1

Trk Arabuluculuk Meslek Kurallarnn Eletirel Deerlendirmesi

Av. amil Demir Ankara Barosu yesi Alternatif Uyumazlk zmleri Dernei Bakan

A. Dzenlemenin Dayana Sunumumuza konu olacak Trkiye Arabuluculuk Kurulu Arabuluculuk Sistemi ve Arabulucular in Model Etik ve Uygulama Kurallar (Mart 2013) HUAKnun Kurulun grevleri balkl 32,I,a maddesi ve HUAKYnin m. 54,I,ann verdii grevle Arabuluculuk Kurulu tarafndan kabul edilerek onaylanmtr. Her iki dzenlemeye gre Kurul, arabuluculuk hizmetlerine ilikin temel ilkeler ile arabuluculuk meslek kurallarn belirlemek ile grevlidir. B. Dzenlemenin Balna Ynelik Eletiriler Gerek Kanunda gerekse Ynetmelikte Kurul tarafndan belirlenecek,

arabulucularn mesleklerini icra ederken uyacaklar kurallarn, meslek kurallar olarak ifade edilmesi gerekirken Arabuluculuk Sistemi ve Arabulucular in Model Etik ve Uygulama Kurallar balnn tercih edilmesini doru bulmuyoruz. ncelikle Arabuluculuk Kurulu, tanmlar balkl HUAK m. 2,I,bde dzenleme bulmutur ve dzenlemenin devamnda Kurul olarak ksaltlaca dzenlenmitir. Bu bakmdan meslek kurallarnn balnda kurulun Trkiye Arabuluculuk Kurulu olarak ifade edilmesi kanuna aykrdr.

Kanmca bu kurallar ifade etmek zere en uygun balk Arabuluculuk Kurulu Arabuluculuk Meslek Kurallar olacaktr. Fakat bunun yerine baka bir balk kullanmak tercih ediliyorsa Kanun ve Ynetmelikte geen ifade yani Arabuluculuk Kurulu Arabuluculuk Hizmetlerine likin Temel lkeler ile Arabuluculuk Meslek Kurallar ifadesinin benimsenmesi doru olurdu. C. Temel Alnan Metinlere likin Eletiriler ABD gibi arabuluculuk hakknda yeknesak dzenlemelerin olmad corafyalarda arabulucular iin kapsaml ve standart etik kurallar gelitirilmeye allmas doaldr. Ancak konu hakknda ayrntl kanuni dzenleme nin yrrlkte olduu bizim gibi lkelerde bahsedilen corafyann hukuk dzenine uygun kurallardan ar yararlanmak suretiyle meslek kurallar hazrlamak doru deildir. Model etik ve uygulama kurallarnn takdim ksmnda dier modern etik kurallarla birlikte zellikle Arabuluculara likin Avrupa Etik Kurallar ndan
1

yararlanld ifade edilmitir. Arabuluculara likin Avrupa Etik Kurallar hibir Avrupa Birlii mercii tarafndan kabul edilmemi gayri resmi bir metindir. Buna karn Trk arabuluculuk meslek kurallarnn hazrlanlmasnda zellikle 2005 ylnda Amerikan Tahkim Birlii, Amerikan Barolar Birlii ve Anlamazlk zm Birliinin birbirinde yakn tarihlerde kabul ettii Arabulucular in Model Etik Kurallarndan2 yararlanld grlmektedir. stelik doktrinde bu metinlerin bilimsel ve salkl evirileri bulunmasna ramen kaynak metinlerin anlam btnl ve ifade ettii hususlar bozacak bir tercme yaplmak suretiyle Trk arabuluculuk kurallarnn oluturulduu grlmektedir.

Eoropean Code of Conduct for Mediators 02 Temmuz 2004da gayri resmi olarak bir konferansta sunulmutur ve ABde resmen kabul edilmemitir. Ayrntl bilgi iin bkz. zbek, Mustafa Serdar: Alternatif Uyumazlk zm (ADR), s. 1253, dn. 53. 2 Metin ve ayrntl deerlendirme iin bkz. zbek ADR s. 1257 vd., dn. 55 vd.
1

D. Dzenlemenin Ykmllk Altna Soktuu Kii ve Kurumlar Bakmndan Eletiriler Trk arabuluculuk meslek kurallaryla arabulucular yannda arabuluculuk hizmetinden yararlanacak kiilere de ykmllkler yklenmitir. Bunun dayana olarak giri ksmnda bu Kurallar kaleme alnrken kurallarn; arabuluculuk zm yoluna mracaat edecek kiilere ak bir bilgi vermesi ve arabuluculara faaliyetlerinde rehberlik etmesi de dnlmtr ifadesine yer almtr. Meslek kurallarn dzenleyen bir metinde Kanun ve Ynetmelikte dayana olmayan bir inisiyatif alnarak bilgilendirme ad altnda arabulucular yannda taraflara hatta Daire Bakanlna da ykmllkler getirilmesi doru olmamtr. rnekler: "Giri" blmnde: "2-) Arabuluculua katlan taraflar bilgilendirmek ve onlarn korunmasn salamak" ifadesiyle meslek kurallar sadece arabuluculara ynelik bir dzenleme olmaktan karlmtr. "Genel Olarak" blmnde: "arabuluculuk isteyen taraflar ile sreci yrtecek olan arabulucular bu kurallar batan kabul etmi saylrlar" hkmyle taraflar dorudan ilgilerinin bulunmad bir mevzuatla bal hale getirilmitir. Madde 5,1de taraflara "mesleki yeterlilii ve niteliklerinden tatmin olunan bir kii(yi), arabulucu olarak se(il)me" ykmll getirilmitir. Kanmca uyumazlk sahiplerinin gerekli eitimi alp snavlar getikten sonra sicile kaydolmu bir arabulucu hakknda bylesi bir muhakeme yapma imkn yoktur. Madde 5,5te "taraflar, arabulucunun eitimi, tecrbesi ve arabuluculuu ynetme yeterlilii ile ilgili bilgilere rahata eriebilmelidir" hkmyle bu bilgileri elektronik ortamda duyurmakla ykml olan (HUAK m. 19,1) Daire Bakanl'na da meslek kurallaryla bir ykmllk yklenmitir.

E. Kanun ve Ynetmeliin Kapsamn Aan Yaptrm ve Dzenlemeler Kanunlar hiyerarisi bakmndan bir dzenlemenin dayana olan

dzenlemenin belirledii erevede ve onu aklayacak hkmler getirmesi, kapsayc dzenlemeye aykr olmamas gerekir. Buna ramen Trk arabuluculuk meslek kurallarnda mevzuatla benimsenen arabuluculuk model ve ilkelerine aykr, hatta zt hkmler bulunmaktadr. rnekler: Trk arabuluculuk meslek kurallarnda bu kurallarn mevzuatla eliebilecei, bu durumda mevzuatn bu kurallardan ncelikli olduu ifade edilmitir 3. Kanmzca bu ifade eletirileri ngrrcesine, model etik kurallardaki hukuka aykrlklarn dayanan (!) oluturmaktadr 4. Trk arabuluculuk meslek kurallarnda bu kurallarn mahkeme ve dier dzenleyici mercilerce kabul edilmedii srece hukuken balayc olmad ifade edilmektedir . Bu ifadenin Trk hukukunda yrrle konulan
5

dzenlemelerin uygulan ile ilgisi bulunmamaktadr. Zira mevzuatmzda arabuluculuk kurulunun arabuluculuk hizmetlerine ilikin temel ilkeler ile arabuluculuk meslek kurallarn belirlemesinden (HUAK m. 32) baka, bu kurallarn bir merci ya da mahkemece onaylanmasna ilikin bir usul yoktur. Kanmca meslek kurallarndaki bu ifade "mahkeme balantl arabuluculuk" uygulamas bakmndan benimsenebilecek, eviri metinden aynen alnan ve fakat Trk uygulamasnda yeri olmayan bir durumu iaret etmektedir.

B-) GENEL OLARAK blmndeki "Yasal mevzuattaki hkmler, bu kurallarla atabilir. Bu durumda mevzuat hkmleri kukusuz ki belirlenen bu Kurallardan nceliklidir" ifadesi. Aslndan bu hkm, Arabulucular iin Model Etik Kurallar'n aklama notunun aynen evrilerek kabul edilmesinden kaynaklanmtr. Aslndan bu hkm, Arabulucular iin Model Etik Kurallar'n aklama notunun aynen evrilerek kabul edilmesinden kaynaklanmtr. Genel Olarak blmndeki hkme gre "Model Kurallar, bir mahkeme veya dier dzenleyici merci tarafndan kabul edilmedii srece, hukuken balayc deildir. Ancak, bahsi geen mahkeme ve kurulularca ayr ayr kabul edilmi olmas halinde, arabulucularn bu Kurallara uymaya zen gstermeleri gerekmektedir.

Ayn ekilde "Arabulucu olarak atanmak kiiye srekli kazanlm bir hak vermez. Ancak, arabulucu olarak atanan kiinin arabuluculuk sreci boyunca koullu imtiyazl bir stats mevcuttur " ifadesi de mahkeme balantl arabuluculua zg bir duruma aklk getirmektedir. nk mahkeme balantl

arabuluculukta arabuluculuk stats arabulucunun mahkeme tarafndan atanmasyla balar ve bu grev sona erdiinde ise sona erer. Fakat hukukumuzda arabulucu "unvan" sicile kayt ile kazanlr (HUAK m. 6) ve unvann kullanlmas bir mahkemenin atamasna veya arabuluculuk yaplan sreye bal deildir. Kanun ve Ynetmelikte arabuluculuk meslei ile ilgili ykmllkleri yerine getirmeyenler bakmndan iki yaptrm ngrlmtr. Bunlar yaptrmlar uyar ve sicilden silmedir (HUAK m. 21,2). Fakat meslek kurallarnda, hakknda soruturma veya kovuturma devam eden bir arabulucu hakknda arabuluculuk kurulu tarafndan geici olarak faaliyet durdurma karar verilebilecei dzenlenmitir6. Bylelikle kurula kanunda dayana olmayan bir tedbiri uygulama yetkisi verilmitir. Kanuni dayana olmayan bu tedbirin uygulanmas halinde alabilecek bir davada Dantay'n bu hkm iptal etmesi olasl yksektir. Madde 7,3te, meslek kurallar yerine cret tarifesinin genel hkmler blmnde dzenlenmesi gereken nemli bir hkme yer verilmitir 7. Buna gre "arabulucu, arabuluculuk faaliyetinin sonucuna veya ksmen de olsa baarsna bal olarak bir cret anlamas yapamaz".

B-) GENEL OLARAK blmndeki "Belirlenen Model Kurallarn ihlali ve bu durumun renilmesi halinde Arabuluculuk Kurulunun adli ve idari soruturma ve kovuturma balatlmak zere ilgili mercilere bildirimde bulunma yetkisi bulunmakta olup, soruturma veya kovuturma devam ettii srece de, hakknda ilem yaplan arabulucunun faaliyette bulunmasnn geici olarak durdurulmasna da karar verebilir" ifadesi. Aslndan bu durum, Arabulucular iin Model Etik Kurallar'n cret ve dier giderler balkl VIII. maddesinin B.1. bendinin aynen evrilerek kabul edilmesinden kaynaklanmtr.

F. Arabulucunun Grevini ve Arabuluculuk Srecini Sona Erdirmeyi Gerektiren Nedenler ve i Reddetme Ykmll Bakmndan Kanun ve Ynetmelikte dzenlenmedii halde Trk arabuluculuk meslek kurallarnda, arabulucunun grevini ve arabuluculuk srecini sona erdiren yeni baz nedenler dzenlenmitir. Bu yaplrken "ekilme", "arabuluculuu reddetme", "arabuluculuk yapmay kabul etmeme", "arabuluculuu bitirme", "arabuluculuu erteleme", "tm tedbirleri derhal alma" gibi Kanun ve Ynetmelikte olmayan ifadeler kullanlmtr. Metinde kavram birlii olmamas ise yorum glklerine yol amtr. Aslndan bu durum, Arabulucular iin Model Etik Kurallar'n, mevzuatmzn usule ve arabuluculuun uygulanmasna ilikin ilke ve kavramlar dikkate alnmadan meslek kurallarna tanmasndan kaynaklanmtr. rnekler:

Tarafszlk kural altnda "arabulucu, arabuluculuu tarafsz bir ekilde ynetemeyeceine kanaat getirdii takdirde de hangi aamada olursa olsun derhl bu sreten ekilmelidir" ile "tarafsz bir ekilde ynetemeyecek ise arabulucu olma teklifini reddedecektir" hkmleri yer almaktadr8. Kanun ve Ynetmelikte arabulucunun ekilmesine ve ii reddetmesine ilikin bir dzenleme bulunmamaktadr. Fakat bu kural kapsamnda arabulucunun sreten ekilmesini, hkimin davadan ekilmesi gibi deerlendirirsek, arabuluculuk sreci sona ermemekte, hukuken devam etmektedir. in reddi iin ise henz arabuluculuk srecinin balamam olmas gerekir. Arabulucunun ekilme gerekesi, HUAKY m. 21,5'te dzenlenen arabulucunun, arabuluculuk grevini hukuki ve fiili sebeplerle yerine getiremeyecek hale gelmesi kural kapsamnda deerlendirilebileceinden, taraflarn zerinde anlat yeni bir arabulucu ile sreci kald yerden devam ettirmeleri mmkndr. zellikle zamanam ve hak drc sreler bakmndan ekilen arabulucu

Bu hkm, Arabulucular iin Model Etik Kurallar'n Tarafszlk balkl II. kuralnn aynen evrilerek kabul edilmesinden kaynaklanmtr.

tarafndan yaplan ilemler geerliliini korur. Btn bunlara ancak yorum yoluyla ulalabilmektedir. Bu nedenle meslek kurallarnda, arabulucunun grevini hukuki ve fiili sebeplerle yerine getiremeyecei hallerin topluca dzenlenmesi yerinde olurdu. Madde 4,3te arabulucunun taraflardan birisiyle olan menfaat ilikisi ve atmasn taraflara bildirmesine ramen taraflar, srecin devamn isterse ve fakat arabulucunun sreci devam ettirmesi drstle ve srece zarar verecekse arabulucuya, arabuluculuk balamamsa ii reddetme, baladysa ekilme ykmll getirilmitir9. 5. maddede arabulucuya mesleki olarak sreci yrtme konusunda kendisini yeterli bulmamas halinde sreten ekilme ykmll getirilmitir. Ancak ekilmekle birlikte arabulucuya yklenen "veya yardm istemek"ten neyin kastedildii tam olarak anlalamamaktadr. Burada arabulucunun srecin devamnda kendisiyle birlikte grev alacak baka bir arabulucudan (comediator) yararlanmas akllara gelebilecek olsa da, srece yeni bir arabulucunun katlm, taraflarn iradesine bal olduundan bu ihtimalde "yardm istemenin" arabulucunun ihtiyariyle yaplmas mmkn

grnmemektedir. Madde 8,1de arabulucuya kendisini sreci yrtecek dikkati gstermeye hazr olduunda arabuluculuk yapmay kabul etme ykml getirilmitir. Alndan burada "hazr olduunda arabuluculuk yapmay kabul etme" ile dzenlenmek istenen yeni bir ii reddetme ykmlldr. Madde 8,7de arabulucuya srecin su ilemek maksadyla kullanldn tespit etmesi halinde arabuluculuktan ekilme veya arabuluculuu bitirme daha doru ifadesiyle arabuluculuu sonlandrma ykmll

getirilmitir10. Bu hal, HUAKY m. 21,5'te dzenlenen arabulucunun,

Bu hkm, Arabulucular iin Model Etik Kurallar'n Menfaat atmas balkl III. kuralnn evirisidir. 10 Aslndan bu hkm, Arabulucular iin Model Etik Kurallar'n Srecin nitelii balkl VI. maddesinin 9. bendinin aynen evrilerek kabul edilmesinden kaynaklanmtr.
9

arabuluculuk grevini hukuki ve fiili sebeplerle yerine getiremeyecek hale gelmesi kural ya da HUAK m. 17,1,b uyarnca "taraflara danldktan sonra arabuluculuk iin daha fazla aba sarf edilmesinin gereksiz olduunun arabulucu tarafndan tespit edilmesi" kural kapsamnda deerlendirilemeyeceinden, meslek kurallarnda yeni bir arabuluculuu sona erdiren hal dzenlendii sylenebilir. Madde 8,8de taraflarn uyumazlk konularn ve zm seeneklerini kavramakta glk ekmeleri ve srece katlmakta zorlanmalar halinde arabulucuya taraflarn anlama, katlma ve karar verme kapasitelerini artrmak iin gerekli giriimlerde bulunmak bu mmkn olmuyo rsa arabuluculuu bitirme ykmll getirilmitir11. rnein arabuluculuk srecine katlan bir yabancnn konuulan dili anlamamas, taraflardan birisinin sar dilsiz olmas, ya da TBK m. 28 anlamnda dncesiz ve deneyimsiz olmas halinde arabulucu tercman teminini, anlamakta katlmakta ve zorlanan kii iin ise danman/vekil teminini gndeme getirebilir. Bu ve benzeri giriimlerinin kabul grmemesi veya baarsz olmas halinde arabulucu srecin

10

sonlandracaktr. Burada bahsedilen sonlandrma, her halde HUAK m. 17,1,b uyarnca "taraflara danldktan sonra arabuluculuk iin daha fazla aba sarf edilmesinin gereksiz olduunun arabulucu tarafndan tespit edilmesi" kural kapsamna girmeyebilir. Zira taraflar uyumazlk konularn ve zm seeneklerini kavramakta glk ektiklerinin ve srece katlmakta

zorlandklarnn dahi farknda olmayabilirler. Kanmca meslek kuralnn bu maddesiyle her iki taraf iinde umutsuz bir arabuluculuk srecinin taraflara danlarak sonlandrlmasndan ziyade (HUAK m. 17,1,b), srecin bir taraf lehine veya aleyhine ar dengesiz seyrediyor olmas haline binaen bir sonlandrmadan bahsedilebilir.

11

Bu hkm, Arabulucular iin Model Etik Kurallar'n Srecin nitelii balkl VI. maddesinin 10. bendinin aynen evrilerek kabul edilmesinden kaynaklanmtr.

HUAK m. 1'de aile ii iddet iddiasn ieren uyumazlklarn arabuluculua elverili olmad dzenlenmitir. Meslek kurallar madde 8,9da arabulucuya uyumazln konusunun aile ii iddetten (ve suistimalden) kaynaklandn sezmesi halinde durumu netletirmek zere arabuluculuu erteleme, arabuluculuktan ekilme ve arabuluculuu bitirme ykmll

getirilmitir12. Kanunun kapsam itibariyle aile ii iddet iddias ieren uyumazlklar arabuluculua elverili olmadndan kanun gerei

arabulucunun yapmas gerekenin meslek kural ile de netletirilmesi yerindedir. Ancak bu yaplrken ona nasl kullanaca belirsiz bir "durumu netletirme" buna bal olarak da sreci erteleme ykmll getirilmesi doru deildir. nk arabulucunun gerektiinde zel grmeler yapmak suretiyle netletiremedii aile ii iddet iddiasn, arabuluculuu erteleyerek nasl netletirecei belirsizdir. te yandan aile ii iddet iddiasnn varlnn ak ve tespit edilebilir olduu durumlarda arabulucuya bir seenek olarak neden "arabuluculuktan ekilme" ykmll getirildii tarafmzdan anlalamamtr. nk arabulucunun sreten ekilmesini gerektiren haller ounlukla kendisinden kaynaklanan hallerdir. Kanunun aka kapsam d brakt bir uyumazlk tr iin arabulucunun ekilerek icabnda

11

uyumazln ynetimini baka bir arabulucuya terk etmesi anlamsz olacaktr. Bu nedenle bu madde kapsamnda arabulucuya iin getirilen ekilme seenei yerinde deildir. Bu gibi hallerde arabulucu erteleme neticesinde uyumazln aile ii iddetten kaynaklandn tespit ederse arabuluculuu derhal bitirmelidir. Madde 8,10'da, HUAK m. 17,1,b uyarnca tam manasyla "taraflara danldktan sonra arabuluculuk iin daha fazla aba sarf edilmesinin gereksiz olduunun arabulucu tarafndan tespit edilmesi" kural kapsamnda deerlendirilemeyecek yeni arabuluculuu erteleme, arabuluculuktan ekilme ve arabuluculuu
12

Aslndan bu hkm, Arabulucular iin Model Etik Kurallar'n Srecin nitelii balkl VI. maddesinin B. bendinin aynen evrilerek kabul edilmesinden kaynaklanmtr.

bitirme hali dzenlenmitir. Buna gre arabulucu, kendisi ve katlmclarn varlnn srecin ynetilmesine zarar verebilecei inancndaysa

arabuluculuu erteleme, arabuluculuktan ekilme ve arabuluculuu bitirme yollarndan uygun olana bavuracaktr13. rnein taraflardan birisinin avukatnn veya annesinin varl srece zarar veriyorsa arabulucu grmeleri erteleyebilir. Katlanlarn srece zarar veren tutumlar gelecek oturumlarda da devam ederse arabulucu -taraflarn aksi yndeki isteklerine ramen- sreci bitirebilir. G. Trk Sosyal ve Kltrel Deerleri ve Gereklerine Aykr fadeler Meslek kurallarnn takdim ksmnda bu kurallarn lkemizin sosyal ve kltrel deerleri ile gereklerine uyumlu olacak ekilde, Arabuluculuk Daire Bakanl tarafndan hazrland ifade edilmitir. Buna ramen kural metninde bu ifadeyi anlamsz klacak dzenlemeler de mevcuttur. rnein mesleki yeterlilii dzenleyen 5. balk altnda arabulucunun arabuluculuu ynetme yetenei, ila tedavisi, uyuturucu madde veya alkol kullanm gibi sebeplerle zayflam ise, bu olumsuz durum ortadan kalkana kadar arabulucu, arabuluculuk srecini ynetmemelidir14 eklinde bir dzenleme bulunmaktadr. Metinde geen uyuturucu madde ifadesi ilk okunduunda garip gelmeyebilir. Ancak

12

arabulucular siciline kayt artlarndan birisi olan kasten ilenmi bir sutan dolay mahkm olmamak dzenlemesiyle uyuturucu kullanmna ilikin eer uyuturucu kullandysan aylncaya kadar arabuluculuk yapma eklinde anlalabilecek meslek kurallar hkm derin bir eliki iindedir. Zira uyuturucu kullanm gibi kasten ilenen bir su ile arabuluculuk mesleinin icrasnn bir arada dzenlenmesi bile doru deildir. Bir yandan kasten ilenmi bir sutan dolay bir gn dahi hapis cezas alan kiilerin sicile kaydolma artlarn tamad dzenlenirken, dier
Aslndan bu hkm, Arabulucular iin Model Etik Kurallar'n Srecin nitelii balkl VI. maddesinin C . bendinin aynen evrilerek kabul edilmesinden kaynaklanmtr. 14 Bu hkm, Arabulucular iin Model etik Kurallar'n Yeterlilik balkl IV kuralnn C. bendinin evirisi olmasndan kaynaklanmaktadr.
13

yandan byle bir mahkmiyete neden olacak fiilin, arabulucular tarafndan meslei yaparken dikkat edilmesi gereken bir husus olarak dzenlenmesi doru deildir. Ama ayn dzenleme ABDnin Colorado Eyaletinden bir anlam ifade edebilirdi. nk bu eyalette15 1 Ocak 2014 itibariyle 21 yan dolduran herkesin dolaysyla da arabulucularn aylk 28 gram esrar satn alma ve kullanma hakk bulunmaktadr16. H. Arabulucularn Mesleki Yeterlilik Ykmlnn Dzenlenii Bakmndan Arabulucular meslek kurallar ile mesleki geliim ve yeterliliklerinden sorumlu tutulmulardr. Bu kapsamda arabulucularn bilimsel faaliyetlere ve eitim almalarna katlmas farkl yerlerde eitli zorunluluk dzeylerinde

dzenlenmitir. Bu da getirilen ykmlle uymamann neticesi konusunda soru iaretlerini ortaya karmtr. Bu duruma ilikin vereceimiz rnein HUAKY m. 26,5'te dzenlenen yllk en az sekiz saatlik yenileme eitimi alma zorunluluu ile ilgisi yoktur. Aada verilen rnekler mstakil dzenlemelerdir. rnekler: Mesleki yeterlilik balkl 5. maddeye gre "meslek ii eitim faaliyetleri bata olmak zere, arabuluculukla ilgili her trl bilimsel almalara katlmak sicile kaytl olan uygulamac btn arabulucular iin asli ve zorunlu bir ykmllktr." Madde 5,4e gre ise "arabulucu, arabuluculukla ilgili bilgi ve hnerlerini korumak ve arttrmak iin eitim programlarna, yenileme eitimlerine ve ilgili faaliyetlere katlmaldr".

13

15 16

Ve ABDnin dier yedi eyaletinde. ABDnin Colorado eyaletinde esrar sat yasallat http://tr.euronews.com/2014/01/01/abd-nincolorado-eyaletinde-esrar-satisi-yasallasti/ (eriim: 08.01.2014).

Arabuluculuk uygulamasnn gelitirilmesi balkl 9. kurala gre, "arabulucu, ... dier arabulucularla karlkl olarak bilgi alverilerinde bulunmal ve onlarla birlikte bilimsel ve mesleki almalar yapmaldr".

Madde 9,2ye gre, (arabulucu) "... eitim, aratrma ve bilgilendirme gibi bilimsel almalara katlabilir".

. eviri Hatalar ve Anlatm Bozukluklar Meslek kurallarnda kimi eviri hatalar kimi anlatm bozukluklar yer yer de metnin akn bozan, muhtemelen silinmesi unutulmu ifadeler bulunmaktadr. Bu durum baz cmlelerin gsterilen yksek gayrete ramen anlalamamasna neden olmaktadr. rnekler: Meslek kurallarnda "yasal mevzuat", yaplmas gerekli imkn ve durumlar" "gerekli uygun tedbirler" gibi hukuk dili ile badamayan ifadeler bulunmaktadr. Madde 4,1de "makul bir kii (objektif iyiniyetli kii)" yerine "iyiniyetli nc kii" ifadesi kullanldndan, dzenlemenin lafzi yorumla tam olarak anlalmas olana ortadan kalkmtr17. J. Kanun, Ynetmelik ve Tarife'nin Ska Tekrar Edildii Hkmler Ayn hususlar dzenleyen hkmler hem Kanunda hem de Ynetmelikte bulunmasna ramen baz maddelerin model etik kurallarda ar denebilecek lde tekrarlandn grmekteyiz. Yaplan tekrarlar dzenlemeyi hacmen geniletmekten baka bir ie yaramamaktadr.

14

17

Bu hkmdeki yanllk, Arabulucular iin Model Etik Kurallar'n Menfaat atmas balkl III kuraln yanl evrilmesinden kaynaklanmaktadr.

rnekler: Tanmlar bal altnda Kanun ve Ynetmelikte dzenlenmi bulunan ksaltmalar ve neyi ifade ettikleri (HUAK m. 2), tekraren yer almtr. radilik ve Eitlik Kural altnda Kanun ve Ynetmelikte konuyu dzenleyen hkmler aynen alnm, bu kurala aydnlatma ykmll mtalaa verme yasan da kapsayan birka destekleyici cmle eklenerek kural

oluturulmutur. Gizlilie ilikin 3. kural, Kanun ve Ynetmelikte yer alan gizlilie ilikin hkmleri tekrarlam, sadece, eitim, aratrma ve deerlendirme iin arabuluculua katlann gizlilik ykmll ve taraflarn arabuluculuktaki tutumlarnn verilmitir. Menfaat ilikisi ve atmas olmamas balkl 4. kuralda HUAK m. 9' da dzenleme bulan "grevin zenle ve tarafsz biimde yerine getirilmesi" kural eitli rneklerle aklanm, ek olarak arabulucuya taraflardan birisiyle menfaat ilikisi ve atmas olup olmad hususunda makul bir aratrma yapma ykmll getirilmitir. Unvan kullanm ile reklam ve tantm kural balkl 6. kuralda Kanun ve Ynetmelikte reklam yasa balnda dzenlenen hkmler deiik ekillerde ifade edilmitir. Bunlara ek olarak madde 6,3te arabuluculara tantm yaparken ve cret konusunda bilgilendirirken drst davranma ykmll getirilmitir18. Esasnda bu ykmlln reklam ve tantmla ilgili ykmllklerden ok arabulucunun zen ykmll (HUAK m. 9) ile ilgisi bulunmaktadr. Zira zen ykmll drst davranma arabulucu tarafndan aklanamamasna dair iki rnek

15

ykmlln de kapsar. Ek olarak ayn madde kapsamnda "arabulucularn i elde etmek iin reklam saylabilecek her trl giriim ve eylemde bulunmalar"na (HUAK m. 10,1) rnek olarak arabulucularn yrttkleri srecin baarsna
18

Aslndan bu hkm, Arabulucular iin Model Etik Kurallar'n cret ve dier giderler balkl VIII. maddesinin A. bendinin evrilerek kabul edilmesinden kaynaklanmtr.

ilikin "vaatte bulunamayacaklar", "garanti veremeyecekleri" rnekleri verilmitir. cret ve dier giderlerle ilgili 7. kuralda Kanun, Ynetmelik ve Tarifedeki cret ve masrafa ilikin hkmler tekrar edildikten sonra, arabulucuya taraflarn cret ve masraflar eit dememeyi kararlatrmalar halinde, taraflarn bunlar ne oranda karlanacana dair szleme yapmalarn salama ykmll getirmitir. Bylece taraflarn ilerleyen aamada bu hususu kararlatrmam olmalar nedeniyle yeni bir uyumazlk

yaamalarnn nne geilmek istenmitir. Fakat taraflarn cret ve masraf ne oranda karlayacaklar hususu taraflar kadar arabulucuyu da

ilgilendirmektedir. Zira bu kalemlerin alacakls arabulucu olacaktr. Bu nedenle taraflarn kendi aralarnda yapaca anlama, cret ve masrafn denmemesi halinde tek bana arabulucuyu balamayacandan, taraflarn bu hususta anlama yapmalarnn salanmas dzenlemesi yerine, taraflarn dorudan arabulucuyla anlama yapmalarna dair dzenleme yapmak daha yerinde olurdu19. Beyan ve belgelerin kullanlamamas balkl 10. kuralda, taraflarn

16

bilgilendirilmesi balkl 11. kuralda, belge saklama ykmll balkl 12. kuralda ve arabuluculuun sona erdirilmesi balkl 13. kuralda Kanun ve Ynetmelik hkmleri zetlenerek tekrar edilmitir. Hlbuki arabuluculuun sona erdirilmesi balkl 13. kural dnda meslek kurallarna dank vaziyette birok arabuluculuu sona erme nedeni yer almaktadr. 13. kuraln bu dank halleri bir arada dzenlemesi gerekirken kanun ve Ynetmelik hkmlerini tekrar etmesi, metnin balklar organize etmekteki baarsn ortaya koymaktadr.

19

Zaten orijinal metinde "Arabulucunun cret anlamas, taraflar baka trl istemedike yazl olmaldr" hkm yer almaktadr.

SONU Meslek kurallar meslein itibarn ve meslee olan gveni korur ve temsil eder. Bu bakmdan meslein anayasas de denebilecek bu kurallarn kendinden beklenen lde salkl bir dzenleme olmas gerekir. Yoksa zaman ierisinde 1971den beri birok hkm Dantay tarafndan iptal edilen delik deik ve birok maddesi gncel hayatta anlamn yitirmi Avukatlk Meslek Kurallar gibi bir metinle kar karya kalabiliriz. Arabuluculuk kurulu yeni dnemde ilk i olarak arabuluculuk meslek kurallarn gzden geirmeli, lkemize ve mesleimize yakr yeni bir metin ortaya koymaldr.

17