SORUDA

AFET
GERE

100

100 SORUDA AFET GERE

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

1. Afet ne demektir?
nsanlar iin fiziksel, ekonomik, sosyal ve evresel kayplar oluturan, normal yaam ve insan faaliyetlerini durdurarak veya kesintiye uratarak topluluklar etkileyen; etkilenen topluluun yerel imkn ve kaynaklarn kullanarak ba edemeyecei doal, teknolojik veya insan kkenli olaylarn sonularna afet denilmektedir.

2. Afet Ynetiminin grevi nedir?

Afetlerin nlenmesi ve zararlarnn azaltlabilmesi iin afet ncesi, afet sras ve afet sonrasnda yaplmas gereken idari yasal ve teknik almalar belirleyen ve uygulamaya koyan, bir olay annda, uygulama yapabilmeyi salayan ve her olaydan karlan derslerin nda mevcut sistemi gelitiren ynetim biimidir.

3. Acil durum ne demektir?

Acil durum, olumsuz etkilerini en aza indirmek iin acil nlemler alnmasn gerektiren beklenmedik ve ani gelien olaylar ifade eder. Acil mdahale gerektiren ve yerel ynetimlerin olaylar belirleme ve ynetmede yetersiz kald afet sonras oluan ortama da acil durum denilmektedir.

100 Soruda Afet Gerei AFAD

10

4. Hangi olaylar acil durumun kapsamna girer?

lmler, yaralanmalar, insanlarn yerlerini terk etmeleri, hastalk, sakatlk, gda gvensizlii, altyapnn hasar grmesi ya da kaybedilmesi, zayflam ya da zarar grm kamu ynetimi ve azalm kamu emniyeti ve gvenlii gibi durumlar acil durum kapsamna girer. Afetten etkilenen lkelerde, bu durumlar ou kez ayn anda ortaya kar, yerel kapasiteyi zorlar, ekonomik ve sosyal faaliyetleri aksatr.

Beklenmedik ve ani gelien olaylar ve afetler sonrasnda oluan ortama acil durum denilmektedir.

5. Ka eit afet tr bulunmaktadr?

Afetler, en genel anlamyla doal ve insan kaynakl afetler olmak zere ikiye ayrlmaktadr.

6. Doal afet ne demektir?

Oluumu doa olaylarna dayanan, gerekletii zaman, eer gerekli nlemler alnmamsa, can ve mal kaybna neden olan ve insanlara ciddi zararlar veren afetlerdir.

11

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

7. Ka eit doal afet tr bulunmaktadr?

31 eit doal afet tr saptanmtr. Bunlarn 28 tanesi meteorolojik afet olarak bilinmektedir.

8. Standart bir doal afetten sz edilebilir mi?

Standart bir doal afetten sz edilemez. Farkl corafyalarda farkl doal afetlere rastlanabilmektedir. Doal afetlerin, eitleri ve nem sralar lkeden lkeye de deimektedir. rnein, Trkiyede en sk grlen meteorolojik karakterli doal afetler dolu, sel, su takn, don, orman yangnlar, kuraklk, iddetli ya, iddetli rzgr, yldrm, , kar ve frtnalardr.

9. Meteorolojik doal afetler nasl sonular retir?

Dnya Meteoroloji rgt(WMO), dnyada, 1980li yllarda, yalnzca meteorolojik afetlerden dolay, 700 bin kiinin hayatn kaybettiini saptamtr.

100 Soruda Afet Gerei AFAD

12

10. Doal afetler ka gruba ayrlr?

Doal afetler, gelime hzlarna gre, yava gelien ve ani gelien doal afetler olmak zere iki temel gruba ayrlr.

11. Yava gelien doal afetler nelerdir?

iddetli souklar, kuraklk ve ktlk gibi afetler yava gelien doal afetler olarak tanmlanmaktadr.

12. Ani gelien doal afetler nelerdir?

Deprem, seller, su taknlar, toprak kaymalar, kaya dmeleri, , frtnalar, hortumlar, volkanlar ve yangnlar ise ani gelien doal afetler olarak tanmlanmaktadr.

13. nsan kaynakl afet ne demektir?

Yangn, hava ve su kirlilii, doann tahribi ve salgn hastalklar gibi insani faaliyetlerden kaynaklanan afetlere, insan kaynakl afetler ad verilir..

14. nsan kaynakl afetler nelerdir?

Nkleer, biyolojik, kimyasal kazalar; tamaclk kazalar; endstriyel kazalar; ar kalabalktan meydana gelen kazalar; gmenler ve yerlerinden edilenler de insan kaynakl afetler olarak deerlendirilmektedir.

13

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

15. Dnyada gzlenen afet trleri nasl tasnif edilmektedir?

Dnyada gzlenen afet trleri, jeolojik, klimatik, biyolojik, sosyal ve teknolojik afetler olmak zere be temel grupta tasnif edilmektedir.

Bu afet trlerinin tasnifi aadaki tabloda zetlenmitir.

Jeolojik Afetler
Deprem Heyelan

Klimatik Afetler
Scak Dalgas Souk Dalgas

Biyolojik Afetler
Erozyon Orman Yangnlar Salgnlar Bcek s las

Sosyal Afetler
Yangnlar Savalar

Teknolojik Afetler
Maden Kazalar
Biyolojik, Nkleer, Kimyasal Silahlar ve Kazalar

Kaya Dmesi Volkanik Patlamalar amur Akn lar Tsunami

Kuraklk Dolu Hortum Yldrm Kasrga Tayfun Sel Siklonlar

Terr Eylemleri Sanayi Kazalar Gler Ulam Kazalar

100 Soruda Afet Gerei AFAD

14

Tornado Tipi Ar Kar Yalar Asit Yamurlar Sis Buzlanma Hava Kirlilii Orman Yangnlar

16. Jeolojik afet trleri hangileridir?

Deprem, heyelan, kaya dmesi, volkanik patlamalar, amur akntlar ve tsunami jeolojik afet trleri kapsamnda deerlendirilmektedir.

17. Klimatik afet trleri hangileridir?

Scak dalgas, souk dalgas, kuraklk, dolu, hortum, yldrm, kasrga, tayfun, sel, siklonlar, tornado, tipi, , ar kar yalar, asit yamurlar, sis, buzlanma, hava kirlilii ve orman yangnlar klimatik afet trleri olarak kabul edilmektedir.

15

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

18. Biyolojik afet trleri hangileridir?

Erozyon, orman yangnlar, salgnlar ve bcek istilalar biyolojik afet trleri olarak saptanm bulunmaktadr.

19. Sosyal afet trleri hangileridir?

Yangnlar, savalar, terr saldrlar, gler ise sosyal afet tr olarak deerlendirilmektedir.

lkemizin karlat en nemli afet tr depremdir. Yaplan aratrmalara gre, lkemizin karlat afetlerin yzde 60n depremler oluturmaktadr

20. Teknolojik afet trleri hangileridir?

Maden kazalar, biyolojik, nkleer, kimyasal silahlar ve kazalar, sanayi kazalar ve ulam kazalarysa teknolojik afet tanm iindedir.

21. lkemizin karlat en nemli afet tr hangisidir?

lkemizin karlat en nemli afet tr depremdir. Yaplan aratrmalara gre, lkemizin karlat afetlerin yzde 60n depremler oluturmaktadr.

100 Soruda Afet Gerei AFAD

16

22. Afetlere en fazla maruz kalan illerimiz hangileridir?

lkemizde afete en fazla maruz kalan iller, afetzede says asndan bakldnda Kocaeli, Erzurum, Bingl, Sakarya, Dzce, Van, Yalova, Mu, Adana ve Diyarbakrdr.

23. Afetlerden en fazla etkilenen illerimiz hangileridir?

Olay baznda ele alndnda ise afetten en ok etkilenen iller Erzurum, Trabzon, Bingl, Rize, Tunceli, Erzincan, Kastamonu, Malatya, Sivas ve Artvin olarak sralanmaktadr

24. Afetlerden en az etkilenen illerimiz hangileridir?

Her iki adan da afetlerden en az etkilenen illerin banda Krklareli gelmekte ve onu, Edirne, Kilis ve Tekirda izlemektedir.

DEPREM

100 Soruda Afet Gerei AFAD

18

25. Deprem nedir?

Yer kabuunda oluan hareketlerin ani olarak ortaya kan titreimler halinde evreye yaylmas, getikleri ortamlar ve yer yzeyini sarsmasdr. Deprem en genel tanmyla, yer sarsnts anlamna gelir. iddeti Richter olarak adlandrlr. 6 Richterden byk depremler olduka ykcdr.

26. Richter lei nedir?

Depremlerin byklklerini ve sarsnt oranlarn belirleyen ve snflara ayran uluslar aras l birimine Richter denir. Adn Charles Francis Richterden almtr.

27. Depremler en ok hangi tr corafyada etkili olur?

Depremler, yerkabuunun tam oturmad, oluum bakmndan gen arazilerinde daha etkili olur.

28. Trkiyede deprem riski yksek midir?

Evet yksektir. Yurdumuzun yzde 92si deprem blgeleri ierisinde yer almaktadr. Nfusumuzun da yzde 95i deprem tehlikesi altnda yaamaktadr. Sanayi merkezlerimizin yzde 98i ve barajlarmzn yzde 93 deprem tehlikesinin byk olduu alanlarda bulunmaktadr.

19

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

29. lkemizde en byk ykma yol aan depremler hangileridir?

Afetzede says asndan depreme en ok maruz kalan 10 il verileri incelendiinde, ykm oluturan ve afetzede saysn artran depremler yle sralanabilir: 17 Austos 1999 Kocaeli (7,4), 12 Kasm 1999 Dzce (7,2), 30 Ekim 1983 Erzurum (6,8), 24 Kasm 1976 Van-aldran (7,2), 12-14 Mart 2005 Bingl (5,7-5,9), 22 Mays 1971 Bingl (6,7), 19 Austos 1966 Mu-Varto (6,9), 6 Eyll 1975 Diyarbakr-Lice(6,9), 27 Haziran 1998 Adana-Ceyhan (6,3).

30. ncesinde alnacak nlemlerle depremin yol at zararlar azaltlabilir mi?

Elbette azaltlabilir. Etkili ve srekli yaplan bir deprem eitimi yoluyla depremin yol at zararlar minimum dzeye indirgenebilir.

100 Soruda Afet Gerei AFAD

20

31. Deprem ncesi alnacak nlemler nelerdir?

Yerleim blgeleri titizlikle belirlenmelidir. Kaygan ve ovalk blgeler iskna almamaldr. Konutlar gevek topraa sahip meyilli arazilere yaplmamaldr. Yaplar, yap tekniine ve kurallara uygun ve deprem etkilerine kar dayankl olarak ina edilmelidir. Ev ve binalar, planda konuta ayrlm alanlara yaplmaldr. Dik yarlarn yaknna, dik boaz ve vadilerin iine bina yaplmamaldr. ok kar yaan ve gelen yamalarda bina yaplmamaldr. Mevcut binalarn dayankllklar arttrlmaldr. Konutlara deprem sigortas yaptrlmaldr.

21

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

32. Eyalardan kaynaklanacak hasarlar iin alnacak nlemler nelerdir?

Herhangi bir deprem annda eyalardan kaynaklanacak hasarlar da olabilir. Bu tarz hasarlardan korunmak ve derek tehlike yaratmasn nlemek iin eyalarn ev ierisine yerletirilmesi bilinli yaplmaldr.

Dolap zerine konulan eya ve malzemelerin kayarak dmemesi iin plastik tutucu malzeme veya yaptrclarla sabitlenmelidir. Her trl stc, salam malzemelerle duvara veya yere sabitlenmelidir. Dolaplar ve devrilebilecek benzeri eyalar birbirine ve duvara sabitlenmelidir. Eer sabitlenen eya ve duvar arasnda boluk kalyorsa, arpma etkisini drmek iin araya bir dolgu malzemesi konulmaldr. Tavan ve duvara aslan avize, klima vb. cihazlar bulunduklar yere, arlklarn tayacak ekilde, duvar ve pencerelerden yeterince uzaa ve kanca ile aslmaldr. inde ar eyalar bulunan dolap kapaklar, mekanik kilitler taklarak, kapal kalmalar salanmaldr.

100 Soruda Afet Gerei AFAD

22

Tezgah zerindeki kayabilecek beyaz eyalarmzn altna metal profil koyarak bunlarn kaymas nlenmelidir. Zehirli, patlayc, yanc maddeler dmeyecek bir konumda sabitlenmeli ve krlmayacak bir ekilde depolanmaldr. Bu maddelerin zerlerine fosforlu, belirleyici etiketler konulmaldr. Raflarn nne elastik bant ya da tel eklenebilir. Kk nesneler ve ieler, birbirlerine arpmayacak ve devrilmeyecek ekilde, kutularn iine yerletirilmelidir. Gaz kaa ve yangna kar, gaz vanas ve elektrik sigortalar otomatik hale getirilmelidir. Binadan acilen kmak iin kullanlacak yollardaki tehlikeler ortadan kaldrlmal, bu yollar iaretlenmeli, k engelleyebilecek eyalar k yolu zerinden kaldrlmaldr. Geni k yollar oluturulmaldr. Da doru alan kaplar kullanlmal, acil k kaplar kilitli olmamaldr. Acil klar aydnlatlmaldr.

23

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

Karyolalar, pencere yaknna ve zerine devrilebilecek ar dolaplarn yanna konulmamal, karyolann zerinde ar eya olan raf bulundurulmamaldr. Tm bireylerin katlm ile (evde, i yerinde, apartmanda, okulda) Afete hazrlk planlar yaplmal, her alt ayda bir bu plan gzden geirilmelidir. Zaman zaman bu plana gre nasl davranlmas gerektiinin tatbikatlar yaplmaldr. Bir afet ve acil durumda eve ulalamayacak durumlar iin aile bireyleri ile iletiimin nasl salanaca, alternatif buluma yerleri ve bireylerin ulaabilecei blge d balant kiisi (ev, iyeri, okul iinde, dnda veya mahalle dnda) belirlenmelidir. nemli evraklarn (kimlik kartlar, tapu, sigorta belgeleri, salk karnesi, diplomalar, pasaport, banka czdan vb.) kopyalar hazrlanarak su geirmeyecek bir ekilde saklanmal, ayrca bu evraklarn bir rnei de blge d balant kiisinde bulunmaldr.

100 Soruda Afet Gerei AFAD

24

Bina ynetimince nceden belirlenen, mesken veya iyerinin zellii ve byklne gre uygun yangn sndrme cihaz mutlaka bulundurulmal ve periyodik bakmlar da yaptrlmaldr.

33. Deprem annda bina iindekiler ne yapmaldr?

Kesinlikle panie kaplmamak gerekir. Sabitlenmemi dolap, raf, pencere vb. eyalardan uzak durulmaldr. Varsa salam sandalyelerle desteklenmi masa altna veya dolgun ve hacimli koltuk, kanepe, ii dolu sandk, zellikle buzdolab, amar makinas gibi koruma salayabilecek eya yanna melerek hayat geni oluturulmaldr. Merdivenlere ya da klara doru koulmamaldr. Balkona klmamaldr. Balkonlardan ya da pencerelerden aaya atlanmamaldr.

25

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

Kesinlikle asansr kullanlmamaldr. Telefonlar acil durum ve yangnlar bildirmek dnda kullanlmamaldr. Kibrit, akmak yaklmamal, elektrik dmelerine dokunulmamaldr. Tekerlekli sandalyedeysek tekerlekler kilitlenerek ba ve boyun korumaya alnmaldr. Mutfak, imalathane, laboratuar gibi i aletlerinin bulunduu yerlerde; ocak, frn ve bu gibi cihazlar kapatlmal, dklebilecek malzeme ve maddelerden uzaklalmaldr. Sarsnt getikten sonra elektrik, gaz ve su vanalar kapatlmal, soba ve stclar sndrlmelidir. Dier gvenlik nlemleri alnarak gerekli olan eya ve malzemeler alnarak bina daha nce tespit edilen yoldan derhal terk edilip toplanma blgesine gidilmelidir. Okulda, snfta ya da broda ise salam sra, masa altla-

100 Soruda Afet Gerei AFAD

26

rnda veya yannda; koridorda ise duvarn yanna hayat geni oluturacak ekilde K-KAPAN-TUTUN hareketi ile ba ve boyun korunmaldr. Pencerelerden ve camdan yaplm eyalardan uzak durulmaldr.

34. Deprem annda ak alandakiler ne yapmaldr?

Enerji hatlar ve direklerinden, aalardan, dier binalardan ve duvar diplerinden uzaklalmaldr. Ak arazide melerek etraftan gelen tehlikelere kar hazrlkl olunmaldr. Toprak kaymas olabilecek, ta veya kaya debilecek yama altlarnda bulunulmamaldr. Byle bir ortamda bulunuluyorsa seri ekilde gvenli bir ortama geilmelidir. Binalardan debilecek baca, cam krklar ve svalara kar tedbirli olunmaldr. Toprak altndaki kanalizasyon, elektrik ve gaz hatlarndan gelecek tehlikelere kar dikkatli olunmaldr. Deniz kysndan uzaklalmaldr.

27

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

35. Deprem annda karayolunda ara kullananlar ne yapmaldr?

Bulunulan yer gvenli ise yolu kapatmadan saa yanap durulmaldr. Kontak anahtar yerinde braklp, pencereler kapal olarak ara ierisinde beklenmelidir. Sarsnt durduktan sonra ak alanlara gidilmelidir. Ara gvenli bir yerde deilse durdurulmal, kontak anahtar zerinde braklarak terk edilmeli ve trafikten uzak ak alanlara gidilmelidir.

36.

Deprem srasnda hareket halindekiler ve tneldekiler ne yapmaldr?

Sarsnt srasnda bir tnelin iinde iseniz ve ka yakn deilseniz; ara durdurulup aaya inilmeli ve yanna yan yatarak ayaklar karna ekilip, ellerle ba ve boyun korunmaldr.

37. Deprem srasnda kapal otoparkta bulunanlar ne yapmaldr?

Kapal bir otoparkta bulunanlar ara dna kp, yanna yan yatarak, ellerle ba ve boynunu korumaldr. Yukardan debilecek tavan, tnel gibi byk kitleler ara-

100 Soruda Afet Gerei AFAD

28

c belki ezecek ama yok etmeyecektir. Bu nedenle kesinlikle ara iinde kalnmamaldr.

38. Deprem srasnda metroda veya dier toplu tama aralarnda olanlar ne yapmaldr?
Elektrie kaplma ya da baka bir trenin arpma tehlikesi dikkate alnarak, gerekmedike, kesinlikle metro ve trenden inilmemelidir. Sarsnt bitinceye kadar metro ya da trenin iinde, skca tutturulmu ask, korkuluk veya herhangi bir yere tutunmal, metro veya tren personeli tarafndan verilen talimatlara uyulmaldr.

39. Deprem sonrasnda kapal alandakilerin yapmas gerekenler nelerdir?

ncelikle kendisinin gvende olduundan emin olmaldr. Sonra evresinde yardm edebilecei kimseler olup olmadn kontrol etmelidir. Depremlerden sonra kan yangnlar olduka sk grlen ikincil afetlerdir. Bu nedenle gaz vanasn kapatlmal; camlar ve kaplar almal ve bina hemen terk edilmelidir.

29

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

Dklen tehlikeli maddeler temizlenmelidir. Yerinden oynayan telefon ahizesi telefonun stne konulmaldr. Herkes acil durum antasn yanna almal, mahalle buluma noktasna doru harekete geilmelidir. Radyo ve televizyon gibi kitle iletiim aralaryla yaplacak uyarlara kulak verilmelidir. Cadde ve sokaklar, acil yardm aralar iin bo braklmaldr. Her byk depremden sonra mutlaka art depremler olacan bilerek davranmal; sarsntlar tamamen bitene kadar hasarl binalara girilmemelidir. Art depremler srasnda da ana depremde yaplmas gerekenler yaplmaldr.

40. Deprem sonrasnda ak alandakilerin yapmas gerekenler nelerdir?

evresindeki hasara dikkat ederek not etmelidir. Hasarl binalardan ve enerji nakil hatlarndan uzak durulmaldr. ncelikle yakn evredeki acil yardma gerek duyanlara yardm edilmelidir. Sonra mahalle toplanma noktasna gidilmelidir.

100 Soruda Afet Gerei AFAD

30

Yardm almalarna destek verilmelidir. Yallar, bebekler ve zrller gibi zel ilgiye ihtiyac olan afetzedelere yardm edilmelidir.

41. Deprem sonrasnda yknt altnda mahsur kalanlarn yapmas gerekenler nelerdir?
Paniklemeden durumlarn kontrol etmelidirler. Hareket kabiliyetleri kstlanmsa k iin hayatlarn riske atacak hareketlere kalkmamaldrlar. Bilmeliler ki kurtarma ekipleri en ksa zamanda kendilerine ulamak iin aba gsterecektir. Enerjilerini en tasarruflu ekilde kullanmak iin hareketlerini kontrol altnda tutmaldrlar. El ve ayaklarn kullanabiliyorsa su, kalorifer, gaz tesisatlarna, zemine vurmak suretiyle varln duyurmaya almaldr. Sesini kullanarak, kurtarma ekiplerine sesini duyurmaya almaldr. Ancak enerjisini kontroll kullanmaldr.

31

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

42. Hayat geni nedir?

Deprem srasnda tavan arlnn veya mobilyalarn zerine dt nesnelerin yannda brakt bo alana hayat geni denir. Nesnenin bykl ve dayankll orannda ezilme olasl da azalacandan, bu boluu kullanan kiinin yaralanma olasl da ayn derecede azalacaktr.

43. k-Kapan-Tutun hareketi nedir?

Cenin pozisyonu da denir. Eller ile ense ve ba blgesini koruyacak ekilde kp, kapanp, ayaklar karna doru ekilerek bir yere uzanmaya bu ad verilir. Bu ekilde ellerle hem ba korunur hem de evrede olup bitenler grlebilir. Ayrca bu duru, i organlarn byk bir blmyle bbreklerden en az birini koruyan ideal duru olarak tanmlanr.

100 Soruda Afet Gerei AFAD

32

Deprem srasnda yknt altnda kaldysanz hayatnz riske atacak hareketlere kalkmayn. Biliniz ki kurtarma ekipleri en ksa zamanda size ulamak iin aba gsterecektir.

N A L E Y E H

100 Soruda Afet Gerei AFAD

34

44. Heyelan nedir?

Topran, talarn ve tabakalarn bulunduklar yerden yama aa kaymasna heyelan ad verilir. Bu olayla bazen kk, bazen de ok byk ktleler hareket eder.

45. Heyelan ve toprak kaymas arasnda fark varmdr?

Evet vardr. Yer deitiren, yzeyi meydana getiren toprak rts ise buna toprak kaymas; toprakla beraber altta bulunan tabakalarn, kayalarn, yer deitirmesine ise heyelan denir. Heyelann oluunu etkileyen faktrler, Jeolojik, meteorolojik ve insani faktrler olmak zere grupta toplanmaktadr.

46. Heyelann oluunu etkileyen jeolojik ve meteorolojik faktrler hangileridir?

Yer ekimi, ana kaya zellikleri ve topran cinsi, tabakalarn uzan biimi, eim, bak, deprem gibi faktrlere jeolojik faktr ad verilmektedir. Ya ve don gibi faktrler de meteorolojik faktr olarak adlandrlmaktadr.

47. Heyelann oluunu etkileyen insani faktrler hangileridir?

Heyelan etkileyen insan kaynakl faktrlerin banda maden oca, yol yapm, kanal, tnel gibi almalar srasnda yaplan yama hafriyatlar gelmektedir.

35

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

48. Olu biimine gre heyelanlar ka gruba ayrlr?

Heyelanlar akma ve kopma olmak zere iki biimde gerekleir. Ktlenin amur eklinde eim dorultusunda akmasna akma; tabaka veya tabaka paketlerinin kopmasyla oluan kaymalara da kopma ad verilir.

49. Heyelana kar duyarl alanlar nerelerdir?

Eski heyelan blgeleri, Doal yamalarn st ve alt kesimleri, Eski dolgularn st ve alt kesimleri, ok dik ve derin yamalarn st ve alt kesimleri, Atk sistemlerinin kullanld ve yerleimin gelitii tepelik alanlar.

50. Heyelan asndan gvenli alanlar nerelerdir?

Gemite herhangi bir hareketin meydana gelmedii sert ve masif kayalarn oluturduu yamalar, Yama eiminde ani deiimlerin gzlenmedii nispeten dk eimli araziler, Burun eklinde kntl srtlarn st veya evresi.

100 Soruda Afet Gerei AFAD

36

51. lkemizde en fazla heyelan afeti hangi blgede grlmektedir?

En ok heyelan Trabzon ve Rizeyi kapsayan Dou Karadeniz Blgesinde grlmekle birlikte Trkiyenin 81 ilinin de, belirli llerde heyelandan etkilendii grlmektedir. Heyelan ayrca Karabk, Bartn, Zonguldak ve Kastamonu civarn kapsayan Orta ve Bat Karadeniz Blgesi ile aktif fay ve fay blgeleri boyunca daha da younlamaktadr.

52. En fazla heyelann grld illerimiz hangileridir?

En fazla heyelann grld ilimiz Kastamonu, Erzurum ve Artvindir.

53. En az heyelann grld illerimiz hangileridir?

Eski heyelan blgeleri, Doal yamalarn st ve alt kesimleri, Eski dolgularn st ve alt kesimleri,

37

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

ok dik ve derin yamalarn st ve alt kesimleri, Atk sistemlerinin kullanld ve yerleimin gelitii tepelik alanlar.

54. Heyelandan en ok etkilenen ilimiz hangisidir?

Heyelandan etkilenen afetzede says asndan bakldnda, Trabzon 4.106 afetzedeyle ilk srada yer almaktadr.

55. Heyelan tehlikesinden kuku duyulduunda ne yaplmaldr?

Derhal yerel ynetimle temasa geilmelidir. Heyelandan etkilenebilecek evre bilgilendirilmelidir. Yaplar boaltlmaldr.

56. Heyelan annda kapal alanda bulunanlar ne yapmaldr?

Binadan kmak ve heyelan blgesinden uzaklamak iin yeterli zaman yoksa ieride kalnmaldr. Salam eyalarn altnda veya yannda hayat geni oluturarak, k-Kapan-Tutun hareketini uygulanmaldr.

100 Soruda Afet Gerei AFAD

38

57. Heyelan annda ak alanda bulunanlar ne yapmaldr?

Tehlike annda heyelan veya amur akntsndan uzak durularak, mmkn olduu kadar ykseklere doru uzaklalmal ve evredekiler, toprak kaymasna kar uyarlmaldr. amur ve moloz akmasndan kaabilecek zaman veya etrafta arkasna saklanlacak salam bir yap yoksa kKapan-Tutun hareketi ile ba ve boyun korunmaldr.

58. Heyelan sonrasnda yaplmas gerekenler nelerdir?

Her eyden nce tehlikeli blgeden uzaklalmaldr. Yaknda bulunan elektrik, gaz ve su kaynaklarn hemen kapatlmaldr. evrede gaz kaa olmadndan emin olana kadar bulunulan yeri kibrit veya dier yanc maddeler veya elektrikli aletlerle aydnlatmaya allmamaldr. Bu durumlarda yalnzca fener kulanlmaldr. Heyelann neden olduu yangn ve yeni bir heyelan tehlikesi yoksa evrede bulunan yaral veya yardma muhta kiiler, yerlerinden oynatlmamaldr. Tehlikeli duvarlar, atlar ve bacalara kar evredekiler uyarlmaldr. Radyo ve televizyon gibi kitle iletiim aralaryla yapla-

39

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

cak uyarlara gre davranlmaldr. Cadde ve sokaklar acil yardm aralar iin bo braklmaldr. Hibir nedenle zarar grm binalara girilmemelidir.

Heyelan sonrasnda ilk yaplmas gereken ey, tehlikeli blgeden uzaklamak olmaldr. Hibir nedenle zarar grm binalara girilmemelidir 59. Heyelanlarn zararlarnn en aza indirilmesi konusunda ahslarn sorumluluklar nelerdir?
Yaanlan blgedeki potansiyel jeolojik afetler hakknda bilgi sahibi olmak, Heyelan asndan sorunlu alanlarla ilgili olarak yerbilimcilere ve mhendislere danmak, Dik yamalarn topuk kesiminde destei kaldrc kaz ilemlerinden ve dik yamalarn kenarnda veya tabannda yap inasndan kanmak, ayrca eimi fazla yamalarn zerine dolgu malzemesi dkmemek, Arazi satn alnmasndan, arazi paylamndan ve inaat ilemlerinden nce ilgili kurum ve kurululardan konuyla ilgili bilgi almak ve buna gre karar vermek.

100 Soruda Afet Gerei AFAD

40

60. Heyelanlarn zararlarnn en aza indirilmesi iin yerel ynetimlerin ve teknik elemanlarn sorumluluklar nelerdir?
Yerleim alanlarnda yeteri kadar yerbilimleri ve mhendislik aratrmalar yaplmaldr. Yerel ynetimler yeni yerleim alanlarn belirlerken arazi almalar ve deerlendirmeler yaptrarak, heyelana ve dier afetlere maruz kalm ve afetlerin beklenebilecek alanlarn belirlenmesiyle hazrlanacak duyarllk haritalar yaptrmal, bu haritalar araclyla mhendislere, kent planlamaclarna yksek riske sahip alanlardan kanlmas konusunda veriler sunulmaldr.

SEL

100 Soruda Afet Gerei AFAD

42

61. Sel nedir?

Srekli yamurlardan ya da eriyen karlardan oluup, nne ne gelirse alp gtren su taknna sel denir.

62. Su baskn nedir?

Suyun, herhangi bir sebeple alak blgelerde zarara yol aacak miktarda birikmesi sonucu oluan afet halidir. Uzun sreli, ar derecede yaan yamurun oluturduu seller su basknlarna yol aar. Evleri, kprleri ykar, ekili topraklar baka yerlere srkler, aalar kklerinden karr, insanlarn ve hayvanlarn lmne yol aar.

63. lkemizde sel ve su baskn afeti tehlikesi varmdr?

Evet, vardr. Trkiye`de nemli risk oluturan afet tehlikelerinden biri de su baskndr. Krklareli hari Trkiyenin tm illerinde su baskn yaanmtr.

64. Sel ve su baskn en ok hangi blgelerde grlmektedir?

Su baskn, en fazla Erzurum, Sivas, Kahramanmara, Kayseri ve Adana`da gereklemitir. Olay says yerine, etkilenen afetzede says esas alndnda ise iller, Erzurum, Kahramanmara, Van, Adana, Bitlis eklinde sralanmaktadr. Bu erevede su basknlarnn Kzlrmak, Yeilrmak, Frat ve Dou Karadeniz havzalarnda younlat gzlenmektedir.

43

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

65. Sel ve su basknnn nedenleri nelerdir?

Bitki rtsnn azalmas. Dzensiz yalar. Su taknlarn nleyen ormanlarn yok edilmesi. Akarsularn ykselip ekili alandaki topraklar kapsamas. plak tepelere dsen yalarn emilip tutulmamas sonucunda ta ve mil ykl sularn yamalardan inmesi. Yer alt sularnn ykselerek toprak stne kp alak yerleri basmas. Karlarn erimesi. Baraj eksiklii.

66. Sel ve su basknlarn nlemek iin hangi nlemler alnmaldr?

Meteorolojik afet iin bir erken uyar birimi ivedilikle oluturulmaldr. Gnmzde ya alanlar ve ya younluklarnn belirlenmesinde olduka etkili bir biimde kullanlan Doppler Radar sistemleri ve uydu datalar ile alan erken uyar birimleri oluturulmaldr. Blgesel radyolar herhangi bir tehlike annda halk bilgilendirerek uygulayacaklar yntemler konusunda uyar-

100 Soruda Afet Gerei AFAD

44

da bulunmaldrlar. Sel ngrs iin zenli istatistik almalar yaplmaldr. Dere ve nehir yataklarna yerleimin nlenmesinin yan sra oluacak engeller dzenli olarak temizlenmelidir. Dere ve nehirlerin denizle birletii kanallar dzenli olarak temizlenerek ak olmas salanmaldr. Kanal slah yaplmaldr. Koruyucu set ve glet yaplmaldr.

Ormanlk alanlar korunmal ve arttrlmaldr. Yerleim alanlar doru bir ekilde seilmelidir. Doal afetlere kar sigorta sistemi gelitirilmelidir. Halkn ve grevlilerin bu tr konularda eitimi salanmaldr.

45

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

67. Sel ve su baskn srasnda yaplmas gerekenler nelerdir?

Pencere ve kaplar korumak iin tanabilir engeller yerletirilebilir. Suyla srklenen enkazn ynn kum torbalaryla deitirerek konutumuzdan uzak tutabiliriz. Baz durumlarda btn kaplar aarak suyun binann iinden akmasna izin vermek ok daha iyidir; bylece su basncnn yapnn tayc sistemine zarar vermesi nlenebilir. Su yata ve ukur blgeler hemen terk edilmelidir. Sel blgesini hemen terk ederek yksek ve gvenli blgelere gidilmeli, ancak asla sudan kardan karya gemeye allmamaldr, nk su aniden derinleebilir. arpmadan korunmak iin elektrik kaynaklarndan uzak durulmaldr. zellikle geceleri, selin tehlikelerini grmek gleeceinden daha dikkatli olunmaldr. Selden lmlerin ou sel sularna girilmesinden kaynaklanmaktadr. nk ayak bileimize kadar olan sel suyu bizi; dizimize kadar olan sel sular ise otomobilleri-

100 Soruda Afet Gerei AFAD

46

mizi srkleyip gtrebilir. Selden kamak iin sel sularna kesinlikle girmeyiniz! Sel sular ayrca kanalizasyon ve zehirli kimyasal maddeler de ierirler. ocuklarn sel sular ile oynamasna msaade edilmemelidir. Konutu terk ederken elektrik ve su vanalar kapatlmaldr.

Sel srasnda elektrikleriniz kesilebilir. Binada gaz sznts olduunu dnyorsanz, herhangi bir elektrikli alet ve k kullanmayn. Ia ihtiyacnz olduunda pilli fener kullann. Evinizdeki kvet ve bidonlar ebeke suyunun kirlenme ihtimaline kar temiz su ile doldurunuz.

47

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

68. Sel ve su basknlar srasnda evin iinde bulunanlar nasl davranmaldr?

Elektrik alteri kapatlmaldr. Eer alter slanmsa kuru bir zemine geip kuru bir sopa ile kapatlmaldr. Elektrikli aletlerin balants kesilmeli ve eer mmknse yksek seviyelere kaldrlmaldr. eri dolan suyun akarak gemesini salayacak nlemler alnmaldr.

69. Sel ve su baskn srasnda ara iindekiler nasl davranmaldr?

Su ile kapl yoldan gidilmemeli; sel sularnn bulunduu blgelerde ara kullanlmamaldr. Arata herhangi bir arza olutuysa hemen terk edilerek yksek bir yere klmaldr.

T.C. BABAKANLIK Afet ve Acil Durum Ynetimi Bakanl lkemizdeki en st dzey koordinasyon merkezidir 70. Sel ve su baskn sonrasnda yaplmas gerekenler nelerdir?
Sel felaketi sularn geri ekilmesi ile sona ermeyebilir. Dolays ile yetkililerden geri dnn uyars alnmadan ve herhangi bir hasar olup olmad kontrol edilmeden

100 Soruda Afet Gerei AFAD

48

binalara kesinlikle girilmemelidir. Binalar kontrol edilirken su geirmez ayakkab ve pille alan el fenerleri kullanlmaldr. Konutlarn duvarlarnda, katlardaki zeminlerde ve pencerelerdeki hasarlar, tavan, sva vb. malzemelerin dklmesi riskinin olup olmad kontrol edilmelidir. Sigorta ilemleri iin zarar gren yerlerin fotoraf ekilmelidir. Sel sonrasnda da ikincil afet olarak yangnlar kabilir. Bu nedenle evde gaz sznts, suyun altnda kalm elektrik aksam, frn, ocak ve elektrikle alan eyalarn bulunup bulunmadndan emin olunmaldr. Sel srasnda evde kalm yiyecekler varsa konserveler dhil, kesinlikle kullanlmamaldr. Konuttaki sel sular binann daha fazla zarar grmemesi iin yava, yava boaltlmaldr. Lam ukurlar, mikroplu tanklar ve atk su sistemleri sel sonras insan salna zarar vermemeleri iin mutlaka yetkililere kontrol ettirilmelidir. Konuta sel srasnda ylan ve benzeri zararl hayvanlar girebilir. Bu konuda da dikkatli olmak olunmaldr. zel ilgiye ihtiyac olan afetzedelere -yallar, bebekler, zrller- yardmc olunmaldr.

I S E M S U D A KAY

100 Soruda Afet Gerei AFAD

50

71. Kaya dmesi ne demektir?

Eimli yamalarda bulunan byk kaya bloklarnn, d olaylarn etkisiyle dmesine kaya dmesi ad verilmektedir.

72. Kaya dmesinin sk grld yerler nerelerdir?

Altnda gevek tfler bulunan bazalt akntlar veya killi bir tabaka zerinde bulunan kalker tabakalarnn oluturduu korniler, kaya dmesi olaylarnn sk sk grld yerlerdir.

73. Trkiyede kaya dmesi tehlikesi var mdr?

Evet, vardr. Trkiye`nin 79 ilinde kaya dmesi tehlikesi grlmektedir.

74. Trkiyede en fazla kaya dmesi yaanan blgeler hangileridir?

En fazla kaya dmesinin meydana geldii il Kayseridir. Kayseriyi, Erzurum, Nevehir, Adyaman ve Sivas izlemektedir. Etkilenen afetzede saysna bakldnda da Kayseri, Nevehir, Nide, Erzurum ve Karaman ne kmaktadr.

75. Kaya dmesinden korunmak iin neler yaplmaldr?

Islah edilecek kayalarn krokisi izilerek iaretlenmelidir.

51

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

Kayalarn bykl ve adetleri m3 olarak belirlenmelidir. Alabilecek kanal boylar ve arazinin snf tespit edilmelidir. Kanallarn elle veya arala alp alamayaca belirlenmelidir. Yolun olup olmad, ulamn hangi artlarda yaplaca saptanmaldr. elik perdelere nerelerde ve ne uzunlukta ihtiya olduu belirlenmelidir. Hangi alet ve ekipmanlarn kullanlaca saptanmaldr. Islah iinin ne kadar zamanda bitirilebilecei tespit edilerek kaya slah ve nlemleri ile ilgili bir rapor hazrlanmaldr. ayet debilecek kayalar ok tehlikeli ve hibir nlemle slah edilemeyecekse, yaplacak tek i, o blge, yasak alan ilan edilmeli ve tehlike altnda kalan evler, daha uygun bir yere nakledilmelidir.

CIG

100 Soruda Afet Gerei AFAD

54

76. ne demektir?
Farkl nedenlerden dolay byk kar ktlelerinin bulunduklar dadan aaya doru kaymasna ad verilir.

77. nasl oluur?

Bol kar ya olduunda, taze kar tabakasnn alttaki eski tabakayla iyi kaynamamas sonucu, rzgrn kaldrd byk bir kar kitlesinin aa inerek alttaki kar tabakas zerinde kaymas sonucu oluur.

78. n oluumunu etkileyen faktrler nelerdir?

Arazinin eimi, frtna sonucu kar taneciklerinin tepelerde birikmesi, karn tabakalamas, kar yandan sonra havann snmas sonucu yeni kar ile eski karn tam kaynaamamas ve taze karn ok yamasnn ardndan gnein kmas tetikleyen faktrler olarak belirlenmitir.

79. Ka eit tipi vardr?

Gevek kar ve kar dilimi olmak zere iki eit tipi vardr. Gevek kar , kar rts iindeki zayf tabaka yzeyde veya yzeye yakn bir yerde olutuunda meydana gelir. Kar dilimi lar ise zayf kar tabakas, gl bir tabakann hemen altnda olumas sonucu meydana gelir.

55

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

80. Trkiyede en fazla den blge hangisidir?

olaylarnn ounlukla, Dou Anadolunun, Kuzeydou Karadeniz`in yksek kesimlerinde ve belirgin bir ekilde Gneydou Anadolu Yitim Kua boyunca, rakm olarak yksek ve bitkisel younluun az olduu alanlarda meydana geldii gzlenmektedir. Trkiyede en fazla dmesi yaanan ilimiz Bitlistir. Bitlisi, Bingl, Tunceli, Malatya ve Erzincan izlemektedir.

81. n balad fark edildiinde ne yaplmaldr?

baladnda, n byklne, hzna, patikann geniliine, etrafta bulunan aralara ve var olan daha gvenli yerlere bal olarak, o alandan hzla uzaklalmaldr. n daha yava ve yksekliinin az olduu kenar ksmlarna ulamaya allmaldr. Bararak veya baka ses kaynaklarn kullanarak, dier insanlar uyarlmaldr. Eer a yakalanma kesinse sabit bir aa, kaya veya baka bir cisme tutunmaya allmaldr. Krlm aa ve kaya paralarndan uzak kalmaya veya korunmaya allmaldr. Yerden de destek alarak yzme hareketi yaparak akan

100 Soruda Afet Gerei AFAD

56

karn stnde kalmaya allmaldr. Az skca kapatlmal, mmknse kafa karn altnda kald anda uzun sre nefes tutulabilmelidir. nerilen baka bir yntem de ak srasnda oturma pozisyonu almaktr. Bu yntemde bacaklar ve kollar birbirlerine yaptrlr ve durmadan ksa sre nce, bacaklar ile yeri serte iterek kalkmaya allmaldr. durmadan nce mutlaka bir el, az ve burnu kapatacak ekilde yzde, dier el de ban zerinde tutulmal ve kar altnda kalnd srece hayati nem tayacak olan nefes boluu geniletilmelidir. Bu arada ba, saa sola evrilerek boluk bytlmelidir. Hava kesesi, ok kk olsa bile az ve burnun kar ile dolmamas demektir. Kesenin varl, kazazedenin her zaman kurtulma ansnn olduunu mit etmesini salar. Karda ses iletimi az olmasna ramen, yzeye yakn olunduu hissediliyorsa barmak faydal olur. Baz olaylar ve aratrmalar gstermitir ki, srt antas tayan insanlarn n topuu civarnda yzeyde kalma anslar, tamayanlardan daha fazladr.

57

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

82. annda arata olanlar nasl hareket etmelidir?

Motor durdurulup, klar sndrlmelidir. Arataki oksijen miktarn korumak iin sigara iilmemeli, ate yaklmamaldr. Telsiz varsa ar yaplmal ve telsiz, alc konumunda srekli ak tutulmaldr. Dar korna ve k verecek herhangi bir alet faydal olabilir. Arata bir ubuk veya benzeri bir alet varsa bunu kar iinde yukar doru batrp kurtarmaya gelecek olanlarn ubuu grmeleri salanmaldr. Son olarak, n durduuna emin olunursa arac evreleyen kar kazlmaldr.

altnda kalanlar, ban saa sola evirerek, nefes boluunu geniletmelidirler.

YANGIN

100 Soruda Afet Gerei AFAD

60

83. Yangn ne demektir?

Ufack bir kvlcmla balayan, ksa srede evleri, i yerlerini, tarlalardaki ekinleri ya da bir orman yok edebilecek noktaya ulaan, ksa srede byk zarar veren, can ve mal kaybna yol aan afetlere yangn ad verilmektedir. Yangnlarn yok edici etkisi en ok ormanlarmzda grlmektedir.

84. Trkiyede en fazla orman yangn grlen blgeler hangileridir?

Akdeniz ve Ege Sahillerinden stanbula kadar uzanan ky band orman yangnlar bakmndan en riskli blgedir. lkemizdeki orman yangnlarnn % 90 bu blgede meydana gelmektedir.

85. Ka eit orman yangn tipi vardr?

lkemizde, rt ve tepe olmak zere, iki eit orman yangn tipi vardr.

86. rt yangn ne demektir?

Orman topran rten ot, ayr, funda, fide, fidan, yaprak, yosun, humus, kuru dal, ktk, devrik kesim artklar gibi l ve diri rty yakan yangna rt yangn ad verilir.

61

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

87. Tepe yangn ne demektir?

Aa ve aaklarn tepelerini de yakarak ilerleyen yangna ise tepe yangn denir. Bu yangn trnde istisnalar hari ormann rts aalarnn gvdeleri ve tepeleri eitli iddetle yandndan aalar genellikle kuruyarak canlln kaybeder. En tehlikeli yangn trdr

88. Konutlarda yangn nleyici hangi tedbirler alnmaldr?

Tavan aras ve bodrumlar temiz tutulmaldr. ocuklarn atele oynamasna izin verilmemelidir. Soba, kalorifer ve mutfak ocaklar dikkatli kullanlmaldr. Yanc maddeler konutun uygun yerinde saklanlmaldr. Elektrik tesisatndan kabilecek yangnlara kar tesisatn dzenli bakm yaptrlmaldr. Svasz, atlak, hatal ina edilmi ve dolmu bacalar kullanlmamaldr. Konutlarda da yangn sndrme tp bulundurulmal, dzenli bakmlar yaptrlmal ve nasl kullanlaca renilmelidir.

100 Soruda Afet Gerei AFAD

62

Konut yangnlarnda tahliye zaman ok kstldr, bu nedenle konutlar iin tahliye plan yaplmaldr. Yangnlarda erken uyar ok nemlidir, bu nedenle her konutta mmknse bir ka tane duman detektr bulundurulmal, bunlarn dzenli olarak kontrolleri yaplmaldr.

89. Yangn sndrmede kullanlan yntemler nelerdir?

Soutarak sndrme Havay kesme

63

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

90. Soutarak yangn sndrmede ka eit yntem vardr?

Su ile soutma, yanc maddeyi datma ve kuvvetli fleme olmak zere eit soutarak sndrme yntemi bulunmaktadr. Soutarak sndrme ilkesi ile balang yangnlarnda baarya ulalabilir. Su ile soutma: Yanc maddeyi boma ve yanc maddeden s alarak yangnn sndrlmesinde en byk etken olmaktadr. Yanc maddeyi datma: Yanan maddenin datlmasyla yangn nedeni olan yksek s blnr, blnen s der ve yangn yava yava sner. Kuvvetli fleme: Yanan madde zerinde kuvvetli olarak flenen hava alevin snmesine ve yanan maddenin ssnn dmesine neden olmaktadr.

91. Havay keserek yangn sndrmede ka eit yntem vardr?

rtme, boma ve yanc maddenin ortadan kaldrlmas olmak zere eit havay keserek yangn sndrme yntemi vardr. rtme: Kat maddeler (kum, toprak, hal, kilim vb) ve kimyasal bileikler (kpk, klor, azot vb) kullanlarak yanan maddenin oksijen ile temasnn kesilmesi ile yaplan sndrmedir. Akaryakt yangnlarna rt oluturan

100 Soruda Afet Gerei AFAD

64

kimyasal kullanlmaktadr. Boma: Yangnn oksijenle temasnn kesilmesi veya azaltlmas amacyla yaplan ilemdir. zellikle kapal yerlerde oluan yangnlara uygulanr. Yanc Maddenin Ortadan Kaldrlmas: Yanma koullarndan olan yanc maddenin ortadan kalkmas sonucu yangnn sndrlmesidir.

92. Orman yangnlarnn nedenleri nelerdir?

Orman yangnlar, ihmal ve dikkatsizlik nedeniyle kabilecei gibi, kastl da karlabilir.

93. hmal ve dikkatsizlik nedeniyle orman yangn nasl kabilir?

Ormanda gvenlik tedbiri alnmadan ate yaklmas. Yaklan atein sndrlmeden braklmas. Snmemi sigara izmariti ve kibritin yere atlmas. Orman iinde veya bitiiindeki tarlalarda istenmeyen ot veya anzn yaklmas, Gece aydnlatma iin ormanda atele dolalmas. Cam ve cam krklarnn ormanda braklmas. ocuklarn orman iinde atele oynamalar.

100 Soruda Afet Gerei AFAD

66

94. Kast nedeniyle kan orman yangnlar hangileridir?

Tarla veya otlaklar geniletmek iin ormann bilerek yaklmas. Orman iinde yaplan kanunsuz ileri gizlemek iin yangn karlmas. Birilerinden intikam almak veya bir eyi sabote etmek iin yangn karlmas. Yabani hayvanlar uzaklatrmak iin yangn karlmas.

95. Orman yangnlarnn zararlar nelerdir?

Biyolojik eitliliin byk zarar grmesine yol aar. Ormanlarda yaayan canllarn yaam alanlarn yok eder. Canl ve cansz rtnn yok olmasyla erozyon, sel, su takn ve hava kirlilii gibi doal afetlerin saysnda ve hznda arta neden olur. Scaklk, rzgr, nem ve yaa dorudan etki ederek iklim sisteminde bozulmalara yol aar. Orman ve orman rnlerine dayal turizm, salk, spor, avclk gibi sektrler olumsuz ynde etkilenir.

67

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

96. Orman yangnlarn nlemek iin ne yaplmaldr?

Cam, gne n bir byte gibi imenlere eker ve imenlerin tutumasn salayarak yangnn kmasna neden olduu iin ormanlara cam ve cam krklar atlmamaldr. imenleri tututurarak, yangn kmasna neden olaca iin mangal klleri sndrlmeden dklmemelidir. Bir yangn grld zaman 110 yangn ihbar hattna, eer orman yangnysa 177 alo orman yangn ihbar hattna bildirilmelidir. Halk, grevli kiiler ve evre rgtleri tarafndan bilinlendirilmeli, bu konuda seminerler ve konferanslar dzenlenmelidir. Ormanda ate yaklmamaldr.

97. Yangn sndrc maddeler nelerdir?

Su: Atei sndren maddeler arasnda en nemlisi sudur. Su zellikle A tipi yangnlar iin (kat) mkemmel bir sndrcdr. Kum: Yanc maddelerin oksijenle ilikisinin kesilerek sndrlmesinde kullanlr.

100 Soruda Afet Gerei AFAD

68

Karbondioksit Gaz (CO2): Yanan maddenin zerini kaplayan karbondioksit gaz yanc maddeyi oksijensiz brakarak yangnn sndrlmesini salar. Kuru Kimyevi Tozlar: Kimyasal tozlarn cinslerine gre A,B,C snf yangnlar etkin bir ekilde sndrlebilmektedir. Kpk: Kpk yanan yzeyi tamamen kaplar. Bunun sonucu olarak da hava ile temas keser ve ayrca soutma zelliinin bulunmas nedeniyle de yangn sndrc olarak kullanlr.

98. Yangn sndrme tpleri nerelerde bulundurulmaldr?

Kolayca ulalabilecek bir yerde tutulmaldr. Yeri herkes tarafndan bilinmelidir. Duvara skca sabitlenmelidir. Her yl ilgili firma tarafndan bakm yaplmaldr. Bir kez kullanldktan sonra mutlaka tekrar doldurulmaldr.

69

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

99. Yangn sndrme tpleri nasl kullanlmaldr?

nce pimi ekilmelidir. Sonra atein kaynana yneltilmelidir. Atein kaynana doru sklmaldr. Sprlmelidir.

100. Yangn annda yaplmas gerekenler nelerdir?

Telaa kaplmadan evrede yangn ihbar dmesi varsa ona baslmaldr. Yangnn adresi en ksa ve doru ekilde ve yangnn cinsi ile birlikte 110 Nolu telefon aranarak, itfaiyeye haber verilmelidir. tfaiye gelinceye kadar mmknse yangn sndrmek iin eldeki mevcut imknlardan yararlanlmaldr. Yangn kapal alandaysa yaylmasn nlemek iin kap ve pencereler kapatlmaldr. Bunlar yaplrken kendimiz ve bakalar tehlikeye atlmamaldr. Eer alevler oalmsa ve binadan k olanakszsa, ya-

100 Soruda Afet Gerei AFAD

70

Yangn, en ksa ve doru ekilde 110 Nolu telefon aranarak tfaiyeye haber verilmelidir.
tak altlarna dolaplara saklanlmamal, pencereden dardakilerle iletiim kurulmaya allmaldr. Dumandan boulmamak iin yardm gelene kadar eilerek ve srnerek hareket edilmeli, az ve burun slak bez ya da mendille kapatlarak nefes alnmaldr. Duman ve yank kokusu baka odadan geliyorsa kaplar almamal, kapya dokunulmamaldr. Kyafetler alev almsa; komadan durup yere yatarak yuvarlanlmaldr. Battaniye tr rtler alnarak alevler boulmaya allmaldr. Eer vcutta yank varsa, hemen souk suya tutulmaldr.

71

AFAD 100 Soruda Afet Gerei

LETM BLGLER
Bakanlk Santral Tel : 0 (312) 220 13 57 pbx Bakanlk Faks: 0(312) 220 26 12
Telefon Dr. Fuat OKTAY Bakan 0 (312) 220 26 06 0 (312) 220 26 07 0 (312) 220 26 06 0 (312) 220 26 07 Faks

Bakanlk Santral (Eski Bina)Tel: 0(312) 287 26 80 - 99 Bakanlk (Eski Bina) Faks: 0(312) 287 89 24
e-posta

0 (312) 220 26 12

fuat.oktay@afad.gov.tr

. Ejder KAYA Genel Koordinatr Semra ERBAY zel Kalem Mdr Turan ERKO Planlama ve Zarar Azaltma Dairesi Bakan Nvit BEKTA Mdahale Dairesi Bakan

0 (312) 220 26 12

iejder.kaya@afad.gov.tr

0 (312) 220 26 00 pbx

0 (312) 220 26 12

semra.erbay@afad.gov.tr

0 (312) 287 89 36

0 (312) 287 26 98

turan.erkoc@afad.gov.tr

0 (312) 220 26 26 pbx

0 (312) 220 26 27 pbx

nuvit.bektas@afad.gov.tr acildurummerkezi@afad.gov.tr

Gkhan EB yiletirme Dairesi Bakan

0 (312) 287 89 35

0 (312) 285 48 89

gkhan.cebi@afad.gov.tr

Ali GNE Sivil Savunma Dairesi Bakan Murat NURLU Deprem Dairesi Bakan Adnan METE Ynetim Hizmetleri Dairesi Bakan Dr. Bayram KESKN 1. Hukuk Maviri

0 (312) 220 26 18

0 (312) 220 26 09

ali.gunes@afad.gov.tr

0 (312) 287 89 39

0 (312) 287 93 70

murat.nurlu@afad.gov.tr

0 (312) 287 89 33

0 (312) 287 89 24

adnan.mete@afad.gov.tr

0 (312) 287 89 38

0 (312) 287 36 41

bayram.keskin@afad.gov.tr

Mustafa AYDODU Basn ve Halkla likiler Maviri

0 (312) 220 26 15 0 (312) 220 26 22

T.C.

0 (312) 220 26 14

mustafa.aydodu@afad.gov.tr basin.halklailiskiler@afad.gov.tr

rep GREL D likiler Koordinatr Engin KURUOLU Bilgi Sistemleri(AYBS) Koordinatr

0 (312) 220 13 57 / 1398

0 (312) 220 26 14

irep.gurel@afad.gov.tr

0 (312) 220 13 57 / 1301

engin.kuruoglu@afad.gov.tr

100 Soruda Afet Gerei AFAD

72