Persbericht Stichting de Nationale DenkTank

Besparen energie vergt 48 miljard van consumenten

Energiebesparing door consument is moeilijk, maar kan veel opleveren

De kabinetsdoelstelling om twintig procent energie te besparen in 2020 kan alleen worden

gehaald als ook consumenten alle zeilen bijzetten en forse energiebesparende maatregelen
treffen. Daar staat tegenover dat zij dan jaarlijks bijna 1100 euro zullen besparen op hun
energierekening. Om dit te bereiken, is een grote gedragsverandering nodig. Ook vergt het de
komende tien jaar een investering door consumenten van in totaal 48 miljard euro, blijkt uit
onderzoek van De Nationale DenkTank naar de barriëres en kansen voor consumenten om
meer energie te besparen en zelf energie op te wekken.

De Nationale DenkTank, bestaande uit 21 talentvolle studenten en aio’s, heeft de afgelopen vijf weken
een brede analyse uitgevoerd van de energieconsument. Deze wordt vandaag gepresenteerd aan
minister van Milieu Jacqueline Cramer en aan een gezelschap van experts en betrokkenen. Samen
met hen gaat de DenkTank de komende maand op zoek naar concrete oplossingen. Deze worden op
12 december aanstaande aangeboden aan Cramer voordat zij vertrekt naar de klimaattop in
Kopenhagen.

Consument in sleutelrol
De consument speelt een essentiële rol in het bereiken van de nationale milieudoelstellingen, zo
constateert de DenkTank. Hoewel verantwoordelijk voor 24% van het energieverbruik, vormt de vraag
van de consument de drijvende kracht voor het verder ontwikkelen van de markt voor
energiebesparende producten en diensten. Daarnaast is de consument nodig voor draagvlak voor
veel van de overheidsmaatregelen. Huishoudens kunnen gemiddeld 1058 euro netto per jaar
besparen indien zij alle besparende maatregelen nemen. Daar is een additionele investering van
gemiddeld 6.391 euro per huishouden voor nodig. Dit zijn extra kosten bij bijvoorbeeld het bouwen van
een nieuw huis of bij een verbouwing.

Veel draagvlak, te weinig actie

Uit een representatief onderzoek van de DenkTank uitgevoerd door bureau Motivaction blijkt een groot
draagvlak voor energiebesparing. Toch neemt niet iedere consument evenveel maatregelen.
Energiezuinige consumenten zijn vaker vrouw, zijn ouder dan 34 jaar, hebben een inkomen van rond
de één tot twee keer modaal en hebben een eigen huis en een eigen auto. Jonge, mannelijke
huurders nemen veel minder besparende maatregelen. Stedelingen blijven opvallend achter met
energiebesparing. Het gasverbruik is in de stad toegenomen, terwijl die in landelijke gebieden is
gedaald. De daling in elekriciteitsgebruik is in de landelijke gebieden drie keer groter.
Elektriciteitsbesparing, zo blijkt uit het onderzoek, wordt vooral gedreven door zorgen rond milieu en
klimaat. Dit is een groot verschil met warmtevraag waar financiële motieven belangrijker zijn.

De Denktank heeft kansen en belemmeringen voor besparing door consumenten in kaart gebracht op
vier verschillende gebieden: warmte, elektriciteit, vervoer en het zelf opwekken van energie in en om
het huis. Enkele conclusies:

• Consumenten geven hun geld liever uit aan meer gemak en comfort dan aan
warmtebesparende maatregelen. Deze zijn vaak onzichtbaar en hebben te lange
terugverdientijd om de consument te overtuigen. Een terugverdientijd van meer van 5 tot 7
jaar is voor de meeste consumenten de maximale psychologische grens van wat acceptabel
is.
• Om elektriciteit te besparen zijn heel veel kleine gedragsveranderingen nodig, die samen ook
relatief weinig bijdragen aan de portemonnonee van de consument. Dat maakt
gedragverandering moeilijk. En toch blijven eenvoudige besparingsmaatregelen onbenut,
zoals de ‘stand-by killer’.
• Het is onduidelijk of er financieel voordeel te behalen is door eigen
energieopwekking door bijvoorbeeld zonnecellen of kleine windturbines. De locatie van een
woning, het eigenaarschap van de woning (huur of koop) en het type huishouden maken het
moeilijk te beslissen welke maatregelen passend zijn voor welke situatie. De markt van
 aanbieders is daardoor gefragmenteerd en staat nog in de kinderschoenen. De potentiële
markt voor decentrale vormen van opwekking bedraagt volgens de berekeningen van de
DenkTank echter zo’n 18 miljard in de komende 10 jaar.

• Besparing in het persoonsvervoer kan consumenten 53% van hun

energiekosten schelen. Echter, de auto is niet weg te denken in de toekomst. Pogingen tot
gedragsbeïnvloeding hebben niet gewerkt en zullen ook in de toekomst niet het gewenste
effect hebben zonder het versneld invoeren van kilometerheffing. De auto zal daarom zelf
zuiniger moeten. De DenkTank ziet een technologische route als meest kansrijk door steeds
verdere introductie van steeds zuiniger technologie.

Wat is Stichting de Nationale DenkTank?

Het doel van Stichting de Nationale DenkTank is het stimuleren van innovatie door een
multidisciplinair netwerk te creëren van ondernemende en creatieve mensen. De stichting brengt
talent bij elkaar met een brede blik en maatschappelijke interesse en stimuleert ze om buiten de
bestaande kaders te denken. Het netwerk vormt een brug tussen overheid, wetenschap en
bedrijfsleven, en bevordert kruisbestuiving tussen verschillende disciplines.
Ieder jaar wordt een Nationale DenkTank samengesteld, bestaande uit ongeveer twintig excellente
masterstudenten, pas-afgestudeerden en promovendi. Zij worden geselecteerd op basis van
intellectuele capaciteiten, interpersoonlijke vaardigheden, creativiteit en maatschappelijke interesse.
Net als de vorige jaren is een zeer multidisciplinair team samengesteld. De achtergrond van de
deelnemers loopt uiteen van Experimentele Natuurkunde tot Internationale Betrekkingen en van
Econometrie tot Fiscaal Recht.
De voorgaande DenkTank-edities hebben zich gericht op de zorg voor chronische zieken, problemen
in het onderwijs en de ongezonde leefstijl van jongeren. Deze DenkTanks bleken heel vruchtbaar en
hebben tal van nieuwe inzichten en acties opgeleverd om deze maatschappelijke problemen aan te
pakken. Media en politiek hebben de verschillende DenkTanks dan ook met veel aandacht gevolgd.
De onderzoeksvraag die dit jaar aan de DenkTank wordt voorgelegd is tot stand gekomen in
samenspraak met de hoofdsponsors: het ministerie van VROM, de Interdepartementale Directie
EnergieTransitie, Netbeheer Nederland en EnergieNed, de koepel van samenwerkende
Energiebedrijven.
Structureel wordt de DenkTank ondersteund door onder andere de Universiteit van Amsterdam,
Universiteit Leiden en Wageningen Universiteit, McKinsey & Company, De Baak, YER, De Brauw
Blackstone Westbroek, Menzis, Sp!ts en de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der
Wetenschappen.

Niet voor publicatie:

Voor meer informatie over het onderzoek en de DenkTank kunt u contact opnemen met
Rolf Schreuder, projectmanager DenkTank 2009: r.schreuder@nationale-denktank.nl, 06-
22806001
Nouchka Tick, bestuurslid Stichting de Nationale DenkTank: n.tick@nationale-denktank.nl, 06-
24642140
Meer informatie over de Nationale DenkTank kunt u ook vinden op www.nationale-denktank.nl