T. C.

iMAR VE ~ SKAN BAKANLIGI Deprem Ara ~ t ~ rma Enstits Ba ~ kanl ~~~~

AFET BLGELERINDE YAPILACAK YAPILAR HAKKINDA YNETMEL~ K

Temmuz, 1975 Ankara

KISIM : I GENEL KURALLAR

Blm 1 Ynetmeli~in kapsam~ . 1.1 - - 7269 say ~ l~~ Kanunun 1051 say ~ l~~ kanunla de~ i~ tirilen ~ kinci maddesine gre. saptanan ve duyurulan afet blgelerin-, de yeniden yap ~ lacak ya da de~ i~ tirilerek ya da bytlecek ya da esasl~~ onar~ m grerek resmi ve zel tm yap ~ lar~ n ba~ l~~ olaca ~~~teknik ko~ ullar 7269 say ~ l~~ kanunun 1051 say ~ l ~~ kanunla de~ i~ tirilen nc maddesine gre bu ynetmelikteki ilkelere uyularak yerine getirilir. 1.2 -- Afet blgelerinde yap~ lacak yap ~ lar gerek malzeme ve gerekse i~ ilik bak ~ m~ ndan, Trk Star~dartlarma ve Bay ~ n d~ rl~ k Bakanl~~~~Genel Teknik F,;artnarfiesi kurallar ~ na uygun olacakt ~ r. Blm 2 zerinde bina yap ~ lmayacak K razi. 2.1 7269 say ~ l~~ kanunun 1051 say ~ l~~ kanunla de~ i~tirilen 14 nc maddesine gre yap~~ iin yasak blge say ~ lan yerlerde bina ve konut yap ~ lamaz, mevcut bina ve konutlar onar ~ lamaz. Ayr~ ca, yap ~ m~ n~ n zerinden 30 y~ l gememi~~ yapay dolgularda, zel olarak zemin sik ~~ t ~ r~ lmas ~~ yap ~ lmad~ ka bina ve konut yap ~ lamaz. 3

Bu ynetmelik 9. Haziran. 1975 tarih ve 15260 say ~ l ~~ Resmi Gazete'de yay ~ nlanm~~ t ~ r.

2.2 ~~~d~ mesi, kaya d~mesi ya da yer koymas ~ &ellerinden en az birine u~ray ~ p ve bu otellerden biri iin 7269 say ~ l~~ kanunun 1051 say ~ l~~ kanunla de~ i~ tirilen 2. maddesine gre afet blgesi oldu~u kararnameyle belgelenen yerlerde bina ve konut yap~ lamaz, mevcut bina ve konutlar onar ~ larnaz.

KISIM : Il SU BASK ~ N! VE YANGIN AFET ~ NDEN KORUNMA

Blm 3 Su bask ~ n, afetinden korunma. Su bask ~ n~ na u~ ram ~~~afet blgesi kararnamesi 3.1 K l~ nmakla beraber, 7269 say ~ l ~ kanunun 1051 say ~ l~~ kanunla de~i~ tirilen 14. maddesine gre yap ~~ iin yasak blge say ~ lmayan yerlerde. a ~a~~ daki (3.1.1), (3.1.2), (3.1.3), (3.1.4) ve (3.1.5) f ~ kralar ~ nda belirtilen ko~ ullara uyulmok suretiyle bina yap ~ labilir, mevcut bina ve konutlar onar ~ labilir. Binalar ~ n suya de~inmek olas~ l~~~~bulunan k ~ s~ m3.1.1 lar~ nda suya dayan~ kl~~ olmayan yapay ve do~ al yap ~~ malzemeleri kullan ~ lamaz. (Kerpi, ah~ap, tf, al ~~ ta ~~ , amur harl~~ duvar gibi) 3.1.2 Binalar~ n saplanaCak en yksek su dzeyinden en az 0,30 m. yksekli~e kadar olan k ~ s~ mlar ~ , 250 doz. imento harl~~ ta ~~ duvar ya da 150 dozlu, 1/3' ta ~~ olan ta ~l~~ beton ya da bunlardan daha dayan~ kl~~ malzemelerden yap ~ lacakt~ r. 3.1.3 Temel zeminin su alt~ nda kalma olas~ l~~~~varsa, bu durum gznne al~ narak gerekli teknik nlemler al~ nacakt ~ r. De~i~tirilecek ya da bytlecek ya da esasl~~ ola 3.1.4 rak onar ~ lacak binalardo yeniden yap~ lacak ya da de~i~tirile5

cek ya da yenilenecek her bir k ~ s ~ m, binan~ n su bask ~ n~ n kor.5, dayan~ kl~ l~~~ n~~ artt ~ racak biimde olacakt ~ r. 3.1.5 En yksek su dzeyi alt ~ nda kalacak, depo, amu ~~ rl~ k s~~~ nak v.b. yap ~ lamaz. Blm 4 Yang~ n afetinden korunma. 4.1 7269 say ~ l~~ kanunun 2. maddesine gre yang~ n tehlikesine u~ram~~~saha olarak saptanacak yerlerde yap ~ lacak binalar ile onanlacak binalarda, yang~ na kar~~~korunma ile iEgili Trk Standard ~~ haz~ rlanana kadar, en az a ~a ~~ daki nlemler al ~ nacakt ~ r: 4.1.1 Biti~ ik dzende yap~ lacak binalar~ n d~~~duvarla= anda ah~ap ya da kolay yanabilecek malzeme kullan ~ lmayacakt ~ r. 4.1.2 at~ mn oturdu~u d~emenin zerinde yap~ lc~ c.3k bacalarda baca= d~~~duvar kal~ nl~~~ , en az bir tu~ la boyunda olacakt ~ r. I~~ yerleri ile merkezi ~ s ~ tma olan yerlerde bu kal~ nl~ k b~ r buuk tu~ladan az olmayacaktir. Bacalar ah~ap k ~ s~ mlara de~ meyecek ve ah~ap k ~ stmlaria baca aras~ nda en az (5 am) uzakl~ k bulunacakt ~ r. Bacalann d~~~k ~ s ~ mlar~~ s~ vanacak, i k ~ s~ mlar~ nda rendelenmi~~tahtadan ya da sa kal~ p kullanarak tu~ la ya da briket aralarm~ n harcla doldurulmas~~ sa~ lc~ nacakt~ r. Bacalarda normal tu~ la, beton briket ya da benzeri yanmaz malzeme kullan~ lacakt ~ r. 4.1.3 -- Baca, at ~ y ~~ kesti~ i dziernden en a ~a ~~~0.75 n~ . ykse~ e kadar rkacakt~ r. 4.1.4 ok katl~~ elik karkas yap ~ larda, yang~ ndan etkilenebilecek kalan ve kiri~ler, uygun bir malzeme ile kaplana6

rak koruyucu nlemler al ~ nmal~~ ve Alev alabilecek maddelerin birikebilece~ i ya da buharlann yo~unla ~abilece~i yerlerde, yan~ r. g~ na kar~~~nleyici ve koruyucu nlemler al~ nmal ~ d 4.1.5 Ah~ap karkas yap ~ lar biti~ik dzende yap~ lamaz. Bu binalar arsa s~ n~ r~ ndan en az 5.00 m. uzakl~ kta olacakt ~ r. ~ n4.1.6 Biti ~ ik dzende yap ~ lan binalar ~ n biti~ik taraflar st en byk ~~ layarak, at da tavan d~emesi stnden ba ~ e ~ imine paralel ve at ~~ yzeyinden en az 0,60 m. ykseklikte ve her iki taraf ~~ siyah olan en az bir tu~ la kal ~ nl~ kta kargir yang ~ n perdesi yap ~ lacakt ~ r. ola4.1.7 - De~ i~ tirllecek ya da bytlecek ya da esasl ~~ tirilei ~ ~ lacak ya da de rak onar~ lacak binalarla, yeniden yap~ rek ya da yenilenecek her bir k ~ s~ m, binan~ n yang~ na kar~~~dayan ~ kli~~ ni artt ~ rarak biimde olacakt ~ r.

z = Kiri ~te e~ ilme momenti moment kolu ya da kolon geni ~ li ~ i b = Kiri ~~ ya da kolon enkesitlerinin faydal ~~ yksekli ~ i h = Kiri ~~
K1SIM III

o = Donat' ubu~ u en kesit ap ~~

DEPREM AFET~ NDEN KORUNMA

fe = Kapal ~~ etriye ubu ~ unun bir kolunun enkes~ t alan ~~ ekme donatis ~~ alan ~~ Fe = Kiri~~

Blm 5 Geerlilik kurallar~ . 5.1 -- Bu k ~ s~ mda ba ~ l ~~ olaca ~~~yap ~ sal ko~ ullar ve .hesap ilkeleri gsterilmeyen e~ itli konutiarla baraj, kpr v.b. bay ~n d ~ rl ~ k yap~ lar ~ na uygulan ~ lacak esaslar, kendi zel ynetmelikleri yapilincaya dek, in ~aatlar~~ denetleyen Bakanl ~ klar taraf ~ ndan saptanacak ve projeleri bu ilkelere gre dzenlenecektir.

Fb = Beton enkesit alan ~~ = Belirli bir aral ~ kta toplam etriye alan ~~ V = Kolona gelen kesme kuvveti kolon birle~ im blgesinde kolona gelen ekN = Kiri ~~ senel bas~ n kuvveti
M,01

5.2 -- Bu k ~ s~ mda sz konusu edilen deprem tehlike blgeleri, imar ve iskn Bakanl ~~~ nca haz ~ rlanan ve Bakanlar Kurulunun 23.12.1972 tarih ve 7/5551 say~ l ~~ karar ~~ ile yrrl ~e giren, deprem blgeleri haritas~ ndaki ay ~ r ~ ma uygun olarak de~ erlendirilmi ~ tir.
Blm 6 Betonarme yap ~ lar. 6.1 K ~ saltmalar

birle ~ im yerinde sol toraftaki kiri ~ in Kolon-Kiri ~~ mesnet momenti (altta ekme yapan moment pozitif) taraftaki kiri ~in birte~ im yerinde sa ~~ = Kolon-kiri~~ mesnet nnorpehti (altta ekme yapan moment pozitif)

It = Boyuna ekme donat ~ s~~ yzdesi = Enine damat' hac~ msal yzdesi (etriye veya spirallerde bir ad ~ mdaki donat ~~ hacminin o ad ~ mdaki gbek hacmine oran ~ ) crcu = Donat' eli ~ inin akma gerilmesi crt, = 28 gnlk beton silindir bas~ n mukavemeti (kg/cm-')
9

a = Etriyelerin boyuna ubuklar aras~ nda kalan k~eden k~eye ya da ara iroz ubu~ undan ara iroz ubu~ una olan en byk mesnetlennnem ~~~ uzunlu~ u s = Enine donat ~~ aral ~~~ , fret donat ~ si aral ~~~~ 8

= elik donati emniyet gerilmesi = Beton kayma gerilmesi (kesit kayma gerilmesi) ce = Kayma donat~ s ~~ taraf ~ ndan al~ nan kayma gerilmesi 6.2 Kapsam Deprem blgelerinde yap ~ lacak betonarme yap ~ lar, Trkiye'de bu konuda yrrlkte olan ilgili sartnarnelere oldu~u ka dar, bu yonetmelikte ngrlen kurallara da uy. mak zorundad~ r. Donat. olarak profil demiri kullan~ lm ~~~elemanlar bu blmn d~~~ nda b~ rak ~ lm~~t~ r. Bu k ~ s ~ mda nerilen ko~ullar i~~ yerinde yap~ lm ~~~orOeve, perde ve ereve-perde sistemli monolitik (P) yap ~ lar icin' geerlidir. Burada nerilen ko~uflara uygun olarak yap~ lan betonarme ereve, perde ve ereve-perde sistemlerle dktilitey ~~ sa ~ layacak, biimde usulne uygun olarak yap ~ lan n gerilmeil beton yap ~ lara clktil sistemleri) denir. Prefabrike elemanlarla yap~ lan sistemlerden. zel nlemlerle dktifitesi sa ~ lananIar da, dktil sisten~ ler kapsam~ na girer. 6.3 , Genel kurallar 6.3.1 - - Yap ~ lar~ n deprem etkileri alt~ ndaki davran~~~ n~~ etkileyen ta ~~ y ~ c ~~ ve ta ~~ y ~ c ~~ olmayan tm elemanlar projelendi~ mecle gznnde bulundurulacaktir, 6.3.2 Bu blmde a~ klanan kurallar uyar ~ nca dzenlenecek ereve ya da perdelerden olu~an yap~~ sistemleri, Blm 13 de verilen yatay etkilere gre boyutland~ r~ l~ p projelenManolitik yap~~ : Ost yap~~ ile alt yap~ n~ n m~ terek k ~ s ~ mlar~~ ankastre olarak al~~an yap~ ,

dirilecektir D~eme sistemleri deprem kuvvetlerini ereve ya da perdelere aktaracak gte olmal~ d ~ r. 6.3.3 nem katsay ~ s ~ 1 den byk olan tm yap~ larda, Birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde B 225 deri d~k nitelikte beton kullan~ lamaz, tm deprem blgelerinde vibratrsz ve betoniyersiz beton yap ~ lamaz. 6.3.4 Yatay deprem ykleri alt ~ nda betonarme kolon ve perdelerde ular aras ~~ meydana gelecek ard ~~~ k yer de~ i~ tirmeler fark ~ , kat yksekli~ inin % 0,25 ini gemeyecektir. Bu yerde~ i~tirmelere uymayacak ve byk zarara neden olacak blmeler ve panolar, ta ~~ y ~ c~~ iskeletle yeterli aral~ k b~ rak ~ larak ya da benzeri nlemler al~ narak dzenlenmelidir. 6.4 Derzler 6.4.1 Deprem s~ ras ~ ndaki yatay yer de~i~ tirmeler gvenilir bir hesapta saptanmad ~ ka ve zel nlemler al~ nmad~ ka s~ cakl~ k de~ i~imi, rtre, ykseklik fark ~~ ve zemin ko~ullar ~~ d~nlerek olu~turulan yap~~ derzleri 6.00 m. yksekli~e dek en az 3.0 cm olacak, 6.00 m. den sonraki her 3.00 m iin 1.0 cm artt~ r ~ lacakt ~ r. 6.4.2 -- Ykseklik fark~~ ve temel zemini ko~ ullar~ na ba~ l ~ olarak dzenlenen derzler hari, di~er nedenlerle yap~~ temellerinde dert yap~ lmayabilir. 6.5 Temeller 6,5.1 --- Temel zemini ve temeller : Yap~~ temelleri, oturma ve farkl~~ oturmalardan dolay ~~ st yap ~ da hasara neden olmayacak ve i~levini anlemiyecek biimde, oturduklar ~~ zeminin zelliklerine gre, zemin mekani~i prensipleri gznnde tutularak projelendirilecek ve yap ~ lacakt~ r. K ~ smi bodrum yap ~ lmcs~ ndan kam~ lacc~ kt ~ r. 11

10

6.5.2 Temel ba ~lant ~ lar ~~ : 6.5.2.1 Kaz~ klar zerine oturan yap ~ larda smeller uygun yerlerinden olanak varsa iki do~ rultuda ba~lant ~~ kiri~leri ile ba~ lanacakt ~ r. Mtemadi smellerde di~er do~ rultuda temel ba ~lant~ lar~~ yap~ lacakt ~ r. Temel zemininin kaya olmas ~~ halinde ba ~ lant~~ kiri~leri yap~ lmayabilir ya da azalt ~ labilir. 6.5.2.2 Deprem blgesine ve zemin cinsine ba ~l~~ olarak temellerdeki ba ~lant ~~ kiri~ leri Tablo 6.1'e gre boyutland~ r ~ lacak ve donat ~ locakt ~ r.

ki6.5.2.3 Ba~lant~~ kiri~lerinin etriye aral~ klar~~ ba ~lant~~ gemeyecekyi cm. 20 da ya ri~~ nin byk boyutunun yar~ s~ n~~ tir. erne de 6.5.2.4 - Ba~ lant ~~ kiri~ leri yerine, betonarme d~ ~eme d halinde kullan~ labilir. Betonarme d~eme yap~ lmas~~ n 1/50 sinden az kal~ nl~~~~en az 15 cm ya da kk a~ kl~~~ ~ey ve yatay yk d emenin ~ olmayacakt ~ r. Ancak byle bir d aktar ~ l~~~~hesapla gsterilmelidir. 6.6 Kalanlar ~6.6.1 Kolonlar, bodrum kat~ ndan ba ~layarak yukar~~ do olanakBu tirilecektir. ~ yerle ru birbiri zerine gelecek ~ekilde ~u lar yoksa hesaplar yap~~ ta ~~ y ~ c ~~ sisteminin Kizensiz oldu gznne al~ narak yap ~ lacakt~ r. Tm kolonlar ncelikle planda, akslar~~ boyunca ayn~~ dzlem iine gelecek biimde dzenle-

TABLO 6.1 BA ~LANTI KIR~ B~~ M~ N ~ MUM KO~ULLAR~~

Zemin Cinsleri (Blm 13 e bak ~ n~ z) Deprem blgesi 1 nci blge Boyut Cinsi

~~~

~~~~

Hesap ekme kuvveti %8 %8 % 10 (Ba~ land ~ klari kolonlara gefen d~ey kuvvetlerin en by~nn yzdesi olarak) Minimum enkesit 700 cm- 700 cm , 900 cm, 900 cm Minimum Boyuna donat ~~ 4014 4016 4014 4016 Minimum boyut 30 crn 30 cn 25 cm 25 cm

necektir. 6.6.2 -- Kolonlar~ n en kk boyutu 25 cm. den ya da kat kenar~ n dar kenara orayksekli~ inin 1/20 sinden kk, geni~~ Iv kolonlarda ap en az Yuvarlak n~~ 3.0 den daha byk olamaz. % 1( 30 cm. olacakt~ r. 6.6.3 - Kolonlardaki boyuna donat~~ yzdesi en az. 0.01, en fazla; B 160 iin 0.030 B 225 0.035 B 300 0.040 den daha ykolmal ~ d ~ r. Kolonlardaki boyuna donat~~ iin BC.111 lan yerlersek nitelikte elik kullan~ lamaz. Bindirme ile ek yap~ de, toplam donat~~ yzdesi (devam eden ve ek iin yeni konan verilen de~ erubuklar~ n toplam~~ al~ nmak ko~ulu ile) a ~a ~~ da leri gemez. 13

2 nci 3 nc
VB

4 nc blgeler

Hesap ekme kuvveti (Bo~ % 1C %8 %5 %5 lond ~ klar ~~ kolonlara gelen d~ey kuvvetferin en by~nn yzdesi olarak) Minimum enkesit 700 crr~ 2 700 cm: 900 cm ,! 900 cm' 4014 4014 4014 4014 Minimum Boyuna donat ~~ Minimum boyut 25 cm 25 cm 30 cm 30 en

12

B 160 iin 0.04 B 225 ~~~ 0.05 B 300 0.06

0.bl~~ = 0.12

(6.1)

~ n ~ n 1/5 i veya 8 6.6.4 ekme gerilmesinde al ~~ an kolon donat ~ lar ~~ el- Srekli dairesel spirallerin ad ~ m ~ , gbek ap dikdrtgen etbasit blgesinde den geldi~ ince ayn ~~ kesitte eklenmemelidir. Bunun yep~ lamo_ cm den fazla olamaz. Seninle ~~ halinde bu lmas ~ riye ya da srekli dikdrtgen etriye kullan mas ~~ halinde c, =--i o bindir , ,, iinboyu -,rne % 100, o',. verilen denklemde < ai '''''' ubuklar ~ n bir kolunun kesit alan ~~ a ~a ~~ daki iin % 50 arttir~ lmal ~ dir. de~erden az olamaz. Ancak yeterli enine clonat ~~ dzeni halinde eklemc oran ~~ .S her iki cins donat ~~ iin % 50 ye kadar ~ kar ~ labilir. o- ,. elik ge(6.2) = F. rilmesinin Gr,,,, den kk oldu~ u durumlarda ekleme..oran3 lar ~~ artt ~ r ~ labilir. en byk etriye kenar ao6.6.5 --- Kolonlar enine efonat ~~ aral ~~~~bak ~ m ~ ndan, (o). koBurada, a = mesnetlenmemi ~~ lon sanlma blgesi, (b) kolon orta blgesi ve (c) kolon-kiri~~ yu, s = etriye arol ~~~ d ~ r. Sar ~ lma blgesinde 8 mm den kiik d ~ m blgesi olarak k ~ s~ mda gznnde bulundurulacak- apl ~~ enine donat ~~ kullan ~ lamaz ve enine donat ~~ aral ~~~~10 cm. alt ya da t ~ r; (~ekil 6.1). den fazla ve 5 cm den az olamaz. ilk etriyenin kiri ~~ ~ lma blSar olamaz. fazla den cm. 5 st yzne olan uzakl ~~~~ 6.6.5.1 Kolan senin] blgesi: gesindeki etriye kanallar ~ , kendi do~ rultusu ile 135 olu ~turn ucuna 10 d kadar do~ rusal bir para Her kolonun alt ve st ular ~ nda, betonun s~ k ~ ca embel- mak ve dairesel k ~ sm ~ ekil 6.2 a). lenmesini sa ~ lamak ve bylece normal, kayma ve e~ ilme ge- b ~ rakmak suretiyle yap ~ lacakt ~ r. ( ~ , rilmeleri alt ~ nda gevrek bir ~ekilde, aniden k ~ r ~ lmas ~ n ~~ nlemek Sar ~ lma blgelerindeki enine donat ~ n ~ n s~ k ~~~ kl ~~~ n ~~ nlamac~ yla kalan sar ~ lma blgeleri bulunacakt ~ r. Bu blgelerin ~~ mek iin, k ~ r ~ lma sonras~~ a~amalarda betonu daha rand ~ manl uzunlu~ u, d~eme st kotundan ve kolona ba ~ lanan en derin olarak emberleyen spiral ya da srekli dikdrtgen etriyeler kiri~ in alt yznden ba ~ layarak, kalan enkesitinin byk boyuncelikle kullanmal ~ d ~ r. Normal basit dikdrtgen ve srekli diktu (dairesel kesitferde kolon ap ~ ), kolon serbest yksekli~ inin kenar bodrtgen fretaidaki enine donat ~ n ~ n mesnetlenmemi ~~ 1/6 s~~ veya 45 cm. den az olamaz. yu olan a y ~~ azaltmak, dolay ~ s~~ ile etriyelerden tasarruf sa ~ ~ lant ~ lar ~~ (zel iroz etri. Sar ~ lma blgei:iindeki her trl spiral ya da dikdrtgen et- lamak amac ~~ ile, zel ara ubuk ba ~ n ~ n her iki ucuna stanlar ~ lant ~ Bu ara ba riye ya da dairesel spirallerin hacimsal yzdesi a ~a ~~ da ve- yeter) kullan ~ labilir. ~ n ucuna 10 d uzunlukta rilen denklemden elde edilecek de~ erden ve 0.01 den daha az dart yar ~ m daire kanca ve bu kancan ~~ dz bir k ~ s~ m ektenmeli, hem enine ve hem de boyuna dcnnt olamaz: 14 15

A~l,1 Alt katlarda kesintiye u~ram~~~olan perde duvarlar ~ n~~ ya (6,3) V, da buna benzer st yap ~~ sistemlerini ta ~~ yan kolonlarda, san]. Zso~~ ma blgesine konulan enine donat~ , tm kalori boyunca aynen cebirsel denklemi ile hesaplanabiiir. Burada z ler s~ ras ~ yla sag devam ettirilir. kesitlerine ait rnaniveld kollar ~ d~ r. ve sol kiri~~ ~ n sif ~ re e~ it olaca~~~ Ozel hal: nc ve drdnc derece deprem blgelerinKenar kolonlarda ya M ya da M. deki binalarda, e~ er kolun sor~ lma blgesindeki maksimum he a ~ kt~ r. Bu kesme kuvvetinden meydana gelen -cb: sap kayma gerilmesi 0,07 crb, don kk ise Denk. 6.1 ile veV rilen minimum hacimsal danc~ t~~ yzdesi ko~ ulu aranmaz ve su-. (6.4) nine blgesindeki etriyelerin arali~~ n~~ kalan orta blgesindeki b.z . ~ etriye arol~~~ n~ n yar~ s ~ na indirmekle yetinilebilir. kaymd gerilmesi, as, beton silindir mukavemeti olmak zere 6.6.5.2 Kolan orta blgesi (6.5) (kg/cm2) 2.5 ~r es, Tb Kolan orta blgesindeki etriye alan~ , statik ykler ve dep-I rem kuvvetleri alt~ nda meydana gelebilecek en byk hesap kesme kuvvetini ta ~~ yabilecek gte olmal~ d~ r. Bu blgedeki etriye aral~ klan, kalan uzun kenann ~ n yar~ s ~ ndan, 20 cm. den ya da en kk boyuna donat ~~ ap ~ n ~ n 12 kat ~ ndan fazla olamaz. Boyuna donat ~~ eki, ncelikle kalan orta blgesinde ve betonarme kurallar~ na uygun olarak yap~ lmal~ d~ r. 6.6.5.3 Kolon-kiri~~ birle~im blgeleri Kalonlann kiri~lerle olan birle~im blgeleri (~ekil 6.1) burada mevcut olabilecek en byk kesme kuvvetine gre etr ~ -' yelerle donat~ lmaird~ r. Bir i kolun-kiri~~ birle~im blgesi, pozitif kabul edilen ynleri ile clprem, d~ey yk ve di~er etkiler den meydana gelen kesit etkileri ile beraber ( ~ekil 6.2 c) de gsterilmi~ tir. Blgede bir A-A kesitinde kesme kuvveti V,, oldu~undan 16 ~ i ve manivel olmal~ d ~ r. Burada b, z blgede enkesitin geni~li koludur. Kayma donat ~ s~~ hesab ~ na esas olan kayma gerilmesi

y~~ d~~ tan kavrayacak ve beton dklrken oynamayacak biimbiraz byk olarak de s ~ k ~ ca ba~ lanmal~ d~ r (~ekil 6.2 b).

r, . rb
Burada,

dur.

(6.6)

0.62 N/ +

N.

o.os --) .
Fb

C -hu

1' (6.7)

-Cb

im blgesi olarak hesaplan ~ r. Burada N, bas~ n olarak birle~ Fb blstnde deprem s~ ras~ ndaki minimum normal kuvvet, gede enkesit olan ~ d ~ r. (6.5), (6.6) denklemleri ile verilen gerilmeler ayr~ ca % 33 artt~ nlm~ yacakt~ r.
{', Bu denklemdeki Cb, G-b.. kullanilacakt ~ r.

N.

ve

Fb

icin s~ ras~ yla kg ve cn~~

birimleri

17

En dar kiri~~ geni~li~ i, birle~ ti~ i kolon geni~ l~~ inin yar~ s ~ n- perde duvar kal~ nl~~~~kat yksekli~ inin ve perde geni~ li~inin dan fazla ve en kk kiri~~ yksekli~i en byk kiri~~ li~ inin en az 0.75 kat yksek- 1/20 sinden ya da 15 em. den az olamaz. ~~ olan drt kiri~li bir birle ~ im noktas~ nda etriye miktar ~~ en az yukar ~ da hesaplanon de~ GveniiirIlli~ i hesapta gsteriimiyor ise bu minimum kal~ nerin yar~ s ~~ kadar al~ nabilir. l~ k 10 m. perde yksekli~i iin al~ nmal~ , daha yksek perdelerKolon-kiri~~ de a ~a~~~do~ru her 6 m. ek ykseklik iin minimum kal~ nl~ k birle~ im blgelerinde birim boya rastrayan e riye miktar~ ~ - ortalama 2 cm. artt~ r ~ lmal~ d ~ r. , kolon orta blgesinde birim boya rastlayan etriye miktanndan az olamaz. Perde duvarlannda minimum donat ~~ alanlar ~~ perde brt 6.6.5.4 ieriye ~~~ enkesit alan~ n~ n, yatay donat ~~ iin 0.0025, d~ey donat ~~ iin k gelmesi amac ~~ ile, iki kolon aras ~ ndaki dolgu duvar ~~ zerinde b ~ rak ~ lan kolondan kolona pencere 0.0020 sinden az olamaz. Donat' aral ~~~~perde kal~ nl~ g~ n~ n 1.5 kat ~~ ,IJosluklanna izin verilmez Ancak, kisa kolon durumu yaratan ve 30 em. den fazla olamaz. Kolon tan ~ m~~ ile perde tan~ m~~ arave kolondan kolona tm serbest aikl~ s~ nda kalan d~ey ta ~~ y ~ c ~~ elemanlar~ n minimum boyutu 25 am. ka devam eden bu cins pencereleri amak zorunlulu~ den az olamaz. Bu elemanlar donat ~~ ve yatay yk katsay~ s ~~ bau bulunan hallerde, ya k~ sa : kolon tm boyunca srekli etriyeierle sanirnar ~ k ~ m~ ndan hem kalan, hem de perdeterin sa ~lamas ~~ gerekli mi ( en az kolon 8ar ~ lma blgelerinde gereken enine donat~~ nimum ko~ullar ~~ yerine getirmelidirler. kadar) ve ayn~~ zamanda kisa kolonun artan riiitli~ i o kattaki kesme kuvveti da ~~ l~ s ~ 6.7.3 Betonarme perde duvarlar~ n enkesitlerinin her iki nda, buruima ve periyot hesaplar ~ nda gznne al~ nmal~ , ya da doiucunda perdenin alandaki byk boyutunun % 10 u boyutun , gu duvarlar~~ kolon riiitli~ ini etkilemiyecek biimde ta ~~ y ~ c ~~ daki blgelerde d~ey donat ~~ aral~~~~yar~ ya indirilecektir. sistemden ayr~~ olarak cizenlenmelidir. Ancak perde kesitinde, homojen kesit varsay ~ m~~ ile ekme 6.6.5.5 Binan~ gerilmosi ~ kmas~~ halinde, bu u blgedeki donat ~ lar stctike n deprem kuvvetleri alt ~ ndaki davran ~~~ na etki edecek zellikteki doigu duvarlar~ , do gerekli kesitin ~ al periyoda ve burultra momentine etkileri de d~ nlerek ktle ve rilitlikleri iin 0.005 bak ~ m~ ndan binan~ n plan . ~~ ve yksekli~ince elden geldi ~~~ 0.004 ~ ince, ek etkiler clo~ urmayacak biimde dzenlenecektir. 0.003 nden az olmamal~ d~ r. 6.7 Perdeler 6.7.4 --- Perde duvarlar ~ ndaki donat ~~ bindirmo boylar~~ iin 6.7.1 Perde duvarlar~~ yatay ykler alt ~ nda meydana kolonlarda ngrlen ko~ullara uyulacakt ~ r. gelecek momer~ tleri, eksenel kuvvetleri ve kesme kuvvetlerini tas~ yabileeek ~ 6.7.5 -- Perdelerde bulunan bo~luklar ~ n her kenann~ n iki ekilde arojelendirilecoktir. yzne en az iki~ er adet 016 l~ k donat~~ yerie ~ tiniecektir Byk 6.7.2 Perde, planda uzun kennr ~ n ~ n kal ~ nl ~~~ na oran ~~ en az ba~~ bo~ luklar~ n bulunmas~~ halinde, bo~ luktar gznne al~ narak he. , olan d~ey ta ~~ y~ c ~~ elemaniarci ~ r. l3etonarme ta ~~ y ~ c ~~ sap yap ~ lacak ve her iki kenardaki demirlerin toplam alan~ , 1,9

13

~ ndan az olmayacaktir. bo~luk nedeni ile kesilen demirlerin alan esine her yzde yatay dzlemde 45' Ilk Ayr ~ ca, bu bo~ luk k~ er adet 116 l~ k donat ~~ konulaa ~~ meydana getiren en az iki~ eakt~ r (~ekil 6.3). ~~ elemanla6.7.6 Perdelerin di~ er perdelerle ya da yap ~~may~~ sa~ layacak bir~ yla birle~tikleri noktalarda, birlikte al rma yap ~ lmal~ d~ r. imde donat~~ ba~lant~ s~~ ve detaylancl~ nl~~~~en az 6.8.1 Normal kat betonarme d~emelerin kal ~ ~ r, 10 cm. at~~ da~emelerinin ise en az 8 am. olacakt drt kenar~~ boyunca all-; 6.8.2 Basit do~erne deliklerinir~~ ~~ herta ve stte en az 1o12 lik ubuk bulunacak ve bu donat ~ ~ dan az aln aya-., iki do~rultuda delik nedeniyle kesilen donat emenin normal ekme ve bacaktir. Yotay yklere u~ram~~~d~ er elemanlara emniyetle aktarabilmek iin s~ n kuvvetlerini di~ ~~ yapacak biimde ayr~ ca deliklerin her k~esine 45 lik bir a tirilecek ve bu ubukaltta ve stte en az 1e12 lik ubuk yerle~ ~ ndan az olmayacakt~ r. lar~ n uzunlu~u ankraj boyunun iki kat ( ~ekil 6.4.) emelerde en tuz6.8.3 Dolgulu ya da dolgusuz di~li d~ ~ erlere uymal~ ci~ r. Ayr ~ la donat~~ yzdesi kiri~ler iin verilen de ca deprem blgelerinde asmolen, dolgulu ya da dolgusuz di~li ~ullarK uyularak yc~ p ~ labi d~emeler ancak a ~a~~ da belirtilen ko lir. ~ d~ r. o. Plak kal ~ nl~~~~en az 7 cm. al ~ nmal i, ~ b. Temel st yksekli ~. 1. derece deprem blgelerinde 12 00 n 2. derece deprem blgelerinde 15.00 m. 3. derece deprem blgelerinde 18.00 m. 4. derece deprem blgelerinde 21.00 m. 20 6.8 K ~emeter

yi a ~an yap~ larda, yatay ykleri emniyetle temele aktarmak zere, temele dek devam eden ve plnda rijitlik merkezi, ktle merkezine elden geldi~ince ak ~~ ocak biimde deprem perdeleri clzenlenmelidir, 6.8.4 Kiri~siz d~emeler statik yklere ek olarak depremden meydana gelecek zarlamalan emniyetle ta ~~ yabilecek re d~ey ta ~~ y~ c~~ elemanlarK aktarabilecek boyut ve donat ~p kapsamalidir.
6.9 Kirisler 6.9.1 ereve kirisleri en az 20x30 am kesifinde alacak, ve gvde geni~li~ ine kiri~~ yksekli~inin 1,5 kat ~ n ~~

bulunan de~ eri gemeyecektir.

eklemekle

Bu ko~ ulun sa ~lanamad~~~~durumlarda kesin bir hesap yap ~ lmad ~ ka geni~li~ in bu de~erden fazlas~~ rijitlik ve kesit hesonlar~ nda gznne al~ nmaz. 6.9.2 - Kiri~lerdeki boyuna donat~~ yzdesi tablo 6.2 de verilen de~erlerden az olamaz. Kesite konulan donatt adedi ~ le ta ~~ nabilecek moment kapasitesi, kesite gelen hesap momentinin % 33 nderi fazla ise minimum donat ~~ ko~uluna ba ~ l~~ kal~ nmayabilir.
Tablo 6.2 Kirislerde minimuM boyuna ekme donat~ s ~~

Boyuna donat ~~ oran ~~ i.Lm;

B
0.005

B Il
0.004

Be
0.003

6.9.3 A~ kl ~ klarda kiri~ler elden geldike tek &mani', olarak boyutiand~ nimal~ dir. Zorunlu oldu~u durumlarda bas ~ n donat ~ s ~~ kullan~ labilir. Ancak, bas~ n donat ~ si yzdesi 0.01 den, ve ekme donat ~ s ~ n~ n % 50 sinden fazla olamaz. Tek donat ~ ll
21

kesitlerin basin yznde minirnurn 2 lar~~ olarak boyutlancl~ r~ ~ d~ r. m. demir bulundurulmal m adet a12 u~ey ykler iin at~ , clekme cionat~ si) 6.9.4 Kiris nnesnetlerindeki alt don iin fdsey ykler -~ lk~~ k ortas~~ aonatim o ~ s ~ ), st donat bas ~ n donat ~n~u a ~ kl~ in her ~ n te birinden yu da ndan ko m daha az olaaz, Kiri alan~ n~ ~ s~ ndan fazla olanin en az 1/4 tarlarin~ n by gnn yar ~ s~ Mesiki ucundaki mesnet st donat boyunca srekli olarak devam ettirilecek n~ f ~ r noktas~ btn kiri~~ nin en az te biri moment s ~~ u kiri uzunlu~ netlerdeki st donat~ r. Bu donat~~ ~ laeakt ~ dan ankra boyu kadar uzat n 1/4 nden az olamaz. da, ekme blgelerinde. serbest awkl~ g~ n~ ~ nda gerilmelerin lerdeki boyuna donat ~ ~ 6.9.5 Kiri ya da ift ynde etkiyen Ya tay ykler aras tirdikleri blgelerde elden geldike ek yapmaktan ~u bal~ ca kayma gerilmelerinin yksek oldu ~n i~aret de~i nO ~ r. Ancak, ek yapman ~ r, Ayr ~ d ~ lmarnal Ka~ n~ lmal~ d ~ ~ , ek boyu kao tida ek yap gele;de de d erde eklenen den-orlerin etraf kl~ kta ll ~i kadar s~ zorunlu oidu~u ha dar bir blge iinde denklem 6.1 in gerektirdi ~ lrnalici~ r. enine donat~~ ile sar ierin kelanun br y(iznde ~ Koluna saptanan kirilerdeki alt ve st donat~ . ko6.9.6 -~ i durumlarda, kiri p 9IY bkldkten sonra ankrat devam etmedi~ ~ l~ yzne dek uzat devam ettirllecektir. f ~ekil 6.5) ey ynde ionun kar~~~ kolonlardo ekme ve ba u kadar d~ ~~~~ uzunlu~ lerin sapland gibi neden derinli~i fark ~~ Her iki taraftan kiri~ r. Kiri~~ ~ olacakt ~ iar~~ srekli larie ~ n donat bu olanak yoksa, ankra kirisi kolonun br yzns ~ la~ mlanan biimde yap 1 durumlar iin tan ~ de devam C.,,rneck ~ nda eaktir. ey ykler ve deprem etkileri clit ler d~ ~~~koyma gel 6.9.7 Kiri~ abilecek rnomentlerin yarataca her iki uto de~

melerini emniyetie to ~~ yabilecek biimde boyutland~ r~ lip donatilacakt~ r. Birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde rninimum etr ~ ye ap ~~ 8 mm den az olamaz. Etriye aral~~~ , kiri~ in geni~liem ez. ~ ini ve kiris yksekli~ inin yar~ s ~ n ~~ , :.... . 1/4 . sb... yksekli~ inin iki kat ~~ 6.9.8 -- K ~ ri~ lerin her ik ucunda kiri~~ uzunlu~undaki bir blgede etriye alan~~
5 =

0,15

(6,8)

h de~erinden az olmamal~ d ~ r. Ayr ~ ca bu blge iinde etriye arai~~~~kir~~~faydal~~ yksekli~ inin drtte birini gememelidir. Kolon yznden birinci etriyeye olan uzakl~ k 5 cm. yi a ~n~ an~ al~ d~ r. 6.10 Dalgu duvarlar~~ 6.10.1 Dolgu duvarlar~~ elden geldi~ince hafif ve ince olacak 3 m, den yksek duvarlarda ara hat ~ l~~ yap ~ lacakt~ r. Ba ~ka bir duvarla birle~meyen teki) ya da para6.10.2 eklindeki duvarlar, hae~ msal olarak 250 doz imento haryan ~ c ~~ ile en az 1/2 tu~ la duvar,,,ya da 10 cm. kal~ nl~ kta beton briket ve nitelikleri imar ve Eskn ve Bay ~ nd~ rl~ k Bakanl~ klar ~ nca patent zel malzeme ile yap ~ lacakt~ r. birlikte kabul edilmi~~ 6.10.3 -- D~ emelerin zerine izgisel yk olarak metre boyuna 700 kg. dan daha a ~~ r olan duvarlar aturtulamaz. Yap ~ lan duvarlar~ n serbest a~ kl~~~~4 m. yi geemez. Blm 7 elik yap ~ lar elik yap~~ elemanlar~ n~ n ve birle~imlerinin hesap, 7.1 boyutiand ~ rma ve dzenlenmesinde, Blm 13 de belirtilen ya tay etkiler ile hesap ilkeleri gznr~ de bulundurulacakt ~ r. 23

7.2 elik karkas yap ~ larda rijit kiri ~-kolon birle ~ imleri, kesit etkilerini tam aktarabilecek ~ekilde dzenlenmelidir. 7.3 elik karkas yap~ larda d~emeler betonarme, prefabrike eleman, ya da zel metal profilli d~emeler olabilir. beYap~ n ~ n yanal rijitli~ i, sadece belirli akslarda dzenlenmi ~~ tonarme ekirdek ya da rijit erevelerle sa ~ land ~~~ nda, kat d~ emeleri dzeyinde etkiyen yatay kuvvetlerin bu rijit akslara aktar ~ lmas~ , ya monolitik d~emenin kendi dzlemindeki rijitli ~ i ile ya da monolitik olmayan d~emelerde dzenlenecek yatay ba ~ lant ~ larla sa ~ lanmal ~ d ~ r. 7.4 Duvar ve blmeler, hafif pano v.b. prefabrike duvar n kolon, elemanlar~~ ya da yerinde rme duvar olabilir. Duvarlar ~ v.b. elemanlara ba ~ lant ~ lar ~ , dinamik ykler alt ~ nda bile, kiri ~~ devrilme ya da dklmeye kar~~~dayan ~ kl ~~ olmal ~ d ~ r. Duvar ya da blmelerin, istenmeyen hallerde, elik karkasla beraber a~. l ~~ arak perde etkisi vermeleri konstruktif nlemle nlenmelidi 7.5 Kafes sistemlerde ekme ubuklar~ n ~ n da narinli ~ i k5250 olmal ~ d ~ r. (rzgr ve kararl ~ l ~ k ba ~ lant ~ lar ~ n ~ n diyagonelleri hari). 7.6 Rzgar ve kararl~ l ~ k ba ~ lant ~ lar ~ , deprem kuvvetlerini de mesnetlere dek emniyetle aktarabilecek biimde dzenlenmelidir. 7.7 at ~~ donat ~ m ~~ elden geldi ~ ince hafif olmal ~ , zorunlu haller d ~~~ nda, ek tesislerle ayr ~ ca yklenerek a ~~ rla ~ t ~ r ~ lmamal ~ d ~ r. 7.8 Birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde kaba bulonlar ~ n emniyet gerilmeleri % 30 azalt ~ lacak ve ift somunlu olarak yap ~ lacakt ~ r. 24

Blm 8 Ah ~ap karkas yap~ lar 8.1 Kapsam ve genel kurallar : Temel ve varsa bodrum duvarlar ~~ krgir, ta ~~ y ~ c~~ kat duvarlar ~~ ile d~ emeleri ah ~ap iskeletli olan binalara ah ~ap karkas yap ~ lar denir. Bu tan ~ m ~ n d ~~~ nda kalan ah ~ap mhendislik yap ~ lar ~ n ~ n deprem etkilerine gre boyutland ~ rlimas ~ nefa, proje onay makam ~ n ~ n kabul edece~ i ilkelere uyulmal ~ d ~ r. Ah ~ap karkas binalar, bodrum kat ~~ say~ lmamak zere, en fazla iki katl ~~ yap~ labilir. Ancak katlar~ n yksekli~ i 3 m. den fazla olmamal ~ d ~ rlar. 8.2 Temeller Temeller, y ~~ ma krgir yap~ lar ~ n temelleri iin blm 9.2 de belirtilen ilkelere uygun olarak yap~ lacakt ~ r. 8.3 Duvarlar : 8.3.1 Bodrumlu binalarda, bodrum duvarlar ~~ 0,50 m. kal ~ nl ~ kta ve en ok 2,40 ykseklikte olacakt ~ r. Bodrum blme duvarlar ~~ tu~ la ya da dolu beton briket ile de yap~ labilir. 8.3.2 --- Zemin kat duvarlar~~ -krgir ya da ah ~ap karkas, birinci kat duvarlar ~~ ise ah ~ap karkas olarak yap~ lacakt ~ r. Krgir duvarlar, y ~~ ma krgir yap ~ lara ait Blm 9.3 de belirtilen e~ itli ko~ ullara gre yap ~ lacakt ~ r. 8.3.3 Ta ~~ y ~ c ~~ duvar iskeletleri, en ok 1,50 m ara ile konacak dikmelerden, bu dikmelerin alt ~ na konacak taban kiri ~ leri ile stlerine konacak ba ~ l ~ k kiri ~ lerinden, dikmeler ile taban ve ba ~ l ~ k kiri~ lerinin meydana getirdikleri gzleri daha kk gzlere ay~ ran ara kiri~ lerden ve ara gzleri genlere ay~ ran diyagonallerden meydana getirilecektir. 25

. Bu ~ekilde olu ~ turulan karkas ara bo ~ luklar ~ , tu~ la, kerpi, a~ a paralar~~ gibi malzeme ile doldurulacak, yzleri rabits teli, ah ~ap ~ k; ya da kam ~~~ile kaplanarak s ~ vonacak ya da tahta ya da olukfu sa ile kaplanacakt ~ r. 8.3.4 Dikmeler ve diyagonaller tek para olacak ve taban kiri ~ i ile ba ~ l ~ k kiri ~ ine gernell .olarak birle~tirilecek ve ivi ile peki~ tirilecektir. Gemeli yap ~ lamayaniara ( ~ekil 8.1) dek ~~ gibi k~e takozlar~~ konacak ve ivilenecektir. 8.3.5 Taban kiri ~leri ile ba ~ l ~ k kiri ~ leri ekli olabilir. Ancak ekler e~ ri g~ sl bindirmeli olarak yap ~ l ~ p, civata ya da kiri ~~ kal ~ nl ~~~ na e~ it boydak ~~ ~ vilerle ba ~ lanacakt ~ r ( ~ekil 8.2). 8.3.6 Ta ~~ y ~ c ~ , duvarlar~ n tm ah ~ap iskeletleri birbirlerine, yerine gre, dz ya d K e~ ri g~ sl z ~ vanal ~~ olarak baglanacakt~ r. 8.3.7 Bodrumlu ve bodrumsuz tek katl ~~ binalar ile zemin kat ~~ krgir olan binalar ~ n st kat tavan ve ba ~ l~ k kiri ~leri, dikmeleri ve diyagonalteri en az 10x10 cm, di ~ er elemanlar~~ da en az 5x10 cm kesitinde olacakt~ r. ~ ki katl ~ , ah ~ap karkash b ~ nalann zemin kat taban ve ba ~ l ~ k kiri ~ leri, dikmeleri ve d ~ yagonalleri en az 12x12 cm. di ~er elemanlar da 6x12 arn kesitinde olacakt~ r. 8.3.8 Ah ~ap karkas binalarda boyuna duvarla enine duvarlar en ok 4,50 m de bir kesi ~ melidir. Bu yap ~ lam ~ yorsa, boyuna duvar ~ n ta ~~ y ~ c ~~ dikmeleri, en ok 4,50 m. de bir makaslora apraz elemanlarla iyice ba ~ lanmal ~ d ~ r ( ~ekil 8.3). 8.3.9 Zemin ve birinci kat~ n ah ~ap karkas olmas~~ halinde, her kattaki ara blmeler st ste getirilmelidir. 8.3.10 -- Bina k~elerinde en az 1,50 n~ . lik ve iki bo~ luk 26

aras~ nda 0,75 in Ilk ah ~ap ta ~~ y ~ c~~ iskeletl ~~ dolu k ~ s~ mlar birak ~ lmal ~ d ~ r, 8.4 , D ~ emeler D~eme kiri~ leri, zemin katlarda taban kiri~ leri zerine, st katlarda ise ba ~ l ~ k kiri ~ leri zerine oturtulacak ve ivilenecektir ( ~ekil 8.4). Bina k~ elerinde en az 5x10 crn kesitindeki ah ~ ap elemanlarla genler olu ~turulacakt ~ r. 8,5 Katil ve lentolar 8.5.1 Zemin kat ~~ krgir olan binalar ~ n hatil ve lentolar ~ , y ~~ ma krgir yap ~ lar iin Blm 9.5 de belirtilen ko~ ullarla uygun olacakt ~ r. 8.5.2 Ah ~ap karkas binalar~ n kap~~ st lentolar ~~ ile pencerelerin st ve alt lentolan dikme boyutunda olacak ve dik melerle birle~imleri geme!' olarak yop ~ lacakt ~ r. Blm 9 Yr~ma krgir yap ~ lar Karkas olmayan ve ta ~~ y ~ c~~ duvarlar ~ , nitelikleri Trk Standartlar~~ Enstits ve yetkili kurulu ~tam kabul edilmi ~~ ~artname ve ynetmelik ilkelerine uygun, 'do~al ve yapay yap~~ ta ~ lar ~ ndon yap~ lm ~~ , d~emeleri betonarme ya da betonarmen ~ n sa~ lad ~~~~yatay btnl~ olan di ~ er tip d~emelerden olu ~an yap~ lara ya~ ma krgir ad ~~ verilir. Y ~~ ma krgir yap ~ lar ~ n duvarlannda, olanaklar elverdi~ ince gerekli hesaplar yap ~ larak, yatay ve d~ey dor~ at~~ kullan ~ lmas ~~ nerilir. Y ~~ ma krgir yap ~ lar, gerekli statik ve mukavemet hesaplar ~~ yap ~ lmak ve bu ynetmelikte tersi belirtilmedike krgir 27

yap ~ lana ilgili ~artnamelerdeki yap ~ m yntemi ve hesap ilkelerine uyulmak ko~uluyla bodrum kat ~~ say ~ lmamak zere en fazla, birinci derece deprem blgelerinde iki, ikinci ve nc derece deprem blgelerinde ve drdnc derece deprem blgelerinde drt katl ~~ yap ~ labilir. D ~eme zerinden d~eme zerine d ~ey do~ rultuda uzakl ~ k olarak al ~ nan kat yksekli ~ i en fazla 3.00 m. olabilir. Saak seviyesinden yukar ~ da, madeni ya da ah ~ap teras korkuluklar ~ , kalkan duvarlar ~ , blmeleri krgir olmayan hafif malzemeden yap ~ lm ~~~at ~~ katlar ~ , at ~~ pencereleri, merdiven alt ~~ bo~ luklar ~~ ve en ok 5 ton olmak zere su deposu yap ~ labilir. at ~~ kat ~~ alan ~ n ~ n, bina alan ~ n ~ n 1/4 n a ~ mas ~~ halinde yap ~ lan in ~aat binan ~ n bir kat ~~ say ~ l ~ r. Birden fazla bodrum, kat olarak de~ erlendirilir. Y ~~ ma krgir binalar planda basit ve niform ~ekilli boyuna ve enine do~ rultudaki ta ~~ y ~ c ~ duvarlar, ktleler ve nijitlikler binan ~ n esas eksenlerine gre simetrik ya da simetriye yak ~ n biimlerde dzenlenmelidir. K ~ smi bodrum yap~ lmamas~~ nerilir. Tm ta ~~ y ~ c ~ duvarlar ~ n st ste gelmeleri ve ykleri zemine 9.2 de esaslar ~~ verilen temeller arac~ l ~~~ yla aktarmalar ~~ sa ~ lanmal ~ d ~ r. a ~ kl ~ k' ~~ hacimier Alt katlar ~~ dkkn v.b. gibi olduka geni ~~ ma krgir binalarla st katlardaki perde ~eklinde kullan ~ lan y ~~ duvarlar ~ n iletti ~ i yatay ve d ~ey kuvvetlerin temel ve zemine aktar~ lmas ~~ byk a ~ kl ~ klar ~ n sz konusu oldu~ u alt katta dzenlenecek betonarme erevelerle yap ~ lmal ~ d ~ r. Bu erevelerin ve temellerin projelendirilmesinde ynetmeli ~ in betonarme yap ~ lar blmndeki ilkeler geerlidir. 9.2 Temeller. Yap~ lacak hesaplarda tersi gsterilmedike temeller iin 28

en az a ~a ~~ daki ko~ ullara uyulacakt ~ r. 9.2.1 Bina temelleri 6.5.1 cieki ilkelere gre projelend ~ rilecek ve yap ~ lacakt ~ r. 9.2.2 - Duvar alt ~~ smeli malzemesi en az B.160 niteli~ inde olacakt ~ r. I inci ve Il nci s ~ n ~ f zeminlerde yap ~ lacak temeller.' 9.2.3.1 -- Tm deprem blgelerinde I ve Il ci s~ n ~ f zeminlerde duvar alt~~ smeli geni ~likleri, ta ~~ d ~~~~duvar ~ n geni ~ li~ ine her iki taraf ~ ndan olmak zere, 15 cm. eklenmesi ile bulunacak geni ~ likten az olmayacakt ~ r. 9.2.3.2 --- Duvar alt ~~ smeli kal ~ nl ~ klan 30 cm den az olmayacak ve iine 12 mm ap~ nda en az 6 adet donat ~~ ubu ~ u konacakt ~ r. Kesidin st ve alt ~ na yerle~tirilecek bu donat ~~ ubuklar ~ r~~ n aras~ ndaki yatay aral ~ k 30 cm. den fazla olamaz. Bu donat ~~ k~e ve kesi~me noktalar ~ nda gere~ i kadar bindirilerek eklenecek ve 30 cm. aral ~ kl ~~ 016 d ~ey etriyelerle ba ~ lanacokt ~ r. 9.2.3.3 Temel derinli~ i seimi; zemin zellikleri, yeralt ~~ su dzeyi ve yerel don derinli~i gznne al ~ narak saptan ~ r. E ~ imli arazilerde temeller basatnakl ~~ olarak yap~ labilir. Ancak basamak ykseklikleri 30 cm. 'den fazla olmayaca ~~~gibi 30 cm. den az bindirme de yap ~ lmayacakt ~ r. Basamak aralar ~~ 1 m. den az olamaz. 9.2.3.4 Tm deprem blgelerinde Kaya zeminlerde duvar alt ~~ smeli yap ~ lmayabilir. 9.2.4 III nc s~ n ~ f zeminlerde yap ~ lacak temeller. 9.2.4.1 -- Tm deprem blgelerinde III nc s~ n ~ f zeminlerde duvar alt~~ smeli geni ~ likleri, ta ~~ y~ c~~ duvar ~ n geni ~ li~ ine
(') Zeminlerin s~ niflandinimas ~~ icin Blm 13'e bak ~ n ~ z.

9.2.3

29

her iki tarafta olmak zere 20 cm. eklenmesi ile bulunacak geni~ likten az olm~ yaca ~~~gibi hic bir ~ekilde 60 cm. den de az geni~likte olmayacakt~ r. 9.2.4.2 -- Duvar alt ~~ smeli kal ~ nl~ klar ~~ 40 cm. den az eLT~ ayacak ve iine 14 mm ap ~ nda en az 6 adet donat~~ konacukt~ r. Kesitin st ve alt ~ na yerle~tirilecek bu donan ubuklar ~ n ~ n aras ~ ndaki yatay aral~ k 30 cm. den fazla olamaz. Bu donat ~~ k~e ve kesi~me noktalar ~ nda gere~ i kadar bindirilerek eklenecek ve 30 cm. aral ~ kl ~~ o8 d~ey etriyelerle baglanacakt~ r. 9.2.4.3 Temel derinli~i seiminde 9.2.3.3 deki ilkelere uyulacakt ~ r. E~ imli arazilerde temeller basamakl~~ olarak yap ~ la, bilir. Ancak basamak ykseklikleri 30 cm. den fazla olmayaca~~~ gibi 40 cm. den de az bindirme yap~ lmayacakt~ r. Basamak aralar ~~ 1.5 m den az olamaz. 9.2.5 IV nc s~ n~ f zeminlerde yap~ lacak temeller. 9.2.5.1 Tm deprem blgelerinde IV c s~ n~ f zeminlerde duvar alt ~~ samel geni~ likleri, ta ~~ d~~~~duvar~ n geni~ li~ ine her iki taraf ~ nda olmak zere, 30 cm. eklenmesi ile bulunacak geni~likten az olmayaca~~~gibi hi bir ~ekilde 80 crn. den az geni~likte olmayacakt~ r. 9.2.5.2 Duvar alt~~ smeli kal~ nl~ klar ~~ 40 cn~~den az olmayacak ve iine 14 mm ap ~ nda en az 8 adet donat~~ ubu~u koubuknacakt ~ r. Kesidin st ve alt~ na yerle~tirilecek bu donat~~ k 30 cm den fazla olamaz. Bu dolarm~ n aras~ ndaki yatay aral~ i kadar bindirilerek ~ nda gere ~ me noktalar ~ e ve kesi ~ nat~~ k eklenecek ve 30 cm aral~ kl~~ o8 d~ey etriyelerle bc~~ ianacc~ kt ~ r. 9.2.5,3 Temel derinli~ i seiminde 9.2.3.3 deki ilkelere uyulacakt~ r. Kademeli temel sistemi uygulanamaz. 30

9.2 6 -- Duvar alt~~ samel~ nin hemen stndeki katta pencerelerin alt duvarinda meydana gelebilecek atlamalara kar ~~~ duvar alt ~~ smeli ve pencere alt~~ duvar ~ nda gerekli nlemler al~ nmal~ d~ r, 9.3 Ta~~ y ~ c~~ duvarlar 9.3.1 -- Malzeme Duvarlarda kullan~ lacak yap ~~ ta ~~~ve harc ~ n zellikleri ilgili ~ artnamelere uygun olacakt ~ r. Yap~~ ta ~~~olarak ta ~~ y ~ c ~~ duvar yap~ m ~ ndan ba ~ ka amalarla yap~ lan tu~lalar, bo~ luklu beton briket, ruf briket, yetay delikli tu~ la ve benzeri ~ekillendirilmi ~~ ta~lar kullan~ lamaz. Ayr~ ca kullan~ lacak yapay yap~~ ta ~ lar ~ n~ n ba ~~ n mukavemeti 50 kg/cm2 den ve do~al ta ~lar~ n bas~ n mukavemeti 350 kg/cm: den az olamaz. Bodrum kat d ~~~duvarlar ~ nda ortalama bas~ n mukavemeti :5100 kg/cm2 olan yapay yap~~ ta ~lar~~ kullan ~ lamaz. Zemin kat~ ndan ba~ ka iki veya daha fazla normal kdt~~ olan bodrumlu ya da bodrumsuz bV~ alarin bodrum ve zemin katlar ~ ndaki duvarlarda kullan~ laeak yapay yap~~ ta ~ lar~ n ~ n ortalama bas ~ n mukavemeti 75 kg/cm2 olmal~ d~ r. Bodrumlarda ta~~ duvar yerine beton duvarlar yap~ lmas ~~ halinde beton niteli~i en az B 160 olacakt~ r. Duvar harc ~~ olarak imento ile takviyeli kire harc ~~ (imento:kire:kum hacimsal oran~ , 1:2:9) ya da imento harc ~~ (imento:kum hac ~ msal oran~ , 1:6 veya 1:4) kullamlacakt ~ r. Gerek yap ~~ ta ~~~ve gerek duvar harlar ~ n ~ n niteli~ inin seimi duvara etkiyen yklere gre yap ~ lacakt~ r. 31

9.3.2 Duvar kal~ nl~ klan Herhangi bir statik irdeleme yap~ lmamas~~ halinde s~ va ~ z ~ r. en az duvar kal~ nl~ klar~~ olarak a ~a ~~ daki de~erlere uyulacakt biduvarlar 9.3.2.1 - - Tm deprem blgelerinde, do~al ta ~~ duvarlar ise nalar~ n ancak bodrum ve zemin kollar~ nda, beton ~ n kal ~ nduvarlar ~~ ta al ~ Do labilir. ~ yaln~ z bodrum katlar~ nda yap az oladen cm 25 klan ~ nl ~ l~ kian 50 cm. ve beton duvarlar~ n kal kat~~ normal fazla maz. Zemin kat~ ndan ba ~ka iki ya da daha biiminde duvar duvarlar moloz ta ~~ olan binalarda do~al ta ~~ yap ~ lamazIar. Zemin kat~ ndan ba ~ka iki ya da daha fazla nor9.3.2.2 ya da bodrumsuz binalar~ n bodrum ya bodrumlu mal kat ~~ olan ~~~ nda da zemin kat~ ndaki duvarlar ~ n kal~ nl~~~ , tu~ la kullan~ ld biimeden kabul boyut en az 1,5 tu~ la ve 10 cm. nin kollar ~ n~~ ~ r. yap ~~ ta ~lar ~~ kullan~ ld ~~~ nda, en az 40 cm. olmal~ d lendirilmi~~ 9.3.2.3 ve daha fazla katl~~ (varsa bodrum dahil) bi~~~~en az 1 nalar~ n yukar ~ dan itibaren 1. kat~ nda duvar kal~ nl ~ nl~~~~en az 1 tu~ la yukar ~ dan itibaren 2. katta tu~ la duvar kal ~~ , biimlenlm ~ r ~ boyutland gre na tu~ la ve 10 cm. nin kollar~ ba ~layarak dan ~ yap~~ ta~lar~ nda en az 30 cm. ve yukar dirilmi~~ cm. nin 10 la, 3 nc katta tu~ la duvar kal~ nl ~~~~en az 1,5 tu~ yap ~~ ta ~lar~ nkatlar~ na gre boyutland~ nlm~~ , biimlendirilmi~~ da en az 40 cm. olmal ~ d~ r. ladan 9.3.2.4 Tek katl~~ binalarda duvar kal~ nl~ klan 1 tu~ n kat ~ binalar ma ~~ y lacak ~ az olamaz. Deprem blgelerinde yap tablo klan ~ nl ~ adetleri ve kat adetlerine gre en az duvar kal 9.3.2' de gsterilmi~ tir. 9.3.3 Duvarlar~ n kararl~ l~~~~ve duvar bo ~luklar~~ 9.3.3.1 Kararl~ l~ k ~ l~~~~planTm ta ~~ y~ c~~ duvarlar ~ n yatay yklere kar~~~kararl da kendilerine dik do~ rultularda saplanan ve en az bir hacmi 32

boyunca olan duvarlar yard~ m~ yla sa~ lanmal~ d~ r. Kararl~ l~~~~sa~layacak bu duvarlar ~ n kal~ nl~~~~1 tu~ ladan az olamaz. Bu duvarlar~ n aras~ ndaki serbest uzakl ~ k duvar eksenleri aras~ nda llmek zere, birinci derece deprem blgelerinde 5.5 m. yi di~erlerinde ise 7.0 m. yi geert~ ez. Bu kurala uyulamayan zorunlu hallerde kararl~ l~~~~sa ~ lamak iin ta ~~ y~ c~~ duvar iinde her 4 m. de bir betonarme d~ey hat~ l olu~ turma yoluna gidilebilir. Bu durumda da duvar boyu 15 m. yi goemez. 9.3.3.2 Duvar bo~luklar~~ Duvarlarda b~ rak~ lacak bo~luklar iin a~a~~ daki kurallara uyulacakt ~ r a) Birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde binalar ~ n d~~~duvarlanndaki kenar Pencere ya da kap ~~ bo~lu~ u ile bina k~ esi aras~ nda en az 1.50 m boyunda bir dolu duvar paras~~ b ~ rak ~ lacakt ~ r. Bina yksekli~ i 7.50 n~~den az ise sz konusu duvar paras ~ n~ n boyu 1.0 rn ye indirilebilir. b) nc ve dordncii derece deprem blgelerinde yap ~ lacak binalar~ n d~~~duvarlar ~ ndaki kenar pencere ya da kap~~ bo~lu~u ile bina k~ esi aras ~ nda en az 1.0 m. boyunda bir dolu duvar paras ~~ b~ rak ~ lacakt ~ r. Bina yksekli~ inin 7.50 m den az olmas ~~ halinde sz konusu duvar, paras ~ n~ n boyu 0.80 m ye indirilebilir. c) Gerek ta~~ y ~ c~~ ve gerek takviye duvar~~ iindeki ilk bo~lu~un bu duvarlar~ n kesi~me noktas~ ndan ba ~layarak uzakl~~~~ 50 cm. den az olamaz. d) Pencere ve kap~~ bo~luklar~~ aras~ nda kalan dolu duvar k ~ s ~ mlann~ n boyu, iki taraftgki bo~luklardan by~ nn a~ kl~ ~~ n ~ n 1/4 nden az elmam<~ k ko~uluyla, bo~ luk kenar~~ di~'sri hari, en az, birinci ve ikin5i derece deprem blgelerinde 0.80 33

m nc ve drdnc derece deprem blgelerinde 0.60 m olacakt~ r. e) Kap ~~ ve pencere bo~luklann~ n geni~li~i 3.00 m yi a ~amaz. f) Bir duvar boyunca plandaki bo~luklar~ n uzunluklar ~~ toplam~ , tm duvar uzunlu~unun %40 m~~ a ~amaz. 9.4 D~emeler D~ eme olarak ancak betonarme ya da betonarmenin sa ~ lad~~~~yatay btnl~ olan di~ er tip d~emeler sz konusudur. Bu d~emelerin projelendirilmesinde ynetmeli~ in betonarme yap~ lar blmndeki ilkeler geerlidir. Kat d~emesinin devam~~ olan konsol ~eklindeki balkonlar, korni~ler, at~~ saaklar ~~ 1.50 m ve konsol ~eklindeki merdivenler 1.10 m. den fazla a ~ kl~ kta yap ~ lamaziar. (imar ynetmeliklerindeki ~ kmalar ile ilgili kurallar sakl~ d~ r) Kat seviyesinde dzenlenmiyen konsol yap~ lamaz. 9.5 Hat~ l ve lentolar 9.5.1 Pencere ve kap ~~ lentolar~ n~ n duvarlara oturan k ~ s ~ mlar ~ n~ n uzunlu~u 0.20 m den az olmamak zere lento a~ kl~~~ n~ n % 15 inden az olmayacakt~ r. 9.5.2 Tavan ve merdiven d~emelerini de kapsamak zere her bir d~emenin ta~~ y ~ c~~ duvarlara oturdu~ u yerlerde, betonarme d~eme ile monolitik, ykseklikleri en az 20 cm. ve duvar~ n, varsa besleme aya~~ n~ n geni~li~ inde betonarme hat~ llar yap ~ lacakt~ r. Bunlarda beton niteli~ i en az B 160 olacak ve en az 4 o 10 boyuna ve o 6/25 etriye donat~ s ~~ bulunacakt~ r. Bu donat~~ k~elerde ve kesim noktalar ~ nda sreklili~ i sa ~layacak ~ekilde bindirilecektir. 34

9.5.3 Moloz ta ~~ duvarlarda en az her 1.50 m ykseklikte 9.5.2 deki boyutland~ rmaya uygun bir hat~ l yap~ lacakt~ r 9.6 at~~ 9.6.1 at ~~ donat ~ m~ , deprem etkisine bir btn olarak dayanacak ve rzgar ya da deprem etkileri d ~~~ nda ta~~ y~ c~~ olarak yatay kuvvet iletmeyecek ~ekilde dzenlenecektir. ubuk ek ve birle~imleri hem bas~ n, hem de ekme kuvveti aktorabilecek ~ekilde yap ~ lacak, ekme ubuklar~ nda da narinli~in )./250 olmas~~ sa~ lanacakt ~ r. Rzgar ve karanl~ k ba ~ lant ~ lar~ , alacaklar~~ kuvvetleri mesnetlere kadar emniyelle aktarabilecek ~ekilde dzenlenecektir. at~~ donat~ m~ n ~ n bina d~eme ve duvarlar~ yla ba~ lant ~ s ~~ Krgir Yap ~ lana ilgili ~artnamelerdeki yap~ m kurallar~ na uygun olarak yap ~ lacakt ~ r. 9.7 ~ kinci) yap~~ elemanlar~~ 9.7.1 Ta ~~ y ~ c ~~ olmayan blme duvarlar ~~ 1/2 tu~ la kal~ nl~ kta ya da 10 cm kal~ nl~ kta yap ~ ld~ klar ~ nda, ta ~~ y ~ c~~ duvarlarla kararl ~ l~~~ n ~~ sa ~lamak amac~ yla, y~ lp~ rra kurallar ~ na uygun olarak ba ~ ranacaklar, fakat d~emeIerden yk olmayacak ~ekilde sonradan rleceklerdir. 9.7.2 , Bahe duvarlar ~ n ~ n kargir k ~ sm ~~ yaya kald~ r ~ m! dzeyinden 1.00 m den yksek yap~ lmayacakt~ r. 9.7.3 Teraslarda korkulu~un duvar k~ sm~ n~ n yksekli~i en ok 0.60 m olacakt ~ r. Kalkan duvarlar~~ 2.00 m den yksek olmas ~~ halinde betonarme ara hat~ llar~~ ile beslenecektir. Korkuluk ve kalkan duvarlar~ n~ n yatay kararl~ l~~~~iin gerekirse yer yer di~ lerle besleme yap ~ lmal~ d~ r. 35

Blm 10 Yar~ m krgir yap~ lar 10.1 Kapsam ve genel kurallar ~ , nitelikleri Trk StanKarkas olmayan ve ta ~~ y ~ c ~~ duvarlar ~larca kabul edilmi~~~artnadartlar~~ Enstits ve yetkili kurulu ~al ve yapay yap ~~ ta~lame ve ynetmelik ilkelerine uygun do emey ~~ ma krgir yap ~ lar~ n d~ r~ ndan yap~ lm~~~ve d~emeleri ~~ vead ir binalara yar~ m krg lerinin tan~ mlanmas~ na uymayan rilir. krgir yap~ larda sz ediBu binalarda d~emeler, y ~~ ma rlar. len nitelik ve boyutlarda hat ~ llara oturu ~~ em blgelerinde, bodrum kat Yar~ m kr-gir binalar tm depr ~~ olarak yap ~ labilirler. say~ lnnamak zere, en fazla iki katl yap~ lmas~ nda uyulmas~~ ge10.2 Yar~ m krgir binalar~ n ~ d ~ r. rekli kurallar (Blm 9) da belirtilenlerin ayn Blm 11 Kerpi yap~ lar 11.1 Kapsam ve genel kurallar duvar olup, tu ~ al ta ~~ Temel ve varsa bodrum duvarlar~~ do lan yerinde dkme kerpi ile yap ~ ~~ y ~ c~~ duvarlar~~ kesme ya da binalara kerpi yap~~ denir. dike Kargir YaKerpi binalar ynetmelikte tersi belirtilme uyulmak ko~una ~ llar kura m ~ p~ lorla ilgili ~artnamelerdeki yap ~ labilirler. Kat yksekli~i en luyla ve ancak tek katl~~ olarak yap ekli~i 2.40 m yi geok 2.70 m olabilir, varsa bodrum kat yks memelidir. biiminde olmal~~ boyuna Kerpi binalar planda dikdrtgen duvarlar binan~ n boyuna ve enive enine do~rultudaki ta ~~ y~ c~~ meli ya da bu sine eksenlerine gre simetrIk olarak dzenlen 30

metriden ayr~ l~~lar ihmal edilebilir llerde olmal~ d~ r. bodrum yap~ lmamas~~ nerilir. 11.2 Temeller

K ~ sm~~

l duvarlar~~ en 11.2.1 Btn deprem blgelerinde teme ekaz 50 cm. kal~ nl~ kta ve zemin yzeyinden en az 50 cm yks li~ e kadar ~ kan, imento har veya en az 1:2:9 kalitesinde takviyeli kire harc~~ ile rlm~, moloz ta~ tan yap~ lacakt~ r. 11.2.2 Temel derinlikleri don derinli~ i alt~ nda olmak zere en az 80 cm. olacakt ~ r. rlar~~ 50 cm ka11.2.3 Bodrumlu binalarda bodrum duva l~ nl~ kta, temel duvarlar ~~ da 60 cm kal~ nl~ kta olacakt~ r. Bu da niteli~ inde takv ~ varlar 1 ci derece deprem blgelerinde 1:2:9 blgelerinde 1.3 em depr yeli kire harc~ , 2,3 ve 4 nc derece moloz ta~ tan yap~ lacakt~ r. niteli~ inde kire harc ~~ ile rlm~~ 11.3 Ta~~ y ~ c~~ duvarlar 11.3.1 Malzeme ilKerpi retimi, Krgir Yap ~ larla ilgili ~artnamelerdeki kelere uygun olarak yap~ lacakt~ r. duvarlar imento ile takviyeli kire harc~ , kerpi Moloz ta ~~ kire ~ le duvarlar ise, kerpi yapmakta kullan~ lan dinlendirilmi~~ nem aras ~ nda rla duva i kerp duvar stnde, rlecektir. Ta ~~ izolasyonu sa ~lanmal~ d ~ r. 11.3.2 Duvar kal~ nl~ klar~~ duvarlar~ n~ n kal~ nl~~~~en az 11.3.2.1 Varsa bodrum ta ~~ 50 cm. olmal~ d~ r. ta11.3.2.2 Ta~~ y~ c ~~ d~~~kerpi duvarlar en az 1 1/2, ~ l kal ~ nl~ kta olma dr. ~~ y ~ c ~~ i kerpi duvarlar en az 1 kerpi boyu 37

Normal kerpi boyutlar ~~ 30x25x15 cm ve 30x15x15 cm olacakt ~ r. 11.3.3 Duvarlar~ n kararl ~ l ~~~~ve duvar bo ~ luklar ~ . 11.3.3.1 Kararl ~ l ~ k a) Ta ~~ y ~ c~~ duvarlar ~ n yatay yklere kar ~~~kararl ~ l ~~~ , bunlara dik do~ rultuda saplanan duvarlarla sa ~ lanmal ~ d ~ r. Bu du varlar ~ n kal ~ nl ~~~~bir kerpi boyundan az olamaz. b) Ta ~~ y ~ c ~~ duvarlarla kararl ~ l ~~~~sa ~ layan duvarlar ~ n kesim noktalar ~~ aras~ ndaki serbest uzakl ~ k duvar eksenler ~ nden ba ~layarak llmek zere, 4.50 m. den fazla olam az, c) Bacalar ~ n yap~ m ~ nda zellikle dikkatli olunmal ~ , baca malzemesi kerpiten farkl ~~ ise yap ~ dan derzle ayr ~ lmal ~ d ~ r. Kerpiten farkl ~~ malzemeden yap ~ lan bacalar, ta ~~ y ~ c ~~ duvarlcu~ n sreklili~ ini bozmayacak biimde dzenlenecektir. 11.3.3.2 Duvar bo~ luklar ~~ a) Binalar ~ n d ~~~duvarlar ~ ndaki kenar kap ~~ ve pencere bo~~ luklar ~~ ile bina k~esi aras~ nda en az 1.00 m uzunlu ~ unda bir dolu duvar paras~~ b~ rak ~ lacakt~ r. b) Ta ~~ y~ c ~~ ve takviye duvarlar ~ n ~ n kesim noktalar ~ ndan ba ~ layarak ilk bo~ lu ~ un bu duvarlar ~ n kesim noktas~ na ~~ zakl ~~~~en az 50 cm. olacakt ~ r. c) Duvarlarda b ~ rak ~ lacak kap~~ bo~ luklar ~~ 2.10 x 1.0 m den byk olm ~ yacakt ~ r. Ta ~~ y ~ c~~ ve takviye duvarlar ~~ kesim noktalar ~~ aras~ nda birden fazla kap~~ bo~ lu ~ u b ~ rak ~ lmayacakt ~ r. d) Duvarlardaki pencere bo~ luklar ~~ 1.40 x 0.90 m den byk olmayacakt ~ r. e) Kap ~~ ya da pencere bo~ luklar ~~ aras~ nda en az 60 cm boyunda dolu duvar paras~~ b~ rak ~ lacakt ~ r. Bu yop ~ lam ~ yorsa
38

bo~ luklar~ n her iki yan ~ na iki ~er adet 10 x 10 cm 2 kesitinde ah~ap dikmeler konacak ve dikmeler pencere alt ~~ hat ~ l ~~ ile pencere st lentosuna ba ~ lanacakt ~ r. 11.4 D~emeler :

D ~emeler, temel ya da varsa bodrum duvarlar~~ ile kerpi duvarlar aras~ ndaki hat ~ llar ~ n zerine oturtularak iyi bir baglant ~~ sa ~ lanacakt ~ r.
11.5 Halil ve lentolar 11.5.1 Temel ya da varsa bodrum duvarlar ~ n ~ n zerine bu duvarlar ~ n geni ~ li~ inde ve 0.15 m yksekli~ inde beton arme ya da ah ~ap hat~ l yap ~ facakt ~ r. Bu hat ~ l ~ n betonarme olma s~~ halinde niteli ~ i en az B 120 (min. dozaj 250) olacak ve iinde o 10 luk boyuna donat ~~ bulunacakt ~ r. Bu demirler 25 cm. ara ile birbirine o 6 l ~ k etriyelerle ba ~ lanacakt ~ r.

Bu hat ~ l ah ~ap ise, 10 x 10 cm 2 kesitinde katranlanm ~~~iki adet kadronla yap~ lacak ve bunlar her 50 cm de bir 5 x 10 cm 2 kesitli kadronlarla birbirlerine ivilenerek ba ~ lanac ak ve aralar ~~ ta ~~ k ~ r ~ nt ~ lar ~ yla doldurulacakt ~ r. 11.5.2 Kerpi duvarlarda kalia'n hat ~ l ~~ ve lentolardan ba ~ka pencere alt ~ na ve pencere . stne ve tavan kiri ~ leri ile at ~~ makaslann ~ n oturaca ~~~duva rlar ~ n stne (11.5.1) dekin e benzer ah ~ap hat ~ llar yap~ lacak t~ r. 11.5.3 Taban hat~ l ~ , at ~~ hafi! i ile kap ~~ ve pencere lentalan d ~~~ ndaki hat ~ llar, kam ~~~yeti ~en blgelerde 5 cm ara ~ ie her 50 cm de bir ince tel ile ba ~ lant ~~ yap ~ larak kam ~~~ile de yap ~ labilir.
11.6 at~ lar 11.6.1 Kerpi binalar ~ n at ~ lan d ~~~duvarlar ~~ en az 0.:5C

ve hafif olmas~ na m a ~acak ~ekilde saakl ~~ olarak yap ~ lacak ler nedeniyle ta ~~ dikkat edilecektir. Kerpi duvarlar~ n d ~~~etken ~ m nlemlerine zel y ~ c~~ zelli~ inin bozulmamas~~ iin gerekli yap zenme gsterilecektir. bina 11.6.2 1. ve 2. derece deprem blgelerinde kerpi erinde blgel deprem derece 4. ve 'orda toprak dam yap~ lamaz. 3. toprak kal ~ nl ~~~~15 cm. yi geemez. Blm 12 Onar~ m ve yenileme yap~ lar, ileride 12.1 Deprem nedeniyle hasara u~ ram ~~~ biimde, bu ynetmeolabilecek depremlere kar~~~koyabilecek ek ve yetkili maedilec lik ilkelerine gre dzenlenip hesap ~ r. lacakt ~ kamlarca onanacak projelerine gre onar ek, ya da byt12.2 Deprem blgelerinde de~ i ~ tirilec yeniden yap ~ larda binala lacak lecek ya da esasl ~~ olarak onar ~ tirilecek her bir k ~ s~ m, bu cak ya da yenilenecek ya da de~ i ~ ~ kl ~~ biimde dzenleynetmelik ilkelerine gre, depreme dayan projelere nip hesap edilecek ve yetkili makamlarca onanacak gre yap~ lacakt ~ r. lar iin hesap ilkeleri Blm 13 Depreme dayan ~ kl ~~ yap~ 13.1 K~ saltmalar C = Deprem katsay~ s~~ Co = Deprem blge katsay~ s~~ una paralel geni ~ li~ i (metre) D = Yap ~ n ~ n deprem do~ rultus F ----- Statik e~de~ er toplam yatay yk 40

Fi = i'inci kata etkiyen yatay yk F,

Yap~ n ~ n en st kat ~ na etkiyen ek yatay yk

= i'inci kattaki sabit ykler toplam ~~ H .= Yap~ n ~ n temel st kotundan llen yksekli ~ i (metre) H, = Zemin tabaka kal ~ nl ~~~~(m) h i = i'inci kat ~ n temel st kotundan llen yksekli ~ i (m) I = Yap~~ nem katsay~ s~~ K = Yap ~~ tipi katsay~ s~~ N = Binan ~ n kat adedi KI,= Standard penetrasyon darbe adedi n = Hareketli yk katsay ~ s~~ Pi = i'inci kattaki hareketli ykler toplam ~~ S = Yap~~ dinamik katsay~ s~~ (Spektrum katsay~ s~ ) T = Yap~~ do~ al periyodu (saniye) To = Zemin hakim periyodu ,(saniye) VS = Kayma dalgas~~ h ~ z~~ (metre/saniye) W = Toplam yap~~ a ~~ rl ~~~~ W; = i'inci kat a ~~ rl ~~~~ 13.2 Genel Kurallar 13.2.1 Bu blmde deprem blgelerinde yap~ lacak ya planl~~depreme dayan ~ kl ~~ olarak boyutland ~ r ~ labilmeleri iin kullan ~ lacak yatay yklerin hesap ilkeleri a ~ klanm ~~ t ~ r. Bu b41

lmn kapsam~ na giren yap~ larda depremden meydana gelen etkiler yap~ ya d~ emeler' dzeyinde etkiyen yatay statik ykler olarak al~ n~ r. Uygulamada yatay yklerin binan ~ n ncelikle birbirine dik iki do~rultusunda ayr ~~ ayr~~ etkidi~ i varsay~ lacakt~ r. Bu ykler tm d~ey ta ~~ y ~ c ~~ elemanlara da ~~ t~ lacakt ~ r. Asal eksenleri hesap yap ~ lan do~rultulara paralel olmayan elemanlarda, farkl~~ bir do~rultu iin daha elveri~siz i kuvvetler do~ abilece~ i gznnde tutulmal~ d ~ r. 13.2.2 -- Bu blmde hesap ilkeleri a ~ klanan yatay ykler yap ~ n~ n tmne etkiyen minimum de~ erlerdir. 13.2.3 Kesit hesaplar ~ nda deprem etkileri ile rzgar yknn yap ~ ya ayn~~ zamanda etkimedi~ i varsay~ lacak ve herhangi bir yap~~ eleman~ n ~ n boyutland~ rtImas ~ nda deprem ya da rzgrdan elveri~siz olan~~ gznnde tutulacakt~ r. 13.3 Tan~ m ve kapsam 13.3.1 Bu ynetmelikte deprem etkilerine gre hesap bak ~ m~ ndan yap ~ lar ba ~l~ ca iki s~ n~ fa ayr ~ lm~~ t~ r. a) Ta ~~ y ~ c~~ sistemi dzenli yap ~ lar : Ta ~~ y ~ c ~~ sistemleri d~eme ya da kiri~ler ile d~ey kolonlardan olu~an, kalan ve perdeler' srekli olarak temele kadar inen yap ~ lara Ta ~~ y ~ c ~~ Sistemi Dzenli Yap ~ lar ad~~ verilir. b) Ta ~~ y~ c~~ sistemi dzensiz yap ~ lar : Yukar~ daki tan ~~~~~ n d~~~ nda kalan ve rijitlik ya da ktle yay~ l~~~~bak ~ m~ ndan sreksizlikler ya da dzensiz y~~~ lmalar gsteren yap ~ lara Ta ~~ y ~ c ~~ Sistemi Dzensiz Yap ~ lar ad~~ ve rilir. 42

'13.3.2 Gvenilir bir dinamik zmleme yap~ lmad ~ ka, ta ~~ y ~ c ~~ sistemi dzenli olan ve temel st kotundan llen yksekli~i 75 n~ . yi gemeyen betonarme ya da elik karkas yap ~ lar ile her trl y ~~ ma binalar~ n, bacalar~ n, kulelerin ve yksek haznelerin depreme gre hesab ~~ bu blmde a ~ klanan yatay ykler kullan~ larak yap~ labilir. 13.3.3 Ta~~ y ~ c ~~ sistemi dzensiz olan veya temel st kotundan llen yksekli~i 75 m. yi geen tm yap~ lar ~ n depreme kar~~~emniyetleri, usulne uygun ve gvenilir bir dinamik hesap yolu ile saptanmal~ d ~ r. Byle bir dinamik hesapta zemin ve yap ~ n~ n dinamik zellikleri ayr ~ nt~ lar ~~ ile gznnde tutulur. Gerek ya da idealle ~tirilmi~~ spektrumlara gre mod sperpozisyonu yntemi ya da depreme davran~~~ n zamana gre de~ i~ imini veren titre~im denklemlerinin integrasyonu v.b: yntemlerinden biri ya da model deneyleri kullan ~ labilir. Ancak, dinamik hesap sonucunda bulunacak toplam yatay ykler bu blmdeki hesap ilkelerine gre bulunan de~ erlerin %70 inden daha kk olamaz. 13.3.4 Kubbe, kabuk at~~ ve kemer barajlar gibi yzey. sel ta ~~ y~ c ~~ sistemli yap~ lar ile kprlerin, iki boyuta indirgenmiyen uzay sistemlerin, a ~~ rl~ k , barailarm~ n, tnellerin ve toprak alt ~~ yap ~ lar~ n~ n depreme gre hesap ilkeleri bu ynetmeli~in kapsam~~ d~~~ ndad~ r. 13.3.5 -- Yap~ lara gelecek yatay yklerin bu ynetmelik ilkelerine gre saptanmas~~ a ~ s~ ndan zeminler drt ayr~~ grup ta toplanm~~~ve her grubun zellikleri Tablo 13.1 de gsterilmi~ tir. 13.3.6 imar ve iskan Bakanl~~~ n~ n uygun grd~ yap ~ lara yeterli say ~ da kuvvetli hareket ivme kaydedici (akselerograf) 43

yerle~ tirilmesine yap ~~ sahibi taraf ~ ndan izin verilmesi zorunludur. 13.4 Toplam yatay yk hesab~~ 13.4.1 Yap~ lar ~ n depreme dayan ~ kl ~~ olarak boyutland ~ r ~ lmas~ nda kullan ~ lacak statik e~de~ er yatay yklerin toplam ~~ F = CW (13.1) denklemi ile hesaplanacakt ~ r. Burada C deprem katsay ~ s~ d ~ r ve (13.2) = Deprem blge katsay ~ s ~ , denklemi ile saptan ~ r. Burada K = Yap~~ tipi katsay ~ s~ , S = Yap~~ dinamik katsay ~ s~~ (Spektrum katsay~ s~ ), 1 = Yap~~ nem katsay ~ s~ d ~ r. 13.4.2 C deprem blge katsay~ s~~ a ~a ~~ da Tablo 13.2 de verilmi ~ tir. Tablo 13.2 Deprem blge katsay~ s~~ Deprem blgesi 1 2 3 4 Co 0.10 0.08 0.06 0.03

nin hakim periyodudur. Bu formlden bulunan 5 de~ eri maksimum 1.0 al ~ n ~ r.(*) Not Bir ya da iki katl ~~ her trl yap ~ da, S = 1 ve yap~~ tipi katsay ~ s~~ K iin minimum 1.0 al ~ n ~ r. Y ~~ ma binalarda S = 1 al ~ nacakt ~ r. 13.4.5 Gvenilir varsay~ mlara dayanan deneysel ya da teorik ilkelere gre hesab~~ yap ~ lmad ~ ka S katsay~ s~ n ~ n hesab~ nda kullan ~ lacak bina do~ al periyodu T iin 0.09 H T ~f D ya da T = (0.07 0.1 ) N (") (13 5) (13.4)

yakla ~~ k denklemlerinden bulunan T de~ erinin elveri~siz olan ~~ al ~ n ~ r. Burada, H = Binan ~ n temel st kotundan llen yksekli~ i (m), D = Yatay ykler do~ rultusuna paralel do~ rultudaki bina geni~ li~ i (m) ve N = Bina temel dzeyi stndeki kat adedidir. Not : Byk a ~ kl ~ kl ~~ endstri yap~ lar ~ , sinema, spor tesisleri v.b. yap ~ lar ve ta ~~ y ~ c ~~ sistemi dt: ~ zer'lli olsa bile temel st kotundan llen ykseklikleri 35 m. yi geen binalar ile, baca, kule yksek hazne v.b. yap ~ lar iin, yukar ~ da verilmi ~~ olan yakla ~~ k periyot denklemleri kullan ~ lamaz. Bu tip yap~ lar ~ n do~al periyotlan zemin ve yap~ ya ait zellikler gznnde tutularak gvenilir bir dinamik yntem ile hesaplanmal ~ d ~ r.

13.4.3 Yap~~ tipi katsay ~ s~ , K, tablo 13,3 de verilmi ~tir. 13.4.4 Yap~~ dinamik katsay ~ s~~ (Spektrum katsay ~ s~ ) 1 S= I 0.8 T T, denklemi ile hesaplanacakt~ r. Burada, T -= Saniye cinsinden yap~ n ~ n birinci normal moduna ait do~al periyodu, T, = zemi44 (13.3)

(*) Bu denklemle elde edilen e ~ riler ( ~ekil 13.1) de gsterilmi ~tir. () Bu denklemin katsay ~ s~~ olan (0.07 0.10) riiitlik derecesine gre saptan ~ r.

45

13.4.6 Gvenilir varsay~ mlar ve arazi gzlemlerine dayanan deneysel, amprik ya da teorik yakla ~~ mlarla saptanmad ~ ka zemin hakim periyodu (T,,) iin Tablo 13-4 deki de~ erler kullan ~ labilir. Ancak bu de~ erler taban kayas~~ ya da e~de~er zelliklerdeki taban formasyonu zerinde yer alan zemin tabakalar ~ n ~ n 50 m. mertebesinde bir kal ~ nl ~~ a sahip olmas~~ halinde geerlidir. Zemin tabakalar ~ n ~ n 50 m mertebesinden farkl ~~ kal ~ nl ~ klara sahip olmas~~ halinde, kayma dalgas~~ h ~ z ~~ (vs; m/sn) ve tabaka kal ~ nl ~~~~(Hz; metre) deneysel, amprik ya da teorik olarak daha duyarl ~~ bir ~ekilde saptanmal ~~ ve zemin hakim pe-

Tablo : 13-4 ZEMIN HAKIM PERIYODU To Zemin Hakim Periyodu (sn) 0.20 0.25 0.30 0.35 0.40 0.50 0.55 0.60 0.65 0.70 0.80 0.90

Zemin cinsi a b c a b c a b c a

. T Ortalama (sn) 0.25

Il

....._ 0.42

Ill 4 H, riyodu, T = Vi !ama iin gerekli olan (Vs) de~ erlerinin deneysel, amprik ya da teorik olarak daha duyarl ~~ bir ~ekilde saptanamamas~~ halinde (V.,) de~erleri iin Tablo 13.1 deki de~erler kullan ~ labilir Zen~ inin, biribirinden farkl ~~ (VJ de~ erlerini ieren bir ka tabakadan olu ~ mas~~ halinde, her tabaka iin ayr ~~ bir (T) de~ eri hesaplanmal ~ d ~ r. Kayma dalgas~~ h ~ z~ n ~ n 700 m/sn den byk oldu~ u zeminler ok sa ~ lam say~ labilece~ i iin, bu h ~ z ~ n a ~~ ld ~~~~derinlikten ba ~ layarak, daha derinlerdeki zeminlerin incelenmesne ve periyot hesaplar ~ na ierilmesine gerek yoktur. 46 denkleminden nesc~ planmal ~ d ~ r. Bu hesapIV

0.60

b
c

O 80

Not : A ~a ~~ da tan ~ mlamalar ~~ verilen yap ~ larda, gerek temel sisteminin ve ta ~~ ma gcnn tayini, oturmalar ~ n hesab~~ vb. zeminle ilgili problerVerin gvenilir bir ~ ekilde zmlenebilmesi, gerekse .ettrin hakim periyodunun gere~ e yak ~ n bir ~ ekilde saptanabilmesi amac ~~ ile, usulne uygun sismik zmlemeler ve yeteri kadar arazi ve laboratuvar deneyleri yap~ lmal ~ d ~ r. (i) Temel st kotundan bllen yksekli ~ i 75 m yi geen binalar

(ii) Byk a ~ kl ~ kl ~~ endstri yap ~ lar ~ , sinema, tiyatro vb. yap~ lar (ili) Baca, kule, yksek hozne v.b. yap~ lar 47

13.4.7 Yap ~~ nem katsay ~ s~~ I. Tablo 13.5 de verilmi ~ tir.

ler toplam ~ . Pi =i 'inci kattaki hareketli ykler toplanmd ~ r. Hareketli yk katsay~ s~~ n, Tablo 13.6 da verilmi ~tir. Tablo 13.6 Hareketli yk katsay~ s~~

Tablo 13.5 Yap~~ nem katsay ~ s~~

Yap ~~ Cinsi a) Bir deprem sresince ya da hemen sonra kullan ~ lmas ~~ zorunlu yap ~ lar (PTT, itfaiye ve radyocvi yap ~ lar ~ , kuvvet santrallar~ , pompa istasyonlar ~ , hastaneler, istasyon ve terminaller, rafineriler v.b.) b) nemli ve de~erli mallar ~~ saklayan yap ~ lar (mneler v.b.) c) Halk ~ n ok y ~~~ ld ~~~~yap ~ lar (Okullar, spor tesisleri, tiyatrolar, sinema ve konser salonlar~ , ibadet mahalleri, v.b.). d) Halk ~ n az y ~~~ ld ~ g ~~ yap ~ lar (zel konutlar, oteller, yerleri, lokantalar, endstri yap ~ lar ~~ v.b ) i ~~

I Yap ~~ Cinsi 1.50 Depolar, antrepolar v.b. Okullar, ~ renci yurtlar ~ , spor tesisleri, sinema ve konser salonlar ~ , tiyatrolar, gara, lokanta, ma~aza v.b. zel konutlar, oteller hastaneler, i ~~ yerleri v.b. 0.80 0.60 0.30

1.50

1.50 1,00

13.5 Yatay ykn ykseklik boyunca da~~ t ~ lmas~~ 13.51 Yap~ n ~ n kat dzeylerine uygulanacak F, yatay

ykleri
W,. h,

13.4.8 C deprem katsay~ s~~ hibir zaman C12 den daha kk al ~ nmayacakt ~ r. 13.4.9 Toplam yatay yk hesaplanmas~ nda kullan ~ lacak olan W toplam yap~~ a ~~ rl ~~~~ W
-1

F, = (F - F,)

(13.8)

W; .h, denklemi ile hesaplanacakt ~ r. Burada F = toplam yatay yk, = i inci kat a ~~ rl ~~~ , h, = i inci kat ~ n temel st katundan llen yksekli~ i F~~ = Yap~ n ~ n en st kat dzeyine uygulanacak mnferit kuvvettir. F, kuvvetinin de~eri H
F, = 0.004 F

(13.6)

olup W; kat a ~~ rl ~~~~

n x p, r. Burada G i =1 inci kattaki sabit yk~ denklemi ile hesaplan W, = Gi

(13,9> D

(13.7)

J denklemi ile hesaplanacakt ~ r,

48

49

Not : 1) F, hi bir zaman 0.15 F de~~~ byk olamaz. H 2) -D 3 olmas~~ halinde F, = 0 al~ nabilir.

s ~ nda emniyet gerilmeleri de~erleri 2 nci ykleme haline ait olan emniyet gerilmeleri de~erlerinden fazla al~ namaz. Ayn~~ kural rzgr ve kararl~ l~ k ba ~lant ~ lar~ n~ n diyagonallerinin boyulland~ r ~ lmas ~ nda da geerlidir. 13.8.3 Deprem etkilerinin gznne al ~ nmas ~~ halinde, zemin emniyet gerilmeleri I inci, ll inci ve III nc s~ n~ f zeminlerde %33 kadar artt ~ rilabilir IV nc s~ n~ f zeminlerde zemin emniyet gerilmeleri artt ~ r~ lmayacc~ kt ~ r. 13,8.4 Temel taban~~ alt ~ ndaki ilk zemin tabakas~ n ~ n Il nci, III nc ya da IV nc s~ n~ f zemin cinsi olmas ~~ halinde, stat~ k yklerin do~urabilece~ i oturmalara ek olarak deprem titre~imleri sonucu meydana gelebilecek oturma ya da farkl~~ oturmalar da hesaplara sokulacak biimde gzden geirilmelidir. 13.8.5 IV nc s~ n ~ f zeminler zerinde yap ~ lan temellerde beton ve elik emniyet gerilmeleri artt ~ r ~ lmaz. 13.9 Istinat duvarlar~~ ve palplan~~ perdeleri 13.9 1 Deprem blgelerinde yap ~ lacak, yksekli~i 6 m yi gecen istinat duvarlar~~ ve palplan~~ perdelerinin hesab ~ nda kullan~ lacak olan zemin zellikleri, usulne uygun laboratuvar ve arazi deneyler' ile saptanmal~ d~ r. 13.9.2 Toprak bas~ nlar~ n hesab~ nda zemin kayma mukavemeti a ~ s ~ , I inci ve 2 inci deprem blgelerinde 6 derece, 3 nc ve 4 nc deprem blgelerinde 4 derece azalt ~ lacakt ~ r Blm 14 Son kurallar 14.1 Bu ynetmelikteki e~itli k ~ s ~ mlar birbirlerine ba~l~~ kurallar ~~ kapsad~~~~gibi, Deprem Afetinden Korunma kurallar~ n~~ a~ klayan 3 nc k ~ s ~ m, Yang~ n Afetinden Korunma ad~~ alt~ ndaki 4 nc blmle birlikte uygulanacaktir 51

13.5.2 Baca, kule v.b. yap~ larda yap ~~ yksekli~ i yeter soy ~ da paralara ayr ~ larak 13.8 ve 13.9 denklemleri kullan~ labilir. 13.5.3 -- Yksek haznelerde, (13.2) den hesaplar= C yatay yk katsay~ s ~~ minimum 0.12 ve maksimum 0.25 s ~ n~ rlar ~~ iinde kalacak ve toplam yatay ykn mnferit yk olarak, hazne a~~ rl~ k merkezine etkidi~i varsay ~ lacakt ~ r. 13.6 Yatay burulma momenti Binalar, her iki do~ rultuda herhangi bir kat ~ n ktle merkezi ile rijitlik merkezi aras~ nda hesapla bulunan eksantrikli~ e, yatay yk do~ rultusuna dik do~rultudaki en byk bina boyutunun %5 i eklenerek bulunacak burulma momentlerine gre irdeleneeektir. 13.7 Yap~~ o~ k~ ntilar~~ Korkuluk duvarlar~ , bacalar, konsol ve balkonlar gibi yap~~ ~ k ~ nt~ lar~ nda depremierden meydana gelen etkiler ayr~ ca hesaplanacakt~ r. Bu hesapta yap~ n~ n tm iin 13.2 denklemi ile bulunan C katsay ~ s ~ n~ n 3 kat ~~ al~ nacak ve 13.1 denklemi ile bulunan F yknn, ~ k ~ nt~ n~ n a~~ rl~ k merkezine elveri~siz do~ rultuda etkidi~ i varsay~ lacakt ~ r. 13.8 Emniyet gerilmeleri 13.8.1 --- Depremle ilgili kesit hesaplar~ nda beton ve elik emniyet gerilmeleri en fazla %33 kadar artt ~ r~ labilir. 13.8.2 Betonarme yap~ larda aderans gerilmeleri artt~ r~ lmaz. elik yap~ lardaki her trl ek ve bile~ imlerin hesaolanma50

14.2 16/1/1968 gn ve 12801 say ~ l~~ Resmi Gazetede yay~ nlanan Afet Blgelerinde Yap ~ lacak Yap ~ lar Hakk ~ ndaki Ynetmelik yrrlkten kald~ r~ lm~~ t~ r. 14.3 Bu ynetmelik yay ~ n~~ tarihinden ba ~layarak 2 ay sonra yrrl~e girer. EKLER Tablo : 9.3.2 Y ~~ma yap~ lar~ n kat adetleri ve en az duvar kal~ nl~ klar~~ (am) 1. nci DERECE DEPREM BOLGELER ~~ BODRUMLU YAPILAR Bodrumlu kat adedi Bodrun Zemin Birinci Bodrun Zemin Zemin Do~al ta~~ 50 50 50 50 50 Beton 25 25 Tu~la 1.5 Tu~la 1 ~~ > 1 1.5 1 1 > Yapay ta ~~ ya da dolu beton briket 40 30 30 40 30 30 3

2. nci ve 3. nc DERECE DEPREM BOLGELER~~

BODRUMLU YAPILAR Bodrumlu kat adedi Bodrum Zemin Birinci ~ kinci Bodrum Zemin Birinci Bodrum Zemin Zemin Do~a! ta ~~ 50 50 50 50 -50 50 50 Beton 25 25 25 Tu~ la 1.5 Tu~ la 1.5 1 1 ), 1.5 1 1 1.5 1 1
7>

Yapay ta ~~ ya da dolu beton briket 40 40 30 30 40 30 30 40 30 30

2 1

2 1

BODRUMSUZ YAPILAR.. , Bodrumsuz kat adedi Zemin Birinci ~ kinci Zemin Birinci Zemin Do~al ta~~ 50 50 50 Beton , Tu~ la 1.5 Tu~la 1 1 1.5 1 1 Yapay ta ~~ ya da dolu beton briket 40 30 30 40 30 30 53

BODRUMSUZ YAPILAR Bodrumsuz kat adedi 2 Zemin Birinci 1 Zemin Do~al ta~~ 50 50 Beton Tu~la 1.5 1 1 > > Yapay ta ~~ ya da dolu beton briket 40 30 30

2 1

52

4. nc DERECE DEPREM BOLGELERI BODRUMSUZ YAPILAR BODRUMLU YAPILAR Bodrumlu Do~al ta ~~ 50 50 ---50 50 - 50 50 50 50 50 Beton 25 -- 25 25 25 Tu~ la 1.5 Tu~la 1.5 1.5 Yapay ta ~~ ya da dolu beton briket 40 40 40 30 30 40 40 30 30 40 30 30 40 30 30 Bodrumsuz kat adedi Zemin Birinci ikinci nc Zemin Birinci Ikinci Zemin Birinci Zemin Do~ al ta ~~ 50 Beton Tu~ la 1.5 Tu~ la 1.5 ' 1 1 4 1.5 1 Yapay ta ~~ ya da dolu beton briket 40 40 30 30 40 30 30 40 30 30

kat adedi
Bodrum Zemin Birinci ~ kinci nc Bodrum Zemin Birinci ~ kinci Bodrum Zemin Birinci Bodrum Zemin Zemin

-50 50 50

1
1 1.5 1.5 1 1 1.5 1

~k

1
1.5 ., 1 1

2 1

1
1.5

2 1

1 1

JJ
54

Tablo 13.1 PER~ YOT SAPTANMASINDA KULLAN~ LACAK ZEM~ N C~ NSLER~~

hlsr Standart Toniralama
PerlOtrO9 -

D, Relatif s~ k ~ l~ k

C~ ll
Serbest bas ~ n direnci kg/cm2

V, Kayma dalgas ~ h~ z~~ m/son III al Yumu~ak sreksizIlk dzlemleri bulunan ok aynym~~~ metomorf~ k kayalar ve cimentolu tortu' Kayalar b) Orta s~ k ~ l~ kta kum. ak ~ l 10-30 8-16 35-65 1.0-2.0

Zemin Cinsi

yon adet al Masif volkanik kayalor ve derinlik kayadlon, ayn~mam~~~ sa ~lam metomorfik kayoclar, ok sert imentolu tortul kdyalar b) ok s~ k ~ , kum ak~l c) ok sert kil o) Tf ve aglomera gibi gev~ek magmatik Kayalar, sreksizilk dzlemleri bulunan ayr~~mi~~ imentolu tortu' Kayalar b) S ~ k ~~ kum, ak ~ l c) Sert kil > >

____

200-400

c) Kat~~ kil, siltll kil af Yeralt~~ su seviyesinin yksek oldu~u yumu~ak ve kal~ n altivyon tabakalar~ , batakl~ k tipi veya amur dipti deniz doldurulmas ~~ ile olu~an zeminler ve dolgu tabakalar~~ I)) Gev ~ek kum c) Yumu~ak k ~l kil, siftli

> 700 50 32 85-100 > 4.0 IV

200

, 0-10 0-8 .<. 35 < 1.0

400-700

Il

30--50 16-32

65

85

2.0--4.0

56 57

Tablo 13.3 Yap~~ Tipi Katsay ~ s ~~ Ba ~~ ms ~ z zemin st hazneleri (Maksimum yatay kuvvet katsay~ s ~~ C = 0.30) Binalardan ba ~ka yap ~ lar, bacalar, kuleler (Maksimum yatay kuvvet katsay ~ s~~ C = 0.30) 3.00

Yap~~ Tipi A~a~~ da tan ~ m ~~ ayr ~ ca yap~ lmam~~~tm ta ~~ y ~ c ~~ sistemler Tm perde duyarl~~ kutu sistemler

K 1.00 1 33

2.00

Notlar : 1. Dktil erevelerin tan~ m ~~ iin Blm 6.2 ye bak ~ n ~ z. Cereveleri yatay yklerin tamam~ n~~ ta ~~ yab ~ len ereve ta ~~ y ~ c ~~ sistemler (Dolgu duvar ~~ tipleri a, b ve c iin dip nota bak ~ n ~ z).: a) b) c) a) b) c) a) b) c) 0.60 0.80 1.00 1.20 1.50 1.50 1.33 1 50 1.60 2. Dolgu duvar~~ tipleri a) Betonarme ya da yatay ve d~ey clonat~ l~~ y ~~ ma blme duyarl~~ b) Donat~ s ~ z y ~~ ma blme duyarl ~ c) Hafif ve az blme duyarl~~ ya da prefabrike beton blme duyarl~~

1. Dktil ereveler' (elik ya da betonarrne)

2. Dktil olmayan ereveler;

Diyagonalli elik kafes ereveler

'd

a) Dktil ereveleri ile yatay yklerin en az A; 25 ini b) ta ~~ yabilen perde duyarl~~ sistemler c) Y ~~ ma binalar

0.80 1.00 1.20 1.50

58

59

DSEV UBUKLAR KAT YKSEK... LIGINCE DEVAM EDECEKTIR

6 "'" d. 1

~ ~~ 7 ~~ 47 ~~~~4.4
JlJ

co

2- p 16

-O
L s,/
SARIL MA BOL PERDE

-%

PERDE

45 cm
1--

L2-Q 16 2. 0 -16 EK ~ L 6 -3

Et r~~ ye I er S2

1
o

SEKIL 61 d

1-'2'12 ALTTA -Z 12 STTE 1- fd 12 ALT T/1, 1 - 12 USUL u~~ 1-212 ALTTA. C IROZ E T RIVE

1-l12 STTE
SE KIL 1, 2 b

SEK ~ L 6 2 o
1o4

0'1 KAPALI E TR ~ VE

A ,,KRAJ SOYUNUN IRI KATI \

r.

44 ( ~EKil. 6

ciro: eh-

MOMENT SIFIR P4OKTAS ~ N1 ANKRAJ 140YU KPDAR GE _ ggr___MIK 1/ 4 1/4 h MAKS. 1

A: H 4
2h j

SARMA E4DL4E5i

5EKil. 6. S

~
t ~~ ~~ 0.21 p~~ I,. ./ ~ rn ~~ ~~r- to in

~11 ':::.

"

14

i , 511111. 13 1

{'.7 E Sr ~~i.n~i. 13.31.1 N,;941.

63