Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi Cilt - 3 PDF

T.C.
KLTR BAKANLII YA YINLARI/2064

Dairesi
Sanat- Edebiyat Eserleri Dizisi/162-31

111
(17.-18.
ZMEN
- 2 Temmuz J 993 gn Sivas otelinde
yobaz
semaha duran
kutsal sunulur. -
T.C. KLTR BAKANLII YA YINLARI/2064
Dairesi
Sanat- Edebiyat Eserleri Dizisi/162-31

111
(17.-18.
ZMEN
T.C. KLTR BAKANLII, 1998 -ANKARA
ISBN 975-17-1940-2
ISBN 975-17-1943-7
Kapak Dzeni/Canan BAYRAM
antolojisi [haz.]
zmen. - Ankara : Kltr 1998.
5 c. ; 24 cm. - (Kltr ;
2064. Dairesi sanat-edebiyat
eserleri dizisi ; 162-31)
ISBN 975-17-1940-2(tk.)
I. zmen, II. Seriler:
811
Birinci 5.000 Adet
TRK KURUMU 1998
Szl daha ok Anadolu
zn topraklar zerindeki uygarliktan Anadolu
birini kltr kollarmdan biri de
"Alevi ve Antolojisi"ni haz1rlayan zmen, bir
kltr rn olan Seluklu ve dnemlerindeki sanatlar
en en belirtmektedir. zmen,
divan de kendi kendini bilme ve anlama bilincinden yoksun
savunmaktad/f. zmen, bu Alevi ve
koyarak, bir antoloji
Antolojiler, kitap iin birer yol gsterici Okurlar
istedikleri yazara, esere ve konuya antolojiler sayesinde
zmen'in bu titiz da Alevi ve dinamik
ve tarihsel srecini okura nemli bir eserdir.
Bu oylumlu ve zahmetli nedeniyle lsmai/ zmen'e,
okurla Dairesi ve geen herkese
sunanm.
M. TALAY
Kltr Bakam

SUNU ........................................................................................................................ .
5
l 7 - 18. YZ YIL - 9
17. YZYIL ALEV( - ........................ :.......................................... 10
18. YZYIL - ................................................................... l l
XVII. YZYIL
NESLl ............................................................................................................. 15
..................................................................................................................... 17
BEHLL DANA........................................................................................................ 21
HASAN DEDE.......................................................................................................... 23
KUL NESlMi .............................................. .............................................................. 31
GEDA MUSLU ......................................................................................................... 41
KAZAK ABDAL....................................................................................................... 45
CTA YBI BABA ........................................................................................................... 49
KATIP .............................................................................................. :......... 53
ABDAL....................................................................................................................... 55
BALLI BABA ............................................................................................................ 59
AHU ............................................................................................................................ 61
...................................................... .-............................................................... 65
KARARSIZ ..................................................................................................... 69
BUDALA ( KUL BUDALA ) ................................................................................... 71
EDNA ............................................................................................................ 75
DEDE........................................................................................................... 81
................................................................................................................... 83
KUL HASAN ............................................................................................................ 85
ABDAL...................................................................................................... 89
KUL MUSTAFA....................................................................................................... 135
Vlll ALEVi VE ANTOLOJJSj
ABDAL OLAN....................................................................................................... 145
DEDE).............................................................................................. 147
DEDEMOLU ........................................................................................................... 151
ABDAL......................................................................................................... 161
Y AROLU ................................................................................................... 163
MEHMED .......................................................................................................... 165
167
KUL . ................. .. .......... ...................................... ........ .. .......................... .. . 69
171
KOYUNOLU .............................. ............................................................................ 173
CAFEROLU ............................................................................................................ 175
177
............................................................................................................... 179
XVIII YZYIL
183
197
197
HAMDULLAH 199
ANA.......................................................................................................... 217
( ) ........... .......... .............................................. ........... ......... ....... 23 l
HltZI .............................................................................................. 257
BABA ........................................................................................................... 259
AZBt........................................................................................................................... 263
BABA......................................................................................................... 269
271
273
KARA HAMZA ........................................................................................................ 275
( 277
MiRZA ....................................................................................................................... 283
CA'FER ABDAL....................................................................................................... 285
KASIM DEDE........................................................................................................... 287
FEDAYl ..................................................................................................................... 289
SEYYAH DEDE ...................................................................................................... 295
IX
297
BACI .. ................... ....................................... .............................................. 303
MAHREMOGLU ....................................................................................................... 305
KUL ............................................................................................................... 307
311
.......................................................................................... :.............................. 315
323
325
URY AN ABDAL .............................................................. :.. ..................................... 329
331
....................................................................... :........................................ 335
................ ........... ........ .............. .... .... .. ..... ... . ...... ................ ... .. ................. ...... 339
341
....................................... .......................................................... .................... 343
NECEF....................................................................................................................... 345
MAHMUDTOOLU .................................................................................................... 347
SKDAR'LI BABA ................................................................................. 349
DERTLl ................................... ........... ....... .................. ........... ......................... 357
KEMTER BABA...................................................................................................... 367
MALATYALI SADIK BABA ................................................................................. 371
413
ETHEM................................................................................................... 415
417
MEHEMMED ........................................................................................... 419
DUALAR GLBANKLAR BLM................................................................ 449
............. ,............. ............................................ 45 l
AYETLER ....... .................. ........ ............ ........ ..................... ......... ............................ ... 452
452
SELAMNAMELER ................................................................................................... 454
GLBANK ............................ ......... ............................. ................... ........ 456
GLBANK ....... .............................. .................. .................................... 458
488
TERCEMAN ........................................................................................... 490
TERCEMAN ........................................................................................ 490
X VE ANTOLOJiSI -------------
A - DUA ................................................................................................. 502
NASIL DUA ............................................................................................... 504
DUA ..................................................................................................... 506
............................................................... 516
528
...... .................... .......... ...................................... ......................... 528
- AD VE KURUMLAR ............................................. 540
12 540
14 KEMERBEST (MASUM - i PAK) .......................................................... 541
17 KEMERBEST (Hz. EVLADI)........................................................ 542
17 KEMERBEST (HANDAN)...................................................................... 543
12 544
12 POST ( ) ..................................... .............................. ..... 544
CEMDE ON 545
DRT KAPI VE 546
................................................................................... 549
TANRININ VE SIFATLARI ......................................................................... 550
KAVRAMLAR VE SZLG .......................... 557
SZLK................................................................................................................... 627
KAYNAKA ............................................... .-............................................................. 679;.!
SUNU
Kltr olgusuna bilimsel ynden genel olarak ulusal kltrn bir yerel
kltiirler dizisi griilr.
Ulusal kltrn verimli ve byk bir Tiirk Halk belli bir
blm tasavvuf iinde yer alan Alevi - bu en
zgn. en etkin, en ve en biri olarak
Alevi - gnmze inan rnleri olan
hep gz gibi gnlden gnle aktararak, -
bu gnlere Neyse ki, dneminde halk zel-
likle de Alevi - kltrne duyulan horlama, itme Cumhuriyet d-
neminde yerini daha bir ilgiyle ciddi bir gzlemeye, sreci iinde
lendinne ele pek olmadan da bu
M. Fuad Kprl, Sadeddin Nzhet Ergun, Abdlbaki Cahil ztelli gibi g-
nll uzman derinlemesine sonucu, gn
oluyoruz.
Alevi - bir zinciridir. Hepsi bi-
rer dir. Halk gibi bu byk bir blm, ihmal so-
nucu ne ki unutulup Geriye bir ise toplumun bu kesiminin
gnlnde Szl bir blm olarak
geirilerek bir ise Alevi - toplu-
iinde yer alan okur - yazar insanlarca geirilerek "cnkh defter-
lerde, yazma dergilerde korunarak 1928 harf devrimin-
den nceki tesbitlerin belgeleri olan bu defterlerin resmi organlar eliyle toplan-
ise de bu yetersiz bir maddi
yurt Bir zel lmleri
zerine yitip bir bu anlayan eline
ise de bir blm kltrmze hizmet etmeye bu yararlanma-
sunulacak durumda bile devletce bir merkezde
ve hizmetine gerekir. Ulusal kltrn paha biilmez
olan bu belgeler ulusal gel\ek niteliklerinin
namayacak bu belgeler, yazmalar toplumun
rin gizlemesine gerek yok. gl baheleridir, herkesin gr-
mesi, daha daha gzel olmaz Her gn serilse daha iyi
olmaz Bu kltrn, tm ynleriyle bilinmesi,
gizlisinin - daha uygun, daha yerinde olmaz Ancak, bylece bu
__ A_L_Eyi VE ANTOLOJiSi
kkeni, evrimi, trleri, evreleri, rengi, biimleri,
renilir, sergilenir, bilinir.
Bylece Trk kltr iindeki yeri, ynU, olur. Top-
lumun gznde, bu resmi olmayan tarihindeki gizli karanlJk
noktalar, soru blmler, yerler kalmaz. Bu yalan, iftira
Herkes grr. Bylece toplumun btn kesimleri yoluyla
kurularak uurumlar glgeli yerler olur. da dostuklar,
duyu ne geer, ivmesi Herkesin
gnlndeki birlik - bemberlik, Uzun srdrlen krlk ve
yok olur. Ben byle her halde. da bana
derinlemesine zmlemeye bir
olarak ulusumuza, kltrmze zerimize grevleri, sorumluluk bilinciyle
dengeli yerine getirmek ve borcumuz. Hi bir bunu
engellememeli, gelecek iin bunlar mutlaka dzeyli
ve nitelikli bir toplum yaratmak hepimizin devi. hasta, kendi iinde bln-
kesimleri birbirine uzun sre yleyse
lkemiz ve ulusumuzun iinde dosta birlik ve gvenceli zere birbi-
rimize gryle Bizlerin btn a-
bunu iin
Bu btn da gz nnde tuttum.
toplum kesiminin, Snni - Alevi yan-
durumundaki Alevi - top-
bunu - yeri geldike_ - saptayarak sergilemeye Bu
daha uygun olurdu. Ama, Duyulan
iinde bunun "Kim - kim
sizler grn dedim. Sizleri bizden
ncekilerin sapmaza, aymaza sokmak gibi bir niyetim
Gerek konum, bir rn olan bu ya-
kltrdr. sizlere sunmaya Yan etkileri vennek gereki-
yordu da sundum.
Bu nedenlerle kitap "antoloji" ve bir "ansiklopedi" ve
"szlk" niteliklerini de yklendi. Yine de her cildin bir kitap olarak nite-
lendirilmesi, iin zen gsterdim. her cildin
"kaynaka" da verdim. Alevi - kltrnn terimlerin, kavram-
bir blm sundum. Bunun szckler
iinde kitaba bir szlk koydum.
bu Alevi - resmi olmayan tarihleridir. zamanda bu
da tarihidir. glcklerdir.
Yreklerinde iekleridir, kan glleridir. Yneticilerin su
belgeleridir. Bu
SUNU 3
leri kredir. Gelecek bilgidir.
gizledikleri, yerdir. kimlikleridir.
Alevi - bakmak, ve okuyucuya
bir ok zenginlikler
Myerhof "Her insan en az bir kez Onlardan kk bir blm toplum
ya da kltrleri ikinci kez bizim gibi insan bilimci olur. Ama biz-
lerden ok bununla da yetinmeyip, gzlem gc ve deneyimle kendi toplu-
munu incelemeye ve nc kez Sizleri, son da 5nc kez
maya Kolay ama denemeye (Victor Turner'in On sz Akt.,
B. Gven, Trk sh: 9) derken, Alevi - Bektai binlerce ve ya-
grseydi, daha ok sevinir, daha ok nk kltrel binbir
soluklu ve dirisini bu grmek, duymak mmkndr. gizli en-
gel atmayan kltrler l kltrlerdir. -
"Etrak - i bi idrak" bir Alevi - tarihleri
boyunca bu ulu aileden hi bir bile onlarla
rettiler, onlarla birlikte oldular, onlarla oturup bu bir kavga-
hala srp grdke, zlyoruz, kahroluyoruz. Ama seyretmekten
elimizden ne geliyor? Hi bir ... Oturup yazmaktan ...
nl ressam Gauguin'in gibi
"Kimiz, kimleriz biz,
nereden
nereye gideriz."
bin beri hemen herkesin herkese bir dnyada
hi bir zaman Alevi - bu dnyada bu ortamda
var da bir gerek. hi yrekli,
okurken bile ...
Alevi - temel insan ve yceltmek,
klelik ve kulluktan kurtararak ona evrende, toplumda olan yeri ve staty
vermektir. stn sslemesinin, ayetlerle, kutsal szlerle, dualarla, dinsel
tek nedeni, onu kulluktan, kapanmaktan kurtarmak,
ile Btn alunda bu sezinlenmektedir.
bu derlerken kaynaklardaki rnekleriyle birer birer Elver-
lde ilk ya da en olan ikinci Bunu
kendimi mutlu Eksikliklerin, uya-
dilerim. dokunan herkese selam.
En derin

En zor biri de, biimidir, gzelli-
ve zelliklerini bozmadan iinde En zor, en soylu, en gzel d-
biimidir, Alevi - 800 bu yolunu
yle yle yle J-!atta yle En ok
iki hecenin, ikili drtlk iinde su halindeki demir gibi
boyunca gidip hep.
Tasavvuf (gizemcilik), Alevi - en ok yoludur. Biraz da
onu renklerle daha da
bir haline "Tekke biraz
ise de ondan blnp Ata-
trk tekkelerini hepsi tekkelere sahip
Onlar ksz muamelesi gren kltrlerini ktirtar.:trak lke kltryle,
leriyle onlardan vn duymak istemektedirler. Kabilelerin bile kendilerine
zg bir kltrleri Kltr olan ko-
amalar.
Sylenceye bence en gzel, biimle-
rinden biri Esnek, kuru uzak, ve giz dolu,
ve duygulu, zaman - mekan biimine en bir
yolu, kolay, srkleyici, bir yol. Ama basit ok ynl; donuk ve
Her evreni bile durundurmaya
ynelik, uygun, Her trl
dzeltmeye, gzele, varmaya engel ta-
bir yol. Derine inmeyi, ok ynl grmeyi seviyor. Bu yol kltrlerinde bilimsel
bulunmayan Trklerin Fars kltrne hediye ettiklerinin gelen bu
byk ile z Trke yazan Yunus Emre'nin tasavvufi konularda,
sevgide, manevi alemde ne derece yetkin ve kendilerinden ilerde
vurgulamak iin:
"Hangi manevi nne
Benden nce O Trkmen'in izlerini grdm"
sylence olarak gnmze Bu sz syleyip syle-
pek nemli ama kimse bir diye-
miyor, diyemez de. Bu her ynyle evrensellik tm dinlerin,
mezheplerin, zerinden yine onlara zaman uzam
6 VE ANTOLOJiSi
seslenen sevgi ve iyilik Yunus Emre'yi Alevi -
onun ok dar kalan erevesi iine almakta hayli tereddt ettim, ektim.
Ama iine, derinine indike grdm ki, Alevi - zaten hepten
Yunus Emre grdm, Trk halk temeline oturtan Yunus
Emre'dir. Her dil, biim, konulara ondan kesine ya-
esinlenmelerinin grdm, Alevi -
nin, hatta bu iine alan Trk Halk tkenmez besleyici esin Yu-
nus Emre sonucuna Yunus Emre sayesinde halk z Trke
bir dilin duru, sssz. yapay olmayan bir edinerek sevgiden rl yo-
lunda bir kimlik kazanarak gereki bir suretiyle
ayakta yerlere oktan
Bylece her yeni bir daha yeni veriler elde etmesi gereken ulusal
kltrler nce, Trk Halk byle bir ulusal kimlik ..
Levy - Bruhl gibi bilginler, ilkel sylence (mitos) yoluyla ortaya
zelliklerini ocuksuluk, kr inan" gibi O ilkel
bu gnk dneme mzik gibi kltr rnleri-
nin ve gelecek biimlerinin zerinde pek
Oysa bu olgu, o kltrn kendisi kadar nemli, zerinde gereken bir konudur.
nk "Zaman dizinsel bir gibi belli ya-
bildirilmesi" mitos (sylen) insan belle-
gc ve ile gelecek szl kltrn byk bir blmn
dua, masal ve zaman etkilenmeden tm
birlikte, nedeni en byk
(mucize)
insan yle nitelikli bir son bilimsel bulgu-
larla ok az ilkel insan
ile insan matematiksel allak - bullak ola"
kesindir. Yani bizden ncekileri ilkel, bilgisiz saymak bilimin
Sylencelerle ykl Alevi - bir de bu ele incelenmelidir. Hi
bir n bakmamak gerek. bu temel kurtarmak
gerek. Szckler gizemli simgelerdir. Yeter ki
bilelim. Claude Levi - Strauss'un gibi diye,
nce sonra da insan (Yaban d-
s: 9)
"kendi paralanmaz iinde yakalamak, btn ynleriyle
ve rnleriyle ele almak, nitelendirmek gerekir" Alevi - kendi ger-
ek lleriyle, verileriyle sergilenmelidir "Neyse o" ilkesinden hi

su evlendiler, toprak, kayalar, ve geri kalan
evliliklerinden doldu, Mrekkep ve yenildi. kaya-
1
/arla kayalar yenildi. Byk kk kk
Kk otlarla otlar Otlar
agalarla yenildiler, agalar
yenildiler, yengi rdii, zerin-
deki kurtlar sonra kurtlar insana (G. Turner
s: 6 7 akt. C. L. Strauss, Yaban s: 247).
Kltr ve insan iin
gzler nne serdikleriyle bu erimcilik, Alevi -
lerin drt ilke insan evrenlerini aleminde sey-
retmelerini" "tm gzelliklerin birer grnm (tecellisi)
rilmesi", "Mahabbet arzeden hallerini" grmek zere ''gel gnl mlkine bir nazar eyle"
Ali - Oniki imam sevgilerinin szcklerle izimini, konum ve na-
yeniden ciddiye alay edilmemesini ngr-
myor mu? Biz "bu byledir, trl olamaz" demiyoruz'. Alevi - yazmmdaki
ve ynlerden uygun
mz sylemeye ulusal kltrleri
turmak gerekir. Trk Halk zdr, bir blmdr. Bu
Prof. Dr. Bedia Akarsu olarak soruyor:
"Kltrsz olabilir mi? Biz bu soruya "Kksz, kltr
bir olur?" sorusunu da ekleyebiliriz. Evet ama "hal" in bi-
limin suyuyla ve birikim ve veriler. hitir, eksik-
tir. Elbette "insan bir kltiir (Erich Rothacker).
kendinin, ona egemen olan, yaratan toplumsal ve tarihsel bir
insan. rn olan hibirinde bu nitelikler bulunmaz.
Kt'ndisi de bir olan insan, bu nitelikleriyle her
alanda yeni her yeniden bile ya-
ona ondan umut etmesini, istemesini
el dil gz duygu, sz Bylece kendi kendine
sevgiyi yetisi ve gcn,
yine dil ile sze sese O bu nitelikleriyle dnyaya
dnyayla evresini ile
kendine yeni bir evren (evrenler) kendi kltr
Ama teknik ve kltr yoluyla egemen
olma sreci ok uzun bir tempoyla nk bizimki gibi
ulusal kltrler evrensel senteze
nk de ulusal kltr
Alevi - bir de bu gerekir ..
bu kltr Bir almaya, vermeye Sizleri bekliyorlar.
!!____ ALE'.J. . __
tarih sreci iinde eylem yaparken, uyur-
ken, yemek yerken, su ierken, grrken ve grrz. Onlar bu
grnmler iindedirler. Alevi - bu biimleri
iinde bulundular ve Bunu kimse nleyemez. nlemeye kalkanlar
olamaz, bu Ama aksini denerler. Binlerce tarihsel rneklerine yine
de yeni biimlerini yollardan denerler. Bizim bunlarla anlatmak
Alevi - gkten zenbille inmedikleri, tarih ve toplum iinde bir yer-
leri, grevleri Birde olgu, ok ynl gere-
gerek bir gizlerine Onlar-
dan girerek bu Sevginin, derim. Ge-
lin. yleyse, byk Hikmet'in evrensel nitelikli gibi
da insan halk
"Onlar ki toprakta
Suda
Korkak,
cesur,
ve kahreden
havada kadar
okturlar;
cahil,
hakim
ve ocukturlar
yaratan ki onlardrr,
yalmz
(Kuvayi Milliye s: 11)
17 ve 18 YZYIL -

GENEL AIDAN
XV. itibaren Yu_nus Emre'den esinlenerek
cesi, insana - evrene dnya felsefesi, din terimleri,
ve halk iinde tinsel bir (Alevi -
rin) halinde bir trnn l 6. yzyilda en byk yedi
doruklara 17. ve 18. da bir ok gUzel ya-
yeni bir duraklama dnemine gryoruz.
en kuvvetlisi iimizdedir" diyen Hz. Muhammed'e ve soyuna g-
nlden inanan Yunus Emre bir Tapduk ve Barak Baba
Rum Hayderiler, Kalanderiler, Camiler, Ethemiler gibi zmre-
leri" ve bu geleneklerini temsil etmeye zellikle Hnkar
Veli'den sonra ekonomik bir kurum olan yolunun trenlerini benim-
seyerek ve zaman iinde 17. ve 18. gerek
suretiyle toplumuna kendisini kabul Bu
halk iinde yayan halk nefeslerini sylerken
Yunus Emre gibi bitmez tkenmez bir kaynaktan esinlenip Bu topluluk-
lara zg tasavvufi ilkelerin, aktresel disiplinlerin, ortodoks - Snni
inanca hepsinin ip - Yunus Emre'de Hatta Yunus
Emre'nin bir kolu olan terimlere szlere
de Zaten Yunus Emre'nin engin ve
hangi trden olursa olsun Trke dzenleyen, syleyen
ilgisiz da Bunun bir nedeni de, Alevi -
duygusal Yine bu konuda, Yunus Emre'nin Trke'-
nin Trke'ye ok bir dil onu halk Bek-
- Alevi benimsemelerine neden olarak gsterilebilir. nk resmi
dili Arapa- - Farsa - Trke kk bir mutlu
kimse bir Byk bu uydurma dilden habersizdi. Alevi - Bek-
iinde yer "Halk denen tr ise, bir Trke ile ortaya
17. ve 18 Alevi - bu daha belirgin bir ortaya
Gerekte, 17. ile 18. ortaya rnlerinin
nceki zelliklerini de iermekteydi.
17. YZYIL -
Bu dnem Alevi - genel olarak nemli bir yenilik, yeni bir sz
konusu (17. dneminin) en nemli ve zellikle en ilgin Ka-
zak Bu dnem de kimi ozanlarda nceki dnemlerde grlen bir
liminin grlr.
zellikle Hasan Dede'nin (Kul Hasan), al haberi" dizesiyle
Rumi'nin bir 17. ve 18. Alevi - Bek-
nceki dnemlerde bu mensup ya-
gibi yine iindedir, evrelerini
hi bir belgeleri yoktur. Sadece kimi yazma dergilere geen
ancak yakalayabiliyoruz.
konu edinen "Teskire" !erde de bir ka doyu-
rucu bilgiler ki, bu teskerelerde yklerini anlatan
rin byk snni saray evrelerine kimselerdir. Teskire
saraya evrelere mensup iin saray ve konaklara
sokulmayan Alevi - teskirelerinde yer olsalar bile dokunup
zerlerinde derinlemesine Bunu, o dnemlerde
Alevi - yorumlardan 17. Alevi - Bek-
nceki dnemde gibi biim ve ierik olarak yeni bir gstere-
toplumsal konusu edi11mede zgn biriler-
leme grlmez. kesimdeki ozanlarda bile, divan zenmenin be-
dilin grrz.
Alevi - bir "Savunmaya belirtileri verir. Bunun
nedeni ynetiminin
ve ynetimi, btn alanlarda gerilemeye, bu gerile-
menin sonucu halka, marjinal u yapmaya,
kendi gerilemesindeki suu aramaya Yeni bir kendini
yenileme, gerek nedenlerini zme hi mi hi usuna gelmez.
kesimin srekli olarak
gizli tketici medresenin giderlerini bile
Snni kesimdeki Halveti - Kadiri - gibi
lar artmakta, toplum zerinde her ynetimi etkilemek-
tedirler. hedefleri Heteredoks inanlara topluluk
dir. Bunlar Avrup<;tdan esen yenilik da Divan ya-
da srdrme devam etmektedir.
Genel olarak, yerinde kesim
biimine ters bir "Tekke gstermektedir. Alevi -
byk bu dnemde divan srdren biimsel bir
Bu kesimde de donmaya,
VE 11
etkilenmeye, bylelikle halktan kopmaya ve Bu-
nun nedenleri o dnem toplumundaki retim - tketim devletin
sosyal
17. Alevi - kesimdeki bir: ok Alevi
mail'den esinlenen Trkesinin yerini, l, terimlerle, mazmunlarla dolu di-
van yapay, dili almaya gryoruz. sylenen
bitmeye, yitmeye; aruz lsne trksz, ezgisiz rnleri ortaya
bunlarda dergilerde unutulup gitmeye bylece Yani
17. Alevi - Tekke ynelmenin,
o hi bir Zaten bu kesim okur - ya-
zar iin unutulup gitmeye hkml duruma l-
meye yz sylenebilir. Tekke dili ve bir tekke y-
nelme daha ok kesimde oldu. Eski konular
Alevi - tekke kesimde Bek-
yan yolaklara neden Bu dnemdeki
pek yer sahipsiz grlmektedir. kltrnn temel
biridir. kltr ve iin
gmlp kalan kltrler l kltrlerdir. suni bir
bir duraklama ve tekrar dnemi
18. YZYIL -
Bu dnem iinde de Alevi - bir ve ilerleme
adeta yerinde sylenebilir. Divan iine giren bu yeni
yeni bir belirtileri grlmez. Zaten, Galib'in divan
de yle nemli bir byk bir grmek Tekke
bekleyen Alevi - konusu, tasavvuftur. Tasavvufta yeni
eklenmesi, yeni yollar yeni ve incelemeler
derinlemesine gidilmesi yerine yzeysel, erevelerin klasik
tasavvuf terimlerinin glgesinde, aruz ls yrmek suretiyle yeni yeni
irler ise de tama bu
bulmak zgn sergileyen soluklu
ozanlar yok Bu kavram yapay bir alana
nmzde duran konusu, sorunu yeni bulunmayan, yinele-
melerden ibaret bir
Onun tekke yeni bir yoktur diyebiliriz. oktur,
ama retim kalite Nitelikli
aramakla zor bulunur hale Zaten ynetimi de her alanda
gitmektedir. Toplumda, devlet bu durduracak hi bir kktenci hare-
ket grlmez. Btn kurumlarda zlme, Mevlevilik olmak
zere Rifai, Kadiri, vb. tarikatlarda da egemen
_12 __ A_UV._ 1 VE
------------
Tekkeler birer smr yerine
yasak
Toplum kesimlere Bu kesimler i dosta ileti-
Her alanda ikilik Alevi -
irinde de bu blnmeler grlr. Dil ikiye kesimde
ili Trke'ye yapay, l bir biimde
kentli Trkenin rafa ana dil ke-
nara itilerek
tm iyi zelliklerini silen, birer soyguncu haline dn-
askeri gcn yitiren, kendini yenilemeyen Yenieri olumsuz etkileri 17.
ve 18. da gndeme Veli'ye bildirilen,
gerekte onunla en ufak bir ilgisi bulunmayan Yenieri 16.
birer nedeni yenilikleri durdurma olmaya Grevi
makken, toplumu soymak olan Yenieriler yznden Alevi -
byk bir neredeyse ortadan gereken bir ktlk nedeni,
suretiyle dergah ve birlikte Alevi -
rts soygunu, vurgunu bir eylem haline getiren Yenierilerin
tm pisliklerini Alevi - zerine Alevi - snni
kesimlerin yetkilerinin elinde, zaman gibi bu olayda da oyuncak haline gelen
din (ulema) epey beceri tekkelerini birer
olarak ynetimi btn Alevi -
ve Anadolu'nun kesiminde sa-
irkin Bu olumsuz, yan tutucu, uygulama ve
olanaklar sayesinde Alevi - bir nitelik tekke
gibi bir Bu 17. ve 18. kesimdeki ozan-
bile neden
toplumunda bitip - tkenme bilmeyen ayaklanmalar, irili - i
lar, - gizli gnlk olaylar olarak grlmeye Bunla-
izlerine
Yenilikler Avrupa lkelerinde neler bile far-
olmayan ynetim, saray kendi keyfini, denetimsiz ze-
rindeki yeniliklere Avrupa
grmezlikten bir trl
x v YZYIL
R

ve lm tarihleri yeterli bilgi ve belge bulun-
gibi nereli soyu - sopu da elimizde hi bir bilgi yok.
Sadece dil ve 17. ya da 18.
tahmin ediyoruz. Yine Rumeli'de mensup
Duru ve bir var.
Talib ne durursun dner bu devran
Gzn gafletten aabildin mi
terk edb nefsin ldrb
Meskenet yurduna gebildin mi
Cmerdlik edb
Melamet giyib

Namus ile ardan geebildin mi
-1-
J,
yaylayub
boylayub
dnya mizan eyleyb
Zahiri seebildin mi
Ulu sular akar
Sefer arzu eden umman
Ab - hayat
Muhabbet glnden iebildin mi
Nesli bu dnyaya ayaktan geb
Hakikatle konub Hak ile gb
Marifet tohumun tarlaya saub
biebildin mi
Gelin ey erenler dirlik edelim
Seyyid Ali'nin
Eksiklikte kalub darda
Himmeti de oktur Seyyid Ali'nin
Ne gzel bahar
Lalesi snbl
Abdallar samaha
yerleri Seyyid Ali'nin
-2-
Baba. eridir
cemiyeti yeridir
binb yrtr
Muhibdir pirleri Seyyid Ali'nin
Nesli Abdal bunu byle syledi
Gerek erenlerin medhin eyledi
Meded mrvvetle kerem diledi
kim okdur Seyyid Ali'nin
Meskenet : Miskinlik, fakirlik, yoksulluk - Mizan : Ahirette
lmek iin sylenen ve bilinmeyen manevi bir terazi.
16 VE
l
2 ar Darb
3 - ar Unsur
KAVRAMLAR
Seyretmek. (Tasv.) yine Hak'la grmek diye
mertebesi
l. Zati, Kesrette grmek
2. Kesreti zat'ta grmek. birincisine mctneli mfassalda
ikincisine de mcmelde denir.
Sa, sakal, gibi rtsnn hepsini
kesmeye denir. Szck "drt
Drt unsur, Toprak, Su, Hava, meydana getiren drt
ana madde. Ruh madde madde

ve bilgi yok. 16- 17. bir Alevi
Sylentiye gre Pir Sultan Seyyit Ali'dir. O da gibi -
grnmektedir. Erdebil tekkesine Bir ok Alevi ayak-
destek
Kalender elebi (1527) Kalender elebi ile
geen Gazi Mehdi'nin, Gzel
o dnemlerde isyan iin halk ve mridleri "Mehdi" ola-
rak sevilen ve isyan sonunda ldrlen Kalender elebi da belirtilmek-
tedir (A. Haydar Kalender elebi 1998 s. 78-82).
Mrvvet
oldu emvali
erdi yceldi
Elvan elvan kanlar su gibi
Kalender elebi
Hey Yezit,
Nice intikamlar gerek
Mehdi ise nicolur halin
Heybetli ksleri gerek
Gazi Mehdi bir gn Urum'a
Yezit hem burcun
On eker
ta ile gerek
Sanma ki
gelir
Darb ile elinden
Harabende erkan srlse gerek
-1-
J. Yezit gze ol gzel
Muhammed, Ali'dir onun
Ali'm bu dnyaya gelir bir dahi
Yezitler yerinse gerek
Bir gn bu sahibi gelir
On
Yezider arada hep telef olur
Mminlerin hali sorulsa gerek
Pir Ali der, Mehdi
donu,
Dzelim, baheli
Y ezitler aradan srlse gerek
18 Al.EVi VE ANTOWJ/Si
Yezit: (Burada) - Mehdi: On iki imam, fakat bir gn
dzene koymak iin - Ks : Byk davulu -
Ta : Tac'a bak - Darb - ile : ile, ile - Harabende :
- Yardak: - Yerinmek: olmak -
sahibi : Mehdi. Bu nefes, Alevilerin ynetiminden nefret ettiklerini,
_ iran Safavi lerini Anadolu'da ynetimine son
vermesini umutla beklediklerini gstermesi dikkate - Telef:
Yok olma - Erkan : yol
Yolumu gzel Pirime
Bir himmeti keskin erden gelirim
grnr yurdu
gelirim
Benim meydanlarda gazada
Dilerim hak eder bize de
Mansur gibi versem ezada
Kemendim boynumda dardar gelirim
-2-
gaziler
Hoyrat eli yaram
bizim
yerden gelirim
Grnyor
Bir yel eser soldurur mu glleri
syler dostun dilleri
yardan gelirim
sorarsan Ali'yim
Dost elinden dolu deliyim
kan kpkl seliyim
derler Pirden gelirim
Osman bulsun

Dilerim Mevladan olsun
er bu
gcmz yetmez
Bize ettiklerin Yezitler etmez
Gzmden hayali gitmez
Gnl yoktur bir
Gece gndz ol Pire
Keremi varola mrveti ere
Hak neler geldi bu sere
Analar dker kuzular
-3-
Mrvvet
Ele nasip oldu emvali
erdi yceldi
Elvan elvan kanlar su gibi
bu dnya sana da kalmaz
Zannetme bu almaz
desmallar silmez
Gz gz yaram yoktur bir
Ali'm der senin de
Aksine devreder bir gn ol
Elinden devletin
Mminler Yezitler
19
---
AIKLAMA
Bu ve da gibi iin-
deki ya da Musevi milletlere ana biri olan
Alevilerden devleti iinde dini muhalefet ya da siyasal
durumundaki Anadolu Fatimilik, Hindistan'daki
maili eskidir. Toplum iinde kk Ancak devlet
bu tarikat lkelerdeki belirtilen bu tari-
ortak ehlibeyti sevmeleri ve siyasal otoriteye (devlete) direnmeleri-
dir. Alevilik zaten ilk kez ortaya da bir muhalefet olarak sonuna
bu muhalefetini
Alevilikte, ncesi ok Orta Asya kkeni
ncesi inan motiflerinin, abdest suyunun kan donuna
girmesi, tahta olgusu, yrmesi, turna
giysilerde etek figr, (ta), beyaz lmsz al ve Trk
kltrndeki gibi rituel ve motiflerin yer grlr.
Baba Geyikli' Baba gibi Anaclolu'yu Trk yurdu yapan yzlerce evliyanm
mslman veliler" grlr. Semah (iki, raks, cem),
dua ve secde edilmesi, iki semah - - yz yze
halka Ramazan orucu yerine gnlk Muharrem orucu
Trke dua ile saz srdrlmesi, gibi
kk (A. Ocak - C. Tanyol - N. - C. B.
Gven 'in kaynakada adlan geen blmlerden).
devleti iinde toplumun u
dzeni disipline alma yorumlayarak bahane
edip hep eziyet Alevileri srkleyen ortam.ve olgular

bu dnya sana da kalmaz
Zannetme bu almaz"
diyen Pir Ali'nin piri Kalender elebi'nin ldrlmesi
bu byk bir fkeyle
20 ALEVi VE
l - elebi
2 - ile-Hane

4
KAVRAMLAR
Bu kkeni gelen "alab"
da Szck
sonradan Roma dneminde "alab"dan elebinin
gelmesi pek elebi tarikatlarda, beJli bir
bulunan yneticiye denir. Kimi gre
"Mevlana soyundan gelenlere elebi denir" ileri srlyorsa
da, onun soyundan gelmeyen de bu ad
verilmektedir.
ile evi, tekkelerde (zellikle de Mevlevilikte) binbir gnlk ileyi
doldurmaya yarayan zel yer. ilehane iki diz zerine oturabilecek
byklktedir. Yani son derece Bu yerde ille
ekecek olan kimse ancak iki dizi zerine oturabilecek durumda
durumda gnlerce riayzet ve ibadet eder. ilesinin
kara verildikten sonra can illehaneden ille
sresince oru tutturulur. Erbainde gibi illeye girecek
olanda abdestli olur.
Tarikatta gerekli ileyi dolduran ya da ekmekte olan kimse.
ile ekmeye ilesini srdren kimse, eledpe oturan.
BEHLL DANA
Hangi ve ile ve lm tarihleri
elimizde hi bir bilgi yok. Ancak elde bulunan tek dil zelliklerine gre, 16. yz-
17. tahmin etmek mmkn. ki, sz
konusu nedeniyle ozanlara da ait ne Yine
bu Behll Dana'ya ait Abdlkadir ve Cahil ztelli ne
srlmektedir.
yazarlar Behll adrnm o-
ban Ali olup, Rugn kynde ne srlmektedir.
Ademi .J,
da neylersin, bundan sana ne
Halk ettin cihana
Bakkal teraziyi neylersin
gcn yoktur, gnl
Kulun neylersin
Geiver suundan, bundan sana ne
Katmn dkver gitsin
Mmin olan kullar didara yetsin
Emreyle tamuyu yutsun
Sndr bundan sana ne
Sefil bu alemde
kpr geerim
kprden geemezsem,
bundan sana ne
Behlill Dana' m eydr, cennet
Ncesin - i ile
Nicesin ile
Terazi : dokunuyor - Katran : Cehennemdeki
ii katran dolu kazan - : Cehennemin bekisi olan
ejderha - Naar: aresiz - amur - Halketmc: Yaratma.
AIKLAMA
Bu bir ekilmesidir. nl Sokrates "sor-
gulanmayan hayat derken, eski Yunan iin
lme mahkum edildi, sonunda zehiri ierek ld.
Trk nemli bir yeri Kendine zg, renkli ve zengin bir
mizah iinde bu konusu etkin bir grnm sergi-
22 ALEVi VE ANTOLO.J}Si
!emektedir. Gerekte kkeninde ve yatar. Yeryznde, hemen
btn iine alan mizah, yeri - gn gelince ama
etmez, onunla itenlikli biimde usuna yneltir, bekleme-
den sorar, durur, onun us gerek dinsel kurallara, ku-
rumlara Ornta zihniyetini atamayan toplumlar ve ynetimler bunlara
srdrrler. Bazanda grmezlikten gelirler. bytmeden,
evresini kendi kendine snmesini temine hi bir zaman ld-
rlemez. dikilir, onu yoldan ktye gtnneye
da oktur. ona ile
Mizah, kazanan Aristo verir. bu tr
irler ok gcn syleyen egemen ynetimlere
yollardan ve gsterip sol
ktnn iyinin yer alan mizah bu gibi da bas-
korkutucu zelliklerinden, bylesi yersiz nitelemelerden kurtarmaya
glmedir bu. Cennet-cehennemle di.ipe dz alay etmektir.
Alevi - ile senli - benli Yunus'dan, Dede Korkut'tan
beri srp gelen bir gelenektir. Bu tr temel ama, yceltmek, kulluktan
Btn bu ana gaye iin tm
sezinlenmektedir. Ama onunla bir olup er-
mektir. Bu olgu, Tann'ya daha ok O'nunla dost
olma, O'na bu tr sululuk, laubalilik niteleme dpedz
kafa tutan ile bu konu daha
bilgi iin Zeki Kafa
Tutanlar"
HASAN DEDE
Hasan ile bu dedesinin zerine hi bilgi yok gibi.
halk ile (lm. 1469) bir
rak ne srlmektedir. Sadettin Nzhet Ergun onu
Hatta yazar Kul Hasan Dede da
belirtilmektedir. - Alevi c. 1 2, s. 74)
ise, "Hasan, Kul Hasan, Hasan Dede" gerek sahibinin kim
kestirmek g. Atilla ise, "Fuad Kprl'nn
Gazi (XVll. ve XVlll. yy.) gerek gerekse z
iin uygun bu XVI. Keskin'in kendi
Hasan Dede kynde bir Alevi - maletmektedir.
Horasan erenlerinden olan Hasan Dede, mensup bir kk boyla
blgeye tekkede Hasan Dede'nin birinci, Ha-
ikinci Viyana iki yol
demektedir (a. g. e. sb: 86) Cahit ztelli'de, Kul Hasan bir
deki "Sene bin iki yz sekiz ad ile" dizesine dayanarak Kul 1793'te
ne srmektedir GUeri, s. 362)
1. Z. ise Hasan Dede'nin 17. yresindeki
"Hasan Dede" beldesinde makam ne srmektedir (Alevi
Edebiyatl, sh: 197)
Nejat "Hasan Dede Hasan Dede" zl ve zel incelemesinde
Hasan Dede'nin 1603 I 1604 16. ikinci (1562) Hora-
san'dan Karaman'a oradan da Kmkkale'nin Hasan Dede beldesine gelip
yol zincirinin Suca Baba- Otman Veli Sultan'la
oAiu al haberi" dizeleriyle "Bahe bizim gl bizdedir".
Bayrami mensup Ruminin
irinden ok, Ankara Valisinin bir komulana ora
yerlilerinden rivayeten belirtmektedir. (a. g. e. sh: 50) Hasan Dede
bir ok sylenceyi saplayan Nejat Hasan Dede'nin din olarak bir ok sa-
da sylemektedir. 16. yy. ile 17.
Emrah olmak zere halk ve
dil ve uyak bezenimlerine uygun ve benzer zellikleri grlmektedir.
zetlersek, Karpuzu Byk Hasan Dede, Gzbyk Hasan Dede,
Hasan Dede beldesinde bir ok
24 ALEV} VE ANTOLOJIS_i _______________ _
lence Kasabaya Trbesi zerindeki kitabede "Yeleci - i Ya-
kup. Eazze - i Kiramdan Hasan Fakih. Azimetleri Horasan, Diyar - Karaman h 970
(m. 1562)" yleyse, Hasan Dede'nin Anadolu'ya tarihi 1562' dir. Ka-
raman'a orada bir sre sonra 1578' de yere gelip To-
elindeki resmi belgelere gre de lm tarihi H. 1012 dir, bu M. 1603 veya
1604'e tekabl eder. Anadolu'da 42 Bu tarihlere gre onun. Kanuni ile Mal-
kar, Nemce 1521 'de Birinci Viyana ileri sren Enver
Behnan ile Yahya Kul Hasan, bu Hasan Dede olamaz. Ne-
jat (Hasan Dede ve Hasan Dede, s: 34)
Beydili 1683'de Viyana da kesin de-
Hasan Dede, Veli Halifelerindendir. Hasan Dede'nin nl
al haberi I Bahe biziz gl bizdedir" dizeleriyle nl ozan ve
Rumi'ye, de, o dnemlerdeki Ankara bi-
rine Halil Demirkan ne srmektedir. yukardaki ta-
rihleri gerek kabul edersek, Rumi'nin biraz olmakla birlikte lm ta-
rihi olan 1469' da bunu Ancak Hasan Dede'nin Bayram Veli'ye
Kadiri Rumi'nin
Tecelli beni mest eyledi hayran,
Enelhak. candan - n pinhan
Acep hayran mestem kim bilmezem yari,
Gzm her kande kim baksam grnen suret - i Rahman
Benem her dertl benem her madenin
Benem ol drr - i bi hemta, benem ol bahr - i bi payan
Bu ay gn, bu bu giceler, bu gndzler
Bu yazlar, gzler benim emrimdedir yeksan.
tenlere bir kez dersem "bi izni kum"
ayak kamusu duralar ryan.
Cihan bende, benim elimdedir
Benem bu gn bu meydanda, benmdr top ile evgan.
Senem bu benem bu
Benem bu benmle diridir her can
Benim ilm - i lednmden hezaran olur aciz,
Benim her bir tecellimde nice bin Musi'ler hayran.
HASAN DEDE 25
Benem Mansur'u dar iden. benem yar iden,
Benem her var iden, benem her giden duran
oddan u sudan, veya toprak u ya yilden,
Ben, irden var idm irden, henz yog idi bu ezman
Grrsn sureta adem, benim emrimdedir alem,
Feleklerle melekler hep, bana mahkkumdur ins ti ean.
ne Rmiyem, ne
Benem ol Daim Baki, grndm sureta insan
sz konusu nl ne srlmektedir. Biz diline, sy-
biimlerine gre Hasan Dede'nin 16. ile 17.

RNEKLER
al haberi,
Bahe biziz, gl bizdedir.
Biz de kuluyuz,
iki dil bizdedir.
Erlik midir, eri yormak?
Irak yoldan haber sormak.
Cennetteki yedi
akan sel bfadedir.
Adem cismi semiz,
Abdest ahr olmaz temiz.
dahi - eylemek nemiz,
Bilcmle vebal bizdedir.
-1-
Kimi sofu, kimi
Cmlemiz Hakk'a
Resul Ekrem'in
Aba,
uup gezer,
Teni tenden seip gezer,
Canan bizden gezer,
biziz, bal
Biz erenler
Has

Edep, erkan, yol bizdedir.
Kuldur Hasan Dede' m, kuldur,
syleyen dildir.
Elif Hakk'a yoldur,
Cim ararsan, dal bizdedir.
Turgut Koca bu Kul Hasan'a ait belirtir.
26 ALEVi VE ANTOWJiSi
bu ok kolay gibi grlmektedir ama pek de
yle Bu tasavvufun ile Alevi -
savlar insan zle birdir, uyum iindedir.
Ama trl Anlamadan bir yormak,
lara ve amazlara insan doyunca da do-
bilmez, nn sonunu znde bir
diyen Kul Hasan
ne varsa zndedir. abdest namaz
ne ne de eksikliklerinden kurtulur. su yklemek olmaz.
yola gnderen, ona nclk etmeye
mek isteyen Onun zmeli-
dir. Hepimiz ondan gelir, ona gideriz, onunla bizde-
dir, bu bilmeliyiz, durunup
-2-
Ben "elest bezmi"nde ettim meyi, !
geldim yine giderim.
Kem varan olur mu iyi?
geldim yine giderim.
cihanda ok geldi
Bildinnedim
Kendi kendi
Yeksan geldim, yine yeksan giderim.
Geti mrm, dem srmedim fenada,
Ben halimi kime edem ifade,
Hikmetinden olmaz
geldim, yine giderim.
ben gibi kalbi mahzunu,
Bu syleten ben mecnunu,
Dker oldum didelerden Ceyhun'u,
Giryan geldim, yine giryan giderim.
Hasan Dede' m harap olursa,
Herkes anda bulursa,
Bir kefen var o da olursa,
ryan geldim, yine ryan giderim.
Elest Bezmi : Defi/mi mi meclisi gelir.
sorusundan ad alan bir meclis - - Yeksan - Yerlebir -
Giryan : Afalayan - Maslahat :
-3-
Saki ! Gel seninle bade * !
Glm saki, sun aheste aheste
Sub'ha kalk muhabbet edelim
saki, sun aheste aheste
Cmle evliyalar bide sundular
Ol (Masiva odan getiler
da ab u hayat itiler
Muhammed Ali'den destur
yzler srelim
On iki bahenin gln derelim
saki, sun aheste aheste
HASAN DEDE 27
(Hasan Dede) yederken
,geip bire giderken
Bu gn pirimizden destur variken
* Sakil sun elinden bade ielim. - Aheste: Subh'a:
Bade ile ki -Masiva: Evrendeki
Ey divane gnl n'oldu?
Bilirim amma, ben bilmem ...
Syle neler geldi?
Arif gerek fikretmeye,
Mabuduna
gerektir zikretmeye
Efendim, cihanda iptida kula,
hidayet gerek.
Hidayete eren bula,
Hulus - i kalp ile itikat gerek.
-4-
J.
-5-
Yol;.erini yormak olmaz,
ste durmak olmaz,
yol sormak olmaz,
. Arif dili olmaz talan,
Saf gnlden yalan,
Kimdir giden, kimdir kalan
J. Hi mahrum kim ki dese "Hak"?
sahibi vahid - i mutlak,
Cihana aldanma sen behey ahmak!
Mmin olanlara tarikat gerek.
tam et, iman
Hamdolsun Nebi'yye hem ahir zaman
dzelt daman
Tarikata girip kamil,
Benim bu cmleye
Herkes eyler ise ilmiyle amil,
Daima yedekte gerek. Kendini bilmeye marifet gerek.
Marifet bulmayan
Dnya v ahrette
Hasan Dede' m farket ile
Her zaman kalbinde hakikat gerek.
Bir yavrunun hayalinde gezerim,
Ne amel dnyada gnl?
muhalif esti, sezerim
Gemin kara deryada gnl!
-6-
J. cilvedir,
Syle kamile sezdir.
Byle glmesi tezdir,
Niin ah feryada gnl!
28 ALEVi VE
Ne bir var, ne de yaran var,
Lokman olup ne saran var.
Dert gnderip veren var,
Gitme yere imdada gnl!.
Bakmaz bendine?
bendine.
Kamilin kemali yeter kendine,
Ne hacet arifi gnl!
Tarikten hi asil dede?
Kendime malumdur nida.
Hasan Dede' m der ki "takdir - i Huda
Ya niin imdada gnl!
Gnl melul olma, eyleme
ruya
Dinle
Her dem gle
Bir gn arzularsm gonca glleri,
Blbl elinden dker selleri,
Eser, seher yelleri,
zlfn yola
Byle bu yol ezelden,
Hep tomurcuk gle efendim!
Haberin var ise ilm - i ezelden
Mevladan maksudun dile efendim!
Ey gnl! Aldanma, bu cihan fani
nn fikreyle, sonunu
kahr yani
Herkes bula efendim!
-7-

-8-
J..
Her seher, her seher zar eder blbl,
Dilince metheder, gl,
Hem lale, karanfil, smbl
Cmlesi bu halde yola
Ey yoluna feda,
Affeyle ey Bar - i Huda!
Hasan Dede' m daim eyleyip eda,
ile serini vere
Bel zamanenin dostuna,
At umurun mukadderin stne
Nereye uzansa gelir destine,
Hak nazar ederse kula efendim!
Gel imdi, eyleyem sana bir takrir,
Yok olmaz, ne ise o olur takdir.
ister isen eyle bin trl tedbir,
Nasip yoksa ginnez ele efendim!
Alimin ilmine varis,
Kah Arabi syler, kahi de Faris
Hasan Dede' m der ki drst
Vermezler ele efendim!"
Bir zaman anama erlik eyledim,
Bir zaman pederim benim.
Bir zaman b3J>ama avretlik ettim,
Bir zaman maderim benim.
-9-
J,
Piyadeyim yoktur
verip alacak
Her nereye gitsem size
kaderim benim.
Mevlam izin verdi aneden,
Arif olan fehmeyliyor manadan.
Vcudumuz gelip geti fenadan,
yoktur didanm benim.
- 10-
blbller, gelmiyor i
Sseni smbl yel gitti.
Yuzbin minnet ile bir becerdim,
ben becerdim el gitti.
HASAN DEDE 29
Kimi kimi mihnette,
Kimi kimi zulmette.
Hasan Dede' m kusurum yok gayrette
Bu lcadarca. kaderim benim.
Yzbin minnet ektim, bir dahi gerek,
ok mr ister ki bir daha grek.
Yari elden o zalim felek,
Hoyrat. dost gl gitti.
yarin kem haberi geliptir,
Dostlar glptr,
Dediler ki sefil Emrah lptr,
Kimi kazma, kUrek, bel gitti.
bu benzerlikleri sergilemek iin koyduk)
elinden nicedeyim, neyleyim?
Medet, helak oldum iinde.
Neme sevineyim, neme gleyim'?
Gonca gller iinde.
Meyleylemez oldu bana
Zahir oldu gizli haber
direk direk oldu
Vcudum kl oldu korun iinde.
-11-
Derdim
Yar ile demler oldu,
Ellere yaz bahar bana oldu,
Gnl mekan tuttu iinde.
Hasan Dede' m dedi, "bir mekan eylim,
reyaya seylim.
Yardan bkld
gar - yer ile iinde".
Helak : Yok olmak - Nar : - Gar yer : Garip yer - Har : Diken
Acep neden benim zar
Gl yzl gnlme
Leyi nehar
Derdime gnlme.
-12-

Dosttan cda nic'olur halim?
Acep visaline erer mi elim?
Lal renk gonca misalim
Siimbl gnlme.
naz eden,
Glistana blbl
Mestane o ela gzlm
gnlme.
Hasan Dede'm,
dili batman,
Her seher, her seher
O selvi gnlme.
30 ALEVi VE
Dndr yzn, eya mahtaban, *
sel gitti.
Yzhin mihnet ile ele getirdim,
Yari ben byttm el gitti.
-13-
J,
ok srdm, ekeyim cevri,
Sana kem yokolsun devri,
Bir emsali, bir
Aklumda yel gitti.
Gnl senden
Zalim rakip beni benle
Blbller yavru
Hasan Dede' m gl gitti...
* Bu 16. yy. ile 17. yy. byk ozan
nefis bir
Cda : - Visal : - : - Kem : Kt -
Mahtaban : yzl - : - Leyl nehar : Gece - gndz -
: - Zulmat : - Cevri : eza -
nl olan "Ferhat ile yksnn sonunda trajik
lm seen olarak Ferhat ile efsanesi zerine
Genceli Nizami, Fuzuli gibi nl (mesnevi), biiminde birok
eserler Hatta bu konuda Hikmet'inde bir piyesi

iki Nesimi Birincisi Hurufi Halep'te derisi
yzlen, imamededdin Nesimi'dir. Birinci Nesimi 14. Nesimi
daha ok hece lsyle dil daha Ondan ilk kez
Cahil ztelli sz
Kul Nesimi dile getirmektedir:
.. herkese yaran olur
Kimse bilmez seyran olUr
Biz - zikrederiz biz
Bu Nesimi (H. 807 = M. 1404) derisi yzlen "Enel Hak= Hak be-
nim" Seyyid Nesimi Sultan Bu bir halk Onyedinci
Saz elde, kee ky ky bir Ali'dir. Seyyid
Nesimi ise mer veya imadeddin'dir. Cahit ztelli
kitap haline (Kul Nesimi
17. nl ve Hurufi Soyu, 14. nl ve
Yunus Emre izleyicilerinden Sultan'a Sait Emre'ye
Safavi Anadolu zerinde yolunda srdrlen si-
yasal abalara bu yzden Sonunun
gsterecek belge nefesleri yoktur. Nerede da bilinmiyor.
zamanlara dek Nesimi Uzun
onu rahmetli Cahit ztelli'dir.
Kul Nesimi, ve Bu yn grlmektedir. lyi
nim kltrl bir Tasavvuf ve tarikat ok iyi bilmekte. ayet-
leri Aruz ve hece liilerini iyi ze-
rine din konulan ieren gzel de
nefesleri Bunlardan gnmze dek gelen kime ne redifli
pek Yine de kitaba gldr gl redifli nefes, bu gn de yurdun
pek ok yerinde dini trenlerde ve ninni olarak
Kul Nesimi bir
Hakk'a iyd oldu
mezid oldu
Ceddim Said Emre'dir
Nesli de Said oldu"
32 VE
Kul Nesimi bu drtlkte Yunus Emre'nin izleyicisi Said Emre soyundan
syler. etkisi Bu olgu zellikle hemen hemen her Alevi -
grlr. insan gnlnde insan ve
sergiler. Nesimi bilginin bir ikilisinde
ifade eder:
Ey Nesimi can Nesimi bilki Hak
Bunca mahlukun vebali ulema
RNEKLER
-1-
Bu gn ben pirime
Pirin cemali gldr gl
mekana
Taht - gldr gl
Glden terazi tutarlar
Gl gl ile tartarlar
Gl gl satarlar
gldr gl
gldr, gl
Kurusu gldr, gl
Has bahenin iindeki
Serv - i gldr gl
J. Glden dner
Onun ile gl dverler
Akar dner
Bendi, gldr giil
Ak gl ile gl
ift bir bahede
hare
gldr gl
Gel ha gel Seyyit Nesimi
Hak nefesi gldr gln
ten garip blbln
Derd - gldr gl
ven bu nefes, bile yurdumuzun bir ok yerinde, mevlitlerde
sylenmektedir. ninni olarak da oluyor.
Hir : Diken - Ezhar : iekler - Revan : Yryen. akan - Cemal : Yz.
Erenler gelirler
Ali derler pirimize

Mnkir ermez
Pirimiz Yediler
Bu yolu onlar kurdular
Bize de byle dediler
Kanarsan
-2-
J. Bildik Adem
verdi Hda'm
Halifeler kadem
Ta vurdular serimize
Muhip uydu
Arif olan hisse duydu
nice
ektiler pirimize
yanar, kazan
boydan
aleme
bizim nurumuza
KUL NES/Mi 33
Nesimi, szn
zne muhabbet
Bezirganlar gevher
Gilne gune
Kadem : Ayak - : Bu iki hkmetin ya da tarikat
pir'ine eziyet belki de Nesimi
bu gibi olaylar ok - Gne gine : Trl trl,
Kabe'dir *
kilise
bizim
Bir seyrana benzemez
Sleyman'lar iinde
Ali bir
Sleyman'lar bildiler
Sleyman'a benzemez
-3-
J,
A1>9estimiz katlanmak
sabretmek
Biz bir oru
Ramazana benzemez
var
kadar grnr
Biz bir ayet okuruz
Bir Kur'an'a benzemez
Kul Nesimi sen seni
Mana bilir sylersin
Biz bir deniz geeriz
Bir ummana benzemez
* Kul Nesimi gibi bu da ve
Yunus Emre'nin etkisinde izlenimini vermelr..tedir.
Vahdet dolu ienler
badeye, istemez
Hakikat candan erenler
mahbuba, mihrap istemez
Bu yolda can yoktur, canan isterler
Gnl k!besinde isterler
Ademe secdeyi her an isterler
bir ibadet, sevap istemez
Sorma be birader mezhebimizi
Biz mezhep bilmeyiz, yolumuz
evvelden selamet
meclis-i riyaya bizi
-4-
J,
-5-
Ariftir mushaftan dersler okuyan
ezber okuyan
Cemal - i bir bir okuyan
Kur'an istemez
Nesimi' yem, ziir- i zar olan
Ezel ber - karar olan
Kiramen kiltibe yar gar olan
defteri, kitap istemez
J.. Bizlerden bekleme zht - ibadet
Biz imeyiz, dolumuz
Biz mft bilmeyiz, fetva bilmeyiz
- kal bilmeyiz, ifta bilmeyiz
34 ALEVi VE ANTOWJ/Si
Hakikat bahsinde hata bilmeyiz
- Merdan gibi ulumuz
Tevella bize alamet
Sanma ki solumuz
Ey zahit, surete tapma, bul
velayet'e hep kul
bilmeyiz, Ali'miz
Nesimi, etme
Ne bilsin ham ervah
bilmeyene, Hak olmaz
Bizim Hak elimiz
Riya: yzllk - Rah: Yol - - Ervah: Ruh - Vahdet:
birlik - mushaf: Sayfalar, blm, cz - Lika: Yz. ehre, grme -
: Sndrme - Fetva: dini buyruk.
sual eder isen
Cmlemizi var eyledi vanndan
Hak Muhammed'i nurundan
Kandilde nurdan gelrem
Habib'i nurundan Hda'm
Salavat veririm ruhuna mdam
Cennetten srld dnyaya Adem
gelrem
Cebrail destine
Seyretmeye gider dostun iline
tuti diline
Resul'n yoldan gelrem
Kandilde dostun nurudur
ermez ona,
Din serveri Muhammed'in nurudur
Cennette glden gelrem
Adem'dir ata
hikmetine yata
Cennetin illeri teden te
Hu deyip alkalanan selden gelrem
Okuyup yazanda ok ilmi
Okuyup yazmayan ne bilsin ilmi
dostudur Musa mi
Mnacat Tur'dan gel rem
-6-
J,
Tenimi sorarsan bir kuru tendir
Can onun iinde gevher - i
Bu ilim dersidir, bahr - i
kal olduka gelrem

ile cin bir araya
mantar gibi yerden bitile
yerden gelrem
Mansur ile bile dara
Yusuf ile hem kul olup
tsa ile ekildim
Musa ile bile Tur'dan gelrem
byle tevil dzdler
Ayet - el krs
Kendi ile derim yzdler "'
Halep derler gelrem
Mahkemede sual sordu
orta yere kodular
Sen bu ilmi kimden dediler
pirden gelirim
Nesimi' yim ikranmdan belliyim
Gerek erenlerin kemter kuluyum
Cennet bahesinin gonca glym
Mnkir hardan gelrem
"' Bu drtlkte, Halep derisi yzlen Nesimi'nin ldriilmesi
deginiyor. MUdam : Daima -.. Kemter : Kt,
KUL 3S
-7-
Gel beni Ben sana kullar
Gel bana ceylan Ben sana kullar
Bir gonce blbln idim, Geldim tmeye
Ben sana kullar
zlfn telinden, Zlfn ucu mAh gibi
Kesip te yabana atma, Ben sana kullar
Ey Nesimi can nesimi, derdime bir are
Ezelden seni severim, Ben sana
Ger sorarsan ben bir
ilmi derler yerden gelirim
Katre idim ummanlar oldum
kandilden nurdan gelirim
Ben "kal u bela da" buldum izim'i
Dndrmedim bir dem Haktan yzm
zm
Halil lbrahimle nardan gelirim
Sual eylerisen benim
Cmlemizi var eyledi
Muhammed Ati nurundan
Hak ile hak olan gelirim
Cebrail eline
Seyretmeye gider dostun iline
dudi diline
gelirim
Kadir geceleri sizindir
Byle Hak can ele girmez
Peygambere yzler srmek bizimdir
Gitti bu gnk gn dn ele girmez
Azrail el sunar
Cehteyle burada menzil
Nasip olur mu bir daha gresin
alacak kul ele girmez
-8-
J.
-9-
J.
Teni sual etme ten kuru tendir
Can iinde cevher-i
Bu ilmin bahri
kal eyleyen serden gelirim
Mansur ile dara ekildim
Yusufla kul olup bile
tsa ile ekildim
Musa ile dahi Turdan getirim
Mahkemede sual sordu
Kitaptan orta yere kodular
Sen bu ilmi kimden dediler
pirden _gelirim
Nesimiyim bileyim
Gerek erenlerin kemter kuluyum
Ali baAesinin gonca glym
haktan gelirim
Kimler dinler nn
velisi imam soyunu
Byle Hak mihmanJ can ele ginnez
zn kul eyle iman bulasm
Ey Nesimi sakJn durup oturma
sakla nadandan gtrme
Cehteyle de yitinne
Ziyedersin iman din ele girmez
36 ALEVi VE ANTOWJJSi
-10-
Uykudan J,
Dedim musun syledi yok yok
Ak elleri elvan elvan
Dedim bayram syledi yok yok
Dedim ne glersin dedi
Dedim dedi gzilmdr
Dedim ay dedi yzmdr
Dedim ver peyim syledi yok yok
Dedim var dedi
Dedim ok dedi gnlmde
Dedim mehtap nedir dedi koynumda
9edim ki greyim syledi yok yok
Dedim dedi ilimdir
Dedim blbl mdr dedi glmdr
Dedim Nesimi dedi kulumdur
Dedim satar syledi yok yok
* Bu gzel Erzurum'lu Emrah'a da mal Emrah
byle gzel yazacak gte delildir. Nesimi'nin da buna
benzer bir
- 11-
erenlere kurban. Serim meydanda meydanda
Btn ikrar feda,* meydanda meydanda
yoktur gnlmde yoktur gmarum
Al mahm meydanda meydanda
Kellemi Kan ettim geldim
oldum, Serim meydanda meydanda
Yoktur Yoktur kalbimde
Al Dilim meydanda meydanda
Ol kelp rakiplerden M'mine hulleler biin
Ben blblm bir gl iin, meydanda meydanda
M'min olan olur veli, Veli olan olur gani
Nesimi' yem yzn beni, Derim meydanda meydanda
* ezelden kadim - Zar : - Gman : zan, - Hi :
Cennet giysisi - Ser : - Kelle: - Hasta - Kelp:
-12-
Ben yitirdim, ben yar benimdir kime ne
Gah girerim z gl dererim kime ne
Gih giderim medreseye, ders okurum Hak iin
Gih giderim meyhaneye, dem ekerim kime ne
Sofular haram bu
Ben doldurur, ben ierim, giinah benim kime ne
Ben meliimet deldim,
Ar - u namus kime ne
Sofular secde ederler mescidin
Yar secdegfilum, yz srerim, kime ne
31
Giih gkyzne, hkmederim Kaf be Kaf
Giih inerim yeryzne, yar severim, kime ne
Kelp rakip byle gzel sevmek pek gnah
Ben severim gnah benim, kime ne
Nesimi' ye sordular, ki, yarin musun
o yar benim, kime ne *
* Ezgi ile bu gn de sylenmekte olan bu gi.el nefes, nceleri Kul Nesimi
iin Seyyid Nesimi'nin
- 13-
Ey gnl el ne
Sermayenden var ne
Kendi kadrin bilmeyen dostun ne bilir
Merkebin boynuna cevahir ne
obana ger gerek hem yayda hem
meclise imam etmenin ne
Kargaya gerek hem yiye hem
nne skker dkmenin ne
Ey Nesimi kendini aleme eyleme
hammama sokup ne
: Gerine - : - SUkker :
-14-
Derdim ondur, n dokuzun demezem men
Sekizinde yedisinde avare men
mende var iken, ekmem eli mi
Drtte Hudii ltfederse, te buldum are men
Ey Nesimi, n ikiden gnl hali delildir
iin yalvannm gece gndz bir'e men
38 ALEV/ VE ANTOWJiSi
-15-
Hak kendi nurundan J,
ilin stne ..
Grdm cemalini, salavat verdim,
serin stne ..
Vallahi senin yzlerin,
Yasin - i iki gzlerin
Fetehna) senin szlerin,
(Vedhullah) dilin stne ..
Dil
gnliin kimsenin
Esrar - kenzi
gnln kimsenin
Mminin kalbine eyle
ile
Daha enderi
gnln kimsenin
-16-
J,
Kirpiklerin stte benler dizilir,
dnen, Haktan zlr,
Ak stne (Tebbet)
kolun stne ..
Seyyid Nesim' dir
(Errahman) iki
Gzel Besmeleyle Elham Suresi
Elif Um Kaddin stne ..
Kalb - i mmin beyt -
Hac - Ekber
Belki hak onda bakidir
gnln kimsenin
Ey Nesimi belki
Belki vahdetnamedir

gnln kimsenin
Esrar - kenz : hazinesi - Ender : Az bulunur - Beyt : Ev.
Sefer oldum gare
Gider oldum
Felek zulmeti ayurdu
Beni gl yzl yarimden
lem bir gn, gidem bir gn
Tenim trab olsun her gn
Gelir muhabbet kokusun
Yel estike gubanndan
- 17-
J,
Senin muhabbetin
Yakar beni derunumdan
ykseldi
Felekler
Seyyid Nesimi' nin
Gidenler gelmiyor dahi
ey Kerbela
Mahrum etme
Gare: Yere - Gubar: Tor. - Derun: i- Didar: Yt.
KUL 39
pervaneler
Gelsin bir
divaneler
Gelsin bir
- 18-
sylen blble
Neden gle
Ermek istersen ol kl'e
Gelsin
bizim
Harcedelim hep
Pervaneler
Gelsin bir
Blbl yuvan
Yavrun yere dkld mil
lm sana dokundu mu
Gelsin bir
Nesimi
gzden
Hak hey
Gelsin bir
AIKLAMA
Seyyid Nesi mi ile Kul Nesimi'yi birinci cildinde ynleriyle -
Seyyid Nesimi'nin stnlklerini belirtip Bu durum Kul Nesimi'-
nin bir ozan nk, her ozan kendi ekolnde
kendi kendi nemli olup, buna gre
Allah ve Peygamberden otorite tek islam devleti
her trl
toplumu donuk islam hukukuna uymaya ortamlarda bu iki oza-
Alevi - kltrne byk Her ikisi de
gnllerindeki, rnleri, meyveleri bizh:re te-
sinden gelen bu gnllerimizi amak,
da bize bir devleti 300 ya da 600 lkeyi
ne ne de A. Toynbee'nin gibi tarihi
durdurmaya, zerinde
Ama Alevi - bu harekete hep Bir tarih-
isi olan J. bir Mustafa Kemal bu
derken bu
1 Bade
KAVRAMLAR
tasavvufta sevgi sevgi (muhabbet),
sylenir. Tinler (ruhlar) yer yzne
inmeden nce lkede (Bezm-i elest),
kutsal bir iki yeridir, sevginin insan tinine ilk iki
(bade) orada sunuldu.
manevi tad.
40 ALEVi VE
2 -
3 - ile
4 - Cem
sylenelerine gre bulucusu, zmden iki
ncs. Sonradan bir tasavvuf Cem'in
bu eski
Farsada demektir. olan Cem

Kimi tarikatlarda belli bir sre Farsa ile
gelen bu Mevlevilikte binbir
gn idi. Buna ileye girmek, ile da denirdi.
Cem'in kadehi, Cem kadehi. sylencelerine gre bulan
Cem Bu nedenle "kadeh" gelen "cam"
onun gsterilen simgesi olarak cem"
biiminde sylenir. Bu "cem" Arapa "toplanma"
gelen "cem" ile ilgisi yoktur.
GEDA MUSLU (Muslu Geda)
Gerek ve lm tarihleri bilinmeyen Geda Muslu, ooyedinci
Yenieri mensubu bilinmektedir. Cezayir uzun
sre Deli Sultan el sonra, Yenieri
bir ok yer Saz
Drdnc Mehmet dneminin nl yer yks yete-
rince bir ozandan daha sz edilir. Alevi -

Geda Muslu'nun Mslihiddin'dir. Evliya elebi Seyahatnamesinde ondan sz
eder. Gedik Sleyman ozanlarla Din
tarzda da
Evliya elebi, iV. Murat dnemi saz onun da sayar. Bir nefe-
sinden Cezayir'de Yenieri Alevi -
Geda: Muslu'nun elimizdeki az olmakla birlikte gl
bir grlmektedir.
lmden sonra bir bir mahlfik olarak yeniden
lm bir yok olma diye anlamaz. temelinde ruhun gvdeden
gvdeye savunan Anadolu - Hind kkenli bir izlerii
-1-
fena mlknn yoktur J,
Konan gt nvbet bizim, yol bizim
mihneti oktur
Murat bizim, istek bizim, hal bizim
Muhammed dininin yoktur
Odur alemlerin mlk maliki
tariki
bizim, nemet bizim, bizim
Din Muhammed dini girdik gireriz
Tarikatte gderiz
Hakka yederiz
Katar bizim, yedek bizim, mal bizim
Biz daneyiz dane gibi biteriz
Tebdil olup yeteriz
ehliyiz glistanda teriz
Blbl bizim. glzar bizim, gl bizim
Geda Muslu aydur (ider) niin lrz
Evvel byle biliriz
Biz geriz gah bu mlke geliriz
Meyyit bizim, giden bizim, sal bizim
42
Tarik: Yol, yolak - Nemet: Yol, usul, tarz - Yedmek: Gtrmek, gtmek -
Tebdil : - Glzar : Gl bahesi - Meyyit : l - : Ortak -
Glistan : Gl bahesi - Aydur: Syler, der - Fena: Geici, lml.
-2-
Bahar erdi de, gld
gnl verdi de, Ferhat seni deldi
stmzde yce Gani, Daima zikreyle
Ziyaret seni, Ko geldi
Hi yoktur Dilber hayali
Sevgili Bana meldin oldu
Farketmem ok ile Bozulmaz
Arayup sende buldu
Kul Muslu der kUsd, Badu saba gibi esdi
Gz kadem Gr nice
Eyyam: Zaman - Kadem: Ayak - Mekin: Yer - Badu sabah: Sabah yeli.
kimsesiz, sakin - Mutlu, sevinli olarak.
Erenler serveri ol Ali
Urumeline
Zlfikar ol gerek Veli
Evvel tekbir Pirin beline
Abdal Musa Sultan himmet
bld
Btn Urumeli geldi
Fetih surelerin eline
azmeyledi
ol bld nehri
Bol yerde kffara eyledi kabri
Ol dem Pirim eline
Bilin
- kanlar
Gelibolu stnde
Ol dem oldu eline
-3-
J.. refiki gaziler, beyler
kffara
Gerek methini eyler
Ol dem oldum Pirin yoluna
Pirim himmet ile sancak getirir
Kalenin temelin alt st gtrr
kurbnde oturur
Meskenimdir deyu gelir yerine
Seyyit Ali Sultan
Nevruz beyleridir
Grn ol
Ol dem kuvvet verildi Pirin koluna
Horasan mlknden "Hoy"
imam Pirimin nesli
bend ol ey Geda Muslu
olsun eli eline
GEDA MUSTAFA 43
Refik: karden - Kffar: Kafirler - fke. hiddet -
Kurb: bulunma - Bend : kul -- - Bend:

AIKLAMA
Geda Muslu'nun son dikkatlice taktirde grlr ki, "Abdalan -
Rum" diye Alevi - mensup btn velilerin, dev-
letinin dnemlerinde evresi ve mridleriyle btn fetihlere
"kffar" denilen grlr. Ancak bu hareketin, Alevi -
ynnden sonradan eldeki iyilikle, gzellikle,
dininin, zorun - terk
grlr. ulularmca "Birlik iinde ya da iinde birlik" gibi zor
bir yntemin ok kimlikli bir toplum iinde bozmadan
hemen grlp
kimliklerin bir arada iin, daha st dzeydeki bir
gerekir (Bozkurt Gven, Trk sh: 13).
Kimlik sorununun zm belki de bu ve iinde gizlidir. Bu yzden
tarihi - kltrel kimlik kimi lke ve toplumlarda, devlet devlet g-
cne tez gibi Bu kimlik konusu bir kl-
tr sorunudur. Alevi - 700 sren yeni bir olgu
sonucu, bilin derinliklerindeki birikimin - d-
- Bozkurt
Gven bu gereklerin Kim-
lik ile imaj kimlik ise kendi
kendini der (a. g. e. sh : 9). Bylece Trk
kltrne byk
Biz Alevi - Trk bir yz syleyebi-
liriz. Zaten ve imgeler, belli zellikler kmesinden kimlik b--
yk grlr. imge ve kimlik birbirinden olarak
(a. g. e. sh: 9). Trk yeni bir kimlik edinmeyi
de bunda pek
gibi:
ben,
ve ben,
ve ben"
(E. Gellner, Uluslar ve
44
Cezbe
KAVRAM
Kulun, seyrusluknu ilahi ltuflara

ekme, ekilme, bir nesnenin etkisinde kalarak ona ynelme Tasavvufta
bir etkisiyle kendinden kendisini bir konuya
vererek nesneler ilgisiz duruma
Cezbeye diye nitelenen bu kendinden durumu
gereklerin yolunda
Bunda tinsel bir da grlr. Kendini tasavvufa veren kimse,
belli getikten sonra gerekleri anlamaya
sreli zellikle tarikatlarda dzenlenen
toplu (zikr) trenlerinde bu olay grlr. Cezbeye
kendi duyusal etkinliklerini sezemez. kulu kendisine
kendinden Ruhun heyecana gelmesi, Tarikat ehlinin
kendinden geme hali.
KAZAK ABDAL
Romanya Trklerindendir. Onyedinci bir
nin bir hiciv rnekleriyle doludur. Dili ve sadedir. Rahat okunur. gn-
halen
Kazak gelenekleri iinde; yks ilgi ekicidir. Bu yk
Turgut ve Nefesleri
"Rus bir ocuk Fakat bu ocuk; annesinden st emmez. Budu-
ruma ne hekimler, ne de papazlar are bulamazlar. Sonunda Deliorman Rus-
ya'dan Tuz almak zere gelen Demir Baba'ya: "Se11 keramet ehli bir azizsin. Bu o-
kurtar." diye Demir Baba da: "Bu st em-
mesini isem, tekkeme nezreder misiniz?" der. Kabul ederler. Demir Baba
"Em!" der. ocuk, memesini emer. erince, Demir Baba der-
gnderirler. Bylece Demir Baba, evlat edinir. Ahmed kor. Bu ocuk
daha Sultan'a giderek, el ve da "Kazak Abdal" olur". sylence
byle bitiyor.
Kazak ucu tenteneli ve bir mendilinin, Demir Baba
Deliorman'dan gelen gmenler sylemektedirler. Kazak Abdal, Denizli'-
deki
Elimizde bir ka olan Kazak kim ne zaman kesin
olarak bilinmiyor. Sadettin Nzhet, XVU.
rastlanan yazma dergilerin bu sonlannda Ba-
Sultan'a (lm. 1516) vg olan onunsa daha nce da ileri srlebilir.
Geri ikinci piri birince
vlmesi Ama btn zellikleriyle bir biimde hele
drtlk,
"Arslan gibi yryen
Kendi zn hak bryen
yryen
Mrsel baha Sultan
bir gzlem sonucu olsa gerektir. Yine de, nl pirin sylencelerde
hayaline yn Romanya Trklerin-
den sylenmektedir. Hayali bir resmi de Bir ise
Ahmet Kendine zg ve gereki bir Ali sevgisi Ali'de
46 ALEVi VE
dile onun insan biiminde inanla

Kazak toplumsal gelenekleri yeren iki g-
nmzde de Belli bir toplumsal dzenin ala-
bu yerginin tesinde mizahi de Azmi'yi ve Kaygu-
suz Ali de dile syler. Tan-

Yerici - tutumu, gldrc diliyle yobazlara, sofulara kulaktan dolma
bilgilerle bilgin grnmeye cahillere ses ile susturmaya
olumsuz sergiler. yo-
ruma gerek duymaz. Yerginin iinde sunar. Kimlere syler.
Kazak Abdal, kendine zg olan, olaylara yerici gzle
bilen, bir ses ve yericili-
16. Azmi'yi kesimin da
Bu trnde onun gibi Veli'ye y-
rekten tutumu ile kkl bir iindedir, gerekidir.
Benim pirim Veli'dir
Pirim piri Ali'dir
Seyyit Ali kendisidir
Mrsel Baba Sultan
Erenlerin yer isen
Gerek der isen
Dinle pendi sana derim er isen
Mrsel Baba Sultan
Arslan gibi yryen
Kendi zn Hak bryen
yryen
Mrsel Baba Sultan
-1-
Mmin olan yedirir
Her szleri rumuz ile bildirir
bil gerek Velidir
Mrsel Baba Sultan
Deli uyanan
boyanan
pirin dayanan
Mrsel Baba Sultan
Mekan
Bulutlara tutan
pirimizin
Mrsel Baba Sultan
Kazak Abdal der rivayet eyledim*
O yz er ziyaret eyledim
Bu da bir hikayet eyledim
Mrsel Baba Sultan
* Abdlbaki Kazak Ahmet olarak (Bkz. Alevi -
Nefesleri s: 108 109) - Pend: Sz - Kepenek: Palto - Rumuz: Simge.
KAZAK ABDAL 41
-2-
Otlaya doyura
da
Mnkir huyu, harap etti ky
bir tas suyu, Dkenin de
tahta indirenin,
gtrenin, da
Derince kuyusun, inim inlesin
Kefenin diken Dikenin de
Mfsidin bir de da yemezin
meyit da
Kazak Abdal nutkeyledi, Cmle ta'neyledi
Sorarlarsa kim syledi, da
Mfsid: Bozucu - Gammaz:
Ormanda byyen adam
pazarda insan
Medrese softa bozgunu
Selam
Alemi Ul.neder varsan
Seni mes'ele sorsan
Bir cim yarsan
Camiye gelir de erkan
Elin kapusunda kul olan
Bumu smkl hem gz olan
Bayramdan bayrama bir olan
Berber
gezen bir yrk
Kimi timarh sipahi kimi serblk
Bir elife dili dnmiyen hdk
gelir ezan
-3-
Bir gayet kcek
Zu'mu fasidince keyif srecek
yok ayran iecek
Kahveye gelir de fincan
Yaz olunca yayla yayla genler
Topuz korkusundan kaanlar
ienler
Rumeli Yenicesi duban .
neslinde hare
gelmez elinden gitmez bir kare
gmleksiz duran mekkare
Bedestana gelir kaftan
Kazak Abdal syler bu trl sz
ayran ile z
Kyden gelse bir Trkn
yakut ister mercan
Cim : Arap abande bir harf - Zumu fasidi : orak basit
- Bedestan : Eski - Dhan : Ttn -
Hare : Bir tr - Mekkare : Yk - Hdk: Kaba.
48 ALEVi VE
AIKLAMA
Son zere nl hicivci ozan da kylleri ve sevmiyor.
bir kent ve kasabalarda az ok
uyum ise de, yine de byk kylerde bir
gerek. ayran ile z" derken kylleri kasdetmektedir.
Seluklu - dnemlerinde Anadolu belli bir
henz bir haldedir. Uzak Orta Asya'dan,
gelen insanlar kylere, kentlere yeni
lar. Ancak, yeni topluluklar, topluluklara ve yeni
kltrler, eski kltrlerle llerinde beklene-
mez. olabilir, genellemesi kendi taktiridir.
" ... Trk.'n betimlemesinde, Kazak Abdal o genel uyarak
"Trk'" de soylular, yani Hz. Muhammed-Ali-Ehlibeyt
soyundan geldiklerini; bu kutlu emberine
kendileri kalan ve mritlerini sadece, kaba Trk, bilgisiz, yoz
kendilerinin onlardan stn durumda savunur ve sylerlerdi. Kazak Abdal'm
mizah konusu
biimde Oysa Trk kmsenmesi, kimin
horlanamayacak,
uludur, ycedir, gzeldir, Sanat olsa bile
bu kimseye mizah Mizahta topu

GAYBIBABA
Gaybi. Melami mensup bir Ama onu kendilerin-
den sayarlar. Gaybi Sunullah olarak bilinir. XVII. ilk
1615'de Kalburcu Ahmet torunu, mft
Ahmet Efendinin Tasavvuf ve tarikat bilgisini
(1649). Aksaray'da Efendiye Bir
sre sonra onun halifesi oldu. nde gelenlerinden lm ile
(1655) memleketi olan Ktahya'ya nemli
(sohbetname) 166l'de Tarik-ul Hak Tevecch-l
Mutlak ve 1662'de Ruh-l Hakikat Gaybi Divani (1963'de
Sohbetname, Biat-name. Gita, Ruh-l Hakikat, Tarik-ul Hak Fi't Tevec-
ch-t Mutlak, Esma-i Hsna, Akaid-name Ahlak. Fi Tarikat-l
1662'de Melamiler zamanla
zmresi iinde eriyip ve birbirine
nedeniyle ona yer verdik.
Her ne varsa alemde
var Adem'de
Bul sen seni bu demde
Adem'e gel Adem'e
Ko bu zht
Terk ede gr adeti
Ge bu cmle
Ademe gel Adem'e
-1-
J. Ademdir Suphan
Ademdir Kuran
Rahman
Adem'e gel Adern'e
Adem oldu ahiret
Anda bulundu cennet
Anda grnd hayret
Adem'e gel Adem'e
Ol bi
Gaybi alemdir hernan
Adem'dir iman
Adem'e gel Adem'e
-2-
olmayan zahid, nerden bilsin
Bi dert olan nerden bilsin
Muhabbetle gelendir, ile menzil alan
vermeyen, nerden bilsin
zdr zn bilmez zahid
Zahid zn bilmedi, nerden bilsin
Sufi halfet iinde, riya ile hu eker
bekler, nerden bilsin
Cmlenin Gaybi zahidler inkar eder
Sahraya damla, nerden bilsin
-3-
Gnl kim itaat,
Tamam olmaz bilin onda ibadet
Hakk'a olmaz tekarrp
Muhab_bettir bize karabet
Hdadan sevgiye hep hadestir,
Muhabbet olmasa gitmez habaset
kadar benlik gnlde
Cda olmaz znden bil cenabet...
Yedi derya, hakikat eylemez pak,
Gni.il kim bulmaya Haktan taharet...
Gl cemiyetin tertip edene,
Dem-a-dem cemaat
Gnl kim etti vahdette ikamet,
eyler ise ger imamet...
Hdadan gayri grmezsen cihanda
Cihan olur keramet
Gnlde Gaybi gayri koma
Konula Hilafet
Tekarrp: - Karabet: - Hades: Pislik, abdest
gerektirir hal - Habaset: ktlk - Cda: Uzak - Cenabet:
Gusl gerektiren durum - Pak: Temiz - Taharet: temizlik -
Vahdet: Birlik - hilafet:
silmeyen
-4-
Ta Muhammed sanma gayri ta ola
Taklit ile tok olan, hakikatta a ola
aldanma, kendin hayrete salma
Haktan gayri ne tabire muhta ola.
Sana alem grnen, hakikatta ..
Allah birdir vallahi, sanma ki bir ka ola
Bir bu alem, meyvesi Adem
Maksud olan meyvedir, sanmaki ola
Bu Adem meyvesinin szdr
GAYBI BABA 51
Szsz bu Adem alem, bir anda.taran (talan) ola
Bu szlerin meali, kendin bilmektir
Kendi kendin bilene, hakikat mira ola
Hak denilen zndr, szndr
Gaybi zn bilene, rububiye (sahibe) ta ola
-5-
Zahit bil bu alemi, nedir insan iinde
Alem Adem yog iken, bir an iinde
Bildin ise bu demi ol alemi
Hak bile gr Adem-i kalma guman iinde
Mlkdr onun cihan, nihan
Hanesidir bil sultan ayan iinde
kudreti yerden direktir.
veren bir demdir, kevn mekan iinde
Gam dost yolunda ser vermek
Can u bir oyundur dosta meydan iinde
Gaybi senin kudretin, dopdolu dul'ur cihan
Kim bildi bu hem can iinde
-6-

canda bulmayan
Gaybi kendin bilmeyen
Rabbin bitesi
Arif sz bilmeye
ayan grmiye
Gaybi kini silmeye
huzura geldi.
1 Fakr
2 Fahri Kainat
3 Cevher
KAVRAM
Szlkte yoksulluk Tasavvufta
belirten bir szck olarakg eerek,
dnya nemli bir eylemdir, bu nedenle
olduka yksek biri Fakr yolunu seene de
"fakir" denir. Kimi tasavvufcular olgunluk belirtmek
iin "fakirimiz I vcmzdr" der. Bu
bir hadistir.
Evrenlere vg olan Hazret-i Muhammed'in
z, esas. blnemeyen. olmayan.
borlu olmayan. (Bu son manada, mukabilidir)

Gerek tam olarak bilinmiyor. ve lm tarihleri,
yerleri hi bir bilgi yok.
onla Dertli Katip. Onyedinci bir
Razgrat'ta, zel yatan azizi Demir Baba veya
Timur Baba Hasan Demir Baba'dan el gibi Demir Baba
velayetnamesinde, Demir yz yirmi sz edilir. Dertli
Katip, 1694'den sonra bir nefesi
sana geldim, Ol mbarek yzn grdm
koydum, Timur Babam Hu
Kubbeleri Kandilleri dizilidir
Anda gizlidir, Timur Babam Hu
kaynar Odur hem
Hseyin Dedem Timur Babam Hu
durur Erenler ana
Ana olur Timur Babam Hil
sular
Dertli Katip durmaz Timur Babam Hu
Demir Baba Sultan : Zeynel Abidin soyundan, Veli
mridlerinden, Dede ile Gkesulu Turan
Halife'nin Zahide Drdane Karademir diye de
velayetnamesi Tekkesi Bulgaristan'da, Ruscuk ilinin,
Mumcular ky iindedir. Demir Baba, pehlivan ve olarak n
snnetilik etti. Sultan Kutuptuk postunu ona verdi. Virani Baba onun mridi
oldu. Demir Baba soyundan gelen Kofaz kylerinde yol
Velayetnamesi Bedri Noyan taraftndan Bir ok kerametlerinden
velayetnamesinde sz edilir (Nejat - Anadolu ve Balkanlarda Alevi
sh: 65).
54 VE
1 - Naz
2 - Nazar
AIKLAMALAR
bir kimseyi sevmesi ona tinsel
gstermesi. Byle bir kimsenin su
yaparsa Naz, zellikle tarikatlarda
ileri biri
Bakmak. Grmek. stnde ve birer derece
haber, stndekine yakin denir. (bk. Haber ve yakin}
Buna gre nazar, habere nisbetle stn yakine nisbetle basittir.
bakma, kendini tasavvufa, tarikata veren
bir kimseye derin
giderici bir etkinlikte Byle etkili
kimselere "Nazar ehli" denir.
ABDAL
Gerek ve yks bilinmeyen Abdal, yazma dergilerinin
onyedinci bir
dergilerde grlmektedir. bir bilgi
yok. Dili duru ve itenliklidir. Kul ka-
Bu iki muhtemeldir.
Abdal, Alevi - tresini birlikte bir sevgiyi de
lemeyi unutmaz. 16. Muhyiddin ile de
lerinde duygusal de yer vererek konuyu ve nesnel bir sevgiye yneltmeyi
kolay bir ok gemeyi,
savunur.
Blbl olsam gl
z biten gl neme yetmez
dilinden
Bana ta'lim olan dil neme yetmez
oldum pir
Hakk'a ekildr
gibi garip garip terim
viraneler l neme yetmez
- 1 --
ele
Yolum Hakk'a meylim
Neme gerek gezerim
grnen yol neme yetmez
tesi neden ma'lumdur
iren alimdir
Az ok sonu lmdr
Bir bir bir ul neme yetmez
Abdal' kimseler ermez
Tevekkl irteye koymaz
ziyade yemez
Bana olan mal neme yetmez
-2-
Bin bir gnl ldrendir
nefesinde, gnl ldrendir
Garibin gz
Adem ldren suludur, gnl ldrendir
Cahilin sz Gnl evinin
Hak evidr, gnl ldrendir
56 AlEVi VE
gitmesn kada, Yatak bulmasun sinde de
O dnyada bu dnyada, gnl ldrendir
Abdal der kendi halinde, Ne gelse syler dilinde
Muhammed Ali yolunda, gnl ldrendir
Kada : Bela, kaza - Kelam : Sz -- Sin : Mezar
-3-
Yana yana gelmeyenin, Dost demek nesine gerek
Rumuzunu bilmeyenin, Dost demek nesine gerek
Gerek ere yetmeyenin, Pir
gtmeyenin, Dost demek nesine gerek
olup Bire ikilik
Oynayup utemeyenin, Dost demek nesine gerek
Gnlde kibir yetemiyenin
yitemeyenin, Dost demek nesine gerek
Abdal der Sefillik ekemiyenin
Dost demek nesine gerek
-4-
Hakikatin kilidini, Aana gazi dediler
Bu yolda can ile Geene gazi dediler
inanmaz yalana, ile male kalana
Dost lene, Koana * gazi dediler
Gelge ile mlUinden, gster z halinden
kadehin dost elinden, gazi dediler
Al donunu, Muhammed sakla dinini
yolunda Saana gazi dediler
Bir haber diyeyim sana, szm inan bana
Abdal eder dosttan yana, Geene gazi dediler
*Abdlbaki Alevi - Nefesleri isimli (gene)
(a. g. e. s: 91)
Koana, komak : Sevmek - Ru.k: -
Kanlu gnl ldren : Alevi - cana yani insan
ldrmek en byk sutur. Katilin derdinederman olmaz.
ABDA/, 57
ancak ldrmek, en gnah Alevi -
gre gnl gnldr. Tasavvufta gnl, tecelli
ilgli bilgilerin yer, kutsal i
marifete gc biiminde Gnl ldren de suludur. Gnl
Byklk gnl Tarikatta
Gnl su Gnl, dininde de
kutsal Gnl kabedir. evidir. Gnl gnl
ldren su Adam
Yunus Emre:
Gnl m Kabe mi bana akheren
Gnl zira kim gnldedir dost
der; bir ise;
kazan ye, yedir, bir gnl ele getir
Yz kibe'den bir gnl ziyareti
der. Bylece gnln Yunus Emre ve benzer ozanlarca da

- Gnl yapmak yapmaktar,
- Gnl hak gnlden gnle yoJ ,
- Gnl bir kadehtir, yapalmaz,
Ataszleriyle gnle ne nem ve gsterir.
Yine tasavvufta gnl olarak bilinir. Birisiyle sevgi temelinde
girerek onu kendine ekmek, onunla kurmak gnl
alma marifete gc ile gnl
olur.
Kaygusuz Abdal da:
Cmle aleme sultan ben oldum
Saadet gevherine kin ben oldum
Ben ol bahr - i muhitim her gnlde
Veli bu suret - i insan ben oldum
demektedir.
Biz g1t.l Divane Mehmet elebi'nin ikilisiyle
Beli dildendir, ol didar elinden yoktur.
Gnldendir kimseden yoktur.
(Dert bela gnldendir, gnlmz alan o sevgiliden yoktur -
gnldendir, kimseden yoktur).
Ballar buldum olsun.
58 VE BEKTA.1 ANTOLOJ/SJ
Trke'de gnl almak, gnl kalmak gnl gnl koyma. gnl
etme, gnl ldrme (Byklk gnl gcendiren). Birde gen
gnlden deyimlerinde geen gnl Arapa
kkenli olup nemli bir yeri bir szcktr, gerekte
yolun temelidir. gnlsz olmaz.
SAYILAR
Bir: olan tektir. Vahdetin (birlik) semboldr. "Sz bir,
Allah bir, yol bir" denir.
: a) lemedeki Allah, Muhammet, Ali.
b) terbiyesindeki, "eline, diline, beline" forml.
c) yol gsterici,
Drt: a) Drt
b) Drt unsur:
c) Drt melek, Drt Resul, Drt Kitap
Pene-i Al-i aba: Ehlibeyt ... Bir elin Bu, Arap Allah
biimindedir. Pen-i Al-i
Yedi: a) Ali'de bulunan stn zelliklerin Hz. Muhammet, Hz. Ali'ye,
"Ya Ali! Sende bulunan yedi bulunamaz. Kimse sana ahrette,
'Bizde bu diyemez."
b) Gaip erenlerden en nemli 7
c). Fatma Ana diye yedi renklidir.
Sekiz: Cennet'in sekiz sekiz derece zerindedir, sekiz
Oniki: Bu zincir de denilir.
a) Yolun zinciri olan On gsterir.
b) Alevi on iki terklidir (dilimli). tepesinde hakikat
(gl veya mhr denen yuvarlak)
c) Nasip on iki huyu on iki huyu gerek.
d) Aylar on iki, burlar on ikidir.
Ondrt: a) On drt Masumupak (Bunlar Oniki kk zehirlenerek
veya katledilerek edilen
b) Kerim'in on drt tarz ve usul
Onyedi: Hz. Ali, on yedisine kemer on yedi
daha ki, bunlara da kemer Bunlara 17 Kemerbest'ler derler.
Meclisi'nde geer. Bunlar, yeryznde her zaman var
ulu
BALLIBABA
Gerek ve lm tarihleri yeterli bilgi ve belge bulunmayan
Baba, onyedinci bir Fili be kendi
derghta gmliidr. Kerametleri sylenen bir ulu gre
bir sylence de var. bilgiye gre, Baba
Filibe bir tekkenin Bir gn oradan geen bir kervana yklerinde
ne onlar da karpuz pekmezi Baba, "Yknz
baldan daha daha olsun" diye dua pekmezlerini fazla
de elini ve
Bylece bu azizin Baba Hllla. bu yrenin Karpuz pek-
mezine "karpuz zm pekmezine "zm derler. etmek iin de
"Gme derler.
kutsamak iin, bir vg nefesi de
Tekkesine gelenler, Her mlllrada erenler
Korusunda blbller, Sevinerek terler
Gereksin Balb Baba
yollan, Ne
Babamn eder gnlleri
Gereksin Baba
bir ok nefesleri dergiler iinde bulunmak-
Sultan'a izafe edilen nefesi de, Baba'ya ait
bilinir. (Turgut Koca, a. g. e. s: 231}
Muhammed Ali postunda oturan
kapuyu bilmeli
Muhammed Ali'ye talibim deyen
Evvel
Bir bina yap drt stne
Bir selam ver drt kapunun dostuna
snnetin, yedi ne
Gizli gizli bu ermeli
bul da ara
Gene bulunur are
seni ol
Ol
Ol Ali'dir
Orda mahabbet gldr
Bu yolun evveli Veli'dir
isteyenin venneli
Hi bina grdn m l
Nice ili
Cihanda var dan sulu
Herkes vcudunda
60 ALEVi VE ------------- ----
: Kent - : Sorun - Mahabbet: Sevgi, gerek ve mutlak olan
kendi (cemaline) sevgi meyletmesi ve
kendi grmesi olgusu sonunda bakarak bu gzelliklerin
evren olarak var neden Tasavvufta bu
olguya, duruma "muhabbet - i denilir.
Kelime-tevhid yani "la ilahe illallah" ibaresi iki Bu ibarenin birinci
yani la ilahe nefydir inkar). yani illallah ise
Demek ki kalemi-i tevhit iki Bu ibarenin, Arapa takdirde, cins harf
ihtiva Bunlar da lam, alif ve he'dir. Bu harf; akla, nefse ve
feleke Kelime-i tevhidin 4 kelimeden ibaret 4 tabiattan
gsterir. 7 heceden ibaret 2 gz, 2 2 burun ve
bir olmak zere 7 delildir. 12 harf de 12 uzvuna
Dnya da kelime-i tevhit gibi iki bir mamur,
4 yn gney ve kuzey. Dnya'da 7 iklim ve 12 byk
ada Felekler de ve olmak zere iki Feleklerde 7 gezegen 12
bur
tevhidin de zel La, daiye, ilah, huccete,
illa, imama ve Allah'a delildir.
Zekat: mezhepten olanlara
Hac: ziyaret edip hizmetinde Hac; Ali b. Ebi Talib ve Beyt de
masum gibidir.
Cenabet: Yola gerekli nce
Gusul: Ahdi yenilemektir.
Cima: Ahdi olmayana ve venneyene
Zina: ilmi tohumunu kendisinden sz kimseye vermektir.
ehil olmayan kimseye vermek hususunda dilin acele etmesidir. Byle
bir su kimsenin ahdi yenilemesi
yks bilinmeyen, dergilerdeki onyedinci
bir Ahu, Yenieri
iken ve V. Mahir Kocatrk'e gre lrk syler,
saz alar, beste Bu nedenle IV. dikkatini eker. Onun hanendeleri ara-
girer. Drdnc Murad ve Drdnc Mehmed dneminde tarihi Hammer
de bildirmektedir. - Amid tezkil'esinde Ali Emiri; Ahil Baba'mn gzel bir sesi ol-
ve saz
zamanda Yazma dergilerde
Ahu Alevi - tresi Ali, On iki imam, tarikat, vb. sorunlara yer
Dili Drt ilke topmk, su,
yel ve od'dan Bu "drt ilke tasavvuf yoluyla Alevi -
kltrne Bu inanca gre, insan en stn olan Tannsa! evrenden
belli ve srelerden geerek son biimini Evren de drt ilkeden
kumludur. insan ile evren belli bir bilgileri
sezgi yoluyla ve derin bir ie ile elde bunu vurgular. Bu
yeni - gider. zaman -
ortadan hemen gider, ile bir olur,
Ahu'nun iin kesimi daha
ok oralarda
-1-
verdim dnmem Elest bezminde J.
ikran imandan
seyran grdm neminde
Mahabbeti ben ol seyrandan
Nar bad ab hakden halkoldum
Kendi kendim ana rahminde buldum
Devir tamam oldu Dnyaya geldim
Bu ibret namesin cihandan
unuttum eylerim feryad
Dert budur dil dnmez isterim imdat
Tekrar ile talim etti bir stad
Dersimi mektebi irfandan
Cangz gafletten
g ile geti
Hazine- i Hakka elim
Lal gevheri mercandan
Nefes sunup akla verdim pendimi
gafletten zdm bendimi
Ol hfil ile teslim ettim kendimi
Sonra kendim menandan
Bu bir gizli kimse duyamaz
Sofi uyamaz
zergederler baha koyamaz
Bu drr - i ummandan
62 ALEVi VE ANTOLQ.f.!.:"!l_ _____ _
-1-
Dnyadan el ektim J,
- i prhunumdan
Pirlere hediye eyledim
Ol Selman'dan
Acep grnmezler bilmem nerdedir
Gereklere ayan bize perdedir
hakikat gizli yerdedir

Alem bir
Gir gnl gr ne
Bu bir gizli
defteri divandan
bu
dil beresine
Merhem em olur mu
Bu ilm hikmeti Lokmandan
Hakikat szne hile katmazam
Her beyan etmezem
Bilinmeyen yerde cevher satmazam
Ben bu nasihati bir candan
Geri hata ile oktur
Kalbimde eseri yoktur
Zebur Tevrat drt kitap
Lednn ayet - i Kur'an'dan
geldi dikildi
Marifet yoluna nurlar dkld
himmet oldu glbank ekildi
Tarikat kemendin erkandan
Marifet yolunda gr
Gzmden
Pirler koydum
verdiler meydandan
Musaya tecelli grnd Turda
Mestedip nurda
Enelhak grp Mansurda
Hakikat kemendin gerdandan
khne
severiz Al - i
Kimden dersen bu
ismail'e inen kurbandan
Gel akla bu ilim
Bir ulu dergaha yolum
Kudret haznesinin dilim
Bilmeyenler dkkandan
Mminlerin elde olur
Miimin olan anda bulur
Miratan indirdi savm u
Hak budur Hazreti Kur'an'dan
Ahu' yum kendi szmden
Mestolup traba zmden
akar oldu gzmden
giryandan
Elest Bezmi : - Nar bad ab hak : yel,
su, toprak - Pend : Nasihat - Zerger : Sarraf - Drr i yekta : inci -
i prhun : gz - i giryan : Gz seli. - Trap :
Toprak - u salat: Namaz, oru - Mennen: bol - Vesaya:
Vasiyetler - Anahtar - Necat: - Girdap: Sel evrintisi.
-2-
Turnam size seyyah Murteza .J,
syler Horasan deyu
Ehi - i beyt'e feda
syler Horasan deyu
Biri rehber gider
Sznce eder
Muhammed Ali'nin gder
syler Horasan deyu
AH 63
kuvveti'her yzde belli
Cemalin gl
Erenler blbl dili
syler Horasan deyu
Ahu Dede' m eder ahu
evveli bir hu
Vird turnam dilinde ya hu
syler Horasan deyu
Bahr : Deniz - Cemal : yz, ehre : Gl bahesi - H :
zikir dile
getirmedir, zamanda O da gelir - H ekmek : - Seyyah: Yolcu,
gezici - Vird: Syleme -
Dilim kalem kalbim defter
Mahabbet bahrine dalaldan beri
Leylam deyp kan gezerim
Mecnun olup uyaldan beri
Mi'raca Hazret - i sultan
Diledi mmetin Huda'dan hemen
Nur ile gark oldu cmle bu cihan
Hak ana Resulm deyelden beri
-3-
J. Gel ey zahid atma kendini dama
Keramet bizdedir Huda'ma
Ve lekad Kerremna beni ademe
Saadet giyelden beri
Ahu' dur ismim Ali' dir
Sanma derunumda dnya malidir
kalbim drri iman
Kendi bilelden beri
Elest Bezmi : meclisi. Btn Allah'a ikrar verdikleri, beli = evet
dedikleri - : Gz - Devir: gre insan
- beden yeni bedenlere geerek br dnya ile bu dnya
var - lm sonucu bu
btn. - Gark oldu : Doldu - Deyel : Diyeli -
Zahid : Sofu - Ve lekad Kerremna : Kuran'da bir ayet. Her ne arar isen
ademde, insanda bulunur - Drr: - Keramet : mucize
yaratmak, yapmak -
KAVRAMLAR
1 - : Namaz dnlen Kabe yn. Tasavvufta
gereklere evi gelen, gnl da
Arapa szck, gerek kabe gnldr.
64 ALEVi VE ______ _
Alevi - gre
1. Ten
2. Kalp
3.
4. Fehim
5. Can
: Meydan
: Meydan
: post,
:
: lutfu,
Yunus Emre bir
bize, gnl cemaat
dost yz, daimdir salat
demektedir.
2 - RENKLER: Aleviler; beyaz rengi Hz. Muhammet'e, al rengi Hz. Aliye,
Hz. ya, ve Hz. Hasan'a, pembe ve Hz. Hse-
yin'e Hz. Muhammet cuma gnleri siyah, teki gnler beyaz
Hz. Ali, bunun beyaz imame
Koyu renk de, Ana rengidir. sembol olarak
Aleviler, mavi rengi sevmezler; bu rengi, melun Muaviye ve Yezit diye

3 - Kokular:
Gl kokusu, Hz. Hseyin'e, Veli'ye gzel kokularda Hz.
Muhammet' e, Hz. Ali'ye ...
yaprak: Niyaz, nezir, adak. gnl almak kabilinden, iin sunulan

4 - ve i. i ise Alevi yolunu) an-

Hz. Muhammet'le :zahir (ortaya tarikat
Hz. Muhammet devri mhrlenince de velayet ortaya Burada,
peygamberden sonra, ynn ne geride
KASIMI
ve lm tarihleri ile gerek ve eserleri tam olarak bilinmeyen
onyedim.:i bir Yazma bir ok
dergilerinde grlr. bilgi yok. Noktavilik, Hurufilik ve
Melametilik inan ve esinlenen usta bir

-1-
Drr - i derya - yi maani gene - i pinhan
Feyz - i envar i Huda can ire canan
Kenz - i esrar - ilm irfan
Harf - Bismillah ile ayat - i Kur'an
Nokta - i kudret idi nur - i Muhammed Mustafa
Oldu ol nokta ezel bezminde mir'at - Huda
Nokta u nokta nokta didar - lika
Nokta sacid nokta mescud nur - i iman
Levlake levlak izhar eyleyen
Ahmed nurunda hatm - esrar eyleyen
Noktadan var eyledi alemleri var eyleyen
Kaf nunun oldur sun' - i Rahman
Nokta nokta krsi nokta eflak nokta mah
Nokta enetim nokta Faz! -
iinde eyleyen her dem nigfth
Nur - i diden nerkis - i ire mestan
Kabza - i hak katre - i ab bad ile nar
nur nokta a'za
- hsn nokta - elvan idb pervcrdigar
Srh - i leb - i siyah hal - i zenahdan
levh - i cemalin hatt u rakam
Zlf ebru ile mjgan oldu yedi hat alem
Ma'ni - i vech zre kalem
Hakk - - i ilah vechinde burhan
66 ALEV} VE
Dr otuz iki nokta lebin
Nefha - i mrdenin ol
Bade - i ayn - l - - i pakin
- i kudret ab - hayvan
nokta nur - i dide huruf lebler lisan
Mahz - Hayder'dcn bezi - eder ayet dehan
Noktalar seyran eder levh - i lisan eyler beyan
ar kitab oldu kelam iinde mihman
- i hikmet - vahdet dedi selef
nur - i hakikat mir - i taht - Men aref
Taht - ba.cta dedi Ali - Necef
Ba - i Bismillah - i Rahman Merdan
Hsn iinde Hulk - - aynelyakin
Nokta - i M - i Kerbela'da - din
ki nur - - i Zeynel - abidin
Ca'fer - i - Horasan
Nokta - i nur - i nebiden ma'din - i takva Taki
Mahzen - i ilm - i lednde nul' - i Naki
Askeri'den bilen bilir Hak. -
Mehdi'dir ayn - hidayet kutb - i devran
Nokta - i tac - serimdir ardeh - i Ma'sum pak
aker - i Al - i Mkipay - i sineak
Bab - Hayder'de daim ol hak ile hak
-i Hak - velayet. - Yezdan
Drr i derya - meani : Mana denizinin incisi - Feyz - i envar - Hda :
nur bereketi - Kenz - i esrar- hazinesi - Levlake
levlak : "Sen ben bu evreni gelen kutsal hadis
- Hatm - esrar: tamamlayan - Gz - Perverdigar: -
- i siyah : Kara gz - Subh leh : dudak - Hal - i Zinahtan :
Yanaktaki benler - Nigah: bakma - Zlf: Sa - Ebru: - Mjgan:
Kirpik - Mani i mmlkitab : Fatiha'mn - Mrde : l - Dehan :
- ar kitab : Drt kitap - ar - deh : Ondrt masum - Usan: Dil,
- hidayet: gc - Ali aba:
Ehlibeytin hizmetisi - Hak ile hak: Toprakla toprak olmak - sineak:
A_vak tozunu bas - ardeh-i ma'sum pam: masum pak -
Mahzen-i ilm-i Ledn: bilimleri birikimi - Yezdan: Hz. Ali,
aslam.
KASI Mi 67
- Seyyid Ali Sultan Medhiye -
Ma'den - i nur - i nbvvet mazhar - nur - i celi
- i alem - l - gayb oldu - mnceli
- i Sultan - Necef - i cmle veli
Kutb - i salan - velayet efdali
Al - i nha nesi - i Yasin Hazret - i Seyyid Ali
Server - i kevm - i mevali - Deli
Cedd - i paki pir - i erkan - Horasan' - gl
medhinde bilcmle blbl
Kalbimizde oldu mahabbet snbl
Zlfikar destinde, Ali
1
nin Dldl
Al - i Taha nesi - i Yasin Hazret - i Seyyid Ali
Server - i kevm - i mevali - Ddi
Rehnma - yi rah - Hayder - yi evliya
taht - mefhar- i Ali aba
Amil - i elfakru fahri tarik - i tac kaba
Varis - i - dvazde Ehi - i Beyt - i Mustafa
Al - i TaM nesi - i Yasin Hazret - i Seyyid Ali
- i ilm - i lednni - mlk - i cihat
Bist ti heftad dden gsterir -
Si V d iinde nutk - i paki durur ayn - 1 zat
Arifana Men aref ile verir ab - hayAt
- i TaM nesi - i Ybin Hazret - i Seyyid Ali
Nur - i - i ser defter - i Al - i Nebi
Can be can - lebi Hulk -
Hseyn - i ceddi Nebi
Meslek - i Zeynel'aba Cafer mezhebi
- i Taha nesi - i Yasin Hazret - i Seyyid Ati
Kuvve - i kudside Kanm'la bi kusur
Taki ile Naki'nin ab - ruyidir o nur
Askeri'dir hanedana - ehi - i ubur
Nakd - i Mehdi - i sahih zaman zuhur
- i Taha nesi - i Yasin Hazret - i Seyyid Ali
Tutya - yi dide - i dildir bize hak - i deri
68 ALEVi VE ANTO_L_O_:Jl_'Sl_ __ _
Aciziz avnen hem acayib
Hakipay - i hadimi tac - seri
Kemterin kemteri
Al - i nesi - i Yasin Hazret - i Seyyid Ali
Server - i kevm - i mevaJi - Deli
Mazhar nur celi : Parlayan nurun yer - :
- Rehnma: Yol gsteren - nder - Dvizde
: On iki imam - cihat : taraf. sol, n, arka, taban, tavan -
: 28 - Al Taha nesi i Yasin : Hz. Muhammed' in soyu - Heftad - d : 72 -
Kuvve - i kudsi : Kutsal makam - Tutiya : Gze srlen bir ila - Kevm
mevali : Kleler - Hakipay - Hadimi : Hizmet iin ayak
olma - Si v d : 32 - - Ali : Ali'nin vnc
KAVRAMLAR
1 - NOKT ACILAK (Noktavi) : Kk uzanan bu
gre temeli "nokta" harfler noktadan Noktalar yan yana
gelince de trlerini kurar. Hurifilikten sonra ortaya Kurucusu
Fazlullah Nimeti bir hurufidir. hurufiliiJin bir koludur. Ancak, hurufilik
harfleri benimser, harfin temelini noktaya onu bir
anlamda yorumlar. Bu nedeniyle onu sayanlar da
Bu Hz. Ali'nin "Benim bilgim bir
yorumlanan "el - ilmi noktatn" szllnden yola
olmak bir ok tarikate Ama tarikatlarda
bir temel ilke sadece olarak
2 - TASAVVUF: Ahlak ve kalb ilmi. Kalbi kt huylardan temizleyip iyi huy/arla
doldurmak. Kalbde kalbde Nefsi
emmareden dogan tembellik ve giderilip ibadet, niyaz ve duadan zevk
Tasavvuf ehlinin biridir. Toprak gibidir.
kimseye de kt kimseye de verir. Bulut gibidir. Her glgeler.
gibidir. Sevilen kimseyi de sevilmeyen kimseyi de sular. Tasavvuf haldir. Sz
Sz ile ele gemez. Tasavvuf. Resulullah Efendimizin snneti seniyyesine uymak;
fazla fazla fazla uykuyu terk etmektir. Tasavvuf. Allah
tealadan her terk etmektir. Tasavvuf. vakti en olan

KARARSIZ
Onyedinci bir gerek
elimizde yeterli bilgi ve belge yoktur. Dili sade ve olup szleri itenliklidir. Memle-
keti bilinmiyor Hangi tarihte ne zaman nerede bilinmiyor.

Pirimiz Muhammed Ali'dr bizm
Beli dedigimz yerden dnmezz
irfan yoludur bizm
Ykmz gevherdr satmazuz
yolu koyup gitmezz
Mcadele edp inat
Her kula szmz beli'dr bizm
Ko siperin yzn dutar
ata biner
Bahar akar
Selmz ummanlar seldr bizm
Canum biz mminler ile
Mnkirleri lanet ile
Anun in esrk
kadeh doludur bizm
Mecnun'leyin zler kalursa
Leyli'leyin tavaf
ismini sorar olursa
Veli' dr biziim
- kaynak - Beli: Evet -
iyi, gzel - Eyyam : Zaman - Umman : Deniz - Esrk : -
Mecnunleyin : Mecnun gibi - Leylileyin : Leyla gibi - Tavaf:
Kabe'nin evresini dnme.
Dost: Veli bu gzel kendi tm Alevi - kl-
tr ve kaynaklanan gzel duru - duy-
gulu bir bunu Bu zelliklerin nokta dostluk ve
toplumu ve ynetimi ok iyi bu zellikleri sonradan hep
70 VE
grmezlikten her olur olmaz durumda zerine hep
omak ezip Tarih bunun rnekleri ile dolu. Dost gerek sevgili
demektir.
Her kula szmz belidir bizm
dizesinde bu dostluk, sosyal herkese sezilmiyor mu?,,,
yine de ok iyi grdkleri iin "gvenme dostuna saman doldurur postuna" diyerek
topluma gvensizlik Ama Alevi - buna yeniden,
yeniden denemeyi elden Dost seven gelen Farsa bir
szdr. birlikte yerler oktur. dostun
nemli yeri Dost
Yunus Emre:
Kime kim dost gerek ise ne
Terk eyleye kendzn hi anmaya
dizesiyle yol dostunu ok gzel
Grdn yarin nen var ise ver kurtul
Uskllardan haberder vansa
Yarin sana mukabil, tapusunda secde
yedir, aren vansa
derken, Veli'yi de
BUDALA (KUL BUDALA)
Alevi - geen Kul zerine bilgi yok.
Trkmen Naci Kum bir cnkte
Budala dayanarak Hasan Dede kynde ve il. Se-
lim dneminde {1776) da Hseyin Budala ne
tr. XVII. Sun'i de Budala'dan SZ eoer. Bu-
dala SZ konusudur, yoksa Budala xvn. Bu konuda kesin bir
sonuca Kul dili kolay ve Kimi
rmda bir ierik sezilir.
meydana
sr yolunu erkim yrt
Kimi talip kimisi mrid
dizelerinde beliriyor.
Onyedinci bu konularda
Gezginci saz Dili sadedir, gze arpan belirgin ..
Szleri itenliklidir. dergilerde bir hayli nefesi
Kul Budala Ali sevgisinin dnya gzeller.ine de ynelik duygulu
- ili yer verir. Tevfik onun bir ka Zeki
a. g. e. s: 17)
Alevi - bir gelenek bu tr veren
kesim zellikle tarikatla ilgili bilgilendi-
rici
Daha kesim tarikatla ilgili bilgileri bu dinleyerek edinir.
Kul de ky kahvelerinde sylenirdi.
.. RNEKLER
Hak nefesin inkar eyleyen talih
bu cemden srlsn gitsin
yz karalar
Esfeldir ol yerden srlsn gitsin
-1-
J.,
kafeste sakla bir
Yok ise kalbinde mahabbet sevgi
kalbinde evi
znden haberi olmayan divi
J_'L _____ _____________________________ _
yabana yorulsun gitsin
Kiminle olmasa
meydana koymayan
Yzn de gitsin
cellada teslim etmeyen
Rehberin yola gitmeyen
tutmayan
rktr gitsin
Budala' kudret elindedir elim
Hak'ka ayan oldu btn ahvalim
Biz mazlum olanlar zalim
Ali srlsn gitsin
: Cem : - cem, kutsal tren - Esfel :
- Allah'm evi : Gnl - Yzlln : kusurunu
olmak - Kudret eli : yolu, gerek yol - Ali : Tarikat, - cem -
Div : dev.
Blbl oldum glistanda
Gl biten gl neme yetmez
okurum
Bana talim olan dil neme yetmez
Hak'ka
Neme gerek gezerim
pirime giden yol neme yetmez
oldum pir
-2-
J,
okur
Hak'ka
gibi garip garip terim
viranede l neme yetmez
malumdur
Bu ilmin eren alimdi.ir
Az ok sonu lmdr
Eski ile neme yetmez
Budala' m kimseler ermez
Tevekkl mal komaz
ziyade yemez
Bana olan mal neme yetmez
Talim olan : olan - Pir tutmak : Pire teslim olmak, ona
onun yoluna girmek - : Talih, nasip, pay.
-3-
y edi deniz muhabbetin bahri umman anlamaz
llm-i hikmet madenini ahmak olan anlamaz
Knt kenzden ders okutsan cahil olan anlamaz
Gz kr bi basiran anlamaz
Men aref eren ile suzan olur
ar nefsini katledenler meydanda merdan olur
ile seven nefsine kurban olur
Yedi tamuda teni gmrah olanlar anlamaz
BUDALA (KUL BUDALA) 73
D Haydan Kerrar olan
mira aslan olan
Siret-l mnteha'da Mustafa'ya yar olan
Niyaz edp naz binde bir can anlamaz
ledn okuyan arifle olur
Ahat Ali, vahid Ali, Fatiha'da olur
Pa, a, ja, na ahadla olur
Knt kenzin szn ehl-i nadan anlamaz
Men aref ermez faki
Niyaz edip Pir bufur
Ey Budala Ali ismin drt kitapta var oku
Ehlibeyti Mervan anlamaz.
Muhammed Ali'ye selam gnderdi
postu pak etsin dedi
Miratan indikte yine syledi
haketsin dedi

sr yolunu yrt
Kimi talib kimisi mrit
Birin tekine katetsin dedi
dz var
stmzde var
katar devede bir var
Onu da ileri aketsin dedi
-4-
koyunu srden seme
A otur haricin sdn ime
Bozuk bir kprye geme
Bozuksa temeli yoketsin dedi
Talib olan rehberine gitmezse
tutmazsa
Hak Cem'ine meyil katmazsa
saman yke ketsin dedi
Kul Budala' m Cehennemin
Rehbere talibin
Hile ile yola gitse b.ir
Onu Cehenneme dedi
Pak : Temiz - Katetsin : - Maya : deve - ak etsin :
ne srsn - Hari : -Yoketsin : - ketsin:
dksn - Erkan: Yol, grm - Mrif: Talip - Mira: Merdiven Hz.
Muhammed'in
Seherde ben bir gzele
Gzel, dedim, zlflerin ne kara
ki, ela gzler gz ala
G1Jer snneli, ne kara
-5-
,J,
dururum dudu ile
alemlerde
Dudu, kumru haber gle
Seher her dem
74 VE __
Zlf evkan, ne kara
gzm doldu ile
Dostum
Ne ul, ne ne kara
Ne ziba yaradan Gani
Sel oldu gzlerimin
Gel bana rahmeyle mrvvet
Ben sylerim, ne ak syler, ne kara
Budala' m der ben, neylerim bu
Sohbet ile bu kemali
Mahbub derler, gsterem gl cemali
Ne ne ne kara
Gz almak : Nazar - Dudu : Sevgilinin iin dudu
dilli denir. tuti dir. - Davlumbaz : Byk davul, davulu - Ziba :
Ssl, gzel - Gani : - Rahmeylemek : - Mrvvet kam :
Cmertlik madeni, - Ak, kara sylemek : gzel, ya da kt,
szler sylemek - Mahbub : Sevgili - : Yz - : vlsn
- : Dvlsn - Ziba : Gzel - evkan : ucu - Kan :
Maden - Sohbet : iten -
Mrvvet : Arapa bir szck olan mrvvetin Trke ve Farsa biimi :
mertlik, insaniyetlik, cmertlik, iyilik severlik, byklk, ululuk,
gelir. zellikle erkek evlatlar iin 'mrvvetini grmek" sznde geer.
Bu ana onu evlendirmesi, dl - sahibi grmesidir.
Tasavvufta ise gerek erenlerin Bu konuda Hatayi:
Bu yolun tesi
Mrvet, hey erenler, mrvet
Bu yoldan zge yol yoktur
Mvet hey erenler, mrvet
der. yine ozan:
Erenler mrvet
ile gelenler mahrum dnmez
diyerek nemini ve vurgular. gre insan byk su
dinden Su meydanda daradurup kendisi iin
ister. ceme geri dnmesi iin kk sularda, kabahatlerde
gn sonra bu suu mrvet treni ceme
kabulu Byk sularda bu tren bitiminde
EDNA
O dnemin yazma dergilerde rastlanan Fakir
onyedinci bilgi yok. Erdebil
el syleniyor, Hatayi'nin etkisi
- lm yks konusunda elimizde hi bir bilgi
yok.
Her nefesinde Hatayi'yi ok istekli bir Ancak,
Hatayi kesin olarak biliniyor. Nefeslerinde
bir iz bulunmuyor.
Evren - insan - On iki imam, Ali gibi
Dili ve Hseyin iin
mersiyesi Bu Hz. Hseyn'e sevgiyi,
edilmesinden duyulan derin znty dile getirir.
Duygulu bir anlamak iin mutlaka kendi nesnel etkilerini
duymak gerekir Fakir Edna'da yle:
iip mest
Kanan kanmayanlar ne bilr
Biryan olup yanmayan
Yanan bilir ne
Kim dinledi arh sesini
Arif bilr gevherin en
Oniki kanh
Giren bilr girmeyenler ne bilir
dizelt:rinde, Fakir Edna, on iki imamlara sevgiyi Tarikatta geerli
evrelerini sistematik kurallara, yola
bir
VE
RNEKLER
-1-
ok gnah senin
- Merdan sen eyle
Kul
Nebi sen imdad eyle
boynumuza farz oldu
Edeb erkan m'minlere arz oldu
M'minin secdesi Hak niyaz oldu
Nebi sen imdad eyle
Kim kaildir - kalan da'vaya
Hasan'a verdi Muaviye
Hseyn mrvet eyle
Nebi sen imdad eyle
Zeynel'i zindana atan o soydur
Muhammed verilen
imam Ca'fer kadim bir yoldur
Nebi sen imdad eyle
-2-
Muradlar verici ol Gani Settar J,
Verdi elhamdlillah
Ali Muhammed'dir Muhammed Ali
Grdm bir elhamdlillah
Anlar kurdu yolu
Tarikat ilmidir ma'rifet gl
Erdim hakikate elhamdlilah
Tarikat de ma'rifete yar oldu
Yedi kudret da oldu
Cebrail rehberdi Ali pir oldu
Erdim hakikate elhamdlillah
Musa ile veren
ile mescide giren
Taki ile Naki gelen
Nebi sen eyle
Askeri'nin askerine
Kul olub Behl. Buhara'da
l Kufe nara
Nebi sen eyle
cemine beraber gelen
Server Muhammed'in alan
ekb Zlfikar alan
Nebi sen eyle
Fakir Edna' m der ki bu eren
Hatayi
Tamuda yanar nurunu gren
Nebi sen imdad eyle
dahi yeni
iki millet ana
Bir kale var e
Kerpii elhamdlillah
Ol kaleye giremedi la denler
nesline edenler
Dnyada eliyle yudanlar
Anlar didar grmez vallah u billah
yedi kapu
rahmeti
M'minlere hulle donu biildi
Geydim elhamdlillah
Fakir Edna' m bu semeli
Hatayi konub gmeli
olan bu doludan imeli

___________ ,,____________ _!__f!IS!_R ED!!_A __JJ..
Allah meded ya Muhammed ya Ali

- Hseyin - i Veli

Halil'in emen eyleyen
Mnkirin gnlne gman eyleyen
Doksan bin kafiri iman eyleyen

-3-

Hazret - i veys'in veren
Serdar Muhammed'in yolunda
Bin bir Hazret - i Musa'dan soran

Hasan'la serin ele alan
Hseyin'le nur olan
Zeynel'in zindanda payine gelen

olan
On iki Cafer'e salan
On hatemi birinde tamam

Musa
ismi - i a'zam okur
Yer yok iken gk yok iken ezeli

Kn deyb kuran
Eyyub'u unutmaz derdlere salan
Taki"Naki Askeri'ye yar olan

Eyyub'un kurdunu dkb eden
Harman pn ifrite eden
Mi'racda ol Muhammed'e car eden

Bu Fakir Edna ' ya
Hatayi dersini alan
Bunda gelen

Yzn traba gideyi
sular imam Hseyin deyu
Ge.ce gndz gideyi
imam Hseyin deyu
Gece gndz gideyi
Dolap su figan ideyi
ismini vird edeyi
dolap Hseyin deyu
Hesap eyle
Fark ede gr
Dinleyin tor
Hseyin deyu
-4-
birbirini yederler
Kerbela'ya giderler
deyu nevha ederler
Hseyin deyu
da Kerbela'da yatarlar
Ali Abbas'a yeterler
Kerbela lnde samah tutarlar
Hseyin deyu
lmamlann biz de ekelim
Gzmzden dkelim
yoluna serden geelim
Hseyin deyu
l<'akir Edna' m glemem
Sel sel oldu silemem
Hatayi kimse bilemem
Hseyin deyu
78 ALEVi VE
Gideyi : Gidiyor - Dolap : Bostanlara su eken - Figan edeyi : -
Ter avaz: Yeni, taze ses - Nevha etmek : (Birinin) lmne -
Abbas : Sajavi ncs, - Samah tutmak :
Dnmek. oynamak, raks etmek - Vird : Yinelemek, Dua - Gussalanup:
Gamlanmak, zlmek. - Asker, Ali - Gz - Tor(tJr): Turna
ses perdesi.
-5-
Her meyil etme, Sabreyle gnl sabr - eyle
yere yetme, Sabr - eyle gnl sabr - eyle
yoldan El binb
yola Sabi' - eyle gnl sabr - eyle
Sahurdur farz ile snnet, cennet
Sahurdur Ali Muhammed, Sabr - eyle gnl sabr - eyle
Her bulur, koruk helv - olur
- selamet gelr, Sabr - eyle gnl sabr - eyle
Uilahe - Bir ismini kodu
bir tizmden Sabr - eyle gnl sabr - eyle
Fakir Edna' m bu ne dalga, elden koma
stad Hatayi'den kalma, Sabr - eyle gnl sabr - eyle
Gnl .arzu yzn grmeye
Deli Sultan aman mrvvet
senden bir
ycesi sana grnr
Gnl srnr
Her ne.gnah dersen bende bulunur
ol
Yz srelim tozuna
yzne
-6-

Kerbe!ii'da akar
Hasan Hseyn Fatma
Zeynel blnd
Muhammed secde
Ca'fer - i yadigar
nce senin
od'a sokub
Musa - yi secde
O cihana bu cihana geldin
Taki Naki Askeri'ye gl geldin
Mehdi Resul ile Zlfikar
Deli gnl gussalanub gam yeme
yer koca
Gnl her dem yoluna
Bize ver koca
Koca sen birisin
birine urursun
Selman Faris'dedir grrsn
Bir damla kan geldi al koca
Selman geldi yarsalar
bir araya koysalar
Bir zm danesi ezseler
Ezen el senindir er yce
-7-
i
FAKIR EDNA 19
---
Fakir Edna' m yakar kendi
Yemen'de seyrettim der

Engr ezdi ol iirdi
K,anad verdi pervaneye uurdu
biryan et.ti dara gerd
Anlara biryan himmet koca
Koca seher yerde oturur
suyu bad - i saba getrr
Cmle erenlere glbang yetrr
Cmlenin ver koca
Sultan cana
Nice erler
Seyd Seyyid Halil
Taze fidan bitti gl koca
Fakir Edna' m der ki, aksam
Furat suyu gibi yzne baksam
stad Hatayi'den seyrana
Dilerim ver koca
-8-
Sabah erken Seyyid Baba'ya i
Yzm srdm
tecelli

Bir ismi Hayder'dir bir ismi Ali
cennetten geldi bu veli
Hak nazar eyledi doldu bir dolu
kurban kadeh sunan eline
Ol Sultan
verdi
elma'ya dek kafiri
Yz srerek gUnbedinin
- i abdala eli
Kimsenin kendiye dili
Hseyn ile Veli
kurban
Ehi - i mslim Al - i aba.
Koca
Sultan can cmlenin piridir
Yz srelim
Sefil Edna' m der ki varsam
yUzmU sUrsem
lmeden gzm asam da grsem
Gr Hatayi'nin

Selman Ali ile hesap grnce
Elinde bir deste gldr Hayder
Zhre da bin evvel
nurudur Hayder
Arifler eledi seti
Yzn grenler dnyadan geti
On iki da meyinden iti
Kudret gldr Hayder
drl bade imeyen
Arif baha bimeyen
Talip midir kprsn gemeyen
- i talibin yoludur Hayder
iip
Kanan bilir, ne bilir ?
Biryan olup
Yanan bilir, ne bilir?
badesinden iip
Var Hak yoluna koymayan,
ahretine saymayan
Yanan bilir, ne bilir?
-9-

- 10-

badesinden ien mest olur,
Allah bir, Muhammed - Ali dost olur,
Pir elinden bade ien mest olur
Olan bilir, olmayanlar ne bilir?
ismide verdiler
ayda grdler
Drt isimde erdiler
Yedinci kapunun gldr Hayder
yedi kapusu
sekiz umak kapusu
On iki imam on drt ma'sum pak hepisi
Ol cmleden ulusudur Hayder
Fakir Edna' m bu ma'nalar
Divid kalem dzlmez
Maya olmasa mrekkeb ezilmez
stad Hatayi'nin elidir Haydcr
Kim dinledi arh sesini
Arif bilir gevherlerin
Onild gl
Giyen bilir, giymiyenler ne bilir?
Her dem vahdetimiz bahar, olur;
Solmaz gllerimiz daim olur;
Mahabbetin olur
Yiyen bilir, yemiyenler ne bilir -
Fakir Edna' m, duy
imam Cafer dersini,
hub nefesini
Alan bilir, ne bilir?
Ali aba: Yce aba yani ehlibeyt - Parlamak - Zhre
oban - Mey: dolu - Bade: Bardak - Aymak: Esrmek -
Mest: - arh sema: Dnen gk - Has: z. sekin - Gevher: toz -
Vahdet: Birlik - almak iin alkalanan ara -- Hub nefes:
Gzel syleme - Mrekkep: renkli - Divit:
Kalem, eskiden mrekkeb ile yazmada ara.
DEDE
gerek zerine hi bir bilgimiz yok. Ancak dil.ve biiminden 17 -
18. O dneme ait yazma dergilerde de

Kerim Dede, Kerim Ali sevgisi,
umut, bir duru, kolay ve bir
Dili sadedir, itendir.
Ali'm yata yata aleme doldu
Uyan Ali'm uyan, geldi
Yrekteki kl oldu
Uyan Ali'm uyan. geldi
elvan geyin bedenden
Yezit'lerle
Eyerle Dldl', Zlfikar
-1-
J. Hnkflr Veli
erenler yolu
Zahirde, Ali
Kerim Dede gitmek ister Toros'a
Alaydan yze
Biz de niyaz ettik Sultan Nevruz'a
Elvan : (Burada) Renk - : gir - Toros : yurdu
de, Toros Trkmen yrkleri
Bu Alevi zaman zaman ayaklanmalar Ozan
buralara gitmek de isteyebilir. - Sultan Nevruz : olup ozanlar
nefeslerinde ile anarlar. Nerede bilinmiyor.
Uyan Ali'm uyan geldi
da od oldu
Ali'm yana yana yanamaz oldu
gibi
Egerle Dldl' Zlfikar
Mehdi'den Mehdi'ye
-2-
J. Y ezid'in
Kazova'ya dikildi
- Yezidan'e lanet okundu
Yezidler gaflet giydiler
Binbir gnmz tamam oldu dediler
Kavm - i adO Hseyn'e
82 ALEVi VE ______ ,
Kerim Dede gitmek ister bu ize
Uyduran teki yze
Biz de niyyet ettik Sultan Nevruz'a
- yezidan: Yezidi sevenler - Kavm - ad: -
Kazova: Tokat'a bir belde - ivi - Gaflet: Bilmezlik.
dinin sorarsan
Sahib zaman On iki imam mi
Talib olub ararsan
Merdan
yediler
Edeb erkan erenlerin evidir
Ali Musa'ya iletti yolunu
Safi'ye arz ettiler halini
On iki delili
gnl gz
M'minlerin kalb evinin
krsn
-3-
J. Kimdir cem iinde perdeyi tutan
Ali Musa gl kokutan
Ecel vakti can verirken okutan
bu hep gereklerdendir elhak
Olmayanlar mahrum kalacak
Kabr - iinde bize olacak
Pir Hatayi hem zahiri
deyu eyledi tiihiri
On iki imam Safi'nin
Kerim der bunu byle haklayan
Mehdi'dir kendi zn kendi yoklayan
Y ezid'lerin hep
Sahip zaman : Evreni idare eden sahibi - Elhak : - :
Yoksun - Kabr : Mezar - Tabiri : Temizi -- Safi : Safavi
kurucusu - Mazhar : Bir yer - Merdan: Ali -
Safi: Safaviligin - Delil: - Elhak: -
Mahrum: Yoksun - Mum, - Cem: Dinsel - Kabr: Sin,
mezar - yutma - Batini: - Zahir: - Tahir: Temiz -
Mazhar: Erme,

17. bir Alevi 15. Anadolu ile Rumeli'de
iki nderi olan Simavna Bedreddin'in (lm 1420)
yolunu onu nder mridi ile birlikte, bir ayaklanma
belki de bu siyasal olaylar sonunda idam
kendisini kurban ettiklerini, etini pare pare
ettiklerini , yani kendisine ok yrmedike harekete
gemeyi ve On iki 'bildirmektedir. Gerek
bilinmiyor. ve lm tarihleri ile eserleri yeterli bilgi yok.
Nefeslerine az ve bir ka ozandan kimsenin ondan sz
etmemesi, hi bir yerde grlmemesi gen
bir sahip.
nemli bir nefesinde, Serez'de (Yunanistan) trbesi \'e tekkesi olan Bedreddin
iin Serez'in ve pirim demektedir. nefesten gizli bir
da Bedreddin her ortak
sosyalist ilkesi 16. ve 17. Alevi evrelerinde hkmeti tedbir almaya
gtrecek kadar (Bkz. Pir Sultan Abdal, C. s: 44). Tespit edilen yinni
kadar bir ihtilalci, tarikat iyi bilen, kltrl bir
ozan orum'un ilesine ky var. Belki de bu
ozanla ilgilidir (C. ztelli, Gller, s: 242).
grlyor.
-1-
Bu alemi ekvan
Evvel yokken vara geldim
On sekiz bin alem, dnya
Kamildeki nura geldim
Pirimdir rehberim, oldur
Hak Muhammed dine girdim, dost dedim
eliyle Ab - Hayat istedim
Zulmette cevhere geldim
Pirim himmet etti, ben de
Hak budur ki, dinden seildim
Zekeriya Peygamber'le biildim
Kavakta ben zara geldim
J. olur hem pirime
Ver salavat zikrilen, safa ilen
yznde server Mustafa ilen
Mira'ta geldim
Yakup dahi Yusuf'unu ararken
Ken'an ellerinden sorarken
Veyselkarani hem ta rer iken
Mansur ile dara geldim
Bindim Mansur ile dara dar iken
Mucizat - Musa dahi Tur'dayken
emri ile hem glzar iken
nara geldim
84 ALEVi VE ---------
Gelenden getim, geenden geemedim
bildim, erden eri seemedim
rttm,
Ali ile geldim
Ekvan: mlk - Zulmat:
oldu isen
Dost yz ayan grnr
Arife kul oldun isen
Sohbetine can grnr
Gel gir erenler izine
Yz sr tozuna
Bak gel arifin szne
iman grnr
-2-
medresede
nlerine kodular
Sen bu ilmi nerden dediler
var, pire geldim
Yrr erenler haliyle
u kal ile
Oturma gel cahil ile
ziyan grnr
eri ati
Cahillerin gnl
Arife cahil sohbeti
Bir yeri yaban grnr
gel
Girme Yezid sohbetine
Gnl
Kendisi yayan grnr
-3-
Meded Allah ya Muhammed ya Ali .J..
Sana giden yoldan
Mrvvettir ya Aliy - yel - Mrteza
Kulunun hizmetin bizden
Zahir eyle ierimden putumu
Sen bilirsin hem
mahabbetimi
Verdirp gayriye senden
Yine bir bu cana
Ma'ruf olub bu cihanda
Dnyevi uhrevi gerek gnle
Mahabbetten sze
Hak bir Muhammed ya Ali
Sultan Veli
Mrvvet erenler gnahk.r kulu
Erenler indinde yzden
gibi var asi
Sana geldim afv - et
Ahu Baba derler hem din ulusu
Mrvvet gzden gnlden
KUL HASAN
18. son ile 19. birinci bir
Bu tarihi bir nefesinde Sene bin iki yz sekiz, ad ilen diyerek
belirtir.
ve eserleri tam olarak bilinmeyen bir Nefeslerini Kul Ha5an,
Sefil Hasan, Hasan Dede ile adi ve memleketi de belli
Bir sre yenieri 66 Byk Baba Halil
Dede - lmyle atanarak, Dede - Baba
Scrcz'lidir. - i Veli yatar. Sultan'dan sonra, sekizinci Pir
Evi ( l 149 H. - 1736 M.)
btn bu bir veya bir ka ozan elinden
Hasandede kynde yatan, Hasan Fakih ise; Kul Hasan
Dede - Baba'dan ok nce bir ulusu, Kanuni Sultan Sleyman'la birlikte
Viyana seferine onun, Hasan Dede'nin, Kul Hasan, takma
nefeslerle hi bir ilgisi yok. Ama yre iki Hasan Dede'yi de birbirine
Hayali gnlmde yadigar kalan
Hnkar Ali kendidir
1
e stnde

Hnkar Ali kendidir
Ali'nin daim ilen
Kisvetini rnen
3
Nar iinde Cebrail'e grnen
Hnkdr Ali kendidir
-l-
J.
Arslan olub yol stnde oturan
4
Selman idi ana nergis getiren
Kendi cenazesin kendi gtren
5
Hnkar Ali kendidir
Musa kahmmanm dine gnderen6
Mnkirin gzne perde indiren
1
Doksan bin dine dndren8
Hnkar Ali kendidir
1
Hz. Ali yani Ali'nin olarak sylemek istiyor.
2
susam zerinde e danelerinin (ei) 01.erinde bir tanesini bile
namaz mritlerine keramet
J Hazreti Ali, kimi zaman
4
Muhammed Peygamber Mirac'a zaman yolda bir arslana rastlar. B Ali idi.
5
Hazreti Ali cenazesini devesi ile gelen bir Arap kendisi
6
Ali'nin Musa klesinin o 1.aman ortaya bir devi anlatmak istiyor.
1
Ali'nin mnkirlerin gzlerine perde iner, kendilerini gremezlerdi.
8
Ali, U1.ak bir suyunu kesen devi ldrr, doksan bin da Mslman olur.
86 VE AN1'0LOJ/Si
Yerlerin gklerin dzen
Ak stnde kara yazan
Engr ezen
Hnkar Ali kendidir
-2-
Muhammed Hayder i Ali -l.
Biri bir iki nur indi
Hi.inkar Veli
Kuts - idi cihana heman bir geldi
Hasan'a verdi
M'min olan Ehi - i Beyt'i
Kerbelfi'da Hseyn hani ya
Zahir bir geldi
Kul Hasan' var szmde yalan
Mnkirin gnln gmana salan
Doksan gnltik yolu alan
9
Hnkar Ali kendidir.
Zeynel ile ekti zindanda
handa
Halil - i nara klhanda
nur eyleyb glzara geldi
imam Ca'fer Musa
Taki Naki ide bize
Askeri Mehdi ol sahib- i feyze
Evveli nur da geldi
Sefil Hasan Sultan
verilen badesi
Veli dedesi
Ehi - i Beyt'i sevenlere yar geldi
-3-
Serime bir sevda geldi, Muhammed Ali'den beri
vcudum kl oldu, Ta Kalu beli'den beri
Ali Kanber'i, Arka anlan
Sevdik on iki pirinden beri
Hasan Hseyn'i sevdim, anlara verdim
Kafirlerin putun Halil - r - Rahman'dan beri
Zeynel - abidin gonca glleri
imamlar serveri, Severim soyundan beri
Muhammed dnyaya geldi, alem nur ile doldu
Hacem Ca'fer oldu, Okuram Kur'an'dan beri
Musahibim Musa
Beslerim zamandan beri
Taki'den etek Naki
Askeri'den mey beri
9
Ali, devi ldrmek iin uzun bir yolu zamanda
Ben bir traba
Mehdi'den Merdandan beri.
KUL HASAN 81
Kul Hasan' Hakk'a yalvar, Hak Muhammed Ali server
Sorarlarsa bizi erler, Geliriz divandan beri
Kffar : Kafirler - Kuts : Kutsal - Trab: Engin, toprak.
1- nur
KAVRAMLAR
Sylenceye gre nce melekleri "ben kimin,
sen kinsin" dedi, Melekler "san sensin bende benim" dedi.
Byle benlik zerfoe Allah bu melekleri kahredip
yok etti. Daha sonra Cebrail zaman onu
ekti. "Ben kimim, sen kimsin" diye sordu. Daha
nce melekler "benlik" gttkleri iin
yok Cebrail hemen vennedi.
gkte gezinmeye bir yerinde bir kandilde
nurdan bir fanus biri ak iki nur grd,
nur "Ben Ali'yim, ak nur
Muhammed'dir dedi. Cebrail durup syledi:
nur: "Sen ben kulunum" dersen en
olursun dedi. Cebrail, ak nur
Muhammed'in, nur Ali'nin ruhu
sonra Muhammed dneminde Ali'ye
ve gsterince Muhammed nereden sorar,
Cebrailde Bu sylence Hz. Muhammed ile
Hz. Ali'nin cihan var olmadan, hatta Cebrail'den bile nce
var kendilerini bildiklerini, birlik ve
beraberliklerinin bunun ezelden, ebede
nem ve
vurgulamak iin retildikkrini anlatll'. Hz. Muhammet
nbvvet, dneminin son ve en byk temsilcisi, Hz. Ali
ise velayet dneminin simgesi ve olarak bilinir.
Hatta Virani Baba bunu belirten bir
Kudret kandilinde duran
Muhammed Ali'nin nurudur vallah
derken bu sylenceyi etmektedir.
Pir Sultan ise konuyu dile getirir:
H erenler bir var benim
Server Muhammed'in nuru
gece gndz
Muhammed Ali'nin nuru
_88 __ VE -------
2 (Tasavvufta) Kulun mdahale ve gayreti olmadan, ilahi
rten perdelerin (Bunu, takip
eder.)
3 Mtecelli Tecelli eden, Kudretini, saan.
4 I kaynama Farsa szck. Tasavvufta
sevenin sevgilisi kendinden
derin bir her nesnede
Tann'da her nesneyi grmesi.
5 Kbra Byk kitap, Kur'an ... vcudu.
7 - Mute Kable ente Mut "lmeden nce lmek .. " Mal, can gemek,
ermek, nefis, benlik gibi tutkulardan
kutsal niteliklere ...
kutsal nitelik
8 - Mnezzeh (Mekandan mnezzeh olmak
Belli bir yeri olmamak) gre,
mekamdan mnezzeh O'nun
ABDAL
Teslim Abdal kimdir sorusunu zor. nk drt yerde
zamanlarda drt Teslim Abdal
Bunlar:
1) Teslim Abdal, Onyedinci Mehmed olan, Sultan
Drdnc Murad dneminin bir ulusu. Yenieri Halife yani
Byk Baba Efendisi. seferine ne srlyor. Bu Teslim Abdal'm:
"Teslim Dede Teslim Baba
Ey kahraman Trk Milleti
bir Mehter konu iddia ediliyor.
Teslim yurdumuzun yerinde trbesi Birincisi Trakya'da
Teslim Abdal kynde. Denizli nc trbesi ise,
orum'un Teslim kynde.
2) Denizli'de tekke ve trbesi olan Teslim Abdal.
3) Denizli'de trbesi bulunandan bir Teslim Abdal ise orum'un Teslim kynde
tekkesi ve olan Teslim Abdal daha bilgi iin Alevilik
Dergisi, 1, 1998 Can Yoksul, Alevi s: 120-174
4) Teslim Abdal.
5) Baskil ilesine Hasan Hasan) kynde ne
srlen Teslim Abdal. Bunlardan hangisi bilinemiyor. hepside
Biz hepsini birden sunuyoruz. Kesin bilgiler ortaya byle srecek. Bunlar
Teslim Abdal'lar da olabilir, bir Teslim Abdal da.
Teslim Abdal yola girdikten sonra korkup bir
engel Alevi - yol gstericilik duygusunun
Kur'an surelerinin nesnel grnr duruma
bir tr Kur'an" sezer, sezinletir. vurgular ve sergiler. Onda Ali ve On iki
imam sevgisi sevgilerin en ycesidir:
Teslim Abdal eder
iki
Gzel Bismillah 'la Elham suresi
Elif. lam mim stne
90 VE ANTOWJiSi
17. Alevi en byklerinden biri. ancak kendisinin ve
Buna gre Teslim Abdal, tarikatta yksek yeri
olan bir pirdir. Denizli'de kendi ile tekkesinde gmldr. Ona gre
insan dile gelip iinde kendi znde bir
insan
Safevi Devleti daha nce kendilerinden sz
Kul Nesimi gibi ve belki de onlarla birlikte siyasal olaylara
abalara Mridi Kul bir nefesinden gre Teslim Abdal
da Bedreddinli'dir. insan onunla
savunur.
Teslim piri Bunu bir nefesinde Teslim Abdal kendisi
sylemektedir.
Pirim bize gel oldu
duydu, halloldu
merdan Ali oldu
Urum'a gnl
Teslim Abdal geen gibi hkmet
ok gl ve lkc bir n Eserleri gnmze dek
(C. ztelli, Glleri, s: 370). Teslim Abdal insanla insan
yznde bir Kur'an der.
Gafil gezme bir gn lrsn
Dnya kadar olsa ne fayda
Gerekte zerine bilgi yok. il. Mahmut'un emriyle dzenlenen
Tekkelerinin ile ilgili bir defterden o dnemde Sivas'a Mecitz
ilesinin kendi kynde bir zaviyesi Bir de
pirinin XVH. bildirilmekte, bir ise
Denizli'de, tekkede yatan
Teslim Sultan bu olup da bilinmemektedir. Bir
"Drdmz bir araya srdler I Teslim Abdal gel imdad eyle" diyerek onu
Kul da daha nce gibi Kul Mustafa Teslim
mridi bir Kul Mustafa ortaya
Gel ha gnl havalanma
Engin ol gnl engin ol
YK
- Maarif M. Halit Virani
Teslim Abdal isminde bir var ancak nerede ve ne zaman
bahsedilmektedir.
ABDAL 91
- Erman Sz
Mlknn eserinde de Teslim yerin
fakat orum'da bir Teslim Abdal kynn
tahminler grlmektedir. Bu konuda Can Yoksul (A.Haydar
Alevilik dergisinin ilk bir yer
- "Teslim Abdal Baskil ilesine Hasan Hasan)
Okyndendir. Ahmet dedenin drdncs olan Melek kolundan
gelen Kalender Kalender Abdal da bir gerektir ve nefesleri Bu
kyn Ahmet dedenin Trbesi ve da kyn
bir tepenin arka yznde de trbesi ve onun
evresinde de ondan gelen
Teslim ikinci Sleyman'dan Ali'nin tarih
l l 72 dir. Bundan zere Rumi 1090 da miladi ise l 670

Teslim : imam, Hseyin, Sleyman,
ve Cafer'dir. Bunlardan Teslim iin, Ceddi Ahmet
dede gmldr. Hseyin Teslim trbesi iinde,
Sleyman, ve Cafer'in ise Teslim Abdal
Sleyman gelen Ali'nin trbesi de Ahmet dedenin trbesi
kargir kubbeli bir trbedir. Ali de bir gerek Er'dir. nefesleri

Teslim ok olan nefesleri Ama elimize ancak
Kynde onun soyundan gelenler de bir zihniyet ki onun eserlerini
kimseye vermeyip Bu yzden fazla elde edemedik.
Teslim Abdal ata ve dedelerine bir idi. Bu yzden zaman
kendisine daha fazla ilgi gsterilip, Ahmet dedeye daha az ilgi gsterilme ve bu
yzden de ihtimaline kendi bugnk Tepe Dz
mevkiine vasiyet Onun iin Hasan kynn iki var.
Teslim Abdal'dan sonra bu soydan gelen Teslim Abdal defnedildiler.
Teslim Teslim Abdal hayatta iken vefat iin
Ahmet Dede defnedildi.
Teslim halk sylenen bir sylencesi
Teslim seyis
Bu zat bir gece kyn, oradaki Ahmet dede
grr. zerine fesi koyar, daha sonra hi el
fesin tekrar grr. Bu etkisi ile kyn aramak
zere yola Araya araya nehri gelir. Oradan da o tek nehir
nakil olan Kelek ile nehri geip kye gelir. Kyde kavuklu bir ok Dede ve
92 ALEVi VE
hepsi kendi mucize sahibi Teslim Abdal ise
divana kabul iin adamdan cemaatte yer alamaz. bu
kavuklu Kavuklular Peki sen kurban kes kylye yedir,
biz gerekeni derler. birinci gn bir kurban keser ve birisi
fesini el giydirmeyi dener, gn bir
kurban daha keser bu defa bir dener, gene fesi giydiremez. Bylece
gn kurban kesme ve denemeler srer. Derken hiddetlenir ve : Benim
ryam yalan Mutlak iinizden birisi fesi bana giydirecek der. bunu
hepinizi diye bir korku verir. Bunun zerine herkes
ne Neticede orada bulunanlardan birisinin
Teslim Abdal gelir. Belki bunu Teslim Abdal yapar, derler ve hemen denemeye
koyulurlar. Teslim Abdal fakir iin civar kylerden olan Boran kyiinn
Bir ka hemen yola Teslim bir otlakta bulurlar. Aman
sen bilirsin, gazaba geldi, bizi geirecek, bizi kurtar diye
Teslim Abdal ya benim bu ne olacak der, biz senin
deyip, iki Teslim Abdal'la birlikte
Ahmet Dede bekleyen gelirler.
Teslim grnce, hemen evresindekilere
bu yapar der. Yine kurban kesilir, dualer edilir, kyl yer ier, Trbenin iine
girerler. fesini zerine koyar. Teslim ile fes
gelir. defa bu kavuklulara dnerek :
Hey Allah'tan korkmazlar, Gerek ve Gerek Er bu zat sizler kendinize yere
ss veren diyerek kovar. Sonunda Teslim dua ve
himmetlerini gitmek zere Nehri Teslim Abdal geri
ve ona bir delilik yaparak Eyvah iyi bir Er ama
diye ikirciklenir. Teslim Abdal gidebilirsin deyip gnderir.
Orada bulunanlar Teslim Abdal'a merakla neden byle sorarlar. O da:
Byle kymzde ne ikrar ne iman ne de tarikat
Hepsini gtrrd. iin hepsini burada der.
oradan Malatya iline gelir ve bugnk denilen
mevkide ev konaklar.
Seherde bir girdim
Ne duydu ne
El vurdum gllerin derdim
Ne duydu ne
Teslim torunu Ali'de dedesi gibi divane ve bir idi.
kyiinn bir ka saat Kale ky var. Bu kyn
da, Hz. Muhammed Battal Gazi kadar gelip Hz. Muhammed' in
emaneti Battal Gazi'ye getiren Battal Gazi'nin piri
Kale kynn bir ka saat ise Adaf ky
TESUM ABDAL 93
----- ' ----
Ali bir gn Adaf kynde bir cemde otururken der:
"Nefistir talar,
Adara Elmaya salar,
Krt suya dalar
m'ola m'ola".
Kyller Ali'nin gerek bir bildikleri iin hemen adam
Nehri elma bahesini kontrol ettirirler. Bakarlar ki krt
elma almaya elma alarken suya ve zereler.
Hemen
Ali lmeden nce Teslim Abdal'm
gerekesi ile kendi yere ister.
Ahmet Dede ve ondan biraz daha kktr.
Hasan kynn ynnde ve kyn hemen nnde Murat suyu
Murat suyunun ise Korucuk ky Bu kyde Hasan Dede isminde
bir de Bu zata Hasani Basri de derler. Bu ve.
sonunda da su ile ok nceleri byklerimiz sylenirdi. Bir
sre nce Murat Kyller gidecek diye ve evre kylerden para
toplayarak nne set Ne ki, Ata.trk nedeniyle bu
gene suyun kalacak ve gibi de gidecek. Bu
idaresince Eski Malatya (Battal Gazi) ilesi merkezine
Hasani Basri'nin tarih belli ok hasta ve deliler ona byk
bir itikat ile Teslim Abdal bir beytinde bu
(Yusuf Kulhak, 1987, s: 250).
Teslim Abdal ey der eremediniz
Kr idi gznz gremediniz
yal bilemediniz
Zhre duydun mu?
Teslim de Bu bir ka Teslim
Abdal'a ait da Hatayi' etkileri grlr. Erdebil
tekkesiyle de, daha ok Anadolu
egemendir. ztrke syler, dili sade ve yerel biimlerine ve adetlerine
yer verir. Allah - Muhammed - Ali, oniki imam sevgisi egemendir.
Menzil almak i<>ter isen
Gnl sabreyle sabreyle
RNEKLER.
-1-
Sren erenler
sre gider
Mnkir cehennem
Dura dura gider
Uyma mnk.irin gcne
dokunur *
Mnkir cehennem iine
Gire gire gider
Bir indir
Dunnaz akar gzm
Yezid'in elinde
Vura vura gider
Teslim Abdal, n

rr kervan kesilmez
re tire gider
Ayak. Bugn de Orta Anadolu'da "Dizine".
Gafil durma bir gn lrsn
Dnya sana baki ne fayda
olursun
ele girmez ne fayda
Bir gn seni iletirler evinden
kesme dilinden
Azrail elinden
Trl trl yolun olsa ne fayda
koca
Sleyman telli geliyor
ola on iki imam
n serdar Ali geliyor
Yz bihi birden der Allah
Yz bini der Lailahe illallah
Yz bin var yz bin de sipah
Yz bini de geliyor
-2-
J.
-3-
J.
Sylersinde sen sznden
Helalini semezsin
tkenir su da imezsin
Hep deryalar senin olsa ne fayda
Teslim Abdal eder, ksem otursam
Cmle ele getrsem
yalan zapta getrsem
Hep dnyalar senin olsa ne fayda
M'minler Hu eker erir
M'min ol Huda verir
Yz bin de sipahi gelir
Yz bini de bahar geliyor
Teslim Abdal der ki hey canlar
Bunca Sleymanlar Dnyada kani
Yz bin nutku yz bin de cam
Yz bin de kolu geliyor
Drt duvar iinde olsa
esen yel bana neyler
sudan korku ekerim
Uzakta sel bana neyler
Ali
Muhammed nesline beli
ekerim gayreti srerim yolu
Ben haktan el bana neyler
sofi dersini okur *
Gel bunun ver imdi sofi
Arif olup her manadan sezinir
Anadan ile kamer
Yezidin ile teber
Bir grdm ki emer
-4-
J,
-5-
J,
ABDAL 95
Dnyada gerekler katara uydu
ile mahabbet bendi
Pirimden glbangi
Haramili olan bel bana neyler
Teslim Abdal eder gzler
bir
Herkesin ameli kendine
olan kul bana neyler
Muhammed Ali'dir Rahman'dan yce
mminler dklp saa
koca
Erenlerin ince yolu var
Drt kapunun iki yz dili var
Bir grdm var
Teslim Abdal ryan gezer donu yok
Sular akar sonu yok
cesedinde cam yok
* nazara dersin okusan (V. M. Kocatrk, a. g. e. s: 267). Byle sorular
sormak halk trdr. Bugn iin elden
gelmiyor.
Ta ezelden yarin yzne
Cemali gren
tutup
znden ayran
Ali'ye Muhammed geldi brhana
Hatice o ehli cana
Birleyip zn ulu meydana
bilen
-6-
J,
Sahipzaman yola gelirse
Hasan'la Hseynin
Erenler deminden her ne gelirse
Ere erip gren
Zeynel'abidin'in yzn grp
Muhammed erip
Ca'feri durup
Burada veren
96 ALEV/ VE
Musa - yi Turuna uup
yurduna gp
Kfr kprsn ileri gep

Taki, Naki , Askeri'yi dostbilen
Hak Muhammed ile Mehdi'dir gelen
Her daim cem'inde olan
Mahabbet duyan
Teslim Abdal daim yksek uar
Erenlere teslim olan kaar
Drt kapudan makamdan geer mi
Bir olup yeten
Bozuk dzen yle gelme meydana
Ehi - i Beyt'e iman eyle gel mnkir
mer'den Osman'dan sana fayda yok
mer Osman kulu naroldu
Ana tabi olanlar da haroldu
Ruz - yz kara oldu
-7-
-8-
Ynm dndrdm Sultan'a .J..
Ali vere sabahtan
Yzm sreyim Seyyid Battal'a
Mahlukun Zlfikar yolu sabahtan
Kul - Eyup gibi derd - olur
ahirette belli yurd - olur
Gece gndz ezber - olur vird - olur
zikreyliyen dili sabahtan
talih olursan
insandan rehber isterler
ikrara gelirsen
Aht ile peymandan rehber isterler
-9-
Muaviyenin izine gidersin
Ehli tarikati inkar edersin
Benlik davasile sen de
Ehi - i Beyt'e iman eyle gel miinkir
Ham krede
Tarikat durmaz
Eremez menzile kalsa orda
Ehi - i Beyt'e imam eyle gel mnkir
Azazili dinden eden nisbettir
giydik ta ta birer
Mminlere Cennet nasib
Cennetin gl sabahtan
Blbller efgana durdu
Hseyin serini verdi
Doldurdu doldurdu dolunu verdi
Ol eli sabahtan
Muhammed Ali'nin nurun
On iki yolun
Erenlerin
On iki erkandan rehber isterler
ABDAL 97
---------------------------------
seer
Kamil olan rehber geer
Can kafesten uar
Tenden uan candan rehber isterler
var ise olursun insan
yok ise hayvan
Arasat gnnde kurulur mizan
mizandan rehber isterler
- Merdan bir yol kuluna
Yola giden rehberinden biline
Gitmek ister isen m'min yoluna
Din ile imandan rehber isterler
Marifet girmek dilersen
Hakikat gUerin dermek dilersen
Erenler ermek dilersen
Ahd ile peymandan rehber isterler
Teslim Abdal syler bu hikayeli
Nefsini bilmektir gcn gayreti
Yirmi dokuz yedi ayeti
Bilmeye insandan rehber isterler
- Ahd ile peyman: And, yemin - Rehber: Yol gsteren, -
Sorun, zor - Son - Mizan: Terazi - Arasat: gn
dirilenlerin yer - Bab: - Huruf: Harfler.
Bu dnyadan o dnyaya giderken
Tu yzne, lanet Yezit
Hak evini harap edersin
- 10-
Kara kpek gibi kuyruk vurursun
Gelene geene havlar rrsn
El sana gler, sen kime g!rsn
Teslim Abdal eydr, kaim
Gzmde okum yok, vurup
iki millet
Hak evi : Gnl - kaim olmak : z temiz olmak, tam olmak - Tu:
Tkrme ktleme tepkisi.
-- l l -
Bir dilek dilerim senden, Hasan Hseyin
verdik kurban, Hasan Hseyin
Hak'ka verdim cmle yzm srdm
terceman Hasan Hseyin
Fehmettik Yzdrelim derimizi
Kurban verdik serimizi Hasan Hseyin
98 ALEVi VE ----------------
Gerekler kalbini gder, Nefsini dinleyen murdar
gider, Hasan Hseyin
Teslim Abdal eder doldur, Se szn baldan
giydir bir a doyur, Hasan Hseyin
Gayetten Ali'yi seveyim dersin
btn neyleyim
gzleyim, dersin *
Bir itikada neyleyim
Terceman lokma yenmiyor
Gnahlar silinip derman olmuyor
itin nefes yerin bulmuyor
-12-
.J,
Sz ok amma, sylenmiyor, neyleyim
Hak edip yiyemiyorlar
diyemiyorlar
Yuyucular meyit
Sylense de dinlenmiyor, neyleyim
ile seemiyorlar
Halk deyip de halktan geemiyorlar
Gayret edip seemiyorlar
haber neyleyim
Teslim Abdal eydr, zn yoklamaz
Kulum, der de berisini beklemez
Ben talibim, der de nefis haklamaz
Hakk'tan neyleyim
* Buradaki Safevi olabilir. kurtulmak iin
onun yolu Ancak Hz. Ali'de olabilir.
Meyit : l - Fehmeyle : Anla, gr - Tevhid : bir/igi
Dnya bir kk
ne var
Gabi olur, gahi pir koca
Ka geti ana, halinde ne var
Hkmne hatmin okuyor
Bir iektir, bin bir trl kokuyor
ile
Akan kuru derenin selinde ne var
-13-
Zira kulun itin onu
Sahi, gerek ise fehm eyle bunu
de durur, hani
Gel anla, kudretin ne var
- nurdur
Orda ulu mmin kulun hepisi
Kudretten de
Cennet - i suyunda ne var
Tevhid kadir gecesi
budur drt hecesi
Sorun kimdir
Okur Teslim Abdal, dilinde ne var
- 14-
Yz yoldan gelen sofu J,
Drt hangisine girdin sen
Dz ovada kimseye vermezken
grnce niye durdun sen
dersin, okur
(Deryadan) suyu yzmeyince
bir sohbete dzmeyince
Batmak gerek, o deryaya girdin sen
dersin, okunmaz
Gerek kara yz olmaz
Mmin da sz olmaz
Hocan kimdir, kimden dersin sen
TESIJM ABDAL 99
Hi mi evliyalar yolunu
Birine arz etmedin mi
Sorabildin musahibin
idi nin kelbe verdin sen
Musahipsiz yedi
irfan
deve hi bir katara gelmez
kime verdin sen
Teslim Abdal olsa geinir
rk sohbetlerde seilir
bir bir soldan
hangisine girdin sen
vermek: Yol vermek, nden yol vermek - Molla : Byk bilgin -
Gerek olan : yolda olan - sz : Gerek yavan sz - Musahip :
Dinsel, ayinsel - Kelb : Kpek - Katar : Dizi, kervan.
Dilimde ezberim de, virdim
On iki Ali Ali
Sefillere eyle
On imam, Ali Ali
Sefilin halinden bilen
Gznn silen
yere gelen
On imam, Ali Ali
On iki Ali
Ali'nin oktur
Ali'dir, Ali
On imam, Ali Ali
Hasan Hseyin'in piri
Zeynel'Abidin'in
Muhammed nuru
On imam, Ali Ali
- 15-
.J,
Cafer'in sevgisi candan
Musa nurdan
sizden
On Ali Ali
Ey Musa, Riza
verme ceza
ede cmlemize
On imam, Ali Ali
Muhammed Taki'nin
Naki'nin
Pirim mahrum etme beni
On imam, Ali Ali
Askeri, Mehdi
Gelmeye var muhabbeti
Yezid'in
On Ali Ali
100 ALEVi VE

Bize renler
olsun
Bize renler
Bir olsun
ingeneye olsun
Malatya'ya olsun
Bize renler
Teslim Abdal durdum dara
Yz srelim ere, pire
yere gele
On Ali Ali
-16-
J. olsun
kavuk olsun
tavuk olsun
Bize renler
Kilisede puta dnsn
Ters ata dnsn
Uyuz ite dnsn
Bize renler
Teslim Abdal der,
Dnyada murat
Ahrette iman
Bize renler
-17-
kendi nurundan
ilin stne
Cemalini grdm salavat verdim
serin stne
stne benler dzlr
dnen Hak'tan zlr
Ak stne Tebbet (3)
kolun stne (4)
Vallahi senin gzlerin
Yasin - i benzer yzlerin
suresi gzlerin (1)
Vedduhi dilin stne (2)
byle bir
Hak itin biz de
Ayetelkrsile gzel (5)
Okudum giderim yolun stne
Teslim Abdal eder
iki (6)
Gzel Bismillahla Elham suresi
Elif lam mim stne
1 - Biz yolu - 2 - - 3 - Kurusun - 4 - - 5 - Kurs
ayeti - 6 - sever. hepsi Kerim'de geen birer blmdr -
: Burada, irkin, kt - Hat: Yz. izgi - Ser:
- 18-
Trl ykn ..l.
Grdm bir bezirgan Y emen'den gelir
Yz -
Grdm bir bezirgan Yemen'den gelir
dolusun sunuyor saki
Yz bin haramiden hi olmaz korku
sedef gevherdir yk
101
veys gibi devesin yederim
Yklettim giderim
bulursam pazar ederim
Ehi - i irfan ol da eyleme inkar
Gerek isen gel sar
Ykm lal gevher var
G'rdi!m bir bezirgan Yemen'den gelir
Teslim Abdal Can emanet - i Bari
sitemin
satar
ykn tayla
Sultanlar gt duydun mu
Yeter bu alana syle
ktden setin grdn m
-19-

Haber kalaba okluk
Ehl'iman ne yaman yokluk
Seksen bin derece doksan bin mahluk
Ecel iti duydun mu
Evliyalar bu terkledi
Peygamberler mmetin seyipledi
ek.ti rahmet kilitledi
Azap duydun mu
Bunlar dn gn

Peygamberin
Hak da bu mahluktan geti duydun mu
Teslim Abdal eydr eremediniz
Kr idi gznz gremediniz
bilemediniz
Zhre duydun mu
Seyiplemek : - : ok
102 VE
Muhammed Ali'den bir niyaz geldi
O neden dediler
Ana rahmetinin defteri bende
Sitem kalemini alan dediler
o koyunun oyunu
Neden
- zemzem suyunu
Onun kadehini neden dediler
-20-
Cennetin iinde bir durur
Gnde yedi kere kurur
Meyve verir grr
Onun neden dediler
Neden olur o
Neden dokudular Veyis'e
Bir saatte nikah oldu drt
O ...... ....... neden dediler
Teslim Abdal Hakk'a kurban serimiz
Hak yoluna talan verdik
Gevher arar isen bu
Astan neden dediler
Purlamr: - Hoyrat: Kaba, grg.sz - Kakar: Ktler, dedikodusunu
eder - Niyaz: Elma, - Sitem: Nazlanma.
Kabil adem eti yemesi
bize izin verdi ya dey
Yan'olur Hak iin olan emekler
Dinlen grn davetliler ne dey
Hoyrada verip bildirme
Y olup
Elin ile
Bol var yerine ko dey
tutup Hak amazsa
lezzetinden gemezse
bunda semezse
Kovarlar o cemden ho dey
-21 -
l drt gremez
Emek ekip remez
Kendi ele veremez
Eldekine glbank eker hfi dey
Beytullah ona
gelip cahilleri
yok dua okurdu
Gidi kafir bize ne dey
Teslim Abdal der ki erebilirsen
diyebilirsen
Kendi cesedini yuyabilirsen
Sonra gel de mrdeleri yu dey
iyi. Yaman: Kt - Brde: l - Ko: - yar -
Ho: kzleri gtmek iin gir yr bir seslenme.
ABDAL 103
-22-
halim J.
Adettir hali byl'olur Ah ile gklere
Yar evirdi yolum Gzlerimden yerine kan
Mecnun dedikleri deli byl'olur Yaz bahar seli byl'olur
Teslim Abdal ben bu yoldan dnemem
Pirimi dnyada elden salamam
Devlet elim sunamam
Saadetl kulu byl'olur
Herkesin nefsidir kendine
Senin de var ise andan hazer ol
mrn ahirinde olursun
gez imandan dinden hazer ol
Cellat gelir
Harap eder
evirir cin ile evre
Girip handan hazer ol
-23-
J,
Gezme hoyrat bed nefesi tok
Kul olana rahmeti pek ok
Elin sana bir yok
Senin ettiklerin kandan hazer ol
Geer olamazsan umman boylama
Nefsine uyup da yalan syleme
Ellerin taan eyleme
Sana derim sana senden hazer ol
Teslim Abdal der ki sonu
ok menzil
kurtlar yese gerektir
Ahiri dengine candan hazer ol
Evliyaya muhip dersen
Zarafet syleyip glmeden
Ahirette iman dersen
yar olma amandan
Saile hamail edip sorarsan
izi srersen
Muhammed Ali'nin yolun gidersen
Habis - i diinyaya gelmeden
-24-
J,
takdirinde olursun sultan
Kfr iinde gezme dilden
Hakk'a gider bir koldan
Seilip geriye kalmadan
Murdar olup murdar leyim dersen
zm zulmete dersen
Rahmetten geriye dersen
Dnyaya meylini vermeden
Teslim Abdal eydr eyleme gman
Ahirette olursun heman
Dnyadan ahrete zaman
Drt olup gelmeden
!04 VE
-25-
Kendinin grr gzedir ..1.
Murat kenannda Ahmet Dede
Ko koyun kurbanlar boynun
Murat Ahmet Dede
ulu divan kurulur
Kurulurda durulur
Cmlenin anda verilir
Murat Ahmet Dede
Hasan Dede
Glhenk eker
Cenneti
Murat Ahmet Dede
Alimallah bezirgan
ulu bezirgan
Mminin mslimin
Murat Ahmet Dede
Teslim Abdal
Deryadan denizden der
Doksan bin Horasan pirinin
Murat Ahmet Dede
Mertebesi ulu Keremi Ali
ya Seyit Ahmet
daima kula
Ali ya Seyit Ahmet
Kusura yasma
tuttum elimi kesme
mrvetim basma
ya Seyit Ali
-26-
J. Bendeyi eyle inayet
Biare hidayet
Gnahkar kulunum syle
ya Seyyit Ali
zrm,
srdm kara yzm
Ricam kabul eyle dinlersen szm
ya Seyit Ali
Teslim Abdal Heydur Celil
Ya ulu Allah Halil
Gnahkar kuluna delil
ya Seyit Ali
Dinlen bu nefesi Haktan yeridir
Ziyaret Sultana
iinde Server velidir
Ziyaret Sultana
ismin sylensin
Bahri ile
Yzn gren ol neylesin
Ziyaret Sultana
-27-
J,
TESUMABDAL 105
Hoca Ahmedi Y esevi'ye onun

Ali nesli Celal Abbas
Ziyaret Sultana
Daima grlr
Yusuf ile bile yorulur
On iki
Ziyaret Sultana
Teslim Abdal heydur iyi
Evvelden imamlar soyu
Kaddes sura) aziz
Ziyaret Sultana
Bir bengi hayalda geldi gzme
Deli gzler bizi eyledi
hikmetine ennez
bizi eyledi
Mahakate meyil iin
Arzeyleyip hakka iin
ahrete iin
Garibanlar bizi eyledi
-28-
yok menzile aklar
yoklar
Kheylan ya oklar
beygiri eyledi
Medet mrvet gelin gezek
Dnya usul kuruyu duzak
imandan uzak
Zulum var asker eyledi
Teslim Abdal yalan sze inanmaz
Pervaneler gibi ustalar yanmaz
Her konan bal eyler sanmaz
bal eylemez
Evvel bize hak diyenler
Girleyi, girleyi gitti
Nefsine talip olanlar
gitti
-29-
.J,
Kim buldu
Kimi Hakk'dan geri
Kimi bulut oldu
Grleyi grleyi gitti
106 ALEVi VE
Bezirgan kalmaz
Gerek bellidir
demenin ucundan
gitti
hak insan olur
Can cana inanma ile
Marifet ehli can olur
Tasdik edip kanma ile
Kr grr m
Yoluna yrr m
verir, verir mi
Hey ahmak sulanma ile
Hey gaziler zaman
di.inya oldu
Tilki arslana kuyu
edip oldu
der hizi
Dinlemeye ulu sz
Alt olmayan kuzu
Ko ile oldu
Bellidir soyu
Ere vurur
bunda ne var deyi
gitti
Teslim Abdal der
getiren
EJin iti
gitti
-30-
J. Sng curda mi
Filin mi
Hi kuru kemik mi
yanma ile
mbah grr
Vein eli ile
Adem kafir olur
Ahreti yok sanma ile
Teslim Abdal neden dersin
Pazar gidem dersin
Bir hacat eqem dersin
Ergin yanma ile
-31-
J. Ata szn tutmaz
Deve yerini gzler
Dn klde agnayan
At ile oldu
Palaz stnde yatmayan
yala batmayan
Porsi gitmeyen
Ceylana oldu
Teslim Abdal zaman
bezgin
Murdar konan kuzgun
Perdeden oldu
Herkes imelidir meyi curadan
Hi kimesne yoktur bunda
znde kamillik olan
Onun muhabbetten olmaz
Kamilin her dem adalet
Cahilin sohbeti sonu nadamet
Cennete girmez hulku adavet
Gerek seyit olsun gerek
-32-
Medinede maden sezdim
Mektebi marifet deftere
va,r diye gezdim
koca dnyada grdm
Grledi derken
Gkten yere, bal ve rahmet
Toprak mey iinde gller
oldu,
Teslim Abdal eder herkes s9yundan
Kamil bellidir hasiyeti ile huyundan
kudreti ve meyinden
Gz stde grdm
Otuz iki bilmeyen
minarede verir?
Bana benden oldu demeyen
Hak iyi kuluna bela verir?
Nizama girmeyen yaban
Yine kendi kendin
Yola boyun vermek mmin
meylini yola verdi?
-33-
J.
Nice kere geldim, gittim cihana,
ldr bed uzana,
gnah etme ile divana,
talebesin ele mi verir ?
Kre ne szm var grenier grr,
Mmin olan yzn yerlere srr,
Hazne olsak tutar da durur,
Hak kula verir.
Teslim Abdal ilmine
ile tamam oluyor her
Elinden gelirse tabar vur
kale mi verir ?
108 VE

-34-
Pir oldur ki her J..
halletmez piri nedeyim
Her dem ynm hakdan yze dndre
Men halka gitmeyen yolu nedeyim
Pir oldur ki benim ile yar ola
Ben nerde olursam orda var ola
Dnya ahiret benim ile bir ola
Halimden bilmeyen piri nedeyim
Pir oldur ki haalimden iyi bile
yerlerde elimi ala
Bir senek verirsem gre
Kerpi giden kr nedeyim
Bedir aylar gibi doluna
Merdan gibi salma
Zahirde bana buluna
Yol hain nedeyim
Teslim Abdal heydur Hazreti Ali
Dnyada ahirette severim seni
dergahta sen kurtar beni
kurtarmayan kr nedeyim

Gz bu gzden
drt var,
Orudan namazdan
Sen zn sal
Kullukta ola sana yar
Nice haram zadeler var
Kumrudan gammazdan
- 35-
.1 Cihan mahluk ile doldu,
helak oldu,
dilinde ne
Habis, yalan szden
Cemi cmlesi bu halda
Gezerler kolda
Ne alakan var malda
Sekiz bezden
Teslim Abdal hak
getirme
Kul giderse Hak
Sz olmaz szn stne.(*)
(*) Sz olmaz sznden
Sef otur yerinde arif,
Dur grelim kamil misin ?
Bir
r grelim kamil misin ?
-36-
J,
109
Der ekinin
A marifet
Cesetinin
Ver grelim kamil misin?
kup ise direk has,
Eylemeyerek bir kadem bas,
tas tas
Dur grelim halin nedir ?
nedir ?
nedir, solun nedir'?
Sor grelim kamil misin ? Der grelim kamil misin ?
on iki denge,
dal stne,
indirdi bir henge,
Hak'la rahmet kel stne.
ile evlat,
var devlet,
davet,
hal hal stne.
kalem - i kudret,
Gzlerim nuru basiret,
Burnumdaki buyu cennet.
Haler geldi dil stne.
Hayal bazen der
Gl do;;t
Tut tependen
Sor grelim kamil misin ?
-37-
J,
mani Muhammed
Dilimde kelimeyi
Gksmde hikmet,.
Haddi elif zat stne.
Elimde desti vilayet,
Belimde kemer - i hidayet,
Dizjmde hizmeti ayet,
Ayak erkan yol stne.
Teslim Abdal heydur acel,
gezer,
vermez mecel,
Verir Allah bol stne.
Buy-o cennet: Cennet kokusu - Mecel: G - Dest-i velayet: Velilik eli -
Kemer-i hidayet: kemeri - Kelime-i ikrar yani
"la ilahe illallah, Muhammedin resulullah: Allah birdir. Muhammed resuldr -
Kalem-i kudret: kalemi, -- Secde: yere niyaz.
110 VE
Alem sele gitse sana nolacak,
kuyuda gl Ali derler.
Hocam yitirmeden seni bulacak,
bize gel Ali derler.
gelirken,
eli
Dnya bilgisiyle byle bilirken,
kafirler Deli Ali derler.
Herkes bilgisince kuyu
Herkes kuyuya
Bir kul hi onulmaz derde
Gel derdime derman bul Ali derler.
-38-
J,
Kul olsam ben hocama
Eyp gibi derde derman
Siyah zilif
kafirler Kel Ali derler.
Her ne dersen hub
inmezsin
ile inananlar
bize gl Ali derler.
Gerek yolu denilir,
inananlar sevinir,
llerden are umulur,
Bize Kl Ali derler.
Teslim Abdal heydur, dulunur,
z Mansur olan darda
Yedi iklim gezsen etin bulunur,
Gene sende yol Ali derler.
-39-
Mrvetim var Hak Muhammed Ali'ye J,
Daha sizden kimim var benim ?
ile Veli'ye
Bundan geri durdu yolum,
kestiler elim,
Hasan, Hseyin'e malumdur halim,
Bundan geri kabul ettim lm,
Ya Zeynel Abidin sen al elimi,
a17.edem halimi,
Cafer hallanmdan bilesin
yerlerde elim
Musa gelesin,
imam senden ola inayet,
Ol imam bize hidayet,
bize
On iki imamlardan biz tuttuk deman,
Ondrt masum pak ya sahib - l zaman,
Hasanl Askeri Mehdi elaman,
Teslim Abdal Heydur kelam,
ya Merdan,
Mrvet Celal Abbas cabbasul alem,
-40-
Tenim gmrah oldu J..
kar Teslim Abdal,
geldi cesedime
zalim halime car Teslim Abdal.
perde ektim var,
El tuttum etekden gizli sorum var,
Hasta halim var,
Bir kerre halimi sor Teslim Abdal.
kullara ne tez yetiyi,
geri
Muhammed Mustafa nizam tutuyu,
Orda eyle pir Teslim Abdal.
ABDAL 111
Er ifte kantar gtrmek,
Veli kulun bitirmek,
Her nerde tamam kulluk yetirmek,
Ustada irica var Teslim Abdal.
Sam Salman edince,
Onda Kanber kanterini yedince
Gel kili ge deyi teklif edince,
ile kanat ver Teslim Abdal.
Gl Muhammed teri kanamaz,
duramaz,
Blbl gln gremez,
Onlarda zar Teslim Abdal.
Teslim Abdal heydur gldr
Dzenimiz unat getir
Herkes sahip
Sen bizi sar Teslim Abdal.
szcklerin sonundaki "yi - - yu" ekleri zaman iin "yor"
eki - Beng i hayal : Esrar otunun Sef: - Alaf:
kuru ot - Rica - Gl -
- Tecelli:
Hint dinsel da kendi tecellisine insana vadeder:
"Btn benim Ne dostum, ne de Fakat
bana bendedir ve ben (S. Bilban a.g.e. s:3)
Buda' felsefesi de yok
Nirvana'ya gder. Eski Hint btn
sembollerin stnde ezeli ve ebedi bir olarak Brahma' kabul
ediyordu. Brahma ilk unsuru, idi. Ebedi saadet Brahma'ya
ve O'nda yok Buda mezhebine gre ruhun gayesi son mertebe
olan Nirvana, erimek
bir 'yokluk' Tasavvuf bu felsefeden de esinlendi.
_!!L_ ALE"!JYE ANTOfo.OJiSi
Benim bu szlerim her daim sana,
Bir yuva da ger
nefeslerim kar etmez sana,
Buyruk okunurken kaar
senin boyuna,
Muhabbetim Havva soyuna,
Elin yetmez ab - i kevser suyuna,
Zehirden ier
-41-
her yere varan
ahrete yaran
ifte kantar yke giren
Kkrer deve gibi kaar
Hi elin szne benzemez szn,
iki cihanda yzn,
Omuzu elifi uzun,
da kaar
Teslim Abdal eyder mevali
Dn gn
Terzisi mi oldun sen bu
urmadan bier
Dedikodu, arkadan syleme - Mubah : gnah olmayan
- : - Curd : Tysz.
-42-
geip, bir dine t
Talip bir, bir, pir bize yeter.
Gel dost eyle bize hizmet,
Sevda bir ka olmaz serde bir yeter.
Benim diyen zn yitirir,
olan her bitirir,
Gnl birdir, sultan oturur,
Sultan iki olmaz, bir yeter.
On iki pir grdm, dner bir,
Gzetirim bir bir,
Erenlerin biri bir,
Gerekte imanla ikrar bir yeter.
Gerek erenlerin gerek,
Bu gerek er gerek,
Allah birdir, sevgi dahi bir gerek,
Can bir, sbhan bir, yarda bir gerek.
Dinle imdi Teslim Abdal
Hu deyince eyler
Cafer
bir menzile dur yeter.
Tank: Yol - Berat: Belge - Ser: - Kent, - ark: Zaman, dnen
ara - Giz - Suphan: - Hu: Allah - Menzil: Son durak, ama -

ivisi zaman,
Bende Teslim Abdal'a
zaman,
Ben de Teslim Abdal'a.
Dnyada gerekler bustu,
Muhammet bizi de yaratan kusdu,
Yer demir oldu da gk kesti,
Bende Teslim Abdal'a.
-43-
.J,
ABDAL 113
Kem yoluma geldi,
Evliya dilime geldi,
Her neye sundumsa elime geldi,
Bende Teslim AbdaJ'a
Benim hakka. yarar huyum var,
Kendim bir bir tek soyum var,
Dnyada ahrette daha neyim var,
Bende Teslim Abdal'a
Teslim Abdal eder Hak elim
Mrvvetli Ali gelsin,
Car Allah'ta midim sensin,
Ben de Teslim Abdal'a.
-44-
bktr, .!.
isen yar senin ile,
Gel imdi yke vur gr ki ka yktr,
Dahi bir ka szm var senin ile.
Bu blk blk blelim,
Sonra gene
Deniz suyu ka iimdir bilelim,
n hesaba durduk er senin ile,
Cahiller zcrktir zirektir,
Alimler
Yeryznde biten o ka irenktir,
Gitsin ki kar senin ile.
Sana derim sana gzn
Bunu bilen arif, kamil
Gkteki
Sabahtan er senin ile.
Teslim Abdal eyder gel sen bunu gr,
arif isen sen bu er,
gzl drt haber ver,
Gezmeyelim torlak tor senin ile.
deli gnl,
Muddeyinin sz bize dert oldu.
msahip derdinden
Merdan dilimizde vird oldu.
-45-
msahip hali sorulmaz,
Yollar safa
yolu srlmez,
Edepsiz, ceme kurt oldu.
114 ALEVi VE
Herkes srek srer kendi
olmaz
Srn gitsin onu
Talibin dede kurt oldu.
Herkes srek srer, kendi
St kaymak tutmaz
savesi,
rtlmez, ieri kar doldu.
Teslim Abdal eder virdimde,
Gereklerde gt yurdunda,
Edepsiz dede derdinde,
yrek ieriye dert oldu.
Neden gznze erenler,
Kusurum var ise mrvetimde var,
Tabib saranlar,
Kusurum var ise mrvetimde var.
Bizim bahemize yad eller girmez,
Muhabbet gllen solmaz.
Ykn ile bezirgan kalmaz,
onun
Aman Hasan Dede car sende
1
Orda yatar hepisi,
Aman Hasan Dede var sende
-46-
J,
-47-
Kendi eder bir
Meyvesiz dner
Sultan onulacak gnah
Teslim Abdal eder asa bilirsen,
Hemi hemi kesebilirsen,
Mrvet Alidendir basabilirsen,
Bin bir de mrvetim var.
J, Nesenemki dede ycede yatar,
cara tez gelir yeter,
Oniki imamlara minnetci getir,
Abdulvahab derler, bir grlmez erdir,
2
(2)
Onu bilmeyenin gzleri krdr,
Deli deli
yerde cara yetesin,
Ahmet Dedeye yzler
3
ile
Teslim Abdal eder ulu boyumuz,
Kemdir huyumuz,
Biz nasip eyle bizim
1
Hasan Dede Korucuk kynde yatan bir er
2
Abdulvahap Baskil ilesine Kale kynde trbesi bulunan Seyit Battal Gazi'nin piri.
3
Ahmet Dede, Teslim kynden bir
Gnl ile.
Bizi imam Hseyine gnderin
Medet mrvet olsun mezeler ile
Bizi Hseyine gnderin
Yklendi develer barhane ile
yuvalar ile
Cmle byk kk divalar ile
-48-
.L
TESIJM ABDAL 115
----
Benim ellere perde
byle bir derde
Gnlmz oldu bu yerde
perdeden
silenip sovuk
Ceset
Teslim Abdal der syleyin
Girin gllerini
Tuz ekmek helal eyleyin
Bizi lmam Hseyine gnderin
-49-
Lisana mukallit murayi sofu, J..
Drt hangisinden girdin sen?
Dz yerde kimseye vermezken,
grp de niin durdun sen?
insan hi gnahtan
ile metan okunmaz,
molla bu okunmaz,
Hocan kimdir, kimden dersi sen?
Bilmez misin yolunu,
arz etmedin halini,
Helal haram
edip biu..at yemedin mi sen ?
Sofu irfan srlmez,
olmazsa ceme
dara durulmaz,
kime verdin sen ?
okumaz iken,
bir sohbete dzemez iken,
suda yzemez iken.
Neden bu ummana sofu sen ?
Sofu eli gz olmaz,
Muhip sz olmaz.
Talip kara yz olmaz,
nki mmin idin neden grdn sen ?
Teslim Abdal gnahlardan geili!',
ile rk o anda seilir,
Biri biri soldan
Bu hangisinden girdin sen ? *
( 14)
I 16 VE
dava eden kimsenin,
Bekler beresini er
Bekleyip beresin er zat
bil ki yz bin
Haki elif senin cim senin,
-50-

Ser verip meydanda duran kimsenin,
bendi him kimsenin
Biner menzil

Melaikler divan dura hepinde,
Kendi kendi
Tahrir drt
Teslim Abdal eder Pirimiz Ali,
Dnyada ahrette severim seni,
bend olan kulu
ekecek zahmeti
Him: Temel - Haki: Anlatan - Tahrir: yazmo. - Bend:
-51-
Senin zn hakka uygun olursa, ,J.
Hak sana uymaz ey
Kasteyleyip nefsi hemen
O sana ey ?
Hakk'dan yad edersen zn,
Dnyada kara edersin yzn,
Kati gizli szn,
Yaradan duymaz ey
zge cemalini,
Niin hari kemalini,
yazar amelini,
Deftere koymaz ey ?
olmayan yanar ya

Bunca nebileri soyan
Ya seni soymaz ey
Teslim Abdal eder dinlen szm,
Meyil verip, Hakk'a evir yzn,
lm bir gn sizleri
Mat edip koymaz ey ?
Yer yok iken, gk yok iken
Bu cihana gelen kimdir?

Zuhur edip olan kimdir?
Cimsiz
Kim geldi cena
ana
selam alan kimdir ?
-52-
nedir sekizin,
nedir dokuzun,
Yer ile kzn,
olan kimdir ?
nerden salikin,
halikin,
kz ile ol
ok kalan kimdir ?
117
suya
Su ne sylerse grelim,
Teslim Abdal der
Bu bilen kimdir ?
Ey divane yoldan
Gezme dnya cifesinde,
Hi bir murat yoktur,
Bu cifesinden.
Grsnler
Ne mekan yerini,
ile pirini
Merdan grdm
- 53-
J,
Abdestsiz namaz
Su He temiz olunmaz,
otu bulunmaz,
Her
Meyini menzile yetir,
Mezesin bundan getirir,
Mmin cennet de oturur,
Zevki
Teslim Abdal ' bu huyu,
Anlayana bu bir duyu,
Akar lebi suyu,
Cennetin bir
Memleket dnya
mlke bir sahip gnder ya Ali,
Veledler doldu sz sahibi oldu,
mlke bir sahip gnder ya Ali
-54-
J,
ifti oban post sahibi oidu,
Hak sz nahak ok oldu
oluk ocuk sz sahibi oldu
Halife hulufe oldu kurada
M'minler mslmler arada
Seyitlerden biri yoktur burada
hkmeden
Tarik yolun kestiler
devre
Teslim Abdal eder
seilmez oldu yolumuz
Zay' oldu gitti din
- Veled: Pi, - Nahak: - Hulufe: Ardalar -
Zay'oldu: Yitti.
118 ALEVi VE
Bilmem amelimiz bilmem felimiz
Kadersiz zamana
Esti bir rzgar soldu glmz
olup zamana
Kaderimiz kara kremiz
Ah ekip karemiz
Derdimiz
hekimsiz zamana
Birbirin incidir tutarlar kini
Kini olmaz dini
Cevahire denk ederler
Byle bir zamana
emrine hi gitmezler
Allahdan korkarak haya etmezler
Bin nasihat etsen yine tutmazlar
zamana
- 55-
J,
Hiddetlenip nefse uyarlar
Zalim olup m'minleri dverler
Bal dururken necaset yerler
adaletsiz zamana
Kutnu iken hi oldu
Devir dnd zaman yine pi oldu
Gemez altunumuz tu oldu
Byle bir sarraf zamana
Kimi Lut kavmi kimi esavi
insan fakat kendi hayvani
Huvarda zampara seti
Byle bir edepsiz zamana
Harap oldu dnya yoktur memuru
Meydana koydular
At yerine
Ryle bir acayip 1..amana
Teslim Abdal eder oldu
Bahar gitti oldu
Mum gnllerimjz kara oldu
Byle zamana
Ey gaziler bu
Ne lezzeti
Alemler
Ne sofu ne

Kesildi

Ne sd ne yunu
-56-
Ne ne bucak
Snd gitti ocak

Gidi gammaz
Gerekler nerde
yz sre pirine,
Helal zedenin yerine
Fitne fcur gidi
Teslim Abdal der ne yaman
Evlat eder gman
Yr bire kt zaman
Evvelkinin
Adam sen
Zor gelme stne
Mademki
gel izin stne
mi varki lmeye
Sorulup suval vermeye
almaya
divan stne
leceksin
Bir kuyuya
Bir gn serbest
bez stne
ok
Aman Ali'm sen bilirsin
Kerem eyle yzme bak
Aman Alim sen bilirsin
karan
ok oldu haddini
Yine gayret sana
Yzm kara nefse uydum
Bu benim
mahabbetten

soldu
Bir tek mit sende
-57-

-58-

TESLiM ABDAL
tesi
yok
Bir avu
gziiit stne
Dnyan gruhu nacidir
n sonu
ihuyun sa olur
yzn stne
Teslim Abdal hak
ahretine
Kul giderse hak
Sz olmaz szn stne
Yeri bina kuran
Demeden bakmadan gren
Nemrudun veren
revan indi gze
Aman mrvet dedim size
Dar gnmde bize
kolum
Kimseye diyemem halim
Benim halim sana malum
Gice gndz
dnya bana
Senden kimim
Teslim Abdal haslar
Ben Hakk'a asi
Silinmez kalbimin
119
120 ALEVi VE _________ _
Ol habib kerem ile
eyle sabahtan
Gitme garip garip yat korusuna
Gniiller ola gle sabahtan
Bizi indirdiler dnya
Bengiler iirdi bengi otundan
eylensin
Bedenlere versin sabahtan
-59-
J.. Kiminin sohbeti devesi ile
Kiminin sohbeti yavrusu ile
Ol yedi ile
versin sabahtan
Ol harfimiz olsun kaleme
olak haktan gelen selama
Bire cmle aleme
versin sabahtan
Teslim Abdal eder harfim seiktir
geiktir
ihsan hepsine
isteyenin ver sabahtan
-60-
dnya
Ha durmaz lde nen
deryaya
od glde nen
Gidcrmczsin kalbindeki
Zaraat dinini zarrak
ryan
Sermaye elde nen
J.. Bilmem ne szden
Dnya dedikleri gelinden
gnlden yzden
Kalan has demeye dilde nen
Dil ile haremi bunda,
Bin kanlar edersin gecede gnde,
Taklit sende 1.arrak sende takva sende,
Hakka giden yolda nen
Teslim Abdal eder ey haki nikbet,
Nice bir sylersin szn, heybet,
beni bu gaybet,
Var elde nen
: yerici - Zarrak : Mrai, iki yzl - Zaraat : Alalma, kendini
kltme- Takva: kural/arma - Mrayi : yzl -
Nen: Neyin - Gilman: Zan.
TESUMABDAL 121

sende boz at ile varasm
belde gzlyesin kanberi
Sultan ellerini
-61-

Ya Ahmet dede sen bu kavl gt
Yola olup bile gidesin
Hak Muhammet Ali edesin
Hseyin ellerine
Muhammed Mustafa
Hazreti bile
belde gzliyesin kanberi
Bekle gzle gzet sakla
belde buzda
Hakk habibi destin tuta
Binbir eyledik sana
Ya Allah kerem et ona
selamet etsin getirsin bana
solunda bile gtrn
Okunan duyun
Mslmanlar mslmanlar,
emrine uyun
Mslmanlar, mslmanlar.
Kim Allah emrine uymaz
Peygamber mmetim demez
kabul olmaz,
adama talimdir,
Her Hakk'a malumdur,
Zabani zalimdir,
-62-

dahi yeni
Yrdke durduka durun
Vezir bitirin
belde ayan ola ola
Muhammet Mustafa ola
Seksen bin rum eri gele
Ahmet dedem grdm
Enbiyalar onar
Hasenem ki dede salma
beklesin
Denizde, gemide sen
Kanber kemter kuludur
Teslim Abdal var uluya
Veliye
Mrvet edem merdan Aliye
belde gzlyesin
Perhiz olun kt sze,
Toprak dolar ela gze,
Hak mhmetler size,
herze pek fena,
Kesdirir dine imana,
Lanet eyleyin
Mslmanlar, mslmanlar
Teslim Abdal heydr zillet,
Gelir geer binbir millet,
ne kuldur ne mmet,
122 VE ANTOWJiSI
Dvaz imam okununca.
Kulak verip dinlemeli,
gnl bir olunca,
neylemeli.
gnl bir oturur,
selam yetirir,
Rehber getirir,
Ona niyaz eylemeli.
-63-
J,
Niyaz endir, niyaz hakdan,
boktan,
ulu Hakk'tan
sylemeli
syler isen,
Sen bir iyilik eyler isen,
isen,
neylemeli
Ktlk ktden
demden bir akar,
Teslim Abdal delil yakar,
Ona niyaz eylemeli.
denk yara rastgeldi,
Ben cmert grdm
Kula bal
1.atmdan billahi
getirdim,
yuzunu yitirdim,
Gece irfanda oturdum,
Bin gencim daha
-64-
J. Okuttu bizi
Gen oldu khne
Gndz oldu bir gecemiz,
Ay gn vallahi.
bir eli geldi,
Gnl
byle oldu,
bismillahi.
Teslim Abdal yoktan,
Hak var etti bizi yoktan,
hayal haktan,
Byle grdm
-65-
Evliya yoluna gelince kurban,
Kurban olur meydan,
Hane de Muhammed Ali'dir merdan,
kabul olsun erenler.
Kurban var, iman var yoluna minnet,
Otur uyart,
didara ey eleman mrvet,
Tekbirde sahibi
Emir byle yzd kurban kounu,
Evliyalar suunu,
kabul olsun erenler
Cebrail getirdi yolu izleri,
yznde abu kevser gzleri,
Hizmetin yetirsin huri
TESilM ABDAL 123
Der Hasan Hseyin, Zeynel
Cafer durgunumuz,
dnktr ynmz,
Muhammed
Aliye! Naki'den halloldu
Askerin Mehdi'ye gayreti
Teslim Abdal oturalim ,postuna
Bu Ali nesline
azam sti;ine
Mnkirler didar grmedi,
Gitti v1Z1d1
Hak demedi,
tozudu tozudu.
yalan syler,
Haddince boylar,
Gzel neyler,
Gezer
-66-

-67-
pi J,
Pi
Erler zat gz ile kimseye bakmaz;
Erlerin nefesi oddan yetidir.
kulu vehile,
ile bile ger g de,
Zin, benlik, bunun de,
Kim binerse o da
Mnkrler kser,
Yok onda imandan eser,
keser,
Lanet
Teslim Abdal hayran
Mminim der yoldan
yzne
zd ztid.
Allah'a var
Tbe edin kul
Pir diye pilerden ne
tesi yok onlar itten ktdr.
Secdeye kabalar,
stne yalvarsan dner abalar,
Talibine kasteyleyen dedeler,
o cehennem itidir.
Teslim Abdal eder lpde,
Benim diye elden
Zulm ile mminin
Yemeyin, o peygamber etidir.
Zin: Eyer - Pahd: - Tbe: Tevbe - Kirli, pis.
124 ALEVi ANTOLQJiSi
Sana yzm sre geldim
Giildresin Sultan Yusuf,
ayak ayak,
Sultan Yusuf.
Sana geldim, elim ile,
Kll ile,
derdimi elin ile,
Sultan Yusuf.
-68-
.J.. Sana gelelim hemen bayak,
Senden ola bize dayak,
ayak ayak,
Sultan Yusuf.
Ynm dndrdm maha,
Yzm srem
Benim ahvalimi
Bildiresin Sultan Yusuf.
Teslim Abdal eder itim,
de
Eli iin de mahcup
Gldresin Sultan Yusuf.
Ey gaziler nedir suum,
Ayan oldu bize,
Ahret dnya iin,
pirler bize.
Kiminde ikrar
Kiminin gnl
bir
Yol gsterir krler bize.
-69-
.J.. Ben bilirim, ben okurum,
Cahili halka
himmetten okurum,
Gene derler bize.
Saraylar oldu,
Duyduk geldi,
re pe
Ok atar yarlar
Teslim Abdal geldik

O divanda, bu divanda,
eylen erler bize.
: etmek - Adu : - : - Himmet :
el vermek - Ayan: - Gilman: Zon
Dkkan marifetten,
gelici yok,
Bir kpe kudretten,
yok.
rterim,
Alan yok kime
Cevherim
bilici yok.
Ey felek bizi bu derde,
sen nic'olasm,

Y oldunki sen
Bize ektirdin gam gussa,
Gnlmz yasa,

ki sen
-70-

125
Gevherleri
Nice tartan sen bu
elin
Bu manadan yok.
eline,
Biilbl glne,
yoluna,
bir gidici yok.
Bezirganlar gelip geer,
Kimi konar, kimi ger
Teslim Abdal naar,
durucu yok.
- 71-
J. Kese hi bulmaya derman,
Sana kala bunca harman,
ferman,
sen nic'olasm.
Ferman destimize,
Su!Lan oldun stmze,
Garazlandm
Y eldinki sen
Teslim Abdal derki
Sana itibar yok yr,
Bunca peygamberden biri,
sen
Gaziler mddeti doldu.
Dnya bir acayip zamana
elinden gitti,
Haman bir zan ile gmana
-72-
J,
Gerek erenlerin emsali yoktur.
Bilirim drt makam
Ehli olanlara yoktur,
ile
126 ALEVi
Meydan eri oldu hep zamparalar,
Ben tabibim derde yzn karalar,
melhem yaralar,
Bir tabib hekimi lokmana
ile kaim,
Varamazlar ehli ldlmilin,
Mahlukun enfu
Cmlesi bir ulu divana
Teslim Abdal gtr nefsin ldrmek,
Erlik midir,
Zamane bildirmek,
Mehdi gibi adil bir cana
-73-
Kalma benim gnah bitkindir, .L
Hocam Teslim Abdal dedem sen
Gn be gn gnah
Bize bir ver dirlik gndr,
ikilik birlik gndr,
Aman imam Hseyin erlik gndr,
yz sreyim hakine,
Gine erler girer onun ykne,
Senin olan ciimlesine hepine,
Yezidin stnden gitmeden gman,
Sene geldi zaman,
Dnyada mminlik iman,
Teslim Abdal heydur biz de varmaya,
Hakka sorgu sual sormaya,
Ne haddim var sana cevap vermeye,
perdesini aan,
perdeni Alidir.
hak nefer nnden kaan
habibdir Alidir.
Kul idi gizleyip ismini saran
Velidir serinden geip can veren,
millete perdeli duran
Oldur Alidir.
iki millet oldu binbir dil,
Bin olanda bir
-74-
Adem peygamberden gelmedi mmin,
Rehberim Cebrail pirim Alidir.
gnden gne grmeye
Serimi terceman kurban vermeye,
Gnde gzken kabemi grmeye,
zorum Alidir.
unmak olur mu,
Nefse uyup yanmak olur mu
Evvela hak deyip, dnmek olur mu,
Ur boynumda Alidir.
Teslim Abdal eder

Her nere azmetsem
Gezmeden durum Alidir.
---------------------------'f,ESUM ABDAL 127
-75-
gnlk dnyada hey adem J.
KAmillik kemalde gzle gel
Cmle alemin bir Hakka
kelam syle diri gzle gel
vermezler sana bu
bata! edip incitme
Anadan ki bitki sen seni
diri bilme l gzle gel
Nefsine uyupda Odlara yanma
Siyaset ekince lrm sanma
Kerkez gibi mundar konma
Duduyusan gzle gel.
nefsi zalimden gzn
Zulmeyleme
olup gezme
Kay,adan yolu gzle gel
Teslim Abdal eder hule
virana olur ller
Her ne tutarsan seni grrler
bilme dolu gzle gel.
Kerkez : Kerkenez - : Koru - Batal: yok etme. - Enf
cedel: - unmak: Misil gibi. rnek almak.
-76-
Daha bundan byyeceksen, J.
de bilsene!
mrn kemaline
Yeter pis dnsene!
Hakk nehak yere
Dil ile daim
lm var, et dersin
Dnpde elin alsene!
Elde kadeh iken zehir oldunuz,
Dndnz ikrardan mhit oldunuz,
Dinleyip, kafir oldunuz,
Dinleyip tutup da insan olsene!
Bu gz ile sen o yz grnce,
Fayda nedir, urunca,
Yz kara
gelecek bir yol bilsene!
Teslim Abdal eder btndr,
sorarsan Ali
Can vermek ok kolay lmek
Can bu cesetteyken bir yol lsene!
- - Batal: Geersiz, -
Nehak: - Zahit: Sofu..
128 ALf.'Vi VE ANTOWJ/Si
Yz bin kabul
kepez keklik olmaz baz ile,
cinlidir depderi,
Tavuk glde kaz ile.
saz var bezerler
Sylerler szn yze beraber
alam dersin bezle beraber
bezmi bez ile
-77-
J,
Bilir misin seni varda yaradan
aradan
Haber akdan karadan
Hakka gidilir mi ezgi iz ite.
Sen bu gider oktan,
Korkmaz oktan
dersin haktan
olur, yalan sz ile.
Teslim Abdal senin haline
Daneyi samandan seegr savur,
hakdan semeyen odur gavur,
Ya niye semedin gz ile.
muhabbet alemden
Yalan bir ka beri ok oldu
Mudeleri dersen alemde
iki dilden ok oldu.
-78-
J,
Bilmem ki mudiler sende
olup bile gitmek
amma
ok oldu.
ucuz tavukdan
Yalan oldu kavuk.dan
Muhabbet tohumu geti savuktan
el yeri ok oldu.
sinse bir hami
iniler bulunmaz
Bir marifet ehli kani
bulunmaz.
dzenin bu Lage,
safa edip indinne kenge
Bir koca aksi var gayretle anga
ok amma bulunmaz.
-79-
J,
Ferman emrini
Kul olduk peygamber izine gittik
gezdik seyrettik
Bir kement atacak bulunmaz.
Merddir peygamberin merde
erken bulunmaz bir yerde
Qalbant grdm bir ulu
rs ekici var bulunmaz.
ABDAL 129
Teslim Abdal eder sen seni
knme var
zn indir
Ykseklikte merdan yolu bulunmaz.
Her eyler
soydan alamaz
Her sabah paylar
Uyuyup kalanlar paydan alamaz.
elinden gzle
Gayreti alamet iinde gizle
Gvenme tedbire takdiri gzle
sunma ile paydan alamaz.
-80-
giyse dzelse
her neyse onu kazansa
yzbin uzansa
'sunma ile paydan alamaz
dzene onat gelirse
selametin ihsan bulursa
Tedbirde takdire girse
Boyun kyden alamaz
Teslim Abdal-eder kemerbest belin
terkedip gelin
Cim gerek cemalin elifdir belin
Hi kimse haberin beyden alamaz.
Mude: - Mudi: Veren - Savuk: - Hak.
Nefsinizin arzusuna uyupta
Onu has grp de hak
peygamberi edipde
peygamberi yok
syledik tuttuk
yer olduk kfrmz
Neyinizi yedik ne zarar ettik
Ne grdnz bizden
-81-
Kisbet kisbet verdik
Bir zamanda lsmail'le
ile Hak dergaha
Siz neye
ile bir dem itik sureden
Bize haber gelir ordan buradan
Ali yaradan
Niin abdal el izinden izlemen
Teslim Abdal el izinden izleme
rtp gizleme
Ali'yi kem gzle gzleme
Grrde divanda
geldim gittim
Yaz gibi bittim
dnyada ne ettim
geldi geti
imam geldi
Her biri bir yeldi
Azrail penesin
Can kafesten utu gitti
geldi yuyucular,
Tenime su koyucular,
Kefenim elinde hoca
biti gitti
ilimizden
belimizden
Pek tuttular kolumuzdan
Can cesetten utu gitti
-82-

Gani Kerime
Toprak serime
Gzm gitti
imam telkine
Bir
bizi
Geri dnp gitti
Kabrime bir melek geldi
Bana bir sualcik sordu
bir topuz urdu
gitti
Teslim Abdal oldum tamam
geldi zaman
on iki imam
Ten tmb gitti
Tebdil : - Ten : Can, beden - : isyan eden. - Trap
: toprak - Nehak: - Haslar zler z. en temizi - Bayak : Az
nce - Hepine : Tmne, hepsine - Geik : Eski, yara - : Ne
- Kan : Maden - Kutnu : Bir tr ezgili parlak eski - Car : imdat,
- Teserrit et: ver - Makas - Esavi:
- etme : Dalga geme, alay etme - Bk : sulu yer, otlak - Mddeyi :
- : Deve yavrusu - Porsi : porsuk - Palaz : ul
perde - Kesek: sert toprak - Srek : Yol. - Nadamet :
- : - Hasiyet : Haysiyet, onur - Kimesne : Kimse -
: cin -- topla, - Fitne : Bela,
bozma - Fcur : Ahlaka durum, - Gidi :
Pezevenk - Hasenen : - Tabar : - Habis : kt - Hulufe : Ardalar
- Heng : G, kuvvet, vakar - Hal : Durum, vaziyet, an, zm - Zal : Harf --
Necaset : Pislik - Cife : - Mrayi : yzl - Enf : u, bununla
ilgili -:- Cidal : kavga, - Haki : Toprakla ilgili - Kisbet :
Sonradan kazan - : Kabile vekili, dede - Nikbet :
iyi, talihli - Zeban : Dil - Zarb : Darb, vurma - Paz : Pezevenk - :
yolunu - knme : Taklidini yapma - Mugal : Galeyana
getirme - Mugalata: - Zerk: Dindar grnme, hile, riya - Zirek:
- tor : Yabani, toy - Torlak : Gen, toy, Suval : Soru ..
Vasini benzer gzlerin: Yasin bir sure "Andolsun hikmetle dolu olan
Kur'an'a ki sen gerekten gnderilenlerdensin. yol zerindesin, diye
Hz. Mubammed'in durumunu, Teslim Abdal
yznde btn bir var arada
peygambere bildirdiklerinin bir btnlk iinde insanda
vurgular (bkz. "17.
-83-
ABDAL SULTAN MEHEMMET
Sultan Mehemmed; Teslim Abdal'm ky bulunan kyne yaya 56 saat
uzaktaki Mehemmed Malatya'ya Arguvan ilesinin
kyndendir. Her ikiside ayni dnemde (B.knz. Bu cildin s: 423)
a) Birinci
Teslim Abdal: Yz seksen saatte
Fehmeyle greyim o erdir?
Otuz devir dnp yarle
Fehmeyle greyim o erdir?
Sultan Mehemmet: Kamil gndr yzseksen saat
Onda kAmil olan er midir?
Otuzunda
Senin yar ay midir?
Teslim Abdal: kabul ise
Ta mertebedir senin
var
Fehmeyle greyim
Sultan Mehemmet: Sabahtan bir
cmle cihana
Ol kadar ki seilir
Gn dar midir?
Teslim Abdal: Seksen bir haraban, doksan bin
Yeryznde onlarm hepi
Birinden
Fehmeyle greyim o
Sultan Mehemmet: Heman dnyaya duruyor
Bir vuruyor
Cmlemizin veriyor
Hak ulu bezastan midir?
132 ALEVi VE
Teslim Abdal: Bir lezzet verir
Birisi kaynar da ikisi durur
Gahi gah olur da de kurur
Fehmeyle greyim o ne
Sultan Mehemmet: bulut Muhammet Ali
kudretten gl
Birisi birisi dolu
Bir gznden kar midir?
Teslim Abdal: ABDAL eyder
Arifler ne haber verir greyim
Sana bir haber
ka
Sultan Mehemmet: SULTAN MEHEMMEf'im vechinde zahir
Ezelden de ektim byle bir kahir

O da var midir?
1
b)
Teslim Abdal: bktr
isen yar senin ile
Gel indi yke vur, gr ki ka yktr
Dahi birka szm var senin ile
Sultan Mehemmet: Yk harfe gnln
ola gr ki yc'ola
Pir gzne ok bir mi grnd
Bir kz ykdr kimler bec ola
Teslim Abdal: Bu vusle vusle blelim
Sonra gene
Deniz suyu ka iimdir bilelim
ok hesaba durduk er senin ile
Sultan Mehemmet: Bu dnyadan o dnyaya gmedir
Kul olana hulle donu bimedir
Deniz suyu bir imedir
Yer yatur ismi seele
1
Sivas Folkloru, s.14, 39, Nisan 1976, Sivas. Yusuf Kulhak, s.275.
________ TESiJM ABDAL 133
Teslim Abdal: Cahiller zerktir zirenktir
Arifler Firenk'tir
Yeryznde biten o ka irenktir
Gitsin de kar senin ile
Sultan Mehemmet: Ne olur kuru
Trl meyve biter yapraktan
Binbir trl iek biter topraktan
Yaz gelince gider ucdan uc ile
Teslim Abdal: Sana derim sana gzlerin
Bunu bilen arif kamil
Gkteki
Sabahtan er senin ile
Sultan Mehemmet:
Binbir millet gezer orada
Her bir
Ceset can ecele
Teslim Abdal: ABDAL eyder gel sen bunu gr
arif isen sen bu er
gzl, drt haber ver
Gezmeyelim torlak tor senin ile
Sultan Mehemmet: SULTAN MEHEMMEf'im dnya doludur
Kimi cahil kimi gerek velidir
gz Allah bir Muhammet Ali'dir
Drt kulak, ar var sen hecele
1
Vusle vusle: para, para - Bec: Su, ii. avurt. -
Fehmeyle: Anla. - Kamil: Yetkin - Hangi - Haraban: ren
- Heman: - Cmle: Tm, hepsi - Zor - Bezastan: Byk pazar,
fuar - Kent, - Lezzet: ... Tat - Gabi gah: Kimi bazan - Kudretten:
- Rahmet - Arif: kamil insan - Sonda:
- Derya: Deniz, byk - Kolay - Vechi: Yz - Zahir:
Grlen, bilinen, yz - Ezel: ncesiz - Kahir: Zorluk, -Eyilik:
- Otlak- Bk: Akarsu verimli tarlalar, ve diken
- - Taht: Burada makam,
yer - Cennet iysisi - Don: Giysi, elbise - Bime: Dikme - Yatur:
trbe, mezar - Sehele:
1
A.g.y.lar.
134 VE ---
Bu Can Yoksul (Ali Haydar Alevilik
derginin 1998 tarihli l. 120. yer alan Alevi
Teslim Abdal ve Kul Yakup inceleme Sultan Mehemmed'in kim
olduu konusunda pek getiremiyor ama biz bu konuda bu cildinde hem
Teslim Abda11ar hem de Mehemmed bilgiler sunduk
(Bknz. s. 419-447).
KUL MUSTAFA
17. dergilerde bulunan Kul Mustafa Drdnc Murad d-
neminde bir saz azizlerinden Teslim Abdal'a
Ali - Oniki imam sevgisi Dili Ne-
fesleri tekkelerde Sadettin Nzhet iki Kul Mustafa'dan sz eder. de
Drdnc Murad dneminde yazar. Halk Kul tarikatle ilgili
yoktur der.
Kul Mustafa, Sultan IV. seferine fethi
olan Acemi Gen Osman'a bir O dnemde Yenieri
ortada olan Teslim Sultan da bu Kul Mustafa, Teslim Abdal'a da
bir vg Emekli olduktan sonra, Anadolu'yu ky ky Halk
ve biiminde gibi, bir ok nefesleri de dergilerde
grlr. Bedreddin'Ji mensup olabilir, bir srldklerinden, sorgulan-
sz eder. Ancak, tarihte byle bir yok. Ama o dnemlerde byle
kk olaylar ok olur, ancak resmi girmezdi. duru ve
dur. yer yer toplumsal grlr.
Ad Mustafa ve ayn bir
18. yy.da orumlu Kul Mustafa'da olabilir.
RNEKLER
Drdmz bir araya srdler
Teslim Abdal, gel imdad eyle
Sordular da bol bol rahmet verdiler
Teslim Abdal, gel eyle
Pekin olur gerek erin kuvveti
Her yerde okunur ismi, ayeti
Mmin yz hrmeti
Teslim Abdal, gel eyle
-1-
J. Bize duru gmleklerin giydirme
yad ellere dedirme
Aman mrvvet
Gerekler olmaz mdara
ki gidere
Pirim yzmz kara
Kul Mustafa siklet geldi stme
Mail oldum ela gzl dostuma
Kelp rakip nettin
VE AN[9LOJisL_,. ___ ... ____ , _________ . _______ _
Bu nefste bir tutuklama ve sz konusudur. Bunlarm iinde kalan ozan
pirini iin Teslim da byle siyasi olaylar
biliyoruz. sonucu olabilirler. Bu kesin olmasa bile
bu arada grdkleri kesin gibi.
Bekin : Sert, saglam - Duru gmlek : geirilen idam -
Mdara : Dalkavukluk, yze glme, yze vmek - Kelp : Kpek -
: Ktlk yapmaya ldrmeye
Mehdi'ye nesin syleyi
Tabibim diyene bhtan eyleyi
Otuz iki birin belleyi
Dara eli ile syleyi
Eli syleyenin keserler elin
pir tutsun dilin
Bata! eylediler evliya yolun
Vah mmetim deyu yolda
-2-
Ulu bir bura
Bunu bilmeyenin yzleri kara
bulunmaz are
Atalar tamuya narda
Yedi cehennemden ileri
Seni de alarlar hem
akrep
Sokarlar can da
Kul Mustafa' m eder
Grn ne gelecek olan
Ne burda bey derler ne onla
boynuna vur da
Syleyi : Sylemeli - Batal : - Nar : Od, - : Toplana.
-- 3 -
Sene bin iki yz seksen ikide
Bir gammaz bir de dil iti
Can - u dilden
Tutmaz amma, verir hal iti
Hem hem de diyor
Bunca sohbetleri diyor
Kimi giyinir, diyor
yerde gibi ul iti
Bana derler,
zne kibirlik, benlik
Kimi grdn cihana sohbet
Ara yerden kesilmezse dil iti
Hak korku hari kimseye
Ne Muhammed'e mmet, ne de
Ne camiye gider, ne kiliseye
Ara yerde yeler gezer mal iti
Kul Mustafa' m eydr, ol Hakk'a
Sabrile selamet bul Hakk:'a
El ne derse desin, sen seni
nne, senden geri kalmaz el iti
Mal iti: manda gibi hayvan srsnn drtlkteki 1282 tarihi;
tarihe gre 1865 - Gammaz : .
-----------"-KUL MUSTAFA 137
-4-
Halden bilen yok ki, halim arz edem
Ya Ali, bu sinem gel
Yaman halde fakir fukara
Adular elinden 1.arelendi, gel
Demir muhkem kale derdim bu
Sidret - l mnteha burcu bedeni
eritti beni
yele, krelendi, gel
ise (*)
Eller beni
Dostuna gl atmak neden elzemdir
bu sineme gel
Garip anadan
tesir Tuna'dan
Yklendi barhanam dar - fenadan
gel
Kul Mustafa' m merdan gerek
Tamam edip drt
Din
gel
Adu : - Sidret - l mnteha : Son nokta, gklerin son - :
- Krelemek: (Burada) Snmek - Barhana: Yk, ev - Dar-
fena : Dnya - Zarelendi : inler eder oldu - Muhkem :
- Elzem : gerekli - Yetirmek :
(*) Pir Sultan
Amasya'ya gtrlrken, Pir iin emir
bir dostu olan Ali Baba yerine ona gl Pir Sultan, Beni
bu gl bilgi rahmetli Cahil ztelli'nin Pir
Sultan Abdal Btn
- iinde yok olma.
- Fena Fillah: Allah'm iinde yok alma.
Tasavvufta da nefsinden Hak'ka Hak'ta Hak olmak (fena
fillah)
Mutlak z sonsuzluktur. Bylece Plotinos, sonsuz bir alemlerin
meydana fikrini ortaya "Bir'den nefeslerin
Nefslerin en 'alemin nefsi'dir. Zuhur derecelerinin en sonunda,
yoklukla temasa yerde madde birlik, onca (Plotinos'a gre), zihinle
kavranamaz olan 'sonsuz bir'dir. O, her yerde
138 VE
Ecelsiz lm yok
lmeden evveli lmek grnr
Aptessiz cemine
Marifette aptes almak grnr
Elifi okuyan
Berkeyle kalbini olsun
kresinde dursun
Sultan Mehemmedim konak grnr
minaresi hocam
kimseye demem
Bir katip getirdim tamam
Ana kulluk edp durmak grnr
-5-
J,
-6-
yedi kapu
Ol yedi kapunun ayeti
Yedi dahi ileri
birisinden ginnek grnr
ol ikiyi eder isen
Ol lerden haberini
Drt kapuyu bilirsen
dokuza varmak grnr
Kul Mustafa' m eder gelir geersem
Hatayi konar gersem
kpry geebilirsem
Orada glmek grnr.
Gnl hakikatli yarin ucundan
Katlanmaz billahi naz
Srem dedim ariflerin izini
Synmez kz
J, cemalini
Leyi nehar hayaline
hakikate gulAm
olanlam yaman
bize bir selam
Ya geer az
Mnkir menzil mi , behey
Ya didar grr gz
Vcudum nare
Gnl elinden oldu sad pare
Vazgemem pirimden ekseler dl:\re
Arada engelin sz
Mustafa' m vazgetim elde
Gani Kerimden
Gnl serimden
Ya bahar gelir mi yaz
Ol ilm - i hikmetten haber
Gtrdler dilra seni ne minnet
Gln kadrin bilmeyen
kara ne minnet
-7-
elde iken kurtar postunu
Farkedegr dostunu
Bir gn brr kara toprak stn
Eziyet ekersin zara ne minnet
Deli gnl
verip durursa
senin meylin Hakk'a
cara ne minnet
KULMUS1'AFA 139
Cahil ile meyil katma hoyrata
Gizli yada
Tamunun oddan ziyade
buz kara ne minnet
Er Mustafa' m szn atma yabana
Yatacak yer gerek bu cana
Cehdet meylini ver mah - tabana
Sen olursan yare ne minnet
Nesini garip halimin
oktanberi yatar gnl
gurbete
Abdala gnl
aceptir kanmak
Pervanenin odlara yanmak
etin olur dosttan
Karalar gnl
Dnya senden
Gnl
Kfrn imana sayan lmedi
Gnl
Zemheride elma verp bitren
Kur - meyva verp yetren
Muhamrned'in getren
Gnl
Koyun.olub kuzusuna meleyen
Yedi elekten d eleyen
Hasan Hseyn'i beleyen
Gnl
-8-

-9-

Garip blbl .tmez oldu
Destur verin gUI
gitti yenemedim
gnl
Kul Mustafa' m syletmeyin deliyi
Pirim Hnkar Veli'yi
Dost elinden iirdiler doluyu
oldu gnl
paredir imam Zeynel paresi
ekti zindan yaresi
srer Ca'fer suresi
Gnl
Yedi kudret serde
miinacatta devirde
Taki, Naki, Askeri menzili yerde
Gnl
Kul Mustafa' m eder serde
On iki menzili burda
Muhammed Ali'yle ulu divanda
Gnl
Abdal: Veli dnemi aziz/erindendir - D : iki -
Zemheri: - Arzuman: istek -
140 ALEVi VE ANTQWJiSi
- 10-
Bu bel Cmlesine bilim
hsnnde gller, Bir yavru blblm
Niyaz eder yar Gahi sineme
Hublara kalmaz Bir acayip halim
Yavru bize etme cefa, ruha
Bu serim yoluna feda, Ne ne
Keman atar, bize yeter
okunu atar, bir zalim
Mustafa iste Salevat ver
yiirden, Veli'm
iinde bir ak
yok dey
Bu arh gerdun elinden
Sinem ak dey
Kumru eder; hasta
Gnl dosta dosta
mrm geti bir kafeste
Kurtar hak dey
Kartal eder dnya fani
bir gn tenden
Kendi beni
Vuran ok dey
- 11 -

Blbl eder, Ben sylerim,
Hafiften mana
ten dinlerim,
Enel hak dey
Leylam eder; Mecnun

Viran ok dey
Deli gnl gamde
Zira nemde,
Kul Mustafa, iyi gnde
Yaran ok dey
Sayra: Hasta - gerdun: Dnen dnya dnen zaman - ak: Yara - Kul
Mustafa bu sanki bir resmi geit Acaip: Tuhaf -
Fani: Geici - Enel-hak: bende. Hak bende, benim -
- Gamde: Yasta - Nem: - Yaran: Dost.

Her haber olur
Kendzne sitem sren
Yol derdinden haber olur
Yola giden talib
Hem bili.ib
Rehberlerden alub
Her haber olur
M'min mslim derile
sorula
M'min olan dura
Tekbiriyle haber olur
Hak itin erkan
Gnah gitsn kalb silinsn
Sprge ele
Ol haber olur
Herkes yerine otursun
zn Hak'ka yetrsn
Erkam soya bitrsn
Elden ele haber olur
Bu yceye verin
Hak'ka yakin

haber olur
Duyrucu alsun
meydana gelsin
Ayak dara dursun
Tekbirciye haber olsun
Yolu byle kurdu gerek
Yola giden olur koak
Halil
ismail'e haber olur
-- 12 --
Kurban iki can

meydana gclsn
Geyvaneye haber olsun
Kurban
Pervane sal cem derilsn
M'min mslim yerin bulsun
Pazvandlam
Pazvand kapuyu beklesn
Gzcler cem'in
Cmlemizi Hak saklasun
Gyendeye haber Olsun
Guyende alsun
gevher dilinden gelsn
Ev haber olsun
Ev sahibi sema' etsn
dksn
Mderrisler glbang etsn
Hep cmleye haber olsun
Hak itin eylesn semah
Gnah penah
Er kadim Hak kadimdir
Giden cana haber olsun
Semaha glbang olunsun
Hak itin a!ub
Ol haber olsun
Sofradar sersin
Hak Muhammed Ali dersin
Hem yesin hem lokma versin
Tecellaya haber olur.
142 ALEVi VE ANTOWJJ._Sl_ ----------------
kapusu
Ana zn katan erdir
Tama' etme tamu
Tamu ehline haber olur
Kimi kimi anan
Tama' etme od'a yanan
Cehennem gline dnen
haber olur
On iki bildirin
Cem'in
Sprge al su gezdirin
haber olur
Hak in sular iilsn
Kamu sulardan geilsn
Hizmet kapusu
haber olur
glbang olsun
Ayin erkan tamam olsun
haber olur
Hak itin eylesun
zn perk eyle ey can
kfrler iman
Gman cana haber olur
Oturan duran dediler
Her Cem'de kodular
Gereklere Hil dediler
haber olur

Ynn Mevla'ya dndr
Ezelden kadim
Ensariye haber olur
Cmleniz birden kalkmasun
Yerde etmesn
Kavga gitmesn
Emek hie haber olur
pazvandlar gelsn
Hak in glbangin alsun
Sofra grn taam yensn
Mikail'e haber olur
Syleden Syletti syle
eksik kabul eyle
Hakikat ahvali byle
Gman cana haber olur
Kul Mustafa' m der
Ulu divana durunca
Emanet gelince
Can cesede haber olur
: Sahip - Geyvane : - Tama : Nekeslik - Pazvand : Kapucu -
Zorluk, sorun - Giiyende: Z.akir, saz alan - ltre: ertesi. geriye
- Kadim : ncesiz - Hub : Gzel - : Dedikodu. arkadan -
- Gulam: Kle, kul - Synmez: Snmez - Leyl nehar:
gece gndz - Didar : Yz - Sad pare : Bin para - : iyilik - Fanmak
: - Ne minnet : Ne gerek var - Cehdet : aba gster -
taban : Ay yzl - Destur : izin - Hsn : Gzellik - hub : Sevgili -
:Naz. sohbet - : bildik - arh gerdn : Dnen dnya -
Sinem ak: yara, - Yaran: Dost - Derile: Toplana - Sonra
- Koak : - : Sahip - perk : - mmin : Erkek canlar -
Mslim: canlar.
Ozan bu cemlerinde ve hizmetleri anlatmakta
olup bu ynden nemli bir belge
KULMUSTAFA 143
CEM TOPLANTISI
Bu geen hizmet sahipleri ile (ceme)
1. ya da vekili (baba, dede)
2. (musahip)
3. Rehber
4. Mmin (erkek canlar)
5. Mslim
6. (sprgeci)
7. Duyurucu
8. Kurban
9. Tekbirci
10. (peyvane}
1 l . Kurban iki can
12.
13. Pazvand
14. Gzcler (en az iki
15. Zakir, (guyende)
16. (en az
17. Sofrndar
18.
19. Kamber
20. Sakka (sucu)
21. Karcak
22.
23.
24. ensari
25. Ev sahibi
Alevi - tarihsel sre iinde ayinlerin kimlerin
gstermesi ynnden bu tarihsel bir nem Bu ynyle
belgesel bir diyebiliriz. 17. Kul iyi bir ozan
kadar iyi bir gzlemci da Toplumsal
144 VE
---------..---
insanlara verilen gsterir. Alevi -
bu toplanmalar sonunda nitelikler Gerekten bu
derecesinde insan merkezleridir. Alevi -
grg ve bu onlar iin hep bir okuldur,
kurstur. Cemler dertlerin, hukuksal problemlerin,
mahkemeler olarak da cemlerde oturup
insanlarla hatta iki imeyi, iki imenin da

ABDALOGLAN
Gerek durumu, ve lm tarihleri, yerleri ve eserleri tam olarak
bilinmeyen Abdal onyedinci bir Millet
Ktphanesinde 723 numarada bir nefesi var. :
hi bir bilgi yok.
-1-
Meydana giren ziler
Dinim gaziler, HO gerekler demine hO
olan avaredir, pare paredir
yz karedir, Hfi gerekler demine hu
Pirim neslidrr ili, Ol gsterir yolu
Ezel dedik Hak'ka beli, Hu gerekler demine hu
Fena dnya byle kalmaz, Ab - hayat ien lmez
Yalan bunda nasib olmaz, Hu gerekler demine hO
Kalmaz fena dnya byle, Gir boyla
Syle Abdal syle, HO gerekler demine hO
Ol dara niyaz ederken
var ise eyvallah baba
burda durup ederken
Yirmi dokuz ruhu yaratan Allah
Yedi ayet sende olsun
Oniki imama billah
-2-
Ondrt benim
Serdar girdi bu
Gel af eyle olan
Senin ile doldu bu gazel
Alemi halk etti hay lem yezel
Bu (Abdal) kulundur ezel
146 VE ANTOWJiSi
ziler : zler - Avare : gezen, aylak - Pare pare : Para para - Kare :
Kara - Hu gerekler demine hu : syledikleri
tmce - - Eyvallah : Hay hay - Serdar : nder - Gah : Bir
ek , evine, yerine gelir - Lem yezel : lmsz - Gazel : Yaprak,
. burada can, beden - Ezel : beri.
KAVRAMLAR
1 - Aba : simgesi kabul edilen, elbise zerine giyilen,
abadan n uzun kollu stlk olup tasavvufta, dnya
nem vermeme, elde bulunanlarla yetinme simgesidir.
2 - Abdal : gre, manevi dzenini
ynlendirmek iin kimi grevlendirir. Tasavvufta rical - l
gayb hu yedi ye de olarak bilinir. Sijy/encelerde
geen yedi (abdal), yedi ya da yedi gezegendeki gizi betimler. Evren
gizlerle doludur. Bildiklerimiz, bilmediklerimiz bir hitir. Az az
yemek, halktan vb. zellikleriyle belirgin grevi, insanlara
etmektir. olaylarda bu iyilik ve cmertlikle
birbirlerinin yerine getikleri, kendi yerlerine birini bedel diledikleri yere
gidebildikleri belirtilir.
3 - Baba: inan sisteminde kez dedenin
zamanlarda cemde temsil etmek iin grevlendirilen, icazet verilen
bir temsilcisi. bir ok bilgileriyle zellikle cem sisteminin
pir (dede) postunda oturarak cemleri yneten, 12 hizmeti
yerine getirten, tarikatta yeri ve bulunan zat. Baba tarikattaki derece
muhipten, talipten, ve rehberden sonra gelir. Tekke de
dzenlenen trenleri ve tekkenin i yneten
seilir.
DEDE)
XVII. saz Hangi tarihlerde nerede ve kesin
olarak belli Ancak, iV. musahibi Musa elebi'nin istanbul'da ayaklanan
zorbalar ldrlmesi (1631) ve Sultan dneminde.- 1645'te
Girit zerine trklerden o devirde syleyebiliriz. XVII.
ikinci dilinin daha
temiz ve sade, ve daha lirik grlen ilk kez
Sadeddin Nzhet Ergun 1933' te kitap halinde yenieri
bir ozan Dili sade, duru ve
isel
ve lm ve tasavvuf
da Girit bu
inmesinden Gevheri,
mer, Hasan gibi ozanlar ona bir bezekler (nazire)
RNEKLER
Hata ile idim cihana
Hata benden ata senden ya Ali
Ata yeter bu bahana
Kulun sehvi oktur medet
Sensin dertlilerin medet
Medet medet
-1-

Yasin - Amenna Saddakna
Sana yz sre geldi bu edna
Rabbana enfusuna ve zulmena
medet ey gerek erler
Hata itin tevbe pirler
Kul hata tevbe tuta
Hata benden ala senden ya Ali
Kendi kendine kul ata
Senden tvbe tuta
imamlar in hata
ya uma geldim ata
Dilimde virdetttim ille feta
ok gnah ile hata
148 ALEVi VE
Aceblerim gnl seni
Hal bilmeze hal
blbl dururken
toya gl
gerisini
Bekle korusunu
Yedi derya berisini
gl
-2-

----------------
Defterimiz oldu mrde
Kimler kondu gt yurda
Nalbant olmayan
nal
Hak nazar gze
Odur yol gsteren bize
dilsize
iklim yol
Dede' m sen varsana
Musa gllerin sorsana
Kendi grsene
Elde eksk kul
Ulu ulu kervan
Yollar gibi inilerim

Seller gibi inilerim
Ycesinden er

umaz kulun
gibi inilerim

Kullar gibi inilerim
Diyar - gurbette gnl
Ya Rabbi sen nasip eyle
Bir gzele deli gnlm
-3-

-4-

Hayalim benden dolundu
Ah ile delindi
beyi
gibi inilerim

Top tfek
Kilisede ha
gibi inilerim
Miskin bilmez n'ider
Evliya gayretin gder
Supha tesbih eder
Diller gibi inilerim
Asker- i saf olup dizilir
Leyi nehar ceng cidal
Neler eker garipe
Seller olup akar
Gece olunca metrisler
kalan gazi
gezdim
gibi dert olmaz

gibi dert olmaz
Kaan dndm yara
Gzmden dktm
Gezdim her ektim
gibi dert olmaz
-5-
-1-
DEDE) 149
Garip eydr behey gaziler
Derdim oktur
etsin bize yediler
Hilal keman
ahir zaman
Be yarenler yalan
gibi dert olmaz
Kullar gelmesin
Kimse gz silmesin
Hak vennesin
gibi dert olmaz
Bana
m
Neler grsn
gibi dert olmaz
Sebep - Sehv: - edna: Kul - Tuta Geerli olur mu? -
Uma : Umma, isteme - Feta : - Acepleme : - Mrde : l -
Eksk : eksik - : Erkek geyik - : Gitmez. yrmez -
Kavilik: - Dolundu: - subha: sabaha -Diyar
gurbet : Gurbet eli - Ceng cidal : kavga, - Yaren : Dost-
Metris : ukur, hendek - Koan : Haan. bir an - Hilal : ay - Zlf :
dklen sa.
KAVRAMLAR
1 - Abid: Veli, Makalat ve Vilayetnamesinde, drt tr insan
syler: kavmi olan abitler, tarikat kavmi olan zahitler, marifet
kavmi olan arifler, hakikat kavmi olan muhipler. Bu drt tr insan, drt ve drt
ge iJesimgelenir. Abitler: ve hava, Zahitler: tarikat ve
Arifler: marifet ve su, Muhipler: hakikat ve toprak. Bunlar kamile
varmak iin geilen ve evrelerdir.
- kamil ilkini temsil eden ve
kkenlerinin hava tasavvufa kabul edilen drt tr insandan ilkine ahit/er
denir. Kullar gelir.
150 ALEVi VE ANTOLOJiSi
2 - Ayn : Gz. Genellikle tekkelerde geceleri tarikat trenlerine verilen ad.
Etimolojik kkenleri, biimleri, ve
Alevilik ve ayn - i cemleri anlatmak zere Gzlye gizli olmaz.
gzlye rt, syleme szlerde geer. cem
zellikle geceleri bir trendir. Ayn-el gzle grlerek edinilen bilgi.
3 - Dua : Arapa gelen bir szck. Hakk'a duyulan zlemi dile
getirir. Hakk'a lisan, zahitin fiil, arifin ise hal
di/iyledir. Dua eden "Dua - gu" dua okuyan, syleyen denir. kabul
salavat getirmek, z dilemektir. Seher vakti, kutsal gnlerde ve
gecelerde, oru tutarken iftar ana - baba mmin iin
onun makbul hadislerde belirtilirr. Daha
bilgi iin bu cildin 513-527
4 - Muhip: Arapa kkenli bir szck. Sevgi besleyen, seven, dost
gelir. Tarikatta ilk basamaktan bir sonraki simgeler. Tarikata
ancak ikrar verip kimse. Bilgi edinmesine, bilmesine
henz sevgisini, muhabbetleri tam olarak olan talip.
gre ise muhib, tarikata ancak tarikata ilgi ve duyan,
sevgi besleyen kimselere verilen Gerekte muhib deneme
Tarikatta rehber denetim ve gzetiminde belli bir deneme sresini doldurur. Rehber
kanaat getirir, grlrse muhip ceme
muhasibi ile ceme sokularak belli tren sonunda tarikata kabul edilir. Bylece
girme ykseltilir. Bu aday sonraki
Tarikata girince talip olur, derece nce gelir.
bekleyen, nnde duran gnlldr. da tarikat
girildikten sonra gidilir. birinci ama iinde yer
ama Ancak tarikata girilmeden sorulmaz,
tarikatta Tarikata girmeyenden sorulamaz. geilmeden
tarikat Zaten btn i ie ve ilintilidir,
kesilemez.
DEDEMOGLU
(XVII.
Teslim Abdal gibi olan zerine
elde yeterli belge ve bilgi yok. Alevi - Orta Anadolu'da
Cahit ztelli yine dayanarak, Safeviler bir
eylemlerde gierek idam
ne sryor Glleri, s: 356),. Ancak, somut hi bir gsterememektedir.
zellikle de Erdebil tekkesine, soyuna bir ok Alevi -
grlen ortak bir tutum. Hele Bedrettin'in
kabullenir, - benimseyenlerin gznnde
tutulursa zulme On soyundan, Ali'ye
inananlardan beklemek gerekir.
bilgilere gre, Trkmenlerindendir. - dili boyunun btn
1690'da Rakka'ya iskan (A. Nerede ne
zaman de belli
ile birlikte Bedrettin yolunu siyasal olaylara
Safevi Devleti Devleti'ne eylemlerde
Korkusuzca sonunda idam
olabilir. Bunu bildiren bir belge yoksa da, elimizde bulunan bakarak byle
nk, belgelerinden, bu gibi eylemlere devletin nlem ve
pek ok kimseyi ortadan bilinmektedir. iin de
kltrl, gl bir dili iyi
duyguyla,
V. Mahir Kocatrk, DOrr - i Meknun bir
da bildiriyor. Ziya Grel'in Halk ve ( 1980)
bir grlr.
cnklerde, yazma dergilerde
RNEKLER
Horasan'dan eyledik skn
bizi tozlu yollara
Omuzda
bizi
-1-
Blk blk oldu yklendi gler
ihtiyarlar genler
geldi
bizi gurbet ellere
.lJ1_ _ VE AN,_TO_W_:ll_s_i ----------
Gahi konduk gahi gtk yollarda
Bilip gurbet ellerde
Alem daz llere
sonra destan olsun dillere
Oradan ykledik geldik Culab'a
Seksen drt bin erdir gelmez hesaba
Deve koyun oktur insan kalaba
Susuz hayvan gllere
der ki
bizi Yozgat
Anadolu Sivas
Bizden sonra bir nam illere
Hseyin'e olan zulmata
Gkte melek yerde insan
Gidi kesti ellerini
Elin kesti bir zalimi
O bilmedi ne olacak halini
Ay tutuldu gn nurunu
-2-
Kesik koydular
Ah Hseyin vah Hseyin dediler
Siyah al kanlarla yudular
Bir su ol adil hana
Yezitler hem kana kana
ok figan eyledi hem Fatma Ana
Gkte melek, yerde insan
bak
Askerini ekti gelir stne
Byle zulm m olur Ali dostuna
Erenlerin, yoluna
oldum, erdim kudret
senin yerine
Gzelsin Serez'in gzelsin
Gzelsin pirimin nuru gzelsin
Cisminden yerin nuru var
Gelen kudret var
On iki imam gerek erin var
_3_
iinde Serez'in
Bedreddin ilim
Mminler kabesi dostun nurusun
var imamlar
ehli
velayet

grdk Serez
Yedincide yzler srdk sultana
DEDEMO(;LU 153
Sekiz melek tutar
Pirimin hesapsiz yanar
Gzelsin Serez'in gzelsin Gzelsi11 Serez'in gzelsin
seyreyledim dostun pirimin nuru gzelsin
yakar
Kara nine yz srer
Cemal Baba'm murada erer
Serez'in
Serez'in Bedreddin. Serez'de iin byle sylyor. -
Alim, bilgin, stad, - Kara nine, Cemal Baba : - sorun - Hub:
Gzel.
Anadan, atadan
Halk edip neyledin dnya
kameti, ince
Ali gibi neyledin dnya
Fatma da Ali'nin
Beline hub
Eba Mslim gibi er olan eri
- neyledin dnya
-4-
J,
Kurdu, nutku ile durduran
genceldip Yusuf'a veren
birlikte duran
Sultan neyledin dnya
aleme kendin bildiren
Lut kavmidir birbirini ldren
Omuz verip Kaf
Hamza neyledin dnya
kaynar
yok, hikmettir
Yaralar dertler
Hekim neyledin dnya
Kamet: Boy - Miyan: Bel - Eba Mslim: Emevi devletinin yerine Abbas
devletini kuran Trk - Fazl - glistan : Gl bahesinin
erdemlisi - Nutuk : Sz. Peygamber de olan Sultan Sleyman, btn hayvanlara
szn geirirdi. havalarda - Lokman :
Hekimlerin piri. Btn dertlerin sylenen bir hekim.
Zlfikar: Hz. Ali'ye Hz. Muhammed'in hediye ifte ulu, gkten
kutsal
154 ALEVi VE
Hasretin biryan eyledi
Gzlerim gel efendim gel
gnl cevlan eyledi
Evvel sen sen gemezem senden
Bunca muhabbetin candan
g eyledi kevn mekftndan
-5-
Urum sufileri
Rakipler ok oldu pek hadden
gayret - Merdan'a
Horasan'dan Hind'i yararak
Kafirleri top top etti
Cmlesine usul vererek
Allah Allah diyelim
Gel nefsaniyeti elden
Emir buyruk Hak'km biz ne diyelim
Biryan : Yara - Cevlan : Eyledi, utu, takla - Kevn mekin : Dnya,
- Nefsaniyet : Benlik, - Sak:
Aka sen mi geldin gllere
Arife kendini bildirmeyigr
dilinde gllerin
Sak ol, tellerini gr
Sinemin grdm
Bir dost bir de sen vurdun
mi nedir bu derdin
Derdini dertliye bildirmeyigr
-6-

Derdin var ise de bilene bildir
Gle bar bir haldir
dosta bir yoldur
ummanlam gel,
Muhammed Dede'yi boyla*
ln, Koyun ziyaret eyle
Bildir ahvalini, syle
nefsini ldrmeyigr
byle
Sinede olan
olan arzular
Terk edip adeti
Muhammed Dede'nin kim oldugunu bilemiyoruz. ve Orta Anadolu blgesinde Alevi
dedelerinden
-7-
El ere J,
Aman mrvet, pirim Ali gel
Sen melhem etmezsen yaram onulmaz
On - ki bu katar
Dostun hakipayi gzmde tter
cevr ise bu bize yeter
Aman pirim Ali gel
Muhammed, Ali'dir yolum
Hasan, Hseyin'dir bahemde glm
Zeynel' abidin'den al arzuhalim
DEDEMOGl,U 155
Cafer soyuna
Yzm sreyim hakipayine
Musa Riza yz suyuna
Taki, Naki, Hasan Ali, Askeri
Dertteyledik, gel beri
Nice bir bu
eyle
Sen seilmeyen
Mehd - i Sahip - Zaman Allah
Aman miirvet, pirim Ali gel
Hasan Ali : On Birinci olup Aliyyel Naki'nin - Dertteyledik,
: Dertliyiz, yani - Buradaki (< Ali imam Ali
- Haki pay : Ayak tozu - Mrvet : iyilik. cmertlik -
Cevr : Manevi - Giriftar : tutkun.
Bir geldi seher yelinden
Ltfeyle halimden gel Kou Baba
Kime imdada gidem kimin elinden
Akar sil Kou Baba
Gerek ersin, getirmem zme
eksik szme
Kskn msn, niin bakman yzme
Ynn beri dn de gl Kou Baba
-8-
j,
Mecnun'um, tnedi
Ah ettike didelerirn
ok er geldi, denedi
Hamle sana al Kou Baba
Bir derde giriftar oldum, ekerim
Gzlerimden dkerim
Medet mrvet, der de yola
gel Kou Baba
bu dnyaya gelenler
Ahmak dnya iin yelenler
Dnya benim, diye dava
Sabr ile selamet Kou Baba
Mecnun : Leyla ile Mecnun hikayesinin Mecnun llerde hayvanlarla o
denli dost ki, yuva Ozan kendini ona benzetiyor. -
Kou Baba : nl olup Kalecik'te (Ankara) tekkesi
156 ALEVi VE __ _
Koubaba kynde yatar. Trkmenlerin Kou Baba'ya byk
Her zaman ziyaret ederler. - Giriftar: girme
Medet ey medet *
Gel derdime derman eyle
ya Muhammed Ali
Hasan Hseyin
edesin
Zeynel'abidin
-9-

Cafer'in
Musa hrmetine
Hem Taki'nin hem Naki'nin
Kemteriyim Askeri'nin
senin
Var Haktan dile
Mehdi sahipzaman gele
secde
Mehdi'yi candan seversen
bir tel ver pirime turnam
Hasan Hseyin'den umarsan
Zeynelabidin'in gonca glleri,
srer
Gl yzl yarimin zlf telleri
10-

Caferi Musa - yi
imam - zm,
Bir de benim ilin eyle
bir tel ver pirime turnam.
Muhammed Taki'dir Aliy - yl Naki
Hasan - Askeri zlfnn
Yerin, krsn
Vannca bir tel ver pirime turnam
Hak'tan tuttum dameni
Kfr buldum
Seversen Mehdi - i Sahip
Ummak: dilemek - Zlf: yandaki uzun salar - Vannca:
Gidince.
cem'lerde bu "Tevhid Glbengi" olarak okunur.
boz ata
Binen kimdir ? Bilin imdi.
Drt drt
Yazan kimdir? bilin imdi.
Gaiptendir ,
Bilmediler nedir suu,
inen kou
Yzen kimdir? Bilin imdi.
- 11 -
.J,
DEDEMOGLU 157
Hem okurum, hem
Kimseler bilmez
Peygamberlerin
Kazan kimdir? Bilin imdi.
Gelir denge,
Biner gider idi cenge,
Ak deveyi, ol
kimdir? Bilin imdi
cennet
Mmin olan anda
Pcydah edip
Dzen kimdir? Bilin imdi.
Peydan: yaratan - ne nde giden. - Kent.
Muamma: Soru sorma yntemi. Halk muamma sormak bir gelenektir. Alevi-
de bu gelenek aynen - - Gaip: Gizli
- Cenk:
KAVRAMLAR
1 - Mirac: Arapa uru, ykselme, merdiven gelir.
Hz. Muhammed'in Kuds'ten gklere ykselerek
anlatmak iin verip, nasip almada Hak yzn grme
kutlu olsun" kutlama ifade eden bir sz
sylenir. ve gre Hz. Muhammad
onuncu Recep 27. gecesi bir olarak evinden
nce Kuds'teki Mescid-i Aksa'ya gtrld, oradan gklere yksdtildi.
Kerim'in bir ok ayetlerinde bu olaya Mira Kuds'e
uzanan ilk lsra suresinde ise tamamen
hadislere Bu nedenle Snni ve mira mucizesi bir birinden
ierik, anlam ve kimlikler
2 - Kaygusuz: Kaygusuz Abdal ve Kaygusuz Sultan diye
azizlerinden birinin pirin da "Kaygusuz" demektedirler.
kaygusuzun zel bir yeri Sofra sonra
sonra) servise gelir. sembolize
kimsenin grmedik" belirtilir.
158 ALEVi VE
boz ata
binmedi mi?
Drt drt
Hasan
Gaiptendir
Bilmediler nedir suu
ismail'e inen kou
Hazret'Ali yzmedi mi?
-12-
J,
Hem okurum, hem
Kimseler bilmez
Peygamberlerin
On iki imam
Gelir denge,
Biner gider idi cenge,
Ak deveyi, ol
Sultan veys dizmedi mi?
cennet
Mmin olan anda
Peydan edip
Hak Taala dzmedi mi?
Erler evliyalar yediler
On iki ben
ko ile bile
On iki ben
Cebrail bendim
Yerle gkn duyuldu
Tekbir oldu derilerim soyuldu
On iki ben
Anam koyun atam Cebrail
Nefesten hkm oldu emrine kail
Bilendi kalk imdi soyut
On iki ben
-13-
.! Kur'an
Mahrum kalmaz bu sitemleri gren
ahirette uman
On iki ben
Yedi kere
Etimi de pare pare ettiler
On iki imam srsne
On iki ben
idi
secdeye koydu
Ali'ye pay
On iki ben
Besili - Bend: Ark - Kurban: Hz. kurban
grerek dl olarak ve
yerine kurban edilmek zere Cebrail'le bir ko gnderir. Bunun simgesi
olarak her kamer takvimine gre Zilhicce 10. gnnden drt gn
sren ve bu sre iinde yoksullara zere kesilen ve kurban edilmesi dince
yasaklanmayan hayvan; dinin bir yada bir yerine getirmek iin
kesilen hayvan.
ark devrildi dolap dnd
Ahir zamana
Ay yerinde gn yerinde
Kfran seline
Yerindedir gece gndz
rgl terazi
Bir hanhara gidelim biz
Yollar dumana
-14-
J,
DEDEMOGLU 159
biter otlar
Mev gelir trl nimetler
Yar ile yadlar
Har glistana
Blbln zan
Doldurur iki
sonu fani
Kavi! yalana
der hasretten
gayretten
ki inayetten
- Merdan'a
Har: Diken - Mevc: Dalga - - ark : Teker - Yad : el,
- Kfran : Kfrler - Hanhar : - Kavi: Sz.
Gl seyran gezerken
Gzlerime mah - taban grnd
Tahmin ettim
Eller kandan grnd
zaman
Pervaz vurup Semah zaman
zaman
Latesi snbl reyhan grnd
- 15-
Dil lebin kanmak ister
cemalin gster
Herkes mah - tab ister
Hsnn seyran grnd
erkan nizamdan
zn bilenin
bir ktnn suyuna
sana mihman grnd
Mah - taban : Parlak ay - - Hsn: Gzellik - Mihman:
Konuk - Leh: Dudak - Mah tap: Ay yzl. - Dil: Gnl - Pervaz: Dnme
- Nizam: Dzen - Seyran: Gezme. grme- Erkan: Yol.
160 ALEV/ VE
l Musahih, Musahhih
2 Musahip
3 Ekber
KAVRAMLAR
Dzeltici, dzen veren, vurgular.
Alevi - tresinde; iki evli erkek birlikte,
tarikata girmek istediklerinde bir rehber dedeye
gtrr. Bunlar birbirlerine musahip olurlar. Bu drt "Can"
birbirinin tutar, bir kalp olurlar. Musahipler iyi ve
kt gnde birbirlerine destek olurlar, birbirini
gzetirler, Yol
Namus, bir kimsenin bilen demektir. Bu
anlamda namus, hi melekler
iin Fakat en byk namus
ekber sz ise melek Cebrail (a.s.)
ABDAL
Elimizde gerek eserleri, ve lm tarihleri, ile
kesin ve bilgi yok. duru bir olan
halk sylencelerini ok iyi ..
Abdal, Onyedinci bir Bekta$i Deliorman ve Dobruca
Bir ara Demir Baba hizmet Keideresi'ndeki
Kanaat Baba gmldr. nfodr:
Abdal drt Cem'eyleyip yazan kimdir
Ya atlan topu, Ta elen kimdir
Ruhu tene
Ana rahmine Ya len kimdir
Bir gl Derya ummandl'T
On sekiz Kul salan kimdir
kz Cihan solunda
vaktini kimdir
Ali Hamza Hasan , Cennettir Ka'be'nin ii
inen kou, urup kesen kimdir
Hak resul geti Kaamaz ile
Her kimi sorarsam Ya felekten glen kimdir
Abdal sz ulunun, Ko gezsin dnya delinin
Son deminde Azrail'in, Kendi alan kimdir.
Adem: Arapa bir szck. yeryzndeki Dinsel sylence/ere gre
ilk insan. peygamber ve olan Adem'i
amurdan Kudret elleriyle da evrendeki
btn Meleklere kendilerinden stn secde
etmelerini syledi. Melekler nerden belli diye "sizin
bilmediklerinizi biliyor, tm bilir" dedi. Melekler sorular
sordular Adem, hepsini bildi. Azazil'in btn melekler Ademe
162 ALEVi VEBEKTAi ANTOLOJ/Si
der.
secde ettiler. "ben o ise amurdan
ben ondan stnm" dedi. Benlik gden, ancak en az bin durmadan
ibadet eden byk meleklerden Azazil'i inkara iin
lanetledi, yok etmek zereyken, Azazil bana izin ver, mmin
yoldan gstereyim dedi.
kabul etti. Azazil'i cennetten kovdu. Adem'in sol
cennette bir yeri gstererek "buraya girmeyin, meyvesini yemeyin,
yerler hepten serbest, gezin "dedi. Azazil donunda kaak olarak cennete girdi.
yasak blgeye soktu, (elma) meyvesini birlikte
yediler, Havva'da Ademi ona da yasak bilgi meyvesinden yedirdi.
avret yerleri belirdi yaprakla rttler. bunun
Adem ile cennetten kovdu, dnyaya Kuran'da XVll. (Mecid)
suresinin 70. ayetinde Adem ile Havva'dan sz edilir. Tasavvufta nemli ve simgesel
bir yeri Adam hayvan tutulur. Adem
yoktur.
(. 1655) "Dil - i Dana" kasidesinde:
- Hak'drr alem, adem
Kamu alan akdem oluptur Adem - i mani
Ben adem ma'ni - i ademdir behey adem
Sz seb'l - Mesani'dir, yzdr Nsha - i Kbri
Ademe adem gerektir, adem etsin ademi
Adem adem olmaymca n'etsin adem ademi
atasz durum ve
YAROGLU
Gerek belli bilinmiyor. 17.
zerine bilgi yoktur. Olduka gl bir
- Alevi evrelerinde nefesleriyle duru bir
olan Seyyit lm tarihleriyle yerleri. da herhangi bir bilgi
yok. Yazma dergilerde
Gvercin donunda oturan
Hak, der,
Zemheride dost yetren
Hak, der,
tutup kara
Mucizatm cml'aleme bildiren
kz hir ka7ana dolduran
Hak, der,
geyik postu
Tekkeye kurban gelir her
Al - Osman
Hak, der,

nnde bir samah aan
Doksan bin erlerle hep bile gen
Hak, dler,
Seyyit nun bu hup nefesidir
kar eden Mehdi sesidir
Doksan bin erlerin ser -
Hak, der,
Bu nefeste : syleniyorsa da, tarihlerde byle
bir yoktur. Bu, herhalde onlara giydirip
yenieri sylencesine
Allah - Muhammed - Ali lemesi : Tasavvufta olgunluk ve yetkinlik
ok olan ve Hz. Muhammed ile Hz. Ali'yi birlikte
vurgulayan, grlmesi durumunda hakikatin ge,rek
anlatan leme. Alevilik - bu leme,
Baba - - Cibril - i Emin (Mer -yem'e beyaz bir
zambak sunarak ilahi bir ruh fleyen kaynaklar benzerlik grr,
vurgular.
ncesi Trk kltrne " Atam gk, anam yer" ikilemine
bir Dinsel sonucu, uluhiyet
- Nbvvet (Peygamberlik) - Velayet (Velilik) lemesinin bir
gerek. Ancak, Alevi - leme ile leme
ierik ve yoktur (Mehmet Ersz, Eski Trklerde
Din - Alevilik sh: 29). Anadolu'daki ok dinlerde de
lemelerin Z. Alevilik Snnilik -
sh: 81).
Pir Sultan (XVI. y.y.)
Ben gayri nesne bilmezem
Allah bir Muhammed - Ali
zm gayre salmazam
Sersem Ali (XVI. yy.)
Sabah seherinde virdim budur bu
Allah bir Muhammed Ali'dir Ali
Zikrim olan la ilahe illallah
Allah bir Muhammed Ali'dir Ali
Kul Hseyin (XVU. yy.)
Gnah ettim danna durdum
yzm srdm
Kul (XVIII. yy.)
Muhammed Ali'dir, Ali Muhammed
der. Hemen hemen her Alevi - bu kutsal lemeyi

Gerek ve bilgi yok. Onyedinci sonu,
onsekizinci olan Pir Mehmed, Pir Sultan srek
biridir. bir blm on<.lokuzum:u
tekkesi Sucaeddin'e olan Pir Mehemmed Mehmed) ve
Arguvan ilesine kynde saptanan Pir Mehemmed
ile lm tarihleri ve yerleri bilinmiyor.
Pir elinden elifi tac urundum
Kubbesi dvazde Ali'dir
Nasibim ol verir andan
cihanda da Ali'dir
La diyemez buna her alim hoca
Gzyle bir olup dip kapu baca
Aleme verir dn erte gece
Grr gzlerimde nurum Ali'dir
Tarikat dediler bir yol srdler
- 14-
.J,
biter otlar
Getirdiler elimize verdiler
Zlfikar ile
Yezidleri erim Ali'dir
Srdm tesini evlada yetirdim
Sohbetimde can tercman getirdim
emri ile durdum oturdum
Gnlmde yok Ali'dir
oduyla
bir ikrara
Abdal Pir Sultan' Abdal
Pir Mehemmed Pirim Ali'dir
La : Yok - Urundun : Giydim, vurundum.
KAVRAMLAR
1 - Arif: Szlk irfan ve marifet sahibi Bir ta-
savvuf. yaran ile yar Gl bahesinin en sevgili gl olup yk
lm ise, sonsuz ve lmsz Bir ozan bunu dile getirmekte-
dir:
Hayat - cavidam - i kamilden sual ittim
lmden evvel lmektir deyince intikal ettim
der. Burada sz konusu edilen "lmden evvel lmek" tmcesinde istenen
btn tutkulardan, geici isteklerden znde ve
166 ALEVi VE ANTOL_O_J1_SJ ________ , _______ _
sevgiyi ve Bunu bilinli olarak ancak arif Ariflik
kazanmadan bunlara Arif, gnl bilgisine,
derinlik inerek kendisiyle izin
bu yolla kendi yce grebilmesi ltfunu kendi zn
zevkini en yksek olgunluk gre
evren bu zgr istenciyle bir yoktan
bir grnmeyenden grnene ynelmedir. Bu ise,
insan, lmldr, kuldur, yok
Tasavvuf bu znde O'nunla birdir,
insan
szdr (Kelamullah - kulu kendidir, kulla
yoktur, gce O'nun
gre,
insan sorumludur,
grecektir. Tasavvuf bu de ile insan bir gre,
btn eylemlerde insan iin sorumluluk, sululuk sz konusu olamaz.
Bir varsa, da, da gerek grevi,
ve insanda sevmektir. Sevgi bir grevi
yoktur. Arifin budur. dizisi, ile insan ikilik sokar, onun iin
arifin, insan - klimilin ibadeti gereksizdir. lmden sonra dirilme diyen
lm gerek
Buna lm denemez. grlmez, duyulmaz, bilinmez ona sadece
derse de bu Tasavvuf. bilinir, grlr, duyulur der. Btn
bunlar yceltmek, kutsamak iindir.
2 - Ayak mhrlemek: (dede) gelince, ayak sol
ayak zerine Peymaneye gemek de denir.
3 - Bal: bilgidir,
4 - Bektili: Bektil Veli'yi yol ve dede olarak da onun
soyundan gelenleri kabul eden bir blm ... bu terim,
ve Aleviler kendilerine kent
merkezlerinde ve denetimin yerlerde

Alevi Bunlardan biri oriyedinci
srek Pir Sultan bir bilgimiz
yoktur. Bir de onsekizinci bir ile ondokuzuncu
bir daha ama aynr kesin
Pertev Naili Boratav, "Pir Sultan" eserinde bu ozanla ilgili sylenceyi

Pir Mehmed biri Onun Pir Sultan
kabul o da gidip senet (belge)
bu olay zerine Mehmed'in mridi

Bu ozan, toplumun gz nnde bir sylence retmekte, ona
bu onun saf ve gstermektedir.
Pir
Grelim ki ne syletir Yaradan
Dinleyiniz eyleyim
Zuhur oldu Musa
Evvel Ali yerin
Kudret kandilinde
dedesi
On iki imam ile geldi
Cneyd
Yine Pir
nurdur tesi
Bilir misin kimdir nur eden
Hem hem hem Seyyid
Bir hem Ebu Talib
- Veli'de
haber oradan
-1-
! Seksen bin er Horasan'dan koptular
- muhkem tuttular
Suluca Kara yk'te sohbet
Erler orada
Gvercin donunda havadan indi
e stnde
Doksan bin evliyaya oldu
Mevlam verdi oradan
Uurdular Pir
Seyrangah eyledi
Hub gsterdi
Mevlam verdi oradan
sema' eyledi
Bir ayak stnde bin bir kelam syledi
vatan eyledi
Hayli devr zaman geti oradan
Koca Urum'a bir elma
Urum'u Banaz'a geldi
Pir Sultan elmaya bir tekbir
taaccbde oradan
Yce grd yolunu
Mansur gibi kabul
verdi serini
koydu oradan

Seksen bin er Horasan'dan zuhuru
Geldi Urum'a hatm eyledi zahiri
gitti
Drt yolun drdne gitti oradan
. Halifeler bir araya geldiler
Evlad kimdir deye
Mehemmed'i
On iki scncd oradan
im tesine ennezler
Evlad olmayana senet vermezler
Senede mhre itimad
Aradan zann
Taaccb : - Zuhur : - :
Muhammed, Alinin gzel
tevir tevir yol eylediler
Ne yaman zor dili
Gerek del - eylediler
gl idik,
iki dinden seiliyorduk
eyi kt geiniyorduk
Vah, bunun tesin l eylediler
-2-
J,
Kara kesmeyeli redi
uyanlar almaz
Bu yola giden fitne tredi
Zati yol eylediler
yok gelen salihin
yere gelsin
yabanda oban
Onu Hakk'a yarar kul eylediler
Der ki, im, bu bir nur idi
fikir ermez bu bir idi
Bizim Ali bir idi
her kyde bir Ali eylediler
Tevir tevir : Trl trl - Zati : Zaten - Rsvaybk : Rezillik - yok :
bulgusu, yok - Salih: Dindar - Tac: - Ova, -
oban oluk : oluk ocuk - Deleylediler : Deli ettiler - Elma: Niyaz. -
Tekbir: Dua - Ser: - Vah: - Fitne: kiJt
KUL
Gerek ve eserleriyle elde yeterli bilgi mevcut
Onyedinci bir gezginci halk
En ok Halk biiminde Bursa'da Orhan Gazi
ktphanesinde derin bir Ali sevgisi, Ali'nin dile gelen gerek bir
insan tutkusu bir yana btn umudunu, gnln Ali'ye
Ali'yi btn glerin olarak gren bir nefesini

Kfr ile bir
Ben bilirim ok gnahlar
geldi
Yaram yrektedir
Kul gnah sultan
-1-
J. Talib yol iinde olmaz
Harman savrulur mu yelsiz
Kul olmaz hata tevbesiz
Derdim oktur etmezdim
koyub dine gitmezdim
Beni yaratmasan gnah etmezdim

yaram
Kul eder ki gerek gaziler
Hata bendan ata senden ya Ali
KAVRAMLAR
l - Can : Farsa kkenli bir szck. Tarikatta kimse gelir.
Tasavvufta can - canan, demektir. Can bir gzellik olarak
insan, canevi, i evreni gelen deyimlerdir. Tasavvufta
ekoller insan ile daha ok can konusunda
Ruh insanda bir bir olarak grlr.
btn Tasavvuf.
evrende, evren insanda bir ise
znn ile olur. Her can bir us gibi
kavramlar birer zdr. Can dnyada azizdir.
Koca Urum'a bir elma
Urum'u Banaz'a geldi
Pir Sultan elmaya bir tekbir
taaccbde oradan
Yce grd yolunu
Mansur gibi kabul
verdi serini
koydu oradan
Seksen bin er Horasan'dan zuhuru
Geldi Urum'a hatm eyledi zahiri
gitti
Drt yolun drdne gitti oradan
Halifeler bir araya geldiler
Evlad kimdir deye
Mehemmed'i
On iki sened oradan
im tesine ermezler
Evlad olmayana senet vermczJer
Senede mhre itimad
Aradan
Taaccb: - Zuhur: -
Muhammed, Alinin gzel
tevir tevir yol eylediler
Ne yaman zor dili
Gerek del - eylediler
gl
ik.i dinden seiliyorduk
eyi kt geiniyorduk
Vah, bunun tesin l eylediler
-2-
.J,
Kara kesmeyeli redi
uyanlar almaz
Bu yola giden fitne tredi
Zati yol eylediler
yok gelen salihin
yere gelsin
yabanda oban
Onu Hakk'a yarar kul eylediler
Der ki, im, bu bir nur idi
fikir ermez bu bir idi
Bizim Ali bir idi
her kyde bir Ali eylediler
Tevir tevir : Trl trl - Zati : Zaten - : Rezillik - yok :
bulgusu, yok - Salih: Dindar - Tac: - Ova, -
oban oluk : oluk ocuk - Deleylediler : Deli ettiler - Elma: Niyaz. -
Tekbir: Dua - Ser: - Vah: - Fitne: ktii
KUL
Gerek ve eserleriyle elde yeterli bilgi mevcut
Onyedinci bir gezginci halk
En ok Halk biiminde Bursa'da Orhan Gazi
ktphanesinde derin bir Ali sevgisi, Ali'nin dile gelen gerek bir
insan tutkusu bir yana btn umudunu, gnln Ali'ye
Ali'yi btn glerin olarak gren bir nefesini

Kfr ite bir
Ben bilirim ok gnahlar
geldi
Yaram yrektedir
Kul gnah sultan
-l-
j,
Talib yol iinde olmaz
Harman savrulur mu yelsiz
Kul olmaz hata tevbesiz
Derdim oktur etmezdim
koyub dine gitmezdim
Beni yaratmasan gnah etmezdim

yaram
Kul eder ki gerek gaziler
Hata bendan ata senden ya Ali
KAVRAMLAR
1 - Can: Farsa kkenli bir szck. Tarikatta nasip kimse gelir.
Tasavvufta can - canan, demektir. Can bir gzellik olarak
insan, canevi, i evreni gelen deyimlerdir. Tasavvufta
ekoller insan ile daha ok can konusunda
Ruh insanda bir bir z olarak grlr.
btn Tasavvuf.
evrende, evren insanda bir ise
znn ile olur. Her can bir us gibi
kavramlar birer zdr. Can dnyada azizdir.
170 VE _____ , ___________ _
Hatayi:
meydanma
Gel ber hey can dedler
ile selam verdm
Gir meydan dediler
Yunus Emre:
Yine:
erenler yolu inceden
Sleyman'a yol kesen bir
Geln soralam canlara suretinden n'okb
Dn - gn sennem der iken sebeb neyi gider
derken tarikattaki yerini, ve roln
sergiler.
2 - Abdest: Alevilikte i Abdast almak; iindeki kt
Buna, yunmak da denir. Grlecek
Aleviler, cem trenine boy abdesti alarak; yani yz de temizleyerek gelirler.
3 - szlk olarak Muharrem lO'unu gsterir. Bu
tarihte, (Bugnk miladi iakvimde 680 10 Ekimi'ne denk
Hseyin iin Aleviler matem orucunun sonunda
Hseyin yerler. Bu, nk,
peygamber ailesi katliama ama Zeynelabidin kurtularak yolun
srmesini Muharrem orucuna, Kurban 20 gn
20. gnn oruca niyet edilip 21. gn orulu olunur.
Bu oru, gnl tutulur; tutmayanlar asla zorlanmazlar. Bu sre iinde
genellikle su iilmezse de sulu Oru boyunca hayvan
kesilmez, insanlar perhize girerler. Bu 10 gn veya 12 gn boyunca cem de

Gerek ve eserleri, ve lm .tarihleri ile memleketi tam olarak
bilinmeyen, iinde duran Miskin

onyedinci bir
bilgi yok. Yunus Emre'ye
Dili sade ve durudur. ve itenlikli.bir biimi var.
yksekli gaib erenler
gnlm zalim elinden
nebi isen gerek er isen
gnlm zalim elinden
Hayber'in kapusun Ali
Anlar erlik ile yolu
ol ulu veli
gnlmti zalim elinden
-1-
!
--2-
daim giyer ak aba
ayak gezer hem kaba
Budin'i bekleyen Sultan Gl Baba
gnlm zalim elinden
Miskin gelb geti buradan
Grnmez karadan
Seni de bizi yaradan
gnlm zalim elinden
Sana derim biid - - sabit, Bana Mevla'mdan haber ver
olmasun Bana Mevlll'mdan haber ver
Seher vaktinde erersin, kesersin
Dergaha kadem Bana Mevla'mdan haber ver
Bir dahi bunda gelrsn, Beni trabda bulursun
Ruha safalar verirsin, Bana haber ver
glleriniz, ter mi blblleriniz
Gzel midir illeriniz, Bana Mevla'mdan haber ver
Miskin eder Kan ile yur
Sen de seversen Bana Mevla'mdan haber ver.
172 ALEVi VE ANrDLOJiSi
Yur: - Kadem: Ayak - Heba:
Trab : Toprak.
saba : Sabah yeli -
Cezbe : ekme. ekilme gelen Arapa bir szck. Tasavvufta
bir etkisiyle kendinden geme durumuna verilen ad. Cezbe durumu
tarikatta, kimi gereklerin yolunda bir olarak
Tarikat ehli belli ve evrelerden geer. Bu sonra
gerekleri anlamaya kendi duygusal etkilenmelerinden
sreli ruhsal Canlar ibadetle kendini bu ruhsal duruma
de cezbe. znde bir Allah vergisidir. Kulun istemi ve
gcne Cezbe halinde can, kulluktan Yaratan -
ikileminin bir kuruntudan ibaret anlar. Cezbe bir ltuftur. Cezbeye
ve Meczub - Salik denir. Cezbe - fikri olan bir haldir.
Cezbe sahibi hareketlerinden ma.zurdur. nk akli dengeye sahip Suluk.
denilen manevi yolculuk ancak cezbeyle Bunlardan bir nce cezbeye
sonra Cezbeyle yolu, yolun hkmlerini
Bir ise nce sonra cezbeye (Salik - i Meczub). Bu
iki blmden olanlar edebilir. Cezbeye tutulup
(Meczub - i gayr . i Salik) kendisine Ancak kimseyi
edemez. Srekli cezbe halinde kalanlara (Meczub) denir. Bir de zikir
cezbeye hali grlmez. Cezbe
biri de herkes bu yolla varamaz.
varma, da bir nasibtir. Ancak. kul, can bunun iin bilinli davranarak
gereken her trl gayreti elinden gstermelidir. Durup dururken
evrende i gzelliklerine,
gereklerine grp zmsemekle Gzel
ahlak, temiz, drst herkese iyilik, yol gsterme, tutma, bilgi
sunmada giden aar. Bu yolun Zaten insana
daha Kendisi de yle der. Kafir uzak duran
Gen Aptal (Xll. yy.)
Gen sen sakla sende
Hak seni can ile tende
Hak buyurdu "Ben sendeyim sen bende"
Kulum sakla beni seni
(Bknz. c. 1; s. 466)
KOYUNOGLU
gerek tarihi, yeterli belge ve bilgi
bulunmayan onyedinci bir Yenieri katibi,
I645'de Enel-Hak ile insan Oniki
candan sever. izgisinde yrrken sevgi ile bilir gnl
gcn bunu duyamaz,.. anlayamaz,
derler. ve itenlikli nefesleri hala zel besteleriyle Koyun Abdal
ile kesin olarak
elinden Denizlerin sssdr
eker Gereklerin birisidir
Yeryznde nazar salan, elin alan
sancak ekp gelen, On iki erisidir
Ulu bedestanlar, Ulular gz mestanlar
Al iekli glistanlar, Evliyalar korusudur
Gevher bulup bilmedin mi
Mnkir yola gelmedin mi, Kendi gnl kurusudur
Kur'an'a bak, Mansur ipin boynuna tak
Nesimi oldu Hak'la Hak, Yzdkleri derisidir.
Abdlbaki "Alevi Nefesleri
11
9 l ve 92.
bu birinci ikilisi (beyti) :
11
ilinde
Gereklerin srsdr
eken
Gereklerin birisidir"
drtls
Drdnc ikilisi (beyti) ise;
"Gevher bulup

Mnkir yola
Kendignlburusudur
174 ALEVi VE ANTOLOJ/Si
drtls
Hakk'ta Hak olmak: gizidir. "Hak ol ki pak sz ile Ruhi'nin
Hak ol ki Hda mertebene eyleye ili
Tac ser i alemdir o kim hak i kademdir
(Toprak ol ki yceltsin, ayak olan alemin ta olur.)
dizeleri anlam ve ierik olarak ycelmesini, ykselmesini, n plana
Yine gelen inanmayan Hak diyen mahrum kalmaz, Hak
geldi mi gider. Hak Hak
Esma - "Hakk'a giden Hak (HHBV.) gibi szler
tasavvuf yer gzel szlerdendir. Hakla hak olmak
onunla yok Evrende
zlemi en ok bu kavram iinde Bu
tm pisliklerden, ktfJlUklerden her yetkin ve biimde
zyle gelen insan. gerek
Sevgi hakka gtren, gereklere bir
sevmesi kendini bilmesine,
Abdullah :
nurunu
Nihani gnlmde buldum
Cemali
O yari gnlmde buldum
der. Gaybi Sun'ullah ise;
zn
Kendine gel kendine
grmeye
Kendine gel kendine
Hakk'a giden yol
Sana gider senden ol
Sa'y et seni sende bul
Kendine gel kendine
derken sonulara
CAFEROGLU
Gerek bilinmiyor. belli ve lm tarihleri
ancak, onyedinci bir
sonraki yazma dergi ve cnk defterlerinde nefesleri
grlmektedir. Kimi Yunus Emre'den sezilen
bilgi yok.
bir dille olmamakla birlikte "drt. ilke
"Drt terimi bu ilkeyi simgeler. Toprak - od - yel - su
drt ilkeyi bu drt meydana tin ile dirilik
ve lirizm
katarak bilgi biiminde
-1-
Bu drt gruhtur, Drdnden biridir insan
Bu duyan ariftir, Hep insan
Kimi yola gelmez, almaz
iman olmaz, Nutkunun eridir insan
Mevlam kendi kodu, Ademsin dedi
Ademi melekler yudu, hem insan
yoldan azma, fikir dzme
Rabbini yabanda sezme, insan
Hakikat
Syleriz ieri
On sekiz bin perde getik
Girdik bir ieri
Ne acep Mennan
evresinde btn cihan
Ol iinde nihan
Yar bulduk yardan ieri
-2-
iinde bile
Dinin bile
trl musahib ile
Gark olduk ieri
Niceler bu eremez
Arif bilir deyivermez
Alem bizi grmez
olduk ieri
176 ALEVi_'(.E ANTOWJiS/
Bir acayip yettik

Cennet bahesin seyrettik
didardan ieri
visali
Bu bilmeyen
acayip kudrettir
Gnller ieri
derdim
Hak sylerim virdim
Her kez grdm
erden ieri
Nihan: Gizli - Visal: - Yettik: geldik - Mennan:
eden, veren - Vird : Syleyen, dua - Didar : Yz -
Onsekizbin alem : son olan bin ile sonucu
grnm alma temsil eden on sekiz evren - Calap : -
Musahib : Tarikatta manevi yol - : iten -
kent, site gelen bu szckle tasavvufcular
gzellikleri ieren tinsel bir alemi, cenneti, zn
var iinde alem var alem iinde", szckleri de znde
bir lkeyi, znn grntleri duyumsatmak iin
sylenir. Gnl da gelir. giz/erindendir.
Buyruk'ta Sufilik
Alevi yoluna yolun uygulayan sufi denilir.
zelliklerini Buyruk
Sufi olan kimsenin onun posludur. Ve evi cennettir. Ve mminler
melektir. Ve Mslimler huridir. Ve (yiyecekleri) cennet Ve itikleri su,
cennet Ve esvap cennet hullesidir. Ve
(delil) hak cemalidir. Syledikleri nutuklar azimdir. sz) Verip
nefes Hak mbarek
Ve dahi talibin ve pirin ve ve rehberin Sufi'nin Mekkesi ve
Medinesidir. Ve evlerinin niyaz eden sOfiler binbir kerre olur. Byk ve
kk gnahlardan kurtulup gerek temiz olur. Ve o sufi, halk iinde gkteki meleklere
benzer ve Cennette huriye benzer. Ve iinde Ay ile benzer. Ve ademler
iinde benzer. Ve dahi sularda Zemzeme benzer. Ve
taamlarda bala ve helvaya benzer. Ve hurma ve elma ve incire benzer.
ieklerde gle benzer ve tutiyaya ben1..er. Ve sOfi ilimlerde Kadim'dir. Ve dahi
sufilerin, yzleri (Kutsal Yedi hat ve yedi Nefesleri
binbir isimdir. Ve zlfleri on ikidir. Ye etleri yz harftir. Kadim'in
szleri, onun yzndeki izgilerdir.

Gerek ve lm tarihleri , yerleri ve eserleri yeterli
bilgi ve belgeler bulunamayan Bedri, onyedinci bir
Onyedinci yazma grlmektedir.
Ancak, yeterli bilgi yoktur.
Fakr - halde ey dil abadi
velikin kam olan
Ziynet - i terk idp oldular
Nar - yanup
Var dirsen haberdar bu oyundan
hem dahi oynar ok hoca
Oynananlardan oyundur alem oynar bylece
hem dahi oynar oynayan
Her yznden grseler diri er veli
Hi demezler sahib - i Hnkar Veli
Mazhar - - hakikat Ali
eyler bu dem saklayan
Sakmub ta'n etme cana eyle hazer
Kalbinin her - feyzullah gezer
- esrara haberdar var dersen
Leyla itin Mecnun olan
Nutk - pirden eyneam eyle cana sen de bil
atan bizdendir amma bizden
Bedri ta'n ider seni alem olma melil
Sen bilirsin bahr - i ummana dalan
Eylem: Anlamlar - .Abad : - Kim : Zevk - Cz'ice : -
Ta'n : - eyle : Dinle- Nar : od - Harabat : Gnl, tekke,
meyhane - Aba : Sadece aba giyen , ziyneti dnya
178 ALEVi VE ANTOf.!J.'-''.J"""'iS;;..;.i ________________ _
KAVRAMLAR
l - : Hnldlr Veli ve Sultan'la ilgili blmlerde
ynlerden anlatmaya bir tarikat bir mezhep mi, bir din mi, bir
biimi mi, yoksa bir felsefe ekol m aramak konumuz
Ancak .. ve geleneksel Alevi ncesi Trk kltryle,
Anadolu'daki eski kltrlerle yeni bir sentez, yeni bir kimlik olarak ortaya
Anadolu Trkeyi inan ve dili olarak her
ve inantaki insanlara kendilerinden bir soyut, zengin,
doyurucu ve duru bir dnya sundu. Toplumsal dar ve
iine sokmayan bir getirdi. inan
hepsi Kerim'deki ayetlerden
donuk da geri dej/il ze nem
verdi. Felsefesini bir zemine oturtarak
temel beldi.
2 - : belge durumuna getirilmeyen, szl yoluyla
asla tarikat bilgisi. Bu
tarikatta nemli bir yer tutar. tarafindan kendilerine ahlaksal. politik,
teolojik bir silah olarak iin tarikat bilgisi son dnemine
"Kitman kaidesi" denilen bu kural tarikatla ilgili bilgiler
Gereke olarak da ve tarikat korunabilmesinin
buna gsterirler. Cafer - s "Bizim iinde
Ama rtl kalan Bu yle bir ki, onu ancak bir
Bu iinde ve da gerek duymaz" buyurur. Yani
Alevilik ancak Alevilikle Bu bir da
kendisidir.
3 - : simgelerinden biri Tata bulunan
oniki dilim, oniki alt drt para. drt simgeler. Tepede
dilimlerin yerde mhr ya da gul verilen kk yuvarlak bir para
Muhammed'i simgeler.
nur olarak giyen on iki gerekir.
Bunlar: J) Bilgi sahibi olmak - 2) (asi) olmamak - 3) Nefsine uymamak - 4)
Dikkatsiz. durumda bulunmamak - 5) A gzl davranmamak - 6) Dnyaya
- 7) vazgemek - 8) olmamak - 9)
Kibirsiz olmak - 10) Kimseye ve zarar vermemek - 11) Pinti ve aceleci olmamak -
12) Vesvese etmemek.

Gerek , ve lm tarihleri , eserleri yeterli bilgimiz yok.
Ahmet'tir. istanbul'lu, Yenieri
muhtemel. hikmet dolu szlere yer vermektdair. dili,
tarihsel olaylar onun 17.
ok "soru sormak" yntemiyle
ve
-1-
Dur a dur a haber !
Tarikat ne, erkan nedir, yol nedir?
isen gel haber ver greyim
Blbl nedir, nedir, gl nedir?
Bad esdke gelir
yok Kaftan Kaf'a
birdir birbirine
Derya nedir, nedir, gl nedir?
bir kez gelip akarlar
nice yarlar
Leyi nehar Hak yzne bakarlar
Seyhun, Ceyhun nedir, Nil nedir?
Geda olan mala mlke taliptir
Kul olanlar ziin gama
dahi birbirine galiptir
Geda nedir, Sultan nedir, kul nedir?
skdari' m daim Hakk'a
Leyi nehar tevhid eyle zikreyle
Arif isen bu suali fikreyle
Vechin nedir, ya nedir, sol nedir?
Leyi nehar: Gece gndz - Tevhid: - Zarp: darbe -
Bad: Yel - - Vech: Yz. - Zikir: Syle.
isel ve hadislerin yorumuna dayanan, ayet ve hadislerinisel
uyma ortadan
olan dinsel - siyasal genel Batinilik temel bir yorumlama
biimidir. Bu yntemi benimseyenler birbiriyle inan sistemleri iinde yer
alabilirler. kez Abbasiler dneminde, IX. Kaddak bilinen
Meymun bin Deysan Hamdam Karmat, Ubeydullah
Mehdi, Hasan Sabbah ve Babek Hurrem gibi nemli liderler
ynlendirildi. dinsel - siyasal grnmlerde boyu ve
srp gitti. Xll. yy'dan sonra ortaya ehli snnet (Heterodoks)
180 VE ________ -------
ve nemli ve byk lde ve etki de bulundu.
Bu nedenle, islam byk ve i yol
Eylemci ve mhalif bir sahip.
kavrama talimdir. ls vahdet (birlik),
lt ise kesret (okluk) tir. Hakikati masum Zira
onun ta/imidir. Snni (ortodoks)
peygamberlerle birlikte Hz. Ali ve onun soyundan gelen imamlar, mutlak anlamda
masumdur. Snniler sadece peygamberleri masum sayarlar. Masum, gnah
yksun, gnah ve hata ve yapmayan kimse
gelir.
isel tek olan kendisidir. Kuran, Cebrail'in bir
vahiy peygamber Muhammed'in kendi szleridir. Bu nedenle peygamber
i sessiz (samit) olam
talimiyle ortaya Hz. Muhammed'in samiti Hz. Ali'dir. Ayet ve
hadislerin gizli Hz. Ali ve onun soyundan gelen
ancak kamil ve peygamberler, ilk yeryzndeki
Vasi ve imamda nefsin Evren ve nefsin etkisiyle
hareket ederse, insanlarda peygamber ve ortaya etkisiyle
hareket eder. Her peygamberin peygamberin kendisi ve sonra gelen imam bu
yeni dnemi tamamlar. caferi ile bu dnem
ile yeni dnem gizlerler. Kalenderilik,
Hayderilik, Melametilik, Hurufilik, Safevilik. gibi tarikatlara bir ok
etkisi bir dinsel ekoldr. En ok
x v n YZYIL
R

elebi )
Tevriyesi ile n bulan ve ok sevilen bu ulu zat, veya
yazan, Feyzullah elebi'nin elebi'dir. Ona
Efendi de derler. nl takma ile olan Tireli Ali Beye veya
Silistreli Hersekzade Ali Beye atfetmek bir teye geemez. Tireli Ali
Rifai, Silistreli Ali Bey ise, Bu iki hi bir zaman
takma 1710 - 1761 Hl. Mustafa
verilen bir fermanda Veli olarak iki
bu grevde
Feyzullah elebi'nin elebi, (1175 H.) 1761 M. ve
- i Veli Sultan trbesi mimari bir trbede
gmldr. elebi'nin lmnden sonra,, Abdllatif elebi, ele-
bir zaviyesi durumuna Bylece - i Veli'nin naze-
nin elebilik yolunu
Bir zamanlar ve - i Veli'ye ait
- i Veli'nin, Pir - i Veli'nin dili
ile elebi'nin dili - i Veli dili
Veli, Osman Beye:
"ngten songun gur gele." diye dua eder. Bunu bugnk Trke ile "Sylersek:
"nnden sonun gr gelsin." demektir. yleyse bu Trke, asla Trk-
esi olamaz. ok gl bir olan elebi aruz ve hece lsn
(T. Koca a.g.e. s: 2'.17)
Bu bilgilere zerine elimizde kesin bilgi yok diyoruz.
elebi ne ancak, -
Veli'nin da Ama
dili bu elebilik bulunan
elebi Yusuf (lm. 1580), Resul (lm.
1632), (lm. 176l)i ikisi tekkesi mey-
ncs tekke yresinde kendi trbesinde Eldeki hangi
elebi'ye ait kesinlikle bilinmemektedir.
ve derin bir tasavvuf bilgisi olan bilimlerini de ok iyi
inceliklerini, gizli ve zne
tarikat trelerine harfiyen Ama islam
184 VE Af!TOLOJiSi
ile pek ile insanm bir evren nce de
ile z
iinde syler. Bylece ortak grnr ise de; durum ger-
ekte yle gre, kadim ancak ondan n-
cesi yoktur, da Ama, byk zerine bir
Hz. Muhammed'in hadislerinde de mevcuttur. Hz, Muhammed'in
mira Hz. Ali'nin durumlar bu nl
ire gre evren ile birlikte bu olayda
Muhammed-Ali'yi evren nur olarak var bu iz-
gisi zerinde ile birlikte yanyana, i ie Burada ozan
rinden tasavvuf, bu
gnlk biimiyle nl Tevriyesinde "Drt ilke
tisine" Bu bir Hind, bir Anadolu kaynakla-
nan ve oradan tasavvuf olan felsefi bir sistemdir. Tinin (ruhun) gv-
deden gvdeye geen (hamur) lmsz bir tz
diliyle ironik, yerinde duramaz, zaman
uzam btn evreni tarihi sreci iinde gezer, nceye ge-
er, tm adeta oynar, ama kmsemez, sever, kucakla-
onlarda ama hep o niteliklerini hi yitirmez, hep insan Bize ay-
rnekler verir - Hatayi'nin etkisinde
btn girip Bir serveninin
ykslidr bu
Cihan var olmadan ketmi ademde
Hak ile birlikte idim ben
bu mlk nk o demde
tasvirini idim ben
bir libasa brndm
Nar bad hiik fibdan grndm
ile dnyaya geldim
Adem ile bile bir idim ben
Ademin sulbnden olup geldim
Nuhu nebi olup Tufana girdim
Bir zama!l bu mlke oldum
ben
grndm bir zaman ey can
Yakub Yusuf oldum bir zaman
Eyyub geldim ok el'aman
Kurt yedi vcudum kan idim ben
-1-
J. Zekeriyya ile beni bitiler
Yahya ile yere
Davut geldim ok
Mhr Sleymam ok ben
Mbarek Musaya verdim
Ruhulkuds olup Meryeme erdim
Cmle evliyaya ben rehber oldum
Cibrili Emine idim ben
Sulb pederinden Ahmedi Muhtar
erdi
Cihan varolmadan Ehlibeyte yar
Kul iken zat ile idim ben
Tefekkr eyledim ben kendi kendim
Mucize grmeden imana geldim
ile Dldle bindim
Zlfikar ben
Sekahm hamrinden iildi
Kuruldu ettik muhabbet
Meydana hakikat
ok ben
Hidayet bize Allahtan
Biat ettik cmle Resulullahtan
Haber verdi bize
ile idim ben
Bu cihan mlkn devredip geldim
erkana girdim
velayetten kemerbest oldum
Pak ile idim ben.
getirdim ele
Gl oldum verdim blble
Cemolduk bir yere Ehlibeyt ile
idim ben
185
verdik cmle dzldk yola
asla bir kula
Kerbeladan Hseynle bile
Pakettim dilmeni gl ben
fena mlkne ok geldim gittim
ol'up ot olup bittim
Urum ben ettim
Horasandan gelen idim ben
Gah1 nebi gahi veli grndm
Gahi uslu gahi deli grndm
Gahi Ahmed gahi Ali grndm
Kimse bilmez idim ben
hamdlillah
Geldim gittim hi bilmediler
kimseler fehmetmediler
Hep mahluk kuluna idim ben.
Ketmi adem : Yokluk evresinde - : en Hz.
Muhammed - Tefekkr : dalmak - : Ssleyen, ressam , Allah
- Damen : Etek - Fehmetmek : Anlamak - Kuran
Cz - Kelamul - Kuran.

Tasavvufun en nemli konusu Vahdet - i Vcut tur. Bu, tek. tek birlik
gelir. gre, tm Tek
trl grnm ve Ondan birer Vcud - Mutlak da
denilen Tek kendi olur. Bu tm
evrene gstermek, ayna gibi duran bu gzellikleri seyretmek zere gzelliklerini
kendi Tecelli ettirdi.. bu olarak grnd.
Bu grnmlerin hepsi Hi birisi tek
onlarda cisimsel grnme, evresine an bunu
her zaman
Tasavvufla, Alevi - bir de Devir Bu kurama
gre, Gayb Alemi ne, yani madde alemine nce cemat sonra
bitki, daha sonra hayvan, en sonra da insan biiminde grlr. Bu ve evrelerden
geer. Toprak - od - yel - su ana drtldr. Bu drt geen insan,
haberli olmak ve bulunur. Ondan sonra derece derece
186 ALEVi VE ANTOLOJiSJ

ykselerek, geerek Hakk'a yani Bu bir
ve . Zaman iinde bir tr yolculuktur. Tasavvuf btn bir kuram
zinciri iinde dondurmadan sunmaya Devriye, tevriye birbirine iki

Bu konuyu kimi ozanlar syledikleri nefeslere Devriye da
Edip Harabi, Hatayi, Nesimi, Pir Sultan ve bu
en gzel devriyelerini ve devir
daha ok le ilgilidir. Ozan kendini nce byk iinde grr,
yerleri - gkleri, evreni birlikteyken Ktin (ol) emriyle cihan var olur. Sonra
Ademi Ondan Yakup, Yusuf, Musa, ve daha bir ok peygamberler
gnderir ya da kendisi bunlar olur. En sonunda Muhammed Peygamber gelir. Btn bu
hep O'nun iin Hz. Ali olur, Hz. Hseyin'le Kerbeta'da bulunur,
evliyalarla ot olur, hayvan olur, olur, ok gider, gelir, en
sonunda kendi kendi olur. Evrenin gizlerini zmeye gzelliklerini derinlemesine
olarak Ama, yceltmektir.
Bu trn halk bir blmn Tekke nemli bir yeri ve
Ancak g bir tr her ozan bu
konuya pek Onun iin bu trn rnekleri
-- 2-
Ta hucceti tenzildir
Aileme! - esmai hsnn sureti te'vildir
ervaha bu sz kuvveti tahsildir
Kim Ali'nin Suru
suphu imamettir zat
Garkai nuru tecelli oldu bahri kainat
eflak ecram cemadat nebat
Kim Ali'nin Suru
Giydi stnde Rahman suretin Ruhul'emin
Levhi mahfuzu ilahi oldu mbin
Zahiri aynelyakindir hakkalyakin
Kim Ali'nin Suru
Dilrtibalar zlf ebet
Ehli Kulhvallah ehat
tahkik eyle sen kim Haktan istersen medet
Kim Ali'nin Suru
Anla kim kevn Kur'an
gaiye alemde kamu insan
bu sz hccet brhan
Kim Ali'nin Suru
On sekiz bin alem oldu Mustafa
Verdi Kur'an ile kevneyne Mustafa
Dinle ile budur kim hem Mustafa
Kim Ali'nin Suru
nk Kulkef
Zahir oldu nuru Errahman
Der Hasan hulki ile Hseyni Kerbela
Kim Ali'nin Suru
A'lem ata v namei ebrar
Suretti manada nakdi Hayderi Kerrar
Hem niibvvet hem velayet hatmi bu esrar
Kim Ali'nin Suru
n imamet geldi aleminden zahire
ismolup ayni msemma yetti evvel ahire
Bildi Zeynel'abidin dedi Muhammed
Kim Ali'nin Suru
Hem makalin kim
Nutku ki Hazreti Halik'ta
Dinle ol nutku ki Ca'feri
Kim Ali'nin Suru
n eliftir evvel il ahirde enbiya
Pes elif tek vahid tariki evliya
Bu tariki buldu AH Musemza
Kim Ali'nin Suru
Her yana kim bakar isen gresin anda
F.sfelii Mtteki
Bu hidayettir Taki'den bize Naki
Kim Ali'nin SOru
188 _____ VE ANTOl,_O_J_is_i _______________ _
Ta
Hazreti oldu gevheri
Ol cevahir dr nisar etti cihana Askeri
Kim Ali'nin Suru ismfildir
Kaim oldu kevn ile mekan
Kntkenzin kaf nun'undan zuhur etti cihan
Geldi Muhammed Mehdii
Kim Ali'nin Sfiru
Kelamullah : Syleyen Kur'an - Te'vil : Yorum - : Asker -
Matla subh - imamet : yer - Eflak :
gkler - Ecram : Gk cisimleri - Cemad : Madenler, - Ruhl'emin :
Cebrail - Dilrba : Gnl alan - Sebak : - Ehi - i tahkik : Gerek
erenler - Hccet, brhan : Belge - Hicab : Perde - Makal : Sz - Knt
kenz: ilk durumu, gizli hazine - Vahid : Birlik - Ebrar : szler,
- Tenzil : - Nbvvet : Peygamberlik - : -
Mushaf : Kur'an - : - Nisar : Sama - Msemma :
muayyen belli - Drr : inci. - Ebrar: - Nisar: Sama, sapan -
Esfel ola: Sefile yce - Kuhl: Srme.
GRE KAVRAMI
Snni gre; Hz. Muhammed evinde ya da Kabe'nin avlusunda uyurken
Cebrail {A.S.) gelir, yararak kalbini 04nu Bumk'a
bindirerek bir anda Kuds'e gtrr. Hz. Muhammed burada, teki bir ok
peygamberlerin ve onlara yaparak iki rekat namaz
Sonra, Cebrail ile birlikte "mira" denilen binerek birinci
ykselir; meleklerin yedinci ykselir;
melelerin yedinci ykselir; meleklerin yedinci
Buradan "Sidret-l mnteha"ya kadar Cebrail'in
devam eder. Daha teye Refref kullanarak gider;
en sonunda Refret'tende huzuruna Sylenceye gre Hz.
Muhammed mmetine bu gecede sunulur. Bunlar:
J - itikat ilkelerinin Bakara suresinin son iki ayeti.
2 - Allah'a ortak ya da O'nun kalan tm
mmetin cennete mlijdesi.
3 - dininin en gelen ibadeti olan vakit farz
-3-
Men dila nuru kadimim can iinde blblm
Ol elest bezmindeki mestan iinde blblm
tende can iinde blblm
Dermendim dertliyim devran iinde blblm
Her gruhu naci - i iinde blblm
Men - aref geri nihan etmezmiyim
Kal ile hal ehlin amma imtihan etmezmiyim
Kelimnnas zeban etmezmiyim
kenzi mahfiyi iyan etmeziniyim
dilin fehmeyliyen irfan iinde blblm
- kur'an bai bismillah
Kufi - i mani - i
Seyredip seb'lmesani bezmini
Bade - i nasib oldu
Allemel esma benim Kur'an iinde blblm
Kuhl ihrct ile ayn - ben
innahedeyna hussebile ben
Semme vechullah giri kuteyledim ben
Seyyidil talim edip fehmeyledim ben
piran iinde blblm
Cmle cihane ben elim ezel yudum
Tvbe urdum hem derunum saykal yudum
Bahusus seyran yzm evvel yudum
- Iillah kim al yudum
Tayyib - ti tahir olan rindan iinde blblm
nki rah - Hakk'a eyledi avn - i azim
Hakk'a tevfiz eyleyip
Fatiha ire okuyup kenzi rahmanirrahim
Cennet ire menzilin haza - mstakim
Zahide ko iinde blblm
190 YE
Haktan emir oldu geldim cihana
Gzm nail oldum o brce
Kamil oldum Hak okudum
Elif kaddim dal o brce

sevenler bizleri arzular
Y hi yol yoktur gaziler
yznden bir yol gider o brce
-4-
J.
Gkte uan Cebraildir peridir
Bir gl Muhammedin teridir
Bir kapusu Ali'dir
Elvan elvan nurlar o brce
Konan geen de hoca
Ne gndzm gndz ne gecem gece
Ol ne brtr cmle brlerden yce
Muhammed Mi'raca gider o brce

Erenler deminden bir pay
Kabe ise yerin
Her gnlden bir yol gider o brce
-5-
ayak ryane
Hakipay abdal olup virane
La tukabbel - indena ey hace Elma! - velbenun
Pes bu alem ire biz seyrane
didar olup nuri tecelli gzleriz
Sanma zahitler gibi bigane
Biz mevaliyiz fakih ti sofiy bekri
ile merdane
Dehrolup hem "Kll nefsin zakia"
Bir iki gn dnyaya mihmane
Ey mselman ol nuri cemalin Mihrine
Yek cihet olup bugn imane
arif nurunun i yz vardrr yakin
"Men aref" ten irfane
Bu Veli'ye ait oldugu ne Ancak
da kesindir. Nejat yeniden Trle Halk
hurin bir gerek da unutmamak gerekir.
Mminin mmindir dedi Cihan
Kfr kevni pakedip brhane
Yr ey salus zahidi hodbin ki.biz
terkedp meydane
Ol muattar surete nazar
Katreyiz kim guyiya ummanc
lemyezel danayi bimislu bedel
Yani kim ol guffane
Ahseni takvimi bildim Hadii Rahman yakin
Ey Kulbvallah
var kim ta ezel
Sadhezaran kim dermane
Ya Muhammed ya Ali virdim budur leyi nehar
Ya Muhammed ya Ali ihsane
Enbiya v hrmetin crmile
Hamdlillah kim bu gn derbane
Ey galip sahibi Dldlsvar
Lafeta virdeyleyp
Ey Kamer yed Mrteza sen sun'u Sani'
pervane
Hasan idi
n Hseyni Kerbela meydane
Ol Taki hem Nakii sahip livai Askeri
Mehdii sahipzaman sultane
Biz muhibbi hanedan ile "Sekahm Rabbhm"
Layezali hamr ip mestane
192
Ahmedi Muhtara kastidenlere
lanet edp giryane
Geri kim eksikliyiz nola o
Bir gedayiz kim bu gn
Ol benem kim bu gn ey mtteki
yekta v cnun hayrane
ryan : Ktlkten - Hikipay : tozu. - Li tukabbel
indena: (kn) ol demeden nce. - Elmil. velbenun: Benim ilmim -
Bigane: - Mevali : Halk Ali -- Fakih : dini
- Dehr: Dnya. - "Kll nefsin zaika - tl mevt: "Btn canlar lm
ayet. - Men Aref : Kendini bilen bilir bir hadis. -
M'minin : edenler birbirinin Hadis. -
silus : iki yzl. - Muattar: Gzel kokulu. - Gafir gufran :
- Ahsen i takvim : "Ben en gzel biimde
gelen bir ayet. - Sadhezeran : Yzbinlerce. - Derban : -
Kamer yed Mrteza : Ay gibi parlayan Ali. - Sun'u Sa'ni :
yani
GRE
gre, Cebrail (A.S.) Hz. Muhammed'e davetini bildirir ve
O'na rehberlik eder. Semada nlerine bir aslan ve bir ses "aslan senden bir
ister, ver" der; Hz. Muhammed atar, yoluna devam
eder, bu arada iinden "Amcam Ali burada bu gelirdi"
diye sonunda Hz. Muhammad'e Hak tecelli eder ve yzn grr; sessiz
ve szsz olarak doksan bin
Hz. Muhammed mira sohbette cemde eve
ieri girmesine izin vermezler; bir ka kez gaybten sonucu ancak
hizmetisiyim" buyur eder, ieri Selmani Farisi grevli
ieride 39 Hz. Ali'nin oturan Hz. Muhammed "sizler
kimlersiniz" diye sorar, onlarda "Biz hepimiz bir gnl, bir cihetiz, birimiz ne
ise odur" derler. Hz. Muhammet (delil) isteyince Hz. Ali kolunu
yaralar, hepsinin kolundan anda kan akar, bir damla kanda bu Selman
elinde bir zm danesiyle ieri girer. ifa. Muhammed'e "Ey hizmetisi bu
zm tanesini bize pay et" der. Hz. Muhammed, o Cebrail (A.S.)'im nur
tabakta zm tanesini ezerek yapar, hepsi bu olur ve
"Ya Allah" diyerek semah dnmeye
-6-
Pa brehne abdal - fena fahr - i mezid
Fak.r ile fahredenin daim ola fahri mezid
ar darb ile baka milkine sultan geinr
Gene - i tecride miyan - bend ile palheng kelid
tennuresini iradet beline
- i erhdrr boynuna ber cism - i mezaid
.
ile dne dne sine kudumn alarak
San fena zmre - i ehi - i tccrid
Sinede ile tende olan kim
Gl - ti smblleridr - iradette bedid
Zahirin elde muhkem
Nola ser - deste ile kendzn etse tehdid
Edemez ham teberi rkne bir dahi
Yaramaz ma'rifete bin elik urulsa hadid
Bestr abdale nemed nan - kenetli
Sek - nefse yedre anda sefa! ile tirid
Bergzar oldu tarikatta yek abus - niyaz
Oldu meydan - hakikatta niyaz - tevhid
Pirler sikkesini suret edenler mahza
Sikke - isaf olamaz kalbidriir semm - i
Nazar - Pir - i tarikatta kim olmaz ryan
al ana yuf borusun div - i anid
Pend - i Piran - i tarikat drr - i necef
Kutb - u evlad - Ali kalbidrr verd - i verid
Hanedan sevme ey
La'netullah yezidan ve ala -i yezid
Hadid : kenar - Bergzar : dl - Teber : pala - Pa :
Ayak - Sefai : - Sek : Kpek, it - Scfid : Ak - Nemed : Kee, aba
VE ANTOLOJ/Si
--Muhkem : - Veni : Gl, gl suyu - Anid : - Mezid
: - Pa burehne abdal : Yalnayak - Best: -
Mezaid - Pend : Sz - Verid : Toplar damar, - Rehnma :
Yol gsteren Gnldeki istek, irade - Miyan, bend: - Bedid:
Grnr, belli - : Zehir - : iplik - Ber : zere. - Abus:
Somurtkan - Anid: - Drr-i necef: Hz. Ali - Makza: Ancak, tek -
Palheng-kelid: Yular, dizgin erd-i eridi.
DRT KAPI - KIRK MAKAM KURAMI
inantan atlama yntemleri olarak drt
makam, kuramsal zdr, ham ervah durumundan
kamil insan durumuna ykseltmeyi amalar. Drt makam bir gnl
Kktenci bir muhalefeti biimlendirir, bireyden hareket ederek bireyi
merkeze koymak iin ama bireysel bir srek Hakk'tan hulka iner,
halktan hakka olan drt makam bu ynyle bir evrimsel
yntem olarak Tez-antitez-sentez evriminde
tamamlayarak byk evrimin son kk alem
olarak ikincil evrimini Kk evrim srecinde ve
us metafizik bir nesnel beynin bir rndr.
Beyin olmadan olamaz. yleyse bu olgu iinde insan hem hem
sonutur. Drt makam bu gnl seyr suluk
geerek kutsal kkeni an-daim olgusu iinde kendine uyumlu hale getirmeye
Bylece duruma getirir. Arada srekli kalmaz,
yeniden halka dner, usun yolunda yrr, kendi iinde
Kimi gerek da girer. bu evrim ise
yeniden dnmeyi ngrr. Demek ki, drt makam ise
metafizik girerek metafizik bir sona bu evrim
zerinde uzun bir gezinti yapar. "tez''
nurun geirerek, "antitez" durumundaki yani
son insanda bulan, byk evren olarak aleme ( alem-i ekber-
alem-i kbra) oradan "sentez'' durumundaki insana, yani son
bulan ve kk evren olarak insana asgar-alem-i sugra)
inantan bylece
(Bknz. Esat Korkmaz. Drt Makam, 1995, s: 20).
Tanr1 yolundaki tarikat yolcusu can ergin duruma gelebilmek iin drt
gemek suretiyle kamil insan olarak ilahi bu gizin
olarak bireyin ve toplumun hizmetine girer. Bylece ruhsal olur.
Drt makam inanta son yakalamak iin ngrlen
yntemidir. bu yntemin gerek sonunda hak ile hak olur. Daha
sonra inantan akla atlayarak olgun bireyle olgun toplumu yaratmaya ynelir.
___________ _liRi .!21
Haktan halka iner. Grlyor ki, insan ilk inan iinde kutsal
kkene ykselir, ikinci yorum-yetenek yeryzne iner,
toplumun yesi olur. Tasavvufta hakla hak olmak temel Ortodoks snni
tasavvufunda bu amaca, dnyadan, el etek ekilerek
halde. edilgen tasavvuf yntem ve Anadolu
bu ve yntem drt makam
dinamik bir kutsal durumdan nesnel
dnyaya yolculuk haris, zalim, despot, duymaz bir
zorluk yada glk iyiliksever, grev bilen,
bir olgusu onunla onu
evrim sresi tasavvuf byle Bu bir
Metafizik girmeyi gze almak, tm
servenlerini iin gerekli ve wrunlu bir serven nk
bu serven ta kendisidir bu konuda da gereki ve
cesur bulundular. Resmi ideolojiye, ortodoks snni
dine bile bugne devam
ettiler.
Drt makam umududur. Tekke tasavvufuna
olarak tasavvufu yetkin in.sam
Buna protip o/arakta Ali'yi Ali fenomendir.
Bu Ali'den ok bir tiptir. Bunun iin btn son
hakikat yneliktir. Suje tarikat yolcusu olan bireydir,
Suje serveni, bu geirmeye hkml ve
olup bundan kolay kolay Makalat ve Buyruk'a gre drt ulu
bu drt ulu makam ilki
tarikat, ncs marifet, drdncs hakikattir. Drt
birdir, drt drt aleme denk yol ehli drt makamdan
geerek Hakk'a Yolculuk yolcu ehli can gz nce
gemisine biner, tarikat denizine marifet olur ve hakikat incisini
bularak servenini tamamlar. ehli tarikat yolcusu iin
yerine getirir on gezer, grr, iinde
durur, marifetten srekli arar. kamil hep
arar. Kamilin gibi fitil gibi
gibi erimesi, (nur) gibi verip gerekir (Esat Korkmaz, Drt
Makam s: 25)
Drt makam manevi evrelerdir. Hak yolunun
196 ALEVi VE
Drt - makam bir ok - yazarlar yorumlara
Bunlardan bir zellikle snni inanca sahip bu yntemin
birbirlerine belirterek bu birini geenin
ilgilerinin bu birini geenin geriye
her an bu i ie her
uygulama yerini bir kenara
vurgulayarak belirtirler. Abdal Kadir Sezgin gelir. Elbette drt i
iedir, birbirine yollardan ibarettir. Alfabeyi birinin yeniden
tekrarlamayaa harfleri yeniden
bile bene drt makamda bu benzetme pek geerli Drt
kural ve ilkeleri birbirleriyle halindedir. birini
getikten sonra onu kenara olmaz. nk drt makam bir btndr.

Gerek ve lm tarihleri , ve memleketi bilinmemektedir.
Onun sadece onyedinci bir biliyoruz.
tezkiresinde, bilgiler verilir:
"Kavli, Ergene'lidir. ve nazik bir Farsa ve
Trke gzel
Mustafa Mucib de tezkiresinde:
Kavli'nin 1662'de Ergene'de bildiriyor.
Tezkirelerde iki beyti
Bu cihan bir koyuptur hamemiz
pektir kimseye amma namemiz
ve
Ol meh - i bedr- ddca va'de - yi didhar etti
Kavliya bu gece gmen savagr uyhuyu
Bunun hi bir bilgi yok.

Onyedinci bir divan Ahmed'dir. Manisa'da
1657 Bursa'da
dile getiren nefesleri
Kltr Sirkilasyonu : Vlll. byk tasavvufu Rabia
seslenmektedir "Ben seni iki sevdim I Biri benim
ister I teki sana olmaya can atar I isteyen I Seni,
seni kalbim / Sana olmaya can atan I senin
peelerini / Seni grrm btn / hibirinin /
yoktur, benim iin / Ama ikisi de senin diyen dizeleri tasavvufun
temelini olan sevgisidir. Kuran zerinde
ykselen bu dev bize dili ile
sylemektedir. Tasavvufta yer alan gerekler szle
__ AL.fJ_V/ ANTOLOJisi
szcklerle izah edilemez. Bunlar ancak simgelerle Bu olgu,
mzik gibi tasavvufta byk ortaya
sermektedir. Tasavvufta byk birikim hi bir engel, yasak
dinlemeden sessizce ve gizlice btn islam lkeleri gnllerine
durmadan her yerde yine
byk birikimler, parlak odak Dil lke, rejim, ulus.
kltr; zaman - uzam sevgi
grnmeden nk tasavvuf
izlemeyi bir trl gnl. us. iinde byk bir
tutkuyla hep halen
islamda tasavvuf kltrnn en byk, en nemli sirkilasyon ve ve
yolu
KAVRAMI
Tasavvufta, bilgi ya da zahir bilgisi terimleriyle grnen realiteden
hareketle, grnmeyen realiteye yani i bilgiye ya da bilgisine
Bu yntem somutla soyutu anlatma da
"fena fillah anlatmakta da yntemi kullanan tasavvuf ehli,
ve ay gibi somut verilerden yola bir benzetmeyle anlatmaya
aya ayda eriyince aya
O'nda Kendi terk O'dur"
bir ay ve bir
Vahdet Sevginin zamanda de
Bilgi, bireyi yeniden bir Onsuz
bir yere Her trl yntemle bilgiye bilginin
izden yryerek nce evreni bilip zaptedecek, sonra giderek
vererek
HAMDULLAH
(1767 - 1836)
Amasya'da Hamdulilah efendim
bendi
Daha mahcup derler Veli efendim
Erler himmet edip elini
Veli'nin bu dizelerinde geen Hamdullah elebi'nin Mehmet
Hamdi'dir. Hamdullah elebi, Feyzullah elebi'nin byk 1824
lm zerine Veli
Mahmut 11, Yenieri 23 1243 ( 1827 - 28)
tarihli fermanla Hamdullah elebi'yi srgn Bu srgn sonucu
bir
"Hamdullah ve Hamdi" kullanan
Hamdullah elebi, srgnde "Hasireti" ile de
Tasavvuf bilgisi tarikat ilkelerini de harfiyen bilen ve uygulayan Hamdullah
elcbi'nin zellikle miracname ve tevhid trndeki lkenin her
ayinlerinde derinlemesine ele lirik, bir
atmosfer iinde verir. Tasavvuf ilkeleri gerek
sevgisi zel iten da

Srgne giderken bembcrinde ok kitap ve belge sylenen
Hamdullah clebi'nin erkek iin soyu bu ynden ve belki de
bu yzden kitap ve belgeler kadar
srgn nedeni, Yenieri olgusu iin
belgelerin dergahta evresinde de devlet
yok (C. Ulusoy, Pir Nefesler, s: 27).
Rahmetli Hasireti'nin bilgi, zlem, sevgi, dostluk dolu dizelerle rl
sunuyoruz.
200 ALEV} VE ANTOWJ/Si ---
RNEKLER
Gel kan eder
Lutfeyle yarelenmesin
Mah cemalin daim kasd - can eder
Kerem parelenmesin
-1-

kimdir sana meyil vermeye
Kurban olup pak yzn
O ki gln dermeye
harelenmesin
Hamdullah dost ahvalimi
Dud - u ah brd drt bir
Grmeden Mevla
mrmn defteri karclenmesin
Gamze : Szgn - : Huy, karakter.
-- 2-
Zat - Pakinden haberdar mudur suum
Emrine her dem boyun midir suum
Halk - alem atlas - ziba'ya gark gezer
Ben garibim bu midir suum
Mcrimini la taknat min rahmetu - llah var deyu
Eyledim crm - isyan affeder Settar deyu
Gece gndz yz srp Gaffar deyu
Her cihetten sana iman midir suum
bunca hikmet vermedin ruhsat ile
Zerrece aman verdin sana ram olan kula
Hamdullah bilmez ki crmn
Gzlerimden mdr suum
: Tvbe etme - Halk - alem : cmle alem - Atlas ziba : Gzel atlas -
Ram : boyun - Zat-Pak: Temiz - Mcrim: Sulu - La taknat min
rahmetullah: Bir ayet - Huy.
Zalimin zulmnden cihan
Hak habibi Mustafa'ya de gelsin
Her tamfda advan
Aliye - 1 Murteza'ya de gelsin
-3-
Onlar Hak
Kestiler Huseyn'in
incittiler
Zeyne 1 aba etkiya'ya de gelsin
--- 201
Muhammed soyunu kana
Gr neler ettiler ol mazlumana
Bu hal malum olsun - Merdana
Var - i Kerbela'ya de gelsin
dergah'dan sr etti Hda
Niin zulmettiler bu masumana
Naarlar beklerler Mehdi - i liva
Zat - nesi - i pak'e de gelsin
Hamdullah' syler Hak nefesini
Bir gn bulursun can kafesini
Zahir ilm - i ledun dersini
Tefsir eden ulema'ya de gelsin
De : Syle - Advan : - : !f sonsuza dek -
Nesi - i pak : Temiz soy - i ledn : Gii. bilimi. - Onurlu -
Mucrimim "La taknat min rahmetu-lleh": Suluyum, senin affetme
gcn kanunu var.
-4-
Dalalet behey sofu ne
Gece gndz ezberiniz kfrl
Hvel - Baki ne demektir bilmezsin delaliniz
Hakka ol deyince ksp
tabi yoktur din - i
Ne kadar eylesem gitmez - i
Ne abd - i var ne -
Mescidde ol Nur- u Allah'a haner
Kafir gibi la deyi ben ayete
Soyunuz kasteyledi Huseyn gibi bir zate
tabi oldunuz Yezid lanete
zerine ekip mubarek kesensiniz
Put - u katleyle ki tarik - i
Men - aref ol aileme! - oku
Ta ezelden ruhunuza yle kar ki kr
katleyenlersiniz
Hamdullah fahir bilir ol ismini
Kastediben ey hainler stn
olup Huseynin yas gn
Doldurup ienlersiniz
Dalalet: Sapma - Hvel - baki: Bake kalan O'dur - La: Yok - i gman:
sanma, - Uzza: Kabe'de ncesi bulunan byk
putlardan biri - Fahr: vnme - etmek.
202 VE ANI'OLOJISi
dnyaya mektep kurunca
dersini verdim idi ben
Melekler Ademe secde
idi ben
Muhammed selavat verdim
meleklerin seyrine girdim
Nuh Peygamberle gemiye bindim
Necef yzdm idi ben
Muhammed idim
Sultan idim
Boz idim
Grcistan ilini gezdim idi ben
Kabe - i ben ihdas ettim
Derya'da
Bu ok
Salih Peygambere pazar idim ben
Musa ile Tur gezerdim
Gabi vurur kervan
Gabi kalplerdeki zerdim
Gnlden gnle gezer idim ben
-5-
J. Davud Peygambere tanbur
in'e Hindistan'a meta
gelip
Adu idi ben
Uhudda Muhammed'in yettim
Hayber
Kul olup kendimi
Gadir - Hum nutkunu duydum idi ben
idim - i Merdan kolunda
Ab - hayat itim Necef glnde
lnde
Sinemin idi ben
Zulumattan olsun kurtuldum
Yedi kerre Hak mizanda
Huda emri fakr - fak'a tutuldum
Onu'da kalbime idi ben
Virane cesette kuru
staz olup hemen kurdum tefeyi
bez sefil.yi
elimle zcliim idi ben
gezdim
keremler kani
Bab - velayetle kevn - i
Bir abdal donunda gezdim idi ben
ihdas: - Car: - Gadir-Hum: Hz. Muhammed'in Hz.
Ali'yi vasi, vekil tayin Halife nl yksek
yerin
Dinle gel beni
Kimse bilmez idim
Davud Sleymamm
Bir zaman mlihrde idim
Nuh ile gemiyi
Deryada gzclk ettim
yettim
orda idim
-6-
Nice geldim nice gittim
Ker gibi erittim
Hud kavmini ettim
Musa ile Tur'da idim
Eyub ile ektim yare
Sinem oldu pare pare
Yakub ile zare
Yusuf'la kuyuda idim
HAMDUUAH ELEBi 203
Ahsen - i takvimde herdem Ayet-i kurba'da beyan oldum
Vcuda geldim aneden Gabi - oldum
Bir kokulu nergisten Horasan'dan skn geldim
Selman'la birlikte idim Urumda hnerde idim
ile alem gezdim Bir tarik koydum Uruma
Hemi grdm hem belledim Kimse ermedi
Kudret ilmin ezberledim Mrselim geldi yerime
RidU - i gayibde idim hrrem idim
Drt kitapta ayan idim Sultan olup geldim
Hem din hem iman idim Muhibbana ilim verdim
Tevrat Kur'an idim Tarik- i getirdim
Mminle niyazda idim zemzemde idim
Muhammed Resule yettim Evvel Ali ahir Veli
Bin bir kelam sohbet ettim Cmle erler dedi beli
Miracda yoluna Belli ettim yolu
Hatem alan idim Bi ism - i Hayderde idim
Ali grndm gelip gitti
Kudretin eli grndm Nicesi gman'a
Gn oldu veli grndm Cmlemizi etti
Ezilen engrde idim Gk Pil''de idim
Rical-i gayb: Gizli olan, gre ynetmeye kutsal
insanlar.

dost iline gidip gelinmez
tabib benim yarem
Beyhude sz ile menzil
-7-
Geti devir bozuldu
glleri soldu
ay yakut kiymeti buldu
Gevherler ummana bulunmaz
Basireti bu remzin delil
Fikredip evvela sen kendini bil
dillerde sylenen ey dil
iken bir kadri bilinmez
Fikretmek: - Beyhude: -
204 ALEl/i VE ANTOW,_Jl_s_I ______ . ____ . ___ , __ , __ _
Her kim niyet edende
guzel hali gerektir
Ahdi biat edip kamil
Evlad - Ali'den eli gerektir
Nushuma kulak ver tutma
Ehi - i beyt vererek
Ali oku
haberdar Veli gerektir
-8-

ne anlar nadan
Ali'nin yoluna ser feda eden
Esrar - hakikat ilm - i cavidan
Gnl bahesinin gl gerektir
Mminin bahesi gldr har olmaz
Yz bin vaaz etsen yar olmaz
Gezdirsen haberdar olmaz
Hnkar yolu gerektir
Hasiretim 1..ay etme
kargalara pay etme
Cevahiri ay tay etme
gerektir
Hnkar nesli Ali'den
olmayanda iman
Vahid - ullah deyip teslim olandan
Gayri bir kimseden yaran
Levlake delil - i brhan
-9-
J.
Y ed'i buyurdu Sphan
Dnya benim dedi Yezid - i Mervan
Hseyn - i Kerbela'ya zeval
Lanet olsun yola gidene
ilmine amel edene
Hnkar inkar edene

Bab - bismillah ile okunur ayet
Drt kitap inayet
Mrebbi msahib olsa temamet
Hak Habib- ullah'a gman
Hasiretim ikrar iman Ali'ye
- settar Veli'ye
Ona getiren Mervan kulu ya
Ehi - i beytten gayri daman
Ehi - i beyt yol hainleri
Yalan syler neslim Ali'dirdiye
Nicesin kendine biat
Tarikim Veli'dir diye
- 10-
Ehi - i beyt'i
Muaviye'nin
Pir Sultan'dan elin
Bizim senedimiz var diye
Ol adular bir araya geldiler
Hnkar ld diye dava
senedine oldular
bu diye
Kr sofu kfr ile yalan
Hnkar'a muhibban olan
Ayet la diyenler kafirdir inan
Lanet ol kavmin yoluna diye
__ HAMDULLAH 205
Pir'de eli olmayana biat etmeyin
ona gitmeyin
Ademden gayriye secde etmeyin
Lehe - i Al - i aba bil diye
Evvel Ali idi sonra Veli oldu
pak olan buldu
Kudret emri ile Cebrail geldi
Cmlesi ikrar bu diye
Hasretim hatm - el nebi kim oldu
Velilik Hnkar'a geldi
Bil cmle erlerin nasibin verdi
sonra bil diye
Felek bu mu senden bize inayet
Tersine dndrdn ark -
Bunca il eyalet lke emanet
Taru - mar eyledin cmle
verdin bunca derdi ne
Eremedim virdine
Nekesler giremez merdan yurduna
Tilki lkesinden kovdu
- 11-
J,
Sultan dest - i
eyledi mlk - i
Bunca
gebe telef etti
Ancak bu c.-efa'ya sabreder Eyub
sefa'ya
Cahiller kamile sen bilmen deyip
Beyhudeye haymn etti
Basiretim niin geldin cihana
Bakagr bu viran bu eski hana
Cmle kullar sultana
kula muhta ettin
Ehi - i irfan bir araya gelince
Hakikatten haber alanlar gelsin
Hnkar kutb - l arifin
Hnkara elini verenler gelsin
fetva verip azan gelmesin
Delilsiz sohbeti dzen gelmesin
Cihanda serseri gezen gelmesin
Ehi - i beyt yoluna gidenler-gelsin
-12-
Krlerin yola gitmeyin
adama delil etmeyin
Zerrece gnle gman
Pak edip kalbini silenler gelsin
staz gerek yol bilmeye
Hak olur yze glmeye
Cihanda zerrece olmaya
Hakikat alanlar gelsin
Basiretim szm gel beri
elde iken bula gr yari
Drt makamdan ieri
nasibin alanlar gelsin
-13-
- i kiimilden dersin almayan J..
Nedamet - i nadan harman geldi
Hnkar Kutb - l arifin
Nuru sulbden sulba geldi
Kimi fehmeyledi Hakk'a
Bylece Hnkar'a Pir'e
Kimi hare
Mnkirin yelinen geldi
Mti'min olan bilmeli
hak yoluna vermeli
Zamanenin
byle yolunan geldi
Kn dedi karar etti
Yeri
ar
Ademi safiyullahi
Ve - lekad keremna dedi
Melekler secdeye indi
lain inmem dedi
lanetullahi
Bir katre meniden geldi
Ademden nur indi
Ehi - i tahkik bildi
Hem
Halil'in gelip
Ali bini Ebu Talib
Ol nur'u ikiye blp
Bilenler bildi billahi
-14-

Urumun eriyse bir
Tarik - i mstakim'e uyar her
On iki imama
Divan - Hnkar'a geldi
Men - aref bilmeyen
Menendi
Denk'molur cevhere kara ay
mnkir galinen geldi
Hasretim syleme nadana
Ehi - ibeyt yoluna verebil serin
Lanetle cmle m'minin
Muhammed soyuna kininen geldi
D cihan Ahmed
Vahiy geldi oldu
Mnkirler ne bilsin ahed
O bir nur'u
Dostunun
Gnlleri
Cebraili rehber bildi
Arzu elliler
Adem ol Haliki grd
ok haller geldi
Cemaline bir nur indi
Adem bildi
Ademden nur indi
Hak emri drt gruh oldu
Drdne drt taat verdi
Ol fikri
HAMDULLAH 207
nedi Gelmek iin destur
Mustafa nesli Cihan -
Yz yirmi drt bin nebi M'mine tevhidi verdi
Halillullahi Tutmak iin
Abdullah'dan nebi zuhur - muazzam'a
D cihanda oldu fahir Anda ok hikmetler grd
Ebu Talib'den geldi ol nur Habibe bir verdi
Aliyy - n Veliyullahi Hatem - i
.
Hak emretti Cebraile Umak
Habibim Miraca gele Destur Ya dedi
nnde delili bile Gel deyu Rab virdeyledi
Cebrail desd - i
mntehaya St elmadan baldan
Anda ol Cebrail durdu Kudret geldi
Bundan te sana dedi birlikte
Sen grrsn ol Yediler
Nalinin ister Otuz bini
Hatiften nida dost der Otuz bini tarikatta
- gel gster Otuz bini hakikatta
Nalinin Bilenler bildi billahi
iki perde geti Kudret hazinesin buldu
emriile utu zn ikiye bld
perdeyi anda geti Engr bergzar
Grd Secde etti
Azizullah el yolunu gzetti
Nur - u alemi bezetti bezm etti
Alem bu gzetti Oturuben niyaz etti
Verdi hatem Selman
grd Selman'a bir zm verdi
Habib maksuduna erdi Yar yari o demde grd
Doksan bin sordu Hepsi pervaneye girdi
Tutundular
Bilenler bilir bileni Ali onda tavaf etti
Doksan bin kelam vasfetti
Grd bir mahbub Hatemi mnteha etti
Habib bildi Verdi emrullah
208 VE
Ca'fer din rehberi
Musa din serveri
akeri
Veririm billahi
Taki Naki Askeri
Onlar birbirinin yari
Mehdi m'min
Tez gel zamanullahi
Esrar - Hak gelip oldu

Habibullah anda geldi
Grd Ali
ar emanet fahri geldi
Muhammed Ali'ye verdi
Ahir sahibi var dedi
kaddes
Kutb - u alem Hnkar geldi
Emanet sahibin buldu
Bunca erler nasib

Bendesin araya
baki saraya
Ol Basireti biareye
eder
Kn: Ol - ar Drt ge - Ve-lekad keremna: Bir ayet - Secde: Yere
kapanma - Lain: Azazil - Katre men'i: Dal -
- Ahed: Birlik - Mutlu - Gruh: Topluluk - Taat: - Neci:
evlat - Mnteha: Son, u - Nalin: Terlik - Hatif: Gizli - Mahbub:
Gen - Dost: El - Bergzar: Hediye - Pervane: Burada semah - Hatem-i
mnteha: Son mhr - akeri: Kulluk, klelik - Bekleme.
- kamile
Her olumu dede
Delil- i brhan grmeyen
Grlty
kendi bed huyun
Gerek erden almaz
suyun
Dost elinden bade
- 15-
Glistan nedir bilmeyen
Muhabbet gln dermeyen
Hnkar grmeyen
saray
Dost yaylamayan
boylamayan
Hak yolunda cenk yapmayan
Krn gaza
Basireti verir serin
nadana
yarin
Hsn - leyla suda
Sene bin ikiyz
ola Allah Allah
Beni kendine
ola Allah Allah
Hakir'in leyla
Reni mecnun ettin byle
Efendim sen ihsan eyle
ola Allah Allah
-16-

HAMDUU.AHUEBi 209
Ali'nin boldur
Hasan Hseyn gonca gldr
Zeynel'de elimiz
ola Allah Allah
Ca'fer
Taki, Naki imdat
Askeri sar yaremizi
ola Allah Allah
Hasreti Mehdi
Olsun erenler
surun
ola Allah Allah
* H. 1270 = M. 1854
Gel Ali ereyim dersen
tarikine girde gr
On iki greyim dersen
Evlad - Mrsele elin verde gr
On ikidir
Her koca gencelir gelince
eskisede yeniler cam
Ali biat gr
- 17-
j.
Gerekler verdik
Evlad - Resul'dur mlkin
Destine el ver de gnne
Divan - dergahda makbul olda gr
ehi - i beyt'e tut
slne yed - ullah ayetin.okul
yoktur bir umut
indir yzn srde gr
Hasretim benim szm alana
olma kfr ile yalana
ikrar bulana
sabit - kadem olda gr
Bed-huy: Kt ahlak - Dest: Fi. - Daman: Etek - Pa'y: Ayak - Kadem:
Basamak - Sur: byk melek
sanal boru - lm: (h;mn.n.
210 VE ANTOLOJiSi
Dedi bir er bana olursun
Hak'dan ama bir ferde
Vcudun sultan olursun
Eyb gibi sabredersen her derde
Gzle Hak yolunu nza'dan
inayet olursa Bar - i Huda'dan
Deler - geer semadan
Feryad- garibe olur mu percle
- 18-
J. Dostum sende nice namlar
Akibet kurtulmaz gamda
olma namerde namercl olursun
Yar sen merci merde
Bu bir gizli haldir
Lokman gelmeyince yare
Zalimin zulmne Hak kail olmaz
Ya mazlumun yerde
Basireti yad ele deme
kalb evini kin kibir koma
Nasibin var ise gelir gam yeme
Zerrece var ise serde
Gelip tarikattan haber almazsan
farketmez hayvan olursun
Er olsan da marifetler gstersen
olursun
Esfelden btn vcudun
Srn srn bulup Mabudun
Pir yoluna umudun
Gelir hayvan gider hayvan olursun
Ben derdimi yansam melek Aban'a
Blbl feryad eder gl bana
gitsem ilden illere
Hemdertler ah eder l bana
- 19-
J.
-20-

def eyle
hevesinden yalan
geersen bulursun
Hasreti' nin sz bilene
Syle sz dinleyecek olana
Mnkirin szleri yalana
bilirsen adem olursun
Bu derele glmedim bir dem
Bunca bitmedi elem
Bu elinden seyyah - alem
Yaran kara yol bana
Basireti der ki grsen halimi
Kemane dndercli kadd - i dalimi
Ah bir yol arzuhalimi
rahme gelir kul bana
Evlad - Ali'nin yolun bilmeyen
cihana krnen geldi
Tarik - i elin vermeyen
Tabi - i harman geldi
var etti Bari
Aleyke bi - Rabbike buyurdu Ali
sahibi Veli
Nuru sulbden sulbe geldi
-21-
J,
HAMDULLAH 211
Adem her dem bilirse
Urum eri bilirse
M'min ehi - i beyt'in yolun bilirse
- }l'ak olup Pirinen geldi
Kimi beli dedi Ali'ye erdi
Kimi fehmetti serini verdi
Kim.i bilemedi beyhude dedi
- i Kerbela Hrnen geldi
Hasreti Pirim Veli
Evlad - Huseyn neseb - i Ali
Kim inanmazsa kulu
U dedi ervah harman geldi
Bu ilme usule hizmet edersen
Kll geri dnderme
Haber bir menzile erersen
kimseye deme
-22-
J,
nen yediden haber
Drdnen dergahda bir yer grrsn
Farz - bulursun
meydanda hi lokma yeme
On ikide hidayet
On yedide otuz temamet
Yirmi drtte olursan gayet
muhib olup gelirsin ceme
Otuz olursun
verirsin
yeri bilirsin
gam yeme
Hasiretim burada
Seyyide yetenler kalmaz arada
iki mal var
bir kimdedir birisi kime
Kll: Btn - ayn: birer birer her yerine getirmesi
gereken buyruk - Menfa: Srgn - Ervah: Ruhlar - Aleyke bi-Rabbike: "Ben
sizin Rabbiniz miyim, bir ayet - Sulbten sulbe: Soydan soya -
Fehm: Anlama - Beyhude: - Hur: Kerbela da Hseynin
Yezid ordusu
212 VE ANTOWJl_s_i ______ .
-23-
Teferrc eyledim devr - i ,J,
yare
elin yurdunda nadan dilinden
Mazlumlar ah kara
beli
Aradan kesilsin dili
Nerde bir gl bitse orda bir
Blbl de gln hare
Kheylanlar az pahaya
Yavru kerkeneze
atal sevda ile Hakk
1
a yetilmez
Hasireti gnln bire
-24-
Gafil insan kervan n eyler J,
Hele kulak ver de dinle sen seni
Blbl kuvve - i gerdune eyler
kusurun bil de sen seni
Erenlerin al biraz
okuyup hem gerekten yaz
Klli staz
Her icat bozulur bozma sen seni

defterinden geldi cihana

z salih gider tufana
Bezirgan ykn yetir irfana
Tayl.a ykle sen seni
hizmet ederken
Tarikat zl geldi
Marifette lam elife giderken
Hakikat stme dzl geldi
ehi - i beyte cihana
insan - kamil ol gitme tufana
et herkese bulma bahane
Nesimi yakadan yzl geldi
-25-

Her gelene bkverme kaddini
Yaramazdan kendini
Ehil ol masiva'dan z kemendini
Gnliin kalburla ele sen seni
Ele alka bir ec getir meydana
Malum olsun ol Hazret- i Merdana
El delilsiz olmaz gitme seyrana
Yetir bir ele sen seni
Ey Basireti syle szn
kzn
indir zn
Cmle dosta kemter kul et sen seni
Adem midir hepisi
Adem odur ehi - i Beyit tapusu
Ademe mirac kapusu
Yed - ullah ayeti geldi
Basireti bu zrdr
Her nerd.e arda
ozana yedi nazirdir
Yemini, Virani, Fuzuli geldi
_______ !jAMf!.UUAH 213
Mahlukat: - ollah : Fatiha suresi - Nazir: stn -
Bahane: Vesile, sebeb bulan, noksan, kusur. - Gerdne: dnen.felek - gibi
- Kadd: Boyun - e: Ekin daneleri
-26-
Ey nadan gafletten uyan halk eden settara bak
cihan Ahmed - i Muhtar'a bak
gr ehi - i beyte zulmattan
Bende - i hanedan olup Haydar .. Kerrar'a bak
.
Hasan zehri eyleyip
Vermeyip mnkire eyleyip
Hseyin Kerbela'da eyleyip
cihan serteser kutb - u alem Hnkar'a bak
imam Zeynel'den geldi Muhammed
Ca'fer dilde kudret ilm - ledun'u okur
Musa Sultan
Hakikat ol Pir'i Peykar'a bak
- server oldu Hak iin
Taki'dir mlkne sultan Allah iin
Naki yoluna ser p.k iin
Gezme cihanda serseri bir zge Ura bak
Askeri'ye asker olup din yolunda gaza
Mehdi gelip de bir gn mnkire ede ceza
Ruz - u deyince bir senet gerek bize
Ey Basireti o yerde sen bir are bak
Nadan : Softa - Gaflet : bulunma, ihmal. - Seddar: - Zulmet:
-- - Mnkir: Kafir - Ruz-u mahscr: 8n.
Garip blbl niin
Geer gnleri yaz var ucunda
Gl gonca ile beraber
Gller solar sonra gz var ucunda
Senin derdin benim derdime
Gremem gzlerin
Gnlerim geer saatim
Gzlerim yollan gz var ucunda
-27-
J. Bir sa - LeyHl'da
Sair hublar ile yoktur
Ben gzelden hicab eder gezerim
Uzlete ekildim yz var ucunda
bu szmden hisse
gnlk dnyada gn
olma bulursan
Gvenme az var ucunda
214 ALEVi VE
Nasihat istersen bu sana yeter
Arifler alana satar
Dnya bir oynayan utar
Yr ey Hasreti iz var ucunda
Yine bir kt serime
gideyim duman
Bir bergzar veremedim yarime
hengamda zaman
Yklendi barkana ekildi katar
derdim eskisinden besbeter
bu cefa biter
Gidiyorum gman
-28-
diyar - gurbet
Ad ular hasret
Ne minnet ne yare vuslat
Behey mnkir gayri senden aman
Yarimin zlf siyah gzleri kare
efgan - zare
Ya Rab hasret koyma gl yzl yare
Ok kirpikler keman
Virane glleri bitmez
blbi.iller tmez
Hasreti bundan geri murada yetmez
Bilmem devir dnd ahir zaman
Bergzar : - Hemgam : Zaman, - Muhabbet: Sevgi
sen kendi
ie yaran bulunmaz
sen kendi
onmaz saran bulunmaz
yad'a ama ek bu
Zamane dostundan umma
Unutma o an ki zevk - i
Bir daha grecek zaman bulunmaz
-29-

tohumu yer yzne ekildi
Muhabbetin badeleri dkld
Gerekler de bir pinhan'a ekildi
ihvan bulunmaz
Sene bin ikiyz doksan
Ah ne yapsam bu
Garip
Bu ummanda liman bulunmaz
Basireti ana gre derbar -
yarelerim derman ilahi
M'minlerin mslimlerin
Sensiz dil yaremi saran bulunmaz
215
Boran: Tipi - Dil: Gnl - Onmaz: - Yad: - Pinhan:
Gizli - : Candan dostlar - Ktlk - Derbar:
El'aman katib - i Allam - kudret
kara
Bir yandan gurbet il derd ile mihnet
Ah ettike kara
-30-
Can - etmedin derman
Bilmem ki kulunda var noksan
Bu gurbet illerde sefil sergerdan
Acep ne haldedir krpe kuzular
Basireti lme
lmden betere hicran
Hubbl vatan mine) iman
Gnl ol sebebden vatan arzular
Nadan : Sofu - Settar : Tann - Bende - i Hanedan : Ehlibeyte - :
Para - Penah : - Bergzar : - Onmaz : iyi olmaz -
Hemgam : - Zulmat : -Katib .. i Allah - Kudret : Allah,
- Sergerdan : Asi , - Hubbl : urganlar - Minel : Bundan
sonra, bunun -zerine - Derbar: Ev - Uzlet: -
nemli biri olan ve
Caferi Buyruk'a gre, hizmet drt ulu
geilerek Bunlar ve Hak yolunda
yryen gemek zorunda manevi kabul edilen drt
ilki drt erkan kurumu Hnkar Veli'nin
O byk pir iin "Pes imdi her ne kim bu
dnyada halat ve haram ve ve murdar kamusu birle malum
olur; zira kim kapusu ulu kapudur. Nitekim alap celile celaluh cmle trl
nesnenin Kuran iinde yad (E. dzenlemesi sh: 3) "Kul alap
makamda irer, dost olur. O onu iindir, onu
Tarikat iindedir. ve onu marifet iindedir ve onu hakikat iindedir der (a.g.y. s: 14)
Buyruk gemidir, kulluk etmektir. tendir, mumdur der.
Ancak hem hemde Buyruk'un bahsettikleri ile ortodoks
hibir ilgisi yoktur. Dnyadaki bilgisinin, denetiminin
tamamen insan yrr. kutsal kkenin bir
Ancak grntyle, bilinen yollarla yetinip
mmkn ten gzn can gzn aarak varabilir.
kendi kendisine gitme evresidir. okur-yazar"
dinin ABC'sini tam sahibi yolun
efendisi Hz. Muhammettir, onun
216 ALEVi VE ANTOLOJiSI
zahirdir. Snnilerde Kuran olmak zere hadis, icma-i mmet,
fukahadan Bunlardan ilk ikisi ve Bu iki
dayanmayan bir sz konusu olamaz. rn
mmet ve fukaha ise. Kur'an ve hadislerdeki belirsizlikleri gidermek ve
doldurmakla ykmldr. lcmai mmet itiraz edilemez bir
Kesin buyurucu hkmlere (farz. vacip); gerektiren hkmlere (haram);
gtlenen gerektirmeyen hkmlere (snnet, mstehap mendup);
grlmemekle birlikte ceza ngrlecek kt (mekruh);
yada btnyle serbest ait hkmlere
(mubah) verilmektedir.
1. getirme, 2. ilim 3. Nama.z. zekat, or tutma, hacca varma, gaza
eyleme, cenabet/erden 4. Helal haram eyleme, 5. Nikah
6. ve harram eyleme, 7. snnet-i cemaat olma, 8.
olma, 9. giyme, az yeme, 10. Emr-i maruf olma ve yaramaz

Buyruk'a gre 1. iman getirme, 2. 3.
etme, 4. Kazan yeme, 5. Haramdan 6. Hayz ve nifaz durumunda
olmama, 7. evine girme, 9. Pak giyip pak yeme. 10.
kabuktur. Canlar bu tarikata girebilirler.
ANA
toplumunda "Gzide Ana" olamk ve ok olmakla
beraber, ve lm tarihleri, eserleri nakledilen
sylentilerin bir bilgiye sahip
Feyzullah elebi'nin ve Veli Hazret
avlusu'nun sol taraftaki terasda bilinmektedir.
18. ikinci kesin olmakla beraber, ve lmnn
hangi bir kayda olduka ileri
dzeyde edebiyat ve felsefe kendini
"Katibi" da kullanan Gzide Ana, fakirane tm
gelirini fakirlere hi tahamml ile nldr. kusuru,
kim olursa olsun, biimde iin ait halen
biiminde sylenmektedir (C. Ulusoy, Pir Dergihmdan Nefesler).
bir gzlemci, gereki, ileriyi gren, dengeli ve bir ozan olan
Gzide Ana, tasavvufu, tarikat usul ve kuru din
umursamaz, iki yzlleri, olmayan yerlerde
sevgiye, Hak zlem gibi kavramlara yer verir,
sosyal konulara biimde dokunur. ve Sade, bir
dili Trke'nin nitelikli bir dzeyde yakalar .. Etkileyici bir
Kendine zg benzetmeleri gzellik katar. Keramet sahibi bir
kimse
Sana bir var
Gel hele
Uzakta durma
Gitme ilden ile
Yarar isen Hakk'a yara
derdine are
Her suyun geidin ara
Gitmeyesin sele
-1-
Dnya bir acayip haldir
Kimi elif kimi
Bu bir derin gldr
gle
iman eyle
Ginneyesin siyasete
Karga olma necasete
ol gel bala
218 ALEVi VE A!f[pLOliSi ----
Dinle okunan
derde
Terse savunna
Tane gider yele
Harama sunma elini
Her dem dilini
Haramla kirletme belini
Halden gelir bela
Dnyaya satma
Gelip yzerler derini
Cahile deme
Destan eder dile
Bu szlerim
gitme
Uyma hal bilmez
getirir yola
Gzide geldi cihana
ok olsun Sphana
arzeyle sultana
Minnet etme kula
Gel ey sofu Hak ararsan
Ynn dnder bize
Ne buldun beyhude laftan

Her suya akma
Sen seni odlara yakma
Er isen kem gzle bakma
Gelen giden
-2-
J. nefsin
Cehdeyle yol
Bir gn de mrn
Gazel iner gze
Haberdar ol
Yol tarikatten
Marifetten hakikattan
gerek sze
Gzide bildi suunu
Seyretti ini maini
Gam ekdi gn
Hakk'a giden ize
-3-
Beyler devir dnd bi - hal oldu J.
Nefsi nefse haller geliyor
insan ibadetten dur oldu
Sohbet diller geliyor
Surette ademdir hayvan
insan
ey can
ballar geliyor
Mahluku iblis

her yere nefsin
byle byle haller geliyor
terkedip Hakk'dan azdJlar
Menfaate meyledip yolu bozdular
Hayale gelmedik fitne dzdler
Daha bundan beter kullar geliyor
GZIDEAHA 219
Hi haberi yoktur kendi znden
Duyusu yok ile
Ab- rahmet gelmez yznden
Fiilimiz.e gre geliyor
Muhammed'in
Nasihatm
ok alamet zahir oldu bilmedik
haller geliyor
Ey Gzide yaz yerine geldi
Halimize gre bize yle
Gafil durup cahil gezme ey karda
Silip sprc seller geliyot'
Ab - melek yzl
Bizi terketmesin var selam syle
Rakipler serinin o bi
Szn var selam syle
Ol zademe sz merdime
Dualar edip de virdime
Sabredemez iken eski derdime
Yeni dert var selam syle
-4-
J.. Se!Am verip
serimi feda
Gevherin kadrini naiz bilirken
Bilmiyor var sellim syle
Lutf - u kerem edip sylesin sana
Getiler mi yoksa bende'sin ona
geerken ile bana
var selam syle
Gzide metheder uzak ve
Hilaf szm
olan tuz ekmek
Yabana var selfim syle
Lutf u kerem: - Bende: Kul - - Hilaf:
- Getiler mi: ettiler mi? - Meth: vme.
- 5--
Blbl - hep bizden
Dudu'yu sur - na bizden
- olanlar bilir kavi - i
Hem ehi - i harabM bizden
Biz hakikat kenzinin
Hem muciz marifet ehli'nin
Bizi hor grmeyin kim dil mlki'nin
Bunca arifler gelir bizden
220 VE
Dilber- i iin alemde Ferhad
Geri mecnunuz ama Leyla'dan azad
Surette kemterleriz manada staz
Cmle gelir bizden
Ey Gzide bezm - i gamda gezme hod serseri
Oluben meydan - merd olan gelsin beri
Bizdedir mihr - i muhabbet defteri
Onca gelir bizden
Gftar : Sz, laf. - Etvar : Durumlar, - Hod : Kendi - :
- Dildar : Sevgili - Bevvap : - Derba : yeri - Esrar :
- Sur : - Kenz : Hazine - : gzel
seli
Acep durulmaz
Hsnn grdm oldum deli
derilmez mi
-6-
,J..
Yzn benzer dolun aya
Sensin mrme sermaye
Gzm srdm hak - i pa'ye
sorulmaz
delen
yolunda len
Der Gzide Mecnun olan

Evliya cemine azmeden sofu
Dz.yolu koyup da sarpa
Muhammed Ali'nin yce yolunu
saf talibe pinhan edersin
Yol budur deyip de srek srersin
Cahili kinliyi derersin
bir girersin
boynunun borcun dersin
-7-
Gel benlik eyleme nefsini ldr
Hak yoluna getir
Kin ile kibiri aradan
Bunca vebal dolu yk nidersin
Senin elindedir ile
Nefsi emmareden zn
Gzide syler ki kendini
Neyleyip de zemmin edersin
Emmare : nefis, Zemm : yerme,
: Kt - Kin kibir: , ktlk
Hey yarenler bu
Ne tuzu ne
Tkendi
Ne sd
ekildi
ekildi
Dava'ya ake dkld
Ne mfti ne
-8-

221
gitti ocak
Ne ne bucak

Fitne fcur adu
Hey bu yareden
Kurt.ar bizi ey Vareden
sz aradan
dedi kodu
Ey Gzide mahluk
araya
cihan
Evvelkinin
Behey efendiler zamane
Her biri bir tr eylediler
Ayete hadise iman etmeyip
Efsane szleri eylediler
- Muhammed'den ne eser
Cihan film: ile doldu ser - te - ser
ikiyinen gidenler
eylediler
Kimi postta oturur kimisi gezer
Kimi yol gsterir kimisi bozar
Kimi fetvalar dzer
eylediler
Ktrm oldu zuhura
aylak vezir oldu gitti
ok verdiler
Sereyi anka'ya eylediler
-9-
,J,
Mrvet tohumunu ham boza ekip
Muhabbet kadehin kenara dkp
beygiri tavlaya ekip
kuheylana eylediler
Bunca bir yere derip
bir girip
Delilsiz yol erkan srp
Cahiller gnln eylediler
Yolumuz
zor oldu mevlam
Hi aan yokdur
Bir acayip yollu eylediler
Gzide der ehi - i iman zedeler
zor oldu ocak - zadeler
Helal haram demez ve dedeler
Eline geeni eylediler
: - Sertaser : - etme : vurma,
Fitne: - - Zuhur: Ortaya
222 VE ANTOWJiS!. ____ ,
Gel ey talip benden sana nasihat
Evvela Hak ile yeksan
zn teslim eyle Umil
Pak eyle gnln insan
Kin kibir ile zn yaralama
gryle bak kimseyi karalama
sahip ol her yerde pazarlama
katrelere ki umman
Gel talip gznden
gn didar gresin
farkeyle mm - 1
davaya derman
allame - l esma
Senden zuhur etti bil cmle
Kendini bil sensin nsha - i kbra
Parkeyle zn rindan
akan sulara
Bed haline zebun olan kullara
mrnce hizmet et ehi - i dillere
Gnl hanesine mihman
- 10-
J. Talip benlik ile gelme meydane
Hak emrine uygun fiili rindane
noksane
Yolunu takip et necat
Ne yola t.alibsin ne Hakk'a kulsun
Sen yolu bilmezsen yol seni bulsun
- - arerden haberin olsun
Davana hccet - 1 burhan
Otuz iki grde
Drd baki yedisi
On yedi harfin erde
Farkeyle insan
Yirmi sekiz kelime de hece
On drd gndzdr on drd gece
Uim - elifdir cmle burlardan yce
Yerde gkte - Rahman
Hallak - alem
gzet olagr ebsem
Habibidir Adem aleyh - is - selam
Zebur, Tevrat, Kur'an
Gzide der Hakk'a bende
Farkeyle nokta - i ile nun'da
Bu kevn - i temeli sende
Bylece gzde - i sphan
Pak: Temiz - Yeksan: Yerle hir - katre: Damla -- Nikab: rt-- Nusha
kbra : - Didar: Yz - Umml Fatiha Suresi - Rindan:
Mutlu - Bed: Kt - Zebun: - Konuk - Necat: -
Ebsem: Susma - Gzde: Sekin - Zuhur: - Allame-i esma:
- Umman: Okyanus - Kevn mekan: - Alem:
Evrenin - Rahman: en yksek gk - Sphan:

Gaziler mddeti doldu
Dnya bir acayip zemana
itimat itikad n'oldu
Hemen bir zan ile gm.an'a
Tat sirke oldu
Ben tabibim diye yzn karalar
merhem ile yaralar
Bir hazik hekim - i Lokmana
- 11 -
-1.
ANA 223
kil ile kalin
Varamazlar ehl - i kemalin
ceng - cidalin
Cmlesi bir ulu divan'a
Gercek erenlerin emsali yokdur
Bilirim drt makam
f;hl - i Hak olana hi hrmet yokdur
yalan ile
Gzide gdr nefsin ldrmek
Erlik midir
Zcmane bildinnek
Mehdi gibi sahip zamana
Hazik : Usta - Rindan : Kalender - Hccet-l Burhan: Kuran - kil-kal:
Dedikodu - Cidali: - Derilme: Toplanma -
-12-
Ehl - i irfan derilince bir yere -1.
Hakikattan haber alanlar gelsin
Hnkar Kutb - 1 Arifin
Hnkara biat edenler gelsin
biat etmeyin
Mnkirin yola gitmeyin
Kalbinizde zerre kara
Pak edip zn silenler gelsin
Asla gvenilmez dnya
Muhib gerek buluna
Hak.'dan ihsan olur mmin kuluna
kadim duranlar gelsin
Yalan sze uyup gelmesin
Delilsiz sohbeti dzen gelmesin
Dnyada serseri gezen gelmesin
Ehl - i beyt yolunu bilenler gelsin
Gzide der Hak cemine gelenler
Drt bilenler
da kalp evini silenler
Yce Pir'e niyaz edenler gelsin
Derilme: Toplanma - Kadim: ncesiz - Amn: Yoldan - Niyaz: -
Ehli irfan: Arifler - Kutb-u Arifin: Ariflerin - ZeITe: Tikel.
224 Vlf
-13-
Medet Allah ya Muhammed ya Ali J,
Dertliyim derdime dermana geldim
Bun'lardan kurtaran Veli
Hasan Hseyin'le firkatim
Zeynel, C'..a'fer melce - i
Musa, kabul eyle hacetim
Dertliyim derdime dermane geldim
-14-
- men - Arefden haberi olmayan J,
Gelip meclislerde
Kurba ayetine olmayan
Orada burada
Yk stne yksek binalar
Bal iine
Talib safsata
Kendini bilmeyenler bbrlenmesin
Taki'den Naki'den ola hidayet
Hasan Askeri yareme el kat
Muhammed Mehdi gayet
Dertliyim derdime dermane geldim
Gzide der, Mevlam sen bak halime
Medet mrvvet. 7.alime
On iki imam eyle kuluna
iindeki irkin
ekip rk
Zemzem diye her
badelenmesin
- zade evlad olan
olan rabAn olan gn olan
lmeden evvel lp bulan
kl olsa da zedelenmesin
Gzide der pir postunda oturan
gaflet meyin kendin yitiren
Gabi benlik gabi gurur getiren
Hnkar himmetinden nasib
Kurba ayeti : Ehli beyt ayet. -- Menaref: Kendini bilme
-15-
ile fani dnyaya .!
Kimselerde abd - i vefa
Herkesin hizmeti kendi nefsine
Kimseden kimseye fayda
Herkes z rahat
Drt ancak
bu lezzeti
Gnllerde muhabbet safa
bilinmiyor
Kin kibirle doldu ii

Nasihat tutacak kafa
yalana
Herkes meyil verdi
Tarikat yoluna Hnkar
Muhibde mridde vefa
, _____ ,, ______ 225
Gzide der unutma
fendi
Nice Sleymanlar indi
bu dnya Nuh'a
Gel gnl bak
el kadehde istiyor
Remz- i dil'i fehmetmeyen cahile
Arifin cevap istiyor
Ne bilsin sanan dr.t
Gremez kr gz
Kulluk ermeden z
Cenab - Allah'dan kitap istiyor
-16-
Gya sofu olup meydana
nefesi kokar
Tilkidir her ine burnunu sokar
Cav'idan ilminden kitap istiyor
Marifetin giyemez
Hak yoluna koyamaz
Elifi fark edip be te diyemez
Hocaya varmadan kttab istiyor
Gzide derdi ok syletir
Grdm bu
Kanaraya kelp ile kedi
Tepsi donatmaya kebap istiyor
Yer gizli sular
Ezan tebdil olup kanun
Hkm - kavli
gelecek
Dnya stl meme herkes emiyor
Fitne elden komuyor
Hi bir kimse yeter demiyor
gtrmeye yeller gelecek
- 17-
J,
Kudretli beli - bes diyor
bitince keti - i dost diyor
Evlacl hizmet istiyor
bimedik gelecek
Her dvel ayakta bu hikmet
Dnya benim diye gayret
Ne Allah'dan korkar sayar ahret
harbler geliyor
Gzide okur akdan karadan
cemden
Bizi o gnlere koyma Yaradan
belirsiz kullar geliyor
Tebdil: - Hkm-i - Evlenmesi
dinen
VE
Sen seni yitirip gezme
Sen seni gr cmle sendedir
Sen sende bulursun sana
Adem midir Allame - l - esmli
Adem midir nev'i musliha
Adem midir nsha - i kbra
Adem midir blib - eyvallah
Adem midir ol Rasul - Allah
Adem midir Sm - Seyfullah
Adem midir nur - u
Adem midir kenz - i
Adem midir Klibe
-18-
Yedi iklim yedi derya sendedir
Yedi ayet yedi esma sendedir
Yedi kitap yedi bina sendedir
zn bilmeyene echel dediler
Yola gitmeyene esf el dediler
farkedene ekme! dediler
Sen seni grrsen sensin dellilet
Sen seni grmezsen sensin dalalet
Sen seni et ki gele inayet
Sen seni bilirsen yeksan olursun
Sen kendi derdine derman olursun
Sen seni bilmezsen olursun
Gzide der ki suret - i Rahman
Ademdir cmleye delil - i brhan
Habersiz ey gafil insan
Yeksan: Yerler - Dalilet: - Delalet: Delil - Echel: Cahil, kendini
bilmez - Ekmel : Klimil, kendini bilen - inayet : iyilik, - Mslih : Temiz,
- Esfel : Sefil, yolsuz - Behnan : Gle, iyi huylu - Menat : Put
Ailem-el esma:
Sofu bizi niin ta'an edersin
bilmekmidir suumuz bizim
Leheb gibi puta biz
Yoktur bizim
Haramdan zinadan kavdan
Hakka menzil menzil geriz
Can serden geeriz
Kurban - ilahi'dir koumuz bizim
-19-
bir tel ile yederler
Azmeyleyip Hak'dan yana giderler
Gnl kabesini tavaf ederler
Gnde yz bin kerre bizim

Hemen gezeriz
Birlikdeyiz
Bir mz bizim
_______________ G;::..zi"""'" .DEANA 227
men - arefden nefsimiz bildik
tevbeye geldik
Gnl pak edip sildik
grnr iimiz bizim
Bizim amelimiz bizim fikrimiz
Byle bir acayip zamana
Gitti bir nevcivan soldu glmz
Kaderimiz kara yok
Ah edip
Gittike derdi
Birbirin incitir tutarlar kini
Sahih dini
Mcevhere denk ettiler dikeni
-20-
J,
Gzide seyretti zeminde
is bat eder birlik ceminde
meclisinde irfan bezminde
Bulunur bir iki bizim
oldu kaderi
Adet edindiler hainlikleri
At yerine merkebi
Byle bir acayip z.amana
akal tilki kurt uluyorlar
Necaset kargasiyla av
tilkiye
Kutnu ipek btn hi oldu
para etmez tun oldu
Devir dnd bir oklan pi oldu
Gzide der oldu
Geti gnl oldu
gnller kara oldu
Sahih: geerli - Necaset: Pislik. - Necaset: Pislik - Ta'an: -
Nevcivan: - Behnan: huylu, gle - Gizliyi sylemek - Pi:
belli olmayan - Merkep:
-21-
Medet mrvvet alemi yaradan -L.
nnden geilmez oldu
Drt makam aradan
Hallolup seilmez oldu
Dndke bu devran tersine dnd
Nice Sleymanlar indi
tirendazlar bindi
Merkebin geilmez oldu
ile kheylanlar
Blbln gl He hali
suya sular
Bozuldu lezzeti iilmez oldu
Kargaya derler kuzgun baz oldu
Bu mahluka davul zuma saz oldu
servi naz oldu
Danalara kaftan biilmez oldu
228 VE --------------
Ud hicap gelinde
sofular gnlde gzde
Biganeler hisse almaz bu szde
Gayri Hak'dan yana gidilmez oldu
Escli cihana gaflet yelleri
harap etti btn illeri
Hain kesdi
Bak gr seilmez oldu
Gzide' yim didemin
Elden elden ademin
Sineme hasretin
Dolu badelerin szlmez oldu
Tirendaz: Ssleyici, donatan - Ud - hicab: Ar. haya : - Baz:
- Dana: Bilen, bilgi - Bigane: ilgisiz.
KAVRAMLAR
1 - Sekahum : Kuran'da El - insan suresinin 21. ayetinde "Sekahm
rabbhm tahura - Rableri de 011/ara gayet temiz
denilmektedir. Eski Trklerin - erkekli yaparak, buralarda iki
iip samah treleri kabul
edince, bu adetlerini terk etmeyerek bir sokup bu ayetle kamufle etmeye
ayni cemlerde iki iilmesi bir gibi
(Buyruk sh: 268).

zm darda, yzm yerde
Muhammed - Ali'ye ikrar
Sekahm hamrini anda
kana kana mestane geldim
2 - Nsha - kbra - Nevi msliha: Anadolu'nun eski kltrlerinin
ile evren iki sonsuz bir gtr. Evren ise
yoktan var sonsuz bir Kendi znden gelen istekle
evreni, onun iindeki Kuran bu aynen benimser.
gre, 99 Tek O'dur.
Seyyid Nesimi bunu:
akl - i kul geldi vcuda kainat
Kaf nun emrinden oldu bu cihan yekbir mest
dizelerinde belirtir. Evren geicidir. Kadim ve baki olan hem
al - mahlukat= en ulusu hem de "alem - i asgar - kk evren"
ve " nusha sugra kk alem" dir. " nsha - i kbra - byk alem in
"Zbde - i alem= evrenin - kk bir biimi" gelir.
ANA 229
___________ ,
, __________ _
Galip (XVIll. yy.)
bak kim zbde - i alemsin sen
Merdm dide i ekvan olan ademsin sen
derken, insanla evrenin - evrenle
evrenin btn niteliklerini belirtmektedir.
Rumi (XVI. yy.)
Bu od u suyile toprak dkp
Libasm
Anm vahdet
Girip gelr
gvdesinin su, toprak, yel gibi drt ilkeden ancak
bir giysi vurgular.
Seyyid Nesimi ise:
Vech i ademde tecelli eyleyen Allah'tnr
der.
3 - Cemal: Gzellik, gzel fakat tasavvufta, kuluna
ve ondan aid topuna birden Cemal denir. CelaJ'in
Cemal, huylu, kimseler iin
yzne de Cemal derler.
4 - Celal: Byklk, ululuk demektir, tasavvufta kahredici ve
(gazab) tm getir. fkeli, abuk parlayanlar
da Celalli demek, abucak fkelenip demektir.
'ceUUlenmek' demektedirler.
literatrnde cemal ve celal benzetmelerde de yer
Hz. Muhammed 'Cemal' esmasma, Hz. Ali de 'Celal' benzetilir. Bu
nedenle, Hz. Muhammed'e her zaman ve nezaketle sz etmek
Hz. Ali'nin ise bu nedenle arada ona naz mmkn

S - Nasut: evren, evrenden sonra drdnc
Lahut, Ceberut, Melekut, Nasut.
VE
6 - Naat Ali Suresi: Ali'nin vgs. iki Kur'an
Samit 'Susan Kur'an), Kur'an, yani insan) Kur'an'da Nat
Ali suresi yoktur. (Kur'an KURAN; yani her kurucusu insana
atfen) byle bir sure bu Ali'yi Arapa bir

7 - Nay I Ney: Genellikle Mevlevilikte tin (ruh) sylenir: Tin,
evrenden iin ona zlemiyle yanar, inler. Ney denen
duygulu ses de bu zlemi dilegetirir. Ney da evrenin, tinler evreninin
simgesidir.
8 - Pak: Temiz Selman. Farisi. Meclisinin sakisi. Hz.
Muhammed'in ev Tm kabul (silsile-name)
geer. Ali soyundan da soya

Ahmet Kaynar olan l899'da Kangal ilesinde
zrl iin Ruhsati Noksani verilen ozan, Erzurumlu
Noksani'den bir olup, 5 1972 de Kangal'da
Bu kitaba Erzurum'lu Noksani medrese grdkten sonra 30
Dede'nin mridi oldu. Bir bakkal aarak geimini
yznden oria bu nedenle Noksani
belirtilir. Alevi - XIX.
ilk 1872 de ld. tarihi bilinmiyor.
Rahmetli Sadettin Nzhet Ergun'un ve Rahmetli Vasfi Mahir Kocatrk'n drt
bilgi olarak da "19. yy. dedikleri Noksani, Hasankale'li
Rahmetli Ko'un 1943 - 45 derleyip ve
iin Adil Atalay'a defterdeki bilgiye gre 18. yy.
18. Erzurum'da ismail'dir. Dnemin
uyarak ona medrese Bu ince Molla olarak
nlenir.
Noksani'nin Dede'ye Dede
ise Sn kynde Koca Seyyid Bu
kk imam Basana
Gnlerden bir gn Dede, taliplerinden gnnek iin Erzurum'a gelir. Ev
bi.iyi.ik bir sevinle kendisini yoktur. Dede,
sorar. da Nerede ise gelir" verir.
Biraz sonra ieri girer. Onu izleyen Dede,
hemen O duruma gre Alevi gre "Zahir
ilmine" Kibirlidir. Kendinden stn kimse
Bunu Anlayan Dede, elini pen iki omuzu iki eli ile vurur.
Dua eder. bir duman ve Bir sre sonra ve
Dede'ye bakarak syler.
Gnlmn gzmn nuru
Gnlmde sen oldun eul.
l{olumun kuvveti, dizimin feri,
Ruh ile sen oldun ezel
732 _____ VE -------------------------
Dede, ismail'e "Noksani" verir. Bundan sonra bir sre
ierisinde dillere sevgilisi durumuna gelir.
sonra Hasan Kalc'nin kynde yapan Rahmetli
Ko, bu Noksani'nin zerinde yapar. Hasankale'nin
Esende (Bad - Civan) kynden Veli Molla Mahmut ve
bir mecmua grr. Noksani'ye doludur. Gene bu arada
Noksani'nin bir torununun Erzurum Halkevindc grevli
Ltfiye bu torunla Ltfiye o ( l 945) seksenlik bir
Ondan gre, Noksani'nin Zekiye.
Adil ve Zekiye iki torunu olur. ismail'den Ziya ile Ltfiye diye iki torunu
Ltfiye'den ise Makbule ve Hatice diye iki torunu olur. Makbule ise
Horasan'dan tahsildar evlenir. Soy byle yrr gider
Noksani Erzurum'da "Limoncu" ve diye nlenen ile,
"Endek" ve kylerindeki ile muhabbet

Erzurum'da bir kk bakkal Orada
kazanla geimini Bir gn biriyle muhabbet ederken, bir ocuk
gelir elinde az bir para "Noksani amca, al bu bana ver" der.
Noksani sohbetin iinde eski lop, toptur. Bir top verir, hi
bakmaz bile. ocuk eve gelir. Annesi grnce Bu habersiz mi diye
sorar. ocukla beraber dkkana O zamana kadar misafir Noksani Baba

eline gene o kadar para verir. istetir. Parayi alan Noksani
tartarak verir. Bu kez az bir para olur. sorar Noksani Baba! biraz nce
paraya pek byk bir para )) Noksani Baba ah ... getir o
muhabbeti ki verem o der (Adil Ali Atalay, Noksani Baba, s : 7).
Hz. AH ve oniki imam sevgisiyle dop - dolu olan Noksani, tm inceliklerini
ve renk olarak zen gsteriyor.
sevgi, muhabbet rtlerine sararak lirizm denizine.
duru bir kopukluk gstermeden tarikat, inan, sevgi zerine Noksani'nin
boyunca bilgi birikimini ve olgunluk
atmosferi zarar vermeden Trke'nin sergiliyor.
Adil Ali Atalay
Hayalin gnlmde mihman
Gah uslu gezeriz gah divaneyiz
Soyunup ryan
Gah Mecnun oluruz gah efsaneyiz
Cemalin greli olduk serseri
Can verip bu yolda bulduk
Lutf etti ettik ab -
Gah gezeriz gah mestaneyiz
Muhammed Ali'nin
Kudret kandilinden nura
Hasan ile itik
Gah tavaf - Kabe gah puthaneyiz
Hseyin'in kemter kuluyuz
Zeynel bahesinin can blblyz
Ma'rifet glyz
Ayna - i gah seyraneyiz
____
-1-
J. Her dem Muhammed zikr eyleriz
Ca'feriyiz Hakk'a eyleriz
Gah yedi tamuyu fikir eyleriz
gah pervaneyiz
ile yedi deryaya girdik
yettik

Naci gah drdaneyiz
Taki ile cmle gezeriz
Naki ismin daim okur
Hakipay - Askcri'yiz
Secde - i Adem'de
bekleriz biib - velayet
Vechinde okuruz hem yedi ayet
drt kirpik zlfn tamam et
eyledik
Noksani Mehdi - i bendeyiz
Kanda varsak ile cemdcyiz
zmzde bulduk demdeyiz
Pirin can kurbaneyiz
El - aman mrvettir geldim
Muhammed Mustafa Ali gel
gark oldum
Hnkar Veli gel
Tama geziyor her bar
nefse venne ya Cebbar
Sana Vahidlkahhar
Car gndr Zeynel gel
Yezidler elinde halimiz
Mnkir etti yolumuz
Ya Muhammed sen al elimiz
imam Ca'fer kati gel
-2-
J. vurma gl yze
Cehennem gsterme bize
Musi - i ile pir
Taki Naki f mam Ali gel
Tevbekanm muhabbetim var yolda
Mrvete kusurum elde
Gster cemalini eyleme dulda
Hasanlaskeri gel
Noksani arzu eder didar - cennet
Ma'sum - i paklerden himmet
El - aman mrvvet Mehdi Muhammed
Deli gel
234 ALEVi VE
Yine gnlmn
ile ile dner deyu
Her dem bahar ister istemez
Muhabbet dner deyu
- i Muhammed'den
Hakikat yolunda dker
Arzu Rumda
Kubbesin stnde dner deyu
Mest blbl
Zehra v hakikat gl
Saki - i kevserden gelse bir dolu
meyinden ier kanar deyu
Hakikat meyinden ien
Hasan Hulk- u rengin
Hseyn al kanlara
Zakir sema eder dner deyu
-3-
J,
Masum - p.klerden aar
Arif olan nice seer
Lahmkelam olan serinden geer
Kudretten delili yanar deyu
Zeynel'abidin'le zindana

Cafer ile yedi geer
bahesinde dner deyu
gevher - i kana
ile girer hal
Sekiz umak ire Hak irfanma
seyreder dner deyu
Muhammed Takiden bulur
Ali Naki zam
Askeri Mehdi - i
Kalpte mihman eder tutar deyu
Noksani gnlde gezer iken
Yer gk kurulmadan suda yzerken
Kandildeki nurdan okur yazarken
sunar deyu
Nefse uyup gnl yolundan
bir gn
Vesvas - kalbine sokma
Ecel engeline bir gn
bakup ibret alsana
Her bilsene
geip biri bulsana
Birlikten geersen bir gn
Can gzn gremez edersin inat
Suret - i gzeli seversin gayet
Nefse kul olana yoktur hidayet
gmana bir gn
-4-
J. iman ile gman bir kapda durmaz
Nefse uyan mnkir grmez
iman, kandedir sormaz
Dar kapda kaynama bir gn
okur ilmim ok dersin
Tenhalarda inkar edp yok dersin
gelin aldadup hak bende dersin
Nefsin bir gn
ile nefs atma binersin
zag misali her bir
demezsin elin
Kelp olup murdarlar bir gn
Mahluka yol ta'rif idersin
Hak'dan dner yola gidersin
Half haram her ne bulsan
Cismine zehrolur bir gn
Zahirinde yzersin
drl hile dzersin
Ebu Cehil gibi kuyu
Kendi bir gn
zehir idp sonra iersin
tutar Haktan
Dilber grsen pervaz idp
ok havaya bir gn
Vcudun evini seyran eyledim
Bir iki yolu var
Evvelinde
On ikinin trl trl hali var
Yedi
Drd zahirinde
Bir kulu var kendi iradetinde
yz yeksen kulu var
Bir var
Bin bir
Drt direk stnde on iki
Cevhar satan trl trl var
Kimse bilmez o gevherin
Bir kalesi metin
Kalenin etin
Bir kilidin otuz iki dili var
Destur ben
gleni ben seemedim
kpr ben geemedim
Daha bundan hah var
- 5--
J,
235
--- -------
Nefs itin gezenler bulamaz
Bin bir yere gitc;e murad alamaz
Hikmet - i nefsinden halas bulamaz
Dergah - Ali'den bir gn
Bunca zmde buldum
illere ben dahil geldim
Kabul eyle bak tevbe
bir gn
.
El - hiiris ke'l mahrum dedi n Ahmed
Nefsine hakim ol dilei"sen rahmet
candan hizmet
hallerden bir gn
deveyi grdm
grdm
Bir anadan grdm
Bir doksan dokuz var
Doksan dokuz ne yedi iti
lebinden kuvveti geti
birisi deryaya
Hala yzer oynar var
Birinin on eri var daha der
Birinin var ben kszm der
Bir koynun on kuzusu var yozum der
O koyunun memesi yok sd var
O koyunun sd ne
ana gre
Firdevs bahesinde gl
Her birinin on gl var
Ol gln birine elim
Alma diye bir boz
Blbllerin gzettim
gleni var
Noksani bu ereyim dersen
ardeki masumu greyim dersen
cennete gireyim dersen
Cem evine diri varma l var
-6-
Dost cemalin grdm buldum J,
oluben gldm elhamdlillah
gam gusse
Can kurban dilersen dnemem billah
Surette melektir gruhda Naci
Mah yzn seyr eden neyler
Bir tavaf bulmaz bin
nur -
- i
Kirpiklerin sine - i
Gderin fitne - i
bu alemi neuzbillah
Kametin elifdir benzer
Vasf edemez dilim olsan sad pare
Zlf gren biare
Dembedem zikreder tebarekfliih
Leblerin beyt - i
Vcudun dar'l -
Noksani kulunun cismine
Kalb - i nefh - i Ruhulliih
Bu garip gnlm gezerken
Muhabbetle toruna
hizmet idp okur yazarken
Gerek birine
ldrp meni hak
nefsi tamam hep helak
Ma'rifet suyundan yuyup itti pak
- velayetin nuruna
beni divane
Elim bahri ummana
bahesinde kendi gl oldu
Blbl olup gln
-7-
Kokusu gelptr ilinden
Muhammed'in terinden
aharde'i ma'sum pakler
Mansur tek enci - Hakk
Hadice- i Kibriya Ahmed'in yari
Ali'nin kavi - i ikran
Hasan Hseyin'in abd - i kemteri
Bendine bend olup
Zeynel Aba Muhammed
Ca'fer yz drt okur
zikir
ile Naci
Taki bu Naki'ye Hak didik beli
Hasanlasker'den itik bir dolu
Muhammed Mehdi'nin Noksani kulu
olup
_________ ,,,_ ----
Geldim dnyaya gezeyim dedim
Serimi meydanda buldum sonradan
Zamana dedim
Sermayemde zarar grdm sonradan
Geldi bizim ile sevdi
Al kadeh ver kadeh doldurdu iti
yarim diye
z ri.ik duyduk sonradan
-8--
Ey zalim girme benim
Cefa verdin cesedime
Hangi peygamber girdi deve donuna
Af deyince bizde duyduk sonradan
Mmin isen bir ikrarda durulur
Hak yolunda can kurban verilir
rk bir gn
Tef?el sonradan
Noksani' yem der ki bizde
Hak yoluna
Milcan Muaviye'ye neydelim
talip olmaz duyduk soni'adan
Kamet : Boy - Sad pare : Bin para - :
-9-
oktan beri .J..
Candan dost sefa geldin
hem giriftar
Ahdiyle sen sefa geldin
Bir saat geldin oturdun
Selam verip cana hayat yetirdin
Yzm basa kadem kerem getirdin
Candan sen sefa geldin
hilal eyliyen
Kem szlerim abu zula! eyliyen
Hamd olsun sual eyliyen
soran dost sefa geldin
Mevlam her Mansura Halla etmesin
Kendinden muhta etmesin
Lokman Hekim bana ila etmesin
Tabibi sen sefa geldin
Noksani cahile eylemez minnet
Kamilin medhini eyler ne hacet
Seyyit Seyfi dedem Muhammet
sen sefa geldin
Bekleme - Arzuman: - Giriftar: - Ahd-i
peyman: Yemin - Hilal: (burada) - Kem: Kt -- Abu zlal: Kutsal su -
Tabibi mihman: Konuk hekimin - Hacet: Gerek.
238 ALEVi VE ANTOWJiS/
Yine mrvvetim gl yzl pire
al elimiz pir
Adular komaz ki yolumuz vara
pir
- 10-
.J,
Bir yandan vesvese kasdime
nefsi tama gelir stme
Yalan gaybet bhtan gelir destime
kurtar pir
geliptir varamam
Arada set eker didar gremem
Cmle kusur bende ilde aramam
suumuz pir
Vcudun seni buldum
gark oldum
Merhamet mrvete geldim
kesme bizden pir
Evvel hakikati bilmeyen
Bilmeyen de syler bilen de syler
Yedi derya denizine dalmayan
Dalmayan da syler dalan da syler
HakMuhammet Ali bir idi
ermez evliyaya idi
Kendi kim idi
da syler da syler
- ll -
ezelden cismimize can idin
Gnln cmert bir Sultan idin
Biz gnah edici sen gufran idin
Affet pir
Yedi tamu sekiz de cennet
Rahmeti isyana nisbet
Can oldun cesette her cana minnet
Soldurma glmz pir
Halili pirin
Zehir idi bal ile doldurdu
Kandildeki nurdan gelir tesi
yolumuz pir
Noksani kulunum cara
Elimde kusurum dara
Gafletten yetir didara
Koyma zulumatta pir
Evvel elif yekta olan mim idi
Ebcet anlar cim idi
Olmadan ieru ol dem var idi
Olmayan da syler olan da syler
Olur olmaza hi sonna suali
Drt kapunun ka kat olur
Yedi kere
da syler da syler
Noksani' yim hakikatin yoludur
ermez
Kendi Ali'dir
da syler da syler
ien: Hasan - Didar: Yz - Mevta: l.
ok gnah hesaba gelmez
Ali'den
Sevdana hi yzm glmez
Derman ola Veli'den
Bir gerek yznden bu derde
Muhammet
Ali'nin yolunda can getim
kalu - beli'den
- 12-
.J,
sebuy - i ahmer
Kibriya sevgisin candan
Naci kavlin duyduk biz de
Pir elinden itik doludan
-13-
Ben diyen meydana gelsin .J,
kimdir nedir
Evliya okuyup grsn
farz nedir
Drt makam on iki erkAn
On yedi eylesin beyan
Talibin gnlnde gman
Gstersin cenneti nedir
Kamil olan seer
Ana teslim olan kevserden ier
Talibin bin aar
Bildirsin can ire cenam nedir
Bu bilen
Ameli olursa on iki
Kalbi beyti Huda alemdir
Yedi bahr iinde nedir
NOKSAN} 239
Muhammed el etek tutup
Cafer ile muhip yitiip
Musa kfr imana katup
bfr dem Ali'den
Taki M Naki rengine boyanmak
Askeri nutkundan uyanmak
Mehdi - i velayete dayanmak
Delil o!up Deli'den
Noksani kulunun
Daim bir ikrara
Kalkup pervaz eder gnlmn
Bize de gel oldu Ali'den
Bu ermiyen olamaz
nefse uyan zn bilemez
Ta'mah iin gezer bulamaz
Ne bilsin nedir
Hak bilmez syler
Ben deyip iftira eyler
Kerkez gibi her bir cifeyi ooylar
nedir
Bu haslette gezen daim
Nefse kul olan
Gaybet buhtan eder sanar ayettir
Ak zre fark etmez nedir
Noksani a, gzn
grrsen teslim et
Bir bend ol
Bilesin ktifr ire nedir.
Beyan: - Gman: - Haslet: zellik - Bhtan: -
Gzel - Cife: Ktlk - Gaybet: Arkadan - Beyt: Ev - Bahr: Deniz -
Umman: Okyanus.
240 VE
Gnde yz bin kere ya Ali dersen
Ali piri
- 14-
J,
benlik ile
Drt kitapta her sylersen
Ali piri
ezelden
ulu
Al akar
Ali piri
okur mim sayamaz kr
Zalim sana mazlumun
Ali piri
Bin ayak bir kaba derilir
Hak mizan terazi kurulur
grlr
Ali piri
Noksani koydum
Ne hup geldim bugn yar yare
Bihamdllilah yeldik bir hayli kare
Ali piri
-15-
pakinden budur ancak .J..
Senden gayrisine muhta eyleme
Ah zar ederim budur
Muhammed inayetin
Aliyyl velayetin
Zehra ve hidayetin
Hasan Hulki cemali in
Hseyni Kerbelamn merali itin
Zeynel Abidin'in kemali itin
Masumi paklerin yz suyuna
payine
Caferi soyuna
Mussi
ol
Taki hrmeti in ser
Naki ile
Hasanl Askeriden nutkunu
El aman Mehdi mrvete geldim
Noksani dermendi zaif biare
gnl gani Settare
Mrvet on iki imamlar are
Feryad: - - Hidayet: Cmertlik - penah:
- Dennent: Dertli - Masum-u Pak: Kerbela ldrlen ondrt
kk yavruya verilen ad. kutsal sayarlar.
Havalanup gnl ekme gel ceza
gkte uar olmaz
Belaya sabr et kazaya
gelmez olmaz
muma sen sana
Kendinden bakmadan
ol divane
Divaneler hergiz olmaz
Ktlk edene sen iyilik eyle
Arif ol herkesin halini syle
zin hake indir boyla
Alak yerde bahar olur olmaz
- 16-

241
haddini bildir
kalb oluben gzlegil
Hak yoluna kurban ver ol
Sermaye gerektir eli olmaz
bir aa can gzn
her ledne har etme szn
Yr da gsLerme izin
zehr edersin sonra olmaz
Hak sze bak kimden gelrse
Szun bilmeyen Hak'tan
Ben m'minim deyen cihanda oktur
sz olmaz
Her yere uzatma Noksani elin
Kalbinden bilmeze bildirme halin
Haramisi ok olursa bir belin
kan olmaz
mmetlik dava
Ver selavet Mustafa ya
Hak hendesi olam dersen
Ver iradet Murtaza ya
Fatimeye iyman getir
Haticeye ikrar getir
Tas ile i otur
Gel Hasan Hulki
imam Hseyin'i Hak bil
Kerbela ya var ol
Bulam dersen hakka vusul
Hizmet et Zeynel aba ya
Muhabbet ile gel pire
Kalb evin sile spre
Kulluk et imam
Eresin ltf hdaya
- 17-
Cafer kavlin hakla
ol bekle
candan sakla
Yetesin
Takiden umarsan himmet
Naki ye candan hizmet
Diler isen Haktan rahmet
zn Hak eyle paye
Hasan Elaskere
Din yolunda cenge
hak ile
Vermegil zaya
Noksani bu szn syler
boylar
Mehdi niyaz eyler
Gire cenneti nevaya

La - bi -
Bilirim cism ire
Gah olursun sekiz cennet
Gabi niran olan dostum
U'l mercan sensin
Gnlmn sensin
Katremin sensin
- Sphan olan dostum
Gnl meyhanesi sende
- la'li kande
mende
- sultan olan dostum
-18-
J. gher gnln gani
Sensin bu cismimin
yol
- i cavidan olan dostum
Cemalin nur lebin kevser
Hakikat rehber
Yz drt kitapta ser defter
- Frkan olan dostum
Hakikat ilminin
Zulmet ire
Ma'mur eyleyen
Gabi viran olan dostum
Bilirim kande
var bin bir canda
Noksani' m der meylim sende
- huban olan dostum
-19-
Mansur'um deyben meydana giren J.
Berdar olur geemez
Birlik serveren
Katreyi grse ummandan seemez
bahesinde drl gl aar
Blbl olup gln uar
Pirden zehir gelse engr der ier
Her can zehri bal ediben iemez
- hakikati gnlden tutar
lahm olup yiter
nur eyleyp atar
Yz bin pare gnln aamaz
Zahirinde mahlukata hor olur
evliyaya yar olur
Muhammed bendine giriftar olur
zincirini kimse aamaz
ar cemal grnr
vurunur
Bir nazardan d cihan grnr
Gnl olmayanlar uamaz
z hak sz hak kendi hak olur
Mestane suyunda yunar pak olur
Nutku kevser kendi cmert sak olur
Mnkir olan dolusundan iemez
Noksani' ye dolu sunup
Havitrici tamu ire
Dembedem meylimiz Hakk'a dndre
yetmeyen serden geemez
Hakikat gideyim dersen
ele al da gel beri
Bir kamile dersen
nefsi tamah sal da gel beri
Varup bir kamilden nefsini
Nefsini bildinse bildin Rabb'ini
geipte yok et kendini
edep al da gel geri
Tarikat bir ince yoldur
Ginnek diler isen nefsini ldr
Zikr - i tesbih ile kalbini doldur
- al da gel beri
Ma'rifete ginnek dilerse
Mansur al gel
Suret sakla
Herkesin dilinden bil de gel beri
Hakikat dalabilirsen
Bir ulu ehlin bulursan
bir olursan
Bir koyma dal da gel geri
msahip tut syle
yar idp boyla
Mrebbini bulup hem delil eyle
pirden himmet al da gel geri
-20-
J,
Bir kamil zn yitr
Drt k.apu makam yerine getir
Drt bir idp otur
Bahr - i muhabbete dal da gel beri
Bahr - i muhabbete dalan
Muhabbetten olur
Dergah - Ali'den isterler
la'I () gevherden al da gel beri
Ykn ilet
Yemen illerinde gzet
Mlkn sahibiyle dzelt
Beklemeye beki bul da gel beri
Bir oda yap ar bir et
Rzigar girmesin ma'mur abad et
Kapusm kilidiyle bnyad et
Beklemeye beki bul da gel beri
auben gzle
sofilerin izini izle
Hain haramiden gizle
Cevahir bul da gel beri
O mal her can alamaz
Can baha vermeyen malik olamaz
Kamile irmeyen kemal bulamaz
Bir gerekten himmet al da gel beri
Noksani' yem arzum hakikat raha
Bir gerek yznden yetir dergaha
Bir gl yzl
Ltf ide diyemi sen de gel beri
oduna
yzden ya Ali
Dnya vaz geti gnlm
katardan izden ya Ali
-21 -
Himmet eyle bir
Pendine bend olup gerek
bari gster bilelim
Dnmeyelim izden tozdan ya Ati
244 VE ------
Elesti gnnde ahdi
Senden nazar gerek bilmenem cehdi
Kalbimizi eyle
gnlden gzden ya Ali
Blbl ile muhabbetin glne
kurban yoluna
Her demde cesette canda buluna
Muhabbetin tuzu ya Ali
Rahmetin yetmek
Yedi iklim ar
sahibi Hak grdm
Ltfun etme bizden ya Ali
Cemalin isterim cennet iinde
kabul et rahmet iinde
Yedi derya ilm - i hikmet iinde
bizi bir szden ya Ali
Noksani yanupdur
var ire hak
nuruna
tezden ya Ali
-22-
Bir mrvetim gerek erlere J,
Muhammed MustafaAli'den meded
Hatice candan yarlara
Hasanla Hseyin veliden meded
Zeynel ezberim virdim
Ca'fer'in yzm srdm
Musa rnrvete geldim
Taki ba Naki uludan meded
Hasan'l Askeri
Muhammed Mehdi'nin yzn grelim
Ma'sum - i Piiklere can virelim
Hnkar Veli'den meded
Safi gruh - i Naci
Sadrddin muhibb - i hanedan
Veysel Karani'dir derdler
Sunar Sultan doludan meded
Mikail tsrMil rah - i Hak aar
Azrail elinden meyt - i can bier
Delili Cebrail gklere uar
Nurdan yol iden meded
Kamber'i Kamber idp bildiren
elin alup
Zlfekar la bed nefsimiz ldren
Cmle kul iden meded
Pir Sultan katup
Sultan Hatayi'le dest - eleman tutup
Kul Himmet'le her bir yetp
Nesimi derisin yzdren meded
Koca Seyyid Kse Seyyid pirlere
Mir seyyidle seyyid Mencekilere
Seyyid Sabun'la Baba Mansurlulara
Deli'den meded
Minnet eyleyelim Uryan
Abdal Musa Garib Musa
Gzc Karaca Ahmed gele
Bekleye kar (u) toludan meded
Sultan Ali Abbas alemin
Krteren yari
Gnlmz arzular gzel hub yari
bal iden meded
Kara Pirbat ider
Abdlvahhab yol gsterir
Halil Cemf
Manzur gl iden meded
Urfa'da yatan Halil'r - rahman
Sultan Sinemilli her derde derman
Hseyin ile gtizel oban
Ahmet Dede'ye gel iden meded
Sultan Melek nikab yzne
izine
Dlk Baba Kurt Baba'nm tuzuna
himmet Ali'den meded
Abdal ile mermeri atan
Sefil'in yeten
Sultan Samud ile biten
Seyyid Battal Gazi Veli'den meded
de bir grbz erdir
Kara Naci ile hem yardir
Abuzer bir gizli
Eba Mslim ile car iden meded
Sefil Er Mustafa Virani
Kul Yusuf ile Edna hem Kul Veli
Kul Siyahi Kul Hseyin
Kaygusuz sersem'i gl iden meded
Fuzuli Niyazi Sezayi
Huzuri Zaifi Hayreti Dayi
ummanda Hudayi
ile gel iden meded

Kemfil - i mmi'yi Mansur Hdayi
Sela diye dinleyenler
Candan dinleyeni dirilden meded
Nice bin var gani
Cmlesi bir dilden syler ger gabi
Gni gni seyr iderler
Her taraf cemalin nur iden meded
NOKSAN/ 245
Bu dnyada gerek erenler okdur
itmeye kudretim yoktur
yediler
Drt kapuda,n Hakk'a gel iden meded
seksen bin Urum erine
Yetir doksan bin Horasan pirine
Yz bir nuruna
Gel bizi Yaradan meded
Yek nfes ile can kuran
On sekiz bin alem kalbine giren
ar cihetden dem vuran
La mekan ilmi yol iden meded
ibtida vcutda Adem'i kuran
Havva ile cennet ire oturan
Thmet idp bu dnyaya getren
Naci ile yar iden meded
Ezel kudret kandilinde nur iden
O zamanda Adem ile yar iden
Gruh - i Naci kolunda seyr iden
Muhip nur iden meded
iki millet icad eyleyen
Her birine bir dil ile syleyen
Naci girp boylayan
Halkdan Hakk'a yar meded
den seen
Cisminden vaz - geen
Gruh - naciye rahmetin saan
Lahmike kavlini huriden meded
Nuh - u Nebi ile gemiyi atan
Kimini gark idp kimine yeten
top atup tutan
Lut kavmine yol iden meded
ile yedi deryada yzen
Yunus ile gezen
yarasa dzen
Cercis'i ldrp dirilden meded
246 VE ANTOWJiSi
------
Ya'kub ile zar iden
Halil nur iden
Yusuf'a kuyuda yetp car iden
sultan idp iden meded
Nebi'ye nbvvet viren
ile ab - hayata giren
El yesa'u Zlkifl ile dem vuran
Mnkirler gzn kr iden mcded
Nebi ile hulleyi bien
Kadi - i olup seen
blbl tek uan
Kokusunu gonca gl iden meded
kurban diye emr olan
Kou gndertip idp glen
Musa ile bin bir kelam syleyen
Davudi ahengi mum iden meded
Eyyb gibi sabr eyleyp her derde
Lokman gibi tavaf olup her yerde
lskender Salih gUherde
Yahya ismin virp dirilden meded
Kaf yol aan
Zekeriya ile zn bien
bile cevahir saan
zeyr dirilden meded
Muhammed'le hatm - i enbiya olup
Yz yirmi drt bin nebiden gelp
Nur- i nbvveti Ali'de bulup
D cihan Veliden meded
Noksani kulunuz ister keremi
Gnlmzden derd () veremi
Tabib olup sara
Cmle derde deva eyleyen meded
-23-
Lamekan ilinde bi iken
Zuhur etti beni bir kan iinde
iiyz nehirden gelen
zm katre etti umman iinde
,
Bir zaman ummanda
Can ceset verip el bitirdi
Nokta olup kalbim ire oturdu
bitirdi ol kan iinde
Tekmil vcut ire cihane
Nefsi verdi iki babdan ayene
Gznde oldu cihane
Bencileyin yz bin ver han iinde
Bir saman merderden emdim
Tez vakit andanda dahi
bitirip abi nana
Vcudum beslerdim devran iinde
J, On yetip buldum
Nefse uyup isyan
Vesveseyle bile otuz'a geldim
Hemen gezer idim gman iinde
ok ilim okudum yetmedi
Cahd eyledim kimse elim
ok amel fayda etmedi
Hor zelil gezerdim zindan iinde
Mani ilmi lednden dersimi
Okuyup fehm ettim bildim
Hakikat arz edip geldim
Kamile irfan iinde
nefsimden okuttu beni
Nutkundan diriltti bu teni
Merhamet eyledi ol gnl gani
Katre olup gezdim umman iinde
Rabbimi cmlenin cam
Kfr buldum
Derde ok
Tabibe bir an iinde
Derdimin yine derd oldu
merdan vird oldu
birdir ceset drt oldu
Mansur gibi gezdim meydan iinde
Adalet yek nazar
yz burcumu
srd kendisi
Vcudum taht oldu sultan iinde
Gnlmn evinde kara
muhabbetle geldim didare
Dilimi eyledim sed hazer pare
okunur kir'an iinde
Blbl oldum gl vasfeder dilim
Mahluk fark eylemez halim ahvalim
bahesine yolun
cennet huri iinde
Bir Hak sylerler
Bir sema ederler
Muhabbet rahine giderler
Lahmeke lehm bir can iinde
Muhabbet bir kubbe grdm
Adem sordum
bildim
Aleme can olan cihan iinde
Muhammet'tir kamer
Ali'yul Murtaza belinde kemer

Hasanla Hseyin iznan iinde
NOKSAN/ 247
.J.. Bir gznde zeynel aba nur
Bir gznde
Bir gznde imam Cafer durr
Bir gznde nuran iinde
Burnundan dem vurdu
Bir Taki kurdu
Bir elinde Naki divane
Cennet iinde
Hasan Aleskari' kuvvet
Muhammet Mehdidir kudret
Kubbeden zuhurdur cennetin
Bir fidan bitip tir cinan iinde
Fidan kemalini buldu cennette
Sivi ahmer oldu vahdette
Arz eyliyen okur ilmi hikmette
Arz etmiyen gman iinde
On iki imamdan zuhura gelen
arde'yi masumu paki hak bilen
Yolunda ser verip hendesi olan
Sultan olur iki cihan iinde
bahesinde gezdim bir zaman
Grdm'ki bir ulu divan
Muhammet Mustafa ol Yezdan
Kamil var meydan iinde
Hakikat olup
Muhammet'le Ali lisana gelip
Bahaneden bir nokta da
dare dikti meydan iinde
Ol zaman havadan bir top nur indi
kamilin dizine kondu
Minneti olup bile dare durdu
Nur nura nuran iinde
M!!_ VE !!_IS.."f __ , _______ _
Minnet kabul olup dardan indiler
temennaya sundular
Yerli yerine kondular
Tercman dilerler erkan iinde
Cebrail emroldu
Tercman getir ki niyaz
girdi yolun
Kendi zn buldu cinan iinde
Ali'nin yari
Beline hem
Dldl ata binip
Kamber n meydan iinde
Her pare iinde er nokta var
On iki birbirine yar
Yzne kamer
Daim gelir gider cihan iinde
alemin veren
Kandili kudrete duran
Ezel yerin kuran
Ademi var eden isyan iinde
!. Ademin tevbesin kabul eyliyen
Ademde mevcut bilmeyip syliyen
iki millet eyliyen
Cmlesi vird eder zban iinde
Yz yirmi drt bin nebiler nuru
kavli
Her taraftan gsteren nuru
ademde hir can iinde
Mahluk ile her bir dilden syliyen
Gruhu Nacide karar eyliyen
Hakikat
Muhabbet iinde
ol nurdan ervahrn
Ayine eyleyp cemalin grd
Ali'yle Muhammet bu yolu srd
Nur nura nuran iinde
Noksani' nin cesedinde can olan
Gnller hem sultan olan
gsteren hem dilde gelen
okurum fur'kan iinde
-24-
Ezel mestaneyim hup cemfiline
Nikap perdesini
meyletmem dnya maline
Bize ltfun buldur
Evvel bir katreyken ummana

bu gnlde buldum
Elif Allah yoldur
Ab - hayat gelir canan elinden
- i hikmet dilinden
Blbl vazgeer mi gonca glnden
Destinle bir bade doldur
Felek elimden
Tufan oldu selimden
kimse bilmez dilimden
ol yare bildir
sor
Hisab eder yerin
Pirim ihsan eyle derdim aresin
Noksani huplara kuldur
-25-
erenler dnden bu gnden
Nice binbir kerre bu hana geldik
Hak Taala nura tecelli
Ol nurdan da geldik
Kandil - i kudreti nurdan
On iki
Lamekan nurdan
u mahabbeti cevlhana geldik
Ademe cennete girdik
Havva ile orda ok demler srdk
Yerin biz kurduk
Arzu seyrana geldik
Hak buyurdu yemeyin hey can
Galebe eylese nefs ile
Yedikte eyledik isyan
Srldk cennetten cihana geldik
Tevbe makbul oldu szmz
Muhammet cisminde gzmz
Adem'den Hatem'e srdk yzmz
Ol demde suret - i insana geldik
249
Muhammet cisminde karar eyledik
Hak buyurdu Hak syledik

verdfk - Merdan'a geldik
v'urduk tac - Levlak'i
seyr eyledik - eflaki
Mi'rac'a biz grdk
Hat<:_mi hac verdik arslana geldik
Hadice Muhammed Ali
Ezeidcn kurdular yolu
Hasen Hseyin'dir can kurban veli
can kurbana geldik
- Zeynel'dcn indik
Ca'fer - i gz gnl
Musi - i yettik
Taki Naki - hubana geldik
Cardeh - i Ma'sum - i pak'dir
On iki imamlardan gelr nurumuz
ceminde yerimiz
mekteb - i irfana geldik
Erenlerden biz de destur
Noksani' yem Umekan'dan
Mnkirin gzne perde
Hakikat bahsini beyana geldik
-26-
Etme mahrum ya ilahi gzm a
Haki payi devletin oldu set ta
var sen beklerim
Knt kenzin hazinesi adet oldu bize pa
Gsterildi bir nazarda hsnn cihan
Derdim artar gn be gn oldum iin na miza
250 VE' ANTOWJ/Si
Cem olurda dnya merhem olmaz
Derdi oluptur vusleti hsnn ila
Okurum hsnn yedi ayetle
rt grmesinler bed nazarlar seni ka
Biz zaif mi.icrm bi neva
Rahmetin tkenmez ltfedip bir katre sa
Noksani' ye sorsalar hsnn dost senin
olmaz bir muyuna verse bu dnya hara
-27-
grmek diler isen suret - i insana bak
Arayup gezme bu cismin ire cana bak
derler dostunun
Bu sze isbat dilersen defter - i Rahman'a bak
Yedi iklim ar bir dilberin vechindedir
Gel oku mm'l mekteb - i irfana bak
Ta'n idp ikiye dime kim beyhudedir
Sen seni fehm eyle sen kfrdeki imana bak
Herkes bu haliyle buldu Rabb'isin bi -
Rabbel - alemin buyurdu; ayet - i Kur'an'a bak
Dil - i Ya'kub'un zar eyleme Yusuf deyu
tende oluptur Yusuf - Ken'an'a bak
Ademe hnneten zemin asuman
Secdegah - alem oldu ltf ile ihsana bak
bul z kalbin ire gel Noksani bu dem
Himmetlidir abd ile peymana bak
-28-
Ya ilahi yek nefesle alemi var eyledin
o dem car eyledin
Kimine ol demi ettin Halil
Kimini yaktm o demde nur iken nar eyledin
Kimini mansur ediben mahrem ettin
Syleyip ol dem Enelhak sonra bcrdar eyledin
Kimine ol demde verdin nefsi lain
Yar iken ezel seninle eyledin
Kiminin gnlti iinde zemheri
ol dem ile bahanesin kar eyledin
Kiminin kalbini o dem eyleyip yevmi bahar
Trl bin nimet bitirdin glzar eyledin
Kimini blbl edip gln
Kimine gl iinde ol demi har eyledin
Kimine ol dem verdin masivanm hubbunu
Tama nice mar eyledin
Kimisi ol dem iinde buldu cenneti naim
Kimini inkard yarini nar eyledin
Ya ilahi hamd minnet gsterip hsnn bu dem
Noksani' ye verdin esrar eyledin
-29-
Hkm - i bilmeyen nadana ferman neylesn
Adem kadrini ne bilsn mnkir - i - i ezel
cism ti nefs - i neylesn
olmayan ne bilsn ilm - i adem kandedir
- i bi - dinlere ayet - i Frkan neylesn
Dkme nne - i ni'metleri
Hayvana her dem gerektir otu saman neylesn
Arifin gevher cahile mu gelr
Kibr - i nadan olana mekteb - i irfan neylesn
252 VE BEKTAJli!._iR_L_c"'R_I_ ------------
fark etmeyp zahid cennet - i didar diler
Gaflet ile gn geer kalbi zindan neylesn
Can ilinden cana yetmez vermeyen can dostuna
Grmeyen candan bi - can neylesn
Bilmedi nin can verdi yoluna
Her taraftan grdgi suret - i Rahman neylesn
Noksani eyleyen Haydar elinden kevseri
ab - hayat - i hayvan neylesn
Mevdud: - Nadan: Kale - Niran: tamu.
-30-
cismini eyledi harap
Saki'ya ltfet lebinden bade'i cami
gamzin sine'i
Dilimi sad pare etti kebap
n ezelden rahi caniyle kabul
Yine anda bulduk iyman oldu haktan fethi bap
Zlf zincirin boynumuza ol senem
enelhak kitap
la hemrah oluben zahmeti bulduk bu dem
abi kana geldik hem u ap
Dnya ukba iin cenneti
Mah seyir edeliden didemiz grmedi hap
ruzi ezelden ademe sucut
ademde bulanlar ekmedi asla azap
Noksani mahv eyle grn
Dost grnp her taraftan ref ola yzden nikap
- 31 -
Ey gnl gel sabreyle her derde
aresiz dertler
Gel tefekkr eyliyelim dert nedir dennan nedir
Derdi Hfi Hfi bir
Haktan sana bin trl dert gelse
Ah edip incinme elde
Arifler kavlince dert iinde derman gizlidir
Herkese derdini ama haktan
Her ne denli derdini Hak
olursan
Nice derde sabreden Eyyb' gr
cevri belaya bildi
Noksani dedi Resul (El muftahul ferah)
Cahi derde tahamml
Hemrah: - Mirat: Ayna - Kesret: okluk - Vahdet: Birlik
-32-
Zahid a dideni bak nur - Yezdan kandedir
- oku gr canda canan kandedir
ol cismini mahv eyle kim
Gresin cennet - i niran hur kandedir
On sekiz bin aleme ibret gziyle nazar
Ademi bil ire deme gr zat - brhan -kandedir
Nefse uyma ruh - i beyti hayat - cavidan
ile hemrah olup gr ab - hayvan kandedir
Men aref dilersen hak - i plly - i arif ol
Ademi ma'niden oku gr kim irfan kandedir
Saf it mir'at kalbi sen
Vahdeti bul kesret ire gr ki Subhlln kandedir
Zerre ol Noksani eyle zn
Katre ol gir bahr - gr ki umman kandedir
254 VE
-33-
Hamdu lillah grdm vahdet mendedir
Kandil ire nure erdim feyzi kudret mendedir
Ademe erdim srldm cennet iinde hemen
Tevbemi Hak makbul ltf izzet mendedir
Gah bahriyle gark eylerim bu alemi
Zahir eylerim Nuh'u necat mendedir
ile zulmat iinde hayat
On iki ilme ilmi hikmet mendedir
Set ektim etimle cihana oldum iskender bu dem
Beklerim vilayet nbet mendedir
Mum edip ahengi davuddan gelirim
Mhr Sleyman elimde ta ile taht mendedir
Veda kurban
ismailim hak yolunda ko bizzat mendedir
Yakup ile Yusuf diye
Yusuf oldum iinde nebat mendedir
Tur'a Musa ile bin bir
Hak rahmet mendedir
ile ruhu kutsa
ile yere trl nimet mendedir
Eyyup ile derde hem
Hikmet'i Lokmana erdim ren ve mendedir
Yz yirmi drt nebi yzne veren ziya
Ahmedin zehrindeki hmr nbvvet mendedir
Tevmt, Zebur, Furkan menim
Asliyim yz drt yedi ayet mendedir
Yedi tamu ire mnkrleri
nuru heft ile mendedir
255
-------------------- ------------------
ar iinde isbat eyledim
ezelden devlet mendedir
Drt cihetten okudum
Hem hem tarikat hem hakikat mendedir
Noksani alem ben geda
haktan gelirim nk himmet mendedir
- Heft: Yedi - Sekiz
-34-
Derde bi nihaye ya Ali senden medet
senden inayet ya Ali senden medet
Crmmz yazmaktan aciz ol kiramen Katibin
Fatime Hatice affet ya Ali senden medet
paki hrmetine tevbe ya rdhim
Ge suumdan inayet ya Ali senden medet
Hasan Hulki ya ra.bbl gafur
Hseyin rahmet eyle ya Ali senden medet
arde'i masumi pakten ltf ata
Zeynel'in rahinde Hak et, ya Ali senden medet
nuru hudadan gnlmz
Cafer'i ilmin nasip eyle ya Ali senden medet
Ali Musi
isterim eyle ya Ali senden medet
Cafer'i bi sevap
Crmn affet temamet ya Ali senden medet
Nakinin yz suyu iin Askeri olup
Mehdi'nin feth et vilayet ya Ali senden medet
Noksani derdine geldim hakim
Ve eyle selamet ya Ali senden medet
VE
-35-
Rahi Hakka meyil eden iptida candan geer
Dnya uhradan elin eker geer
Umile yetip teslim eden
mahv eyleyip hem geer
nefesin Hak bilen eyler kabul
Kusurun ele pir olan kandan geer
Diliyle kalbi bir olan helef eylemez
Muhabbeti Hak'la olur zanla gmandan geer
Mrtez.a ve Mustafaya bende olan her zaman
Hasan Hseyin cmle cihandan geer
Zeynel kavlini can ile eden kabul
Lahmeke lehme kfr iymandan geer
yeten kul iken sultan olur
Cafer'i elinden daim erkandan geer
gnlden olup pervaz eder
Bir nazardan ile cihandan geer
Musi yetenin kavli fiili
Mahluk anlamaz zliyen candan geer
Muhammed Taki elinden cami eden
Naki iin derde kll dermandan geer
Askeri dilin gevher saan bu aleme
Nef hasiyle ly ihya eder kandan geer
Mehdiden alan Hak ile yeksan olur
Hakka yeter zahiri ad geer
Levhi mahfuzdaki yedi ayeti tefsir eden
Cmle yzde grr yamandan geer
Noksani gel raha katreyi ummana gel
p!ke vasi! olanlar huri geer
HAFIZI
Gerek iinde. ve lm tarihleri elde
bilgi ve belge yok. Eserleri bilinmiyor. onsekizinci bir
Bolvadin'li syfoyen var. Ancak,
ve yeterli bilgi yok. Elde bir mersiyesi var. Bu mersiye,
aruz lsyle iin az ok tahsil halk
ile de bir ilgisi yok.

Geldi n Muharrem dehri
Kerbela
nki ol menzil musahip mecmai bela
oldu anda Hseyni mcteba
Cem'olup Kufe gruhu
Ali Resule grdler cevri reva
Bir azim fitne Yezidi bihaya
Syle vallahi lanet seza
Ol bi - rahimler kavli mergub ettiler
Kufeye davet irsali mektup ettiier
bin can ile matlup ettiler
Sonra ahdi bozdular akvali mekzup ettiler
anlar orda tekzib ettiler
Set ekp mebzul anda mahcup ettiler
Bir fitne Yezidi bihaya
n bilirdi nuru Ahmedi Muhtar idi
Validi ali hazreti Kerrar idi
Maderi binti Resul Hazreti Zehra idi
Paderi paki Hasan Hulku Hnk!r idi
Nesli aya kim inkar eyledi
gnden dahi idi
Bil' namertleri mnkat edp
01 dikti Kerbela
mhtahsen grp Ali Resuln
Bignah girdi o zalim
dehri devleti
lanet olsun kendine
Allah Allah yle olup fermanberi
asla hukuku Hazreti Peygamberi
Bir iim suyu etti Havari
Sureta islam idi sireue kafir ekseri
byle musibet devri Ademden beri
Ya nice dkmesin gzleri
Bu Muharremdir zemin asman bugn
Vakti matemdir muhibbi Hanedan bugn
- i hasretler dkp ta tende can bugn
didei kan bugn
feryat edp cmle cihan bugn
ile uftadegiin bugn
Dehr: Dnya. Zaman - - - Azim:
Byk - Birahm: Merhametsiz - Mekzub: Yalanlamak.fesada vermek - Valid
: Baba - Mader : Anne - Bint - i Resul : Peygamberin - Dider : -
Bignah : - Ta be : kadar - Havari :
Haricilerin askeri - Zemin Asuman : Yer ve gk - : Gz - Dide : Gz
- Giryan : - Seza : - Bedbaht : Kt talihli - Mebzul : Bol -
Gnderme. Uftade:
BABA
Gerek eserleri bilinmeyen Selim Baba, onsekizinci
bir Veli Mihman Evi iken,
gelerek skiidar'da Tekkesi Seyyid Baba ile
(1197 H.) 1782 M. ve Tekkesine Sefil
Selim 1933 halen bir daha Bununla zaman
ve mek!n
RNEKLER
-1-
Aleme geldim hidayet ile seyran eyledim
Buldum ademde daim iman eyledim
ilmi bana
hayvandan geip eralirn irfan eyledim
Pakedip hulku Muhammedle
Kalbimi u muhabbet ile insan eyledim
Devredip hizmetin
- kl gitti ruhu sultan eyledim
vechinde grdm Cennet
Okudum ettim Kur'an eyledim
Kim arar alemde derdin aresin Setim
vehinde ancak derde derman eyledim
Seyran : - : Nitelikler - Tab : Tabiat, huy - Hulk : Ahlak -
: Maya - Adab erkin : dzeni - Bab : - : insan -
Vech : yz - Hidayet: Hak yoluna gnderme.
-2-
beni hayvan anlamaz
Manii k!ra ehli divan anlamaz
260 VE ANTOWJiSi
el ekip girdim bu bahrine
Hak ile vuslat myesser oldu nadan anlamaz
Bir zaman mrtet olup mehcur - u
ok feyzi hayvan anlamaz
razetsem dahi anlar
Himmeti merdan nedir anlar her can anlamaz
Buldum kim kalimi hfeyledi
Feyz ti kadri ehli niran anlamaz
ab - oldu Selim
Zerreye almaz ab - hayvan anlamaz
: - Manii kar : zn z - Nadan : Kaba saba insan
- Mrted : Dinden - Mehcur : Kr - - i RAz :
Nadan : Kt - Kal : Sz - Niran : Nurlar - : satan -
Myesser: Kolay gelen - Vuslat: sevgiliye - Niran:
tamu
-3-
Dertliyim dermana geldim
Mrvvet sendedir Ali Ko Baba
Cmle zmde buldum
Sana arzu eker nice
Merhamet kilidin yoklar
Sende mihman ler, yediler,
yzm srsem
Baba edip kansam
pervane dnsem
Selim' in kusuru oktur
Senin muhabbetin saklar
Pirin huzurunda, Hak
Mrvvet : mertlik, cmertlik, iyilikseverlik - Mihman : Konuk, misafir
- Ali Ko Baba: bu adda bir varsa efa hi bir bilgi
elde edilemedi. Siverek'te (Urfa) de Ko Ali Baba trbesi ziyaret
edilir. Ancak kim belli - ime - : Mum.
KAVRAMLAR
1 - "Tab- hayvandan geip irfan eyledim" : Tasavvufta insan en stn,
en bir Meleklerden stn Meleklere
insana secde etmeleri Bu
nemini ve urgular. nk kudret eliyle onun
kendi nur'undan meleklerin, cinlerin bilmediklerini
insana Bu nedenle insan bilgili - stn nitelikli bir Tasavvuf
ve din hayvandan benimsemez.
Selim hayvan geerek eylem ve olgun ve yetkin
niteliklerle sylerken cahillikten,
bilgisizlikten arifler meclisine sylemektedir.
Caferi der ki; "Bil ki, biri byk biri kk, biri ulvi, sfli iki alem

Ryiik alem iman, kk alem de . drt haysiyet
fikir, sohbet. Bilgi edinmek, szn bilmek, sohbetin ham szn yok yere
sarfetmemek giderir. Grnrde gibi znde, i
da olmaya gerekir. Ve illa insan olmaz"
(Buyruk, sh: 372).
2 - Musahip Edinmek: mala, cana katmak, birbirinden gizlisi
kalmamak. bu kurum ok nemlidir. Yola yeni giren talip,
kabul treni iin nasip zaman. kefil olarak muhasibini
seer. Herkes mmin aile terbiyesi ile kurtulabilmesi
gerekir. Yola girip p Bunun iin iki talip,
kendilerine aklen, fikren, ahlaken; kltr ve sosyal olarak en en uygun
birer musahip bulurlar. Rehber musahip teslim en az bir ka ay
temel inan ilkelerini, grgy ve Eline-diline-
beline sahip olma felsefesini ziimsemelerine Belli
geldiklerinde durumu dedeye yada babaya bildirir. Kurbanlar yiyecekler
rehbere teslim edilir. Ayn-Cem gecesi musahiplere kefenler giydirilir. rehber,
rehber abdesti
olarak tigbentlerin bir ucu rehberde, bir ucuda elinde
rehber nde, talipler arkada, erkek talip eliyle talip sol eliyle
biimde ellerinden tutup abdest odadan Gzleri de
meydan niyaz edip (erkez) basmadan ieri girerler.
Ayaklar mhrl durumda peymaneye geerler. Rehber: (Allah, eyvallah ...
262 VE
Muhammed Ali Pirim veli dar'a durmaya can geldi.
Erenler z darda gz niyazda ... bel yol geldi)
okur. dede taliplere "ey talip talip misiniz. varsa doldurun,
varsa gldrn, varsa, Gelen dnmez dnen grmez, bu
demirden leblebidir. Hu lanet mnkire) Dost taliplerden
ister. Herkes Allah eyvallah der, helal eder. Huzura dedeye niyaz
edilir, dede ve cemaat kalkar. Ali'nin nne ile talip diz ker.
Dede "Eline-diline-beline sahip sz m" der. Onlar sz derler.
geri geri gidilerek basmadan ziyaret olunur.
Rehber yeniden ieri girer. Dede verin der zakir bir dvaz imam
okur. ieri girer niyaz edip gtrr.
okur. Rehber musahip/eri huzura getirir, dede telkini yapar. Telkinden
sonra muhasiplerin gzleri zlr, cemaat hep birlikte der, dede yere
oraya yatan taliplerin kez eli ile (erkanla) vurur.
"Allah-Muhammed-Ali" der. Talip kalkar. Dede geer oturur.
Talipler niyaz ederek yerlerine geerler.

Gerek ve bilgiler bulunan Azbi, onsekizinci
bir olup, - i Niyazi'yi Limni
srgne gtren Ancak, nceleri Niyazi'den el halveti
intisab Gerek Merdivenky'ndeki Kulu
yatar. Kabir bir yok. Ancak, zerinde eski kabartma bir
Elif (1149 H. - 1736 M.)
Hurufilik, Alevilik ve Vcudun ve olarak
Niyazi'ye de bir ok nazil'eler
Allah, Muhammed, Ali lsnn birlikte tarikat yolunun
Tarikatta - - mutlaka
savunur. de tarikat ilkelerini, ve bir ierikle verir.
bilmeyenlerin, "Toplulukta yeri yoktur" der.
RNEKLER
Muhibb - i yaveriyim
Adu - yi bed - haneriyim
Hasen dinim Hseyn'dir
Gulam - drr - i pak - i Hayderi'yim
-1-
J.
Tenim kurban szm Hak
Ki Zeynel'abidin'in kemteriyim
Dn gn cemali
Nazarbaz - Muhammed
Ne varsa yerde gkte benden iste
Hakikat kan - gevheriyim
Delilim Musi - i olaldan ber
Kamu men serveriyim
Eminim Ll feta illa benimdir
Ali Musa
Kamer burcunda ahteriyim
zi.im gerd - i cefadan
Taki'nin fazl u lutfu mazhariyim
Naki'dir huccet burhan elimde
Bihamdillah bu dem gamdan beriyim
Alayikden elim ektim yzm ak
Ezelden bendegan - Askeri'yim
Bu dem Mehdi Muhammed enveriyim
Ben'im Elvan Efendi
Sultan nazariyla diriyim
264 VE ____ , ________________ _
Emir sultan dedim - ezeldir
Muhammed gevheriyim
Yolum szm zm hak
Hak'a talib rehberiyim
Sleyman mhriyim divan - Hak'da
Ki kavlen ehi - i huccetten beriyim
Benim ile mah
mahbub - i ziba dil beriyim
Szm hak hak cay - i hayret
Fakyrirn derdimendim serseriyim
Budur gerek szm vird - i
Ali'nin Kanber'inin kanberiyim
Bu bezmine teslim
Erenler hendesi Azbi fakirim
Yzm yerde zm elde tenim ak
Erenler akerinin akeriyim
Muhibb i hanedan : Ehi - i Beyti sevenler - Adu yu Bedlika : irkin yzl
- : - Ahter : - Viro - i zeban : Dil sylemesi -
Mberra: Beri - Mahbub: Sevgili - Cay hayret: - Gerdi
cefa : Cefa - Alayik : - Ziba : Parlak - aker :
Hizmeti - Enver : ok parlak - Kan : Maden kaynak - Server :
-- Mazhar : Erme, - Bende: - ak: Yara - Huccet: Belge.
-2-
SYI.EME
Sana yerden gkten byk nasihat
rt, syleme
Erenlerden, Pirden budur emanet
rt, syleme
Ben dahi - rah alam dersen
Eve - i semilvfa mah olam der.sen
Selamet dersen
rt, syleme
Kendi bilgisine gidene lanet
Kizbe tevil olmaz, bu sohbet
Kimseye dil olma ey ehi - i hccet
rt, syleme
Bu yola yol ile giden velidir
Bu yola ile giren bellidir
Allah Hak, Muhammed, Ali'dir
rt, syleme
Azbi, sende
Sen, ben deme, daim hali
Ahde sabit - kadem ehi - i
rt, syleme
Eve: En stn derece - Semavat: Gkler - Mah: Ay - Rab: Yol - Kizb:
Yalan - Tevil : Yorum, - Hccet : Delil -
AZBl 265
----
-3-
Kisvetimdir cennette snbli
Bende olduk can ti dilden emrine dedik beli
vasf - etmese can blbli .
Andelib Huda'nm gli
Fahr - i alem nur - i - i Enbiya nesi , i Ali
- ekrem kutb - i a'zam - Veli
Nola bi perva gezersem her cezadan asiyem
Bir senin gibi var iken be? gam yemem
Mazhar - - kadimsin U fera illa direm
Sensin ol Un - hidayet malik - i - kerem
Fahr - i alem nur - i - i Enbiya nesi - i Ali
- ekrem kutb- i a'zam - Veli
menim haddim idb sz sylemek
Ruz fehm - i kadrin eylemek
Mebde - i lutf - i bfs - i her d felek
Hadi - i rah - ilahi - i ins melek
Hasen ile Hseyn - i
sartac olan Zeyn - l -
Hem Muhammed u Ca'fcr
Musi - i Ali Mus - er -
Fahr - i alem nur - i - i Enbiya. nesi - i Ali
Taki vii M Naki Hak'dan senin
Askeri erkan - her senin
Mehdi - i Al - i Muhammed kim senin
Azbi bir kemter senin
: Tac . - Penih : _ver - Mebde' : yeri - Gulam :
Kle - Beli : Evet - Andelib : Blbl - Bi perva : Korkusuz - Fehm : Anlama,
- Lal : dili - Hod : Derece, - : Gece -
Ekrem: Byk- - Kemter: Daha - Kullar, ibadet
edenler - Bais : Neden, gerektiren - Azam: Ulu, yce - Ruz: Gn.
266 ALEVi VE
, ________ _
-4-
ire blbl - ti olanlar anlar bizi,
Sohbel fikr hayali yar olanlar anlar bizi
Can gemeyen basmaz kadem bezmine,
Kim bu gn Mansur gibi berdar alan anlar bizi.
Kendi bilmedi, yz bin var iken,
cahil - i biar olan anlar bizi
Kaf - bir blk kim zahida ! ..
Alem ire sanma mur mar olan anlar bizi.
Biz harabat aleminde mest - i kim bu gn
Azbiya, rsva - - i yar olan anlar bizi.
Berdar: - Biar : Utanmaz - Mur : - Mar : - Rsva :
Rezil - Allah gstermesin,
-5-
Ruhlerindir dostum, - i enverden garaz
Leblerindir cennet ire ab - kevserden garaz
Ehi - i secdegah oldu cemalin Kabasi
mescid - i hsnnde minberinden garaz,
Kaf Nun'un baisi sensin
Adem Havva bahr ile berelen garaz
Drt eder vechin hakikat ehline
Vechini grmektir elhak ayit- i nurdan garaz
Rahmeten lil'alemin kim bilmek in
Azbiya, bilmektir ruz - garaz
Rahmeten lil'alemin: Alemlere rahmet eden - gn -
- Bais: Zarar - n yce - Leh: Dudak -
enver: Parlak - Garaz: Kin - Ab: Su - Kevser: Cennet -
Mescid-i hsnn: Gzellik mescidin.
Beni derde
Cemiilindir, cemalin

Cemfindir, cemalin
Zaru giryan eyliyen,
Halka destan eyleyen
Beni ryan eyleyen
Cemalindir, cemalin
-6-

-1-
J,
ile
Ahvali
Her nefeste
Cemalindir, cemalin
yerde gkte
Vuslatta .
Zahir
Cemiilindir, cemiilin
Hali gn eden
Cismimi pr hun eden
Azbi' yi mecnun eden
cemiilin
AZ.Bl 267
Cemal : Yiiz gze/ligi - : - ryan : -- : -
Pr : Dolu - Hun : Kan - Mecnun : Deli, - Bais : Neden - Ber : Meyve
- Garaz : maksat, ama - Elhak :
KAVRAMLAR
1 - Cem : Arapa kkenli. toplama, biriktirme, topluluk gelir. Alevi -
cemaatle ibadet. Kutsal tren. Cem cem cem
cem treni, cem bezmi, cem cem meclisi, cem alma.k. cem l cem, cem
mahkemesi, cem birleme gibi terimlerde
Veli Anadolu'ya - Alevi gebe iftilerinden
olmayan ve felsefenin anlayabilecek
birikime sahip bir topluluk buldu. Sylence/erde bunu ieriktedir. Eski Trk
- - Anadolu kltrlerindeki uygun ve kendi islami
bir sentez biimlendirilmesi ve bylece
ortodok Snnilikten nemli yenilik getiriyordu.
Bunlar : a) Trkeyi ibadet dili b) Snnetin ve zar
geri Neredeyse bir biimi
halka sundu. Sorunlu ibadet yoktdu, cinsiyet iki
c) yerine, eski Trk dininden ve
toplumsal - dinsel pratiklerinden esinlenerek Cem trenini
koydu. Tarihsel gz nnde zaman, cemin dedelerin ya da
nderlik btn bir geceyi dolduran dinsel bir tren
268 ALEVi VE __
konusunda hi bir yok. Dinsel dua, ve erkeklerin birlikte
dinsel dans (semah), dinsel mzik ezgi okunan dinsel dinsel
yemek, dinsel nitelik atmosferi verilen iki, dinsel bir tren bu ana
blmlerini Beliti bir mevsimi birlikte, genellikle
geceleri, dzenlenir. Cem nceden haber verilenlerin
trene Cemaat halka halinde yz yze
oturur. zakirler, Hz. Muhammed - Hz. Ali, Ehlibeyt - oniki imam
ve Kerbela zerine mersiyeler okurlar. Dualar okunur, halka
verilen tek ya da iki namaz secde edilir. - erkekli semah dnlr,
on iki hizmet yerine getirilir, kurbanlar lokma Cem de dede ya da
baba dinler, zmler getirilir, ksknler,
su cem mahkemesinde huzurda
uygun tarikat gre En ceza
(Cem
2 - Yedi Farz: kesin olarak gerekli terki
gnah olan farz denilir. Bunlar; namaz, oru, zekat, hac gibi
Bunlara farz-i ayn denir. bir yerine
getirmelerini yeterli her zorunlu da
kifaye denilir. Cenaze gibi. Caferi gre iman ehlinin
yerine getirmeleri zorunlu olan yedi farz
1. Musahip edinmek, 2. Mrebbiye (bu yolla Hak 3.
Rehber Sahibi olmak, 4. (Hak yolu izlemek), 5.
bulmak dostu olarak). 6. olmak (pine
7. olmak (yol edinmek).
3 - snnet: "Halis mezhebin efendisi Caferi buyururki, tarik-i
maciyede snneti yedi bilmek her mrit, her her inanan iin wrunludur.
- snnet Gnlnden ve Hak asla
ve onu her zaman
- snnet Bir olabilecek herhangi bir nefret duygusunu
yok et.
- nc snnet mrid iindir: ve her teslim ve ol. (Buyruk).
BABA
Gerek gerek tarihi ve yeri elde bilgi yok. Eserleri
bilinmiyor. Onsekizinci ilk bir Merdivenky
yatan Azbi Baba'dan el liimii 1741'dir.
bilgi yok. dnemin yazma dergilerinde bir nefesi
Azbi gibi hemdemim var, Hamdlillah ol bana yar
Cmle mahbup har,
Her kim hacet iin gele, Azbi dile gele
Ala hacet gle gle,
her Sehil geldi hep gleri
Affolunur her
Giren ierden ieri, Eder tenlerini dliri
bulur Haktan beri,
Uzleti Baba kaloldu, Hikmeti ile doldu
Azbi nasihatle buldu,
Hem dem : - Mahbub : .Ahbub , sevgili - Har : Diken -
Sebil : Kolay - Kal : Skme, temelinden oynatma.
KAVRAMLAR
l - Tarikat Abdesti: Dinde abdest niyetin simgesidir.
huzuruna fiziksel olarak kirden, terden, pislikten gibi
manevi olarakda gnldeki, usdaki, iindeki her trl ktlkten, riyadan,
ve zulmattan ruhun temiz ve ve
amalayan bir simgesidir. Alem (musahibin) yola
yeni girenin abdestini rehber Abdest su ile Su temiz ve duru
Rehber her su dkerken; -Ellerin
"Ey talip, ezelden bu ana gelinceye kadar yasak ettiklerine el srdrse
cmlesinden olmak iin ellerini yumak resul'un snneti seniyesidir,
- Burnun rehberi: "Ey talih, Elest Bezminden bu yana
gelinceye kadar temizlenmesi ve ehli beytin kokusu
270 ALEVi VE _____ , _______ ----
koku duymaman iin burnuna su vermek Muhammet snnet-i
seniyesidir. ... "
--Yzn "Ey talih ezelden bu ana kadar yz cmlesinden
olmak iin yz yumak Hakk'm ... "
Ey talip bu ana gelinceye kadar kol
cmlesinden temizlenmek iin yumak.
mesh ettirirken "Ey talip en Gvde
bilip ve fikir gerekir. Bu ana kadar
cmlesinden ve beri olmak iin Bu dahi

"Ey talip ezelden bu ana uymayan gnah
ve sua gtrr yerlere ise cmlesinden ve beri olmak iin mesh
edesin. Bu dahi telkinlerini yapar Tarikat abdesti bu

-Rehber sonunda "Ey talip ezelden, nahn kasemnadan bu yana gelinceye
kadar ve hatadan, masiva amurundan silinip pak olmak iindir
sil"
"Ey talip, bu yerleri temizlemekten ama. bu ile su
ve var ise seni ve bunlardan temizlemek iindir. Bu
abdest, Cafer-us Hak erenler abdestinde sabit kadem
eyleye Allah eyvallah. Hu dost der.
2 -Cem Birleme : Alevi - Kerbela'da Emevi'lerin Yezid
ordusunun hunharca ettikleri, Hz. Hseyin ve 72 iin dinsel
trendir.
Byie bir trende saki yerinden kalkar ve nce sunar.
elinin sere bir dua okur, ilk yudumu
Daha sonra saki tm canlara sunar. Bu ienler vee herkes Hz.
Hseyin'e rahmet, Yezid'e ve kavmine lanet okurlar.
bu bitince, saki dar'a ekilir. ayetler ve dualar okunur.
glbank izler. Sonra sofra kurulur, lokma yenir. Bitimde
"oturan, duran, evine vara" izin
verir. Cem birleme cemin sona ermesi gerekmez. Ceme arzu
eder ve dede de uygun grrse muhabbet. dvm. ve semah
kadar srebilir, genellikle uygulamada yemekten sonra zakirler nefes ve bir dvaz
da - imam okurlar. Sonra da dede cem birleme okur ve

Onyedinci veya onsekizinci bir saz
gerek bilgi yok. yazma dergilerde
nefeslerine
Rahmetli A. Celalettin Ulusoy "Pir Nefesler" "Gzide
Ana" ismindeki elebiler soyuna mensup ve sn derece yetenekli bir ozana ait
mahlas
"Sofu bizi nin ta'an edersiniz
bilmek midir suumuz bizim
Tersa gibi bte biz
Yoktur bizim
de ona ait Gzide Katip
Celalellin Ulusoy'un yer almayan bir
Katib'e ait
Benim Pirim iti gaziler
Zikr - ederim daim pirin ismini
bahede tomurcuk
cennet glni
ien cmle erenler
gn alemler
Sevmeyen kafire bi!Hlhi
Nura gark grdm cismini
-1-
J. Elleri cismi
imam Ali'nin nesli
Celali cemali Hak blbl sesli
Mahabbet ederken duydum sesini
Evlad - Resl'dr seyyid - i sadai
Esirb kopar
gaziler grdm tamamet
grdm
Katib ednam daim zikrim pirime
Meded mrvet merhamet
Halimi gr pirim bakma
Dnmem yzseler beni
Sadat: Ulular, Muhammed soyundan olanlar - Z.ehir - Mah: Ay- Billahi:
Cidden - Edna: Kul - Nesil: Soy - Celal: - Urunmak: Vurunmak,
giyinmek - Cemal: Yaz.
272 VE
Ben deyu da'va
Drt birini tamam ettin mi
Daim gnah denizine
Bir kamilden dersin
Drt harfin evveli kamu
tarikat
Hakikate gider hepsi
Ma'rifete girb Hakk'a yettin mi
Ma'rifet bunda bilenler
Rehberinin kananlar

Tamam ede vaktini
Evliya cem'ini arzu eden sofi
Yolu dzde sarpa
Muhammed Ali'nin yolu deyp de
de talibe pinhan edersin
Yol budur deyp de srek srersin
Cahili kinliyi derersin
bir hayvan girersin
boynunun borcun dersin
-2-

-3-
Hakikat gldr Muhammed Ali
Hasan Hseyin'dir bahenin gl
Zeynal seli
Ca'fer'in mezhebin tamam bildin mi
Musa cmlenin
Taki Naki imamlar
Hasen - i Askeri gerek vallahi
Muhammed Mehdi'den haber
Bu edna Katib' in oktur
On iki yolu da
Muhammed Ali'ye belimiz pektir
On iki imamlardan haber
Gel benlik eyleme nefsini ldr
Hak yoluna getr
Kin ile kibiri aradan
Getnne yk nidersin
ile hak
Nefs - i emmareden pfilc:
Ayaklar Mk
de meydanda lokma
Senin elindedir ile
Nefs - i emmareden zn
Katib' im der ki kendini
Neyleyib de zemmin edersin
Davakdma: etme - Drt harf: Drt - Benlik: Nefsine -
Kibir: gururlanma - Hak: Toprak - Nefs-i emmare: Kt, irkin,
nef s - Pak: Temiz - Ktlk - - Taraf tut -
Zemm: Arkadan kt

gerek ve lm tarihleri, hep elde
bilgi yok. Nasuh ilgili olarak destandan 1714
hayatta onsekizinci bir
diyoruz. Yenieri elde ile gezgincilik Millet
ktphanesinde 580 numarada -
birlikte "arifan" olarak yer Bir nefesini sunuyoruz
ben kurban Ali'nin
divane v ryan Ali'nin
meydana bir oluben
namus u can Ali'nin
yolunda Hscyn'e
avare v mihman Ali'nin
kuy- i harlibiita olub abdal -
zehri - i merdan Ali'nin
seraser noliser
iki gzm Ali'nin
blbl gibi ire gller
bir gonce - i handan Ali'11in
dil dolu gubar- derd ile
bahre olub umman Ali'nin
top eyleyb safa
alemlere destan Ali'nin
Hkmi'yim u mecnun oluben Ferhad -
V hayran Ali'nin
Kuy : - Harabat : Byk meyhane - : - Zevrak :
- Gubar : Toz - : - Uryan : -
Mihman: Konuk - Mihmandar : Rehber, misafir - Bahr: Deniz -
274 ALEVi VE ANTOLOJiS/
Kuy : Ky - : - Handan : mutlu - Bahr: Yziic - Umman!
Deniz.
KAVRAMLAR
a) Ceberrut : Arapa bir szck. Tasavvufta byklk, ululuk,
kudret gelir. alem kesin
alem durumundaki Lahut'u izleyen, btn bilgisinde
ikinci olarak bilinir. erkin bir simgesi olarak gk

Alevi - insan -
kamil gelinceye geirdikleri alem olarak
Bunlar; Lahut, Ceberrut, Melekut, Nasut ve Misal'dir.
Ceberrut ya da alem - i ceberrut; tarikat yolundaki olarak
Cebrail temsil edilir.
b) Buyruk'a gre elini-dilini-belini kt kullanan kimse
kt, yol-yolak kem verilen drt makam-
onyedi erkanda yz gre trlere
1. El mal alan kimsedir, verilen ad olup mal
2. Dil Bilgiliden bilgiyi kendisinin gibi satan, aldatan kimse olup
bunun iki cihanda yz kara
3. Yol yolun tre ve bir talipleri
kimsedir, baba, dede halde kendisini yle gsterenlerde bu gruba
girer.
4. Gnl Bu bel edip bir gnln
bittikten sonra ekip giden durumunu gsterir. drt
makam J 7 erkanda yzii kare
c) Lamekan: yeri yurdu olmayan gelir. Hakka
iin hem zaman hem de mekan yok olur. Daim buna
dayanarak birlik lkesinden sz ederler. da gelir.
KARA HAMZA
ve lm tarihleri, memleketi, gerek eserleri ve
bilgi yok. Bir ve Cezayir Leventlerinden
17. ile 18. iinde iyi bir biliniyor.
Gurbet illerde neler geldi
erenleri gel
pirime
Er hak gerek erenlerim gel
Ganidir dolusun sunan
Pervaneler gibi odlara yanan
Zi.ilfekar dldle binen
Ali gel
Otur deli gnl yerinde otur
Cmle erenleri gnlne getir
Urum'u bekleyip
Cezayir'in erenleri gel
-
deli gnl su gibi akar
yakar
Doksan bin Rum eri glbangin eker
Hnkar Veli gel
Evvelden gelenler ektiler cefa
Sonradan gelenler srdler sefa
Allah birdir hak Muhammed Mustafa
Alemlerin fahri bize gel
Kara Hamm aydur damla kan
yaprak veren
krsler yerler gkler
Hnkiir Veli gel
Firak : - Alemlerin Fahn: Hz. Muhammed'in evrenin vnc.
KAVRAMLAR
1 - ile : tinsel iin kendilerini dnya
nimetlerinden yoksun wrunlu ve yle ie
dnemi.
Yksek dzeyde ruhsal ve ahlaksal en zar bile
bilincini ve sevgisini koruma ve simgeleyen, Farsa bir
szcktr. manevi iin kendilerini kimi
yoksun ie dnemi olup; gnlk sreyi kapsayan
bu ile, tekkelerin ile evi denilen blmlerinde geirilir. ileye girecek
elinden tutar, onu ile evine gtrr. Hcre biimindeki ile evinde, ibadet
hi bir bulunmaz. Yemek, su getirilir. ite boyunca
etmemek iin yerde, sert bir zemin
zerine koyarak uyur. Uyku tm ibadet - dua ve zikirle geirir.
Zorunlu ve kimseyle ile sonunda ile
276 ALEVi
evine giderek ile boyunca dinler, ilesini tamamlayan
kurban eti yedirilir. ile evine ilehane denir.
ile hcre biimindeki blme ya da yere
bu ad verilir. Erkeklerin ilesine ile-i merdan, ilesine ise ile-i zennan
verilir.
2 - evrim: tekvin, sudur yada tecelli biiminde,
itibaren ortaya ve trl geerek devrini yeniden
ifade eden bir terimdir. Tasavvufta bu disipline edilerek
biimine
3 - Mstehab (Mendup): Dince ancak da gnah
ve ibadetler gelen Arapa bir szck. Bir
Hz. Muhammed (S.A. V.)'in kimi kimi terk ibadetler,
olarak terk eden gnahkdr olmaz Allah
Mendup ise nafile, tatavvu Bunlar farz,
vacip, snnet ibadetlerin kalan iin fazladan
ibadetleri ifade eder, sadaka verme, gibi...
4 - Kalender: Szlk anlamda daha
a) Veli'nin olan bir olan Kalender Yusuf
Endls! kurulan yelerine verilen ad. Bu temel

- Gnl
- Nefsin
- Dnyasal pisliklerden
- Zekatlarla mslman aleminde srekli seyahat etmek
- iin vecd ve mistik gibi kesin
ve bir sadelik uygulamak
b) Kalender'in ikinci fazla olan
anlatmak iin
c) Szck gzden kendi maskesi
sefilleri

Elimizde gerek ve lm tarihleri, eserleri ve kesin
bilgiler yok. onsekizinci bir
Abdal Musa uzun sre hizmet Bir
Kaygusuz Abdal da ziyaret aruz ve hece lsyle
Nefesleri olduka O cnk defterlerinde bir ok nefesi

iin dilinden anlayan olgun - yetkin bir
(ehi - i hale) onun izini srmesi, gerekir. Bunu
iin gre, zellikle tarikat denilen talipleri
zere deneyimli, bilgili bir kimsenin gereksinim
kalbi, kalbiya,
Ali ile soyuna olan Kalbi'de, derin bir on iki imam ve Ali sevgisi Btn
bu sevgi gsterir. benimser.
"Ey gnl kan dizesiyle duygusal, ili
Alevi - bir
gsterir.
RNEKLER
-3-
zn bil da'va eyleme salik
bir bir klah ile
Zat - Adem bilmedi
Srld dergahtan bir gnah ile
u mahabbetim bu dilde kadim
Gruh - i Naci'ye nedim
Bu yoldan menzili cahim
Hakk'a erer giden rah ile
Ne bilsin dini
olamam ruz ti
Blbller de olur mu zar
yzl mah ile
Yedi bil kim snnet
Gerekler fenaya etmedi
eyleriz ric'at
Kimse kalmaz bunda izz cahile
Kalbi men pinhan eyledim
Lamekan mekan eyledim
Bu cihana geldim seyran eyledim
var gezdim emr - i ile
278 ALEVi VE

Silik: Yola giren can - - Kadim: olan - Gruh i Naci:
topluluk - Nedim: Can dostu - Cahim: Cehennem -
Fena: Fani - Pinhan: Gizli - - cah:
Makam, ycelik.
cmle kuluyuz
Biz Muhammed Ali deyenlerdeniz
Muhammed mmeti zau uluyuz
Muhammed Ali'ye ikrar
Mnkirin la'net sad hezar
M'min olan olur bizim ile yar
Hasan hulk - gerektir
cam - zehr - i felektir
Hseyn in kan gerektir
-2-
J,
Zeynel'aba'dan
Zahirde pr nur
Muhammed
Ca'fer - i mezhebi
Yar.ettik ile haya edebi
Cihanda cmlenin budur matlebi
Erenlerim
Bismillah'a
Arifler feth etsn kamu
Mahabbet n vehullaha
Can ta olunca dil agah
Pirim Abdal Musa istedi nagah
Ka'be'm eyvallah
Yz srben secdegaha
-3-
J,
Musi - i nur - -
Yoluna etmedik hergiz
ile halimiz budur eyvallah
Ali Musa velayette kan
Satar - evliya - Horasan
Teslim - i ser ikrarla iman
Nur - - Ahmed Muhammed Taki
Gel mahabbet eyle var olma
Bizimle yar olan bulur revnaki
Hasen Askeri'ye olduk askeri
yoluna can ile seri
Hal - i mahabbetden haberi
Muhammed Mehdi'dir bu mlke sultan
Cmlemiz oluruz emrine ferman
Kalbi buldum derdime derman
Sadakatle bu meydana girenler
Hakikat candan erenler
Medet mrvet kabul eylen erenler
var adil
Bir gn olur ltfu ile eder
Deli gnl dunnaz zikreder
Kande kalsam erer yeter dad eder
Hamdlillah bu penaha
Kalbi tutun merdane yolu
Himmet erer sana evliden evli
kuluyum kulu
Hasretine bu dergaha
Feth etsn: - Vech: Yz. cemal - eder: Sevindirir - Dad eder:
eder - Evliden evli : Evvelden evvel, nceden nce - Agah: Bilgili.
Gerek olan hem dem olmaz
olan meyil verir gmana
Gerek olan kemlik sanmaz
olan bakar ehi - i imana
Ehi - i iman olan gder
dnmez bilir
bulan arar hak yarin
Hak yarini bulan bakmaz cihana
-4-
J. bu cihana gerektir
Gerek olan m'minlere gerektir
Gerek olan lokma nemektir
Nemek ile ser meydana
Bu meydana girenleri
da od'una
da Kalbi destim
cam - meye merdane
Hemdem : dost, kafa dengi - Dest: El - Nigah : birden bire -
: Dnek - Nemek : Tuz - Cim : Kadeh. Matlab:
Erince bir kula
Al - i
Muhibb - i hanedan olan
Olur Aliy'yel -
Derunum lale ile tezyin
Olubdur Hulk -
Aceb mi hun - i
Firakiyle - i Kerbela'nm
Vcudum etseler ger pare pare
Yolundan dnmezem
zn mihnetle kal et
Muhammed u
-5-
J,
Sznde ol gel et
imam - Ca'feri ol
yaslanan mansubuneyler
Ve Ali Mus - er-
Olur vasliyle hurrem saf olan dil
Taki v ba Naki ehi - i
Bulun cem'iyyetinde olma
Hasen - i Askeri ehi - i
Cihan emrine hep ferman olubdur
Muhammed Mehdi - i sahih
Bu Kalbi can ti dilden oldu teslim
Kulu Al - i
Lale : Lale gibi - Tezyin : - Hun - i : gz -
Firak : - Kal et : erit - : Uymak , boyun
- Liva : Sancak. - erme - Salar:
280 VE
Kesret ektim
Bu illere mahabbete
Emr ferman oldu bilmem
Hizmetim var pir himmete
Ezelden beli
A vf - eyle ltf - eyle veli
Kabul eyle ya Ali
Bin kan ettim bir mrvete
-6-

Gerekler grmedi cihan
Grnd onlara
derd
itin bu
Bir bu alemin adedi
Besmele'yle Kalbi zikr et Ehad - i
Sultan Kaygusuz'un erdi mededi
Bu ol hazrete
Kesret : okluk - Mrvet : - Lika : Yz, cem.L.
Ey gnl kan
matemdir muharremdir bu gn
-
Mrdeler bu gnde buldular hayat
A d feth olur her
Ger dilersen od'dan necf
Hun ile abide eyle berleri
et sa sedefden drleri
Ol muhibb- i askeri
-7-
- Mersiye-
J.. Karalar giydi zemin asman
ins ile cin ah edb eyler figan
eyle kebab ey merd - i can
Gafil olma fevt edersin
Eyle idrak ey Muhammed mmeti
Gitti elden iki alem devleti
Nur - i Ahmed - i Hayder mahremi
ekti zalimler elinden ol
Tuttu dehri gel Hseyn'in matemi
Kande ol Hseyn - i
Ehi - i beyt'e etti zalimler cefa
Kalbiya kan oldu seza
Eyyim : Gn - Hengam : - : Znrluk - Necat : -
Payimal : Ayak - Dr: - Zemin: Yeryz - Asuman: Gkyzii --
il cins: ve cinler - Kebab: et - Mrde: Olu - D:
Matem: Yas - Paymal: Ayak - Sedef: Bir tr inci - Dr:
-8-
candan mahremimsin ya Ali .
olaldan hemdemimsin ya Ali
Derd - i can dilden ekmeyen
- pAkindir tabibim merhemimsin ya Ali
Destimi sundum sana ltfet kesme gel
Men bezmine cam - Cemimsin ya Ali
Senden ister her d alem :ver
Hep kamu var sende gene - i mbhemimsin ya Ali.
- bir gnehkar Kalbi' yem
Ente Gaffar - z - znub erhamimsin ya Ali
Kadem : Ayak - Dest : El -- Etne Gaffar - z - znub : Sen
- Gene - i mbhem : Gizli hazine.
KAVRAMLAR
a - Dem : iki, kan, zaman, an da gelen, Farsa bir szck.
Tasavvufta etki. Kamil ses, sz ve var
tinsel g. Bu gcn etkinin an, zaman. Dem tutmak, dem sunmak. dem
olmak, dem grmek, deme muhabbet, dem - i hnkar, demi pir gibi terimlerde
Gnllere feyiz veren, gnlleri dirilten. eken
manevi g, sahabi pirin sz sesi, gelen Dem - i hnkar, dem - i
pir deyimi tekkelerde
b - Dem geldi : daire halka olanlar ezgiye uyularak el
kol hareketleri suretiyle uyulunca sazlar canlanma
olur. Her oyuncu ve hareketlerine uymak
hareketlerine geilir. Daha sonra sazlar tempo
bir kendi dner.
kim gelirse onunla olur. Bu semah srerken ara ile
Allah, ile Allah, Allah ... szleriyle dua eder, cemdekileri heyecana
getirir, Onlar da eder. sanki
bu dnyadan br dnyaya, daha geiren tinsel
gcn zuhur olarak Yeldirme bitince semah sona erer. glbank
okur. Dardakiler niyaz ederek yerlerine geer oturur.
c - snnet: dininde szck olarak iyi ahlak, gzel huy gelen
snnet, Hz. Muhammet (S.A. V.)'in szleri, tasvip/eri (misvak kullanma,
282 ALEVi VE ANTO_J:!JJ./Si
cemaatle namaz v.b. gibi) demek olup ehl-i snnet, kalan islam
mezheplerine mensup olan anlatmak iin Snnet--ullah ise
evrensel dzendir.Hadis peygambere ait sylenen kutsal
nitelikli sz. yada vahyedilen hadislere Hadis-i kudsf; bir
sylenip peygambere isnad edilen szlere Hadis-i mevzu:
peygamberden ne srlen szlere hadis-i muvsel; bir raviye
dayanan hadislere hadis-i sahih verilir.
Alevi snnet nemli kutsal gelerdir. iinde
yer Cafer'e gre bunlar:
1. Tann. sevgisi gnlden hi eksik etmemeyi simgeler.
2. Muhammed. Byklenme ve gnlden silip toplum ve
toplulukla uyum iinde simgeler.
3. Ali. Muhammed-Ali yoluna gnl ile teslim simgeler.
Bunlar Caferi canlara, yol ehline buyrulan snnetlerdir.
d) Gnl tutkusu. Sevgiliye duyulan derin ve arzu ve istekleri anlatan
Arapa bir szck. Tasavvufta olan manevi ara.
Sevgi hem evrenleri kendi sevgi sonucu
Sevgi en yce duygudur. Sevginin ve
yceltir. Sevgi en byk gtr. En yce
Tasavvufta sevgi da budur. da ve evreni sevgiye
Sevginin, byk bir gd, kuvvetli bir g ile ortaya
zamanda ise ile ifadeye Bu
yzden da da, da "O"dur (semme yola
Mansur'un "En-el Hak" demesine Bedri Noyan Dedebaba
"En-el terimiyle Tasavvufta, ile insan
"sevgi" de "muhabbet
1
' terimi ile ifade edilir. Korku ise sadece,
sevgiyi kaybetme korkusudur.
Sevgi Sevgi Sevgi Sevgi sevilenin
bulunur. insanda dener ve
iki yokluk bakan bir gibidir. Bu aynalar ortadaki
sonsuzca grntsn verirler. Onadaki ekilirse aynalar
jle

Gerek eserleri, gerek memleketi, - lm tarihleri
yeterli bilgi ve belgeler bulunmayan Mirza, onsekizinci bir
hi bir bilgi dnem iinde
dzenledikleri yazma dergilerde nefeslerine Dili ve sadedir.
Er nefestir nefes dediler
yle midir deli gnl yledir
Nefes okdur dediler
Yolu ile gelenden yz dndnne
zn inkira teslim gndenne
Gnl bir
M'min olan gnlnde kibir tutmaz
iman olan ikrar gzler unutmaz
bitmez
Erenler bu yolda bir koydular
Erenler yediler
Gnlden gnle yol var dediler
yolunun
Settar kulunun
Hulk Muhammed'indir mrvet Ali'nin
ilk - Hulk: Ahlak. huy - Mrvet: - Nefes: Sz.
- :
KAVRAMLAR
1 - Devir : Gizemcilikte, itibaren ortaya ve
ve derecelerden geerek evrimini tamamlayarak yeniden
ifade etmek iin Arapa kkenli bir szcktr.
Devir gayb aleminden alemine
toprak vb. bitki, hayvan ve insan biiminde tecelli eder.
ve derecesine gelen dnmek gereksinimini duyar. Derece
derece, ykselir, Gerekte
Gizemci yle syler. Mutlak bu
maddenin drt iner. Drt yel - - su -
kkenli dairesi ya da emberinin inen ilk
Buna alalan (devre - ifersiye - kavs - i nzul) denir. Bu en
284 VE ANTOWJlSi
inen biimlerde tecelli ederek en onurlusu olan
insana Derece derece ykselerek, geer ve ykselip,
Bylece dairesi ya da emberinin ykselen ikinci
Bu duruma ise ykselen (devre - yi - kavs - i uru)
denir. Devir konu edinen, sonsuz ve ncesiz gereklikten gelip,
getikten sonra yine oraya anlatan
(Devriye) denir. Tevriye de bu tr anlatmak iin (Bkz. sh:
181).
Ruh g devir l:Jgreticisinin temelini Bu inanca gre beden ruhun
kafesidir, hapis hanesidir, Ruh mazruftur. Ruh hep bu kafesten
kurtulmak ister. yeniden yere dnmektir. ruh alem-i
alem-i iner. Bu ruh geer. nce toprak
gibi maddi bulunur, onlarda gizlenir; sonra bitki ve hayvanlarda
son insan bedeninde konaklar. bu dnmeyi
arzular, verir.
2 - Din olgusu: nl Frazer, ilk evrelerine ve
deneyimlerini ve gayretlerinin din olgusunu
ileri srerken belki de
evresini evresini da beraberinde getiriyordu.
Marrett, ilkel ve var olan
g bu sorgulama sonucu ortaya vurguluyordu. evresini
ve zamanda, evresinin olan
da ve yol
Zaman ilerledike, evrede izleniyordu. Neden
var geici idi, olan gerek
olan neydi? Tm bu sorular hem felsefe iinde yerini buldu ve felsefi
irdelendi hem de evresinde inansal trelerin din olgusu iinde ele
Ama her zaman rn oldu. Bu nedenle ister felsefe
ister din ele olsun, bu eyleminin
nemli birini
oklukta bunlar hep, "en
yce stnde var olan bir tek z, temel kaynak" bir
anlamda dinsel (B. Temren a.g.e. s: 58-59)
CA'FER ABDAL
Gerek eserleri, - lm tarihleri yeterli bilgiler elde
edilemeyen Ca'fer dil zelliklerine dayanarak, onsekizinci
bir bir
bilgi yok. Ancak o yazma dergflerde olarak nefesleri
grlmektedir.
Seyr- edelim bu alemin
Zabta kadir elde bulunmaz
der terk eylemez
dilde bulunmaz
terk etse kalbini silse
zn pak eylese nefsin ldrse
tarikatte derse
Nefsine uyanlar yolda bulunmaz
-4-
J.
Nefsine uymamak zordur
o raht hayli hnerdir
Er bin de birerdir
Er belde bulunmaz
gemisidir derya -yi ummanda
Bezm - i Elestimiz dinde imanda
Ca'fer Abdal eder zamanda
Hakk'a yarar amel kulda bulunmaz
SDUR OLGUSU
Seyir: Tasavvufta iin manevi
(seyr sluk), bu yolculuga (salik) denir. Gizemcilikte en ok
benimsenen gre, seyr sluk drt
a) Seyr i illallah : 'ya yolculuk) : Bu zn nefs menzilinden
gerek yrmek Bu yolculuk okluk iinde birlik
(kesrette vahdet) bir
gerisindeki tek gereklik zaman sona erer. Bylece sillik (yolcu)
yok olur (fenafillah).
b) Seyr i fi'llah : yolculuk), Bu ikinci Yolcu (siilik) btn
niteliklerinden kurtularak, nitelikleriyle Evrenin zerindeki
perde kalkar, salikin nnde gizleri saglayan bilginin (ledn
bilgisi) yolu Yolcu ( salik) bu sonunda beka ya da beka billah
var olma) durumuna
c) Seyr - i maallah : 'ya yolculuk) denen nc da btn ikilikler
ortadan kalkar. Yolcu (salik) eha.diyet teklik)
d) Seyr -i anillah : Bu durumda ruhsal bir
sonra dile getirir. Bu son yolculuk vahdetten kesrete (birlikten
Bu makama be/al ba'del fena (yok sonra var olma) sahu
ba'del mahv (yok sonra kendine gelme) ve fark ba'del cem (birlikten sonra
gibi adlar da verilir. Bu tumune seyr sluk denir. Bu
varmak, halka dnmek
Drt yolculuktan ilk ikisi saliki velilik (velayet) derecesine br iki
yolculuk ise yol gstericilik, yetkisi Seyr slukun
tamamlanabilmesi iin kadar br da
gereklidir. Bu ihlas ve olmadan ekilecek btn
zahmetler ve ihsan gereklerindendir. en alt derecesi
bir en st derecesi ise
bir btn keserek
ynelmesidir. Slukun (yolcunun) bilgiyle bir ilgisi yoktur,
tadarak haller bir yolculuktur.
inancmdu sudur, kendi (ruhun)
geirerek ve bu yolla kendi kendine evrende gzle
grlr biimler alma olgusunu anlatmak iin bir
evrim mutlak hilik yokluk durumunda kendi kendisinin iken
insanlarca g bir ze sahipti; evrimin hareket ettirici ilkesiyle yani
"kendi grme ile" iinde kendine
bakacak gz ve vecde gelecek bir gnl istedi. sudur byle ve mutlak
yokluk, mmkn yokluk/hilik durumuna Bylece ilk kez kendi
kendine iken Hak, Hakikat, Gerek ya da
oldu.
KASIM DEDE
O dnemin yazma dergilerinde iin, onsekizinci
bir ait bir yok. Ancak, Kesriye
Tekkesinin bu birisi yatmaktadu. Bir de Yunus Emre'ye benzeri
yazan Molla ozan (Abdlbaki Glpmarla) , bu onlardan birisinin
olsa gerek.
O yazma dergilerde nefeslerini gryoruz. Diline 18.
bir grlr. bir dili var. Bir
ozan, evresinden ve durumundan Bu yeni bir durum
Tm Alevi - ortak konusu ve sorunudur.
Ne aceb sevdaya bu gnlm
haller bana derd olur
nk insan Hakk'a delil
Hem insan insana yine perd - olur
Cihanda bulunsa bir gerek veli
Arz - ederdim ben de - i hali
pirim Muhammed Ali
Anlar da bulunmaz nerd - olur
Varub bir kamilin durmak
Sual edb cmle sonnak
var idi
Daim akub seli nerd - olur
-1-
J,
Bin bir ismi ey adem
- i a'zam ey dedem
M'minin kalbine Hak kadem
Bin gnlde midir yoksa bird - olur
Defteri elinde
Ayet huruf rakam bir baka gr
ol beyt - i ma'mur
Bilmem gkte midir yoksa yerd - olur
Anadan dnyaya gelen
Haceye varmadan dersini alan
stnde olan
Erenler ismi merd olur
Melamet yoldur
alemde puldur
Dede' m bir edna kuldur
Kerametle kuvvet kudret erd - olur
Perd: Perde - Nerd: Nerde - Yerd: Yerde - Eni: Erde - Edna: -
: Sorun.
VE ANf, __ _____ _
------------
-2-
Gzlerim yollarda uykular gelmez .!.
Glbengin erenler gelsin
Kavim halimden bilmez
ijalimi bilenler gelsin
yol undan azar
fitneler dzer
Ahd ikrar verip ikrann bozar
Can verip ikrara duranlar gelsin
biz de pirler izini
Tutyaettim tozunu
Gani Mevlam gster bize yzn
Erenler srenler gelsin
Bin bir mana desem biri dinlenmez
Yezid'in dili
isteyenler halkla
Ali'nin yoluna varanlar gelsin
Yr Dede areni ara
Emek zahmet ekme nafile yere
Yezid talib gelmez bu yola
kadrimi bilenler gelsin
Fitne : Ktlk, - Zalimet : Zorluk, zalimlik - Tutya : -
Ahd ikrar : Sz ve karar.
KAVRAMLAR
Takkiye (gizlenme): Caferi "yolunu mezhebini gizli tut"
ile despot, keyfi idarenin yol ehlini korumak
Halkumzda "imanla kimde bilinmez" derken rtl biimde kendini
koruma igdsne dayanan durum ve vurgulamak gereksinimi belirtmek ister.
Takiye her din, mezhep, tarikat ve inanta bulunur. zellikle o gsz
ve tehlike iinde dnemlerde gsterir. Takiye bir
inan bir koruma yolu, yntemidir. Takiye yalan mi? Alevi-
bu korunma yolu zamanla tarikat ve bilgisini snni/ere
amama, kendini gizleme, bir yol haline gelerek
hallerde gibi davranmak" ilkesinin
2 - Cem ayinlerinde nefes, dvaz gibi dinsel besteler okuyan halk
guyende). 12 Hizmet'ten birisi de zakirliktir. ok nemli bir hizmettir.
3 - olsun: szdr. Her gerektir, diye ilk temenni olarak b
sylenir. cemal o/sundur. Buna Cemalin nur olsun denince, nur
stne nur olsun der.
Aleviler, selama Eyvallah da derler.

Halk Fedai kullanan bir ka ozan Hbek
kynde l866'da len Mahmut Fedai, Ebemili kynde
1940'ta len Hseyin Kayseri'n.in ilesine
kynde 1940'ta Mehmet ve Darende ilesinde Osman
Bezirci - Trk Halk c.I. s. 340).
Fedai, Tokat'm Zile ilesinde Talibi'nin (1735 - 1813)
istanbul'u gezen, bunu bir destanda anlatan Fedai'nin illeri
de Ancak, yine de ilgili bilgi yok.
Onsekizinci saz gezgincilikle
Hurufi Bir sre Kaygusuz Abdal hizmet
biiminde bir ok semayi ve Kaygusuz Abdal
Fedai'den bir Divan yolunda aruzla
ile dil onun bir gstermektedir.
Fedayi, Alevi - halk trne de O
alanda da gre bir tarikata girmesi, bir uludan el
alarak gerekir. Bunu yapmayan kimse olamaz,

Fedayi divan srdren Ancak,
halk oranla daha Osmanh'ca szcklere
bol bol yer verir. Mehmet ile Hayrettin
Zile'li Fedai (1983),
Fedayi, bir yandan tarikat te yandan gncel sevgiyi birlikte yrten,
tarikat - gncel sevgi - izen bir
hizmet eden nutka can etsn talip
Himmetin bahrine da/sun drr - i kan etsn talip
Bin tavaf etsn kapunu kadr etsn talip
Blbl - i gya gibi bir etsn talip
Yz srp da aman etsn talip
Nar - dilde bir - nihan etsn talip
Esselam ey nur - i Ahmed - i Abdal Musa
Esselam ey rkn - esved Hazret - i Abdal Musa
290 YE ANfOWJISI
dizelerinin blmn gc Yeni bir yeni bir de
sz konusu Sadece Abdal Musa'ya vurgular, onu vmekten te de
bir anlam Ozan sadece bu aruz lsne yerine

Arzuhal eyledim
derdime derman el'aman dedim
zm trab ettim ben
Dahi yok gman dedim
Kameti melektir huri
bu can seri
Bir ihsan eylersen tez eyle bari
Serde takat yoktur hal yaman dedim
-l-
J. Beni mecnun etti mahmur
kebap od'una
Ruhum gelb bedene
Mustafa'm dedim
nizam kirpik terazi
Nur ile yznn benzi
Lebin ver
Kulundur Fedayi ol zaman dedim
Turap : Toprak - Leb : Dudak - Od : - Mahmur : Szgn., uykulu -
Kamet: Boy - Nac: Koyun.
-2-
Fehm - eyleyb kendi kendin bilmeyen J..
Yalan yere sallar nac - oldu
Hakikat glnn bendin bilmeyen
Sakka Hseyn suc - oldu
yerini yalan tuttu
dnya itin dinini
Herkes kisvetini unuttu
Atlas drl libas tac - oldu
Erler bu nasibi ne
Arifler fehm edb bildi
Dillerde sylenen gov oldu
Sz rd sohbet pi - oldu
sohbet syleyene ta'n oldu
ok amma bilen ok oldu
hep oldu
oluk cocuk hac - oldu
Fedayi bu sz alana mjde
Ne yzden srld ne de
toprak dedi secde
itin yeri sa - oldu
Kov, Dedikodu, arkadan atma - Fehmeyleyip: grp - Sakka:
Su - Libas: Giysi - Arzuhal: Halini sunma - El'aman: isteme
- Trab: Toprak - Gman: Z.an. - Yaman: olmama - Madeni
- Leh: Dudak.
----------------"'-F_'ED._l'l_Yi 291
-3-
Tarikat kutbunda tecdid olmayan
yerse ne fayda
Makbul dergah biatine girmeyen
Ben - derse ne fayda
J. Hem o kubbe idi kubbe o idi
- i a'zam da
Drt kapudan makamdan gemeyen
te semeyen
Bihdedir yursa ne fayda
i Nuh'un gemisine girmeyen
Nar bad aba Mke ermeyen
Bir elinden dolu imeyen
ismine koysa ne fayda
Bu cihan ne derya ne de su idi
Evvel yjne dnya bu idi
Ahmak buna zn yorsa ne fayda
Cebrail bin havada dnd
ok zaman gayette bildi
Grnce bir kubbe stne kondu
ben benim dese ne fayda
Fedayi tecella nokta - i baya
Gabi hece okur gah verir saye
z rk koysa yaya
Menzil koysa ne fayda
Bihde: Beyhude, - Tecdid: Yenileme, gncelleme. - Gemi.
-4-
Nedir benim melul mahzun .J,
yar senin in
delik delik
yar senin in
od'lara nara
Sinem biryan pare
Lokman ele gese bulsa bir are
Yanub yar senin in
Camm intizarda gzm yollarda
Mecnun ettin beni koydun llerde
Diyar - gurbette garib illerde
yar senin in
Fedayi der byle ka<:ferim
Onya benim olsa olmaz gnlm
Ehl i beyt boynum
Yanup yar senin in
Kal: Sz - Bekleme, gzleme. - Saye: Glge, koruma
uydurup gzn a gel didara
Bu didarda kavga olmaz kal olmaz
Uydur Hakk'a ola
Bal bal demek ile bal olmaz
yoktur yalan dile
Alem arif hale
Er oldur ki emrini bile
Pir olan kimsede yalan bulunmaz
-5-
J. Sarraf isen gevheri bul la'li bul
Dertlilere derman veren bul
Evvel kul ol sonra bul
Kul sultandan sultan kul olmaz
i Veli'ye biat
yap gnle eyle
Fedayi alemde el ok begayet
Her el amma nasip veren el olmaz
292 VE
-6-
- Msemmen - (sekizli)
Ey meh - i burc - i hidayet saye - i subh u mesa
Zulmeti mihr - i mnevver gibi
Ka'be - i ulyaya her kim etse iktida
Kahr - i a'da - fenadan bulmaya neca
- Ruh - l - Kuds'dr vech - i pakin Vedduha
Dedi Mevla kim Lenterlni ya Musa
Esselam ey nur - i Ahmed Hazret - i Abdal Musa
Esselam ey rtikn - i esved Hazret - i Abdal Musa
Matla' - vahid - i nur - i ezel
mizan idinb bulmaya birferd bedel
- lnni Enallah mazhar- Azze ve cel
Barekiillah gene - i kudret mahzen - i - emel
Mazhar - ilm - i ledndr bab - hikmet mahesel
Emr - edb n yr dedi yrd seng ti cebel
Esseliim ey nur- i Ahmed Hazret- i Abdal Musa
Esselam ey rkn - i esved Hazret - i Abdal Musa
Nasrun minallah kametin kaf - kadim
Nazil oldu nkim senin vech - l - kerim
Sani'in sun'una cana la demezem ha v mim
Hak alel - - isteva'da okuram - azim
Bu rumuza edenler oldular vesvas recim
Vahy - i Tur eyledim bin bir kelim
Esselfun ey nur - i Ahmed Hazret - i Abdal Musa
Esselam ey rkn - i esved Hazret - i Abdal Musa
hizmet eden nutka can etsn talep
Himmetin bahrine dalsun drr - i kan etsn talip
Bin tavaf etsn kapunu kadr etsn talip
Blbl - i gya gibi bir etsn talip
Yz srp da aman etsn talip
Nar - dilde bir - nihan etsn talip
Ahmed Mahmud neslisin
Hayder - i kerrar Aliy - yel - neslisin
Cedd - i pakin Hasen Hulk - - neslisin
Saki - i Kevser Hseyn - i neslisin
Hak imam Zeynel'aba bedr - d - neslisin .
u ki hayy - i neslisin
Esselam ey rkn- esved Hazret - i Abdal Musa
Musi - i Ali Mus - er - -
Hem Taki v 00. Naki'sin gah mihr gah mah
Askeri'den intikal etti sana bu rilh
Mehdi - i devr - i sadr - alem
- Beyt - l - haremdir buy - i hsnn
Nar - Nemrud - u Halil eyledin glguni rah
- bu tarikde kim delil rehberin
On sekiz bin alemi doldurdu Allah ekberin
Fazl - Hak'dan n - minberin
Cay - i nur - i zat - i enverin
Can dilden olundu bu divane defterin
Bir kemin kemter bu Fedayi kemterin
Saye : Glge - Zulmet : - Mihr - i mnevver : Nurlu -
: Nur saan - Ulya : Yce - : Uymak - Miz.an : Terazi - Kahr - a'da :
- "Lenterani: Gremezsin" ayet - Barekallih: mbarek
ayet - "Nasrun min Allah = bir fethi bildiriyor" ayet - Sani : Biricik
sanatkar olan - Rab : Yol - Vedduha: Duha suresinin ilk ayeti - Bin bir
kelam: Musa Peygamberin Tur ile Vesvas recim:
- Glgn : Giil renkli.
Seyyah olup alemi gezerken
Rahi bizi yolu Elifin
on sekiz bin alemi
gerdana teli Elif'in
sordum Elif dedi naz ile
gz ile
Beni trl sz ile
ter blbl gibi dili Elifin
-7-
J.. Otak
Ahd - zlf telinde
On iki boy dilinde
Sylenir gerdanda hali Elifin
Ne syler oktur onun
tasta ab - zlf badesi
Birden cmle alem
Hizmetinde oktur kulu Elif'in
294 VE
Ne huba keremler
Fedai' nin ahu
gnlnde
Kokar gl Elifin
Mesa : Sabah - - Seyyah : Turist, gezginci - Zlal badesi : Saf. hafif
gazel su - Hidayet: Hak yoluna klavuzlama - Rahi: Yola, yolla ilgili -
Vahid : tek, bir - Gene : Hazine -- Ezel : ncesiz - Esved : -
Lenterani : Gremezsin - Rkn : Kk, temel direk ---- Seng cebel : - -
Kamet: Boy.
Oru: gre belli gnlerde sahurdan iftara bir
yememesi, imemesi olgusuna verilen ad. Orucun zahiri bu. (isel)
gelince kt olan, olan, eksik-kusurlu, olan oru olma,
bunlardan uzak durma. Birde muharrem 1-10 gnleri kerbelada
edilenlerin kutsal su imeyerek, uzak durarak yas tutma.
Bu yas zalimlerden gelen ancak giderilmesi, geriye getirilmesi olan
bu zulmn, felaketen bedelini deme duygusunu srekli amalar.
Orulu gnlerde, sa-sakal, edilmez, kurban cinsel de
bulunulmaz; bu tr yerlere gidilmez. ktye
kendini korumaya Ktden her zaman uzak durur. Yola Hakk'a
yrynceye ktden ktlklerden uzak durur, tarikat
hepsi isel anlamda birer orutur.
Pir Sultan: "Biz kt olan oruluyuz" derken kasteder. Orulu olan
dnemde su iilmez, hayvan kesilmez, yumurta yenilmez, yumurta
da civciv bekler. Hatta eline almaz, ve
benzeri kesmezler. Oru fazla yenilmez. mmkn kadar su
imemey e yerine ayran ve benzeri iilir. Oru iki
Yksek sesle, kahkahayla glnmez. yapanlar bir ka gn hi
yemek yemez, bir ka zeytin, bir ka yudum ayranla oru tutanlara
Bedene etmek en bUyk Bunu unutmamak gerekir.
SEYYAH DEDE
Gerek ad1, ve lm tarihleri, yerleri ve eserlel'i hi bir
bilgi yok. dayanarak, bu Alevi - kkenli 18.
tahmin ediliyor. Elde yeterli bilgi ve belge bulunmuyor.
Dili sade, Nefeslerinden usta bir
pek bilinmektedir.
KANAGLASIN
De, Hseyn'i seven canlara
kan matem
Kerbela'da halini
Bilsin, kan matem
-4-
J.
bu ayda hurrem
Bilsin ol can, bu ay mah - muharrem
Ah, Hseyn'im deyip yarama merhem
kan matem
Yas eyleyip kara giysin donunu
ile geirsin gnn
kurban,
Versin, kan matem
Muhabbet ile bildirsin zn
ile doldursun gzn
Seyyah Dede topraklara yzn
Srsn, kan matem
Hurrem : sevinli - Mah : Ay - De : Syle - Dad : adalet -
Don: Giysi. - Matem: Yar.
KAVRAMLAR
1 - : Muharrem onuncu gn anlam.rna gelen Arapa bir szck.
Bakla. nohut.fasulye, incir, zm, yarma, su, tuz gibi 12
ile ve onikinci gn matem orucu bitiminde yenen bir
yendikten sonra glbangi ile terceman
okur. bir tren
kazan davet edilen kazan okur.
Kerbela ve ehlibeyt soyunu anmak iin her muharrem on
ikisinde, bu ynlerini iin Muharrem yas treni
tietral bir tiJren
Tarihsel birikimin sonucu uygun olarak, dergahlarda iin
gerekli malzeme byk bir kazana konduktan sonra baba eline
byk bir kepe alarak gelir. "Destur ya imamw der, kepeyi kazana
__ Al.EVi]!_E
hep bir "ya Hseyin" derler, szleri
yineleyerek bu trensel
durmadan srer. haber verilir. kazan gelir. "Ya
Hseyin" diyerek kepeyi kazam daha sonra kepeyi perek niyazla
verir, onlarda yaparlar. dergahlarda nce Hz. Hseyin
ziyaretnamesi okunur. Sonra kazan davet edilir. kazan
okur, sonra kepeyi eline alarak "Ya imam" der ve
Sonra kepeyi babaya verip dner. nce selamname, sonra
mersiye okunur. Mersiyeyi yeni bir giilbang izler, kazan
gelen yntemine uygun biimde kazan/an oradaki canlar,
eline daha sonra birbirlerinin ellerine niyaz ederler. Bundan sonra
"Erenler, canlara der. Sofralar kurulur. Okunan bir
glbanktan sonra yenir. okuyarak
tamamlar.
Araplar eskiden de bu gn kutsal sayar, orulu geirirlerdi. Medineye gn ikinci
orucu farz edildi. orucu
gn bir ok sylence Jlz. Adem'in ilk
tvbenin kabul gn fl'l.. Yakup
peygamberin Yusufa Nuh'un gemisinin Cudi gn
olarak da kabul olunur.
Alevi - Muharrem'in birinci gnnden onuncu gn
su orucu tutarlar, onuncu gn oru biterse de matem on ikinci gnn
srer ve on ikinci gn olarak Halk takviminde
Muharrem'in olur. Kurban Zilhicce onuncu
gndr, bu gnden 20 gn yirminci gn, yani Zilhicce'nin
otu(.uncu ve son gn matem orucuna. niyet edilir, izleyen gn Muharrem'in
birinci gndr. Bu konu nceki sayfalarda da ele
2 - Arafat Adem ile Havva'mn cennetten srldkten sonra geldikleri kabul
edilen Mekke Aleviler, Veli Arafat
olgusunu Anadolu'ya Araft gstergesidir.
Zemzem suyu da biimde Bylece Anadolu'da bir tr
Kabe olgusu

Gerek ve lm tadhl_eri, yerleri bilinmeyen Gurbi,
onsekizinci bir bilgiler yok.
Ancak, Bosna, Yenipazar'da Ahmed Ahmed);
da Ali bilinmektedir. Dimetoka'daki Seyyid Ali Sur.tan
Mehmed Msli Baba'dan el -uzun sre Edime'de 1744'te
mzesindedir. aruz ve hece llerini

ve Kimi
etkileri grlr. O uygun bir
Alevi - o On
iki imam konusunu uzun uzun Gurbi, Rumeli ve Bosna bir

RNEKLER
-1-
Bezm - i bir dem eremez J..
Gzn serab eylemeyen
Ka'be - i bil ki gremez
Yzn ol yolda trab eylemeyen
pervane erdi yanan
Meclis - i yare bil ayan
- i ile nihan
Kendi kebab eylemeyen
yeri dar- selam
Olamaz - i vcudunda imam
Cmle - i halka seha ile tamam
Kendzn alicenap eylemeyen
Sz inci gibi herkes dizemez
der her Gurbi diyemez
Kalb - i ma'mur edemez
Mlk - i cismini harab eylemeyen
Bezm : Meclis - Nihan : Gizli - Dar - selam : Esenlik yurdu, cennet - Seha :
Cmert - Ali cenab : insan, ok -- Trab : Toprak -
Sevilen: canan - Serab: ahiret - Kabe-i vuslat: ile yerinin
Kabe ediliyor - pervane: Pervanenin
- Kt, sevimsiz - Viran:
298 VE __ _
-2-
- Mseddes-
Kim olursa ola ey dil bari sen bir kulak tutun bize
Gice gndz minnetimiz bu size
Bu destinize
Yok yere kanlar dken kesen
ile canbaz olub kur ger resen
on iki bile sen
Drd Muhammed drd Ali iki Hasen
Bil Hseyn'i ol esen
Hrmeti ZlceUU
eyler bizi ol Llyezal
Evvel oldur bizeval
Zahir halis al
Bil Hseyn'i ol esen
bu on iki imamlar
bellu ol hi.imanlar
Enbiya olan izamlar
Evliya sahibi kiramlar
Bil Hseyn'i ol esen
Bir dua - yi hayr - edin
Bil Hseyn'i ol esen
Ben bunu in dzmedim
habl - l - metini zmedim
Emr - i Hakk'a nefsim
bu bahri yzdm yzmedim
Bil Hseyn'i ol esen
Dediler mahlas bana hep arifan
Alem - i ire Gurbi rayegan
Bin Ali bu kamu halk - cihan
Ahmed okur her zaman
Bil Hseyn'i ol esen
Zlcelil: ok yce, - Layezil : . lmsz - Habl l - metin : ip =
Al - i suresi 103. ayet - : Yollama - Kiram : Ulu,
-4-
Ne gam ger ise crm
sensin eden
Habibim Ahmed Mahmud Muhammed
ola
Sana senden ya
Gene sensin bu nutkuma
Nola afv eylesen yzm
ire bu
kim rahmetin abiyle
Ne naks ola benim hatt -
Karni isyan ile nisyan olubdur
Bu nefsimle benim her dem
Dedim Ll taknetu min rahmetillah
Sana tuttum midim budur
Bu Ahmed' e ayanen
Hidayet eyle lutf - et
- : eden - Penah: yer - "La
taknet min rahmetWah = umut kesmeyiniz" ayet.
Dinle nutkum ey suhandan - zaman
Emr - i Hak'la kim ne syler bu lisan
Sad hezaran acz taksirat ile
u u cezbe v halat ile
Bil diyem pirim sana bu dem beli
Kutb- i alem - Veli
Hem Edime kurbi dedim tekkemi
bina - yi muhkemi
Deli
Seyyid Ali
Rehberim Musli'dir
Hak gzedir ol usludur
-4-
J,
299
bu
Mehemmed'dir ve Rahmi
Gel bil sen benim
Hem Yenipazar olubdur meskenim
gazi kamusu
Bir bilr terk etmez namaz
Halk u hem bile
izn .. i Mevla birle bu geldi dile
Dilerim eylesn Allah
Her kederden zahir ii gani
Bin yz elli yedide idi sf
Kim ettim bu nazmda ya ridll
Nutuk : Nefes, sz - Shendan : Usta - Suhan : Gzel sz syleyen, sz bilir
- Sadheurin : Yzbinlerce - : Yazmak - Rical : Erkekler, mevki sahipleri
- Sel : kel - Ser kaynak.
-5-
Cmle erler serveri erdir Ali .i
Kal' - i kam' - bab - Hayder'dir Ali
Ruz - i m'minin
bil saki - ikevserdir Ali
Dldl ile sahibi
Hem dahi bil yar - Kanber'clir Ali
Din - i ile iman ehline
mah gkte lkerdir Ali
bu yete:r
Vird - i Mevla misk anberdir Ali
Mazhar - hakikat belesin
cehren nur hem ferdir Ali
Zahir anla gel
Her ehsel teyesserdir Ali
pirim delil rehberim
ol glden Ali
Server: - Kal' - ikam' - bib - Hayber: Hayber kalesini
lwparan - Mazhar - Hak : Haklan yer.
300 Al..EVi VE ANT_OWfjJ... __________
-6-
Terkeyle bu dem kfrn iman ele girsn
nisar eyle ki canan ele girsn
ile vurub derd - i derunun ede
Her kim ki diler dnyede derman ele girsn
Varsun bir erin nutkunun nefes bendesi olsun
- i hayvan ele girsn
Derya seferi zahmetini mukarrer
Ol kim diledi l'l' - i mercan ele girsn
Uzlette yr var beni sercmle edb hak
Ey talib olan gen ile her kan ele girsn
Ger ekmez isen her har -
Mmkin ol gonca - i handan ele girsn
Gurbi sana yar dar - bakada
Su'dun nedrr cennet ti ele girsn
Nisar : Terkeyle - - i hayvan : Ab - Hayat - Mukarrer : -
L'l - i mercan : boncuk, denizin dibinden ss - Uzlet:
Kenara ekilmek, - Har : Diken - Gonca - i ilandan : glen,
tomurcuk - Dar - Beka: lmszlk yurdu - Su'd: Mertebe, derece.
-7-
Kamil oldur ki zn cmleden edna gzede
Her ne var suretine bakmaya ma'na gzede
Kendi halinde olub epsem ola her kesden
hep kendi.iden dahi dand gzede
Ruz zikr - i ola dilinde tekrar
terk ide o daim heman illa gzede
ile Ademi Hak melekten efdal
Odur Adem ki o her ismi msemma gzede
Dedi Garbi odur er alem - i ma'nide heman
Katre sa'y edben derya gzede
301

Edna : - Epsem : Dilsiz - Efdal : stn, faziletli - Sa
1
y :
- M.semna: olan, - Gibi - Damla.
KAVRAMLAR
1) : Giz, gizem gelen arapa bir szck. gayb durumuna
ancak halka evi olarak insan gnlnde
tecelli eden, ancak nefsin isteklerinden ie derin bir
dalarak mmkn olan gerek. - Hak, - halk, ser verip
vermemek, Ali olmak, - - kader, -
rububiyet (evrenin her var olan insanlarca bilinip zlemeyen
- tarikat, - tecelliyat evrendeki ve gnlndeki
grnmleriyle ilgili (gizemlerin gizemi gibi
deyimlerde geer. kaplamak, rtmek da gelir.
, edene yuh" sznde de geer. olmak, lmek da

gereklerin, grnr/erin tesindeki, gerisindeki
tarafindan sylenir. Bu ancak yoluna giden tarikat yolcusu
bilgi gnldr. Ruh sevgi ise,
gerekleri gerekler nitelik ve zellikleri gsteren ve
gerekleri olarak bilinir. Gnl gz olanlar, tarikatta
evrendeki her kendi i alemlerindeki
izlerini, sezebilirler. Tasavvufulara gre, bu ancak
lutfuyla, izniyle, mmkndr, yani o bunu nasip etmesi
gerekir. Aksi halde
2) Ser: gelir. Farsa bir szck. Ser - ser - deste, ser -
ser verip vermemek, ser verip vermeyen serverdir szlerinde yer
Alevilerin tariyk dedikleri da bu ad verilir. Tarikatta
yere, bur suya benzetilerek suyun olan ulul,
nder, doruk (ser - denir. Hnkar
Veli'ye de deyim lakap olarak, olarak Ser - deste,
matem kama, zincirle kanatan
(deste), da (ser - deste) denir. Ser - tarik, yolun ulusu,
gelir.
Alevi - ser nemli bir Gnlden sonra gelir. Bilginin
olan beynin, ser iinde bilen Alevi - ser ile
hep birlikte ve
3) Gnl kamil olarak her ynden tam
bir insan kalbi/gnl bilgi
kutsal bir evdir. Gnlde etme hac yle Sudur
ki evrimin son yay zerinde gnl olarak nitelenip
302 ALEVi VE ANTOWJ/SI
ikinci bir evrime giren manevi servenlerinden biridir bu. Bir hakka
ermek iin bu yolculukta, insan kendi iinde, kendinden melekfit alemine,
gaybi tammak ve olandan feyz almak iin bir Bu evirmen
ilk inan Hak ile Hak olur; ikinci ise Hakk'tan halka
dner ve toplumsal bir nitelik Bylece insan kendi
iinde bilimin nesnel bir srecin olur.
Manevi geerek sonrada, halka dnerek;
gnl drt tamamlar. (Bknz. s: 189).
4) Eline-diline-beline sahip olmak: Alevi temel ilkesindendir. El, dil, bel
szcklerinin ilk harfleri da bir szck ortaya edeb Bu nedenle
Aleviler kendilerini edepli sayarlar.
Ele sahip olmak: yapmamak, elle can yakmamak, kimsenin
cana ... Bu ilke, Alevilerin ve cana en
somut Alevilerde en byk su, bir cana
buna bakarak, Alevilerin pasif bir toplum ezilmeye sesini
olur. Aleviler kendilerini korumak ve
mcadeleden asla
Eline sahip olan Alevi, onun sevmek, gzel yaratmak iin bir ara
haline
Diline sahip olmak: Yalan sylememek, szle birbirlerine kov
ve gaybette El ile can gibi dil ile de Bunu ifade iin
Hatayi, "Sz ola kese ola kestire Diline sahip
Aleviler erkese dil ile hitap etme seviyesine bylece

Beline sahip olma.k: Bu ilkenin en hedefi,
balap.aktan, da edepli olmaya ibarettir. Bir cinsel perhiz s<.
konusu de, herkesi kendi ile birlikte olmaya gayri
olan bir ilkedir. Bu ilkeye uymayan Aleviler ceme

Beline sahip olan Alevi; erkek uurumu insan olmada erkek-
Meclisi'nden bin bir trl sanat
BACI
Gerek olarak bilinmiyor. ve lm tarihleri belli
onsekizinci bir kesin. 1910 len,
Nuri Baba'dan el Mnire nce
nedeniyle, birbirine Bu ozan takma ad olarak, bazen
de Mnir Bunun iin bu nefesleri, Mnir Mnire
nefesleri de
-1-
Muhammed J,
Ali'dir Allah eyvallah
Ol Fahrnnisa, Hatice Kbra
Nuru Kibriya, Allah eyvallah
ti Abidin server
u Cafer. Allah eyvallah
Musa - yi
Taki'dir daim, Allah eyvallah
Naki'dir iman, Askeri'dir can
Mehdi - i devran, Allah eyvallah
-2-
ardeh - i masum, i mazlum
Cmlesi malum, Allah eyvallah
bir -
Derde Allah eyvallah
Kanber il Selman, Pir Sultan
Bunlara ihsan, Allah eyvallah
Yzmz yerde, Elimiz erde
Huzur - i Pirde, Allah eyvallah
Mnire kemter, sizden ey server
kevser, Allah eyvallah
Bu yol Ali'nin yoludur, M'minler kuludur
Pirim - Veli'dir, ulu Ali'dir

Muhammed'in bir ulu Ali'dir
Bu kuran Gllerini deren
alan murad - ulu Ali'dir
Ali'den, Hem Veli'den
Kalubeli'den, ulu Ali'dir
304 VE -----
Mnire der ki ya Ali, Gster sana giden yolu
Dedim sana ben de beli, ulu Ali'dir
Murad : - : 'ya evet dedikleri
an - Kek: Dergahlardaki ikili oynayan, sevilen verilen
ad.
-3-
zindeyim, Zahitlere handeyim
Boynu bendeyim, Hayderi'yem Hayderi
Yol ehlinin kuluyam, Erkan ile
Ben bir erin Hayderi'yem Hayderi
Od'a girsem yanmazam, olsam snmezem
dnmezem, Hayderi'yem Hayderi
iki babadan, Kimdir beni taneden
Korkum yoktur kimseden, Hayderi'yem Hayderi
Mnire kulu, Bende - i Deli
Gnl ile dolu, Hayderi'yem Hayderi
Erkan: Yol, yolak - Ta'n: Yerme, svme - Bende: Kul, kle, - Zinde:
Diri - Zahit: Sofu - Hande: - Haydari: bir - Od:
- baba: gre, bir dogal insan
ilk kez ana babadan kezde gidip tarikata girer, bir el
girme iin ikinci nk tarikatta
ktlklerden irkinliklerden temizlenir, yep-yeni bir Yol
talibi - Beli: Evet.
MAHREMOGLU
bilinmiyor, hakkmda bilgi yok. Onsekizinci
bir Dimetoka'daki Seyyid Ali Sultan tekkesinin, Mustafa
Baba'dan el Deliorman ve Makedonya'da ky ky
saz yazma dergilerde bir ok nefesi

on iki imamlara duyulan bir zlem te yandan Veli,
Deli vb. Alevi - da derin bir besler.
-1-
Hak Muhammed Ali yol erkan kurdu J..
Nefs - i gaza eder kolun stnde
Ne durursun gafil kalk-zn
Nehak sitem srme kulun stnde
Cafer mezhebine uymayan
Mrebbisin yolun izin gtmeyen
tamam etmeyen
da belin stnde
Cafer mezhebine uyanlar.
Mrebbisin yolun izin gdenler
Hnkar Veli diyenler
Hakka gider stnde
Bu duymayan
Her sznn eri
Tilkinin yeri
Arslan olan kkrer liin
Hakka yoktur
Sfyan'a Mervan'a lanetim oktur
Mahrem Haydar gzcmz
durur yolun stnde
Ey benim hem iki gzm
Saim bizi imamlara gidelim
Cmlenizden budur naz
bizi imamlara gidelim
stad
Gnlden yola gidelim
O dergaha varup yzler srelim
-2-
Evvel Muhammed Ali'ye
Erenler ulusu gerek veliye
Otman Baba stnden Deli'ye
Deli yolu ya
Oradan geilr Gelibolu'ya
Pirim Hnkar Veli'ye
VE ________ ---
Destur ben Mustafa Baba'dan
Emir geldi bana - Hudii'dan
grnd Mahrem gediidan
Saim bizi imamlara gidelim
Mustafa Baba : Deli - Gman :
- Mrebbi: Yol gsteren, terbiye eden - Ostad: Tarikatta bilen, nde olan -
Gdme : Srme, izleme - : Mevcut - Destur : - Naz :
Dilek, iin dinsel olarak - Geda: Kul.
MET VE TEATRAL YAPILARI
Yeryziindeki tek btn dinler ve
dinlere ya da btn mezhep, tarikat ve benzer inanlar
hepsinde grlen ortak zellik ve niteliklerin saptanabilir.
Bunlarm en nde gelen ikisini ilk kolayca grp saptamak mmkn.
bunlardan ilki tm din, mezhep, tarikat ve itibariyle biimsel olarak
teatral bir ve bu ve bysel ierikle sergilemeyi
srdrdkleri ve bu zelliklerini bir zde gizlemeyi
bildikleridir. ortak zellik en ilkel dinler ile en
(mtekamil) dinlerde ve inanlarda az yada ok metafizik niteliklerin zne
Burada metafizik tetral bir iinde
merak ve korku verebilecek grnm suretiyle
temel gerekrinimlerine doyum zemini ve malzemesi olur ve
sunar. Bu sunu kez simgeler biiminde grlr. Bylece ve
derinlik olur. Bu estetik grnm ve ierik konuya daha ok
stn bir hava verir. Gerekte ise, metafizik konular tamamen soyut ierikli
iin, ilgililer bu byk
ifadede glk ekerler. Bunun zmn simgelerden
benzetmelerden yararlanarak anlatmada bulurlar. kez, taraftar simgeyi grr,
soyut konu simgenin dibinde, iin de gizli gibidir. soyut ve gizli
kavram simge rts sunulur. inan, tiyatro gndeme
gelir. belli o ibadeti
sembolleri gsterilen noktaya da varamaz.
yerine getirecektir. Abdesti alan atlamadan
yoksa eksik ne abdest, ne de namaz

Onsekizinci l 9. bir
Kul veya Deli takma nefesler
bilgi yok. Ancak Abdal Musa bir sre hizmet

On iki imama gsteren srdren
aleminde seyran ederken" dizesiyle ilgintir.
Mehmet Ali Hidivi Kaygusuz
Deli ve Selanik'li iki halk daha
nn birbirinden yoktur.
Tasavvuf gre, "Gzellik benimseyen Kul
bu Ali'den syler. Zaten dinin de "Gzele bakmak
gelen szler Tarikatta nemini vurgulayan dizeleri
bu tr gstergesidir.
RNEKLER
Hey erenler gelin gzel sevelim
Gzel sevmek bize Ali'den
meydan
G:t.el sevmek bize Ali'den
Gzeli sevmeyen didara eremez
grmeyen bilmez
Sevelim gzeli olmaz
-1-
Yiyelim ielim gzel hal ile
Ezelim bal ile
Gzellik dnya mal - ile
fani dnyada canan gzeldir
Gzel gelen gzel giden gzeldir
Gzel Allah gzel Merdan gzeldir
Gzel ezelden pirim
Gtizeller yoluna serim
Kul bu dem ben gzel severim
u kal : Dedikodu, - Ser : - Fani: Geici
VE ANTOWJiSi
Derdim deyu neye
Ali'yi sevenin derdi mi olur
Derdinden kime eylersin
Muhammed Ali'dir Ali Muhammed
Hasan ile Hseyn ektiler zahmet
Ali'den zgeye eyleme minnet
-2-
Zeynel - ile grnd
lmam Ca'fer hal yazana
Aleviler yz stne srnd
- Horasan
Taki Naki derdlere dennan
Yakin bizden bize ol - Merdan
imam - Askeri Mehdi - i zaman
Daima etmekte erenler cevlan
Deli derdsizlerin bu meydan
zge : - - Horasan : Kendisi Horasan'da Tus kenti
Trbesi Onun iin - Horasan denir -
Cevlan : - zge : -
Arifim deyben ok bilr olma
yamandan see gr gnl
Kfr gmana dalma
Kfrn imandan see gr gnl
Ger.ekler Ali'den dolu itiler
Yedi nefisten setiler
Bu mlke gelenler konub gtler
ile konub ge gr gnl
Evliya enbiya cennete doldu
Fenaya gvenen fenada
lmeden evveli gerekler ld
lmeden kefenin bie gr gnl
-3-
szn bilmez
yalan zn bilmez
Arif - i billaha teslim olamaz
meydandan kaa gr gnl
Hasan ile Hseyn Zeynel'dir
Ca'fer
Taki Naki Askeri'dir
Mehdi alametin see gr gnl
Kul bu dnya yalan
Yezid'in dinine verelim talan
Birdir giden birdir gelen bir kalan
Hicab perdesinden gee gr gnl
- Gilman: Sanma, - Talan: - Hicap: Utanma,
ar - Fena: Yokluk - Seegr: Se - Alamet: im. belirti - Penah:
- Mah: Ay.
-4-
aleminde seyran ederken J
Abdal grdm eyvallah
Bin bir eri bir katara yederken
Zat - Hak'dan bildim eyvallah
Hazreti odur
- i Nacidir
Veli kendi
Sultan geldi dedi illallah
Muhammed Ali'nin yolu
Kam donlu sultan erenlerin eri
mubarek eli
Kafir olur ana maazallah
Dinleyin Pir Ahdal neler eyledi
Ali Rum'a geldi syledi
Budala gzc eyledi
zerrece anda havfullah
Kaygusuz kamerdir eylemem gman
Yerden direk dikti o sultan
Gazaba gelince ol - i Yezdan
Zahir alar seyfullah
Seyyid Ali bu
Tahtadan taa
niyaz eyledi
O dem indi
Kul yim ben de candan
Korkmazam dnyada lmle kandan
Seyyid Hasan senden
Kerbela ln idem seyrullah
Derdlilere sensin derman olucu
Zahirde Abdal Musa
Muhammed Ali'nin kadrin bilici
Mrvvet ma'deni kan Abdal Musa
Gnln silici sensin
Hikmetin remzini bilici sensin
Kahr - edb alemi sensin
Akar kan Abdal Musa
-5-
Cennettir dedi hem
Gelb de edemez
yerde imdada
Cesedim iinde can Abdal Musa
Scyr ettim durakdan
Mermer huccet nur
Kul Mecnun'dur Leyla'ya
Akar gzlerimden kan Abdal Musa
Remzi: Simgesi - - Erazil: Pek reziller - Kamer: Ay -
Hak: - Eyvallah: yle olsun, evet, peki - Aleyhine
- Guruh-i Naci: topluluk - Zerrece: Asla - Havfullah: Korkulan
- Yezdan: Hz. Ali'nin - Esrar: - Gilman:
- oturan - Kadr: - Remz: Simge.
310 ALEVi VE ANTOWJlSi
Sofralar kuruldu hizmet grld
Hakikat nurundan cemaller gld
Mmin olanlar lmeden ld
Geip kalden divana geldim
Seyredip cmlede bu gzel hali
grdk nur- cemali
Zakirler okuyup blbl misali
Terk edip merdane geldim
Ko kuzu kurbanlar meydana geldi
Nefesler dvazler ayana geldi
bu olup gld
Can feda edip seyrana geldim
Sakahm ezip itiler
Mest olup cmlesi serden getiler
Hseyin deyip hep
iip ol mestane geldim
Gruh gruh geldi anda
Saf saf geldi durdu yoldan
Allah Allah der de ter Naciler
Meydan - hak ire geldim
-6-
kurbanlar sema'lar oldu
Kalb nasibini bulanlar buldu
Anda nasibini alanlar
ile imana geldim
oldu glbank ekildi
niyaza geldim
Erenler meydan
Ayn - cem kuruldu ihsana geldim
Hakikat abdestin birden
emrine beli dediler
Dar - Mansur olup durdular
Talib- i hak olup meydana geldim
Ol demde halinden sordular
Var kusuru dediler
Ayn - cem gsterdi yere
ryan pryan olup didara geldim
Edep ertln tamam oldu srld
Pervaneler gelip nasip verildi
Hatm oldu hizmetler destur verildi
ben de sultana geldim
Riya: yzllk - Sevinli - Mestane: Fazla ikili gibi - Destur: -'-
Gruh: Topluluk - Hatm: Tamam - Cem: Toplu - Sofra: Tarikat -
Cemaller: Yzler - lmeden lme: kt pis nefsini ldrerek
sevgisinin kalan el-etek ekme - Zakir: Saz alan -
Gruh gruh: Grup grup - Sekahm ilk kez tm
ben sizin efendimiz miyim diye sorup da tm ruhlardan "Beki evet"
bunu kutlamak iin onlara bir iki iirdi, hepse oldu, titrediler.
kadar srecek bir esrklktr bu - Kurban kesilmesi -
Erkan: Grg.

Kemalettin'dir. aruz ve hece lsn
Onsekizinci bir lstanbul'da byk camilerde
vaizlik Kprl Akahisar
Baba, Aka Hisar'da
edildi ve geen dergaha gmld. Yre _bir ok kerametlerini
"Grnmde bir ama, bir ki manada diyen
mi bir zlem Ancak, bu zlemin ynn saptamak gtr.
Nokta - i Vahidde bulduk drt manisin
Ayet - i Kur'an biziz, ile bizdedir
gre, Kur'an" inanan bir
da ne srer. bir nitelik
insan - "Ulu Subhan bi7..dedir" dizesiyle vurgular.
Bu divane gnlm yollarda
Yarden bir haber bekler
Herkese sorar kim yari grdn m
bir kamer bekler
daim giryan
Kisvetin ryan
biryan
Tennure - i tende can bekler
- l --
geldi
Hasret gnlerinin geldi
Gnl blblnn geldi
Yar ile vasi iin bir seher bekler
Bir kaddi server
Dnyada misli yok gevher
Ol servi kametli dilber
Bu divane gnlm senevber bekler
Ol - i ab - hayat
Zinde eder cmle memat
Gnlm bir lebleri nebat
Vcudu bir bekler
Kamer: Ay - Kisvet : Giysi - Bryan : - Tennure:
cepsiz entari - Eyyam : Gnler - Kadd i bala : Uzun boylu - Serv - i
kamet : Servi boylu - Senevber : Nbetilik - Memat : lm - :
lke.
312 ALEVi VE
-2-
Bizdedir Seb'ul - mesani - Rahman bizdedir
Mazhar - ulu Sbhan bizdedir
Nokta - i vahidde bulduk drt ma'nisin
Ayet - i Kur'an biziz ile Tibyan bizdedir
Knt kenz'in ma'nisin hem fehm - edb
- ilm - i - pinhan bizdedir
Men aref hkmiylc bildik vcudun
Arif - i billah biziz kim asi - irfan bizdedir
Ey rencur olan ola
Bizdedir ab - hayat ti derde derman bizdedir
Seb'l - mesani : Yedi gerek, Fatiha suresi - Rahman : ulu
gnl - ilm - i Lednn : Gizli ilim - pinhan : zeti -
- Vahid: tek - Rencur:
AIKLAMA
Kur'andaki Fatiha sresi biz Biz glgesi
sznn ne anlama bilip zne Drt bir noktada
olarak bulduk, da, ayetleri de gene bizdedir.
Biz. Kuran'da geen "gizli bir hazine idim" tmcesinin ne
gizlilikler de, gizliliklerin bilgisi de bizdedir. Bizim iin gizli bir evren
evrende btn olup bitenleri bir bir biliyoruz. insan
zn biz "kendini bil" ile bilicisi biziz,
bilginin z de bizdedir. evrene dirlik veren z. zntleri
giderecek g bizdedir.
Btn nesnelerin, ilkelerinin, bildirici glerin, evrenin
gizli insanca bilinmez ilkelerin insanda bu syleyen
samimi znde, temelinde gizli kalan ne varsa
Evrenin btn gleri bilinmez ilkesine inanan samimi insan-
Ancak insan kavrayacak gte
insan gcnde gizlilik gizlilik diye bir olgunun
kabul etmenin gcne btn glerin
znde vurgular.
ile Kur'an bir
-------------
-3-
Emirim Seyyidim Ali Resuldr derde
yokdi.iriir vallah ben ibni -
nadan bana derse mani"
gzleri grmez ki ben Mihri
mnkir muddei
Kamu var elimde dilde
Acep hem benim bu khne
Biemrillah, biiznillah bu gn bir merdi
sureta kemterdrr bir katreyhn amma
manada ben bir bahri
313
- i - Merdan : Hz. Ali'nin - Mihr - i : Parlak -
Bi emrillih, biiznillih: emri ve izniyle - Kemter: - Bahr- i
umman : Ucu olmayan deniz - Muddei : ortak
birden ok - Khne : Eski.
Ruh: Arapa bir szck. Can, duygu, dirilik, nefes, his gelir.
Gizemcilikte evrenden lmsz ilk
kudret eliyle insan amuruna kendisinden nur
geici bir sre iin insan, bedenine girerek ona dirilik, devinim,
z. Ruh ruh g, ruhlar meclisi (Bezm - i elest), ruhlar alemi (alem - i
evrah), ruhu naci cennetlik kimse, can) revan gibi terim
ve deyimlerde geer. hemen hemen hepsinde nemli bir yeri
Kerim'de (41171; 15129; 1612.102: 19117: 21191; 261193: 3219; 38172; 66112: 7014; 78138;
9714) ayetlerinde geer. ruh konusunda nemli bir sylemez. Ancak gizemciler
bu konu zerinde derinlemesine yorumlar Ruhsal iin
gemek zarunda gereklikleri
anlamak iin birer makam haline Ruh, z olarak kabul edilir.
lmle o, geici bir sre (be -den) yine geici bir sre
boyu) iin yeni bir bedene, geer ki tasavvufta buna (ruh g)
denilir. dinler, mezhep ve tarikatlar bunu kabul eder. ruh gne
inanmaz. Alevi - bunu kabul ederler. Ruh g devir temelidir. Bu
gre, gvde, lmsz ruh iin bir kafes, bir zarf Ruh oradan
ister. tekvin - sudur - tecelli biiminde
itibaren ortaya ve evrelerden gemek suretiyle
evrimi tamamlayarak yeniden dnmesi (ruh g) denilir. Bir
bir olarak ruh, alem i
314 VE _______ " _______ _
alem - i iner. Bu izler. nce toprak
vb., sonra bitki, hayvan ve insan biiminde grnm insan
bedeninde konaklar bu konukluk boyunca ruhunu gelen, bedenin
isteklerine ktlklerden korumak Din, tarikat, ahlak hep bu
temel biri sayarlar, onun iin verirler, yol gsterirler.
Ruh konaklama dnme gereksinmesini duyar. Geen zaman iinde derece
derece ve beden Ykselerek
ze Bylece devrini olur. Hakk'a yrme, ruhun kafesten
giz iinde olur. sadece sezer, gremez.
Ruh, Hakk'a yarayance ok sevinir.
Yunus (XllI. yy.) :
ilim bilmektir
kendini bilmektir
Sen kendyi bilmesen
Ya nice

Gerek kendisi Bilinen
onsekizinci bir Tahir zade)
bir dergide, aruz lsyle var.
bilgi yok. Bir ara Kaygusuz Abdal dergahinda, hizmet
Olduka "terkip" !erle, "mazmun" !arla ve
szcklerle dolu olan Tahir'in dili ve Btn aruz
lsyle divan srdrr. Yeni ve zgn yoktur.
kesimde bilinmez. Tahir nl Kentlilerin Hep
On iki imama sevgiyi, sergiler. uymakla yetinir.
yasalarla
-1-
Ey kerem hakikat Ali
- i a'daya nihan bu dilde Ali
Ey - d alem saki - i kevser cinan
Sure - i Kevser'drr destimde Ali
Nur - i - i pcrtcvidir ol Hasen Hulk -
Mrde tenim zind - eder her derde Ali
Hseyn - i Kerbela giryan dideler
Okuram lanet Yezid'e Ali
Grdler kim - Hayder Zeynel'abidin
- i gene - i hakikat Ali
Can dilden bendesi oldum Muhammed
Nur - i - i hakikat iib - Ali
Ehi - i iman mezhebi oldur imam - Ca'feri
Hamdlillah dilde ikrar din ti Ali
- nur - Musi - i
cisminde nuru - Ali
316 ALEVi VE
Ol Taki ismi Muhammed pertev - i nur - i cemal
Hayder - e ikrar edb valih Ali
Mazhar - - Aliy - yi ba Naki
Evliyalar serveri ol - i Ali
Zlfikar - Hayder'e nail imam - Askeri
Server - i Al - i Aba can ire Ali
- Sultan Mehdi - i sahib zaman
Nh felek ber ire erh - i Ali
- pakine geldi bu Tahir derdmend
mahrem ola bu dil - i Ali
- i a'daya nihan: gznden - Pertev: - Mrde:
l - Zinde : Diri - Mevc : Dalga - Nh felek : Dokuz gezegen - Dil - i
yrek - Birinin olmak semek - Dermend:
- Mahrem : Gizli - Suzan : Yakan, yanan - Nail : Erme - Pak: Temiz -
Giryan: - Cemal: Yz - ilahi: gizlerine
- Server: nder Yezdan: aslam, Ali -
Al-i Aba: Ehlibeyt, Hz. Muhammed'in Hz. Fatima-t-l Zehra'dan giden
soyu - Gkyznn en yksek - Ber: - erh-i devran: Dnen
gkyz. zaman - Kerem kim: Cmertlik, soyluluk madeni - Menba: Kaynak -
Mihman: Misafir, ahiret - Dest: El - Burhan: - Giryan: Dide: Gz
- Genc-i hakikat pinhan: Gizli gerek gizinin madenini bulmak
- hayvan: Bengusu - Bende: Kulu. klesi, - Hamdullah:
ok
-----.. __
-2-
akeriyim ruze - i Kalubeli
cihana mnceli
Tekke - i ire mihman oldu ol - veli
Okuram bu eyleyb can dili
F..sselam ey ayn - alem - Ali
Essclam ey bil - i Bismillah - i Ali
Zahir oldu noktadan u muhabbet i1'tida
Her gelen hayrette ykdur intiha
Evvelin imam - mukteda
Bilmezem zge gayre etmem iltica
Essela.m ey ayn - alem - Ali
Esselam ey ba - i Bismillah - i Ali
efendim cmledir anda suud
Ayet - i muhit oldu bu ma'naya
On sekiz bin alemin ademde cem'idir hudud
Ahsen - i takvimde buldum scud
Esselam ey ayn - alem - Ali
ey ba - i Bismillah - i Ali
zge ol cmlenin hem rehberi
oldur dU gafil olma gel beri
Bunca olmak ister Kanberi'nin kanberi
Serseri gezme cihanda Ca'feri ol Caferi
Esselm ey ba - i Bismillah - i Ali
- - vech - i ademde gren
Eylerim feda bil
Okuram Seb'ulmesani ruy - i adem
Dere edb mjgan ti zlfnn
Kenz - i rumuzun etmek istersen ukul
- i mlk - i vcudun eyle duhul
kemteri ol kim bular asi - usul
-Mseddes-
318 ALEV; VE ___________ ,
Pendini Hnkar pirin can ile kabul
Ger ki vuslat olmaz ise goncadan ol blble
Behremend olmaz o blbl etse yz bin gulgule
Gir tarik - i Mustafa'ya ver cila pak et dile
Ali'den derdine derman ola
faselam ey ayn - alem - Ali
Nur - i Hasen kalbi Selim
- i Kerbela'da ile oldum mukim
Dilde eyledim Zeynel'aba nur - i alim
feda mezahibdir kadim
Musi - i ol server - i Al - i Aba
Hem gl can blbl Mus - er -
Taki v ba Naki'dir ehi - i Hakk'a rehnma
Askeri Mehdi'de zahir oldu - Murteza
Nesi - i Tahir oldu zeban
ldrr virane diller nihan
Nsha - i kbrada oldu gn gibi ayan
Vird edb bu matla' - yad eyle heman
Matla' : ilk iki - muhit= her ayet. - "Ahsen i
takvim = En iyi biimde" ayet. - : Mlk, lke - Pend : -
Behremend: Sevinme - Mezahib: Mezhepler - Nusha i kbra: en
byk insan - aker : Kul, kle - Mnceli : Parlak, parlayan - :
Bbrlenme, sona erme - Mukteda : Uyulan - : - Mjgan :
Kirpikler - Zeban: Dil - Serrer: - Rehnma: Yol gsteren.
-3-
mey sun bize adem atanm
Menzil - i Levlake Levlak
Saki - i Kevser Aliy -yel
Mey sefidi ver Hasen Hulk - -
Sun - Ja'li -
Ol - Hl.yeziili eden mestane Hu
Na're - i Hu ektiler pervane Hu
cem' oldular divane Mil
Halka - i cem' - i mahabbet kurdular meydane Hu
Dndr ey saki Ali Zeynel'aba'nm
Menba' - ilm - i hakiki gevher - i bizdedir
Katreyiz amma vclakin bahr - i umman bizdedir
Kenz - i mahfinin rumuzu - Kur'an bizdedir
Ol - cavidan amma ki el'an bizdedir
edelim - cud - i
Ol biziz kim cihetten Hak grrz bi kusur
Kamil - i insan - eyledik Hak'dan
Sacidiz her dem cemale teb'id dur
saki getr ol bade - i cam - tahur
Ca'fer - i imam -
ar unsur - i hakikidir dila
bil iksir - i
Pute - i ire hail oldu bizim
Ver ielim bade - i hamra bu gn
Ka:ZJm Hadi - i rah -
Biz muhibb - i arif - i irfan biziz
rene ana hem derdlere derman biziz
Ayet - i Seb'ul - mesani Kaf vel - Kur'an biziz
Bi tekayyd zehr eyler veli merdan biziz
Getir ey saki Ali Mus - er -
Ol yz elli harfiz asi - Kur'an - hakim
Dest pa v hem cemal - i adem - i vech - i Kerim
Bizdedir esma - i klli bizdedir ism - i azim
.------1!2.
- Muhammes -
320 ALEV/ VE --
doldur ielim bade - i - kavim
Taki server - i Al - i Aba'nm
Kimse yok etmedik bezm - i ezel
Perdeler etti Hak byle kurub
Bir dahi eyledi o mey
Sakiya ver ielim ehi - i dilin
Naki - Aliy - yi Hel
Biz kadimi dila
Ruh Ka'be bnyad olmadan hem
Hamdlillah kim muhibb - i hanedan - i naciyiz
sun badeyi
Hasen - i Askeri kadr - i
Salik - i rah - eylesn milnkir hazel
Ademe eyledi esrar - remzin Lemyezel
n dedi esma - i klli ol bibedel
bade - i cam - ezel
Ol Muhammed Mehdi - i sahip
Biz fenafillah ile bu diller
mrg - i kuh - i
Bir birin yad eylesek asi -
amade idelim
ardeh - i Ma'sum pak - i
Al ti cihan buldu sebat
ile oldu nikat
Zinde oldu mrde diller cisme hayat
Olmak isterse sana dil himmet - i - velat
Tabiri feda
Sefid: Beyaz - La'I: - Kenz - i mahvi: Gizli hazine - Sacid: Secde
eden - Tabur: Temiz - - i a'zam : yapan cevher - Emlah : Tuz
- Pute : Maden eritilecek kap, pota - Hamra : - Tekayd : -
Rene: eziyet - Dest pa v cemal: El, ayak, yz - Esma - i klli:
doksan dokuz - Kadim : - Emvac : Dalga - Salik - i rah -
Hda: yolunun yolcusu - Fenafillah: tkenmek (yok olmak) -
Murg - hma : Devlet - Dest : El - Pa : Ayak - Sertac : -
TAHiR 321
Emlah : 1) Daha ve pek gzel, 2) Tuzlar - Mrg : - Nikat: Noktalar -
Nevres: Yeni yeni biten -
KAVRAMLAR
1 - Ba - i Bismillah : Hz. Ali'nin "Drt Kerim'de, Kuran'm
Yasin suresinde, bu srenin Fatiha'da, besmelede,
besmelenin B harfinde B ise
noktada mevcuttur. gizlidir. ben o sylenir. bunu
ediyor.
2 Muhib: ilk muhibliktir. Muhib yola girme, nasib
alma, eletek oturtma merasimi ile olur. Bu merasimden nce muhib maide
Suresinin 112. ayetini kez okuyarak yemin eder. "Tasarlayarak, gizlice
ya da bilerek yada bilmeyerek btn gnahlardan hata ve
kusurlardan tvbe ediyorum" der. Arapa dost,
seven, tarikata giren H.B. Veliye gelir. Bunun zerine
ona yeni bir bebek kadar masumsun" der. Bylece muhib
Kuran'a gre yemin olur. Tvbeden sonra rehber muhibe yalan syleme,
olma, kimseyi kendinden kk grme, dedikodu etme, gibi
bulunur, srdrerek grgye Yola treninde
uyulacak ritelleri bir bir Muhibbin varsa, musahib
syler. temiz ktlklerden uzak;
Sevgiye, bir (musakib) bulunur.
Rehber her iki ifti de tarikat grgye Rehber kendisine
grev veren baba, dede yada bilgi verir. cem
iin gn belirlenerek ilgili hiz.metliler ile btn canlar Belirlenen gnn
cem trenine nceki blmlerde cemde bir
bir iin burada o konuda bilgi verilmeyecektir.
3-Sebb'I Mesan: FAtiha suresi.. Yedi ayetten iki rekatta tekrar iin
bu sureye "seb'l-mesani yedi) verilir. yznde yedi hcre (delik}
Tasavvufa gre insan yznde Seb'l-mesani Bu
nedenle insan yz insan yzne kfr etmezler.
insan yz (Fatiha suresi de yle addedilir) zetidir.
4 - Sidret'l-Mnteha: ucundaki kiraz ... Tasavvufta; evrenin
kabul edilen bu teye geilmez. tesinde Bu,
ve bilimin en son noktadll'.
5 - Sirr: (Tasv.) bir murad an o uygun olarak,
vcuda hareketler vs. Sufiler bu
ayetleriyle dile getirirler. (bk. Kr. Yasin).
322 ALEVi VE
6 Nitelik, tzn zel belirtileri. Tasavvufta, gerek tz (cevher) olan
zel nitelikleri nitelikleri), sorunu islam
felsefesinde de, tasavvufta da uzun uzun bir konudur. Kimine gre tzle
ilinek (felsefede kimine gre tzle ilinek birbirinden

Eldeki bilgi ve belgelere gre, onekizinci bir
bilgi yok. Ancak o dnemde
dergilerde nefesleri mevcut.
Onsekizinci bir saz olan Benderli Cesari, bir
Edayi ve Lezizi'nin usta biri syler
Cesari yle bir nazmeder idim
Edayi v Lezizi iki
Edayi, hece ve aruz lsyle
-Mseddes-
Sendedir meyi cam - mahabbet ya Ali
Her kime oldu kerem buldu saadet ya Ali
eden ta dek elbet ya Ali
senden lutf u inayet ya Ali
Keremallah - velayet ya Ali
Ba sahi v ba ba keramet ya Ali
Sensin ol sunan pir - i mugan
Katresin idene oldu bu kevn mekan
ermez himmeti aciz nktedan
Mustafa'ya Lahmke lihmi deyen sensin ama
Keremallah vechesin - velayet ya Ali
Hayder - i Kerrar'sm destinde bahir Zlfikar
Feth nusrat ceng meydan ire mahir Zlfikar
- i bi dine gazab eyle kahir Zlfikar
Heybetinle yad olur zahir Zlfikar
Hamd ile ruz - i ezel ikrar eden
Kavlimizde fi'limizde m'miniz
- ile
dergah - izzette bu gn
- i bu Edayi cismini envar eder
Zerrece zulmet komaz her canihe nez7.ar eder
Her kime lutfun ererse mahrem - i esrar eder
Okuram la'net Yezid'e n seni eder
Ba sahi v bil. ba keramet ya Ali
: - Hasre : Toplama - : - Seci : Dz
uyak - Nezzare : Seyirci - Envar : Parlak - Kavil : Sz - Ba - seci, ba
kesaret : Hz. Ali'nin Arap abcesinin ikinci harfi olan B nokta
sylemekle drt evrenin kendisinde tecelli
- Ama, yceltmektir: Klelikten kulluktan
- yola giren canlar hizmet ehli
olarak muhiblerce tutulan bir belge ile
babadan istenir. Arapa bir szck olan Allah iin
benimseyen bir tarikata kimse gelir. Tarikatta ikinci
kademeyi, eder. Arap obcesinde harfle Bu
harflerle terketmek Bunlar: 1. 2.
3. Vesvesayi, 4. Ymnyu yani 5. terk.
Bylece tarikata bu yana tarikata bilgisini.
grgsn, Tarikat belgelerini, okur.
tm beller, Kuran okur. Tarikat
geer, bir bir Marifet Tarikat yola

Gerek eserleri ile - lm tarihleri bilinmeyen Ruhi'nin
tarihlere gre, onsekizinci bir ozam
bilgi ve belge yok. Bir nefesinin ikinci
birinci dizesinde Ruhi'nin (H. 1190) 1776 M. tarihinde
Mbtezel devrine irb yetenler
Gafil olman gelen Ali'dir
durup ahdin gdenler
Binyzdoksan devrin dem
Huruc eyliyecek
yakin geldi
Bin bir ismin biri Hayder - i Kerrar
Zlfikar elinde Ali'dir ayar
Doksan yz sylenen dildar
-1-
Ali'yle seyf ile
ile
Tarikat glleri
Doksan yz nel.er olacak
Nice canlar mertebesin bulacak
Zlfikar elinde Ali gelecek
Zuhur eyleyecek gazi sultanlar
Dklr turaba ol kanlar
Ruhi bu szm canlar
Mbtezel : Rezil. - Dildar : Sevgili - Seyf: - Darb mrb :
Vurma, g. arpma - Huru:
Hakikat mana
Gller derenlere, Allah eyvallah
Tecelli nurunun bezm - i
Didar grenlere, Allah eyvallah
Hak - i Veli,
Muhabbet mestetti dili,
envar - Murtaza Ali,
Cmle srenlere, Allah eyvallah
-2-
hakikat, tek bir noktadan,
Noktada gizlidir esrar - Yezdan,
bize anlatan,
Gerek erenlere Allah eyvallah
Geri muhlis - i yare,
Her lahza nailiz lutf - didare,
Enelhak ekilip dfire,
Can verenlere Allah eyvallah
326 _ __!:b_EVi VE

Sofi dahleyip cem - i vahdete,
Ne gaflete,
Ruhi gibi - izlete
Postu verenlere Allah eyvallah
Envar: Nurlar - Muhlis: saf - Lahza: An - Nail: erme -
Dahi: Eli olma, - Vahdet: Birlik, - Gaflet: Bilinli hata.
Vahdet badesiyle mestiz ezelden
Elest kadehinden
Nur gzmz her bir gzelden
bala bal
yle bir didara ki
Tektir bu alemde, yoktur
Bizi harap etti - i - rengi
Cnun
-3-
Harabat mlknn olduk
Melamet ufkunun olduk
yle bir olduk
ryan
Mansur'un
o hak
btn
Bir rk akaya
Hey Ruhi, bu
cem
Mnkir Harici'nin
ktkler
Mptela : tutkun - : Ortak - - i - reng : Gece renkli gz;
siyah gz - Cnun : Delilik, delirme - Harabat mlk : Dnya. meyhane, virane
- Melamet: kendini - ryan: - Ukba:
Ahir.et - Mnkir Harici: tarikat Ali - Vahdet Badesi:
Birlik kadehi ikisi.
Muhabbet demidir hu, hu deyelim
mecliste pir
(Elesti bir benim} dedi ezeli
Edep erkan ile grelim
Sakidir sunuyor
katara biz dedik beli
Kesre verenlerin kesilsin dili
Zahir batin seyfi pir
-4-

Zahiri Muhammed, Ali
Darda ayan olur her yerin
Baba postu mevcut gr
Ayin-i cemlerde
Kase-i kevserdir hem
pervane yedimiz
Hseyin mazlumda
Ruhi Abdal olup gezme yabanda
Ademden hatime can ile tende
cmlesi sende
Top ile kenden sor

gcnn itenlikle Bunu
birok mitoslar Bunlardan biri sylevidir.
zaman-u7..am st bir g bilirler.
.
Allah, Alem-i Ummanda seksen bin Her biri on bu dnya denli idi.
Btn bu kentleri, kudret. ve kuvvetiyle hardal taneleri gibi bir cins hububatla doldurdu.
Sonunda bir Bu o tanelerden bir tane taktir etti.
Bu mbarek uar, bir tane yemek suretiyle kanaat
ederdi.
btn taneleri tkendi. yiyecek bir
ruhu vcudundan uup gidince, Yce gene Kendi edecek insan
biiminde yz yirmi bin latif halk etti. Bunlarm hepsi Adem'den gayri
ve meleklerden evveldir. fakat birden de, birer birer halk etti. Ve her birine
seksen bin mr verdi. Bylece bu mahluklar da bir bir gelip geti, yok oldu.
Gene alemde Muhammet ve Ali'nin nuru Alevi
Muhammet ve Ali nuru, ebedidir. Bu durum, Yunus Emre'den gnmze btn
Alevi
Sarn'nm kz
SARI KZ YKS
zerine bir sylencedir. Bir gn
Sulucakarahyk'te gtme gelir.
gderken birinin kzn kurt yer.
kznn
gidilir. olarak
Bunun zerine tutan byk
bir kudurur. Hz. Pir yrtr ve
328 ALEVi VE
1 - Sudur
2 - Seyrslk
KAVRAMLAR
iten Yeni-Platonculuk'tan islam
tasavvufa geen bir kurama gre, bir
nur olan znden Bu
(sudur) birbirine izleyen Her
belli bir alam yoktan var
olma Tann'dan
Ruhi tekaml tamamlamak iin gereken merhalelerden
gemek. Seyrin drt mertebesi
1. Seyr
2. Terakki ila yanil-Cem
3. Seyr billah
URYANABDAL
Gerek eserleri ve zaman ve yer elimizde hi bir
bilgi yok. Uryan Abdal, Uryani ve yer
bilinmiyor. Ancak dilinden 17. veya 18.
mritlerinden ve Uryan Abdal
ok itenlikli, dili sade, lirizmi gf bir
imamlardan getirdim
kabuldr Abdal dediler
ile bir mecliste oturdum
Ayin geceleri erkan kurulur
Gkteki melekler secdeye
Ol demde dilekler hep kabul olur
Ali Dldl'ne gidiyor
On sekiz bin alem mevcut gryor
Ali daim durmaz yryor
-1-
elim gttird
Bir saatte Kerbela'ya yetirdi
Ol demde melekler getirdi
Gen Abdal'la geldiler
Rumeli'ne
ok dertlere dennan oldular
Uryan Abdal der ki bu szm
Ali Muhammed dahi nurdur
ile muhabbet ile yoldur
Tevella : Ali'yi Oniki ve sevenleri sevmek - Secde : Yzn yere
srme, nama'l,da kapanma - Dem: Zaman, vakit - Tavaf:
ziyaret.

Hakikat ben anda grdm
ile ummana ben anda
Baba
-2-
Senin nefsin hak eder
Srer erkan ile yolun pak eder
talibin zn hak eder
Baba
Uryan Abdal iti bunda dolu
Bilmez Yezid Mervan yolu
Ta ezelden efendim Ali
Baba
Bu meclis oldu mzeyyen
Merdaneler geldiniz
Her halimiz ayan
Dildareler geldiniz
Arzu bu dil sizi
Mesrur eylediniz bizi
Ey erenler
geldiniz
-3-
, ___ .. ___ , __ _
Siz muhibbi
Serveri hem
Marifette bir danesiz
Drdaneler geldiniz
Arz - halim ehi - i dile
Sylenen bile
Kusurumu ele
geldiniz
Gel bu eyle seyran
alemi hayran
Uryani hu yola kurban
Mihmaneler geldiniz.
Merdane : erkeke. erce - Dildare : Gnl - Mesrur :
- Serliraz : Benzerlerinden stn olan - Muhibbi : Dost, sevgili - Drdane :
inci tanesi .:_ : Candan dostlar, tarikat - Elmah Baba: Bir
ulusu -- Hanedan: Hz. Muhammed, Ehlibeyt soyu - Mzeyyen: Ssl,
- Bilgin, bilgili, - halim ehl-i dil: Gnl ehline
halimi sunuyorum - arh: Dnya, evren - Seyran: Gzlemleme - Mihman:
Konuk, Misafir.
KAVRAMLAR
- Adem: ... Adam ... insan, ilk peygamber. toprak amurunu kudret
eliyle ve ona kendi ruhundan fleyerek Adem'i ...
- Alem-i Kbra (Byk Alem): ... Buna, alem-i ulvi (kutsal de denilir.
- Alem-i Sugra (Kk Alem): Hayvan ... Buna, ruem-i sfli de denilir.
- Alevi: imam Ali'yi yolun yazarlar, epni, Trkmen,
vb .. " gibi boy gre Bu, tamamen

- Ana: Dedenin dedebaba Ana Sultan
derler.

Gerek tam olarak bilinmiyor. eserleri belli Onsekizinci
bir saz bilgi yok.
Ancak, bu gezginci ozan, her yresini Anadolu yresinin
Dili ok sade, iten ve duru. sevgi, dostluk, ycelik,
mertlik ilkeleriyle ve ince, lirik dopdolu. :
17. ile bu tahmin etmek
mmkn. Ancak elde yeterli yok.
Hasan Kanber
Biz yolcuyuz dua edin erenler
Daim Al - i aba'ya
Mecliste glbenkte cemde
Lokma-yi yedik burada
Efendim haneniz ma'mur ede
Gelmek iradettir gitmek icazet
Buradaki pirim gz et
Gedik bekileri eyleyin imdat
Akan drt gzn sorarsan
gelr suyun durusu
de bir
cihanda basar
Gerek gider menziller keser
Bir kale on iki hisar
Neden rs
-1-
-2-
Yz emanet her hallerden
himmet bize evliyalardan
selamet gidek bellerden
grnd gnbed
Gedik bekileri eyleyin imdat
Cmlemize Hak'dan selamet
im pir
Sultan yz srmek arzum
dosta szm
Kalenin trl mermerdir
eder bir ulu
sekiz minare
Mahabbettir rts
On iki kapusu var
yz gevher ma'deni
Ol alub
Cmlesinin birisi
_33_2 __ ------- ------------
Kalenin burcunda bir ta dner
stnde kandiller yanar
im Hakk'a secdeye iner
gitmez benzim
Ayn - cem didara
Kalbi hain
Halim arz edeyim halden bilene
Bihude halimden
Savur
Bir yolda yolu
Ahmak olan gider kuru
Anlamaz ki
Firavunluk yolundan
ile klli
Hakikatte abdest almadan
lsn
derdli sinemde yanar
Karun'un derdi
Arif - i billahlar eler
Ferhad kaya keser derdi
olur mu akmak
Kimisi bihude kimisi ahmak
Her birini bir sevdaya salan Hak
Kimini huy tutar birinin derdi
Ben huylu nsha yaramaz
Yz kitab devretsek are bulamaz
Merhefnsiz kimse saramaz
Yi.iz bin tabib gelse birinin derdi
-3-
-4-
Odlu topuz
mnkirdir Hakk'a asi
Eremez menzile yokdur sresi
bir
miskinin suyu
Hakk'a halka bir huyu
Cmerd umar hem
Nekes nasibini
im eder yaram ziyade
Yadlarla iilmez hem dahi bade
Yar bana ede
Yze glc yar
Gah didelerim ettin
Gah gldrben ettin
Ay ile gne verb
Muhammed Ali'nin nurunun derdi
Muhammed Ali'dir cihana server
hat dal var
var stnde bal var
Bal deyu inleyen derdi
Elimde sermayem zmde
Seri dost yoluna feda ederim
Saadetl gl yzl pirim
ah eder yarinin derdi
im ellidir
Tarif ha'cet derdli bellidir
giyer
Hnkar Veli'nin derdi
Babullah deminde bir gzel grdm
Grnen sen gsteren sen gren sen
Misli yok alemde bir gzel sevdim
Sevilen sen sevdiren sen seven sen
Anam derler ayet
Horasan elinde in il main'de
Dnya ahret iki cihan iinde
Grnen sen gsteren sen gren sen
Ellezin hikmetinde sac! hidayet
- i ilm - i hikmet nurudur kudret
bin yz alt- ayet
Ayet sensin Hadis sensin Kur'an sen
-5-
J, Kuhu alub nura katan
nurun hem maya tutan
Elest deminden yeten
sen erdiren sen eren sen
Derilince bin bir ayak bir yere
Ol zaman olur yar yare
Hurile.r azm - l didare
Erdiren sen sen
Aleme Kelam - kadim
Yr Hakk'a
Fakirim kapuna biare geldim
Ma'bud sensin Maksud sensin makam sen
im Hakk'a ma'bud der billah
Daim penah ya Ali Allah
Maksudum Muhammed ma'budum Allah
Makam sensin mekan sensin devran sen
Babullah: - Ma'bud: - penah:
-6-
Tarik - i nazenin umman,
Dalanlara Pirim Allah eyvallah ..
senden bize hidayet aman,
Mmin olanlara Allah eyvallah ..
Bizim yolumuzda tutulur. dliman,
Canlar, kalbinize gelmesin gilman,
Muhammed Ali'den hidayet uman,
canlara Allah eyvallah ..
Bilirsin fanidir cihan,
Kin, kibir hali pek yaman,
On iki imamdan uman,
Can, verenlere Allah eyvallah ..
Tariki nazenin:
334 ALEVi VE
ararken grdm
Ne keremdir dostu ziyaret etmek
Tecelli temenna niyazmend oldum
Kur'an'a sz
Zlfn kemend mahitab yz
Zilha gibi Hakk'a yetrdn bizi
-7-
ellerinde Yusuf - i Ken'an
Mahzun ol inanub kalan
Beytullah stnde erh urub dnen
Beytullah'da Fahr - i alem nuruna
Al tadar
Yolumuz hublar yerine
Ey tavaf eyle
Yine o bildirir snneti
Gznzn hasreti gnlme arzu
Aynunda : - Niyazmend : Niyaz etmek - erh urmak : Sema. etmek
- Bihude : yere - Mahitap : Ay yzl - Hub : Gzel - Yusuf
peygamberin sevgilisi, Zeliha.
-8-
Veli daha dnyaya gelmeden Cebrail'in meleklerin
nuruna secde ettiklerini bir
Cihan bir nur iken melek halk etti
Celalinden nar geldi geti
Cebrail sordu
tutuldu dar geldi geti
Cebrail sordu
Naz niyaz eyleyip dergaha
Pirine rahmet demek o zaman
Hnkar sulpdan sulba geldi geti
kademe
Elif ta ya
indirdi
Yekta cihana pir geldi geti
Arif ehlibeyte ikrar yetirdi
sultan oturdu
Kimi benlik ile kendin yitirdi
Kimisi beyhude kr geldi geti
Ey bu szleri alana
Tekebbr verdi talana
cihetten bilene
Hnkar bir geldi geti

ve gerek bilgiler yok. Onsekizinci
bir Ahu Baba'dan el o
dnemde yazma dergilerde grlmektedir. Arif, Arifi
50'ye ozan ve Bu bunlardan
hangisine ait bilemiyoruz. ilk Rahmetli
Cahit ztelli'dir. gl gre
Teslim Abdal, Ali'nin bulunan mecmualarda bize tutan
belirtilerdir.
Arif Abdal da grlr.
duygulu ve bir Dili sadedir.
Meded Allah ya Muhammed ya Ali
Sana giden yoldan
Mrvvettir ya Aliyyel - Murteza
Kulunun hizmetin bizden
Zahir eyle ierimde putumu
Sen bilirsin hem
mahabbetimi
Verdirb senden
-1-
J,
Arif gibi var asi
Yine bir sevdaya bunala
Ma'ruf olub bu cihanda anda
Dnyada ahrette gerek gnle
Mahabbetten sze
Hak bir Muhammed Ali
Sultan - Veli
Mrvvet erenler gnahkar kulu
Erenler indinde yzden
Sana geldim afv - et
Ahu Baba derler hem din ulusu
Mrvvet gnlden gzden
Bunalamak: Kendinden gemek, cezbeye Mrvvet:
ihsan - - Maruf:
Akar sular gibi aksun
Sinesin yansun
A susuz bu demde kansun
Senin - Hseyn
-2-
- i gamda blbl gibi :zar eyle
Siyahlar brnsn bu eflc.r ile
Pr etsn hun - i nar ile
Senin muhiblerin - Hseyn
336 VE
Kerbela ibreti bir azim ibret
bilmeyen uyansun
Mateme girmeyen yansun
Dest - i Kerbela'da kana boyansun
Senin - Hseyn
Sad hezar kafire Yezid'e Ja'net
olunca eker hzn ile gayret
Senin - Hseyn

Derd ile
Peygamber
Senin muhiblerin - i Hseyn
Kimi ile Mecnun'a dner
Kimi zehri kendi zne sunar
Mah - matem ire odlara yanar
Senin - Hseyn
Arif Abdal eder gnde bin
Afv olur kalmaz hi
Arayanlar bulur Hazret - i
Senin imam - i Hseyn
Gece - Pr: ok - Gz - Dest: l - Gam: tasa - Zar:
- Efkar: - Nar: - matem -- Matem: Yas -
Hun: Kan - Sad hezar: Bin kez - Toplama, - Hzn: keder
- Muhib: Seven, talip - Afv:
"Elif Allah ismi be ... dal iken
Dahi nesneler su bile dal iken
Cihan derya iken yok iken
Ondan evvel nice
Ol zaman mr ok idi
Karamaz-kocamaz lmez idi
Cihan derya idi yok idi
Kandilin iinde nura
Tavus donunda deryaya dalan
ol mtala kalan
(Bu) dnya yedi kere dolan
Ak kubbede kamil pire
Bir katre nur idim kandilde
Yedi isim grdm onlara yettim
yedi kat gkleri seyrettim
yedi katta yere
-3-
Yedi kat yerden de kze indim
sar'kzn girdim
grdm
Et gn zara
topraktan deryaya indim
Satan yelden getim ikrara kondum
Kat kat aralarda ok gezdim dndm
Deryada bin
salamata bir sahra yerdir
Drdnc kat gkte ol nurdur
muallakta bir
Bir de dolu kara
Cebrail emini gnderdi ol
Musa ile ervah
ol mehraca eyledim tevah
atada
337
bir
insan bir ottur dnya
Birnehir misali gayet byktr
sura
olup Gruh-u Naci syledim
Kafa (Kfe) hkm eyledim
Musa ile binbir kelam syledim
Mradit etmeye Tur'a
Nice erler oturur hem solda
Bir zaman sylendim Banaz'da dilde
krkm koydular dalda
elinde zora
Teslim Abdal oldum zm lrdm
Nesim' oldum derim yoldurdum
Nasrettin oldum hep gldrdm
Bir de Mansur ile dara
1 Erkin
2-Kafu Nun
3 Nefis (binek)
mrvet
kaynar artar eksilmez
Eksilmez tkenmez artar kesilmez
bir yere
KAVRAMLAR
: Alevilerde, ayin dedenin, taliplerin vurarak
sopa, kesilen dz ve iki metre
olan bu sopaya, Serdeste, Evliya" gibi
adlar da verilir. Cveyni, tarihinde,
sylencesini sonra evlerinde,
dan bir sopa ve bunu kutlu syler (E.
F. W. Gib, Memorial series, Muhammed ibni Abdl-Vah-
Kazvini tashih ve c. I, 1329 h. 1914, s. 45).
Alevilerin bu ve
hi yoktur. Erldln, ncesi bir motif
labilir Tasavvufta ileri gelenler, tinsel stn
durumda olanlar, kurallar, gerek "direkler" demektir.
: Arapa KN (OL) bu iki harfle
KN
olup Kaf; erkek, Nun; olarak
her ve (Kafile Nun'un) elinden
: "Nefsin (bedenin) binek ona muamelede
bulun" mealinde bir hadis rivayet
338
4 - Ref-i Taayyn
S - Rahmeten Lil
Alemin
: olgunluk son
grnr grnmez duruma gelme. salt
bu kendi ancak grnr. Buna
"Grnende grnmeyen" olma "ref-i taayyn" denir.
: Alemlere rahmet olarak, demektir. Peygamber efendimiz iin
bu ifade Kerim'deki bir ayette gemektedir.
Bu ayette: "Biz seni alemlere rahmet olarak gnderdik" buyu-
(Enbiya suresi, 107). Bundan da ki, Pey-
gamber efendimiz, btn insanlara bir ve Allah'a giden
yolu gsteren bir rehber olarak

Gerek eserleri belli gre onsekizinci
bir divan Mustafa Saadettin'dir. Edirne'de Ramiz
tezkiresinde, Edime'de iinde, yce bi!
1764 lmne tarih

onun bir
Dua birle didi ahbab tarih
eyleye Bari
Sineyi bir sade - ru muhkem aresin
Derd - i grmedim bir bundan zge aresin ..
Bundan zge alem olur mu ki bezm - i
Nazeninin naz ede, sen durmaya yalvaresin
Katlime kasdettin amma ey siper - i ceng - hU
- benim sen kande kurtaresin ..
Came - i kile tezyin idi - can,
Cismimin kudret avaresin ..
Gamzesin amma ye keman ebrusunu,
oklar urursun tazelersin yaresin ..
Ru : Yz - Muhkem : - Tezyin : Ssleme -- : ocuk, kk - Ebru
: - Came : Elbise, - Dildar: Sevgili
Siinnet treni : Alevi - erkek snnet edilmeleri islami
kurallar_a, grg ve geleneklere uygun olarak Snnet
kurulur. O yredeki tarikat ileri gelenleri snnet dernegine davet edilir. Snnet
treninden nce bunlar ayakta
varsa besmele ekerek Gaza glbengini okur:
Bismillah - Allah Allah,
340 VE
Celili Cebbar. Muin' settar, - u leyli ven nehar. la yezeli Zlcelal. Birdir
Allah" (Oradaki canlar Allah, Allah derler).
erin mminin Allah, Allah.
Dini kuvvetine, eyyam - devletine, savletine diyelim
ile ile Allah Allah.
Eli kan, kan, sinesi uryan, Kerbela'daki -
diyelim Allah, Allah.
Evveli gaza. gaza, inayet - i Hd., kasd - i a'da, kuvvet - i enbiya, himmet -i
evliya, Resul kibriya Muhammed - l Mustafa ve Aliyyl Mrteza diyelim
Allah, Allah.
Allah Allah, gaziler, mmin diyelim Allah, Allah.
ler, yediler, glbanki Muhammedi, nuru Nebi, Keremi Ali, pirimiz
Hnkar Veli - Sultan ve Gerek erenler demine diyelim
Allah, Allah.
Allahmmesalli ala seyyidina Muhammed'in ve ala ali seyyidin ehi - i - i
MuhammedAllah ekber, Allah ekber"
denildikten sonra snneti grevini yerine getirir.
KAVRAMLAR
1 - Eletek tutmak: Bir
2 - Eletek sahibi: kimse. Nasib alma treninde bir el elinde,
.
. 3 - .El almak: Alevilikte, bir Pur'e onun terbiyesine girmek, onun
kabul etmek.
4 - Elest: miyim Arapa sz. En eski ahit.
onlara "Ben sizin rabbiniz diye Mminler, bela (evet),
kafirler la Bu "Elest Meclisi" denir.

Onsekizinci yzydda bir bilgi yok.
Ancak Revan ktphanede 1980 bir dergide:
erenlerinden ve Yenieri zere
Yenierilikte "Yenieri orta demektir. Yani Albay

dile getiren nefesleri
ALLAH: Allah, Rab gibi ve Alevi -
ok Hatta byk Halil Cibran (1883 - 1931) ile
byk ozan Muhammed (1873 - 1938) peygamberin
iki erendir.
Halil Cibran ilahi)
Senin
buldum.
ve huzurunu
Vadilerde duydum.

Derin ve
karanhklanndan dinledim .
Sen sonsuzun dili ve
Son sazm zerinde tel
Ve parmaklansm
Sen fikri
Ve onun sembolsn
derken, Muhammed :
Sen geceyi ben
Sen kili ben
Sen orman, ve l
Ben yol, bahe ve
342 VE
der. Bunlar ve benzeri Btn
ulu - yce Allah, tekdir, zdr. O ancak
Yaratma kendisiyle srmektedir. "O her an bir
(Rahman suresi - 29) Her O'na O hi bir muhta olmaz.
onun Evren onunla bulur. O, sevmek iin evreni, sevilmek iin de
kendi stne "Ben size
daha dedi ( Kasas suresi - 68 ).
suresinde kendini
"Bismillahirrahmanirrahim
Kul hvallah ehad. Allahssamed. Lem yelid velem yled. Velem
yekun lehli kfven ehad"
"Deki: Allah, birdir, Her O'na O ve sonsuzdur.
evlat O'nun hibir konuda benzeri ve
yoktur ve
Kerimde 99 sonraki blmlerinde
birlikte bulunuyoruz.
Alevi - Allah'a ve eksiksiz olarak, iten
KAVRAMLAR
Er: Edep ve erkana {tre) nefsine boyun kimse.
Erenler: Olgun kimse. Alevi erenler denir.
EvUya: kimse ... Gerek erenler deyimi
Eyvallah: 1) Buyurun ... Efendim ... 2)
... 3) szleri onaylamak iin ... 4) szleri kuvvetlendirmek iin ...
5) Bir anlatmak iin ...
Gmek: lmek. Hakka yrmek. dinlendirmek.
Gnl koymak:
Cem treninde, meydanda dzeni
Glbang: zellikle dede veya trenlerde Trke dua
cmleler. Dua. sofra gibi... Farsa'da blbl
sesi demektir. Dede, glbang okurken, cemde bulunanlar, uygun yerlerde "Allah,
Allah" derler.

Gerek bilinmiyor. Onsekizinci bir
hi bir bilgi yok. Ancak Tahirzade'nin bir dergide
bir mersiyesi var. Onu sunuyoruz:
Ben mevali her demde direm ya Hseyn
- i gamzen sinemi ak ya Hseyn
Sineda elifler
ayak oldum ya Hseyn
Alma ben bana gel rahm eyle kim
Matem - i hecrinle oldum derd ile eyva Hseyn
oldum Kerbela - yi rah - senin
Dimedin l!l'lin meyinden bir iim su ma Hseyn
Yine abdal oldu derdinle derdmend
her ruz u der ah Hseyn va Hseyn
Mevali : Ehi - i Beyt dostu - : - Gamze :
ukuru - ak: - Sineme ektim elifler: Sinemi
- : Susuz - Derdmend : Dertli - : gece - Ruz : Gn - :
- alazlamak., yara - Ma: Su - Rah: Yol - Eyva: -
Hecr: - Herdem: Her zaman - Rahm: - La'lin: renkli.
KAVRAMLAR
1 - Peygamber : vahiy yoluyla ileten ve yorumlayan
Peygamber. vahiylere hi bir bulunmaz. teki dinsel
nderlerden bu Peygamberler resul ve nebi olmak zere iki
elileri kutsal kitapla yeni bir gelenler iin resul
Medine'ye g ettikten sonra nnebi" olarak Hz. Muhammed'in son
peygamber belirtmek zere "Hatem - l Enbiya" Peygamber
ya haberle ya da kendisini olarak kullanan
ve onun seslenen kutsal ruh'un ya da etkisindedir.
Philon peygamberi bir lire benzetir. Peygamber,
----------
insanlara iletir. Kutsal kurallar toplumu iten ie
gre peygamberlerde zorunlu nitelikler :
gvenilirlik (emanet), gnahtan (ismet), zeki olmak (jetanet).
Kerim'de nbvvet ikiye Bunlardan kitap
Ancak grevleri fark bulunmaz. Hepside
hangi konuda Allah'a ait bir bilgidir.
Kuranda geen 25 peygamber Hz. Adem, Hz. Hz. Nuh, Hz. Hud,
Hz. Salih, Hz. Hz. Lut, Hz. Hz. Hz. Yakub, Hz. Yusuf. Hz.
Hz. Musa, Hz. Harun, Hz. Davud, Hz. Sleyman, Hz. Eyub, 1-/z. /-iz.
Yunus, Hz. Hz. Elyesa, Hz. 'Zekeriya, Ih Yahya, Hz. J-Jz. Muhammed.
Ancak Kuran'da gemeyen peygamberler hadislerde 124
ise 224 bin olarak belirtilir. Hz. Nuh , Hz. Hz. Musa, Hz. ve
Hz. Muhammed ve direnli iin bu peygamberler " ul'l - azm"
olarak Drt byk melekden biri Cebrail Kerimi Hz.
Muhammed'e vahy olarak "ikra" okuma yntemiyle Muhammed'in
Cebrail'in bildirmesiyle Hz. Muhammed'de insanlara
Bildirme ve yorumlara tabi
2 - VAHY: Vahy bir bir Allah peygambere
bildirilmesi gelen Arapa kkenli bir szck (revelation). vahiy
olan Kur'an sureleri hazan bir btn olarak bazan da ayet ayet Allah
Cebrail A.S. ile Hz. Muhammed'e Tevrat derleme, ise sonradan
bir ka byk Havari'nin ikisi de
sz Oysa Kur'an bildirimidir. Vahiy, peygamberlere
zellikle Hz. Muhammed'e gelen esin gelir. Bunu
derin iin bu esine vahiy Vahiy,
gre ttikra: oku" ile Kuran da son bulur.
Mur'an kalan ve "hadis-i kudsi" verilen hadislerin dogusu da vahiy
de bir vahiy
gre, vahiy olgusu daha biimde Onlara gre,
Kuran Nur-u Muhammed'e bir btn biimde Ayetler, Muhammedin
nur bedeninden, kutsal cismani blm blm sezgi (Cebrail)
ve Hz. Muhammed insanlara
NECEF
Gerek bilinmiyor. ile ana baba belli Onsekizinci
bir hi bir bilgi de yok. Ancak Tahirzade'nin
bir dergide bir mersiyesi var. Onu sunuyoruz:
ok grmedim ziba cemalin Hseyn
01 sebebden oldu derya Hseyn
Kerbela - yi iinde abdal var
Sineme ektim elifler kametin n ya Hseyn
- beni grb ehi - i derd
idb ksn her dem dediler ya Hseyn
Sen keman ebru ah
eyledim kaddimi ya Hseyn
Hulk ile sen Hayderisin hem mjendir Zlfikar
Bu Necef kemter kulun Kanber gibidir ya Hseyn
Ziba : Parlak - : Gz - Kamet : Boy, pos - Ks : Byk davul .- Keman
ebru : - : - Mje : Kirpik.
KAVRAMLAR
1 - Kerbeli : imam Hseyin ve 680
Muharrem 10. gn edildikleri kent ile merkezi. Emevi
Muaviye'nin /. Yezid'in emri zerine nc imam, Hz. ile Hz. Ali'nin
Hz. Hseyin ve 72 dostu, Yezid askerleri
nce susuz sonra hasta olan Zeynelabidin kalan tm erkeklerin
hepsinin h'!nharca ldrlmeleri islamdaki blnmenin ivmesini ve
Aleviler ile mezhep ve bir daha bir araya gelmemek zere
islamdan blnmelerini Btn islam alemi bu olaydan byk
Yezid soyuna, boyunca lanet gibi
Snniler de bu byk bir trajedi sayarlar. yer alan Yezid, mer bin
Sa'd, Ubeydullah ve ve lanetlik Hz. Hseyin'in
trbesi ve Alevilerce kutsal yerlerden kabul edilerek her zaman ziyaret edilir.
346 ALEVi VE ANT()_LOJiSL .... _ ..___ _
Muharrem kutsal aylardan ve Aleviler bu ay iinde yas tutarlar,
bu ayda tutarlar. Bu nem ve belirtmek iin Fuzuli'nin
sylenen bir mersiyede:
mah - muharrem titredi u zemin
Yas - matem mmin iin dedi Cebrail Emin
ikilisinde biimde dile getirilir. Hz. Muhammed bir hadisinde "Allah, her
nebinin zrriyetini kendi sulbne, benim zrriyetimi ise, Ali'nin sulbne koydu" buyurur
(Ebu' Nasr, 105, aktaran: Y. Nuri ztrk, Ehlibeytin Annesi Hazreti s: 131)
2 - On iki Fan:
- Birincisi: Haktan Yani talibe gerektir ki evvel szl
ola. Ve ve helal ola.
- Kimseye sz sylemeye. Kamu halka bir gz ile baka. Kendi
zn cmleden gzleye.
- nc: Halka ve nasihat edep ile ola. Yol ve erkana can ve vere.
- Drdnc: Ehli tazarru ola. Yani ademi aziz gre ve izzet ile her birine hrmet
hakir tutmaya.
- teslim ola. gelen ve belalara ede ki
inkar etmeye.
- Tevekkel ola. Dnya ok nem vermeye.
- Yedinci: Her tahamml Hak Teala grcdr.
- Sekizinci: Haktan ola ki asuman
- Dokuzuncu: Kanaat ehli ola. kanaat edeki, bula.
- Haktan gelecek iin gam yemeye.
- On birinci: Uzlettir. Halka gerektir.
- On ikinci: Talip olanda Hak sermayesi ola. Zelyut, z gre
Alevilik, AKY. 1990, s: 314-315).
MAHMUDOGLU
Gerek ve lm tarihleri belli Onsekizinci
bir bilgi O dnemde
dergilerde nefesleri var.
Melul olma gnl ol u
Demi gr ne
Cihan bir pirezendir kim nikah nie halka
Gel ey arif gnl verme kavi
Ohan bir eski kprdr bu dnya bahr ey ikil
Nice u geda bunun gelb geti
Hakikat bahrinin ilmin ne bilsn her taharetsiz
Ki Cibril i Emin umaz bu
can hadisin Mahmud nun
Ki Hak ayan eyler Ali'nin
Melul : znt, - Dem : An, zaman, dnya - Akil : - :
Bekleme - Pirezen : Acuze, - Taharetsiz : Gnln - Gzar
: Kpr - - : nk -
SORULAR - YANITLAR
- Pirin kimdir, derlerse, Yoldur de.
- Pirinle aranda ne derlerse, - - i telkin - i piran, ahd - i meydan -
piran de.
-Peki, nedir diye sorarlarsa, - Teslim yol iinde
de.
- Pirin safla ne dedi, derlerse - Dur hizmetle, otur izzetle, syle edeple, galibe
ol, nazile galib ol dedi dersin.
-Gaalip misin, talip misin derlerse, deki - Ne gaalibim, ne beli
talibim.
.. VE ANTOWJiSi
- Neye talibsin derlerse, - nce sonra tarikata, daha sonra marifete, en
sonra da hakikata, de.
tarikat, marifet, hakikat, nedir derlerse, - tarikat terkim,
marifet derdim, hakikat merdim de.
-Bunlardan hangisinin derlerse, - Adem tarikatta yol
marifette kemal hakikatta atam gk anam yerdir de.
Cafer sh: 366)
VESVESE
Akla vesvese nemli sen vesves kalbini zaman
kork ... o ki gnlnn gz krelir, her
zulmet sarar, gider. Kalbini ilahi gnln tecellisine teslim et
ki, vesvese kaybolsun, gitsin, ferah ... Cneyd de yle miydi
zaten? "Gnln teslimden geer diye? ... Mjdelenen kim varsa gnl gz
nk kalbini ilahisine, kadehinde kadehin
kendisine .. Onlar mutlu nk cennetin teslimiyet
iyi bilirler.
(Yusuf El
KAVRAMLAR
Abdal: Kendini hak yoluna Abdal, daha st
dzeydeki bir anlatmak iin
- Cnub: Pirsizlik. Szden dnme.
- ar unsur: Drt ge .. su, yel, toprak denilen drt geden

- kandil, mum. Mum yakmaya, uyarmak; sndrmeye,
denir. delil de denir. Cemlerde genellikle
- Arif: Bilge. Alevi yolunda, bu terim kendi bykyerini anlatmak iin

- Astane: Byk tekke.
SKDAR'LI BABA
gre onsekizinci nl bir ve ulu
biridir ... yedinci imam Musa Seyyid Baba
veya skdar'm olarak inadiye Bu
dergah, nceleri Cevleti tekkesiydi. Kasr - l - ayn tekkesinden
gelen Kutbi Hasan Baba'dan, Baba alarak, bylece
tekkesine Bununla beraber, bu tekkede, uzun zaman,
gk ilk cuma gecesi, Cevleti treni tekkesi, bir
bu gn hi bir "Sbeyr - u Seher" ya da "
nefesiyle Bu nefes, yemeklerden sonra okunur.
Baba skdar'da (1179 H. - 1782 M.) ve tekkenin
Baba bir Ali sevgisi ile birlikte
Hurufilik, Melamilik gibi tasavvufi bir zellik grlr.
RNEKLER
-l-
rehber
Sundular kevser, Elhamdlillah
Sofra Ali'nin, Himmet Veli'nin
dilinin, Elhamdlillah
Muhammed, mmet
rirat, Elhamdlilliih
Muhammed gldr, Pirim blbldr
Cmlemiz kuldur, Elhamdlillah
-2-

Dosta Cmle bir
Ehi - i Elhamdlillah
Pire mahabbet, Can ile hizmet
Talibe minnet, Elhamdlillah
nurdur, surdur
Szmz budur, Elhamdlillf1
in zikri, Elfakr fahri
Bu demin Elhamdlillah
- nab - vahdetten iip hayran olan gelsin
Hakikat cennet - i kutse bu gn olan gelsin
Bihamdillah hakikatle fena buldu fena bezmi
Baka bezminde sohbetle hemin sekran olan gelsin
katremiz bahre, grnmez sahil - i bahri
Vcudu katresin bahre umman olan gelsin
Lednni ilmidir daim okunan mekteb - i dilde
ders hace - i dilden sz kuran olan gelsin
grn bir zerreyi kaim
Mevaya - zuhur ire z seyran olan gelsin
Geip cmle meratipten olup kevnin
Devirden ile grp devran olan gelsin
Kamu araz - cevherde grp zat -
Gelip terkibe le bu gn bir can olan gelsin
Erenler sohbetin her dem hakikat isteyen canlar
Geip her cmle kurban olan gelsin
- Yayma, - Meratip: makam,
mevki - Nmde : - Tevkib : - Araz : Neden, saik -
ile ile lm - Devran: Zaman, dllnya -
-3-
eden sahba - ta ezel mestanedir
Hakk'a ol ta: ebed pervanedir
Zahida, beyhude sanma hay u huy - u
Seyreder her yzde yarin, deme kim divanedir
Unutup sahra - vahdette burak - nefsini
Refref - i si.ivar olmak ana
Terk edip cebbar - i akli, edip zehr - i cellil
Ka'be kavseyn zmresinden
- vahdette, cemili - i Hakk ile buldu bak;a
Oldu ol bildi ev edna nedir
Mansur uran, Enet - Hak narasm
Yz evirse diir - Hakk'tan bil ki ol biganedir
, ____ BABA 351
Refref: At, binek, Hz. Muhammed'in mirata drt binekten birinin
l muntehadan sonra zerinde - Svar: Binici - Uygun -
Susayan - gibi - Sahba: - Mestane:
-4-
Ey gnl gel gayriden ge eyle iktida
- telib - i demine mnteha
ile erdi murada evvelin
ile geldi zuhura her mezahir iptida
ile geldi vcuda knt kenz'incevheri
ile erdi Kemale enbiya v evliya
ile tair melaik, Ruh - u Azam Cebrail
ile irsal olundu her rsl her inbiya
ile kaimdrr seb'a semavat,
Mesken - i beyt - i mamur ana olmaz hi fena
ile Adem, Lut ti Salih, Hud Nuh
Yusuf u Yakup u Musa buldu cmle istifa
naehle
Cam - edenler oldu cmle mukteda
Bir bir diyem sana derdimi;
Ezelden ben neler ektim,
Niin ben yurdum,
Anla hakkani szm
Bahr - i ezel drr idim
Knt kenz'de gizli idim
- i.ledn idim
Kimse grmezdi izimi
Gizledim,
andan ben bu yere,
Ta ki gzm, yzm gre,
Mnkir grmiye yzm
-5-
Bezm - i elest'e kul oldum
Cevher iken nebat oldum
Tab' unsurda bulundum
Koz anlama, gel tuzuma
Anam, babam bir oldular,
Beni zulmete
Vcudum zehir ettiler
Bilmek iin ben zm
Kosuz koyun
Derya yznde
Bir kasaba
Yemek iin ben kuzumu.
352 ALEVi VE AN1'0WJiSJ
Yunus dedemdir syleyen
Seyid dir dinleyen
Bu fehmeyliyen
ama
Uyma - Mnteha: Son, uc - Mezahir: Grlen, yer - Tair:
Uan - - - Mukteda: Uyulan - gk-yer -
Syleme - knt kenz: "Ben bir hazine idim" hadis - ledn: gayb ilmi
- Bezm-i elest: Elest bi-rab bikm: "Ben sizin Rabbiniz miyim"
ilk ruhlar meclisindeki an - Gftar: Sz - Dehan: - Tarfun:
- Savte: Ses - Zeban: Dil - Mecla: Ayna - Esfel: adi.
-6-
Hakikat cmle Huda herdem ayan syler
tut kamu savte sanma nihan syler
Ana. alet olan dilber (Enet - Hak) ki heman syler
Eya, sen sanma kim senden bu gftar - dehan syler
Veya terkip olan unsur veya lahm- i zeban syler
Seni ol zatine mir'at edip tarfundurur
Senin nurunla meraya esfel - ala
Zuhurun mazhar - vcudun nusha - i kbra
Seni ol sana bildirmek kast edi.ip Mevta
giyip bir don yznden tercman syler
Hakikat Mevta'dan kamu ayan syler
basiretle, sanma nihan syler
anlayup hakla (Enet - Hak) heman syler
Eya, sen sanma kim senden bu gftar - dehan syler
Veya terkip olan unsur veya lahm - i zeban syler
Sana ermek iin dnya dn gn devr eder
Seni mir'at mezahir - fa
Vcudun mazhar - cemalin ayet - i kbra
Seni ol sana bildirmek kasd edp Mevla
giyip bir don yznden tercman syler
- Nazire -
SKDAR'll BABA 353
Bu
Eya!, sen sanma kim senden bu gftar - dehan syler
Veya terkip olan unsur veya Jahm - i zeban syler
gazeline naziresidir.
SORARLARSA
ne var
ne var
ne var
Gznde ne var
ne var
Burnunda ne var
ne var
ne var
Elinde ne var
Belinde ne var
Dizinde ne var
ne var
ne var
nnde ne var
- Bu yolda ne var diye sorarlarsa.
Tac - devlet
Taat
..
Kalim - f kudret
Nur - u velayet
Pak - Muhammed
Buy - u cennet
-
Kuran - hikmet
Desti velayet
Kemer - i hidayet
Dem - i hizmet
Erkan - 1
E.cel
Nasip
varde.
Nefis mrdelik. dil zindelik, dersin.
Yeri gndm, mrde oldum , grdm zinde oldum dersin
Cafer Buyruj;tu sh: 367)
BEKT DESTUR
{Destur) alabilmek, yani alabilmek, daha bir
iin on dokuz sorunun bilmek
zorunludur:
S: l ne zerinde durursun?
C: zerinde.
S: murad nedir?
C: :z!hir ve ilme ve Muhammed
Ali'den ibarettir. da Hasan ve Hseyn'dir.
354 VE ANT0!..0.IJ.Si ---
ise mstakim)dir ve birinci Mahviyet yolunun da

S: 3 Post nedir ve ihdr Post ne demektir?
C: Post Pir evindeki On
ihar Post da drt drt
Post, Hz.
S: 4 Drt ne
C: Tarikat, Hakikat ve Ma'rifet ki bunlardan
yoktur.
S: 5 kimin
C: Adem
S: 6 Tarikatta kimin
C: Tarikatta yol
S: 7 Hakikatta kimin
C: Hakikatta Anam (Yer), Babam (Gk)'tr.
S: 8 Ma'rifette kimin
C: Ma'rifette kemal
S: 9 Yolca (Tarikat dilinde) Baba ne demektir?
C: demektir, Hz. Pirin varisidir.
S: 10 Rehber ne demektir?
C: Erkan zerine yol gsterici, (Talib)i beraberinde gtrp teslim
edicidir.
S: 11 Tarikatta ka mertebe ve isimleri nelerdir?
C: Tarikatta yedi mertebe ve isimleri de
1. Hz. Pir
2. Dede Baba.
3. Halife Baba
4. Baba ve Baba menzili.
5. Rehber.
6.
7. Muhib.
S: 12 Bu yolun ne demektir?
C: meratibe henz dahil olmayan demektir ve dahil oluncaya kadar
ile zevk eder ve meratib sahiplerine
____ QSKDAR'U ___ 355
S: 13 Nerede ikrar verdin?
C: Erenler Pir mukabelesinde ikrar verdim.
S: 14 elin ve ve ve gzn ve zn ve gnln
nerede idi?
C: Elim ve elinde idi. Ve emanet ve nasihatta
idi. Ve gzm Muhammed Ali'de idi. _Ve zm Mansur'da
idi. Ve gnlm nefh'te ve Muhammed Ali'de ve on iki ve on drt
Ma'sum-1 P.k'te ve Hak erenlerde idi. Ve mutlaka Muhammed
Ali'yedir.
S: 15 (Ayin-i Cem) de nereye ve ka a'za ile njyaz edersin?
C: Yedi a'za ile yedi yere niyaz ederim:
l.
2. Horasan Postuna.
3. Postuna.
4. Tfir'a ve Muhammed'in Minberine.
5.Kre (Hasan ve Hseyn)ye.
6. Rehbere.
7_ Cmleten cmleye.
A'zalar da
l.
2.
3, 4. Eller.
5, 6. Ayaklar.
7. Bel ve btn vcut.
S: 16 ile senin aranda ne
C: benim aramda (tevella, Teberra
Tevella, Muhammed Ali ve Ehl-i Beyt ve Hak erenlere dostluktur. Teberra da
Muhammed Ali ve Ehl-i Beyt ve Hak
S: 17 ne emanet
C: stvar ol, Tarikatta haberdar ol, Hakikatta sabit kadem ol,
Ma'rifette payed.r ol, dedi.
S: 18 Dar nedir?
C: Dar, Cemal ve Celal'in ihata ki her maksuda oradan
gidilir; mstakime delildir; ifham ve tercman
Vahdette alem-i kldr. Ceset yne ve (Elif Uim)a
Tevella'da iyilikler ve gzellikler, teberra'da ktlkler ve cezalar yeridir.
S: 19 -
C:-
Tevella ve yok mudur?
o da (Emr-i bilma'ruf ve nehy-i anil mnker)dir. Tevella Hakk'm
masivMan tecerrd, yani teberra da nehy edilen nefsi
beri demektir.
Nehy edilen de zellikle: yalan sylemek, kalp etmek, adam
ldrmek ve buna benzer olmayan szler ve hareketlerdir.
(Cavit Sunar, Melamilik ve 1975)
KAVRAMLAR
Dede: Alevilikte ok nemli olan dedelik kurumunun yrtcleri olan
Dedeler, Taliplerini (Alevi kitle) Alevi tresine gre
terbiye ederler. Dinsel yrten dedelerdir. Dedeler, ocaklardan
tm de Hz. Ali'ye kabul eder. Bugn
gre dedeler grupta toplanabilir: 1 - elebiler:
Veli'nin soyundan gelenler (bel 2- 12 ocaklardan
gelen dedeler.Bunlara "Ocakzade" denilir. Sufi Srekleri de bu gruba girer. 3 -
manevi olan dedebaba grubu. Bu grup, kentlerdeki Alevi
kesiminin bir blmn
Dedelerin en nemli seyyit Yani mutlaka 12
imamlara buradan ve Ali ve Muhammet'te karar Ali
soyundan gelmekle de dedelik Hz. Ali'nin olan
seyyit kabul edilmez. Aleviler, onlara kken
olarak dedelik onlara
MuhammetAli nurunun birbirlerini tamamlama olgusu kesin
biimde egemendir. Vu bu nedenle de gibi, Alevilerin,
Muhammet'i reddetmesi olgusu mmkn Ali-Muhammet birbirlerini
tamamlayan, birbirleriyle varolabilen
Dedelerin iinde gerek elebiler, gerekse Ocakzadeler seyyittirier. Fakat, dedebaba
dedebaba olabilmek iin bu kurala uyulmayabiliyor. Bu durum,
dedebaba nemli lde iki yoldan
Bugn Trkiye Alevilerinin tme Ocakzade ve elebi srdrr.
Dedeb&ba birka kentimizde ve Arnavutluk'la Amerika
Devletleri'nde etkilidir.

-- 1845)
olan Dertli Bolu'nun Gerede ilesine
kynde 1772'de lmyle el zerine civarda
bir ky Konya'da kahveci seyahatle
ve gitti, Ankara'da bulundu, ileli bir srd. eski harflerle ve yeni
harflerle
Dneminin en gl saz nceleri Halveti girdi. Sonuta
oldu. Hem ilgilendiren, hem de ilgilendiren
bir Ehi - i Beyt dostudur. Halk inceliklerini bilir ve
onu Dertli, Kara Hseyin Bayraktar Ali
ok gezgincilik Haymana beyi Bey'in uzun sre
Bolu beyinden de Lirik, iten, duygulu ve hznl bir
Dili Divan da
Rahmetli Vahid Ltfi Dertli'nin Mustafa Baba'dan nasip alarak,
tespit (1845) te Ankara'da Saman Camii'nin
bahesine Sonrn kabri nakledilerek, Bolu - Ankara asfalt yolu
zel bir ok kez
itenlikli, lirik bir
Halk ve tekke gibi divan da iyi bilen Dertli, tr ve
konularda En lirik rnleri hece lsyle Divan
teknik bolca szck ve terimler
Ahmet Talat, M. Zeki Korgunal, Saime elikel, Nezihi Okay ve
tarihlerde kitap olarak
Ervah - ezelde evvelki safta,
Elest ben Bela dedim.
Koyma beni
cemaline mptela! dedim.
Ruhlar meyinden oldu mestane,
Kimi kfre kimi imana,
Saf be saf olarak durduk divana,
Mnkirler 18 dedi, ben illa dedim
-l-
Ne are, Kiin emri zuhura geldi,
ve mahlukat hep zahir oldu,
Her ruh kendisini bir yolda buldu,
iman ve ben sana dedim.
Dertli ok hikmetten
Sensiz yeri
ok nebiye
Mustafa! dedim.
358 VE ANTQLOJiSi ---------
ezel : Daha ruhlar zaman - Elest : ruhlara:
"Ben sizin Rabbiniz miyim? zaman" ayet. - Beli dedim : "Evet
Rabbimizsin dedim." ayetin - Mey: - La: Yoktur - -
Kn : Ol , yaratma - Zahir oldu : Meydana - Enah :
Ruhlar - : - Mptela : - Mestane : -
: - : - Mahlkat:
Vakti mrur eder harab ehlinin
Medet senden, ey ey diyerek ..
Rica halvetinde, niyaz
Gti mrm, eyvah! eyvah! diyerek
-2-
J.. Kevs - i gibi belini,
dilini,
Gzn elini,
m'ola ol ol mah? diyerek
Dertli yolunda
Memalik - i eyledi
ururdu Ferhad
Bistun'da Allah! Allah! diyerek.
Kavs kuzah : - Kavs : Yay, keman - Hapt:
-3-
Girdab - mihnette J..
Vermedin bir yandan ses kara
gafilsin, uykuya
Deli poyraz gibi es kara
Alemde bir candan korkulmaz iken,
Penenden kimseler kurtulmaz iken,
Aslana, kaplana iken,
Dedirdin tilkiye "pes" kara
Dertli' ye bu ucu,
fark eden yok altunu, tuncu
Evvel mesti, pabucu
Verdirdin mesh kara
Girdab - mihnet: - Uc: Son - Mest: stne pabu geirilen,
konlu, hafif ve - Mes: mesh) Namaz iin
abdest ayakta bulunan mest zerine elle dokunma. Bu mes verme denir.
Deldirdin tilkiye "post" kara
Bahar seli gibi
Gr nice duruldum nice
Bir gibi
Sryp zinciri hayli
mrm helak ettim dehrin
Yz bin ile bin bir
Hicran
- kebab oldum gr nice
-3-
359
Gahi sail gibi yollara
Gahi sahralarda gahi llerde
Bir gurbet illerde
ok ektim, ok
sofunun ibadetinden
icaz.etinden
Getim o tekkenin kerametinden
ile - yi felekten bezdim,
Himmeti bu bize pirlerin
Hizmetini ettim nice mirlerin
Hayli msellimin ok vezirlerin
Sayesinde bir Dertli' lik
: hastanesi - Helak : Yok etmek - Dehr : Dnya -
Sail : Dilenci - : - : - Msellim : Memur - Mir :
komutan, Bey, Vali,
Telli bunun
Ne ayet bilir ne
Bunu alan anlar kendi.
bunun neresinde?
Venedik'ten gelir teli,
kolu,
Be sersem kulu,
bunun neresinde'!
Abdest alsan demez,
Namaz demez,
gibi haram yemez,
bunun neresinde?
-4-
mi
Burgusunun

bunun neresinde?
Dut teknesi,
perdesi,
Be hey teresi,
bunun neresinde?
Dertli gibi
da
Boynuzu yok kavuksuzdur,
bunun neresinde?
Hakim - Sersem: - Haram: Dince yasak - Teres:
Alak -
360 ALEVi VE
Haraba kul olduk bezm - i ademde
Abad olsak da bir, olmasak da bir
are nedir, dama alemde
Azad olsak da bir, olmasak da bir
oduna
Hicr ile giryamz, dide pr -
hane -
Bnyad olsak da bir, olmasak da bir
Bir araya gelse
Anlar birbirlerin seyran ederler
Dnmez kavli
Mahabbet pinhan ederler
-5-
-6-
--------------------
Bir elinden meyin itik
Hak ile fark edip setik
deldikde getik
Ferhad olsak da bir, olmasak da bir
Ey Dertli, alemde biz - diliz
Hakk'tan hakikatten agah - diliz
Tarik - i esrara ervah - diliz
olsak da bir, olmasak da bir
beraber
Mahabbetlerile olduk tarmar
On iki Koyunum on drt Kuzum var
Gnl cevlan ederler
Dertli dertlerine
Gahi geri gider gabi ileri
mnkiri gelmez ieri
Mahabbete kuru bthan ederler
Kavi i : Sznn eri - Pinhan ederler : Gizlerler - Cevlan :
- Bhtan : - Bnyad : Bina --- Dom: Tuzak - Oniki koyun: Oniki
- Ondrt kuzu: On.drt masum pak - Abad: - Agah: Bilen.
Hitab - elest'de bezm - i ezelde
Sadakatle ikrar verenlerdeniz
Gnl gezdirmeyiz gzelde
Biz grenlerdeniz
-7-
Bir Kn emri ile halk oldu dnya
Bu kadar mevcudac bu kadar
(Nefaht min ruhi) dedikte Mevla
Vcud - i ademe girenlerdeniz
Bin trl derd ile bezet Dertli'yi
Gerek gerek uzat Dertli' yi
Bab - velayette gzet Dertli' yi
erenlerdeniz
DERTU 361
Nefaht min ruhi : "Ruhumdan bir ruh verdim." bir ayet - Bab
velayet: - Bezm i elest : sonra
huzurunda meclis - Hitab - elest : sonra
onlara hitap etmesi - Kn: Ol - Mevcudat:
- i ruz - i nedamet
Serdar - - Kerbela
Makbul - i ilallah mergub - i Hazret
D - i alemsin - i
-8-
Mnkirin szn almam
Teslim boynuma
Kil kal i cihan gelmez
Dilqe zikrim ism - i Ali lafeta
Dertli drlerini on iki
er er drde verdim on iki
Drt er girdim on iki
On ikidir m'minlere rehnma
- i : gn eden - Ruz i nedamet : gn -
Serdar - : nderi - Makbul i ilallah ve - i Hazret :
tarafindan - D : gz - i Mrteza : Hz. Ali'nin
- Rehnma: Yol gsteren - Dr: - Kil kal: sz ..
giymezden evvel
Azade hnkar idim ben
Cihan - aleme gelmezden evvel
Nur - i tecellada envar idim ben
Ruh - i sultaniden olundum tefrik
Vcud iklimine oldum
- ademe girdim
Mader - i nihanda bidar idim ben
-9-
,1.. Halk olmazdan evvel mlk - i melekut
Kimse kalmaz iken Mevla'ya scud
krs levh kalem olmadan mevcud
- i ma'nevide hem var idim ben
Ezeli bi derd idim bir Dertli oldum
Makam makam gezdim cihana geldim
Kendimi Ahsen - i takvimde buldum
Hak ile - esrar idim ben
giymeden evvel : Henz ruh halindeyken, nce -
Azade : Hr - Hnkir : Sultan - Nur - i tecellida : Tecelli nurunda - Envar:
Nur, nurlar - Ruh i sultani: z, g -
Uygun - ademe : Adem biimine - Mader : Ana, aflne - Bidar : Uykusuz
- Scud : Secde - - i manevide : aleminde - - esrar :
Gizlilikleri bilen -- Mlk i melekut : Melekler alemi, ruhlar alemi .
362 ALEVi VE __ _
---------
-10-
Saki - i kevserdrr cennete - i Girdigar
Rahm - i maderden olubdur Mustafa'ya yadigar
Oldu seyfinden din - i Muhammed
- i geirdi bi
Ya nice medh etmeyim dnya v ukba var
U feta illa Ali Ut seyfe illa Zlfikar
Zevc - i bint- i Fahr - alem ibn - i - i Mustafa
Ta ezelden oldrr - nebiye
Varis - i Peygamber oldur - - Huda
Al bin dahi olsun feda
La feta illa Ali seyfe illft Zlfikar
Hem Ali'dir hem velidir hem velayet
Hem ncum u hem hem de felekler
cinnin zahir
Kafirin kfrdrr hem m'minin
feta illa Ali la seyfe illa Zlfikar
- i ruz - vali - i mlk - i veli
- i gene - i hakikat evliyalar ekmeli
Mesken etti kendine inkar esfeli
dehr - i dunu echeli
La feta illa Ali la seyfe illa Zlfikar
gl ol dese eder
Gle baksa kahr ile gller eder
Mura iltifat murlar eder
arslan ol dese elbet eder
u feta illa Ali ta seyfe itil! Zlfikar
Bildiniz mi siz Yezid'in
Zahiren
Ta'n dertliyle
Ayb Dertli' nin sizler
-Mseddes-
u fet.a illa Ali la seyfe illa Zlfikar
363
Saki - i kevser : Kevser - Rahmi - i madcr : Ana - i
kffar : Kafir askerleri - La feta illa Ali seyfe illa Zlfikar : "Ali'den
ordusunu bir eri yoktur ve Zlfikar'dan da, keskin bir
bulunmaz." Hadis - Zevc - i bint i l<'ahr - alem : Peygamberin olan
- i ammi Mustafa : Hz. Peygamberin - - i
Girdigar : -Varis - i peygamber : Peygamberi11 -
Ncum: - : - Mah : Ay - Esfel : Cehennem -
- Huda : bilen - Delir i dunu echeli : Bu
cahilleri - Mor : - Ukb : Ahiret - Bi -
Ruz-u gn - eden - Ekmel: Olgun - Haristan:
Dikenlik.
- ll -
Gir melamet mlkne malik olan ol gr
Ebr olub eflaki tuttu gr
Ey gzm grme efser - i
- i gr
Ebrvan bilmez eyler scud
Ahsen - i takvime bakmaz vaiz - i gr
Girme bezm - i zahide gnne mrailer yzn
Dergeh - i abdala gir de bezm - i gr
Bezm - i bilmeyb ta'n eyleme zahid bizi
Nokta- i Ba ismini zikreyle gr
Dn ziyaret eyleme
Dertli' nin kalbin ziyaret eyle gr
Ebr: Bulut - Efser - i hakan: - Ebrvan: - Vaiz - i
gmrah: vaiz - Mrai: yzl - Bezmn i hasullah: hac
meclisi - Ta'n: - Nokta- i Ba: Be harfinin nokta, Hz. Ali'nin
yce sz - Beytullah: evi, Kabe - Zahid: Sofu.
364 ALEVi VE ANTOLOJiSi_ ___________ _
-12-
Ey didara pirden himmeti
Pir geyindik kisveti
- i Veli'nin akeriyiz akeri
Ali'den giydik bu tac - devleti
Ehi - i hal onlar bizi sofi dahi eylesin
Terk - i mahbub etmeyiz hem
Biz harabat ehliyiz kimse harabat
Sevmeziz biz yle ok ok ziyneti
Dertliya her bir tarika el
Bunda buldum drl drl haleti
: Giysiler - akeri : Hizmetisi - Ziynet : Ss - Dahi: Ktlere -
Mahbub: Sevgili - ikili - Harabat: Meyhane - Halet: Haller.
-13-
- muhibb - i Mustafa derler bize
Derd ile - i Al - i aba derler bize
Riz sorsalar ey siz kimlersiniz
Tabi - i - velayeti Mrteza derler bize
ile ekb mnkire
Ol sebebden kavm - i Sfyan derler bize
Can terk eyledik bizler imameyn
Bende - i - - i Kerbela derler bize
Geri ben bir Dertli' yim derdim yetimler derdidir
ek elin bizden ey tabib bi deva derler bize
: Gerek - Muhibb - i Mustafa : Hazreti peygamberi seven -
- i Al - i Aba : Peygamberin soyunu destekleyen - : - Bende:
kle- : Hazreti Hasan ve Hseyin = imam.
-14-
Seba Hakk'a ibadet Muhammed var
Veliler serveri tahkik, Aliye! var
Melamet giydik bulup her - ekremde
Bihamdlillah veliler bizim var
- i Kerbela zat - Hseyn itin
Bu gn mah - Muharremdir Yezid ile var
Dinimiz din - i tariktir mnkire faklid
Kam - u perdeler eken derde var
Tesadf Dertli' yi naar bize perde hicab olmaz
Gani mminlerin yari bizim bari
sorarsan
Allah bir Muhammed Ali
Hakiykat ilminin ararsan
Cmle ululardan ulu
Ben bu geriye kalmam
Tuttum elden
Hem Hadice hem Fadime hem Selman
Kemer - bestlerin beli
-15-
J. Muhammed bir hayal grd
Ol hayal ne erdi
Firdevs - i aladan ieri girdi
ten blbllerin dili
Muhammed beli bes dedi
Ali'yi grnce Allah dost dedi
Hak Muhammed abdal olmak istedi
Muhammed Ali'nin yolu
Dertli kemter
Seyyid Battal Gazi
Hem doksan bin halifenin
Veli
Tesadf: - Naar: aresiz - Kemter: kul - Hz. Ali'nin
beline kemer 17 aziz - ekrem: Byk giz - Niza: -
Din-i tarik: yol - Seba: Yedi - Server-i tahkik: nderi -
Bihamdlillah: Allaha olsun.
366 ALEVi VE ANTOL.!)JiS!
ya nedir bu esrar
bir katresi mestane beni
- HUinde ne keyfiyet var
Syletir efsane efsane beni
Ref'et ey vech - i enver
Zulmette gnlmz olsun mnevver
- lalinin lezzeti dilber
Gezdirir meyhane meyhane beni
- 16-
ok bela gelir
Tahamml gerektir adu
- i
Yanmakta seyretsin pervane beni
Bakmazlar Dertli' ye deyi
Hakikat bahrine deyi
Bir Leyla'ya Mecnun'dur deyi
deftere divane beni
Cam : iki - Esrar : - Keyfiyet : Nitelik - Reret : - Mnevver :
- : Mum - Ruhsar: Yanak - Nikah : rt, perde - :
Yorgun- Lal: - Enver: Parlak - Vech: Yz - Mestane:
snne ey gnl
Huzur - u devlete var
Benlik girme ey gnl
eyle damenin var
- 17-
silerek
Gahi gahi glerek
haddin bilerek
eyleme kiimilane var
Ehi - i yz yerdedir
Bu benlik perdedir
Dedim ki Dertli' ye derman nerdedir
Dediler devletli.i var
Rah: Yol - - Asi - Hayman'a beyi - Katre: Damla.
-18-
Havalanma telli turnam
Uup gitme yele
Zlflerin tel tel
Dkp gitme yele
Davlumbaza vur
Dnden
Getir boz
Binem gidem yare
var var
var var
Yare tenha szlerim var
Diyemem
Dertli der ki dnya fani
Seni seven n'eyler
ldr beni
giyin ala
Kulu: Gri renk<Jeki at - El, - Tahamml: Dayanma.
KEMTERBABA

.
Hseyin Ali'dir. Kangal ilesine Minarekaya veya
Kale kynde Vel_i'nin olur.
Veli'ye saz ve sz odur. Kemteri'nin tarihi belirsiz. saz alan
Kemteri, Anadolu'da bir ok yeri
tekkesine Sultan'a bir gstermektedir.
Usta bir olan Kemteri'nin bilgi yok.
Din de
Velim
Kemter'im netti
Yoksa hub mu tuttu deli mi etti
Sultan tekkesine mi gitti
kondurdu felek
Kemter trl alemlere
snneti yedi
lmeden yedi evvel
gsteriyor dostumu felek
Velim eder Kemter gitti kimim var
Kemter'i yeni var
Usta idi var
Hi mi gelmedi felek
Velim bir blmnde;
Sene bin ikiyiiz otuzdu drtt
Ykletti gn felek
gre Kemter, 1818 de 18. ile 19.
Kemter, Dertli Kemter, Kemter, Sefil
Kemter, Kemleri
368 ANfO_W_'.J._1s_i ________ _
Horasan zuhur eyleyen
Hnkar Veli pirimdir
Gelip rum pirnur eyleyen
Hnkar Veli pirimdir
Gvercin donunda pervaz eyledi
Rum erleri gelip niyaz eyledi
Tevelli eyledi
Hnkar Veli pirimdir
-1-
Ne are, Kn emri zuhura geldi,
duvarlan odur yrten
getirip eyleyen
Kara hamur gibi
Hnkar Veli pirimdir
Burhan istediler ol dem pirinden
Ak dedi r yok iken
Avucunda gsterdi nurdan ben
Hnkar Veli pirimdir
Pirim nesi - i isna mi
kuldur bu Kemter
Muhammed Ali'nin varisi ilmi
Hnkiir Veli pirimdir
Ben bir canan sevdim Kenan ilinde
Yeri gzel kendi yerinden gzel
Bir Yusuf dideli yerinde
Nuru gzel kendi nurundan gzel
Hayran oldum lali var
haysiyeti hali var
Derununda Muhammed var Ali var
yari gzel kendi yarinden gzel
yare selam
Almazsa gam
yarda bana selam
Salmazsa gam
istemem kara ise de
Hasretten pare ise de
Merhemi derdime are ise de
almazsa gam
-2-
-3-
Ben o sevdim heman
Zerrece gnlmde gman
meydana zaman
gzel kendi gzel
Nasip olsa kokulasak glteri
Benim has bahe
Bir nutkuna muhta olan Kemteri
gzel kendi gzel
Duydunuz mu yavrunun ahdini
viran etti gnl
N'ettin yarim ahdini
Gnl hayaline yelgeyiversin
Mansur gibi idin bir zaman
Kisb iinde idin bir zaman
Alem bilir yarim idin bir zaman
geri yarim
KEMfER BABA 369
Doksana da yz geti ise
Aradan ahd aman sz geti ise
Kemter' den vazgeti ise
Bergzar versin
-4-
Bir kmr gzlnn ekerim J.. byle iyi olmaz halim var
Gzel mrm telef ettim az
ne diyara gideyim
gnlk gz
da greyidim seni
terk etmezdim
dikenine beni
Alan da yok edem var
yok bir khnecik var
Safa S,itti bir nkteli sz
Ne st ne ne yz
Dertl_i Kemter neye bu vakit
neye geldin bu vakit
Cedde yollar batak oldu bu vakit
Giden de yok bir krlecik iz
Bir bir seda brnse
Ol gurbet el
at ekse boynuna dolansa
karar kalmaz cadde yol
Viran ettin bunca biten
Mell koydun ile
akan
sakin olan gl eyler
Gzn beni
ar midir?
sinemi oduna
Sinemdeki yanan nar midir?
Ela gzlm eksilmem
Tiirap olup
Mansur gibi darda
Zlfn teli bana dar midir?
-5-
J. On bir ay cihanda yatar
tutar
Tan yzne ter
Blbln gnln gonca gl eyler
-6-
da kalp evini
Mahrum kalmaz Hakk'a
Kemter' e sen gitme deyi
Gene hak olan kul eyler
J. Her nereye gitsem methin eylerim
Hayalinle cnun gnlm eylerim
Senden zge kisb neylerim
Didara kar midir?
Senin muhabbetin cesetten candan
Gam ekme vazgelmem senden
Ela gzlm niin benden
Dertli Kemter sana yar midir?
370 VE
SORULAR-YANITLAR
Sorarlarsa:
de, var.
- Bu yol kimin?
- Bu kimin?
- Peki bu yolda ne var?
-Seyr- i slfik nedir?
- Sufi sliik nedirYol
yolu, yolun
nedir?
Muhammed, Ali'nin
Muhammed, Ali'nin
Halislik,
Tal ipliktir
Destgirliktir olmak).
Niyazbendliktir

(sessizlik)
rten)
(cesur, yrekli)
saklayan)
Caferi sh: 364)
Halka Cem treni iin cem evinde toplanan Aleviler, meydana bir daire
(halka) biimde otururlar. Yani hemen hemen herkes, birbirinin yzn
grr. Bu biiminde, yzler, camide gibi duvara didara
(yze, yani insana) fa1Jaysa, birka halka
Cem gerekli yerlerde, dede Trke dua okurken halkadakiler yere
ve uzun sre Allah, Allah! derler.
Alevilerin yere kapanarak bu secde, yznde olan
insana secdedir. secde, onun yznde beliren, kalbinde mekan tutan Allah'a
secdedir. Alevilikte, namaz, nnde ve onu duymak
halka biiminde oturup bu secde ve halka
olarak
Halka Alevilerin reddetmediklerini, fakat, onu
gsteren ilgin bir
MAI .. ATYA'LI SADIK BABA
Halk biri olan Baba, bir Alevi -
Hseyin'dir. Hekimhan ilesine Gven kynde l
Mart 1771 (Rumi 1187) de dnyaya Kurada Ali'dir. ocuk
denecek kynden g ederek Sivas'm Ka;az kyne
sonra kyne geri 30 ilahi bir ilhama Bunun zerine
n kynn ve ilin evreye Halk Baba
diye kullanan Hseyin'in,. bu n mridi
tarikat dedesi yine Hekimhan ilesinin Basak-kynden Ahmet olan
Babo Dede da Babo Dede, byk Haydar
Karaz kynden kendi kyne Bir sre Dedesinin kalan
ilham geldike yine Dedenin kalmak suretiyle
onun ders veren Gven kynden Molla Molla
en samimi biridir. daha sonra Molla kendi ky
olan Gven'e Orada evlenerek oluk ocuk sahibi (Bugn
geldike sylemeye devam sonuna kadar kynde
iftilikle 8 Mart 1837 (Rumi 1253} tarihinde Sah gn hayata gzlerini
ve Gven kynn Gney - O gnden
bu gne kadar kendisini seven civar kyller her muayyen
mevsimlerde ziyaret edilmekte ve ziyaretiler kurbanlar kesilmektedir.
Baba, birok halk ve gibi okur - olmayan mmi
bir kimsedir. Fakat o, kendisini tarikat ve meclislerinde ve
btn ynleriyle olan Baba bilgisini
bilen bir Hurufi durur.
ve nurdtli benizli, uzunca biraz ksece orta
boylu, sessiz, sakin, parlak gzl bu vahdeti vcud prensibini
mensub ileri gelen ile hakikat
yolunda Hakk'a iin ile
Trk 13. beri sayfalar ekleyen
son en nemlilerinden biridir. O, z Trke bir ok
szck de
zannedilerek ve kendisi de memleketli
gSterilmek suretiyle edebiyat ve
Btn rahmetli Avukat Cemal Zbey Baba
(1958) kitapta
372 ALEVJ VE
Baba konusu dini, tasavvufi, trlerde
Derlenen 4100 ibarettir. Cnk Defteri de denilen bir
deftere eski ile {Av. Cemal zbey, Baba Hayati ve s: 4)
Nar - firgat ile hasreti ayan
Sineler bana
ekip blbl gibi ile figan
Karalar bana ?
-1-
Geti gurbet elde mrm yel gibi
Eyvah bende glemedim el gibi
martta akan sel gibi
edip bana
gzm yollarda
blbl gibi gllerde
Gahi sahralarda gahi llerde
Ah edip bana ?
srdm yzm
kaydeyle
Ver efendim
Maksuduma eregeldim
Nutku deyince eridim
dnyadan
Yedi, yrdm
Sekizinci dura geldim
-2-
Bu idi gnlmn
fendi
boynuma kemendi
Mansur gibi dara geldim
Dil verdiler destur
Hem hemi gldm
Hakk'a teslim
z birleyip pire geldim
Bu yar ile
Hem aht ile ikrar ile
Eyup gibi bin zar ile
Derdimi timare geldim
Grn huluslu
Nemrudun
Halilden
Pervaneyim nara geldim
Millet grmedi
Tevrat metheder
elime
Musa gibi Tur'a geldim
-3-
Yezide teberra seza
Yarabbi ltfuna
Muhammed dilimde zikir
Ali bikir
On iki imamlara geldim
Hasan Hseyin'dir virdim
Bize sizden ola
imam Zeynele yz srdm
Muhammed geldim
imamlara ceza
Cafer, Musa,
Hub cemaller gre geldim
Taki ile Naki birdir
Hasanl Askeri pirdir
Mehdi
Mrvet deyip cara geldim
Durma gnl Hak'tan yana
Merde hizmet eyle meydan iinde
nefsin kalesini gr
Sak ol, otak kurar iinde
benlik kalesin haraba
Bil amelin Hakk'a yarar
Halis isen
Kurtula blbln efgan iinde
-4-
MALATYA'LJ SADIK BABA 373
HU dediler anda durdum
Cmle yz srdm
Elestide ikrar verdim
encam pire geldim
der:
seyran
dedi vaktin
Yine bu pazara geldim
ol stada, gzle
pir yolundan ar gzle
kar gzle
Soyun erkana irfan iinde
Hak cemfilin gren yorulmaz
Yze glen hercailer yar olmaz
Adem er olmaz
Sen de mert ola gr meydan iinde
dostun
Diler isen ders alagr
Can gzler ki canan gele
haberi yok canan iinde
Eyvallah deyip te durdum
Hakka secde tenden ieri
Ermiyenler
Dner der ki: Ne var bundan ieri
Nefis

Kula eder ks
fevt edersin dinden ieri
Canana uymayan neyleyim ?
Mekana neyleyim ?
-5-
Gn bu gnk gndr dn neyleyim '!
Saati dem verir gnden ieri
Anda bir dem sakisi birdir
Her can bir tuhafla oluptur hem
Mrvet Ali'dendir duysun gnl
Bir nefes ldrmek bin kandan
Anda cellat durur kandan ieri
Mminler kalbinde
Hak, Muhammed, Ali cmleye pirdir
Dediler Lem Ali demden ieri
Hak, Muhammed, Ali bir oldu ayin
Bu yola girenler olur mu hayin ?
Yine anlar ekerler kendiler
Dahi yol var, ulu demden ieri
374 __ VE _____ ------------
Lam, Elif ltufdur zm
Bir Mim'dir seyreder alemi gzm
Ta kalu beliden
severim candan ieri
Biare bedene eyle inayet
Sultan elaman
hikmetine olmaz nihayet
Sultan elaman
Minnuru kandilde delilin yanar
Erenler meydanda semam dner
kanar
Sultan elaman
-6-
Cim ile, dal ile olagr
rah eletip menzil alagr
der ki: Bu maniden bile gr
bilmeyen damdan ieri
yol derler genc-i
iin her
Mmkn m var vermeyince
Sultan elaman
sen bilirsin
Gece gndz hayalini
Hatti
Sultan elaman
Sel sebil edip ien
Mev vurup aleme dalgalar saan
Gnahkar suundan geen
Sultan elaman
Hak nazar eyledi yrdm
Ali ile Muhammed'in
Fitil gibi gibi eridim
Ali ile Muhammed'in
Ezeli bir Mim'den kurdu
Bu cmle Mim'dir
O demde drt nesne buldu
Ali ile Muhammed'in
Gnl seyran eyledim
Dili murat hayran eyledim
Ta ezelden peyman eyledim
Ali ile Muhammed'in
Nun bin nikap cemal grdler
El durdular
Sryani dilinden haber sordular
Ali ile Muhammed'in
-7-
Azrail hem de Mikail
Ha halimdir, ulu Cim'dir Cebrail
Grdler ahteri oldular kail
Ali ile Muhammed'in
Can yrd cesedine
geldi deyi can geri dnd
bir edip ademe sundu
Ali ile Muhammed'in
Adem bir katreyi meniden geldi
Kaf'i Nun'a kan mekan oldu
Vcut anda drt nesneden tam oldu
Ali ile Muhammed'in
O nedir ki ak mrekkep kan olan
O nedir ki cesedimde can olan
O nedir ki yine candan can olan
Ali ile Muhammed'in
Adem gzn Cebrail geldi
tahsili ademe sundu
Melekler ademin durdu
Ali ile Muhammed'in
Giyindi hulleyi girdi cennete
Cebraille erdi ademi zata
Adem seyreyledi yedi cennete
Ali ile Muhammed'in
bahane oldu srd dnyaya
ademe inde ta havaya
nk adem nevaya
Ali ile Muhammed'in
Havva gk yznde Hakka
Havva idi dar eken
Ol dem izhar oldu Gruhu Naci
Ali ile Muhammed'in
Adem bin kusurum dedi
Kendi iradetin eline verdi
Adem z birleyip buldu
Ali ile Muhammed'in
Velekad keremna beni Ademe
Eyvallah o canlar erdi bu deme
Bin kul azat eyledi bir kademe
Ali ile Muhammed'in
Nurdan izhar oldu yediler
Hamdulillah bize indi hadiler
o demde bir zm yediler
Ali ile Muhammed'in
MALATYA'U SADIK BABA 375
Ayni cem gel ile
Bir lafeta ile
Bir glbank ekelim gerek pay ile
Ali ile Muhammed'in
Pir olan gelsin otursun postuna
gnl dostuna
Yol ile gidilsin talip stne
Ali ile Muhammed'in
Pir oldur talibi candan yoklaya
Talip odur pir nefesin haklaya
Kese emmareden sile pakleye
Ali ile Muhammed'in
Pir olan otursun
Srsn arct yerden bari
Halil drt duvar
Ali ile Muhammed'in
Musahip rehberdir
Mrebbi zge
Muhibbette hizmet on iki
Ali ile Muhammed'in
Yz drt bin nebi de geldi
Kimi kimi snneti
Ehlibeyte cmle oldu
Ali ile Muhammed'in
cemali cennet
Dilerim cmleye himmet
der : verin selavat
Ali ile Muhammed'in
Kail : - Ahteri : - Abd - peyman : Yemin, sz - Necat :
- Safiraz : -
376 ALEVi VE
Vcudum girdim
Allah bir Muhammed, Ali sylerim
Bir irenkten bin irenge
berdar olan hali sylerim
Fakirlik serime
Nasibim verildi Uruma
Beli dedik bir
hilaf hali sylerim
Zevkti sefa ile geer gnmz
Hi kimseye yoktur noksan
Blbl gibi nmz
cennet gl sylerim
-8-
Daim mdmz hir ift kelama
Bire, cmle aleme
Diler isen noksan hacet dileme
Tamam kaydede gr Veli sylerim
Merdaneler ykn zd meydana
Erenler bunda noksana
dkkana denmez meyhane
Dost katresin verdi dolu sylerim
Otuz iki kor bakar snnete
Snneti ne metah tuta
Kutnu ile girmez cennete
Fakirin sylerim
Sz bilip syleyen ok olur bunda
Namusun yoklarda yok olur anda
ulu divanda
Sylersen Hak sz kali sylerim
Drt kitap bir
Elif, Cim, Dal'a neylesin ?
iki, ayet
Bilmeyen dile neylesin ?
Arif isen szn
Adem isen zn
Gzele kpen
irkinler bala neylesin ?
-9-

Bilmez halin
Versen
Deve bir pula neylesin?
Mmnn tarikat yolu
marifet kulu
cennet gl
Kurap bu gle neylesin ?
meyinden ise kanmaz
Muhabbetin onun sanmaz
Dil deli der, kalp inanmaz
bu hale neylesin?
Huruf : Harfler - Kal : Sz - Kpen : Basit giysi. - Berdar: bela -
Kurap: Karga.
delilini sorarsan
Farzdan evvel snnetini kdagr
Drt ararsan
snneti, yedi bilegr.
Evvel snnet bil

ncs filvaki
emsalini bilegr.
Musahip Muhammed. Aliden
manisidir hfa gargoldu
Yunustur kere geldi
Cim ile, dal ile olagr
--------'-'::..:.,LATYA'L/ SADIK BABA 3TI
- 10-
Rehber Cebrail'in delili
Mrebbi Muhammed tariki pirdir
Ali oldu cmleye serdir
Gavvas olup muhabbete dalagr
Gafil olma
Er isen geir
Hizmet eyle hele yz on
ona baki kalagr.
Er odur ki kendi zn araya
Bir emel kazan ki Hakka yaraya
girdi kervansaraya
Vahdet ile alagr.
Muhammedten, Aliden
Kadim kalubeliden
der: lem yezeliden
Arif isen muhabbette duragr
Sebak : Ders - : Huy, karakter, yol - Filvaki : Bununla beraber -
Gavvas : - Lem yezel : Yok olmaz - Garg : Gmlme, batma.
gezerdim Yemen ilinde
Gnl dosta oldu ne acep ?
izhar oldu halinde
Gnill dosta oldu ne acep ?
Elesti rabbikm halimiz bizim
izhar hu deminde yolumuz bizim
Mekkeyle, Medine ilimiz bizim
- il-
On sekiz bin alem oldu seyyatim
krs,, levhi mahfuz hem
Zahirde gezerken grnd
Gnl dosta oidu ne acep ?
Biz de anm kuluyuz
andan doluyuz
Firdevsi gonca glyilz
Elest deminde kadim
iin dost yoluna ser. kodum
der:
VE ANTOWJiSi
Semavat : Kimseye olmayan, gkler - Hz.
Muhammed, en - Seyyat: - Ne acep : Ne
Cebrail erdi havaya
Gezer Allah, Allah deyi.
Ali okuyup kondu Baya
Yzer Allah, Allah deyi
Elli bin kodu vade
Cebraile etti nida
Hak emretti alem Huda
Sezer Allah, Allah deyi
Cebrail anda oturdu
Selman Aliyi gtrd
Cebrail Aliyi grd
Gezer Allah, Allah deyi
Cebrail
Bir cemaat grd gz
Muhammed gazi
Hazer Allah, Allah deyi
-12-
Muhammed verdi desturu
Ali oldu deste - giri
Byledir takdiri
Yazar Allah, Allah deyi
kevni
Yeryzne sald -
Cebmil kulun
Dzer Allah, Allah deyi
Cebrail der: Ali ustam
Salavat versin din islam
Cefaya ermiye bu can
zer Allah, Allah deyi
Gzel sapma yoldan
Ali oldu Merdan
seyfe Zlfikardan
Ezber Allah, Allah deyi
Dinle imdi ne gevher
Ali oldu dilde ezber
bendeye nazar
Nazar Allah, Allah deyi
Hasretlik gazeli benzime
Bak didemden akan kan ile
Melamet giydim
Ar, namus
-13-
Medet senden medet yatmaz uyumaz
Kimsenin kimseye komaz
Er olan mazlumun yemez
Ad nefs elinden
Yavru yitinnez
kafesinde oturmaz
olan leke gtnnez
Ancak kuzgun konar murdar
gamzelerin kendi haremi
ile ile kesme
On drt, on drt on ikinin yareni
Dediler bir drr
MALATYA'L/ SADIK l}ABA 379
der: Sinemi dndrdn huna
Lutfu ihsan eyle bu cana
biaum, var On iki imama
Meclis ile, yaran ile
Av - Murdar: Pis - Hayvan ls - Hun: Kan.
-14-
Ah eyleyip gaziler
El ne bilir yrekte neler var ?
olan arzular
Ahu geyik gibi meler var.
Komaz ki garip
Sinem kalkan oldu ad
Pir merhamet akan
Dertli sinem delik delik deler var.
bu adet
Haktan inayet
Bin kan etti isem bir de mrvvet
Bu alemde hem gler var.
Ya Wlhi ismin Huda hakkiin
Nuru kudret hem Mustafa hakkiin
Aliyyel Mrteza hakkiin
Hasretinden hem solar var.
stad bilir bendesinin halini
ileyi Hak ulan bker belini
Sadik der ki: selini
olsun siler var.
Gizli gizli - Bende: Kul, kle - - Ad:
Hamdlillah sena olsun bu saat
Saatta bu saat dem de bu demdir
Hakmllaha ltfuyla ahat
Uyduran uyan Ali'dir
Demeden her duyan Ali'dir
Yediren Hak iin yiyen Ali'dir
Dinin sakla yammazm
Bu gnk gn efdal gnden
Hak
-15-
Ftuvvet mehridir meydana
Gren sinesin
Ah ile nalesi eflake
Er olan nekesin yemez
hepisin demez
Bu gnk gnn komaz
Er olan dnyada gder
Ay ile devreder gn ile gider
Ecel peymanesin ile yutar
380 VE ________________ _
Hsnn yedi ayet fatiha ile
Okunur valeyli veddhaa ile
zikret herdem ah ile
Hamdulillah: Allah'a ok - Sena: vg - Dem: An, zaman - Hakmullah:
yce - Ahad: Bir - stat: Burada - Serr: Kt
adam - Ftvvet: - Mehr: Mhr - Sine: - Gder: -
Valayi: Ykseklik, ycelik - Efdal: stn - Nala: - Eftak: Gkler -
Peymane : Kadeh - Nekes : cimri - V edduha: suresi -
Zikret: Syle.
-16-
Nura nikap oldu Azmeyleyip geldi hana
Gn gibi cihana
Hayat verdi nice cana
Ya Muhammed, Ya Muhammed
n tecelli grd
Ya Muhammed, Ya Muhammed Ya Muhammed, Ya Muhammed
kandilde nur oldu
D cihan meydana geldi
Sin dedi isme ar oldu
farz ile snneti
Mmne verdin cenneti
senden himmeti
Ya Muhammed, Ya Muhammed Ya Muhammed, Ya Muhammed
Hem Hadi Ahmet Hak iin
Kul Nadi Ali sakk iin
der: hakl<lin
Ya Muhammed, Ya Muhammed
Nikap: rt - berat, hccet - Kucak - ait
ve gkyznn en yksek yeri sanal makam -
Tecelli: Grnm, grnme - - D cihan: Ahiret ve bu alem - Sin:
- ar: Drt - Azmeylemek: Karar vermek - Himmet: iyilik
etme - Sak: belge.

Ocak-Zade
Ortak. Dinde Tann'ya ortak en byk gnah
Kerbela'da imam Hseyin'in kesen, bundan tr
Alevilerce lanetlenen katil simgeler
Tarikat yneticileri. .. Softa dedeler, Alevilik
olanlar. Ehl-i beyt soyundan bilinenler.
-----"MALATYA 'U SADIK BABA 381
-17-
Gnl seyyah alem iin .J,
Hublar perde sultam grdm
Gtren pir amma kendi nevcivan
grdm
Gnde bin bir kulun ismini yazar
Kimisi pinhanda kimisi gezer
Cebrail sorucu Ali'den nazar
Derde veren grdm
Zeynel Abidindir alan
nnde olan
Caferi meydana gelen
Hakikat grdm
Hasan ile Hseyin'in
Cmle gerek
Drt
grdm
Hasan Ali Askeri ekti
Mehti Ali Resul erenler
On ikidir yerin,
a ders veren grdm
Gnl bi vefaya
Ecel yeli gidersin bir gn
verir
Boynunla borcunu dersin bir gn
kafir ise ona
atar sineni
Bu gn fani dnya gel
Seni yedenleri yedersin bir gn
--18-
.J,
gr Hakka giden
Gel msahipten
irehberden dameni pirden
Bu ahti gdersin bir gn
Muhammed mihraca ile erdi
el durdu
Selman Ali'ye verdi
Bu bir gn
idi bu ikrara bend olan
O makamda buldu Ali'yi gren
der : Hak deyip meydana gelen
katara bir gn
Yolu - Tr, lezzet- Yeden: Gtren
patika, kkyol - Damen: Etek - Bivefa: - Ecel yeli: lm -
Yeden: Gtren, izleyen - Yedmek: Gtrmek, ekmek- Msahip: Yol
- Ahdi peyman: Sz verme, ikrar etme - Mihra: Hz. Muhammed'in
- Seydullah: Allah iin isteyen - Gizin zg -
Bend olma: - Yular: Boyundaki - Katar: Tarikat, yol ehli
- almak: Vurmak.
382 VE ________ _
Gnl yksek uma kati havadan
Hake in turaba yola bak yola
Kur'anda okunan kelama inan
ikiden hala bak hala
Sarraf gevherini alana satar
halin bilen yeter
Yarin gn tutar
ele bak ele
-19-
J,
Kamiller znden seer
emrin tutar neyhinden kaar
Arifler katreyi meyinden ier
Rahmet gle bak gle
Ferdi Ali vahit oldu Muhammed
sevene kuruldu cennet
Nuseyr'i ldrd minnet
Vahit sensin diyen dile bak dile
ustazdan haberi
Er olanlar seer han
kurt iken eyledi
Kudret honundaki bala bak bala
Nehiy: Yasak- Vahit: Bir- Hon : Ekin bime - Dilenilen - Kati:
ok - Hak: Toprak - Sarraf: Kuyumcu - Trab ol: Engin ol - Katre: Damla
- Mey: dolu - Vahit: Birlik- Har: Diken - Hon: Ekin bime.
Kamil ermiyen
Eh1ibeyti ulu bilmez
grmiyen
z gl bilmez
Hak bilmeyen
Tarikata kul olmayan
Marifet ehli
Hakikatta bilmez
-20-
J,

Zehir honlan
esfelde canlan
Nasip veren eli bilmez
Y edullah yedi ayettir
Ona
Gruhu naci
Daha hali bilmez
Bu edna hali
Hnkar Veli
Yenice yolu
Aksi giden yolu bilmez
Efsel: Tamu, Kt - Edna: Kul, kle - ak: - Didar: Yz - Yek: Bir -
Har: Diken - Agu, haram.
, ___________ ..;..M.;;;.;l\;.;;:LA"""1.;..;'Y.:..::..l\:..::'U SADIK BABA 383
Anka meydan almaz dik uma ile
Meydan alan turap ile hak olur
Her can olmaz mey imek ile
sinesinde ak olur
Mmn ol duvara secdeyi
Hak semez yoksulu
Bir gniile iki
mamur, harap tek olur
-21-
J..
Ademlik ilimdir her kul fehmetmez"
Fehmetmiyen kimse menzile yetmez
Cahile sylesen bin sz kar etmez
Kamilin sohbeti yeke yek olur
Divaneler seyreder alemi
Hak ana sim - zer kalemi
arif isen anla
olan, stten pak olur
Kara vursan gl olmaz
pul olmaz
Sadik der: Bu dnya kimseye kalmai
Gerek lmez don pak olur.
Efsel: Tamu - ak: Yara - Ekinlerin biilmesi - Turab: Engin -Fehim:
Anlama.
Budur herdem Hakka
Bizi verene
ede baka
Lutfu kereme
Gnl nu yardan
Tesella Mansurdan
Vcudumuz
Dzp verene
Koyma ey dil, methin
Erenler bilir
Her halimiz zahir,
Zahir grene
-22-
J,
tap tazelidir
Kendi hublar
Her bir ezelidir
Piri pirana
kastinde
Nic'olmaz mestinde
Kudret topu var destinde
vurana
Cmle
Gamzesi cana dokunur
kadimde okunur
Kalbi Kur'ana
Sadik, bu gn byle kalmaz
len bizim iin lmez
kemal olmaz
Gerek yarene
bir ilim her can fark etmez.
** Baba bu Hekimhan mfts iin
VE ANTOLOJiSi
Gnl gel havai gezme
Felek gafil tutar seni
Yalvar Hak'tan mt kesme
Kaftan kafa atar seni
Talihin takla
kafeste zlr
Ecel
Arkan st yiter seni
-23-
J,
, ________ _
Berke bendeyle kademi
turaba bil ademi
Bu devran byle gidemi
Oynar iken utar seni
Masivaya gzn diken
Baksan gldr dersen diken
Pahan bin iken
Bir pul eder satar seni
Meylini verme haraba

der : Tenin turaba
Srme eder katar seni
: Burada - Trap : Toprak - Beli best : Evet.
Erenlerden istersen
Hakikat olmayan halde bulunma
Aliye beli best dersen
syleyen dilde bulunma
olma
Mmn isen terse olma
Seik gr olma
Hile, dzen edip kaide bulunma
-24-
J,
Fehmeyle talibin yareni
Cemedip dersin
Bir raha koy dergaha ersin
yolda bulunma
olsun dost evinde kare ne
Eden eder etmeyene are ne
dosta yarene
Herdem kendin gzle elde bulunma
niyaz eyle On iki imama
ede tamama
sahip zamana
bil dalda bulunma
Dersin.: - Rah : Yol - Herdem : Her an, her zaman - Hilaf: Yalan -
Ters: aksi - Kal: Sz -Fehmeyle: Anla, Cemedip:
------------- MALAI!".1 ..'.Ll SADIK BABA 385
Ariflerin
bir
Hakka
Gnlde
Elif, Um, Mim oldu isbat
Ye ile eyledi
Lednn ilmine hikmet
Trl gevher
-25-
J.. Erenler eker
gz dker
zemzem oldu
Halili
metheder gaziler
Gnl arzular
Yrekte yarem
Saracak
ien mestoldu
Derdine hastoldu
ders ust'oldu
Bir ismi
Hamdlillah erdi
Ehli iman olan nurketti bizi
Ta ezel ervahtan kulun
Nehyi mnkir olan terketti bizi
Ykm tuttum lal gevher dr ile
Evliya, enbiya erdi ile
doldu gerek er ile
Muhibbet glne garketti bizi
-26-
J.. Yel gezer su buldu
ile toprak Cibrile geldi
Hazreti Ademi Harana
ift hergetti bizi
koptu Horasan pirden
zahirden birisi
Sekiz oldu birden
Arifler farketti bizi
Evvel insan idim hayvandan geldim
Koyun oldum ok srde
der: buldum
Evliya yoluna sarfctti bizi
Ervah: Ruhlar - Herg: Nadas -- Nehyi mnkir: yasak - Sarfetti:
- Nurketti: - Lednn gizleri bilimi -
Gevher: - Kan: Maden - zemzem: kutsal zemzem suyu - Cra:
- Mest: - Lal: renkli - Melek -
Muhib bet: Sevgi.
Eliftir
Lem'den olan bire evrinir
syleyen ekmez elemi
Ustaz k&-e evrinir
Farketmiyen kimse ile
Onu zebun eder nefsin
Kimi ister kimi de
Kimi gonca deyi hara evrinir
-27-
J,
znden eylemiyen
Kahrini, eylemiyen
dameni eylemiyen
Dner evrinir
Halis gevher dr satar
ariften ykn tutar
Ahmak, dnya iin kayguya batar
Muhtekirler simi zere evrinir
Sadik, gonca iin dikeni
Gerek olan neyler kini
Herkesin kendine
Kalubeli bir ikrara evrinir.
Zebun: - Muhtekir: Vurguncu - evrinir: dner.
Gnl talip isen ile
Turap olup Hak yoluna yatadur
Cehennem nan var ok cefa ile
Sak ol hi kimseye deme tedur
gamzelerin deldi sinemi
didemden kan ile nemi
Cmertlik sylet bu
Evvel ismi ltfen etedur
-28-
J,
Kulda kusur oktur Hak'tan hidayet
eyle tamamet
Bin kan etti isek bir de mrvvet
nazil olan
ben de didara
olanlara grnr
Lam Elif'tir burca beden
Vav ile He ile dilde putadur
der: Alemi var eden yoktan
Dileriz dersimiz sebaktan
Nice Sleymanlar indirdin tahttan
Uzun her ne desen
Sak: - Mrvvet: ihsan - Nazil : - - Sebak :
Ders - tedur : ekil, - Hel'eta : Ehlibeyt ayet - -
Kelam: Sz - Bir: - Elem: - Zebun: - : Burada A/lah-
Muhammed-Ali - Burada Muhammed-Ali-Hasan-Hseyin-Fatima.
Divane gnlmn n
Diler dosttan muhibbetin tuzunu
Ademe ay ile gn
Farkedigr gzn
Gelenler geiyor sennaye kazan
Onca canlar grdm gezen
Kuduret ilminde ak yazan
zn
, _______ -=:MAlATYA'LISADIKBABA 387
-29-
J,
Sermaye
Ali iin Veliden sual sorulmaz
O demde dost iin kelle verilmez
Bu demdir her haznesi
Hak kulu komaz gaminden
Eksik etmez sohbetinden deminden
Cumaa gecesi ceminden
Se}lteyledim ser gzn
Ltfeyle bildirdin vehin
Gel bir ihsan eyle suum
Aman Merdan Ali iin
Kabul et bu
Cevahirin
ne fayda
bilmeyince
Dara ne fayda
Ladine verme zn
de syle szn
Burda ak eyle yzn
Kara ne fayda
-30-
J,
, Seerler
Srrler sohbeti demin
Bilmedin yarenin emin
ne fayda
Gnl utuktan geri
Muhabbet getikten geri
geri .
Yare ne fayda
der : Sapma yolundan
dilinden
gidince elinden
Sonra ne fayda
Ledin (Ladin): Din - Cevlan: gezinme - Feryad: -
- Veh: Yz - Cevahir: Tz, - Kent-
Divane: Deli, - Gaminden: - Kelle:
388 VE
-31-
gezindim cihan iinde J.
Hayali gnlmde mihman olan yar
methettim in'i Main'de
Vcudum mihman olan yar
belinden, anadan geldim
snneti yedi tam
Bunca delili oldum
Muhibbet irfan olan yar
Cahil olan bilmez syler szn
Talip olan Hakka tutar yzn
Arif olan arar bulur zn
Gerek hemdem olan yar
Kimine ltf ile ihsan edersin
Kimin Mecnun, kimin hayvan edersin
Hak ile mirata edersin
Derglih arslan olan yar
mdm sen idin iki cihanda
Bizi mahrum koyma kevni meklinda
Hasret var sinemde
derdine derman olan yar
-32-
Dost berdar eylese dnsem bu dardan i
Blbl hsn glzardan
Ne doludan, ne ne kardan
didemden akan selidir
Ba'da bir nokta var dersimi
Okudum Elifi Lem Ye'de buldum
Otuz harf ile meydana geldim
Drt mesti hurrem Alidir
Kamil olup drt dzenler
Adlerden gezenler
Hakka hemdem oldu esirik canlar
Krler bakar der ki: Bunlar delidir
Kur'a Elif Cim, Dal'a
Vel feciri velem leke km bile
Vete vehil Hak
adet kuludur
evre oldu
Hata men nebiye secdeglih oldu
Sin Selim suresi eyvallah oldu
Merdan cmlesinden uludur
Sefiller gnl
hurrem, gfiln gnl
der: Tecellli bir gnl
Onun iin erenlerin kuludur.
Berdar: - Gizli - Vehil : korkan - Mihman: Konuk
- Methetmek: vmek - Bab: - Muhibbet: Sevgi - Mahlukat:
- Cevlan: gezme - Glzar: Gl bahesi - Hurrem: - Vel
feciri velem leke km: Bir ayet - Vete vehil: Ayet - TeceUa: Grnme.
---- 389
-33-
01 - Rahman bu iken J,
E:l..eli kandili Haydar
Cihan derya iken, yer, gk su iken
Haydar
Muhammedi z nurundan
Bir Zhre
Erdi hali oldu hem gevherinden
ummana Haydar.
Kudret melek geldi
Cebrail emretti eflake
Anda nuru ikiye bld
Can hasret kalemi Haydar
Nun ile izhar eyleyen
Fetahna suresin eyleyen
nazar eyleyen
topun Haydar
Adem ata
Bir halkeyledi kendi
eyledi hurma pnden
Boz devin bendini Haydar
Hak sevdi severdi gamde
Cebrail ile tamamda
Muhammed miraca anda
Arslan olup yola Haydar
Sefil Haktan dile areyi
Ltfeyle tabibim yareyi
Aman koyma
yetendir Haydar
bin yz ayet*
Kalbi Kur'an bilmezdim ezel
Yedi kat yer, yedi kat gk semavat
Kafi Nun'dan bilmezdim ezel
Hak byle
Elif bir Mim'den
Otuz iki Kur'andan
Seb'el mesan bilmezdim ezel
-34-
Mim Muhanuned ismi serde olan
yz anda bir olan
Hazreti Ademe irehber olan
Leyli nehar ezel
Ta ezel kandilde kurdu bu yolu
Gerek olan anlar bu hali
Kur'anda Lem denir hecede Ali
Trki lisan bilmezdim ezel
ikidir e dayanan
Bir huruftur binbir renge boyanan
Sadik der : bendeye sunan
Nuru Ahmet bilmezdim ezel
Fetahna suresi - Magnptan - Semavat: Gkler
- Seb'el-mesan: Fatiha suresi - Ser: - Leyli nehar: Gece gndz.
* Esiri buna benzer bir var.
Arifler haddedir teldir
eker o haddeden geebilirsen
stnde var
o tastan iebilirsen
var demirden
oktur hikmeti
Nice ameli kt
Er derim aabilirsen
-35-

Anda bir tellal var hepisin satar
Onca bezirganlar ykn tutar
Kol uzundur drt el atar
felekten kaabilirsen
Bir kubbe var yz
Cemin grdm on ikiden heceli
Bir var dili binbir
Sorular seebilirsen
Sadik der : Himmete pirler
Gn be gn nefsini krler
deyi Hakka bendeye derler
Cmlesin birleyip gebilirsen
Hadde : madeni ince tel yapmada ara<,; - Gavvas : Yzc.
Hizmet edelim
Kul Merdana
Girelim ulu dergaha
Muhammed sultana
nk zikrederim
Gnl bivefadan fan

divana
-36-
Kfr imana satagr
Durma yetegr
Kadim tutagr
Ahtile peymana
Hak dedim meydana geldim
kana geldim
yanageldim
pervane
Hak ile

der : Bahri yzerim
ummana
Yar: Sevgili - Bivefa: - Fari: - Kadim: ncesiz- Ahd
ile peyman: And, yemin - pervane: Mumuna, pervane - Bahr:
Deniz- Gavvas: yzc - Umman: Okyanus.
--------
cihan mlknn bakma
Sabret gnl azat olan bu gamdan
Cana eza edip cesedi yakma
cmle ibadetin
Ana gereklerin hepisi
Zaruretten
-37-
J.
MAlATYA'USADIKBABA 391
Eyyuba dert verdi eyledi zelil
Tevekkilden nan nur etti Halil
iin kurban gnderdi Celil

hlya eden ne buldu
Her ne tutarsan tcvckkil
Gerek andelipler bu
olan neyler namusu
der : staddan duyduk haberi
Andelip : Blbl - Zar: - Zaruret: Gereksinim.
O nedir, dosttur,
Sabredersen her mendir
Ahir nefeste
Be dedi at dilidir bu
Syler duyulmaz
Te ile Se'den
Girip her
Cim dedi Zat dilidir bu
Ha ile
bilmeyen
Demek ki zehir
Dal dedi mat dilidir bu
Zel ile radeyi yerir
Ze ile Zin olan grr
Sin ile saf olur durur
syler Sat dilidir bu
Dat ile hem har eyleyen
ile hem zar eyleyen
yeniden yar eyleyen
eker hat dilidir bu
-38-
J. Herdem anide oyunu
bilir meyini
z meyini
Fi dedi kat dilidir bu
crasm imeyen
kalden gemeyen
Kef ile Lem'i semeyen
Dedi dilidir bu
Nimde nedir, Nun da nedir
Kmbe nedir, kfte nedir
yz on demde nedir
Vav, He, Ut dilidir bu
Hasbidir hasbetenlillah
Heft ederem
Lem AH'dir Elif Allah
Kll yat dilidir bu
hem zar ile
eyler binzar ile
meyi esrar ile
dilidir bu
392 ALEVi VE
Yenden : Yeniden - Herdem : Her an - Kmbe : yresel gm - Hasbi
: - : Satran -- Cm'a: iki - u kal: sz.
Evvel bir meniden halkoldum
Canan katresinden itim
Azmedip atadan anaya geldim
rahmine
Dokuz ay serrengi gibi
Hak urdu ter rengi gibi
derd- gibi
idim gzm
Tayeler elinde oldum
Yetirdim her oldum
Bezedir bildim
Kfr iman
Sad hazaren iblisin
Teberra suresi indi
Turab olup gelmez Hak
zm turaba ektim
Zahit benim ile dava
ka indi ?
Durmaz daim efsaneye yelersin
terki ka indi '!
Otuz oru ile vakit namaz
Bunu bilen yemez
Hak ademde derler bilen sylemez
Adem iin kemal ve indi
-39-

-40-
J,
Halim yaman oldu nefs
Hem kasvetinden hem
Okudu bir kisse duydum sesinden
Bin huyu bir hde setim
Pes bu devran dner bir karar olmaz
iin cesette can yar olmaz
cevahir mihengin bulmaz
Derdimi tabibe
Kusur ettim ayak oldum idim
Nefs
Sabi kafesinde ne hub idim
Neyleyim kafesten utum
Sadik der: Derildi hem derdimentler
bin dilden din iman diler
tahurdan deyip sunanlar
Dost iin bir zehir itim
Hak ademde derler bileni grdm
Farz ile snneti grdm
perdesinden, illeni grdm
Gkten yere vahye atan indi
Halil peygamberdir perdeye ilen
emanetin mektube salan
Bunca mmnlerin delili olan
kurban olan ko indi
Muhammede yar idi
kem deme gerek er idi
millet yer idi
der ki: O millete ha indL
Sad hazaren: Bin kez - - Zahit: Sofu - Kemal: Olgunluk.
-------- ________ M-'-11._l.A,TYA'USADIKBABA 393
katre - i meniden
Allah, Allah, Allah, Allah.
miskali candan
Kalem gitti kane
Azmi rah ettik mekane
Ak mrekkep dnd kana
Drt ay anada sat oldum
Onda maye verdi bildim
muhibbet cana geldim
-41-
J,
elin haline
Bu ruyu raha verildim
ayda bu srdm
Anda bir hana geldim
gnlk bir mekan atar
iki dilden ter
Kimi tutmaz kimi tutar
AUah, Allah, Allah, Allah.
Otuzda verdi bir dane
Azmettik cihane
Lanet Yezide, Mervana
Seri kodum dost yoluna
Bir bende kuluna
Hak ne kader gaziler
Trl trl hal gsterir kuluna
Durmaz gnl pir arzular
mrebbi buluna
Dur tevekkil Hdaya
Hamdeyle verilen saylaya
ile gulam ol Ali ebaya
Hal evinde, hal
-42-
J,
Ademe erenler yayan
katardan cevrine doyan
Serrin verip eylemez beyan
Kul olmaz gafil buluna
Kuldan hata Haktan ata dediler
Arifler bu sze can kodular
olur isen dedi yediler
Bir var feda olsun alana
berk tut salma elden
Erenler mrvet
Tevhit et on iki
seni
Berk : - Mektube : Mektup - Say'ela : - Meni: Dl.
394 ALEVi VE -------
Nasibtir devlete mala erersen
ol kimseye dil gr
haki paya yzn srersen
zn iletmeyi gr
Talip isen gel kulak tut sedaya
tahamml cevri cefaya
Fikreyle halini yalvar Hdaya
Dinini nefsine gr
Hak cemalin koma kam tut gnlne
Kfuniller giyin
Cahilin szn takma
beline gr
-43-
J,
Dedi bir nesne var ademde vehi
yerden havada g
Helal kazan eder yarar Hak iin
Hakka bal etmeyi gr
Elden salma elestide
Pire evir kametini kendini
Erip bir bendini
Nadana dost gr
ol gvenme burcu bedene
edib yudana
Bir km kazan hayat versin bu cana
Hakka mal etmeyi gr
Mrebbi msahip Ali olsun
Cebraili rehber delil dal olsun
Drt makama yol olsun
her yol etmeyi gr
Elif oku Hak cemlile nazar
Gnl nefs elinden girmedi hana
Ayn ile Mim'e et hergn bir pazar
Zanbak misal vird edegr dhana
ile hayat ier isende
Bu gafletten geer isen de
Dilinden daneler saar isen de
Vahit olda bulmaya gr bahane
-44--
J,
Yel, su, toprak yetti
bin evvel varetti
O Melek anda inkar etti
Adem oldu ol bahane
Edep erkan kamile
talip isen demana
Vcudun ilminde grrsen bir
Gafil olup verme nadana
Muhammed seti
Mmn olan tarikata kul
Yz yirmi drt bin nebiler gt
der ki : Neler kondu cihana
Cemal: Yz - Nazar: - Virdi: Szl ibadet - gaflet: Gaflet uykusu:
Vahit: Birlik.
nuru hidayet
Hdadan lisan oldu
arka girdi dner ceset
Gnl pek oldu
kevni mekanda
vasidir insanda
Ali'yi sevmeyen bunda
anda oldu
-45-
Kuruldu mizan terazi
Serin veren oldu gazi
Tamuya girdi
oldu
Setiler iyiyi kemi
Cennette kurdular cemi
erni
buldu
der : Ne bu seyran
gren oldu hayran
Mmnlere ihsan
Ali cmleye can oldu
-46-
Hak gren cemalden kamaz
candan geer canandan gemez
her nadana amaz
Seyreyledi Merdan
Her stat
var ise fehmeyle
Dedi kr - krne gezme
Seyreyledi Merdan
Sefil bu sevdaya
Gnl binip
Kamil
Seyreyledi Merdan
Gaziler ben bir seyrana girdim
Erenler cem ile bu gn
Halim arzeyleyip meydana durdum
bir tutu ah ile bu gn
Dostumun sinemi deldi

duyulmadan dediler ld
Okudu ile bu gn
-47-
Be Ba'i Bismillah
Arada bir nokta Cim ile ilah
bendeyi eyleme gmrah
gster rah ile bu gn
Gnl gemisi dmenin
Erenler cem olup himmete
nebi ile ummana
ok derya Nuh ile bu gn
396 ALEVi VE -----------
bir dem oldu srd
Gezerken grmedi alarken grd
olsun dosta yz srd
kamer yz mah ile bu gn
Drt minaresi var iki de
Kudret ilminden
ki Hak
gnde erdi kahile bu gn
Kuduret honundan bir lokma geldi
Cmle destur deyip destini sundu

Selman geldi ile bu gn
Hak iin ekilen yaylar
Erenler ceminde mrvet
der: Gzlerim doldu eksilmez
parelendi zah ile bu gn
Kahil : Olgun, orta - Zah : Emekleme - Fizah:
Ceset amma gnl
Dost ile syler
meyinden ien dur olmaz
Alemi zeyneden sultam syler
Drt yol eyler
On yedi kll hal eyler
snneti yedi dal eyler
Muhibbet bahrinde syler
-48-
J,
Ol elif kametli

Lenterani zini
Caferi syler
Kamil olan kamil syler dr saar
Cennetin cmertler aar
boyuna hlleler bier
Firdevsi alada syler
der ki: Ne acaip hal oldu
Nurdan Muhammed gevherden Ali oldu
etti mmnlere yol oldu
inen syler
Fannaz : Vazgemez, usanmaz - Zeyne : Ss - Kll hal : Kkten zm.
Gnl sen divane mi oldun
Ne syler alem bana
Yoksa hocandan ders mi
Ezber oldu kelam bana
Cesette canan yar oldu
Gnl buldu
yzn kara oldu
Layvet edip glen bana
-49-
Gnlden gzden
Daim yara bakarlar

Her szleri yalan bana
Szm yoktur lengi hara
zira
Boyun vermez durup dara
oldu kelam bana
MAl.ATYA'U SADIK BABA 397
Cahil ne bilsin yarini
Bilmez dostun ahvalini
Verseler dnya
der ki : Alim bana
Layvet : Alay etme - Lengihar : Topal - :
Gnl hlusunu muhkem tutagr
Gresin seyrinde hak peygamberi
Erenler deminden bir pay kapagr
cismine miski anberi
pir
Bel bir
Ali nice sevmez imdi Kanberi
Kanber gibi kendi kendin kul eyle
-50-
! Talip isen Hak cevrine
Durma yol eyle
El ek dnya ziynetini pul eyle
Sak l cihanda gezme serseri
Sefil feryat eder nnde
Ne istek bulunmaz
Vadem yetip nefse nefsi gnnde
Diler dost. elinden kevseri
Hon: Ekin bime - Lenterani: Grememe, grmek istemesine
bunun
Ceset suya girmek ile pak olmaz
Muhibbetle sitem deyi
Adem yerde yatmak ile hak olmaz
Maksut zden lem deyi
Ahadden Ahmed'e bir Mimdir zira
ararsan Ye ile ara
Gnde kez secd'etme duvara
Cehdim ile deyi
-51-
! Er odur yoksulu semeye
Serden gee muhibbetten_ gemeye
Dost ol amaya
Mftahini bulam deyi
Gel merhamet eyle akan
Gam gani
Trl trl dert getirdin
Dahi bilmem nola deyi
Sadik' m bu ne
mmnlere
vaktin birisi
Rast gelede glem deyi
Mftah : - Cehd : aba, gayret- Hak: Toprak- Ras:
398 ALEVi VE ANTOWJiSI
Cebrail o demde pay getirdi
Hasan ile Hseyin'in
Getirdi de Muhammede yetirdi
Hasan ile Hseyin'in
Biri bir bir siyah
bir renkten ne gzel miyah
dkt beytullah
Hasan ile Hseyin'in
giyindi hllei posttan
Hakka teslim etti can ile dosttan
gllk glstan
Hasan ile Hseyin'in
Mmn olan bu gafletten
Muhammedin rengine hep
gn ekti odlara
Hasan ile Hseyin'in
Sine bryan ayak kabak
Didesi yasin eker ol
Okunan esmalar verilen sebak
Hasan ile Hseyin'in
Felek bizim ile kurdu
Takdir ilahinin byle
Kerbelada Hr
Hasan ile Hseyin'in
On iki biri matemdir
ruhu baki ol demdir
O deme bendolan dedi ne gamdir
Hasan ile Hseyin'in
-52-
Medet senden medet ey kutbul aktap
Ol derya yznde oldum berhecap
Ecel peymanesi mestile hitap
Hasan ile Hseyin'in
gitsin senlik benlik hatalar
yok dedi gzel atalar
Kesilen kurbanlar yenen lokmalar
Hasan ile Hseyin'in
Nedir gkten yere
Irahmetten izhar olan nebatat
srlen sohbet
Hasan ile Hseyin'in
Hasan Hseyindir gzmn nuru
Zeynel Abidindir Seyyidin piri
Severim imam Caferi
Hasan ile Hseyin'in
Musaya yoldur
ermek bir zge
Takiyi sevenler kuldur
Hasan ile Hseyin'in
Askerine asker olan
Mehdiye bend olan mnkr
Bu didemden akan kan ile
Hasan ile Hseyin'in
der : Bu demde arem
sinemde yarem
Severim Ahmedi Ali'den kerem
Hasan ile Hseyin'in
: - Nebatat : Bitkiler - Miyah: Sular - Berhecap: Arlanma -
-Bryan:
Gnl pirden destur yeridi
Hnkar Veliye
Sultan yar idi
uluya
yzm srdm
Bu idi dilimde virdim
Baba ltfuna erdim
Muhammed Ali'ye
-53-
J..
MAlATYA'USADIKBABA 399
Ne hub rast sultan yar yare
Meydanda didar didare
Halim arzeyledim Ali hnkAre
Sultan derler doluya
Erenler Hnkara ulu dediler
Dilerim eli dediler
Beyan etti ler yediler
Naz_ar Deliye

Ltfu Ali
Cezayir bekisi Veli dedenin
Zaradeki Sultan
fenada gnm geti hay ile
Kimse kulak urrnaz oldu sedama
Fukara ykm tuttum tay ile
Kabadan olanlar konmaz o deme
Derdimendim sen bilirsin halimi
Alan da yok kime talimi
Bu kemendi bkt belimi
Taatim yok hcum edem kademe
Zamanede bir bellice oldu
Pul geti pul oldu
dul oldu
iin yok ademe
-54-
birbirine
Mahluk her belalar derildi
srld
irkin geldi dedeme
Hak sivan iinde
Anne kodu
ldrenler gazi oldu
anlamayan cdama
ol unutma
Arif var meydanda kendini
Cemalin grmeye gl yzl
Geldi vademe
Malumdur her halim hep sana ayan
Kalpte mihman olup demeden uyan
Sunup bir katreden koyan
Sadik der ki ; Hdama
Hafif - Cdam : - Sivan :
- Rayiha : Koku - Servan: G - best: - Dhan: Ttn, duman -

400 ALEVi VE ANTOL_OJiSI
g eyledi mr
Bi terk eyledi ne acep ?
Ykletip g etti gnl
Evvel ile dost idik
Cahillik iip mest idik
yare beli best dedik
Bi terk eyledi ne acep?
-55-
J,
Bir kamil nasihat
fark edip bildik
Gnl yare zge kul olduk
gr ahtine
Ahir mrn geer bu firkatile
yar oturdu gnl
Sadik yarin verdi dhane
velvele cihane
Kul fakirin deme nadana
Kondu ger oldu mr
Gaziler bu dilnya fani mi ?
Bir dem karan yok eker
Er olanlar bunlar sani mi ?
Er olanlar eker teberi
teber eken eker mi
Her kulun bu yzden gelir
Cmlesi bir mi ?
-56-
J,
Bir cane bir eser erse dokunma
davet edip ona
mlkil
bir ismi Gani mi ?
Hanedan benzer
Lali gelir engr
Nesimi
mi ?
Kutbu alem
Sultan eker tir ile
Muhammed torunu Hasan Hseyin
mi ?
Bivefa: - Beli best: - - Yaman:
Fena -zge: Sekin, zgn - Firkat: - Dilhan: Duman - Nadan:
Kaba - Hda: - Haslarm zgn/erin zgn - - Teber:
Tahta - Tir: Ok- Nan: Ekmek - cavidan: bengi bilimi -
Kam Maden - Sani: ikinci - Servan: G.
Bir al ile zlfn bendini
Bin ah ile bir dem felek
Gafil durdum bilemedim fendini
Hasret ile sinem ezerim felek
Tahamml gayetle zarda
Her arif bir dost pazarda
Bir hsn gzelin serde
Dost deyi gezerim felek
Andelipler zan efgana
Tuttu zevki imana
Mahluk vehim insana
Erdi her cefaya felek
-57-
J,
MALATYA 'I.l SADIK BABA 401
Sen bilirsin yoktur mestimde
Gel bir ihsan eyle koma destimde
Hfilce indir nebat bitsin stmde
Kazma kati yere felek
cihanda hi bir mestim yok
Kusurum ok Hakka kastim yok
Sen bilirsin senden zge dostum yok
felek
Muhammed parsa
gelse krse
Acep her ne dilek dilerse
Arzumu Hdaya zerim felek
Mrvvet Alidendir dedi
Yitirme mrveti dersin
der; kendimi kendime korsun
Diler Hseyini bu felek
Mekke biri. yerine getirme, dkme -Al : Hile.
-58-
0n bi vefaya yar oldum J,
gman
Yorulup bellerde menzilden
Beller duman
Kr gezerdim gzm
yoldururdum
Cahillere ettim szm
Kahkahayla
Cahillik alemin da
kov, kaybet ettim
ok yuvaya elim sundum ne tuttum
Efsaneye
Otuzunda ihsan ettin tuzundan
perdesi gz.timden
zmden
Evvel iki
Sefil meyinden ieli
Dalga vurup didem saah
edip
mrm telef
Yapalak: Bir tr - Telef: Yok olma - nsiyet:
402 VE j_iRLERi
-59-
evvelini ahrini J,
Bilmeyen de syler, bilen de syler
Fahri alem Muhammedin mhrini
Bulmayan da syler, bulan da syler
Budur bize iresuldan nasihat
Kem olmaz kamiller eyle nsiyet
vasiyet
da syler, alan da syler
Mizan seer Muhammedin mmetin
Herkes z eliyle yapar cennetin
vaktin ile snnetin
da syler , da syler
Ahad Ahmed bir Mim ile
huruftur iki mumdan szlen
Erenlerin dizilen
Ermeyen de syler , eren de syler
seyrettim cihan iinde
Kulun edip talan bu
sylerdim in'i Main'de
Vcudum kavgaya salan bu
Gnhefer etti Hinde Yemen'e
Fatiha suresin enama
Nolur dostum mihman olsa bu hana
dilinde destan bu
-60-
J,
-----------
Getirdi Cebrail vahyi yasini
hayran oldu sesini
Hakka ihlas ile gnl
Silmeyen de syler, silen de syler
Tavus feryat eder
Bi ak olmaz dedilerdi
Sine kalkan olup ikrar gdene
Bilmeyen de syler , bilen de syler
ermez
bezendi erdi laline
Kavvas olup muhibbetin glne
Dalmayan da syler , dalan da syler
taburdan lezzet alanlar
Dnyadan ahreti bilenler
bir kez lr zden lenler
lmiyen da syler, len da syler
Niyetim bir kul olmaya
Erenlerden almaya
Can arzular mrebbisin bulmaya
olan bu
Cemali femler
didemden kan ile nemler
Sinemde yaram var yine yar emler
Emin areleyen bu
a m, hayal mi
Kudret honundan gelir
Ecel meyin ier yeter vadesi
Emanet alan bu
Fem : - Mrebbi : Terbiyeci, - :
-61-
An gibi her konarken J..
Muhibbet gnliimiiz
Helal. haram demez destim sunarken
Hele hepisinden geti gnlmz
Raviyan bir rivayettir
Cim ile Dal ile He hidayettir
ile yutana zehir
edip crasm iti gnlmz

Bu sevdaya sluk eden gaziler
olan sinesinden
Uzun mahlas takar
meydana zd gnlmz
Er olanlar bir ikrara
hake
Katre grr
Ummam grnce gnlmz
maksudu haki pay ola
Kusuru ok. diler, Haktan zay ola
Hakikat ehlinin zikri bay ola
yamandan seti gnlmz
Haki pay : Ayak (tozu) - Ravi : ykc, syleyici - Rivayet : Sylence -
: ime - yaman : iyi kt.
mazhar etti gnl halini
Arzuhal gzler
ediben
Zehri hayat eden lokmam gzler
Ceddi Sultan muhibbi
Hnkar Veli'nin
Tecellimdir tahkik seyit
Dem be dem her saat gzler
Ne kadar methetsem yeridir
ferzendi sorarsan
Cetbecet on iki imam Ali'nin nesli
ol gzler
-62-
J.. yay gonca
bakam erdirir kence
Um Eliftir cmle burlardan yce
gzler
Kul talim eder yol ile
amel ister zge hal ile
ihlas ile dil ile
gzler
Y asini vel hakim yedi
Yz on drt sureyi bayi isimdir
Yedi tamu, yedi ayet
iin ruhu gzler
Vehindir dilimde illallah ile
Okudum Bismillah ile
her hali eyvallah ile
Hamdi sena edip gzler
404 VE
: Gizleme, saklama - Mazhar : ihzar etmek.
Zahirde bir bir bilene
Bilen bilir bilmeyene ne are
Lanet okurlar kavli yalana
nurdur dediler
bu sze etmezse iman
madenin eyleyim beyan
Burda lokma yiyen
Ona adem denmez krdr dediler
-63-
J,
Ne kadar seversen dilden
olmazsa ne gelir elden
Geerim bu candan geemem yardan
Musahip kavlini zordur dediler
talibe ilmllhal ister
hali bil de gster
arifden trl lal ister
Hak, Muhammed, Ali birdir dediler
Anlar seilir mi biri birinden
bir bilen geti
byle
Ferhat, pirdir dediler
sttkan Hakka olursa talip
Fark edip zn bilince var bak
Ana zafer galip
Sehergaha niyaz var bak
Seher vakti oynar cmle
Hak ehli olanlar tesbihe
Kul hup olsa sultan suun
Melekler cem olur olunca var bak
Ne gezersin Yemen'i
Blbl olan terk eder mi imeni
Gnlden zikreyle on iki
destini var bak
-64-
Durma daim eyle
akrep tutma ykne
sin
Sorucular sng var bak
Suri
Bin ayak bir kaba
Hak mizan terazi
Kstah blnce var bak
Kamil bulup sebak almayan
yetmeyen
Nefse uyup Rabbisini bulmayan
Arasat olunca var bak
sana geldi bil derse
Elestide bul derse
Sultan lutfeyleyip gel derse
Bu can hasretini bulunca var bak
kurunca
yekta dediler
Ali ile Muhammed'in
ar kodular
Evvel ismi yekta idi ar oldu
Hadis - i Uhmke lahmi var oldu
Hazret - i anda oldu
bir nurdan elma dediler
-65-
J.
MALATYA'U SADIK BABA 405
Hak emir eyledi drt melek geldi
emri ile nurlar halk oldu
Azrail bir hamle
Anda gzc oldu Y etliler
Kudret kalemi kaf nun yazar
M'minler nazar
Herkese uzaktan benim der gezer
Hamdlillah bize indi badeler
Er odur ki ikiden
farz olan
der gUI yzl
M'min iin elinde badeler
Lahmke lahmi : Etti ettim, Hz. Muhammed'in Hz. Ali iin sz.
Gnl kamile syle
olmazsa ama
Ariflikten murad sor sual eyle
olmazsa alma
Cahil ikrar verir ahdinde durmaz
Bu demde o demde glmez
Yalan ile iman bir yerde olmaz
Neden ma'lum
-66-
.J,
Yerde midir gkle midir ya kande
Acep Hak cande
Velekad Kerremna demde
Her can sezemez kimde
Bunca canlar gezer Hak deyu
Arif eder kula bak deyu
Tarikati inklir eden yok deyu
Ben ademde buldum
szm alana
Gerekler yok dedi kavi - i yalana
kurban olsun halden bilene
a bildirdi kll - i
-67-
Hakk'a olan kimse yeri nurdur yare
Boynu buruk benzi azmeder didara
ayva bahe ire n nara
Ah Hseyin deyip ol gani settara
406 VE
Grnce gzler ol demi pinhan eyledi
kan eyledi
Hel'eta suresini ademe ihsan eyledi
velakat deminde bu esrara
Her taraftan yol
uyma nefsin
Salma elden bu deme bu giin
Yarini yavu ah eder hem zara
Dini Muhammed ile cenge giren
kafiri fevt edip ahmeri renge giren
Binbir kisvetten grnp alemin veren
Her aleme agah olan Ali Haydara
pr semah dner dnerler naz ile
Hseyniler hu ekiben hem raz ile
Tevhidi halka tutarlar Allah, Allah saz ile
matemi tutunca Hnkara
Ali evlada kasdedip sen ki mnkiri bildin
Hak ona hak nasip etti hefti mbin
Mmne hidayet Caferi mezhebi din
yezit lr gider mumnler bahara
Elif Be'yi bilmez iken ebcedi yol ettiren
gzn gsterip Cim ile Dal ettiren
yoktan var edip kul ettiren
didara
Ahmer : - Heft: Yedi - Mbin : kty, hayn, eden -
: nderler nderi, Ali - Ebced: Harfler
-68-*
Ne singi sengi hem raz ile
sylesen anka ile
Hak habibine buyurdu delilsiz sohbet haram
Okuyarak karadan hadisi mana ile
,--------------'-M-'--'-1\lATYA'U SADIK BABA 407
der, kendinden mana dzer
Halka fetva verir yaramaz ile
Ele nasihat edersin ilmine amelin yok
gzn grmez okursun ile
atan
Maksudun taatin riya ile
mrn kadrini bilmedin gzn kr, z,-On rk
giden ol kavga ile
Yedi haset kale gnlnn z evine
Sen seni temiz mi iki bardak su ile ?
Hak sana byle mi dedi ? Lengi mendebur
Kafile Sin'e tan etme Cim'deki nokta ile
Sorarlar senden ey, bihaber
Elin kan, yzn giden ol sevda ile
Ehlibeyti al'ine kasteyledin
giden ahrete trl serencam ile
Ey zahit. sen sana bakma bak mmnin kalbine
Nur ile dopdolu mev vurur derya ile
Can basiret dost cemalin grmeye feryat eder
Yolumu Mecnunu Leyla ile
Bu Sadak abdal, biare
Bu sz kendimden desturu Mevla ile
* bu Hekimhanda, yobaz, daima Alevi - taan eden,
onlara gsteren bir iin -
singi seng: - Takva: Al/ah'tan korkma ezber - Anka : Masal
- Al'ine : Ailesine - Taat: ibadet - Raz: - Mev : Dalga -
Serencam : Serven.
408 ALEVi VE A_!'17'0WJ/Si . .
-69-
cihanda nesne yokken evvelini bilen kimdir
vaktin snnetin farkeyleyip kimdir ?
huruf, ayetine kimse ermedi
Ademi Hak yer yzne salan kimdir ?
Kandildir zer-huptur
Drt on yedi bilen kimdir ?
Cebraili peyik andan evvel nazar
Hak mihman oldu ahdi yarin alan kimdir ?
Talip oldur serden semek bu imek
Yedi tamu sekiz cennet der ki : Dolan kimdir ?
-70-
verdim cismimi can eyledim
Ezeli hem yezelde ahti peyman eyledim
Vcudum girdim sermestim bu gn
Ne felek burcuna seyran eyledim
Nefsi kal'a gnlmn
Hak ile turaba indim viran eyledim
Hikmetullah ne gnlmn
destimc hayli cevlan eyledim
Heman vahittir kimse ermez burcuna
Hikmeti ok Halik Allah hayran eyledim
Allah, Allah bu demi var eden bir zat
oldum sphan eyledim
Lem Ali'dir, Mim Muhammed ar beri
cihet, erip yezdan eyledim
bu dem KerbeHi
Zeynel Abidin'i kalbe mihman eyledim
Hem Muhammed oldu hala
Cafer dilde destan eyledim
dinimiz
Kadim ikrara bendolup desti deman eyledim
Mttakidir Ali Naki mmnn
Rumuz eyleyip ademde secde rahman eyledim
Askerine asker oldum Mehdi ili ya
Bendesinin akeriyem hun eyledim
Sadik ezber edindim tahta serveti
Ya ismi azam Kur'an eyledim
-71-
olup alemde yolu tarik talim eden
Miskiniyem ol kulu den bana
Erenler er dedi ana verip gden
Kadim et desti eli den bana
Nice canlar alemde bermurat durur
Vehini ana gencini durur
Sen bilmezsen hak seni zahir grr
sanma bu hali den bana
suuma kalmaz deyi
Ltf ihsan settar yzme gelmez deyi
bu demde ol demde glmez deyi
akar d seli den bana
Bir yaraki ola merhem vura ten yiye
Yareyi bilmeyen tabib zor ederki emliye
Ahmak odur iin dnyada gam yiye
Dilemez dnya devletin den bana
410 ALEVi VE ANTOLOJisi
Tabib odur bir kuluna kendi vere yareyi
Sen yareyi grrsen bir gn areyi
Gafilim bir gn lrsn ok uzatma
Gn be gn pire et yolu den bana
Bir garibim iinde
Her cevapta ok
Bir amelim yaramazsa erenler
Giyinme den bana
Abdal, seher, seher Hakka secde
Uzak kendi zmde
Acep Hakka yararmola bu malamat
Neylcyim namusu deli den bana
-72-
bir pula versen arifi
Bi ol sebepten mlk bnyat eylemez
ser pay edenler hublann
Harisin uyup feryat eylemez
seyrinde grse bu gn bunda bir
anda yar oluptur dost iin dad eylemez
Maliki Yevmiddin Mustafa beyan
Kavline dedim yad eylemez
D zeynediptir ol Aliyyel Mrteza
Talihi noksan zlfne bend eylemez
nihandan ezeli genci pnhan ieri
Her bir maksudu var izhar eylemez
m garat edip n
Kalbi selim bu ismi yad eylemez
Zeynedip : Sslenip - Garat: apul - Selim : -
mutlu
____ M._A"""'lA_,TYA 'U
-73-
Gece gndz nefs elinden hey!
ok eyle crmm hey!
Ltfu senden bu derde are men
Okusam her dem her saat hu ile hem hadi hey!
Aleme Mrteza
Cmlenin cismi n dahi hey!
sanma senin sevdana biganedir
geer mr badi hey!
Zlfnn berdaresinden Mansur gibi
Key melamet ire hsnn eyler hey!
Hayalini mesti hayran
hicran dkerim hey!
a seyran iinde trl haller gsteren
Sine bryan mesti hayran hey!
-74-
Biz muhibb - i Mrteza'dan
kerb beladan
Rab - Zeynel'abidin'de boynuma resen takup
Ca'fer - i ol vefadan
Ta ezelden kal beta biz hatm - eyledik
Tavr - Hakla Musi - i
Taki v M Naki'dir dinimiz
Askeri v Mehdi - i sahib livadan
Dil tarik - i nazeninde nki buldu lezzeti
Ey dilaver Sakiya ibret nrnadan
: Hasan - Hseyin - Kerh : Tasa, gam, keder - Tarik - i
nazenin : - Dilaver : yrekli - Nma : Gsteren, bildiren
gelen son ek - - nma : rnek olan - Liva: Bayrak.
412 ALEVi VE ANTOLO._J_JS_i ___ _
KAVRAMLAR
A - grnmleri: Alevi gre insana yedi yzle
gzkr:
1. Kendi grnmde: Bu grnm zndeki sevgisi
sevgisinin iidir, bu btn sevgilerin zdr.
2. Ustat grnmnde: kendi kendisini
bilim ve sanat sevgisi iin var olan bir grnmdr.
3. Pir grnmnde: inanta hedeflenen noktaya insana ve tarikat
bir grnmdr.
4. Sevgilisi grnmnde: Bu grnm mutlu ve huzurlu olan sevgi iindir.
ortama gtrr. sevgilisi gibi grnr.
5. Ondrt ocuk grunmnde: Bu tr grnm zndeki ocuk
sevgisi iindir. bir grnm
6. Kabe grnmnde: Bu grnm ise sevgisi iindir. Bu yolla insan
seve seve 'ya znde grr.
7. Otuz cennetli grnmnde: Tm iyi sevmek iin
bir grnm biimidir. Bu yolla insan gerek sevgiye
inanta sevgide Sevgi gizemli gcdr, her
Her gzel olguda, her gzel sevgi
olaydan olaya geer, yrekten akar.
B - Secde: Yere kapanmak veya ile Secdeyi. yalmzca yere
koymak biiminde Secde, ayinlerde makamlara Alevi
ve dedf? gre biimlerde olur.
C _..:. Tevhit: Birleme, bir syleme. z, "Lailahe illallah Alevi
cemlerinde, mzik "Lailahe illallah, Muhammed'en resulullah, Ali'yyn
veliyyullah" szlerinin kompozisyonlarda sylenmesiyle tevhit ekilir.
zellikle, Ali 'nin velisi vurgulayan kompozisyonlar tevhitte n
Bu vecde gelen topluluk, halka halinde diz st otururken
sola ritmik biimde vururlar. Bu harekete tevhit ekmek
denilir. Tevhit, cem blmlerde, uygun mzik ve birlikte
ekilir. Tevhit ekmek, bir dans veya oyun dinsel niteliklidir; cem dreninin
bir

diye de ve evresinde "Hak
ilesinde belli da yeterince bilinmiyor.
Sylentilere gre, okuyup yazma ak bir ulu
bir tas badeyi szne gven ve gelir. yanarak
yreyi Bir ara Bafra'ya gider. Orada Senem'i ve
kyn zler. syler. Aylarca sonra evine dner.
Sylentilere daha sonra kadar eyalet valisinin
birka Ama yine yurt zlemine memleketine dner.
Veli'nin trbesini ziyaret eder. Halil'le bir
evinde onunla
XVIII. hangi tarihte bilinmiyor. Ancak bir
1761 (h. 1175) henz
Bin yz konunca sene
Kl ben yana yana
Elestden evrah geldi bu cana
Hak sevdaya salan yar.
Halk dilini iyi Duru ahlak,
insan ve Tann sevgisi nemli yer tutar, iie dururlar.
bir inceleme Yilz
telerden Sesi Gelen (Arif 1973) .
-1-
Gam yiyip gam ekme divane gniil

Her olur olmaza syleme
dostun gvenim
kula cevretmek
Kul kusursuz olmaz yabana atmak
kulunu bir pula satmak
Basma mrvvetin
Gzel turnam indi mi
Yoksa dnd m
bilemiyom kendimi
serimde
gnahkllnrn oktur
Haset umudum
Errahmanirrahim yoktur
Ament billahi
414 ALEVi VE AJ!TOLOJ/Si
-2-
grdm de gnlm oldu J,
Gnlm merhaba
ormanlara sel oldu
aylar merhaba
Dedem Kara yiik'te oturur
Gerek erenlere glbeng yetirir
Horasan'dan getirir
Hem merhaba
Yryen duvara dur dedi durdu
olsun diye verdi
hamur etti
belli merhaba
neresinde
Orda biter mor smbll
Bizden selam sylen Sultan
Orda yatan erenlere merhaba
eydr dilim
Pirini grmeye ar m"eder
Dn gn yz Gk
Z.Cmzem ilehane merhaba
Dost bize verdi
Gelmez gndr gndr
Dilime ezberi girdi
Gelmez gndr gndr
Gelirim diye and iti
Bilmem ne diyara
Ay geti
Gelmez gndr gndr
-3-
J,
Byk bir efkara
Sinem trl yara
Blbl gibi zara
Gelmez gndr gndr
Bilmezem mahbubum n'oldu
gl benzim soldu
On sekiz tamam oldu
Gelmez gndr gndr

Kalp evinde errahmanim
Alemin
Gelmez gndr gndr
Haset: istemez - Ortak - Gz - gre,
Ahmet f esevi Ocakta yanan bir havaya bunun yere git yurt
edin, nasibin oraya verildi der - Gk ilesinde bir yer -
Efkar: znt - Mahbub: Sevgili.
ETHEM
Ethem'in elde yeterli
ve bilgi ve belge yoktur. diline gre 17. veya 18.
Gerek ve lm tarihleri ile eserleri
Nefes
Ey benim ey iki gzm
bizi erenlere gidelim
Cmlenize benim naz ve
stad
Hakikat bahrine bende
Yolunda bir kle
..1. Ezelden Muhammed Ali
Erenler ulusu Veli
alemde ol Deli
Dstur ve ben Mustafa Dedem den
uykudan silkindim gamdan
grnd Ethem'den
bizi erenlere gidelim.
Ta: ta tinsel ve kutsal
simgeleyen sevgili bir yle gre
yedi tr ta Bunlar gkten inme olup
1. Beyaz renkli ta, Hz. Adem'e
2. Yine beyaz renkli ta Hz. Nuh'a
3. Siyah renkli ta Hz. 'e
4. renkli ta Hz. Musaya
5. Mavi renkli ta Hz.
6. renkli ta Hz. Muhammed'e
7. renkli ta Hz. Ali'ye
Tarihsel sreci iinde talar kubbelerindeki dilimlere ve lenger/erindeki para
gre adlar Kubbesi oniki dilimli, lengeri drt olanlara
Hseyni Ta; kubbesi drt dilimli, lengeri drt Horasani yada
Ethemhi Ta; kubbesi yedi dilimli, lengeri drt olanlara Ta; dilim ve
para ancak izgisi Elif harfi biiminde olanlara Elifi Ta
ii nurdur; taliptir. Kubbesi oniki
dilimi oniki Mhr Muhammed-Ali'dir, drttr, pire hizmet
snneti pire itaattir. Yine gre ta giyen oniki
Bu zellikleri
416 VE
----- -----
1. Bilgi sahibi olma, 2. olmama, 3. Nefsine uymama, 4. CangiJz olup
gaflette olmama, 5. Tamah etmeme, 6. Dnyaya 7.
vazgeme, 8. olmama. 9. Kibirsiz olma. 10. Kimseye ve zarar
vermeme, 11. Pinti ve aceleci olmama, 12. Kazaya ile teslim olup vesvese
etmeme.
Sorarlarsa:
SORULAR - YANITLAR
Ta kime indi? - De ki: nce Adem sonra Nuh
sonra Halilullaha, sonra Muhammed Resulullaha ve sonrada
Aliyl Veliyullaha.
rengi derlerse, De ki: - Ademle, Nuh'un ve
Muhammed Mustafa'ya inen ta beyaz, Aliyel Murteza'ya
inen ta idi.
yleyse ta nedir? derlerse. -Tatan murat Muhammed Ali'dir. de.
( Caferi sh: 365 )
Tekke: Eskiden, Alevi byklerinin oturup dinsel ve toplumsal yiJnlerden
egittikleri makamlar. Buralar, bir Alevi evresinde
yerlerdi. ilgisi yznden, Snni nitelikli
tekkeler buralara devlet byk miktarda paralar Alevilik
otoritesini paralamaya ynelik bu abalar sonucunda, her yanda tekkeler
Tekkecilik nedeni de budur.

veya evresi illerden birinden tahmin edilen Virdi
bilgi yok. dili 17. veya 18. ait. Sucaeddin Tekkesine
ve lm tarihleriyle eserleri bilinmiyor.
-1-
Yz bin matah gelir iin
Dkkanlar
var anda iin
huzuruna dara
emrine olursan teslim
Hak senden sendedir kadim
Nefsin Nemrud senin ruhun
Halil ile bile nara
Erenler yoluna gelirsen
himmet olur alabilirsen
Gerekler durabilirsen
Meded mrvet deyip pire
Pirin szdr
Yine sende bakan kendi gzdr
Kimini saf eder kimin
Sofi bin can ile yare
Virdi kurban edegr seri
yolundan olma serseri
Ali'nin Resul'n ya:ri
gibi ere
Muhammed Mustafa'a ey - Merdan
Aliy - yel - Mrteza sana
Hadice Hasan Mcteba
Hseyn - i Kerbela sana
Zeynel ile Muhammed
Cennet bahesinde blbller
Ca'fer - i erdik ok
Musa sana
--2-
J.. Muhammed Taki'ye verdim seHivat
Aliy - yn - Naki'den isterim imdad
Hasan - l - Askeri el'aman mrvet
Mehdi sahib liva sana
On drt ma'sum - i pak gruh - i Naci
On yedi kemerbest derdim
Pirim serimin
Hnkar evliya sana
Virdi senin kulun
Arafat'ta ulu
Senin mcrimlere ulu
Pirim Baba sana
418 ALEVi VE
Matah: Mal, - Kent - Dar: Tarikat hesap verilen
dergahtaki, cemevindeki zey kutsal yer - Nemrud: Hz.
lbrahim'i hkmdar - Kadim: ncesiz, eski - Nar: -
himmet: - Medet mrvet: Bir yalvarma tr, imdat
gelir - Kudurtur- Ser: - Serseri: - ter - On drt
masum pak: Kerbela ncesi ve edilen ehlibeyte mensup
kkler - Arafat: gn btn kutsal ve
sanal bir yer - Mcrim: Sulu - Uludivan: mahkemesi.
Hz. ve Kurban : Hz. peygamber, da Halilurrahman
olarakta bilinir. Avraham. Avraham lbrahim
''baba ycedir" gelir. Kuran 'da Hz. sonra en ok
nem verilen peygamberdir. nce 2000 hi puta
tek ile Kabe'nin temelini
kendisine on ( suhuf) denilen kitap vah Bir ok kavmin
Cmertlik, bolluk sembol olarak bilinir. mitolojik, folklorik
ve etimolojik Zerinde bulunan Tel - Harir'de
ivi binlerce tablet ve tuttu.Mukaddes eski
Ahitt bulunan Tekvin 11. ve 25. blmler o
Ur ve Harran geen ve Hz.
f/z. hi bir sormadan 75. uyarak
ve Sara ile yola Kenan iline serveni Hacer'den
Kerim'e gre kurban edilmek istenmesi sylence olarak
tek din Musevilik, kurban
edilmek istenenin 100 Sara'dan
ishak etmek isterken yerine ko
sylence olarak yazar; her dindeki bu olay
sylenir. Btn islam gibi Hacca gitmeseler bileALevi
kurban kurban keserler. br dnyada kesilen bu kurbana
binilerek kprsnn ondan sonra
MEHEMMED
Onsekizinci bir Aym yzyil
dergilerde, olarak grlmektedir. Gerek
bilinmemektedir. zorluklar iinde hizmet
ykseldikten sonra kyne geri. yaya olarak
Kerbela'ya Teslim Abdal ile
Mehemmed, Kul Mehmed, Mehmed, Muhammed
Dili sadedir. de bilgiler
yoktur. Mchmcd oniki imam konusunu onlara
Veli'ye de byk bir saygiyla
Son elde edilen bilgiler Mehemmed ( 1174 H.) l 755'te
Arguvan ilesine kynde Kerkk Trklerinden
Seyyah (Seyyit) Hseyindir. Annesi kyl Kerkk'ten Kerbela ve
Mekke'yi Tekkesine konuk ky ve kentleri gezdikten
sonra, Malatya'ya bilgi bu kadar. Anzahar
kynde de bir sre Anzahar'dan sonra Karahyk kyne gelerek,
(1670 - 1821) ile Sultan
Sevgi ve insanlar
boyunca tm ktlklere byk bir verir. ve ttn kyde
yasaklar. Beyler direnirler. Mehemmed ile ve kyden
kovarlar. Anzahar'a gider, orada 1828'de orada ld.
Allah - Muhammed - Ali lsne olan vurgular.
Veli'ye Alevi - verir, Ali'nin bir
nitelik benimser, ondan umar, ona oniki imamlarda
etkinlik hatta:
Senden gayri kim var kime
Ver benim imam Hseyin
derken ok imama gsterir. Mustafa Bal
kulu da (1990)
420 ALEVi VE __
RNEKLER
Allah medet ya Muhammed ya Ali
Bizi mahrum eyleme
Pirim Hnkar Veli
Bizi mahrum eyleme
-1--
J,
Ademi Seyfullah atam hakkin
Muhammed Mustafa hatem hakkin
Eyyuba sitem hakkin
Bizi mahrum eyleme
zari
Hseyin'dir dinimizin serveri
Alemler Bari
Bizi mahrum eyleme
Zeynelin fena
Muhammed Mrteza
Cafer
Bizi mahrum eyleme
Mehenimed' im eder hey gani kadir
Taki Naki Askeri rehnma odur
Muhammed Mehdi'ye budur
Bizi mahrum eyleme
-2-
Horasan'dan skn eyledi J,
Hnkar gel imdad eyle
Erleri kendine eyledi
Hnkilr gel imdad eyle
Gvercin donuna girdin de geldin
postu da geldin
Btn gnllere doldun da geldin
Dan e stnde namaz
cmle aleme bildiren
Nuru ile d dolduran
Doksan gnlk yolu geldin
Nice aresize care
Otuz bin er gzn
Adet olsun deyu gttn
kzn kurda yedirdir
Kerametin ile sylettin
sen oldun
Urum'11n iinde sin Sultan oldun
M'minlerin sen oldun
Hnkar gel eyle
Sultan Mehemmed' im severim seni
Sensin m'minlerin desti dilmeni
mrvvet
var Muhammed'le Ali'ye
Cmle imamlar medet
suunu bu
Cmle imamlar medet

Lfinct indi Muaviyenin soyuna
Hiiseyin'in yz suyuna
Cmle imamlar medet
Zeynel'abidindir benim
kalb evinde
Ol Cafer'dir efendim
Cmle imamlar medet
ltfu dokuna
Ve fethn karibe el'ihsan indi
Vehinde azim okuna
surei Errahman indi
-3-
,J,
-4-
,J,
Yz drt bin peygamber
ezelden
Muhammed'in menendi yoktur
Zebur, Tevrat, Kaf Kur'an indi
On iki niyaz eylerim
Hasan Askeriye halim sylerim
Muhammed Mehdiye tamam eylerim
Cmle imamlar medet
Mirata oturan ol Ahmed
eyle bize ektirme zahmet
Muhammed Aliyle eylerim minnet
imamlar medet
Muhammed' im zikreylerim erleri
Beyan eylediniz gizli
Rum erleri pirleri
Cmle imamlar medet
Yz drt kitap indi gayetten kamu
Bir elif halkeni cim ile mimi
Bunca ilimlerin hatmi
bir Elham indi
Hak Resulne eyledi inayet
Yine bu gnlerde eyledi imdat
nebi ile eyledi
Eliflfn indi
Mehemmed' im eder ol nazar kimde
var amma illa ademde
Velekad - kerremna demde
ilim, kelam kll kan indi
Niyaz: Secde etme - Zehir - Yz suyu: Sayesinde - Mihman: Konuk -
Penah: - Gayetten: iyi - Hatmi: Sonu - -
- Kll kin: Btn madenler - Ervah: Ruhlar - Menendi:
Benzeri.
422 ANTOWJiSJ
Her sabah her sabah
Ver benim - Hseyn
blbllerin boynu bklr
Ver benim Hseyn

yeri gster greyim
Senden gayn kim var kime
Ver benim - Hseyn
-5-
J,
Garibim trbene geldim ey kerim
seni severim
Sailim kapunda boynum
Ver benim - Hseyn
Seni seven divane olur
Arar kendi znde bulur
kapuna gelr
Ver benim - Hseyn
ehli olan bulur
Ali'yi sevenler gelr
Mehemmed' im sana
Ver benim - Hseyn
-6-
Bir mi, bin mi bu kubbenin kapusu; !
Deyen bilmez, bilen demez ne seyran!..
Nur mu, o yapusu;
Kulu in halk eyledi cenneti,
kimseye yoktur minneti;
Ali ile Muhammed'in snneti,
on sekiz bin alemi,
Cebrail indirdi
Drt kalemi;
Hak seda eden sakiyi,
cinne seda veren makiyi,
yznde duran ikiyi,
Deyen bilmez, bilen demez ne seyran! ..
Mehemmed' im
Her kes bilr bu dnyada
Hak teala
Hamn: - Gilman: Zan, sanma, sezme - Murad: - Kubbe:
Burada gkyz-Seyran: Gzlem - Onsekizbin alem: bedeni,
grnr olma simgeleyen onsekiz evren - Saki: -
insan ve - yznde duran iki: Hz. Muhammed ile Hz. Ali
- mum
Cmle malum ol efendime
Nice lrl trl etti gnl
Ne deliyim, ne ne
Divane mecnunu etti gnl
ezelden mamur kfiyidim
Cmle bed ben de ok idim
Bir zamanlar yok idim
etti gnl
-7-
J.
MEHEM!vJ.ED_423
Hep melekler el duada
kavurdular tavada
Bir zamanlar gezer idik havada
Yere trab edp etti gnl
Hakikat meyinden ienler kanar
sylesem el beni
yzleri solar
Derdjm drt idi etti gnl
Mehemmed' im zamanda
Mahluk iin gmanda
Nice zalimleri kemende
cmleye etti gnl
Hak nasip eylese grsem yzn
- sahip Mehdi'dir
tozuna srsem yzm
Erenler sahib Mehdi'dir
M'min olan onu arzular
Tarikat daima gizler
cemalin grr bu gzler
Bu vaktin sahibi sahib Mehdi'dir
-8-
Selam olsun bizden ol Gani
Cemali gl olan ile maha
bir gn gelir dergaha
Kerem sahibi sahib Mehdi'dir
Vaktin kutbu gelse Zlfikar salsa
Y ezid'in neslini bir tamam
yz bin er olsa
sahibi sahib Mehdi'dir
Kul Mehemmed eder bizar
yerlerde didar
gelir deyu nazar
kulu sahib Mchdi'dir
- Viran: - Bed: Kt - Mamur: - Kuy: Ky -
- Trab: Toprak - Gilman: San, zan, ikircikli - Cemal: Yiiz-
- Nesli: Soyu - Didar: Yz - Bizar: usanma - Nazar:
Bakma,
Gidi Yezit bize
Bahede gl de
ey gnl, ne derse desin
dere eden dil de
fikri olan yer mi
Kara bhtan edenin hi biri var
gzlerin kr m
al da

-9-

...--
Gereklerden olur, bulan
szmde var yalan
kandilinden, ol nurdan gelen
yznde gn de
Drt hi bilmez avam
kovan
Cennet - i aladan hediye gelen
Yanal alma ile nar da
Mehemmed' im grd idi
Hile Harici'nin
Muhammed
Behey Mslmanlar, nur da
dnyaya gelince
Taze gle benzer misali
Anadan
tasa benzer misali
ke oturur
Yedisinde yetrr
Mushaf gtrr
El nara benzer misali
Mushaf
dersin gelince
olup on
Fidan dala benzer misali
-10-
Yirmisinde kara sakal bitirir
Otuzunda cevap yetirir
oturur
n bendli gle benzer misali
Ellisinde kara sakal
vcut nazelir
Kalbi kederlenir,
gle benzer misali
ilik, kemik
Sekseninde deve gibi bozular
dennan kalmaz,
rk koza benzer misali
Mehemmed' im bunu byle buyurdu
Muhammed de mmetini
Yz talaz geldi savurdu
Uup giden toza benzer misali
: gnlk - Mushaf : Kur'an - cevap
: cevap - Bozarmak : Rengini atmak, - Nazelir :
-----------
MEHEMMED 425
- Bozulamak : - Gaziler : Eskiden hu sz
bir - Koz : Ceviz - Talaz : yel.
Gerek olan yolun evvelin izler
yolcu isen yol kamil ister
ne sylerse ne acep syler
dil kamil ister
Sofi olan neyler kini
Farkeyle zn kendini
Terziye verirler seni
Senin de el kamil ister
-11-
hizmettir karar
talibinin sorar
Kamil talip tarikatte bikarar
Marifette hizmet kul kamil ister
Ar bu meydana gelemez
z sudan olan cennet gremez
Kul ham ise hakikate eremez
Blble cevretme gl kamil ister
Sultan Mehemmed' im meyil
gider Hak
Serverler ykler tutulur
han kamil ister
-12-
bir uyudum, pirim Ali
Beni kimse pirim Ali
binp
Kim bildirmedin, pirim Ali
var donlu,
Yemek yemez kendi pirim Ali
Elinde Cmle alemi
ar deyenlere pirim Ali
Kul Mehmed' im lemedim
Kim bilemedim, pirim Ali
-13-
Hayber kapusun Ya Muhammed ya Ali
Kul geersin, Ya Muhammed ya Ali
Hak tala habibisin, M'minlerin rehberisin
Sen dertlerin tabibisin, Ya Muhammed ya Ali
426 ALeyi VE ANTOLOJiSi
Sen cmlenin ma'budusun, elin
Halimizi sen bilirsin, Ya Muhammed ya Ali
Halimiz sana Bizi nuruna
Koma gafletten Ya Muhammed ya Ali
su gibi akan, sinesin yakan
gl gibi kokan, Ya Muhammed ya Ali
Sensin Hayder'in h3.cesi, Sevenin kadir gecesi
Hasan Hseyn'in dedesi, Ya Muhammed ya Ali
Zeynel'e zindanda Mmin yoluna koydu
Sana getren Ya Muhammed ya Ali
ektirdin cefa, Cefa ana oldu safa
Melekler durdu saf safa, Ya Muhammed ya Ali
Cafer'in gln deren, Taki'nin gnlne giren
Hep mnkirdir sana uran, Ya Muhammed yii Ali
Ol gsterdin yol, Musa var sana kul
mmetine keremin bol, Ya Muhammed ya Ali
mmete edersin kerem, Taki Naki yola irfan
Yolun gsteren, Ya Muhammed ya Ali
Bizi yolundan, Blbl glnden
Asker, Mehdi Ya Muhammed ya Ali
Mehemmed' im zikreder, bin bir ismin ezber
Bir Hayder - i Kerrar, Ya Muhammed ya Ali
Car: - veyik - Donlu: Renkli - Habib: Sevgili, peygamberin
Tabib: Hekim - Mab'ud: - Ayan: - Hacesi: -
Mnkir: kafir - Katar: Ehlibeyt.
_____ , _______ MEHEMMED 427
-14-
KIRAT SAMAHI
Gene
gzmn
Ne yaman
bu bugn.
kalk gidelim biz bu odadan,
gelir Bfu'i Huda'dan,
kestirem ucadan,
bugn.
da gidiyor zaman,
Dizgini boynundan zaman,
Deli boran gibi zaman,
gemeli bugn.
gidiyor
Hele gnlndeki
Selierden sonraca,
Dostun ellerini bugn.
Mehemmed' in piri pir ise,
O yannan ahd bir ise,
Sende var ise,
Pirin bugn.
-15-
01 kandilde duran -1.
Murteza Ali
ar pare blen
Murteza Ali
Yerlerin gklerin uran,
Muhammed Ali'dir bu yolu kuran
Cebrail'in stnde duran
Murteza Ali
oturan
Yusufu kul edip Hakka gtren
Mirata engre elin
Murteza Ali
Muhammed Ali'dir cemde oturan
Al zhre tutup getiren,
verip Cebrfl'e yetiren
Murteza Ali
Hallac Mansur gibi
Yusufu kul edip
Mikail elinde mizan tutturan
Murteza Ali
indi
Zebur Tevrat Musa'ya,
Kur'an verdi Muhammed Mustafa'ya
Murteza Ali
- - Parlamak - car
pare: Drt para - uca: Dnek - Boran:
- - - Mizan: Terazi - Mikail: Mizan tutan byk
melek - Engr:
VE ANTOLOJiS!_ ___ _
Yine bahar geldi gaziler
Serimi sevdaya salar
Deli gnl Ali arzular
Gzlerim dolar
Deli gnl Hakk'a gel olma asi
Hakk'a nefsin
Gkyznde uan sesi
Dertli deler
-16-
J,
Seherde bir selvi
Yzn grenlerin hub olur
Ben ille yarin hayali
siler
Arasan bulunmaz lebin emsali
Acep var acep dostun hayali
feryatta blbl misali
Gzeller gl gibi gler
Pir Mehmed aydur musahip yaran
etsin bize ol Veysel - Karan
bir ake caran
meler
Gam yeme divane gnl
Herkes bulur
Kimseye hiyle eyleme
yoluna gelir
Evliya yolu kulundur
Her Hakk'a malumdur
Hak'tan korkmayan zalimdir
Gilman ehli kafir olur

Hak'tan kerem
Ya lmeden lmeyince
Her den kul mu olur ?
Evvel basmayan
ile nefsin kesmeyen
zn darda asmayan
dar olur
-17-
J,
Ezel bulmayan
Kabdan kaba szlmeyen
Sekiz umak gezinmeyen
Gezen hayvan er mi olur.
olan serden geer
Arif olan seer
Her zmresiyle uar
Kargadan blbl m olur ?
binmeyince
meyinden
Gl
Her gl m olur ?
Mehemmed buzular
ile sinem
gaziler
gayri pir mi olur ?
Eyyam: Gnler, zaman - Asi: - Hub: Gt.el - Leh: Dudak
- Emsal: rnek - Mey: -Aydur: Ey der.
fani dnyaya geidim geleli
ok babalar biildi bize
Ykm lf gevher
kesmeye dil geldi bize
koynunda gizli hal oldum
Ak mrekkep idim kan oldum
emretti cihana geldim
ok din iman bal geldi bize
- 18--
mihman idim bu handa
Ruhumu idi iki cihanda
Gafil olma elbet sende
mr tamam gel oldu bize
im nurunu grdm
Aman mrvet dedim durdum
Seni bir bildim de billahi
Gayri bundan geri emroldu bize
: - Eyyam : Zaman - Emsal : rnek - Buzular : -
Mihman : Misafir, konuk - Mizan : Terazi - Firak: Gz - : Bel
- : - : sz dinlemez, asi - Uca : Kuyruk sokumu, p.
Pervaneyi oduna
Mrvet - Merdan sana
dalga vurup
Mrvct - Merdan sana
Mansur'u berdar edip
kestiren
Mirata Resul'e gsteren
Mrvet - Merdan sana
Fena tesi
Hi var szmn
Hasan ile Hseyin'in
Mrvet - Merdan sana
-19-
Zeynel ile zindana giren
Ol imam kalbinde duran
kalmaz yz sren
Mrvet - Merdan sana
Ol imam Cafer'in
Musa - Ali
Elinde zlfikar ehi - i
Mrvet - Merdan sana
Taki Naki ile derde
Hasan Askeri hemde
Muhammed Mehdi'yi sahip
Mrvet - Merdan sana
Muhammed' im ziyan etmez sznde
arayanlar bulur znde
yeri, mizan gnnde
Mrvet - Merdan sana
430 VE AN1'0LOJiSi
Gece gndz hayaline
benim derdime bir derman eyle
Dertli sinem oduyla
kullara murat verirsin
Darda elin
Irak demez cara gelirsin
Bir idi geldi
Elim ile
kan
-20-
J,
Dnya ziynetinden ektim elimi
Ya kabul eyle halimi
Senden kim kulunu
Ya
kl oldum
Bende dnyada bir garip
Nas iinde namus ile ar senin
bahede gln var senin
Kulu azat etmek senin
Muhammed' im ettik bu
Eliftir
syleme suu
-21-
gel bir J,
Malumundur kul olur mu?
Senden Kerem, bizden mrvet
yerde byle
Sen klli kadirsin
Bunalan elin
Demek olmaz ne bilirsin
almaz
Yusuf gibi kul eyledin
Turab ettin ayaklarda
Nice muhiblere
Herkes bulmaz
Yusuf ile bileyidim zindanda
Zelihayla bileyidim ol demde
Eyb ile bile kevni mekanda
almaz
Yusuf ile
Eyb'la belaya eyledim
Gam yknden
yce bellerden
Muhammed' im vezir

Mahluk torumuza
-22-
Bizi evvel getirdin bu cihana ,J..
Bir blblm gonca glm var benim
Ata ana oldu bize bahane
Kandilde nurum var benim
sevenler her dem olur
ise gamdan ol azad olur
Sevenlerin derd olur
Mansur'un var benim
MEHEMMED 431
Mansur gibi dost Y?luna
Ben sinemi od'una
Hem hem udunu ekerim
Byle pirim var benim
Halktan korkmayanlar belki asidir
peygamberin nesidir
Gnl
Byle bir var benim
Muhammed' im yolumdan kalmaz
Mrayi olanlar bu ennez-
Harici izini srmez
yolum var benim
Zar edip figan eyleme
Yaram var diye inleme
Nice yaralar
gnle girerdin
elin
-23-
J,
Eyb'n
eyledi buldu
Cebrail name indirdi
Aman mrvet derim sana
Sen bir kerem eyle bana
Cmertsin sal
Muhammed' im veli
Aman mrvet gnl gani
Azad eyle edna kulu
Zar: - Figan: - Edna: Kul - Mrvet: isteme -Azad
eyle: zgr - Name: Mektup- Gonca: Henz gl - Mrayi: iki
yZl - Harici: bir siyasi grup - Sabreyle: Bekle.
432 ALEVi VE ANTfJLO_'.ll--'-S""-1 --
Ey gnl ile bari'ye
Mmin olan Hak katara
Gerek zde eker
Yrek bryan olup ezile
Bu nefsin evidir
Onu katleyen mertler soyudur
Ya bu tarik evliyalar huyudur
vara ol
-24-

----------
Kayda kaynar kresi
Byle
tresi
Mmin odur kabdan kaba szle
szld ol kabdan kaba
iki eremez bu hesaba
Yzn cemalin kabe
vara ol
Muhammed' im bir fikir eyle

Ne dilek dilersen Allah'tan dile
Gece gndz Ali de de buzula
Gelin hey erenler umudu kesmen
Blbln zar eder Allah
var diye Mevlliya gven
var eder Allah
Muhammed Ali'nin
Hasan Hseyin'i seven
Nice yze vurulmaz
Rahmet sahibidir affeder Allah
rengine
Ol imam
Ali
yzn kara eder Allah
Cafer nurdur elde tutarsan
Musa - da yetersen
hile katarsan
yerini nar eder Allah
-25-
J. Taki'ya Naki'ya
Askeri Mehdi'nin bilirsen
drst olursan
nur eder Allah
Nice erler kurtaramaz
Hak onara cmlemizin
Mmin olan sasa gzn
Srdrr tamuyu kar eder Allah
Nice erler haline
Talip olan gitse yoluna
Blbl glstanda gln
Hry kul eder Allah
Pirim himmet eyle ya hizmet
Hak sahip
Gel eyle gzel Muhammed
Ol demde car eder Allah
Muhammed' im yaralar emler
Yetmez mi Mevla'ya ameli kemler
Asla tamu grmez mminler
cennette nur eder Allah
Harici olanlar bu ermez
olan gezmeli
Lali gevheri satamaz
Her yerli yerine
syle yerli yerine
hi
zn ekmeli Mansur
Bahri olup yzmeli
gemisine gemiyi koyup
oturup
Vcudun delil
Sine bryan edip ezmeli
Daim eksik noksan kuldur
Aman aman Allah aman
Kula boldur
Sen rahmetler eyle bize
gelme yze
oktan az bize
Allah habibim nur - iin
Binbir ismin biri iin
Affeyle bizlerin suun
Ali'nin zn kul eden
Ak deveye binip yeden
Bunca mmin eden
Zlfikarm hrmetine
Ya kanberin gl
Hem himmetine
-26-

-27-

sineye
Hak sana gsterir yolun
Onda seyredersin Hak
kemendin
Bu dan ekenler olur Hakk'a kul
Kul olana bol
gl ile blbl
Girip _bir kafeste tmeli
Muhammed
1
im uyan
Her kul olmaz ben kulum diyen
Kul oldur ki Hak yoluna revan
Hem hem ahreti
Hatice kbra
Fatma Zhre
ismi
Aman ama.o Allah aman
Hasan'a verdi
O seyretti cennet
Gel azat et
Hseyin belendi kana
Lanet okundu Mervana
Gerek olan
Zeynel Abidin
Dilde zikreder mabudun
budur habibin
Bu srd
Dili binbir kelam okur
Kula sahip evvel -
434 AlEVi VE ANTOLOJJS!
Caferi
Can iinde sever
Kula gsterir
Musa sevdi seni
Hakk'a teslim etti
oldu gnl gani
Muhammed Taki
Dilinde zikreder
Dnya kime baki
Evvel verelim salavat
Muhammed nur midir ?
Hem
Hakikat midir ?
Hakikata kadem
Hek bizi hemen
Ta evvelki o dem bu dem
Bilmeyen kr midir ?
-28-

Naki'dir bize
Cemali cennette havuz
lebinden temiz
Askeri Mehdi Muhammed
cennet
Sevenler buldular rahmet
Muhammed
sz penahmdan
Ge bizlerin
olan seni bilir
Yz srer yoluna gelir
Seni bilmeyen ne bilir
Ya o mnkir midir ?
La illallah dersin
Muhammed Resulullah dersin
Ali'yi veliyullah dersin
var midir ?
Muhammed' im
Yolu ift durur mirata
Ay ile gn temsil
bir midir ?

Ya Muhammed ya Muhammed
Kulun suundan geersin
Hak'teala habibisin
Mminlerin tabibisin
Sen cmlenin rnahbubusun
-29-
J,
elin
Halimizden sen bilirsin
Tamuya dulda olursun
Halimiz sana
Bizi nuruna
Koma gaflette
Sen cmertsin gnln gani
Boldur rahmetin ey yani
oktur kulunun
su gibi akar
sinesin yakar
Cennette gl gibi kokar
Sensin
Sevenin kadir gecesi
Hasan Hseyn'in dedesi
Zeynel'e zindanda
Mmin koyar yoluna
Sana getiren
ektiler cefa
Cefa ana oldu sefa
Melekler durur saf safa
Sabahtan sabahtan erken sabahtan
Kul olmaz bir kerem eyle
zr kusur gnah cmlesi bende
nar'a gibi
Yerini glzar gibi
Ellerin stnde gibi
Halil'e gibi
kez gibi
1\1elaikeyle ko gibi
olmaz bir kerem eyle
-30-

MEHEMMED
getirdin mi yol
sana kul
mmetine keremin bol
mmetine eyle kerem
Taki Naki yolu uryan
Bize yolu gsteren sen
Bizi yolundan
Blbl glnden
Askeri'nin
Onsekiz bin alem
Sahibi zamandan
Cmlesi sana
Muhammed zikreder
binbir ismini
Bir Haydar - Kerrar
Yunus'u dnyaya gibi
Emredip gibi
Onlarla gibi
Nuh ile gemiyi gibi
gibi
Herkesle murada gibi
435
Muhammed' im hepisi senden
Tavafa ener de yeksani birden
Boldur irahmetin evvel evelden
436 __ ALE.Y.J..YE ----------------
Muhammed Mustafa'dan
Gel edep gel edep
Pirim Ali Murtezadan
Gel edep gel edep
Edepsize derler asi
Edepsizler nesi
Hatice nesli
Gel edep gel edep
Hasan Hseyin'e
Ben onda buldum
?..eynel'den Cmleye
Gel edep gel edep
-31-
J,
Mehdi ali resul bunda
eyleyesende
zikrettim canda
Cafcr'in sevgisi bende
Gezme yabanda
Gel edep gel edep
Zlfikar oynar kazanda
Himmet eyleye bize de
Kazim Musa
Gel edep gel edep
Edepsizden ders
Serinden duman
Taki - Naki - Askersiz olmaz
Gel edep gel edep
Muhammed' den gnde
Gel edep gel edep
emaneti kuluna
Bir de bizim iin yalvar Muhammed
Yine senden kerem olur kuluna
Peygamber nesliyem sorarsan ey can
Aliyel azimdir, kabe kavseyn
Krretl ayin'dir imam Hseyin
Nemrut
melekler ta gitti
Zeynel
Musa'mn stne geldi
kast etti
ol dem zuhur eyledi
-32-
Teberdar mnkirin
Azmetti ahrete dnyadan gt
Cafer ilim
Bahtek ta kafa
Binbir elli devin cengine gitti
Musa yuttu
Gnl geldi
Baba emir bulundu he hizmetine
nur - u hrmetine
Muaviye'nin dava
Emir - el hkmdr gitmez bu dava
Tak -
----------------
Ondrt masum pak oniki imam
Oniki imamdan biz tuttuk deman
Askeri'nin hrmetine elaman
Peygamber ruhuna verelim selam
Bizi senden mahrum etmesin imam
Muhammed Mehdi'de hatmoldu kelam
-33-
Cihan derya iken dnya su iken .1.
Bahri oldum ummana erenler
Ruh idim bir handa uyudum
kez geldim erenler
Benim de bir var idi
zor idi
sa stnde eridi
Bir kuru grdm erenler
Muhanuned Hanifi avlara gitti
O gece tabutun
Emir Hak'tan ok gaza etti
Muhammed' im bir azim
Muhammed Ali'dir her
Gnlmn matlubu cennetin
Bu mi.ilktin sahibi Muhammed Ali
Nuh ile gemiye bindirdi beni
Koynunda ay ile gn
O zaman oldum gldm erenler
Gafil olma gafil adam tvbeye
Nasihat verirler babaya
Bir gnde kerre indimkabe'ye
Yzm srdm tavaf ettim erenler
Muhammed' im kuruldu sa
giydim bir ta
Hak mihman oldu bize biz olduk mira
buldum erenler.
Ben bu ana ikrar verdim ezeli
Sensiz bu yerlerde gnl eylenmez
Murai gmanca Hak sevilir
gniilde iman
Yaz bahar olunca gller
dallarda ter blbller
Vakti gelince detilir meyveler
Eser saba harman
-34-
Vade yetip mr tamam olunca
Zebaniler iki yana durunca
nn
Bir saat da aman desen
Ol Azrail bu cana
Kavim duyar figana
elde iken salma divana
Handa senin iin kervan
Muhammed' im Bari
Cemalin nurundan beni
Sensin vcudum
Sensiz vcudum da mihman
438 ALEV/ VE ANTOWJiSI
Bir talip yzn grse
Ay ile gibi olur
Pirin yzn srse
kere hacca gibi olur
Bu yola gidemez bir
o sevdadan
Hile ile yola gitse bir
gibi olur
-35-
J. EzazJe baka baka bilirse
Kalbinde kin ile kibir var ise
Bir inkfu"
haznesin gibi olur
Gidemezsin yoluna
bir haline
Bir almazsa ele
penesin gibi olur
Muhammed' im erenler gelse
Gerekler nasibin blse
Bir mmin yezide verse
bin evliya gibi olur.
Nefes harceyleyip salma araya
zn bilmeyene bildiremezsin
olmadan gelip geene
Gel al deme ile
Ay mavururlar tavada
Yavru bekletirler yuvada
Elde havada
etindir ben ile indiremezsin
-36-
J. Din Muhammed dini

Yz emek eksen
Kumdan duvar rp
Yavru salan sal demeyle
Gnl dost mu bulur bul bul demeyle
gl yzl gl gl demeyle
Hak izin vermezse gldremezsin
Muhammed' im sevmez
Herkeste kendi huyunu
Dibi delik kaba suyunu
yorulma
Harceyleyip: Sarfedip - ihanet eden - -
- Ezazl: Azazil, iblis, - Kibir: Byklenme - Hazne: Hazine,
depo.
Dolam bir geldim
tellal elinden
Ehi - i Hak olanlar
Bir yol tellal elinden
elisi gelin buyurak
Muhabbetin savurarak
Danesini
Bir yol tellal elinden
-37-
J,
Hariciler bu manaya ermesin
Hasan Hseyin intizar
Cafe.r koksun hergiz
Bir deste gl tellal elinden
Nesimi'nin, Hatayi'nin deyilmez
Bu manaya olan
Binbir iki lezzeti var doyulmaz
Bir ktu bal tellal elinden
Mllhammed' im bellidir yelten
Ne murad istersen Hak iin yelten
yle bir tellal ki aleme sultan
Elif - i Ta tellal elinden
-38-
talipsen pirini hak'la J,
Din Muhammed iman Ali mi ?
Tevrat, Zebur, yokla
Kuran'da okunur Ali'nin ismi
dostudur cismi
Lahmike cismike cismi
-39-
Haner dertli sinem deleyim J.
Blblm umadan gel gel
Gazel olup gonca gln solmadan
Azrail penesin salmadan gel gel
Matem ekelim
Oniki hulusu
Hasan ile Hseyinin dedesi
Muhammed' im sevdi anlan
nuru
Horasan'dan gelen erlerin piri
Veli mi ?
iniliyi zanrndan
Canan bilir halinden
Kes de kement eyle zlilfn telinden
Kement kesmeden gel gel
alan iniler Kurgusu Hak ama ozan
almayanlar gezer Merdan Ali bozan
Yar cevreyledike yaram Tevilin ok bu dzen
Asa yzbin yara ekilir gel gel Hikmetine ermeden gel gel
Muhammed' im saki doldurdum
glne b1bl kondurdum
Gzel gazileri erdirdim
Gaziler sohbetin diliyor gel gel
44() VE ANTOWJisi
Gel ey gnl
Var bir delil bul ki Hakk'a gidelim
Dnya iin dolanma
Delilimiz Merdan Ali'dir
eritir
Yalan sanman dnya daha doludur
Emaneti veren bir gn alacak
Azrail de alacak
Cmle kulun defterini drecek
-40-
.J,
Defterimiz elimize vermeden
Kara toprak gziimiize dolmadan
Zebaniler gelip sual sormadan
Dersimizi imamlardan
Ahretin burda grelim
Muhammed secde
Bir gn olur Hak
Mmin kulun geilir
Yaz gelince imen biilir
Muhammed'im glersin
Tutmayana verirsin
Bir gn olur defterini grrsn
-41-
Ar edenler gelip buna giremez J.
Her de soyunarak dalamaz
Glleri derindir drr bulamaz
Muhammed oldun mu
Muhammed oldu bu
Bakmaz sular engine
Bu derde ah eder
Hsnn ierisi firdevsi
Gonca gllerini derdin mi
Gonca gllerini derdi bu
Muhabbetten bent
Hocam imam bizi okutan
Doldurdum kadehi itim sakiden
ryan girdin mi
ryan girdi bu
stne
Kul olabildin mi dostuna
Bu kadar kkn stne
oldu mu
oldu bu
Muhammed' im iim
tekbirli haram
Hi kuru fitilin olmaz
koyup oldun mu
koyup oldu bu
Gezme yabanda
Ne ararsan canda ara
Mahlukun
Gerek olan durur dara
Dara hep gerekler durur
Zerre zerresini grr
-42-
j.
Ml:.7/Et:!_'!JD
Kr menziline yeter mi
emrin tutar
Hi kt kaar
Er denilmez
binmeyince
z olan bilir
Benim ne szm var kre
meyinden
Ya lmeden lmeyince
Erilmez bu gizli
sorarsan
Biz muhabbetten geliriz
Kabdan kaba szlrz
ile oluruz

ceddimiz temiz
geliyor
Mesti pak hayran oluruz
Mesti paki olur Naci
Onlar giyer drst
ona derler
Hem yanar ryan oluruz
Muhammed' im
lanettir
lme hi are yoktur
Hepimize gelir
-43-
.J,
cennette saki
Onlar zde bulur
Kim dnyada baki
Mecnun divane oluruz
Biz haa puta
Daim zata
Hak
mminde biliriz
Mmin odur bile
Sre cesedinden
diyem
lmeden nce lrz
Muhammed' im diye
Gerek olan uya
Cennette hlleyi giye
Ulu Divan'dan geliriz
442 ALEVi VE ANTOLO._'.J_/S_I _______________ _
Uzun boylu dal boyuna
Benim gnlm sana n'edeyim
Ela gzlerine kurban
-44-
Hangi grdm

dnen dinsiz
Benim
turna
Balaban gzl
Benim meylim sana n'edeyim
Benim Ali'dir ala
hayalin gnlmde kala
Ne ok cevredersin bu sefil kula
Muhammed' im derde are ne
merhem eyle yareme
Blbl glstanda virane
Sesini bende
Eylen uup gitme konadur blbl
Senin muhabbetin kalbim evinde
Vcudum blbl
--45-
J,
Blbl gibi glden gle sekersin
Gzlerinden dkersin
Nice hasretlikler ekersin
Kardan yazdan blbl
Dikene konma sen gle kon gle
Eski dost olur sanma
beyaz gksn ya da inanma
Rakibinin kasdi blbl
Sultan eder rahmet eyle kuluna
Bu ne dert ki derman buluna
Konma benlik ile gln
Har olur peneni blbl
Muhammed' gevherler saar
Herkesin boyuna libaslar bier
geer
Dnya baki fanidir blbl
eylersen staddan eyle
yok rk neylersin
Metah alam dersen bezirgandan al
erinin n'eylersin
-46-
Gevher alam dersen zarardan korkma
Meyil ver nadana bakma
Sermayen var ise yrekte sakla
Sikkenin pulu n'eylersin
Gvenme olursun
Sultan olam dersen kul olda
caht eyle kervana
yolu n'eylersin
Ahmak odur gevher araya
ak stnde karaya
Bir amel ki Hakk'a yaraya
Hakk'a feyli n'eylersin
Muha:mmed' im byle
Bir yarinen eyle
Boylar isen boyla
gl n'eylersin
Geliniz sofular yola gidelim
Ya bu yol kadimdir gonca gl var
Birisi Muhammed birisi Ali
Muhabbet iinde var

Mmin
Mminlik
Drt makam ince yolu var
-47-
Drt birini girmeli
ta grmeli
Azrail elinden
trl trl hah var
sabidir severim sabi
ile dinin bir
Lokman hekimin de em'inin
Binbir iinde biri var
Muhammed' im gezdim

bir baheli
Gafletten gzm nuru var
Bezirgan: Tccar - Sabi: Gen - Magrib: - - Benlik:
- Ahmak: - Nadan: Yoz, Kaba.
444 _!sLEVI VE ANTOWJiSi -------- -----
Noksan oktur senin
Ya Muhammed al kalemin
Yine sensiz zahirinde
Kulun hata ile
kerem ile
Gel bir kerem eyle ltfn da boldur
Seherde blbller figana
verildi mucizat
Kul hata sultan
-48-
J.. Bunalan elin
carma gelirsin
Demek olmaz bilirsin
Hi kul sultan olur mu
Yalan meydan da menzil
Zlfikar olmazsa kffar lr m
Kffar geldi drt evirdi
mahluku harman etti savurdu
Boldur car gn geldi
Muhammed' im
Zlfikar
Sahip
Hakdan bir sevda yneldi serime
Bilmem nice olur bu gnl
elime
Asi yce olur gnl
Birden drt gitmez sakindir
boldur Hak.k'a
Birden zelil gayet fakirdir
Birdem de bezirgan hoca olur gnl
-49-
J.. Bir dem olur
Bir dem trab olur yere
Bir dem olur
tkenmez gldr bu gnl
Bir dem al iekli bahar yaz olur
Bir dem Temmuz gider kara gz olur
Bir dem ay hem gndz olur
Bir dem de gece olur gnl
Muhammed' im lene erilmez
Arap at yorulur gnl yorulmaz
Gnl bir
g olur gnl
Sakat - Zahir: - - car: - Zelil: -
- Ser: - Tenbellik.
Bende dnyaya geldim geleli
Emanetten bir don dndm
Haramiler vurdu ykm
Soyulup dndm
Gam iye ykm tuttum
Ah ile ilettim
devleti tarumar ettim
Sanki bir tas zehir dndm
Grdnz m fendini
bendimi
Hemen kendi kendimi
iken dndm
Bana sinemde yaram ok
halinden hi anlayan yok
Talibe ki gel yarama bak
dndm
Muhammed - el Mustafa'mn
bu olur
Merdan verir
Daim bu can darda olur
Talip zn ldren
delil
Ynn miraca dndren
Fani dnya perde m'olur
dolu
cmleden ulu
Kadimdir mminin yolu
Tamu vallah karda (arda) olur
-50-
J.. Buhar oldu kan eridi
Ecel yeli gnlm
fani dnyada murat bu muydu
Gamze oku sineye dndm
gz gz oldu
stne merhem gelmedi
gazel oldu blbl
gl dndm
Nice Sleyman'lar konup
Nice serden
Cmlesi de ecel meyi
Dnyadan ahrete dndm
Muhammed' im malumdur halim
kulundur senin
Bu elinden gelmez mi dersin
Bir yerde dndm
-51-
J,
krs levhi kalem
Byle Rabbel alem
atal oldu kalem
Gruh (u) Naci olur
Yalan sigeci
(i)kiden olmaz
Mmine verilen
iki marda olur
Halil peygamberin
Kadimdir dini
Muhammed Ali'nin
Musa gibi Tur'da olur
Muhammed' im oldu
Teslim oldu buldu
Duman gitti bahar geldi
Blbl daim glde olur
446 ALEVi VE -----------------
Gir meydana samah eyle
hikmetlerden syle
Bu hali byle
Kara gzlm ark ederek
Semah etmek
Yeri ile yolu ile
nm
Sakiden dolu iersin
hlle biersin
Cennete
her gerek
Gece gndz gn geer
bulur
zn Mansur
Mansur gece gndz ekerdi
Dilim zikreder
Grdnz m siz o koca
Onlar muhabbette buldu yerini
-52-

-53-
J.
Dua okundu
Destur verildi
Boz - at ile yola
Yerin
benem
varmdan

ermez
Muhammed' i sar
muhabbet bir araya cem olup
Onlarda durup
Ya imam gk ise o mihman bilip
Kim
Bu tesi tedir
Gereklerde bu mahluka
gerekten blmek
Lahrnike lahm'oldu birbirine
Muhammed' im monanlar ger
herkes bier
gln stne kan saar
Bak blbln
Ali'nin
Can iinde
Kudretten derilir honu
Muhammed
Dolusun ienler lr
Bunda kim gider kim
Her bulur
Muhammed
-54-
Ademi dnyaya
yok ise n'eyleye
Seveni umman boylaya
Muhammed
Hakk'a bir deyip
bunda
Kadim ikrara
Muhammed
447
Muhammed' im
Gl pirini bulup
Cebrail
Muhammed
Eynime sinem
Hak iin ekerim namusu an
Dinle bahar olur gller
turnalar gelir Ali'den
Skn her dem uar
yzne aar
Huma nurun aleme saar
gz karadan
-55-
J. Akdeniz yzne
Mevlam ona
Akdeniz stnden sultan
Mevlam nasib etsi konsak oradan
Akdeniz stdr sultan korusu
bekliyor birisi
Ezel uslusuyduk delisi
vere Ali'den
bir
Gkte melekler hep dnd
Muhammed' im
sermes olduk biz bu doludan
Gzel benim senden bir sualim var
O yarin yamda muteber misin
Hak teala seni etti
syleyen o soydan
Eynine al ile
pelerini yere
Can, ceset ve ruh gene
Bir duran sen misin
-56-
J. Kerem et efendim ldrme beni

Bir mektup arz edem hali
Beni deli eden sen misin
devlet
Huma yksek yapar
Gnl arzuluyu
Cennette oturan hr misin
Muhammed'im benim
Evvelinden kurban eyledim
Elif don z kendi halim
Bir gidip bir gelen nur misin
Pene - Bozular: Deve gibi ses iniler - Deyen: Syleyen -
Gelince - - Taylamak: uyarlamak
- -
448
Muhammed, Arguvan ilesi ile evresindeki yze kyde
zellikle, Ahmed ve Sultan ile bu yrede kltrel kk
etkisi ile byk Alevi ve
Trkmen olan bu yremiz, bu byk etkilemesi sonucu bir kltr
birikimi bir ok trk ve ezgilerine bu etkilerini, izlerini gtrmeyi
dnemde kynde Teslim Abdal gibi soluklu bir ozan da sesini
duyurmakta, bu kltr birikimini beslemektedir. Muhammed'le
bu etkilemenin ne derin, kkl gstermektedir.
zamanda bu olgu, yrede birbirleriyle ilgi ve de
gsterir. Hekimhan ilesi yresindeki kesimin dnemde
Baba, Esiri gibi byk bu kltre byk
(Bknz. Teslim Abdal ile Mehemmed s: 131-136)
DUALAR - GLBANGLAR
BLM
-
BAZI KURUMLAR VE KAVRAMLAR
Alevilik - bir "inan ve biimi" taktirde,
zamansal sre iinde tm srelere, yer
ve ynlere, yerilmelere, din illegal
tm dnemlerde bizzat kendi olanaklar kendisini
ve anlatma bularak - gizli, sivil rgtleri, dinsel gnll
grevlileri ve biimde organize olarak ayakta kalma becerisi
gsterip Anadolu'daki bin koruyarak, srdrerek ve toplumda sz
sahibi olabilmesi ve kimlik vererek yrmesi her halde cem trenlerinden
yeni kan vederin gc ve drtsyle olsa gerek. yleyse bu
cem trenlerinin temeli ne olabilir? Yeri
estanstaneler, kk blmler ve ritueller cem trenlerinin ve
anlatmak elbette konumuz. Ancak, cem trenlerinde okunan dualar,
nefesler ile, (mersiyeler) ve okunan dua, glbang,
nedeniyle ve ierikleri konusu
girmektedirler.
Antoloji ve zellikle de
ahenkli "mensur dua, glbang, terceme ve benzerlerini kitaba
konunun ve gerekli grdk.
Alevilikte (ibadet), ilkin bireysellikten zamanla bireysellikten
toplu halde ile bir araya gelerek kusur ve gnahlarlndan
durunarak bir can bir beden olup yce huzuruna varmak iin,
iinde ve tesinde Allah - Muhammed - Ali lemesi
sevgisinde olarak erler - gerek ve
huzurunda yeniden tecelli eden tresel ve
trensel eylem ve itenlikle yerine getirilmesidir. ya da
bir eylemidir bu.
Bu trenlerde (Cem ayinlerinde) pir, baba, dede, rehber, talip - msahip, 12
hizmet sahibi ve muhibler bulunur. Bunlar Alevi - gre
nceden Kur'an ayetleri, glbengler (glbang), tercemanlar, telkinler, dualar,
tekbirler, salavatlar okunur, semah edilir. Salat
452 VE __
1-AYETLER
Alevi - tar her nemli eylemi, olguyu zellikle de
ibadet usul ve motifleri kaynak olarak Kur'an- Kerim'deki bir
ayete, taktirde bir hadise, bu dahi olmazsa Hz. Ali'nin bir szne,
Fatiha, Bakara, Yasin, Nur, Fetih gibi bir ok surenin
bir ok ayetlerini kaynak olarak Yolakta her dinsel
ya bir ayettir, ya da bir hadistir. ayn zellikleri
bunlardan bir ka rnek:
a) Nur Ayeti (24. sure, 35. ayet)
(Hak teala, gklere ve yere nur verendir. O'nun nuru, iinde bir bulunan
kandilin gibidir. billur iindedir. Billur parlayan bir
da, da olmayan mbarek bir zeytin dokunmasa da onun
hemen verecek gibidir. Nur zere nurdur. O Hak teala kendi nuruna iletir,
Hak teala insanlara, rnekler verir. Her ile bilen O'dur.)
b) Fatiha Suresi (1. sure, 7 ayet)
"Btn alemleri yaratan, (ezelden beri) rahmet ile kucaklayan, (ebede
kadar) sevgiyle Hesap Gn'nn sahibi olan Allah'a hamd olsun! Biz
sana kulluk eder, senden dileriz. Bizi dos- giden yola ilet.
Nimete erenlerin, zerine gazap ve
yoluna ilet Ulu
(Mekke'de nazil yedi ayettir).
c) Yedullah Ayeti (48. sre, 10. ayet)
(Fetih Suresi, Ayet 10) : ("O seninle el varya onlar sana biat
edenler) ancak Allah'a biat eli, elleri stnde idi. Onun iin
kim ahdini bozarsa o, z nefsinin dneklik olur ve kim Allah'a
szn yerine getirirse, AUah'ta ona byk ecirler (dl) verir."
d) suresi 23. ayet - Ahzap suresi 33. ayet - Maide suresi 35. ve l 12. ayetleri -
Fetih suresi 18, ve 19. ayetleri, gibi daha bir ok ayetlere dayanarak
srdrrler.
2 -
La
a) Alevi ve Kelime - i
ilahe illallah ve enne Muhammed - n Rasulullah, enne
Aliyy - n Veliyullah, Vasiyi Rasulullah.
b} ler
Allah - Muhammed - Ali
c)
DUALAR - GLBANGI.Afi__ 453
Hz. Muhammed - Hz. Fatma - Hz. Ali - Hz. Hasan - Hz. Hseyin
) Yediler
Allah-Hz.
d) Peygambere Selam.
Esselat vesselam aleyke ya Resulullah
Esselat vesseHim aleyke ya Habibullah
Esselat vesselam aleyke ya Kerimullah
Esselat vesselam aleyke ya Ekremel Ekremin
Essetat vesselam aleyke ya - i Ruz - i Arasat
e) Tevella ve Teberra
bi1en meydana olsun. Bu duyan
insana olsun. Muhibb - i hanedana sedhe zaran niyaz edp. Amma anda da
bulan irfana olsun. Bu - hikmet bu nutkun ey arif. Bu gn
eden ihvana olsun (Agahi)
f) Ezan
Allahu Ekber (4defa)
enla ilahe illallah (2 defa)
enne Muhammeden Resulullah (2 defa)
enne Emirl Mminin Aliyn Veliyullah (2 defa)
Hayye ales selah (2 defa)
Hayye alel felah (2 defa)
Hayya ala hayril amel (2 defa)
Allah Ekber (2 defa)
La ilahe illallah (2 defa)
g)
Allah Allah, hizmetin kabul ola, ola, iki cihanda yzn ak ola, seyyid -
i himmeti zerinde ola, gerek erenler demine Hil.
454 ALEVi VE ANTOWJiSI
SELAMNAME'LER
-1-
Esselam - aleykm ey erenlei!.
Esselam - m aleykm ey pirleri!.
Esselam - aleykm ey ma'rifet kamilleri!.
Esselam - m aleykm ey hakikat
de her
- Ve aleykm - s selam ve rahmetullah - i ve berekath ...
-2-
"Allahmme salli ala seyyidina Muhammed Mustafa ..
Allahmme salli illa seyyidina Aliyyel Murtaza ..
Allahmme salli ala seyyidina Hseyn - i Kerbela ..
Allahmme salli ala seyyidina Zeynel Aba
Allahmme salli ala seyyidina Musa ..
Allahmme salli ala seyyidina baba ..
salli ala seyyidina Cafer rehnma ..
Allahmme salli al seyyidina Ali Sultan ..
Allahmme salli ala seyyidina Muhammed Taki
Allahmme salli ala seyyidina Hasan Askeri..
Allahmme salli ala seyyidina Muhammed Mehdi !.. "
sh: 440)
-3-
Esselam aleyke ya Resulullah, Esselam aleyke ya Habibullah, Esselam aleyke ya
Nebiyullah, Esselam aleyke ya Erninullah, Esselam aleyke ya Hayr - J Halikullah,
Esselam aleyke ya Muhammed ibni Abdullah, Esselam aleyke ya Safvetullah,
Esselam aleyke ya - l mttekiyn, Esselam aleyke ya Emirl M'minin,
Esselam aleyke ya vasiyyu Resul - i Emin, Esselam aleyke ya Zehra,
Esselam aleyke ya mmil Esselam aleyke ya Seyide - tn nisa - el alemin,
Esselam aleyke ya ebi Muhammed'l zeki, Esselam aleyke ya Hasan'l Mcteba,
Esselam aleyke ya eba Abdullah, Esselam aleyke ya ibni Resulullah, Esselam aleyke
ya ibni Emir'e! M'minin, Esselam aleyke ya ibni Zehra, Esselam aleyke ya
Rurret - t ayni Habib - i Hdli, Esselam aleyke ya - i Hda, Esselam
aleyke ya Hseyin garibi mazlumi - i Kerbela, Esselam ceddike
ve ebrike ve eyyi - mmike ve ve alft min beynin ve ala kudretike ve
mevalike ve vel muhibbin ve rahmetullahi ve bereketihi vesselam alel mrseliyn,
DUALAR - GLBANGLAR 455
nelaikitehi mukarribin ve evliyullahi teala aleyhi ecmain velhamdlillahirrabbilalemin Hu
doost.
-4-
Selamname
Selammullah ala Hseyn .. Ve al - i fJseyn
Evlad - Hseyn .. katli Hseyn ..
Ltfuna eyle ihsan ya Hseyn
Derdimize senden derman eyle derman ya Jfseyn
Gayri'ye muhta el'aman
Sen medet bizlere her ya Hseyn
Sad hezaran lanet olsun ol gruh'u delal'e
Nakz - abd ile anlar seni ya Hseyn
- i Pakin iin zikredeni koyma zulmette hergiz
Bermurad et dide - i giryan ile ya Hseyn
ile su vermek iin
ienlere ab - hayat ya Hseyn
-5-
"Allahmme salli ala seyyidina Muhammed Mustafa
Allahmme salli ala seyyidina Aliye'! Murtaza
Allahmme sa1li ala seyyidina Hasan'l Mcteba
Allahmme salli ala seyyidina Hseyni Kerbela
Allahmme salli illa seyyidina Zeyne - 1 Aba
Allahmme salli ala seyyidina baha
Allahmme salli ala seyyidina Ca'fer Rehnma
salli ala seyyidina Musa
Allahmme salli ala seyyidina Ali Sultan
Allahmme sam illa seyyidina Muhammed Taki
Allahiimme salli ala seyyidina Ali Naki
salli ala seyyidina Askeri ..
Allahmme sam ala seyyidina Muhammed Mehdi "
... VE AIJ_TOWJiSL _______ ,_._________ ..__ ,.,. __________ _
GJ_,BANG (GLBENG)
- kkeni dilbilgisinde szlk
bir ses, hep birden yksek ses bir yksek sesle
okunan dualar. trenlerinde anmak iin Hatta
glbank .. i Muhammedi, ezan da gelir (M. Nihat zon, Szlk).
-- Glbang: Gle, sevgiye davet, topluma, cem'e Yalvarma, af
isteme, Yksek sesle okunan zel dua gelir.
- Glilbang (Ansp-) Eskiden, zl ve yer yer tmcelerden
topluluk iinde yksek sesle okunan dua ve vgiHere verilen ad. Glbang okumaya
"glbank ekme" denir. Yenierilerin ncesinde, trenlerde ve ulufe
gnlerinde glbank ekmeleri gelenekti. de trenlerde glbank
ekerlerdi. Mevlevilerde glbank daha Mevlevi ve trenlerinin
hemen her durum iin bir giilbank Her iki tarikatta da trenler okunan
glbanklar "Tercman I Terceman" Glbanklar ekildikleri yere ve
gre "somat "ism - i celal "sefer gibi adlarla
Glbanklar genellikle "Hu diyelim" szyle biter, dinleyenler hep bir ve yksek
sesle "Hu" derlerdi. Glbank ekilirken Mevleviler susar, ise "Allah Allah"
diyerek zikrederlerdi (Ana 10, s: 143).
Byk cem okunan Glbanklar hepsininde islami
kurallara uygun ve kutsiyete Gillbanklar, dualar
tarikatta bir ve kurum olarak Glbanklar inan ve her
konusuna aittir. Sofra kurban tarikat giysilerinin (ta, tennre
gibi) snnet, kaza hizmetlerin talip telkinleri buna
rnektir. Zaman iinde gre Glbanklar, dualar, telkinler, tercernanlar srekli
Bu srekli yerlerde birbiriyle
olmadan kimselerin okurken
gibi tarikat de ileri gelebilir.
tarihi 13. - 14. bunlann hangi
dnemde ortaya kesin olarak Daha ncelere,
dnemlere kadar gidilebilir. tarikatte bir motif olarak yerini
Sultan'dan sonraya gider. reticileri, syleyenleri belli
Anonimdir. Belirgin ses uyumu, ahenkli gizem ve ekim
iin dinleyenler zerinde kutsal bir hava estirerek cezbeye girmelerine,
konsantre ve iten etkilenmelerine byk
bir gerek. aan gizemli bir
ve belirten tekbirlere, salavat ve terceman,
sorgu ve telkinlere de ve bu kitapta yer
I>UAIAR - GLBANGIAR 457
.... ..--..--------
Ancak, manzum olarak okunan Glbang'lar da

Glbang Alevilikte zel dua Cem trenlerinde Glbang'lar ile srek
olay srdrlr, hizmetlere dua verilir ve tren yine glbankla
Bunlar Ayin - i Cem iinde sylenen olarak
evrelerinde ve blmlerinde olay ve olgular veya sonunda okunan Glbang'lar
da
Glbang'larda vurgulu ve Cmleler ve hizmet,
durum ile ilgilidir. Glbang'lar islami ve insanidir. Allah, Bismilllih, ile
salavat ile, Muhammed Ali'ye Hu ile J>iter. Glbang, uzun veya
olabilir. gnlleri temizler, siler, mminin gnln "pak
pak" tertemiz etmek da yarar..
Glbang'lar hizmetlerin, okunan salavat ve sylenen
nefes'lerin Dua ve Allah - Allah
sylenenlere ve verir. Dua sonunda, herkes birbiriyle

Alevilikte dua, Glbang olarak isimlendirilir. Glbang'm dili Trke'dir. Eski
dili olup, ve Cmleler, vurgulu ve ahenklidir.
ve toplumsal istekler Bir (Serencam) yksek sesle, nutuk
okunur ve cemaat " Allah, Allah" onaylar, ve
verir.
Gle, sevgiye davet, onu topluma. cem'e Yalvarma, af
isteme,
ve toplumsal hemen her konusuna, ait Glbang
Metinler, Duruma ve syleyene gre, irticalen sylenen
Glbang'lar
Terceman : Manzum olan
Tekbir, Tevhid : terennm etmektir. Saz okunur.
Salavat: Peygambere ve on iki imama verilir,
Talip Sorgusu: Erkan yolun "l ikrar verme, l
dnme" dir.
Tarikat telkini : Talibe yol ilkelerinin Pir
(mer Ulucay, Alevilikte Toplu s: 11 ve kaynaklar)
458 ALEVi VE

GLBANG
Medet ey medet
ey Ali - Muhammed
Hasan Hseyin
eyleyin
Zeynel'in
-1-

Cafer'in ilm -
Musa hrmetine
Taki ve ba Naki
Hasan'l Askeri
men kemteri
Gel derdime dennan eyle
Gelde Haktan dilek dile
Mehdi sahih zaman gele
secde
-2-
Vahdet
Oturan, duran, gaib, ayin - i cem sakini erenler olsun
-3-
Cemevinin Glbanga
Bismillah Bism - i Allah Allah, Fahr - i Mana - i Piran
kuvvet - i Abdalan, selamet - i gariban, huzur - u hazirun, kaanun - u evliya, nur - u ali aba
Allah Allah. hayr ola, feth ola, def ola, mminler ber - murad ola,
berbad ola, demler daim cemler kaim ola, ibadetlerimiz makbul ola. ler,
Yediler, Oniki Ondrt Masum - i Pak, Onyedi Kemerbest efendilerimiz
ola, - kaanun - u Evliya ebed ola. Nur - u Nebi Keremi Ali Pirimiz
Hnkar Veli ve gerek erenler demine Hu.
DUAl.AR - GLBANGl.AR 459
----------------- . . ---------
-4-
Cemevinin
Bismillah Bism - i Allah Allah, Fahr - i Mana - i Piran
kuvvet - i Abdalan, selamet - i gariban, huzur - u hazirun, kaanun - u evliya, nur - u ali Sba
Allah Allah. hayr ola, feth ola, def ola, mminlerin ber -
ola, berbad ola, demler daim cemler kaim ola, ibadetlerimiz makbul ola. ler,
Yediler, Oniki Ondrt Masum - i Pak, Onyedi Kemerbest efendilerimiz
ola. Nur - u Nebi Keremi Ali Pirimiz Hilnkar Veli ve gerek
erenler demine
-5-
Cem
Bismillahilleziy Hiilaheillallah Bism - i Allah Allah.
hayr ola, feth ola, meydan abad ola, saklana gnller sevinli
ola, fakiir fukara mamur ola. Er Hak Muhammed Ali gzcmz bekimiz
ola, On iki imam, Ondrt Masumi Pak, Onyedi Kemerbest efendilerimiz
Pirimiz, Hnkar Veli, Sultan
ola, lerin, yedilerin, ve gayb erenlerinin
Kutbl - aktap efendilerimizin ve himmetleri safa zerimizde ve
ola. Allah erenler mnkir mekrinden emin eyliye, iki
cihanda emin, nail eyliye.
Dertlerimize derman, gnllerimize iman, edalar
ihsan eyliye. Zmre - i naciden gruhu salihinden eyliye. Allah erenler Devlet ve
milletimizin keskin, szn stn eyliye, gkten rahmetler, yerden
bereketler ihsan eyliye.
kabul eyleye, hizmetlerinizi zaya gtrmeye,
dergah - izzetinde kabul eyliye, vaktimiz gele. Dil bizden nefes Hazreti Hnkar
Efendimizden ola. Yuh mnkire, lanet Yezid'e, rahmet mmine.
Nur - u Nebi, Keremi Ali, glbengi Hnkar Veli demi pir, keremi
evliya, gerek erenler demine Hu.
-6-
Cem
Allah Allah ola. feth ola, def ola. Mnkrler mat ola.
Meydanlar abad ola. mestur ola. Gnller mesrur ola. fukaralar mamur
ola. Muhammed Ali ola. Oniki imam ondrt masum pak efendilerimizin
himmetleri stmzde ola. lerin yedilerin ricali gaip erenlerin
460 VE
ve kutbul'aktap efendilerimizin himmetleri saf stmzde ve
ola. Erenler bizi, ve fesat mekrinden koruya ve himaye eyliye. cihanda
emin ve nail eyliye. Dertlerimize derman kalplerimize
iman eda ihsan eyliye. Zmreyi Naciyeden gruhu
salihadan eyliye. devletimizi, milletimizi, ve
emin eyliye. Muhammed dinine zeval vermiye. Gkten rahmet, yerden
bereket ihsan eyliye. Merdi, namerde muhta etmiye.
izzetinde kabul eyliye. Vaktimizin hayri gele. Dil bizden himmeti hazreti Pirden ola.
Demi pir, keremi evliya, gerek erenlerin demine Hu.
-7-
Cem Birleme
a) Allah Allah
hayr ola. feth ola, Mminler ola, meydanlar ola.
yce ola. Erenler ceminde hizmet edenleri, cemde bulunan cmle
muhibi ehli heyetle birlikte Hak - Muhammed - Ali
Oniki imam, ondrt masum pak, on yedi kemerbestin himmetleri zerimize ola.
Kutbl arifin, gavs el vasilin, seyid Muhammed Hnkar Veli
ola.
ler yediler ve gayb erenleri, sefa esirgemeye. Cenab -
Hak cmlemizin miin - kir, mekrinden emin eyleye.
Dertlerimize derman, gnllerimize iman, eda nasip
eyleye. Gruh - u Naciye ve zmreyi salihine nasip eyleye .. Namerde muhta
etmeye. Vaktimiz gele ..
Dil bizden, nefes Hazreti Ali'den ola ...
Oturan, duran, gaybetsiz evine vanp koyan, yatan selamet
kalkan ... Ali ola.
Gerek erenlerin demine Hu ....
b) Allah ... Allah ... ola. feth ola, def ola, Mminler
ola, Meydanlar abad ola ... mestur ola Hak, Muhammed, Ali erenler ceminde hizmet
bezledenleri, cemde bulunan cmle muhibi ehli beyt'le beraber ede,
Oniki imam, ondrt masum pak, on yedi
kemerbestin himmetleri zerimize ola. Kutbl arifin, gavs el vasilin, seyid Muhammed
Hnkar Veli muin ve destgirimiz ola ... ler yediler ve rical -
el gayb erenleri, sefa esirgemeye. Cenab - Hak cmlemizi mnkir -
ad mekrinden emande eyleye. Dertlerimize derman, gnllerimize iman,
ferman, eda nasip eyleye. Gruhu Naciye ve
DUALAR- 461
zmre - i Salihin'e myesser eyleye .. Namerde muhta etmeye. Vaktimiz
gele .. Dil bizden, nefes (hsn himmet) Hazreti Pir Veli'den ola ...
Oturan, duran, gaybetsiz evine koyan, yatan selamet
kalka .... Ali ola. Gerek erenlerin demine HiL
-8-
Cem Birleme
"Allah .... Allah ...
ola. feth ola, Mminler saf ola, Meydanlar
abaad ola. mestur ola. Erenler ceminde hizmet bezledenleri, cemde bulunan
cmle muhibi ehli heyetle birlikt.e
Oniki imam, ondrt masum pak; on yedi hsn himmetleri zerimize
ola. Kutbl arifin, gavs el vasilin, seyid Muhammed Hnkar Veli muin ve
destgirimiz ola.
ler yediler ve rical - el gayb erenleri, sefa esirgemeye.
Cenab - Hak cmlemizin mn - kir, ad mekrinden emande eyleye.
Dertlerimize derman, gnllerimize iman, eda nasip
eyleye. Gruh - u Naciye ve zmreyi salihine myesser eyleye .. Namerde
muhta etmeye. Vaktimiz gele ..
Dil bizden, nefes Hazreti Ali'den ola ...
Oturan, duran, gaybetsiz evine vanp koyan, yatan selamet
kalkan ... Ali ola.
Gerek erenlerin demine Hu ....
-9-
Grgde Glbang
"Can - u dilden el evliya
Hamd - lillah gene durdum, pirimin
El'aman erenler lutf - u
Bcr cemal - Muhammed, kemil.1 - i Hasan, Hseyin,
Ali blend - i salavat"
462 ALEVi VE ______ .
-10-
Cem Glbengi
Bismi!lahirrahmanirrahiym
Elhamdlillah Elhamdlillah Elhamdlillah
Fatiha ti.ile vcud, mazharl mevcdat, razu arasat Muharnmedl Mustafa, -
Velayet, inayet, sahib l kevser, Veliyl Hda Aliyyl Mrteza, Yar - Resul
mmlmminin Haticei Kbra, Binti Nebi, Yar - Veli seyyidetnnissel alemin
Zehra, Resul Hasan Hulki serveri din Hseyni
Kerbela.
Piri seccad, ruzu arasat Ali Evsat Zeynel aba, Sahibl ilim, piri hilim
Muhammed lmaml Hda. Bina - l mezhep, varisi Nebi, Veli Cafer il
l Meta.
Hacetler Zeyn - 1 Mteheccidin Musai l Hda. Sahibil keramet
nuru Velayet imam Ali ol
Mttekk.i - i din, rehberi abidin, Muhammed Takiyl Cevad - ala.
Hak, - Mutlak Aliyy'n Nakiyl Hadi. - alem - i mana mukimi
men - rea imam Hasan - 1 Askeri.
Mceddidi din, varisi Resul, sahibi zaman Muhammed Mehdi sahibliva.
Pir'i Tarikat Gavsul Kutbul arifin Seyyid Muhammed Veliyyi -
Hdii.
Ruhu hrrem ola ve cmlemizden ola.
Allah Allah,
Demler daim, Cemler kaim ibadetler sahih ve sami ola.
Gnller meydanlar abiid, meclisler ola.
Allah Allah,
Er Hak Muhammed Ali cmlemize ve el tutucu ola.
Oniki Ondrt Masumi Pak, Onyedi Kemerbest, Onyedi Kemerbesti Handan
efendilerimizin himmetleri ve ola.

yerde imdada Muhabbetleri gnllerimizde daim,
kaim ola.
DUALAR -- GLBANGlAR 463
---- .._. ___ _
Allah Allah, ler, yediler, ve KerbeHi nazar -
mamur, ahiretimizi prnur eyliye.
Arsai cmle ehi - i Kerbela ile eyliye.
Allah Allah.
Tacl arifin, gavsl vasilin, sultanl Pir'i tarikat
Hazreti Seyyid Muhammed Hiinkar Veli'yi, Horasaniyn kaddes -
Allah - hl aziz efendimizin himmetleri, ruhaniyetleri manevi zerimizde
sfiyaben ola ve yol gstericimiz ola.
Slukunda sabit kadem eyleyip, kt Namerde muhta
etmeye, Temiz vicdan, ilmi irfan, olgun Mil, gzel kazanlar kerem ve inayet eyliye.
Allah Allah.
Pir'i sani Sultan, Rumeli gzcs Seyyid Ali Sultan, Arabistan gzcs
Kaygusuz Sultan, - babi Pir Hacim Sultan, Halife - i Pir
Sultan, Sultan, Seyyid Abdal Musa Sultan efendilerimiz cmlemizden ve
ola.
Himmeti fiyeleri nazar - zerimizde sayeban ola.
Allah Allah.
Trkistan Pir'i Seyyid Ahmed Yesevi ve cmle Tarikat - Ali'ye pirleri, Trkistan
serverleri, Horasan Pirleri, Rumeli erleri ve cmle evliya destgirimiz,
ola gzcmz ve ola.
Allah Allah.
Nefeslerimizi keskin, glbenklerimizi kabul eyliye. Dar - beka'ya vasil olan cmle
ehi - i Ehi - i Beyti, sevdikleri ile eyliye. Merkadlerini
nur, gl eyliye. Didar - Allah'a Evliyaullaha nail eyliye.
Allah Allah.
sahiplerinin kabul, (veya makbul eyliye.
sahiplerinin ola. Hizmet sahipleri hizmetlerinden bula.
sahipleri mrvvet gre.
Denizde ve karada olan ehl - i imam can ve selamet ihsan
eyliye.
Devletimizi, emin eyliye.
sonsuz, ordumuzu stn eyliye.
Allah Allah.
464 VE' ANTOLQJ/Si, ________ ,_. ___ _
Cmle ehi - i ehi - i zorda darda
Hak erenler cmlemizi ve cmleyi cehennem
mekrinden, ktlerin emellerinden emin eyliye.
Dertlerimize deva, edalar ihsan eyliye.
Yolda bigayri mahsuplara halas - ihsan eyliye.
Allah Allah.
Dil bizden, nefes Hazreti Pir'den, kabul Allah'dan ola. Seyyidil Kainat, -
- Velayet, demi Pir Hnkar Veli, Keremi Evliya gerek erenler demine,
Hu.
-11-
Cem (Grg) Sonunda Okunan Byk Glbang
Bism i
Elhamdlillahillezi nevvere kulbe) arifine binuril vel iyken ve zeyyene
sudures salikine biziynetil ilmi vel hilmi vel vel vicdan ve eddebehm biadabi
Resulullahi ve Ali veluyyullahi aleyhi salavatirrahman.
Allahmme salli ve sellim ala nuri Seyyidina.
Muhammed ve Ali vel vel Hatice ve alihim acmein !..
hayrola!..
feth ola! def ola! ..
M'minler bermurad ola!..
Mnkirler mat, berbad ola!..
Demler daim, cemal kaim, gnller meydanlar abad ola!..
Dostlar mesrur, mestur, gnller prnur, hanedan - fukara ma'mur, muradlar
ola!. .. erkanlar kabul, niyazlar makbul, salikler fuhul ola!.. matlubu
ola!.. dem- i devran - hanedan daim ve baki ola!..
rnakhr, m'minnn - rnniniit mansur ola! .. - ali aba hakir
ve fani ola!..
Dil - i mtecelli, bezm - i mtehalli ola!..
Al - i aba emrine inkiyad eden arifan, muhibban, dnya ve ukba aziz ve
memnun ola! .. Cmle bela ve kazadan masun ola!..
hor ve hakir ve zebun ola! ..
Er Hak Muhammed Ali cmlemize min ve zahir ola!..
.. ----.. ----
..___ - GLBAN_GLAR 465
Himmet - i aliyyeleri ve ola!..
- ve ruhaniyet - i ul - yar ve yaverimiz ola!..
- yekta, ferd - i bihemca, mcid - i mevcudat, - mahlukat. yani hazret -
i perverdigar Cell Calaleh ve amme nevaleh nehe - i - i - mstakimden
bol nasib ve ve feth - i ftuhatlar kerem ve inayet eyleye!..
Namerdilere muhta eylemeye!..
Tevfik ve hidayet ihsan eyleye!..
Mazhar - eniir - tecelli, mahrem - i esrar - r ezeli, ez cmle - lem yezeli
eyleye!.. ;
Nefeslerimizi keskin, berha, dideler.imizi bina, musaffa
eyleye!..
Seyyid - i kainat, mefuar - mevcudat, Sultan'l - Enbiya - i vel Mrselin, mukteda -
1 evliya - i vel muttakin limahhubi Rabbulalemin, halifetulliih ala cemi'iil mahlukat - il
evvelin vel ahirin yani hazret - i Ahmed Muhtar aleyh - i salavatillah fi kll'il leyi ven
nehar; Merdan, - i Yezdan, mazhar - Rahman, - ehi - i iyman, kaatul kfr
vet halifetullah alel alemin, nefs - i pak hayrl mrselin, yani hazret - i Aliyyl
Mrteza salavaatullah, mfu:lameet'ul arz ves semii;
Ve Seyide - i ma'smel ulya hazret - i - Zehra ve Hatecet'ul - kbra, nur
dide - i Peygamber seyyidnel Hasan'l - Mcteba ve! Hseyn - n -
Mazlum - - l - kerbela, siyyids sacidin Ali Zeynel Abidin, hazret - i ve
Ca'fer mazhar - ehi - i din, seyyid'lasfiya hazret - i Musa ve'r
Mazhar - envar - ilahi, arifan - esrar - namtenahi hazret - i
Takiy ve Aliy'yn Nakiy ve Hasan'l - Askari; sahibz zaman, kutb'ut - Devran, halifet'ur
- Rahman, - zaman hazret - i Muhammed'l - Mehdi aleyh - i ve aleyhim salavat'ur
- Rahman ila ahir'uz zaman efendilerimizin mahrum eylemeye!..
Himmet - i aliyyeleri ola!..
- zerimize ve ola!..
Dnya ve muinimiz ola! .. anda mecm ola!..
Muhabbetleri daim ve kaim ola!.. Nazar - zahirlerimizi ma'mur ve
prnur
Ademi Safiyullah, Nuh Neciyyullah, Halilullah, Musa Kelimetullah,
Mesihiullah cmle Enbiya veel - Mrselin efendilerimizin dembedem iltifat - tayyibeleri
ve ruhaniyet - i aliyyeleri meyyid ve mzahirimiz ola! ..
466 VE
Selman - Farisi, Ammar bin yaser, Ebu Zerr Gaffari, bin, el - Esved, Zeyd
Suhani, Malik Ejder, cmle kemerbestegan - Al - i himmeti ve inayetleri
zerimize ve ola! ..
Ruh - u handan ola!..
Tac'l - Arifin, Kutb'ul Vasilin, Sultan - ul Pirimiz ve melce - i
melazimiz hazret - i Hnkar El Hac Seyyid Muhammed - Veli kaddesallah
aziz efendimizin ruhaniyet - i tayyibeleri canperverimiz ola!... himmetleri muin
ve yaverimiz ola!..
Slukunda sabit kadem eyleye!.. dur etmeye!.. Zevk - u vicdan, ilm -
irfan, hfil - kemal - kerem ve inayet eyleye!..
Sultan, Piran - Horasan ve bahusus Seyyid Ali Sultan, Abdalan - Rum,
Kalenderan - Trkistan, - i Arabistan, Zmre - Taife - i Ebrar, Sahiban -
Muhibban, - i Kamil Hoca Ahmed El -
Yesevi, Lokman Perrende, Hasan EL - Basri, Ma'ruf - u Kerhi, Seriyy El -
Sakati, Cneyd - i Bayezid - i Bistami, Mansur - u Hallaci, Sultan'l
Evliya Milrebbiy'l - Arifin fahr'l - Hatm - i Velayet - i - Muhammediyye
- Millet - i Ved - Din Ebu Abdullah Muhammed bin. Ali El - Arabi El -Tai El
- Hatemi El - Endulusi kuddise - Evhahddin - i Iraki, - i
Shreverdi, - i Tebrizi, MevHl.na Celalddin - i Rumi, Mahbub - u Kurret'ul -
ayn ve sahib'l - alemeyn Seyyid Ahmed El - Rufai ve El - Halveti,
Abdlkadir El - Geylani, Seyyid Ahmet El - Bedevi, Muhyil Millet - i ved - din
Simavnavi Bedrettin ve Pir - i Mehmed Bahaeddin, - Veli,
Muhammed Nur El - Arabi, Rehber - i hakikat ve Nur el - Ahzar
Abdsselam Esmer, Ni'metullah Veli, Fazlullah - Naimi. Cemaleddin Sultan,
Sultan, Sultan, Baba Resul Sultan, Piyrilb Sultan, Seyyid Receb Sultan,
Sultan, Ali Baba Sultan, Barak Baba Sultan, Bahaeddin Baba Sultan, Yahya
Sultan, Atlas Post Sultan, Dost Hda Sultan, Hazret - i Samit Sultan, Haydar Baba Sultan,
Abdal Musa Sultan, Kaygusuz Sultan, Seyyid Ali Sultan, Gzc Karaca Ahmed Sultan,
Abdal Sultan, Abdullah El - Mansuri, Pir Trabi ve Dede Baba
Muhammed Ali Kaddesallahu esrarchumul maali, himmetleri ve zahir kerametleri ve
bahir velayetleri zerimize ve ola!..
Mridan, abdalan, dOdemaan, dem - i devran daim ve kaim ola!.. Zahirde haki,
hakikatta baki eyleye!..
Erkanlar tamam, meydanlar muhabbetler berdevam ola!..
safi, halis, akvalimiz efalimiz salih ola!..
Allah Er Hak Muhammed Ali gerekler deminden
hizmetlerimiz makbul ve barigilh -
Kibriyada kabul ola!..
Kerem - i Seyyid - i Kainat, - Aliyy'l - Mrteza, demi devran - Hazret - i Pir -
i destgir gerekler keremi ile gerekler demine HuOO.!. .. Huuu!.. .... Yuuuf!.. ....
Yuuuuf! ...... Mnkire.
Ui'net Yezid'e ve Yezid'in eserine!.. ....
-12-
Cem
Oturan, duran, gaybetsiz. evine varan, gaiben, piran, civanan ler,
yediler, kerem - i evliya. Allah eyvallah; Cmle gerekler demine H dost.
-13-
Glbengi
Oturan, duran, gaybetsiz evine varan, niyaz edip koyana,
Evliya ola. Hak Erenler vere. H Allah Eyvallah.
-14-
Du Glbengi - 1
Bismi Allah, Allah, Erenler yzm yerde zm darda. Erenler
Muhammed Ali pir huzurunda. kurban, tenim terceman. Bu fakirden
can var ise dile gelsin, bile gelsin.
talep eylesin. Allah eyvallah. Gerekler demine Hu dost.
-15-
Dar Glbengi - 2
"Allah, Allah, Allah ... yoldan, dardan, pirden,
gsteresiniz, gresiniz. Cenab - Hak, Hnkar Veli Sultan
her karar eyleye. Hnkar Veli Sultan, Allah'a kul Muhammed'e mmet,
Ali'ye talip eyleye. Bu yoldan, bu dardan, bu pirden Ceddi - i cemalim
yaramaza, pirsize getirmeye. gadadan, grnmez
beladan koruya. Allah, evlat, devlet, himmet, gkten
rahmet, yerden bereket nasip eyleye." kabul ola.
demine Hu.
468 ALEVi VE $11/?LERi
------- ---
-16-
Dar Glbengi 3
Bismi Hamdlillah kim men oldum bende i has Hda. Can - dilden ile hem
aker - ali aba. Rah - zulmetten yola kadem. Hab - gafletten
can gzm On iki imam bendesiyem, men gruh - naciyem.
iki oldum beri, dahi cda. Mezhebim hak Caferidir gayrilerden el yudum.
Pirim Kutb - ul evliya. Hak deyip bel ikrar verip erenlere,
oldu Muhammed, rehberimdir Murtaza. Ber cemal - i Muhammed, Kemil.1 - i
Hasan ve Hseyin, Ali aba Blende salavat. Erenlerden hizmet,
lillah, Allah, eyvallah.
-17-
Dar Glbengi 4
Allah, Allah, Allah ... yoldan, dardan, pirden,
gsteresiniz, gresiniz. Cenab - Hak, Hnkar Veli Sultan
daim eyleye. Allah'a kul Muhammed'e mmet, Ali'ye talip eyleye. Bu yoldan, bu dardan,
bu pirden Ceddi - i cemalim yaramaza, pirsize rast getirmeye.
grnmez beladan koruya. Allah, evlat, devlet,
gkten rahmet, yerden bereket nasip eyleye. kabul ola.
demine Hu.
-18-
Glbcngi
Allah, Allah kadim ola ola. ikrardan dnmiyeler. Pir
utanmayalar. Ruzu oda yanmayalar. Dnyada melamet
delil.let gnniyeler. izine szne uymayalar. Hak teala gelecek
hatalardan emin eyleye, katardan azmaya, cemimizi bozmaya,
gnlmze gmandan dumandan halis eyleye.
Dnyada Kur'an ahirette iman nasibeyleye. Demeden kalkan avrat, buyurmadan oturan
evlat nasibeyleye. Oniki Allah Muhammed, Ali
Veli Hu.
-19-
Kadim Olsun Glbengi
"Naz, niyaz, t.ecella, temenna, Hak defterine olsun!" diye Trende
bulunanlar: "Hu, sofular, menziliniz mbarek olsun! Allah ber karar eylesin!"
diye iyi dilekte bulunurlar.
DUALAR - GLBANGIAR 469
-------------------- ----
-20-
Glbengi
"Allah, Allah kadim ola ola. ikrardan dnmiyeler. Pir
utanmayalar. gnnde oda yanmayalar. Dnyada melamet
delalet grmiyeler. izine szne uymayalar. Hak teala gelecek
kazalardan emin eyleye, katardan azmaya, cemimizi bozmaya,
gnlmze dumandan halis eyleye.
Dnyada Kur'an, ahirette iman nasibeyleye. Demeden kalkan avrat buyurmadan oturan
evlat nasibeyleye. Oniki Allah Muhammed, ya Ali
HU . .,
-21-
Sonras Dar Glbengi
Bismi Hamdlillah kim men oldum bende - is has Hda, Can - dilden
hem aker - i Al - i aba. Rah - zulmetten yola kadem. Hab -
gafletten can gzm Oniki bendesiyem men gruh - u
naciyem. iki oldum beri, cda. Mezhebim hak Caferidir gayrilerden el
yudum. Pirim Kutbu! evliya. Hak deyip bel ikrar verip
erenlere. oldu Muhammed, rehberimiz Murtaza. Ber Cemali Muhammed
kemali Hasan ve Hseyin Ali Blend ra salavat.. Erenlerden
himmet Allah Allah eyvallah ..
-22-
Musahiplik Glbengi - 1
"Allah ... Allah ... Eli erde, yz yerde, z darda Mansur'da, Hak Muhammed - Ali
yolunda .. Erenler pir kurban, teni terceman. On iki imam ve
ondrt masum pak efendilerimizin dost, olmak kavliyle
hak erenlerin kabul, amel etmek zere ayak, yz zere
srnerek cem erenlerinin izni icazetiyle Muhammed - Ali yoluna, Seyit
Muhammed Hnkar Veli tarik - i nazenine dahil olmak zere ko kuzulu
rah - Hak Nesimi gibi yzlp, Mansur
gibi gibi bortan halas olmak dilerler. Himmet i pir niyaz ederler. Allah
eyvallah.''
-23-
"Bismi Allah ... Allah ... Yzm yerde, zm darda. Dar - Mansur'da ellerim
gani Erenlerden hak ederim. Allah ... Eyvallah, Hu dost"
470 ALEVi VE
-24-
Bismillahirrahmanirrahiym. Allah Ekber Allah Ekber Velillahi Vallah Ekber.
Allah, Allah, mbarek ola, ahdiniz daim ola, ola, kavi
ola, muhabbetiniz gr ola, yaramaz Cenabi Allah koruyucunuz
ola, yolunuzu yolsuza Hak erenlerin didiirmdan, Oniki
efendilerimizin Resuli nail
eyleye. Hak erenlerin himmetleri ve zerinize sayeban ola.
Resuli Kibriya, - Evliya, Ehi - i Beytin temiz soyuna salavat. Allah Eyvallah
HO.
-25-
a) Bismillahirrahmanirrahiym. Allah Ekber Allah Ekber Velillahi Vallah Ekber.
Allah, Allah, mbarek ola, ahdiniz daim ola, ola,
ola, muhabbetiniz gr ola, soyunuz ola, her iki cihanda yzleriniz ak,
pak ola, yaramaz Cenabi Allah koruyucunuz ola, yolsuza
Hak erenlerin Oniki efendilerimizin
Resuli nail eyleye. Hak erenlerin
himmetleri ve zerinize koruyucu ola.
Resuli Kibriyaya, - Evliyaya, Ehi - i Beyti ala temiz soyuna salavat. Allah
Eyvallah Hu.
b) "Allah, Allah, Allah ... yoldan, dardan, pirden,
gresiniz. Cenab - Hak, Hnkar Veli Sultan berk eyleye.
Hnkar. Veli Allah'a kul, Muhammed'e mmet, Ali'ye talip eyleye. Bu
yoldan, bu dardan, bu pirden Ceddi - i cemalim yaramaza, pirsize
getirmeye. gafil gadadan, grnmez beladan koruya. Allah,
devlet, gkten rahmet, yerden bereket nasip eyleye."
kabul ola. demine HO.
-26-
Erkin Glbengi
Allah, Allah, Allah.. temiz ola, ola. ileri gide,
ola. Elimizin yzmze vurmaya. Ceddimiz
tamamlaya. Nur ola ola. demine HO.
-27-
Hizmet Glbengi - 1
Bismillah, Bism - i Allah Allah.
DUALAR - Gl.BANGLAR 471
hayr ola, feth ola, def ola, .hizmetleriniz kabul ola,
ola, gaib zahir ayini cem erenlerinin gl cemallerine
ola, Onsekiz bin alemle birlikte cmle mmin mslim Muhammed Ali
glbenginden mahrum eylemiye. Allah cmlemizi didar - Ehi - i Beyt'e,
Hseyne nail eyleye.
Muhammed - l Mustafa, Aliyyl Mrteza, gzcmz Cebrail - l Musaffa,
Cebrail - l Zakirimiz Bilal Selman - Pir - i Pak,
Hzeymet - l Ensari, Mahmud - l Ensari,
Hseyin Gulam Kanber, Peykimiz Eyyar,
Abzer Gaffari ve Feyidetnnisa Zehra Hazretlerinin nail
ola. Bu efendilerimizin hsn - himmetleri zerinizde - ban ola. Saklaya bekleye
yolsuza evliya ola. Dil bizden nefes Kutbl Arifin Gavsul -
vasilin Pirimiz Hnkar Veli'den ola.
Nur - u Nebi, Kerem - i Ali, glbeng - i Muhammedi, dem - i Pir Hnkar
Veli gerek erenler demine Hu.
-28-
Hizmet Glbengi - 2
a) Allah, Allah. Hizmetleriniz kabul ola. dert
grmeye. erenlerin himmetleri zerinizde ve ola. Dem
- i Hnkar ... Kerem - i Evliya, gerek erenlerin demine Hu.
b) Allah, Allah. Hizmetin kabul ola. ola. Seyyid efendimizin
himmeti zerinizde ola. Erenler demine Hu.
-29-
Hizmet Glbengi - 3
a) Nur olsun iman olsun. yer gam kasavet grmesin. Hak Muhammed - Ali
olsun
b) Allah ... Allah ... Hizmetin kabul, ola. Hak Muhammed Ali
vere. Ellerin dert grmeye. Gnln incinmeye. Yoluna hizmet pirin himmeti
zerine ola. Dil bizden nefes Hnkardan ola. Hu ...
c) u feta illa Ali ta seyfe illa Zlfikar.
Nasrun - min Allahi ve fethn karib ve - m'minin
Ya Allah. Ya Muhammed. Ya Ali.
Pirimiz Hnkar Veli.
Diyelim gnl Allah ... Allah ... Hu .....
472 AI.EVi VE ANTOLOJiSi
-30-
Kurban Glbengi
"Allah ... Allah ... hayrola, feth ola, def ola, mnkirler mat
ola berbad ola. ola, meydan abad ola, mestur gnller
mesrur ola. Muhammed Ali ola, On iki imam, Ondrt Masumi Pak, Onyedi
Kemerbest Pirimiz, Hnkar
Veli muin ve dest' Cenab - Hak mnkir adli mekrinden hifz - i
emande eyleye. Dertlerimize derman, eda nasib ve
myesser eyliye. Allah devlet ve milletimizin keskin, szn stn eyliye. Gkten
rahmetler, yerden bereketler ihsan eyliye. Namerde muhta eylemiye.
izzetinde kabul eyleye. Lokmaya sevab afetleri,
ola. Dil bizden nefes Hazreti Hnkar'dan ola. Nur - u Nebi, Keremi
Ali, glbank- Evliya Hnkar Veli gerek erenler demine Hu."
--31-
Hizmet Glbengi
Bismillah Bism - i Allah, Allah, Cmle hizmetlerin kabul ola, ola,
iki cihanda yzn ak ola, ola. Allah Muhammed, Ali, Oniki Ondrt
masumi pak, Onyedi kemerbest efendilerimiz ve el tutucun ola.
Hak erenler ola. Pirimiz Veli Hazretleri senden ola,
Seyyid -il Kiiinat sun Velayet gerekler demine Hu.
--32-
- 1
- i nk Hdamn Fahri alem ol Muhammed
Sakii Kevser Aliyyel
Seyyidil Kevseyn Hazreti Hnkar kutbu
Seyyidi siyadet muhibbi saadet tur - u mnacat ver Muhammed
Mustafa'ya salavat.
-33-
Glbengi - 2
n fahri ol cihan serveri fahri alem
Muhammed Hseyin - On iki imam
serdi vilayet - arde - i masum pak Ali - Hazreti Hnkar
kutbi Zahir gereklerin - dek billah
- Erenlerden himmet lillah allah eyvallah. Erenlerin
himmetiyle Allah Allah diyelim.

-34-
- 3
- fahr - i zuhur - iman, Himmet - i Piran, Pir - i Horasan,
- Meydan, Kuvve - i abdalan, "Kanun" u evliya gerek erenlerin demine HO ...
-35-
Glbengi - 4
"n fahri ol kevser hem Aliyyel
Hem Hatice Zehra - al hayr,el Hem Hasan ve
Hseyn - i imam Zeynel, Cafer hem Musa
Taki ba Naki hem Hasan Ali Askeri Hatmil imam Mehdi - yi
Hadi, Gruh - u Naci'nin, ol Yanan ve
Pirimiz Hnkar Veli'nin dek yanan
ehl - i mminlerin diyelim Allah Allah.
-36-
Rehber Glbengi - 1
Bismillah, Bism - i Allah, Allah, Cmle hizmetlerin kabul ve makbul ola.
pak yzn iki cihanda ak ola, feth ola, ola,
himmetin gani ola.
Allah Muhammed Ali ola. On iki imam, Ondrt masumi Pak ve Onyedi
kemerbest Efendilerimiz muinin ve destgirin ola. Pirimiz Hnkar Veli
Efendimiz, sizden ve ola. Evliya ola. mbarek
ve ola, inayeti seyyidil kainat - Aliyyl Mrteza. - Allah Allah.
Gerek erenlerin demine HO.
-37-
Rehber Glbengi - 2
Bismillah, Bism - i Allah, Allah.
hizmetiniz kabul ola. ola. Er
Hakk Muhammed Ali, On iki Ondrt Masumi - pak, Onyedi Kemerbest
efendilerimiz ola.
evliya ola,
VE
Erenlerin safa zerinizde ola, kerametin himmetin gani ola, Hak erenler
namerde muhta eylemeye, dnyevi uhrevi maksudunu
ve myesser eyileye
Kerem- i Evliya demi Hnkar Veli,
Gerek erenlerin demine Hfi ..
-38-
Rehber Glbengi - 3
Bism - i Allah Allah!...
hizmetiniz kabul ota, Er Hakk
Muhammed Ali, Oniki Ondrt Ma'sum - u pak Efendilerimiz yar ve yaveriniz ola.
Kuvvet - i keramet, himmet - i hsn - nazar eyleye. Hakk erenlei
Merdi, namerde muhta etmeye. Dnyevi uhrevi maksudun ve
myesser ola. Kerem - i evliya, dem - i Hazret - i Hnkar Veli, Hil ..
-39-
Sofra Glbengi - 1
Bism - i Evvel Allah diyelim. Kadim Allah diyelim. Geldi Ali destur ya
diyelim. gndersin) biz yiyelim. Demine Hil
diyelim.
-40-
Sofra Glbengi - 2
Bismilllah ..
Bism - i Allah Allah.
Elhamdlillah, Elhamdlillah, Elhamdlillah
Nimet - i Celil, Bereketi Halil bu gitti ganisi gele.
Hak Muhammed Ali bereketin vere, yedirenlere nur - u iman ola. yiyenlere cennet
ola, yerler gam gussa grmeye. getirenlere kotaranlara hayri
hasanat ola.
Hizmet sahipleri hizmetlerinden bula.
Hak Muhammed Ali, Pirimiz Hnkar Veli destgirimiz ve
ola.
cihanda yzlerimiz ak, pak ola.
OVAL.AR - GLBANGI.AR 475
------. .
Genlerimize rahmet ve ola, Oniki Ondrt Masumi Pak, Onyedi
Kemerbest efendilerimizin
Cmlemizi ve cmle bendegah - Ehl - i Beyt'i cehennem zalimin
zulmnden, kabir emin ve muhafaza eyliye. ile
Dertlerimize derman, eda'lar ihsan eyleye.
Yurdumuzu milletimizi stn eyliye. sonsuz
eyliye.
Dar beka Ehi - i rahmeti ile gani lokma evliya keremine
cmertler cemine Erenlerin demine Hu.
-41-
Sofra Glbengi - 3
Bism - i Allah Allah. Elhamdlillah, nimeti devlet ziyade ola. Er, Hak bereketin
vere. Bu gitti yenisi gele. Nimet -i Celil, bereket - i Halil ola. Cmert lokma sahibi ve bil
cmle Al - Resul cmlemizin, yzmz ak, gnlmz pak, Mik ola.
Er Hak Muhammed Ali, On iki Ondrt Masumu pak, Onyedi Kemerbesttan
gzcmz ve bekimiz ola. dirilik ve
ola. resul ola.
Kutb - alem, - ekrem, zat - tamam, hayat - has - am
pirimiz melce - i Hnkar Veli Efendimizin
keremetleri, zahiren ve batman zerimizde ve ola.
Arafatta Cafer srsne demine Hu.
-42-
Sofra Glbengi - 4
"Bism - i Allah Allah ... ola, nur ola, yediklerimiz tabur ola! Bu gitti dolu,
Allah ulu, pirimiz tarikat piri, kubbeyi alem Veli! eksilmesin,
dklmesin! Hak - Muhammed - Ali bereketini versin! getirip
gtren kazanan koyana birlik, hayll'h evlat, devlet ihsan
eylesin! Kurban sahiplerinin kabul ve makbul olsun! kyne, bin bir
sevap eylesin! dirlikle birlikle, bu aylara bu gnlere yine tekrar tekrar
eylesin! Yiyenlere helal, yedirene delil olsun! Bu haneden ve bu
yurtlardan nesli da olsun! Dil bizden, nefes Oniki
Veli'den, Abdal Musa'dan ola! Kamber Ali Sultan efendimizin himmetleri
stmzde ve ola! Hu!. .. "
476 ALE'!/ VE
_____ ,,_______ .,______ ..___
-43-
Sofra Sonu Glbengi
- i Allah Allah. Elhamdlillah. Nimet - i devlet ziyade ola. Er Hak
vere. Bu gitti yenisi gele. Nimet - i Celil, berekat - Halil. tkenmesin.
dklmesin. Bir nimet - i nur ola. tahr ola. mamur,
gnllerimiz pr nur ailemiz mesrur ola. hor ve mahkur ola.
Cmert lokma sahibi ve bilcmle bendegan - Al - i Resul cmlemizin yzmiiz ak,
gnlmz pak, hak ola.
Er Hak Muhammed Ali, On iki On drt Masum - i pak, Onyedi kemerbest
gzcmz ve bekimiz ola. yolundan,
destgir olup res ola.
ler, yediler, yz Bin birler himmetleri daim,
zerimize ve ola.
Kutb - i alem, - ekrem zat - tamam, hayat - mdam destgir - i has - am,
pirimiz, melce - i Hazreti Hnkar Veli efendimizin
himmetleri, kerametleri zahiren ve zerimize ve ola. Cmle
gereklerin demine Hu.
-44-
Dolu Glbengi
"Bism - i Allah Allah ... Demledmiz dem ola! Cemlerimiz cem ola! Hak -
Muhammed - Ali ola! ekecek demler Ebu
Kevser'den ola! ler, Yediler, Abdal Musa
yrye! Yryen yrye! Hu!. .. "
-45-
Dolu Glbengi
Kadeh seni, bade seni
Vermeyelim yade seni
Mnkirin ne haddi var
Zerre kadar tade seni
Hu
DUAI.AR -- GLBANGLAR 477 __ ,, . .,, _____ ,_ ...______ ....
-46-
Dem Glbengi
Gel ey saki - i Vahdet sun piyale
Sakahm rabbhm
Hayat ersin elinden ehi - i hale
Sakahm rabbhm tahuren
kane kane
kane
Yrekler nice bir firkatte
Meyinden ehi - i diller mest - i
eder derya gibi
Ezelden eyledik biz ol badeyi
bir kadeh cam - i Ali'den
Dem urdular ezel kalu beli'den
Bize bu mey veliden
Gtrsn dillerin cmle
Ayan etsin gnller mah -
Getr meydana kevser
Sakahm rabbiihm tahuren
Olub saki kulun mecnun
Sebil eyler yolunda - i pr hun
Yine devr eylesn ol cam - i gl - gun
Sakahm rabbhm

Lokma Glbengi - 1
"Bism - i Evvel Allah diyelim, kadim Allah diyelim. Geldi Ali ya
diyelim, versin, biz yiyelim. Allah, eyvallah, dost Hu.
478 Al.EVi VE ANTOL_-'--OJ"""l_SJ __ _
-48-
Lokma Glbengi - 2
"Allah ... Allah ... Lokmalar kabul ola. Murndlar hasd ola. Hak Muhammed - Ali kabul
eyleye. Hasan, Hseyin, Hnk!r Veli defterinde ola. Nur -
Nebi, Kerem - i Ali, Pirimiz Veli, gerek erenlerin demine
-49-
Lokma Glbengi - 3
Bism - Allah ... Allah ... , kabul ola, Hak da ola, lokma
sahibleri bula, ler, yediler, oniki efendilerimiz
ola, Pirimiz Hnkar Veli Hazretleri sizden ve
ola, Nebi, Keremi Ali, Pirimiz Hnkar Veli demine Hfi ...
-50-
Lokma Glbengi - 4
''Allah ... Allah ... Lokma evliya keremine, gerekler demine, destur - pir,
izn - i yryenin yrye Hu."
Allah ... Allah ... Elhamdlillah. Smme Elhamdlillah. Nimet - i celil, Halil,
resul, inayet - i Ali Himmet - i Veli
Bu gide ganisi gele. Hak Muhammed Ali kabul ede. Yiyene helal, yedirene delil ola.
Yiyeni yedireni, getireni Hak saklaya. bekleye. illah Allah eyvallah ...
Hu ....
-51-
Lokma Glbengi - 5
a) "Allah ... Allah ... Lokmalar kabul ola. Muradlar ola. Hak Muhammed - Ali
kabul eyleye. Hasan, Hseyin, Hnkar Veli defterinde ola.
Nur - Nebi, Kerem - i Ali Pirimiz Veli, gerek erenlerin demine
Hfi ...
b) Bism - Allah ... Allah .. ., kabul ola, Hak ola,
lokma sahibleri bula, ler, yediler, oniki efendilerimiz
ola, Pirimiz Hnkar Veli Hazretleri sizden ve
ola, Nebi, Keremi Ali, Pirimiz Hnkar Veli demine HO ...
--------
-52-
Secde Glbengi
(Secdeye dua edilir:}
DUAIAR - GLBANGIAR 479
, ___ _
" Allah Allah ola. feth ola, def ola. Mnkrler mat ola.
berbad ola. Mminler ola. Meydanlar abad ola. mestur ola. Gnller
mensur ola. fukaralar mamur ola. Muhammed Ali ola. Oniki imam
ondrt masum pak efendilerimizin himmetleri stmzde ola. lerin
yedilerin ricali gaip erenlerin ve kutbul'aktap efendilerimizin himmetleri,
saf stmzde ve ola. Erenler bizi, ve salus mekrinden hifz
ve himaye eyliye. cihanda emin ve nail eyliye.
Dertlerimize derman, kalplerimize iman, eda ihsan
eyliye. Zmreyi Naciyeden, gruhu salihadan eyliye. devletimizi, milletimizi,
ve paymal ettirmeye. Muhammed dinine zeval
vermiye. Gkten rahmet, yerden bereket ihsan eyliye. Merdi, namerde
muhta etmiye. izzetinde kabul eyliye. Vaktimizin hayri gele. Dil
bizden, himmeti hazreti Pirden ola. Demi pir, keremi evliya, gerek erenlerin demine Hu.
-53--
Meydan Glbengi
Bismi Allah Allah.
Erenler Hak Muhammed Ali Oniki Ondrt masum
plikan efendilerimizin dost, olmak kavliyle.
Ve er hak erenlerin pend ve amel ve hareket etmek zere
ayak boyunu yz zere srne erenler teehhl
vermek falan ....................................... nam bir kuzulu
Ayini cem erenlerinin getirelim mi. Emri ne buyrulur.
erenlerim.
-54-
Tariki Glbengi
"Zlfikaar Yezit mnkir mmin
gnl ler, Oniki er hak, evliya, enbiya, Allah,
Muhammed, Ali demine diyelim HO ....
480 _'1_f(iY.j VE ANT0!,0.,_!/_Si __ _
-55-
Glbengi
Bismillah Bism - i Allah Allah. - i Kerbela efendilerimizin ruh - u
ve handan ola, cmlemize ve ehi - i muhibbe myesser ola, Er Hak
Muhammed Ali Efendilerimizin himmetleri zerimize sayeban ola. Pirimiz Hnkar
Veli destgirimiz ola. Gerek erenlerin safa cmlemize ve
feyizler vere. nur ola. Demi Pir, keremi evliya bi seyyid - i
Hseyin demine H ...
-56-
(Saki) Glbengi
Bismi Can - biz. Rum erenler Can gzyle dembedem
grenler Kerbeiada gamda can verenler Yezid'in elinden
susuz kalanlar Sebil ederim canlar Hseyin Ber Cemal Muhammed
Kemal Hasan Hseyin'e Ali Blent rasalavat.
-57-
Dar Glbengi
Bismillah, Bism - i Allah Allah. Canu biz, Hak erenler
Can gz ile dem bedem grenler Gzlerimin sebil ettim
Selamullah Ya Hseyin! ya ali Hseyin. Uinetullah ey Yezit ve ali ey ali Yezit.
Rahmetullah muhib ve ehi - i muhibban. Allah eyvallah Hu doost.
--58-
Glbengi - 1
B - ism - i Allah Allah!.. Cmle hizmetin kabul ola. ola.
feth' ola. Seyyid - i Efendimizin himmetleri zerine sayeban ola. Er Hak
Muhammed Ali, zahir yar ve yaverin ola. Hazret - i Pir Efendimiz dest - girin ola.
Dem - i pir, kerem - i evliya, gerek erenlerin demine Hu diyelim. HO.
-59-
Glbengi - 2
Hseyn - i Kerbela iin gzlerim kan yz bin lanet Yezit'in Pirimiz
iinde Seyit Ber Cemal, Muhammed Kemal - i Hasan,
Hseyin, Ali blende ra salavat.
DUALAR- GLBANGl.AR 481
-60-
Sprgeci Glbengi - 3
Allah ... Allah ... feth ola. def ola. mnkir mahv ola. Sprgeci
Selman krolsun Yezid - i Mervan. ol Merdan. Hizmetin Hakka
gee. Seyyidi Himmeti zerinde ola. Yzn ak ola. Nur - u Nebi kerem - i Ali
demine Hu.
-61-
Delil Glbengi
Allah, Allah ... Allah, hizmeti kabul ola, ola. Divan - dergahta yz ak,
z pak ola. Hizmetinle Merdan ola. demine
...
-62-
Glbengi
Bismi Hizmeti merdan. Havaleti piran. Bende dil bendini dost
bendini. Rehber ile pire ettik iktida. Selman boynuma - bendimi. Ber Cemal
Muhammed kemal. Hasan Hseyin Ali Blent ra salavat.
-63-
Tennure Tercemam
B - ism - i Allah, Allah! .. Erenler ser - pa brehne olup geldim erenler
Giyp tennure cismim eyleyen nur boyun sundum bu erkan - piran - a.
saf HO dost... Ber - Cemal - i Muhammed ...
-64-
Zlfikar Glbengi
Llifeta illa Ali la seyfe illa Zlfikar, stad sz. Tarikat - imam destur Erkan -
emr - i halife, gz grenin, yol Yolda giden yorulmaz, gerek
Eyvallah gzel
"Zlfikar Yezit'in mminin
ermesine, ler, Yediler, Oniki enbiya, evliya, Allah
Muhammed, Ali Hu diyelim HO.
Ahd - i ikrar iman diyelim, bir Allah Allah.
482 ALEV/ VE ____ _
-65-
Fakir ve Semah Glbengi
Allah ... Allah ... Cmle a1emi yaradan nur - Mutlak Ya Muhammed, Ya Allah, Ya
Allah, Ya Allah nur - Nbvvet Ya Muhammed, Ya Muhammed, Ya Muhammed.
Nur - Velayet Ya Ali, Ya Ali, Ya Ali ...
Ekber - i mmehatun Hatice ve Hasan Hseyin, Zeynel,
Cafer, Musa Taki, Naki, Asker ve Mehdi cmle imameyn, Kutb'l - Arifin
gavs - el Seyyid Muhammed Hnkar Veli Hrmetine
ibadetler, glbanklar, semahlar ve cmlesi huzur - u kabul ola.
Allah cmle kusur ve ... yoldan
mekrinden koruya ... Ktlere etmeye ...
dostumuza, yeryznde cmle m'minlerle
beraber ameller nasib ve myesser eyleye.
Ali'den ve - i Huseyn'den mahrum etmeye
Bilerek bilmeyerek gnahlara geri dndrmeye ...
Samah yapan miraclama syleyen zakirler himmetlerinin pirinden
bulalar. Dil bizden nefes Hnkar Veli'den ola.
Nur - Nebi Kerem - i Ali, glbenk - Muhammed Hnkar Veli, demi
Pir, Kerem - i evliya gerek erenler Hu."
-66-
Semah Glbengi - 1
"Allah ... Allah ... hizmetleriniz kabul, ola.
Muhammed - Ali vere. semahlardan hasanet gresiniz. Ebu Zerr -
Giffarinin, Hazreti hsn - ti himmeti zerinize ola. Aliye! Murtaza
kaydede. Hti."
-67-
Semah Glbengi - 2
Bismillah. Bism - i Allah, Allah.
- baride kabul ola. mbarek ola. Hak Muhammed Ali
Ekberi mmehat Hatice ve oniki efendilerimiz, Pirimiz Gavsul
vasilin, Kutbu! Arifin Hnkar Veli, hrmetine ibadetlerimiz
makbul ola.
_______________ D_UALAR- GLBANGLAR 483
semahlar, zikirler ve cmle hizmetler huzur - u Baride kabul ola.
Allah cmle kusur ve yoldan
ktnn mekrinden, koruya. Ktlere
Bilerek bilmeyerek geri dndrmeye.
Didar - i Ali'den, - i Hseyinden mahrum etmeye. Semaha giren ve
hizmet gren Pervane, Miralama syleyen Zakir hizmetlerine
bu lalar.
Dil bizden nefes (hsn himmet) Hnkar Veli'den ola. Demi Pir Keremi
evliya gerek erenler demine Hu.
-68-
Hak Glbengi
Bismi Allah Allah. Yzm yerde zm darda. Dar - Mansurda, erenlerin gar
Erenlerden hak ederim. Allah eyvallah Hii dost.
-69-
Glbengi
Bismi Menim blbl, bugn glzara geldim. Halimi arzetmeye didara geldim.
Koyarlarsa bizi ieri erenler didare geldim. Ber cemal bala Al -
rasalavat. Hii dost.
-70-
Glbengi
Bismi Kadri visalin nur - u saadet cemalin. Ruzu dem mail oldu,
gam zail oldu. Gelmek iradet gitmek icazet. Bercemiil Muhammed Kemal - Hasan,
Hseyin Ali Blend ra salavat.
-71-
Sitemi elik Glbengi
affeyle ey
Muhammed Mustafa ol ali dergah Hseyni Kerbela iin tvbe
Hal erenler halidir. Yol erenler yoludur. Gafil olma. stad elidir.
stad nefesi iman, hidayeti Ali, izni halife dest - i eyvallah Hii dost.
484 VE
-72-
Yol Glbengi
Bismi Her kaza kanden gelirse, defeyleyesin perverdigar.
I..,a feta illa Ali la seyfe illa Zlfikar.
Her cefa kanden gelirse defeyle pervendigar.
La feta illa Ali la seyfe illa Zlfikar.
On iki on drt masum pak onyedi kemerbest gzcmz ve bekimiz ola.
ler, yediler, yz bin
birler aliyeleri stmze ve ola.
Kutbu alem ekrem tamam, mdam, destgiri has - u am, Pirimiz
Hnkar Veli himmeti zerimize ve ola. Gerekler demine Hu.
-73-
Sabah Glbengi
Bismi Allah Allah ... Erenler sabahlar hayr ola. feth ola. Mnkir,
yuf ve mat ola. kabul ola. ola. - Merdan On iki
ola. Hazreti Pir efendimiz verdike vere. Abdal Musa
Sultan gzcmz ve bekimiz ola. Kaygusuz Abdal himmeti zerimize ve ola.
Allah eyvallah. Gerekler demine Hu.
BisQl - i Allah, Allah.
-74-
Glbengi - 1
Erenler hayrola. feth ola. def ola. Mnkir, yuf ve
mat ola. Oniki Efendilerimiz ola.
Nuru Nebi keremi Ali, Pirimiz Hnkar Veli, Yuf, lanet Yezide. Rahmet
mmine. Geiekler demine, keremine Hfi.
-75-
Glbengi - 2
Bism - i Allah dost. Allah Allah hayrola. feth ola. def
ola. Mnkir yuf kr mat ola. Mminler ola. derdimentlerin
akibetleri hayr ola. Evlerimiz ola. gani ola,
ola. Allah erenler keskin ve isteklerimi fetheyliye. Er Hak. Muhammed Ali
____ ....._ .. __ _
DUAL;AR - GLBANQ._LAR
ola. Muhabbetten, cemalden, didardan, katardan, birlikten Tacl
arifin, kutbu! vasilin, sltanl pirimiz s - melce - i Hazreti
Seyyid Muhammed Hnkar - Veli mnkir gzete
bekleye.
sabit kadem, kt amellerimizi tebdil eyleye.
Ali, rehberimiz Muhammed, mezhebimiz Cafer ler,
yediler, kutbu! iktitap Muhammed Mustafa, aliyyel Murtaza oniki Ondrt
Masum pak hizmetlerimizi kabul eyleyeler.
gaip, zahir, erenlerin hsn himmetleri ve keremleri daim zerimize
ve ola. gele. Nur - u Nbi, Keremi Ali, pirimiz Hnkar
Veli. Keremi evliya, dem Oniki dil bizden nefes Hazreti pir
Sutan ola. HO.
-76-
Uyku Glbengi
Bism - i Vakitler hayrola. fcthola. Er Hak Muhammed Ali destgirimiz
ola. Er Hak Tarikat postunda - i gazan eyleye. Fakire kast edenin
boynundan Ali'nin eksik olmaya. Yuf mnkire. Lanet Yezide. Rahmet mmine.
Hnkar Veli demine Hu.
-77-
Gaza Glbengi
Bismi Allah, Allah. Celil Cebbar, Mmin' Settar, Leyli ven nehar, Uyezali
Zlcelal. Birdir Allah. (Canlar Allah Allah derler).
Erin mminin Allah Allah.
Dini kuvetioe, eyyam - devletine, savletine diyelim
ile ile Allah Allah.
Evveli Kur'an Kur'an. Tebarekellezi nezelel Furkan, Eli kan, kan, sinesi
ryan, pryan Kerbela'daki - diyelim Allah Allah. Evveli gaza
gaza. - i Hdii. Kasd - i A'da. Kuvveti Enbiya himmeti Evliya Rasul Kibriya
Muhammed - l Mustafa ve Aliyyl Mrteza diyelim Allah Allah.
Allah, Allah, Gaziler, Mmin diyelim Allah Allah. ler,
Yediler, Muhammedi, nuru Nebi, Keremi Ali, Pirimiz Hnkar
Veli, Sultan ve Gerek erenler demine diyelim Allah Allah.
Allahmmesalli seyyidina Muhammed'in ve llli seyyidine Ehi - i Beyt - i
Muhammed.
486 ALEV} VE ANTOl,:_O_Jl_SI_ __ ,
-78-
(Nevruz) Glbengi
Bism - i Allah Allah.
Nevruz Sultan. mevld - Merdan, Sipas - Yezdan, Tlu - afitab -
cihan, burak - nur - u asman, iyd - iy eyyam - srur - u ihvan ve ehi - i iman,
hurrem - handan, Bezmi cemi ehluUah - i meydan, icra - i erkan, kll
yevm - in fi
Allah Allah.
Vakitler hayr ola, feth ola, beliyyeler def ola, Hak Erenler
mbarek eyliye, gnllerimizi eyliye. Hak Muhammed Ali
eksik etmiye.
asan ve gnllerimizin ihsan eyliye. gaib, zahir
Hak erenlerin hayr himmetlerini zerimizde sayeban eyleye. Ehi - i Beyt
berbad eyleye. Muhiblere ktlk mnkr ve mfisid'in
boynundan Zlfikar - Haydar - Kerrar eksik olmaya.
Yuh mnkre, lanet Yezid'e. Rahmet Mmine, Hak erenler demine Pir'an keremine
Hu.
-79-
Glbang -1
"La ilahe illallah Aliyyn Veliyullah, arif - i billah, kamilllah, la feta illa Ali
la seyfe illa zlfikfu-. kaim ola."
-80-
Glbang-2
"AJlah Allah. Allah evvelin ve ahirin ve sahirin ve bende - i kabul -
kalu billah Allah Muhammed Ali Hu diyelim Hfi."
-81-
Glbang-3
"Allah .. Allah .. Vakitler hayr ola. feth ola. def ola. Secdeye inen
dert grmeye. oniki himmetleri
zerimizde ola. Gerek erenlerin demine Hu ...
Allah ... Allah ... Dar eken didar gre. Didar gren cehennem grmeye. Erenler
vara. Hu."
-82-
Glbang-4
Bism - i Allah, Allah ... Be - ntim - hakk - Muhammed. - Ali, -
dvazdeh - i imarnan ardeh - i ma'sum - u ptikan, Veli - yyi piran, erbftb - kemerbest - i
nesi - i Ali, Ca'fer - s abdalan, fukara - Al - i Abli
bende - i Hda ... Allah - u ekber a'zam kesira ..
V - Allah - ekber hamd - en kesira, - mevali, gaib, zahir, Ayn - i
ezeli. ... Nasr - n rnin'Allah - i vefeth - n karib - n ve - il - mminin ya
Muhammed, ya Ali, ya Hazret - i Pir Hnkar ..
-83-
Glbang-5
"Allah, Allah ... hayr ola. feth ola. def ola. Mnkirler mat
berbad ola. Mminler ola. Meydanlar ola. mestur, gnller
mesrur ola.
Hak Muhammed Ali ola. On iki ondrt mfummpak, on yedi
kemerbest Pirimiz
Veli muin ve dest'girimiz ola. Cenab - Hak mnkir
ad mekrinden - emande eyleye.
Dertlerimize derman, eda nasip eyleye. Allah, devlet
ve milletimizin keskin, szn stn eyleye. Gkten rahmetler, yerden
bereketler ihsan eyleye. Namerde muhta eylemeye. Dergah -
kabul eyleye. Lokmaya sevab Kazalan, afetleri, belalan ola.
Dil bizden nefes Hz. Hnkar'dan ola. Nur - Nebi Kerem - i Ali Glbank - Evliya
Hnkar Veli. Gerek erenler demine Hu.
488 ALEVi --

-1-
Kurban Tekbiri
"Kurban - Halil, Ferman - Celil, - Cebrail,
- Allah - Ekber ... Allah - il Ekber ... Allah - Ekber ... en Ui ililhe
Vallah - ekber ... A11ah - Ekber ... Ve Lillah'il hamd.
- Allah - Ekber ... Allah - Ekber ... Allah - Ekber ... en Ui ilahe
Vallah - ekber ... Allah - Ekber ... Ve Lillah'il hamd.
- Allah - Ekber ... Allah - Ekber ... Allah - Ekber ... en Ul. iHihe
Vallah - ekber ... Allah - Ekber ... Ve Lillah'il hamd.
-2-
Kurban Tekbiri
Dede : "Kurban - Halil, Ferman - Celil, - Cebrail,
- Allah - Ekber ... Allah - Ekber ... Allah - Ekber ... en La iHlhe
Vallah - ekber ... AIJah - Ekber ... Ve Lillah'il hamd.
- Allah - Ekber ... Allah - Ekber ... Allah - Ekber. .. en U ilahe
Yallah - il ekber ... Allah - Ekber ... Ve Lillah'il hamd.
- Allah - Ekber ... Allah - Ekber .. _.Allah - Ekber ... en U ilahe
Yallah - il ekber ... Allah - Ekber ... Ve Lillah'il hamd.
La feta illa Ali la seyfe illa Zlfikar
Nasrun - min Allahi ve fethn karib ve mminin
Ya Allah, Ya Muhammed, Ya Ali.
Pirimiz Hnkfi.r Veli. Diyelim gnl Allah ...
Allah ... "
-3-
Tekbir
Es - salat - v - es - selam - aleyke ya resulullab ..
Es - salat - v - es - selam - aleyke ya Habibullah ...
Es - salat - v - es - selam - aleyke ya Seyyid - el evvelin - e v - el -
VelaHl cemi - l Enbiya - i v - el mrselin .. .
V - el - hamd - lilah - i Rabb - il - alemin .. ..
-4-
Tekbiri Tac
Allah Allah - veli, Muhammed Ali.
Tacl arifiyn Hazreti Hnkar Veli.
DUALAR - GLBANGlAR 489
'
Kll halikun illa vecheh lehl hkm ve ileyhi turceun.
Allah ilahe illa hvel hayyl kayyum.
Tekbiri Hnkar Veli.
.
Allahu ekber, Allahu ekber, Allahu ekber ve lillahil hamd ...
-5-
Tekbiri
kol): B - ism - i Allah Allah!. Ya Allah, Ya Aziz ... Ya Settar, Ya Latif ...
Ya Sabur ... Ya Kana'at. .. Ya Fahr - iyar .. Ya Feth .. Ya - vilayet.
(Sol kol) : U feta illa Ali. La seyf - e illa zlfikaar .. Allah - ekber .. La ilahe
illallah ... Ve Allah - ekber ... Allah - ekber ve lillahi - il hamdi, Medet Ya -
Merdan Hii ...
490 AI.Evi ANTOWJisi
TERCEMAN
- Terceman I Tercman, Arapa kkenli bir szck, ad. Bir dilden dile evirip
anlatan kimse. trenlerinde tarikat iin okunan dualar. Tarikatte
belli bir hizmete okunan Trke nesir yada manzum biiminde
Alevi - z olarak veren dua. Tarikatta belli bir
hizmete okunan, zl, Trke dualardan
- Anadolu Alevilerinde eti paralamadan kara kazanda
kurban.
- Terceman (Ansp.) bir okunan Arapa, Farsa ve
Trke manzum ve mensur szler. Dua ve topluluk iinde dede ya da
baba okunan glbanklardan olarak terceman ve muhib
gnlk okunur. iin bir tren ya da topluluk aranmaz.
Manzum tercemanlann bir blmnn bellidir. Bu tr tercemanlarm ve
sonradan bilinmektedir. Tercemanlar
mevlevi, Kadiri, ve Sadi da grlr. Mevleviler glbanklara,
ise niyet, glbank ve tekbirlere de bazen terceman
girerken, uyurken, kalkarken, yz yeni ay grlnce,
pirin girerken, hemen her durumda okunacak bir terceman
byk ftuvvetnamelerden Bu durum ve
ftvvet kurumunun gsterir.
Tercemanlar ya da durumla ilgili olarak teslim tercemam,
ta su gibi atllurla (AnaBritannica, c: 20, s:
539). Tercman grg cemi gelir. Tercman deyimi ise
parala.nmadan karakazanda kurban eti demektir.
TERCEMAN
-1-
Salavat
evliya nur's - semavat, ki bu menzildir ol turu mnacat. Kaan kim
ola niyaz.
Muhammed Ali'ye candan salavat."
Senin ile bir araya geldim,
beyan eyledim
Nebiler serverinden haber
beyan eyledim
Tekbir Allah ekber - celil,
Cebrail nnce delil
Tekbiri da Halil
beyan eyledim

Didar grem deyu titriyor
Hasan Hseyn
Tercemamn beyan eyledim
-2-
Terceman
DUALAR- GLBANGl.AR 491
- merdan Ali eyledi bazar
Melekler tyn dzer
Ca'fer ayetinde hem yazar
beyan eyledim
- i hikmet drr grdk
Kabul etti
ezme etini
beyan eyledim
ismini ilm ilen okur
el koun yoluna bakar
. tyn bir kemha dokur
beyan eyledim
Zeynel Muhammed Taki kaynadub
Orda yanar Ali Naki halleyleyip
Ol yerin Askeri'den Askeri'ye
beyan eyledim Tercemamn beyan eyledim
Kul Mustafa'm eder irfan kuruldu,
lokma verildi
Hata (yi) Mehdi'ye grnd.
Tercemamn beyan eyledim
-3-
Terceman
B - ism - i Allah, Allah!..
Hakk, dost, 7..ahir, gaib, Ayn - l - cem'erenlerinin glcemallerine ..
Ber - cemal - i Muhammed, Kemal - i Hasan, Hseyn, Ali ra blende
salavat..
Allahmme sall - i ala seyyidina Muhammed - in ve ala Al - i Muhammed ...
-4-
1'erceman
"Bana bu divanda soru sorulsun, br dnyada soru Kur'an ne
buyurduysa ona gre Pirin de da yzm ak olsun, drt
makamda ona gre kendimi dzelteyim."
492 ALEV/ VE ANTOLOJis,_i __ _
-5-
Terceman
a) B - ism - i Allah Allah!..
mihraba men niyaza grdm kim men niyaza
Muhammed, Ali Ber - - i Muhammed ..
ilh ...
b) B - ism - i Allah AUah!
Eyledin dergah - Hakk'a niyaz. erenler huzurunda namaz. Ta idem
Hem erenler bulsun ziya .. Ber - Cemal - i Muhammed .. ...
-6-
Tercemam
Bismi
Hamdlillah kim ben oldum bende - i al - aba, can - dilden hem aker - i Al
- i aba. Rah - zulmetten yola kadem. Hab - gafletten can
gzm Mezhebim Caferidir, gayriler Ya Muhammed Mustafa
Pirim Veli kutbul evliya. oniki ben gruhu
naciyem. iki oldum beri. Dahi cda hak deyip bel ikrar verip
erenlere. Rehberim oldu Muhammed, Mrteza.
-7-
Tecella
"Tecella, tevella Hakk'a temiz, yznz ak ola. Tecella gren
cehennem grmeye, Erenlerden himmet, an - Lillah Allah eyvallah .. "
-8-
Telkin Tercemam - 1
Ey talip yalan syleme. etme. - perest olma. Kibr - kin tutma.
Kimseye hacet etme. rt. syleme. Elinle
Elin yere el uzatma. Szn yere sz syleme. bak.
Hilm ile syle. izzet, hizmet eyle. saf eyle. znde
bil. Her esrar - erenlere agah ol. zn tarikatta sabit kadem eyle. Muhammed
rehberin Ali'dir. Mezhebin Cafer Gruhun naci. Pirin Hnkar
Veli'dir.
---------------------pUALAR-GQ.LBANQ_bA_!l__, 493_
-9-
Tevbe
"Tevbe elimizle - dilimizle, belimizle
tevbe - tevbe - ..
-10-
Terceman - zdar
mcrimim ey Men suuma mu'terifim ey Hata
suumu affeyle ey Mustafa ve Murtaza leremkani Hseyn
hanedan - Hazreti Al - i Aba.
"Rabbena zalemna enfsena ve in lem ve terhamna liekuenne
minelhasiriyn.
can var ise, meydan - muhabbette, dar - mansurda, yzm yerde, zm darda,
olan talep itsn. Tarikatta boyun burmak Erenlerin yoluna
teslim olmak Ya elimden, ya dilimden, her ne geldi ise elim dilim kesmek
Allah eyvallah erenler h dost. Ber - Cemlil - i Muhammed kemlil - i Hasan - Hseyin Ali
ra blende salavat. Allahmme sall - i al seyyidinli Muhammed - in ve ala Al - i
Muhammed Hu ...
-11-
Terceman - Teslim - i Celil
Bismi Allah Allah, affeyle ey Hseyn - i Kerbelii
Tevbe Hal erenler halidir, yol erenler yoludur. Ber
- i Muhammed, Kemlil - r blend salavat..
--12-
Teslim
Allah, Allah erenler oldu gnlmde
teslimi oldum hakka teslim. Erenler hizmetinde tektir Ber cemal Muhammed,
Kemal, Hasan, Hseyin, Ali, Blent rasalavat..
-13-
Terceman
"Bismi - cemi nuri hidayettir, yzn sureti Hakdan yzn - ehli
tevhide yzn - hac ve ihrama ziyarettir, yzn - Kur'andan ibarettir,
yzn - Pir cemali Muhammed - kemali imam Hasan imam Hseyin Ali ra blende
salavat.."
494 ALEV/ VE ANTOLpJIS/ _
-14-
Terceman
"Bismi Allah Allah ... Dost hak bu - - ayni
cem olsun."
fahri zuhuru imam meydan evliya kuvveti abdalan
himmeti piran piri horasan gerek erenler demine HiL"
-15-
Rehber Tercemam - 1
Bismi Allah Allah.
Eli er'de yz yerde z darda, Hak Muhammed Ali yolunda, erenler
Pir kurban teni terceman.
Oniki ve ondrt Masumi pak Efendilerimizin dost,
olmak kavliyle, Hak erenlerin kabul ve amel etmek zere
ayak yz zere srnerek ....... burada baba ve isteklinin
sylenir) can ayinicem erenlerinin icazetiyle Muhammed Ali yoluna, Seyyid
Muhammed Veli tarik - i nazenine dahil olmak isteyen ko kuzulu
Sercem Meydana Sorar:
"Ey erenler! Muhammed Ali yoluna, Caferi mezhebine, Pirimiz Hnkar
Veli dileyen can bu meydana
Tarik - i Hakk'a kabul istiyor, ne dersiniz ? Bu can
?"
-16-
Rehber Tercemana - 2
Allah Allah.
Elim erde, yzm yerde, zm Mansurda, Hakk huzurunda Muhammed Ali
erenler Pirimiz Hnkar Veli
kurban, tenim, terceman bu can var ise dile gelsn, bile
gelsn, taleb eylesn, Allah, eyvallah ....
-17-
Rehber Tercemam - 3
B - ism - i Allah Allah!
Huda kabul et hizmetim ey ... Bi - hakk - i Al - i aba Al - i dergah ... Hseyn
- i Kerbela' nur .. Bu hizmetten ey gani .. Erenlerimden
nimmet, lillah Hu Dost, Allah eyvallah!...
-18-
Rehber Tercemam - 4
B- ism - i Allah Allah.
Arsa - Hakk'ta durub dar - iradette zm, Hak - i dergl!.h oluben secde - i vuslatta
yzm, Her ne ferman olunur mrvvette szm, lutfunuza izn - icazette
gzm, Ber - Cemal - i Muhammad ......... ilh ............. (Salavat).
-19-
Rehber - 5
"Allah Allah. Eli er'de yz yerde z dar - t Mansur'da. Hak - Muhammed - Ali
yolunda, Erenler Pir kurban, teni tercem - an Oniki ve
ondrt Masum Pak Efendilerimizin dost, olmak kavli ile;
Hak erenlerin nasihatini kabul, emel etmek zere ayak yz zre
srnerek ( ..... grgye girenlerin baba ve kendi ayini cem erenlerinin izni
icazetiyle Muhammed - Ali yoluna, Seyyid Muhammed Hnkar Veli Tarik'i
Nazenine dahil olmak zere ko kuzu Hak
Nesimi gibi yzlp, Mansur gibi gibi bordan halas olmak dilerler.
Himmet - i Pir niyaz ederler. Allah eyvallah."
-20-
Rehber Tercemam - 6
"B - ism- i Allah Allah!
ok grdm erenler bu gn - fahr, tac - sa'edet, menzil - i
erkan - fahr. ile ele derunum saf idp. sahib - i
Meydan - fahr. Ber - Cemal - i Muhammed ............. ilh .................. "
496 VE AN1'0WJ1Si
-2l-
Tercemam
Hanedan - Ahmed'e iktida, - terkedilp eyle feda, Cehdedersen giydire
ta erenler, - i fahr - i Muhammed Mustafa ... Allah eyvallah HQ Dost... Ber Cemal - i
Muhammed kemal - i Hasan - Hseyin - Ali ra blend salavat.
-22-
Tac
Erenler bezminde kemter kenine, Yzm eyledim ruy - i zemine, Giyiib
Kaygusuz'dan Tac - izzeti, Allah erenlerinden dilerim himmeti. Ber- Cemal - i
Muhammed ... ilh ...
-23-
Kemerbest Tercemam
Erenler oldu gnlmde - a teslim olup
Hakk'a Erenler yolunda Ber- Cemal - i Muhammed ... ilh ...
-24-
Kamberiye Tercemam
a) B - ism - i Allah Allah!
Vakfedip bu vcudum ehi - i beytin ayak girp
Kanberinin Kanberi olmak iin Kanberiyye pirim menim
ehli beytin kokusu sindi bedenime. Ber- Cemal - i Muhammed ... ilh ...
b) B - ism - i Allah Allah!
verdim sana Kanber Aliden, Erenler Hadimi - Veli'den. Kanberim
Dldl'e gayret ben pirin elinden. Allah eyvallah, Hfi Dost. ..
. ____ D_U.Al.AR- GLBANGLAR 497
-25-
Hizmet Tercemam
Allah Allah ..
Hizmetleriniz Hnkar Veli Hizmetiniz kabul ola.
ola. Allah emin nail eyleye .. Hizmetinde
erenlerin himmetleri sizinle beraber ola. Nur - u nebi Kerem - i
Ali gereklerin demine HiL.
-26-
Terceman
Bismi Allah Allah! n fahri ol D cihan fahri
Muhammed Sakii kevser Aliyyel Hem Hadice,
Oniki sadri vilayet arde - i ma'sum
- u pak al - i Hazreti Hnkar alem kutbu!
vallahi Ber Cemali Muhammed el Kemali Hseyin Ali Blent
ra salavat..
-27-
Tercemam
- fahr - i zuhur - iman, Himmet - i pir - i Horasan,
meydan, kuvve - i abdalan, kanuni evliya, gerek erenler demine h. - evliya
nurus - semavat, ki menzildir ol turu mnacat Kaan kim ola, niyaz, Muhammed
- Ali'ye, candan salavat." ilh ...
-28-
Terceman Nefir
Bismi Allah Allah!
Gep meydan - pirandan, lere yetilp divan - nuhs - pend canlara. Kou
yadigar. dem urdum Sur - i nefire, Ber Kemal - i Muhammed,
Hseyin Alira blent salavat.
-29-
Talip - 1
Allah, eyvallah ... Muhammed Ali Pirim Hnkar Veli
dara durmaya can geldi. Erenler z dar' da., gz niyazda ... El yola
geldi. Kaygudan kurtuldu, ak cennete geldi. Hak erenlerin Hu! ..... Mnkire
yuf! la'net Yezid'e ...
498 ALEV} VE ANT!LOJ_l,_S_/ ----
-30-
Talip - 2
Allah, eyvallah ... Muhammed Ali Pirim Hnkar Veli
dara durmaya can geldi. Erenler z dar'da, gz niyazda ... Bel yola
geldi. kurtuldu, ak cennete geldi. Hak erenlerin H ..... Yuf mnkire,
la'net Yezid'e ...
-31-

''Bism - i Allah, Allah .... olduk yz srdk
olduk pak! Erenler olduk pirimiz
iinde Selman - Pak. Bercemal! ... "
-32-

"Men gulam - adudan etmem havf - u bak. nk bu hizmette
bana pak. Ber cemal Muhammed KemiH - i Hasan, Hseyin Ali ra
bilenlere salavat"
-33-
Tercemam
olduk bu gn minnet hdaya. Muhammed Mustafa'ya. Teberra
biz hariciye. Esir olduk Aliyyel Murtezaya. olduk bu gn elhamdlillah.
..
-34-
Sprgeci Tercemam - 1
Bism - i Allah, eyvallah ... Gruhu naciyim, sprgeciyim.
Sprgeci selman, kr olsun Mervan. Zuhur edecek Mehdii Sahib - i Zaman, Allah
eyvallah. Nefes pirdedir, erenler demine H6 ..
-35-
Sprgeci - 2
"Allah, eyvallah ... Gruhu naciyem sprgeciyim. Hseyn - i
Kerbela iin gzlerim kan Yz bin lanet, Yezid'in kara Pirimiz
iinde Seyyidi Ber Cemali, Muhammed, Kemali, Hasan, Hseyin
Ali ra blend - e salavat."
-36-
Sprgeci - 3
a) "Bism - i Allah, Hasan Hseyin gzmde Ye:Lit'e Hl.net etmek erenlee
Ali ile pirimiz. iinde
Bercemal... ''
b) "Allah ... Allah ... Gruh - u Naci'yim, sprgeciyim. Pir
durucuyum. Hamd - Lill.h Pirimiz Hazret - i Al - i Muhammed'en
Seydi Allah eyvallah. Nefes Pir nefesidir."
-37-

a) Bism - i Allah, Allah!
Hseyni Kerbela iin gzlerim Ol Yezid askerinin Pirimiz
iinde ser - Ber - Cem.1 - i Muhammed ... ilh.
b) B - ism - i Allah .. Allah!.
Hud. kabul et hizmetim ey Bi, Hakk - Al - i abfi ve Al - i dergah. Hseyn
- i Kcrbcla nuru Bu hizmetten - himmet. lillah, Allah,
eyvallah!. ..
-38-

a) Yz bin lanet olsun Ben demedim. Hak buyurdu. bunu senin
mmetiyim dersin, salavat verirsin peygambere, Aliye var, ne amel ahd - i
peymanma, Elli kere Hacca varsan olmaz kabul, Arafata da kelp
Ali hazretinden adaveti kesmedin. kimden uman crmne Ey
Azrail, ahseni takvimi inkar eyledin. Yuh senin rk ol fasit Gel sultan
sen bu syle gil. bir keremkanidir, kalmaya cmlenin
u feta illa Ali la seyfe illa Zlfikar!
b) "Bism - i Allah, Allah ... Ey Yezit, din - i har, girdin Hseyn'in
Ben demedim, Hak buyurdu lanetisenin Lanet olsun, senin Cafer - i
indirmedin, kimden ey Yezit ? Hseyn'im Kerbela'da Ehi
- i Beytinle susuz kalan, Sakka Hseyin, Cennetullah ya Hseyin ve rahmetullah ya
Hseyin!..."
"Sakka ya Hseyin, Cennetullah ya Hseyin, rahmetullah ya Hseyin!" szlerini tm
topluluk bir yineler. On iki anarak tekbir getirirler.
500 ALEVi VE BEJSJ:M/
-39-
Tercemam
a) "Bism - i Allah, eyvallah ... rahmetullah Hseyin ve al - i Hseyin,
Gazi ve Hr ve cmle lanetuUah Yezit ve ali Yezidan. Allah,
Allah olsun iene, rahmet olsun Hakk'a gene. Hazreti Hasan Ali'ye. Hazreti
Hi.lseyin Veli'ye. yerler gam gussa grmiye. Erenler ltfu kerem eyliye.
Allah Allah eyvallah Hu ..
b) Allah Allah oturan duran. Kr olsun zmre - i mrai - yi Mervaniyan. Mnkir
kr ola. Cmlemizin veren - Merdan ola ve bilemizce olup
ola. Hnkar Veli efendimiz destgirimiz ola. Seyyid Ali
Sultan yrye, gerek erenler demine HO.
-40-
Tercemam
biz can erenler Can gzyle dem be dem grenler
Kerbel - i can verenler Gzm sebil ettim -
Selamullah Ya Hseyin, Selamullah Ya Hseyin ..
-41-
Yemek Tercemam
Bism - i Allah, Allah!...
Ni'meti Celil, Bereket - i Halil yiyecektir, Halil bereketi
olsun), bu gitti ganisi gele, Hak bin bir vere. Yiyenler nur - u iman ola. Yiyb
yedirenlerin, alub getirenlerin, sofra hizmetinde bulunan can
hizmetleri kabul ve Hakk erenler ola.
Cmle derd ve keder grmeyeler. Oniki efendilerimizden
gani ola. ihsan eyleyeler.
Hazret - i Pir dest'gir (Elimizden tuta), mazhar - - Ali (Hz. Ali kendin de
vuran) safa zerlerimizde sayeban (glgelik) ola.
Glbank - i Muhammedi, nur - u Nebi, Kerem - i Ali. Lokma sofra
hrmetine, evliyalar keremine, cmerdler demine, ve gaib gereklere Hu.
--42-
Lokma Tercemam
Elhamdlillh lillah nimet - i Celil berekat - Halil, habib - i Huda, resul - i
Kibriya server - i enbiya Muhammedinilmustafa mecmu - i enbiya ve evliya. Allah ulu
DUALAR- GLBANGLAR 501
---,--------
sofra dolu, nur - u nebi kerem - i Ali pirimiz kutbl'arifin hazreti Hnklir - i
Veli gerekler demine Hu ..
-43-
Lokma Tercemam
"Allah .. Allah .. Lokma evliya keremine, gerekler demine .. Destur - u Pir,
izni yryenin yrye Hu .. "
-44-
Terceman - Kurban
Muhammed Ali'nin hrmeti iin bu dergahtan ey gani Celil,
Halil, delili Cebrail, tekbiri Bismillahirrahmanirrahim. Subhanellezi la
ilahe illa hve Allahu ekber, Allahu ekber, Allah ekbe:r ve la havle ve la kuvvete illa
aliyyl azim ..
-45-
Tercemam
"Bism - i Allah, Allah ... Ferman - Celil, delil - i Cebrail, kurban -
tekbir - i Halil, Allahekber. Lailahe illallah. Allahuekber ve lilahil ilhamd la feta illa Ali
le seyfe illa Zlfikar, la havle ve la kuvvete illabillahil Aliyylazim. Bismillahi
Alahuekber. Bercemal."
-46-
Matem Tercemam
Bism - i Allah, Allah. Salavatullah ya Hseyin, Selamullah ya Hseyin.
ya Hseyin. Cennetullab ya Hseyin. Unetullah Yezid ve ala kavmi Yezid ve
ala Yezit. Rahmetillahi M'minin ve ala kavmin m'minin ve ala m'minin ve
ala m'minin. Allah Eyvallah Hu Dost.
DUA
- Dua, Arapa kkenli bir szck, ad. yalvarma, birinin iin
yalvarma. Byle okunan ibareler, iniltiler gelir. Dua-sena
etmek: Hakka yakarmak. Hakk'a vg demektir.
- Hakka duyulan zlemi dile getirme. Hakk'a
- Dua (Ansp.) kutsal gereklikle Toplu veya tek
dua, tarih boyunca btiin dinlerin ortak zelliklerinden biri
By ve dua bulunmakla birlikte, genellikle bir
seslenen byden ortaya sylenebilir. Ama dua ederken
ve iten bir boyun ya da kendini adama duygusunun gstergesi
(Ayakta durma, diz kme, secde etme, ya da
ellerini iki yana aprazlama, kenetleme vb.)
tabulardan korunmaya ya da insanst gelebilecek tehlikeleri nlemeye
ynelik by yntemlerinin da olabilir.
dua yoluyla kurulan toplumsa] benzer
biimlerde bir g (rn. belli bir
insan ediminin koruyucusu (rn. bir ata ya da gklerdeki
bu Bu nedenle dua ederken "Rab" (Efendi, sahip), "Baba"
"Ana" gibi hitap biimleri dilek, vg, ant ime, itirafta
bulunma gibi szel biimlerine
ilkel biimini belirleyici zelliklerinden biri, yeryzndeki ktlk ve
tehlikelerden korunma, dnya nimetlerinden yararlanma Bu gn de
kltre toplumlarda basit biimlerine ilkel dualar, -
ve serbest yerine
zamanla, brnd. Buna ilahiler, ayinlerin
zerinde bir yntemine
adanan ilahiler bu trn en rnekleridir.
Dinler git gide manevi ve ahlaksal bir ierik
Dnya nimetlerini kazanmaya ynelik yerini manevi ve ahlaksal stnlk,
bilgisi ve sevgisi, ile dileyen dualar itiraf etmek,
vmek, ona onun iradesini kabullenmek,
oldu. Mistikler en geerli dua ise ibadetin en stn biimi, "Yrekle dua
etmek" szsz
Dinlerin btn tek her zaman toplu
duaya da topluluklarda dua, temsil eden aile reisinin. kabile
ya da rahibin topluca verme biimindeydi. Musevilikte
ikinci S. 70) sonra, da srdren
-----------------
______ D_U"'""A_lAR- GLBANGIAR 503
toplu dua tr git gide inceldi. Toplu
vmekti; bunun inananlar ve tm iin dilemek geliyordu.
toplu ibadetin doruk olan Yahudilerin o dnemdeki
dileklerini bir araya toplayan ve iin yakaran, Rabbin
da buna benzer bir dua Bu dua her hareketli,
hareketsiz, uzun, byk, kk, ince ya da kaba, yada uzak, yada
tm gnl olsun"
Musevi, ve dinlerinde toplu dualar ile okunan
yam belirli ya da btn uyarak
gereken dualar da Her Yahudi tek gerek olarak
sevmeyi buyuran kutsal emir Sema ile On Sekiz Dilek olarak da
vg, ve gnde iki kez okumakla
ykmldr. ile ve klelerfo gnde kez gerekir.
Yahudilerin zorunlu kaynaklanan dzenli dualar, ve
rahiplerce topluca okunur yada ilahi biiminde sylenir;
din da bu okur. ayinleri ile Protestan
kiliselerinde cemaatin ayinlerde bu daha biimleri
okunur.
dua, gszlk ve bilinci iinde onu
ven bir dilde gereksinimlerini bildirmesidir. Dua ederken, yrekten ve iten olmak
dilde yakarabilir. Kur'an ve hadislerde geen dualar aynen
yinelenerek ya da rnek dua edilebilir; ama bu bilinmelidir.
ibadet biimi olan byk blm dualardan vakit
her okunan Fatiha suresi bir dua ve islam
hatta btn z Bu sure de vg (hamd) ile ve dileklerle
sona erer. dua etmek iin belirli zamanlar yoktur, ama Kadir gecesi,
arefe gn, kandil geceleri, cuma gn ncesi gibi zamanlar
kabulne daha uygun Ka'be Mescid - i Nebi ve Mescid - i Aksa ile br mescit ve
camiler de zellikle kabul yerler olarak kabul edilir.
yerlerde duaya yerlerdir. Tasavvufta bir istemek
dua, tarikata yeni girenler iin sz konusu olabilir. dua
etmesi tvbeyi gerektiren bir nk olgunlar btn isteklerini iradesine
(Ana Britannica c: 7, s: 499).
Alevi - da nemli bir yeri zel bir dili ve
syleme yoktur. Uzun veya Edebi gereksiz
bir dil ve cmle da ihtiya yoktur. gzeli, ve zl
Dualar, g seslenir, ondan
ondan zm umar.
VE ANTOLOJiSi
Dua, "ben" merkezli olmaktan tm ynelik
menfaat silip atar. Gnl giderir.
ve
Dua, ibadettir ... Dua, ibadetin zdr ... Dua, teslimiyet, ondan af ve rahmet
dilemektir. Dua, huzurdur, .. Dua, kabul ile glye ilah'a
Dua, ibadetin Dua Dua i1e

Dua, gizli ve tek ve topluca Her zaman ve her yerde dua edilir ..
zel bir merasimi yoktur, inanmak yeterlidir. Gnln tm
giren engellenmemesidir.
Duada Hak'Teala'dan iyi ve gzel ile rahmet ve peygamberlerden
evliyadan istenmelidir. dua'da, sosyal konularda Bunlar cemiyeti
blmeyecek ve bilakis olan sosyal konularda
insani z ve Dua bir
gizli sorular yneltmedir, ondan hesap
Mazlumun, misafirin ve iin anne - orulu adil
kabul ve makbul Vaktin zamanlarda kul,
tek ona kendini arzeder.
Alevi - tter.
syleyeni belli Tarikat ortak rn Bu nedenle
kitapta yer verildi. Glbeng'ler, tercemanlar da dua Dua, gnln
temizlenmesi, gvenmek, yerinmek gibi insani zellikleri ierir. Ruhun
teslimidir, minnet dertten
ktlkten ngrr. ile dua edilen erenlerle ona
ara perdeyi amalar.
"Dpa mminin dinin gklerin ve yerin nurudur."
NASIL DUA
Kerim: "Allah'a korku ve mitle dua edin" (A'raf 56) ayetiyle bunu
korku veya sadece mit, duada seviyesizliktir. Tek
korku, rahmete ve nihayet gtrr. Tek mitse, hibir
tehlike, Kul, srekli olarak korku ile
mit
Duada haddi ki: "Rabbinize boynu
bkk halde ev gizlilik iinde dua edin". (A'raf, 55)
riya ve bir Bu yzden Peygamberimiz,
dua etmeyi nk, Allah buyuruyor:
DUALAR - GLBANGl.AR 505
------------------ ----------
sana beni sorunca, onlara haber ver: Ben onlara ok ok
Birisi bana yalvarmca ben onun niyazma hemen cevap veririm."
(Bakara, 186).
Dua, kelime ve ses ruh ve samimiyet Uzun uzun nceden
kaleme dakikalarca okumak yarar Esasen dua, en
faaliyetidir. O lde de zgr bir faaliyet gerekir. Oysa ki, nceden
geleneksel-resmi dualar okumak insan
ruhundan kopan dualar bir hitir. Burada, Kerim'in bir istisna
sylemeye bile gerek yoktur. nk Kur'an, Allah olma
hedefi de Allah'la diyalog g,re Kur'an okumak en ideal dua

l - Dua ederken gnlnde Allah korkusu ve mit birlikte yer
"Allah'a ve mitle dua edin" (A'raf 56) forml budur.
2 - Dua haddi gerekir. "Rabbinize
boynu bkk halde ve gizlilik iinde dua edin" (A'raf 55) Riya ve
sana beni sorunca, onlara haber ver:
Ben onlara ok ok Birisi bana ben onun
hemen cevap veririm" (Bakara 186).
3 - Dua, uzun ve bilgi verme trnde detay zl ve
Kur'an okumak en ideal dua
4- Duada ivecenlik Dualar er - ge kabul edilir.
ters istek ve arzular iermeyen, hayra ynelik olan dualar
mutlaka kabul grr.
5 - Dualar, kendimiz, ailemiz ve iin dilemek
Beddua iinde dua edip
dilemeliyiz.
6 - Dua nefsimiz iin Hi gnah dillerle dua edin.
"Ey resul, hi gnah dil var sorusuna yce Resul
"Birbirinize dua ederseniz
Kimse kimsenin sorumlu tutulamaz. "De ki,
Rabbim size verir miydi" (Furkan 77)
Esirgeyen ve Allah'm ile
Hamd (vme ve alemlerin RabbiAllah'a mahsustur.
Btn durum ve gre ihsan ve ikram eden
ahirette m'minlere keremiyle muamele eden Rahim'dir O.
O, ceza ve mkafat gnnn Malik'idir, Melik'idir.
506 ___ _
sana kulluk eder ve senden dileriz.
Bize, yolu gster. Bizi ona ilet.
Kendilerine Lutuf ve ikramda bulunup nimet verdiklerinin yoluna, gazaba
ve yoluna
Ya Rab! Sen her trl eksik ve noksandan en yce Sen
biz biliriz. bilgisiziz. Sen bilen Alim'sin.
hikmetle hkmeden Hakim'sin.
Ey Rabbimiz! Bizim kabul buyur; sen duyan Semi'sin,
ile bilen Alim'sin.
Ey Rabbimiz! Bizi sana teslim olanlardan eyle. Soyumuzdan da sana teslim olan bir
mmet bize ibadet yerlel'imizi gster, tvbemizi kabul et; zira sen, tvbeleri
cmerte kabul eden ok merhametli olan rahmetini cmerte yayan, Rahim
olan ancak sensin. Amin.
Benim iki rekat namaza (M.
DUA
A - KUR'ANI DUALAR
-1-
Rahman ve Rahim olan .
Hamd, alemlerin Rabbi
Rahim'dir O.
Din gnnn Malik'i, O ...
sana ibadet ederiz ve senden dileriz.
giden yola ilet bizi...
Kendilerine nimet verdiklerinin, zerlerine gazap ve
yoluna ...
(Fatiha Suresi)
--2-
Ycedir senin. Bize bilgimiz yok bizim. Sen,
sen Alim' sin, her en iyi bilirsin; Hakim'sin, btn hikmetlerine
sahipsin.
(Bakara Suresi)
.. --------
-3-
Rabbimiz, bizden gelen kabul buyur; sen, evet sen, Serrii'sin, ok iyi
Alim' sin, ok iyi bilirsin.
Rabbimiz! Bizi, sana teslim mslmanlar haline getir. Soyumuzdan da sana
teslim olan mslman bir mmet Bize ibadet yerlerimizi gster, bizim tvbemizi
kabul et. Sen, evet sen, tvbeleri cmerte kabul edersin; Rahim'sin,
rahmetini cmerte
(Bakara, 127 128)
--4-
Ey Rabbimiz, bize dnyada da gzellik ver, de gzellik ver. Ve bizi
koru.
(Bakara, 201)
--5-
Ey Rabbimiz, zerimize yere Ve kfre
sapanlara bize et.
(Bakara, 2.50)
-6-
Allah'tan ilah yok. O, srekli biridir; Kayyum' dur O, kudretin
Ne gaflet O'na ne kendinden geme, ne de uyku. Gklerde ne var,
yerde ne varsa O'nundur. O'nun huzurunda, bizzat O'nun izni 'kim
edebilir! O, nden gnderdiklerini de bilir, arkada da!...
O'nun bilgisinden, bizzat kendisinin hibir
O'nun krss, gkleri ve yeri epeevre Gklerin ve yerin O'na
hi de zor gelmez. Aliyy'dir O, Azim'dir O,
(Bakara, 255)
-7-
"Dinledik boyun Affet bizi, ey Rabbimiz.
Allah bir gcnn stnde bir yk yklemez I Teklifte bulunmaz. Her
iyilik kendi lehine, ktlk kendi aleyhinedir. "Ey Rabbimiz!
Unutur yahut hata edersek bizi hesaba ekme. Ey Rabbimiz! Bize, bizden ncekilere
gibi yk ykleme. Affet bizi, bizi, bize. Sen bizim
Kfre sapanlar et bize!
(Bakara, 285 286)
508 VE
-8-
Ey Rabbimiz! Bizi ve gzele ynelttikten sonra kalplerimizi bozup
ve bize bir rahmet Sen, sen bol bol

Ey Rabbimiz! Sen Cami'sin; bulunmayan bir gnde
mutlaka Allah, szn yerine yer ve asla
(Al i 8 9)
-9-
Ey Rabbimiz, olarak sana
koru bizi.
(Al - i 8 - 9)
-10-
Ey mlkn Malik'i, sahibi olan Sen mlk ve verir, mlk
ve ekip yceltir aziz edersin,
zelil mal ve nimet senin elindedir. Sen, kadirsin.
Geceyi giindzn iine gndz de gecenin iine Diriyi lden
ly diriden
(Al - i 26 27)
-11-
Ey Rabbimiz! Senin iman ettik, resule uyduk; bizi
beraber yaz.
(Al i 53)
-12-
Ey Rabbimiz! bizim affet
ve et bize kfre sapan topluma
(Al - i 147)
-13-
Ey Rabbimiz! Sen bunu ycedir senin.
koru bizi.
Ey Rabbimiz! Sen birini soktun mu onu tam rezil Zalimlerin

--- __ l_'>UALAR-GLBANGLAR 509
Ey Rabbimiz! Bir Rabbinize diye imana ve iman
ettik. Ey Rabbimiz! bizim. stn rt ve bize
iyilerle birlikte lmek nasip et.
Ey Rabbimiz! Resullerine vaat de bize ver, gn bizi rezil etmi. Sen,
vaadine asla ters
(Al - i 191 - 194)
-14-
Hamd O ki gkleri ve yeri ve nura vcut
Sonra rtenler Rablerine denk tutuyorlar ..
(En'am, 1)
-15-
Ey Rabbimiz! z benliklerimize zulmettik. bizi affetmez, bize elbette
ki hsrana
(A'raf,23)
-16-
Hamdolsun bizi buraya Allah'a. Allah bize etmeseydi, biz
buraya
(A'raf, 43)
-17-
Ey Rabbimiz! Toplumumuzla bizim hak He hkmet. Sen zm getirenlerin
en
(A'raf, 89)
-18-
Ey Rabbimiz! zerimize mslmanlar olarak al.
(A 'raf, 126)
-19-
Rabbim! Beni ve Rahmetine sok bizi. Sen, rahmet edenlerin en
merhametlisisin.
(A 'raf, 151)
-20-
Sen bizim Veli'mizsin. O halde affet bizi, bize. Sen affedenlerin en
Bize hem bu dnyd gzellik yaz hem de ahirette. Dnp sana geldik.
(A 'raf, 155 - 156)
510 ALEY! VE AN_TOW._'l_l_SI __ _

-21-
Rabbimiz! Bizleri, zulmedenler toplumu iin bir imtihan yapma. O kfre
toplumdan rahmetinle bizi kurtar.
(Yunus, 85 - 86)
-22-
Rabbirn, sen bana mlk ve saltanattan bir nasip verdin. ve
yorumundan bana bir ilim Ey gkleri ve yeri yaratan! Benim dnyada da ahirette
de Veli'm sensin. Beni mslman olarak ldr ve beni kullar kat.
(Yusuf, 101)
-23-
Rabbimiz, hi sen bizim de bilirsin, da.
Ne yerde ne gkte, hibir Allah'a gizli kalmaz.
Rabbim! Beni, zenle yerine getiren bir insan yap. Soyumdan bir da.
Rabbimiz, kabul et.
Rabbimiz, ortaya gn; beni, anne - ve affet.
38 - 40 - 41)
-24-
Rabbim! Beni, yere - drstlkle sok, yerden
- drstlilkle bana bir g I ver.
80)
-25-
o Allah'a ki, kuluna kendisinde hibir ve
indirdi.
(Kehf, 1)
-26-
Ey Rabbimiz, bir rahmet ver bize ve bir yolu ltfet
Rabbim,
bana
Dilimden z,
Ki szm iyi
(Kehf, 10)
-27-
(Taha, 25 - 28)
_____ ,, -------
-28-
Senden ilah yok, tesbih ederim seni. ben wlimlerden oldum.
(ll:.nbiya, 87)
-29-
Rabbim, beni bir Sen, en
(Enbiya. 89)
-30-
Zalimler bizi kurtaran Allah'a harnd olsun.
(Mminn, 28)
-31-
Rabbim, beni bereketli bir yere indir. Sen, konuk en
(Mminun, 28)
-32-
Beni o zalimler iinde tutma Rabbim.
(Mminun, 94)
-33-
Rabbim, drtklemelerinden sana
de sana Rabbim.
(Mminn, 97 98)
-34-
Rabbim, bize bir topluluk olduk biz.
Rabbimiz, iman ettik, affet bizi; merhamet et bize. Sen merhamet edenlerin en

(Mminun, 106 109)
-35-
Rabbim! Affet, merhamet et. Sen merhametlilerin en
118)
512 VE A!YJ'OWJiSJ
-36-
Rabbimiz ve bize gz Bizi takvaya
nder
kat.
(F'urkan, 74)
-37-
Rabbim, bana hkmetme gc I hikmet beni hak ve seven iyiler
Sonradan gelecekler benimle ilgili I isabetli bir dil
Beni, nimetlerle dolu cennetinin
Herkesin gn beni
Bir gndr ki o, ne mal fayda verir ne
temiz bir kalple Allah'a varan kurtulur.
83 85, 87 89)
-38-
Bizi mmin stn Allah' a hamd olsun.
(Nemi, 15)
-39-
Rabbim, bana ve ebeveynime nimetine gzel
ve bir yapmama imkan ver. Ve r7ahmetinle beni iyilik ve seven
sok.
(Nemi, 19)
-40-
Rabbimin bu. m nakrlk m dile beni denemek
istiyor. kendisi lehine olur. Kim de nankrlk ederse bilsin
ki, Rabbim Gani' dir, cmerttir.
(Nemi, 40)
-41-
z zulmettim, beni affet!
Rabbim, bana nimete andolsun ki, sululara asla arka
(Kasas, 16 - 17)
- 513
-42-
Rabbim, bozguncular bana et.
(Ankebut, 30)
-43-
Hamd, gklerde ve yerde bulunanlar kendisine ait olan lm tesi alekde
de hamd Hakim 'dir O, Habir' dir.
Yerin iine gireni, oradan gkten ineni oraya ykseleni O bilir. Rahim'dir O,
Gafur' dur.
(Sebe, 1-2)
-44-
Hamd, Fatlr olan gkleri ve yeri yaratan, melekleri er, drder
eliler yapan O'dur. O. Hi
Allah gc yetendir.
l)
-45-
Hamd olsun, znty bizden gideren Allah'a. Rabbimiz mutlak Gafur, mutlak

Ltfuyla bizi durulacak yurda kondurdu. Orada bize hibir yorgunluk dokunmaz.
Orada bize hibir usan da dokunmaz.
34 - 35)
--46-
Rabbim, bana ve iyilik sevenlerden birini liitfet_
(Saffilt, 100)
-47-
Ey Ey gkleri ve yeri yaratan, ey grlmeyeni ve grleni bilen! Sen
hkm vereceksin ihtilaf ettikleri
(Zmer,46)
, ___ , __________ _
-48-
Rabbimiz! Sen rahmet ve ilim halinde Tvbe edip senin yoluna
Ve cehennem koru.
Ey Rabbimiz, kendilerine vaat Adn cennetlerine koy.
zrriyetlerinden ynelenleri de. Aziz ve Hakim olan, hi
sensin, sen!
Koru ktlklerden. O gn ktlklerden mutlaka rahmet
sen. budur o en byk ve
(Mmin, 7 - 9)
-49-
Rabbim; beni, bana ve ebeveynime nimete iyi
bir ynelt. Soyum iinde, benim iin Sana yneldim ben,
sana teslim ben.
(Ahkaf, 15)
-50-
Rabbim! Bizi ve bizden nce iman affet; kalplerimizde
inananlara bir kin Rabbimiz, sen ok ok merhametlisin!
10)
-51-
yle Allah ki O, yok O'ndan da, grnen alemi de bilen O.
Rahman O, O.
yle Allah ki O, ilah yok O'ndan Melik, Kuddus, Selam, Mmin,
Mheymin, Aziz, Cebbar, Mtekebbir. Allah, ortak ycedir,

O. Haalik, Bari', Musavvir'dir O. En gzel isimler O'nundur. Gklerde ne
var, yerde ne varsa O'nu tesbih eder. Aziz'dir O, Hakim'dir.
22 - 24)
-52-
Ey Rabbimiz! sana gveniyoruz, sana yneliyoruz.

Ey Rabbimiz! Bizi, kfre sapanlar iin fitne I imtihan yapma! bizi ey
Rabbimiz! Sen, sen sonsuz kudretin, sonsuz hikmetin sahibisin.
(Mmtehine, 4 - 5)
DUALAR-GLBANGlAR 515
, ___ _
-53-
Ey Rabbimiz! tamamla ve bizi Sen Kadir'sin,
gcn yeter.
(Tahrim,8)
-54-
Rabbim! Beni, anne - olarak evime gireni, tm erkekleri ve
affot. Zalimlerin de sadece helak ve
(Nh,28)
-55-
Rabbine I Rabbine

zaman I gelip zaman gz perdelenmesinin I
zaman I zaman /) zaman I zaman I
mit zaman musibetin
fleyip tkren frklerin
zaman hasetinin ...
-56-
Rahman ve Rahim olan
Rabbine
yneticisine, ynlendiricisine,

(Felek Suresi)
saklanan, sinip sinip gizlenen vesvesenin I o sinsi, o

kuruntular sokar o;
Cinlerden de olur, insanlardan da.
(Nas Suresi)
ALF;_Vi_vE -------- ----------
B- VE DUALAR
-1-
Dua
Tann'm
celalin izzetin ve ulu peygamberlerin ve nuru,
dklen iin bilgimizi bereketli ile
cennete nasib eyle.
Dnyada ve br dnyada yce elinin esirgeme.
Hseyn'in ve onun dedesi ve ve ve soyu bizi btn dert ve
tasalardan tut.
Sen ki merhametlilerin en merhametlisisin, sen ki edicilerin en
az, isteklerimiz oktur. Sen bilen ve grensin. Sen
gidericisin ve sen merhametlilerin en merhametlisisin. Dinin hcceti o ve
Cebrail hrmetine isteklerimi yerine getir ve bizden dnya ve ukbada ol. Ey
efendimiz, ey amin ... Senin elilerine selam ve sen evrenlerin
hamdolsun .. sana hamdolsun, sana olsun. Muhammed ve Ali
kabul eyle, Hu, Dost.
-2-
Dua
Pir: "Ya eyehellezine ament tekullahe ve kunu Tvbe
Elimizle, dilimizle, belimizle tvbe
tvbe
-3-
Sabah ve
Bism - i Allah, Allah!... Sabahlar (veya hayrola, feth ola,
def ola, mnkir (kabul etmeyen), mat ola. M'minler zat ola ve sevine.
kuvvetli, iimiz kudretli ola. Allah erenler ola. Her nazar
ola. Mnkir, boynundan Zlfikaar - Hayder eksik olmaya.
Glbank - i Muhammedi, nur - u nebi Kerem - i Ali, Pirimiz kutb - u alem Hnkfu-
Veli, ler, yediler, naziran, gaiban, evliya enbiya Kutb - u
zaman, Oniki Ondrt - u pak, Onyedi kemerbestegan ... Nur - u nbvvet
- vilayet gerekler demine Hu.
DUAIAR-GLBANGLAR 517

-4-
Pir'e
Pir'imiz Hseyin, Muhammed Mustafa, Aliyyel Mrteza, Hatice'yi Kbra,
Zehra, Oniki Ondrt masum - u paklar, yediler, onyedi
kemerbestler, i erler, Pir'ler, Veli'ler, Nebi'ler,
eyleye, yzn ak olsun. Hizmetinden demine,
Allah, Eyvallah ....
-5-
Himmet
Sofran gani olsun, Lokma'n olsun, yzn ak olsun, Allah Muhammed - Ali
yaverin olsun. Oniki ondrt ma'sum - u pak, onyedi kemerbeste dest - gir'in olsun.
Cemal - i Muhammed, Kemill - i Ali, Ya merdan Hu, ya Hu.
-6-
Cem Sonunda Okunan Dua
"Allah, Allah ... Allah, Muhammed, Ali ... Pirimiz, Hnkar
Veli. Saklaya, bekleye, gre, gzete: neyleyim, nideyim dedirtmeye .. Hastalara
dertlilere devalar, evlat isteyene evlatlar, devlet isteyene devletler ihsan
ederek; deryada, denizde, top - tfek sahrada - lde - girdapta da, "Ya Ali,
diyenin darda ... Cemi
cmle mmet - i Muhammed ile dostumuzun, talibimizin, muhibbimizin
bozmaya; elem, keder vermeyerek, daim bu gnlere nasip ve
mukadder eylesin.
Ya Rabb - el - Alemin! Envar - nusret - i piran, - i yan, kutb - l -
arifin, Hazret - i Hnkar Veli ve - l Keramat - zahir ve Es -
Sultan Seyyid Abdi bin - i Karaca Ahmet Sultan bin - i Es - Seyyid Nureddin Seyyid
- i hrmetlerine, huzur ve refahlar ihsan eylesin!
karada, denizde, havada mansur ve muzaffer eylesin. Cumhuriyet
devletimizin szn stn, keskin eylesin! Ali'nin inayetinden, Muhammed'in
mahrum koymayarak; alimlerin, abidlerin, pirlerin Nur
- Nebi, Kerem - i - Ali, Pirimiz, Hnkar Veli, gerekler
demine HO ... "
518 ALEVi VE ./iRLF;J!J ____ .
-7-
Cemin Mhrlenmesi
"Mminlerin tazelemek iin ilahi ilahi - severiz
Muhammed'le - izni Ali akdi nikahi oniki Sultan - Hakla ilaha
illallah - Muhammeden resulullah - Aliyi veliyullah - Ehli beyti resulullah."
-8-
Sofra
Eve! Allah diyelim, Kadim Allah diyelim, Geldi Ali Hak versin biz yiyelim.
demine Hu diyelim.
-9-
Kurban
Vel taci, ve) mihraci, vel minberi, ve Burak. Eseten eleyhi emri Kurbi eti etreke
Resulullahi. Hseyin. Bismillah Halil, Celil,
Delili Cebrail, Tekbiri Hda, izni Kurban biledi Halil.
Allah - Allah - Allah ... Allah Muhammed Ali pirimiz Hnkar
Veli. demine Hu ..
_:10-
Hizmet - 1
"Allah ... Allah ... hayr ola, feth ola, def ola, hizmetleriniz
kabul ola. ola. gaib, zahiri ayini cem erenlerinin nur
cemallerine On sekiz bin alemle birlikte m'min - rnslim cmle
Muhammed - Ali glbenginden mahrum eylemeye. Allah cmlemizi Ehi - i beyt'e,
- i Hseyine nail eyleye. Muhammed el - Mustafa, Aliyyel - Murtaza, Cebrail -
l - Musaffa Gzc Er Mustafa, Gulam Kanber, Cabir Ensari, Selman Farisi, Bilal
Kurban Muhammed'el Ensari, Gulam Kanber, Ebu - Zer -
Gaffar, Amr - Eyyar ve Hzeyme'nin hsn himmetleri zerinizde
ola, saklaya bekleye ... Dil bizden nefes kutb - l Arifin Gavs - el - Vasilin Hnkar
Veli'den ola. Nur - Nebi, Kerem - i Ali, Glbeng - i Muhammed, dem - i Pir,
Hnkar Veli gerek erenler demine Hfi ... "
DUAl.AR-GLBANGlAR 519
-11-
- 2
" Allah .. Allah .. Hizmellerini:G kabul, ola. Allah
emin, nail eyleye. Hizmetinde himmetleri
sizinle birlikte ola. Nuru Nebi, Kerem - i Ali, gerekler demine HO".
"Allah .. Allah ... oldu, - nur - u Ahmet. Zahir oldu, - i mah -
Muhammed. Allah, eyvallah HO dost.."
-12-
Hizmet - 3
B - ism - i Allah Allah!.. Cmle hizmetin kabul ve makbul ola. Yzn ak ola,
feth'ola ola. Allah, Muhammed, Ali, Oniki
Ondrt Ma'sum - u pak efendilerimiz Mu'in ve dest - gir'in ola. Pirimiz Hnkar
Veli ve Sultan efendilerimiz ve ola. Hazret - i
ola. - i Seyyid - i kainat - - Murteza Ali, gerekler demine Hil...
-13-
Hizmet Sahipleri
1 - "Allah, Allah ... hizmetleriniz kabul ola, ola! Allah
emin, nail eyleye! Hizmetinde erenlerin
hizmetleri sizinle birlik ola! Nuru Nebi, Kerem - iAli, gereklerin demine
Hu ... "
2 - "Allah .. Allah ... hayrola, fethola, defola. Hizmetleriniz
kabul ola. ola. gaib, zahir, ayini cem erenlerinin nuru
cemallerine Onsekiz bin alemle birlikte mmin mslim cmle
Muhammed - Ali glbenginden mahrum eylemeye. Allah cmlemizi Ehi - i beyt'e,
- i Hseyin'e nail eyleye. Muhammed - el - Mustafa, Aliyye'l - Murtaza, Cebrail -
l - Musaffa, Gzc Er Mustafa, Gulam Kanber, Cabir - i Ensari, Glam
Eb - Zer - Gifari, Amr - i Eyyar ve Hzeyme'nin hsn'
himmmetleri zerinizde ola, saklaya, bekleye ... Dil bizden, nefes Kutb - l Arifin, Gavs -
el - VasilinHnkilr Veli'den ola. Nur - Nebi, Kerem - i Ali, Glbang -
Muhammedi Dem - i Pir; Hnkar Veli, gerek erenlerin demine HO .. "
-14-
Dede Ederken Hizmet
"Allah ... Allah ... Hizmetleriniz kabul, ola. Allah
emin, nail eyleye. Hizmetinde erenlerin hizmetleri
sizinle birlikte ola. Nuru Nebi, Kerem - i Ali, gereklerin demine Hu"
"Allah .. Allah .. oldu, - nur - u Ahmet, Zahir oldu, - i mah -
Muhammed. Allah, eyvallah HO dost .. "
-15-
Tevbe
Ey! Mutlak hkm sahibi ve olan yce Kendimi bu
gne gelinceye kadar, bilerek veya bilmeyerek kt isteklerime uyup
sulardan tvbe eder Beni avf isminle Gaffar isminle
Rahman isminle koru. Bundan sonra cmle yaramaz sana
ol yol gstericim ol. Sen bizim Rabbimizsin, Allah Eyvallah.
- 16--
Kemerbest
(Kemeri beline dolarken) Lafeta illil Ali la seyf - e illa Zlfikaar .. Allah - u ekber,
Allah - u ekber, la ilahe illa!Hih .. V - - u ekber, Allah - u ekber ve lilah - il - hamd,
Havalet ya - Merdan Hu ..
-17-
Dua
"Allah ... Allah ... hizmetleriniz kabul ola. ola.
Hak, Muhammed, Ali vere. semahlardan hasanet gresiniz.
Ebu - Zerr - Gifari'nin Hazreti hsn - himmeti zerinizde ola. Aliyye'!
Murteza kaydede Hu"
-18-
Dua
1 - "Allah ... Allah ... hizmetleriniz kabul ola. ola.
Muhammed, Ali vere. semahlardan hasanet gresiniz. Ebu Zerr -
Gifarinin Hazreti hsn - himmeti zerinize ola. Aliyyel Murtaza
kaydede Hu"
DUAl.AR - GLBANGLAR 52 l
2 - "Allah ... Allah ... hizmetleriniz kabul ola. ola.
Muhammed. Ali vere. semahlardan hasanet gresiniz. Ebu - Zerr -
Gifari'nin Hazreti hsn - himmeti zerinizde ola. Aliyyel Murtaza
kaydede HO.!"
-19-
Zakire Dua
"Bism - i Allah, Allah ... Nefesleriniz kimya olsun! Dinleyen canlara olsun!
Hak - Muhammed - Ali olsun!. Muhammed -
Ali, pirimiz Hnkar Veli, Abdal Musa burada ve olsun!
ibadetler makbul olsun! Hak olsun! Dil bizden, nefes
Oniki Veli. Abdal Musa'dan. olsun! efendimiz
olsun! Hfi ! ... "
Toplum bu dua iin:" olsun!..." der.
-20-
Zakirlere Dua
"Allah ... Allah ... hizmetleriniz kabul ola. ola. Muhammed, Ali, ehi
- i beyt Oniki himmeti
zerinize ola. Diliniz dert grmeye. Dil bizden nefes, hsn himmet Hz. Hnkilrdan ola.
Ht'i.."
-21-

"Allah ... Allah ... - Hakk - Hanedan - Muhammed Ali, Tac - l - arifin, Gavs -
l - heykel - i nurani, kutb - u Rahmani, Hazret - i Pir Hnkar Veli -
yy - l - Horasani - yyn - Azamet - i Huda ra. La feta illa Ali seyf - e illa
Zlfikaar ... Allah - ekber, Allah . ekber, la ilh - e illfilJah, V - Allah ii ekber, ve
lillah - il - hamd. Havalet ya Hu. Dost
-22-
Zlfikar
Ya Muhammed, ya Ali, Ya Hazret - i Pir Hnkar Veli .. La fota illa Ali 1a
seyf - e illa ... Allah - ekber, Allah - ekber, la ilah - e illallah, V - Allah -
ekber, ve lillah - il - hamd. Havalet ya - Merdan ... Hu ..
522 VE' ANTOLOJiSi
-23-

Bism - i Allah, Allah!.. Yzn ak ola, fothola, Allah, Muhammed, Ali,
Oniki ondrt ma'sum - u plik efendilerimiz yar ve yaverin ola, Hazreti
ola. Hazret - i Pir Veli ola. Gereklerin erenler demine
Hu ...
-24-
Peyik'e Dua
"Bism - i Allah, Allah!.. Pervaneydik dne geldi. oduna yana geldik.
Demek bizden, Kerem erenlerden; eksik bizden tamam erenlerden! pirimiz
Kaygusuz Sultan Bercemlil!"
--25-
Peyk (Haberci)
Allah, Allah, Allah ... yoldan, dardan, yerden
haber ve getiresin .. Hizmetinden ve hasanet gresin, hizmetin Cebrail
hizmeti olsun. Erenler, pirler Aleyhisselam kllavuzun
olsun. Zorda engelle Her dz olsun. Gayretin bol olsun.
Hizmetinden Allah, Eyvallah ...
-26-
Dua
- i Allah, Allah!.. Hizmetleriniz kabul, ola! ler,
Yediler, Kaygusuz Sultan Efendimiz stmzde ve ola!
Gerekler demine Hu diyelim HO !... "
--27-
Dua
a) Allah ... Allah .... Hizmetin kabul ola! ola! Hak - muhammed
- Ali vere! Ellerin dert grmeye! Gnln incinmeye! Yoluna hizmet pirin himmeti
zerinde ola! Dil bizden hsn himmet Hnkar'dan ola! Hu! .... "
b) "Allah ... Allah ... Hizmetleriniz kabul ola. Hak - Muhammed Ali vere.
Elleriniz dert grmeye. Gnlnz incinmeye. Yoluna hizmet pir'in himmeti
zerinizde ola. Dil bizden hsn himmet Hnkardan ola. Hu ... "
-28-

"Sad hazaren lanet olsun ey Ben demedim hak buyurdu bunu senin
mmetiyim dersin salavat verirsin Peygambere. Aliye var ne amel ahdine
Elli kere hacca gitsen kabul olmaz. Arafata da kelb
Ali Hazretinden adaveti kesmedin. kimden crmne
Ey azazil ahseni takvimi inkar eyledin. Yuf senin rk ol fasit Gel
Sultan Hatayim sen bu sylegil. kalmaya cmlenin Ui
fetii illa Ali Hl seyfe illa Zlfikaar."
-29-

"Allah, Allah din Muhammed dinidir. Sall ala, nazik Cemal kevser suyun verenler
Ali hem hem sakip, hem Kimse
bilmez bu hak bilr perverdigar. Dldl ebr ile hem bile. Ey havari
yola gel eyleme inkar. - i bedden hak seni. Ol gevheri
sen yadigar. Dediler ki cihamn nuru kimdir Kim ola. Hasan Hseyin
yadigar. Cmertler cmerdi sensin ey Emirl mminin. Cmertler budur
dedi Kanber Men mecnunuyum bana leyla grnd. bunca
tozlu gubar. Hatayim kande olsan sen bu syle gel. La feta illa Ali la
seyfe illa Zlfikaar. Mey olsun ienlere, rahmet geenlere. Hasan Aliye Hseyin Veliye
saf Selman - pak, Ahmed - i Muhtar, Haydar Kerrar, Kanber ser
verenler Gzm sel ettim. Derim Ya Ali Sakka Hasan
Hseyin."
-30-
Dua
"Bism - i Allah, Allah ... Hizmetleriniz kabul ola! ola!
Yzleriniz ak ola! Kesenize Halil bereketi vere! ler, Yediler -
Ehi - i Beyt sevgisinden
saka suyu Hseyin efendimizin cennet - i alada kevser sulardan ola!
Dil bizden nefes Oniki Hnkar Veli, Abdal Musa'dan ola!
Hseyin efendimiz ilstmiizde ve ola! Gerekler demine Hu!"
524 ALEVi VE
-31-
Sprgeciye Dua
a) "Bism - i Allah, Allah!.. Hizmetleriniz kabul olsun! olsun!
Yzleriniz hizmetlerinizle beraber ak olsun! Dil bizden nefes Oniki Hnkar
Veli'den olsun. Seyyit efendimiz bizimle birlik olsun! Hu!"
b) "Allah, Allah ... Hizmetin kabul ola. ola. Seyyid efendimizin
himmeti zerinde ola. Gerek erenler demine HiL"
-32-
Dua
"Bism - i Allah, Allah ... Hizmetleriniz kabul ola! ola! Hak -
Muhammed - Ali ola! Dil bizden
nefes Oniki Veli, Abdal Musa'dan ola. Kasab- cmert efendimiz
stmzde ve ola! Gerekler demine Hu diyelim Hu!..."
-33-
Kurban Sahiplerine Dua
"Bism - i Allah, Allah ... kabul olsun, olsun!
Cmle dileklerinizi, gnlde versin. bin bir sevap,
kprsnde olsun. Hseyin efendimizin srsne
Dil bizden, nefes Oniki Hnkar Veli, Abdal Musa'dan
olsun! Hu!..."
-34-
Lokma
nur ola, zuhur ola, yiyene hetal, yedirene delil ola. Dertlerinize
derman, ola, yer gam grmeye, erenler kerem eyliye.
Hak kabul ola. Hfi."
-35-
Sofraya Dua
"Bism - i Allah, Allah ... Sofray - merdan, hizmet - i yezdan, bereket - i Halil
Sofra Ali'nin, nimet Veli'nin, Muhammed'in! Lokma evliya
keremine, gerekler demine, yryen yrye, Hu! ... "
-36-
Sofra
"Evvel Allah dedik, Kadim Allah dedik, Geldi Ali Destur Ya dedik"
-37-
Sofra
"Allah, Allah ... Elhamdli - illah, smme Elhamdli - illah .. Nimeti Celil, Berekat -
Halil, Rasul - i Ali, Himmeti Veli ... Bu gide, ganisi gele ... gide dolusu
gele Hak, Muhammed, Ali kabul ede ... Yiyene helal, yedjrene delil ola ... Yiyeni, yedireni,
getireni Hak saklaya ... bekleye, lillati Allah eyvallah Hu ... "
-38-
Matem Orucuna Niyet Etme
Bism - i Allah, Allah. Erenler himmetine, er Hak Muhammed Ali
Hazreti Hseyin efendimizin sevmi Kerbelada ervah -
tayyibelerine niyyeti matem. Hazreti Oniki Ondrt
masumi pak efendilerimizin muhabbetine, Onyedi Kemerbestgiln hazretlerinin hrmetine
niyyeti matem. Zahir gaib gerek erenlerin himmetleri zermizde
ve ola. Yuh mnkire, lanet Yezide, rahmet mmine, gerek erenler demine Hu.
Sekkahm ya Hseyin Allah eyvallah Hu Doost.
-39-
Matem Omcu Niyeti
Bism - i Allah, Allah. Erenler himmetine, er Hak Muhammed Ali
Hazreti Hseyin efendimizin sevmi Susuzluk orucu niyetine, Kerbetada
temiz ve niyyet - i Siyam - matem - Matem orucu niyeti Hazreti
- z - Oniki Ondrt masumi pak efendilerimizin
Onyedi Kemerbestler hrmetine gaib gerek erenlerin yce himmetleri
ve ola. Yuh mnkire, lanet Yezide, rahmet mmine ... Allah,
eyvallah Hu ...
-40-
Matem
Bismillahirrahmenirrahiym.
Esselat vesselam ala seyyidine Muhammedin ve ala seyyidina ali Muhammedin ve
ala ali Muhammedin. Ve Elhamdlillahirabbilalemin. sen bizlerin
gnllerini Resuli Ekrem Mkerrem Muhammed ve onun tabir - i Ehi
526 Vf:
- i Beyti'nin sevgisi ile Bu sevgi ile gnllerimiz ve cmle ehi - i
gnllerini ssle. O yce sevgiyi yol gstericimiz yap.
Hazreti Muhammed ve O'nun Ehi - i Beyti, temiz soyu ile onlar feda
eden serdar bizlerden eyle. cmlemizi ahiret gnnde
Hseyin ve onun feda edenlerin nail eyle.
. cmle muhibb - i Ehl - i Beyt bendelerini kemali kereminden
rahmaniyenden cennet mekan eyle. Ltfu inayetinle arsa - i yzlerini
nurlu ve amellerini grl eyle. Mahluk, Hatemi Enbiya Muhammed Mustafa
Hazretlerini, O'nun temiz soyu iin matem tutan ve gnlden sevenlerden haberdar eyle.
Vesselat vesselam ala enbiyai mrseliyn.
Cmle enbiya ve mrselin ve soyuna salavat ve selam olsun.
Ehi - i Beyti Muhammedi bizlerden ve eyle. Bizleri Oniki
Dar - Piran'dan Ondrt Masumi Onyedi Kemcrbest'in ve
Onyedi Kemerbesti Handan efendilerimizin himmeti aliyelerine ruhaniyelerine nail
eyle.
Kerbela o yce zerimizden eksik etme.
Resuli ve
gznn nuru gnllerinin srur Hasan'l KerbeHl
Hseyin cmlemizden ve cmle ehi - i Muhibban'dan ve
eyle. Arsai ve eyle.
Gnller Erenler Rum'un dertliler Seyyid
Muhammed Veli kuddise efendimizin - i Piranelerine nail
eyle. Gnl onun nurlu eliyle gider. Daim ve nderi
eyle.
Ve bahusus memleketimizin bulunan saadette,
adalette.ve kemalette daim eyle. Ordumuzu muzaffer ve mensur eyle.
zelil ve hakir eyle.
ve matememizi izzetinde kabul karin eyle.
Velhamdilllilahirabbilalemiyn ve salalah ala seyyidina Muhammedin ve alihi ve
sahihi ecmain. Ve selamn alelmrseliyn ve salavatullahi Muhammedl emin.
Cmle ehli nice nice, feyizli nasib eyle.
daim eyle, devletimizi, nihayetsiz olarak kaim eyle. Ordumuzu;
asan eyle. Hak eyle yeksan eyle.
Oniki hrmetine, Ondrt Masumi hrmetine, Onyedi Kemerbestin
hrmetine, hrmetine kabul eyle. Bu alemden
nail eyle.
DUALA_R 527
Azameti Cebbar l Vahhidi.il Kahhar, Glbanki Nebiyyi Resul - i esrar, halka - i
tevhid Pir Seyyid Muhammed Veli Hnkar, Gerek erenler
demine Ya Ali Hu Dooost.
-41-

.. Bu ocuk iyi huylu, yapmaktan ekinen, ii - tertemiz bir
insan olsun. Muhammediyye zerinde yce yolumuza hizmetlerde bulunsun. Ya
Rabbi, bu sevgili kulun Hazret - i Muhammed ve Fatiha suresi
hrmetine yerine getir. Kabul eyle
-42-
Nikah
zerine emri, peygamberimiz Muhammed Mustafa
kavli, Ehi - i Beyt mezhebi olan Caferi Hazretlerinin
ve Pirimiz Hnkar Veli Hazretlerinin zere ............. lira mehirle ........ .
...... ........................... ............................. a zevc olarak nikahhyorum. olan
muhib canlar Hak iin olsun.
Allah Allah. Hak erenler bu mbarek eylesin bu kutlu
nihayetl mr mutlu mrlerini uzun, bereketli, ve
merhametli eylesin. Nikah Hazreti Muhammed'in snnetidir. Mbarek olsun.
Allah Allah Dnya ahiret isteklerinize sevgi ve daim
olsun. fitne ve girmesin. Her ikinizin Ali ile Fatm
tn Adem ile gibi olsun. evlatlar ile sevinip mutlu
Soyunuz yeryznde daim kala. Allah size uzun mrler ihsan eylesin. Sizleri ve
bu mecliste bulunan din iki cihanda aziz eylesin. Allah Milletimizi
sonsuz eyleyip versin. Sizleri ve soyunuzu millete ve devlete
etsin. nasib eylesin. Rabbena atina fiddnya ....................... (okunur)
Allah Allah Nebi, Keremi Ali, Himmeti Veli iin lillahil Fatiha.
528 A_IEV/ VE

Arapa kkenli bir szck. Szlk birine bir zihnine koyma. l
gmldkten sonra, imam sylenen sz. Mride,
girmek iin dzenlenen ayininde" okunan yol gsterici,
szler. Mride Tevhidin dereceleri yer
alan, tarikat girme betimler.
Psikolojide telkin, ve bulunmadan, belli bir
uyarana gre, belli bir biimde vermeye ynlendirme srecidir. Sz konusu uyaran
olmakla birlikte, herhangi bir duyuya da ynelik olabilir.
evreden gelmesine telkin; kendisinden
srece ise buna ztelkin verilir. Telkin ruhsal etkilemeyi ve
ynlendirmeyi amalar.
Tarikatta telkin; pirin, dedenin, rehberin bir ya da daha
kademelerde, basamaklarda bir konuda ikna etmek zere ya da
metinlere verilen Telkin Hep belli da
gerekmez. Ancak o ilgili temel ilkeleri iermesi de zorunludur.
Telkinde ama, o konunun, sorunun temel takdirde
btn ve sevgiyle anlatmak, buna
iten Jikle
Alevi ve telkin kurum olarak Ancak, sylenen trleri de
Temeli ve Talibi rktmemek, onu uyarmak, nemini,
ciddiyetini, ona duyurmak, anlatmak.bilgi sahibi ve onu
bilinlendirmektir.

-1-
Tarikat Telkini
"Allah eyvallah varsa doldur. varsa gldr.
varsa gez. Dost gnln incitme. teslim - i ol. Yalan syleme,
haram zina etme. Elinle alma, gznle syleme.
Gelme gelme, dnme dnme. Gelenin dnenin Riya ile ibadet, ile taat
olmaz. senin. Allah Eyvallah ... "
Grlme
"Allah... Allah... Eli erde, yz yerde, z dar - mansurun Hak -
Muhammed - Ali yolunda, Erenler Pir cam kurban, teni terceman
DUALAR - GLBANGlAR 529
------..--------
oniki ve ondrt Masum pak Efendilerimizin dost,
olmak kavliyle; Hak erenlerin kabul, ame.l etmek zere
ayak, yz zre srnerek - ( ... Grgye girenlerin baba ve kendi - ayini
cem erenlerinin izni icazetiyle Muhammed - Ali yoluna, Seyyid Muhammed Hnkar
Veli Tarik'i Nazenine dahil olmak zere ko kuzulu
Hak Nesimi gibi yzlp, Mansur gibi gibi
bortan halas olmak dilerler. Himmet - i Pir niyaz ederler. Allah eyvallah."
-2-
Telkin Tenbihi
"Erenler pir huzurunda teslim - i oldun mu? Allah -
Muhammed - Ali, Oniki ve Ehi - i Beyt soyuna iman - ikrar ettin mi? Kazaya
olup kadere Cafer zere Hak
Hak bilip, bildin mi? Muhammed - Ali'nin ve ehl - i
beyt'inin sevip tevella, sevmeyip teberra ettin mi? Drt
makam Hak Oniki yas - matem Hak Suret - i Hak'dan grnp, dnya
menfaatleriyle gzn szlerine erenler yolundan
gn yzn kara olsun mu?"
-3-
Tarikat Telkini - 1
Erenler Pir huzurunda teslim oldunuz mu? Allah - Muhammed -
Ali, On iki ve Ehi - i Beyt soyuna iman - ikrar ettiniz mi? Kazaya olup
Nacilerin Cafer zere Hak
Hak bilip, bildiniz mi? Muhammed - Ali'nin ve ehi - i
beyt'inin sevip tevella, sevmeyip teberra ettiniz mi? Drt
Grlen drt "Allah, eyvallah"
Dede: "Allah - Muhammed - Ali, Hnkar Veli sabit kadem
eyleye! Gerek erenlerin demine HQ!"
Bu duadan sonra grlenler dedenin nne diz st otururlar. Dede oturan
elini tutar. O kimse ise sol eliyle dedenin tutar. br de
birbirlerinin tutarlar.
ALEVi VE ANTO_LO_'Jl_.SJ __ _
-4-
Tarikat Telkini - 2
Ey Hak yolunun isteklisi! yce Allaha, Peygamberlerin sonuncusu ve stn
Muhammed Mustafa'ya, Evliyalar Aliyyl Mrteza'ya, varisi olan Oniki
"Efendilerimize iman getir.
(Talib: - U ilahe illallah, Muhammedn Rasulullah, Ali'yn Veliyullah diyerek
kelime - i Tevhidi okur. devamla ... ) Ehi - i Beyt mezhebinin ismi olan
Caferi Hazretlerinin ile amel eyle (Talib : Eyvallah, der)
rahmetle, lanetle an. Muhammed Ali'nin halifesi bil.
Onun tut. Yalan syleme, olma, eline beline diline kavi ol.
Kimseye kin, kibir, hased, garaz ve inad sahibi olma. Elinle
izinsiz alma. varsa doldur. varsa gldr. varsa onar.
yere ibretle bak hilm ve hizmet eyle. temiz tut, bozma. znde
mevcut bil, kendini Hak'dan sanma. nk her an seninledir. bilir.
hi bir O'ndan gizleyemezsin. Erenlerin bilgi
sahibi ol.
Muhammed, rehberin Ali, Pirin Hnkar Veli'dir. Mezhebin
Ehi - i Beyt yolu olan Caferi Gruhu nacidensin zn byle bil. Erenler
yolunda sabit kadem ol. Allah mbarek eylesin.
-5-
Tarikat Telkini - 3
nnzde var, yksek var, geit vermez var.
Bu belleri Bu selleri geemezsiniz. nk byk engeller var. ok zor ortam
var. Demirden leblebidir yenemez .. Oddan gmlektir giyilemez. Gelme, gelme,
dnme, gelirsen dnme, Gelenin gider, dnenin gider. l ama ikrar etme. Ol
dnme. Hal byledir. Bu halleri ben size ve
"Nefsinize yolunuzdan lokma yemeyin, mala, cana
Halinize yolunuza olun."
-6--
Tarikat Telkini - 4
"Allah eyvallah varsa doldur. varsa gldr.
kovu kovlama, haram yeme, zina etme. Elinle alma, gznle
syleme. Gelme gelme, dnme dnme. Gelenin dnenin cam. Riya ile ibadet, ile
taat olmaz. senin. Allah Eyvallah ... "
--------- _________________ -ylBANGLA!} 531
-7-
Tarikat Telkini - 5
"Yalan syleme, haram yeme, zina etme. Elinle alma, gznle
syleme, syleme, emanete _etme, l ve hile
etme, yetim el srme, kimsenin tecavz etme, kimseye iftira etme, yalan
yere yemin etme, yalan yere etme, kimseyle alay etme, kimseyi aleyhde
adam ldrme, memleketine ve milletine hainlik etme, cemiyete
olmaya bylece Allah Muhammed Ali Oniki ehlibeyte ikrar iman
ettin mi?"
"Kaza ve kadere, kazaya ve kadere im? Bunun ikisini bir bilip gece
gece gndz gnlnde Allah Muhammed Ali'yi bildin mi?
"Hak Hak bilip, bildin mi? Sureta Hakdan grnp
olan kimsenin szne yolundan dnersen ruzi yzn kara oh;un
mu?
"Tarikati naciyeden olup Cafer zere Hak bilip
dedin mi? Rehberin Hazreti Ali, Hazreti Muhammed - i Hak
bildin mi?"
"Hazreti Muhammedin sevip tevella idp sevmeyip teberra
ettin mi? bu ikrardan dnersen ruzi yzn kara olsun mu?"
-8-
Tarikat Telkini - 6
"Edep erkan zere oturun. Muhammed Ali'nin yolu selamet yoludur,
me1amet yolu Bu yol ok zordur, ince keskindir. gmlek,
demirden leblebidir. Her can hazmedemez, her can giyemez.
Bu yolda mal can isterler. Bundan maada karar yeme, yalan syleme,
zina etme, kimseyi alay etme, kimseyi aleyhte ve kibirlik etme,
emanete etme, yetim el sunma, kimsenin tecavz etme,
kimseye iftira bhtan etme, gznle ve her syleme,
ve her syleme, kimsenin gnln incitme, baba'ya ana'ya
hrmet et ve incitme, kendin gibi sev ve incitme,
etme, Muhammed Ali'ye ve ehlibeytine hrmet, sevgi ve muhabbet eyle"
Bu yolda drt makam. snnet. yedi farz. oniki erkan, onyedi kemerbest,
48 cuma, 72 farz
Pir ve Rehber Bu yola gelme, gelenin dnenin Bu
kurallara riayet edip kabul dair and ier misiniz?" "Bu yolda kll
kabul ediyoruz."
532 Af-:EVi VE ANTOLOJiSi
-------
-9-
Tarikat Telkini - 7
"Bu meydan Ali Bu meydana girenin top, kurban gerekir"
"Hazreti dek kurban, Mansur dek Nesimi dek postum arkamda
ve dek haner ve bu dergahtan ebedi yoktur."
"Cesedimi zahirine verdim. Sana Talip oldum, nefsine
verdim. Sana mrit oldum, el benim etek senin."
-1{}-
Tarikat Telkini - 8
" Ali yolu, Mansur Hak Hak cesedine can
verdi. Kalbine iman verdi. talib, dil Erenler ne grdn ne

-- 11-
Tarikat Telkini - 9
"Allah eyvallah varsa doldur. varsa giildr.
haram yeme, zina etme. Elinle alma, gznle syleme.
Gelme gelme, dnme dnme. Gelenin dnenin Riya ile ibadet, ile taat
olmaz. senin. Allah Eyvallah ... "
-12-
Tarikat Telkini- 10
kskn ve varsa gnl kk elini psn, o da
onun yzn per aradaki olur. nk mminlerde kin, kibir olmaz.''
"Cemaat iinde edip kimse varsa ltfen terk etsin.
Bizi fuzuli etmesin.''
-13-
Tarikat Telkini - 11
Mezhebin Ca'feri mezhebi, Muhammed, rehberin Ali'dir.
yolundan dnme. Dnen gelmez, gelen dnmez. Pirin
Veli'dir. Hu ..
-----------------..------- DUALAJi::::- GLBANGl.AR 533
-14-
Tarikat Sorgusu - 1
"Erenler pir huzurunda teslim oldunuz mu? Allah, Muhammed
- Ali, oniki ve ehli beyt soyuna iman - ikrar ettiniz mi? Kazaya olup kadere
Nacilerin Cafer olmayan zere Hak
Hak bilip, bildin mi? - Ali'nin ve ehi - i
beyt'inin sevip tevella, sevmeyip teberra ettin mi? Drt
-15-
Tarikat Sorgusu - 2
Ya Rab, elimden ve dilimden ve gzmden kfr olduysa ben
bir dahi tvbe ettim, Pir nnde ikrar olsun mu? bu
Pir Muhammed Ali'nin dur Yezit ile bile
''Ve bu ikrardan dnmemesine
melekleri, maliki! mlk Allah, olsun mu?" "Olsun."
-16--
Tarikat Sorgusu - 3
pir rehber Hak hak imam msahip hak
snnet yedi farz hak Oniki erkan, on yedi kemerbest hak Drt makam
hak cuma iki farz hak
-17-
Tarikat - 1
"Rehberini, Pirini, ve Musahibini Hak bil. tut
yolda yi.ir. incitme. Byklere hrmet, kklere izzet
ve muavenet mumamele eyle. Allah sana
verecektir. Milletine, devletine, hizmet eyle. boyun Hak
hukuka riayet eyle. Tevhid'i, Adl'i, Nbvvet'i, - i ve meali unutma. Allah
Pir yol gstericin olsun. mbarek kademin olsun.
-18-
Tarikat - 2
"Ey Muhib bu tarikat - t aleyeyi mensubusun. Bunun iin
erenlerimizin tut. ikrardan dnme. telkini unutma.
534 __
tvbeyi bozma. Elinle hi bir zarar verme, kimseyi incitme. Elinle
bir nesneyi izinsiz alma. Zina, livata etme, bil,
rt, syleme. Dilinle kimseye zarar verme. Yalan, kov, gaybet,
kfr gibi uygunsuz nesnelerden zinhar zinhar Onsekiz bin alemi AJlah
Kimseye kt nazarla bakma. Hazreti Muhammed'e Ehi - i Beyti'ne ve onun soyuna
gnlden sev, sevenleri de sev, bu emridir.
-19-
Talibin
Allah Azim kuluyum. Adem neslinden Habibullah
milletindenim. Dinimiz Din - i Kur'an. Kabe, Muhammed
mmetinden - Merdan - Ali'nin bendesiyim. Gruh - u
Naci'denim. Allah ekber, Allah ekber, U ilahe illallahu vallahu ekber, Allah ekber ve
lillahi hamd.
-20-
Talibe Telkin
"Erenler pir huzurunda teslim - i oldun mu? ''Yalan
syleme, haram yeme, livata ve zina etme. Elinle bir alma, gznle her
syleme, Gelme, gelme ... dnme, dnme ... Gelenin dnenin mah ... Allah
- Muhammed - Ali, Oniki hanedan - Ehi - i Beyte iman ettin mi, kaza ve kadere,
bel Bunun ikisini bir bilip gece gndz gnlnde Allah Muhammed Ali'yi
bildin mi? Hak Hak bilip, bildin mi?
Tarikati Naciye'den olup Cafer mezhebini hak Tevella ve
Bu ikrardan dnersen huzur - yzn kara olsun mu? Allah -
Muhammed - Ali, Hnkar Veli sahib - kadem eyleye Hu ... "
Musahiblik Yemini
"Ey talip, benim sana bu szleri bu cemaat olsun mu? Vaktin
olsun mu? Ay, gn olsun mu? Yer, gk olsun mu? lnceye dek
elinizden gcnzn Allah'a kul,
Muhammed'e mmet, Ali'ye talip Hseyin'in yolundan sz
veriyormusunuz?"
Yol "Eyvallah dedem"
Dede yol sorar: ikincisi tarikat, ncs marifet, sonra
hakikat, hak
"Eyvallah"
DUALAR -- GLBANGLAR 535
, __________ , __________ _
Dede: Oniki Muharrem, sekiz orucu hak. Bu
Yalan sylemeyeceksiniz! Dedikodu Elinizle
Gznzle sylemeyeceksiniz! Hfi."
-21-
Musahiplik Telkini
siz yol oldunuz. yol yol
Birbirinin evinde izinsiz gtrecek. Allah
korusun temmuz bir tlbent kuruyuncaya dek
derdinize derman olmaz!
"Musahib musahibe demese beli,
Dnya ahirette yolu
Ona etmez Muhammed - Ali
Syleyen Muhammed, dinleyen Ali
Musahip, musahipten yolun
Hak vura onun temelini devire,
Yedi cehennem ona buyura,
Syleyen Muhammed, dinleyen Ali"
"Talip olmak iin sizden drt isterim. nce bilmek gerek.
bilmek gerek. ncs marifetten bilgi sahibi olmak gerek. Drdncs hakikate
ermek gerek. Bunlara iin, yalan sylemeyeceksiniz. Dedikodu etmeyeceksiniz.
Elinizle Gznzle "Grdm"
demeyeceksiniz. Kimseyi incitmeyeceksiniz. Bykleri Kkleri
seveceksiniz. Sonuta, Ulu yasak yasak, gerek gerek
bileceksiniz. mi
-1-

n - Fahr
Seyyid - el Kevneyn Muhammed
Sakii kevser Aliyye'l
Hem Hatice
Hasan Hulki hem Hseyn - i Kerbela
01 - etkiye Zeynel
Hem Muhammed ol kim Nesl - i Pak - i Murtaza
Ca'fer - s - - Rehnma'mn
.VE ___ _
Musa - i - serfiraz - i ehli Hak
Hem Ali Musa
Taki ve Ba Naki hem Hasan'I Askeri
Ol Muhammed Mehdi - i Sahib
Pirimiz Veli'nin
yanan
"Ber Cemfi Muhammed, Kemal - i Hasan HUseyn ra Billende salavat"
Dua
"Allah, Allah Hizmetin kabul, ola. Cabir himmeti zerinde
ola. Gerek erenlerin demine HO."
Hata ettim Huda delili.
Muhammed Mustafa delili
Ol Al - i hadan Haydan Kerrar
Aliyyl'l Murtaza delili
Haticet'I kbra, Zehra
Ol Hayrunnisa delili
-2-

Hasan girdim meydana,
Hiiseyn - i Kerbela delili
Zeynel, - Cafer,
Musa delili
Muhammed Taki'dir hem Ali Naki,
Askeri delili
Muhammed Mehdi ol sahip zaman,
alet, delili.
Bilirim hadden
Hnkar - Evliya delili.
Oniki bu nur
- i yezdan Ali delili
Drt
Esselamunaleykum ey nur - u erenleri
Esselamunaleykurn ey pir - i tarikat erenleri
Esselamunaleykum ey nur - u marifet erenleri
Esselamunaleykum ey nur - u hakikat erenleri
Tarikata
"Bu meydan Ali Bu meydana girenin top, kurban gerekir"
"Hazreti dek kurban Mansur dek Nesirni dek postum arkamda
ve dek haner ve bu dergahtan ebedi
--- ------
Cesedimi zahirine verdim. Sana Talip oldum, nefsine
verdim. Sana mrit oldum, el benim etek senin."
Tarikat Telkini
nnzde var, yksek var, geitsiz var. Bu
belleri Bu selleri geemezsiniz. nk byk engeller var. ok zor ortam
var. Demirden leblebidir yenilmez .. Oddan gmlektir giyilmez. Gelme, gelme. gelirsen
dnme, Gelenin gider, dnenin gider. l ama ikrar etme. 01 dnme.
Hal byledir. Bu halleri ben size ve
.
"Nefsinize yolunuzdan lokma yemeyin, mala, cana
Halinize yolunuza olun."
Yola
Rehber : " Dedem, cemaatm inanarak, Muhammed -
Ali'nin yoluna, Hnkar Veli'nin girerek; Muhammed'e mmet,
Allah'a kul, Hseyin'e talip olmak iin, inanarak gvenerek
geldik. lmmz olur, olmaz. nnzde
zmz darda, yzmz yerde. Pirden ne gelirse "Allah, Allah eyvallah" dedik durduk
Boynumuz ince. Yolumuz keskin. iman getirdik.
Dnyaya
Tevbeye gel tevbeye
Umadan mrn
Tevbeye gel tevbeye
Ey halk iinde ulu
nefesinin kulu
hey yaman huylu
Tevbeye gel tevbeye
Tevbeye Gel
-1-
baka baka
Kara iken dndk ak'a
Dnya sana kurdu tek
Tevbeye gel tevbeye
Ulu kopa
Dz ola dereyle tepe
Niceleri yoldan sapa
Tevbeye gel tevbeye
Ua gide dahi
Kuru kala tenin dahi
Yunus sen dahi
Tevbeye gel tevbeye
538 VE ---
Suum
Hata ettim Huda suum
Muhammed Mustafa suum
Ol Al - i Abadan Haydar - Kerrar
Aliyy'l Murtaza suum
Haticet'l Kbra, Zehra
OJ Hayrun nisa suum
Hasan girdim meydana,
Hseyn - i Kerbela suum
Zeynel, - Cafer,
Musa suum
Muhammed Taki'din hem Ali Naki,
Askeri suum
Muhammed Mehdi ol sahip zaman,
alet, suum
Bilirim hadden
Hnkar - Evliyasuum
Oniki bu nur Hatayi
- i yezdan Ali suum
Sana
Muhammed Mustafa'ya ey - Merdan
Aliy - yel - Mrteza sana
Hadice Hasan Mcteba
Hseyn - i Kerbela sana
Zeynel ile Muhammed
Cennet bahesinde blbller
Ca'fer - i erdik ok
Musa sana
J.. Muhammed Taki'ye verdim seHivat
Aliy - yn - Naki'den isterim
Hasan - l - Askeri el'aman mrvet
Mehdi sahib liva sana
On drt ma'sum - i pak gruh - i Naci
On yedi kemerbest derdim
Pirim serimin
Hnkar evliya sana
Virdi senin kulun
Arafat'ta ulu
Senin mcrimlere ulu
Pirim Baba sana
El - aman mrvetle geldim
Muhammed Mustafa Ali gel
gark oldum
Hnkar Veli gel
Tama aldatmakta geziyor her bar
nefse verme ya Cebbar
Sana Vahidlkahhar
Car gndr Zeynel gel

Yezidler elinde halimiz
Mnkir etti yolumuz
Ya Muhammed sen al elimiz
Ca'fer kali gel
vurma gJ yze
Cehennem gsterme bize
Musi - i ile pirim
Taki Naki Ali gel
Tevbekanm muhabbetim var bu yolda
Mrvete kusurum var elde
Gster cemalini eyleme dulda
Hasanlaskeri gel
DUA/AR - GLBANGLAR 539
Noksani arzu eder didar - cennet
Ma'sum - i plakelerden himmet
El - aman mrvvet Mehdi Muhammed
Deli gel
GRE DRT KAPI

Sin kurtulmak gelir."
Re hakka tevessl" demektir.
Ye "Ya Allah" demektir.
Ayn hareket etmek" demektir.

"Talebi hak ve hakikat" demektir
Re "Riyazet" demektir.
Ye "Yol ve din her davranmak" demektir.
Kaf "Kanaat'' demektir.
Te "Teslimiyeti tam" demektir.

Mim "Marifetullah" demektir.
"Akli kl" sahibi olmak demektir.
Re "Reva olmayan nesnede tevekkut" demektir.
Te "Mtevazilik" demektir.

Ha "Helal ve demektir.
Kaf "Kudreti Kadime rcu" demektir
Ye "Y efal Allah ma ve yakkum ma yurid - Allah yapar;
gibi hkmeder'' demektir.
Te (mutlak mtevazilik) "demektir.
Eski harflere verilen anlamlarla bu
VE __ ---
AD VE KURUMLAR
-1-
DOUM-LM MR
(Miladi Tarih) (Sene)
Hz. Muhammed Mustafa 571 -632 61
Resul, Son Peygamber)
(Fahr-l alemin)
Hz. Zehra 606-632 26
(Peygamber Hz. Ali
--------------- ------

1- Ali 599- 661 62
(Ebu Talib
-
2- Hasan 623 - 670 47
Ali
--
..
----
3- Hseyin 625 - 680 55
Ali
4- Zeynel Abidin 659 - 719 60
Hseyin
5- Muhammet 677 - 733 56
Zeynel
--- ---
6- Cafer - i 695- 765 70
M.
-
7- Musa - i 745 - 799 54
, Cafer
8- imam Ali'yyur 770- 818 48
M.
--
...
--- ---
9- Muhammed Taki 811 - 835 24
A.
10- Ali'yyun Naki 829- 868 39
M. Taki
11 - Hasan'l Askeri 846- 874 28
A. Naki

- -
12- Muhammed Mehdi 869-940 71
H. Askeri
_________ DUALA.f!- GLBANGlAR 541
-2-
14 Masum - i Pak
1 - Muhammed Ekber : Hz. Ali'nin 40 gnlk iken zerine
ldrld. Muhsin'dir.
2 - Abdullah : Hz. 7
3 - Abdullah : Hz. Hseyin'in 2 Kerbelada .
.
4 - : Hz. Hseyin'in 3
5 - Zeynel : Hz. Hseyin'in 6 Kerbelada
6 - : Zeynel abidin'in 3
7 - Ali Eftar : Muhammed 6
8 - Abdullah : Caferi 3
9- Yahya El Hadi: Caferi 3
10-Salih : Musa 4
11-Tayyib : Musa 4
12 - Cafer : M. Taki'nin 4
13 - : M. Taki'nin 3
14 -Cafer : H. Askeri'nin Bir
542 VE
-3-
17 Kemerbest
(Hz Ali

1
VEFATI
1- Hz Hasan Ya Allah zehirlendi
1
1
2 - Hz. Hseyin Ya Rahman Kerbelada
1
3 - Hadi Ekber Hz. Ya settar
4 - Abdulvahin A vn Hz. Ya Gafur
5 -Tahir Hz. YaTahhir
6 - Tayyip Hz. YaNafe "
7-TurabHz. YaMin
8 - Muhammed Hanefi Ya Rahim Eceliyle vefat
9 - Abdurrauf Ya Kerbelada
10 - Ya Afuv Eceliyle vefat
11 - Abdlvehab Ya Vedud
12 - Abdurrahim Ya Halim
13 - Abdulmuin Ya
14 - Abdulcelil Ya Kayyum Bilgi yok
15 - Celal Abbas Ya Semi Kerbelada
16 -Abdulkerim Ya Cabbar Bilgi yok
17 - Abdussamed Ya Latif Bilgi yok
1 -
2-
3-
4-
5-
6-
7-
8-
9-
10-
11 -
12-
13-
14-
15 -
16-
17-
----------------'-D.UALAR-GL!JANGl..AR 543

Selman Farisi
Ammar bin Yaser
Malik bin Haris
Muhammed Bin Ebubekir
Veysel Karani
Ebuzcr Gaffari
Harim Bin Haris
Abdullah Bin Yedi
Abdullah Bin Adiel Haris
Abu El
Haris
Bin Utbe
Muhammed Bin Ebu Hazika
Kanber
Mrtefi Bin Vezca
Said Bin Kays
Abdullah - i Abbas
-4-
17 Kemerbest
(Handan)
VEFATI
Eceliyle
edildi (Muaviye)
(Muaviye)
(Muaviye)
edildi (Muavi.ye)
Eceliyle
edildi (Muaviye)
edildi (Muaviye)
edildi (Muaviye)
edildi (Muaviye)
edildi (Muaviye)
edildi (Muaviye)
edildi (Abd. Nehaice)
edildi (Zalim Haccac)
edildi (Muaviye Emri)
edildi (Muaviye)
edildi (Muaviye)
1_4_L__1_LEVi VE_ ________ . __________________ _
Alevilerde
1 - : Hz. Muhammed
2 - Rehber : Hz. Ali
-5-
12 Hizmet Sahipleri

3 - Gzc : Cebrail ol Musaffa
4 - : Cebir - ili - Ensari
5 - Zakir : Bilali
l - Seccade : Cebrail Emin
2 -Sofra: Kanberi Glami
3 - Gzc : Karaca Ahmet
4 - : Cabirl Ensar
5 - Zakir : Zeynel Abdulsamet
6 - : Seyidl 6 - : Selman' Pak
7 - : Hzeymetl Ensari
8 - : Mahmud Ul Ensari
9 - : Hseyin
7 - : Farisi
8 - : Emr Meryem
9 - : Hseyin
10 - : Gulam Kanber l O - Beki : Hz. Hasan - Hseyin
l 1- Peyk : Cebrail Emin l l - Peyk : Amri Eyyar
12- Ebuzer Gaffari 12 - :
Hz. Ali'nin ocuklarmm
ON
1- Hasan
2- Hseyin
3- Ha Hak Muhammed Hanifi
4_:_
Zakir Abdssamet Bin Ali
5-
Abdlvahit Bin Ali
6- Selmani Farisi
7- Sakii Meydan Tayyib Ali
8- Hadimi Meydan Abdlmuin
9- Gzc Abdlkerim Ali
10- Pervane Abdullah Bin Ali
11- Hadi Ekber Bin Ali
12- Bevvap Abdlali! Bin Ali
----------___________ DUA0R- GLBANG/.AR 545
SIRASI
Hizmet iin, meydanda dizilme itibaren) Rehber, Gzc,
Zakir. Niyazi, Peyk, Beki yanyana Pirin
nnde dizilirler.
"
-6-
Bektasilikte 12 Post
Postun Sahibi
................................
l - Horasan (Baba)
2- Baba
3- Ekmeki
4- Nakib
5- Ataca
6-
7- Trbedar
8- Kilerci
9- Kahveci
lO -
1 l -
12 - Mihmandar (Konuksever)
-7-
Veli. Tarikat Pir'i
"
Seyyid Ali Sultan
Sultan
Kaygusuz Abdal Sultan
Kanber Ali Sultan
Sultan
Karadonlu Can Baba Sultan
Hacim Sultan
Sultan
Hz. Halilullah
Abdal Musa Sultan
Aleyhisselam
Cemde 12 Hizmet
1-Dede: Sercem'de denilir. Cemi ynetir.
2 - Rehber: Grgs ve ceme olur.
3-Gzc: Cemde dzeni ve skuneti
4 - : ile grevlidir.
5 - Zakir : dvaz, miralama syler. Genellikle saz alarlar.
6 - : Car - sprge - alar. Gerekirse rehbere eder.
7 - Sakka - : Sakka suyu
8 - - : Kurban ve yemek bakar.
9 - Pervane - : Semah yaparlar.
546 ALEVi VE BEKTASi _________ ,_, _____ _
10 - Peyk : Cem'i, haber verir.
11 - : Cem evinin bakar.
12 - Beki : Cem'in ve cem'e gelenlerin evlerinin beklerler.
gre cem'de 12 hizmetin simgesel grevleri
Tariki, Rehber, Muhammed Hanefidir. Saki, Tayyip. Sprgeci;
Turab. Hseyin'dir. Zakir, Abdssamet'tir. Sofradar, Abdlvahit. Hadim,
Abdlmuin'dir. Hadi - i Ekber'dir. Abdlcelil'dir. Bu ki, zikr
olundu. Cmlesi evlad - Alidir. Hizmetleri ola. HU diyelim H diyerek 12 hizmet
iin grev verilen her grevli yerine cemde titizlikle hizmet yaparlar,
dede, baba grevlendirir ve denetler.
-8-
Drt ve Simgeleri gre)

(Alem- i nasut) 1 - Bel (Yel)
2- Tarikat Yol (Od) vennek
(Melekut) 3- Marifet Atam gk, anam yer (Su) Nefsini bilmek
(Lahfit) 4- Hakikat kemal (Toprak) znde bulmak
- - -
Bylece sonuta ulusal, dinsel her trl silinir. Dildeki

"Ey tecella - Cemal, ey vech - i Suphan -
Ltfun ve bana hepside reyhan grnr
Zulmetin ve nurun ile yle ki ruhum
Tavr - grnen, dideme yezdan grnr"
"birlik= vahdet" olur.
KIRK MAKAM
MAKAMLARI
etmek (Kur'an 2/282)
2 - (Kur'an 3173)
3 - etmek (Kur'an 2/40)
4 - Haramdan uzak durmak (Kur'an2/276)
5 - Ailesine olmak (Kur'an 4/20)
6 - Kimseye zarar vermemek (Kur'an 4/23)
7 - Peygamberin emirlerine uymak (Kur'an 48/23)
8 - olmak (Kur'an 2/26-27)
9 - dikkat etmek (Kur'an 2/57)
DUAJ.AR - GLBANGLAR 541
10- Yaramaz 74/4) (Emr mar'f ve nehy- i mnker)
MAKAMLAQI
1-Tvbe etmek (Kur'an3/103)
2 - uymak (Kur'an 66/8)
3 - Temiz giyinmek (Kur'an 48/37)
4 - iin (Kur'an 2/24)
5 - Hizmeti ilke edinmek.
6 korkmak
7 - (Kul''an 39/50)
almak, zenbil, seccade (Kur'an 6/53)
9 - Nimet (Kur'an 21165)
10 - zn fakir grmek (Kur'an 12/101)
MAKAMLARI
1-Edep
2 - Masivadan teccrrd (Kin, garez, bencillikten uzak durmak)
3 - Perhiz etmek
4 - ve kanaat sahibi olmak
5 - Haya, ar'etmek
6 - Cmert olmak
7 - yapmak
8 - bilim sahibi olmak
9- zn bilmek
10-Ariflik
548 ALEVi VE ANTOW.l/Si
MAKAMLARI
1-Tevazu
2 - (Kur'an 3/73)Kimsenin grmemek
3 bir esirgememek
4 - Her sevmek
5 - Tm bir grmek
6 - ynelmek ve yneltmek
7 - gizlememek
8 - bilmek
9 -
10 -
-9-
On Hizmet
Hakdan bize nida geldi, Pirim sana haber olsun
bize eli geldi, Rehber sana ayan olsun
(Pir kalkar
Hak yoluna giden Evliyalar Gruhu Nacidir
Cemin kilidi haber olsun

Hak kuluna nazar, Gerek olan irfan dzer
gelir cemi bozar, Gzcye haber olsun
(Gzc birbirlerinin oturur)
Hak yoluna giden Geyinir hakikat
Doldur getr engr haber olsun

Gel reyhane, Temenna edek erkana
Hizmet verildi kurbana, haber olsun

Hak kuluna rahmet, Sana niyaz Ahmet
Hizmet verildi Muhammed, Tezek.kare haber olsun
(El suyu gezdiren
Hak kulunu nazar eyler, syler
Mmin mslm diler, Peyikcilere haber olsun
(Haberci
_____ , -----------------'D'--'lJ'""'"A=lA'-"R-GI.BANGlAR 549
1 - Tac
blbl ister, Hakdan yolun ister
Delil yanmaz ister, Delilciye haber olsun
yakan dua
Ey kalbi dolu Daim
Kimdir Zakirciye haber olsun
(Saz alan
Zakirin zikri Okur
Mmin mslim halka Niyazciya haber olsun

Gel reyhane, Temenna edek erkana
Hizmet verildi Selmana, Sprgeciye haber olsun
(Sprgeci
Hatayi zara geldi, cmle cihan vara geldi
Bu yol bize belgzar haber olsun
{Ayak
-10-
Tarikat Giysileri
giyilen, zel klah. ve terek gre
isimlerle
2-Kemer

1 O - 15 cm. eninde, metre boyunda
iliksiz, kollu, kadar
uzanan pardes.
4-Tennure DUz kollu, uzun beyaz entari.
5 - Teslim Yuvarlak, oniki entikli, iinden ip geirilecek
boyuna
6 - Palhenk Teslim ve ondan byk olup

7 - Kanberiye Yumurta ve bir olup kemere
Bend 2 - 3 metre ip olup, bele
9 - mcerret kpesidir.
TA ARANAN 12
1 - Bilgi sahibi olmak
2 - Asi olmamak
3 - Nefse uymamak
550 VE _______ _
4 -Can gz olmak
5 -Tama etmemek
6 - Dnyadan el - etek ekmek
7 - Arzu ve isteklerden gemek
8 - olmamak
9 - Kibirsiz olmak
10-Kimseye ve zarar vermemek
11 - Pinti ve aceleci olmamak
12 - Kazaya ile teslim olmak, vesvese etmemek
ii nurdur" denilir.
TANRININ VE SIFATLARI
gre Kuran - Kerim'de geen isim ve 99'dur.
bir tek szciikten ibarettir. Bir ise szck ve deyimler
halindedir. Alevi - da bu nitelikleri ve isimleri aynen kabul etmektedir. VI.
surenin 168., XVII. surenin 111., XXV. surenin 2. ayetleri
bdirirler. temeli budur. Bu isim ve
birlikte sunuyoruz:
1 - Allah Yaratan, - eden, ezeli, ebedi olan,
muhta olmayan, kudret.
2 - Afiivv Affeden,
3 - Ahad tek olan.
4- Ahir
S- Alim
6- Alim
7- Aliyy
8- Azim
9- Aziz
10- Biri'
11- Basir
12-
13- Bedi'
14- Berr
15 Cimi
Sonu olmayan.
Tm bilgilerin olan, bilen.
bilen, bilgi ve benzeri olmayan.
ve sahibi, ulu.
ve sahibi, ok yce.
Kudret ve onurun ve sahibi. ok gl, ok onurlu.
Var eden, yneten.
Grme gcnn en iyi gren. gren.
Gzle griilemeyen, kendinden bir g bulunan.
Var eden, ahenk ve gzellikle donatan.
ve ltfu sonsuz olan. cmert.
Toplayan, bir araya getiren. gn tm hesap
vermek zere huzurunda toplayan.
16- Cebbar
17 - Evvel
18-
19- Fettah
20- Gaflar
21- Gafr
22- Galib
23- Gani
24- Haalik
25 - Habir
26. Hadi
27- Hafiz
28 Hakim
29- Hakk
30 - Halim
31 Hallak
32 - Hamid
33 Hasib
34 - Hayy
35.
36- Kaadir
37 - Kaahir
38- Kadir
, ___ __;;D-'U.'-'-'.A=LA,R - GLBANGLAR 551
karar zorla
zaman belirlemek sz konusu olmayan.
Yaratan. Bir paralayarak yeni ve
vcut veren.
Aan. Fetih ve zafer ltfeden.
beklenmedik affeden.
Srekli bir biimde affeden.
Her hal ve galip gelen.
Zengin. olan. herkesin yoksul
kudret.
Yaratan, var eden.
Her en iyi biimde haberdar olan.
Hidayet veren. iyiye ve gzele en yce
kudret.
Koruyup gzeten. Her kontrol ve gzetim tutan.
Tm hikmetlerin Her mutlaka bir hikmet
bulunan.
ve belirleyicisi. Her ve emri en
uygun olan. ve hukukun ve belirleyicisi.
ve Sertlik ve uzak
olan.
srekli olan. srekli yeni boyutlar ve
trler ve izlemek
mmkn olmayan.
Her trl vgnn sahibi ve olan.
ven.
En iyi ve en hassas biimde hesap soran. Tm ince
bir hesaba uygun olarak var eden.
Srekli diri. Kendisi iin lm szkonusu
edilemeyen.
tek kudret. Yce,
Kudret ve sahibi.
zerinde hiikm ve egemenlik kuran.
ve sindiren.
Gc her her hissedilen.
39 - Kafi
40 - Kahhar
41
42. Kavi
43- Kayyum
44- Kebir
45. Kuddus
46- Latif
47 - Malik
48- Mecid
49- Melik
50 Metin
51 -
Mevla
52. Mucib
53- Muhit
54- Muhyi
55- Mukit
56- Muktedir
57 - Musavvir
58 - Miiheymin
59 - Mmin
Hem kendisine hem de yeten. her trl
istek ve araya girmeksizin cevap veren.
rtp,
ezen.
ok olan. daha olan.
ve duymada hi bir araciya, alete gerek

Gc bizzat kendinden olan. Gcn kullanmada hi bir
ve ynlendirmeye muhta olmayan.
Kudretin Kudretiyle her tutan.
Tm byklk llerinin byk olan.
Tm tm tespih edip
Tm tiim yceliklerle olan.
Gzle grlmeyen. Ltfu ve ok olan.
Sahip olan.
Cmertlik ve cmert ve ulu.
G, saltanat ve ynetimin en yce sahibi.
Her hal ve sebat ve koruyan.
Gl, zorlu.
Koruyup gzeten, destek veren. Sevdiklerinin her hal ve
bulunan.
En iyi en zamanda cevap veren. istek ve
cevap veren.
epeevre
Yaratan, hayat veren, lleri dirilten.
sistemlerini, beslenme belirleyen ve
herbirinin yerli yerince dzenleyen.
Gcn, kendisi belirlenen ller ve planlar dahilinde
grnr hale getiren. Gcnden, belli oranlarda
nasip veren.
renk ve desen veren. ahenkli

Hiikmil tutan. kendi belirlenen
llere denetleyen.
gvenen. emanetler Gven ve
iman sunan. Kendisine iman edenlerle iinde olan.
60 - Mstean
61 - Mtefil
62 - Mtekebbir
63 - Nasir
64 -Nr
65 -Rab
66 Rahim
67 -Rahman
68 Rakib
69- Raf
70 - Refi'
71- Rezzak
72 Samed
73 -Selam
74- Semi'
75
76
77 -
78 -Tevvab
----- __ 553
Darda ve zorda kudret.
Kendisinden ve destek istenen.
yce. ve llerinin boyutlarda
olan.
Ululuk ve olan. Kibre, bbrlenmeye
hizaya getiren.
eden. etmede yer, zaman ve kendisi
belirleyen.
yol ve
yneticisi olan.
Besleyip, terbiye edip bir
programa uygun olarak, bir hedeflere gtren. Tekaml
yneten.
Rahmet ve merhameti olan. Dnya
uygun biimde lm zel rahmetler
sunan.
Rahmeti sonsuz olan. Kendisine inanan inanmayan herkese
rahmet ve merhametinin tm nimetlerini yapmadan sunan.
Kontrol eden, gzleyip gzetleyen.
ve esirgemesi olan.
sahibi ve tm yceliklerin olan.
makam ve
tm bol bol veren.
Tm niyetlerin, vglerin,
kudret.
Esenlik, ve Esenlik, ve
gsteren.
En iyi duyan. Her duyan.
duyup dllendiren. Kendisine
eden.
En yce Her grp gzetleyen. griip
gzetleme, ettme gcn veren.
Btn kudret. daha
veren. eden.
Tvbeleri ok kabul eden. Tvbe nasib eden. Kendisine
ynelenlerin, bu
554 Af:EVI VE
79 -Vahhab
80 - Vahid
81 .. Varis
82- vw
83 - Vedud
84 - Vekil
85 - Veli
86 -Zahir
olan. Srekli ve bir biimde
bulunan.
zelliklerinde tek ve biricik olan. ibadet
ve kendisine herhangi bir ve
isteyen.
Btn mlk ve sonunda kendine teslim
kudret. severleri mlk
ve ynetime sahip esas alan.
Kudret ve sreele birlikte srekli
ve

Sevginin olan. Seven. Sevdiren. Sevme - sevilme
kotaran. Tm sevgilerin en son ve en yce gayesi olan.
Gc ve ynetimi kulanan. Kendisine teslim olanlara vekalet
eden. son sz ve yetkiyi elinde bulunduran.
Dost, destek veren. Kendisine
kabul eden. Kendisine en gvenilir dost olarak
ve kendisini kabul etmelerini isteyen.
Her tecelli eden. Tiim kendisinden
grnebilir izler, bulunan.
din bilgini Nuri ztrk'n Kerim Meali (sh:
571 - 583) isim ve bir ok
isim ve da ekleyerek sunuyoruz:
1- Adil tzellik sahibi olan.
2- Bais Sebeb olan, gnderen, icabettiren.
3- Baki Daimi, cavidani, sonsuz.
4- Basit Yayan,
5- Celil Byk, ulu.
6- Darr bela veren (Dara).
7- Ehad Tek, bir olan.
8- Hafid ok ikram eden.
9- Hakem eden
10- Halik Yaratan, yoktan var eden,
11- Alan, tutan, kabzeden.
12- Kerim Kerem sahibi, cmert, ulu, byk, verimcil, eli
13- Mani Men eden, yasaklayan, geri engel olan,
14 -

lS D Muhsi
16- Muid
17- Muizz
18- Mukaddim
19- Muksit
20 - Mubdi
21- Mmid
22- Mu zili
23- Nafi
24- Rafi
25-
26- Sa bur
27 - Vadd
28- Vali
----
Zengin eden, doyuran, gnln tok bir
muhta
Sayan,
Gzetici, bekleyici, olan.
izzet ve ikram eden.
ne, ileri geen
hareket eden, gren, gsteren, hakkaniyet
sahibi
Yoktan ortaya koyan, olarak bir meydana
getiren, yaratan. Yeni ve gre! bir eser
eden, imdad eden, uzatan,
Zilletten zelil
Yok eden, gideren, giderici, yok edici.
ykselten.
yolu tutan, iyi hareket eden.
ok olan, davranan.
Vcuda getiren, var eden.
29 - Zlcelal ve 1 ikrim
etme, velayetinde
Ululuk ve ikram sahibi olan.
(Ferit - Trke Ansiklopedik Lgat., sh: 234)
konusunda yazar ve gibi bir
99 tane mi, yoksa daha fazla fazla
ise bu gerek nedir, bu konuda bile bir birlik yoktur.
bu hemen hemen hepsi de ad birer birer nitelemedir.
Kimisine gre yce gerek kimilerine gre "H" dr; Alevi-
bunu kez "Hak" olarak en ok bu Bu
konuda da gerek aleminde, gerekse uzmanlar bir birlik ve beraberlik
grlmez. Hem yce tek ne konusunda, hem de yce yararlana
verilen tam bir grlmez.
ve gre gibi de. Ama bu konuda
pek derin Zaten bu konuda kitaplar bu yne evirmezler. Bu konular
derinlemesine incelenip irdelenmez. Yasak blge her ynyle her
bilmek ister, bu bir istektir, ertelenemez,
tutulamaz. Bu konu zerinde ok gerekir. Bu dine,
bilme olarak
yorum gtrmez, iletir. Her ynyle
556 VE
bir kimseye gvenebilir misiniz? Bu konuda
yledir. Derin sevgiye iyi geilebilir. bilme
grmedir. yle kabulu gereken bir olgudur.
KAVRAMLAR
VE
SZLG
KAVRAMLAR VE
-A-
eri. Kendini adayan, dnya ilgisini
kesen, el eken kimse. kulu)
en yce makamlardan birisidir. Drt
yolunda yryen bir
ykselmesi iin gemek zorunda
manevi En son kamil olur.
Tasavvuf gre 300 veya
kendi tinsel bir bulunur.
tmne, kendi durum ve
glerine gnderme yapan bedel treterek
Abdal denilir. Bu mminlerin en
temizlerinden seilerek Abdal, aday,
talip, evrelerinden geilerek gelinen bir
manevi dzenine yn vermeleri iin
gnderildiklerine kimseler olup alemler
konum ve durum
kimse.
Alem, Arapa kkenli bir szcktr. Dnya, cihan,
dehr, acun gelir. Bu szck, Tasavvuf ve
tarikatta olan ve
tmn ifade etmek iin Birok trleri
kabul edilir. Bunlar birer niteleme ve
Alem-i ervah: Ruhlar alemi, teki dnya.
Alem-i esbfibi: Madde alemi, bu dnya. Alem- i fani: fani
dnya, geici alem, bu dnya. Alem-i hab: Uyku alemi,
Alem-i i dnya, kendinden geip
alem. Alem-i kevn: alemi Alem-i Revn ufesad: Var
olma ve bozulma Alem-i kitman: gizli alem.
Alem-i kudsi: alemi. Alem-i laht: alemi. Alem-
i inan: alemi. Alem-i melekut: salt egemen
alem. Alem-i nar: Alem-i ahiret:
teki dnya. Alem-i berzah: Bu dnya ile teki dnya
yer alan, gvdesiz, ancak z bilince sahip
olarak bir sre geici alem-Alem-i asgar: Son
alern-i ekber de bulan kk evren olaran
insan-Alem-i ekber: Son insanda bulan, byk
evren olarak bilinen alem-Alem-i ceberrut;
Alevi
Ali Ab8, Ehi - i Beyt
alem. Fani dQyanm alem. Tarikat
yolundaki olarak Cebrail
temsil edilen alem. Mana. Alem-i berin: Eh
yce, en yksek alem. Alem-i gayb: Gayb alemi Alem-i
hayal: Alemi ervah ile alem-i kalan alem.
Alem-i drdnc Bu aleme
alem-i mlk, alem-i nasilt, alem-i hiss, alem-i
alem-i eflak enetim; alem-i mevalid de derler, Alem-i
misal: gerek z ve biimleriyle
alem. Alem-i nasit: madde biimine girerek
alem Alem-i Alem-i
Alem-i Ulvi: Ruhlar alemi (Ferit Osmanhca-
Trke Ansiklopedik Lgat 1993 sh: 27).
Alem, btn dinlerin, eski antik felsefelerin
yzlerini dndkleri,
gelen bir szcktr. Hem gerek
evreni, hemde bu kavramla ilgili olarak
belirsiz sanal bir
ifade etmek iin Alem insan
beyninde bu insan izilen, betimlenen
yapan, yaratan bir gcn da
tasarlamaya Klasik sistem iinde bu
gtr. Evren, alem tm olarak
gzkyor. Ama,
Peki, bu alemin neresindedir? Tasavvufi
inanca gre iinde, her yerindedir. Alem,
kn (ol) deyince
ile srdrmektedir, mr
dolunca da yok olacak, lecektir. byle sylyor.
Alem, gzle grlen alemler ile grlmeyen, fiziksel
olmayan alemleri de kapsar. Fiziksel alem, evrendir.
Metafizik alem, fiziksel l ve
izgi tesi sanal bir alemdir. Her iki alemde
aittir. Gerek evren yuvarlak yada ona bir
verilerek nitelendirilir. Ama gerek
bilinemiyor. Elbette bir gn bilim bu sorunu da zecektir.
Oniki blml bir Fahir'dir.
Hazreti Muhammed'in ev olan Ali, Hasan ve
Hseyin'dir. suresinin 33. ayeti ve suresinin 23.
ayeti Hazreti Muhammed
"Ya Rabb benim Ehi - i Beyt'im

Muharrem
Ayak Mhrlemek
Ayin i Skvari
Ayin Cem
Aynl Cem Glbengi
Baba
KAVRAMLAR VE SZLG 561
bunlardan her trl kiri gider tertemiz yap"
bunlara ali aba (aba Mazlum ve
masumdurlar. isel en iyi

ilgi duyan, ama henz ye olmayan
dost gelir. Saz alan kimseler bu adla
Duygusal ya da tinsel kendisini
sevgiye, muhabbete, sze, saza olan, kun
bulunan, ona kimse
da gelir.
Muharremin onuncu gn okunan mersiyelere verilen ad.
huzurunda durull!rken ayak sol
ayak zerine
Muharrem'in onuncu gn imam Hseyin'in
gnnn
Alevi ve zikrinin
Ayin ceminin ve okunan Trke uzun
dua.
-B-
Rehberlik kademesinde kimseler bu makama
ykselir. Genellikle Hazreti Pir'in yz kadar
olan Halifelerinin soyundan gelenler bu makama gelirler.
grevi; Rehberleri, ve talipleri
denetlemek, onlara yol gstermek, zm
durumlarda ise onun
yerine ikrar nasip vermek ve ayni cemi yrtmek;
grevlerini vekaleten yklenmektir.
Baba tarikat iinde marifet Alevi Dedegiin
bu makamda oturan kimseye Dede denilir.
ibadeti rehberde gibi fiilidir. Aynel yakin
mertebesindedir. grerek ibadet eder.
ykseltilecek olan rehber, ile bu
kademeye geer. Baba olacak kimse, yakin olarak
szli.i imtihana tabi tutulur. ile kazanan ve
stn ahlaki olan rehber bundan sonra
merasimle giydirilerek kendisine icazetnamesi)
verilir. Tabii ki bu ayin cemi iinde tm kurallar
yerine getirilerek
562 ALEV/ VE ---------------

Can
ar

bir cins Mermerdir.
alem.
-C--
Tarikatta nasip alan kimse. Tarikat erkek
birbirine hitap ederken sz. Ruh
da gelir. Dost, sevgili, yaren can evi:
i evreni, gnl, canan:

Drt unsur, Toprak, Su, Hava, meydana ge-
tiren drt ana madde. Ruh madde madde

Posttan sonra ikinci derece kabul edilen nemi
iki konudan ileri gelmektedir. Birinci konu maddi, ikinci
konu ise manevidir.
Birincisi : gece boyunca ayni cemin
srmesini nur olarak kabul edilir.
olmasa dnya
hi bir hayat olmaz.
Dnyadaki sayesindedir. byk
olarak kabul edilir.
Manevi olan konuya gelince:
nurudur. Bu nur, nbvvet ve velayet nuru
olarak kendisini Peygamberlik nurunun
Hazreti Muhammed'dir. Velilik nurunun
Hazreti Ali'dir.
Nbvvet olan olmasa; insanlar
ve adaleti bilmezlerdi. Bylece yer yznde

Velayetin olan tarikat olmasa idi; Kur'an - Kerim,
Ahzab ve Hadid suresinde buyurur: "Ey
Muhammed! Seni bir bir mjdeleyici, bir (cehennem
uyaran) korkutucu gnderdik" (Azhab 45.)
"Ham dinine ve O'na ibadete, O'nun izniyle bir
daveti, hem de nur saan bir kandil olarak." (Azhab 46)
"Ey inananlar! Allah'tan Peygambere ki
Allah size rahmetini iki kat versin, size
bir var etsin, sizi Allah
(Hadid 28.)
Hazreti Muhammed ve O'nun temiz SO} '.'nun (Hazreti
Ali'nin) nuru ise Kur'an - Kerim Nur suresi 35.
ayetinde
"Allah gklerin ve yerin nuru'dur. O'nun nuru iinde
bulunan bir kandile benzer. O bir cam fanus iindedir.
Cam'da sanki inci gibi parlayan bir Bu ne
ve ne de bulunan bereketli zeytin
Onun kendisine bir dokunmasa
bile hemen hemen verir. Bu iistiinde nurdur.
Allah Allah insanlara misaller
verir. Allah her bilir.";
Nur suresi 35. ayetinin Hazreti Ali
ve bu tetSirin (Atiyye - i Sbbaniye) isimli eserdeki blm

"Hazreti Cabir bir gn Kufe Hazreti Ali'nin
girdi. Grdii ki Hazreti Ebu Trab, glerek bir
gitti.
- Ya Emire) M'minin, bu ne, ne iin
glyorsunuz? dedi.
Hazreti
- Ya Cabir, Al.lah'm bir ok ayeti kerimeleri
ki, herkes bilmez. surei
Nur'da bunlardan biridir. Allah bu ayette,
Peygamberimizi ve ki:
Resul (Misbah)
(Zccace) benim, (Zccacetn) Hasan ve
Hseyin'dir, (Ke'enneha kevbetn driyy) Ali
Hseyin'dir, (Yukad min mbareketin) Ali
(Muhammed (Zeytunetin) onun (Caferi
(La onun (Musa el Kazim) dir,
(Vela garbiyyetin) onun (Ali el (Yekad
zeythii onun (Muhammed Taki) dir, (Ve
levlem temesseh nar) onun (liyyn Naki) dir, (Nir'un
ala nur) onun (Hasan el Askeri) dir, (Yedillahi linuri
Muhammed Mehdi'dir. Diye cevap verir."
Gerekten de Hazreti Ali'nin birisi (Zccace)
dir.
Ayni cem, Hasan ve Hseyin konulan
Azhab suresinin 45., 46.
564 VE _______________ _
evrim
ifte Vav evirmek
ile
ille
Dar - l Aman

ayetleri ile Nur suresinin 35. ayeti okunur. Okunmadan
sonra
bu alman ve
okunarak
nemli denilen byk
Bu Velayetname - i
Veli isimli kitapta yeterli bilgi
tekvin, sudur yada tecelli biiminde
ortaya ve
geip devrini sonra yeniden
olgusu. Bu savunan
kepeyi "Ya diyerek
sola evirir. Soldaki "Ya Hseyin"
diyerek soldan evirir ve birlikte "Selamullahi ale'l
Hseyin, lanetullahi ala katil'il Hseyin" diyerek
ift vav harfi ekerek
manevi iin kendilerini kimi
yoksun ie
dnemi.
Belirli bir sre iinde kendisine dnya nimetlerini
ilehane, ilenin yerdir. ile
Bir manevi iin
yol ile ile evinde ile-i merdan:
Erkeklerin ile-i zenan: ilesi.
Sresi ve gnleri kesin Byk ille ve kk ille
olarak ikiye er illesi ve zenne ilesi
diyerek de
ilehane iki diz zerine oturabilecek byklktedir. Yani
son derece Bu yerde ille ekecek olan
kimse ancak iki dizi zerine oturabilecek durumda
durumda gnlerce riyazet ve ibadet eder. illesinin
karar verildikten sonra can illehaneden
ille sresince oru tutturulur. Erbainde gibi illeye
girecek olanda abdestli olur. koyarak uyur.
-D-
Ayni cemevinin bir Dergfih
Hazreti Muhammed'in (Ben ilmin Ali
kutlu sznden Aynicemevi
-------- ..---------..----
Dar l Eman
Dar
zikir ve muhabbet Alevi ve
muhabbet
Muhabbetten olur Muhammed
Muhabbetsiz Muhammed ne
Hazreti Muhammed'in ile ilmi ancak muhabbet
sayesinde muhabbet olmaz ise
Muhammed'in ilmi ve Muhammed
ilminin ve yer evidir. Orada
Muhammed ve ali Muhammed meydana
Muhammed ilminin bu yerin ise Hazreti
Ali'yi temsil eder. Hazreti Ali, hidayete iin
ilk Tm ve peygamber
soyunun Onun temsil makam ise elbette
kutsal Bu nedenle Ayin cem Dar - l
aman denilmektedir. temsil
manevi ycelik
Ayin cem Gvene

Hallac - Mansur'un verilen ad. Tarikatte ise
bir hatadan tr huzurunda ayak
mhrleyerek dikilmektir. Dar, Dara
ilk defa Hseyin'den Dar'a ilk
Hazreti Ali Dar<ian ilk kurtaran Hasan
Drt trl dar dar - Hseyin, dar -
Mansur, dar - Fatima ve Nesimi.
1) Dar. : Yzst yere kapanma temsil
edilir. Fazlullah - Hurufi gibi yol boyundan
kestirmeyi gze alma
2) Dar Hseyin : Ayak mhrleme sembolize
edilir. Hz. Hseyin gibi yol
vermeye olma getir.
3) Dar - Mansur: Bunun iki a) Dar, b)
temsil edilen
ldrlen Hallac - Mansur gibi yol lm gze
alma, olma
4) Dar - Nesimi: Diz Ust temsil edilir. Nesimi
gibi yol postu (deriyi) vermeye,
olma gelir. Bunlar "Enel - hakk" diyen Hallac -
Mansur'un tekkeye tarikat
feda etmenin bir simgesi olarak Bir
566 ALEVi VE
----------
Delil
Dem
Demlenmek

Destur
Dudman -

Dvazde - i
hizmetin konusu olan ya da bir hizmeti yerine getirmek
isteyen her can, nce buraya ve teslim olur. Bu dara
durmak, dara ekilmek, dara dara kalkmak
terimleriyle ifade edilir. yelerini tekke byklerinin
cem mahkemesinde iin durulan
yeri anlatmak iinde, bir deyimdir. Su
grlen tarikat yesi, meydan ya da meydan
gerekirse
durumuna uygun bir ceza verilir. Bylece bu
uygulama cemaatin ve dedenin huzurunda
kimsenin ve durumlar
gsterilmeye meydan
gelir, mhrler,
apraza ne durur. Sonraki uygun
olan dar birisi Dar'a indirme treni
Hakk'a yryen Alevi - iin
nc, yedinci, ya da gn trene verilen

Yol gsterici demektir. Rehber da
iki denilmez, Dem denilir. Dem
da gelir.
Muhabbet ya da kendi kendine tefekkr ederek iki
imektir.
en zor ve en uzun sreli olan
kademesidir. Talip, zel bir erkan ile ykseltilir.
Bu erkana denilir.
Bu her ynyle iyi ve

Taliplikte ameli olarak ibadetler,
(grerek) olarak ilme! yakin
mertebesindedir. ilim yolu ile
tarikat iindeki tarikat Taliplik, tarikat
iinde Bu nedenle en uzun sren

Bir bir konuda yola uygun msade.

yasak uymayanlar. Tarikata
davranan. Ayni cem'e
Oniki anan nefeslere verilen ad.
Ebed
Ebed Ya H
El ele el Hakk'a
KAVRAMI.4.R VE DEYiMLER SZLG 561

-E-
El, Dil ve Bel szcklerinin harflerinin
mesiyle (eline diline beline sahip ol) ifadedir.
defa Birinci Akabe Mmtahine suresinin 12.
ayeti ile Bu ilke yasa haline

(Ebed ya Allah) uyarmak iin
sylenir.
Hz. Muhammed, Hudey.biye'de Secer - i denilen bir
asabaya el bu asaba da
Allah ve Resuln can ve feda etmekten,
hi bir hi. bir kaza ve beladan yz
dndrmeyecekleri, ekinnieyecekleri konusunda ahd ve
yeminde Hz. Muhammed'in
eline gstermeleri hemen orada
Fetih suresinin 18. ayeti Bu ayette:
"Lekad - mmine iz ybayitineke taht -
secere - Andolsun Allah mminlerden, o
sana biat ettikleri
Bylece Hz. Muhammed mmeti
temel ilkesi derin samimi ve srecek kutsal
temeli oldu.
ilk anayasa bu "el ele, el Hakk'a"
ilkesine byk nem ve bunu "Biat - r
diye hatta
bu dinsel olaydan Hz. Muhammed'le, Hz.
Ali'den, Hasan - Hseyin ve on iki
imamlar Hoca Ahmet Yesevi, Pir
Veli ve Sultan
yetkili ellerden bunu intikal ettirerek
kendilerini bu "el ele, el
Hakk'a" hkmlerine sayarak, ana
temel ilkeler'inden zerre kadar
kendilerini bir topluluk Hatta
surenin 1 O. ayetinde "O seninle el var
ya, onlar gerekte Allah ile eli
ellerinin stndedir. Kim ahdi bozar, dneklik
ederSe kendi aleyhine kim Allah'a abda uyarsa,
Allah ona byk bir dl verecektir"
Bylece niin bu esas zerine
568 _ AL.Vl !:'E ANTOLf!._J_lS_i _______ ,, ____ , _____ .. ___ ,_
Elest - Bezm-i
Elifi Ta
Enel Hak
Er
ettikleri daha iyi Hatta
"Gruh - u Naci " ve da "Tarik Nazenin"
olarak ve Alevilerde "El"
gc simgeler. Onun iin bir
"el almak" derler. Dedeye babaya biat etme yoluyla Hz.
Muhammed'e ve biat
Bir ondan nasip "el -
etek sahibi olmak" ve nasip alma treni de, bir eli
elinde olarak yemini
etmeye ise "el etek tutmak" derler. Yine Hz. Ali'ye
bir olarak O'nun
eli ve gtrerek selam vermeye,
gstermeye de "El , - dudak, yapmak" derler.
ifadesi olarak elinin iini perler.
Tarikat yolunda belli deneyimlerden geen birine
durumuna uygun yetki vermeye de "el vermek" derler.
tm ilk kez
Bu
kendisine olumsuz soru sormak suretiyle ister
(Ben sizin Rabbiniz miyim?) diye kere sorar.
Ruhlar (Beli - Evet) (U - diye cevap verirler.
bir da (Kf - beli, - Evet sz)
giyilen ucu ince
defa Hiiseyin Halla Mansur sylenen
szdr. Bir yoruma gre (Ben Burada
geen Hak Allah Alevi ve
bilmeyen yazarlar, bu ifadeyi (Ben
kaydederler. Bu He Alevi ve zarar
verirler. Enel ne anlama Mansur'un
olan bir ereni - Ben Hak
(ene! Hak) demeyip ben (Enel
deseydi? Grlyor ki Enel Hak ben
en gzel bir
demektir.
Alevi - edep ve erkana nefsine
uymayan, duran kimseye denir. Bir
gnl bilgisiyle ycelme geerek,
tarikat yesine verilen
kabul "er denir. Btn tutkulardan,
eksikliklerden gnl
Kendini tarikat ehlinin
Erbain

Erenler
Erenler
Erenler Demi
Erkan
KAVRAMLAR VE DEYiMLER SZW(; 569
--------
"erler denir. Bir pire
bylece yolakta ykselme bulmaya da
"er tutmak" denir.
gn sren orutur. Erbaini genellikle babalar,
Halifebabalar ve Halife Erbaine
nce gusl abdesti Temiz elbiseler
giyilir. Niyet edilerek erbaine Erbain sresince
hayvansal yenilmez. kokulu sebzeler,
yenilmez.
Sahura zellikle gecenin ibadetle
geirilir. ok az ve gle
beraber, gizli Evrad ve tefekkre
erbain sresince devam edilir.
gn kurban kesilerek erbainden Gusl
abdesti ve kesilen etinden oru bozularak
erbain sona erdirilir.
Erbainler iinde en "Erbain - i
Muharrem on gn nce Muharrem
bitiminde sona erer. Hazreti Pir'in en ok erbain,
erbain - i
en ok denilir.
canlar biribirine byle hitap ederler.
biata demektir.
bir Tarikattan dnme
belirtileri gsteren ya da su zel darda
meydanda
Erenler Cemi olarak da Ayni cem ya da
muhabbet bir
Kurallar, Tarikat iindeki tmne erkan denir.
Arapa rkn (direk) temel
ruhsal en nde bulunan, ileri gelen
tarikat anlatmak iin Hatta, ilkeler,
kurallar, trenler btn de bu szckle ifade edilir. Bir de
Alevilerde cem dedenin iin
sylenir. bu kabul etmezler, put
diyenleri de bu yerine ele
(peneye) verirler. El ele el Hakk'a zincirlemesinin
ancak insan eliyle elin Hz.
Musa'da nur Hz. lleri
Alevilerde dede
570 Alt:Vi VE ----
alaca Allah - Muhammed - Ali
otuz er kez sembolik olarak vurur buna (Erkan
almak) denir.
iin alaca sembolik olarak dvlen
bu bedeli olarak para vb. terin
verilmesine (Erkan denir. Uygulamada
meydana getirirler, vcudunun st
Meydan koyar ve dedenin
diler. perek dar'a gemesine
izin verilir; dede ve cemaat kalkar; dede ocak
geer, bu rehberi yzst
alaca eline alan dede
Allah - Muhammed - Ali otuz er
kez, toplam 99 kez sembolik olarak vurur. Bylece
suundan olur.
bir erkan
ikiye Muamelat'a ait erkan, ait erkan.
Muamelat'a ait erkan:
1. ve isim verme
2. Snnet ve kivrelik
3. Evlenme ve nikah
4. Hakk'a ve
ait erkan:
1. Biat : girmek isteyen tarikata
ile ilgili erkan. Tarikat'a girmek isteyen can
ikrar verir. Yeminli sz vererek elini
tutar. kendisini tarikata kabul etmekle nasib
verir. (Bu konuda ok kitap
isimli kitapta yeterli bilgi
2. Nasib verilip tarikata ve muhib
olan iinde, bu greve yeterli kimselerin bir st
makama alman can
zamanda rehberlik grevini yrtebilecek ehliyettedir.
Bu nedenle zel tarikat giysisi ile giydirilir. Ta giyer.
muhib, rehberlik yapabilme
bilgileri ile Aksi taktirde yeterli
olmayanlar
3. erkim : Ahlaki tarikat
ilmine ait bilgilerde de yeterli kimselerin merasimle
giydirilmesi
KAVRAMLAR VE SZL 571
--- -
Baba olacak zat veya Halifebaba
kurulan bir komisyonda yeterlilik
adaya muamelat'a ait tm sorular ile ibadet'e ait
sorular sorulur. tarikat hkmlerine gre
bilmesi gereken bilgiler sorular sorulur.
tarikat, maarifet, hakikat ve bunlarda
bulunan makam sorular soruiur. Tarih ve
felsefe gibi ilimlerden tarikat ile ilgili sorular sorulur.
Bu sorulara yeterli veren zat, erkan ile giydirilir.
Kendisine icazet! He postu
verilir. Bundan sonra baba' ayin cem yrtr. Muhib edinir.
yaymaya yetkili olur.
4. (Halifebabahk} : Veli
Hazretleri vekaleten oturan
olan bu makama elebilikte Peygamber soyundan olan
kimseler Mcerret kolunda ise byle bir kural
yoktur. Bununla birlikte her iki kolda

Halifebaba olacak zat nce yeterlilik tutulur. Bu
Merkez Dergah olan olur.
Veli merkez
yrtlmez. Dimetoka, Sultan,
Kerbela, ve
yrtlmesine buralarda
yrtlmez.
Hazreti Pir'in Halifesinin kurulan
imtihan komisyonunda aday sorguya ekilir.
sorulan daha kendisine
sorulur. ile veren ve baba olan zat bu kez
merasimle giydirilerek Halifebaba Kendisine
icazeti ile birlikte post, sofra,
nefir, gibi tarikat verilir.
tarikat alemi denilen kk sembol temsil edilir.
Halifebabalar Hazreti Pir'de erbain Ancak bu

Halifebaha olan zat, yrtebilir.
yrtr. Muhib edinir. Tarikat yayma
grevini olur.
Babalar ve
Halifebabalar dil ve istihbarat bilgileri ynnde
572 VE ____ _
Tevrat ve Zebur isimli
kutsal El
sakal ve sayesinde
stelik ikiye
da kendilerini gizleyen etkendi.
ien, uzatan, ve
ezbere bilen
Avrupa ilerine
dillerde Kuds'ten geldiklerini belgeleyen babalar
Kiliselere
oradan uygun bilgi
Bylece

Evliya elebi seyehatnamesinde bu konuda bilgiler
vermektedir.
Erkanlarda

a) Mracaat veya tensib
b) Yeterlilik
c) Rehber tayini, tarikat abdesti (Tevbe
d) Giydirme ve alametlerin teslim edilmesi.
f) postuna oturtulma
g)
h) Sofra ve
(diploma) verdirilmesi ve deftere
edilmesi.
Yeterlilik sorulan sorular. iin)
a) ve
b) Tarikat ve
c) Tarikat tarihi, felsefesi, sos-
yoloji gibi sorular
d) Maarifet ve tarikattaki seyri sulk ve
seyri sulk halinde nelerin
sorular.
e) Hakikat ve velayet ve hakikat
hallerine ait sorular. Manevi ve olup
gzlemlenmesi.
bu denli sorular sorulmaz. Daha ok
ve Tarikat'a ait sorular yneltilir. babalar
Muamelat'a ait tm bilgileri bilmek
KAVRAM!AR VE szW(; 573
..----
Tarikat, muhib alma, Musahiblik, alma, grg
yrtme gibi bilgileri bilmek
Seyrislk ve Velayet ilmine sorguya
kimseler son derece basit olarak
grrler. Sanki her dinin tm
zikri,
olmayan idealsiz, insanlar gibi kabul
ederler.
Ancak; tarihinde ve belgelerde
sonunda byle
yukarda gibi
olsa idi, Anadolu ve en byk olma
Bu bykliik bilinli,
sistemli, prensipli bir
deyimle eksiksiz nitelikli rgtlenmesinden

5 - Musahiblik : Tarikat iinde iki cam
yapma eylemidir.
6 - Grg : Musahib olan bir kere
eklenme eylemidir. (Haydar Musahiblik isimli
bilgilere bkz.).
7 - Ayin cem yrtme erlkam : Ayincemler her
Cuma yrtlr. Yrtlme iinde

a) temizlenip
b)
c) Muhib cemevine gelmeleri, glbenklerini

) Varsa, biat musahiblik ve grg
yrtlmesi,
d) iki rekat tarikat

e) Evrad ve ayetlerin, ve birinci
secde,
f) Dvezde zikir ve ikinci secde,
h) Semahlara gidilmesi,

8 - Matem : Hz. Hseyin'in edilmesi ve
Kerbelll yrtlen bir erkan
574 ALEV; VE ---- ---- -------
Erkin
trdr .. Matem nedeniyle dzenlenir. Muharrem
10. gn dzenlenir.
9 - Nevruz erkim : Hz. Ali'nin tarihi olan Mart
21. gn dzenlenen bir
Bunlardan okutma veya
denilen ve bir kere aklanma da
Bu erkan Musahibsiz olan canlar yerine getirilir.
Musahibli olan canlar grg
10 ve isim verme : yapan
sresi iinde yatakta tutulur. Her trl
yorgunluktan korunmaya Bu sre iinde
beslenir. Ev
getiren aile
gnden itibaren nc veya yedinci
gn Rehber, ve bunlar yoksa olgun
bir ad verilme merasimi
Bebek gzelce verecek olan zat,
ile birlikte lohusa
ve uzun mr diledikten sonra elini
Lohusa uzanan ele niyaz ettikten sonra
usulne uygun olarak verir.
alan zat kere
feteMrekallah ehsen - l diyerek yzne hafife
frr. bana ve veren
Allah'a hamdolsun. Rabbim
suresinin 39. ayetini okur. Bu ayet

Bismillahirrahmanirrahim. Elhamdlillahilleziy
veheb liy alelkiberi ve inne rabbiy le
simey'udda.
Ayetin sonra isim verecek olan zat,
ezan, sol kamet okur.
sesle yapar. rehberin ya da
sol ayakta durur. Lohusa herkes
merasim boyunca ayakta peymanede durur.
Daha ok Erzincan yresinde oynanan, kol hareketleri
ile buna uygun belirgin bir semah tr.
Erkan iin bir erkekler
oturur. Cem'de, - rehber - mrebbi -
gzc - yerlerini
Ervah
Erzade
Etvar
KA VRAMIAR VE DEYiMLER SZL 515
kez "Ya Allah, ya Muhammed, ya Ali" diyerek
niyazda bulunur, tm canlara dolu sunarak gelip dara
durur; rehber ve de yapar ve
dara dururlar. Daha sonra cem'deki en
biri nce nnde secdeye
her hangi bir nne niyaz eder. nne
niyaz edilen erkek kalkar; bu erkan
oynamaya herkes dar'a
durur. Saz ve nefes sren semaha ortadaki
erkekte Erzincan da bu semaha ok
..
Arapa ruhlar demektir. Ruhu Her kendi
znden fledi. Sonra toplayarak ikrar biat
trleri
1 Ervah - Abidin : ruhu
2 Ervah Arifin : Ariflerin ruhu
3 - Ervah Ecinni : Cinlerin ruhu
4 Ervah Enbiya : Peygamberlerin ruhu
5 - Ervah - Evliya : ruhu
6 Ervah - Ezel : ruhlar, Elest - Bezmi.
7 Ervah Hayvanat : ruhu
8 Ervah Kafirin : Kafirlerin ruhu
9 Ervah Mminin : MUminlerin ruhu
10 Ervah - Nebatat: Bitkilerin ruhu
11-Ervah - ruhu
12 - Ervah - : Madenlerin, ruhu

Arapa, hareketler demektir.
bir szck. Tarikat yolcusunun ruhsal
iin gemek zorunda yedi
"etvar Seba" derler. Bunlar:
1 Nefs (Ben : hep duygusal
etkisi bu henz
kavrayabilecek durumda
temizlenmek
2 Gnl (Sadr : gnl
yoluyla bu
uzak kalmaya onlardan birer birer kurtulmaya

576 VE ANTOLOJiSi
Evliya
Evrad
Eyvallah
Evrat
Evtad
Ezkar
3 - Ruhsal (Ruh Bu
ruhsal ynelir.
anlamaya, kavramaya
4 Gizem : Bu
dnyaya zg tm geici
olur.
5 - Gizemlerin gizemi -
: Bu olan
gizlilik, bir btnlk iinde
6 - En gizli (Ahfa : bu
nur'un siyah olarak
evren'e en
7 - Salt gereklik (Mutlak hakikatler
: Bu makamda btn
niteliklerinden O,
znde
kendinde ile onda
yok Sz ve
zn belirtileridir.
Veli'nin arapa bir szcktr.
geerek Tann'ya gelir.
Ayet, Hadis ve meydana getirilen Her
gn gece ve gndz okunur.Vird edilen gelir.
Allah iin kabul ettim.
Arapa bir szck. Kuran - Kerimden ve
okunan anlatmak iin
Arapa ve bir szcktr. Tasavvufta
gayb erenleri nc bulunan ve
bunlar kontrol edip
drt byk Veli'ye "Drt evtad"
denir. bilinmiyor. bu
kuzeyi, ve gneyi kontrol eder.
Bu drt veliden: Abdurrahman Abdlvahap
Abdrrahim gneyin ve Abdlkudds kuzeyin

Anlamlar
Fahr
Fenafillah
i Naciye
Gelme Gelme,
Dnme Dnme
KAVRAMIAR VE SZL 577
------ - --
-F-
On iki dilimli Fahr - Hseyin'de denilir. Oniki
zaman zaman temsil
eder.
Allah'ta yok olma, Bekabillah, Allah'ta
Tasavvufta ya da tarikat yolcusunun, kendi
yok etmesi, yolunda, O'nun
kendi gemesidir. (Hakikat
en yksek. iin
grnr tm alanla
yetinmesidir. Fenafillah kopma gelir.
Fenafillah Salik, evresinde ve znde
grr, onun itenlikle, ,
temiz kalple Bu "ben" ve "sen"
"birlik" "ikilik"
geersiz dinlenilmez. Herkes bu son
tm bir
damla su gibi o en byk ummana gider.
Ehi- i Beyte kurtulan kimseler. Hz. Muhammed
(S.A.V.)'in gn mmetimle birlikte cehenneme
geri dnp cehennemden zaman
gnahkar olanlar cehennemde kalacak, geri kalanlar
benimle cennete girecektir, bunlar Gruh - u Naci'dir
" orda bulunanlardan biri "bunlar ne kadar'' diye
mmetimin te biri"
sylenir.
-G-
Tarikata girmek isteyene ve bilgi verme szdr.
"Tarikata girdikten sonra sz konusu
olamaz. Bu nedenle ok yol vazge.
Girdikten sonra dnersen tr
ok byk gnaha girersin. Ali suresinin 82.
ayetinde ve daha ayetlerinde "ikrardan dnenleri
imandan asiler olarak kabul eder." demektedir.
- "Kim ki bu ikrardan sonra yz evirirse ikrardan
dnerse onlar asi ve imandan suresi
82. ayet.)
578 VE
rt
syleme
Gzc
Gl Deste
- sonra ahdini bozanlar ve
ve yer yznde
bozgunculuk yapanlar. lanet onlara ve cehennem
(Ra'd suresi 25. ayet.)
- "Onlar ahdini yerine getirirler, ahdlerini
bozmazlar."
- "Onlar
Rablerinden korkarlar, gnahtan rkerler." (Ra'd suresi 21.
ayet).
temel bir ahlak bu bir
saklama" olgusudur, eksik-
liklerini, kltc grmeyeceksin, grsen
de grmemezlikten geleceksin, aktarmayacak-
dedikodu bunlardan kendine vnme

grecek - sin I yaradandan tr"
ilkesinden
buna uyarken uzak
Ara bozucu Ara
Geimsizlik Bu ilke
olmak zere tm insanlar birlik,
uyum, dostluk, sevgi,
amalayan bir ilkedir.
Cem'de gzc, hem gzleyen, hem de gze arpan
Cemdeki toplu yneten, kimi kez.
cemin ilgili sokan bir lider
Ali soyundan Alikerime
Onun kurulan ve cemdeki oniki hizmet
yer alan, meydan'da dzeni yrten grevliye
gzc denir. Kimi blgelerde oniki post
gsterilen Karaca Ahmet Sultan verilen

Hazreti Ali'ye hediye bir deste gl' temsil
eden, verilen gllerin Bunu anlatan
nefeslere gldeste denilir. (Bu gn ben pirimi grdm,
cemali gldr gl) gibi. Bunun bir deste nergis
sylenir.
__________________ KA_VRA_MIAR VE SZLG{j ___ 579
Habbe
Hacnm Sultan
Hakka Erdi,
Menzile

Hakullah
-H-
Zerre Hazreti Hasan ve Hseyin
necef veya akik iki
tesbih tanesinin
Veli'nin nl halifelerindendir. Onun
sylenir. Sultan cem de kurulan
makama Sultan denir. Tarikat yolundan
terbiye yer durumunda
bulunan meydan veya meydan meydan
da bu ad verilir. Kendi anlatan
velayetnamesi ilk velayetname budur.
Burhan Bu velayetnarneye gre
Sultan, oniki imam'dan Ali Naki'nin Hseyin'in
soyundan gelir. Ahmet Yesevi Vdi
ile Anadolu'ya yerine bir ara
sylenir. evresine gider, oradaki
Trkmenler Bir ok kerametler gsterir.
manevi olarak
Kyndedir. Velayetnamesi
Deyimleri vefat edenler iin (l)
denilmez. lm yok.tur, lm tadmak (Her nefis
lm ayetinden tr lm kulla-

Enfal suresi 41. ayetinden alan bu
gelire, Humus verir. Humus ganimetlerin
birinden gibi elde edilen masraf gelirlerin
birinden de
Humus toplanan bu gelirler, yine ikiye
Peygamber soyundan gelenlere verilir.
ise muhta olanlara, yoksuJlara, yetimlere esirlere ve yolda
garip kimselere verilir. Bu Beytlmal
(Devlet Hazinesi) ve

geen bu uygulama (Hakullah)
(Allah iin verilen demektir.
Enfal suresi 41. ayeti
Veli Bu "Gaziler
Bu zg olmak zere 28 Haziran 1363
tarihinde, Sultan Murad Hdavendigar (Pen a
yek) bir bir yasa bu yasa
580 VE ANTOLOJiSi
Halifebaba
ile 1826 tarihine kadar - zaman zaman
- hazinesi bu devam
ek olarak, da
Hakullah Toplanma babalar
Gelir isim Toplanan
gelirler, gelir defterine edilirdi.
:
1. Karakazan : Bu isim ile toplanan gelir ile
yeme, ime, giyinme, konuk ziyareti
giderleri ile bunlara benzer giderlere
2. : Bu isim toplanan gelirlerden,
elebilerin giderleri ile dergahta bulunan ve
ailelerinin giderleri
3. : bir olan bu gelirler
daha alanlarda
giderleri bir
ile de Yenieri askerinin ve ihtiya
sahibi olan
giderilirdi. evlenecek olanlara, ev yapacak
olanlara, hastalara, yetimlere, yoksullara, iinde olan
iftilerin hayvan, yem bu blmden

Bu dergaha gelen "Niyaz Akesi", "Adak
Akesi" gelirler de ile

Gelirleri toplamaya babalar gelirlerden yol
yol olarak
Tm bu gelirlere kaynak olan Enfal suresi 41. ayeti
gsterilir. "Allah'a ve hak ile
yani iki ordunun (Bedir'de) birbirleriyle
gn kulumuz Muhammed'e iman
iyice bilin ki, ganimet olarak elde
biri Peygamberlerinin ile
yetimlerin, ve yolda
gc yeter."
stnde bir kademedir. kadar olan
grevlendirmeler iin erkanlar her yerde
Ancak Halifebabahk
Veli
-- ..----
Halifelik
KA VRAMJAR VE
stn zverili ve ilmi ynden
yetenekli kimseler bu makama gelebilirler. Bu
makama gelecek olanlarda manevi Zira bu
makam (Hakkel yakin) yakin ve
Aynel yakin kimseler ancak bu
makama gelebilirler.
Hazreti Pir'in postunda vekaleten oturan zat olmak
zere, dergahta bulunan Trbedar ve
ile bir kurul Kurulda aday her konuda
imtihana tabi tutulur. Kendisine Tarikat ve tasavvuf
gerekli olan mm sorular sorulur.
ile veren aday, ile giydirilir. Ve yine
merasimle icazetnamesi verilir.
Halifebaba Hakkel yakin mertebesindedir. amelidir.
Grevi: nasip vermek,
karar vermek;. Ayin cemi yrtmek; baba,
rehber, ve talipleri denetlemek.; bunlara yol
gstermek ve are ve zmler bulmak.
Veli Hazretlerinin postunda, onun oturan
zata Halife denir. Mcerret kolunda Mehmet Ali Hilmi
Babadan sonra bu makama oturan mcerret babaya
Dedebaba
Veli soyundan gelen kimsedir. suresinin
23. ayeti hkmne gre, Peygamber soyundan gelmeyen
kimse Peygamberi vekaleten temsil eden kimse yerine
oturamaz. Ayette Peygamber soyuna
emredilmektedir. bu Hazreti Pir'in
postuna onun soyundan gelen kimsenin ile

Srekli olarak bu makama, Veli'nin soyundan
gelen ve kendilerine elebi denilen kimselerin iinden
ahlaken ve ilmen stnlk gsteren kimseler
Halende yledir.
gelecek olan zat, nce aile iinde
belirlenir. Posttaki Hakka yrdkten sonra,
hizmetleri yrtlr. gn sren taziye ve hizmetlerden
sonra, drdnc gn Halife olacak zat gusl abdestini
Trbedar tarikat abdesti Toplanan
Halifebabalar ve nnde giydirilir. Giydirildikten
sonra zel merasimle Posta oturtulur.
582 ALEV/ VE
Hamse i Ali Aba
Posta oturan Halife i Pir'e bundan sonra biat edilir. Biat
merasimle yerine getirilir. trbedar olmak zere
gre Halifebabalar, Babalar
postuna birlikte bildirirler.
Yani biat ederler.
grevleri elbette daha oktur. ve
gelirlerini, giderlerini ynetmek. Anadolu'da
bulunan tm rehber, baba,
tutmak. Halifebaba nasib ni vermek.
Dergaha gelen misafirleri, devlet byklerini ve
bunlarla ilgilenmek.
iinde bulunan milyonlarca
maddi ve manevi ile ilgilenmeleri iin
grevlendirmek, halinde temsilci gndermek
(Genellikle bu grevi Yenieri yrtr.)
Resmi Merasimlerde bulunmak. (Bu merasimlerin en
nemlileri .Ve daha pek ok
grevlerle
Halife - i Pir, Hakkel Yakin mertebesindedir. Onun ibadeti
daimidir. Gerek Halifebaba ve gerekse Halife, tarikat
iinde hakikat en ufak hata
yitirmesine neden olabilir. Bu
son derece dikkatli olmak
(Pene - i Ali Aba) esas (pen'a ali aba) Aba
demektir. Ahzab suresi 33. ayeti
ve suresinin 23. ayeti zaman iki kere Hazreti
Muhammed, Ali, Hasan ve Hseyin Hazretlerini
alarak kendi Ehli Beyti (Ev
ilan Bunlara ve mutlak
Bu nedenle her sonunda mutlaka
bunlara selam verilir. salavat okunur.
bu tevella ve teberra ile
gsterilir. Konuyla ilgili - Azhab suresinin 33. ayeti
"Evlerinizde oturun. cahiliye gibi kendinizi
ederek yrmeyin. Namaz zekat verin. Allah'a
ve Resulne itaat edin. Allah sizden kiri / lekeyi gidermek
istiyor. Ey Ehi - i Beyt, sizi tam bir biimde tamizlernek
istiyor" - suresinin 23. ayetinde iman edip
ynelik iyi yapanlara budur. De
ki: "Ben bu sizden, sevmeniz
KAVRAMLAR VE S7..L 583
---------------""'-"-"'=-=:...:c=..::..:....:.===:::=.:...=...:::..::=.;:_;:;..:;,...._.;...;...c.
Haydariye
Hazreti Muhammed'in

Huka - i
Horasan
H

bir istemiyorum." Kim bir iyilik I gzellik
retirse onun iin. o bir daha ekleriz.
nk Allah Gafur'dur. ok affeder;
verir f eder''
kolsuz, kapatabilecek kadar dar ve bele
kadar gelen giysi.
Makalat - Cafer - i Hazretlerinde y-
ks Bunu daha nce mira deyiminin
ifade etmeye
Mescidde bulunan bu hallerindeki
ilahi gren Elisi; Bu
namaz neler merak eder. Mirac
sonra daha da artar.
giydirilen - i Ali.
kandillerden nce, ocak zerinde ilk defa

Allah isminin son harfi olan H harfinin
yine Allah demektir. Tarikatlarda zikir bu isimle
bitirilir. ismi azam olarak kabul edilir. Nedeni tek harf
Blnemez, vurgular.
-i-
Arapa niyaz gelir. Snni
mezheplerinde ibadet, ilkelere
Namaz, oru, zekat, hac ve tevhid ibadet
toplanan ana Alevi - ibadeti niyaz
iinde Onlara gre,
ilkeler, tarikat yolcusunun yolu bulmasi,
ktlklerden ve iin bir ilk
ba<>amak drt ilk
yer Ktlklerden, eksikliklerden ve
yeterince ve bir olarak
geride tarikat yolcusu iin
uyma yoktur. abc
olmadan hi bir olmaz.
Arapa mubah helal bir
serbest giderek dinsel yasaklar ve
haramlar kendini zgr grme. serbest
hissetmedir.
584 __ VE
--------M---------
kez Bu deyimle, hem ana'dan hem de pir'e
Hz. "bir insan iki kez
ykselemez" der. Virani Baba da Risa-
lesinde "bir insan iki kez ve
dinden der. anadan
bedendir. O da gerek olan bir Gereklik
ise, (pirin) etkisiyle Anadan
"Zulmat nuru"du. Tinsel nderden (pirden)
ise "nuru hidayet"tir. Bunu Alevi
belirtirler. Her kim erdi pire ol nurdur (Virani), Mr-
ermeyen bilmez var ise olur-
sun insan I yok ise hayvan (Teslim Ab-
dal), nefesi hak nefesidir (Hatayi), eyle
zn teslim (Hatayi), eyle gr teslim
(Bosnavi), Baba bir nefesinde bu
ve ters son derece uyumsuz gr-
len ancak ve yolu ok
iyi bilen pirin,
dile getiriyor:
Bir bina yap stne
Bir selam ver drt dostuna
snnetin yedi ne
Gizli gizli bu ermeli
bulda ara
Gene are
seni ol

iinde O mrebbidir, terbiye
eder, o her bilir ve geldike tek tek
ve olarak halife (pirin halefi) ve tem-
silcisidir, yapar ve tinsel ya-
izlenecek rnektir.
Burada ve an-
lamdan bir ierik ve anlam Onun
hakikat bir olay haline gelir. Muhammed
Suhraverdi A varif u Maarif eserinde ile mridin
grevlerini tam bir yetkinlik iinde (s. 14
- 23).

Vermek Ve-
rip Nasip Almak) (el
el tutmak)
KA VRAMlAR VE SZLG 585
.......
Tarikata girmek iin verilen sz. Tarikata girmek Alevi -
ikinci olarak kabul edilir. zel bir
tren Bu kavram Alevi -
temelidir. talip olmaz, de.
sufesi talip denilen ayininde alma
treni) ya da dede tarikata girmek isteyen
sz, dinler, buna ikrar almak
denir. Talip bu trenden nce mrebbi, rehber
belli bir -
geirilir. sonra
byk bir tren bu yola olan, ikrar ayinidir.
Gerekt.e tarikat merdivendir, her
herevre, her basamak ve her makam birer birer
geilerek son amaca yani hakikat'a Bu
tren ilk ilk trenidir.
olmayan bir yola girilmektedir, bu Gelene,
yola girene btn gerekler nk
bu bildirilir. onun iin ok nemlidir.
zden, gnlden gelmesi, yle bilin
sylenmesi zorunludur. nk ikrar
Riya gtrmez, leke onun iin lmdr, sondur.
Onun iin herkesin kendi gnlne, zgr iradesine
Tarikata davet zorlama Yolu
zorla korkuya da
sevgidir, duruluk ve temizliktir.
nk dalmaya umman o o
gzelliktedir. Alevi Ali, Oniki imam
sevgisini iinde duyan, sz vererek, iini dkerek
Veli yoluna - bend) olur.
bozmak, ikrardan dnmek, tarikatta en byk su
Her grgden geerek ruhsal
temizlenmeye, ipi krar tazelemek denir ki, Burda
ikrardan dnme sz konusu silme, gnl
silme, temizleme gnl
Talibin iradesinin yok
- iman) denir.
anlamda deyimlerdir. Biat merasimi ile ta-
rikata girmeye denilir. vermeyi gerekli ayetler:
Maide suresinin 35. ayeti, Mmtahine suresinin 12. ayeti,
Fetih suresinin 10., 18. ve 19. ayetleri
ve ikrar (biat) ayetleridir. bir deyimi de (El ele el
586 VE ANTOLOJiSi
inabe, inabeli

kamil
Hakka) merasiminde Talipin eli Rehberin
elindedir. Rehberin eli elindedir. eli
inabe yolu ile Hazreti Pir'den geerek Hazreti Muhammed'e
oradan da Allah'a Fetih suresinin 10. ayetinde
eli hepinizin eli stndedir)
olma, dnme, grnr gnahlardan te, i
kusurlardan ynelme, halktan Hakk'a
Bir mridi olma, manevi bir hizmette
bulunmak i11in bir izin isteme, tarikata
girmek isteyene inabe verir, talip bylece olur.
Maide suresinin 35.ayeti emrine uyularak bir
ayetteki vesiledir. Konuyla ilgili
suresinin 35. ayetinde " Ey iman edenler Allah'tan
korkun; ona varmaya Vesile O'nun yolunda gayret
gsterin ki, erebilesini"
dinin uygulamaya ait hkmlerini Kur'an'dan
gibi sosyal hayata ait da Kur'an'dan
inan drttr.
Birincisi Kur'an - Kerim. gerekten Peygambere
ait olan kutsal szler. ncs Hazreti Ali olmak
zere bulunan Oniki ait kutsal
szler. Drdncs Hazreti Pir'in sz ve
Derece derece ykselerek Hakka eksiksiz, olgun,
yetkin insan: kez Arabi bir
terim. En olgun kamille temsil
edilir. Makalata gre drt tr insan
Herbirinin kkeni drt birine yine her biri
bir temsil edilir. Her insan kamil olmak iin
4 gemek
1 - Abitler : temsil eder. Kkeni
ktlkten
Din ve yasalarla ancak
2 - Zahitler : temsil ederler. Kkenleri
(od'dur). Ktlklerden evresidir. Bu insan
herkese iyilik etmeye
3 - Arifler : Marifeti temsil eder. Kkenleri su'dur. Bu evre
gnl yolunda en yce dzeye
insan burada
4 Muhibler : temsil eder, kkenleri
grme, zaman - uzam iinde gce
onda erime evresidir.
Veli "Makalat" bu
Muhittin Arabi "Fusus l Hikem"
kendi grnmesini
iin, kendisinin
mikrokozmik bir olan kamili der.
tohum kendisinde insanda en
kendi iinde makrokozmiki - kamil
bir ve ok'u Evren srekli var iinde ona

Evliyalar bir ile aniden '<inya giysilerini
durumda olan dostunu
alarak ona gk kmeleri bir yolculuk
suretiyle, huzuruna gtrebilirler. byle
nitelikleri kazanabilmesi, tam insan
- Umil'lik varabilmesi iin insan iin ngrlen
btn birer birer gemesi gerekir. Normal insan
ancak bu drt drt unsuru geerek,
ruhunu ve ergin ve yetkin duruma getirir, kamil
insan olarak ilahi Kamil insan, maddi
grnen ya da grnmeyen btn giysilerinden
tamamen gzelliklerle dop -
dolu insan demektir. Gaybi Baba; bunu dile
getirir:
Bir bu alem
adem
maksut olan
Sanma ki ola
Tasavvuf bunlara
adlar verilir. 300 veya ler, yediler,
drtler, budela, kutup gibi ile insan ve onun
ve bu evliyalar
- Umilin Hz.
Peygamberin "Her dnecektir" hadisiyle
kllmil, bu dnyada
en son Bylece tinsel meleksi
giysilerine brnerek dnya giysilerinden
kurtulacak ancak 300 inanan Bunlardan biri kutup
olarak bilinir. Bunlar da kendi ilerinde tinsel
ALEVi_YE ANTOLQ!.i_! __

mevcuttur. Kutup otorite
bulunan biri seilir. l sonraki yediliden

tarikata girecek istekliye tarikatla, ahlakla ilgili
gerekli bilgileri vererek ya da rehber, baba, dede
bu bilgileri ona zmleterek onu
ona gidilecek yolu, uygulanacak yntemi,
srdrlecek grevleri tarikat
yolcusuna tarikat yolunda nderlik etmesi, yol gstermesi,
etmek: yol gstennek, nderlik etmek.
Szlk olarak teslimiyet gelir. Hz. Muhammed
ortaya koyulan ve din. Kur'an -
Kerimdir. Tek dinlerin sonuncusudur. temel

1) Kelime - yi
2) (namaz), salat,
3) Oru (Ramazan boyunca),
4) Zekat,
5) Hac.
temel ana esas Allah'a inanmakur. Her
bu ilk iinde Kelime - i
kabuldr, ona ortak
srekli onu anmak, ona ynelmektir. hepsi
bunun iindir. olmak iin bu itenlikle yerine
getirmek gerekir. meleklerine,
peygamberlerine, ahiret gnne, ve ondan
inanmak zorunludur. Aleviler bunlara Ali'nin
velisi da katarlar.
Tarikata girmek isteyen kimseye denilir.
ilkini meydana getirir. sresi bir
veya daha az olabilir.
Tarikata girmek isteyen kimse, en
cana syler. Can, rehbere gtrr.
Rehber tarikata can alma grevini
Baba'ya veya gtrr.
Baba dinledikten sonra. bilinen veya
bilinmeyen durumuna gre sresi verir. Bu sre
bir gibi daha az da olabilir. Bu durum
iyi bir insan olarak
Dinlendirdi
Kalu Beli
.. --..----------- V!i_fJEYIMLER SlLG 589
Aday uygun ise
bu sre elbette
Baba kabul grp, kendisine
sresinin verilmesinden itibaren isteklilik Aday
istekli
verilen sre canlan,
zellikle kendisini Baba huzuruna gt.ren Rehber
dikkatle izlenir. Tarikata uymayan bir
grlr ise kabul edilebilir nitelikte
ise o zaman sona erdirilir. Rehber istekliyi
bilgilendirfr.
"Talibe istekliye bir ay Bu temel
kez de istekliye sorulur:
1 - Mertlik Nedir ?
2 - Zindelik nedir?
3 - ne var?

5 -
6- Gzmde?
7 -
8 - Burnumda?

10 -
11 - Elimde?
12 - Belimde?
13 - Dizimde?
14 -
15 -
16 - nmde?
-K-
Yeri grdiim, mert oldum .. .
Piri grdm, zinde oldum .. .
Tac - devlet...
Namaz - taat...
Feth-i kudret ...
Nur - velayet. ..
Bang - i namaz ...
Rayiha - i Cennet. ..
- ..
Kuran - Hikmet...
Dest - i velayet. ..
Kemer i hidayet...
Dem - i hizmet. ..
Erkan - ...
Ecel...
.. "
Vefat etti, ld, Hakk'a yrd gelir.
Kur'an'da bir ok yerde geen bir ifadedir: (6/30; 71171;
40/53; 57/13; 67/9). "Bela" sz Kur'an'da ikrarda
ok ge bir olarak olumsuz (negatif) bir
soruya olumlu (msbet) bir verilirken srekli
6. suresinin 30. ayetinde gibi
Rablerinin huzuruna zaman bir
grsen. Allah: Bu gerek mi? der; onlar Evet,
Rabbimiz iin gerektir; derler. Allah'da yleyse,
590 VE -----

Keramet

ink.r etmenizden tr der" te yandan,
Allah'm hakikatini ezelden beri
Bezmi elest'te btn toplayarak bu
sorar: "Senin efendin (Rabbin) miyim" orada
bulunanlar "Evet - beli" derler. Bunun iin onlar (ruhlar)
mesti biimden ok, isel deneyimle)
ynlendirilenlerdir. Drt makam ilkelerinin
ama,
eliyle azar azar kutsal
bylece Kalu beli
ise bu gereklerden biridir. Ezelden beriyi ifade
eder.
Cem evinin kapatma.
izniyle erenin (evliya)
ancak, gerek olay.
Bu tarihsel Uhud gazvesinde
Hz. Muhammed'i korumak isteyen Ebu Dcace'nin
kana Hayber
Hz. Ali geri dnmeme gelen,
hedefleyen
Muaviyenin askerlerinden etmek iin, Hz.
Ali askerlerinin kendide
Hz. Ali Kfe'de camiide namaz - i
Mlcem
bez akan kanlarla taca Safevi'lerden
Firuz bazan klah giyerdi. Yine
Safevi'Ierden Cneyd'in Haydar
ldren Sultan Halil'den almak iin yrrken,
askerine ordusu
bunun iin ordusu olarak
(Hasan Basri Erk, Tarih Boyunca Alevilik, s.
36).
Gerekte ise Alevi - sevmeyenler onlara hakaret
olsun diye onlar iin bu
rafiziler, Alevi - bir topluluk
hepsi birdir, cemaattir. Sonradan da
Bunu bir ok Alevi - dile
getirmektedir.
Agahi (XIX. yy.) :
Agahi, mezhebim Alevi,
Kurban

Kutup
KAVRAMLAR VE 59
firkatinden akan
Hseynin derdini bir kimseden sorma a
Dile Zeynel Aba'dan sor, dilersen Zeyneb anadan sor
Pir Sultan (XVI. yy.) :
Gidi yezid bize
sevdi dese yeridir
iki millet sevmedi
Biz severiz - Merdan Ali'dir.
Kemteri {XVIII. yy.):
Ehi - i imana ey Kemteri
Nesd - i mnkire Bi - hamdi - lillah
olmak Allah'a bir
Onlardan olmakla mutluyum) diyor. XIII ve XVI.
Anadolu'sunda Babailik,
Hurufilik, Kalenderilik, Hayderilik, Hseynilik
ile Taptuklu Harbendel gibi bir ok
zmreler Bunlar btn tarihi
mevcuttur. Tarihi kaynaklarda, dnemi el
diye sz edilmekte,
Anadolu ve Trkmen da taifesi"
diye
1
bahsedilmektedir.
O nisbeten halde,
ve Rafizi dedikleri Trkmen
srgne gnderilmektedir. il. Bayezit
gsterip himaye ederken._ onlarla hi
bir inan olmayan Trkmenleri diye
Bulgaristan, Yunanistan ve Arnavutluk'a, adalara srgn

Tarikat gsterilen durumlarda, Hakka yrmede,
Hakka lokma edilip yenmek iin
belli zelliklere sahip hayvan. Hak yolunda kendi
geen, yola adayan tarikat yolcusu. Tarikat
yolunda bir engeli belirlenen ve feda edilmesi gereken,
simgeleyen nefis, tarikat olan
ayin, tren,

yeryznde vekili onun
eylem ve tasavvufta bulunan, en byk veli. Arapa kutb
bozma. alt ve
592 VE ANTOW_J_IS_! _____ _
Gk Niyaz
Mrvvet
Kre veya Ocak :
st dnmesini demir geliyor.
Tarikatta yeryznde vekili ve
eylemlerde
evrenin ruhu olarak en byk mertebedeki
Gavs'tan sonra gelen Veli'dir. Kutb - i alem, Kutb - l
akbat, Kutb - l arifin, Kutb - l ekber kutb-d din, kutb-i
ulema, kutb-i zeman deyimler Hz.
Muhammed'e bu amala "Kutb - i risalet"
Kutb-l aktab: en
kutbu gelir. HHB Velinin
biri. Tarikat gre Kutub alemin ruhu, alemde onun
bedenidir. Her onun dner ve onun sayesinde
hareket eder, her o idare eder, ynetir. Her dnemin
bir kutbu, sahibi kutbun geri
evirmez. yneten ve gayb ricali (rical l gayb)
olarak bilinen 366 evliya
evreninde evresinde kutubdur. Kutub bu 366
biridir, onlar seilir. Kutub
evren bir kaos iine Bu kutsal insan
vcudundan bir melek yetisine
sahiptirler. bir ruh olarak btn evreni
dilemeleri durumunda huzuruna bile
kendi ruhsal bir
kutub yer ahr. Bunu mukaba, drt
evtad, yedi ve abdal izler. Kutub
ycelten bir getirir.Evreni koruyan ve
kendisi zellikle insan - kamildir; bu srekli bir
bilgilenme srecini gerekli bugn olan,
olabilir, bir diyalektik dzen
iinde ilerler, Her zaman ve her yerde
zorunlu ieren kutsal kitap yoktur. Kamil
evreni byle bir diyalektik
sistemine Bu sistem iinde her
tecellisi srekli
hep
:Her biri birer ilerde bil-
gi Bunlar birer simgedir.
yeri. makam. Hz.
kutsal yerlerden
birisidir. iki nedene Birincisi,
en nemli yeri
Ledn ( Gayb ilmi)
Mest
Mest-i dest
Meydan
Meydan amak
Meydan eri
Meydan
koymak
Meydan grmek
Meydan
____ KAVRAMLAR VE SZL 593
nesneleri hale getiren "Allah ademi
zaman ademle birlikte da
denilir. Bu deyim maddi ve manevi
nemini belirtmesi Ocak
neslin yeri, de simgeler.
Peygambere ait olan gizli ilim. Lednn: Birinin
huzuru., Allah anlamma gelir.
gizlerine bilim demektir.
-M-
Kendinden geme. esck.
Ezel meclisinde hitab-i ilahi ile olan.
Cemin oda. Meydan
Tarikat cem yapmak.
Ceme her biri.
perek tarikata durumunun
iin meydan halinde
perek, kendini meydan erlerinin kollektif
teslim ederek bu yolla dedenin
dilemek.
vermek.
Meydan simgeseldir. Ayin cem
bulunur ve iki semboldr.
- Birincisi: Cemevi Allah yerdir. bir
deyimle evidir, Allah evidir. Arapa Beytullah
denilir. Her Alevi ve ayin cem evi
Beytullah olarak kabul eder. Kabe'de bulunan
Hacer - l esved, Hac mutlaka
ziyaret edilmesi gereken kutsal makamlardan birisidir.
grerek inanma espirisinden yola iin
Beytullah olarak kabul Cemevinde Hacerl esvedi de
Cemevinde bulunan, Hacerl
esved ve siyah renkli olan bu sembole
Meydan denilir. tam bulundurulur.
- : Meydan sembolize ikinci anlam
ise Velayetnamede geer.
Hazreti Pir Anadolu'yu etmek iin gelmekte olan
Halifelerinden Karadonlu
594 __ ALEVi VE
gnderir. henz Mslman
dinine ve
kendilerince kfr Karadonlu
Canbaba ise
g sahibi bir erendir.
ordusuna varan Canbaba, ordu vararak;
"Mslman olmadan Anadolu'ya giremeyeceklerini,
girecek olurlarsa pek ok
syler.
gerekten manevi gcnn olup
isteyen ordu nce Canbaba'ya
gl bir zehir verir. Canbaba ve
Veli'nin himmetleri ve kendi kerameti ile zehiri
bir kaba bal olarak
iirir.
Komutan bu keramete inanmaz, bu kez byk
bir iine elleri ve olarak oturtur.
su iinde kazam suyla doldurur ve
gn yakar. gn kaynayan
suyu, sonra Canbaba yine ve
Piri'nin himmeti ve kendi kerameti sayesinde olarak
kazandan
Bunu da sihir sayan ordu bu kez
odunlardan bir meydana getirir.
Canbaba'ya girmesini, de olarak
kendisine teslim (Mrid syler.
ordu Canbaba bir
kabul eder. bu
orduda bulunan din de girecek, bylece kimin
dininin Hak gerek olacak.
ordu kabul eder.
Canbaba din elinden tutarak
girer. Bir ka gn yanmakta olan odundan nihayet
nc gn klden bir tepeye Duman tten
kllerin Canbaba gelir ve kolunu
ordu avcunun iinde
din liderinin gsterir ve
der ki:
- Bize elini verdi eli kurtuldu. gnln verse idi
tmden kurtulurdu.
-----------
Mim
Mirac
KA VRAML4R VE SZL 595
-------
Bu ilahi
gerek ve gereken din
olur_ Ordusu ile birlikte nnde
Kelime - i ve Kelime - i Tevhidi okuyarak
Mslman olur. yani Alevi bu
olaya
Canbaba bu son kerameti de Pir;inin himmeti ve
izni ile gsterir. Canbaba Veli
Hazretleri byke bir meydan getirir.
Halifelerinden birisine gn boyunca gece ve gndz
zerine su dkmelerini emreder. Halifeler gn boyunca
meydan su dkerler ve her dklen su
buhar olup havaya Bunun nedenini Hazreti
Pir'den
- Karadonlu Canbabam iindedir.
su biizniteala Canbaba'ya ve onu
sndrmektedir. buhar, Canbaba'dan
diyerek verir.
Hazreti Pir'in meydan
(meydan ile Bu gn ayin cemlerde
meydan bulunan (meydan Hacer - l
esved'den sonra ikinci olarak bu da sembolize eder.
Bu terim Kul Himmet ifade edilen fikre
anlatmak iin Mutlak birlikten
kaynaklanan ilk Ali ile ilk
harflerinin grlr. Bu nedenle mim
Nur u Muhammed'in bir "Kipriklerinde
mim dizesinde geer.
Hz. Muhammed'in gklere ykselerek
anlatmak iin Hak yzn grme
da gelir. Arapa, uru, ykselme,
merdiven gelir. Hz. Muhammed'in
Kuds'ten gklere ykselerek
anlatmak iin verip, nasip almada Hak
yzn grme kutlu olsun"
kutlama ifade eden bir sz sylenir.
ve gre Hz. Muhammed
onuncu Recep 27. gecesi
bir olarak evinden nce Kuds'teki
Mescid - i Aksa'ya gtrld, oradan gklere
596 VE ------- .. ---------------
yk<.ieltildi. Kur'an - Kerim'in bir ok ayetlerinde bu olaya
Mira Kuds'e uzanan ilk
Isra suresinde ise
tamamen hadislere Bu nedenle Snni ve
mira mucizesi bir birinden ierik,
anlam ve kimlikler Simge sayan tasavvufular
da Hz. Muhammed'in birinci ykselirken
da mira verilir.
A) Snni gre; Hz. Muhammed evinde ya da
Kabe'nin avlusunda uyurken Cebrail (A. S.) gelir,
yararak kalbini O'nu Burak'a
bindirerek bir anda Kuds'e gtrr. Hz. Muhammed
burada, teki bir ok peygamberlerin
ve onlara yaparak iki rekat namaz Sonra,
Cebrail ile birlikte "mira" denilen
binerek birinci ykselir; meleklerin
yedinci Buradan "Sidret - ili
mnteha"ya kadar Cebrail'in
devam eder. Daha teye Refref
kullanarak gider; en sonunda Refreftende
huzuruna Sylence -ye gre Hz. Muhammed
mmetine bu gecede sunulur.
Bunlar:
1 - itikat ilkelerinin Bakara suresinin
son iki ayeti.
2 Allah'a ortak ya da O'nun
kalan tm mmetin cennete
mjdesi.
3 - dininin en gelen ibadeti olan vakit
farz
B) Alevilik - ise mira ok
anlamlar ierir.
Onlara gre, Cebrail (A. S.) Hz. Muhammed'e
davetini bildirir ve O'na rehberlik eder. Semada nlerine bir
aslan ve bir ses " aslan senden bir ister,
ver" der; Hz. Muhammed
atar, yoluna devam eder, bu arada iinden "Amcam
Ali burada bu gelirdi" diye
sonunda Hz. Muhammed'e Hak tecelli eder ve
yzn grr; sessiz ve szsz olarak doksan bin

Hz. Muhammed mira sohbette
cemde eve ieri girmesine izin vermezler;
bir ka kez gaybten uyanlar sonucu ancak
hizmetisiyim" buyur eder, ieri Selmani
Farisi grevli ieride 39
Hz. Ali'nin oturan Hz. Muhammed "sizler
kimlersiniz" diye sorar, onlarda "Biz hepimiz bir
gnl, bir cihetiz, birimiz ne ise odur" derler. Hz.
Muhammet (delil) isteyince Hz. Ali kolunu
yaralar, hepsinin kolundan anda kan akar, bir damla
kanda bu Selman'm Daha sonra
Selman elinde bir zm danesiyle ieri girer. Hz.
Muhammed'e "Ey hizmetisi bu zi.im tanesini
bize pay et" der. Hz. Muhammed, o Cebrail (A.
S.)'im nur tabakta zm tanesini ezerek
yapar, hepsi bu olur ve Ya
Allah" diyerek semah dnmeye Hz.
Muhammed'in belindeki Hz. Ali onu
blerek beline kemerbest olarak
Tasavvufi Alevi - gre burada Cebrail,
Hz. Muhammed'in sezgisel Hz. Muhammed kendi
sezgisel ile (Cebrail)
nereden anlamak, bilmek ister, sylencede geen
meclisi alemi'nin, gayb aleminin,
alemin, Bezm - i elest'in Muhammed'in ruhu da
gayb aleminde her meclisinden
sezer ve alar, . bu
anlamda ve kapsamda mira Hz. Muhammed'in
Meclisi'ne Ali'nin yolunu Hz.
Muhammed'in bu meclise ve Ali yolunu
Alevi - Bekta ikrar verme, nasip alma
yorumlanarak bu hep "mira" verilir.
Mira temizlenme, ve nefsin lmdr. Tarikat
yoluyla yeniden - olarak dnyaya
ikinci kez simgeler. Bu yeni baba;
rehber ana olarak Mira anlatan ve
semaha "Miralama" denir. Mira yenilenme, evrenle
ile bir Gizlerin zne
inmedir. Ululuklara ycelmedir.
Miralama
Miraname
Mutlak
Mutlak adem
Mutlak birlik
Mutlak gzellik
Mutlak
Mcahade
Mhr

Mnacaat

Miiriivvet
Simgesel dzeyde miralama, bir
Bunda bir izlenir. sz plerek
nefes ve denen paralar
okunur. grevindeki dedenin sema
ilk sema Bu sema olup
yeldirme blm ve yoktur. Temel iki ana figre
uma el kol hareketleriyle,
ve ayak hareketleri. bunlarla Hz. Muhammed'in
Miraca yks simgelendirilerek
yer, merdiven ve farsa name; mektup
gelir. Hz. Muhammed'in mira ve
meclisine anlatan dinsel verilen
ad.
nsz-sonsuz zlk.
Zulmet olarak olmayan ve
bulunan adem, hilik.
birlik.

Tann.
Tarikat yolcusunun nefsine
hakikat yeri olarak dilimlerin
tepe Namaz mhr.
Sezgiye bilgi yolu. Sezgi ile gizlerin ehline
grlmesi durumu. ile
yakarma. Tarikat vme. Onlara
bildirme. Bu
Mrebbi. Mritlerin yolunu, gizlerin
zmn gsteren, yneten, sz yasa
byklk, ululuk,
gelen arapa bir szck. Tarikatta su
birinin meydanda dara durup kendisi iin mrvvet
istemesine (mrv - vet dilemek) denir.
Yine tarikatta sulunun, geri topluma
dnebilmesi iin; kk sularda gn sonra, byk
sularda verilenin bitimini izleyen gnlerde trene
(mrvvet denir. Meydan mrvvet
da denilir.
Mrvvet dilemek
Mrvvet
Mrvvet
Msamere
KAVRAMLAR VE DEYiMLER S7L 599
Su birinin meydanda duru.p kendisi iin meydan
dilemesi.
Sulunun topluma geri dnmesi iin kk sularda 40 gn
sonra, byk sularda verilen bitiminden sonra
tren.
Meydan
Tarikatta gece sohbeti gelen bu arapa szck,
daha ok bir tiyatro deyimidir, oyun, piyes, szl tiyatro
oyunu da gelir. Tarikatta, tasavvufta ile
insan ruhu gizli
gayb aleminde ariflere olarak
bir
-N-
Nadi Ali Arapa "Ali'ye seslenme, Ali'yi
gelir. Alevi - sabah ve
vakitlerinde - ya da trenlerde bu okurlar. Bu
Trke evirisi Hz. Ali'de haller
grnd, sen varisler (vehiller) onun
bulursun. Her zntl ve sevinli Ali'nin
sana ve Bu anlama gelen
Nadi Ali ilgili sylenceler Uhud
bir ara g duruma Hz.
Muhammed, Cebrail'den Nadi Ali okur.
Bunun zerine yerinde bulunmayan Medine'de olan
Hz. Ali "Lebbeyk, buyurun" diyerek Hz. Muhammed'in
yreklendirerek onu
g durumdan kaynaklar Nadi Ali'nin
Zugay Huzai'nin lbir
yazarlar.
Naiblik Birinin yerine bakan kimse, vekil. Bir tekkede
eden, onun zerine yerine geen onun
gren
Nakib'lik (Hizmetlilik) Bu makam, ilk kez Hazreti Muhammet
Miladi 622 Hac
Medineli m'min Peygambere biat etmek iin
gece Mekke ile Medine bulunan Akabe
mevkiine gelirler. Peygamber
sonra, hizmetinde bulundurmak zere oniki m'mini Nakib
olarak seer. Peygambere biat eden ve erkek
VE
-----
Nefes
Niyaz
Ocak

bu m'min Fetih suresi 10. ayetini
indirir. "O seninle el var ya onlar
gerekte Allah ile eli
ellerinin stndedir. Kim ahdi bozar, dneklik ederse kendi
aleyhine dneklik olur. Ve kim Allah'a szde
Allah ona byk bir dl verecektir" der.
Hazreti Muhammet bu uygulama, Alevi
ve aynen srdrlmektedir. Seilen
oniki hizmetli ayin cem hizmet verirler.
Bunun tarikatla ilgili konular zaman
grevlerini srdrebilirler. Grevleri tarikat ve erkanla

Babagan kolu gre
Veli'nin gebe kalan anadan
ocuk. Yol
sunulan lokma'ya gibi, ayni cemde
secde'ye gelerek kere Allah, Muhammed, Ali
deyip yeri veya elini pmelerine de
denilir. Yer plrken el sol elin stne konulur,
elin st plr. Bylece tm ayin cem kendi elini
olur. Genel anlamda, tm ibadet biimlerine
tarikatta bir temsil eden yere ve bunlar
yalvarma, yakarma biiminde
uygulanan ibadet tr. gizli bir hazineydi; bilinmek
istedi evreni ve insan ile iinde
Alevi - kkeni bu inanca
dnlerek, insan byk
Allah'a yandan ise,
insan kendisini
bilmesine bulunur, bylece da
insana gereksinmesi olur.
-0--
Ocak, simgesidir. Kutsal
Ocak eski Trk da Ailenin, soyun
sopun srdrlmesine simge Srekli yanan ocak
zaman denilen mr trpsne bir
Peygamber soyundan gelen kimselere
(Ocakzade) denilmektedir.
esinlenerek, cahil hidayete

Pir - sani
Post
KAVRAMLAR VE DEYiMLER SZL 601
erdiren (Peygamber soyundan gelenlerine)
ocakzade
Bazen de bu Hazreti Muhammed
hidayet nurunun O'nun temiz soyuna da
(Ocakzade) Peygamber zade denir.
bu
ile yazarlarda
ilk bulinakla, yani
meydana getirmekle
insana, ve nem veren
olan kutsal kabul
etmeleri elbette
Bel ocuk, Evli, Tarikata giren,
Kemal vey da gelir.
-P-
Hnkar Veli ilk
kurucusudur. Pir - i Sani ikinci kurucusu olan,

Tarikatta olan bir grevlerin
hizmetlerin temsil makamlara ait postlar Bu
Veli'ye ait olan Horasan
(veya Baba) postuna
olarak baba postunun stnde iki post
Hazreti Ali'ye ait olan (Aliyyl Mrteza postu)' ve Hazreti
Muhammed'e ait olan (Ahmed - i Muhtar postu).
erkanlarda Oniki post yerine sadece drt post serilir.
Ahmed - i Muhtar postu, Aliyyl Mrteza postu, Horasan
postu ve Halife postu. Horasan postunu,
Veli Horasandan kendi beraberinde
iin bu ismi
Postlar beyaz kee veya bol tyl beyaz renkli
koyun derisinden imal edilir. Bir rahata
byklkte ve drt olarak
sembolik olarak temsil eder.
Bylelikle postlar olarak Nbvvet,
Velayet ve Hizmet temsil olurlar. Bir
tr rtbe ve makam gibi... Bu nedenle
temsil makamlardan gelmektedir.
602 ALEVi VE ANTOLQ!JSi ----------------
Postun yani ise Tarikatta ok
nemli hizmetlerin nem gre yerlerini belirleyen
ve simgeleyen Post, Peygamber
icad Peygambere kesilen
derisinden '
Postun Teslim verip
: Hizmettir. : El emrini
Solu : Nefsini etmektir. :
: Skunettir. : Muhabbettir ve
cemalini mihrap edinmektir. : Sevintir.
Erenler nnde
: Tekbirdir, tehlildir, tebihtir (Evrad ve zikirdir). :
Tvbedir. : korkusudur),
tevazudur. Marifeti : dilemektir).
: yok tevekkldr
(Her an :
(Azamet aleyke ya Ali) Ycelik sana olsun ya Ali. Solunda
: (Ekremet aleyke ya AH) Cmertlik sana olsun ya Ali.
: (Eslemet aleyke ya Ali) Selamet sana olsun ya
Ali. nnde : (Emanet aleyke ya Ali) Nimetler, sana olsun
ya Ali. : (La ilahe illallah, Muhammed'n
Resulullah) Allah'tan yoktur, Muhammed o
Allah'm emirlerini bildirmekle elisidir"
ifadeleri anlam olarak Postun Tevhid
(Birlik) kabul kutsalltk ifade eder.
Ahmed - i Muhtar ve Aliyyl Mrteza sonra
gelen Oniki post
l - Horasan (Baba) Postu : Seyyid Muhammed
Veli Hazretlerine aittir. Horasandan
iin bu isimle
2 - Postu : Veli'nin Haydar
torunu, Hasan Gazi'nin olan Seyyid Ali
Deli) Sultan'a aittir. Bir gre Seyyid Ali
Sultan, Deli, Veli'nin
anadan olan Ona ait post.
3 - Ekmeki Postu : Veli'nin torununun
Pir Sultan'a aittir.
4 - Nakib (Hizmetli) Postu : Abdal Musa halifesi
Kaygusuz Abdal Sultan'a aittir.
KAVRAMl.AR VE 603
__________ , _______________ _
Rafizi
5 (Cmertlik) Postu : Veli'nin
Halifelerinden Kanber Ali Sultan'
Postu: Veli'nin Halifelerinden
Sultan'a aittir.
7 - Trbedar Postu: Veli'nin Halifelerinden
Karadc>nlu Canbaba Sultan'a aittir.
8 Kilerci Postu : Veli'nin Halifelerinden
Hacim Sultan'a aittir.
9 Kahveci Postu: kurucusu Hasan
Ali (1197 - 1258)
10 Postu : Hazreti Halil Peygambere
aittir.
11 Postu : Veli'nin Haydar
torunu, Hasan Seyyid Ali
Abdal Musa Sultan'a aittir.
12 Mihmandar (Misafir) Postu : Aleyhisselama
aittir. Hazreti Pir ile zerinde
posttur. Postlar makam, mevki simgeleri olup tarikatteki
nemli hizmetlere yneliktir.
Postlar ayin cem iinde sembolik olarak serilir. zerlerine
kimse oturamaz. Ayin cemi yrten Baba, Horasan postunu
temsil eden (Halife) postunda oturur.
-R-
Blnme gelir. Alevi -
hakaret olsun diye verilen adlardan biridir.
softalar ve
ortaya menfi propaganda unsuru olarak
Hz. Muhammed - Ali ve Ehi - i
Beyt'ini sonsuz ve itenlikli sevmekten, saymaktan
olmayan bu tertemiz insanlara
hi kimseye dokunmaz. imam Rafizi
denilen Alevi - "Ben Ali'yi
severim, halk bana Rafizi diyor. yleyse
Muhammed, Cebrail'de (A. Celalettin Ulusoy,
Hnkar Veli-Alevi - Yolu, s. 198).
ynetimi ve bulunan
Sadrazamlar, Vezirler, Beylerbeyi'ler adalet isteyen Alevi
"dinsiz, rafizi, kafir, mlhid, ldrlmeleri
604 VE _____________ _
Rehber
vaciptir" gibi fetvalarla ezmeye, yok etmeye
Yavuz Selim dneminde 7'den 70'e tm
resmen tesbiti, sonrada sadece Denizli
yrelerinde 40. 000 Alevi -
Bylece hi yokken Alevi - Snni diye
ikiye birbirine
tarihilerden Hami "Fatih
dneminden beri elinde bulunan kozmopolit
Hkmeti, vaktiyle sonra
ve ondan sonra beylerinin tenkil ve tedibi
gibi bir vesilelerle Trklerin
milletlerden ve birer mslman ismi
bir serserileri serdar olarak musallat edip,
binlerce aileleri matem iinde servetler, mallar
msadere ocaklar ve kyler
ve hatta techirler bile
anavatan feci bir mstemleke muamelesi
Azamet devrinin en parlak bile
ynetiminin gelecekte
en budur" der. Tarihi
Kronolojisi, c: il., s. 122).
Tarikata girenlere (adaylara) nderlik, yol gstericilik
grevini yapan kimselere denilir. Cemdeki oniki hizmet
yer alan dedenin trenleri
yola girecek canlara yolu etme
grevlerini stlenen kimse.
Tarikat gre yeterli
"Rehberlik ile Rehber
ok benzeyen bu uygulamada olarak; Rehber olmaya
uygun grlen szl olarak imtihan edilir. Yol
gstericilik, denetleyicilik grevlerini
ilmi olarak da yeterlilik
gsteren rehber
Rehberlik, kademedir.
Talip ve kendi nefislerinden sorumlu iken,
rehber; kendisine talip ve
sorumludur. Tarikat gre
sorunlarda, zm iin
olur.
KAVRAMLAR VE DEYIMLBR SZLO(; 605
-------------..-----------
Riyazet
Safa Nazar
Glbengi

Taliplik ve yol gstericilik grevini
yerine getirir.
Rehberlik tarikat iinde marifet
eylemseldir. Aynel yakin mertebesidir. grerek
ibadet eder.
Tarikat yolcusunun btn
ilgisini keserek kendisini tamamen vermesi,
hayvansal ve koku salan yememe da
gelir, bir tr perhizdir, bir tr ibadettir.

Erenlerin eden manevi
olan Yenierilerin dua.
Alevi - tarihsel sreci boyunca bir ok
ve felsefenin etkisi onlardan
alarak, kendi hepsini
Hatta
eski Anadolu olmak zere dini ile
Hurufilik Bunlar zerinde ki
ve
Bir: Allah.
- : Btn Hakk'tan bir olarak
grme, kendisini ayn hissetmesi.
duygusu belirir. Alevi - ikilik,
iin gereken bir olgudur.
ortak da bu ad verilir.
tapma gelir. Tasavvuf gre
mevcut fiziksel dnya, ve
yani znn yokluktaki bir
bu
amalayan bir rt Bu rt sapan
insan, kendini ayn hisseder, evresine de byle
bakar. Ancak bu sadece grnen bir
insan ve evren z olarak birer grnmdr
(tezahr). Bunun iin insan, kendi iinde, znde,
gnlnde, ruhunda kaynakla yeniden
bir gerek Bu, yani, gerek
birlik'e (tevhide, vahdete)
kendisini kendi (ego'suyla - mcadele
606 ALEV_/ VE __ -----
iinde, sokar. Ego, ben "birlik" in
iin fethedilir. Ben ve ikilik duygusunu
gerekir. Bu bu sonsuz mcadele ise ancak
gcyle, sevgi ile tek yolu budur.
: Bir Kutsal bilinir. Allah-Muhammed-Ali
lemesinin simgesidir. Eline-diline-beline ilkesini
simgeler. lemesini bildirir. alemi
simgeler. alem bitkiler ve
hayvanlar alemi.
snnet : Snnet Hz. Muhammed'in sz,
uygulama ve onaylama ve verilen
Hz. Ali soyundan gelen sz, uygulama
ve da adla Bir de gre itaat
gelir. Caferi Tarik - i Naciye de
snnet olarak snnetin buyurur:
snnet Gnlnden ve Yezdani Hak
asla ve onu her zaman
snnet Bir olabilecek herhangi bir
nefret duygusunu yok et. nc snnet mrit iindir.
ve her haline teslim ve ol" der. Alevi -
de kendi Cafer'e
mezhep olarak Caferi mezhebini -
grrler. " snneti yedi tam dizesinde geer.
leme : Alevi - temelini ve
bir, biri olarak (Allah -
Muhammed - Ali) olgusu bu kavramla ifade edilir. Burada
tarikat adap ve Allah - Muhammed - Ali
bir kez eylemi de bu terimle
teslis (leme) de bu
deyimle Buna gre ''Baba - - Ruhu'! Kuds -
Allah - - Meryem ya da Baba - Ana - ocuk lemesi
nceki - Trk
yer alan "Gk - - Yer
Alevi - leme kknn
hangisine belli Hepsi de olabilir. Alevi -
ler:
a) Allah - Muhammed - Ali
b) Ali - Hasan - Hseyin
c) Gayb erenlerinden bir kutup ve iki imamdan
ulu
ler : Tevhid, Nbvvet ve temsil eden, Allah
Muhammed ve Ali demektir. Maide suresi 55.
ayettir. Bu ayette "sizin gnlnz dostunuz onun
resuldr, birde rku eder bir halde namaz
vererek iman edenlerdir" Buradaki Allah - Muhammed
ve mminlerin emiri - gerek temsilcisi olan Ali'nin
tm Alevi - kabul olunur.
Alevi ve bilmeyen bilgisiz yazarlar,
bu lemeyi, ile Orta
Asya ile ynne
giderler. Hatta ilerinden Alevi ve sevmeyenler
de cehaletlerini gsterrnek iin kadar
gibi bunun gerek yazarlar

olan dinin temel Tevhid, Nbvvet
ve ikisi ise Adalet ve El - dil -
bel ls de mevcuttur.
Adalet; Tevhid, Nbiivvet ve
gelen emirlere itaat derecesini belirten
Mead; Bu uygulanmaya
terk : Terk, tasavvufta iin
ngrlen bir yntemdir. yz
kendi yzdr. kendi yznden ayn
bir yz yoktur. nk, en yetkin olarak, en
anlamda, doruk noktada insanda tecelli eden.
yzne kendi yzn
gelir. Bunun iin
terk yerine getirmesi
zorunludur. Bunlar:
1 Terk i dnya; Birinci terkte geici
nimetlerden girilir.
2 Terk - i ukba; terk olup bu dnya gibi
geici olarak ahirete, cennete

3 - Terk - i terk; Terk nc
geici olarak ve terk edilen bu
tesinde bir
Bu terklerin
yada kutsal olarak bir makama,
simgeleyen nesneye, ynelme
608 VE ANTOLOJiSi
tevecch (ynelme) durumunda bulunan tarikat yolcusu;
Buyruk'taki makam yer alan,
ileri olarak bilinen benlik duygusundan
btn
tevekkl Tevekkl
bulunan hibir ve
gvenmez. Tevekkl de ikiye l-
tevekkl: etkin inanarak
gvenme, bu gvenme durumunda ile kul
tevekkl perde 2-
Sekinlerinin tevekkl: hibir
insana nasip insana bunun nasip
bilincine vararak
mutlak anlamda kabul etmek ve kendisiyle ilgili
her Leslim etmektir.
Drtler : Drt ilke (toprak, su, od, yel), drt tabiat
kuruluk, drt yan
kuzey, gney), drt tarikat, marifet, hakikat)
gibi drt getirilen drt kavram ok
anlamlarda, iin
Bundan zellikle ozanlar Katip (XVIII. yy.)
Ben dey dava
Drt harfin birini tamam ettin mi
der. ar erUn, ar unsur, gibi Arapa, Farsa bir ok
deyimler
Drt kutsal bir Drt
hakikat) iin
Drt inan: zn ve drt
dayanan ibadet-riyaz-adak ve belirtir.
Drt nitelik: Bir bulunan
kuruluk ve ifade eder.
Drt (Drt unsur, drt nsz ve sonsuz
olarak ve trlerinin
herbiri bir kkeni durumunda olan toprak,
su, hava ve
Drt sevgili yar): sevgili
durumunda Muhammed-Ali-Hasan-Hseyin'i
simgeler. Aynca snniler Ebu Bekir, Hz. mer, Hz.
Osman ve Hz. Ali'yi anlatmak iin bu deyimi
Hz. Muhammed'in ok gelir.
_____ ,,, ___ KAVRAJvf lAR__VE Q_'(jMLER SZL(; 6()C)
Drt mevsim: yaz, sonbahar,
Drt yn:
suresinin 23. ayetinden Bu ayete
meveddet ayeti de denilir. Bu '' .... Deki: Ben bu
sizden, sevmeniz bir
istemiyorum" buyurulmaktad!r. Bu ayet zaman;
Hazreti Muhammed; en olan Ali, Hasan
ve Hseyin Hazretlerini alarak :
Meveddet Ehi - i Beyt'im
Ben se_viyorum, sen de sev.
sevmeyene sen' de ol." Diyerek Ehi - i
Beyti " olarak ilan
Peygamberin tr Al - i Aba (Aba diye
de bu zatlara denilir.
Yediler: Yedi eski Anadolu eski
Yunan'da, Yahudi'lerde, Mezapotamya da
kutsal bir Eski Anadolu'da, Yunanistanda yedi
bilge (Thales, Solon, Bins , Kleobulas, Pittokas,
Periandros, Yedi eski yedi topluluk,
Yedi gn - yedi gece, yedi ekmek;
Yahudilerde Yedi oban, yedi Galatlarda yedi kurban,
yedi melek, Nuh'ta yedi blme, Roma'da yedi
uyurlar (Yemliha, Mislina, Mrselina,
sylencelerinde yedi
Eski Ti.irklerde Tann lgen'in yedi
lgen'in huzuruna varmak iin yedi engelin
gk tekenin dnya
evresini yedi kez yine Sapoy Trklerinde yedi
ve yedi yklerinin bylece bir
ok ulus ve toplumda yedi kutsal
yedi ulular (Nesimi , Hatayi, Kul
Himmet, Pir Sultan Abdal, Virani, Yemini, Fuzuli);
Yenierilerde yedi yedi tamu, Alevilerde
yedi nitelik, yedi erkan (Pir, rehber, iki musahib ve
iki
Meveddet ayeti Resul - i Ekrem meveddetin
ve kimlere gsterilmesi
bildirmek iin yukardaki kutlu
Ayeti getiren Cebrail bu kutsal ycelikten duygulanarak:
61 O Al.EVi VE ANTOWJISI
- Ya Reslilullah bende sizden olmak istiyorum. Diyerek
dilekte bulunur. Cebrailin bu gzel Hazreti
Muhammed:
- "Evet! Cebrail sende bizdensin" demek suretiyle yerine
getirir.
Yine Hz. Muhammed, Ehi - i Beyt'e ve kusursuz
tr Selman - Farisi Hazretleri da
"Selman Ehi - i Beyit'tendir." kutlu szn syler.
Bylece aba kalanlarla birlikte Ehi - i Beytin
yediye
Hazreti Muhammed, Hazreti Ali, Hazreti Hazreti
Hasan, Hazreti Hseyin, Cebrail Aleyhisselam ve Selman -
Farisi Hazretleri.
Yedi Farz : Caferi buyurur ki: "Tarik - i Naciye'de
farz olarak yedi grev Yedi farz
Birincisi : Mrid olan tm ya da
hakikat olarak kabul etmeli ve
kimseye Tariki naciye
gibi

: O bir siperdar
kr
hi bir yolla etmemelidir.
iinciis : O, Ye.zdani Hak zerine
nk her ktlk Yezdani
bir sonucu olarak meydana gelir.
Ye:z.dani unutmayan bir bende, ulu
biri olur. Byle bir bir Sultan
Drdncs : Derece derece dirlik etmektir.
O, mrebbi hak ve
onun En
ona
gsterecektir.
: Musahip ceme gtre, erenler
gtre, eliyle gelmeye,
talibin abdesti oldur.
: Pir yerinde olan halifeden el
erenler ikrar edip, nedamet getinnelidir.
KAVRAMLAR VE DEYiMLER SZLG 611

Yedincisi : Kendisini sonra
bildiklerinden vazgemeli ve yeleri nnde alak gnll
Cafer Aktaran, J. K. Birge,
Tarihi , s. 115)
Sekiz : Sekiz cenneti Yunus Emre bir
"Kasdeder sekiz nur idp nura der.
Cennet, umak, bahe gelen 8 cennet
Bunlar: 1) Dar - l celal, 2) Dar - s selam, 3) Cennet - l
meva, 4) Cennet - l - huld 5) Cennet - n naim 6) Cennet -
l firdevs, 7) Cennet - 1 - karar, 8) Cennet - l - adn.
Bunlar mminlere vaadedilen br dnya gzellikleridir.
Dokuz nemli biridir. Yedi
kat gk gkten sonra gelen ve Krsi de birer
kat gklerin dokuz kat olur. Bu
dokuz kat drt unsurla (su, od, toprak, yel)
insan Dokuz kat dokuz orta
derler. Yunus Emre bunu ifade eder:
Drttr anam dokuzdur babam.
Bu Batlamyus
gk bilimidir. Ancak tasavvuf dokuz kat, yedi kat
gk terimlerinden anlamlar Simgesel
belgeler olarak ele
Onikiler : On iki On iki oniki
koyunda derler. 12 havarisi Roma'da 12
levha mevcuttur 450).
On : Alevilik ve imam bir inan
en her ynyle
kutsal bir ile insanlar kurar,
onun her ve btn Bu
nedenle o masumdur, susuzdur, ycedir, uludur,
lmsUzdtir, eylemlerinin hi birinden sorumlu
szleri onlara bir
ileri srlemez. nk imamlar
yapmaz. Alevi - temel
biri olan "On iki imam"
on iki havarisine benzetenler, bundan
syleyenler gibi, kklerini eski Anadolu, Yunan,
Mezopoteamya, Hind, Orta Asya da
arayanlar da
ANTOlOJf_{ ___________________ _
Alevilik - tm inanlar imamlarla
On iki imamlar olmadan Alevi - yolu
olmaz, byle bir Tarikattaki her
znde ve zerinde on iki manevi
mevcuttur. ve
Onlar olmaz,
"Bismillah" gibidir. Onlar bir nurdur, bir sevgi
Evren yz suyu hrmetine
br dnyada,
onlar On iki imam Muhammed - Ali
bir tecelligahlan (grnm yerleri) On iki

1 - Ali (598 661) : imam. Hz. Muhammed'in
musahibi, ilk mslman,
Aslam, veliler edildi.
2 Hasan (624 - 670) : imam. Hz. Ali'nin
byk Mcteba, zehirlendi.
3 Hseyin (625 - 680) : nc imam. Hz. Ali'nin
ikinci serveri, Kerbela
edildi.
4 - Zeynelabidin (659 719) : Drdnc imam. Hz.
Ali'nin torunu, Hseyin'in edildi.
5 Muhammed (677 733) : imam.
Zeynelabidin'in Zehirlendi.
6 - Caferi (699 - 765): imam. Yolun
mtehidi. Muhammed
edildi.
7 - Musa (645 - 799): Yedinci imam. Caferi
Zehirlendi.
8 - Ali (765 - 818) : Sekizinci imam. Musa
Zehirlendi.
9 Muhammed Taki (811 - 835) : Dokuzuncu
imam. Ali Zehirlendi.
10 Ali Naki (829 - 868) : Onuncu imam.
Muhammed Taki'nin Z.ehirlendi.
11- Hasan Askeri (846- 874): Onbirinci imam. Ali
Naki'nin edildi.
12 - Muhammed Mehdi (870 - 878) : Onikinci
imam. Hasan Askeri'nin emri ile
KAVRAMLAR VE SZL(;
ekildi, kimilerine gre 40 emirlerini
bu grevliler
mslmanlara duyurdu. da oldu.
nce
On Hizmet : Hazreti Muhammed
ve Alevi uygulanan on iki hizmet
(Bkz. Nakiplik)
1 - : Mritlerine yolu
ve gizlerin zmnce gsteren;
yneten ve ynlendiren; sz yasa
stn tarikat ulusu Grev itibariyle
Hazreti Muhammed'i, Hazreti Ali'yi ve
Veli Hazretlerini temsil eder. (Biat)
.ikrar nasib verir. Ayinicemi yrten mutlak
otoritedir. Rehberi, talibi gzetler ve
iin gerekli olan ruhi ve pratik
bilgileri verir. Tarikata girenlerin topluma ve
erdemli insanlar en
olan bir kimsedir.
yce dinin, yolun -
btn simgelerini doruk noktada znde
gerekir. Hakk - el yakin mertebesinde kabul
edilir.
Ayincem zaman Baba
veya Halifebaba oturur. Alevilikte bu makamda
oturan zata Dede denilir.
2 - Rehber : Tarikata girmek isteyen isteklilere
ve bu konuda
ve verip nasib
nderlik yapar. Biattan sonra ve
Talib'de gzetler.
Tarikat ilmini talibe en iyi
Tarikata ters genel ahlak
ve engeller.
talibin ve - tarikat
bllgisi ynnden - sorumludur.
3 - Gzc : Rehberin Tarikata yeni
talihleri ve derecesine
tarikat gzetler. Tarikat
iin
614 ALEVi VE ANTOL'""O-"--:J=IS-'-1--------------------
yol gsterir. Yaramaz
veya Rehber'i konu bilgi
sahibi
Ayincem suresince, cemde bulunan izler.
Cemin ve huzurunu bozucu
izin vermez. Bu tr
hemen Gz srekli cem erenlerinin
stndedir. girmesini
engeller. ceme herhangi bir
engellemeyi durdurur. Gcn Rehbere ve
haber verir. Ayincemin huzur ve
iinde devam edip sona ermesini
ayincemden sonra da devam eder.
4 - : Cemevinde bulunan
ile ilgilenir. Ayincem zaman tm
siler, Kandillerin fitilini
tamamlar. katar. diker.
Ayincem sresince biten
yerine yenilerini takar. Biten ve
tekrar doldurur. Cemevinin
iin gerekli tm grevleri yerine getirir.
siler temizler. glsuyu ve
gzel doldurur. cern
sresince yakarak, cemin gzel kokular
iinde srmesini Bylece ter, ayak kokusu ve
sair kt etmesine izin
olur.
eder.
S - Zakir : Genellikle sesi gzel olanlardan ve saz
alabilenler seilir. emri ile
ayincem sresince zikri ynetir. Kur'an okur, ilahi
okur, nefes ve dvazde imam syler. Mersiye
ve Nevruziyeler syler. Sylediklerini saz
icra eder. mesafede oturur. Grevi ve
ayincemle
6 - (Sprgeci) : Ayincem nce
ccmevini sprr temizler. Oturma yerlerine gerekli
olan yayar. Cemevinin srekli temiz
sorumludur. Cemin bitiminden sonra
KAVRAMLAR VE SZLG 615
-----------.. -
cemevini yine temizler.
ve ibriktara eder.
7 - : Cemevinde bulunan
ve gre yerlerine
Ayincem zaman Cemevine gelen
canlara huzurunda niyaz ve
kurallarda yol gsterir. Oturma yerlerini belirler.
tarikattaki gre
Ayincem sresince cemevinin skunetini
iin gzcye yapar. Semah'a
kalkacak olan Sakka ve
hizmetlerine nezaret ve eder.
8 : Cemevine gelen
ve teslim tekbirleyerek
keser, yzer ve Lokma merasimi
kadar Lokma merasiminde aar.
Yemekten sonra Bu hizmetleri
yaparken kendisine, sprgeci,
ibriktar ederler.
9 - (Sucu) : Ayincemden nce,
ve sulan doldurur,
getirir. (Nevruzda st Ayincem
sresince susayan canlara su verir.
grevini yapar.
eder.
10 - : Elinde ve ibrik, omuzunda
havlu ile Ayincemde bulunur. abdest
ve yemekten sonra ellerini
hizmet verir. Suyunu dker, havluyu
silinmelerini
eder.
11 - Peyik (Haberci} : Bu hizmeti yapana
Pervane'de denilir. Ayincem
emri ile tm canlara duyurur. Bu grevi ev ev
gezerek yerine getirir. eksiksiz ceme
gelmelerini ile canlar
habercilik (Elilik) grevini yrtr. Ayincem
sresince Semaha kalkacak
bildirerek eder.
12 Beki : Ayinceme gelen
kalan evlerini gzetler. gibi zarar
verici olaylardan korur. Evlerinde
herhangi bir 1..arar nler.
Ayinceme olan engellemeleri
nceden grerek gzcy Grevi ayincem ve
cemevinin Grevinin ve
nedeniyle duada unutulmaz.
stn olan bir hizmettir.
Bu hizmetlerin tek bir Alevi ve
kimseden zarar grmeden, kendi
huzur ve iinde
srdrmelerini Eline, diline ve beline
sahip olan Alevi ve kimseye zarar
vermeleri zaten Yeler ki kimseler bu
insanlara zarar vermesinler.
Hazreti Muhammed Mekke ve Medine
habercilik, yol gstericilik ve
gzetleme hizmetleri iin bu grevler,
Hazreti Muhammed'den sonra da
Akabe'de seilen oniki bizzat
Peygamberin zel hizmetlerini de
: Cabir Ensari Selman - Farisi
temizlikcilik (sprgecilik), Ayyar habercilik,
Hz. Eyma tl Yemani Mahmud 1
Ensari Hazreti Ali'nin klesi Kanber
Hazretleri Peygamberin klesi Keysani
Ebu Zer Gaffari gzclk grevlerini
Alevi ve bu hizmetlerde
ufak tefek ayincem'in
durumuna Ancak z aynen

Oniki Hizmette Grev Kimler ? :
Yediler, "gaip erenler" ierisinde olup hepsi
Bu oniki post her
bir dzeni ile yerleri Bu postlara ne
olursa olsun niyaz edilir. Bundan meydan erenlerinde
grlen oniki hizmette grev
1 - Hasan -
2 - Hseyin -
____ , VRAMLAR VE Sl_fG_Q___.2fl_
3 - Muhammed Hanefi - Berber,
4 - Abdssamet - Zakir - Sazandar,
!i - Abdal Ahmet -
6 - Sleyman -
7 - Tayyib - Saki,
9 - Abdlkerim - Gzc,
10 - Abdullah - Pervane,
11 - Hadi - i Ekber -
12 - Abdl Celil - Blib.
Bu oniki soyundan sylenir.
iinde Hasan Hseyin'de:n bizce bilinmemekle
birlikte da hi ilgisi yoktur. Ancak,
Selmani diye bir olay vardtr ki belirli bir gnnde elde
- i ile
- Allah iin bir diyerek para
toplar. Ama yle herkesten istemez. nk
dilenme ne olursa olsun Tarikatte sulular
zerlerine deriden giysi giyen bu
"Allah iin, - i KerbeHi su
verilen "Hadi - i Ekber"
terminolojisindeki - daim, nur - daim"
nemini ve yerini gsterir.
Sultan meydanmda 12 12 14'lk rgt kimi
zaman Ahileri, kimi zaman da Havarileri gibi
tresinin yirmidrt boyuna da bir gnderme olabilir.
Ancak hangisini almak (Ncjat -
Terakki'nin Alevilik - 1994,
s: 140).
Ondrtler : Hazreti Peygamberin soy henz
kk iken edilen Ondrt
i ..
Onyedi kemerbest : Hazreti. Ali bellerine kemer
Onyedi
Onyedi Kemerbest - i Hanedan : Ehi - i Beyt'e candan
olan isimleri blm iinde verilen Onyedi Sahabedir.
: simgeleyen
: bir kurumdur.
sylenceler Hi bir grmeden, iten gelerek
miislman olan ve bu tm ailesini terk
ederek Hazreti Muhammed'e kimselerdir.
ALEV} '(_E ANTOLOJiSl
---.. --------..--.
olarak kesin
olarak sylenemez, ya da bilinmez. Btn Aleviler
bunlarda gizli gler ve
byk duyarlar.
ve dini Hazreti Ali bu
kutlu ne ki tamamen bilinmemektedir.
Pek gnmze kadar
iki millet : Hz. Muhammed bir hadisinde
"mmetim 72 cemaate blnecektir; biri - ki onlar
gerek mminlerdir - hepsi iin cehennem
Bu terimin bu hadis
sylenir. ayni cem, ikrr trenlerinde
yani btn yollardan
vurgularlar. Caferi mezhebinin 72'sinden de
syler ve kabul ederler. Bu yol tm
mezhepleri, reddederler, bu mezhebin
Muhammed - Ali yolu belirtirler.
bu konuda kesin bir ilerleme gsterir. Tarikat
talibe sadece Caferi mezhebi
hi sz edilmez. Hakikat
72 milletin zerinde Yani
mistik yola tm
Hatta Yunus Emre bir
iki millete gzle bakmayan alimi olsa
bile gerekte Hakikat'a asidir" der. Bu terime tm Alevi -
yer
Yz yirmi drt : Adem peygamberden bu yana gelen
pegamberleri ifade eder.
- 4, 8, 9, 28, 32, 33,
99, 360, 366, 6666, 18.000, 124000 da zel
durum ve kutsal
: Beyaz bir kase iinde Biat
gecesi talibe iirilen
ve Semah : Selman Farisi ve
Gulam Kanber hazretlerinin de Hazreti
Ali Hazreti Muhammed ve O'nun
Ehi - i Beyti iin her feda eden bu kutsal insanlar
yoruma ayetlerinin gizli
onlardaki gizli mesajlar bildirilerek
KAVRAMLAR VE SZL 619

Safa Nazar
Saka

Sekil
Seccade
Ser Verip Vermeme
- i Mkerremeyin
Btn

Bu insanlar felsefesinin bel
meydana getirirler.
Elilik Mescidinde tr,
bunlara (Ashab - soffa) sofa denilmektedir.
- dan
tr, Hazreti Ali'ye - Velayet (Veliler
Hz. Ali, Peygamber ilminin bu ilmi
kendisine muhibbine
tasavvufunun ve tarikat silsilesinin olan
Alevi - de
ayin cem, ilk semah, ilk ilk tevhid
anarak ayakta durma)
ve vecd yolu ile yolunu
ve dedikodudan gereken bu
yol yine onlar gizli
buyurur ki: Sakla kulum beni seni."
kutsal sz temel ilkesi haline
yol onun gnln
ilgisi. Yol evrendeki her nesneye birlik
(vahdet) gzyle
Cemde oniki hizmetten biri. Su grevini yerine
getiren kimse.
Bir olgunluk belirtisi, bir olup hi
kimseye durumu. Dayanma, tahamml etme.
inanma. inanarak
tevekklle "Sabreyle gnl sabreyle"
dizesinde geer. Hz. Eyb Her derde sonuna
etmeden dayanma.
Kabahat boynuna Kabahat
Post. Secde. Ayinlerde ya da namazda makama iin
yere kapanma ya da
verip gizemini
Hasan ve Hseyin Hazretleri.
Tam
Gizleme, ortadan
___ VE AN1'0LOJiSI
Taki ye
Talib (Muhib)
Tecelli
Terk
Teslim
-T-
Bu bir sylenir.
Gizleme, saklama gelir. ok
nemlidir. gibi olma, gibi grnme"
ve takipler sonucu zellikle
snnilerin
kurtulmak iin bir din, mezhep
veya tarikattan gibi gzkmenin inanmak
zorunda kalan Alevi - bu ilkeyi 2.
suresi olan 195. ayetine Bu ayette
"Kendinizi kendi elinizle tehlikeye
denilmektedir. Bu ayet, takiye iin yeterli onay olarak
gsterilir. Takiye ilkesi kalanlar iin geerli bir
ilkedir. Bu ilke gerek inan ve adetlerin
olmayanlarla sohbetler hemen
hemen takiye rengi Miratl Mekasit'in bile takiye
sonucu bir gerek. Takiyenin
yerlerde resmi ideoloji olan yneticilerin ve cahil
terr estirdikleri, blclk, korku
ve sindirmeye mutlaka -lidir.
Byle bir ortam olmadan kimse takiyeye kendini
inkara vurmaz.
sresini ile bitiren ikrar
iinde tarikata kabul edilmesine muhiblik
denilir. verip nasip alan kimseye de Talip denir.
bir sresi Muhib kendisine
verilen ibadeti (Evrad, zikir, erbain, ille ile oru, zekat
namaz gibi tarikat ve ait ibadeti) ile yerine
getirir, tarikat gre belli bir
ykseltilir. Bu bir Taliplik
tarikat iinde
meydana
iin terk gereklidir.
Terk - i Dnya terketme), Terk - i Ukba (Ahireti
terk etme), Terk - i Terk (Allah'tan gayri her terk
etme). (Bknz. sh: 615)
"Allah ve Melekler Peygamberleri tesbih ederler, ey
m'minler sizde onu tesbih edin ve teslim olun" ayeti
emrine gre biat etmeye denilir. (Ahzab suresi 56.
ayet).
-----..--.. VE 621
Teslim
Teslim

- Bend

Tren
Mcerret kpe. Hz. Ali'nin
simgesi.
Boyuna oniki ulu
Nereden bilinmeyen felalet.
Biat merasiminde talibin boynuna ynden
ip. ikrar gn kes-ilen koyunun ynnden
rlr.
Kurban kesme.
Alevilik - iki byk tren
Bunlardan biri: ise Ayni Cem'dir. Bu iki
byk tren, tam bir ve genellik gstermese bile
uygulamada tarihsel sre iinden
biimsel ile on kola
1 - Baheden gl koklamak trenleri :
a) Cuma treni
b) Tekkeye adanan treni
c) Mcerred babalar treni
d) Sultan treni
e) Tekvin treni
hepsi de znde birer ikrar ayini trenidir, ikrar
ayininin olarak
2 - Baheden gl koparmak trenleri :
a) vusul treni
b) (Bakireler) treni
c) Babalar treni
d) Asa treni
e) Drt treni
Bunlarda znde birer ayin - i cern trenidir. Her biri ayin -
i cem treninin olarak
ayini, yola girmek iin dzenlenen ilk
byk trendir. Bli trenden gemeyen bir kimsenin yola
girmesi, ayini,
olmak isteyenin bu bir
tarikat yetkilisine trenidir. (talip) nce
bir rehber bulur, tarikata girmek iin gerekli bilgileri ve
genel ondan Talibin
ve anlayan rehber, durumu
tekkenin en byk yneticisi olan babaya bildirir, yola
uygun nerir, talip (istekli) bir sre
denenir, uygun durumunda, kendisini
grevlendirilen kimselerden nasip Daha
sonra rehber, nclk talibe, uygun olarak
tarikat abdesti iki rekat namaz Bu
talibin beyaz kefene izler. Kefene
talip bir Yeni inan
yeniden dirilecektir. Beyaz kefen iindeki talibe telkin
verilir: "Erenler pir huzurunda,
teslim - i oldun mu? Yalan syleme, haram yeme,
livata ve zina etme, elinle bir alma,
gznle her syleme ... Allah - Muhammed - Ali
- Oniki imam, hanedan - ehlibeyte iman ettin mi? kaza ve
kadere bel Bunun ikisini de bir bilip gece ve
gndz gnlnde Allah - Muhammed - Ali'yi
bir bildin mi'! Hak hak,
bildin mi? Tarikat - Naciye'den olup
Caferi mezhebini hak tevella ve
Bu iki ikrardan dnersen huzuru
yzn kara olsun Allah- Muhammed - Ali -
Hnkar Veli sahip - kadem eyleye
hu .... "
Telkinin boynuna talip meydana
tarikat, marifet ve hakikat temsil
eden erenlere tek tek usulne uygun selam verilir, her
selam bir ilerlenir, bylece simgesel olarak
drt talip kabul edilir.
elini talib'in iki omuzu koyarak ilgili
ayeti okur. Boynundaki bend zldkten sonra
"Girme girme, dnme dnme, girenin malt
dnenin eline, diline, beline ol,
Muhammed, rehberin Ali, der. Kefen Bylece
talip yeniden yeni
olur. olur. Talip
btn postlann nnde durur, nce
postu, sonra postta oturan elini alarak
avcunun iini per, talibin tekkeye
sofralar kurulur ikiler iilir, nefesler
okunur, sazlar
KA VRAMUR VE SZL 623
--------------- ------
mmlKitap
Vahdet

enberi
Ve Lekad Kerremna
Beni Adem
--
yznn bir yznde bulunan yedi
delik, Fatiha suresindeki yedi ayeti temsil eder. Buna
Sebbel mesan'da denilir.
-V-
Birlik, beraberlik. ile bir olma, olma.
kalmak iin uyku durumuna geme. Bir
kalma. .
Bir ya da peygambere
ilham edilmesi. Peygambere ilham edilen kelam ve
haber.
zn evvelden alem-i
inerek nzul ile almi
yani Tann'ya ykselirken
uru daire.
Trke "Biz ok de-
mektir.
Alevi - btn en ycesi, en
onurlusu onlara en
olma rtbesini
meleklere insan nnde onu
stn kabul etmelerini, nk onlara her
syledi.
btn melekler ona secde ettiler, yani
kendilerinden daha stn bilgili
kendisinin
ise amurdan ne
srerek buna
Allah'ta onu kendisine iin lanetledi kovdu.
Alevi - gre, Alevi kkeni,
ycelik, ululuk Bunun sufliyettir bu ise
Onlar, Alevilikte cahillikten
kurtulup hakikate (insan - kamillik) mertebesine
savunur ve kabul ederler. - kamillik
nitelemesi btn ynleriyle tam olarak Hz. Ali'de tecelli
derler. byle bir nitelendirmeyi Ali'ye
tapmak yorumlarlar, Alevilerin bylece Allah'a
(ortak) kafir ne srerler.
624 ANTO_L_O_Ji_Sl_ ---
Oysa burada ortak onun ayetini ve
kendisini onaylamak Ali'nin
niteliklerini syleme ona tapma olarak

Elbette Hz. Ali'de her insan gibi O da
kuludur, lml bir
olamaz. Ancak Allah Hz. Ali'ye insanlardan daha
stn nitelikler, tinsel stnlkler Ali,
velisi ve Tam bir kamildir, mminlerin her
en merdi, en cmerdi, en en
en drst odur. insan iin var tiim
gzel, stn zellikler en mkemmel biimde Ali'de
tecessm tasavvuf en
ok Ali'de tecelli Zaten bir tasavvuf
felsefesi insana, stn niteliklerini
iin, onlara sahip iin
evrendeki iinde en mkemmel
biimde insanda tecelli etmektedir. iinde de en
ok Hz. Ali'de grnr, tecelli eder. Alevilerin bu ve
Hz. Ali'ye "tapmak'', onu Allah'a ortak
Oysa verende, alanda
Kimse hi bir olamaz, onun stn
niteliklerinin hepsini znde bulunduramaz,
uygun her nce insan bir
bir znde, tininde, ancak
Ancak Allah'a en
Bilinli Bilme
zellikleriyle Ona
stnlk veren bunlar ve benzerleridir.
ancak insan bulacak, rtlerini
bilgiye iin dinsel kitaplarda
btn gzel hepsi en olgun, en stn
biimiyle Hz. Ali'de tecelli Btn bunlara
Hz. Ali'de dzeyinde olamaz. Hz.
Muhammed "Ben ilmin Ali
Mevlanae Ali'den
der. Yunus Emre "Ali gibi er gerek/ bu ersin" der.
Bilgi ve Ali'ye vergidir.
Hz. Ali en mkemmelin gsterilmesi iin
" en mkemmel kamil insan" somut
olarak Btn insanlarda bulunan gzel, iyi,
Velayet
Velayet eri
Velayet
Velayet sahibi
Velayet sultam
V eliyyi Emir
Vurana elsiz gerek
Dvene dilsiz gerek
Yz Srmek
Yobaz, Softa
Yol
Yolabdesti
Yol
------ KAVRAMLAR VE DE'(f.fl!.LER:_ZLf).Q__j_25
zelliklerin en doruk, en olgun biimde onda var
btn Alevi - kabul edilir, buna
Ali'de ancak Ali
en olan
kendine dost ve ilhamla
velilerin,
Velayet velayet deyimlerinde geer. Hz.
Ali ile Hz. soyundan gelenlerde
Hz. Muhammedle Hz. Ali'de bulunan ak ile
nurun sz.
Velayet bulunan,
Avula simgelenen g.
Velayet
Velayet en ycesi.
Peygamberden sonra ilk halife ve olan Hazreti
Ali'nin bir ismi.
Sz bir kural
Hz. yzne tokatla vurulursa, br evir
szn gzkyorsa da durum yle
Elbette bu bir tevazu \"C alak gnlllk
Ancak kendini ezdirmeyi, yoksun
bir
gerektirmez ve o anlamlara gelmez.
gereksiz yere
nlemeyi amalayan bir
dnglerden, yersiz yol
ngren bir ahlak bir
deyim Mir'ati gibi
Elsiziz, belsiziz, dilsiziz amma
Gezeriz alemde erkekesine.
-Y-
Bir teslimiyet belirtisi olarak yzn bir yere ya da kutsal
bir srercesine duymak.
Alevi ve sevmeyenlere verilen isim.
Tarikat.
Taharet-i sugra.
Musahip.
Yol ehli
Yol
Yol Gnl
Yol Uludur
Zahid
Zahir
Tarikat yoluna Ali yolunu, Pir yolunu can.
Musahip.
Tarikat hkmleri geerli kimse t-
r Tarikat yolu
stndr. (Ceza verilmede
-Z-
dnsz, dindar,
da gelir.
Gerek olan, grnmeyen olunan bir olarak
grlen nesnel
tecelliler biiminde
yz. habersiz olan ve zahirle yetinen, tarikat
kimse.
Ab - Hayat
Ab - Kevser
Abanoz
Abat
Aba
Abaza
Abdal
Abes
Adem
Agfill
Agah- dil
Agah olmak
Ahd
Ahdetmek
Ahdine btn
Ahiri
Ahlaf
.
Ahmed i Muhtar
Ahmed
Ahval - i vahde
evvel
SZI,K
-A-
Hayat suyu. su. Bu suyu
Peygambein
Kevser suyu. Cennette kevser denilen ve Muhammed'e ait
bir havuz. Suyu baldan kardan
Bu havuzun sakisi Ali'dir. Bu Saki - i
Kevser denince Ali
Sert ve siyah bir
mamur
Ynden kaba yn elbise
Kafkas kavimlerinden Abaza ya da bunlardan
biri
sevgilisi, din ulusundan biri.
ve usturayla ettiren,
davul ve dmbeleklerle, sancaklarla toplu halde gezen -
bir
da gelir.
sama.
Birinci peygamber. Adem. iin cennetten

Bilgili, haberli,
Gnl gnl
Bilmek, anlamak, haberi olmak.
Sz verme, intikam, .
Sz kesmek, olmak.
Sznde duran, karakterli,
En son, en sondaki, sonuncu
Daha sonra gelenler, bir kimsenin yerini alanlar, sonrakiler .
Muhammed'in
Muhammed'in
Birlik hali.
Tm onun
ilk Tanndan ilk belirme
628 ALEV/ VE ANTOLOJiSi
Akl-i kl

mutlak

czi
halik
Akma haner
Akselman
Alem - i ekvan
Alevi

Ali
evvelden sonra gelen ve evvele verilen bilgilerin
grntlerinin evre olup peygamber ve velilerin
sahip sezgisel evrensel
Grnr tesindeki ve
mistik terbiyeden zihinde beliren ahiret

bilmeyi en

Us. ve evrendeki ne
bilmeyi insan yetisi. Yine
griinr dnya tesindeki
gnlden kaynaklanan, ie biiminde
beliren sevgisel
Kuramsal olmayan insan Pratik zeka.
onsekiz ergin, olgunluk.
ve ssl haner, haner.
iki.
Evren, kfnat alemi.
Genel bir deyimdir. Muhammed'den sonra Ali'yi halife
olarak yani ynelenlere verilen genel
ad. Bu yzden Ali'ye olanlara Alevi denir.
Ali'ye son derece ve sevgileri
Ali'den nceki Halifeyi iin
Ali'den kabul ederler. daha da ileri
giderek manevi Muhammed'den Ali'ye
Ali'den Muhammed'e Muhammed'in
Ali'nin sonra
Muhammed'in, Ali'den
sylerler. Bu gre Muhammed
Peygamberlik Ali Velilik sahiptir. Oysa,
Velilik Nebilikten stndr. Bununla birlikte,
Muhammed'le Ali bir vcuttur. Ali'deki bu yksek
nitelikler ondan yana olanlara Alevi denir. Daha
ok Trkmenler Caferi
mezheplerinin belirleyen imam bilirler. Bu
szck 19. yy. 'da ortaya
Yabani armut
Yksek, yce, ulu
Al - i aba
Ali Naki
Allah-Muhammed-Ali
Alma - Nar - ayva
Alna
Amel
Amenna

Andan
Amn
Anhk

Ank
Arif
Muhammed, Ali, Hasan ve Hseyin'den
topluluk. Muhammed
Aba demektir.
( Oniki blmne
Olgunluk ve yetkinlik
Allah'a ok olan Muhammed ile Ali'nin
birlikte zorunlu sayan grlmeleri
durumuna hakikaten gerek
deyim. Peder - - Tann ruhu
lemesine benzer bir Bu leme de esas Ali'dir.
Ali'den Muhammed'de Ali'ye
iin Fenafillah iinde yok
olmak) iin Allah - Muhammed -
Ali yi. birbirinden grmek, anlamamak olur.
Alevi ve bu, genel ve temel
Ali'de Muhammetle
Ali'nin birlikte zorunlu sayan inan.
Bir gn Cebrail cennetten bir elma, bir nar, bir ayva getirdi.
Muhammed Hasan ile Hseyin'e verdi.
yemeden nce birer syledi.
Onlarda Fatma zaman Ali
zaman Hseyin
zamanda saklanan kayboldu. Hazreti
Hseyin, Kerbela'da bu elma ile
Bu gn bile Hseyin'in trbesi elma kokar.
Bunun iin Alevi ve bu meyveleri btn
meyvelerden stn tutarlar ..
Tam
yapmak, ibadet.
kabul etmek, demek.
Unsurlar, element, Drt element Hava , Su, Toprak,

Ondan
Onun
Anlamak
Yorgun
Temiz,
Bilge, sahibi, anlayan, sezgi sahibi,
630 VE
Arifan
Arslan

Aslan
Asuman

olsun

Ata
yanmak
Attariye
Avam
Avaz
Ayan
Arifler, bilenler, anlayanlar.
Alevilerin gre, Mira'ta, Muhammed'in
yolunu bir arslan keser. Muhammed gizli zerine
onun atar, arslan yol verir. Ertesi gn
mescidde Muhammed, Ali
Muhammed'e verir.
Sedir, tedbir, hkm ve tasarruf olan bu szck,
sofilere gre, her maddi bedeni ve
cesedidir. zamanda Gnldr.
Dokuzuncu kat de denir.
Dileke, arzusunu bildiren dilek.

Gkyz
tarikatten iki birbiriyle can
Hakka
dost ve durumu.
gizemine kendini
kendinde grme yetkin
tarikatinde duran
ilke ve adetlerine belirli bir sadakat duyan ancak nasip
durumda olan kimse.
iten gelen bir sevme.
sevginin blitnyle olgusu.
Sevenin sevilende yok Sevenin kendini cananda
yok etmesi. sevilenin var Sevenle
sevilenin bir durumunu sevginin son

dlnz, ilahi olsun gelen temenni
belirten bir sz.
Bildik, Tarikatta iki can
Baba
yanmak
Gzel kokulu iplik gibi satana
attar denir.
Halk, cahil halk, tarikata
Ses, Turna Ali'nin sesidir.
belli.
---------
Sabite
Ayan eylemek
Ayer
Ayet - el - Krs
Aym, ayn
Ayn - el -
Ayn - cem
- zat
Azad
Azizim
Azmak
Baba
Babailik
Bib

Bide
- maarif
SZLK 631
trlerinin var olmadan nce, bilgisindeki
ez sureti, yz.
Belirtmek, meydana
her cmlesi. paragraf (255. ayet).
Bakara suresinden bir ayet
Arap alfabesinde birinci yuvarlak, gze benzeyen
bir harf. Gz bu harfe benzetilir.
gerek olarak gzle grerek bilme, gre
bilgi; bilmek, grmek ve olmak Bir
bilmeye - el - ; bilgisini haline
getirmeye ayn - el - ; bilginin haline
gelmesine Hak - el - Yakryn denir.
ve Alevilerin tren. Tarikata yeni
girenler iin ya da bir. byk iin
Tren iilmez. Trenden sonra sofra serilir,
iilir, saz nefesler okunur, semah dnlr.

zgr, serbest, klelerin serbest durumu.
dost (hitap).
Sapmak, yoldan
-B-
kolunda
tekkede dzenlenen trenleri ve tekke i yneten
ve Alevilerde tarikat nderi. Trenleri
bunlar ynetir. Tarikat talip ve rehberden
stte olan Rehberle dedelik
XIII. yy. da Anadolu'da Seluklu ynetimine Baba
ile halifesi Baba
dinsel-siyasal bir hareket olup, 1240'da yenilgileri sonucu
sonralan iinde eriyip
kaybolan

Alevilerde denir.
Seher yeli, sabah yeli
iki
Bilgi bahesi
632 ALEVi ANTOWJ/Si _____ , ___ -----
Bahr i umman
durmak
Balkan
Bam
Basllmak
Basir

Batmanlam

Battal Gazi
Bay
Baz
Bed
Bedreddin
Behll
Bek
Byk deniz
Ayakta durmak
bir ismi.
Bur, kale
olmak, yenilmek
Gren, grc.
giyilen hafif
beyhude, geersiz, gerek ve olmayan.
Duyu ve nesnel
kalan ie
grnmeyen gerek alam. Gizli olan, i yz,
z
zsel, i anlam.
ve hakikatla ilgili; mezhebine mensup,
gizli
bir mezhep.
Emeviler merkez yaparak
kahraman. Hseyin Gazidir.
- ok sevilir.
Seyitgazi ilesindedir.
Zengin kimse

Kt, irkin
ile Aksak Timur sonra
lkesinde
Bedreddin, Anadolu ile Rumeli'de
ayaklanmalar Bu ayaklanmalar tam
sosyalist dzen kurmak iin
her ortak savunan Bedreddin, 1420
tarihinde Serez'de Trakya) Kendisinden
sonra Bedreddinliler alan
bu yzden de bir ka
hkrnet Kitaba
gibi ozanlar da
iinde
bir Ali oban.
Rugn kynde
Gi.il, kuvvetli
Beka
Beka billah

Beli
Ben
Bend i zindan
Bend
Bendolmak
Benlik
Benlik yurdu
Ber karar olmak
Bere
Beri
vakit
Beylicelik
Beyt l Mukaddes
Beytullah
Bezir
Bezirgan
Bezm - adem
Bezm - i celi
Bezm - i
Bezm
Bi at (Biat etmek)
Bikr
Bile
Bili
S'ZLK 633
----- ..------ -----....---------
Geici evrenin olan olumsuz
zg btn niteliklerden ve
zde srekli kalma durumu. Devam, evvelki hal zere
kalma, baki
zde olumsuz olma durumu.
Veli.
Evet, hay hay, peki, kabul etme anlamlannda
Nefis. Ben Nefs
Zindana, cezaevine girme ya da giren.
bilgi. Set, duvar (Su iin)

Kendini hali, gurur, kibir.
Kendini durumu.
sznde durmak.
Yara
Uzak, te.
Gnde kere namaz.
Bey gibi davranma,
Kutsal ev olup Kuds kentindeki kutsal
Muhammed, Mirac'a buraya
evi, Kabe; insan gnl
keten tohumu
Zengin, tccar.
Yokluk Tasavvufa gre bu alem yokluk
alemidir. Buna gre Bezm - i adem dnya, kainat, evren
gelir.
ile meclisi.
Gl bahesinde toplanma
Meclis, Ebedi, tasavvufi sohbet meclisi.
Bir talibin biat treninde teslim el tutup
uymak, birisine tabi olmak. Biat etmek. trenle

bakire.
Birlikte, beraber.
Bilgi, bilim, ilim.
634 ALEVi VE
Bir bin pare etmek
Birlik
Birlik dirlik

Biryan

Bitek
eylemek

Burula
Burc
Burcak burcak
Buy
Buy-i Cennet
Bk
Biinyad
Bnyad olmak
Bthan (Bht.an)
Caferi
Caferi Mezhebi
Celal
Can
Canan
Can
Bir ya da bir sz inceden inceye
Vahdet.
Hakla bir olma.
Hakla hak olmak.
Kebab , kavurma, (Bryan da denilir) Tarikatta uryan bir
yan olma deyiminde geer.
Ali'nin gelen bismillah yerine
besmele.
dalda yer.
Nefret etmek, olmak.
Kin, sevmemek, nefret.
Tedirgin etmek, kavga
Burda, kimi yerde dnya
Gkte oniki blgeden her biri. Oniki
burc Kalelerin kulelerine de Burc denir.
Burcu burcu, gzel koku samak.
Koku.
Cennet kokusu.
yabani bitkiler.
Temel.
Temel kurmak, yeniden yapmak.
kara alma.
-C-
Caferi mezhebinden olan kimse. Caferi mezhebi,
en koludur. Oniki bu mezhep
imam Cafer ve benimseyenler,
bu imama ve yola olanlar,.
Oniki olan Cafer i reyini
ve kabul eden mezheb. mezhep.
sertlik, fke, ieren
tmne birden verilen ad.
Sevgili, dost.

Tarikat eri. Onlara byle denir. Hitapta
S7LK 635
-----------------
yetmek
Car
Cebrail
Ced
Cem
Cemil
Cenabet
Cenan (Canan)
Cevgan
Cevlan kurmak
Cevr
Cezbe
Cibril
Cinan

Cnk

gelmek
Cda
Cmle
almak
ardarp
arh telek
arh
arpare
ar
kurtarmak,
Zor durumda, isteme hali,
Meleklerin en byklerinden biri olup peygambe.re
getirir. Sezgisel Muhammedin igdsel
Simgesi horoz. Grevi
Dede, byk dede, soy.
(Ayn - cem e
sevgi, cmertlik, ululuk ve
niteliklerinin tmne verilen ad. Sevin veren ehre, gzel
yz, yiiz, ehre.
Gerekli yol durumu.
Yrek, kalp, gnl, sevgili..
Ucu sopa, eskiden bununla top
Kendi evresinde dnmek.
Eziyet,
bir duyusun etkisiyle kendinden geme durumu.
( Cebrail e
Cennet, cennetler, baheler
Cezbeye
Bir ok kimsenin eseri bulunan uzun, ensiz bir
dergisi, defter
akmak.

uzak
Hepsi, tm
--
Vurmak, srmek.
ve gibi yzde
rtsnn tmnn kesilmesi. Tarikata ilk
biri.
Talih, gkyz
Gkler, felek. Halk felek der. Dnya Dnmek.
Drt para
Drt
avmak

er kan

evrim

ile evi
in - i Main
orba vurmak
kelek
p atlama
ulha
n
Dabbet - l arz
OOd

Dahhal
Dahi-etmek
Dahi eylemek
Dam
Dim
Daman, damen
Dane
Parlamak
Kandil, mum,
Ucu sopa. Bir top oyununda
Gz
Cdur
Yol
ile hcre biimindeki tekke
blm yada
Uzak lkeler, in lkesi.
orba tenceresini stne koymak.
Bir peynir.
Tarikata girme
Tezgahta bez dokuyan
nk
-D-
gntiniln alametlerinden bir canavar. 60
kula boyunda olup vcudu
fil
deve ve benzeri gibidir. Bu canavar,
mnkirlerin yzne siyah, mminlerin yzne beyaz
damga vuracak. Bylece mmin ile mnkir
edilecektir. Bu canavar ve Sleyman
Peygamberi'in mhrn birlikte getirecek, asa ile
mminlerin yzne Mmin , mhr ile de mnkirlerin
yzne Kafir
Adalet,

durum
Ktlemek,
Arkadan sylemek, yermek,
Dam, ev, salon.
Tuzak
Etek.
Tane, yem
SZLK 637
-------------------------..-------..-------------
e
Dar
Mansur

Hseyin
Dar-1 Nesimi
Davlumbaz
Davut
Dede
DedeDehmen
Dehr
Delil
Dem
Deme

Dere etmek
Derilmek
Dern
bunun zerinde hi birini
oynatmadan namaz ve
Ayn - cem yer. huzura durmak
da Tarikat treninin meydan.
Mansurun direk.
Mansur gibi yol lmeyi .zorunlu grr. Meydan
orta yeri. simgesiyle gsterilir.
Yiiziistii yere kapanmayla temsil edilir. Hurufi
gibi yol boyundan kestirmeyi gze
ngrr.
Ayak mhrleme temsil edilir. Hz. Hseyinin
dedesi ve huzurunda olup
Hseyin gibi yol vermeye
gerektirir.
Diz st temsil edilir. Nesimi gibi yol
yzlmeye olma gelir.
Byk davul, davulu
Sleyman Peygamber'in zamanda hkmdar
ve peygamber.
Alevilik
kolunda, elebiyan kolunda elebi ve
Cemdede oniki hizmet ilk gsterilen
cem ynetme hizmetinin sahibi hizmetinde bulunan dini
ruhani nder.
Aleviler
Devir, dnya, zaman
Yol gsterici. Tekkelerde trenlerin
meydandaki balmumlu
fitil. Kk
Yetkin sz, ses ve var
g. etki. Bu gcn, etkinin an. Nefes;
an, zaman,
nefes, Aleviler deme, nefes derler.
Dem eken, iki ien, ien.
Yazmak, toplamak. bir araya getirmek.
Bir araya gelmek, toplanmak
l; gnl
638 ALEVi VE ___ _
, ______ , ___ , __
Derya - yi umman
Derya
- i Kerbela
Dest
Devlet
Devletl
Devretmek
Devran, Devran
Didar
Didar
Dide

Dil
Divit
Dolu

Don
Dost
Dost Divam
Drt
Drt
Dudu (tuti)
Dd
Durmak
Dldl
Dr
Byk deniz, i alemi. Manevi alem.
Deniz
Kerbel l
FJ
Mutluluk, saadet.
Mutlu, saadet sahibi. Yksek mevkili kimselere sylenir.

srmek zaman; kader; halka
birbirlerine ve isimlerini zikrederek
dnmeleri; mukabele, mutlu
Yz yze
Gnl eken, dilber, gzel yz, sevgilinin yz,
yz.gren, grnen.
Gz

Gnl
ve kalemi bir arada eski
Kadeh, kadehi.
Ay iin batmak
Giysi. Tarikat keramet gstererek brndkleri
. .Hakka yryen, ancak yere
tarikat ulusunun yeni ruh
Gerek sevgili.
Allah huzuru.
Drt unsur: Hava, Su, Toprak,
tarikat, marifet, hakikat. Bu drt
dinin yzdr, i yz Hakikata ermek iin
marifet denir. Bu drt
unsura drt denir. Drt
gzel
Duman
Kalkmak
Muhammed'in Ali'ye at. Aleviler bunu ok
severler, anarlar.
inci

Diivaz
Dvaz-imam
Dze koymak
Edep
Edna
Efsane sz

Ehi - i Beyt
Ehi - i Hccet
Ejderha
Ekvan
El
El almak
El ele el Hakka
El almak
El
El'aman
Elest
Elest - bezm
Elest meclisi
Elifi tac
SZLK 639
Rya
Erkana, yol terbiyesine Sulu.
oniki imam iin
nefeslere verilen ad. Duvardeh nefesi.
Oniki imam da denir.
Dzmek,
-E-
Terbiye, grg.
.
ameller, alak
Yalan, uydurma szler.
Omuz,
Hane Hz. Muhammed'in (Ali,
Hasan, Hseyin ve soyundan gelenler)
Delil, senet sahibi,
biiminde masallarda korkun
Gnler
gcn simgeleyen, tutma, dokunma
Bir
Dedeye biat etme yoluyla Hz. Muhammed'e ve
biat etme.
olmak,
Yalvarmak
Feryad etme, dileme sz.
insan zaman.
zaman "Ben sizin Rabbiniz
miyim?" zamanki ruhlar meclisi,
ruhlar ile ilk
Bu mecliste mminler sorusuna evet, beli, kafirler
diye verdiler.
Veli'nin giydikleri
kiilah. Tepesi sivridir, on iki paradan Simgedir.
Elleri kanda olmak: Zor durumda olmak, felaket, cinayet Bir halk
deyimi olup en zor durumda bile istenilen yere
iin
640 ALEVi VE
Elma Alevilerde elma kutsal Cebrail, Muhammed'den af
dilemek iin kurban olarak elma iin bu
kutsal sayarlar. cemlerde bu temsil etmek iin
koyun Bu gn de, evlenmek
elma gndermesi Elma gndermek
Elma
simgesidir.
Enbiya
Ene'l - Hakk
Enemek
Engel
Envar
Er
Eren, Erenler
Erenler
Erkan
Erkan name
Ervah dil
Ervah
Esfel
Eshab - kehf
Peygamberler, yalva.
Hallac - Mansur'un Ben Hakk'a veya Ben
sz, o bu sz iin
Bu sz tasavvufta tek (vahdet - i
vcut) felsefesine
Burmak.
gidermek. belli olsun diye sahibi
burulup enemektir.
Araya giren, rakip.
Nurlar, manevi
Edep ve erkana nefsine boyun kimse.
Tarikat Erenler Erenler HHBV.
erenler, Evliya sznn Trke
birbirine ve byle seslenir.
Tarikat yolcusu ve mrit da Gnl
bilgisiyle geici tutkulardan
olgunluk varan tarikat yesi.
Erenlerin kurallar yolu.
Usuller, kurallar, din
trenler. Direkler, asa, ileri gelenler, elemanlar
hava, su, toprak); yol ve tresi, yol, tzk,
tren.
Tarikat ieren risale,
Gnlden anlayan, gnl
Ruhlar, canlar
ok alak, en
uyuyan yedi ve kpekleri.
Bunlar; Yemliha, Mekselina, Mislina,
Kmnir (kpekleri). Trkiye'de
Efes, Tarsus ve bu var ne
srlmektedir.
Esrar
Essela

koymak
Eve - i semavat
Evermek
Evlad - Mrsel
Evmek, ivmek
Eydr
Eyitmek
Eyvan
Eyyub Ensari
Eyyup
Ezel
Fahr
Fahr-i kainat
Fakih (faki)
Fani

Farz
olmak
SZLK 641
Gizli olan, bilinmeyen Tarikata ait kurallar.
Kendine gvenen gelsin meydan okuma.
Hz. Muhammed'in "Ben ilmin Ali de
hadisinden esinlenerek Hz. Ali'yi temsil
yola simgesi kutsal bilinen, zerine
i Meydana
girenler girerken i yzn per gibi ellerini
dokundurarak vurgularlar. Eski Trklerde de
kutsal
perek tarikata
Gklerin en yksek yeri.
Evlendirmek
Muhammed'in Peygamberin soyu.
Acele etmek.
Der, syler.
Sylemek
divan, salon.
Muhammed'e eden Medine
peygamberlerinden. Kendisini denemek iin
ailesi, mlk yok vcudu
yaralarla kurt yine de

yeniden eski ile
her cefaya katlanma semboldr.
olmayan
-F-
ta. vnme, vn.
Evrenin zat gelen bu deyim Hz.
Muhammed'in biridir. Evrenin efendisi
gelir.
Din hukuku bilgini, hoca, alim, bilgin. Din bilgini.
lml, geici
Vazgemek, ihtiyarlamak.
Pire hizmet.
Vazgemek,
642 ALEVi VE .j{RLERi ---------
Fasid
etmek

Feedde beni Rabbi
Fehim
Fehm etme (fehim)
Fehmeylemek
Felek
Fena
Fena mlk
Fend
Ferhat

Ferman

Fetih
Fetva
Feyiz-
Feyzalmak
Firdevs

Fitne
Fizah
Furkan
Bozguncu,
vurmak, dile verme, gizliyi sylemek.
Fatma Ana. Hazreti Ali'nin
Hasan ve Hseyin'in - tz -
zehra da denir. namusun,
semboldr.
Hadis. "Ben Rabbim terbiye etti"
szn anlama, bunun yapma.
Anlamak,
Anlamak, olmak
Gk, dnya, evren.
Tarikat yolcusunun yok
Dnya, yokluk mlk
Hile, desise, oyun
Ferhat ile hikayesinin erkek
alabilmek iin delip su getirmeye Zoru

Melek
Emir, buyruk, emir
Spren, sprgeci, cem ayinlerindeki grevli
-terden biri, hizmetli.
yolcusuna grnen, onu bu yolla yce
olgunluk halleri.
Mftnn hkm.
Sudur gre evrenin
olarak ruhsal
bir olgunluk yaratan manevi deneyim.
din bilgisinden yararlanmak.
Cennet.
dosttan veya sevgiliden
Ayartma, fesad ihtilal, bozgun

Kerim. ile kt gsteren
Gaffar z znub
Gaflet
Gani
Garaz
Garbi
Garip
Gark olmak
Gayb
Gayb alemi
Gaybet
Gayetten
Gayr
Gaza
Gazel
Geda
Gen
Ger
Gerek
Gevheri kan
Gilman

Gidi
--- ..
-G-
gelen
gaffar, bir Bu sz Kur'an'da

Nefsin bulunma,
Zenginlik, gnl Bol
Kin, kt niyet.
Gneyden gelen yel.
aleme bir basamak olarak bu
dnyada kimse.
(suda), gmlmek
kendisinden kulundan
Her trl ve alemi, hi bir
biimde bilinmeyen alem. ait alem. Gayb erenleri.
Kaybolma. Dedikodu, Halk, der.
yok olma yolunda bir Haktan gelen
feyizler nedeniyle evreden, kendi fizik
soyutlanma beliren habersiz
olma durumu. yada tarikat yolunda gizeme
iin, halk iinde
halka grnmemeleri durumu, grnmeme.
ok, pek ok.

Din
yaprak
Yoksu!, dilenci

Hakikat, zahir, yolda olan, veli eren.
glleri.
mcevher gibi
Cennetteki erkek giizelleri.
Zenginlik
aleyhte bulunmak,

644 Al.EVi VE
Girdab
Giriftar
Giryan
Gke
Gnl
Gnl

Gymek (gynmek)
Gher
Glbenk
Gldeste
(Glzar)
Gman
Gmrah
Gnleyin
Gruh -
Gruh - Naci
Gz
Gze koymak
Haber anlamak
Habib
Hac
Hacet
Hadis - i Kutsi
Hafa (hafi)
Burga.
tutkun,

Gzel, iyi.
marifete gc. evi. tecelli
yer, ilgili bilgilerin
mekan. ynne Kutsal
i
Sevgili.
Grnen, grnerek.
Yanmak, gcenmek (mecaz)
Mcevher, ima,
Yksek sesle topluca okunan dua. Manzum ya da nesir
olarak Trkedir.
Gl demeti, antoloji, seme bir araya
Seki.
Gl bahesi
zan, sezme,
Yoldan yerine gre 'ok'
Gndzn.
olanlar.
topluluk. Alevi ve kendilerine byle
sylerler. Cennetlik bir topluluk.
Sonbahar.
Sonbahara
-H-
dinlemek, nasihat almak.
Sevgili - Dost,
ziyaret edip hizmetinde bulunma. Kabe olarak
insan kalbini kazanma, insan gnlne ynelme.
Hakka ermek iin gnl Klibeyi ziyaret.
lzum, dilek
Kutsal sz, yani Kur'ana uygun. Peygamberin kutsal
szleri.
Gizli.
Hak
Hakka yrmek
Hak ile yeksan
Hak sz
Hakikat
Hakipay
Hakk Mutlak
Bakkal
Hakkin
Hak,Hakk
Hik
Hal, hal ehli
Hal gelmek
Halife
Ham
Hali
Halil iirrahman
Halk
Halka
Ham ervah
HamdlilJah
Hameran
Tann. biri.
Olmak.
Yerle bir olmak.
sz.
Gnl.
Ayak tozu, nnde alak gnlllk.

Allah'ta yok olarak, yok yoluyla inanma,
sz, Kur'an.
yaratan, var eden.
Toprak
Tarikat yolcusunun kendi iradesiyle elde
makamlardan te bir vergisi olarak kalbe ve
gnle feyz. Bu durumla belirgin olarak tarikat
yolcusunun
nesnel alemde gelen evreni
gzlemleyerek derin durumu. Tarikattaki
uyulan ve daima i
kimse. Hakikat ehli.
Cezbeye
Hz. lmnden sonra onun vekili olarak
yapan kimse. Kendini tarikat
yoluna derece babadan sonra gelen
ve pirin yerine geme, ykselme yetkisi olan
ereni.
Tarikata yeni olan cahil.

dostu, demek olan bu sz, peygamberin

Zaman ve mekan iinde olan maddi alem. Halk
tarikat yolunda
Yaratma,
Cem evinde daire ibadet.
Olgun olmayan ham sofu.
olsun, arapa bir sz.
Kalem yrtc, Tarih yazan.
646 VE ANTOWJISI
Hamr bade
Hamza
Hane -harap
Hanedan
Harab
Harami
Harici
Har
Hasanl Asker
Hasal

Haslar

Hatem
Hatice
Hatmokumak
Havf
Muhammed'in olup ile n
piri Hamza, Uhut gazvesinde

Evi ev.
Soylu, byk aile, ocak; Hz. Muhammed'in ev (Ehi -
i Beyt: Hz. Ali, Hasan ve Hseyin)
Peygamber soyu.
ok zaman harabat yerine Meyhane da
gelir. Tasavvufta "vahdet" yani birlik, tek olma,
Kimi yerde "Tekke"
yerine de
Yol kesen,
en eski partisidir. Siyasal alanda rol
Ali'yi de, onun olan Muaviye'yi de
"Hkm ancak
bir karakter sevilmezler.
Diken, hor, zelil,
(On iki imam blmne
Meydana gelme,
Szn szn sonu
iyisi, gzellerin gzeli.
Toplama, lenlerin tekrar dirildikten sonra

Yzk demektir. 1) gre, Muhammed,
Ali'ye bir hatem ediyor. Bir zaman sonra
peygamber yedi kat (Mira) sonra bir
meclise giriyor. bu Ali
postuna Muhammed
kendisini Hatemi verince Ali'yi
hemen orada Ali'ye biat ediyor. Onun iin, Ali
Muhammed rehberdir. 2) Sleyman peygamberin,
stnde olan bir hatemi
Bununla kurda, ve cinlere Aynca
'arslan' ve maddesine
Peygamberimizin ilk
Kur'an okumak. Ezbere Kuran okumak.
Korku
Hayber kalesi
Haydarilik
Hayf
Hayr - 1
Hayr n nisa
Hazan
Hazret-i Hamse
Hazreti Suphan
Hazeran
Hergiz

Hicap
Hicr
Hidayet
Hikmet
Himmet
Himmet etmek
Hil'at
Hilal
Hora yrtmek
SZLK 647
Peygamberin ele ve Mslman
kent ve kaledir. Ali, bu byk
Bir yahudi kalesi.
Seyid Kutbettin Haydar'm XII. yy.da Ali'ye ve
oniki imama gsteren ve ahiret nimetlerine
ilgisizlik gsteren geici ngren
ve emel, ama edinen
tarikat. Alevilik iinde Haydariye.

Hz. Muhammed'in
-
en Hz.
Sonbahar

kamil durumuna gelinceye
geirdikleri grnr olma durumu.

Bin, binlerce.
Asla
Domuz. Mslmanlarca pis eti yenmez.
zg stlk, giysi.
lmezlik suyunu ierek zor durumlarda
olanlara bir peygamber. Ab - i

rt, utanma, perde.

yolu arama, Hak yoluna gtrme
Hakka uygun sz. Ahmet Yesevi'nin
Bilinmez felsefe, hamilik, gizli ne

iin gnln Hakka ynelmesi.
ve dzenini etkileme,
dilediklerini yerine getirme.
talibe etmesi.
Elbise, kaftan, giysi.
ay

Horasan
Hu
Hud

Hulk
Hulle
Hup
Hul'ifilik
Huri
Hurrem
Huru,hurc
Husrev
Hu
Hnkir
Hseyni
Hsn
Trk yurdu. Buradan AnadoJu'ya pek
ok Bunlara Horasan erleri denir. 13.
Anadolu'da ve l 240'ta ldrlen Baba
evresinde Anadolu Seluklular devletine
byk bir daha sonra
l 7 iinde
gelen zikir
Ad kavmine gnderilen peygamber. Kavmi Hak yolundan
kibir ve gurura da onlara
vererek kimseleri Mekke'ye
gkyznde biri ak, biri
biri de kara bulut Kayl
hafiften gelen bir sesle bu buluttan birini
seme grevi Kara bulutil seince, Ad kavmi yok
Hud'a uyanlar Hud'un
Kabe'de ve yerde sylentileri
Tann
Ahlak, huy, tabiat,
Cennet elbisesi, giysisi
Gzel.
Fazlullah I-Iurifinin
genel olarak tiim harf ve
harf ve ve giz atfeden tarikat.
Alevi ve iinde
Cennetteki gzel
Sevin, sevinli.
Yol dengi.
hkmdar, sultan.
dur. Kuran'da da geer. szii
olarak zikirlerde geer. en byk Allah,
yalvarma, O, gelir.
Kutsal evliya Veli'nin Sultan,
hkmdar demek olan bu szck, pirlere sylenir.
O zaman manevi hkmdar demek olur.
Hazreti Hseyin'e gnlden olan demektir. Bu
her Alevi ve Hseyni'dir.
Giizellik, Yz

vermek

irta

ihtilaf

etmek

dinli

etmek
vermek
ulus

-i-
Niyaz,
Azazil, lain.
peygamberlerindendir. Nemrut
iin
fakat gl bahesine
gl
ok sembol. Peygamberin ceddi.
Ali dostu Selman on iki hizmet
.
yer alan temizlik iin ibriloe su dkme yrten kimse.
Ham ipek
dedelik, yada rehberlik yapacak olanlara
verilen belge.
Tekke yetkilisi bir yere gitmek, bir yapmak
ya da bir grevi yerine getirmek zere birine izin vermek.
dedelik, rehberlik yapacak olana belge
vermek.
belgesi. dedelik veya rtbesini
isbat iin verilen diploma, izin belgesi
Adem peygamberin biri olup peygamberdir.
Elbise dikmeyi ilk icat eden odur. Bunun iin terzilerin pir'i

Fetva
Gnlden gelen dostluk, itenlik, z
halis olmak. Bir sude

Hesap sorma. Eskiden belediye memurunun dairesi.
Semek, katlanmak. kullanmak.
dostlar, yol
Dnek, iki yzl.
Kabul, syleme, dil ile syleme, teslim
olmada verilen sz.
Dil ile syleme. Bildirme, tastik, kabul
Tarikata girmek. Buna el - etek tutma da denir.
Halk, toplum.
Halk, toplum.

- Lednn

Cafer
Hseyin

ehli

cin

Meryem
Ancak, mutlaka, ille; Tasavvufta evet
Tarikat yolcusunun nce kendini, sonra kendi znde
onunla iin gereken manevi
gnl bilgisi ile bunun iin gerekli yntem ve yollar.
aleme zmekle bilim;
zg ezeli bilgi; gnl bilgisi,Gayb ilmi,
ait manevi bilgi. bilgi.
ve Musa peygamber geen olaylar
sonunda ilm - i ledn sayesinde
O,
Hz. Muhammedden sonra onun stlenen kimse.
Hz. Ali soyundan gelen on bir her biri.
(Bak. Oniki blm)
(Bak. Oniki blm)
(Bak. Oniki blm)
Gnlyoluyla ait anlam, bilgi, sezgi.
gnderilen kutsal kitap.
Tarikata girerken sz yok sayma.
Tarikata girerken sz
kulunu
ve cinler
Bekleme
Verilen bir sz iten gelen bir istekle yerine getirme,
sznde durma, sznn eri olma.
Rahmet. esirgeme, koruma
geliyorsa da halk, yerine de Buradaki
vezin ve halk
Rehin (Halk tutu, ipotek.
ifti, reber (Halk
Bilgi, kltr, evrenin bilme gc. bunlara sahip olan.
yolu gsterme, uyarma, Hak yoluna
gtrme, Bu yapanlara denir.
dininin peygamberi. Bir ok mucizeleri
Kutsal Mucizeleri ly diriltme,
krlerin gzn ama da
Meryem'in peygamber.
----------
,-----------'S-"'ZLK 651

iye

Kabe
Kaabe Kavseyn
Kadem
Kadim
Kadr

peygamberin Tevrat'a gre,
iin kurban etmesini
onu kurban gkten bir ko ve
ko kurban Kur'an'da ise kurban
edilmek istenen br
eden, memur, ev yapan
Erenlerden ya da peygamber sylenir.
boynuz gibi iki ile de
Buna, Byk diyenler de Yecc -
mecc denilen kavme iki set
ile zulmat aleminde; Ab - aramaya
sylenir.
peygamberin kle Hacerden olan bir
peygamber Hz. Muhammed'in soyu.
ad. yerine de
Drt byk melekten biri. Sur denilen boynuzu birinci
btn lecekler, ikinci
yeniden dirilecekler, bylece olacak. Grevi bu.
Talip

Sahip, ulu, er.
Cemdeki on iki hizmet yer Cem evinin

-K-
gnl. Hakka engelleyen bir l.
insan
Hz. Muhammed Mi'rac'a Cebrail iki yay
boyu Ya Muhammed, ben daha teye
geemem, (bkz. Necm suresi - 9.)
en olma.
Basamak.
nne n olmayan; evvelsiz, ok eski

Eskilere gre epeevre olan bir
devler, cinler ve ejderhalar
zincirlerle oraya
Kabn
Kal
Kal ehli
Kal olmak

Kalkur

Kamil
Kanberiyc
Kan
Kanaat
Kanaat
Kanara
Kanber
Kanda
Kandan
Kandil
Masallarda geen Zmrd Anka da
Sofilere gre, kendi vcududur.
Ayakta duran, namaz (a uzun okunur)
Sz
ehli, sz ehli. Kal ilmini bilen.
Erimek.
Vcud, beden gvde.
lmek.
Kalkar (Kalkmak eyleminden. Kafiye zoruyla byle
syleniyor)
ok kurnaz, dzenbaz, hileci, dnek.
Olgun Yetkin.
sadakatle hizmet
vefa ifade eden yada
yumurta biimindeki delikli
Maden, kaynak.
Eldeki ile yetinme, gnl tokgzllk.
Meydan
Mezbaha, yer.
Ali'nin klesi. Ali serbest halde
hi bir makam. ifade
eder.
Nerede
Nereden
bir melek ona Sen kimsin, ben kimim?
diye Melek Sen sensin, ben benim diye
verince onu teki melekler de
Son olarak Cebrail'e O
gezip utuktan sonra gkyznde bir kubbe
iin dua Kubbe iinde
ak bir kandil
kandili seyrederken, ak nurdan; Ben Ali'yim,
nur da Muhammed'dir. sorusuna: 'Sen
ben kulunum', diye ver! sesi
Melek byle ve azaptan Bir gn Cebrail,
Muhammed'in huzurunda Ali'ye byk gsterince,
-- 653
Muhammed sebebini o da bu hikayeyi
Nur simgesi.
konduran : Veli'nin kerametlerinden.
etti.
Kara yel
Karamanla
Kanmak
Kasavet

Katar
Katerlemek
Kata
Katre
Kavi
Kavil
Kavlak
Kayd ahiret

Kayl- kal
(Musa
Kebe
Kefen
Kefen giymek
Kefen
Kekik
Kelam etmek
Kelam

Kelp
Kem
esen yel

doymak, kocamak.
Keder, znt
oltip ?n bir iken Kerbela'da

Dizi, deve ve ard. arda dizilip gitmesi.
Dizmek, koymak.
Pek, ok,
Damla, damlayan su
gl.
Sz
Kse, tysz.
Ahiret ahiret korkusu.
tasalanmak.
Dedikodu.
Oniki imama
Aba, oban giysisi.
;;u, yeniden simgelemek zere taliplere
giydirilen beyaz bezden sade giysi.
Yeni talibin beyaz bezden sade bir giysiye
brnmesi.
lmden dnmek, dirilmek.
Bir gi.lzel kokulu bitki. Yemeklere konur.
sylemek. Muhammed ile hi
ses etmeden doksan bin kelam
Sz
Mert adam; cesur.
Kpek, it
Az, kt, fena.
654 ALEV/ VE __ _
Kemal
Kemal sahibi
Kemer - best
Kem ter
Ken'an eli
Kerem eylemek
Keramet
Kerem
Kerem ehli
Kerem etmek

Kesret

Kevn
Ketm-iadem
Kevser
Kevser sakisi

Her en yksek yere hali. Nefsin
isteklerinden, dnya nimetlerinden
durumu. tarikatta ykselme.
Kemale olan.
Belli bir olan beline kemer
Beline kemer olan. Tarikatta
syleyip beline bir kemer
af treni. Kemerbeste, beli
hizmete kimseler demektir. Hz. Ali,
onyedisine kemer
Bunlara Kemerbest denir. Tarikatta simge.
Hakir, en kt, aciz,
Vaad toprak denilen arz - mev'ut. Yakup
peygamberin lkesi.
merhamet eylemek.
Peygamberlikle ilgisi velilerde,
grlen durum.

bulunanlar.
bulunmak.
Mevlt hikayelerdendir. Hz.
Muhammed'e gelen kesik bir insan serveni olup
Hz. Ali ile birlikte yurduna gidip puta tapan
Mslman etmesini
Gerek olarak bilinen dnyada
ondan bilinen, grnen okluk yn.
Gizli, rtk, durumdaki
Bilme.
Olma. Varolma, vcud, dnya.
Yokluk alemi.
Cennette bir sonsuz, soy-sop (Hz. Muhammed'e ait)
Kevser Havuzu'nun sakisi, Hz. Ali'dir. Sofiler, kevseri
irfan olarak ab - kevser.)
(Kuran 108. sure). kevser. Kevser suyu.
Hz. Ali.
gereklere evi
olarak bilinen gnl.

bet
ta
Kiramen Katibin
Kisve
SZLK 655
tekkesinde mumlu Bunlar iki
tanedir. Biri biri de
Sultan trbesinin iindedir. Veli,
Velayetnamesi'ne gre, Pir Gven Hindistan'a
gnderir. Orada ve ile geri
dnerler. Gven denize bir
sonunda ile bin almak zere
Hindistan'a - yks. Tekkeye dnnce
duvardan keramet gsterir.
Dnya gzeli denir.
Alemi yneten Hazreti evindeki
Ali'den feyz alanlar. gre, bir
gece Hazreti Muhammed,
ierden gelen Kimsin? sorusuna
peygamberi Muhammed'im deyince; Burada
Muhammed'in yeri yok Biraz sonra yine
bu sefer Yoksulum ve bylece
cemine Ali oradakilere zm suyu
Muhammed'e de verince hakikat
kalp gz Ali'nin yksek mertebeyi
takdir ederek, o gne kadar peygamberlik
Ali'ye biat edince da sahip
Btn ve bu kabul
Bir ok bu olay
Ayin cem salonunda evrili yer.
evresinde mum yanar.
Ayakta durmak (namazda)
Benzetme.
Nasip. Tarikat yolcusuna uygun
Arkadan syleme, dedikodu.
ta da denir. Ali'ye gkten Aleviler,
Peygamberin lmnden sonra Ali'nin ta
sylerler. Ali, Muaviye ile
giyip ta Btn bunlardan
Erdebil kabul ettikleri ta
sz buradan
Sevap ve yazan melekler.
Belli yol yapmak iin yol
(ulusu) giydirilen zel giysi.
Kisve giymek
Kizb
Kizir
Kouk

Kov
Koylanmak
Kkn kesmek

Kulhvallah ahad
Kuran

Samit
Kurb

dili

Kre
Kre
Kffar
Kfr

Kn
zel giysi treni.
Yalan, gerek
Ky bekisi, ky hizmetisi, hizmeti.
giyilen stlk, gocuk.

Dedikodu, arkadan syleme.
kor haline gelmesi. Sz
Soyunu kurutmak, ortadan
Byk
De ki, O Allah tektir! suresinin ilk ayetidir.
kutsal l 14 sureden Hz.
Muhammedin gnlne gnlnde tecelli eden
bilgilerin onun sezgisel
Cebrailin sz.
Hz. Ali. Kuran.
kuran. Susan Kuran.
Gnln
nitelikler kazanma. Bylece yalvarma.
Muhammed'in kabilesi.
Sleyman peygamber Onun iin
dili sz geer.
edebiyatta gizli sz yerine
Tarikata girmek, tarikat yolunda
Hz. Fatima
her yer.
simgesi.
Kafirler, Mslman olmayanlar. Tarikat olanlar.
Kafirlik. Din hkmlerini inkar,
Sofilere gre btn yok gibi, da
yok bilmektir. Bylece vehimden yce olan gerek
ve mutlak olan yok Kfrn iman
budur.
yakan
evreni ''ol!" emri. Ol
(Arapa), var ol. bu kelime Akl - kl ve
nefs - i kl e
Knc - i kenz
Knt kenz
Krs
Ksur
Lal
La -
La
Limelif
La
Laden
Lenger
Leyli
Leyletel - esra
Libas
Lika
Lokma
Lut
Llf
Madde alemi

Mah - Muharrem

SZLK 657
Gurbet Tekke.
Ben bir hazine idim ya da
peygamberimizin kutsal bir sz.
stnde oturulan Kur'an'da, krssnn
gkleri ve yeryzn bildirilmektedir. Tasavvufa
gre krs, bilgisidir. Simgedir.

-L-
Dilsiz

Yok. nne szckleri olumsuz yapar (Arapa)
Arap alfabesinde yaya benzeyen harf. buna benzetilir.
ve mcevher.
Bir
Tacm geen alt
Leyla ile Mecnun hikayesinin
Muhammed peygamberin geceleyin Mekke'den Kuds'e
gitmesi. Mira dnyadaki evresi.
Elbise, giysi. giyilen tennure
Haydariye, ile kemer, teslim
giysi btn.
ehre, gzel yz. Tasavvufta yz.
Yemek, Pirin, dedenin talibe, canlara kutsal
sokum. Tekke
Byk peygamberlerden biri olup kavminin
yznden
etmek, ihsanda bulunmak.
-M-
Duygularla bilgiyle fizik alemi. Alem-i
Sahadet, Alem-i suhut.
Atlas okyanusu.
Muharrem Kerbela ay yas

Ay (gkteki), on iki biri.
658 ALEVi VE ANTOWJIS;;..:;i _______________ _
Mahbub
Mahlas
Makam
Mansur
Mansur
Marifet
Makalat
Mana
Mana alemi
Masiva
Masiva ehli
Maslahat
Masum-iPak

Mat itmek
Matlab
Mazlum

Meclis i riya
Mecnun
Sevgili. Hz. Muhammed'in biri.
talana ad, lakap
Durak. maddi manevi derece, rtbe, mevki. Post.
Tamkat yolcusunun manevi olarak olgunluk

ve szleri yznden
nl (lm 922) Tek felsefesinde
ok ileri ve enelhak (ben iin

Mansur'un Cemdeki zel alan.
Bilmek, tasavvufta, tasavvufa ait szler, anlamak.
yolunda bilgi sahibi olmak. Drt makamdan
ncs.
HHB Veli'nin dini ieren, zellikle drt
anlatan
Hakikat, marifet, anlam.
Gayb alemi. te dnya.
her Dnya ve dnya ile ilgili olan

olgu ve eliyle meydana
bilincinde olmadan di.inyaya ve dnyayla ilgili
gnl veren.
Yerine gre, icabeden sz, eylem, yarar.
Kerbela'da olan ondrt ocuk.

gn Uzak illeri, in.
Sevilen, sevilen
Yenmek, bozmak.
meram,
Zulm ve
yk.
anlatan ykler.
zaman mekan
yks.
Riya meclisi, yalan dzen
Deli, Leyla ile Mecnun hikayesinin erkek
SZLK 659
----------------
Medayin
Meded
Medh - i Haydar
Medine
Mehdi
Melaike
Melamet
Menzil
Merdi'.'id
Merhem almak
Mervan
Mersiye
Mertebe
Mesh
Mest

Meta
Mevla
Mey
Meydan
Meyi meyil
Meyyit
Mezhep
Miftah
Mihman
Irak'ta, Dicle nehrinin iki bir
kent.
imdat.
Hazreti Ali'yi medih, vme
nemli kentlerinden olup Peygamberin 622 de
g yer.
(Oniki blmne
Melekler (tekil anlamda
dnya yz evirmek
yer, tarikatta ama.
red olan.
Yaraya ila srmek.
Emevi Muaviye'nin Yezit'ten sonra
hkmdar Alevi ve
kendilerinden olmayan, zellikle olanlara Mervan ve
Yezit derler.
Kerbela ehlibeyt sevgisinin

yolunda tarikat yolcusunun
her verilen ad.
Taharet-i Sugrada elle
keyf, esrk.
Farsa bozma orman
Seciye huy, meslek, yol. Tarikat bilgisi.
Tarikat yolcusunun duyusu, tutumu,
mal,

iki
Ayn - cem yeri.
Gnl verme, sevme.
l, cenaze.
Yol, yolak, dinde ibadet yolu
Anahtar
Konuk, misafir. Dnyada geici olarak sonra
evrene geecek olan insan.
660 ALEV/ VE ________ , _____ ....__
Ali
Mihr i muhabbet
Mihrap
Mikail
Minber
Mira
Mizan
Muaviye
Mucizat
Mu dara
Muhakkak
Muhabbet etmek
Muhbir
Muhib
Muhib ban
Muhr - i Sleyman
olmak
Murakabe
Murakabeye varmak
Murat
Murat almak
Ali misafiri.
Sevgi ve
Namazda yer
Byk meleklerden biri; yiyeceklerin,
ile
Camide hutbe okunan yer
Muhammed'in bir gece
Sofiler, ruhani olarak kabul ederler. Onlara gre
her olgun eren kendi bir miraca
gn yani sorgu hesap gn ile
terazi.
Halife Ali valisiydi. Ali'nin Hariciler
edilmesinden sonra kendini halife ilan etti.
lmnden sonra yerine geen Yezit,
Ali'nin Hseyin'i Kerbela'da etti. Bu
yzden ve Aleviler Muaviye ve Yezid'i hi
sevmezler, onlardan nefret ederler, lanet okurlar.
Mucizeler, peygamberlerin gsterileri.
Yze glme, yalandan dostluk gsterme.
kesin.
Sevmek, gnl vermek, sohbet etmek.
Haber veren, haberci.
Seven, bir tarikata giren, dost, Veli'ye sevgi ile
olan
Muhibler, sevgililer, gnl verenler, dostlar.
Sleyman peygamberin stnde en
byk sylenir. Birbirini kesen iki
iigeniyle, bir biimindedir. Bununla Hz.
Sleyman btn hayvanlara
Beklemek, emre olmak.
Tarikat yolcusunun kendi i ynelerek gnlnde,
iinde Tann'ya Derin dalarak kendini
zrinde
derin kendini tamamen
konusunda varmaya
Dilek, istek, arzu.

---------------------.. ____ .. _______ ,. .. ___ . _____ ,,_IZLK ___
Murat vermek
Murtaza
Musa
Musahher
Musahib
Mushaf
Mutaf
Mdam
Mdami

Mmin
Mnacat

Mnceli
Mnez7.eh
Mnkir
Mnkirin gc
Mptela
Mrebbi
Mrsel

Hazreti Ali'nin
Byk peygamberlerden olup, peygamberidir.
Tevrat ona Firavunla onu yener.
Kenan iline getirir. Tur
ile
Feth zabt ve teshir
Yol sohbette hu1unan, Alevilerde ergenlik
gelen iki erkek, birlikte tarikata
girerler. Bunlar musahip olurlar. ikisinin de
evli Musahiplik tarikatta
kimse
Kur'an, Kuran blm
dokuyan, bir ren dokuyucu.
srekli, boyuna
Daimi
Hazreti Ali'yi zehirli hanerle camide namaz
yaralayarak Haricilerdendir.
ve Mslman olan, eden. Tarikatta erkeklere
mmin, mslim denir.
Gizlice dua etme, yalvarma
Nifak iki yzl. gorunen gerekte
kimse, iin yle grnen
Peygamber Mekke'deki
Yahudilerdi. cehenneme Kur'an'da

Parlayan, parlayan ve belli olan.
Temiz,
eden, Tarikat olan.
Tarikatta olmayan,
Belaya bir
Terbiye eden, Alevilerde ileri
gelen bir kimse mrebbi tayin edilir. Daha tarikata
talipleri yani Alevilerde, bir
gen ancak olduktan sonra tarikata
tarikata giremez.
sahibi, resul, peygamber
662 VE Af!TQ.!::_OJ/Si
Kamil
Mrted
Miiriivvet, Miirvet
semek

Naci, Gruh
Naar
Nadan
Nagah
Nagehan

eylemek
Nalan eylemek
Name
Nar - cehennem
Nar

Naz
Nazar,
Nazar eylemek
Nebi
Nebiyi
Nebiyullah
Necef
Nasib alma
eden, mrebbi, yolu gsteren
Dininden
Erlik, mertlik, iyilik.
yenmek
ortak dinsiz.
-N-
naci: esenlik, selamete
Alevi ve kendilerine byle derler.
aresiz, aciz
Cahil, terbiyesiz, nobran

beklenmedik bir zamanda
Ssleme yapan
Sslemek, resim yapmak, boyamak.
feryad etmek.
Mektup. sz.
Cehennem

eden ileri gelen, mezhepten kt engel.
ileri olarak gnln
sevgisiyle dolup sonucu bir
sylenmemesi gereken szleri syleme.,
kendini tarikata veren cana derin
Bakmak. Tarikat yolcusunun (salik)
vehimden yok eder, onu cezbeye
gerek ve tm Erenlerin
eder.
Peygamber, haberci, haber getiren
peygamber. Muhammed'in
peygamberi, haberci.
Ali'nin trbesinin
vererek tarikata girme. Bir El
alma.
Nefes
Neras haklamak
Nefis, nefsaniyet
Nefsine uymak
Nehr i
Nekes
Nemrut
Nesimi
Nesi
gelmek
Nevcivan
Nevroz

Nikah
Niyaz
SZLK 663
-----------------------..-
trenlerinde ezgiyle okunan tarikat
inanla ilgili anlatan
biimindeki gnln ferahlatan manevi
g. Cemlerde kutsal olarak insan
ynelik szlere verilen ad.
kt istekleri silmek.
Can, ruh, z, kendi. Nefis, Bu
maneviyat ve dnya isteklerine akarsa nefes ya da
nefsaniyet denir. Mana alemine dnerse ruh denir.
iten nefse nefs - .i emmare denir.
Kt yapmak.
nehri. Arabistanda bir nehir.
Hasis, eli cimri.
peygamberi puta iin
Keldani stne
fakat birden gl bahesine

Enelhab (Ben diyen ve bunun zerine Halep'te
derisi yzlerek ldrlen byk Hurufi ve
lm:l404.
soy
Cezbe durumuna girmek.
Taze, gen,
Szlk yeni gndr. ilk gn; Alevi ve
bu gn Ali'nin gn olarak kabul
ederler, bayram sayarlar.
Ne
Pee, yz rts, perde
Naz, sevgililerinin Niyaz,
Naz ehli olan szler
sylerler. grnmeyecek bulunabilirler.
bir kulunu severse su ona zarar vermez hadisi bu
Bir tarikat ulusuna,
yada tarikatta bir temsil eden yere ve bunlar
ve yalvarma, yakarma biiminde
uygulanan bir ibadet tr. birbirine gsterilen sevgi.
Dilekte bulunma. Sunulan para.
M._ _ _!!J..EVi VE
Niyaz etmek
Nokta iama
Nker
Nuh I Nebi
Nuh
Nur
Nutk - derun
Nutk,nutuk
Nbvvet
Nmayin
Ocak
Oluban
Onarmak
Onmak
zge
Pak
Pazar eylemek
Penah
Pervane
Yalvarmak yakarmak, hrmet etmek, sunmak, rica
etmek, dilekte bulunmak.
Kr nokta. Tann'dan hi bir idrak
nokta.
erkek hizmeti, ky hizmetisi.
Nuh peygamber.
Adem peygamberin bir ulu peygamber.
yola getirsin diye Nuh'u
fakat insanlar bir trl yola
Bunun zerine Nuh, emriyle bir gemi her
cins hayvandan bir erkek, bir gemiye.
korkun bir btn kara, sular
kalanlar
Evrende grnr duruma gelen bilinen ve bir
biiminde z.
belirti.
gelen sz, gnl hali.
Sz
Peygamberlik
Grnen, belli
-0--
Tekke, ehlibeyt soyu, dedenin soy. Dedelik.
Hz. Soyun ve
belirten simge.
Olarak.
Tamir etmek
olmak, kurtulmak

-P-
Temiz,
Fiyat kurnaz;
pazar eylemek: sinsice ayarlamak, kurmak.
yer,
Kelebek
Pervaz
Pervane
Peyman, peymane
Peymance
Peymane durmak
Pinhan
Pinhan eylemek
Pir
Post
Posta gemek
Pul
Pulat
Puyan eylemek
Rab
Rabbihm
Rah - Selamet
Rab
Rahman
Rahmet

Riz
Rehber
Reh-Nma

Kanat
Cemde semah yapma grevini yerine getiren. Dnme.
evresinde durmadan dnerek yanan bir tr
kelebek.
Kadeh. Ahd - peyman: Yemin, ant, taahht
girme
ayaklar kollar
apraz ne biimde yalvarma-yakarma durumu.
Dara durmak. Hz. Muhammed'in Mirataki
Gizli
Gizlemek
byk. Tarikat karan, tarikatta ulu
uygulayan. tarikatta en yksek bulunmak. Bir
anlamda Veli.
Bir simgeleyen, seccade olarak
dedenin yada tyl
deri, koyun postu.
Post sahibi olmak.
Kk madeni para, ss
Sert elik
Yrmek,

-R-
Selamet, yolu, yolu.
Yol
Herkese merhamet eden Allah, Rahmeti herkesi kavrayan,
biri.
sevap, merhamet.
Parlayan, parlak, verici.
gizlenen
Oniki hizmet yer alan, dedenin
trenleri yola girecek canlara tarikat bilgileri
veren, yol kimse.
Yol gsteren, nder, gidilen
666 .ALEVi VE ANTOf:.:O_'.l_JS_1 ___ _

Remiz
Rendir
Resul
Revan
Revan eylemek

Reyhan

Ricall gayb
Riya7.et
Rizan eylemek
Ruh
Ruh g
Ruh
Ruhl Kuds
Rum
Rum Abdallan
Ruz elest
Sabit - Kadem

Safi avrat
Safiyullah

Sembol, bir belirleyen ve benzeri.
Rumuz. Simge
Hasta
Peygamber , genellikle Muhammed.
Yryen, giden, akan
Gitmek, akmak.
tarz, uslup
gzel koku.
olmak, cennette bir melek
olma, istek, kendi
gsterme. Tarikat terimi olarak szlerini
kabul etme.
Gayb erenleri.
bilgisini disiplinli eylemleri.
Akmak,
evrenden, lmsz geici bir
dnem, sre iin bedene girerek ona
z.
z olarak ruhun lmle
geici bir sre iin yeni bedene,
gemesi, indkali.
Beden, ruhun geici yer.
Kutlu ruh. Kur'an, Ruhl - Kuds' Cebrail olarak kabul
eder.
Urum da denilen Anadolu
Anadolu erenleri.
Elest gn bezm - i elest)
-S-
Sznde duran, srekli.
gerek
Temiz, saf Mslman
en temiz kulu demek olup Adem Peygamberin

gzel.

Sahih zaman
Sahra
Sak olmak
Saki
Salat
Salavat
Salih
Salik
Samah, sema
somut)
Sararuban
Sayyad
Saz
Secde
Secdegah
Secdeye varmak
Sebil evi
Sekahm
SZLK 661

Yol
olmak (yara)
Zamana hkmeden, hkmdar. sahibi;
Muhammed Mehdi
l, ova.
Saklanmak. bulunmak.
Su ve iki Feyz ve
kutsal suyunu Hz. Ali. canlara
sevgi ve birlik ikisini sun.an. sevgisini ve nurunu
HHB Veli yada kamil. Cem de iki
ile grevlendirilen.
Dua. Namaz.
Hz. Peygamber ve soyuna rahmet okuma, isteme

Semut kavmi isyan Salih
peygamberiydi. Hak dine alarak
sahraya Putlar isteklerine vermedi. O
zaman Salih peygamber'e: iinden bize gebe
ve tyl bir deve sana dediler. Salih
peygamber kaya iinden istedikleri deve
Yine iman etmediler. bunun zerine yok
etti.
Tarikat yolcusu.
Ayn - cemlerde topluca dini oyun. Alevi ve
erkekli oynanan oyun.
Sessiz Kuran.
Sarararak, -'Ban', eskiden -'rak' yerine

Bir aleti. Kk orman
yada namazda makama iin yere kapanma

Secde edilen yer.
Namazda yere kapanma,

0 onlara su verdi. Kur'anda bir ayetten.
668 ALEV/ VE ANTOb_QJl-'-'s/'----
Sekahm hamri
Sem'i
Sema
Semavat
Ser brehne

Ser-mest
Ser
Serap
Server
Seyf - i Ahmedi
Seyr - i fillah
Seyid
Seyran
Seyran etmek
Seyrana

etmek

- hakikat
Dehr suresinin 21. ayetinde "Sekahm Rabbihm
tahfira" kaynaklanan deyim. Tertemiz
iirir gelir.
Duyulan, cem ve muhabbet semaha
durmak, semah yapmak.
Mzikli ve szl dinsel raks, semah
Gkler

nder

lde gzne grlen vaha, su hayali
reis, nder.
Muhammed'in
iinde
Hz. Muhammed Soyundan olan kimse.
Gezinme, seyretme.
Gezmek.
Gezintiye
sadakat. tarikata candan yalandan
bir insan hallerde bile hak
sylemek. zn sze szn ze,
durumu.
bozulmak, lmek
Giz. garib durumuna ancak halka
olgu. evi insan
gnlne tecelli eder, ancak nefsin isteklerinden ie
derin varmakla ilahi gerek.
istenmeyen bir olguyu,
saklamak, gizlemek. Dem imek. sndrmek.
Siratl - mstakim de denir. Ahirette zerinden geilecek,
ince, keskin kpr. Tasavvufta yol,
ifrat ve tefriti olmayan dini.
birinci surede geer. Gnl yolu. gerekleri arama
yolu.
Hakikat gizleme
- mphem

Sinne, sin
Sofi, sofu, sufi

Softa
Sofuluk
Soylamak
Shbet meydam
Szn haklamak
Subhan
Sudur
- l mnteha
Sulh
Sultan

Sur
Suret
Skker
Sleyman
SZLK 669
---------" --..---
Belirsiz
ekilmek, kimseyle rtp
vurmamak,
talibin zerinde gibi gezdirerek
onu
Mezar
Tarikat ehli, tarikata kimse.
Cemde kuran, grevli.
Medrese .
tarikata ..
vmek, meth etmek,
Bir sorunun, sonuca
iin cem treni, muhabbet
Sz dinlemek, yerinde bulmak.
Tann
kendi znden bir nurun
geirmesi yoluyla evrende, gzle grlr
biimler savunan kuram.
bir ki, tesine hi bir
geemez. tesi, zat alemidir. Sdretl
insan bilgisinin son olarak kabul edenler de
Zriyet, evladlar, soy.
Tarikat verilen ad. Yksek bir Alevi ve
byle hitap edilir.
kendi sen yerine
bir sz.
gn boru. Bununla btn insanlar
dirilecek Yalnu;ca boru da gelir.
dnyada yada gnlnde tecellisi.
Surat, Yol,

Davut peygamberin gibi hem hkmdar
hem peygamberdir. dilini bilir. Cinler
emrindedir. Seba Melikesi yanma ve
onunla Bir gn Sleyman,
geerken bir tekilere:
girin Sleyman sizi Bu sz duyan
670 ALEVi VE
Sluk
Sluk etmek
Sluk grmek
Siinni
Srek
Srur

handan eylemek

- dil
- Kerbela
- Kevneyn
- Merdan
- Necef
- velayet

Sleyman ona. niin byle O da,
Senin ordunun azametini seyre
diye Yine bir Sleyman'a
bir butu bununla ordusu
elinde, stnde ism - i azam yani
en byk bir mhr Bu mhr sayesinde
cinler, devler, kurtlar, onun
uyarlar. yan yana gelerek taht gibi bir biim
Sleyman bu zerine oturup havalarda uar. Onun
vezirinin
Tarikata girme.
Tarikata girmek.
tarikata olmak.
Ehi - i snnet mezhebi. snni'dir.
Tutulan yol, tarikat srdrmek, erkan, adap.
Sevin

Sevinli, memnun
Sevindirmek.
Sevinli
Alevi ve pirlere Sultan gibi da
denir. Kimi zaman Ali, kimi yerde Safavi bu
szle Manevi bilgi
Ali yneticisi
Gnl
Hseyin Kerbela'da byle Kerbela
demektir.
Hz. Muhammed
Mertlerin Ali demektir.
Necef demektir. Ali, Necefde iin byle de

Velilerin Ali
denilen Sevgilinin onun keskin, parlak
gzlerine benzetilir.
ve beyaz kahraman.
kenti. kenti.
-----------

Tabura

eylemek

Hatun

Bedreddin
Safi

Tokat sille
Kent, ile birlikte Cennet
da geilir.
Al - Dehr 21. ayetinde
cennette olanlara
Bu szle ve Horasan illeri sylenmek istenir.
Sevindinnek.
yreklilik, cesaret.
Ahirette Peygamberin M_slmanlar iin
dilemesi.
Ali olarak kemer.
Bal
Hseyin'in ve imam Zeynelabidin'in
da denir. kkenlidir.
Yedi terekli
zan, tereddt
mum, mumlu fitil
topluluk.
Cemlerde iki yerine sunulan iki. zehirine
iilen ila. Bunu ienlere zehir dokunmaz. Bu gibi
kimselere derler. Bu yani
satan
Dinde bedeni, mali kullukta
ve dnya dair btn.
Arzu, keyif, gnlnn sevgisinden
tecelliden kaynaklanan
Bedreddin'e
Safavi soyunun ilk byk dedesi. Bu soy Safavi Devletini
Kurucusu
Ferhad ve Husrev'in sevdikleri Ferhat ile
hikayesinin
Peygamber Adem'in nc Bu da gibi
peygamberdir.
Hz. Muhammedden sonra Ali bin Ebu Talib'in vasiyet
yoluyla halife inanan Ali
ehl-i mezhep.
672 J'.E -----

-
secdesine
kapanmak
Taat
Taatetmek
Tab- fer
Taban
Ta
Taharet-i Sugra
Takiye
Tarikat abdesti
Takrir
Talib
Talim olmak
Tama
Tamu
Tan eylemek
firavundan kaan Musa peygamber,
peygamberin on ettikten sonra ailesini
ve iki alarak dnd. byk
peygamberlerdendir.
Grlen lutfa edilen ihsana elde edilen nimete
maddi, manevi minnet, iyiliklerinden
nimetlerinden, verdiklerinden anma,
kutsama.
verdiklerinden, nimetlerinden
niyaz etmek.
-T-
emirlerine uyma.
etmek.
G, kuvvet,
Parlak,
giyilen tarikat tac'a
Kimi ibadetlerin yerine getirilmesi iin gereken el,
burun, kol, ayak enseye el gezdirme
temizleme kk
temizlenme.
ve bir tr
savunma olarak nlem tr olup zamanla
yol haline Tarikat
mezhep
amama yntemi. Kendini tehlikeden kurtarmak amacayla
tarikat gizleme,
Abdest.
Anlatmak,
Tarikata, yola kendi arzusuyla girmek. istekli,
yolunda ocakzadelere olan
olmak zere ikrar ayinine
olmak.
stne elde etmeye a gzflk
Cehennem
Svmek, yermek,
SZLK 673
------------..--------------..--
Tann
Tann
evi
dostu
yolu

Tarik - i esrar
Tarik
Tasvir
Tasavvuf
Tathir etmek
Tav
Tavla
Te'vil
Te'vil dzmek
Teber
Teberra
Teberri, teberra
Tecelli
Tefekkr eylemek
Tefsir
var olan, kendinden bir
ve olguyu gerektirmeyen. nsz ve sonsuz olarak
durumundaki g.

Kabe, cami.
sevgili kulu, er, eren.
Manevi ykselmeyle tarikat
yolu.
Hz. Ali.
Gizlilik yolu.
Yol, tarikat. Alaca ..
Resim, ile tarif etme
bir btnlk iinde gren
erdemlerle gnln
sevgisine amalayan dinsel, felsefi
ekol. Gizemcilik.
Temizlemek.
uygun durum
At
Kur'an'daki szleri anlamlara evirmek.
bir anlamla

Ehli beyte ve ehli beyt soyundan gelenlere ve
sevenlere gsterenleri, edenleri
sevmeme. sevenleri de sevmeyip onlardan uzak
durma.
Ehi - i Beyt'in olmak, onlara ve
yz vermemek, sevmemek, durmak, beri
olmak, selam vermemek, yz evirmek.
Tur Musa'ya
niteliklerin nesnel
nurunun evi olan gnllerde
belirmesi.

Yorum, amak. Tefsir etmek: Zahir.
olarak ve tesinde
bir biime
674 ALEVi VE
Tekbir
Tekbir etmek
Tel
Telkin
Temenna
Tercman
Terk
Tevil
Tere
Tevella
Tevrat
Tezyin etmek
- i Haydar

Tiryak
Torlak
Tufan
Tuman
Tur
Turabi
Trab
Trabetmek
Trabolma
Ttn
Kimi tarikat trenlerinde ve kurban zel bir
ezgiyle okunan Allah-Muhammed-Ali ve Piri ululama

Tekbirlemek, t.ekbir okuyarak birini kutsamak:.
Ty, ty.
mride
Rica, istek, selam
Kurban. Tarikat manzum olan
belli veya grevliler okunan
Trke dua ve vgler.
Tutkulardan, istek ve arzulardan, geici isteklerden
tarikata
manevi ynn anlamak iin isel
Ayetleri kurtararak evirme.
bildirimlerinin zahirini
Tere otu. Salata gibi yenen az ot.
Ehi - i Beyt'in sevenlerini sevmek, dost olmak,
selam vermek, sevgi gstermek
Musa peygambere gnderilen kutsal kitap.
Sslemek.
Hazreti Ali'nin Zlfikar.

Okluk, ara.
Pan zehir. Afyonlu macun.
Gen, acemi, inanlara sahip
sel. Hz. Nuh sular
sylence
Don, elbise, giysi
ile kutsal
mensup, topraktan.
Toprak, Ebu - Turab = Hz. Ali'nin
nefsini toprak etmek.
Herkesin ayak olma, alak ifade eder.
Duman. yanmaktan duman. Daha ok mecaz
anlamda
Trkmenler
Umak

Ukba
Ulu
Ululuk
Ululuk sahibi
Urgan
Uruba
Uruhban
Urum
Urum erenleri
Uryan
Uslu
Usul
Usul durmak

Uyarmak
Uyramak
ler

n

SZLK 675
XI. yy .dan sonra g eden, geleneklerine
Trk dillerinin kolunu halk.
-U-
Cennet
yol kesici.
n. Talih,
Ahiret.
Tarikat yolunda yksek olgunluk, derecesine ok
stn niteliklere ve byk erdemlere sahip yce insan.
Ulu olma durumu. Ulu kimseye zg nitelik, byklk
ycelik.
sahip kimse.
ip
Elbise, giysi.
Ruhban, papaz.
Anadolu.
Anadolu erenleri,

ll, dengeli, uzun (soy iin)
durmak.

ocuk
yakmak. Mumu, kandili yakma. da
denir. Birine yolu gstermek. Nasip vermek, el
vermek.
Diken gibi dikilmek, kalkmak, uyanmak.
--
Yediler )
kadavra
Ses
Toplanmak,
veys Veyselkarani, Muhammed Peygamber'e
Sahabeye Yemenlidir. Ali
Yemen'den Medine'ye gelirken yolda,
Ali ile Muaviye'nin o gn
Ali'ye biat edip Bunun iin
Aleviler Veyselkarani'yi ok severler.
zm meclisinde Ali'nin bir zm tanesini
zm.
Vafir
Vahdet
Vahdet alemi
Vakt namaz
Van
Vecd
Vechullah
Vefadar
Velayetname
Veli
Velvele salmak
Vilayet, velayet
Vildan
Vird
Visal
Ya
Yaba

Yahya
Yakup
-V-
ok, pek ok
Birlik
Birlik alemi
Namaz vakti
Hepsi, var tm.
Kendini vererek derin bir
yz,
sznde ve sevgisinde duran.
Tarikat anlatan
yklerden kitap.
Evliya, eren.
Korku
Velilik erenlik, velilik,
Yeni ocuklar, kullar
Dualar, belli zamanlarda okunan ayetler veya isimler.
Manevi geerek Hakka yrme.
-Y-
Ey!
Harman savurmakta atal biiminde tahta krek.
gzel
peygamberlerindendir.
.. tarafindan
peygamberi. Yusuf da Peygamberdir.
Yusufu lde bir kuyuya atarlar,
bezirganlar onu kuyudan satarlar.
geenler dinler tarihinde ok yer tutar.

Yaman
Yana) alma

Yar gar
Yar
Yardak
Yaren
Yari (yarak)

Yecc - mecc
Yediler
Yedmek
Yedllah
Yol
Yol ehli
Yumak yuymak
Yusuf Peygamber
Yuyucu
Yalvararak.
Kt, fena.
Parlak, elma.
ilinin ilesi. Eskiden ile nlyd.
Hicret Muhammed'e
olan Ebubekir. Mecaz olarak yerinde

Dost, sevgili.
dost.
Dostlar (dost gelen yar sznn cem'i olan
yaran'dan bozma)
Dostluk,
Gizli gizli.
Her insan dnyada gelecek
Talih. Ova
boylu bir kavim
Sofilere gre; alemi yneten bir Buna kutb denir.
Bu Hakikat - i Muhammediye'ye yani
onun gerek .. Evren bu evresinde
dner. Onun gnlne gelen bu alemde meydana Ona
en iki daha Bunlar ve sol yani
yneticisidir. Bu ne leP> denir. Bunlardan sonra
alemi yneten drt gelir. Daha sonra Yedi, ve
yz eren gelir. Bu zerine hepsinin evrenin
ynetiminde grevleri
ya da elinden tutup ekmek, gtrmek.
Kudreti. cem ayinlerinde grlen talib'in
dede okunan Fetih suresinin
10. ayeti: (Yedullah ayeti) "Ey Muhammed sana
ellerini verenler, AHah'a el
eli elinin stndedir. bu
szden dnen ancak kendi aleyhine olur. Allah'a
sz yerine getirene, Allah byk ecir verecektir"
demektedir.
Tarikat, tarikat bilgisi, tarikatta
Tarikat eri

(Yakub'a
l
678 ALEV/ VE __ _
Yzn
Zabta getirmek
Zahid
Zahm
Zar
Zay
Zaza
Zekeriya Peygamber
Zeliha
Zelle
Zelve
Ziba
Zikir
Zikretmek
Zinhar
Ziya'
Zinhur
Zuhur etmek
Zulm
Zulumat
Zbd - ibadet
Zhd
Zlfikar
Zmre - fakr
Zrriyet
Surat asmak, yzn
-Z-
Ele geirmek, hkm almak.
ekinen, dindar; kaba sofu, softa, sofu, alevi
olmayan
Yara
inleyen

Bir Kafkas kavmi, ya da bir kavim.
peygamberlerinden biri. bir
Meryem'e de kefil olan Zekeriya, kendisine
inanmayan kavminden bir iine kavmi
birlikte onu
Yusuf Peygambere olan Azizinin
Boyun
Sapan ve kzn boyunduruktan iin
kk
Parlak, ssl, gzel elbise
Tarikat trenlerinde anma ve yineleme.
Tarikat trenlerinde Allah-Muhammed-Ali ve oniki
anma syleme.
Anmak, tekkelerde tren durmadan tekrarlanan
dua.
asla.

Tecelli grnme.
Tecelli etmek.
Eziyet.
Zulm, ktlk, (szck
ise de halk bu anlamda
Kuru ibadet.
Zahidilik, ham sofuluk.
Hazreti Ali'nin Ucu uzar.
Gkten
vnen zmre. Alevi ve
Peygamber, vnrm
Soy, sop.
KAYNAKA
ABDIZADE Amasya Tarihi, C: I, Amasya Bel. Ku. Y.
Ankara, 1986.
Muhsin; ynelen Hareketler, Ankara, 1986.
ADIVAR A.; Tarih Boyunca ve Din, Remzi kitabevir 1975.
ALTINAY Refik ; Devletinde ve Darulfunun, Ede. Fak.
C. 9 s. 2. 1932.
ALTINOK, Baki Bayram Veli, Melamiler ve Melamilik, Oba
Kitabevi, Ankara 1995.
AKDAG Mustafa ; Trk Dirlik ve Dzenlik (Celali Bilgi
1975.
___ ; Trkiyenin ve Tarihi, (1243-1453), C. l, 2, Cem
1974.
AKPINAR. Turgut; Trk Tarihinde 1993.
A. Ycel Sabri; Kul 1991.
AKYOL Taha; Medineden Lozan'a, 4. Milliyet 1996.
Buda ve Budizm,
ANADOL Cemal ; Hoca Ahmet Yesevi, Y esevilik, Kamer 1994.
; Muhittin-i El (lbni arabi) Ahadiyyet Risalesi ve
Mekkiyyesinden Tasavvufa Dair Blmler (Haz. Mahmut Saadettin
Bilginer), 1983.
ARAZ Nezihi; Anadolu 1958.
____ ;Dertli Dolap, 1961
____ ; Peygamberler Peygamberi Hz. Muhammed, 1963.
____ ; Hz. Muhammed'in 1960.
; Peygamberi Mevlana, Kervan 1972.
ARISOY Sunullah; Trk Halk Antolojisi, Bilgi Ankara, 1985.
ARSEL Arap ve Trkler, 3. Remzi Kitabevi, 1977.
____ ve 3. Remzi Kitabevi, 1989.
____ Kaynak 2. 1996.
_____ ; Teokratik Devlet Demokratik Devlet Remzi
Kitabevi, 1993.
ASAN Veli; Trkmen Kltr Ankara 1997.
ASLAN Ensar; Anadolu Saz Atatrk niversitesi, 1977.
ASLANOGLU Sivas, 1961
------;Pir Sultan Abdallar, Erman 1984.
Der 1992.
_____ ;Kul Himmet 2. Can 1996.
______ ; Sz Mlknn Sivas, 1985
Vehbi Cem; Merzifonlu 1937.
________ ;Sivas Folkloru I. 1940; il. 1943.
; Sivas 1948
_____ ;Terzi Baba ve Erzincan'm 1956
ATAKURT Mithat; Urfa Folklorundan Bir Demet, Ankara, 1951.
ATALAY Adil Ali ; Abdal Musa Sultan ve Velayetnamesi, Can
1990.
______ ; Noksani Baba, Can 1992.
______ ; M. Seyyid 1990.
ATALAY Besim ; ve Edebiyat, Ant 199 l.
-----; Trk Dili
ATILGAN Halil; Ferahi, Kltr Ankara 1997.
Laiklik. mit 1994.
Sleyman; Kuran-I Kerim Tefsiri (1-VI) Milliyet 1995.
______ ; Slemi ve Tasavvufi Tefsiri, J 969.
A Vedat ; Hazret - i Ali Ant 1990.
AVCI Ali Haydar; Kalender elebi AAAY. Ankara 1998.
AVCIOGLU Trklerin Tarihi (l,2,3,4,5), Tekin Yaymevi, (1978-1982).
AY AN Hseyin ; Nesimi Ankara 1991.
AYDIN (I, il, III, IV), Kaynak 1993.
Mslman Olduk?, 1994.
Nazib; Arap Din ve Siyaset (ALOGAN Yavuz), 1993.
AYYILDIZ Hasan; Buyruk, Ankara.
BAL Mustafa ; Muhammedim Nuru Vahit Eseri Dillerde Der.
1989.
Hamit; Din ve Alevilik zerine, 1994.
BANARU Nihat Sami ; Trk Dili ve (1, il, III),
KAYNAKA 681
BARDAKI Cemal; Alevilik, Ahilik, Ankara, 1970.
BARKAN, mer Ltfi, Kolonizatr Trk Hamle
Tarihsiz.
; Trk Antolojisi, 1986.
BAYKAL Bekir ; Pecevi Tarihi, (I, il), Kltr Ankara, 1992.
BAYRAKTAR Mehmet; Yunus Emre ve Felsefesi, Trkiye
1991.
BAYRI M. Halit; Halk 1976.
____ ; Virani, Maarif Kitaphanesi, 1957.
BENDER 12 ve Alevilik, Berfin 1993.
BENEKAY Yahya; Alevilik, 1967.
BENNIGSEN Alexandre., QUELQUEJAY Chantal ; Sultan Galiev ve Sovyet
(Nezih Uzel), 198 l.
BERKES Niyazi; Ulusculuk, Sosyalizm, Bilgi 1975.
Pir Sultan, Say 1994.
____ ; Trk Halk ( I, il ) Say l 994.
Ahmet; Mahmut Kulu Ankara, Kltr 1992.
Nejat ; Alevilerin Byk Hatayi, Can
1991.
____ ; Anadolu Yol Mozaik 1995.
_____ ;Anadolu ve Balkanlarda Alevi 1992.
___ ; Anadolu'nun Gizli Kltr Alevilik, Berfin 1990.
___ ;Hasan Dede, 1992.
____ ; - Terakki'nin Alevilik - ( Baha Sait Bey)
Berfin 1944.
____ ;elebi Cemalettin Efendi'nin Berfin 1994.
BIRGE Jotm Kmgsley ; Tarihi, Ant 1991.
BORATAV Pertev H Naili; Azgittik, Uzgittik, Adam 1992.
____ ;Folklor ve Edebiyat (1, II), Adam 1990.
______ ; Zaman Zaman iinde, Adam 1992.
; Halk Antolojisi, M.E.B. 1943.
____ ;Pir Sultan Abdal (A.B. ile) Der 1991.
BOZKURT Fuat; Toplumsal Cem 1990.
____ ;Buyruk, Cem 1982.
____ ;Semahlar, Cem 1990.
682 VE ----------------------
BULUT Faik ; Devletinde Demokrasi, Tm Zamanlar
1993.
_____ rgtler, Tm zamanlar 1994.
BURHAN Sultan Vilayet-Namesi (Dr. Rudlofl, Tschudi - Das
Vilayet- Name des Hadschim Sultan - Metin Teru Berlin 1914).
CAHEN Claude; Bilgi 1990.
; Anadoluda Trkler, Adam 1984.
CANBERK Eray; Yengi 1993.
Ethem ; Bayram - Veli ve Tasavvuf Ankara, 1994.
Halil Divan Antolojisi, Bilgi 1972.
Esat; Hnkar Veli Makalat, Seha 1990.
CUNBUR Mjgan ; Sesi, 1968.
AGATAY Bir Trk Kurumu Olarak Ahilik, Ankara, 1972.
; nce Arap Tarihi ve Cahiliye Ankara, 1963.
Oral ; Hz. Ali - Muaviye 2. Pencere
1992.
AMUROGLU Reha ; Dnyordu, Zaman Metis
1993.
; Gnmz 2. Ant 1994.
---- ; Sabah Enelhak Nesimi, Metis l 992
____ ; Tarih, Heterodoksi ve Babailer, Der 1990.
____ ;Yenierilerin ve Vaka-i Ant 1991.
AGATAY Saadet; Trk Leheleri AUDTCF, Ankara 1978.
IG Muazzez Kuran, ve Smerdeki Kkeni, Kaynak
' 1995.
ANTAY Hasan Basri; Kuran - Kerim ve Meali, ( I. II. III. ) 1958.
Abdullah ; Fedayi Baba, l 991.
OTUKSKEN Betl., BABR Saffet; Felsefe, 1989.
DAGLI Muhtar Yahya; ve Nefesleri, 1935.
Zuhuri; Kocibey Risalesi, 1971.
Ahmet Tarihi MEB. 1970.
i. Hami; Trklk ve Okat 1959.
Ferit ; - Trke Ansiklopedik Lugat, l 994.
Anton Fozel; Anadolu Ant 1985
DOGRUL . ; Yeryzndeki Dinler Tarihi, l 958.
DUBY Georges ; ve Kltr, 1990.
DURSUN Turan ; Kutsal ( 1, 2 ), Kaynak 1995.
____ ;Din Nedir (1, 2, 3, 4) Kaynak 1995.
____ ;Allah, 2. Kaynak 199.1.
DZDAG Ebusuud Efendi 1972.
Han, Trklerin Soy (Seceie-i Terekime) (Muharrem
Ergin) Tercman .
EBUL Hayri Rumi ; Saltuk - Name (l, il) Haluk Kltr
Ankara, 1987.
Ahmet Cemalettin; Nam Risale - yi Mudafaa, 1937.
Ahmet Dede ; Ariflerin I. , II.. (Tahsin MEB
1986.
Mircea ; Kursal ve (ev: Mehmet Ali Ankara 1991.
____ ;Mitlerin zllikleri, Simavi (ev: Sema Rifat) 1993.
elebi ; Seyahatname (l, II Kltr 1983.
ELVAN elebi ; Kudsiyye, Fi Menasibil-Unsiyye, E. Erunsal - A.
Ocak, 1984.
ELOGLU M., O. Tansel; Dedikleri, 2. Adam 1983.
ERAL Anadoluda Alevi 1993.
ERBAY Mustafa; Safi Ankara, 1994.
____ ; Virani Risalesi, Ankara, 1994.
Muharrem; Orhun Abideleri, 7. 1980.
ERGUN Sadettin Nzhet ; Hatayi Safevi ve Nefesleri,
1956.
1930.
___ - Alevi ve Nefesleri, (I, II, 1935; IH, 1956). Maarif
Ktphanesi,
___ ; 15. MaarifKitaphanesi, 1956.
____ ; Trk Maarif Ktphanesi, 1935.
ERK Hasan Basri; Mezhepler, Tarikatlar, TDAV, 1954.
ERZ Mehmet; Trkiye'da Alevilik, TDAV, 1993.
----; Yrkler, TDA V 199 l.
ERSEVEN Cem; Alevilerde Semah, Ekin 1990.
ESEN, Ahmet Anadolu Trkleri, Ankara 1986.
ERTUGRUL ; Fenni Vahdet-i Vcud ve Arabi (Hzl. Mustafa Kara)
199 l.
-----_ .. __ _
EYUBOGLU Zeki ; Alevilik - Der l 99 l.
____ Blnmeler Miletos 1991.
____ ; Gn Tasavvuf Mezhepler Tarihi, 1987.
____ Geit Kitabevi, 1991.
____ ;Tarihin 1991.
; Abdal Musa, Geit Kitabevi, 1991.
___ ; Anadolu - Anadolu Mitolojisi, Geit Kitabevi, 1987.
; Kaygusuz Abdal, Geit Dar Yaymevi, 1992.
____ ;Anadolu 1991.
____ ;Btn Ynleriyle Yeni 1980.
____ ;Btn Ynleriyle Veli, 1989.
____ ; Trk Dilinin Etimolojik Sosyal 2. 1991.
: Smrlen Alevilik, zgr Y 1991.
____ ; Bedrettin, Varidat, 1991.
____ Ayetleri Sylencesi, 1989.
____ ;Trk Kafa Tutanlar, Kaynak 2.
1991.
_____ Yaratan Toprak Anadolu, Sinan 1973.
---- ; Gnmzde Alevilik, Nefer l 995.
; Divan ( I, II ) 1994
EYUBOGLU Sabahattin; Pir Sultan Abdal, Cem 1982.
____ ; Yunus Emre, Cem I 976.
GL.ERMAN M. Hikmet; Bayezidi Bistami, 1956.
FIGLALI Ethem Ruhi ; Trkiye'de Alevilik - Seluk
1990.
Mezhepleri 4. Seluk
1990.
FIRAT M. ve Varto Tarihi, 1983.
Rady; Bende Halimce Bedreddinim, 2. Yn 1992.
FROMM Erich; Psikanaliz ve Din, 1991.
Bahesi, 3. Maarif Kitabevi, 1955.
____ ( A. 2. ve Aka Kitabevi, 1961.
____ ; Rind ile Zahid (Prof. Hseyin Ayar) MEB, 1993.
GARAUDY Roger ; Vadettikleri, 3. (Nezih Uzel)
1983.
____ ; Sosyalizm ve Ankara, 1968.
; (ev: M. Rahmi Balaban) Gayret Kitap Evi,
1947.
GKALP Ziya ; - - 1960.
GKBERK Macit; Felsefe Tarihi, Remzi Kitabevi, 1990.
GLE Nilfer; Modern Mahrem, 1993.
GLPINARLI Abdlbaki ; Alu - Caferi Mezhebi, Gerek Alevilik,
1966.
____ ;Fuzuli, Trke Aka Kitabevi, 1961.
____ ; Melamilik ve Melamiler, Gri 1992.
_____ Tarihi ve Devri, kitabevi, 1991.
; Kaygusuz Abdal, Hatayi, Kul Himmet, 1953.
______ ;Melamilik ve Melamiler, 1931.
___ ; On iki Emek Ankara, 1960.
____ ;Pir Sultan Abdal, Milliyet 1995.
____ ; Simavna Bedrettin, Remzi Kitabevi, 1966.
____ ;Tarih Boyunca Mezhepleri, Milliyet 1987 .
. .... ; (H.H.B. Veli) Velayetname, Remzi Kitabevi, 1958.
____ ;Alevi - Nefesleri, Remzi Kitabevi, 1963.
____ ; Mevlanadan Semeler, 2. 1958.
____ ; Mesnevisi (1, II, III, IV, V, VI) Kltr Ankara
1989.
____ ; Haf;z MEB, 1985.
______ ; Yunus Emre ve Tasavvuf, Kitabevi, 1992.
_____ ; Yunus Emre, Kitabevi, 1991.
_____ ; Tasavvuftan Dilimize Geen Deyimler ve Ataszleri, Kitabevi,
1977.
; Mminlerin Emiri Hz. Ali, Der 1990.
____ ; Hurufilik Metinleri Kitabevi, l 989.
____ ; 100 Soruda Tasavvuf, Kitabevi, 1969.
____ ; Gelibolu'lu Ali - Knhl-Ahbar Tezkiresi, Kltr Ankara 1994.
GUITTON Jean ; BOGDANOV Grichka., BOGDANOV Igor ; ve Bilim,
1991.
GCYENER Fuat ; Tarihinde Hazreti Ali, 1946.
GL Muhsin; Baba Ankara, 1984.
____ ;Alevilik zerine
Ali Duran; Alevi - Yolu, 1993.
GLERMAN M. Hikmet; Bayezidi Bistami, 1958.
Hasan; Pir Veli ve Alevi 1975.
GLVAHAPOGLU Adil; Veli, Yorum Ankara
GNEY, Eflatun Cem; Halk Antolojisi 1947.
___ ;Halk Trkleri I (1953) il (1956).
GZEL Abdurrahman ; Kaygusuz Abdal (I, il, Hl), Kltr Ankara, 1981
HALICI Feyzi Gnmzde Halk (Gldeste) AKDTYK,
Ankara 1992.
HALDUN ; Mukaddeme (1, il, III), MEB. Ankara, 1992.
Anadolu 1975.
____ ;Hey Koca Yurt
Orhan; Felsefe 1984.
____ ; 2. Remzi Kitabevi, 1993.
____ ; 2. 1993.
____ ;Mutluluk 1965.
____ ;Erdem 1966.
____ ;zgrlk 1966.
Edip ; Harabi, Ankara, Tarihsiz.
HASSAN mit, BERKEY Halil, DEKAN Ayla ; Devletine Kadar Trkler,
1987.
HA ; Bey
HEYET (Diyanet ) ; Kur'an - Kerim ve Trke (Meali ) Ankara
1987
HEYET; Hz. Muhammed'in Ehlibeytle ilgili Hadisleri, Mat. Ankara 1990.
HEYET ; Hsniye, Ak Kitabevi, 1958.
HEYET; Yunus Emre ile (Bildiriler) 1971.
HEYET; Trk Dili (Trk zel 445-450, Ocak-Haziran 1989 Ankara.
HEYET; Meydan Larausse., ( 1 - XIII) 1992.
HEYET; Trke Szlk (TDK) Ankara 1992
HEYET; Anabritannica ( 1 - XXII) 1988.
HIRSCHMAN Albert O.; 1994.
i; Hz. Muhammed'in (Es - Siret'n - Nebeviyye), Ankara, 1992.
HOCA Saadettin Efendi, Tacu'l-Tevarih /I, II, III, IV, V) Kltr
Ankara 1992.
-----------------
KAYNAKA 687
HOODBHOY Pervez Amirali; ve Bilim, Eser) 1993
HOURANI Albert ; (Celal A. Kanat), Sarmal
1994.
Hz. Ali; Nech'l - Belaga (A.
Hz. Ali' den Devlet Tarihsiz.
(Muhittin Arabi) Fusfisu'l-Hikem (M. Nuri Gen Osman) MEB,
1971.
iKBAL Muhammed ; Cavidname, Ankara l 971.
Abdulkadir; 4. Trk Tarih Kur!JmU, Ankara 1995.
IRVING T. B.; (I, il,) 1992.
Hayrettin; Pervane, Ankara, 1976.
____ ;Halk 1977.
_____ ; Geredeli Fi gani, Ankara, 1994.
Mahir; Tasavvuf, Kitabevi 5. 1995.
KABAKLI Ahmet ; Yunus Emre,
KALAFAT ve Trk Halk Kltr Ankara 1996.
Ltfi ; Alevi - Snni Mevlana. Yunus ve
1993.
____ Alevilik, Alev 1993.
____ ; l 991.
KARA, Mustafa; Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, Dergah 3. 1995.
KARADAG Metin; Halk Anlan Trleri, Ankara 1995.
KARAHAN ; Fuzuli (Muhiti Kltr Trk
Klasikleri , 2. Ankara 1995.
KAFESoGLU Trk Milli Kltr 8. 1991.
KAYA Haydar; Alevi - Evradi, Manisa 1993.
____ Manisa 1989.
KAYGUSUZ Musahiplik, 1991.
____ ; Alevilikte Dar ve Pirleri), 1993.
_____ ;Alevilik, Kltr, Siyaset Tarihi ve (1. Cilt) Alev
1995.
____ ; Son Grg Cemi, 199 l.
KIRAK ; Gnmze Gericilik, 2.
1994.
____ ; Trkiye'de Gericilik ( 1950-1990), 1994.
688 ALEVi ANTOLOJ_/S_i _______ , __ , __ ...
KIRDAR Veli,
KIY AFET Hasan ; Aliali, 1993.
KiNDi YusufYakup; Felsefe Risaleleri (Mahmut Kaya), 1994.
; Alevilik Yanan Yaymevi, Ankara, l 994.
____ Kim, Nedir? Ankara 1995 ..
KOCA Turgut ; Alevi ve Nefesleri, 1994.
____ ;(Onaran Zeki)- Gldeste (Nefesler, Ezgiler) Ankara 1987.
KOCATRK Mustafa ; Cihan Seyyit Veli Baba Sultan ve Trbesi,
Ankara 1990.
KORAY Cenk; Kuran, Atatrk ve 19 Mucizesi, (12.
1995.
KOCA TRK V. Mahir ; Divan Antolojisi, Ankara 1962.
____ ; Tekke Antolojisi, Ankara 1955
KO ; Gerek Dini Nedir- Kur'ana Bakar (l,2,3), Ankara, 1984.
KOi BEY Risalesi ; (Zuhuri Kltr Ankara 1985.
KOLAYLI Neyzen Tevfik ; Mukaddes, Roman 1948.
KORGUNAL Muharrem Zeki; Eba Mslim (I,II), 1973.
KORKMAZ Esat; Ansiklopedik Alevilik Terimleri 1993.
____ ; Enelhak, Nefes 1998.
____ ;Drt Makam, Kulu Sultan 1995.
KUTAY Cemal ; Trke 4. 1997.
KUTLU Dertli (1, 2) Tercman 1001 Temel Eser, 1979.
KPRL Fuat ; (nsz), 1930.
____ Devletinin T.T.K., Ankara 1988.
____ ;Trk Dili ve 3. 1934.
____ ; Edebiyat 1. Ankara 1966.
____ ;Trk Diyanet Ankara 1976.
____ ; Trk Tarihi, 2. 1980.
____ ; Trk Halk Ansiklopedisi, 1936.
____ ;Trk Saz I, il, III, 1962; IV. 1964; V. 1965.
KUMRU Kenzl Mesaip; Adil Ali Atalay) Can 1992.
KURDAKUL Necdet ; Btn Ynleriyle Bedrettin, 1977.
KRKOGLU Kemal Edip ; Seyyid Nesimi Semeler, Kltr ve Turizm
Ankara, 1985.
LEVEND Agah ; Trk Dili
---------------------f0._Y]v'AK4 689
LEWIS Bemard; Siyasal Sylemi (OKSAY nsal), 1993.
MAHMUD S. F. ; Tarihi, 1962
MAKAL Tahir Kutsi ; Trk Halk Antolojisi, 1975, 1978.
Bediuzzaman Said Nursi 1994.
____ ; Din ve 1990.
____ ; Trkiye'de Din ve Siyaset, 1992.
MASSIGNON Louis ; Kitabu Ahbari'l-Hallac, Paris 1922.
MELIKOFF lrene; Uyur Cem 1993.
____ ; Eba Mslim.
MUMCU Ahmet; Divan - Hmayun, Ankara, 1976.
MUTLUAY Rauf; Trk Halk Antolojisi, 1972.
NOVA N Bedri ; - Alevilik Nedir, Ankara, l 985.
____ ; Mehmed Ali Hilmi Dedebaba Tarihsiz.
____ ;Seyyid Ali Sultan Velayetnamesi, Ankara, 1994.
____ ;Veli Baba Velayetnamesi, 1994.
____ ; Otman Baba Velayetnamesi, 1994.
OCAK Ahmet ; ncesi Motifleri,
Enderun 1983.
____ ; Kalenderiler, TTK. Ankara, 1992.
____ ; Trk Kitabevi, 1996.
____ ; TTK, Ankara, 1992.
ODYAKMAZ Nevzad; Mevlevilik, Masonluk, 1988.
OHRI Anadolu'nun yks, 1987.
ORAL F. Sreyya; Hz. Muhammed Niin ok Evlendi, Ankara, 1957 ..
OYT AN M. Tevfik; i yz, ( l, II),
OZON Mustafa Nihat; Osmanhca Szlk, 1958.
GEL Bahaeddin ; nce Trk Kltr Tarihi, Tarih Kurumu
Ankara, 199 l.
LEN Ali Nejat ; ve Trk Sentezi, Ekin
Ankara, 1991.
Z Baki; Alevilik Nedir, Der 1995.
____ ; Tarihsel Konumu, Der 1995.
____ ; Alevi - Ant 1992.
____ Alevi Can 1989.
Z GLAG; Veysel Antolojisi, Uyum Ankara 1998.

Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi Cilt - 3 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi Cilt - 3 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

KLTR BAKANLII YA YINLARI/2064

defterinden geldi cihana

You might also like