Adim Adim Ihracat 2014 Ilanli Kitap3

ADIM ADIM HRACAT
stanbul 2014
ADIM ADIM HRACAT

Yayn Direktr Ensar Altun Yayn Koordinatr Filiz zkan Editr Nilgn Ylmaz Kitap Tasarm endoan Yazc retim Mdr Haydar Kartal Yaync TM Akademi adna Om Yaynclk Reklamclk letiim Hizmetleri San. ve Tic. Ltd. ti. brahim Karaolanolu Cad. Yaynclar Sk. No: 10/A Kat: 2 Seyrantepe - stanbul Tel: +90 (212) 324 8110 www.ommedya.com Bask Promat Basm Yayn San. ve Tic. A.. Sanayi Mah. 1673 Sok. No.34 Esenyurt / stanbul Tel: +90 (212) 622 6363
Turkishtimen cretsiz ekidir. Her hakk sakldr. Herhangi bir blmnn veya tamamnn izin almadan ve kaynak gsterilmeden kullanlmas yasaktr. Para ile sat yaplamaz. Sreli yayn deildir.
indekiler
Bakandan.................................................................................................................................................... XII Sunular........................................................................................................................................................ XIV nsz............................................................................................................................................................. XVI Birinci Blm: Bymenin lk Adm: hracat.......................................................................................1 Neden hracat? .................................................................................................................................................2 kinci Blm: Hedef Pazarlar Belirlemek..............................................................................................9 Hedef Pazarn Belirle, Pazar Aratrmas Yap............................................................................................10 nc Blm: Satyorum, hracat Yapyorum....................................................................................19 hracat Nedir?..................................................................................................................................................20 Nasl hracat Olunur? Srecin leyii Nedir?..........................................................................................21 hracat lemleri Nasl Okunmal? ...............................................................................................................22 Drdnc Blm: hracatta Hangi Belgeleri Kullanmalym?.........................................................37 Resmi Belgeler................................................................................................................................................38 Ticari Belgeler.................................................................................................................................................45 Tama Belgeleri.............................................................................................................................................48 Sigorta Belgeleri.............................................................................................................................................53 Beinci Blm: Gmrk lemleri............................................................................................................57 Gmrk lemleri............................................................................................................................................58 Gmrk Mevzuat Nasl ncelenir?...............................................................................................................61 Gmrk Rejimleri...........................................................................................................................................66 Altnc Blm: D Ticarette deme ve Teslim ekilleri..................................................................79 D Ticarette Teslim ekilleri........................................................................................................................80 D Ticarette deme ekilleri.......................................................................................................................88 Yedinci Blm: hracatta Devlet Yardmlar.........................................................................................99 evre Maliyetlerinin Desteklenmesi..........................................................................................................100 Yurtdnda Gerekletirilen Fuar Katlmlarnn Desteklenmesi..........................................................101 Pazar Aratrmas ve Pazara Giri Destei................................................................................................103 Yurtd Birim, Marka ve Tantm Faaliyetlerinin Desteklenmesi...........................................................106 Trk rnlerinin Yurtdnda Markalamas,Trk Mal majnn Yerletirilmesi ve TUrQUaLtynin Desteklenmesi......................................................................................................108 Tarmsal rnlerde hracat adesi Yardm ..............................................................................................112 Uluslararas Rekabetiliin Gelitirilmesinin Desteklenmesi / UR-GE.................................................113 Sekizinci Blm: letiim Bilgileri.........................................................................................................117
1. BLM
Bymenin lk Adm: hracat
1. BLM
1. BLM
Bakandan
Mehmet Bykeki
Trkiye hracatlar Meclisi Bakan
hracata Doru, Adm Adm
konomik kalknmann salanmas ve yksek milli gelire sahip olmann zm olarak grlen ihracat, lkemiz asndan ok nemli bir role sahip. 1980li yllardan itibaren kalknmasn ihracata dayal model erevesinde belirleyen Trkiye, zellikle 2001 krizinin ardndan uygulanan politikalar sonucunda bu yolda ok nemli aamalar kaydetti. lkemiz son 10 ylda ekonomide byk bir ekonomik istikrar yakalad. Bu istikrar sayesinde bu dnemde ortalama yzde 5,2 byd, 10 ylda 123 milyar dolardan fazla dorudan yabanc yatrm ekti. Bu gven ortam ihracat rakamlarmza da yansd. hracatmz drde katland. Son 10 ylda ihracatmz AB lkelerine yzde 189, Yakn ve Ortadouya yzde 1134, Afrikaya yzde 687, Trki Cumhuriyetlere yzde 561 artt. Bu srete komu lkelerle yaptmz ticaret de byk bir hz kazand. hracatmzda hem geleneksel pazarlarda ihracatmz artrmak, hem de dier pazarlarda kendimizi kabul ettirebilmek iin byk gayret gsterdik. Geleneksel pazarlara bal kalmayarak pazar eitlendirme stratejilerimiz sayesinde tm dnyada Trk maln ihra etmediimiz bir lke ve blge kalmad. Bundan sonra ekonomimizin daha gl yaplanmas iin, ihracat ne karan politikalara ve aralara ihtiyacmz var. 2023 Trkiye hracat Stratejisi erevesinde sektr temsilcileri ile yaptmz toplantlarda sektrlerin ihracat deerlendirmesini yapyor, mikro lekte belirlenen hedeflere ulaabilmek adna sektrel nceliklerimizi belirliyoruz. Burada katma deerli ihracat art iin varlan ortak nokta, her zaman vurguladmz gibi inovasyon, Ar-Ge, tasarm ve markalamadan geiyor. Dnya ticaretinde jeopolitik ve jeoekonomik gelimelerin birbirinden ayrlamaz hale geldii gnmzde, dnya ticaretinden daha fazla pay alabilmek dnyadaki gelimeleri dikkatle takip etmeyi ve gerekli stratejileri belirlemeyi gerektiriyor. zgn ve katma deeri yksek rnlerin retim ve ihracat, lkelerin zenginlemelerinde ve fark yaratabilmeleXII
rinde vazgeilmez bir unsur haline geldi. Bu dorultuda, her geen yl ihracat camiamza yenilerini ekleyen ve 58 bin ihracat firmay ulusal ve uluslararas alanda temsil eden Trkiye hracatlar Meclisi olarak Cumhuriyetimizin 100. kurulu yldnm olan 2023 ylnda 500 milyar dolar ihracat hedefine ulamak iin var gcmzle alyoruz. 2023 hedeflerimize giden yolda ihracat pazarlarmz eitlendirebilmek iin byk aba sarfediyoruz. 2013 ylnda dzenlediimiz ticari heyetlerle dnyann etrafnda alt tur attk. Dzenlediimiz 29 ticari heyette 19 bin ikili ticari grme gerekletirdik. Bu ylda da dnyann drt bir yanna ticari heyetler dzenleyerek yeni almlar yapmaya devam edeceiz. Ayca, alternatif pazar almalarna daha fazla arlk verilmesi gerektiine inanyoruz. Bu vesileyle, 2014 ylnda da dnyann drt bir yannda ticaret heyetleri ve fuar programlar dzenlemeye devam ederek, zellikle alternatif pazarlara gerekletireceimiz d ticaret heyeti programlaryla ihracat pazarlarmzn eitlendirilmesi iin aba sarf edeceiz. hracat firmalarmz 2023e hazrlamak iin kurduumuz TMAKADEM 2023 program kapsamnda getiimiz yl stanbulda 26 sektr kapsayan 10 semineri bu yl 10 farkl ilde gerekletireceiz. Bu dorultuda, TMAKADEM seminerlerinde d ticaret alannda katlmc firmalara datlmak zere her ay farkl bir rehber kitap hazrlyoruz. Bu serinin ilk kitaplar olan Devlet Yardmlar ve KOBlere Teviklerden sonra Adm Adm D Ticaret adl nc kitab siz deerli okuyucularmza sunmann sevincini yayoruz. hracat yapmaya yeni balayacak firmalardan ilk 1000 ierisindeki firmalara kadar tm firmalarn yararlanabilecei gncel bilgileri ieren bu kitap, ihracat srecinin ileyileri, farkl ihracat ekillerine ve ihra rne gre yaplacak ilemler, ihracatta devlet yardmlar, ihracat mevzuat, ihracatta kullanlan belgeler, gmrk ilemleri ile d ticarette deme ve teslim ekilleri olmak zere ihracata dair her detay ieriyor. hracatlarmza nemli almlar getireceini dnerek hazrladmz Adm Adm D Ticaret kitabnn bata ihracatlar olmak zere, tm okuyuculara byk katk salayacana inanyor ve kitabn hazrlanmasnda emei geen herkese teekkr ediyorum.
XIII
Sunu
Turgut Glcihan
Ziraat Bankas Giriimci Pazarlama Grup Bakan
D Ticaretin Olduu Her Yerdeyiz
lkemizin hzl kalknmas, gelimesi ve ekonominin bymesi iin ihracatn nemi her geen gn artyor. 2014 bu adan kritik neme sahip. Trkiyenin uluslararas mal ve hizmet ticaretinin hacmi bymeye devam ediyor; gl reel sektrn arkasnda gl bir finans sektr varsa ekonomik gelime istikrarl hale geliyor. 150. yl gibi ok anlaml bir kurulu yldnmn kutladmz bankamz, gemiinden ald g ve deneyimle, gelecein bankaclk standartlarnn temellerini atyor. 2013 ylnda bankamz, Ziraat Mterisi merkezli yeni hizmet modeli hayata geirdi; organizasyonel yapsn ve i srelerini bu modele uygun hale getirdi. Dnyada ve lkemizde sektrel gelimelere paralel kurulan bu yapyla, d ticaretin tm aktrlerinin Ziraat Bankasnn gvenilir imaj ve marka gcn yanlarnda hissetmesi saland ve dnyann en cra kelerinde dahi iletmelerimize destek verilmesi amaland. Global banka olma hedefiyle, dnyann 16 lkesinde 83 noktada faaliyet gsteren bankamz, uluslararas organizasyona sahip olmann avantajn kullanarak d ticaretin finansmannda nemli bir rol alyor. Mterilerimizin ihracat ve ithalat ilemlerine araclk yapan bankamz, geni rn ve hizmet eitliliiyle, uygun finansman modelleri sunuyor. Sektrnn sunduu d ticaret rnlerine ek olarak, ulusal ve uluslararas ibirlii anlamalar yapyor, ekonomiye byk katk salyor. Trk Eximbank ile ihracatlarmza destek vermek amacyla yakn zamanda imzaladmz protokolle ise, bankamzn faaliyet gsterdii 16 lkedeki bilgi birikimi ve deneXIV
yimini, Trk Eximbankn uygun maliyetli kredi desteiyle birletirilerek, Trk ihra rnlerinin yeni pazarlara almas ve mevcut pazarlardaki paynn artrlmas amalanyor. Ayrca ihracatmza nemli destek salayan Yerli Makine malat Destek Kredileri kapsamnda, yerli makine imalat destekleniyor, yerli makine ihra eden ve makine alm iin finansmana ihtiya duyan firmalara destek salanyor. Yaygn yurtd itirak bankalarmz ve geni ube amzla, lkelerine yerli makine ithal etmek isteyen firmalar da bu destekten faydalanyor. Bu kredimiz uygun vade, faiz oranlar ve teminat koullaryla hizmete sunuldu. Ekonominin dinamosu giriimcilerin artan ihtiyalarna zm olarak demesiz dnemli ve esnek dnem demeli, uzun vadeli ve dk maliyetli olmalar itibariyle, yatrm ve iletme finansman salayan yurtd kaynakl kredilere (AYB, Dnya Bankas gibi) araclk etmeye de devam ediyoruz. Suudi Exim, TaiwanExim kredileri gibi yeni rnler sunulurken, ERG, Hermes gibi lke kredileri de kullanlmaya devam ediyor. D ticarette talep edilen trev rnlerle ilgili olarak ise sektre yn verecek almlarmz olacak. Bankamz artan mteri says ve byyen d ticaret finansal rnler hacmine paralel olarak, d ticaretten ald pay da istikrarl bir ekilde artryor. Yksek hizmet kalitesi ve genilettiimiz rn yelpazemizle odaklandmz d ticaret alanndaki bymemiz devam edecek. Bankamzn temel felsefesi, istihdam oluturan, yerli reticiyi ve ihracat destekleyen her trl ekonomik faaliyete destek salamak. Ziraat Bankas Trkiyenin en nemli aktiflerinden biri; tarihsel misyonumuz Trkiyenin aktifine katks olan tm aktrlerin her koulda yannda yer almak. Ziraat Bankas olarak, elinizdeki Adm Adm hracat kitabnn da irketlerimizin faaliyetlerinin bymesi ve gelimesi amacyla bavurabilecekleri bir klavuz olmasn temenni ediyor, baarlar diliyoruz.
XV
nsz
arih boyunca hep ticaretin iinde olmu bu topraklar. Bat ile dou arasnda doal bir kpr, bir gzergh, ayrca da bir retici idik hep. Ticaret bize yabanc deil elbette. Ama gnmzn kresellemi dnyasnda d ticarete balamak, epeyce bir hazrlk, bilgi ve nitelikli igc gerektiriyor. Ad stnde, d dnyaya aldnz yerdir d ticaret, size katacaklar krdan ok daha fazladr. Uluslararas tecrbe, yeni i kontaklar, krize kar alternatif pazarlarnz var demektir d ticaret yapyorsanz. Ancak gnmzde pek ok firma, zellikle de kk ve orta lekli iletmeler, d ticarete atlmak konusunda ekimser davranyor, bazen bu karar gerekli koullarn tamam olumu olsa da erteliyor. Yine dier yandan, baz irketler henz hazr deilken d ticarete atlyor ve ciddi zarar grebiliyor. D ticaret nemli birok alt bala sahip, grece kark bir disiplin; yeterli aratrmay yapp bilgi sahibi olmadan bu maceraya atldnzda yannzda anstan baka destek olmayacaktr. Trkiyede 1-249 arasnda ii altran iletmelerin oran yaklak olarak yzde 98 ve 250den fazla kii altran iletmelerin oran yzde 2 civarnda. Doal olarak Trkiyede KOBler, toplam iletme orannn ok arlkl bir blmn oluturuyor. hracatn ise ancak yzde 56sn KOBler gerekletiriyor. te bu kitabn temel amalarndan biri de, KOBlerin ihracattan ald pay artrmak, onlar d ticaret ailesinin bir yesi haline getirmek. Bu KOBlere bymeleri, istihdama, retim ve nihayetinde Trkiyenin genel refahna daha fazla katk salamalar asndan da byk nem tayor. nk artk kendi snrlarndan kamayanlar iin gelecek ok fazla ey vaat etmiyor ve yalnzca i pazar iin almak, ne kadar hareketli olsa da, tm yumurtalar ayn sepete koymak demek. Peki, d ticarete atlmak isteyen bir firma bu kitapta neler bulacak? Yaynmza Adm Adm hracat adn verdik ve kurgusunu da buna gre belirledik. Konuya ihracat nedir ile baladk ve firmanzn ihracata uygun olup olmadna dair rntgeni ekmenize olanak tanyacak blmlerle devam ettik: Bir KOB neden d ticaret yapar? Bu blmde d ticaretin firmalar iin faydalar ve risklerine dair tm noktalar bulabilecek, firmanzn bu koullardan hangilerini saladn net olarak grebileceksiniz. kinci blmde ise hedef pazarlar masaya yatrdk, bu kapsamda d pazar bilgilerini ve pazar aratrmalarn nereden bulacanz, hedef pazarlarnz nasl belirleyeceinizi, hedef pazar deerlendirmesini nasl yapacanz inceledik. nc blmde ise ihracat ilemlerini, nasl ihracat olunacan ve srecin nasl ilediini gzlemleyebilmenizi teXVI
min etmeye altk. Bu kapsamda satlan maln ihracat saylmas iin neler gerekiyor, ihracat yaplacak lkeye gre ilemler, ihracat ekline gre ilemler, ihra edilecek rne gre ilemler gibi alt balklara deinerek kafanzdaki soru iaretlerine cevap aramaya altk. Drdnc blm, ihracatta kullanlmas gereken belgelere younlayor. Burada, d ticarette kullanlan belgeleri hangi kurumlarn dzenlediini, hangi belgelerin ne ie yaradn, aralarndaki farklar ve gerekliliklerini grebilirsiniz. Burada belgeleri resmi, ticari, tama ve sigorta belgeleri olarak drt balkta inceledik. Umuyoruz ki iin karmak bu ksmn, sizler iin bir nebze daha kolay anlalr hale getirmiizdir. Yine bir baka karmak konu bal daha: Gmrk lemleri. Bildiimiz gibi gmrkler, bir ticari ilemin i mi d ticaret mi saylacann temel lt ve gmrk uygulamalar konunun belkemiini oluturuyor. Bu blmde gmrk ilemlerinin anlamn, balayc tarife ve mene uygulamalarn, tarife, kymet, mene ve gmrke onaylanm ilemlerin detaylar ile gmrk rejimlerini, olabildiinde anlalr kalmaya aba sarf ederek tek tek inceledik. Baz kavramlara yabanc olunabileceini varsayarak parantez iinde szlk anlamlarn da paylatk. D ticarette deme ve teslim ekillerini incelediimiz altnc blmde ise, birok kii iin olduka karmak gibi gzken konular akla kavuturmaya altk. INCOTERMS artk o kadar da anlalmaz gzkmeyecek. Son blmde ise serinin daha nceki iki kitabnda da incelediimiz d ticarette devlet yardmlarnn ksa bir zetini bulacaksnz. Bilmenizi istedik ki, ktnz bu yolda yalnz deilsiniz ve devlet yardmlar zellikle ihracata henz balayanlar iin g kazandrc ve tevik edici bir nitelie sahip. Yine bu blmde, evre Maliyetlerinin Desteklenmesi, Yurtdnda Gerekletirilen Fuar Katlmlarnn Desteklenmesi, Pazar Aratrmas ve Pazara Giri Destei, Yurtd Birim, Marka ve Tantm Faaliyetlerinin Desteklenmesi, Markalama, Trk Mal majnn Yerletirilmesi ve Turqualitynin Desteklenmesi ile Uluslararas Rekabetiliin Gelitirilmesinin Desteklenmesi balklarn bulacaksnz. Bu kitabn genelinde bulacanz klavuz niteliindeki bilgi ve aklamalarn, KOBler bata olmak zere tm iletmelerin d pazarlara alarak gelimesi ve bymesine pozitif bir katk salamasn amaladk. Elbette ki d ticaret ok daha geni bir evren ve bambaka konular da mevcut. Ancak balang iin yararl bir rehber hazrlam olduumuzu umuyoruz. Cumhuriyetimizin 100. ylnda dnyann ilk 10 ekonomisi arasna girmemiz hedefi nda, bu kaynan her okuyucunun yolunu aydnlatmas dileiyle
XVII
B R N C B LM
B YMENN LK A DIMI : HRaCaT
1. BLM
N EDEn HRACAT ?
DNyaNIN siyasi snrlaryla birlikte ekonomik snrlar, modelleri de deiiyor. Uluslararas ticaret rgtlerinin kurulmas (Dnya Ticaret rgt), blgesel ticari faaliyetleri gelitirecek yaplarn oluturulmas (AB-NAFTA-EFTA), tavizli ya da tercihli ticari ibirliklerinin kurulmas gibi gelimeler (GSP-STA Anlamalar), d ticaret ve ihracat iin yeni frsatlar yaratyor. Bu trend ayn zamanda, daha ucuz, daha hzl, daha kaliteli retim yapan teknolojilere ulam kolaylatryor ve dnya ekonomisini kreselletiriyor. Dnya bu yolda ilerlerken, yaayan birer organizma olduunu dndmz irketlerin bunun gerisinde kalmamas gerekiyor. Firmalarn bu vizyonla gelierek kresel srece entegre olmas art. Buna imkn salayacak en nemli unsurlardan biri de ihracat. hracat, firmalarn stratejik kararlarndan biri. Bunu firma bak kapsamnda mikro dzeyde veya lkenin ihtiyalar kapsamnda makro dzeyde aklamak mmkn: hracat lke iin gerekli, nk ekonomik kalknmann temel aralarndan biri. Firma iin de gerekli, nk den talepte, yaanan i krizlerde, rekabetin youn ve yrtc olduu i alanlarnda var olmak, kendini korumak ve istikrarl bymeyi srdrebilmek iin d pazarlara almak zorunlu. Artk snrlar ok yakn, rekabet ok keskin, mterilerin rne bamll azalyor, yeni mteriler yeni alkanlklar ve yeni tketim davranlar gelitiriyor, yeni i modelleri oluturuluyor. Bu noktada iletmeler iin retmek, satmak, gelitirmek, bymek
2
ve yaamak zorunluluu ortaya kyor. Bu nedenle de firmalarn kendilerini tanmalar, nerede olduklarn, ne yapabileceklerini, d ticarete ne kadar hazr olduklarn bilmeleri, dnm bu dinamiklerle salamalar byk nem tayor.
A) BR KOB NEDEN HRACAT YAPAR?

Bymenin temel dinamosudur ihracat; lkenin ve firmalarnn bymesi, rekabet gcn artrmas bakmndan gerekten nemli. Firmalar genelde u amalarla ihracata ynelir: Sat ve kr artrmak: Firmann en temel amalarndan biri, sat ve krn artrmak oluyor. Eer firma i pazarda iyi bir performans gsteriyorsa, yabanc pazarlara girmesiyle krll artyor. Dnya pazarlarndan pay almak: Uluslararas pazarlara alan firma, rakiplerinin d pazarlarda pay almak iin neler yaptklarn ve pazarlama stratejilerini reniyor. D ticaret vizyoner bir tecrbe; firmann bakna katk salyor, pazarlama algsn gelitiriyor. pazara bamll azaltmak: Firma d pazarlara alarak, pazarlama gcn artryor ve i pazardaki mterilere olan bamlln azaltyor. zellikle kriz dnemlerinde d pazarlar, firmann srdrlebilir retiminin desteklenmesi asndan nem tayor. Pazar dalgalanmalarn dengede tutmak: Firma dnya pazarlarna alarak, i piyasadaki genel ve mevsimsel dalgalanmalardan ve deien tketici taleplerinin yaratt baskdan kurtulabiliyor. Fazla retim kapasitesini satmak: hracat yaparak, kapasite kullanm oran ve retim vardiyalarnn sresi artrlabiliyor. Bylece ortalama birim maliyetler azalyor ve lek ekonomisine ulalm oluyor. Rekabet gcn artrmak: hracat firmann ve lkenin rekabet gcn artryor. Firma yeni teknolojilere, metotlara ve yntemlere uyum salayarak yarar salarken, lke de d ticaret dengesinin iyilemesinden fayda elde ediyor. stihdam yaratmak: Mal ve hizmet ihracat, yeni i olanaklar yaratyor, isizlii azaltyor. Bu durum firmalarn retim srecine olduu kadar, lke ekonomisine de katk salyor. Teknolojik geliimi salamak: Dnya pazarlarna ulamak, yeni teknolojileri takip etmeyi ve onlar kullanmay salayacak ve zorlayacak bir ivme kazandryor. rnn marka algsn gelitirmek: rnn ihracat, hem ulusal hem de uluslararas pazarlarda marka bilinirliini destekliyor. Yeniliki rn algsn gelitirmek: Pazara giri stratejileri kapsamnda, her pazara dnk rn farkllamas yaratmak, rnn rekabet koullarn ve yaratc srecini gelitiriyor. Uluslararas i kltrn gelitirmek: hracat, kendi bana dnya kltrlerini tanma, anlama asndan nemli bir adm. Firma bak yerel olmaktan, uluslararas olmaya doru evriliyor. Bu durum retimden pazarlamaya firmann btnsel bakn etkileyen bir unsur.
3
1. BLM
zetle, satmak ve kr salamak amacyla klan yolda, zamanla ihracatn salad btn imknlardan dolayl ekilde fayda salanyor. Zira teknolojik geliim, marka, inovasyon, uluslararas i kltrnn geliimi gibi konular, ihracatn dolayl katklar olarak firmalarn stratejik baklarn sre iinde deitiriyor, gelitiriyor.
B) HRACATIN FAYDA VE RSKLER

hracat firmalara fayda salad kadar lke iin de katma deerli bir i. hracatn fayda ve risk unsurlarn iyi belirlemek, yaplacak d ticaret ilemlerinde firmann korunmas asndan nemli. ncelikli olarak ihracattan salanan faydalar inceleyelim. hracatn faydalar hracat yapmak firmalarn pazar paylarn geniletmesi imkn salyor. Sadece yerel pazarda sunduunuz rne yeni pazarlar bulmak, firmann sat ve krlln artrmak iin nemli bir frsat. Bu ayn zamanda firmaya retim kapasitesini tam olarak kullanma imkn veriyor. retim kapasitesinin kullanlmas ise birim maliyeti drerek uluslararas piyasalarda fiyat rekabeti avantaj yaratyor. hracat yapmak alternatif pazarlarn oalmasna da olanak vererek, firmann i pazara bamlln azaltyor. zellikle i pazarda yaanan daralmalar, firmann retim, sat ve bymesine olumsuz etki edebiliyor. rnn ihra edilmesi bu riski telafi ederek, srdrlebilir bymeyi destekliyor. hracat, firmaya nakit para ak salyor. retim sreleri iin gerekli olan iletme sermayesi ve nakit dngs, maln ihra bedelinin tahsiliyle daha dzenli ve srdrlebilir oluyor.
4
hracat, zellikle ithal hammadde girdisi kullanan firmalar iin kur riskini azaltacak bir imkn salyor. Firmalar dnya pazarlarna alarak, i piyasadaki genel ve mevsimsel dalgalanmalardan ve deien tketici taleplerinin yaratt baskdan kurtuluyor. Dnya pazarlarndaki rekabete paralel olarak rnn ihra pazarlarna gre uyarlanmasna olanak salayan ihracat, teknolojik yatrm ve gelimeyi destekleyecek yeni yntem ve tekniklerin kullanmna olanak yaratyor. hracat yapmak, d pazarlarda byme olana salarken, i pazara ilikin rekabeti yayma ilevini de yerine getiriyor. Bu nihai olarak, tketici iin rn daha ucuz fiyatla tketme avantaj demek. Firma d pazarlara alarak, pazarlama gcn artryor ve i pazardaki mterilere olan bamll azaltyor. hracat firmalara fazla retim kapasitesini satma imkn veriyor. Bu durum firmalarn kapasite kullanm oran ve retim srelerini artryor, sonuta, retim srecindeki ortalama birim maliyetleri azaltarak lek ekonomisine ulamalarna olanak veriyor. hracat, firmalara uluslararas pazarlarda rekabet avantaj yaratyor. D pazarlara alan firmalar, rakiplerinin d pazarlarda pay almak iin neler yaptklarn ve pazarlama stratejilerini reniyor. Bu firmalara uluslararas bir vizyon kazandryor, yerel i ynetiminden uluslararas i kltrlerine uzanan bir i ileyii biimi oluuyor. hracatn riskleri Ticaretin tm riskleri ihracat iin de geerli. Uluslararas piyasalarda satlar tahmin edilen seviyenin altnda kalabilir, ya da rekabet beklenenden fazla olabilir. Bu tm ticari beklentiyi tehdit eden bir durum olarak ortaya kabilir. hracatn en byk riski parann tahsil edilememesi. Bu durum, d pazarlara ballk orannda, firma iin geri dn riskli bir durum yaratabiliyor. Hatta d tek pazar bamlln yksek olduu durumlarda, retim, istihdam gibi srelerin yavalamasna ya da durmasna yol aabiliyor. Dviz kurlarnda yaanan dalgalanmalar, hem retimde, hem de ihracatta krll azaltp kayplara yol aabiliyor. hracat yaplan lkelerin siyasi ve ekonomik durumuna ballk, bir dier risk unsuru. thalat lkenin istikrarszl satlar etkileyen nemli bir durum. Zira sava hali, i sava, lkedeki ynetim yaps ya da davran gibi unsurlar, ihracat gelirlerinde kayplara yol aabiliyor. hracat ve ithalat, uluslararas ticaret kurallar kapsamnda yapld iin, ticaret zg tm hususlarn riski ortadan kaldrabilecek dzeyde yrtlmesi gerekli. hra rn uluslararas pazarlarda kabul grmeyebilir, rnn pazara uyarlanmas maliyetli veya olanaksz olabilir. Uluslararas ticarette anlamazlklarn zm konusu, taraflar zorlayc bir unsur olabiliyor. Bu konu maliyetli, ama tm riskleri ortadan kaldrabilmek asndan tercih edilmesi gerek.
5
1. BLM
C) KMZ? STRATEJMZ VE HRACAT PLANIMIZ VAR MI?

D ticaret yapmak iin yola karken sorulacak ilk soru bu: Biz kimiz? Her firmann kendi koullarn tanmas, potansiyelini belirlemesi, ne rettiini, ne kadar rettiini, kime, nasl sattn ve gelecekte nerede olduunu dnmesi, d ticaret, zelde de ihracat hamlesinin ilk adm. Biz kimiz sorusunu iin nce firma deerlendirmesini yapmanz gerek; bunu yaparak ihracat ilemleri iin gerekli olan altyapya sahip olup olmadnz grme ansna da sahip olabilirsiniz. Dier yandan belirleyeceiniz amalar, ihracattan beklentilerinizi ve hazrlayacanz stratejiyle ulamak istediiniz hedeflerinizi grmenize yardmc olacaktr. Ama retmek, satmak, uluslararas pazarlara almak, marka, hatta dnya markas olmak olabilir. Bunun iin nce kendinize u sorular sorun ve amacnz tanmlayn: Firmanzn sahip olduu ama ve hedefler var m? Neler? Bu amalara ulamada ihracatn katks olacak m? Firma ynetimi ihracat yapmak istiyor mu? Yneticiler, ihracat yapmak iin belli irket politikalarnda deiiklik yapmaya hazr m? hracattan beklentiniz var m? hracata ynelik olarak belirlediiniz hedefleriniz neler? Satlarnzn ne kadarn ihracat oluturuyor? hracatn sat krnzdaki pay ne? Firmanzn organizasyon yaps ihracata ynelik faaliyetleri (pazarlama, nakliye, dokmantasyon, bankaclk ilemleri gibi) gerekletirmeye uygun mu? hracat ilemleri ve pazarlama ile ilgili personeliniz var m? Personelinizin bu konudaki bilgi ve becerileri ne durumda? Firmanzn mali durumu nasl? Ekonomik gelecee ynelik tahminlerimiz neler? retim kapasiteniz ne? hracat kapasitesine sahip misiniz? Hammadde salama konusunda sknt yayor musunuz? D ticarette salanan alternatif finansman kaynaklarndan haberdar msnz? hracatta devlet yardmlar konusundan haberdar msnz? Bunun gibi firmann organizasyonel yaps, retim yaps, pazarlama algs, personelin d ticaret bilgi ve beceri dzeyi gibi konularda, durum tespiti yapp bunlar salamaya ve ihracat srecini hayata geirmeye balayabilirsiniz. 1) Stratejik i plan ve ihracat plan hracat performansn artrmak, firma kaynaklarn etkili kullanmak iin imdiki durumumuzu tespit edip, nasl yol alacanz, oraya nasl varacanzn yol haritasn izerek, nereye gideceinizi bilmek, stratejik bir i plan oluturmakla mmkn. Gelecekte nerede olacanza ilikin soru ve yolculuun vard noktaya stratejik plan deniyor. Plan size gelecee bakmay, frsatlar ve riskleri grmeyi, kaynaklar etkin kullanmay, sistemi ve sreci doru tanmlamay ve yorumlamay, vizyonun ve hedeflerin daha etkin uygulanmasn salayacak.
hracat plan ise firmann genel vizyon ve misyonundan ayr olamaz. Firma, yol haritasnda ihracata dnk beklentilerini belirler ve buna gre bir uygulama alan izer. hracat plan zelinde nasl bir yntem izleneceini gsteren bir rehber niteliindedir. Plan seilen pazarn firmaya salayaca faydalar ve riskleri kapsar; gerekli kaynaklar daha gereki grmeye yardmc olur. imdi ihracat plannn temel unsurlarn inceleyelim. 2) hracat plannn temel unsurlar Firma deerlendirmesi: hracat planna ncelikle firmann deerlendirmesini yaparak balamak gerek. Burada temel soru, ihracat yaplmyorsa bu srece balayp balanmayacana veya ihracatta hedeflerinizi ne kadar artracanza karar vermek olmal. Planla birlikte, ihracat ilemlerine balamak ya da ihracat orann artrmak iin gerekli olan altyapya sahip olup olunmadn grme ansna sahip olursunuz. Bununla firmanzn amalarn, ortaklarn grlerini, ihracat hedeflerinizi, ihracatta kr beklentinizi, firmanzn organizasyonel ve insan kaynaklar yapsn, mali durumunuzu ve retim kapasitenizi net ve bilinir klmak durumundasnz. Zira burada sorduunuz ve tanmladnz her durumun, ihracat srecinde bir alternatif plan olmak ve gerektiinde uygulanmak zorunluluu var. Sektrel deerlendirme: hracat plannda mutlaka sektrel deerlendirme yaplmal. Sektrel deerlendirme yaparak, faaliyet gsterdiimiz alandaki ya da sektrdeki eilimleri daha iyi takip edebilir, rekabeti, nemli pazarlar ve rnnzn sahip olduu zellikleri, yeni trendleri gzden geirebilirsiniz. Sektrel deerlendirmelerin yaplmas, gncellenmesi ve takip edilmesi, ihracat plannn srdrlebilirlii asndan nemli. Hedef pazar seimi: hracat yol plannda hedef pazarlar belirlemek ve buralara dnk sat stratejinizi oluturmak da nemli bir aama. Oluturduunuz ihracat stratejisini srdrmek amacyla pazardaki fiyat, pazarlama yntemini, potansiyel mteri bilgilerini, rn nakliye koullarn ve mevcut yasal koullar iyi deerlendirmek, pazara girerken kullanlan yntemler hakknda gerekli bilgi ve donanma sahip olmak gerek. Finansal deerlendirme ve risk analizi: hracat plann firmanzn finansal deerlendirmesini yaparak srdrlebilir klabilirsiniz. Bylece riskleri lp karlaabileceiniz engeller hakknda bilgi sahibi olabilirsiniz. Finansal deerlendirme size, personel, makine, malzeme ihtiyac, satlacak rn miktar, fiyat ve birim, toplam sat tutar, rn maliyet tutarlar, planlanan net gelir hesaplar, nakit ak ve gerekli finansal ihtiyalara ilikin karlatrlabilir bilgi salayabilir. hracat plann, firmanzn finansal deerlendirmesini yaparak ve riskinizi lerek tamamlamak, ihracat yaparken karlaabileceimiz engeller hakknda tedbirli olmanz salayacaktr. Yaplan fizibilite analizi sonucunda ihracat iin, d pazara giriin planlanmas ve uygulama srecine balayabilirsiniz.
K N C B LM
H EDEF PaZaRLaRI B ELRLEMEK
2. BLM
Hedef Pazarlar Belirlemek
H EDEF PAZARInI B ELiRLE , PAZAR A RATIRMASI YAp

hracat stratejisini belirleyip, ihracat plann hayata geirmek iin, ncelikle rnn hangi pazarlara satlaca konusunda bir alma yapmak gerekiyor. Bu noktada hedef pazar aratrmas yapmak ve bunun iin doru bilgi kaynaklarn kullanmak, ihracat yolculuunda ikinci adm oluturuyor. Hedef pazar almas, hedeflenen pazardaki potansiyel mteriler ve bu mterilerin satn alma glerini aratrmak, pazar potansiyelinin llmesini salamak, hedef lkenin rne ilikin gerek ihtiyalarn tespit etmek, hedef pazarn satn alma gcn tespit etmek anlamna geliyor. Hedef pazarn seilmesi, ihracat istei ve plannn en nemli ilk hamlesi. Ayrca, rnn satn avantajl lkelere ynlendirme, ihracat dngsn hedef lke temelinde ekillendirme ve ilk amata hedefe ulama pratiini salama imkn veriyor. Peki, bu almay nasl yaparz? Pazar aratrmas nasl yaplr? D pazar aratrmas denince, klasik aratrmas yntemlerinin kullanld, verilerin derlendii sre sonunda karlatrmal analizlerin yapld ve sonuta elde edilen ve10
rilerin iaret ettii bir karm zerine kurgulanan bir planlamay anlyoruz. Bu kapsamda, aratrmada toplanan bilgiler analiz ediliyor, kyaslama yaplyor ve karmlarla birlikte adres gsteriliyor. rnein, yneleceimiz pazar Kuzey Afrika ise d pazar aratrmas, Kuzey Afrikada hangi lkeye ncelik verip, pazarlama faaliyetlerini srdreceinizi syleyebiliyor. Bu yzden de konsantre ve rehber bir zellii var. hracatn ilk dura olan bu alma bilgi kaynaklarnn kullanmyla oluturulan bir planlama yntemi. Bu kapsamda d ticarette bilgilerin toplanmas, bu bilgilerin karlatrmas ve firma veri kaynaklaryla yorumlanarak sunulmas ihracatn ilk admn oluturuyor. D pazar aratrmas, masa ba aratrmas ve alan aratrmas olarak iki aamada gerekletiriliyor. Masa ba aratrmas, pazar potansiyelinin llmesi iine deniyor. Bu almayla firma hedef pazarn seiyor, ardndan da bu pazarlarn uygunluu konusunda n aratrma yapyor. Masa ba aratrmas verinin hzl toplanmas, dk maliyetli oluu ve aratrmacya ngr salamas gibi avantajlara sahip. Ancak genel olmas, bilgi ve istatistiklerin gncel olmamas ve doruluklarnn kontrol edilmemesi gibi dezavantajlar da tayor. Alan aratrmas ise pazarn deerlendirilmesi ii. Dorudan pazarda yapld ve potansiyel mterilerle birebir grme ans yaratt iin avantajl. Ancak, maliyetli ve zaman gerektiren bir almadan bahsediyoruz. D pazar aratrmas yaparken her iki yntem de srasyla kullanlmal. Aratrma iinin bir planlama kapsamnda yaplmas da nemli. in kim tarafndan, nasl, ne kadar srede yaplaca ve btesinin ne olaca bir metodolojiyle oluturulmal.
A) MASA BAI ARATIRMASI VE BLG KAYNAKLARININ KULLANIMI

Belirlenmi pazar ya da pazar blmndeki potansiyel alclarn bir talebinin ve satn alma gcnn olup olmadnn aratrlmasna deniyor. Temel hedefi pazar potansiyelinin llmesi. Bilgi kaynaklar yardmyla toplanan veriler derlenip, alan aratrmas yapmak zere bir planlama oluturuluyor. Burada ama, firmann rnlerini satabilecei hedef lkenin ve bu lkedeki potansiyel mterilerin belirlenmesi. in tanmysa, lkeler arasnda belirli kriterlere gre karlatrma yapmak ve karar verilen pazarn yaps hakknda ayrntl bir aratrma gerekletirmek. Buradan elde ettiimiz sonula, hedef lkede, rnle ilgili pazar hakknda detayl bilgi, potansiyel alc olabilecek ithalat ve distribtrlerin isim ve adresleri, lkedeki sektrle ilgili fuarlar, ticari yaynlar gibi kaynaklara ulalabiliyor. Masa ba aratrma dosyasnda incelenecek balklar yle sralayabiliriz: rn snflandrmas & rnn tanmlanmas D ticaret istatistikleri ve ekonomik gstergeler Pazar ve sektr hakknda bilgiler Pazara giri iin gerekli standartlar Gmrk vergileri Uluslararas fuarlar Fiyat bilgisi Potansiyel mteri bilgileri
11
2. BLM
imdi bu bilgi kaynaklarn inceleyelim. 1) rn snflandrmas (GTP) Pazar dosyasnn ilk adm rn snflandrmak. rnn snflandrlmas, kimlik numarasnn belirlenmesi anlamna geliyor. Bunlar Armonize Mal Tanm ve Kodlama Sistemi (HS Code), Gmrk Tarife statistik Pozisyonu (GTP), Uluslararas Standart Ticaret Snflamas (SITC), Avrupa Topluluu Kombine Nomanklatr (CN) olarak aratrabilirsiniz. rnn snflandrlmas, rnn nereye ihra edildii, nereden ithal edildii, pazarn boyutlarnn ne olduu ve rnn ticari trendi hakknda bilgi veriyor. Buna ilikin veri, Gmrk ve Ticaret Bakanl (gtb.gov.tr) ile Birlemi Milletler statistik Blm (unstats.un.org) veri tabanlarndan salanabiliyor. 2) D ticaret istatistiklerinin oluturulmas Pazarn d ticaret hacmi, yani ithalat ve ihracat deerleri asndan bykl, retim ve tketim istatistikleri, toplam tketim iindeki ithalatn pay gibi rakamlar pazara giri aamasnda ngr salayacak en nemli rakamlar arasnda yer alyor. Buna ilikin bilgileri salayabileceiniz kaynaklar u ekilde: intracen.org; trademap.org: Uluslararas Ticaret Merkezi (ITC) comtrade.un.org/db/: COMTRADE gtis.com/gta: Global Trade Atlas stats.oecd.org: OECD epp.eurostat.ec.europa.eu: AB statistik Ofisi tse.export.gov: ABD Ticaret Bakanl /TradeStats Express 3) Sektr ve pazar bilgileri Sektrel bilgilerin oluturulmas, rnn lke ve dnyadaki geliiminin takip edilmesi asndan nemli. Sektr ve pazar aratrmasyla, ilgili sektrn hedeflenen lkelerdeki durumu deerlendirilebiliyor. Burada hedef, pazarlarn genel ekonomik durumu, demografik yaps, politik ve hukuki durumu, datm kanallar, pazar blmleri, kltrel yap, tketici eilimleri ve ticaretin yapsyla ilgili tm unsurlarn mmkn olan en geni kapsamda elde edilmesi. Bu bilgiler pazar dosyasnn oluturulmas aamasnda son derece nemli. Bu balkla ilgili bavurulabilecek kaynaklar da u ekilde: ibp.gov.tr: Ekonomi Bakanl hracat Bilgi Platformu, lke Masalar, sektr aratrmalar musavirlikler.gov.tr: Ekonomi Bakanl Ticaret Mavirlikleri web portal www.intracen.org/marketanalysis: Uluslararas Ticaret Merkezinin (ITC) Market Access Map, Trade Map, Product Map, Investment Map ve Trade Competitiveness Map veri kaynaklar www.eiu.com: The Economist Intelligence Unit euromonitor.com: Global Market Information Database GMID www.cbi.eu: Hollandann gelien lkelerden ithalat gelitirme kuruluu CBI
12
trade.gov: ABD Ticaret Bilgi Merkezi (ITA) doingbusiness.org: Dnya Bankas (World Bank) deik.org.tr: D Ekonomik likiler Kurulu (DEK) cia.gov: CIA-World Fact Book tradepartners.gov.uk: ngiltere Ticareti Gelitirme Kuruluu infoexport.gc.ca / strategis.ic.gc.ca: Kanada aratrmalar jetro.go.jp: Japonya aratrmalar itaiep.doc.gov/bisnis / bisnis.doc.gov: BDT lkeleri ve Rusya aratrmalar stats.gov.cn: China Statistical, inle ilgili ekonomi ve nfus istatistikleri austrade.gov.au: Australian Trade Commission Ek olarak, ilgili lkelerin d ticareti gelitirme kurulular (TPO) ve dier uluslararas kurulularn (OECD, APEC, COMESA gibi) adresleri de kullanlabilir. lke ve sektr bilgileri toplanrken, ilgili lkenin siyasi ve ekonomik durumu, corafi konumu, sektrel yaps, mteri tutum ve eilimleri, datm kanallar, tantm yollar, i yapma kltr, ticari alkanlklar, paketleme ve etiketleme kltrleri ile lkedeki yararl adreslerin aratrlmas da unutulmamal. 4) Pazara giri iin gerekli standartlar Bir ihra rnnn hedef pazara girebilmesi iin hangi standartlara sahip olmas gerektii, pazara giri iin bir dier nemli unsur. Bu standartlar evre, insan veya mal gvenlii gibi geni bir alana etki edebiliyor. Aratrma yaparken, lkenin zorunlu standartlar veya anlamalardan kaynakl talep ettii zorunlu belgelerinin aratrlmas gerekiyor bu yzden. Bu konudaki almalar iin kullanlacak bilgi kaynaklar u ekilde: mkaccdb.eu.int: AB Pazara Giri Veri Taban (Import Formalities balndan, aratrma konusu rn iin hedef pazara girite istenilen belgelere ulalabilir.) iso.org: Uluslararas Standardizasyon rgt ec.europa.eu/enterprise: Avrupa Komisyonu cen.eu: Avrupa Standardizasyon Komitesi etsi.org: Avrupa Telekomnikasyon Standartlar Enstits cenelec.eu: Avrupa Elektroteknik Standartlar Komitesi echa.europa.eu: Avrupa Kimyasallar Ajans gost.ru: Rusya Federal Teknik Reglasyon ve Metroloji Ajans ansi.org: Amerikan Ulusal Standartlar Enstits (ANSI) 5) Gmrk vergileri Masa ba aratrmas iin gerekli bilgilerden bir dieri ise hedef lke gmrk vergi oranlar. Hedef pazara girite, aratrma konusu ihra rn iin uygulanan gmrk vergilerinin pazar dosyasnda yer almas son derece nemli. Vergi oranlar, pazarda oluacak fiyat veya fiyat marjn belirliyor. te kaynaklar:
13
2. BLM
mkaccdb.eu.int: AB Pazara Giri Veri Taban /Applied Tariffs Database ec.europa.eu/taxation_customs: Avrupa Birlii TARIC Veri Taban / Taxation and Customs Union dataweb.usitc.gov: ABD Uluslararas Ticaret Komisyonu (USITC) macmap.org: Uluslararas Ticaret Merkezi (ITC) / MACMAP musavirlikler.gov.tr: Ticaret mavirlikleri tariffdata.wto.org: Dnya Ticaret rgt (WTO) bitd.org: Uluslararas Gmrk Tarifeleri Brosu (BITD) wcoomd.org: Dnya Gmrk rgt 6) Uluslararas fuarlarn aratrlmas Uluslararas pazarlamann en etkili yntemlerinin biri de, hedef lkede gerekletirilen uluslararas fuarlara katlm. Fuarlar pazardaki rakipler, yerel sanayinin yaps, mteri tercihleri ve rn ile ilgili son gelimeler hakknda bilgi alnabilecek nemli alanlar. Fuarlar hem bir tutundurma arac hem de aratrma alan; nk buralarda potansiyel mterileri, potansiyel rakipleri ve yerel tercihleri anlamak ve buna gre sat politikas gelitirmek mmkn. Yani bu bilgiler, masa ba almasnn nemli kaynaklarndan: auma.de: Alman Ticaret Fuarlar Birlii (AUMA) expodatabase.com: M+A ExpoDatabase 7) Uluslararas fiyat bilgisi rnn uluslararas fiyat bilgisi aratrmann ayrlmaz paralarndan biri. Hedef pazarda fiyatlar ve aratrma konusu rnn uluslararas piyasalardaki fiyat, pazar dosyas iin nemli bir veri, nk fiyat teklifin bir paras ve fiyat stratejisi, rnn rekabeti zellii konusunda gr salyor. Fiyat politikas pazara giri kararn etkileyen, belirleyen, erteleyen, deitiren bir unsur; genellikle referans fiyatlara eriim cretli yelik gerektiren veri tabanlar ile mmkn oluyor.
14
p-maps.org: Uluslararas Ticaret Merkezi (ITC) /Product Map unctad.org: UNCTAD/ Commodity Price Statistics indmin.com: Industrial Minerals metalbulletin.com: Metal Bulletin todaymarket.com: Todays Market Price agra-net.com: The Public Ledger (Tarm rnleri) 8) Pazardaki potansiyel mteri bilgileri Aratrmann en nemli paralarndan biri de potansiyel mteri bilgilerinin toplanmas. Masa banda gerekletirilen aratrmalarda kullanlabilecek kaynaklar genellikle elektronik ortamdaki veri tabanlar, ayrca Ticaret Mavirliklerinden elde edilecek bilgilerin de pazara gitmeden nce deerlendirmeye alnmasnda fayda var. Mteri bilgisinde, hedef lkelerdeki ithalatlara, distribtrlere ve reticilere (retiminde girdi kullanan firmalar iin) baklyor. Mteri bilgileri iin, ayrca ilgili kurumlarn bltenleri, ticaret mavirlikleri kaynaklar ve e-pazaryerleri kullanlyor. kompass.com: Dnya geneli retici, ihracat, ithalat, distribtr ve servis salayc firmalar europages.com: Avrupa kellysearch.com: ABD ve dnya geneli globalsources.com: Dnya geneli bizeurope.com: Dnya geneli ameinfo.com: Ortadou thomasnet.com / thomasglobal.com: Kuzey Amerika ve dnya geneli ic.gc.ca: Kanada alibaba.com: Dnya geneli arabia.com: Arap dnyas ameinfo.com: Ortadou bisnis.doc.gov: Trki Cumhuriyetler mac.doc.gov: Merkezi ve Dou Avrupa national-pinkpages.com: Birleik Arap Emirlikleri business-china.com / china.globalsources.com: in bfai.de: Almanya cetra.org.tw: Tayvan iranyellowpages.net: ran
B) ALAN ARATIRMASI
Masa ba aratrmas ile toplanan bilgilerin karlatrlmas sonrasnda alan aratrmas yaplabiliyor. Karlatrma yaparken eitli unsurlarn dikkate alnmas gerek: Bunlar pazarn yaps, rekabet koullar ve pazara giri koullarnn uygunluu olarak sralanabilir. Karlatrma yaplrken pazarn rekabet durumunu (dier ihracatlar, ithalat deerleri, yerel imalat, yatrmlar, fiyatlar), pazar yapsn, (siyasi ve ekonomik durum, i kltr, tica15
2. BLM
ri alkanlklar, hedef kitlenin eilimleri) ve pazara giri koullarn (mevzuat, lkeler aras ticari anlamalar, tarifeler ve tarife d engeller, standartlar, datm kanallar, nakliye, reklam ve tantm) asndan incelemek ve deerlendirmek gerekiyor. Bu deerlendirmelerin sonunda, pazarn yerinde ziyaret edilmesine karar veriliyor. Yani pazarn deerlendirilmesi, pazarn ziyareti anlamna geliyor. Alanda yaplan dorudan grme ve ziyaretler, hedeflenen pazardaki potansiyel mterilerin, firmann teklifine olan talebini belirliyor. Alan aratrmas etkin bir yntem; pazarda birebir grme yapmay, pazar ve mteriyi tanmay, ziyaret edilen lke hakknda deerlendirme yapmay, potansiyel mterilere ulamay salyor. Pazarda, ilgili kurumlar, mteriler, market zincirleri, perakendeciler, datm kanallar, fuarlar, sergi yerleri, showroomlar, retici ve ithalat dernekleri, ihtisas maazalar, indirimli sat maazalar gibi yerlerin ziyaret edilmesi gerekiyor. Alan aratrmasn iki aamada gerekletirmek mmkn: Bunlar planlama ve uygulama. 1) Planlama aamas Planlama aamas, verilerin deerlendirilmesinden sonra, pazar ziyaret etme sreciyle balyor. Bu aamadan sonra atlacak admlar ise yle: Gezinin planlanmas Uygun tarihlerin belirlenmesi Potansiyel mteri, kurum, kurulularn belirlenmesi Potansiyel ithalatlar veya ilgili birimlerden randevu alnmas Ulam koullarnn belirlenmesi, rezervasyonlarn yaplmas Hedef lkedeki ulam imknlarnn ve randevularn eletirilmesi Firma tantm dosyasnn ngilizce ve imkn varsa yerel dilde hazrlanmas Sata ilikin literatrn hazrlanmas Fiyat listesinin oluturulmas mkn varsa numunelerin alnmas, gtrlmesi Grmeler iin sorularn hazrlanmas Fuarlarn aratrlmas, varsa gitmek zere plan yaplmas Ziyarete denk gelecek seminer, konferans gibi toplantlarn aratrlmas Toplam maliyetin karlmas 2) Pazar ziyaret (Uygulama aamas) Uygulama, alan aratrmasnn gerekletirilmesi srecine deniyor. Pazar tanmak, yerinde alclarla grmek, ilgili sektrde pazarn durumunu grmek ve deerlendirmek, mteri tutum ve alglarn gzlemleyerek incelemek, son olarak da yz yze ilikiyi gelitirmek alan aratrmasyla mmkn oluyor. Sreci yle zetlemek mmkn: lkeye var Belirlenen randevularn gerekletirilmesi (ziyaretlerin yaplmas) Ziyaretler srasndaki mteri grmelerin derlemesi, gelen taleplerin ya da nerilerin deerlendirilmesi Tedarik zinciri iinde yer alan tm birimlerin ziyaret edilmesi
16
Pazar yerleri, maazalar ve retim alanlarnn ziyaret edilmesi Varsa planlanan fuarlarn ziyaret edilmesi rnn potansiyel rakiplerinin aratrlmas Ambalaj, datm kanallar, tantm materyalleri ve tutundurma aralarnn deerlendirilmesi Tantm aralarnn incelenmesi, medya satn alma fiyatlar ve iletiim bilgilerinin renilmesi Grld gibi alan aratrmas mteriyi ve lkeyi tanma frsat veriyor, yaplan aratrmada satn alan ve kullanann kimlii, satn almadaki seim kriterleri, rnn kullanm ekilleri, satn alma zaman, yeri, nedeni, mevzuatlarn ve uygulamalarn nasl yrtld, i kltrnn nasl etkin olduu ve pazarn istikrarl olup olamayaca gibi sorulara cevap veriliyor. Bu cevaplar ksa ya da uzun vadede firmann pazarlama stratejisini oluturuyor. Masa ba aratrmas ve alan aratrmas, hedef pazar hakknda birok belge ve bilginin toplanmasna, pazarn tannmasna, potansiyel mterilerin aratrlmasna ve pazara girip girmeme kararnn verilmesine olanak salyor. Bu kapsamda firma, Hedef pazara ihracata balayabilir, Hedef pazara ihracat yapmak iin rn veya teklifte deiiklik yapabilir, Yahut hedef pazar uzun vadeli planna alabilir.
17
N C B LM
S aTIYORUM , HRaCaT YapIYORUM
3. BLM
Satyorum, hracat Yapyorum
HRACAT N EDiR ?
Firmalar iin bymenin temel talarndan biridir ihracat. Zira, maln snrlar tesi/aras hareketi, retimden pazarlamaya, sattan, datma kadar yenilikli rn yaratma srecini dinamik klarken, firmalarn uluslararaslama vizyonuna hizmet ediyor. Ksaca maln ihra edilmesi, firmaya kr, lkeye dviz kazandrmas asndan nemli ve katma deerli bir i. Elbette sre, maln Bursada retilip, Kayseride satlmasndan farkl bir ileyie sahip. Zira maln snr tesi/snrlar aras dolam, rnn uluslararas pazarlamas, d ticaret rejimi, gmrk sreci, maln teslimi, deme koullar gibi hususlar da i ticaretten farkl; uluslararas ortak bir dil kullanmn zorunlu klyor. Biz de bu blmde ihracat rejimine genel olarak bakp, uygulama ekillerini inceleyeceiz. ncelikli olarak ihracat tanmna bakalm.
Nedir ihracat?
En geni anlamda ihracat, bir lke snrlar ierisinde serbest dolamda bulunan (bu lkede yetien, retilen, veya baka lkelerden ithal edilmi) mallarn ve hizmetlerin baka lkelere satlmas veya gnderilmesi anlamna geliyor. Dar anlamda ise, yabanclara ya da Trkiye dnda yerleik Trklere yaplan mal satlarn ve bu mallarn bu amala yurtdna gnderilmesini ifade ediyor. Dier bir tanmla, hem ulusaras mevzuat, hem de lkenin i mevzuatna uyularak yaplan mal satmna ihracat deniyor. Burada ihracaty balayan temel iki unsur var: mevzuat ve maln yurtd edilmesi iin gerekli olan uluslarar mevzuat kurallar. Maln fiili olarak ihrac ise, eyann Trkiye Gmrk Blgesini terk ettii tarih olarak ifade ediliyor. Satlan maln ihracat saylmas iin, Satlarn yabanc bir lkeye yaplmas, uluslararas rejimlere uygunluu (iki tarafl ve ok tarafl ticaret anlamalar ile getirilen koullara uyum ykmll), Satta bir yabanc parann olmas, Mallarn uluslararas rejim kapsamnda tanmas, D ticaret rejimleri kapsamnda belirlenen tm vergilerinin (gmrk vergisi, katma deer vergisi ve varsa baka trl vergiler ve dier formaliteler) denmesi, deme ve teslim ekillerinin uluslararas uygulamalar kapsamnda gerekletirilmesi, Maln k yerinden var yerine kadar maruz kalabilecei risklere kar sigorta edilmesi, Son olarak da, demelerde veya bedellerin tahsilinde bankaclk sisteminin devreye girmesi gibi koullar aranyor.
20
N ASIL HRACATI O LUnUR ? S RECin LEyii N EDiR ?

hracat kimdir?
hracatI tanm, gerek veya tzel kii tacirler ile esnaf ve sanatkarlar gerek usulde vergi mkellefleri olmalar ve kendi sektrlerinde ilgili ihracatlar birliine ye olan kiileri ifade ediyor. hracat olmak iin herhangi bir belge veya izin sertifikas sahibi olmak gerekmiyor. Ancak d ticaret ilemlerinin yrtlebilmesi iin ticaret ve sanayi odalarna, esnaf ve sanatkar odalarna ve rnle ilgili ihracat brliine ye olunmas art.
Nasl ihracat olunur? hracat srecinin ileyii nedir?

hra edecei mala gre ilgili ihracat birliklerine ye olan, vergi numarasna sahip gerek veya tzel kiiler ihracat olarak faaliyet gsterebiliyor. hracat sreci ise tabloda gsterildii gibi iliyor: hracat (Vergi Mkellefi ve hracat Birliine ye)
Gmrk Beyannamesinin Hazrlanmas / Alnmas Gereken zin ve Belgelerin Hazrlanmas
hracat Birlikleri Onay / zin
Gmrk daresi (Gmrk Beyannamesi ile Alnm izin ve Belgelerin Gmrk daresine Sunulmas)
Fiili hracatn Gereklemesi (Gmrk k lemleri)
21
3. BLM
HRACAT LEMLERi N ASIL O KUnMALI ?

hracat ilemelerinde izlenecek prosedrler, ihracat yaplacak lkeye, ihracat ekline ve ihra edilecek rne gre deiiklik gsteriyor. hracat iin hazrlanacak tm belgeler her durumda, gmrk ilemlerinde beyan etmek zere alnacak izin veya hazrlanacak belgeler kapsamnda deiiyor. Yaplacak ihracata gre prosedrn belirlenmesi ve tm durumlarn gzden geirilmesi hayati neme sahip. imdi bu ekilleri inceleyelim.
A) HRACAT YAPILACAK LKEYE GRE LEMLER

hracat, Trkiyenin imzalad anlamalar kapsamnda hangi lkeye yaplacana gre deilik arz ediyor. Bunlara ksaca baktmzda, Avrupa Birliine (AB) ye lkelere yaplacak ihracatta, EFTA lkelerine (svire, zlanda, Norve, Lihtentayn) ve serbest ticaret anlamalar (STA) kapsamnda yaplacak ihracatta, ki ve ok tarafl kredi anlamalarmzn bulunduu lkelere bu kapsamda yaplacak ihracatta, Genel Preferanslar Sistemi (GSP) kapsamnda Trkiyeye tavizli gmrk oranlar uygulayan lkelere yaplacak ihracatta,
22
Tek tarafl olarak ambargo uygulanan lkelere (Ermenistan, Gney Kbrs Rum Ynetimi) yaplacak ihracatta ve snr ticareti kapsamnda yaplacak ihracat iin dzenlenmesi gereken belgeler, mracaat edilecek kurum ve kurulularla, ilemlerde izlenmesi gereken prosedrler deiebiliyor. 1) Avrupa Birliine ye lkelere yaplacak ihracat Trkiye ile Avrupa Birlii arasndaki Gmrk Birlii, bir ekonomik entegrasyon eidi olarak tanmlanyor. Uygulama alan olarak bakldnda Gmrk Birlii, d ticarette mevcut gmrk vergileri, e etkili vergiler ve miktar kstlamalaryla, her trl e etkili tedbirin kaldrld, ayrca nc lkelere ynelik gmrk tarifesinin uyguland bir ekonomik yaplanma. Trkiye ile Avrupa Birlii arasnda imzalanan Gmrk Birlii Anlamas aadaki hususlar dzenliyor: Gmrk Birlii ile sanayi rnlerinin taraflar arasnda serbest dolam AB kaynakl sanayi rnlerinin ithalatnda uygulanan gmrk vergileri, e etkili vergiler ve Toplu Konut Fonu kaldrlmas nc lkelerden sanayi rnleri ithalatnda topluluk tarafndan Ortak Gmrk Tarifesi (OGT) uygulanmas.
23
3. BLM
Bu kapsamda, Trkiye ile AB arasndaki ticarette, mallarn karlkl olarak tannan tavizlerden yararlanmalar iin A.TR Dolam Belgesi dzenlenmesi gerekiyor. lenmi tarm rnlerinde Gmrk Vergisi uygulanmazken, toplu konut fonu iin (tarm pay) uygulanyor, Gmrk Vergisi oran ise (sanayi pay) AB iin uygulanmyor. Ayrca, Avrupa Birliine ynelik tarm rnleri ihracatnda EUR.1 Belgesi dzenleniyor. Avrupa Kmr ve elik Topluluu (AKT) rnlerinde, EUR.1 belgesi dzenleniyor. 2) Serbest Ticaret Anlamalar (STA) kapsamnda yaplacak ihracat Serbest Ticaret Anlamalar, zellikle ABnin ortak ticaret politikasna uyum salamak, ihracatn lke ve madde baznda eitlendirilmesi salamak, anlama imzalanan lke pazarnda dier tercihli lkeler ile eit koullara sahip olmak, girdi maliyetlerinin dmesinin yarataca rekabet avantajn kullanmak ve Avrupa mene kmlasyonuna dahil olarak ve bu kapsamda ortaya kacak yeni ticaret olanaklarndan yararlanmak amacyla, nce Avrupa Birlii lkelerinin imzalad, sonrasnda lkemizin ilgili lkeyle imzalama aamasna geldii veya imzalad anlamalar. Buradaki temel ama, taraf lkeler arasnda ticarete ynelik engellerin kaldrlmas, kolaylatrlmas ve ticarete engel getirilmemesi. Trkiye ile STA imzalayan lkeler EFTA yesi lkeler (svire Konfederasyonu, Norve Krall, zlanda Cumhuriyeti, Lichtenstein Prenslii), srail, Makedonya, Bosna Hersek, Tunus, Suriye Arap Cumhuriyeti, Fas Krall, Msr, Grcistan, Arnavutluk, Karada, Srbistan, ili, rdn, Gney Kore, Morityus, Lbnan ve Kosova ile yaplan serbest ticaret anlamalar i onay srecinde. Serbest ticaret anlamalar kapsamnda, AB ile gerekletirilen Gmrk Birlii erevesinde, taraflar arasnda ortak ticaret politikas uygulanmas zorunlu klnd. Bu durum ABnin tercihli anlamalarndan balayarak nc lkelerle serbest ticaret anlamas mzakerelerinin ele alnmasn gerektirdi. Trkiye-AB Gmrk Birliinde mallarn serbest dolam ilkesi bulunduundan, gmrk vergileri tahsil edilerek ithal ilemleri tamamlanan tm sanayi rnleri, taraflar arasnda serbest ticarete konu olabiliyor. Serbest ticaret anlamalar kapsamnda taraf lkeler meneli rnlerin tavizlerden yararlanmak iin EUR.1 Belgesi kullanlmal. EUR.1 Dolam Belgesi dzenlenmi bir eya iin ayrca Mene ahadetnamesi dzenlenmesi gerekmiyor. 3) Ekonomik birlii Tekilat (ECO) yesi lkelere yaplacak ihracat ET, Trkiye, ran ve Pakistan arasnda blgesel ekonomik ibirliini gelitirmek amacyla 1964 ylnda kurulmu olan Kalknma in Blgesel birlii (RCD) Tekilatnn devam olarak 1985 ylnda kurulan bir yaplanma. ye lkeleri Afganistan, Azerbaycan,
24
ran, Kazakistan, Krgzistan, Pakistan, Tacikistan, Trkiye, Trkmenistan ve zbekistan. Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti ise Kbrs Trk Devleti sfatyla faaliyetlere katlyor. birlii kapsamnda temel olarak, ekonomik serbestleme yoluyla ye lkelerin srdrlebilir kalknmalarn salamak, ticaretteki engellerin aamal olarak kaldrlmas, blge ii ticaretin ve blgenin dnya ticaretinden ald payn artrlmas ve ye lkelerin dnya ekonomisiyle btnlemesinin salanmas hedefleniyor. Bylelikle, tarifelerin kademeli olarak indirilmesi ve tarife d ticari engellerin ortadan kaldrlmas yoluyla ticaretin serbestletirilmesi rgtn temel amalarndan. Ekonomik birlii Tekilat yesi lkelere ihracat yaplrken ECO Mene ahadetnamesi dzenleniyor. Bu belgeye konu olan ihracat yaplan rnn faturas da ilgili odalar tarafndan onaylanyor. 4) Genel Preferanslar Sistemi (GSP) kapsamnda Trkiyeye taviz tanyan lkelere ihracat Gelimekte olan lkelerin baz ihra mallarna gelimi lkeler tarafndan karlksz ve ayrm gzetmeksizin imtiyaz tannmasna olanak salayan bir dzenleme bu. Tavizlerden yararlanlabilmesi iin ihracatn ilgili lkelerden birine yaplmas ve rnn o lkenin taviz tand GSP listesinde yer almas gerekiyor. Trkiye bu sistem dahilinde, Amerika Birleik Devletleri, Rusya, Japonya, Kanada, Avustralya, Yeni Zelandann preferanslarndan yararlanyor. GSPnin amalarna baktmzda ise unlar gryoruz: Yararlanc gelien lkeler iin, ihracat gelirlerini artrmak, sanayilemelerini tevik etmek, ekonomik bymelerini hzlandrmak amalanyor. Uygulayan gelimi lkenin avantaj ise, retici ve tketicilerin ihtiya duyduu rnleri dk maliyetlerle temin etmelerini mmkn klmak.
25
3. BLM
lkemiz 1976 ylndan bu yana ABD GTS programndan yararlanyor. 2011 ylnda ABDnin GTS kapsamnda gerekletirdii ithalatta Trkiye; Hindistan, Tayland, Brezilya, Endonezya, Gney Afrika ve Filipinlerin ardndan yedinci srada yer ald. Genelletirilmi Preferanslar Sisteminin salad tavizli gmrk oranlarndan yararlanlmas iin preferans tanyan lkelere yaplacak ihracatta zel Mene ahadetnamesi / Form A Belgesi dzenlenmesi gerek. Belgenin tanmnda aranacak en nemli konu mene kriteri. hracatlar Form A belgesini bal bulunduu ticaret, sanayi veya ticaret ve sanayi odalarndan temin edebilir.
B) HRACAT EKLNE GRE LEMLER

1) n zne Bal hracat hrac uluslararas anlama, kanun, kararname ve ilgili sair mevzuat uyarnca belli bir merciin n iznine bal mallarn ihracatnda, ilgili mercilerden n izin alnmas gerekiyor. Buna ilikin listeler iin Ekonomi Bakanlnn web sitesinde yer alan hrac Yasak ve n zne Bal Mallara likin Teblie baklabilir. 2) Konsinye hracat Bu, kesin sat daha sonra yaplmak zere d alclara, komisyonculara, ihracatnn yurtdndaki ube ve temsilciliklerine mal gnderilmesi eklinde yaplan ihracat biimi. Firmalar yurtdna konsinye ihracat yaptklarnda u noktalar dikkate almal: Konsinye ihracat bavurular ilgili ihracat birlii genel sekreterliine yaplyor. BGS konsinye ihracat olarak onaylanm gmrk beyannamelerinin 30 gn iinde gmrk idarelerine sunulmas gerek. hracatlar, konsinye olarak gnderilen mallarn kesin satnn yaplmasndan sonraki 30 gn iinde durumu, kendileri tarafndan dzenlenmi kesin sat faturas veya rnei ve gerekli dier belgelerle birlikte, izni veren birlie bildiriyor. Konsinye olarak gnderilen maln ihra tarihinden itibaren bir yl iinde kesin satnn yaplmas art sz konusu. Bu sre, hakl ve zorunlu nedenlere dayaranak bavurulmas halinde, birlik tarafndan iki yl daha uzatlabiliyor. Konsinye olarak gnderilen maln, konsinye ihra izin sresi iinde satlamamas halinde, maln gmrk mevzuat erevesinde yurda getirilmesi gerek. 3) Kayda Bal hracat nce tanmlayalm: Gmrk beyannamesinin, ihracattan nce ihracat birlii genel sekreterliince kayda alnd ihracat ekline deniyor. Konuyla ilgili listeler iin Ekonomi Bakanlnn web sitesinde yer alan hrac Kayda Bal Mallara likin Teblie baklabilir. Bu kapsamda yaplacak ihracatta, hrac Kayda Bal Mallara likin Tebli kapsamndaki mallarn ihracndan nce GBlerin birlik genel sekreterliince kayda alnmas gerek. Kayda alnm gmrk beyannamesinin gmrk idarelerine sunulma sresi, birliin onay tarihinden itibaren, uzatlmamak zere 30 gn.
26
Ancak, ihra rnlerine miktar kstlamas uygulayan lkelere yaplan, kstlama kapsamndaki maddelerin ihracna ait kaytlarn sresi, bakanlka belirleniyor. 4) Bedelsiz hracat Bu tanmdan, karlnda deme yaplmakszn yurtdna mal karlmasn anlyoruz. Bedelsiz olarak ihra edilebilecek mallar; Gerek veya tzel kiiler tarafndan gtrlen veya gnderilen hediyeler, miktar ticari teamllere uygun numunelerle, reklam ve tantm mallar, yeniden kullanma veya geri dnme konu ithal edilmi mal ve ambalaj malzemeleri, Daha nce usulne uygun olarak ihra edilmi mallarn bedelsiz gnderilmesi ticari rf ve adetlere uygun paralar, fireleri ile garantili olarak ihra edilen mallarn garanti sresi iinde yenilenmesi gereken paralar, Yabanc misyon mensuplarnn, Trkiyede alan yabanclarn, yurtdna hane nakli suretiyle gidecek Trk vatandalarnn, daimi veya geici grevle yurtdna giden kamu grevlilerinin, gtrecekleri, gnderecekleri veya adlarna gnderilecek mal ve tatlar, Yurtdnda yerleik tzel kiiler, yabanc turistler ve yurtdnda ikamet eden Trk vatandalarnn gtrecekleri, gnderecekleri veya adlarna gnderilecek mal ve tatlar, Kamu kurum ve kurulular, belediyeler ve niversitelerin, grevleri veya anlamalar gerei gnderecekleri mal ve tatlar, Kamu kurum ve kurulular, belediyeler, niversiteler, Kzlay ile kamu yararna alan dernek ve vakflarn gnderecekleri insani yardm malzemeleri olarak sralanabilir.
27
3. BLM
Bedelsiz ihracat ileminin zelliklerine baktmzda ise unlar gryoruz: Bedelsiz ihracat izin bavurularn Ekonomi Bakanl, gmrk idareleri veya ihracat birlikleri sonulandryor. Bedelsiz ihra izinlerinin geerlilik sresi bir yl. hrac n izne bal mallarn bedelsiz olarak ihra edilmesi de, ancak ilgili merciin n iznine istinaden mmkn. hracnda Destekleme ve Fiyat stikrar Fonuna prim kesintisi yaplan mallarn bedelsiz olarak ihra edilebilmesi iin, primin dendiine dair banka dekontunun ibraz gerek. Ancak FOB deeri l.000 dolar gemeyen mallarn bedelsiz ihrac Destekleme ve Fiyat stikrar Fonu kesintisine tabi deil. Bedelsiz ihracat yoluyla yurtdna gnderilen mal ve eyalar, ihracat desteklerinden yararlandrlmyor. Trk standartlarnn uygulanmas hakkndaki tzk hkmlerine tabi deil. Bedelsiz ihracatta, bir ihracat birliine yelik art aranmyor. 5) Serbest Blgelere Yaplacak hracat Serbest blgeler, lkenin siyasi snrlar iinde olmakla beraber, gmrk hatt dnda saylan, lkede geerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilikin hukuki ve idari dzenlemelerin uygulanmad veya ksmen uyguland, snai ve ticari faaliyetler iin daha geni teviklerin tannd ve fiziki olarak lkenin dier ksmlarndan ayrlan yerler olarak tanmlanabilir. Buralara yaplan ticaret 3. lkelere yaplm gibi mevzuat hkmleri kapsamnda ileyi gsteriyor. Serbest blgedeki faaliyetlerle ilgili her trl demeler dvizle yaplyor. Bu blgelerde gmrk ve kambiyo mkellefiyetine dair mevzuat hkmleri uygulanmyor. Kullanclarn tutmak zorunda olduu defterlerle, dzenleyecekleri belgelere ilikin olarak, 4.1.1961 tarihli ve 213 sayl Vergi Usul Kanununun hkmlerine baml olmakszn dzenleme yapmaya Maliye Bakanl yetkili. leticiler ve kullanclar yatrm ve retim safhalarnda Bakanlar Kurulunca belirlenecek vergi d teviklerden yararlandrlabiliyor. Serbest blge ile Trkiyenin dier yerleri arasnda yaplacak ticaret, d ticaret rejimine tabi serbest blge ile dier lkeler ve serbest blgeler arasnda ise d ticaret rejimi uygulanmyor. Bedeli 5.000 dolar veya karl Trk Lirasn gemeyen Trkiye mahreli mallar, istee bal olarak ihracat ilemine tabi tutulmayabiliyor. Serbest blgelerde salanan tevikler ve avantajlara baktmzda ise unlar gryoruz: Fiyat, kalite ve standartlarla ilgili olarak kamu kurum ve kurulularna verilen yetkiler serbest blgelerde uygulanmyor. Serbest blgeler gmrk blgesi dnda sayldndan, serbest blgeler ile Trkiye arasnda yaplan ticarette d ticaret rejimi hkmleri uygulanyor. Serbest blge kullanclar Trkiyeden KDVsiz mal ve hizmet satn alabiliyor. Ancak dier yandan, serbest blge ile dier lkeler ve dier serbest blgeler arasnda d ticaret
28
rejimi hkmleri uygulanmyor. Mallar serbest blgede sre snrlamas olmakszn kalabiliyor. Serbest blgede salanan tevik ve avantajlardan yerli ve yabanc firmalar eit olarak yararlanyor. Serbest blgeler Trkiye AB Gmrk Blgesinin bir paras sayldndan, serbest blgelerden Trkiye veya AB meneli rnlerle, Trkiyede serbest dolam durumunda bulunan gmrk birlii kapsamndaki rnler, A.TR Belgesi dzenlenerek ABye gnderilebiliyor. nc lke meneli rnlerse, ortak gmrk tarifesiyle uyumlatrlm Trk Gmrk Tarife Cetvelinde belirtilen oran zerinden serbest blge gmrk mdrlne gmrk vergisi denerek serbest dolama geirildikten sonra A.TR Belgesi dzenlenerek ABye gnderilebiliyor. 6) Offset Anlamalar erevesinde Yaplacak hracat nce offset nedir ona bakalm: Kamu kurulular tarafndan alan uluslararas ihaleler erevesinde, ihaleyi kazanan firma veya kurulu tarafndan, Trkiyede retilen mallarn, gelir ve giderleri Trkiyede kaydedilen yurtd mteahhitlik hizmetlerinin ve dier hizmetlerin yeni alclara ulamas kapsamnda, bedeli en az 5 milyon dolar olan uluslararas ihalelerde, ihaleye katlan yabanc firmalarn ihaleyi aan Trk kamu kurum ve kurulular ile kamu ortaklklarna ynelik dorudan ve dolayl offset taahhtlerini kapsyor. lgili uygulama Offset Uygulamalarna likin Tebli kapsamnda yrtlyor. Offset kavram, kamu kurum ve kurulular ile kamu ortaklklarnn aacaklar uluslararas ihale erevesinde yapacaklar ithalat sonucunda gerekletirecekleri dviz demelerini telafi etmek amacyla, anlama gereince Trkiyeden yaplan ihracat ifade ediyor. Dorudan offset, ihale konusuyla dorudan ve yakndan ilgili alanlarda gerekletirilen ve yurtiinde retilen sistem, alt sistem ve paralarnn Trkiyeden ihracnn gerekletirilmesi olarak tanmlanyor. Arlk olarak Trk ihra rnlerinin yurtdnda pazarlanmasn amalayan Dolayl Offset Anlamalar ise, Ekonomi Bakanl tarafndan yrtlyor. 7) Snr ticareti Snr Ticareti Karar ile belirlenmi olan illerin ihtiyalarnn bir ksmnn snr komusu lkelerden ithalat yoluyla daha dk maliyetle karlanmas ve bu illerimizden ihracatn artrlmas burada temel ama. Snr illerine ekonomik ve ticari canllk kazandrlmas amacyla yaplan bu ticari ilemlere snr ticareti deniyor. Artvin, Ardahan, Idr, Ar, Van, Hakkari, rnak, Mardin, anlurfa, Gaziantep, Kilis ve Hatay illerinde yaplan ithalat ve ihracata ilikin dzenleme, Snr Ticaretinin Uygulanmasna likin Tebli ile dzenlenmi durumda. Snr Ticareti Belgesi: Karar kapsamndaki illerde en az iki yldan beri yerleik olarak faaliyet gsteren tacir ve esnafa ilgili snr ticaret merkezinde maaza kiralama, snr ticareti kapsamnda ihracat ve ithalat yapma yetkisi veren, ilgili valilik tarafndan dzenlenen belge. Snr ticareti kapsamnda ihracat: Karar kapsamndaki illerde en az iki yldr yer29
3. BLM
leik olarak faaliyet gsteren esnaf ve tacir tarafndan ilgili gmrk kaps ve snr ticaret merkezinden, Snr Ticareti Belgesi ile yaplacak Trk meneli rn ihracat. Snr ticareti kapsamnda ithalat: Karar kapsamndaki illerde Snr Ticareti Belgesine haiz esnaf ve tacir tarafndan ilgili gmrk kaps ve snr ticaret merkezinden ithalat kotalar veya ithalat deer limitleri dahilinde thalat Uygunluk Belgesi ile yaplan ithalat. Snr ticaretine genel kapsam ile baktmzda u noktalar gryoruz: rn giri ve k yetkili gmrk kapsndan veya snr ticaret merkezinden yaplyor. thalat ve ihracat ilemleri iin gmrk beyannamesi dzenleniyor. thalatta tek ve maktu vergi uygulanyor. Tek ve maktu vergi, Gmrk Vergisi oran sfr, KDV ile TV oranlar tam olarak dikkate alnarak hesaplanyor. thalatta, Ekonomi Bakanlnn ilgili snr ili iin bildirilecek ithalat kotalar ya da ithalat deer limitleri esas. Bir esnaf veya tacir, 50 bin dolar karl Trk Lirasna kadar deerde eya ithal edebiliyor. thalat ilemlerinde, eyann ilgili komu lkede retildiine veya imal edildiine dair mene ahadetnamesi gmrk idaresince aranyor. nc lke meneli rnlerin snr ticareti kapsamnda ithalatna izin verilmiyor. Snr ticareti kapsamnda ithal edilen rnler, yetkili snr illerinde yerleik esnaf ve tacire sat yaplabiliyor. hracat ilemlerinde, Snr Ticareti Belgesi ile ihra edilen eya faturasnn ve ihracat birliince onaylanm gmrk beyannamesinin yetkili gmrk idaresine sunulmas zorunlu. 8) Dahilde leme Rejimi hracatlara, ihra mamullerinde kullanlmak kaydyla dnya piyasa fiyatlarndan hammadde temin etmek burada temel ama. Rejim, serbest dolamda olmayan eyann retimde kullanlmak amacyla getirilmesi, ilem grm eya olarak yeniden ihra edilmesini dzenliyor. Uygulama 2005/8391 Sayl Dahilde leme Rejim Karar kapsamnda Ekonomi Bakanlnn yetkisinde. DR kapsamnda ithal ve ihra edilen rnler, ihracat ekline gre yaplan uygulama alan iinde nemli bir yere sahip. Amalar: Dnya piyasa fiyatlarndan hammadde temin etmek suretiyle ihracat artrmak, ihra rnlerine uluslararas piyasalarda rekabet gc kazandrmak ve ihra pazarlarn gelitirmek ve ihra rnlerini eitlendirmek Dahilde leme, artl Muafiyet Sistemi ve Geri deme Sisteminden oluuyor. artl Muafiyet Sistemi, dahilde ileme izin belgesi/dahilde ileme izni kapsamnda ihrac taahht edilen ilem grm rnn elde edilmesinde kullanlan ve serbest dolamda bulunmayan hammadde, yardmc madde, yar mamul, mamul ile deimemi eya, ambalaj ve iletme malzemesinin, Trkiye Gmrk Blgesinde yerleik firma30
larca, ticaret politikas nlemlerine tabi tutulmakszn, vergisi teminata balanmak suretiyle ithal edilmesi ve ihracat taahhdnn gereklemesini mteakip, alnan teminatn iade edilmesi anlamna geliyor. Geri deme Sistemi ise, dahilde ileme izin belgesi/dahilde ileme izni kapsamnda serbest dolama giren hammadde, yardmc madde, yar mamul, mamul ile deimemi eya, ambalaj ve iletme malzemesinden elde edilen ilem grm rnn ihrac halinde, ithalat esnasnda alnan verginin (iletme malzemesine ilikin katma deer vergisi ve zel tketim vergisi hari) geri denmesi demek. Uygulama konular Dahilde ileme amacyla getirilen eyann vergileri teminat altna alnyor ve ticaret politikas nlemlerine tabi tutulmuyor. lem grm eyann Trkiye Gmrk Blgesinden karlmasndan sonra teminat olarak alnan vergiler iade ediliyor. DR kapsamnda gmrk muafiyetli ithalatn yan sra vergi, resim ve har istisnas da uygulanmyor. DRden yararlanmak isteyen elektronik imza sertifikas sahibi kullanclarn, Trkiye Gmrk Blgesinde (serbest blgeler hari) yerleik imalat ihracat veya ihracatlar adna, DRe ilikin ilemleri gerekletirebilmek iin web sayfas vastasyla Ekonomi Bakanlna mracaat etmeleri gerek. Dahilde ileme izinlerinin sresi en fazla 12 ay. Dahilde ilenen rnler, izin hak sahipleri tarafndan ihra edilebilecei gibi izin almadan baka bir ihracat eliyle de yaplabiliyor. Dahilde ileme kapsamndaki eya, temsilci aracl ile ithal edilebilir. hracatn Avrupa Topluluuna, serbest ticaret anlamas imzalam veya PanAvrupa Mene Kmlasyonuna taraf lkelere yaplmas halinde telafi edici vergi tahsil ediliyor. 9) Harite leme Rejimi Harite leme Rejimi, DRin tersine ileyen bir yap. HR, serbest dolamda bulunan eyann daha ileri safhada ilenmek, tamir edilmek veya yenilenmek zere geici olarak Trkiye Gmrk Blgesi dna veya serbest blgelere ihra edilmesi ve bu faaliyetler sonucunda elde edilen rnlerin, gmrk vergilerinden tam veya ksmi muafiyet uygulanmak suretiyle yeniden serbest dolama girmesi ve ithali ile ilgili faaliyetleri kapsyor. Uygulama bir d ticaret rejimi olarak karmza kyorr. Dzenleme 11864/2007 Sayl Harite leme Rejimi Karar ile uygulanyor. Bavuru Daha ileri dzeyde iilik grecek eya iin Ekonomi Bakanlna, Maden cevheri ve konsantrelerinin iin maden ihracat birliklerinin bal bulunduu ihracat birlii genel sekreterliine, (MMB) Tamirat amal, garanti hkmleri uyarnca veya bir imalat hatas nedeniyle Trkiye Gmrk Blgesi dna veya serbest blgelere gnderilen eya iin Gmrk ve Ticaret Bakanlna bavuruluyor.
31
3. BLM
Uygulama Alanlar Harite ileme izninin sresi azami 12 ay. thalatn gerekletirilmesi, HR erevesinde ithali taahht edilen ilem grm rnn, ithalat rejimi ile gmrk mevzuatna uygun ekilde gmrk hattndan Trkiye Gmrk Blgesine giriini (serbest blgeler hari) ifade ediyor. HR erevesinde gerekletirilecek ithalat, harite ileme izin belgesi/izni sahibi firma dnda baka bir firma tarafndan da gerekletirilebilir; bu durumda ithalat gerekletirecek kiiye ait bilgiler, belgenin/iznin zel artlar blmne kaydediliyor. 10) Bavul Ticareti Turistler lkelerine dnlerinde herhangi bir miktar ve deer kstlamas olmakszn lkemizden satn aldklar mallar beraberlerinde gtrebiliyor. Bu tr satlara bavul ticareti deniyor. Bu kapsamda, Turistlere ve yurtdnda ikamet eden Trk vatandalarna fatura karlnda yaplan satlarda, maln yurtdna knn gmrk idarelerince tespiti kaydyla, ihracatta olduu gibi KDV Kanununun 11/1-B maddesinde dzenlenen KDV istisnasndan yararlanmalar mmkn. Bavul ticaretinin belgeli mal ticaretine dntrlerek ihracat saylmas iin, Maliye Bakanlndan Trkiyede kamet Etmeyenlere Dviz Karl Satlarda Katma Deer Vergisi hracat stisnas zin Belgesi alanlarn, zel fatura dzenlemek suretiyle yapacaklar satlar, mallarn yurtd edilmesi amacyla zel faturann ilgili k gmrklerinde onaylatlmas, veya mal bedeli dvizlerin, arac banka veya zel finans kurumlarna satlarak dviz alm belgesi dzenletilmesi kaydyla, hracat Ynetmelii erevesinde ihracat olarak kabul ediliyor. zel faturalar, ilgili gmrk idaresine verilmesinden nce veya gmrk idaresine onaylatlmasnn ardndan ihracat birlii genel sekreterliklerine de onaylatlmas halinde, Belgesiz hracat Kredisi, Dahilde leme zni, Dahilde leme zin Belgesi ve Vergi Resim Har stisnas Belgesi ile ilgili ilemlerde gmrk beyannamesi yerine kabul ediliyor. zel fatura ierii ihracat, zel faturay dzenleyen firmaya ait ihracat taahhtlerine saylaca gibi, zel fatura zerinde unvan kaytl olmas halinde, imalat firmaya ait ihracat taahhtlerine de saylyor. Ancak, deri ve deri mamulleri dndaki tekstil ve konfeksiyon rnleri satna ilikin zel faturalar, Dahilde leme zni ile Dahilde leme zin Belgesi ihracat taahhdne saylmyor.
C) HRA EDLECEK RNE GRE LEMLER

hra rn de yaplacak ihracat eklini belirliyor. lkemizin imzalad uluslararas anlamalar kapsamnda izne veya kayda ald rnler, lkede yetien bitki ve hayvan trnn korunmas ve kollanmas kapsamnda ilgili kurumlarn belirledii planlama, belli rnlerin ihracn ekle balyor. Bunu be balkta incelemek mmkn:
32
Kanun ve kararnamelerle ihrac yasaklanm hrac Yasak Mallar Listesi Kanun ve kararnamelerle ihrac belirli bir kurum veya kuruluun iznine balanm rnlerin ihracat, yani hrac n zne Bal Mallar Listesi hrac Kayda Bal rnlerin ihracat, Kimyasal Silah Szlemesi Ekinde Yer Alan Kimyasal Maddelerin hracatna likin Tebliin ekinde yer alan I, II, III sayl listelerde yer alan maddelerin ihracat, son olarak da ift kullanml ve hassas maddelerin ihracat. 1) hrac Yasak Mallar hrac yasak olan bu rnler yle: Kltr ve tabiat varlklar (eski eserler), hint keneviri, ttn tohumu ve fidesi, av ve yaban hayvanlar (ihrac izne bal mallar trler hari), baz aa trlerinin ktk, tomruk, kereste, kalas ve taslaklar (ceviz, dut, kiraz, armut, erik, porsuk, dbudak, karaaa ve hlamur, ihracat yasak olan doal iek soanlar, odun, sla, yalankoz, datahurmas, zeytin (tescili yaplm ve Milli eit Listesinde yaymlanm olan eitlerin yurtiinde sertifikalandrlm olanlar hari), incir, fndk, antepfst, asma (sultani ekirdeksiz) fidanlar ile salep. 2) hrac n zne Bal Mallar
MADDE ZN VEREN KURUM Kontrole Tabi Tutulacak Harp Ara ve Gereleri ile Silah, Mhimmat ve Bunla- Milli Savunma Bakanl ra Ait Yedek Paralar, Askeri Patlayc Maddeler, Bunlara Ait Teknolojiler Afyon ve haha kellesi Uyuturucu maddeler Tehlikeli Atklarn Salk Bakanl Salk Bakanl evre ve ehircilik Bakanl
Yaban domuzu, kurt, akal, tilki, sansar, porsuk ile ylanlar, kaplumbaa ve evre ve ehircilik Bakanl kertenkelelerin canl ve cansz halde ve bunlarn tannabilir paralar ile bunlardan mamul konfeksiyon (Gbreler (Kimyevi gbreler hari Tohumluklar Ankara (Tiftik) keisi Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl
Su rnlerinden su rnleri avcln dzenleyen esaslar erevesinde av- Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl lanmas tamamen yasak olan cins ve nitelikteki su rnleri Yar atlar Yem Kanunu kapsamna giren yemler Veteriner lalar Doal iek soanlar Damzlk byk ve kk ba hayvan (Doa Mantar(Sadece AB yesi lkelere ynelik ihracat iin Mavi yzgeli orkinos Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl
Nkleer ve Nkleer ift Kullanml Eyalarn hracatnda zne Esas Olacak Bel- Trkiye Atom Enerjisi Kurumu gelerin Verilmesine likin Ynetmelik kapsamndaki mallar Fze Teknolojisi Kontrol Rejimi Ekipman, Yazlm ve Teknoloji Eki Dahilindeki Milli Savunma Bakanl Malzemeler eker T.C. eker Kurumu
33
3. BLM
Orman aac tohumlar ve dier yetitirme materyalleri
Orman ve Su leri Bakanl
Tekel D Braklan Patlayc Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin re- ileri Bakanl (Emniyet Genel timi, thali, Tanmas, Saklanmas, Depolanmas, Sat, Kullanlmas, Yok (Mdrl Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarna likin Tzk kapsamna giren pat(layc maddeler (harp silah ve mhimmat hari Zeytin fidan Wassenaar Dzenlemesi Mhimmat Listesi Kapsamndaki Malzemeler Yaprak ttn, ttn dkntleri Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl Milli Savunma Bakanl Ttn ve Alkol Piyasas Dzenleme Kurumu
3) hrac Kayda Bal rnler hrac kayda bal rnlere ilikin dzenleme, 6/6/2006 tarihli ve 26190 sayl Resm Gazetede yaymlanan tebliin ekinde sralanm durumda. Bu kapsamda yaplan mallarn ihracatn yukarda kayda bal mallarn ihracat blmnde incelemitik. Bu kapsamdaki rnler yle: Destekleme ve Fiyat stikrar Fonu primi kesintisine tabi maddelerin ihrac, Destekleme ve Fiyat stikrar Fonundan deme yaplan maddelerin ihrac, lkemizde kredi karl kurulan tesislerin bedelinin malla geri denmesine ilikin zel hesaplar erevesinde ihracat, Trkiye ile Rusya arasndaki doalgaz anlamas erevesinde ihracat, hra rnlerine miktar kstlamas uygulayan lkelere yaplan kstlama kapsamndaki maddelerin ihrac, BM kararlar uyarnca ekonomik yaptrm uygulanan lkelere ihracat, Bitkisel ve Hayvansal rnlerin Ekolojik Metotlarla retilmesine likin Ynetmelik kapsamnda sertifikay haiz mallar, lem grmemi zeytinya ve ilem grm dkme veya varilli zeytinya, Meyan kk, Ham lleta ve taslak pipo, Ozon tabakasnn korunmasna dair Viyana Szlemesi ile bu szlemeye ait Protokoller ve deiiklikler kapsamndaki mallarn sadece bu dzenlemelere taraf lkelere ynelik ihracat, Torba, uval ve kutulu halde ilem grmemi zeytin, Orijinal barsak, canl koyun, kl keisi, bykba hayvan, Dkme halde kapya cinsi krmz biber (konik biber), Ham zeytin (fermantasyonu tamamlanmam), Bakr ve inko hurda ve dkntleri, Beyaz mermer, renkli ve damarl Mermer, oniks, traverten (ham ve kabaca yontulmu) imento, Kornionlar, amfst ( amfst hari), Buday ve mahlut, kara buday, buday ve avdar melezi, Mercimekler, arpa, msr, Geri kazanlm kat veya karton dknt, krpnt ve hurdalar,
34
Alminyum dknt ve hurdalar ile Kromlu deriler. 4) Kimyasal Silah Szlemesi Ekinde Yer Alan Kimyasal Maddelerin hracatna likin Tebliin ekinde yer alan I., II. ve III. sayl listelerde yer alan maddelerin ihracat Kimyasal Silahlarn Gelitirilmesinin, retiminin, Stoklanmasnn ve Kullanmnn Yasaklanmas ve Bunlarn mhas ile lgili Szleme hkmleri uyarnca, Kimyasal Silahlar Szlemesinde yer alan liste gruplarnn ihracat Kimyasal Silahlar Szlemesi Ekinde yer alan Kimyasal Maddelerin hracatna likin Tebli (Tebli No: 2002/12) kapsamnda gerekletiriliyor. Bu erevede, Kimyasal maddelerin szlemeye taraf olan lkelere ihrac Ekonomi Bakanlnn iznine tabi. Bavurular, stanbul Maden Metal hracatlar Birliine yaplyor, bakanlk veya MMB tarafndan sonulandrlyor. Kimyasal maddelere ilikin gmrk beyannamelerinin, gmrk teslim sresi, izin tarihinden itibaren 90 gn. 5) ift kullanml ve hassas maddelerin ihracat Kitle imha silahlarnn gelitirilmesinde kullanlabilecek malzeme ve teknolojinin ihracatnn denetlenmesi amacyla oluturulmu ve lkemizin taraf olduu uluslararas dzenleme ve rejimler kapsamnda kontrole tabi olan, hem sivil hem de askeri amala kullanlma zelliine sahip ift kullanml ve hassas maddelerin ihracat, ift Kullanml ve Hassas Maddelerin hracatnn Kontrolne likin Tebli ile dzenleniyor. Bu kapsamda; Wassenear Dzenlenmesi ift Kullanml Malzeme ve Teknoloji Listesi ile Avustralya Grubu Kimyasal Prekrsrler Listesi kapsamndaki malzeme ve teknolojilerin ihracat Ekonomi Bakanlnn iznine tabi. Buna ilikin bavurular, ithalat firmadan alnan Nihai Kullanm Sertifikas ile birlikte stanbul Maden ve Metaller hracat Birlii Genel Sekreterliine yaplyor. hracatna izin verilen taleplere ilikin gmrk beyannamelerinin ilgili belgelerle birlikte gmrk idarelerine 90 gn iinde teslim ediliyor. hracat sonrasnda, ihracat firma tarafndan, 15 gn ierisinde ilgili gmrk beyannamesinin bir rneinin MMBe gnderilmesi gerek.
35
D R d N C B LM
HRaCaT Ta H aNG B ELGELER K ULLaNMaLIYIM ?
4. BLM
D Ticarette Kullanlan Belgeler
R ESMi B ELGELER
hracatIN en ayrlmaz unsurlarndan biri de belgeler. Malnz gndermek iin, gerek uluslarararas, gerekse ulusal dzenlemeler kapsamnda eitli belgelerin, izinlerin, sertifikalarn hazrlanmas, dzenlenmesi ve ilgili kurumlara beyan edilmesi zorunlu. Bunlar, resmi belgeler, ticari belgeler, tama belgeleri ve sigorta belgeleri olarak drt grupta incelemek mmkn. Bu blmde zellikle d ticarette hangi belgelerin kullanldn, izin sertifika ve belgelerin ne olduu ve nereden temin edilebileceini inceleyeceiz. Bu ilk ana balk altnda, d ticarette kullanlan resmi belgeleri, dolam belgeleri ve rn veya lkeye giri kapsamnda istenen belgeler olarak inceleyeceiz.
1) Gmrk Beyannamesi (Customs Declaration Form)

Maln yurtdna karlmas srecindeki ilk adm gmrk beyannamesi. Beyanname, ihracatta gmrk mevzuat uyarnca doldurularak ilgili ihracat birlii tarafndan onaylanmasndan sonra gmrk idaresine sunuluyor. Gmrk beyannamesi mal sahipleri ya da kanuni temsilcileri tarafndan dzenlenebiliyor. Beyanname dzenlendikten sonra zerinde herhangi bir deiiklik, silme, yeniden yazma, kaznt gibi bir ilem yaplmamas gerek. Beyanname ibraz edildikten sonra eyaya ilikin (fiyat, birimi, cinsi gibi) her hangi bir deiiklik yapmak da mmkn deil.
38
Beyannamenin tescili Beyannamenin gmrk defterlerine kayt edilmesi, zerine kayt sra numaras alnmas, tarihinin ve resmi mhrnn konulmas ilemine deniyor. Tescil ilemi bu aamalardan sonra gereklemi oluyor. Eer tescilden sonra beyannamenin iptal edilmesi gerekirse, gmrk idaresi bu hususu, ilgili ihracat birliine, firmann vergi dairesine ve TKe bildiriyor. Beyannamelerde, ykmllkler ve cezai sorumluluk imzalayan kiilere ait. Beyann balayc olmas nedeniyle, beyanname bakasna devredilemiyor. Sekiz nsha olarak dzenlenen her beyanname formu, bir kalem eya iin kullanlyor, eyann fazla kalemde olmas durumunda, her kalem eya iin bir devam formu ekleniyor. Eya saynn daha fazla olduu durumda eyaya ilikin tm bilgilerin yer ald (cins, GTP, vergi matrah, oran gibi) liste, beyannameye eklenebiliyor.
2) A.TR Dolam Belgesi (A.TR Movement Certificate)

lkeye gre ihracat eklinde incelediimiz gibi, Avrupa Birlii lkeleriyle yaptmz ihracatta A.TR belgesi kullanlyor. Belge, lkemizden Avrupa Birliine ye lkelere ihra edilen sanayi rnlerinin gmrk muafiyetinden yararlanlmas iin dzenleniyor. A.TR Dolam Belgesinin, ihracat lke tarafndan dzenlenerek gmrk idarelerine vize ettirilmesi sonucunda ilgili muafiyetler salanyor. AB lkelerine sanayi rnleri ihra edilmek istendiinde, Bal bulunulan odadan alnan A.TR Dolam Belgesi (be adet) doldurulmal Odaya bir dileke ve fatura suretiyle birlikte bavurularak tasdik gerekletirilmeli. A.TR Dolam Belgesi, rnn ilgili anlamalar kapsamnda serbest dolama girdiinin beyann salyor. Avrupa Birlii ile gerekletirilen Gmrk Birlii sanayi rnlerini ieriyor. Belge gerekli olduu durumlarda maln ihra edilmesinden sonra da dzenlenebiliyor. Bu ilem iin evraklar, dileke ekinde odaya verilir ve tasdik gerekletiriliyor.
3) EUR.1 Dolam Sertifikas (EUR.1 Movement Certificate)

EFTA lkeleri, Serbest Ticaret Anlamas imzaladmz lkeler, Avrupa Birlii ile demir elik rnlerinde (Avrupa Kmr elik Topluluu rnleri) ve Avrupa Birliine ynelik gda ve tarm rnlerinin ihracnda dzenlenen belgeye, EUR.1 Dolam Belgesi deniyor. Belge, yaplan ihracatta belirlenen rnlerin ilgili anlamalar kapsamnda gmrk indirimlerinden yararlanmasn salyor. EUR.1. Belgesi, bal olunan odadan alnp yine oda tarafndan onaylandktan sonra gmrk mdrlne ibraz ediliyor. Sre yle iliyor: Bal bulunulan odadan alnan EUR.1 Dolam belgesi (be adet) doldurulmal. Odaya bir dileke ve fatura suretiyle birlikte bavurularak tasdik gerekletirilmeli. EUR.1 Dolam Sertifikas baz durumlarda istisnai olarak ait olduu rnlerin ihracndan sonrada dzenlenebiliyor. Belge, mene ispat belgesi.
39
4. BLM
4) EUR-MED Dolam Sertifikas (EUR-MED Movement Certificate)

EUR-MED Dolam Sertifikas, Pan-Avrupa Akdeniz Kmlsyonuna (PAAMK) taraf lkelere gnderilecek rnlerin ihracatnda kullanlan mene ispat belgesi. Sistem, Avrupa Birlii ve EFTA Trkiye ve baz Akdeniz lkelerinin dhil olduu bir sistem. Bu sisteme dhil lkeler arasnda serbest ticaret anlamalar imzalanmal ve ayn mene kurallar uygulanmaldr. Pan-Avrupa Akdeniz Kmlsyonu sisteminin yrtlebilmesi iin en az lke arasnda serbest ticaret anlamasnn tamamlanm olmas gerekli. EUR-MED Dolam Belgesi, aadaki anlamalarn u maddelerinde belirtilen meneli rnler kapsamnda uygulanyor: Tunus ile imzalanan STAnn 22. maddesi Fas ile imzalanann 23. maddesi srail ile imzalanan STAnn 11. maddesi Suriye ile imzalanan STAnn 20. maddesi AT (Tarm rnleri ticaret rejimi kapsamndaki tarmsal rnler) Msr ile imzalanan STAnn 20. maddesi EFTA ile imzalanann nc maddesi, AKT rnlerinin Trkiye ile Avrupa Topluluu arasndaki ticareti ile ilgili anlamann 6. maddesi rdn ile yaplan STAnn 22. maddesi PAAMK Sistemine taraf bir lkeye ihra edilecek eyann kmlasyon erevesinde mene kazanmas iin retimde kullanlan ve sisteme taraf dier lkelerden temin edilen materyaller zerinde yetersiz iilik ve ilemlerin tesinde bir iilik ve ilem yaplmas gerekiyor. Bavuru iin dileke, Trke fatura, taahhtname ve ihra edilecek eya yabanc meneli ise ihracat beyan eklenmesi zorunlu. EUR.MEDe kaytl eyann yabanc meneli olmas halinde mutlaka tedariki beyan da ekleniyor. Trkiyede, ihra konusu bir eyann retiminde Akdeniz lkelerinin biri veya daha fazlasndan STA kapsamnda ithal edilmi meneli girdi kullanlyorsa, EUR-MED Dolam Belgesi kullanmak zorunlu.
5) Tadariki Beyan (Suppliers Declaration)

Tedariki beyan, eyann ilgili tercihli mene kurallarn saladn ve beyan sahibinin bu beyan destekleyici her trl kant ibraz etmeye hazr olduunu gsteriyor. Trkiye ve Avrupa topluluu arasnda ticarete konu olacak eyann ihracats, alcnn talebi zerine, tedarik ettii, iledii veya rettii eyann tercihli mene statsn kantlamak zere, ihracat srasnda veya sonrasnda bir tedariki beyan dzenliyor ve alcya gnderiyor. Her tedariki, ticarete konu olan eyasnn tercihli mene statsn beyan ederken, kendi tedarikilerinden ald beyanlara dayanabiliyor. Bir tedariki beyan, EUR.1 Dolam Sertifikas, fatura beyan veya dier mene kantlayc belge ve bilgilere de dayandrlabiliyor.
40
6) A3-INF-2 Belgesi
Trkiyede serbest dolamda bulunan girdilerin nce bir nc lkeye gnderilip burada iilie tabi tutulmas, ilenmi rnlerin AB lkelerine ihra edilmesi ilemlerinde nihai ihra rn bnyesinde yer alan serbest dolam hakkna sahip Trk girdisinin gmrk vergisinden muaf tutulmasn salayan bir belge. Belge, gen trafiin olduu durumlarda kullanlyor. Belgeler Trkiyede gmrk idareleri tarafndan dzenlenip vize ettiriliyor.
7) Mene ahadetnamesi
Mene ahadetnamesi, ihra konusu eyann hangi lke meneli olduunu veya grd deiiklik ve ilemler dolaysyla o lke meneli saylmas gerektiini bildirir belgeye deniyor. Gmrk ilemleri, lkeler arasnda mevcut ticaret anlamas hkmlerine gre yapldndan, rnein maln gnderildii lkede Tercihli Gmrk Rejiminden yararlanmas veya konulan kota snrlamasnn dolup dolmadnn belirlenmesi iin gmre gelen mallarn menelerinin belirlenmesi gerekiyor. Bu belgeler, hracat tarafndan hazrlanyor, odalar tarafndan tasdik ediliyor. lke meneini belirledii iin gmrk vergilerinin belirlenmesinde veya hesaplanmasnda kullanlyor. Gmrk beyannameleri ekinde gmrk idarelerine ibraz ediliyor. thalat firmann talebi zerine hazrlanyor. hracattan sonra hazrlanabiliyor. A, B ve C olarak nsha halinde dzenlendii iin ABC formu da deniyor. Trkiyede mene ahadetnamesi (ABC formu) ilgili ticaret ve sanayi odalarndan temin ediliyor. Onay srasnda oda tarafndan mallarn Trk meneli olduunu kantlayc belgelerin ibraz da istenebiliyor. Mene ahadetnamelerinde, eyay gnderenin ad, soyad ve adresi, eyaya ilikin (kap, marka, cins) bilgileri, kymeti, yollama ekli, oda vizesi (imza, mhr, kae), mal Trk meneli saylyorsa bu zelliklerin belirtilmesi gerek. Mene ahadetnamesi, A.TR, EUR.1 ve Form A dzenlenen lkeler dnda kalan ve aramzda ticaret ve deme anlamas bulunan lkelere sevk edilecek eya iin zorunlu.
8) Form A (zel Mene ahadetnamesi)

Genelletirilmi Preferanslar Sistemi (GPS) kapsamnda kullanlan bir belge. Beyaz Rusya, Japonya, Kanada, Rusya, Ukrayna, Yeni Zelanda ve Avustralyaya yaplacak ihracatlarda, tek tarafl olarak uygulanan Tavizli Gmrk Vergisi oranlarndan yararlanlabilmesi iin Form A (zel Mene ahadetnamesi) dzenlenmesi gerekiyor. Belge mene kriteri niteliinde; ticaret, sanayi veya ticaret sanayi odalarndan temin ediliyor. Belgeye ilgili rnn Trk meneli olduu beyan eden tm bilgi ve
41
4. BLM
belgeler de ekleniyor. Sonrasnda belgenin yine bal bulunulan ticaret ve sanayi odalarna onaylatlmas gerek.
9) ATA Karnesi (ATA Carnet)

stanbul Szlemesi (ATA Karneleri Geici thalat Szlemesi) kapsamnda, taraf lkeler arasnda, baka herhangi bir belgeye gerek duyulmakszn, eyann geici olarak ithalat ve ihracatn salayan gmrk belgelerine deniyor. zellikle uluslararas faaliyetlerin gelitirilmesi iin mallarn vergiden muaf bir biimde snrlar aras dolamn salyor. thalat ATA Karnesi ile gmrklerde hibir ilem yapmakszn gelen eyann gerek ithalatnda, gerekse yeniden ihracnda gmrklerden gei sresinin ksaltlmas salanyor. ATA Karnesi belirlenen (yetkili) odalardan alnyor; karneyi kullanacak kii veya kurumlarn eki listesini ekledii dilekeyle yetkili odalara bavurmas gerekiyor. Tanacak eya iin gereken teminatn odaya vermesi durumunda ATA
42
karnesini alnabiliyor. ATA Karnesi bir yllk sre iin veriliyor. Karne sahipleri bir ATA Karnesi ile birden fazla geici ithalat yapma olanana da sahip.
10) Uluslararas Orijin ve Bitki Salk Sertifikas (Phytosanitary Certificate)

Bitki veya bitkisel rnlerin, tehlikeli hastalk, zararl maddeler, ila kalntlar ve haereden korunmu olduunu gsteren belge. Bitki ve bitkisel rn ihracatsnn, ihra edecei rnlerin hastalk ve zararl maddelerden arnm olduunu gsteren Bitki Salk Sertifikas belgesini temin etmesi gerekiyor. Belge, Gda Tarm Hayvanclk Bakanlndan temin ediliyor ve ihracat srasnda gmrk idarelerine ibraz zorunlu.
11) Hayvan hracna likin Salk Raporu (Health Certificate For Animal Export)
Canl hayvan, hayvansal maddeler ve deniz rnleri ihracatnda kullanlan belge. Bu rnlerin ihracnda, insan ve hayvanlara geebilen hastalklardan temiz olduunu gstermek iin Salk Sertifikalarn beyan etmeleri gerek. Yetkili kurum Gda Tarm ve Hayvanclk Bakanl.
12) Kontrol Belgesi (Conformity Certifcate)

Baz tarm rnleri, ihracatta zorunlu kalite denetimine tabi. Bunlar, D Ticarette Teknik Dzenlemeler ve Standardizasyon Ynetmelii ekinde yer alan tarm rnleri. (Ynetmelie Ekonomi Bakanlnn internet sitesinden eriilebilir) Uygulamann amac, geleneksel tarm rnlerinin d lkelerdeki itibarn korumak ve istikrarl pazarlar yaratmak. Yetkili kurum ise Ekonomi Bakanl blge mdrlklerine bal olan rn Denetmenleri Grup Bakanl. hra rn, yaplan kontroller sonucunda, mal standardna uygun bulunduu takdirde, gmrklere ibraz edilmek zere, grup bakanl tarafndan, ihracatya kontrol belgesi veriliyor. Kontrol belgesine sahip taze meyve ve sebze ihracat yapan firmalar, belgelerini AB yesi lkelerin gmrklerine verdiklerinde, rnleri ABye denetlenmeden girmesini salayabiliyor.
13) ekirdeksiz Kuru zm Analiz Belgesi

ekirdeksiz kuru zm ihra edecek firmalarn almas gereken bir belge; Kanada, ABD ve Avustralyaya yaplacak ihracat iin isteniyor. hracat firmann, zmir Hfzsshha Enstits, zmir Tarm l Mdrl ile Ege niversitesi la Gelitirme ve Farmakokinetik Aratrma ve Uygulama Merkezi Laboratuvarnn (ARGEFAR) birinden, rnnde kurun kalnts ve pestisite ynelik analiz raporunu almas zorunluluu var.
43
4. BLM
14) Doal Ar Bal Analiz Belgesi

Bal ihracat ve ithalatnda istenen bir belge; gmrkte beyan edilmesi gereken zorunlu belgeler arasnda. Burada ama, sahte ve taili ballarn ihra ve ithal edilmesinin engellenmesi. Numune alnmas ilemleri Ekonomi Bakanl Blge Mdrlklerine bal rn Gvenlii Denetmenleri Grup Bakanlklarnca yaplyor.
15) Borsa Tescil Beyannamesi

Zirai rnlerin kayt altna alnmas amacyla vergi kayp ve kaaklarnn nlenmesini salamak zere istenen belge. Amac brokrasinin azaltlarak, ilgili rn borsalarnn geliimini salamak. lgili ticaret borsasndan, ihra edilecek maln faturas, alm faturas veya mstahsil makbuzlar, stopaj vergisinin yatrldna dair makbuzu ile bavurarak alnyor. Borsa tescil beyannamesi, ihracat tarafndan nsha olarak doldurulup borsaya onaylatlyor.
16) CITES Belgesi

Nesli tehlike altnda olan yabani hayvan ve bitki trlerinin ihracatnda CITES belgesinin gmrk beyannamelerinin tescili aamasnda beyannamelere eklenmesi gerekiyor. Belge Gda Tarm ve Hayvanclk Bakanl tarafndan veriliyor.
17) Radyasyon Analiz Belgesi / Sar Belgesi (Radiation Certificate)

Talep etmesi halinde, ihracat yaplan lkenin mevzuat nedeniyle, ihracat firmalarn talebi zerine dzenlenen belge. Radyasyondan Ari Belgesi (Sar Belgesi) ihracatlar tarafndan Trkiye Atom Enerjisi Kurumunun ilgili birimlerinden ithalat lke makamlarna sunulmak zere temin ediliyor.
18) Boykot / Kara Liste Sertifikas (Boycot/Black List Certificate)

Sava halinde olan veya politik anlamazlklar olan lkeler tarafndan talep edilen kara liste sertifikas bu. Sertifika, ilgili lkedeki partnerlerin gelen rnlerin kendi kara listeleri ile hibir ilgisi olmadnn beyan ve onayn gsteriyor. Belge, Maln kara listede yer alan lke meneli olmadnn, Ticari taraflarn kara liste, boykot kapsamnda olmadklarnn, hracatnn boykot kapsam bir lke ile ticari ilikisi bulunmadnn, Eyann boykot kapsam bir lkenin karasularnda, hava sahasndan gemeyeceinin, Tama aracnn o lkenin bandrasn tamadnn, Gemi kaptannn o lkenin uyruunda olmadnn beyan iin dzenleniyor.
44
T iCARi B ELGELER
1) Fatura (invoice) / Ticari fatura (Commercial invoice)
Ticari tanm olarak fatura, satlan mal veya yaplan i karlnda mterinin borland mebla gstermek zere mal ya da hizmeti satan veya ii yapan tccar tarafndan mteriye verilen ticari belge. Uluslararas satlarda, satlan maln cinsi, ismi, miktar, birim sat fiyat, teslim ekli ve toplam bedeli gibi bilgilerin yer ald, satc tarafndan alcya gnderilen hesap bildirim belgesine deniyor. Fatura satann mal gnderme, alcn bunun karlndaki mebla deme ykmlln belirliyor. Faturada belli ifadelerin yer almas zorunlu. Bunlar, faturann dzenleme tarihi, seri ve sra numaras, faturay dzenleyenin ve alcnn ad, ticaret unvan, adresi, vergi dairesi ve hesap numaralar, maln veya iin nevi miktar, fiyat ve tutar, satlan mallarn teslim tarihi, maln teslim ve deme ekli olarak sralanabilir. Uluslararas mal hareketlerinde dzenlenen faturalarda aadaki noktalara dikkat edilmeli, nk ihra edilecek mallar hazrlandktan sonra dzenlenen ilk belgedir fatura. Bu kapsamda sevkiyat ncesi tm noktalarn faturada yer almas gerek: hracat tarafndan hazrlanan ticari fatura ithalat lkenin mevzuatna uygun olmal. Genellikle bir ngilizce ve bir Trke olmak zere iki nsha olarak dzenleniyor. Nsha adedi taraflar arasndaki anlamaya gre deiebiliyor. Maliye Bakanlnn kaesi veya noter tasdiki yer almal. Fatura ithalat lkenin isteine bal olarak, ticaret odasnca onaylanabiliyor. hracata ilikin gmrk beyannameleri ile birlikte ibraz edilmesi gereken yurtdndaki alclar adna dzenlenmi faturalarda, sat bedeli yabanc para cinsinden gsterilebiliyor.
45
4. BLM
2) Proforma fatura (Proforma invoice)

Ticaretin balangc bu; satcnn alcya gnderdii, sataca maln ismi, zellii, miktar, fiyat, teslim ekli, deme ekli, sevkiyatn durumunu ieren teklife deniyor. zerinde mutlaka proforma fatura olduunun belirtilmesi gerekiyor. Alc teklif zerinden sipariini verir ve deme ekline gre harekete geerse, o zaman sat kesinlemi, fatura kesin sat faturas kesilmesi gerekli duruma gelmi oluyor. Teklif belirten faturaya proforma, kesin olanna ise orijinal fatura deniyor. Temel olarak ticari ilikinin balangc olarak biliniyor. Proforma faturann mali ykml yok. Her iki taraf temel noktalarda anlatktan sonra, alc bu artlar zerine siparii veriyor ve maln gnderimi ya da demesi gerekletii anda, sat kesinlemi oluyor. Bu noktada fatura da ticari faturaya dnyor. Bu faturada proforma fatura ifadesinin mutlaka yer almas gerekli.
3) Navlun faturas (Freight invoice)

Navlun, deniz veya i suyolu tamaclnda kullanlan ve maln tama cretinin belirleyen fatura. Mal ile ilgili sat faturasnda, navlun tutar mal bedeline dhil olarak veya ayr olarak gsterilebiliyor. Bu fatura navlun faturas olarak adlandrlyor. Deniz tamaclnda, ihracatnn navlun demesini stlendii durumlarda (CFR-CIF teslimler), dzenlenen konimentoya navlun denmitir / freight prepaid yazlmas veya konimentoya (bknz, bir sonraki balk) bu erhin dlmesi iin kesiliyor ve konimentoya ekleniyor. Navlun faturas ithalatnn bankas tarafndan talep edildiinden, bu teslim ekilleri iin dzenlenmesi zorunlu bir belge. Ayrca ihracat faturas gibi alcya konimento ekinde gnderilmek zorunda. Navlun faturas maln ithal edildii lkede vergiye tabi kymetinin tespitinde dikkate alnacak kymet faktrlerinden birini oluturuyor.
46
4) Konsolosluk faturas (Consular invoice)

zel uygulamalarda karmza kan bir onay faturas. zellikle ithalat lkenin dk faturalarla mal bedellerinin dk gsterilmek suretiyle vergi kaaklarn nlemesi ya da ithalatnn ihracat ile anlaarak lkesi dna dviz karmamasn engellemek amacyla maln gidecei lkenin konsolosluu tarafndan mal menei, birim fiyat ve mal deerinin onayland faturaya deniyor. Konsolosluklarca matbu olarak bastrlyor. Burada amalanan ithal edilen maln fiyatnn alc lke tarafndan kontrol edilmesinin istenilmesi. lgili konsolosluk tarafndan onaylanyor. Baz lkeler bu uygulamay kendi rejimleri kapsamnda gmrk ilemlerine esas tekil etmek zere istiyor. Doal olarak fatura tasdiki alc lke mevzuatna gre deiiyor. Bu durumda ilgili lke gmrklerine konsolosluk faturasnn ibraz zorunlu hale geliyor.
5) Tasdikli fatura (Legalized / Certified invoice)

hracatnn, ithalatya kesmi olduu faturay ilgili lkenin konsolosluuna onaylatmas sonucunda alnan faturaya tasdikli fatura deniyor. Faturay kesen satc taraf ncelikle anlama kapsamnda orijinal faturay dzenliyor, bal olduu odadan onaylatt mene ahadetnamesini ve dzenledii faturay ithalat lkenin konsolosluuna gtrerek ibraz ediyor ve faturasn onaylatyor. Baz Ortadou lkelerine ynelik ihracatta ilgili lke tarafndan isteniyor. Uygulamada temel ama, maln ihra lkesi meneli olduunun belirlenmesi.
6) zel fatura (stisna belgesi)

zel fatura, Maliye Bakanl tarafndan dzenlenen ve yabanclara yaplan satlarda KDV istisnasnn uygulanabilmesi iin tanzim edilen belgeye deniyor. Fatura kesecek olan satc, bal bulunduu vergi dairesine bavurarak Trkiyede kamet Etmeyenlere Dviz Karl Satlarda KDV hracat stisnas zin Belgesi (stisna Belgesi) alyor. zel faturann eyann yurtd edildiinin tespiti amacyla ilgili k gmrnde onaylatlmas gerek. Bu faturalar onaylamak iin ilemi yetkili gmrk idareleri gerekletiriyor, bunlarn dndaki herhangi bir gmrk tasdikli fatura ileme yapmyor. zel faturalar, ilgili k gmrne ibrazndan ve ihracat birliklerine onaylatlmas kaydyla, ihracat olarak kabul ediliyor.
7) Ayrntl fatura
Ayrntl fatura, birden ok kap iinde gelen eitli cins ve deerde olan eyalarn her kapta ne kadar kymette ve cinsten eya bulunduuna ilikin detaylar gsteren ve faturaya uygun biimde, satcnn maln yklenmesinde dzenledii belge. Ayrntl faturann beyanname ile birlikte idareye verilmesi gerekiyor.
47
4. BLM
TAIMA B ELGELERi
DI ticarete konu olan mallarn nakliye ilemleri kapsamnda, yola kn, tama art ve koullarn, teslim tarih ve yerini belirten ve tamay yapan firma tarafndan dzenlenen belgelerin genel adna deniyor. Tama ilemi karayolu, havayolu, denizyolu ve karayolu ile yaplabilir, her tama biiminin bu kapsamda dzenlenen belgeleri mevcut. Bu blmde ilgili tama belgelerini inceleyeceiz.
1) Konimento (Deniz / Nehir Yolu Tama Belgesi) (Bill of Lading, Transport Documents)
Denizyolu tamaclnda kullanlan bir belge; mallarn sevkini yapan nakliyat firmas tarafndan dzenleniyor. Sevkin yapldn gsteren nemli belge; mallarn ihracatnn lkesindeki belli bir yerden alnp ithalatya teslimini taahht ettii iin, mallarn teslim alnmasn gsterir bir teslim makbuzu niteliinde. Deniz ve nehir tamaclnda kullanlan konimentolar kymetli evrak saylyor. Bun48
dan dolay da ciro edilebiliyor. Dier konimentolar ise ciro edilemiyor. Konimentolar orijinal, de kopya olarak dzenleniyor. Trk Ticaret Kanunu ve uluslararas anlamalar, konimentoda bulunmas gerekli olan unsurlar u ekilde belirlemi durumda: Dzenleyen kimsenin imzas (Tayan veya onun yetkili kld kii) Tayann ad ve soyad veya ticaret unvan Tanan maln cinsi, ls, markas, say, arl vs. Dzenlendii tarih ve yer Ka nsha olarak dzenlendii Kaptann ad Ykletenin ad Gnderilenin ad Geminin ad ve uyruu Ykleme liman Boaltma liman Navluna ait artlar Standart olarak dier nakliye belgelerinde de benzer unsurlar mevcut. Tama szlemelerine gre konimentonun baz eitleri var: Konteynr tama konimentolar: Dzenli seferlerin yapld konteynr tamaclnda kullanlan Ocean Marine Bill of Lading ve birden fazla nakil vastasyla tamann gerekletii st ste tama konimentosuna, konteynr tama konimentolar deniyor. Navlun szlemesine dayal konimentolar: Tayc firmayla yaplan szlemeye gre belirlenen bir konimento tr. Charter Navlun Szlemesi ve Krkambar Navlun Szlemesi olarak iki blmde yaplyor. Charter Navlun Szlemesi, geminin bir ksm ve ya tamamnn tatann emrine ayrld yer, zaman ve her ikisinin kark ekliyle uyguland szleme tr. Krkambar Szlemesi ise, tama szlemesi herkese ak olduu szlemelere deniyor. Burada, tayan navlun karlnda belirli eyay tamay taahht ediyor. Geminin kalk ve var saatleri ile eya tama iin ayrlan yerler belli oluyor. Tama szlemesi herkese ak. Eyasn tatmak isteyen genel herkese ayn nitelikte olan koullar kabul ederse maln tatyor. Burada tayan bu mallar gemide istedii yere koyma hakkna sahip. Ancak szlemede aka belirtilmedike mallar gvertede tanamyor. Dzenleme ekli asndan konimentolar: Bunlar ticaret hukuku ve uluslararas szlemeler kapsamnda belirlenmi nama, hamiline veya nc bir ahs emrine yazlan konimentolar. Hukuksal nitelikleri kapsamnda konimentolar: Hukuksal zellikleriyle isimlendirilen konimentolara deniyor. Bunlar temiz, kirli, gekin ve ksa konimentolar olarak adlandrlyor. Temiz konimento, belgenin zerinde mallarn eksik, kusurlu hasarl bulunduuna ilikin bir ibarenin olmad durumlarda kullanlyor. Kirli konimento, teslim alnan mallarla ilgili bir eksiklik, hata, kusur olduu durumlarda konimentoya d49
4. BLM
len not ile belirtilen konimentolar. Gekin konimento, akreditifte belirlenen ykleme tarihinden sonra yaplm ge yklemelerin grndn ifade ederken, ksa konimento ise, normal konimentonun arka sayfasnda bulunmas gereken bilgilerin tmnn yer almad, bunun yerine navlun szlemesine veya baka bir ana konimentoya atf yaplan konimentolara deniyor. Bunlara arkas beyaz konimento ad da veriliyor.
2) Karayolu Tama Belgesi (Road Waybill/Cmr Consignment Note)

Kamyon konimentosu (Truck Bill of Lading) da denilen bu belge, kamyon veya tr ile yaplan uluslararas tamaclkta, CMR / Convention Merchandises Routier (Ticari Mallar Gzergh Anlamas) gereince dzenlenen bir tama belgesi. CMR Szlemesi, mallarn tama irketi tarafndan var yerine kadar kamyonla gtrlmek zere teslim alndn gsteriyor. Mlkiyeti temsil etmiyor, kymetli evrak statsnde olmad iin ciro kabiliyeti de yok. nsha olarak dzenleniyor. Birinci nsha gndericiye verilirken, ikinci nsha ykle birlikte gidiyor, nc nsha ise tayc tarafndan saklanyor. kinci nshas olmadan alc mallarn zerinde ilem yapma hakkna sahip deil. Ykleyici ve tayc tarafndan birlikte imzalanyorlar.
50
3) Havayolu Tama Senedi (Letter Of Air Transport)

Havayolu tamaclnda, gndericinin dzenledii ve tanan malla ilgili bilgileri (gnderenin ismi, adresi, mallarn menei, teslim yeri, paket adedi, arl, miktar, navlun creti ve deeri) ieren belgeye deniyor. Havayolu tama irketinin mallar teslim alp, var yerine uak ile naklini gerekletirmeyi taahht ediyor. orijinal, dokuz kopya olmak zere 12 nsha dzenleniyor. lk nsha havayolu irketinde kalrken, ikinci alcda, nc nsha da ihracatda kalyor. Havayolu tama belgesi, gerek anlamyla konimento saylmyor, ama mallarn uakla tanmak zere teslim alndn gsteriyor, yani maln mlkiyetini temsil etmiyor, ciro kabiliyeti yok. Kredili ilemlerde banka adna dzenlenmesi talep ediliyor.
4) Demiryolu Hamule Senedi (Cm Rail Consignment Note)

Mallarn demiryolu ile tanacan gsteren, gnderen ile tayc demiryolu idaresi arasnda yaplan tama szlemesini ifade ediyor. Hamule senedi nama dzenleniyor, emre yazl hamule senetleri dzenlenemiyor. Senet demiryolu idaresince bir vagonun dolmas ile dzenlenip gnderene veriliyor; alt nsha olarak dzenleniyor. Drdnc nshas hamule senedi duplikatas adn alyor. Bu belge mallarn demiryolu idaresine teslim edildiini gsteren bir alnd zelliinde. Mlkiyetin devri temlikname ile oluyor. Ciro edilemeyen bir tama belgesi.
5) FIATA Tesellm Belgeleri (Fcr/Fct/Fbl)

Bir nevi nakliyeci makbuzu; ancak bu belgeler, FIATA (International Federation of Freight Forwarders Association / Uluslararas Tama Acenteleri Birlikleri Federasyonu) tarafndan kendisine ye olan tama acenteleri iin standart hale getirilmi ve sadece karayolu tamaclnda kullanlan belgeler haline gelmi durumda. Mallarn sevk edilmek veya alcnn emrine hazr tutulmak zere teslim alndn gsteren bir belge. Nama yazl ekilde dzenleniyor ve maln mlkiyeti ciro yoluyla devredilemiyor. eidi mevcut: FIATA FCR (Forwarders Certificate of Receipt): Mallarn ithalatnn emrine geri dnlmeksizin teslim alndnn gsterildii belge; ciro edilemiyor. FIATA FCT (Forwarders Certificate of Transport): Nakliyecinin, alcya mallarn teslim edilmesine kadar sorumluluu olduunu gsterir tama belgesi. Takm halinde ve emre yazl olarak dzenleniyor. Tama komisyoncusunun sorumluluu, mallar alcya teslim edilinceye kadar devam ediyor. Ciro edilebiliyor. FIATA FBL (FIATA/FBL Combined Transport B/L): Karma belge. Birleik Tama Konimentosu da deniyor. Hukuksal nitelii deniz konimentosuyla ayn. Belgenin ierii FIata tarafndan belirlenmi durumda. Deniz konimentosu gibi mal mlkiyetini temsil ediyor. Ciro kabiliyeti var, kymetli evrak niteliinde. Birden fazla orijinal nshal takm halinde dzenleniyor.
51
4. BLM
6) Paket Postas Makbuzu (Parcel Post Receipt)

Posta makbuzu veya kurye teslim belgesi posta ve zel kurye kurulular tarafndan dzenlenen mallarn gnderilmek zere teslim alndn gsteren belge. thalatya postayla gnderilecek maln bulunduu kolinin dorudan ithalat veya ithalatnn bankasna sevk edilmek zere posta idaresine verilmesi karlnda alnyor. Maln mlkiyetini temsil etmiyor; ciro yolu ile devredilmesi mmkn deil.
7) TIr Karnesi
1985 tarihinden itibaren geerli olmak zere onaylanan 1975 tarihli TIR Karneleri Himayesinde Uluslararas Eya Tanmasna Dair Gmrk Szlemesi teknik eklerinde yer alan uluslararas kurulu (halen Uluslararas Karayolu Tamaclar Birlii / IRU) tarafndan baslarak ye lkelerin kefil kurulular araclyla tayclarn kullanmna sunulan, tr sistemi altnda eya tamaya yarayan bir belge. Trkiyede odalardan temin edilebiliyor.
8) eki Listesi (Weight note)

hracat beyannamesi dzenlenirken mallarn, hacim, arlk, hangi tata ne kadar yklendii, paketlerin ierii gibi bilgileri gsteren belge. Tm mal dkm eki listesinde brt veya net arlklarnn satc veya nc bir kii ya da kurum tarafndan beyan edildii ayr bir belge. Kamyon veya vagonla yaplan tamada otomatik tart cihazlarndan kan kantar fileri de eki listesi yerine geiyor. Liste, mallarn tama srasnda hasar grmesi halinde nem arz ediyor. Mallarn hangi lde hasar grd, ziyann ne miktarda tazmin edilecei sigorta irketi tarafndan eki listesi esas alnarak belirleniyor.
9) Koli Listesi (Packing list)

Yklenen paket iindeki mallarn cins ve adedini belirlemek asndan satc tarafndan dzenleniyor. Belgelerde koli iindeki ambalaj ve mal muhteviyatn belirlenmi durumda. Ayn zamanda maln gmrkte kolaylkla rnekleme yntemi ile kontrol edilmesine yardmc oluyor. thalat iin de kolileri amadan datm yapma olana veriyor. Koli listesi paket, kutu, sandk ve balyalar iindeki mallarn hangi cinsten, hangi l ve renkte olduunu gsterdii iin, ithalat kolileri amadan datmn yapma olanana kavuuyor. Uygulamada genellikle koli listesi ile eki listesi tek bir belge eklinde dzenleniyor. Belgeler genelde tablo eklinde oluyor; fatura, konimento gibi dier belgelerin ieriiyle uyumlu olmasna dikkat etmek gerekiyor.
52
S iGoRTA B ELGELERi
DI ticaret ilemlerinde mallarn tanmas srasnda yaplan ve karlaacaklar risklere kar bir gvence oluturan belgeler bu kapsamda yer alyor. Sigorta yaptrma ykmll anlamada teslim ekli kapsamnda ihracat veya ithalatya ait. Bir sigorta poliesinde iki ana taraf var: Bunlar, sigorta eden (sigorta irketi) ile sigorta edilen (sigortay yaptran) taraflar. Bir sigorta polienin gvenli olmas iin aadaki zellikler var olmal: Sigortac (sigortay yapan) Sigorta ettiren Sigortadan yararlanacak kimse Sigortann konusu Tayc firma, tayacak ara, tamann sresi Maln taycya teslim edildii yer ile alcya teslim edilecei yer Kapsanan riskler ile riskin balama ve bitim tarihi Sigorta edilen, tama konusu olan mal bedeli Sigorta primi tutar, deme yeri ve tarihi Sigorta poliesinin dzenledii tarih
53
4. BLM
1) Sigorta poliesi
Mallarn nakliyesi srasnda oluabilecek risklerin karlanmas amacyla denecek prim karlnda olas zararn karlanmas iin yaplan anlamay gsterir belgelere deniyor. Bir szleme niteliinde; genel kabul grm kurallar kapsamnda, mallarn satcdan alcya teslim edilinceye kadar oluacak hasar, afet gibi konularda sigorta irketinin yapaca demenin de esaslarn ve koullarn belirliyor. Risk olarak kabul edilmeyen durumlar: Kastla meydana gelmi olaylar Tabiat kanununa gre asla olmayacak durumlar Kanuna aykr olaylar Ahlak ve teamllere aykr olaylar Sigortal eyann kullanm srasndaki bozulma ve ypranmalar Tehlikenin ortaya kma ihtimalinin hesaplanamad durumlar Sigorta bedeli Maln fatura bedeli, tama creti, sigorta primi, ve krdan oluuyor. Bunlara gmrk vergisi ve fonlar da ilave edilebiliyor.
2) Nakliyat sigortalarnda kullanlan teminatlar

1) Tam ziya 2) Dar teminat 3) Geni teminat 1) Tam ziya: Nakliyat gerekletiren aracn (gemi, kamyon, tren, uak) kaza yapmas ya da zarara uramas sonucunda tanan eyann fiilen ve mutlak surette zarara uramasn teminat kapsamna alan sigorta tr. Teminat kapsamna girmek iin maln tamamnn hasara uramas gerekiyor. Yani mal ksmi hasara uradnda teminat kapsamnn dnda tutuluyor. Uluslararas uygulamalarda bu teminat tr kullanlmyor, ancak lkemizde uygulanyor. 2) Dar teminat: Maln tand aracn kaza yapmas sonucunda maln deerinin tazmin edilmesinin taahht edildii sigorta tr. Doal afetlerden kaynaklanan kazalar burada teminat altnda. a) Karayolu / kamyon klozu: Kamyonun devrilmesi, yanmas, arpmasyla, ate, yldrm, takn, sel, dere tamas, , toprak heyelan, kpr yklmas yollarn kmesi, yani kamyon tamaclna ilikin rizikolarn gereklemesi halinde mallara gelebilecek ziyan ve hasarlar temin ediyor. b) Demiryolu klozu: Vagonun devrilmesi, yanmas arpmas ile ate, yldrm, takn, sel, dere tamas, toprak, yollarn kmesi ve hat veya tnel veya de54
miryoluna ait dier yaplarn yklmas, hattan kma, vagonlarn balama zincirlerinin kopmas gibi demiryolu tamaclna ait rizikolar teminat altna alyor. 3) Denizyolu klozu: Geminin yanmas, infilak etmesi, karaya oturmas, batmas, alabora olmas, sudan gayri herhangi bir harici cisimle atmas veya temas etmesi sonucu tanan emtiada meydana gelebilecek hasarlar teminat altna alyor. Geni teminat: Nakliyat emtia sigortalarnda denizyolu, karayolu, demiryolu nakliyatlarnda kullanlan geni kapsaml teminat sigortalarna deniyor. Geni teminat all risksin var olabilecek tm riskleri kapsad ngrlyor. Ancak belli maddeler var ki, bu kapsama alnmyor. Bunlar, sigortalnn kasti zararlar, ambalaj hatasndan kaynaklanan zararlar, maln fire kayb, maln doasndan kaynaklanan kayplar, sebebi ihmal ve gecikme olan zararlar, taycnn iflas etmesinden kaynaklanan zararlar, radyoaktif kirlenmeden doan zararlar, sava, harp, abluka, terr, sokak hareketleri doan zararlar ile grevden kaynaklanan zararlar. Bunlardan, harp ve grev ile terrizm rizikolar ek prim karlnda teminat altna alnabiliyor. Dier istisnalarn teminat kapsamna alnmas ise mmkn deil.
55
B E N C B LM
G MRK LEMLER
5. BLM
Gmrk lemleri
G MRK LEMLERi
UluslararasI ticaretin temel unsuru bildiimiz gibi, maln snrlararas ya da tesi dolam. Buradaki en nemli konu ise, rejimi belirleyen kurallar. lkeler mal hareketlerinin yasal dzenlemelerini gmrk kanunu kapsamnda yaparlar. Gmrk Kanunu, bir lkenin gmrk blgesine giren ve kan eyaya ve tat aralarna uygulanacak gmrk kurallarn belirliyor. Trkiye 1996 ylnda Gmrk Birliine girii ile birlikte Avrupa Birlii kapsamnda birok ykmll stlendi. 1999 ylnda 4458 sayl Gmrk Kanunu kabul edildi, 2 Mays 2000 tarihinde uygulanmaya balad, 2009 ylnda ise Gmrk Ynetmelii ile birlikte yrrle girdi. Mevcut Gmrk Kanunu, ABye uyum kapsamnda birok revizyonu ve yenilikilii barndrd. Bu kanunla, ncelikle Avrupa Birlii Gmrk Kodu hkmlerine uyum saland, gmrk elemanlarnn ilemleri kolaylatrld, gmrk ilemlerinin tamamnn elektronik ortamda gerekletirilmesi imkan yaratld, gmrkle dier kurumlar arasnda sistem entegrasyonu saland ve gmrklerde ilemlerin hzlandrlmasna dnk birok yeniliki adm atld. Gmrk rejimlerini incelemeden nce baz tanmlar irdelememiz, baz sorular detaylandrmamz gerek. imdi ksaca bunlara bakalm.
58
A) GMRKTE ALINAN VERGLER

Gmrk Vergisi: thal mallarn lke snrna giriinde alnan vergilere deniyor. Gmrk vergisinde oluan matrah ise eyann CIF kymeti. CIF kymeti hesaplanrken sigorta ve navlunun yannda referans fiyat (gzetim) ve iskonto da dikkate alnmal. Sigorta faturasnn bulunmad durumlarda eyann kymetinin yzde 3, navlun faturasnn bulunmad durumlarda ise eyann kymetinin yzde 10u CIF kymeti oluturulabilmek iin eyann kymetine dahil ediliyor. Katma Deer Vergisi: Eyann GTIP koduna gre belirleniyor ve ithalat beyannamesi ile deniyor. KDV matrah, CIF Kymeti + Gmrk Vergisi + Ek vergiler (varsa) + TV (varsa) + thalat srasnda KDV denmeden yaplan tm masraflar (ardiye, demuraj gibi) eklinde hesaplanyor. TV: GTIP koduna gre belirleniyor ve ithalat beyannamesi ile deniyor. Drt farkl listeye gre hesaplanyor. Ek Gmrk Vergisi: Tekstil rnleri iin geldii lkeye gre deien oranlarda uygulanan bir vergi. Ek Mali Ykmllk: GTP koduna gre baz eyalar iin denen vergi. Referans Fiyat (Gzetim Vergisi): Gmrkte denen vergilere esas tekil edecek kymetin nceden belirlenmi kriterlere gre ilgili kurum tarafndan belirlenmesi ve matrahn bu kymet zerinden hesaplanmas sistemi. Burada belirtilen ilgili kurumsa stanbul Tekstil Konfeksiyon hracatlar Birlii. (TKB) KKDF (Kaynak Kullanm Destekleme Fonu): thalat ncesi eya bedeli pein deme ekillerinden herhangi birisi ile denmemise, CIF kymetinin yzde 6s kadar KKDF deniyor. Dier: evre Fonu, TRT Bandrol, Dampinge Kar Vergi, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kesintisi, Toplu Konut Fonu gibi vergiler de dier vergi trlerini oluturuyor.
B) GMRK VERGS HESAPLAMALARINDA NELER DKKATE ALINIR?

Gmrk vergisi hesaplanrken temel lt dikkate alnyor: Eyann tanm (tarife pozisyonu): Uygulanacak vergi oran, eyann cins ve niteliine gre farklk gstereceinden eyann tanmlanabilmesi gerekiyor. Eyann kymeti: Vergi orannn uygulanaca matrahn tespiti asndan nemli. Eyann menei: Uygulanacak vergi orannn kaynak lkeye gre deimesi nedeniyle dikkate alnmal. Gmrk Blgesi Trkiye Gmrk Blgesi veya gmrk blgesi deyimi, Trkiye Cumhuriyetinin topraklarn, karasularn, i sularn ve hava sahasn kapsayan Trkiye Cumhuriyeti blgesini ifade ediyor.
59
5. BLM
Gmrk lemleri
Eyann gmre sunulmas Gmrk Kanununun 3. maddesine gre, eyann gmre sunulmas deyimi, eyann gmrk idaresine ya da gmrke tayin edilen veya uygun grlen herhangi bir yere getirilmesi zerine, belirlenen usul ve esaslara uygun olarak, gmrk idarelerine yaplan bildirimini ifade ediyor. Gmrk blgesine gelen eya iin zet beyan eya gmre gelmeden veriliyor. Bu sreler, hava, kara ve demiryolunda 20 gn, deniz yolunda ise 45 gn. zet beyan zet beyan, Trkiye Gmrk Blgesine getirilen eya iin giri gmrk idaresine yaplan bildirim demek. zet beyan, eyann Trkiye Gmrk Blgesine getirilmesinden nce veriliyor. Beyan ilgili kanunun 63. maddesine gre, gmrk idaresince tescil edilip tescil bilgileri, zet beyan veren kiiye elektronik ortamda bildiriliyor. Gmrk gzetimi Gmrk gzetimi deyimi, serbest dolamda olmayan eyann, serbest dolama girinceye kadar veya zel amal kullanm gerekesi (DR, Geici thalat, Antrepo) ile serbest dolama girmi eyann amacna uygun olarak nihai kullanmna kadar gmrk mevzuat hkmlerine uygun davranlmasn salamak zere gmrk idareleri tarafndan genel olarak uygulanan ilemleri ifade ediyor. hracat, harite ileme, transit veya antrepo rejimi iin beyan edilen serbest dolamda bulunan eya, gmre verilen beyannamenin tescilinden itibaren Trkiye Gmrk Blgesinden kncaya, imha edilinceye veya gmrk beyannamesi iptal edilinceye kadar gmrk gzetimi altnda kalyor. Gmrk kontrol Gmrk Kanununun 3. maddesine gre gmrk kontrol deyimi, Trkiye Gmrk Blgesi ile dier lkeler arasnda tanan eyann girii, k, transit, nakil ve nihai kullanm ve serbest dolamda bulunmayan eyann durumunu dzenleyen gmrk mevzuat ve dier mevzuatn doru uygulanmasn salayan ve gmrk idareleri tarafndan yrtlen rejimi ifade ediyor. Yani kontrol, Gelen veya giden eyann muayenesini, Beyanname verileri ile elektronik veya yazl belgelerin varlnn ve gerekliinin incelenmesi ya da dorulanmasn, letmelerin hesap ve dier kaytlarnn ve belgelerinin incelenmesini, Eyann tamna aralarnn kontroln, Bagajlarn ve kiilerin yanlarnda ya da stlerinde tadklar dier eyann kontroln Resmi aratrmalar ve dier benzeri uygulamalarn btnn ifade ediyor. Eyann teslimi Eyann tabi tutulduu gmrk rejimiyle ngrlen amalar dorultusunda gmrk idarelerince ilgilisine teslimini ifade ediyor. Gmrk ileminin bitirilmesi Eyaya ait vergilerin denmesi, kaldrlmas, teminata balanmas, beyannamenin iptal edilmesi, eyann gmre terk edilmesi, imhasn ya da msadere edilmesini ifade ediyor.
60
G MRK M EVZUATI N ASIL nCELEniR ?

Gmrk Mevzuatn incelerken drt temel konu karmza kyor. Tm mevzuat bu drt temel ayak zerine yaplandrlm durumda. Bunlar; tarife, mene, kymet ve gmrke onaylanm ilemler rejimler. imdi bu balklarn her birine yakndan bakalm.
A) TARFE
Bu uluslararas eya snflandrma sistemi, yani dolamdaki maln ortak kimlik numaras. Bir rnn GTP kodu, Trkiyede ne anlam ifade ediyorsa, Fransada da, Libyada da Kanadada da ayn rnden bahsediliyor. Temel olarak Dnya Gmrk rgt bnyesinde uluslararas ticarete konu eyalarn snflandrlmasnda yeknesakl salamak amacyla oluturulmu. Armonize sistem, nomonklatrde (bilimsel bir disiplinde adlandrma sistemi) eya kodlar alt haneli rakamlarla gsteriliyor. Ulusal tarife cetvel61
5. BLM
Gmrk lemleri
lerinde eya kodlar on iki haneli rakamlarla gsteriliyor. Armonize sistem, Dnya Gmrk rgt tarafndan yrrle konan szlemeye, nomanklatr ise tarife cetvellerinin ilk alt hanesinden oluan uluslararas indekse verilen isim. Tarifenin zelliklerine baktmzda; 21 blm, 99 fasldan oluuyor. Hammaddeden mamule doru sralanyor. lk alt rakam tm Dnya Gmrk rgt ye lkelerde kullanlyor. Anlamazlklar Dnya Gmrk rgt sonulandryor. Tm d ticaret dzenlemelerinde kullanlyor. Tarifeyi aadaki biimde okuyabiliriz G.T..P. -- (2) Fasl --.-- (4) Pozisyon ----.-- (6) Alt pozisyon ----.-- (8) AB kombine nomanklatr ----.--.-- (10) Bakanlar Kurulu karar ----.--.--.--.-- (12) statistiki alm Trk Gmrk Tarife Cetvelinde 12 rakaml kod kullanlyor. lk alt hane armonize sistem; yani Dnya Gmrk rgt Armonize Sistem ilk alt pozisyonu ifade ediyor. 7. ve 8. haneler AB Nomanklatrn, 9. ve 10. Haneler farkl vergi uygulamalarndan dolay milli alt alm kodlarn, 11. ve 12. hanelerse, istatistik kodlar ifade ediyor. rnek: 2501.00 Tuz ve Krmlar
Pozisyon No 1 Eyann Tanm 2 Tuz (sofra tuzu ve denature tuz dahil) ve saf sodyum klorr (sulu zelti halinde veya kalplamaya kar maddeler veya serbeste akmay salayan maddeler iersin iermesin); deniz suyu: - Deniz suyu ve tuzla ana sular - Tuz (sofra tuzu ve denature tuz dahil), saf sodyum klorr (sulu zelti halinde veya kalplamaya kar maddeler veya serbeste akmay salayan maddeler iersin iermesin): - - Dier maddelerin imali iin kimyasal deiimlere mahsus olanlar (CIden Nay ayrmak gibi) - - Dierleri: - - - Denature veya snai amalara mahsus olanlar (rafine edilecekler dahil) (insanlar veya hayvanlar tarafndan tketilen gdalarn hazrlanmasnda veya korunmasnda kullanlanlar hari) - - - Dierleri: - - - - nsanlarn tketimine mahsus tuz 62
2501.00 2501.00.10.00.00
2501.00.31.00.00
2501.00.51.00.00 2501.00.91.00.00
Balayc tarife bilgisi Tarife konusu incelenirken balayc tarifeye deinmemiz gerek. Balayc tarife, 4458 sayl Gmrk Kanununun 9. maddesinde tanmlanyor. Buna gre; thalat ya da ihracat vergilerinin belirlenmesi, Tarm politikas kapsamnda ihracat vergi iadeleri ile ithalata ya da ihracata verilen dier btn demelerin hesaplanmas, Belgelerin, bu tarife veya mene bilgisine istinaden verilmi olmas kouluyla, eyaya ait gmrk beyannamesinin tescili iin gmrk ilemlerinin yrtlmesi srasnda verilen ithalat, ihracat ya da n izin belgesinin kullanm iin Balayc Tarife Bilgisi talebinde bulunabilir. Balayc tarifeyi Gmrk ve Ticaret Bakanl veya ilgili bakanln yetkilendirdii gmrk idarelerinden talep etmek mmkn. Verilen balayc tarife gmrk idaresini, eyann tarife pozisyonu ve sonraki ilemleri iin balayc nitelikte. Balayc tarife bilgisi verili tarihinden itibaren alt yl geerli. Talep edenin verdii yanl veya eksik bilgiye dayanan balayc bilgi iptal ediliyor.
B) KIYMET
Gmrk mevzuatnn temel unsurlarndan bir dieri de kymet tanm; gmrk vergilerinin hesaplanmasnda kullanlyor. Temel olarak eyann gmrk vergisine esas kymeti, maliyet + tama masraf (navlun) + sigortadan oluuyor. Bu deer CIF teslim ekliyle hesaplanyor. Kymet alt belirleme ynteminin srasyla uygulanmasyla tespit ediliyor ve bir nceki yntem bitmeden bir sonraki ynteme geilmiyor. Kymet belirleme yntemleri Sat bedeli yntemi: Fiili olarak denen fiyat zerinden kymet belirleme yntemi. Burada temel olan alc ve satc arasndaki fiyat. Ayn eyann sat bedeli yntemi: lgili eyaya ilikin kymetin belirlenemedii durumlarda ayn eyann ayn tarihte veya yakn tarihte ihra edilen ayn eyaya ilikin sat bedeli zerinden yaplan kymet belirleme yntemi. Benzer eyann sat bedeli yntemi: Ayn ekilde, saylan yntemlerle kymeti belirlenemeyen ithal eyasnn ayn veya yakn tarihte ihra edilen benzer eyann sat bedeli zerinden kymetinin belirlenmesi yntemi. ndirgeme yntemi: Kymeti belirlenemeyen eyann, ithal edildii ekilde yurtiinde en byk miktarda yaplan sata ait birim fiyat esas alnyor. Burada eya, ayn veya benzer eya olmal. Hesaplanm kymet yntemi: Eyann ihra lkesindeki retim maliyetine dayal hesaplama yntemi. Burada, kullanlan malzeme ve yaplan imalat bedeli, kar, nakliye, sigorta gibi maliyetler hesaplanarak yaplyor. Geri dn yntemi: Yukardaki be ynteme gre kymet belirlenemiyorsa, GATT VII maddesine gre ve maddenin uygulanmasna ilikin anlamaya gre belirleme yaplyor. Burada kymetin bir yntemle belirlenmesine esneklik getiriliyor. Ancak bunlar yaplrken, keyfi ve fikri kymetler, i piyasa fiyat gibi uygulamalar yaplamyor.
63
5. BLM
Gmrk lemleri
C) MENE (TCAR KMLK)

Mene iin eyann ticari kimliinin ifadesi diyebiliriz. Eyann hangi lke retimi sorunun karlna denk geliyor. Eyann meneinin bilinmesi ya da belirlenmesi hususu, eyann gmrk vergilerinin hesaplanmasnda, kota, anti damping ve bunun gibi aralarn uygulanmasnda izlenmesinde ve istatistiklerin derlenmesinde byk nem tayor. lkeye ilikin her hangi kstlamann veya tercihli tarife uygulamasnn bulunmad durumlarda, eyann menei yalnzca istatistik verilerin tutulabilmesi asndan nemli. Yani, temel olarak mene kurallar, eyann hangi lke kkenli olduunun belirlenmesini salayan spesifik kurallar btn. Bir lkenin dier lkeye uygulad mene kurallarn iki adan inceleyebiliriz. Bunlar, tercihsiz mene ve tercihli mene. 1) Tercihsiz Mene Uygulamas Tercihsiz mene kural, Dnya Ticaret rgt (DT) yesi lkelere tavizli vergi uygulanabilmesi iin esas alnan mene kurallar. Burada lke ayrm yaplmakszn tavizli vergi oran uygulanyor. Tercihsiz mene, eyann sadece ekonomik milliyetini ifade ediyor; kural olarak eyann ithalatnda tercihli rejimden yani gmrk vergisi indirimi veya muafiyetinden yararlanabilmesi bakmndan bir anlam yok. Bunla ilgili Gmrk Mevzuatndaki 17. ve 21. maddeler, eyann tercihsiz meneinin belirlenmesiyle ilgili hkmlerini kapsyor. Burada Mene ahadetnamesi kavramn da gmrk asndan incelemek gerekiyor. Gmrk Ynetmelii ieriinde mene, eyann serbest dolama giriinde mevzuatta ngrlen nlemlerin (damping vergisi, telafi edici vergi, gzetim ve miktar kstlamas veya kota gibi mene esasl ticaret politikas nlemleri) uygulanmamas iin eyann nlem uygulanan lke meneli olmadn ibraz etmek iin kullanlyor. Bu kapsamda vergi muafiyetinden faydalanmak ya da ek vergi uygulamasna maruz kalmamak iin mene belgesinin ibraz zorunlu. Gmrk Kanununda eyann menei nihai rnn elde edilme ekliyle alakal. Bu kapsamda nihai rn ya tmyle bir lkede elde ediliyor ya da birden fazla lkede grd ilem ve iilik sonucu elde ediliyor. 2) Tercihli Mene Kural D ticaret ilemlerinde, eitli anlamalar kapsamnda, baz lke veya lke gruplarna tannan zel uygulamalara olanak tanyan ve genel ierii zel anlamalarla belirlenen kurallara tercihli mene kurallar deniyor. Bu uygulamada aralarnda, ikili veya oklu tercihli anlama ya da dzenleme bulunan lkeler, rettikleri rnleri birbirlerinden ithal ederlerken, bu rnleri nc lke rnlerinden, zel mene kurallar ile ayrt ediyor. Anlama kapsamlar ilgili lkelerin nc lkelere girilerinde hangi lkeden geliyor olduklarn belirliyor, tercihli mene kurallar bu noktada devreye giriyor. Tercihli mene kurallarnda temel mantk, lkeler arasnda bir anlama olmas ve bu anlamada belirtilen artlar salayan ve gerekli belgelere sahip eyann ithalinde tavizli veya tercihli rejim uygulanmas. Trkiyedeki uygulamaya baktmzda, Gmrk Kanununun 22. maddesi, tercihli tarife uygulamalarndan yararlandrlmak istenen eyann tercihli mene kurallarn bu konuda karlkl olarak imzalanan anlamalar ile belirlen64
dii, Trkiye tarafndan tek tarafl olarak baz lkelere tannan tercihli tarifeler iin Bakanlar Kurulu karar ile tespit edileceini belirtiyor. Meneli rnn tanmlanmasnda, bu rnlerin anlama kapsamnda olmas, anlama uyarnca mene statsne sahip veya mene statsn kazanm olmas, ilgili anlamalar kapsamnda mene statsne sahip veya mene statsn kazanm olmas, mene ispat belgesine sahip olmas, nakliyatnn dorudan nakliyat kuralna uyularak gerekletirilmi olmas ve girdi ithalat srasnda denen veya denmesi gereken hi bir verginin iadesinden veya bir muafiyetten yararlanmam olmas hususlar nemli ve gerekli.
D) GMRKE ONAYLANMI LEM VEYA KULLANIM

Uygulamadaki Gmrk Kanununa gre, eyann gmrke onaylanm bir ilem veya kullanma tabi tutulmas demek, eyann bir gmrk rejimine tabi tutulmas, eyann bir serbest blgeye girmesi, eyann Trkiye gmrk blgesi dna yeniden ihrac, eyann imhas ve ya eyann gmre terk edilmesi anlamna geliyor. lkeye giren eyann nihai olarak bir uygulamadan gemesi, bu kapsamda ya lkeye giriinin salanmas, ya her hangi bir yntemle gmrk blgesi dna ihracnn yaplmas ya da imha edilmesi gerekiyor. Eyann lke iindeki giri durumunu dzenleyen tamamen gmrke belirlenen ilem kapsamnda oluyor.
65
5. BLM
Gmrk lemleri
G MRK R EJiMLERi
Gmrk Kanununun 3. maddesi kapsamnda gmrk rejimleri aadaki ekilde yer alyor: Serbest Dolama Giri Rejimi Transit Rejimi Gmrk Antrepo Rejimi Dahilde leme Rejimi Gmrk Kontrol Altnda leme Rejimi Geici thalat Rejimi Harite leme Rejimi hracat Rejimi Bu rejimler eyann lkeye giri ve klarnda, hangi dzenleme kapsamnda, hangi koullarda, hangi kurumlara muhatap, hangi stat ya da durumda olduunun veya bulunduunun belirlenmesinde nem tayor. Bu blmde uygulamada olan gmrk rejimlerini inceleyeceiz.
66
A) SERBEST DOLAIMA GR REJM

Gmrk Kanununun 74. maddesine gre, Trkiye Gmrk Blgesine gelen eyann serbest dolama girii, Ticaret politikas nlemlerinin uygulanmas, Eyann ithali iin ngrlen dier ilemlerin tamamlanmas, Kanunen denmesi gereken vergilerin tahsili ile gerekleiyor. Burada ifade edilen Gmrk Vergisi deyimi, yine ilgili kanunun 3. maddesi kapsamnda, eyann gmrk vergisini, gmrke tahsil edilen KDVyi, ilenmi tarm rnlerine ilikin tarm paylarn, thalatta Haksz Rekabetin nlenmesine likin Mevzuat gereince tahsili gereken telafi edici vergileri ve dampinge kar vergileri ifade ediyor. Gmrk kapsamndaki tm bu ilemler yazl, szl, bilgisayar veri ileme teknii ve baka bir tasarruf yoluyla beyan ediliyor. Beyannameler de rejimlere gre deiiklik gsteriyor. Tek tip beyannamede, 1, 2 ve 3 numaral nshalar ihracat ilemlerinde, 6, 7 ve 8 numaral nshalar ithalat rejimlerinde, 1, 4 ve 5 numaral nshalar ise transit ilemlerde kullanlyor. Beyanname, bilgilerin sisteme girilmesi, sistem tarafndan tescil tarihi ve says verilmesiyle tescil ediliyor. Eyann beyan edildii gmrk rejimine ilikin tm hkmlerin uygulanmasnda esas alnacak tarih, beyannamenin tescil tarihi. Gmrk yetkilileri tarafndan beyanname ekinde yer alan belgelerle beyanname bilgileri karlatrlyor. Karlatrma sonucunda, bilgilerin ayn ve eklerin de beyan edildii sayda olduunun grlmesi halinde beyanname sistem tarafndan onaylanyor. Onay mhr ve imzadan sonra tamamlanyor. Beyan balayc m? Beyan balayc. Tescil edilen beyanname, Gmrk Kanununun 61. maddesi kapsamnda, ait olduu eyann vergileri ve para cezalarndan dolay taahht niteliinde, haliyle beyan sahibi iin balayc. Beyannamede imzas bulunan kiiler cezai hkmlerin uygulanmas asndan beyannamede belirtilen bilgilerle, beyannameye ekli belgelerin doruluu ve ilgili rejimin gerektirdii btn ykmllklere uyulmasndan sorumlu tutuluyor. Beyann doruluu Gmrk idareleri, beyannameyi ve beyannameye ekli belgeleri kontrol edebilir, eyay muayene edebilir, numune alabilir. Kanunun 65. maddesi bu konuya aklk getirerek, beyanname kapsam eyann muayene edilmesi durumunda, muayene sonular, muayene edilmemesi halinde ise beyannamede yer alan bilgilerin, eyann tabi olduu gmrk rejimi hkmlerinin uygulanmasnda esas alnaca hususunu belirtmi durumda.
67
5. BLM
Gmrk lemleri
Krmz Hat: Eyann fiziki muayenesi ve belge kontrolnn de yapld hat. Sar Hat: Eyann fiziki muayenesine gerek grlmeksizin eyaya ait beyanname ve eklerinin doruluunun ve birbiriyle uygunluunun kontrol edildii hat. Mavi Hat: Eyann veya buna ilikin yazl beyan ve ilgili belgelerin veya ticari belge ve verilerin sonradan kontrolnn yapld hat. Yeil Hat: Eyann belge ya da fiziki muayeneye tabi tutulmad hat. Beyaz Hat: Beyannamenin muayenesiz bir ekilde ilem grd hat. Beyann kontrol Uygulanmakta olan gmrk rejiminde beyan kontrol u hatlar zerinden yaplyor: Muayene ilemi Uygulamadaki Gmrk Kanununun 182. maddesi kapsamnda eyann muayenesi, kaplarn cins, marka, numara ve adetlerini, eyann vergiye esas olan arlk ve dier lleriyle gmrk tarife istatistik pozisyonu, mene ve kymetine ilikin beyann doruluunun tespitini kapsyor. ki eit muayene ilemi var: Tam muayene (eyann tamamnn fiziken kontrol) ve ksmi muayene (eyay temsil edecek miktarn fiziken kontrol). Beyan ve muayene arasndaki fark Beyan ve muayene arasnda, cins, nevi veya nitelik fark, miktar fark veya kymet fark olabiliyor. Bu durumda, muayene memuru tarafndan bir mzekkere dzenlenerek idare amirinin onayna sunuluyor. dare amirinin onayndan sonra yaplacak deiiklikler beyan sahibine tebli ediliyor. Yurtdndan gelen eyann, ithalat firma tarafndan ilgili gmrk idaresine serbest dolama giri rejimine gre gmrk beyannda bulunmas, varsa ticaret politikas nlemleri uygulanmas ve sonucunda gmrk vergilerinin denmesinin ardndan eyann serbest dolama giri ilemi (ithalat) tamamlanyor.
B) TRANST REJM
Gmrk Mevzuat kapsamnda transit rejimi, ithalat vergileri ve ticaret politikas nlemlerine tabi tutulmayan serbest dolama girmemi, ya da ihracatla ilgili gmrk ilemleri tamamlanm eyann, gmrk gzetimi altnda Trkiye Gmrk Blgesi iindeki bir noktadan dierine tanmasna uygulanan rejim. Bu kapsamda gmrk idareleri, transit rejimine tabi tutulan eyann Trkiye Gmrk Blgesi iinde, Yabanc bir lkeden yabanc bir lkeye, Yabanc bir lkeden Trkiyeye, Trkiyeden yabanc bir lkeye, Bir i gmrk idaresinden dier bir i gmrk idaresine tanmasna izin veriyor.
68
Transit eyasnn tanmasnda kullanlan yntemler Transit rejimine tabi eyann Trkiye Gmrk Blgesinde tanmas, transit rejimi beyan, tr karnesi, transit belgesi olarak kullanlan ATA/CPD karnesi, Kuvvetlerin Statsne Dair Kuzey Atlantik Anlamasna Taraf Devletler Arasndaki Szleme ile ngrlen form 302, posta kolileri dhil olmak zere posta yolu, ynetmelik ile belirlenecek hallerde, demiryolu ile tamada CIM Tama Belgesi, byk konteynerler ile tamada TR Transfer Notu, havayolu ve denizyolu ile tamada eya manifestosu kapsamnda yaplyor. Transit rejimin sona ermesi Transit rejimine tabi tutulan eya ve gerekli belgeler, rejimi dzenleyen hkmlere uygun olarak var gmrk idaresine sunulduunda, transit rejimi sona eriyor. Hareket gmrk idaresindeki bilgi ve belgeler ile var gmrk idaresindeki bilgi ve belgelerin karlatrlmas sonucunda, transit rejiminin usulne uygun olarak sonlandrldnn belirlenmesi halinde rejim ibra ediliyor.
69
5. BLM
Gmrk lemleri
Teminat Transit eyas iin tahakkuk edebilecek gmrk vergilerinin denmesini salamak zere teminat verilmesi zorunlu. Teminat, tek bir transit ilemi iin bireysel teminat ve kapsaml teminat eklinde uygulanyor. Ancak, havayolu, boru hatt, demiryolu ve denizyolu ile yaplan tamalar iin, ynetmelikle belirlenen haller dnda teminat aranmyor.
C) GMRK ANTREPO REJM

Eyann vergi ve ticaret politikas nlemlerine tabi tutulmadan depolanmasna deniyor. Bu kapsamda gmrk antrepolarna, serbest dolama girmemi eya ile ithalat vergilerine ve ticaret politikas nlemlerine tabi tutulmadan ve gmrk antreposuna konulmas halinde ihracata bal nlemlerden yararlanabilen ihra eyas konulabiliyor.
A Tipi C Tipi
B Tipi C Tipi
Genel Antrepolar
Antrepo Trleri
zel Antrepolar E Tipi
D Tipi
Alt tip antrepo var: Bunlardan A, B ve F tipi olanlar genel, C, D ve E tipi olanlar ise zel antrepolar. Genel zellikleri yle: artlar tayan kamu ve zel gerek ve tzel herkes antrepo aabilir. zne ve teminata tabi. Eya bekleme sresi snrsz. 1) A Tipi Genel Antrepolar: leticisinin, stok kaytlarn tuttuu ve antrepoya konulan eyada her hangi bir noksanlk olmas halinde gmrk vergilerini demekten sorumlu olduu genel antrepo tipi. 2) B Tipi Genel Antrepolar: Antrepoya konulan eyadan, belirtilen kullancnn sorumlu olduu, antrepo beyannamesini kullancnn verdii genel antrepo tipi. B tipi antrepoda ileticisinin sorumluluu snrl olup sadece antrepoyu kiralyor. Antrepo stok kaytlar tutulmadndan, beyanname ve belgeler gmrk kontrolne esas tekil ediyor. 3) F Tipi Genel Antrepolar: Gmrk idarelerince iletilen genel antrepolar. 4) C Tipi zel Antrepolar: leticisi ve kullancs ayn kii olan ve antrepoya alnan eyadan bu kiinin sorumlu olduu zel antrepo tipi. 5) D Tipi zel Antrepolar: leticisi ve kullancnn ayn kii olduu, gmre sunulmakszn ve beyannamesi verilmeden nce serbest dolama girmek zere teslim edilen eyann konulduu antrepo tr. D tipi antrepo rejimi uygulanan eyann serbest dolama girii kayt yoluyla yaplabiliyor. D tipi antrepoda eyann
70
gmre sunulmasna gerek yok. Basitletirilmi Usul-Kayt Yoluyla Giri antreposu. 6) E Tipi zel Antrepolar: Gmrk Kanununun 93/4. maddesi uyarnca, ileticisi ve kullancsn ayn kii olduu, izin hak sahibinin depolama yerinin antrepo addedildii veya depolama yeri olmazsa dahi eyaya antrepo rejimi hkmlerinin uyguland zel antrepo tipi.
D) DAHLDE LEME REJM

Dahilde leme Rejimi, ihracat artrmak ve ihra rnlerini eitlendirmek, ayn zamanda ihra rnlerine uluslararas piyasalarda rekabet gc kazandrmak amacyla, reticinin retecei ihra rnlerinin retiminde kullanmak zere yurtdndan ithal edecei, hammadde, yardmc madde, yar mamul, mamul, ara mal ve ambalaj malzemelerinin, gmrk vergisi ve KDV demeden ithaline olanak salayan ekonomik etkili bir gmrk rejimi. Eyann vergi ve ticaret politikas nlemlerine tabi tutulmadan iilie tabi tutulmasna olanak tanyor. Bu kapsamda rejim, hracat tevik amal, Her trl eya rejimden yararlanabiliyor,
71
5. BLM
Gmrk lemleri
zin Ekonomi Bakanl ve Gmrk idarelerince veriliyor, ABne ihracatta nc lke meneli girdilere iin Telafi Edici Vergi alnyor. Dahilde leme Rejimi kapsamnda, Dahilde leme zin Belgesi (DB) ve Dahilde leme zni veriliyor. Dahilde leme zin Belgeleri, DR Mevzuat kapsamnda ihracat birlikleri kanalyla Ekonomi Bakanl tarafndan veriliyor. Dahilde leme zni ise yine DR mevzuat erevesinde belirlenmi konularda yetkili klnan Gmrk idareleri tarafndan veriliyor. Uygulamay incelerken ileme kavramnn almna bakmak nemli. nk hammaddenin DR kapsamnda gelmesi iin lkede hangi ileme tabi tutulacann bilinmesi hayati. leme faaliyeti Eyann montaj, Kurulmas ve dier eya ile birletirilmesi dahil olmak zere iilie tabi tutulmas, lenmesi, yenilenmesi, dzenli hale getirilmesi dahil olmak zere tamir edilmesi, leme srasnda tamamen veya ksmen tketilse dahi ilem grm rnn bnyesinde bulunmayan ancak, bu rnn retilmesini salayan veya kolaylatran nceden belirlenmi baz eyann kullanlmas faaliyetlerini kapsyor. Bavuru Dahilde leme Belgesi veya Dahilde leme zni almak isteyen, Trkiye Gmrk Blgesinde (serbest blgeler hari) yerleik firmalarn, Dahilde lem zin Belgeleri iin Ekonomi Bakanl hracat Genel Mdrlne elektronik ortamda; Dahilde leme zinleri iin ise Gmrk ve Ticaret Bakanl Gmrk darelerine, ekonomik etkili gmrk rejimleri bavuru formu ile bavurmas gerekiyor. Mracaatlarn, Nitelikli Elektronik mza Sertifikasna sahip gerek kiiler tarafndan gerekletirilmesi gerek. DR kapsamnda yararlanlacak destek unsurlar thalatta gmrk vergileri istisnas KDV ve dier vergi, resim ve harlardan istisna D Ticarette Standardizasyon ve Teknik Dzenlemeler mevzuatna tabi olmama Yurtii almlarda KDV istisnas Vadeli thalat ilemlerinde Kaynak Kullanm Destekleme Fonu muafiyeti Belge sreleri Dahilde leme zin Belgesi sreleri sektr, belge tr ve retim aamalarna gre deikenlik gsteriyor:
72
Dahilde leme Rejimi kapsamndaki artl Muafiyet Sistemi erevesinde dzenlenen belge Taahht edilen ihracat kymetinin yzde 50nin gerekletirilmi olmas art ile, resi sonundan itibaren en ge bir ay i hracat saylan sat ve teslimlerde gmrk muafiyeti Taahht edilen ihracat kymetinin yzde 10unun gerekletirilmi olmas art ile, en ge ay ierisinde elektronik ortamda mracaat edilmesi gerek. hracat saylan sat ve teslimlerde gmrk muafiyeti Taahht edilen ihracat kymetinin yzde 10unun gerekletirilmi olmas art ile, resi sonundan itibaren en ge ay ierisinde elektronik ortamda mracaat edilmesi gerek.
Sektrne gre azami 12 aya kadar Belge sresinin yars orannda ek sre Sektrne gre azami 12 aya kadar Sektrne gre azami 12 aya kadar, belge sresinin yars orannda ek sre
Telafi edici vergi artl muafiyet sistemi kapsamndaki sanayi rnlerinin A.TR dolam belgesi eliinde Avrupa Topluluuna ye lkelere ihracatnda, ilem grm rnn elde edilmesinde kullanlan nc lke meneli hammadde, yardmc madde, yar mamul, mamul ile deimemi eyaya ilikin vergiler deniyor. Kapatma mracaat Firmalar, a) DB ihracat taahhdn kapatmak iin en ge belge sresi sonundan itibaren ay ierisinde, elektronik ortamda belge sahibi firmann yesi bulunduu ihracat birlikleri genel sekreterliine, b) Dahilde ileme izni ihracat taahhdn kapatmak iin ise, izin sresi sonundan itibaren en ge bir ay ierisinde ilgili gmrk idaresine mracaat etmeli. hracatn gerekletirilmemesi DB ya da dahilde ileme izni kapsamnda ihracat gerekletirilmeyen ithal eyasnn, ilem grm rn veya ithal edildii ekliyle belge ya da izin sahibi firma veya yan sanayici firmann stoklarnda bulundurulmas zorunlu. artl muafiyet sistemi erevesinde dahilde ileme izin artlarna uygun ekilde Trkiye Gmrk Blgesi dna ihracat gerekletirilemeyen ithal eyasna ilikin alnmayan vergi tahsil ediliyor.
E) GMRK KONTROLU ALTINDA LEME REJM

Gmrk Kontrol Altnda leme Rejimi, serbest dolama girmemi eyann Trkiye Gmrk Blgesinde, ithalat vergilerine veya ticaret politikas nlemlerine tabi tutulmakszn, niteliini veya durumunu deitiren ilemlere tabi tutulmalar ve bu ilemlerden elde edilen rnlerin gmrk vergileri zerinden serbest dolama girmelerine ilikin hkmlerin uyguland rejim.
73
5. BLM
Gmrk lemleri
F) GEC THALAT REJM

Geici ithalat rejimi, serbest dolama girmemi eyann, ithalat vergilerinden tamamen ya da ksmen muaf olarak, veyahut ticaret politikas nlemlerine tabi tutulmakszn Trkiye Gmrk Blgesi iinde kullanlmas ve bu kullanm srasndaki olaan ypranma dnda, herhangi bir deiiklie uramakszn yeniden ihracna olanak salayan hkmlerin uyguland rejim. Geici ithalatta uygulanacak vergi muafiyeti
Geici thale konu eyann, Trkiye Gmrk Blgesine ithali
Tam muafiyet
Ksmi Muafiyet
ATA Karnesi ile beyan Gmrk idaresi, Geici thalat Rejimi iin ATA Karnesini kabul ediyor. dareler, Eyalarn Geici Kabul in ATA Karneleri Hakkndaki Gmrk Szlemesi veya Geici thalat Szlemesine taraf bir lke tarafndan dzenlenmi ve onaylanm karneleri kabul ediyor. Geici ithalatn ATA Karnesi kapsamnda yaplmas halinde, ayrca baka bir belge ve teminat aranmakszn ilem yaplyor.
G) HARTE LEME REJM

Harite ileme, serbest dolamdaki eyann harite ileme faaliyetlerine tabi tutulmak zere Trkiye Gmrk Blgesinden geici olarak ihrac ve bu faaliyetler sonucunda elde edilen rnlerin ithalat vergilerinden tam veya ksmi muafiyet suretiyle yeniden serbest dolama giriine ilikin hkmlerin uyguland rejim. Harite leme zin Belgesi ise, Harite leme Rejimi hkmleri uygulanarak eyann ithal edilmesine imkan salayan ve Ekonomi Bakanl hracat Genel Mdrl tarafndan dzenlenen belgeye deniyor. Faydalar Trkiye Gmrk Blgesi dndaki ucuz igcnden faydalanabilme Trkiye Gmrk Blgesinde gerekletirilmesi mmkn olmayan ileme faaliyetlerini gerekletirebilme Yurtdnda tamir edilmesi gereken makinelerin tamiratnn gerekletirilebilmesi
74
Rejim kapsamnda yaplacak ihracat DR kapsamndaki ilem grm rnlerin veya deimemi eyann tamam veya bir ksmnn, harite ileme rejimi hkmleri erevesinde daha ileri dzeyde ilenmek zere ihrac, Standart Deiim Sistemine dayal Harite leme kapsamnda ihracat, Serbest dolamdaki eyann harite ileme faaliyetlerine tabi tutulmak zere Trkiye Gmrk Blgesinden geici olarak ihrac olarak belirleniyor. Rejimin artlar Trkiye Gmrk Blgesinde yerleik kii olma lem grm rn iinde ihra eyasnn tespit edilebilmesi Yerli reticilerin temel ekonomik karlarna zarar vermeme znin belgesi ve sresi Harite leme zin Belgesinin sresi azami 12 ay. Ayrca, ilgilinin gerekeli talebi zerine Harite leme zin Belgesine belge orijinal sresinin yars orannda ek sre verilebiliyor. HR Rejimi iin izin veren kurumlar Ekonomi Bakanl stanbul Maden hracat Birlikleri Gmrk daresi
75
5. BLM
Gmrk lemleri
Ekonomi Bakanl, hammadde, yardmc madde, yar mamul ve ambalaj malzemelerinde izin veren kurum. Maden cevheri ve maden metallerden mamul eya iin stanbul Maden Metal hracat Birlikleri HR ileme izni veriyor. Tamir amal ve standart deiim kapsamndaki izin ise Gmrk daresi tarafndan veriliyor. HR belgesinin kapatlmas ve sonlandrlmas thalatn gerekletirilmesi sonucunda, belge sresi sonundan itibaren bir ay ierisinde mracaat edilerek belge sonlandrlyor. thalatn gerekletirilememesi halinde HR kapsam eya aynen geri getiriliyor.
H) HRACAT REJM
Bildiimiz gibi hracat Rejimi, serbest dolamda bulunan eyann ihra amacyla Trkiye Gmrk Blgesi dna kna ilikin hkmlerin uyguland rejim. Bu kapsamda, ihracatn ynlendirilmesi, serbest braklmas, yasaklanmas, kstlanmas, kayda balanmas gibi tm dzenlemeleri yapmaya ve gerekli grd tedbirleri almaya Ekonomi Bakanl yetkili. hracat, ticaret politikas nlemleri ve gerektii takdirde ihracat vergileri de dahil olmak zere k ilemlerine ilikin hkmlerin uygulanmasyla gerekletiriliyor. Trkiye Gmrk Blgesinden ihra edilecek eya, ihracata ilikin gmrk beyannamesi ile yetkili gmrk idaresine beyan ediliyor. Gmrk asndan burada iki konuya deinmek nem tayor: Fiili ihracatn gerekletirilmesi ile, Eyann Trkiye Gmrk Blgesini terk etmesi. Fiili ihracatn gerekletirilmesi hracata konu olan mallarn, gmrk beyannamesinin tescili srasnda bulunduu durum ve niteliini gmrk kontrolnden kt srada da aynen muhafaza etmesi ve bu haliyle Trkiye Gmrk Blgesini terk etmesi kouluyla fiilen ihra edilmi saylyor. Bu durumda, ihra eyas zerindeki gmrk kontrol sona eriyor. Eyann Trkiye Gmrk Blgesini terk etmesi Eyann, Kara ve demir yoluyla klarda, gmrk idaresince k ilemleri tamamlanp kara snrndan yabanc bir lkeye fiilen kt veya serbest blgeye fiilen girdii, Deniz ve hava yoluyla klarda, eyann yklendii deniz veya hava tatnn hareket ettii tarih, Trkiye Gmrk Blgesini terk ettii tarih olarak kabul ediliyor. hracat ekilleri hracat blm balnda rejimlerini incelediimiz iin, bu blmde sadece genel balklarna deineceiz. n izne bal ihracat: hrac uluslararas anlama, kanun, kararname ve ilgili sair
76
mevzuat uyarnca belli bir merciin n iznine bal mallarn ihracatnda, ilgili mercilerden n izin alndktan sonra uygulanan mevzuat hkmlerini kapsyor. Konsinye ihracat: Kesin sat daha sonra yaplmak zere yurtdndaki alclara, komisyonculara, ihracatnn yurtdndaki ube veya temsilciliklerine mal gnderilmesi. Kayda bal ihracat: hrac Kayda Bal Mallara likin Tebli kapsamndaki mallarn ihracatn kapsayan rejim karar. Maln ihracndan nce, gmrk beyannamelerinin ihracat birlii genel sekreterlii tarafndan kayda alnmas gerekiyor. lgili rejim bu uygulamay dzenliyor. Yurtd sergi ve fuarlar iin ihracat: Uluslararas ticari fuarlara ve sergilere, gerek lkemizi temsilen ulusal dzeyde gerekse bireysel olarak katlacak firma ve kurulularca yurtdna gnderilecek bedelli veya bedelsiz mallar ile yurtdnda dzenlenecek bilim, sanat, kltr veya tantm amal fuar, sergi, konferans, seminer gibi etkinliklere kii veya kurulularca gnderilecek bedelli veya bedelsiz mallarn ihracna ilikin dzenlemeyi kapsyor. lgili mallarn yurtdna kyla ilgili bavurular dorudan ilgili gmrk idarelerine yaplyor. Bedelsiz ihracat: Karlnda yurtdndan bir deme yaplmakszn yurtdna mal karlmas. lgili rejim kararnca uygulanyor. Serbest blgelere yaplacak ihracat: Serbest blgeler, lkenin siyasi snrlar iinde, ancak gmrk hatt dnda saylan, lkede geerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilikin hukuki ve idari dzenlemelerin uygulanmad veya ksmen uyguland, snai ve ticari faaliyetler iin daha geni teviklerin tannd ve fiziki olarak lkenin dier ksmlarndan ayrlan yerler olarak tanmlanabilir. Buralara yaplan ticaret nc lkelere yaplm gibi mevzuat hkmleri kapsamnda ileyi gsteriyor; Serbest Blgeler Mevzuat kapsamnda da uygulamas gerekletiriliyor. Offset anlamalar erevesinde yaplacak ihracat: Offset, kamu kurulular tarafndan alan uluslararas ihaleler erevesinde, ihaleyi kazanan firma veya kurulu tarafndan, Trkiyede retilen mallarn, gelir ve giderleri Trkiyede kaydedilen yurtd mteahhitlik hizmetlerinin ve dier hizmetlerin yeni alclara ulamas kapsamnda, bedeli en az 5 milyon dolar olan uluslararas ihalelerde, ihaleye katlan yabanc firmalarn ihaleyi aan Trk kamu kurum ve kurulular ile kamu ortaklklarna ynelik dorudan ve dolayl offset taahhtlerini kapsyor. Uygulama Offset Uygulamalarna likin Tebli kapsamnda yrtlyor. Snr ticareti: Snr Ticareti Karar ile belirlenen illerin ihtiyalarnn bir ksmnn snr komusu lkelerden ithalat yoluyla daha dk maliyetle karlanmas ve bu illerden ihracatn artrlmas yoluyla ekonomik ve ticari canllk elde edilmesi iin yaplan ticari ilemleri dzenliyor. Snr Ticaretinin Uygulanmasna likin Tebli ile uygulama alan belirleniyor.
77
A LT I N C I B L M
D I T CaRET TE DEME VE T EsLM EKLLER
6. BLM
D Ticarette deme ve Teslim ekilleri
D I T iCARETTE T ESLiM EKiLLERi

MalIN snrlar tesi hareketinin en nemli znelerinden biri maln teslimi. Teslim, mallarn ykleme yeri ya da limanndan, var yeri ya da limanna kadar tanmas srasnda masraflarn ve rizikonun satc ile alc arasnda nerede, ne zaman, ne ekilde ve nasl paylalacann belirlenmesi demek. Doal olarak teslim ekilleri Incoterms olarak adlandrlan uluslararas bir dile sahip. ngilizce International Commercial Terms kelimelerinin ksaltlm olan Incoterms, Trke Uluslararas Ticari Teslim ekilleri olarak ifade edilebilir. Incoterms, Uluslararas Ticaret Odas (ICC) tarafndan uluslararas ticarette kullanlan terimlerin bir standarda kavuturulmas amacyla uygulamaya konan bir program. Ama, maln uluslararas hareketinin salanmas, lkeden lkeye farkl olabilecek uygulamalarn nne geilmesi, uluslararas ticarette gven unsurunu salanmas ve potansiyel dil farkllklarndan doabilecek kayplarn engellenmesi. Incotermse ilikin almalar, 1921 ylnda balad ve gnmze kadar eitli uygulama ve revizyonlarla devam etti. lk Incoterms 1928 ylnda yaymland, ardndan srasyla 1936, 1953, 1967, 1976, 1980, 1990, 2000 ve son olarak kullanlan 2010 verisyonu. Incoterms kurallarnn kapsam, mallarn teslimi (yer ve zaman), hasarn geii (gei yeri ve zaman), masraflarn paylam, sigorta ykmllkleri, belgeler konularna cevap ve dzenleme getirecek biimde oluturuldu.
80
Incoterms, Taraflar arasndaki grev ve sorumluluklar, Mallarn devri srasnda ortaya kabilecek olan masraf ve rizikoyu, Maln tanma eklini, Tama eklinin taraflar iin balayc olduunu, Teslim ileminin uluslararas uygulamasn oluturan tm hususlar belirliyor ve kapsyor. Ksaltmalar ve sembollerle ifade ediliyor. nemli noktalar INcoterms kurallar sat kontratnn iinde yer almal: Satn ayrlmaz bir paras niteliinde ve Incotermsin kullanlaca sat kontratnda aka belirtilmi olmal. Uygun INcoterms kuralnn seilmesi nemli: Maln teslimi asndan tm sreci belirleyen hkm ifre niteliinde. Yer adlar tam olarak belirtilmeli: Incoterms kurallar liman ya da yer ad tam olarak belirtilmesi halinde geerli oluyor. FOB / Haydarpaa Port stanbul, Turkey Incoterms 2010 gibi. imdi Incoterms kurallarnn snflandrlmasna bakalm. INCOTERMS KURALLARININ SINIFLANDIRILMASI A) TM TAIMA TRLERN KAPSAYAN KURALLAR 1. EXW: Ticari letmede Teslim 2. FCA: Taycya Masrafsz Teslim 3. CPT: Tama denmi Olarak Teslim 4. CIP: Tama ve Sigorta denmi Olarak Teslim 5. DAT: Terminalde Teslim 6. DAP: Belirlenen Yerde Teslim 7. DDP: Vergileri denmi Olarak Teslim B) DENZ VE SU TAIMALARINA ZG KURALLAR 1. FAS: Gemi Dorultusunda Teslim 2. FOB: Gemi Bordosunda Teslim 3. CFR: Masraflar ve Navlun (Mal Bedeli ve Tama) 4. CIF: Masraflar, Sigorta ve Navlun (Mal Bedeli Sigorta ve Tama)
A) TM TAIMA TRLERN KAPSAYAN KURALLAR

Tm tama trleri, tama ekline ilikin deiiklik gstermeden yaplan tama trn ifade ediyor. Bu kurallar ayn zamanda birden ok tama eklinin olduu (ok modelli, intermodal) durumlarda da kullanlabiliyor.
81
6. BLM
1) EXW: (Exworks, Ticari letmede Teslim) yerinde teslim terimi, satcnn mallar, kendi yerinde veya ismen belirlenmi bakaca bir yerde (fabrika, depo, iyeri gibi) alcya teslim etmesini ifade ediyor. Satc mallar iletmesinde daha nce belirlenen tarihte alcnn emrine hazr tutarak alcya bildiriyor. Alc mallar iletmeden teslim alarak ihrac iin gerekli belgeleri hazrlayp, gmrk ilemlerini tamamlayarak mallar kendi lkesine ithal ediyor. Mallarn iletmede teslim edilmesinden itibaren malla ilgili btn masraf ve risk alc tarafndan karlanyor. Satc, maln yklenmesinden ya da mallarn ihra gmrnden geirilmesinden sorumlu deil. Alc bu noktadan itibaren var yerine kadar, maln tanmas ile ilgili tm gider ve risklerin ykmlln tayor. Bu teslim eklinde szlemede belirtilen sat bedeline yalnzca ambalajlanm mal bedeli dahil. Yani teslim tarihinden itibaren her trl nakliye, ykleme, boaltma ve sigorta masraflar alc tarafndan deniyor. Teslim yeri ihracatnn lkesinde ve teslim ihracatla ilgili gmrkleme ilemleri yaplmadan gerekleiyor. Bu satcya en az, alcya en fazla sorumluluk ykleyen bir teslim ekli. 2) FCA: (Free Carrier, Taycya Masrafsz) Bu terim, satcnn mallar, satcnn iyerinde veya belirlenen baka bir yerde, alc tarafndan tayin edilen taycya veya baka bir kiiye teslim etmesini ifade ediyor. Bu teslim eklinde satc mallar gmrk ilemlerini tamamlayarak, belirlenen tarihte ve yerde ilk taycnn gzetimine devrettii anda teslim ilemlerini tamamlam oluyor. Bu andan itibaren malla ilgili tm masraf ve riskler alcya geiyor. Navlun creti de dier tm giderler gibi alc tarafndan deniyor. Teslim yeri yine ihracatnn lkesinde, ancak satc ihracat gmrkleme ilemlerini yaptrmaktan ve mallar salam olarak taycya teslim etmekten sorumlu. Bundan sonraki tm sorumluluklarsa alcya ait. Tama cretini ve mallarn var yerine kadar sigorta cretini alc dyor. Eer mallar satcya ait bir yerde (iyeri, fabrika, depo gibi) araca teslim edilirse, mallarn ykleme sorumluluu satcya ait, aksi halde satc yklemeden sorumlu deil. Bu kural seilen tama tr ne olursa olsun, birden ok tama trnn sz konusu olmas hali de dahil olmak zere kullanlabiliyor. Taraflarn, belirlenen teslim yerindeki ilgili noktay mmkn olduunca ak bir ekilde belirlemesi neriliyor. nk bu noktada hasar alcya geiyor. 3) CPT: (Carriage Paid To, Tama denmi Olarak) Tama denmi Olarak kural, eer taraflarca byle bir yer kararlatrlmam ise, satcnn mallar kendisinin setii bir tayc veya dier bir kiiye belirlenen yerde teslim edeceini ve satcnn, mallarn belirtilen var noktasna getirilmesi iin gerekli tama szlemesini yapmak ve tama masraflarn demek zorunda olduunu ifade ediyor. Denizyolu, karayolu, havayolu, demiryolu gibi ok aral tamaclkta kullanlyor.
82
Satc var yerine kadar navlun cretini demekle ykml. Mallar ilk taycnn gzetimine devrettii andan itibaren, malla ilgili btn risk ve navlun dndaki masraflar alcya geiyor. Teslim yeri yine ihracatnn lkesinde. Bu teslim eklinde, satc ihracat gmrkleme ilemlerini yaptrmaktan ve mallar salam olarak taycya teslim etmekten sorumlu, bundan sonraki tm sorumluluklar ise alcya ait. Bundan dolay, her iki tarafn, hasarn alcya geecei teslim yerini ve satcnn mallarn o noktaya kadar tamas iin tama szlemesi akdedecei varma yerini szlemede mmkn olduunca ak bir ekilde dzenlemeleri byk nem tayor. Satcnn sorumluluu: Satc szleme koullarna uygun mal ve alcnn lkesinde kullanaca lzumlu belgeleri hazrlyor. Gmrk ilemlerini tamamladktan sonra, tama acentas ile szleme yaparak var limanna kadar olan navlun cretini dyor. Teslimi gerekletirildii ve muhtemel var tarihini de alcya bildiriyor. Alcnn sorumluluu: Alc koullarna uygun olarak mal bedelini deyip ithalat iin gmrk belgelerini dzenleyerek gmrk ilemlerini tamamlyor. Gmrk vergileri ile birlikte, transit tama nedeni ile doabilecek gmrk masraflarn da dyor. Navlun bedele dahil deilse boaltma masraflarn deyerek cirolu konimentoyu acentadan teslim alyor. 4) CIP: (Carriage and Insurance Paid To, Tama ve Sigorta denmi Olarak) Bu kural seilen tama tr ne olursa olsun, birden ok tama trnde kullanlyor. CIP, eer taraflarca byle bir yer kararlatrlm ise, satcnn mallar kendisinin setii bir tayc veya dier bir kiiye belirlenen yerde teslim edeceini ve satcnn, mallarn belirtilen var noktasna getirilmesi gereken tama szlemesini yapmak ve tama masraflarn demek zorunda olduunu ifade ediyor. Satc ayrca alcnn yolculuk srasnda mallara ilikin ziya ve hasar riskine karlk bir sigorta szlemesi yapyor ve alc, CIP kuralnda satcnn sadece asgari teminat salayan bir sigorta temin etmek zorunda olduuna dikkat etmeli. Alc daha geni bir teminatla korunmak isterse, ya bu konuda satc ile mmkn olduunca ak olarak anlamal veya kendisi ek sigorta yaptrmal. Bu teslim eklinde satcnn sorumluluu, satc szleme koullarna uygun mal ve alcnn lkesinde kullanaca gerekli belgeleri hazrlamak. Gmrk ilemlerini tamamlayp, tama firmasyla szleme yaparak var limanna kadar olan navlun cretini de dyor. Gnderdii maln sigortasn yaptryor ve sigorta primini de dyor. Mallar ilk taycnn gzetimine devrettii andan itibaren ilgili risk ve masraflardan kurtuluyor. Bu sreten sonra navlun ve sigorta primi dndaki malla ilgili tm masraf ve riskler alcya ait. Teslimi gerekletirdiini ve muhtemel var tarihini alcya bildiriyor. Alcnn sorumluluu ise unlardan oluuyor: Szleme koullarna uygun olarak mal bedelini deyip ithalat iin gmrk belgelerini dzenleyerek gmrk ilemlerini tamamlyor. Gmrk vergilerini dyor, mallar var limannda boaltma masraflarn ve liman cretlerini de deyerek gecikmeksizin maln boaltyor. Teslim ann83
6. BLM
dan sonra navlun ve sigorta primi dndaki meydana gelen btn masraflar alc tarafndan karlanyor. 5) DAT: (Delivered at Terminal, Terminalde Teslim) Incoterms 2000de DEQ teriminin yerini alan bir teslim ekli. Tama tr ne olursa olsun, birden ok tama trnn sz konusu olmas da dahil olmak zere kullanlabiliyor. DAT, satcnn mallar belirlenen varma yerinde veya limannda belirlenen terminalde gelen tama aracndan boaltlm bir ekilde alcnn tasarrufuna brakmasn ifade ediyor. Buradaki terminal terimi, rhtm, depo, konteyner sahas veya yol, demiryolu veya hava kargo istasyonu gibi st ak veya kapal olabilecek herhangi bir yer olabilir. Satc, mallarn belirlenen varma yerinde veya limannda belirlenen terminale getirilmesi ile boaltlmasna ilikin tm hasar ve masraflar stleniyor. DAT teslim ekli, satcnn eyann ihracatna ilikin gmrk ilemlerini uygun olan yerde bitirmesini gerektiriyor, ancak satcya bu eyann ithalat iin gmrk vergilerini deme veya dier ithalat ilemlerini takip etme ykmll getirmiyor. Taraflarn, belirlenen varma yeri veya limannda terminali ve bu terminaldeki ilgili noktay mmkn olduunca ak bir ekilde belirlemesi neriliyor. nk bu noktaya kadar oluacak masraflar satc tarafndan karlanyor. Satcya zellikle bu seime uyan bir tama szlemesi yapmas neriliyor. 6) DAP: (Delivered at Place, Belirlenen Yerde Teslim) DAP, seilen tama tr ne olursa olsun, birden ok tama trnn sz konusu olmas hali de dahil olmak zere kullanlan bir tama tr. Burada satc, mallar belirlenen varma yerinde boaltmadan alcnn tasarrufuna brakmas ile teslimin gerekletirildii bir tama ekli. Burada satc, mallarn belirlenen varma yerine getirilmesine ilikin tm hasar ve masraflar stleniyor. Taraflarn, belirlenen varma yerini mmkn olduunca ak bir ekilde belirlemesi nemli. nk bu noktaya kadar oluacak masraflar satc karlyor. Satcya zellikle bu seime uyan bir tama szlemesi yapmas neriliyor. Eer satc, tama szlemesine uygun olarak varma yerinde mallarn boaltlmasna ilikin masraf yaparsa, aksi taraflarca kararlatrlmad srece, bu masraflarn alc tarafndan tazminini isteyemiyor. 7) DDP: (Delivered Duty Paid, Vergileri denmi Teslim) Denizyolu, karayolu, havayolu, demiryolu, ok aral da olmak zere birden ok tama trnn sz konusu olduu durumlarda kullanlyor. Bu teslim ekli Incoterms 2000deki DDU teslim ekli ile ayn prensiplere dayanyor. Kural, satcnn mallar ithalat iin gmrklenmi olarak ve belirlenen varma yerinde gelen tama aracnda boaltmaya hazr ekilde alcnn tasarrufuna brakmakla teslim ettiini ifade ediyor. Satc, mallarn belirlenen varma yerine getirilmesine ilikin tm hasar ve masraflar stleniyor ve mallarn sadece ihrac deil, ithali iin de gmrkleme ilemlerini yapyor. hracat ve ithalat iin gerekli her trl har84
c demek ve tm gmrk formalitelerini yerine getirmekle ykml. Bu kapsamda satc, szleme koullarna uygun mal, ayrca kendi lkesinde ve alc lkesinde kullanaca gerekli belgeleri hazrlyor. hracat ve ithalat gmrk ilemlerini tamamladktan sonra, tayc arac temin ederek navlun cretini dyor. Teslime kadar malla ilgili btn masraflar ve riskler satcya ait. Teslimi alcnn lkesinde belirlenen yerde ve tarihte gmrk vergilerini de deyerek gerekletiriyor. DDP, satc asndan azami ykmll gsteren bir teslim ekli. Alc ise szleme koullarna uygun olarak bedelini deyip ve mallar teslim alyor.
B) DENZ VE KARASULARI TAIMACILIINA ZG KURALLAR

Bu teslim ekillerinde mallar deniz ya da i su tamacl ile yaplarak teslim yeri ve noktasnda alcya teslim ediliyor. Burada yer alan FAS, FOB, CRF ve CIF teslim ekilleri sadece deniz ve i su tamaclnda kullanlmal. 1) FOB: (Free on Board, Gemi Bordasnda Teslim) FOB, denizyolu tamaclnda kullanlan bir teslim ekli. Gemi bordasnda teslim ekli, satcnn mallar belirlenen ykleme limannda, alc tarafndan seilen gemide veya bu ekilde teslim edilen mallar temin ederek teslim etmesini ifade ediyor. O andan itibaren tm hasar ve masraf sorumluluu alcya geiyor. Satc ihracat iin gerekli tm belgeleri hazrlayp mallarn gmrk ilemlerini tamamlayarak teslim ediyor.
85
6. BLM
Satcnn sorumluluu: Satc szleme koullarna uygun mal hazrlyor. Belirlenen limanda, belirlenen tarihte alcnn temin etmi olduu gemiye ykleme yapyor. Alcnn lkesinde kullanaca lzumlu belgeleri hazrlayp gmrk ilemlerini tamamladktan sonra, alcya yklemenin yapldn bildiriyor. Dzenlenen tama belgesini ve alcnn lkesindeki kullanaca gerekli dier belgeleri hazrlayarak deme ekline gre alcya gnderiyor. Mallarn geminin gvertesini ya da kpetesini geene kadar meydana gelebilecek her trl hasar ve kayp satcnn sorumluluunda. Alcnn sorumluluu: Alc szleme koullarna uygun olarak mal bedelini deyip ithalat iin gmrk belgelerini dzenleyerek gmrk ilemlerini tamamlyor, gmrk vergilerini dyor. Tama acentas ile anlama yaparak navlun bedelini de karlyor. Ykleme limannda mallar geminin kpetesini getikten sonra malla ilgili tm masraf ve riskler alcnn sorumluluunda. 2) FAS: (Free Alongside Ship, Gemi Dorultusunda Teslim) FAS, denizyolu tamaclnda kullanlan bir teslim ekli. Bu teslim eklinde satc mallar geminin yanna kadar getirmekle sorumlu. Mallar gemi rhtmnda ise, ykleme yerine getirilerek, gemi akta demirli ise mavnalarla geminin yanna kadar gtrlerek teslim ediliyor. Tesliminden itibaren mallarn kaybolmas veya hasar grmesi gibi rizikolar alcya ait; o andan itibaren malla ilgili btn masraflar ve navlunu alc dyor. Bu teslim eklinde ihracat ile ilgili tm belgeler alc tarafndan hazrlanyor, gmrk ilemleri de alc tarafndan yaplyor. Satcnn sorumluluu: Satc szleme artlar uyarnca mallar hazrlayp, alcnn istei zerine tm masraf ve riskler alcya ait olmak zere, alcnn lkesinde istenen gerekli belgeleri ve benzeri idari ve ticari belgeleri almasnda yardmc oluyor. Mallar belirlenen limanda, belirlenen tarihte alcnn daha nce belirledii geminin yanna getirilip teslim tamamlanyor. Bu andan itibaren malla ilgili tm masraf ve riskler alcya ait. Alcnn istei zerine, satc masraflar alcya ait olmak zere ykleme belgesinin dzenlenmesini salyor, var limannda mallar teslim alabilmesi iin alcya gnderiyor. Alc ise szleme koullarna uygun olarak mal bedelini deyip ihracat ve ithalat ile ilgili gerekli belgeleri hazrlyor, gmrk masraflarnn tmn dyor. Tama acentas ile anlama yaparak, ykleme zamann satcya bildiriyor. Ykleme emrine hazr tutulan mallar teslim alyor ve bu andan itibaren btn masraflar ve risk kendisine ait. 3) CFR: (Cost and Freight, Mal Bedeli ve Tama) CRF, denizyolu tamaclnda kullanlan bir teslim ekli. Bu teslim eklinde satc tm masraf ve riskleri stlenerek mallar yklenecei limana kadar getiriyor. Gmrk ilemlerini yaptr navlunu deyerek yklemeyi gerekletiriyor. Bu andan itibaren navlun hari tm masraf ve riskler alcya ait. Satcnn sorumluluu: Satc szleme koullar kapsamnda mal hazrlayp alcnn lkesi iin gerekli belgeleri hazrlyor. Gmrk ilemlerini tamamlayp tama
86
acentas ile szleme yaparak var limanna kadar olan navlun cretini dyor. Mallar gemi kpetesini getikten sonra navlun dnda meydana gelen tm masraf ve riskler bu noktadan sonra alcya ait. Satc yklemenin gerekletiini ve yaklak var tarihini alcya bildirip ilgili belgeleri alcya gnderiyor. Alc ise szleme koullarna uygun olarak mal bedelini dyor. thalat iin gmrk belgelerini dzenleyerek gmrk ilemlerini tamamlyor, gmrk vergilerini de dyor. Mallar var limannda boaltma masraflarn ve liman cretlerini deyerek maln boaltyor. Tama sresince malla ilgili olarak yaplm olan navlun dndaki btn masraflar alcnn sorumluluunda. 4) CIF: (Cost, Insurance, Freight; Mal Bedeli, Sigorta ve Tama) CIF, denizyolu tamaclnda kullanlan bir teslim ekli. Bu teslim eklinde satc sigorta primi, navlun ve ykleme masraflar ve riskleri stlenerek mallar ykleyecei limana getiriyor. Satc gemi acentas ile anlap temin ediyor. Sat szlemesindeki mallarn belirtilen tarihte ve yerde yklemesinin yapldn alcya bildiriyor. Satc sigorta primini deyerek ykledii mal cinsine uygun olan en dar kapsaml deniz nakliyat sigortas yaptryor. Mallar gemiye yklendikten sonra navlun ve sigorta primi dndaki masraflar ve risk alcya geiyor. Satcnn sorumluluu: Satc szleme koullarna uygun mal hazrlayp alcnn lkesinde kullanaca belgeleri hazrlyor. Gmrk ilemlerini tamamlayp tama acentas ile szleme yaparak var limanna kadar olan navlun cretini de dyor. Gnderdii maln sigortasn yaptrp, sigorta primini dyor ve son olarak mallarn ulama tarihini alcya bildiriyor ve dzenlenen tm belgeleri alcya gnderiyor. Alc ise szleme koullarna uygun olarak mal bedelini dyor ve ithalat iin gmrk belgelerini dzenleyerek gmrk ilemlerini tamamlyor, gmrk vergilerini dyor. Mallar var limannda boaltma masraflarn ve liman cretlerini de deyerek boaltyor. Teslim anndan sonra navlun ve sigorta primi dndaki meydana gelen btn masraflar alc karlyor.
E Grubu EXW F Grubu FCA FAS FOB C Grubu CPT CIP CFR CIF D Grubu DAT DAP DDP
Satcnn sorumluluu sadaki gruplara geldike artyor.
87
6. BLM
D I T iCARETTE DEME EKiLLERi

UluslararasI ticarette mal bedellerin denme ekilleri bu balmzn konusunu oluturuyor. deme ekillerinin belirlenmesi, taraflara, lkelerin mevzuatna, alc ve satc arasndaki ilikiye, mal eidi ve tutar gibi unsurlara bal. Alc ve satc gvence, maliyet, mevzuat gibi ynlerden durumlarna en uygun olan deme eklini seip mutabakata vardktan sonra, bu deme eklinin gereklerine uygun olarak ykmllklerini yerine getiriyor. Uluslararas ticarette mal bedellerinin denmesi bankalar araclyla konvertibl, yani uluslararas piyasada tannan dvizler zerinden gerekletiriliyor. deme ekilleri ise unlar: deme ekilleri A) Pein deme B) Mal Mukabili deme
88
C) Vesaik Mukabili deme D) Kabul Kredili deme E) Akreditif deme ekillerinin belirlenmesi deme ekillerinin bazlar alc, bazlar ise satc asndan daha fazla avantaj yaratyor. Mal bedelinin hangi deme ekline gre denecei, alc ve satc arasnda yaplan anlama sonucunda belirleniyor. Yani deme ekilleri, Taraflarn birbiriyle i yaptklar sreye, Taraflarn aralarnda oluan gvene, Szlemeye konu olan mala talebin ok olmasna, Szlemeye konu olan mala talebin olmamasna, Satcnn sz konusu mal reten ya da satan tek firma olmasna bal olarak deiiyor. imdi deme ekillerini tek tek grelim.
A) PEN DEME
Mal sevkiyat gereklemeden mal bedelinin alc tarafndan denmesi ve ardndan maln sevk edilmesi yntemi. Elbette satc iin en gvenli, alc asndan ise en ok risk ieren deme ekli bu. Ne zaman kullanlr? Pein deme genellikle, Satcnn sz konusu maln tek satcs ya da reticisi, yani tekeli olduu ve alcnn tercih hakknn bulunmad, Alc ve satcnn birbirlerini ok iyi tand ve aralarndaki ilikinin gvene dayand, Alcnn mallar almaya ok istekli olduu, Alcnn pein demeden dolay skontodan faydalanmak istedii durumlarda kullanlyor. Firmalar birbirini fazla tanmadan, yani aralarnda gven ilikisi olmakszn pein deme yntemiyle alyorlarsa, alc gnderdii bedel karl maln szlemede belirlenen srede ve szleme artlarna uygun olarak sevk edilmemesi riskine karlk, satcnn bankasndan bir garanti mektubu talep edebilir, bu riski azaltacaktr. Bir dier nokta da pein demenin stn bir pazarlk gc salamas ve alc firmaya mal gnderilmeden nce para gelmesine yol amas. Temel olarak ihracat iin bir prefinansman nitelii de salyor.
89
6. BLM
B) MAL MUKABL DEME (AIK HESAP, CASH AGAINST GOODS CAG / OPEN ACCOUNT)
Uluslararas ticarette kullanlan ve olduka dk maliyetli bir deme yntemi. Mal mukabili deme eklinde alc, mal bedelini mallar teslim aldktan sonraki satc ile arasnda imzalad alm satm szlemesinde belirlenen vadede dyor. Uluslararas ticarette mal mukabili demeler ak hesap olarak da adlandrlyor. Mal mukabili deme, alc iin en gvenli, satc iin ise en riskli deme ekli.
ihracat
gmrk
ithalat
deme
talimat
ihracatnn bankas
ithalatnn bankas
Satc asndan dezavantaj Satc mal bedelini almadan mal gnderdii iin mal bedelini denmemesi veya ge denmesi gibi olaslklarla kar karya kalabilir. Satcnn bu deme eklini semesi iin, alcy iyi tanmas, ona gvenmesi ve mali adan gl olduuna inanmas gerek. Ancak bu ticari biim, uzun yllar ticaret yapm kiiler ya da firmalar arasnda oluuyor. Tm dier riskleriyle birlikte bakldnda, satc ancak mali adan gl olduu dnemlerde byle bir anlamay kabul etmeli. nk bu deme ekli ithalatya bir nevi kredi ama durumu yaratyor. Alc asndan avantaj Alc mal bedelini demeden mal teslim ald ve bedeli mal sattktan sonra dedii iin onun asndan en gvenli deme ekli. Ancak, ithalatnn gelen mal devralmasyla bu maln mlkiyeti deil, ancak zilyetlii (tanr veya tanmaz bir mal zerindeki fiili hakimiyet) ona geiyor. Mallarn mlkiyetinin devri ise ancak bu mallarn devir ve teslimine ilikin belgelerin ithalatya teslim edilmesi ile mmkn. zellikle ithalat rejiminde mal mukabili ilemler vadeli ilemler olarak deerlendirildii iin yzde 6 KKDFna (Kaynak Kullanm Destekleme Fonu) tabi. Bu nedenle alc asndan pein demeye kyasla daha maliyetli diyebiliriz.
90
C) VESAK MUKABL DEME (CASH AGAINST DOCUMENTS-CAD / DOCUMENTARY COLLECTIONS)

Bir maln ihra lkesinden yola karlm olduunu gsteren belgenin, ihracat bedelini deyerek bankadan alnmas yoluyla yaplan deme ekline deniyor. Bir baka ifadeyle, bankann, ihra bedelini tahsil ettikten ya da gelecekte bir tarihte tahsil edilmek zere vadeli bir polie dzenlendikten sonra mallarn ekilmesini salayacak belgeleri, yani vesaikleri ithalatya teslim ettii deme tr. Alcnn maln bedelini ykleme belgeleri karsnda demesini ifade eder bir nevi. Bu deme eklinde, satc mallar alcya gnderirken, alcnn mallar gmrkten teslim alabilmesi iin gereken orijinal evraklar da kendi bankasna teslim ediyor. Satcnn bankas alcnn bankasna ilgili vesaiki tahsil emri ile gnderiyor. Alcnn bankas bu tahsil emrine uyarak, alcya vesaikin geldiini ve deme yapmas karlnda teslim edileceini bildiriyor. Ardndan alc maln bedelini deyip vesaiki teslim alyor. Bu belgeler araclyla da mallar gmrkten ekebiliyor. Tahsil Vesaikleri Uluslararas Ticaret Odas tarafndan yaynlanan URC 522 sayl bror kapsamnda bankaclk ilemine alnyor. Dier yandan bu deme eklinde bankalarn sorumluluu, belgelerin gnderilmesi, deme ya da kabul karlnda teslim edilmesiyle snrl. Mal bedelinin denmesine ilikin bankalarn her hangi bir ykmll yok. Daha kolay anlalmas iin sreci ematik olarak anlatmay deneyelim:
ihracat
vesaik deme
mal
gmrk
mal
ithalat
talimat
ihracatnn bankas
deme vesaik
ithalatnn bankas
vesaik
Vesaik mukabili demenin, alc ve satc asndan eitli avantaj ve dezavantajlar var: Satc asndan en nemli avantaj, alcnn deme yapmadan mallar gmrkten ekemeyecek olmas Dezavantaj ise u: Alc demeyi sevkiyatn gereklemesinden uzun bir sre sonra yapabilir, mallar almaktan vazgeebilir, mallar reddedebilir, mali ya da hukuksal nedenlerle alc mallar gmrkte bekletebilir. Alc asndan en nemli avantaj ise mallar gmre geldikten sonra deme yaplmas. Bu ekilde satcnn mal ge gndermesi veya hi gndermemesi gibi bir durum sz konusu olamyor. Dezavan91
6. BLM
taj ise, alcnn mal bedelini demeden mal gremeyecei iin, mallarn sipariine uygun olup olmadndan emin olamamas. Alc bu dezavantaj ortadan kaldrmak iin vesaikle beraber bir gzetim firmasndan gzetim belgesi de isteyebilir. Btn olarak baktmzda bu yntem, Ucuz ve basit Gvenli Uluslararas ticarette yaygn olarak kullanlan bir deme arac.
D) KABUL KREDL DEME

Mal bedelinin belli bir vadede denmesini taahht eden ve bu demeye bir polienin arac olduu deme ekli. Vesaik mukabili deme ekline benzeyen bu deme tr, alc ile satc arasnda yaplan szleme gerei maln bedelinin denmesinin mallarn gnderilmesinden sonra belli bir vadede yaplyor. Burada satlan mal bir polieye balanyor, taraflarca belirlenen vadede de satcya deniyor. Kredi, ilgili belgelerin verilmesinden sonra ithalat veya ilaveten ithalatnn bankasnn kabul kapsamnda kullanlyor. Mal satan kii de, yani ihracat, bankann polieye kabul veya aval (ticari senetlerden doan bir borca kefil olunmasn salamak iin senet zerine erh ve imza konulmas) vermesiyle kendini garanti altna alyor. Kabul kredili deme ekilde uygulanyor:
92
Kabul Kredili deme
1. Kabul Kredili Vesaik Mukabili deme
2. Kabul Kredili Mal Mukabili deme
3. Kabul Kredili Akreditif
1) Kabul Kredili Vesaik Mukabili Kabul kredili vesaik mukabili deme, mallarn alcya gnderilmesinden sonra bankann mal bedelini tahsil etmesi yerine dzenlenen polie, bono ya da yazl taahhtnameyi alcya kabul ettirip veya kendisinin avalini verdikten sonra deme vesaiklerini ithalatya teslim edip, vadesi gelince mal bedelini ihracatya dedii deme eklini ifade ediyor. zetle, satc mallar alcya gnderiyor ve alc zerine bir polie, bono ya da yazl taahhtname dzenliyor. Vesaiki de dzenlenen belge ile beraber bankasna gnderiyor. leyi ynyle kabul kredili deme, vesaik mukabili deme ekliyle benzerlik gsteriyor. demenin vadeye yaylabilmesi asndan da farkl deme enstrman kullanlyor: Polie, bono ve yazl taahhtname. Satc, mal bedelinin vadesinde denmemesi riskini bertaraf etmek istiyorsa, alcnn bankasndan aval veya deme garantisi de isteyebiliyor. Ancak bankalar sadece polie ve bonoya aval verebiliyor. Yazl taahhtnameye ise aval verilmesi sz konusu deil. Bu deme ekli ICC 522 sayl bror esaslarna tabi. Bankann sorumluluu ise birbirlerine verdikleri talimata uygun hareket etmek. 2) Kabul Kredili Mal Mukabili Mal mukabili ilemlerde ithalat mal ekip, sonra mevzuatta belirlenen srede mal bedelini dyor. Mal mukabiliyle gnderilen maln demesi alcnn satcyla anlat tarihte gereklemedii zaman, satc mal bedelinin denmesini garantilemek ve deme tarihinin belirlenmesi iin alcya vadede denmek zere polie gnderiyor veya alcdan bono yazl taahhtname dzenlenmesini talep ediyor. Bu ilemdeyse, deme yapmas gereken sre ierisinde polie kabul ediliyor, polie vadesinde ise deme yaplyor. Sre asndan ithalatya ikinci bir finansman kolayl da yaratlyor bylece. Satc ek teminat olarak polie ve bonoya bir banka tarafndan aval verilmesini veya bir bankann deme garantisini de talep edebiliyor. 3) Kabul Kredili Akreditif hracatnn akreditif almas koullar kapsamnda kat mektubuna (kredi aan bankann, durumu ve kredi koullarn ihracat tccara bildirmek zere yazd mektup) uygun vesaiki bankaya ibraz ettiinde, mal bedelini tahsil etmeyip banka tarafndan kabul edilmi polienin vadesinde deneceini taahht altna alan bir deme ekli. Akreditif deme ekline benziyor bir ynyle. Burada polie, vesaik ekinde ilave olarak, teyitli ak93
6. BLM
reditifte teyit bankas adna, teyitsiz akreditifte ise genellikle amir banka adna dzenleniyor. Polie ihracat tarafndan kendi bankas ya da baka bir bankaya krdrlabiliyor.
E) AKREDTFLER (LETTER OF CREDIT - L/C)

Akreditif, uluslararas ticarette en ok tercih edilen deme ekillerinden biri. Kredi mektubu, artl banka taahhd ve artl bir havale anlamlarna geliyor Trkede. hra edilen maln bedelinin denmesi konusunda belirli koullarn yerine getirilmesinden sonra demenin yaplacana ilikin bir eit teminat. Bu kapsamda alcnn istek ve talimatlar dorultusunda bir bankann (amir banka ya da ithalat bankas) belli bir paraya kadar, belli bir vade dhilinde belli belgeler karlnda ve ngrlen artlarn yerine getirilmesi kaydyla satcya deme yaplacan veya lehtarn (ihracat) hazrlayaca polieleri kabul edeceini yazl olarak taahht etmesi. hracatnn gerekli belgeleri doru, eksiksiz, kurallara uygun ve kredinin geerlilik sresinde bankasna sunmas durumunda deme yaplyor. Akreditif ihracat, ithalat, amir banka, lehtar banka olmak zere drt ayr yapnn ileyiiyle srdrlyor. Baz durumlarda buna beinci bir taraf olarak, rambursman bankas da dhil olabiliyor. Taraflar 1. Akreditif Amiri (Alc / Applicant / Principal / Orderer): Akreditifi atran veya mal ithal etmek iin akreditif ama emrini veren alc; dier bir deyile akreditif ilemini balatan taraf. Satcyla yapm olduu szlemeye veya ondan ald proforma faturaya gre akreditifin cinsini, artlarn ve aranacak belgelerin ayrntlarn bankasna bildiriyor. Akreditifin tm artlarn, cinsini, istenecek belgeleri, satc ile yapt szlemeyi veya proforma faturay bankasna ibraz ederek ilemi balatyor. 2. Amir Banka (Alcnn Bankas / Opening Issuing Bank): Akreditif amirinden, yani alcdan ald talimat dorultusunda akreditifi aan bankaya amir banka deniyor. hracat akreditif vadesi iinde istenilen koullar yerine getirirse deme yapmakla ykml. Ald talimatlar uyarnca akreditif metnini hazrlayarak satcnn bankasna iletiyor. Amir bankann, muhabir bankaya veya lehtara akreditifin almas ile ilgili olarak gnderdii mektuba kat (al) mektubu deniyor. 3. hbar / Teyit Bankas (Muhabir Banka / Satcnn Bankas / Advising Bank): hracatnn bankas. Gelen akreditifi alcya ihbar ediyor, yani bildiriyor. Ayrca akreditifte teyit koulu varsa, akreditifi teyit de ediyor. Akreditifi teyit eden bankann ihbar bankas olmas zorunlu deil; nc bir bankadan da akreditife teyit gelebiliyor. Sz konusu banka, sadece akreditifin aldna ilikin olarak satcya bildirimde bulunursa ihbar bankas adn alyor. Gerekli belgelerin ibraz halinde demede bulunacana ilikin kendi taahhdn de ekleyerek satcya bildirimde bulunursa Teyid Bankas / Confirming Bank olarak adlandrlyor. 4. Lehtar (hracat / Satc / Beneficiary): hracat gerekletirecek satc; yani adna akreditif alan taraf. Akreditif artlarna uygun belgeleri bankaya ibraz etmesi halinde, akreditif bedelini tahsil ediyor veya belgelere ekli bulunan poliesine, ilgili bankadan kabul imzas alyor.
94
5. Rambursman Bankas (Reimbursman Bank): Akreditifte arac grevi stlenen, dorudan taraf olmayan deme bankas. Akreditif ileminde rambursman bankasnn ilevi para akn salamak. ou zaman amir ve lehtar bankalarn hesap ilikisi olmuyor. Bu durumda, rambursman bankas devreye sokuluyor. Amir banka, satcnn bankasnn mal bedelini talep edebilecei bir rambursman bankasna yetki veriyor. Nelere dikkat edilmeli? Akreditifin vadesi ve yeri: Maln yklenmesi ve belgelerin ibraznn akreditifin vadesi iersinde yaplmas gerekli; nk akreditifin vadesi dolduktan sonra akreditif kapsamnda ilem yaplmas mmkn deil. Ykleme yaplmas ve vesaik ibraz iin, akreditifin nerede son bulduu da nemli. Son ykleme vadesi: Kural olarak ykleme vadesi akreditif vadesini geemiyor. Akreditif metninde belirtilen ykleme vadesini geirmeden ykleme yaplmas zorunlu. Vesaik ibraz sresi: Vesaikin yklemeden sonra belirlenen ve akreditif metninde yer alan sre iinde bankaya ibraz edilmesi gerek. Akreditif metninde ibraz sresi belirtilmemise, vesaik ibraz sresi, uluslararas kurallara gre, ykleme vadesinden itibaren maksimum 21 gn. Akreditif aamalar
1. Taraflara arasnda szleme yaplyor. 2. thalat tarafndan bankasna akreditif almas iin (L/C) talimat veriliyor. 3. Amir banka tarafndan muhabir bankaya L/C iletiliyor. 4. Lehtar banka ihracaty bilgilendiriyor. 5. hracat ithalatya mallar gnderiyor. 6. hracat vesaikleri bankasna iletiyor. 7. Lehtar, yani muhabir banka belgeleri amir bankaya iletiyor ve demeyi tahsil ediyor. 8. Amir banka akreditif bedeli dendiinde belgeleri ithalatya teslim ediyor.
ihracat
4 6
1 5
ithalat
2 8
ihracatnn bankas
7 3
ithalatnn bankas
Akreditifin zellikleri Taraflar iin gvence salyor; akreditif metninde belirtilen evraklar tam olarak ibraz edildiinde demeyi garantiliyor. Mal karl deil, yalnzca belgeler zerinden deme yaplyor. Akreditif eitleri 1) Saladklar gvence asndan akreditifler
95
6. BLM
a) Dnlemez Akreditif (Irrevocable): Taraflarn tmnn onay olmadan iptal edilemeyen veya artlar deitirilemeyen akreditif tr. b) Teyitli (Confirmed) Akreditifler: Amir bankann talebi zerine, ihbar bankasnn veya bir dier bankann akreditife teyidini eklemesi, yani amir banka dnda bir bankann deme taahhdnde bulunmasyla akreditif teyitli olarak tanmlanyor. Burada hem teyit bankas, hem de amir banka ihracatya kar deme ykmll altnda. c) Teyitsiz (Unconfirmed) Akreditifler: Burada amir banka dnda bir bankann deme taahhd yok. hbar bankas gelen akreditifi sadece bildirmekle ykml. deme konusunda herhangi bir ykmll yok. Vesaikin en ge akreditif vadesinde amir bankaya ibraz edilmesi gerekiyor. 2) deme ekilleri asndan akreditifler a) Grldnde demeli (Sight L/C) Akreditifler: Lehtarn, akreditif artlarna uygun olarak hazrlad vesaiki, ibraz sresi iersinde, amir bankasna ibraz etmesinin ardndan vesaik tutarn almaya hak kazand akreditif tr. Amir banka ve varsa teyit bankas, uygun vesaiki ibraz ettiinde bedelinin deneceini taahht ediyor. b) Vadeli Akreditifler (Available by Deffered Payment): hracatya demenin, uygun vesaikin ibraznda deil, iki taraf arasnda belirlenen bir deme vadesinde yapld bir akreditif tr. deme vadesi amir tarafndan ykleme tarihinden sonra akreditif ama teklif formunda belirtilir. ICC600 sayl bror esaslarna tabi. c) Kabul Kredili Akreditifler (Available by Acceptance): Vadeli bir deme. Vadeli akreditiften fark ise, sevk belgelerine ek bir polie dzenlenmesi. Bu po96
lieler akreditif artlar gereince ihracat tarafndan amir bankann ve ya lehtar bankann zerine keide ediliyor. (Deerli kat hkmndeki belgeleri dzenlemek, doldurmak ve imzalamak) deme vesaik ibraznda deil, polie vadesinde yaplyor. Polie vadesi amir tarafndan akreditif ama teklif formunda belirtiliyor. ICC 600 sayl bror esaslarna tabi. d) Karma Akreditifler (Available by Mixed Payment): Grldnde deme, vadeli, kabul kredili deme ya da pein deme koullarnn en az ikisini tayan akreditifler. thalatnn vadeli deme, pein ya da grldnde demeyi tercih ettii durumlarda anlama kolayl salyor. 3) zellikli Akreditifler a) Pein (Red Clause): Akreditif arac bankaya ulat anda, satcya akreditif artlarna gre mal bedelinin yzde 100 pein denmesi anlamna geliyor. Alcnn kendini garantiye almas asndan, akreditif artlarnda belirtildii ekilde mallarn vadesinde yklenecei hususunda muhabir bankaya satc tarafndan bir taahhtname veya teminat mektubu veriliyor. b) Devredilebilir (Transferable): Lehine akreditif alan firma, akreditif metninde devredilebilir yani transferable kaydnn yer almas artyla akreditifi kendi lkesindeki veya baka bir lkedeki nc kii veya kiilere devredebiliyor. Devredilebilir akreditifler asl satc veya reticiler lehine deil, arac firmalar lehine yaplyor. Bu akreditif ekli arac firmann maln alcsnn ve satcsnn birbirini tanmasn istemedii durumlarda alyor. Bu akreditif sadece bir kez devredilebiliyor. c) Karlkl (Back to Back) Akreditifler: Akreditif lehtarnn mallarn direk reticisi olmad veya transit ticarete konusu mallar arac sfatyla bir lkeden alarak baka bir lkeye satt durumda kullanlyor. Yani, lehine akreditif alan lehtarn, bu akreditifi teminat gstermek suretiyle maln reticisine ilk akreditiften bamsz olarak (amir firma sfatyla) yeni bir akreditif amas demek. Firmalarn satacaklar mallar almaya yetecek mali gleri olmad durumlarda bavurduklar bir yntem. d) Rotatif (Revolving) Akreditifler: Genellikle ayn firmalarla ayn rn baznda uzun sre veya yksek tutarla alan firmalar tarafndan tercih edilen akreditif tr. Rotatif akreditif ile hem yksek miktarda sipariin fiyat avantajndan yararlanlyor hem de akreditifin maliyeti azalyor. Rotatif akreditifler, bata belirlenen artlar erevesinde kullanldka ayn artlarda otomatik olarak yenileniyor. e) Garanti (Stand-By) Akreditifleri: Taraflar arasnda yaplan szlemeden doan borlarn denmemesi halinde demeyi garanti altna alan bir deme ekli. Yani, ithalatnn bankasn ithalatnn stlendii ykmlln yerine getirilmesini ihracatya garanti etmesi suretiyle yaplan akreditif. Garanti akreditifleri ekil ynnden dierlerine benzemiyor; akreditiften ziyade bir teminat (garanti) niteliinde. Bu sayede belirli bir taahhdn yerine getirilmesi garanti altna alnm oluyor.
97
Y E d N C B LM
HRaCaT Ta D EVLET YaRDIMLaRI
7. BLM
hracatta Devlet Yardmlar
EVRE MALiyETLERinin D ESTEKLEnMESi

hracat yapmak zere ktmz yolculukta en nemli duraklardan biri de devlet yardmlar. Yardmlar, zellikle sat ve pazara giri aamasnda bavuracamz nemli bir bresel kayna oluturuyor. Bu konuda destekleyici nemli kurumlardan biri Ekonomi Bakanl. te bu desteklerden ilki evre Maliyetlerinin Desteklenmesi. Trkiyede ticari ve snai faaliyette bulunan irketlerle tarmda itigal eden firmalarn uluslararas pazarlara ulama, bu pazarlarda zorunlu koul olarak dzenlenen kalite standartlarna uyum salama konusunda yaptklar faaliyetleri desteklemeye dnk. Yardm, evre, kalite ve insan salna ynelik teknik mevzuata uyum salamak iin akredite edilmi kurumlardan alnacak kalite, evre belgeleri, insan can mal emniyeti ve gvenliini gsterir iaretlerle, tarm rnlerine ilikin laboratuvar analizleri ve belgelendirme ilemleriyle ilgili harcamalarn desteklenmesini amalyor. Trk Ticaret Kanunu hkmleri erevesinde ticari ve snai faaliyette bulunan kolektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif irketler, tarm veya yazlm sektrlerinde itigal eden irketler, d ticaret sermaye irketleri ve sektrel d ticaret irketleri bu desteklerden yararlanabiliyor. Neler destek kapsamnda? Uluslararas Belge ve Sertifika Destei erevesindeki irketler yardmn kapsamnda yer alyor. Aadaki listede yer alan belge ve sertifika trleri ile ve test ve analiz raporlarnn eitli alm giderleri yzde 50 orannda ve her bir belge veya sertifika bana en fazla 25 bin dolara kadar destekleniyor. Bu alm giderleri iinde, belge ve sertifikalar iin mracaat ve dokman inceleme giderleri, belgelendirme tetkik giderleri, ilk yla ait belge kullanm creti, belge veya sertifikayla ilgili yaptrlmas zorunlu test ve analiz cretleri ile kayt creti; test ve analiz raporlar iin de cretler var. Ancak, belge ve destek srecinde alnan eitim ve danmanlk hizmetleri, yol masraflar ve gzetim bedelleri desteklenmiyor. Destek iin bavurularn ilgili ihracat birliine yaplmas gerek.
100
Y URTDIInDA G EREKLETiRiLEn F UAR K ATILIMLARInIn D ESTEKLEnMESi

Bu destek altnda Trkiyede yerleik irketlerin, yurtd fuarlara bireysel ya da milli dzeyde katlmlarn salayarak, Trk rnlerinin pazarlanmasna ve yerinde tantmnn yaplmasna destek salyor. Fuar destei ana balktan oluuyor: Yurtd Fuar Organizasyonlarnda Katlmclarn Desteklenmesi, Sektrel Nitelikli Uluslararas Fuarlara Bireysel Katlmlarn Desteklenmesi ve Yurtd Fuarlara likin Organizatr Tantm Faaliyetlerinin Desteklenmesi. Ancak biz burada yalnzca milli katlm ve bireysel katlm balklarna odaklanacaz.
1) YURTDII ORGANZASYONLARINDA KATILIMCILARIN DESTEKLENMES

Bir organizatr tarafndan gerekletirilen yurtd fuarlarda katlmclarn desteklenmesi kapsamndaki yurtd fuar organizasyonlarnda, katlmc tarafndan organizatre denen katlm bedelinin ve stantta grevli en fazla iki temsilcinin ekonomi snf gidi-dn ulam masraflarnn yzde 50si deniyor. Destek, yurtd fuarn genel nitelikli uluslararas fuara milli katlm veya Trk ihra rnleri fuar olmas halinde 10 bin dolar, sektrel nitelikli uluslararas fuara milli katlm, yabanc firma katlml sektrel fuar veya sektrel Trk ihra rnleri fuar olmas halinde ise 15 bin dolar geemiyor. zellikle, ulamada zorluk ekilen hedef pazarlarda, milli katlm organizasyonlarn takip ederek, bu fuarlara katlm salamak olduka nemli.
2) SEKTREL NTELKL ULUSLARARASI FUARLARA BREYSEL KATILIMLARIN DESTEKLENMES

Bu programn amac retici veya d ticaret irketlerinin, bakanln belirleyerek ilan ettii sektrel nitelikteki uluslararas fuarlara katlmn desteklemek. lgili fuarlara bireysel katlm gereklemesi durumunda katlmcnn, nakliye harcamalar, stant harcamalar, fuarn yetkili organizatrne denen bo alan kiras ve de katlmclarn stantlarnda grevlendirecei en fazla iki temsilcinin ekonomi snf gidi dn ulam masraflarnn yzde 50si, 15 bin dolar amamak zere destekleniyor. Burada dikkat edilmesi gereken nemli bir husus var: Fuarlarn balama tarihinden en az 15 gn nce, destek mracaatnda bulunulacak ihracat birlii genel sekreterliine fuarn yetkili organizatr tarafndan dzenlenen bo alan veya stant metrekare fiya101
7. BLM
tn gsteren yer tahsis belgesi veya faturasnn ibraz edilmesi zorunlu tutuluyor. Hem milli hem bireysel katlmda ortak hkmler sz konusu: Firmann itigal alan, komple tesis imalat, makine, yat imalat ve otomotiv ana sanayi sektrnde faaliyet gsteren katlmclarn fuar nakliye masraflarnn destek kapsamnda bulunmayan ksmnn 10 bin dolar gememek zere yzde 50si ek olarak destekleniyor. tigal alan doal ta, seramik, mobilya, otomotiv yan sanayi, elektronik, beyaz eya, endstriyel mutfak eyalar, mcevherat ve hal sektrnde faaliyet gsteren katlmclarn fuar nakliye masraflarnn destek kapsamnda bulunmayan ksmnn ise 6.000 dolar gememek zere yzde 50si katlm bedeli ilaveten destek kapsamnda. Katlmcnn gen mhendislii, biyoteknoloji, uzay ve havaclk teknolojileri, ileri malzeme teknolojileri, nano teknoloji, teknik tekstil, yenilenebilir enerji, donanm, biliim ve elektronik konularnda retim yapmas durumunda destek miktar yzde 75 ve 15 bin dolar olarak uygulanyor. Fuarlara katlmlarda ilave destekler de mevcut: Hedef lke Destei: hracatmzn lke ve pazar asndan eitlendirilmesi ve firmalarmzn hedef pazar olarak nitelenen lkelere ynlendirilebilmelerini salamak iin, bakanlk tarafndan her yl belirlenen 15 hedef lkede dzenlenecek fuarlara katlan katlmclarn yzde 50 destek oranna 20 puan ilave destek salanyor. Prestijli Fuar Destei: Katlmcnn ylda bir defaya mahsus olmak zere, bakanlka belirlenerek ilan edilen ve yurtdnda dzenlenen sektrel nitelikteki uluslararas prestijli fuarlardan birine katlmas ya da bireysel katlmlarda destek kapsamndaki tm harcama kalemlerinin yzde 50si 50 bin dolara kadar katlmcya deniyor.
102
PAZAR A RATIRMASI VE PAZARA G iRi D ESTEi

DesteiN amac, Trkiyede snai veya ticari faaliyette bulunan irketler, ibirlii kurulular ve organizatr kurululara verilen pazar aratrmas ve pazara giri faaliyetlerine ilikin destek vermek. Destek drt ana unsurdan oluuyor: Yurtd Pazar Aratrmas Destei, Rapor ve Danmanlk Destei, Sektrel Ticaret Heyeti ve Alm Heyeti Destei, ve de E-Ticaret Sitelerine yelik Destei. zellikle yurtdnda alclara ulamak zere verilen bu destek, firmalarn tm pazarlama faaliyetlerine nemli bir destek salyor.
A) YURTDII PAZAR ARATIRMASI DESTE

Yurtd Pazar Aratrmas Destei, firmalarn yurtdnda yapt pazarlama faaliyetlerini desteklemeye dnk bir ileve sahip. Destekten Trk Ticaret Kanununun 136. maddesinde belirtilen kolektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif irketler faydalanabiliyor. Destek ierii Yurtd pazar aratrmas gezilerine ilikin giderler, yzde 70 orannda ve yurtd pazar aratrmas gezisi bana en fazla 7500 dolara kadar destekleniyor. Her irketin bir ylda en fazla on yurtd pazar aratrmas gezisi destek alabiliyor. Bir irketten, yurtd pazar aratrmas gezisi yapan en fazla iki irket alannn u giderleri destek kapsamnda: Ulam giderleri iinde uluslararas ve ehirleraras ulamda kullanlan ekonomi snf uak, tren, gemi ve otobs bileti cretleri ile gnlk 50 dolar amamak kaydyla ara kiralama gideri bulunuyor. Konaklama giderleri ise aratrma yaplan sre iinde, irket bana gnlk 300 dolar gememek kaydyla karlanyor. Bu arada sahip olunan 10 bavuru hakk, bavuru tarihi deil, pazar aratrmasnn yapld tarih olarak deerlendiriliyor. Neler desteklenmiyor? hracata ynelik pazar aratrmasnn amalanmad yurtd geziler Grup seyahati veya yurtd toplant, sergi, konferans gibi organizasyonlar Destek kapsamnda fuar ziyaretleri de gerekletirilebiliyor, ama sadece fuar ziyaretine dnk geziler desteklenmiyor. Bavurularn, irketlerin yerleik olduu ehre gre Ekonomi Bakanl ya da bakanln blge mdrlklerine yaplyor.
103
7. BLM
B) RAPOR VE DANIMANLIK DESTE

irketlerin pazara giri stratejileri ile eylem planlarnn oluturulabilmesi amacyla hazrlatacaklar raporlarla, irket satn almlarna ilikin olarak alacaklar danmanlk hizmetlerinin desteklenmesi bu balk altnda gerekleiyor. Bu kapsamda firmalarn hazrlattklar ya da satn aldklar, sektr, lke, yabanc irket veya marka odakl rapor satn almlarna ilikin giderler ile yabanc irket almlarna ynelik olarak uluslararas kurululardan alnacak danmanlk hizmetlerine ilikin giderler, irketler iin yzde 60, ibirlii kurulular iinse yzde 75 orannda ve yllk en fazla 200 bin dolara kadar destek kapsamnda. Rapor ve danmanlklarn alnaca kurumlarda belli snrlandrmalar sz konusu. Eer alnacak ya da hazrlatlacak olan rapor ise, Trk rnlerinin Yurtdnda Markalamas, Trk Mal majnn Yerletirilmesi ve TURQUALITYnin Desteklenmesi Hakkndaki Teblie ilikin yetkilendirilmi birinci ve ikinci grup danmanlk firmalar ile daha nce uluslararas nitelikte benzer raporlar hazrlama hizmeti gerekletirmi olmak kaydyla bakanln uygun grd dier kurulular doru adresler. Danmanlk iin ise yine ayn teblie ilikin yetkilendirilmi birinci ve ikinci grup danmanlk firmalar ile yurtdnda yerleik mali ve hukuki danmanlk hizmeti veren danmanlk firmalarna gidiliyor. Rapor ve danmanlk desteinden faydalanmak iin ncelikle n onay bavurusunda bulunmak gerek. Hem n onay hem de faaliyet sonras deme bavurular Ekonomi Bakanl KOB ve Kmelenme Dairesine yaplyor.
C) SEKTREL TCARET HEYET VE ALIM HEYET PROGRAMLARI DESTE

Bu destek meslek kurulular araclyla yurtdnda yaplacak ticaret heyetleri ile yine meslek kurulularnn Trkiyede yapaca alm heyetlerinin desteklenmesini ieriyor. Alnan destek bir ekliyle organizatr kurulular olarak geen, meslek kurulular veya ibirlii kurulular araclyla kullandrlyor. Bu amala, irketlerin, Bakanlk koordinasyonunda bu kurulularca dzenlenen sektrel ticaret heyeti ile alm heyeti programlarna ilikin giderleri yzde 50 orannda ve program bana en fazla 150 bin dolara kadar destekleniyor. Destekten hem irketler, hem de organizatr kurumlar faydalanyor. Sektrel ticaret heyeti ile alm heyeti programlar erevesinde tr gider destekleniyor. Bunlar, ulam, konaklama, son olarak da tantm ve organizasyon giderleri. Ksaca bakalm: Sektrel ticaret heyetlerinde irket bana, alm heyetlerinde ise davetli yabanc irket, kurum veya kurulu bana en fazla iki kiinin, ayrca organizatr kuruluun en fazla iki alannn, uluslararas veya ehirleraras ulamda kullanaca ekonomi snf uak, tren, gemi, otobs bileti ve ara kiralama giderleri destek kapsamnda. Yine sektrel ticaret heyetlerinde irket bana, alm heyetlerinde ise davetli
104
yabanc irket, kurum veya kurulu bana gnlk 300 dolar gememek kaydyla konaklama giderlerini destek karlyor. Tantm ve organizasyon giderleri bal altnda ise tercmanlk giderleri, seminer, konferans, toplant ve ikili grme organizasyonlarnn yapld yerlerin kiralama giderleri, grsel ve yazl tantm giderleri, halkla ilikiler giderleri ile katalog, bror, eantiyon ve tantm malzemeleri giderlerini gryoruz. Organizatr kurulularn, Ekonomi Bakanl hracat Genel Mdrlne faaliyetten ay nce, n bavuruda bulunmalar gerekli. Bir takvim ylnda bir organizatr kuruluun yapt en fazla be sektrel ticaret heyeti ve 10 alm heyeti program destekleniyor.
D) E-TCARET STELERNE YELK DESTE

Destein amac, nihai tketiciye ynelik olmayan, tedariki ve alclara hizmet eden uluslararas ticarete ynelik elektronik ticaret sitelerine veya elektronik pazar yerlerine yelii desteklemek. Destekten Trk Ticaret Kanununun 136. maddesinde belirtilen kolektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif irketler yararlanabiliyor. 2011/1 sayl Tebliin 13. maddesi uyarnca nihai tketiciye ynelik olmayan e-ticaret sitelerine yelik giderleri irketler iin yzde 70 orannda ve yllk en fazla 10 bin dolara kadar destek salanyor. Nasl uygulanyor? Destekten irketler en fazla be e-ticaret sitesi iin ve e-ticaret sitesi bana en fazla yl boyunca yararlanabiliyor. Destekten yararlanmak iin, en az bir yabanc dilde yaymlanan bir internet sitesine sahip olunmas art. irketlerin ye olmak istedikleri e-ticaret sitesinin Ekonomi Bakanlndan n onay alm olmas gerekiyor. n onaydan nce siteye ye olunmas durumunda bavuru deerlendirmeye alnmyor. Hizmet alnan sitelerce dzenlenen faturalarn hizmet sresinin en ok bir yllk olmas gerekiyor. n onay mekanizmas lgili e-ticaret sitesi n onay almamsa irketlerin n Onay Bavuru Formu ve E-Ticaret Sitesi n Onay Formu ile, Ekonomi Bakanl hracat Genel Mdrl KOB ve Kmelenme Dairesine bavurmalar yeterli. kinci olarak ise, site E-Ticaret Sitesi n Onay Kriterlerinde belirtilen koullar esas alnarak Ekonomi Bakanl tarafndan deerlendiriliyor. n onay verilip verilmediini bakanln resmi internet sitesinden takip etmek mmkn. Bavuru, irketlerin yerleik olduklar ehre gre Ekonomi Bakanl hracat Genel Mdrl KOB Kmelenme Dairesi ya da bakanln blge mdrlklerine yaplabiliyor.
105
7. BLM
Y URTDII B iRiM , MARKA VE TAnITIM FAALiyETLERinin D ESTEKLEnMESi

2010/6 sayl bu destek, Trkiyede snai veya ticari faaliyette bulunan irketlerle, ibirlii kurulular yelerinin yurtdnda atklar birimleri desteklemek, rnlerinin pazarlama ve tantmnn yaplmasn salamak ve Trkiye markal rnlerinin yurtdnda tescilini ve korunmasn salanmak amacyla yrtlyor. Destein ana unsuru var: Yurtd Birim Kira Giderlerinin Desteklenmesi, Yurtd Tantm Faaliyetlerinin Desteklenmesi ve son olarak Yurtd Marka Tescil Faaliyetlerinin Desteklenmesi.
A) YURTDII BRM KRA GDERLERNN DESTEKLENMES

Bu ilk programda ama, Trkiyede snai ve ticari faaliyette bulunan firmalarn yurtdnda atklar birimlerin desteklenmesi. Bu kapsamda snai ve ticari irketler veya bu irketlerle aralarnda organik ba bulunan ve yurtdnda faaliyet gsteren irket veya ubeleri ile ibirlii kurulular tarafndan yurtdnda alan birimlerinin kira giderleri (reyon olmas halinde kira veya komisyon giderleri), her bir birim bana u ekilde destekleniyor:
Birim Bana Destek Miktar retici Ticari Maaza % 60 - 120.000 $ % 50 - 100.000 $ Ofis, Depo, ube, Showroom % 60 - 100.000 $ % 50 - 75.000 $
Her bir birim kira giderleri desteinden en fazla drt yl yararlandrlyor. Drt yllk sre destek verilen ilk aydan itibaren balyor. Kira desteinden en fazla 15 birim iin yararlanlabiliyor.
B) TANITIM FAALYETLERNIN DESTEKLENMES

Bu programn temel amac, irketlerin ve ibirlii kurulularnn yurtdna ynelik olarak gerekletirdikleri, grsel ve yazl tant, sponsorluk, yurtd birimlerin internet sayfasna ilikin tasarm, reklm panolar, yabanc dilde hazrlanm firma kataloglar, brorler, eantiyon ve tantm malzemeleri, elektronik ortamda tantm sitelerine verilen reklm giderlerini desteklemek. Destein kapsam a) Yurtd birimi bulunan irketler ve ibirlii kurulularnca, Trkiyede retilen rnlerle ilgili olarak yurtdnda gerekletirilen reklm, tantm ve pazarlama giderleri, yzde 60 orannda ve yurtd birimin bulunduu her bir lke iin yllk en fazla 150 bin dolara kadar destekleniyor.
106
b) Desteklenen yurtd birimi bulunan irketlerce, yurtd birimin bulunmad lkelerde Trkiyede retilen rnlerle ilgili olarak gerekletirilen reklm, tantm ve pazarlama giderleri, yurtii marka tescil belgesi bulunmas ve tantm yapaca lkede marka tescil belgesine sahip olunmas ya da marka tescili iin bavurulmu olmas kouluyla, yzde 60 orannda ve yllk en fazla 150 bin dolara kadar destekleniyor. c) Yurtd birimi bulunmayan ancak yurtii marka tescil belgesi olan ve tantm yapaca lkede marka tescil belgesine sahip ya da tescil bavurusunu yapm irketlerce, Trkiyede retilen rnlerle ilgili yurtdnda gerekletirilen reklm, tantm ve pazarlama giderleri, yzde 60 orannda ve yllk en fazla 250 bin dolara kadar destekleniyor.
C) YURTDII MARKA TESCL FAALYETLERNN DESTEKLENMES

Son programsa, irketlerin yurtdnda markalarn tescil ettirmelerine dnk faaliyetlerini desteklemek zere kurgulanm olan Yurtd Marka Tescil Faaliyetlerinin Desteklenmesi destei. Bu kapsamda irketlerin yurtii marka tescil belgesine sahip olduklar markalarnn; a) Yurtdnda tescil ettirilmesine ilikin marka ya da patent brosu hizmet, danmanlk giderleri, markann o lkede baka bir irket adna tescil ettirilip ettirilmediine ilikin olarak yaplacak aratrma, inceleme gibi btn zorunlu giderleri bu kapsamda yer alyor. b) Yurtdnda tescil ettirilmi markalarnn korunmasna ilikin avukatlk gibi giderleri yzde 50 orannda ve yllk en fazla 50 bin dolara kadar destekleniyor. irketler, marka tescili ve korunmasna ynelik destekten en fazla drt yl sresince yararlanabiliyor. Marka yenileme giderleri destek kapsamnda deil. Marka tescil destei iin yurtd marka tescil belgesinin alnm olmas art. Uygulamada ilave destek oranlar da mevcut: Birim ve tantm destei kapsamndaki faaliyetlerin, sektrel bazda bakanlka belirlenen hedef ve ncelikli lkelere ynelik olmas durumunda destek oran 10 baz puan artrlyor. Birim ve tantm destei kapsamndaki faaliyetlerin, Blgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Program (BROP) kapsamnda (Corafi olarak kii bana den milli geliri Trkiye ortalamasnn yzde 75 inin altnda kalan ve 12. dzey II. blgede merkezi bulunan irketler ile ibirlii kurulular tarafndan gerekletirilmesi durumunda) destek oran 20 baz puana kadar artrlabiliyor. irketler, yurtd marka tescil faaliyetleri ilikin destek bavurularn, 18 ay ierisinde, birim ve tantm faaliyetlerine ilikin bavurularn ise alt ay ierisinde dorudan veya posta ile bal olduklar ihracat birliklerine yapabilir.
107
7. BLM
T RK RnLERinin Y URTDIInDA MARKALAMASI ,T RK MALI MAJInIn Y ERLETiRiLMESi VE T URQUALITy nin D ESTEKLEnMESi

2006/4 sayl bu tebli, Trk Mal imajnn gelitirilmesi kapsamnda, irketlerin, onlarn meslek birlikleri, dernekleri ve ihracat birliklerinin yapt faaliyetlerin desteklenmesi kapsamnda oluturuldu. Destein drt ana unsuru var: hracat Birlikleri, retici Dernekleri veya Birliklerinin Dest eklenmesi, Marka Destek Program Kapsamna Alnan irketlerin Desteklenmesi, TURQUALITY Destek Program Kapsamna Alnan irketlerin Desteklenmesi ve son olarak TURQUALITY Programnn Desteklenmesi. Bu kitap dahilinde kendimizi Marka Destek Program Kapsamna Alnan irketlerin Desteklenmesi ile TURQUALITY Destek Program Kapsamna Alnan irketlerin Desteklenmesi blmleriyle snrlandracaz. Marka ve Turquality Destek Programlarna dahil olma sreci ortak bir programdan geiyor.
108
Ortak uygulama noktalar Trk markalar yaratlmas amacyla ncelikle, Marka/TURQUALITY Destek Program kapsamna alnacak irketin belirli bir i ynetimi kalitesi, operasyonel mkemmellik dzeyi ve markalama potansiyeline sahip olmas art aranyor. Bavuruda bulunacak irket ncelikle, TURQUALITY Projesi Firma n Deerlendirme Setini doldurmas ve verecei cevaplar sonucunda alaca puana gre destek kapsamna alnp alnamayaca hususunda kendisinin bir n deerlendirme yapmas gerekiyor. Deerlendirme sonucunda destek kapsamna alnabilecei sonucuna ulaan irket belli aamalardan geiyor. ncelikle ilgili belgeler bakanla gnderilmek zere TURQUALITY Sekretaryasna veriliyor. Bavurusu kabul edilen irket iin, bakanlk tarafndan grevlendirilen TURQUALITY Program Ynetim Danmanl Firmas tarafndan n inceleme yaplyor. Bu alma sonucunda dzenlenen rapor, almann balamasndan itibaren bir ay iinde bakanla iletiliyor. Bakanlk, raporu deerlendirerek sonucu bavuru sahibine bildiriyor. Rapor Ekonomi Bakanl tarafndan deerlendirildikten sonra, uygun bulunan firmalara, hangi programa kabul edildiine dair bildirim yaplyor.
A) MARKA DESTEK PROGRAMINA ALINAN RKETLERN DESTEKLENMES

Trk Ticaret Kanunu hkmleri erevesinde ticari veya snai faaliyette bulunan irketler, D Ticaret Sermaye irketleri (DTS), Sektrel D Ticaret irketleri (SD) ile gastronomi sektrnde faaliyet gsteren zincir restoranlar bu destekten faydalanmak zere bakanla bavuru yapyor. irketler, Marka Destek Program kapsamna alnd tarihten sonra destek u ekilde gerekleiyor: Patent, faydal model ve endstriyel tasarm tesciline ilikin harcamalar ile destek kapsamna alnan markalarnn yurtdnda tescili ve korunmasna ilikin giderleri, yzde 50 orannda ve yllk en fazla 50 bin dolar, Tantm, reklam ve pazarlama faaliyetlerine ilikin harcamalar, yzde 50 orannda ve yllk en fazla 300 bin dolar, Maaza, lokanta, kafe, ofis, depo ve sat sonras servis hizmeti veren birimlere dair brt kira giderleri, yzde 50 orannda ve yllk en fazla 600 bin dolar, kiralanan birimin konsept mimari alma ve kurulum veya dekorasyon giderleri ise, yzde 50 orannda ve yllk en fazla 300 bin dolar, Stratejik i planlarnda hedef pazarlar olarak belirtecekleri lkelerde faaliyet gsteren ve farkl markalarn satld tehir mekan, tahsis edilmi sat alanlarna ilikin brt kira, belediye giderleri, komisyon, hizmet, konsept mimari almalar harcamalar ile bu birimlerin kiralanmasna ynelik uygun mahal aratrmas ile hukuki danmanlk giderleri ve birimlere ilikin kurulum ve dekorasyon giderleri, yzde 50 orannda ve yllk en fazla 200 bin dolar,
109
7. BLM
Stratejik i planlarnda hedef pazarlar olarak belirtecekleri lkelerde destek kapsamna alnan markal rnlerinin sat amacyla atklar tehir mekanlarna ilikin brt kira (vergi, resim ve har dahil), belediye giderleri, komisyon, hizmet, konsept mimari almalar harcamalar ile bu birimlerin kiralanmasna ynelik uygun mahal aratrmas, hukuki danmanlk giderleri ve bu birimlere ilikin kurulum ve dekorasyon giderleri, yzde 50 orannda ve yllk en fazla 200 bin dolar, evre, kalite ve insan salna ynelik teknik mevzuata uyum salanabilmesi ve maaza, lokanta, kafe al ve iletilmesini teminen gerekletirilen kalite, hijyen, evre belgeleri ile insan can, mal emniyeti, ve gvenliini gsterir iaretlere ilikin danmanlk dahil her trl giderleri, yzde 50 orannda ve yllk en fazla 50 bin dolar, Destek kapsamna alnan markalarla ilgili olarak franchise vermeleri halinde, franchising sistemi ile yurtdnda alacak ve faaliyete geirilecek yllk en fazla 10 maazaya ilikin kurulum ve dekorasyon harcamalar, yzde 50 orannda ve maaza bana en fazla 50 bin dolar, kira giderleri yzde 50 orannda, maaza bana en fazla iki yl sresince ve yllk maaza bana azami 50 bin dolar, Kurumsal kimlik oluturulmas kapsamnda alacaklar eitim ve d kaynak kullanm harcamalar, yzde 50 orannda ve yllk en fazla 500 bin dolar, stihdam edilen moda, endstriyel rn tasarmcs, a ve ef giderleri ise, ayn anda azami kii iin, yzde 50 orannda ve yllk en fazla 200 bin dolar olarak destekleniyor.
C) TURQUALITY DESTEK PROGRAMINA ALINAN RKETLERN DESTEKLENMES

Trk Ticaret Kanunu hkmleri erevesinde ticari veya snai faaliyette bulunan irketler, D Ticaret Sermaye irketleri (DTS), Sektrel D Ticaret irketleri (SD) ile gastronomi sektrnde faaliyet gsteren zincir restoranlar bu destekten faydalanmak zere Ekonomi Bakanlna bavuru yapyor. irketler TURQUALITY kapsamna alnd tarihten sonra, destek u ekilde gerekleiyor: Patent, faydal model ve endstriyel tasarm tesciline ilikin harcamalar ile TURQUALITY Sertifikasna haiz markalarnn yurtdnda tescili ve korunmasna ilikin giderleri, evre, kalite ve insan salna ynelik teknik mevzuata uyum salanabilmesi ve maaza, lokanta, kafe al ve iletilmesini teminen gerekletirilen kalite, hijyen, evre belgeleri ile insan can, mal emniyeti, ve gvenliini gsterir iaretlere ilikin danmanlk dahil her trl giderleri, TURQUALITY Sertifikasna haiz markal rnleriyle ilgili, destek kapsamndaki irket veya harcama yetkisi verilen irket tarafndan istihdam edilen moda veya endstriyel rn tasarmcs, a ve ef giderleri, ayn anda azami 5 kii iin, TURQUALITY Sertifikasna haiz markal rnleriyle ilgili olarak hedef pazarlarnda gerekletirilen tantm, reklam ve pazarlama faaliyetleri, defile, fuar katlm,
110
lke imaj kampanyas, pazar aratrmas, sponsorluk, marka promosyon ajans, zincir marketlerin raflarna girebilmek iin bir defaya mahsus denen listeleme bedeli, periyodik maaza dergilerinde yer alma, internet sitesi tasarm, basn halkla ilikiler harcamalar, TURQUALITY Sertifikasna haiz markal rnleriyle ilgili olarak stratejik i planlarnda hedef pazarlar olarak belirtilen lkelerde, 1. atklar, ayn anda azami 50 adet maaza, lokanta ve kafeye ilikin, brt kira ve kiralanan birimin konsept mimari alma ve kurulum ve dekorasyon giderleri, maaza, lokanta veya kafe bana azami 200 bin dolar, 2. atklar ofis, depo, showroom, byk maazalar (department store) veya marketlerde kiraladklar reyon, raf, dekorasyonlu ke (shop in shop), kiosk, stand (floor display) gibi tahsis edilmi sat alanlarna ilikin, brt kira ile kiralanan birimin konsept mimari alma ve kurulum dekorasyon giderleri birim bana azami 200 bin dolar, 3. franchise vermeleri halinde, franchising sistemi ile yurtdnda faaliyete geirilecek, be yllk destek sresi boyunca toplam azami 100 maaza iin, kira giderleri, ayn maaza iin en fazla iki yl sresince ve yllk maaza bana azami 200 bin dolar, kurulum dekorasyon harcamalar ise maaza bana azami 100 bin dolar, Kurumsal kimlik oluturulmas, stratejik irket yaplandrlmas, kalite kontrol sistemi oluturulmas, moda ve trendler, gastronomi, rn ve ambalaj tasarm, stratejik pazarlama, perakende operasyonlar, irket kuruluu, maaza almas ve iletilmesi, uluslararas ihracat ve hukuk, risk ynetimi, mteri ilikileri ynetimi, bilgi ilem gibi uluslararas pazarlarda rekabet avantajn artrc dier her trl i ynetimi kapsamnda satn alacaklar danmanlk giderleri, Bilgisayarl Tasarm (CAD), Kurumsal Kaynak Planlamas (ERP), Tedarik Zinciri Ynetimi (SCM), Mteri likileri Ynetimi (CRM), Kurumsal Performans Ynetimi (EPM), Perakende Ynetimi gibi bilgi ynetimi kapsamnda satn alacaklar veya kiralayacaklar yazlm rnlerinin lisanslar ve bunlarn yllk bakm gncelleme bedelleri ile yazlmlarn devreye alnmas, iyiletirilmesi ve idamesi iin yapacaklar danmanlk, eitim ve d kaynak kullanm harcamalar yzde 50 orannda destekleniyor. Ortak uygulama alanlar Her irket, destek sresi ierisinde yukarda belirtilen artlara sahip en fazla iki adet marka iin destek kapsamna alnabiliyor. Bir holding veya irketler topluluu bnyesinde yer alan en fazla alt marka desteklenebiliyor. Marka Destek Programna dahil olan irketler, drt yl, TURQUALITY Destek Programna dahil olan irketler be yl, sreyle destekten yararlandrlabiliyor. TURQUALITY Destek Programna dahil olan irketlerle ilgili olarak yaplacak performans deerlendirmesi neticesinde belirli bir dzeyin zerinde performans gsterdii belirlenen irketlerin destek sresi, ilave be yl sreyle uzatlabiliyor.
111
7. BLM
TARIMSAL RnLERDE HRACAT ADESi YARDIMI

Bu tarmsal retim yapan firmalarmza verilen bir destek. Destek kapsamnda, tabloda yer alan rnlerin ihracatnda, belirtilen ihracat iade miktarlar, azami deme oranlar ve miktar barajlar dikkate alnarak, ihracat iadesi yardm salanyor.
RN ADI ADE MKTARI MKTAR BARAJI AZAM DEME ORANI
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Kmes hayvanlar etleri Yumurta Bal Buket yapmaya elverili veya ss amacna uygun iekler tomurcuklar Sebzeler (piirilmemi, buharda veya suda kaynatlarak piirilmi, dondurulmu) Kurutulmu sebzeler Meyveler ve sert ekirdekli meyveler (piirilmemi, buharda veya suda kaynatlarak piirilmi, dondurulmu) Zeytinya Kmes hayvanlar etinden, sakatatndan yaplm sosisler ve benzeri rnler ile kmes hayvanlar etinden hazrlanm veya konserve edilmi rnler Hazrlanm veya konserve edilmi balklar ikolata veya kakao ieren gda mstahzarlar Makarnalar Biskviler, gofretler, kekler Dondurulmu meyve ve sebze ile Reel, Jle, marmelat, meyve veya sert kabuklu meyve preleri veya pastlar Meyve sular veya sebze sular, meyve nektarlar
350 TL/Ton 30 TL/1000 ad 120 TL/Ton 370 TL/Ton 145 TL/Ton 670 TL/Ton 140 TL/Ton 50 TL/Ton 450 TL/Ton
% 41 % 65 % 32 % 40 % 45 % 40 % 45 % 100 % 50
% 15 % 10 %5 % 10 % 12 % 10 %8 %2 % 10
10 11 12 13 14 15 16
450 TL/Ton 215 TL/Ton 120 TL/Ton 215 TL/Ton 115 TL/Ton 270 TL/Ton
% 100 % 48 % 32 % 32 % 35 % 15
%5 %6 % 10 %8 %5 % 12
Bu destekte, ihracat adna doan hakediler, Merkez Bankasnda ihracat adna alacak hesaptan, banka kanalyla mahsup yoluyla karlanyor. Uygulamada vergiler, vergi cezalar, SGK primleri, haberleme giderleri, enerji giderleri, bankalara olan borlar ve bunlarn gecikme zamm ve faizlerine ilikin giderlerin tamam mahsup ediliyor. Uygulama kapsam mahsup ilemlerinde, hesaplarn kullanm srasnda imalat ihracat veya ihracatlara nakit deme yaplmyor. Bavuru iin fiili ihra tarihinden itibaren en ge bir yl ierisinde, dorudan bal bulunulan ihracat birliine bavurulmas gerekiyor.
112
ULUSLARARASI REKAbETiLiin GELiTiRiLMESinin DESTEKLEnMESi / UR-GE

Bu program kapsamnda irketlerin eitim giderleri ile ibirlii kurulularnn proje bazl giderleri destekleniyor. Destein iki ana unsuru var: lki Eitimcilerin Dzenleyecei Eitim Programlar, ikincisi ise Ur-Ge Projelerinin Desteklenmesi.
A) ETMCLERN DZENLEYECE ETM PROGRAMLARININ DESTEKLENMES

Bu balk, irketlerin akredite edilmi eitim kurumlarndan ald eitimlerin yllk toplam 20 bin dolar amamak zere yzde 70 orannda desteklenmesini kapsyor. Eitim desteinin iki uygulama aamas var: lki eitim kurumunun yetkilendirilmesi sreci ki bu sre eitimci firmalarn Ekonomi Bakanl ile yol ald akreditasyon sreci, dieri firmalar ilgilendiren ve bakanlk tarafndan akredite edilmi eitim kurumlarnn onaylanm programlarna katlm sreci. Eitim alacak olan irketin, ncelikli olarak Ekonomi Bakanlnn ilgili desteinin iersinde yer alan akredite eitim kurumu ve onlarn
113
7. BLM
onaylanm programlarna katlmas, sonrasnda da , deme belgesi tarihinden itibaren en ge alt ay iinde bavuru yapmas gerekiyor. Bavuru, eitimin gerekletii ehre gre Ekonomi Bakanlna (hracat Genel Mdrl) ya da blge mdrlklerine yaplyor.
B) UR-GE PROJELERNN DESTEKLENMES

Destein bu balnda firmalarn, ibirlii kurulular nderliinde, ortak ihtiya analizi, ortak renme (eitim ve danmanlk) ortak pazarlama (tantm, marka, ticaret heyeti, eletirme) gibi ihracata ynelik eylem ve faaliyetlerinin desteklenmesi ve bu kapsamda firmalarn rekabetini arttrmak amalanyor. Bu ibirlii kurulular ise, ihracat birlikleri, il sanayi ve ticaret odalar, TOBB, TM, DEK, teknoloji gelitirme blgeleri, organize sanayi blgeleri, endstri blgeleri, sektrel retici dernekleri, sektrel d ticaret irketleri ve de imalatlarn kurduu dernek, birlik veya kooperatifler. UR-GE projeleri drt aamada uygulanyor: 1. htiya Analizi / Eitim ve Danmanlk 2. Yurtd Pazarlama Program ve Alm Heyeti 3. stihdam 4. Bireysel Danmanlk 1) htiya Analizi & Eitim ve Danmanlk Temel olarak projenin ilk aamas olarak bilinen bu aamada, projenin konusu ya da hazrlk evresi, ortak vizyon oluturma sreci, makro ve mikro rekabetilik analizleri, sektrdeki trendler, firma temelli analizler ve yurtd pazar frsatlar inceleniyor ve projelerin yol haritas ( yllk stratejik planlama) karlyor. htiya analizi sonrasnda, belirlenen konulardaki eitim veya danmanlk programlar gerekletiriliyor. Projenin ilk aamasnda gerekletirilen 1. htiya analizi raporu gideri ile 2. Dzenlenen eitim veya danmanlk faaliyet giderleri proje baznda, yzde 75 orannda ve 400 bin dolara kadar karlanyor. 2) Yurtd Pazarlama veya Alm Heyeti Projenin ikinci aamasnda, ibirlii kuruluu tarafndan, proje bazl yurtd pazarlama programlar (10 adet) program bana 150 bin dolar olmak zere yzde 75 orannda destekleniyor. Pazarlama programlarnda desteklenen faaliyetler ise, ortak pazar aratrmalar, pazar ziyaretleri, ticaret heyetleri, yurtd fuar ziyaretleri, eletirme faaliyeti ve kme tantm faaliyetleri. birlii kuruluunca, yurtdndaki alc firmalarn Trkiyeden alm yapmalar amacyla dzenlenen alm heyeti programlar da, (10 adet) her bir program bana 100 bin dolar olmak zere yzde 75 orannda destek kapsamnda yer alyor. Bu destek kapsamndaki giderler:
114
Ulam giderleri Konaklama giderleri Tantm ve organizasyon giderleri Tercmanlk gideri Toplant ve ikili grmelerin yapld yerlerin kiralama giderleri, Grsel ve yazl tantm giderleri Halkla ilikiler hizmeti gideri Proje bazl yurtd pazarlama programlarna, ihtiya analizi, eitim veya danmanlk programna katlan irketler dahil olabiliyor. 3) stihdam Proje kapsamnda ibirlii kurulularnn proje yrtmek zere istihdam ettii iki uzman personelinin istihdam giderleri, proje sresince yzde 75 orannda destekleniyor. 4) Bireysel Danmanlk Destei birlii kurulularnn projelerine katlan irketler, proje bazl bireysel danmanlk hizmeti de alabiliyor. Proje bitimini takiben bu madde kapsamnda, irketlerin yllk 50 bin dolaa kadar yl alacaklar danmanlk hizmetlerine ilikin giderleri yzde 70 orannda karlanyor.
115
S E K Z N C B LM
LETM B LGLER
8. BLM
letiim Bilgileri
T.C. EKONOM BAKANLII

Adres: nn Bulvar No: 06510 36 Emek Ankara Tel: (312) 204 7500 E-Posta: info@ekonomi.gov.tr Web: ekonomi.gov.tr MERKEZ TEKLATI hracat Genel Mdrl Tel: (312) 212 8858 Fax: (312) 212 8881 thalat Genel Mdrl Tel: (312) 212 8724 Fax: (312) 212 8711 Tevik Uygulama ve Yabanc Sermaye Genel Mdrl Tel: (312) 204 8346 - 204 6628 Fax: (312) 212 8883 Serbest Blgeler, Yurtd Yatrm ve Hizmetler Genel Mdrl Tel: (312) 212 5888 Fax: (312) 212 8906
TRKYE HRACATILAR MECLS

Adres: D Ticaret Kompleksi obaneme Mevkii Sanayi Cd. B Blok Kat:9 Yenibosna-stanbul Tel: (212) 454 0490 Fax: (212) 454 0413 Web: tim.org.tr E-posta: tim@tim.org.tr TM TURQUALITY SEKRETERYASI Adres: obaneme mevkii, Sanayi Cad. D Ticaret Kompleksi B Blok P.K.34197 Yenibosna / stanbul Tel: (212) 454 0490-91 Fax: (212) 454 0413-83 Proje Koordinatr: Gkhan el (gokhanicel@ tim.org.tr)
HRACATI BRLKLER
AKDENZ HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL Adres: Limonluk Mah. Vali Hseyin Aksoy Cad. No: 4 Yeniehir/Mersin Tel: (324) 325 3737 Fax: (324) 325 4142 Web: akib.org.tr E-posta: akib@akib.org.tr ANTALYA HRACATILAR BRL GENEL SEKRETERL Adres: Aspendos Bulvar No:221 07200/Antalya Tel: (242) 311 8000 Fax: (242) 311 7900 Web: aib.org.tr E-posta: aib@aib.gov.tr DENZL HRACATILAR BRL GENEL SEKRETERL Adres: Ankara Yolu 10. Km. 246. Sokak No: 8 Akkale/Denizli Tel: (258) 274 6688 Fax: (258) 274 7222-62 Web: denib.gov.tr E-posta:denib@denib.gov.tr DOU ANADOLU HRACATILAR BRL GENEL SEKRETERL Adres: Cumhuriyet Cad. Eren Merkezi No: 86 K: 4-5 / Erzurum Tel: (442) 214 1185 118
BLGE MDRLKLER
MARMARA BLGE MDRL Adres: D Ticaret Kompleksi obaneme Mevkii Sanayi Cad. D Blok Kat 1-2 Yenibosna / stanbul Tel: (212) 454 0820 - (212) 454 0821 Fax: (212) 454 0822 Grev Alan: stanbul, Tekirda, Edirne, anakkale, Bursa + Yeniehir, Bilecik, Dzce (Akakoca), Sakarya, Kocaeli, Yalova Bolu, Krklareli BATI ANADOLU BLGE MDRL Adres: Gazi Bulvar No: 126 Kat:7 Basmane / zmir Tel: (232) 483 4026 - (232) 445 1053 Fax: (232) 483 7724 Grev Alan: Afyonkarahisar, Antalya + Kumluca, Aydn + Ske, Balkesir, Burdur, Denizli, Isparta, zmir + demi, Ktahya, Manisa + Alaehir, Mula (Fethiye), Uak GMRK MSTEARLII Adres: Hkmet Meydan 06100 Ulus/Ankara Tel: (312) 306 8000 Fax: (312) 310 2214 Web: gumrukticaret.gov.tr
Fax: (442) 214 1189-90-91 Web: daib.org.tr E-posta: daibarge@daib.org.tr DOU KARADENZ HRACATILAR BRL GENEL SEKRETERL Adres: Pazarkap Mah. Sahil Cad. Ticaret Borsas Binas No: 95 Kat: 3 61200/ Trabzon Tel: (462) 326 1601 Fax: (462) 326 9401-02 Web: www.dkib.org.tr E-posta: dkib@dkib.org.tr EGE HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL Adres: Atatrk Cad. No:382 Alsancak / zmir Tel: (232) 488 6000 Fax: (232) 488 6100 Web: egebirlik.org.tr E-posta: eib@egebirlik.org.tr GNEYDOU ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL Adres: Gazimuhtarpaa Bulvar Mcahitler Mah . 52012 Nolu Sk. No: 6 27090 ehitkamil Gaziantep Tel: (342) 211 0500 Fax: (342) 221 0509-10 Web: gaib.org.tr E-posta: gaibevrak@gaib.org.tr STANBUL TEKSTL VE KONFEKSYON HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL Adres: D Ticaret Kompleksi B-Blok oban eme Mevkii Sanayi Cad. Yenibosna-Bahelievler/ stanbul Tel: (212) 454 0200 Fax: (212) 454 0201 Web: itkib.org.tr E-posta: info@itkib.org.tr STANBUL MADEN VE METAL HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL Adres: D Ticaret Kompleksi A-Blok obaneme Mevkii Sanayi Cad. Yenibosna-Bahelievler/ stanbul Tel: (212) 454 0000 Fax: (212) 454 0001 Web: immib.org.tr E-posta: immib@immib.org.tr
STANBUL HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL Adres: D Ticaret Kompleksi C-Blok oban eme Mevkii Sanayi Cad. YenibosnaBahelievler/ stanbul Tel: (212) 454 0500 Fax: (212) 454 0501-02 Web: iib.org.tr E-posta: iib@iib.org.tr KARADENZ HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL Adres: Atatrk Bulvar No:19/E 28200/Giresun Tel: (454) 216 2426 Fax: (454) 216 4842 Web: kib.org E-posta: kib@kib.org.tr ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL Adres: Ceyhun Atuf Kansu Cad. No: 120 Balgat/ Ankara Tel: (312) 447 2740 Fax: (312) 446 9605 Web: oaib.org.tr E-posta: oaibwebmaster@oaib.org.tr ULUDA HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL Adres: Organize San. Bl. 2. Geliim Sahas Kahverengi Cd. No: 11 16140 Nilfer/Bursa Tel: (224) 219 1000 Fax: (224) 219 1090 Web: uib.org.tr E-posta: uludag@uib.org.tr
119
8. BLM
letiim Bilgileri
TRKYE ODALAR VE BORSALAR BRL

Adres: Dumlupnar Bulvar No:252 (Eskiehir Yolu 9. Km.) 06530 /Ankara Tel: (312) 218 2000 Fax: (312) 219 4090 Web: tobb.org.tr E-posta: info@tobb.org.tr DI EKONOMK LKLER KURULU Adres: TOBB Plaza Harman Sokak No: 10 34394 Esentepe/ili/ stanbul-Trkiye Tel: (212) 339 5000 Fax: (212) 270 3092 Web: deik.org.tr E-posta: info@deik.org.tr
EXIMBANK
GENEL MDRLK Adres: Saray Mah. ntel Sok. No:19 34768 mraniye / stanbul Tel: (216) 666 5500 Fax: (216) 666 5599 E-posta: info@eximbank.gov.tr ANKARA BLGE MDRL Adres: Ouzlar Mah. Doktor Sadk Ahmet Cad. 1377 Sok. No:11 06520 Balgat, ankaya / Ankara Tel: (312) 417 1300 Fax: (312) 425 7896 E-posta: ankara@eximbank.gov.tr ZMR UBES Adres: Cumhuriyet Bulvar No:34/4 35250 Konak / zmir Tel: (232) 445 8560 Fax: (232) 445 8561 E-Posta: izmir@eximbank.gov.tr
KAYNAKA
Trade Secrets / KOBlerin hracat El Kitab, ITC/GEME, 2000 letme Ynetim Sistemi /The Business Management System ITC/GEME, 2001 Arif AHN, hracatta deme ekilleri, GEME, Ankara 2006, Glsevin Onur, D Pazar Aratrmas Nasl Yaplr, GEME, 2009 Arif ahin, hracat Mevzuat, GEME, 2009 100 Soruda D Ticaret, GEME, 2010 http://www.ibp.gov.tr/KKS/Mevzuat/PBS/section-pg-pazar.cfm, Glsevin Onur, D Pazar Aratrmas Nasl Yaplr, 2012 http://www.ekonomi.gov.tr http://www.gtb.gov.tr http://www.ibp.gov.tr
120

Adim Adim Ihracat 2014 Ilanli Kitap3

Uploaded by

Document Information

Copyright

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Adim Adim Ihracat 2014 Ilanli Kitap3

Uploaded by

Copyright:

ADIM ADIM HRACAT

ADIM ADIM HRACAT

Bymenin lk Adm: hracat

Bymenin lk Adm: hracat

Bymenin lk Adm: hracat

hracata Doru, Adm Adm

D Ticaretin Olduu Her Yerdeyiz

B YMENN LK A DIMI : HRaCaT

Bymenin lk Adm: hracat

A) BR KOB NEDEN HRACAT YAPAR?

Bymenin lk Adm: hracat

B) HRACATIN FAYDA VE RSKLER

Bymenin lk Adm: hracat

C) KMZ? STRATEJMZ VE HRACAT PLANIMIZ VAR MI?

H EDEF PaZaRLaRI B ELRLEMEK

Hedef Pazarlar Belirlemek

H EDEF PAZARInI B ELiRLE , PAZAR A RATIRMASI YAp

A) MASA BAI ARATIRMASI VE BLG KAYNAKLARININ KULLANIMI

Hedef Pazarlar Belirlemek

Hedef Pazarlar Belirlemek

Hedef Pazarlar Belirlemek

S aTIYORUM , HRaCaT YapIYORUM

Satyorum, hracat Yapyorum

N ASIL HRACATI O LUnUR ? S RECin LEyii N EDiR ?

Nasl ihracat olunur? hracat srecinin ileyii nedir?

hracat Birlikleri Onay / zin

Fiili hracatn Gereklemesi (Gmrk k lemleri)

Satyorum, hracat Yapyorum

HRACAT LEMLERi N ASIL O KUnMALI ?

A) HRACAT YAPILACAK LKEYE GRE LEMLER

Satyorum, hracat Yapyorum

Satyorum, hracat Yapyorum

B) HRACAT EKLNE GRE LEMLER

Satyorum, hracat Yapyorum

Satyorum, hracat Yapyorum

Satyorum, hracat Yapyorum

C) HRA EDLECEK RNE GRE LEMLER

Satyorum, hracat Yapyorum

Orman aac tohumlar ve dier yetitirme materyalleri

Orman ve Su leri Bakanl

HRaCaT Ta H aNG B ELGELER K ULLaNMaLIYIM ?

D Ticarette Kullanlan Belgeler

1) Gmrk Beyannamesi (Customs Declaration Form)

2) A.TR Dolam Belgesi (A.TR Movement Certificate)

3) EUR.1 Dolam Sertifikas (EUR.1 Movement Certificate)

D Ticarette Kullanlan Belgeler

4) EUR-MED Dolam Sertifikas (EUR-MED Movement Certificate)

5) Tadariki Beyan (Suppliers Declaration)

8) Form A (zel Mene ahadetnamesi)

D Ticarette Kullanlan Belgeler

9) ATA Karnesi (ATA Carnet)

10) Uluslararas Orijin ve Bitki Salk Sertifikas (Phytosanitary Certificate)

12) Kontrol Belgesi (Conformity Certifcate)

13) ekirdeksiz Kuru zm Analiz Belgesi

D Ticarette Kullanlan Belgeler

14) Doal Ar Bal Analiz Belgesi

15) Borsa Tescil Beyannamesi

16) CITES Belgesi

17) Radyasyon Analiz Belgesi / Sar Belgesi (Radiation Certificate)

18) Boykot / Kara Liste Sertifikas (Boycot/Black List Certificate)

D Ticarette Kullanlan Belgeler

2) Proforma fatura (Proforma invoice)

3) Navlun faturas (Freight invoice)

4) Konsolosluk faturas (Consular invoice)

5) Tasdikli fatura (Legalized / Certified invoice)

6) zel fatura (stisna belgesi)

D Ticarette Kullanlan Belgeler