KAPITULLI 3

E S T

MJEDISI

FINANCIAR:

TREGJET, INSTITUCIONET , NORMAT

INTERESIT

DHE

TATIMET

SEKSIONI I E VRTET OSE E GABUAR 1.

I LEHT

Ndrmjetsit financiar

Nse firma A nuk zotron aktive t saj, por thjesht pranon kursime t individve dhe i investon ata n aktive financiar t emetuar nga firma apo individ t tjer, ather firma A sht nj ndrmjets financiar.

E vrtet

E gabuar

2.
I LEHT

Nj nga funksionet e specialistve (tregtarve) n NYSE1 sht lehtsimi i tregtimit duke mbajtur nj inventar (rezerv) aksionesh n t cilt ata jan t specializuar. Gjithashtu, ata ndryshojn mimet e krkuar dhe t ofruar t letrave me vler pr t balancuar krkesn me ofertn.

Transaksionet e tregut aksioner

E vrtet

E gabuar

3.
I LEHT

Transaksionet e tregut aksioner

Nse nj investitor individual blen dhe shet aksione ekzistues prmes nj tregtari t burss, ather veprime t till jan transaksione t tregut primar.

E vrtet

E gabuar

4.
I LEHT

Transaksionet e tregut aksioner

Koht e fundit, Koorporata Hal publikoi shitjen e 2.5 milion aksioneve t rinj, t emetuar me mimin $21 pr aksion. Hal ia shiti aksionet bankierve investues, t cilt nga ana e tyre ia shitn ata investitorve individual dhe atyre institucional. Nj transaksion i till thuhet se sht nj transaksion i tregut primar.

E vrtet

E gabuar

5.
I LEHT

Normat e interesit

Norma nominale e interesit prkufizohet si shuma e norms nominale t kthimit t lir nga risku dhe norms s pritur t inflacionit.

E vrtet

E gabuar

6.
I LEHT

Normat e interesit

Nse Banka Qendrore kufizon ofertn monetare, kur faktort e tjer mbahen t pandryshuar, normat afatshkurtra t interesit do t rriten dhe kjo rritje mund t jet m e madhe sesa rritja e normave t interesit n tregun e kapitaleve.

E vrtet

E gabuar

7.
I LEHT

Normat e interesit

Norma nominale e interesit prkufizohet si e barabart me normn reale t lir nga risku, plus nj prim inflacioni, plus nj prim risku mosshlyerjeje, plus nj prim likuiditeti, plus nj prim risku maturiteti.

E vrtet

E gabuar

8.
I LEHT

Normat e interesit

Normat afatgjata t interesit reflektojn pritjet pr inflacionin e ardhshm. N t kaluarn inflacioni ka ndryshuar shum nga viti n vit dhe si rrjedhim normat afatgjata t interesit pritet t luhaten m shum sesa ato afatshkurtra.

E vrtet

E gabuar

New York Stock Exchange (Bursa Aksionere e New York-ut)

- 29 -

KAPITULLI 3

9.
I LEHT

Normat e kthimit ekuilibr

Ekuilibri i tregut mund t prkufizohet si mimi tek i cili krkesa dhe oferta barazojn njra-tjetrn. Megjithat, q t ekzistoj ekuilibri n tregun aksioner duhet q normat e krkuara dhe ato t realizuara t kthimit t jen edhe ato t barabarta midis tyre.

E vrtet

E gabuar

10.
I LEHT

Struktura kohore e normave t interesit

Struktura kohore e normave t interesit mund t prkufizohet si marrdhnia ndrmjet normave t interesit dhe maturitetit pr letra me vler t ngjashme mes tyre.

E vrtet

E gabuar

11.
I LEHT

Kurba e kthimit

Kurba t sheshta kthimi ose me pjerrsi negative (ndoshta t mysta) ndeshen shpesh prgjat ose afr pikut t aktivitetit t biznesit.

E vrtet

E gabuar

12.
I LEHT

Kurbat e kthimit

Kurba e kthimit sht me pjerrsi pozitive ose normale (e shesht) nse normat afatshkurtra t interesit jan m t larta sesa normat afatgjata.

E vrtet

E gabuar

13.
I LEHT

Teorit e strukturs kohore

Teoria e pritjeve pohon se struktura kohore e normave t interesit bazohet n pritjet e normave t ardhshme t inflacionit.

E vrtet

E gabuar

14.
I LEHT

E ardhura nga dividenti

Sipas sistemit tatimor n fuqi, kur investitort paguajn tatim mbi t ardhurat nga dividentt, ata jan subjekt i tatimit t dyfisht.

E vrtet

E gabuar

15.
I LEHT

E ardhura nga interesi

Fakti q nj pjes e t ardhurs nga interesi q prfitohet (arktohet) nga nj koorporat, prjashtohet nga e ardhura e tatueshme, ka inkurajuar firmat t prdorin relativisht m tepr financim me borxh sesa financim me kapital t vet.

E vrtet

E gabuar

16.
I LEHT

Shpenzimi i interesit

Nse ligji tatimor thot se pr do $1,00 t paguar si interes nga koorporata, $0,50 trajtohet si shpenzim i zbritshm nga tatimi, ky ligj i inkurajon kompanit pr t prdorur m tepr financim me borxh nga sa ato kryejn aktualisht, ceteris paribus.

E vrtet

E gabuar

17.
I LEHT

Shpenzimet e interesit dhe dividentt

Interesi dhe dividentt e paguar nga nj koorporat konsiderohen si shpenzime operative t zbritshme nga tatimi, meqnse ato ulin detyrimin tatimor t firms.

E vrtet

E gabuar

- 30 -

KAPITULLI 3

18.
MESATAR

Struktura kohore e normave t interesit

Supozojm se firma juaj duhet t grumbulloj kapital n mnyr urgjente dhe pr kt ka zgjedhur financimin me borxh. Nse besoni se ekonomia sht n pikun e nj bumi dhe po hyn n reesion, firma juaj do t jet ndoshta n nj pozicion m t mir nse emeton borxh afatgjat n vend t borxhit afatshkurtr.

E vrtet

E gabuar

19.
MESATAR

Struktura kohore e normave t interesit

Nse keni informacion se reesioni po mbaron, ekonomia po hyn n nj bum dhe firma juaj ka nevoj t huazoj para, duhet ndoshta t emetoni borxh afatgjat n vend t borxhit afatshkurtr.

E vrtet

E gabuar

20.
MESATAR

Teorit e strukturs kohore

Dy arsyet q pjesa m e madhe e ekspertve japin pr ekzistencn e nj primi pozitiv risku t maturitetit jan: (1) investitort supozohet t jen kundrshtar t riskut, dhe (2) investitort preferojn t japin hua n afat t gjat, ndrkoh q firmat preferojn t marrin hua n afat t shkurtr.

E vrtet

E gabuar

21.
MESATAR

Teorit e strukturs kohore

Teoria e segmentimit t tregut lidhur me strukturn kohore sht, n thelb, teoria e pritjeve duke i shtuar nj prim risku maturiteti.

E vrtet

E gabuar

22.
MESATAR

Teorit e strukturs kohore

Nse teoria e preferencs pr likuiditetin lidhur me strukturn kohore sht e sakt, do t pritej q madhsia e primit t riskut t maturimit te rritej me maturitetin. Si rrjedhim, mund t shohim nj kurb me pjerrsi rritse, megjithse normat e ardhshme afatshkurtra t interesit pritet t bien.

E vrtet

E gabuar

23.
MESATAR

Teorit e strukturs kohore

Nj investitor me horizont investues 6-vjear beson se normat e interesit prcaktohen vetm nga pritjet pr normat e ardhshme (q do t thot se ky investitor beson n teorin e pritjeve). Ky investitor duhet t shpresoj t fitoj t njjtn norm kthimi pr horizontin kohor 6-vjear nse ai/ajo blen nj obligacion 6-vjear tani ose nj obligacion 3-vjear tani dhe nj obligacion tjetr 3vjear pas tre vjetsh. (injoroni kostot e transaksionit)

E vrtet

E gabuar

24.
MESATAR

Teorit e strukturs kohore

Ekzistenca e nj kurbe kthimi me pjerrsi pozitive vrteton q teoria e preferencs s likuiditetit sht e sakt, meqnse nj kurb me pjerrsi rritse implikon n mnyr t domosdoshme faktin q firmat duhet t ofrojn nj prim risku maturiteti m qllim q ti nxisin investitort t japin hua pr periudha afatgjata.

E vrtet

E gabuar

25.
MESATAR

Shpenzimet e interesit dhe dividentt

Interesi i paguar nga koorporata sht nj shpenzim i zbritshm nga tatimi, por dividentt nuk jan t till. Ky trajtim i borxhit, duke i mbajtur faktort e tjer t pandryshuar, priret t inkurajoj prdorimin e financimit me borxh nga koorporatat.

E vrtet

E gabuar

- 31 -

KAPITULLI 3

26.
MESATAR

Kurba e kthimit

Supozojm se po merrni n konsiderat themelimin e nj firme t re t quajtur University Assistance Company (UAC). UAC do t siguroj fonde n tregun afatshkurtr t paras dhe do t nnshkruaj hua hipotekare afatgjata pr studentt, n mnyr q ata t blejn apartamente n vend q ti marrin ata me qera. Nj kurb kthimi me pjerrsi rnse, nse sht mbizotruese gjat kohs, do t ishte m e mira pr UAC.

E vrtet

E gabuar

27.
MESATAR

Kurba e kthimit

Supozojm se institucioneve financiar t depozitave dhe kredive iu krkohet nga ligji t japin kredi afatgjata hipotekare me nj norm fikse interesi, por n t njjtn koh ato kufizohen lidhur me burimet e tyre t kapitalit, prsa i prket depozitave q mund t trhiqen me t par. Sipas ktyre kushteve, kta institucione financiar duhet t preferojn nj kurb kthimi normale kundrejt nj kurbe t anasjell.

E vrtet

E gabuar

28.
MESATAR

T ardhurat kapitale

Me qllim q t shmangin tatimin e dyfisht dhe pr t eleminuar normat e tatimit t aplikuara shpesh mbi t ardhurat kapitale, aksionert preferojn q koorporatat t paguajn divident n vend q ti mbajn fitimet dhe ti riinvestojn ato n biznes. Si rrjedhim, fitimet duhet t mbahen vetm nse firms i nevojitet domosdoshmrisht kapital dhe ka vshtirsi n grumbullimin e tij nga burime jasht firms.

E vrtet

E gabuar

SEKSIONI II PYETJE ME ZGJEDHJE (KONCEPTUALE) 29.

I LEHT

Tregjet financiar
NYSE sht:

Treg sekondar Treg i organizuar ankandi Treg mbi banak

Prgjigjet (a) dhe (b) jan t sakta Prgjithet (b) dhe (c) jan t sakta

30.
I LEHT

Tregjet e paras

Tregjet e paras shrbejn pr: Kmbimin e valuts s huaj Kredit konsumatore Aksionet e koorporatave

Obligacionet afatgjat Huat afatshkurtra

31.
I LEHT

Transaksionet financiare

Sapo keni bler aksione t Fondit Afatgjat Obligacionar Hi-Tech, nj kompani investuese me fund t hapur, e cila investon n obligacione afatgjat t koorporatave. Blerja juaj konsiston n:

Transferim direkt fondesh Transferim indirekt prmes nj bankieri investues Transferim indirekt prmes nj ndrmjetsi financiar

Transaksion t tregut t paras T gjith t msiprmit

- 32 -

KAPITULLI 3

32.

Risku dhe kthimi

I LEHT

Xhaxhai juaj do t donte t kufizonte riskun e tij t norms s interesit dhe at t mosshlyerjes, por i plqen ende t investoj n obligacione t koorporatave. Cili nga obligacionet e listuar m posht prmbush kriteret e xhaxhait tuaj?

Obligacion i Obligacion i Obligacion i Obligacion i Obligacion i

rendit AAA me maturitet 10-vjear rendit AAA me maturitet 5-vjear prjetshm i rendit BBB rendit BBB me maturitet 5-vjear prjetshm i rendit BBB me maturitet 10-vjear

33.

Kurba e kthimit

Nse kurba e kthimit sht me pjerrsi negative, cili sht kthimi n maturim i nj obligacioni kupon thesari me maturitet 10-vjear, kundrejt kthimit t obligacionit t thesarit 1-vjear?

I LEHT

Kthimi nga obligacioni 10-vjear sht m i ult sesa kthimi nga obligacioni 1-vjear Kthimi nga obligacioni 10-vjear do t jet gjithnj m i lart sesa kthimi nga obligacioni 1vjear pr shkak t primeve t maturimit. sht e pamundur t dilet n nj konkluzion pa njohur m par normat n kupon t obligacioneve. Kthimet nga dy obligacionet jan t barabart. sht e pamundur t dilet n nj konkluzion pa njohur risqet relativ t dy obligacioneve.

34.

Kurba e kthimit

Nj kurb inverse kthimi:

Ekziston kur normat afatshkurtra t interesit tejkalojn ato afatgjata Ekziston kur normat afatgjata t interesit tejkalojn ato afatshkurtra Prfaqson strukturn kohore normale Nnkupton q investitort mund t marrin kthime m t lart duke investuar n obligacione dhe jo n aksione. Nnkupton q investitort mund t marrin kthime m t lart duke investuar n aksione dhe jo n obligacione.

I LEHT

35.

Teorit e strukturs kohore

Nse teoria e pritjeve t strukturs kohore t normave t interesit sht e sakt, nse teorit e tjera t strukturs kohore jan t gabuara dhe ne hasim nj kurb kthimi me pjerrsi pozitive, cili nga pohimet n vijim sht i sakt?

Investitort shpresojn q normat afatshkurtra t interesit t jen konstante gjat kohs Investitort shpresojn q normat afatshkurtra t interesit t rriten n t ardhmen Investitort shpresojn q normat afatshkurtra t interesit t bien n t ardhmen sht e pamundur t arrihet n nj konkluzion pr sa koh nuk dim nse investitort krkojn nj prim pozitiv apo negativ pr riskun e maturitetit Primi i riskut t maturimit duhet t jet pozitiv

I LEHT

- 33 -

KAPITULLI 3

36.

Tatimi mbi t ardhurat personale

Cilin nga efektet n vijim karakterizon sistemi aktual tatimor? Favorizon dividentt sepse nuk ekziston tatim mbi kapitalin pr dividentt Nuk favorizon t ardhurn nga kapitali, sepse tatimi duhet t paguhet kur rritet vlera e kapitalit t vet, pavarsisht nga fakti nse aksioni sht shitur apo jo Favorizon t ardhurn nga kapitali, sepse tatimi nuk duhet paguar deri n momentin q shitet aksioni Nuk favorizon dividentt apo t ardhurn kapitale pr pjesn m t madhe t njerzve, sepse njerz t ndryshm i prkasin kategorive t ndryshme tatimore Favorizon dividentt meqnse dividentt jan t zbritshm nga tatimi pr koorporatn q paguan, ndrkoh q fitimet e pashprndar, t cilt prodhojn t ardhurn nga kapitali, nuk jan t zbritshm nga tatimi.

I LEHT

37.

Tatimi dhe financimi

Cili nga pohimet n vijim sht m i sakti? Indeksimi i kategorive tatimore redukton shkalln e lvizjes ndrmjet ktyre kategorive Obligacionet e emetuar nga Bashkia e Tirans do t ken nj norm m t ult interesi sesa obligacionet me risk dhe maturitet t njjt t emetuar nga nj koorporat private e till si Deka Co. Sistemi aktual tatimor priret ti inkurajoj koorporatat drejt financimit me borxh n vend t emetimit t aksioneve Sistemi aktual tatimor inkurajon menaxhert e koorporatave q gjenden me tepric arke ti investojn kto teprica n aksione dhe jo n obligacione. Megjithat, faktor t tjer mund t kompesojn konsideratat tatimore T gjith pohimet e msiprm jan t vrtet

I LEHT

38.

Taksa kredituese e investimit

Kur miratohet nga Parlamenti, taksa e kredimit t investimit:

Siguron nj reduktim t tatimit kur shitet nj aktiv Nse llogaritet sakt, ajo barazon vlern kontabl t aktivit sht nj prfitim tatimor q bazohet n mimin e blerjes s aktivit dhe prqindjes s shums s kredituar Siguron nj reduktim n t ardhurn e tatueshme, meqnse redukton tatimin e paguar T gjith pohimet e msiprm jan t vrtet

I LEHT

39.

Mbartje prapa, mbartje prpara

Nj humbje q prjetohet nga nj koorporat:

Duhet t mbartet prpara derisa kompania t prjetoj humbje dy vjet rresht Mund t mbartet prapa 3 vjet dhe m pas t mbartet prpara 15 vjet nga momenti i humbjes Mund t mbartet prapa 5 vjet dhe prpara 3 vjet Nuk mund t prdoret pr t reduktuar tatimet e viteve t tjer, prvese kur merret leje e posame nga IRS Mund t mbartet prapa 3 vjet ose prpara 10 vjet, n varsi t faktit se cila alternativ sht m me avantazh pr firmn

I LEHT

- 34 -

KAPITULLI 3

40.

Transaksionet e letrave me vler

MESATAR

Nse Banka Qendrore shet 50 miliard lek n formn e bonove afatshkurtra t thesarit, kur faktort e tjer mbahen t pandryshuar, far ndikimi pritet t ket nj veprim i till mbi mimet e letrave me vler dhe normat afatshkurtra t interesit?

mimet dhe normat e interesit do t rriten mimet dhe normat e interesit do t bien mimet do t rriten dhe normat e interesit do t bien mimet do t bien dhe normat e interesit do t rriten Nuk do t ket ndryshim as n mime dhe as n norma interesi

41.

Normat e interesit

Gjat ktij viti, normat e interesit t obligacioneve afatgjat qeveritar dhe koorporativ kan qen si vijon: Obligacionet e thesarit = 6,2% Obligacionet AAA = 7,0% Obligacionet A = 7,9% Obligacionet BBB = 8,5% Diferencat e normave ndrmjet ktyre emetimeve jan shkaktuar kryesisht prej:

MESATAR

Dallimeve n inflacion Dallimeve n riskun e mosshlyerjes Dy prgjigjet e msiprme jan t dyja t sakta

Dallimeve n riskun e maturitetit Efekteve tatimor

42.

Kurba e kthimit

Supozojm se kurba aktuale e kthimit sht me pjerrsi pozitive ose e shesht. Kjo nnkupton q:

Normat afatshkurtra t interesit jan m t luhatshme sesa ato afatgjata Inflacioni pritet t bjer n t ardhmen Ekonomia sht n kulmin e ciklit t biznesit Obligacionet afatgjat jan nj investim m i mir sesa obligacionet afatshkurtr Asnj nga pohimet e msiprm nuk sht domosdoshmrisht i lidhur me kurbn e dhn t kthimit

MESATAR

43.

Konceptet e norms s interesit

Cili nga pohimet n vijim sht m i sakti? Primet e maturitetit q fiksohen mbi normat e interesit t letrave me vler qeveritare lidhen kryesisht me faktin se mundsia e mosshlyerjes sht m e lart n obligacionet afatgjat sesa n ata afatshkurtr Norma e riinvestimit sht m e ult pr obligacionet afatgjat sesa ata afatshkurtr, kur faktort e tjer mbahen konstant Sipas teoris s segmentimit t tregut pr strukturn kohore t normave t interesit normalisht duhet t pritet q kurba e kthimit t ket pjerrsi negative Teoria e pritjeve pr strukturn kohore t normave t interesit pohon q huamarrsit preferojn prgjithsisht t marrin hua pr periudha afatgjata, ndrkoh q kursimtart preferojn prgjithsisht t japin hua pr periudha afatshkurtra dhe si rezultat i ksaj kurba e kthimit sht zakonisht me pjerrsi pozitive Nse primi i riskut t maturimit sht zero dhe norma e inflacionit pritet t bjer n t ardhmen, ather kurba e kthimit pr letrat me vler qeveritare pritet t jet me pjerrsi pozitive, kur faktort e tjer mbahen t pandryshuar

MESATAR

- 35 -

KAPITULLI 3

44.

Organizimi i biznesit

MESATAR

R.M, i cili ka pasuri dhe t ardhura t konsiderueshme, po shqyrton mundsin e hapjes s nj biznesi t ri n fushn e menaxhimit t mbetjeve kimike. Ai do t jet pronar i vetm. Biznesi do t ket nj shkall relativisht t lart risku dhe pritet q firma t prjetoj humbje n vitet e par t aktivitetit. Megjithat, parashikimet pr rritje dhe t ardhura pozitive duken t mira dhe R.M shpreson t realizoj flukse arke t konsiderueshm nga dividentt q firma do t paguaj me kalimin e kohs. Cila nga format ligjore t biznesit i prshtatet m mir nevojave t tij?

Pronsia e vetme, pr shkak t lehtsis s themelimit Koorporat e rregullt, pr shkak t prgjegjsis s kufizuar Bashkpronsi, nse atij do ti duhet kapital shtes Koorporat S pr t prfituar nga avantazhet tatimor dhe pr t siguruar prgjegjsi t kufizuar N kt rast, format e ndryshme t organizimit t biznesit duken njlloj t dshirueshme

45.

Kthimet pas tatimit

Kompania Deka. Co mund t: (1) ndrtoj nj fabrik t re e cila do t gjeneroj nj kthim prpara tatimit n masn 11%, ose (2) investoj kta fonde n aksione t preferuar t FPL, q do ti sjell kompanis nj kthim prpara tatimit n masn 9%, e gjitha n formn e dividentve. Supozojm se norma marxhinale e tatimit q aplikohet mbi Deka Co. sht 25% dhe 70% e dividentve t marr prjashtohet nga e ardhura e tatueshme. Nse projekti i ndrtimit t fabriks sht i ndashm n pjes t vogla dhe nse dy investimet jan njsoj riskoz, cili kombinim i ktyre dy mundsive do t maksimizoj kthimin efektiv t Deka Co.?

MESATAR

T gjith fondet n projektin e fabriks T gjith fondet n aksionin e preferuar t FLP 50% n secilin

60% n FLP; 40% n projekt 60% n projekt; 40% n FLP

46.

Organizimi i firms

Cili nga pohimet n vijim sht m i sakti? Pr shkak t prgjegjsis s kufizuar, jets s pakufizuar dhe lehtsis n transferimin e pronsis, pjesa m e madhe e bizneseve amerikan (si numr biznesesh) jan t organizuar si koorporat Pjesa m e madhe e bizneseve (pr nga numri dhe shitjet totale n dollar) jan t organizuar n formn e pronsis s vetme ose bashkpronsis pr shkak t lehtsis s themelimit dhe operimit t ktyre formave ndaj koorporats. Megjithat, nse biznesi zgjerohet shum, sht m me avantazh ta konvertosh at n nj koorporat, kryesisht sepse koorporatat kan avantazhe tatimor t rndsishm kundrejt pronsis s vetme ose partneritetit Pr nj kompani t madhe (e ardhura e tatueshme e s cils tejkalon $1 milion), situata tatimore, n prgjithsi, favorizon organizimin n formn e pronsis s vetme ose bashkpronsis, madje deri diku edhe n formn e koorporats S, por jo koorporatn e rregullt. Megjithat, konsideratat ligjore q lidhen me transferimin e pronsis dhe prgjegjsin e kufizuar kompesojn (balancojn) situatn tatimore, duke rezultuar n faktin q shum biznese (matur nga shitjet n dollar) organizohen n formn e koorporats. N situatn tipike, norma mesatare e tatimit pr nj taksapagues sht nn normn marxhinale t tij/saj. Megjithat, ekziston nj diapazon t ardhurash brenda t cilit norma mesatare tejkalon normn marxhinale Dy pohimet e fundit jan t sakt

MESATAR

- 36 -

KAPITULLI 3

47.

Struktura kohore

Cili nga pohimet n vijim sht m i sakti? Nse ekzistojn tregje t ndryshm pr obligacionet afatshkurtr dhe afatgjat, por huadhnsit dhe huamarrsit mund t lvizin lirisht ndrmjet tregjeve, (1) teoria e segmentimit t tregut nuk mund t jet n t vrtet nj prcaktues i rndsishm i kurbs s kthimit, dhe (2) primet e riskut t maturitetit nuk mund t jen domethns Meqnse primi i riskut t mosshlyerjes dhe primi i likuiditetit jan t dy zero pr bonot e thesarit, kurba e kthimit pr kto bono ndikohet m tepr nga inflacioni i pritur sesa kurbat e kthimit pr obligacionet koorporativ, q do t thot se mund t jemi t sigurt se nj prqindje e caktuar e inflacionit t pritur ndikon m tepr pjerrsin e kurbs s kthimit pr bonot sesa at pr borxhin e koorporats Sipas teoris s segmentimit t tregut, investitort preferojn t blejn borxh (japin hua) me maturim afatshkurtr. Si rrjedhim, konkluzioni thelbsor q nxirret nga kjo teori sht fakti se kurbat e kthimit duhet normalisht t ken pjerrsi pozitive sht teorikisht e mundur pr kurbn e interesit t ket nj pjerrsi rnse dhe ka patur raste kur jan vn re pjerrsi t tilla (negative). T tilla situata jan shkaktuar ndoshta nga preferencat pr likuiditet t konsumatorve Kurbat e interesit pr obligacionet qeveritar dhe ata koorporativ mund t ndrtohen me t dhna q gjenden n treg. Nse kurbat e kthimit pr disa kompani do t vizatoheshin n nj grafik sbashku me kurbn e kthimit pr letrat me vler qeveritare, kompanit me primin m t madh t maturitetit dhe likuiditetit do t kishin kurbn m t lart t kthimit

I VSHTIR

SEKSIONI III PYETJE ME ZGJEDHJE (PROBLEMA) 48.

Normat e pritura t interesit

I LEHT

Supozojm se jemi n kushtet e teoris s pritjeve dhe primet e riskut t maturitetit dhe likuiditetit jan zero. Nse norma vjetore e interesit pr nj obligacion qeveritar 2-vjear sht 10,5% dhe norma e nj obligacioni qeveritar 1-vjear sht 12%, ciln norm interesi duhet t prisni pr nj obligacion qeveritar 1-vjear pas nj viti?

9,0% 9,5%

10,0% 10,5%

11,0%

49.

Norma e inflacionit

N baz t t dhnave n vijim, gjeni normn e pritur t inflacionit prgjat vitit tjetr. k* = norma reale e lir nga risku = 3% Primi i riskut t maturimit pr obligacionin qeveritar 10-vjear = 2%. sht zero pr obligacionet 1vjear dhe ekziston nj lidhje lineare. Primi i riskut t mosshlyerjes pr obligacionet 10-vjear t rangut AAA = 1,5% Primi i likuiditetit = 0% Norma korrente e interesit pr bonot 1-vjeare t thesarit = 8,5%

I LEHT

3,5% 4,5%

5,5% 6,5%

7,5%

50.
I LEHT

Inflacioni mesatar

Supozojm se normat e pritura t inflacionit pr 5 vitet e ardhshm jan respektivisht 4%, 7%, 10%, 8% dhe 6%. Cila sht norma e pritur e inflacionit pr kt periudh 5-vjeare?

6,5% 7,5%

6,0% 7,0%

8,0%

- 37 -

KAPITULLI 3

51.
I LEHT

Inflacioni mesatar

Supozojm se normat e pritura t inflacionit pr 5 vitet e ardhshm jan respektivisht 5%, 6%, 9%, 13% dhe 12%. Cila sht norma e pritur e inflacionit pr kt periudh 5-vjeare?

6% 7%

8% 9%

10%

52.

Tatimi mbi koorporatn

Koorporata juaj siguron flukset e arks n vijim: E ardhura operative Interesi i prfituar Interesi i paguar Dividentt e prfituar Dividentt e paguar $250.000 10.000 45.000 20.000 50.000

I LEHT

Nse norma e aplikueshme e tatimit sht 40% dhe nse 70% e dividentve t prfituar prjshtohen nga tatimet, cili sht detyrimi tatimor i koorporats?

$74.000 $88.400

$106.500 $100.000

$91.600

53.
I LEHT

Kthimet pas tatimit

Nse jeni nj investitor koorporativ q paguani nj norm marxhinale tatimi prej 34%, kur 70% e dividentve jan t prjashtueshm nga tatimi, cili do t ishte kthimi juaj pas tatimit pr aksionin e preferuar q siguron nj kthim 16% prpara tatimit?

6,36% 7,36%

12,19% 13,01%

14,37%

54.
I LEHT

Kthimet pas tatimit

Sa sht kthimi pas tatimit q nj koorporat, me nj norm marxhinale tatimi prej 34%, do t marr nga nj aksion i preferuar i bler me vler nominale q ka nj norm n kupon 12%, duke supozuar se 70% e dividentit prjashtohet nga tatimi?

11,03% 10,78%

7,31% 6,48%

5,52%

55.

Normat e interesit

Jepen t dhnat n vijim: k* = norma reale e lir nga risku Primi konstant i inflacionit Primi i riskut t maturimit Primi i riskut t mosshlyerjes pr obligacionet AAA Primi i likuiditetit pr obligacionet afatgjat t thesarit = 4% = 7% = 1% = 3% = 2%

MESATAR

Supozojm se nuk ekziston nj treg thellsisht likuid pr obligacionet afatgjat t thesarit dhe norma e pritur e inflacionit sht konstante. Duke ditur kta kushte, norma nominale e interesit t lir nga risku pr bonot e thesarit sht _____ dhe norma e obligacioneve afatgjat t thesarit sht _____.

4%; 14% 4%; 15%

11%; 15% 11%; 17%

11%; 14%

- 38 -

KAPITULLI 3

56.

Norma reale e interesit t lir nga risku Po lexoni n The Wall Street Journal q bonot 30-ditore t thesarit kan nj kthim aktual prej 8%.
Kunati juaj, q punon si tregtar n Bursn Japoneze, ju ka dhn t norms s interesit: Primi i inflacionit Primi i likuiditetit Primi i riskut t maturimit Primi i riskut t mosshlyerjes vlersimet vijuese t primeve aktual 5% 1% 2% 2%

MESATAR

Bazuar n kto t dhna, norma reale e kthimit t lir nga risku sht:

0% 1%

2% 3%

4%

57.
MESATAR

Inflacioni i pritur

Supozojm se nj obligacion afatmesm qeveritar 3-vjear nuk ka prim maturiteti dhe q norma reale e interesit t lir nga risku sht 3%. Nse obligacioni ka nj kthim deri n maturim prej 13% dhe nse norma mesatare e shpresuar e inflacionit pr dy vitet e ardhshm sht 11%, cila sht norma e pritur e nnkuptuar e inflacionit prgjat vitit 3?

7% 8%

18% 17%

9%

58.
MESATAR

Teorit e strukturs kohore

Norma reale e interesit t lir nga risku sht 3%. Inflacioni pritet t jet 4% pr vitin q vjen, do t rritet 5% n vitin pasardhs dhe do t kaloj n 6% pr vitin e tret. Sipas teoris s pritjeve, cila duhet t jet norma aktuale 3-vjeare e interesit pr nj letr me vler t lir nga risku?

18% 12%

6% 8%

10%

59.
MESATAR

Teorit e strukturs kohore

Supozojm se norma korrente e interesit pr nj obligacion 1-vjear sht 7%, norma korrente pr nj obligacion 2-vjear sht 10% dhe norma korrente pr nj obligacion 3-vjear sht 12%. Nse sht e vrtet teoria e pritjeve pr strukturn kohore, cila sht norma 1-vjeare e interesit q pritet pr vitin e tret? (mbshtetuni n mesataren aritmetike dhe jo n at gjeometrike)

12,0% 16,0%

10,5% 13,5%

14,0%

60.

Primi i riskut t maturimit

Supozojm se norma reale e interesit t lir nga risku, k*, sht 4% dhe inflacioni pritet t jet 9% n vitin e par, 6% n vitin e dyt dhe 4% m pas. Supozojm gjithashtu q t gjith obligacionet e thesarit jan shum likuid dhe t lir nga risku i mosshlyerjes. Nse obligacionet e thesarit 2-vjear dhe 5-vjear kan t dy nj frytshmri prej 12%, sa sht diferenca ndrmjet primeve t riskut t maturimit midis dy obligacioneve, pra MRP5 MRP2

MESATAR

2,1% 1,8%

3,0% 2,5%

5,0%

- 39 -

KAPITULLI 3

61.

Kthimi pas tatimit

Solarcell Coorporation ka $20.000 t cilt planifikon ti investoj n letra me vler t tregtueshme. Ajo po zgjedh ndrmjet obligacioneve t kompanis AT&T q kan nj kthim 11%, obligacioneve bashkiak t Shtetit t Florids t cilt kan nj kthim 8% dhe aksionit t preferuar t AT&T me nj kthim 9%. Norma tatimore koorporative mbi Solarcell sht 40% dhe 70% e dividentve mbi aksionin e preferuar jan t prjashtueshm nga tatimi. Supozojm q investimet jan njlloj riskoz dhe Solarcell mbshtetet n mnyr skrupuloze mbi kthimet pas tatimit. Cila letr me vler duhet t przgjidhet?

MESATAR

8,46% 8,00%

9,00% 9,16%

7,92%

62.

Kthimet pas tatimit

Nj obligacion me norm n kupon prej 8,4%, i emetuar nga Shteti i New York-ut, po shitet pr $1.000 dhe si rrjedhim sjell nj kthim pas tatimit deri n maturim n masn 8,4%. Pr nj investitor individual, norma tatimore e t cilit sht 28%, far norme n kupon t nj obligacioni koorporativ q shitet me vler nominale $1.000 dhe far kthimi nga dividenti mbi aksionin e preferuar q shitet me vler nominale $1.000 do t prodhonte t njjtin kthim pas tatimit sikurse borxhi bashkiak?

MESATAR

8,40%; 9,20% 8,40%; 11,67%

11,67%; 11,67% 14,00%; 11,67%

11,67%; 8,40%

63.

Kthimet pas tatimit

Nj obligacion me norm n kupon prej 9%, i emetuar nga Shteti i Pensilvanis shitet pr $1.000 dhe si rrjedhim sjell nj kthim deri n maturim n masn 9%. far norme n kupon e nj obligacioni t emetuar nga Synthetic Chemical Company, i cili shitet gjithashtu me vler nominale prej $1.000, do t bnte q t dy obligacionet t gjeneronin t njjtn norm kthimi pas tatimit pr nj investitor q paguan 28% tatim?

MESATAR

12,50% 17,50%

7,00% 9,00%

14,00%

64.

Tatimi mbi koorporatn

Koorporata juaj ka flukset e arks n vijim: E ardhura operative Interesi i prfituar Interesi i paguar Dividentt e prfituar Dividentt e paguar $250.000 10.000 45.000 20.000 50.000

MESATAR

Nse 70% e dividentve t prfituar jan t prjashtuar nga tatimi dhe nse tabela pr tatimin e aplikuar sht si vijon: E ardhura e tatueshme $0 50.000 50.000 75.000 75.000 100.000 100.000 335.000 mbi $335.000 Sa sht detyrimi tatimor i koorporats?

Norma 15% 25% 34% 39% 34%

$57.530 $65.350

$88.350 $69.440

$100.280

- 40 -