULUĞU
GELİR VEYA KURUMLAR VERGİSİ
STOPAJI SORUMLULUĞU
• Yurt dışında yerleşik kişi ve kurumlar,
Türkiye’de mukim gerçek ve tüzel kişilere
hizmet sunmak suretiyle elde ettiği gelirler
nedeniyle ve vergi anlaşmalarında aksine
hüküm olmaması şartıyla Türkiye’de Gelir
veya Kurumlar vergisine tabi tutulmaktadır.
244
KDV SORUMLULUĞU
Burada vergileme
• Yurt dışında mukim kurumlar için:
Yıllık beyanname verilmesi şeklinde,özel
beyanname verilmesi suretiyle ve genellikle de
stopaj yoluyla yapılmaktadır
• Yurt dışında mukim Gerçek kişiler için se:
Yıllık beyanname verilmesi şeklinde, münferit
beyanname verilmesi suretiyle ve genellikle de
stopaj yoluyla yapılmaktadır.
245
KDV SORUMLULUĞU
GVK’nun 94 maddesi kapsamında
yapılacak stopajın şartları:
a-Hizmeti sunan Yurt dışında mukim bir
gerçek kişi olmalıdır.
b-Yapılan hizmet niteliği itibariyle GVK’un
94 maddesi kapsamında tevkifat yapılacak
hizmetler arasında sayılmalıdır.
246
KDV SORUMLULUĞU
c-İlgili ülke ile çifte vergilendirmeyi önleme
anlaşması olmamalıdır veya vergi
anlaşmasında stopajı engelleyici bir hüküm
bulunmamalıdır.
KVK’un 30 maddesi kapsamında
yapılacak stopajın şartları
a-Hizmeti sunan Yurt dışında mukim bir
kurum olmalıdır.
247
KDV SORUMLULUĞU
b-Yapılan hizmetin niteliği itibariyle
KVK’nun 30 maddesi kapsamında tevkifata
tabi olması gerekir.
c-İlgili ülke ile çifte vergilendirmeyi önleme
anlaşması olmamalıdır veya vergi
anlaşmasında stopajı engelleyici bir hüküm
bulunmamalıdır.
248
KDV SORUMLULUĞU
GVK md.94 ile KVK md.30 kapsamında
yapılacak stopajlar arasındaki farklar:
• GVK 94 kapsamında yapılacak stopajı
sadece ilgili maddede sayılan Gerçek veya
Tüzel kişiler yaparlar.
• KVK 30 maddesi kapsamında stopaj
yapacak gerçek kişi veya kurumlar ise
sayılmamıştır.
249
KDV SORUMLULUĞU
Stopaj Yapılmayacak Ödemeler:
Yurt dışında mukim kişi veya kuruluşlara
yapılan
1. Her nevi komisyon ödemeleri
2. Yurt dışında yapılan ilan veya reklam bedeli
ödemeleri.
3. Yurt dışında gerçekleşen taşıma bedeli
ödemeleri.
250
KDV SORUMLULUĞU
4. Sigorta primi ödemeleri
5. Yurt dışında yaptırılan fason iş bedeli
ödemeleri.
6. Gözetim bedeli ödemeleri.
7. Yurt dışı seyahatlerde ortaya çıkan
ödemeler.(Otel,lokanta,ulaşım,haberleşme
vs)
251
KDV SORUMLULUĞU
8. Fuar katılım ücreti ödemeleri
9. Uydu kirası ödemeleri.
Bu sayılan ödemeler Ticari nitelikli
olduklarından stopaj kapsamına girmezler
252
KDV SORUMLULUĞU
Stopaj Yapılacak Ödemeler:
1. Elemanların ücretleri.(Yabancı bir
kuruluşun elemanının Türkiye’deki bir
firmanın Personeli veya Yöneticisi olarak
çalışması nedeniyle söz konusu yabancı
kuruluşa yapılan ödeme ücret
niteliğindedir ve KVK’ un 30 maddesi
uyarınca stopaja tabidir.)
253
KDV SORUMLULUĞU
2. Mühendislik,montaj,danışmanlık,eğitim
hizmeti,özel yazılım yaptırılması,tercüme
yaptırılması gibi Serbest Meslek hizmeti
niteliğindeki hizmet bedelleri.
3. Kiralama hizmeti karşılığında yapılan
ödemeler.(Finansal kira veya normal kira)
254
KDV SORUMLULUĞU
4. Borç verme,mevduat ve benzeri
fonlamalar karşılığında ödenen faizler.
5. Telif,İmtiyaz,Ticaret Unvanı,Marka,Know
How,ve benzeri Gayrimaddi haklar için

ödenen bedeller veya kiralar.
255
KUR FARKLARININ KDV
KARŞISINDAKİ DURUMU
• Mal ve hizmet satışlarında bedelin döviz cinsinden
veya dövize endekslenerek belirlendiği
durumlarda,dövizin vergiyi doğuran olayın
meydana geldiği andaki TC M.B döviz alış kuru
üzerinden YTL’ye çevrilmesi gerekir.
• Bedelin döviz cinsinden veya dövize
endekslenerek belirlendiği bu gibi durumlarda,geç
ödeme vb. nedenlerle
256
KUR FARKLARININ KDV
vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarihten
sonra satıcı lehine ortaya çıkan kur farklarının
KDV’e tabi olup olmayacağı hususu tartışmalıdır.
VERGİ İDARESİ GÖRÜŞÜ:
• Uluslar arası ihaleler ile Kamu ihalelerinde
bedelin geç ödenmesi nedeniyle ortaya çıkan kur
farkları KDV’e tabi değildir.
(Özelge 4.8.97/32761)
257
KUR FARKLARININ KDV
• Dövizle yapılan diğer mal ve hizmet satışlarında
ortaya çıkan kur farklarının vade farkı (Kdv 24/c)
olarak KDV ’ne tabidir.(Özelge 9.6.995/31729)
• Bedelin yabancı paraya endekslenmesi nedeniyle
teslim tarihindeki bedel ile ödeme tarihindeki
bedel arasında ortaya çıkacak vade farkı
mahiyetindeki kur farkları matraha dahil olacak ve
bu tutar için de KDV hesaplanacaktır.
(Özelge 19.4.95/21436)
258
KUR FARKLARININ KDV
DANIŞTAYIN GÖRÜŞÜ:
• Kur farkları KDV md.4 kapsamında müstakil bir
hizmetin karşılığı olarak kabul edilmeyeceği,
• KDV md.24/c maddesinde düzenlenen vade farkı
ile aynı anlama gelmediği ve kanun koyucunun kur
farklarının KDV ’ne tabi olmasını amaçlamadığı,bu
nedenle kur farklarının Kdv’e tabi olmadığı,
Şeklindedir (9 daire 26.5.2004 E-2001/2624,
K/2004/3556)
259
KAMBİYO MEVZUATINDA YAPILAN
DEĞİŞİKLİKLER
Bilindiği gibi 1567 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Kanun
uyarınca, Bakanlar Kurulu Türk parasının kıymetinin korunması konusunda
kararlar almaya yetkilidir. Bakanlar Kurulu bu yetkisine istinaden Türk Parası
Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararı yayımlanmıştır. Uygulama
esasları ise bu Karara ilişkin Tebliğler ile belirlenmektedir.
Söz konusu mevzuatta bugünlerde aşağıda belirtilen iki değişiklik

yapılmış bulunmaktadır.
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda 2006 11472
sayılı karar (RG.30.12.2006 – 26392) ile bazı değişiklikler yapılmıştır. Karar
30.12.2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
- 32 Sayılı Karara ilişkin 2007 – 32 33 tebliğ (RG.09.02.2007 – 26429) ile 91-
325 sayılı Tebliğ ve yurt dışı müteahhitlik hizmetlerine ilişkin 96 – 32/16
sayılı Tebliğ yürürlükten kaldırılarak, bunların yerine 2007 – 32/33 sayılı
Tebliğ ile belirlenen yeni esaslar geçerli kılınmıştır. Birçok konuda eski
düzenlemeleri esas alan bu Tebliğ 09.02.2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
260
DEĞİŞİKLİKLER
1. 2006 /11472 SAYILI KARARA İLE YAPILAN
DEĞİŞİKLİKLER
2006 / 11472 sayılı Karar ile ile 32 sayılı Kararın bazı maddelerinde
değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişiklikler aşağıda kısaca
açıklanmıştır.
1.1. Aracı Kurumların Döviz Alım ve Satımına İlişkin Hükümler
32 Sayılı Karar Eklenmiştir.
1.2. Türkiye’ye Gelecek Yabancı Sermaye:
Kararın ‘Türkiye ‘ye gelecek yabancı sermaye’ başlıklı maddesi ilgili
mevzuata referans suretiyle yeniden düzenlenmiştir. Esasa ilişkin
değişiklik yoktur.
261
DEĞİŞİKLİKLER
1.3.Yurt Dışına 5 Milyon ABD Doları Döviz ve Türk Lirasını
Aşan Sermaye İhracatında İzin Gereği Kaldırılmıştır.
1.4. Kişiler Sermaye Hareketleri Düzenlenmiştir.
1.5. Menkul Kıymetlerle İlgili Bankalar ve Aracı Kurumların

Bilgi Verme Yükümlülüğü Kaldırılmıştır.
1.6. Dışarıda Yerleşik Kişilerin Gayrimenkul Alımlarına İlişkin

Tapu ve Kadastro Müdürlüğü ile Bankaların Bilgi Verme
Yükümlülüğü Kaldırılmıştır.
1.7. Yabancı Para Üzerinden Taşınmaz Rehni.

262
DEĞİŞİKLİKLER
2.TÜRK PARASI KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDA 32
SAYILI KARAR İLİŞKİN 2007 – 32/33 SAYILI TEBLİĞ
İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
2.1. Irak ‘a Gerçekleştirilen ve Tutarı 100.000 ABD Dolarına Kadar
Olan İhracat veya Transit Ticarete İlişkin Efektiflerde Beyan
Yükümlülüğü Aranmayacaktır.
91 – 32/5 sayılı Tebliğin 15/g maddesinde, Irak ‘a gerçekleştirilen ve
tutarı 100.000 ABD Doları veya eşitine kadar olan İhracat veya transit
ticarete ilişkin mal bedellerini oluşturan efektiflerde 31.12.2006 tarihine
kadar beyan yükümlülüğü aranmayacağı öngörülmüştü. 2007-32/33
sayılı Tebliğ ’in 7/5 nci maddesi ile söz konusu süre 31.12.2007 olarak
değiştirilmiştir. Buna göre Irak ‘a gerçekleştirilen ve tutarı 100.000
ABD Doları veya eşitine kadar olan ihracat veya transit ticarete ilişkin
mal bedellerini oluşturan efektiflerde 31.12.2007 tarihine kadar beyan
263
yükümlülüğü aranmayacaktır.
DEĞİŞİKLİKLER
2.2. İhraç Bedellerinin Yurda Getirilmesine İlişkin Genel
Sürelerde Değişiklik Yoktur. Kitap, Gazete, Mecmua ve Pul
İhracatında Dövizi 365 Gün İçinde Yurda Getirme İmkanı
Kaldırılmıştır.
2.3. İhracat İşlemlerinde Sorumluluk.

Eskiden olduğu gibi ihraç edilen malların bedellerinin süresinde
yurda getirilerek, bankalara satılmasından ve ihracat hesabının
süresinde kapatılmasından ihracatçılar sorumludur.
264
DEĞİŞİKLİKLER
2.4.İthalat Taahhüt Hesaplarının Takibi Yapılmayacaktır.

91 – 32/5 sayılı Tebliğ uyarınca bedeli fiili ithalden önce ödenen
veya ödeneceği taahhüt edilen ithalata ilişkin hesapların ödeme
tarihini izleyen 183 gün içinde kapatılması zorunlu bulunmaktaydı.
Aracı bankalar bu taahhüdün yerine getirip getirilmediğini kontrol
etmekte görevlendirilmişti. 2007 – 32/33 sayılı Tebliğin 15 inci
maddesinin 2 nci fıkrasında, ithalat taahhüt hesaplarının takibinin
yapılmayacağı hükme bağlanmak suretiyle ithalatta kambiyo takibi
uygulaması kaldırılmıştır. İhracat taahhütlerinin takibi ise eskisi gibi
devam etmektedir.
265
DEĞİŞİKLİKLER
2.5. Yurt Dışına İhraç Edilen Sermayenin Bildirim
Yükümlülüğü:
2007 – 32/33 sayılı Tebliğin 18 inci maddesi ile, Türkiye de
yerleşik kişilere, yurt dışında şirket kurmak, mevcut şirketlere
ortak olmak veya açmak için yaptıkları ilk nakdi ve/veya ayni
sermaye ihracatını ü. Ay içerisinde Müsteşarlığa bildirme
yükümlülüğü getirilmiştir. Bildirim Müsteşarlığın internet
sitesinde (ve Tebliğin 1 no ‘lu ekinde) yer alan bilgi formu ile
yapılacaktır.
266
DEĞİŞİKLİKLER
2.6. Bankaların Aracılığı Olmaksızın Kullanılabilecek Krediler.
2.7.Yurt Dışı Müteahhitlik Hizmetleri:

Yurt dışı müteahhitlik hizmetlerine ilişkin esaslar daha önce 96-32/16
sayılı Tebliğ ile düzenlenmişti. 2007 – 32/33 sayılı Tebliğ ile söz
konusu Tebliğ yürürlükten kaldırılmış olup, bu tebliğin 22 nci
maddesinde Hazine Müsteşarlığı ‘nın yurt dışı müteahhitlik
hizmetlerinin ülke yararına geliştirilmesi ve desteklenmesi amacıyla
ilgili kamu ve özel kuruluşlardan bilgi toplanması ile bunlar
arasındaki bilgi paylaşımı ve koordinasyona katkıda bulunmak için
gerekli tedbirleri almaya yetkili olduğu belirtilmiştir.
267
DEĞİŞİKLİKLER
2.8.Kişisel Sermaye Hareketleri:

2007 – 32/33 sayılı Tebliğin 21 inci maddeye göre, kişisel borçlar,
armağan, hediye, bağış, çeyiz, gelin veya güveyin karşı tarafa
verdiği para, miras, veraset veya kalan mal, göçmen işçilerin kendi
ülkesindeki borçlarının tasfiyesine yönelik ödemeler ve
göçmenlerin varlıkları kişisel sermaye hareketleri kapsamında
değerlendirecektir.
268
SERBEST BÖLGELER
3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanununda 08.02.2004 tarihli 5084 sayılı Kanun ile
yapılan değişiklik sonrası aşağıdaki tablo oluşmuştur.
06.02.04 TARİHİNDEN 06.02.04 TARİHİNDEN

ÖNCE RUHSAT ALAN SONRA RUHSAT ALAN
FİRMALAR FİRMALAR
GELİR ve KURUMLAR Lisans süresince Sadece imalatçılar

VERGİSİ İSTİSNASI devam edecek yararlanacak(Türkiye’
nin AB üyeliğine kadar)
GÜMRÜK VERGİSİ VE Devam edecek Devam edecek

KDV İSTİSNASI
ÇALIŞANLARIN GELİR 31.12.08’den sonra Yok

VERGİSİ İSTİSNASI kaldırılacak
269
DAMGA VERGİSİ 31.12.08’den sonra Yok
RESİM HARİÇ kaldırılacak
İSTİSNASI
MALİYE Var Var

BAKANLIĞININ
KONTROLÜ
VERGİ Verilecek Verilecek

BEYANNAMELERİ
(Gelir,Kurumlar,
Geçici,Muhtasar)
270
06.02.2004 tarihine kadar (bu tarih dahil) serbest bölgelerde faaliyette
bulunmak üzere faaliyet ruhsatı almış mükelleflerin, ruhsatlarında
belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere bölgelerde gerçekleştirdikleri
faaliyetler dolayısıyla elde ettikleri kazançlar gelir veya kurumlar
vergisinden müstesnadır.
İstisna, sadece faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak

üzere serbest bölgelerde yürütülen faaliyetlerden elde edilen
kazançlara ilişkindir.
Mükelleflerin, bölgeler dışında yürüttükleri faaliyetlerden elde ettikleri

kazançlar istisna kapsamında değildir.
271
Sözü edilen istisna serbest bölgelerde elde edilmiş olsa dahi faiz, repo ve
benzeri faaliyet dışı gelirlere teşmil edilebilmesi mümkün değildir.Bununla
birlikte, serbest bölgelerde yürütülen faaliyetlerden doğan alacaklara ilişkin
kur farkı ve vade farkı gelirleri istisna kapsamında değerlendirilecektir.
Mükelleflerin serbest bölgelerdeki faaliyetlerinden elde ettikleri hasılattan

bu faaliyetlere ilişkin olarak yapılan giderlerin düşülmesi sonucu bulunacak
kazanç, gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır.
Serbest bölgelerde yürütülen ve istisna kapsamına giren faaliyetlerin zararla

sonuçlanması halinde; bu zararların, diğer faaliyetlerden elde edilen
kazançlardan indirilmesi mümkün bulunmadığı gibi ertesi yıla devredilmesi
de mümkün değildir.
272
Müşterek genel giderler, merkezde ve şubede oluşan
maliyetlerin toplam maliyetler içindeki oranı dikkate
alınarak dağıtılacaktır.
Hem serbest bölgelerde hem de serbest bölge dışındaki

faaliyetlerde kullanılan amortismana tabi iktisadi
kıymetlerin amortismanları, esas itibariyle her bir işte
kullandıkları gün sayısı dikkate alınarak dağıtılması
gerekmektedir.
273
Kazanç istisnası, serbest bölgelerde faaliyet gösteren
mükelleflerin faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile
sınırlı olduğundan, istisna uygulamasında süre
mükelleflerin faaliyet ruhsatlarında belirtilen sürenin son
günü (son gün dahil) bitecektir.
274
06.02.2004 tarihine kadar faaliyet ruhsatı almış
mükelleflerin serbest bölgelerde istihdam ettikleri
personele ödedikleri ücretler, 31.12.2008 tarihine
kadar gelir vergisinden müstesnadır.
Bölgelerde faaliyet gösteren mükelleflerin 06.02.2004

tarihine kadar alınmış faaliyet ruhsatlarımda belirtilen
süre;
275
31.12.2008 tarihinden daha önceki bir tarihte sona
eriyorsa ücretlerde gelir vergisi istisnası faaliyet
ruhsatlarında yer alan sürenin bitiş tarihine kadar,
31.12.2008 tarihinden sonraki bir tarihte sona eriyorsa

ücretlerde gelir vergisi istisnası 31.12.2008 tarihine
kadar uygulanacaktır.
276
Serbest bölgelerde imalat faaliyetinde bulunan
mükelleflerin bölgelerde imal ettikleri ürünlerin
satışından elde ettikleri kazançları, Türkiye’nin Avrupa
Birliğine tam üyeliğinin gerçekleştiği tarihi içeren yıllık
vergileme döneminin sonuna kadar gelir veya kurumlar
vergisinden müstesnadır.
Bu istisnadan, bölgede yeni faaliyete geçen mükellefler

ile faaliyet ruhsatlarında yer alan sürenin dolmasıyla
normal vergileme rejimine tabi olacak mükellefler
yararlanacaktır.
277
Ancak;
- Üretim dışı faaliyetlerden,
- Serbest bölge dışında üretilen malların satışından,
- Faaliyet ruhsatında belirtilen alan dışında üretilen
malların satışından,
- Serbest bölgede veya serbest bölge dışında fason
olarak imal ettirilen ürünlerin satışından, elde edilen
kazançlar istisna kapsamında değerlendirilmeyecektir.
278
Mükelleflerin imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri
kazançların gelir veya kurumlar vergisinden müstesna
tutulabilmesi için;
- Bölgelerde ‘imalat’ faaliyetinde bulunmak üzere almış
oldukları ruhsatın bir örneğini,
- Sanayi sicil belgesi ve kapasite raporunun bir örneğini,
- İmalat faaliyetinde kullanılacak araç parkını gösteren bir
listeyi,yeni mükellefiyet tesis ettirenler mükellefiyet tesisinde,
durum değişikliklerinde ise değişikliği müteakip verecekleri ilk
geçici vergi beyannamesi ekinde,ilgili vergi dairesine vermeleri
gerekmektedir.
279
İstisna uygulaması açısından, imalat faaliyetinin serbest bölgede
yapılması gerekmekte olup imalatın belli safhalarında dışarıdan
fason hizmet satın alınması istisna uygulamasına engel teşkil
etmemektedir.
Ancak;
- Fason imalatın sadece, sanayi sicil belgesi veya faaliyet
ruhsatında yazılı üretim kapsamında yaptırılması,
- Söz konusu istisna serbest bölgelerde yapılan imalata tanınmış
olduğundan imalatın fason imalattan çok işletmenin kendi
imalatından oluşması,
- İmalat faaliyetleriyle ilgili olarak istisnadan yararlanacak
kazanç tutarının fiili kapasite kullanımı ile sınırlı olması,
- İş riskinin ve organizasyonunun üstlenilmesi,
-Hammadde ve yardımcı maddelerin temin edilmesi,
gerekmektedir
280
Serbest bölgede imalat faaliyetinde bulunan bir mükellefin
ticaretle de uğraşması durumunda,ticari faaliyetlerden elde
edilen kazançlar ise istisna kapsamında
değerlendirilmeyecektir.
Serbest bölgelerde faaliyette bulunan gelir veya kurumlar

vergisi mükelleflerinin,06.02.2004 tarihinden sonra Gelir
Vergisi Kanununun 24 üncü maddesi kapsamına giren
ödemeler üzerinden tevkif ettikleri vergileri, bağlı
bulundukları vergi dairesine mükellefiyet tesis ettirerek
sorumlu sıfatıyla beyan edip ödemeleri gerekmektedir.
281
Örneğin, serbest bölgede faaliyet gösteren bir
işletmenin yurtdışında mukim yabancı bir firmadan
gayri maddi hakkın kiralanması veya satın alınması
dolayısıyla bu yabancı firmaya yapacağı ödemeler ile
avukatlık hizmeti dolayısıyla avukatına yapacağı
serbest meslek ödemeleri üzerinden anılan maddeler
uyarınca tevkifat yapılacaktır.
282
Serbest bölgelerde faaliyette bulunan kurumlar vergisi
mükelleflerinin, bu bölgelerde elde ettikleri kazançları
dağıtmaları halinde, dağıtılan kar payları üzerinden gelir vergisi
tevkifatı yapmaları gerekir.
Banka veya diğer finans kurumlarında bulunan mevduat

hesaplarına tahakkuk ettirilen faizler ile repo kazançları
üzerinden,06.02.2004 tarihinden itibaren Gelir Vergisi
Kanununun 94 üncü veya Kurumlar Vergisi Kanununun 30
uncu maddeleri uyarınca vergi tevkifatı yapılması
gerekmektedir.
283
Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi uyarınca vergi
tevkifatı yapmaya mecbur olanların, bir ay içinde yaptıkları
ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri karlar ve iratlar ile bunlardan
kestikleri vergileri ertesi ayın yirmisine kadar beyan etmeleri
gerekmektedir.
Ancak, istisna uygulanması veya diğer nedenlerle tevkif edilen bir verginin
olmaması durumunda muhtasar beyanname verilmesine gerek bulunmamaktadır.
Vergi Usul Kanunu hükümleri çerçevesinde defter tutulması, belge ve kayıt

düzenine uyulması gerekmektedir. Mükelleflerin kayıtlarını istisna kapsamında
olan ve olmayan kazançlar olarak ayrı ayrı tespitine imkan verecek şekilde
tutmaları şarttır.
284
06.02.2004 tarihinde önce faaliyet ruhsatı almış gelir veya kurumlar
vergisi mükelleflerince, bu tarihten sonra serbest bölgelerdeki
faaliyetlerden elde edilen kazançların genel hükümler çerçevesinde
beyan edilmesi gerekmektedir.
Bölgede faaliyet gösteren gelir veya kurumlar vergisi

mükelleflerinin 06.02.2004 tarihinden sonra geçici vergi
yükümlülüklerini de genel esaslar çerçevesinde yerine getirmeleri
gerekmektedir.İstisna kazançlar, beyannamenin ‘Zarar Olsa Dahi
İndirilecek İstisnalar’ satırında gösterilecektir.
285
3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun 8.maddesine göre
serbest bölgelerden Türkiye’ye mal sevkiyatı ithalat, Türkiye’den
bu bölgelere mal sevkiyatı ise ihracat rejimine tabi
olacaktır.Dolayısıyla ülkeye bu bölgelerden mal girişlerinde;
KDV, varsa telafi edici gümrük vergileri gümrük beyannamesi ile
birlikte hesaplanarak ilgili gümrük idaresine makbuz karşılığı
ödenecektir.Aynı şekilde %05 oranında ülkeye girişlerde ithalat
bedeli üzerinden serbest bölgeleri geliştirme fonu hesaplanıp
yine ilgili gümrük idaresince tahsil edilecektir.
286
Türkiye’den bu bölgelere mal sevkiyatlarında ise diğer
ülkelere yapılan ihracatlarda uygulanan prosedür
aynen uygulanacaktır.Dolayısıyla ihracat istisnası
nedeniyle KDV hesaplanmayacak, ihracatı yapılan mal
nedeniyle yüklenilip de indirim yoluyla telafi
edilemeyen KDV tutarı nakden yada mahsuben iade
olarak talep edilebilecektir.
Merkezden şubeye mal gönderimi herhangi bir

ülkedeki firmaya mal gönderilmesi gibi olup, şubeden
merkeze mal ithalatı da başka bir ülkeden mal
ithalatındaki usul ve esaslara aynen tabidir.
287
Serbest bölgelere yurtdışından (başka
ülkelerden) mal sevkiyatları ile serbest bölgeler
arası mal teslimlerinde dış ticaret rejimi
uygulanmamaktadır.
Yani bu durumda ne ihracat ne de ithalat işlemi

söz konusu değildir.Aynı şekilde değeri 500
ABD Doları’nın altında olan Türkiye mahreçli
mallar da isteğe bağlı olarak ihracat rejimine
tabi tutulmayabilmektedir.
288
TEŞEKKÜR EDERİM.
289

Dis Ticarette Teslim Şekiller

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dis Ticarette Teslim Şekiller

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ

YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR

Serbest bölgeler,bir ülkenin ulusal egemenlik

Dış ticaret politikası,kotalar,kısıtlayıcı tarifeler,ithalat

Dış ticaret politikası,serbest dış ticaret politikası ve

1.Serbest Dış Ticaret Politikası

2.Koruyucu Dış Ticaret Politikası

4)Dış Ödemeler Bilançosu

Dış ödemeler bilançosu çift kayıtlı

Otonom işlemler,doğuş nedeni

Dış ödemeler bilançosunun otonom

B) İncertain Kur (Belirsiz Kur) : Yabancı ülke para değerinin

1) TİCARİ İŞLETMEDE TESLİM (EXW)

2) TAŞIYICI YA TESLİM (FCA)

3) GEMİ DOĞRULTUSUNDA TESLİM (FAS)

CFR terimi satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi

6) MAL BEDELİ,SİGORTA VE NAVLUN (CIF)

7) TAŞIMA ÜCRETİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM (CPT)

Malın yitik veya hasarına ait rizikolarla birlikte taşıyıcıya

8) TAŞIMA ÜCRETİ VE SİGORTA ÖDENMİŞ OLARAK

Bu terim ile satıcı “CPT” deki yükümlülüklerine aynen sahiptir

Satıcı,sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder.Anılan

Bu terim,satıcının teslim yükümlülüğünün

10) GEMİDE TESLİM (DES)

Satıcı,malların o noktaya kadar taşınmasıyla ilgili

Söz konusu terim yalnızca deniz yada iç su taşımacılığında

12) GÜMRÜK RESMİ ÖDENMEMİŞ OLARAK

Satıcı,malların o noktaya kadar taşınması ve gümrük

Satıcı,malların o noktaya kadar taşınması ithal

Uluslararası ticarette kullanılan ödeme şekilleri şunlardır;

Peşin ödeme ihracatçı açısından en ideal ödeme

1)Havale Şeklinde Ödeme

Kendi ülkesindeki para cinsinden mal bedelini

1- Alıcı firma kendi bankasına mal bedeli ile ilgili ödemeyi

1- Satıcı firma malları alıcı firmaya gönderir,

Bu ödeme şeklinde ihracatçı malları sevk etmekte ve mallar

1- Satıcı firma mallar ile ilgili yükleme işlemini tamamlar,

D) KABUL KREDİLİ ÖDEME

İhracatçı tarafından keşide edilen poliçe ithalatçı ve ihracatçı

- İthalatçı tarafından kabul edilir.

Bu ödeme şeklinde ihracatçının tahsilat için poliçe vadesini

Kabul kredili ödeme şekli mal mukabili,vesaik mukabili ve

1- Satıcı firma mallar ile ilgili yükleme işlemini tamamlar,

Akreditif hem ihracatçıyı hem de ithalatçıyı

Akreditifler ile ilgili uygulama esasları Milletlerarası Ticaret

Akreditif lehdarının aracı bankaya verdiği vesaik,aracı banka

İhracatçı akreditifi açan bankanın itibarını yetersiz bulduğu

Akreditif bedelinin amir banka tarafından ödenmediğinde

Ancak cayılamaz olduğunun akreditifte belirtilmesi

Gayri kabili rücu (cayılamaz) bir akreditif,açılışı yahut teyidi

Cayılabilir akreditifte,bankayla lehdar arasında hukuken

5) Bir Defa Kullanılmakla Hükmünü Kaybedip

Bu tür akreditiflere genellikle ilk lehdarın malın üreticisi

İbrazında ödemeli akreditifte ithalatçı ödemeyi bankası ile

d) Red Clause Akreditif

e)Green Clause Akreditif

A-İHRACAT ŞEKİLLERİ VE ESASLARI

2-Kayda bağlı ihracat: Kayda bağlı ihracat listesinde yer

Kayda bağlı ihracatta ihracatçılar gümrük beyannamesi ile

İhracatçı birliklerince kayıt meşruhatı düşülerek onaylanmış

3.İthal edilmiş malların ihracı

Kredili ihracat süresi tüketim mallarında iki yıl yatırım

Kredili ihracat taleplerinin uygun görülmesi halinde