PERKEMBANGAN DAN PERTUMBUHAN TULANG 3.3 PERKEMBANGAN DAN PERTUMBUHAN TULANG 3.3.

1 Mengikut proses perkemb ng n Mengikut perkembangannya tulang boleh dibahagikan kepada dua jenis, iait:u tulang berawan dan tulang bermembran Tulang berawan berkembang di dalam rawan (kondral) hialin, manakala tulang bermembran terbentuk secara langsung daripada tisu mesenkima iaitu tisu lapisan tengah embrio. Tulang yang berkembang daripada rawan pada umumnya termasuklah tulang panjang dan tulang pendek. Tulang yang berkembang daripada membran biasanya ialah tulang pipih. Walaupun tulang klavikel merupakan tulang panjang, ia berkembang daripada membran. 3.3.! Mengikut b " gi n tubu" Mengikut bahagian tubuh, tulang dibahagikan kepada dua, iaitu tulang aksial yang terdiri daripada tulang tengkorak, leher dan badan,dan tulang apendikular iaitu tulang yang terdapat di anggota atas, anggota bawah dan girdelnya. 3.3.3 Pembentuk nTu# ng $osi%ik si& roses pembentukan tulang pada tubuh dikenali sebagai osi!ikasi. roses osi!ikasi bermulapada sekitar bulan kedua kehidupan intrauterus. "angka embrio dibentuk secara langsung sama ada daripada tisu mesenkima (tisu lapisan tengah embrio) atau rawan hialin. #edua$dua tisu ini membentuk struktur yang menyerupai tulang untuk menghasilkan medium osi!ikasi. %leh itu, terdapat dua jenis pembentukan tulang. &ika tulang dibentuk secara langsung daripada tisu mesenkima, proses ini dikenali sebagai osi!ikasi intra rnembran. Tetapi sebaliknya jika tulang dibentuk di dalam rawan hialin proses ini disebut sebagai osi!ikasi endokondral. %si!ikasi intramembran merupakan suatu proses yang cepat jika dibandingkan dengan proses osilikasi endokondral. %leh itu, pembentukan tulang pada embrio lebih mungkin berlaku secara osihkasi intramembran kerana tulang pada embrio diperlukan serta$merta untuk perlindungan (misalnya'tulang pipih kranium diperlukan untuk melindungi otak yang sedang berkembang dengan cepat). %si!ikasi endokondral berlaku dalam pembentukan tulang anggota kerana tulang ini diperlukan sebagai penyokong hanya selepas beberapa bulan bayi dilahirkan.

Per tur n Unum (a) eringkat pertama dalam perkembangan tulang ialah penghiirahan atau migrasi sel mesenkima (sel lapisan tengah embrio) ke kawasan berlakunya pembentukan tulang. (el$sel mesenkima ini mengalami proli!erasi, iaitu membahagi menjadi besar dan bulat. (b) )i kawasan yang kurang bekalan darah, sel mesenkima ini mengalami pembe*aan lalu bertukar menjadi sel rawan muda, iaitu kondroblas. #ondroblas ini bertanggungjawab dalam pembentukan rawan. (c) )i kawasan yang bekalan darahnya lebih banyak,sel mesenkima ini mengalami pembe*aan menjadi sel osteoprogenitor dan kemudiannya sel tulang muda, iaitu osteoblas. %steoblas ini membentuk tisu tulang secara osi!ikasi intramembran atau endokondra. (d) #edua$dua jenis sel muda ini merembeskan bahan matriks organik ke sekitarnya. (el sel muda ini lambat$laun menjadi matang+ kondroblas menjadi kondrosit dan osteoblas menjadi osteosit. #ondroblas d an osteoblasju ga merembeskan en*im alkalin !os!atase yang membantu pengendapan gar,m kalsium kepada matriks. roses kalsi&ikasi di sekitar sel rawan akan menyekat bekalan nutriennya. (el$sel kondrosit akan mati dan lakunanya menjadi kosong. -agaimanapun, pada tisu tulang, proses kalsijikasi ini tidak dapat menyekat bekalan nutrien kepada sel tulang. .ni adalah kerana setiap lakuna saling berhubung dengan lakuna yang lain melalui terusan kecil, iaitu kanalikulus. %leh itu, osteosit menerima nutriennya melalui kanalikulus dnn dengan itu tidak mati. 3.3.' (si%ik si intr membr n .ni merupakan proses pembentukan tulang yang berlaku secara langsung dalam tisu mesenkima. (a) #awasan tempat tulang akan berkembang akan dipenuhi dengan sel mesenkima. (elsel ini membiak dan kaya dengan bekalan darah. (b) (el mesenkima akan mengalami pembe*aan menjadi sel osteoprogenitor sebelum bertukar menjadi sel tulang muda, osteoblas.

(c) %steoblas merembeskan matriks organic ke sekitarnya. (el$ sel ini menjadi sel tulang matang iaitu osteosit, dan terletak di dalam lakuna yang dikelilingi oleh matriks. (d) )isebabkan oleh tindakan en*im alkalin !os!atase daripada osteoblas, matriks mengalami kalsi!ikasi. (e) %steosit di dalam lakuna yang dikelilingi oleh bahan matriks yang dikalsihkasi dikenali sebagai spikul. (!) roses kalsi!ikasi bahan matriks ini berlangsungberterusan di peri!eri spikul. (pikul ini menjulur keluar secara radial (radiate out) dan berkembang membentuk trabekula. (g) Trabekula$trabekula akan bercantum saling memaut dan membatasi satu sama lain, lalu membentuk ruang di antaranya seperti sponj yang dikenali sebagai tulang spongiosa (kanselus). (h) -erhampiran dengan permukaan tulang spongiosa, terjadi pengendapan berterusan lapisan tulang segar di atas trabekula. roses ini akan menebalkan trabekula,dan lantas menyempitkan dan akhirnya menutupi ruang di antaranya. )isebabkan proses ini, bahagian padat tulang terbentuk di peri!eri tulang. 3.3.) (si%ik si en*okon*r # .ni merupakan proses pembentukan tulang daripada rawan hialin. %si!ikasi ini sering ditemui pada tulang anggota (a) Tisu rawan hialin akan dibentuk melalui proses pembentukan rawan pada kawasan tulang akan berkembang. "awan hialin ini ber!ungsi sebagai model untuk pembentukan tulang. (b) -ahagian sentral rawan akan mengalami proses degenerasi iaitu kalsi!lkasi matriks di sekitar sel rawan yang akan menyekat pembekalan nutrien dan lantas menyebabkan sel rawan di dalam lakuna mati. /akuna di kawasan ini menjadi kosong .

(c) (ementara itu kawasan di sekitar model rawan ini menjadi lebih kaya dengan pembekalan darah. %leh itu, sel$sel mesenkima di lapisan bersel perikondrium mengalami pembe*aan lalu bertukar kepada sel osteogenik (pembentuk tulang) dan seterusnya menjadi osteoblas. Melaluinya matriks tulang akan terhasil. %steoblas beransur$ansur bertukar menjadi osteosit dan bersama$sama matriks tulang membentuk bahan tulang baru di bahagian peri!eri model rawan hialin. .ni dikenali sebagai kolar tulang. erikondrium sekarang dikenali sebagai periosteum, kerana ia melapisi bahan tulang baru. Melalui liang&iang kecil yang terdapat di kolar tulang, kapilari darah dan sel$sel osteogenik masuk ke dalam rawan. (eterusnya kapilari darah dan sel$sel osteogenik ini mengisi lakuna$ lakuna di bahagian tengah rawan yang telah dikosongkan akibat kematian kondrosit. #apilari darah dan sel$seol steogenik yang masuk ke dalam rawan hialin ini dikenali sebagar tunas periosteum, 0pabila tunas periosteum menghampiri atau menuju ke bahagian tengah model rawan hialin, tunas ini rlinamai pusat osi!ikasi primer atau pusat dia!isis. #ondrosit yang terdapat di hujung model rawan membahagi dan menghasilkan sel rawan muda (kondroblas). roses ini menambahkan lagi panjang model. 1asilnya ialah model rawan menjadi bertambah panjang dan semakin banyak bahagian tengahnya menjadi tulang.(el osteogenik pada periosteum akan berterusan menambah tulang pada bahagian sisi model. /ama$kelamaan tulang menjadi bertambah kuat dan bahagian sentralnya tidak lagi bersesuaian sebagai penyokong. %leh itu, bahagian sentralnya akan diserap semula dan lantas kaviti akan terbentuk. #aviti ini dikenali sebagai kaviti sumsum dan akan diisi dengan tisu pembentuk darah (mieloid). roses di atas berlaku semasa pembentukan tulang pendek atau badan (sya!2dia!isis) tulang panjang. Walau bagaimanapun, dalam perkembangan tulang yang lebih besar atau tulang panjang, beberapa pusat osi!ikasi terbentuk di hujung rawan sesuatu model. Ru+uk n, http:22ashaario$ashaario.blogspot.com234542452perkembangan$dan$pertumbuhan$ tulang.html. )iakses pada 56 &ulai 3455.