TRK SANAL HAVA KUVVETLER KOMUTANLII ETM DOKMANI

FALCON BMS 4.32 ISI GDML FZELER AIM-9 SIDEWINDER IRIS-T FUZE ATIS VE KACINMA TAKTIKLERI

[NORTH]

Bu eitim dokman zerinde yer alan her trl bilgi, belge, fotoraf, izim ve anlatmn tarafmca hazrlandn ve bu dokman zerindeki tm haklarn Trk Sanal Hava Kuvvetleri Komutanlna ait olduunu taahht ederim. Personelin smi ve Rumuzu: Hakan Reis / NORTH

indekiler A. ISI GDML FZELER HAKKINDA GENEL BLG

Is Gdml Fzeler Hakknda Genel Bilgi...1

B.

AIM-9 SIDEWINDER/IRIS-T ATIS VE KACINMA TAKTIKLERI

AIM-9NP Fze zellikleri/SMS sayfas/HUD sembolojisi/Uyar-ikaz sesleri..2-3 AIM-9LM Fze zellikleri/SMS sayfas/HUD sembolojisi/Uyar-ikaz sesleri.4-5-6 AIM-9X Fze zellikleri /HUD sembolojisi/HMCS kombinasyonu... 7-8-9 IRIS-T Fze zellikleri/SMS sayfas/HUD sembolojisi/Uyar-ikaz sesleri10

Sidewinder Ve ris Fzelerinden Kanma Taktikleri..10

Is Gdml Fzeler Hakknda Genel Bilgi

Is gdml fzeler yakn hava angajmannda ska kullanlan manevra kabiliyetleri yksek ksa mesafede keskin dnler yapabilen fzelerdir. Is gdml fzeler yaplar bakmndan ikiye ayrlr bunlar rear-aspect ve all-aspecttir. Rear-aspect fzelerin baar ans hedef uan at yapan uaa gre pozisyonuna bal olarak deikenlik gsterir. All-aspect fzeler ise hedef uan at yapan uaa gre pozisyonuna bakmakszn hedef uan motorunun yayd kzltesi sinyalleri takip eder ve hedefi vurur. Yani daha anlalr biimde all-aspect fzelerde hedef uan burnunun direk bize bakmas, bizden direkt olarak uzaklamas yada bize gre seviyesi fze iin nemli deildir all-aspect fzelerin bunu tolere edip hedefe ynelecek sistemleri bulunmaktadr. Is gdml fzelerin hedef bulmas srasnda deiik kilitleme yntemleri bulunmaktadr. Hava hava angajmanlarda kullanlan radar modlar kendi iinde ikiye ayrlr, gr tesi ad verilen BVR(beyond visual) modlardan olan CRM ve gr dahilinde kilitleme yapan ACM. Biz sidewinder ve iris at eitimi erevesinde yeri geldiinde ACM ile ilgileneceiz nk konumuz olan fzeler dogfight ve yakn angajman durumunda ie yarayan fzelerdir kald ki sidewinderlarn ACM olmakszn kendine has at prosedrleri de vardr. Is gdml fzelerin HUDda kendine ait sembolojisini de bu eitimde greceiz. Sidewinderlarn AIM-120 amraamda olduu gibi kendi radarlar yoktur bu yzden s arayan balklarn harekete geirecek uak motoru tarz bir s referans noktas bulmadklar srece kilitlenmezler ve yaplan atlar baarl olmaz. Yakn angajmanda sidewinder ve iris

snf fzelerin ksa mesafede yksek manevra kabiliyetine sahiptir o yzden amraamn yapamayaca ksa mesafede manevralar s gdml fzeler yapabilir. Fakat s gdml fzelerin baarl olmas iin doru ekilde atlmas gerekir.

AIM-9NP Fze zellikleri/SMS sayfas/HUD sembolojisi/Uyar-ikaz sesleri

AIM-9NP fzesi tipik bir rear-aspect fzedir. Bu tip fzelerde hedef uan at yapan uaa gre durumu ok nemlidir bunu gz nnde bulundurarak at yaplmas nemlidir. Mhimmatn zellikleri ok sadedir sadece kzltesi odaklar takip eden bir bal ve patlayc ksm bulunur. HUD sembolojisi ve atna gelince;

ncelikle master armn ak olduu ve A-A modda olduumuzdan emin olalm. Daha sonra ilgili mhimmat seip Heads Up Display(HUD) a baktmzda normal grmze eklenen sadece bir daire ve baklava dilimi grmekteyiz HUD grntmz bu haldeyken yani ortadaki daire iin hibir s oda yokken hibir ses duymayz ua bu yuvarlak iine getirdiimizde aralkl biplemeler balar daha sonra bipleme daha sk hale gelir bu sre ierisinde ua daire iinde tutmak asl amatr birlemeler srekli hale geldiinde sidewinder iin nemli bir dier olay cage-uncage olaydr srekli biplemeyi duyduumuz an klavyeden U tuuna basarak hedefe cage iine alrz ve ortadaki baklava dilimi hedef ua takip eder bu srada sinyal sesi de srekli hale gelir eer pozisyonumuz uygunsa at yapld anda fze hedefin motorunun yayd kzltesi izi takip ederek ua vurur. Bu hedefleme hibir radar modu destei olmadan yaplan attr ok yakn angajmanlarda ok keskin dnler olabileceinden ACM gibi radar modlarndan destek alnarakta hedefleme yaplabilir bu durumda tarama

asna giren uaa otomatik kilit atlr pilota kalan tek i ayn ekilde sinyal sesinin srekli hale gelmesini beklemek hedefe cage atp mhimmat yollamaktr. Bu sinyal seslerinin hangi koullarda duyulacana gelince s gdml fzelerde hedef uak HUDdaki daire iine 2-3 mil uzaktayken girse bile hibir sinyal sesi almayz daha nce de belirttiim gibi bu mhimmatlar yakn angayman iindir 2-3 mil altnda rnein 1,5 mil mesafede ua HUD iindeki yuvarlaa denk getirirseniz sinyal sesini duymaya balarsnz duyacanz bipleme ok sk aralklarla duyulmadan asla cage atmayzn bu durumda mhimmat hedefe ynelmez.

Yukardaki resimde cage atlm hedef grlmektedir, baklava dilimi ua takip etmektedir. imdi gelelim rear-aspect fzelerin atnda dikkat etmemiz gereken, hedef uan at yapan uaa gre pozisyonu ne olmaldr hususuna. AIM-9NP sadece uan motorundan yaylan egzoz ssna odaklanarak hedefine ynelir. Bu yzden uan burnunun bize bakt head-on angajmanlarda at yapldnda, kafas karp kendine baka bir hedef arar yada havada patlar. Head-on angajmanlarda salayabiliriz. Bunun yannda sadece AIM-9X/LM,AIM-120 gibi fzelerle hedefin bizden uzaklat tail-chase(kuyruk baar takibi)

angajmanlarda mhimmat uan motorunu ok rahat bir ekilde takip edebildiinden baar ans olduka yksektir, hedef ile irtifa farknn olduu durumlarda atelenen fzelerde baar ans da dktr bu sebepten doaly hedef uan 6 ynnde olduunuz tail-chase angajmanlar rear-aspect AIM-9NP iin en ideal at pozisyonudur. Ayrca genel at yaplrken head-on angajmanlarda hedef hznn (hedef+bizim hzmz) olduu unutulmamal bu durumda yksek hzda mhimmatn manevra yapmas iin ok az bir zaman kalacaktr. At yaplrken bu gz nnde bulundurulmaldr.

AIM-9LM Fze zellikleri/SMS sayfas/HUD sembolojisi/Uyar-ikaz sesleri

AIM-9LM all-aspect tipi bir fzedir alma sistem daha farkldr. Bu fze tipinde s arayc bal soutan bylece scak odaklara ok daha duyarl hale getiren bir sistemi vardr bu sistem SMS sayfasndan harekete geirilir. imdi AIM-9LMn at prosedrne bakalm;

ncelikle her zaman olduu gibi master armn ak olduuna ve A-A modda olduunuzdan emin olalm. Sa MFDde SMS sayfasndan AIM-9LM setiimiz anda sinek vzlts eklinde bir ses duyulmaya balayacaktr. imdi anlatacam btn olaylar sa MFDden yrmektedir. ncelikle SMS sayfasnda ilgili OSB tuu yani warm yazan tuun yanndaki OSBye basyoruz bylece pilondaki mhimmatn s takip eden kzltesi balna kimyasal bir madde salnacak balk souk hale getirilecektir bu noktadan sonra warm yazs coola dnecektir ve ses daha agresif ve rahatsz edici hale gelecektir. Bu ilemleri gerekletirdikten sonra tekrar HUDa dnyoruz.

Ayn rear-alpectte olduu gibi HUDda bir halka ve baklava dilimi kacaktr. Halka iine her hangi bir s oda girdii anda(ki yine sesi duymak iin menzile dikkat etmek gerek) duyduunuz rahatsz edici ses hafifleyecektir uak halka iindeyken U tuu ile cage attnz anda baklava dilimi ua takip etmeye balayacaktr. Ayn yukardaki ekilde olduu gibi baklava dilimi ua takip edecektir artk at serbest.

AIM-9LM all-aspect bir fze olduu iin limitleri zorlanmadka at baarl olacaktr. Ayn dier fzelerde olduu gibi yksek G ekilen manevralarda ACM moddan at iin yardm alnabilir bu durumda ilk kilit uan radar tarafndan atlr cage atmak pilot tarafndan gerekletirilir.

AIM-9X Fze zellikleri/SMS sayfas/HUD sembolojisi/Uyar-ikaz sesleri

AIM-9X en gelimi Sidewinder tipidir, all-aspect bir fzedir bu yzden at yapan uan geli yn, irtifa farklarn nemsemeden hedefine ynelir ayrca en nemli zellii HMCS ile atlabilmesidir yani pilotun kaskndaki sistemle pilot bakt yerdeki hedefe kilit atabilmektedir. Bu da bize First look, First shoot avantaj salamaktadr. imdi AIM-9Xin at prosedrn anlatalm. Normal prosedr AIM-9LM ile ayn olduundan ben AIM-9XHMCS kombinasyonuna deineceim. Her zaman olduu gibi master arm on ve A-A moda geelim daha sonra sol panelde bulunan symbology int dmesini sonuna kadar evirelim bu durumda HUDdaki bilgilerin bir blmn kaskmza yanstan sistem devreye girecektir. imdi anlatacam olay tamamen sol MFDde FCR ekranndan gereklemektedir. HMCS sadece ACM moda ilevsellik kazanmaktadr imdi ACM moda geii grelim.

Beyaz ile iaretli OSBye bir defa basalm.

Yine iaretli OSBye bir defa basalm.

aretli OSBye 2 defa basalm 20 yazs BOREa dnecektir.

Bundan sonra num0 tuuna basl tutup braktmzda HMCSdeki grnt aadaki ekli alacaktr ve HMCSdeki NO RAD yazs kaybolup bir yuvarlak belirecektir. imdi hedef alacamz uaa bakmamz yeterlidir radar otomatik kilit atp locked ikaz ekecektir.

Aadaki resimde kilit atlm hedef grlmektedir imdi dikkat etmemiz gereken ey ua iine alan karedeki baklava dilimidir. Bu baklava dilimi belirmedike kilit atm saylmayz. Uak 3-9 ynnden daha geriye dtnde bu imle kaybolacaktr bir dier dikkat edilmesi gereken semboloji sa stte kare iine alnm blgedir buna DLZ ad verilir eer saplanan ok bunun altna derse at yaplsa bile hedef ok yakn olduundan mhimmat gerekli manevray yapp hedefi vuramayacaktr. O yzden u anda olduu gibi DLZ okunun kutu iinde bir noktaya saplandn teyit edip ondan sonra at gerekletirmeliyiz

10

IRIS-T

Fze zellikleri/SMS sayfas/HUD sembolojisi/Uyar-ikaz sesleri

IRIS-T (Infra Red Imaging System Tail) ksa mesafeden Havadan-Havaya taktik saldr fzesidir. Bir nevi Avrupa'nn AIM-9 Sidewinder'a cevabdr. Yksek 90 derecelik gr d hedef takip yetenei, yksek manevra ve hz yeteneine sahip bir fzedir. n kanatksz yaps ve arkaya doru uzayan uzun blok kanat ile gze arpar. AIM-9 Sidewinder frlatma yeteneine sahip her uak IRIS-T de tayabilir. IRIS-Tnin at prosedr de AIM-9LM ile ayndr.

Sidewinder Ve ris Fzelerinden Kanma Taktikleri

Is gdml fzelerin en byk paradoksu AIM-120 AMRAAMdan farkl olarak at aldnz anda hibir ikaz olmakszn hedefe ynelmesi ve vurmasdr yani bir dier deyile size atelenen bir fzeden dolay uak size herhangi bir uyar vermez bu da hazrlksz yakalanp vurulmanza sebep olur. Is gdml fzelerden kata en byk yardmcmz flarelardr. Flare ss motordan bile yksek alminyum paralardr bu yzden size doru gelen bir s gdml fzeden kurtulmak iin attnz flare yayd yksek kzltesi nlarla mhimmat yanltr ve uaktan uzaklatrr. Angajman srasnda dikkatli olunmal ve RWR srekli takip edilmeli size s gdml at yapld durumda at yapan uak RWRde kare iine alnacaktr bunu grdnz anda kamak iin yapabileceiniz 2 yntem bulunur. 1-)Flare atmaya bala afterburner kapat keskin manevralar yap sadece manevradan kta afterburnet kullan. Bu durumda ABsiz motordan daha scak olan flarelar fzeyi saptrabilir. 2-)Flare atmaya bala flare atarak fzeyi 6 ynne alarak uzakla. Is gdml fzelerin menzili ksadr ksa sre atelenen roketleriyle 1400kt civarna kp hzl bir ekilde srat kaybederler eer yeterince hzl gidilirse fze sratini kaybedip havada infilak eder. 3-)Kar karya iken atlan fzelerden kurtulmak iinse fzenin manevra iin az zaman olduundan sert manevralarla kalmaya allabilir ama bu ok risklidir.