T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

EL SANATLARI VE TEKNOLOJS

MEKK OYASI

ANKARA, 2010

Mill Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, mesleki ve teknik eitim okul ve kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir. Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere mesleki ve teknik eitim okul ve kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Teknolojik gelimelere paralel olarak amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireylerin internet zerinden ulaabilecei ekilde hazrlanr. Eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET-1 ..................................................................................................... 3 1. MEKK OYASI.................................................................................................................... 3 1.1. Mekik Oyasnn Tanm................................................................................................. 3 1.2. Mekik Oyasnn Uyguland Yerler ............................................................................. 4 1.3. Mekik Oyas Tekniinde Kullanlan Desen zellii .................................................... 6 1.4. Mekik Oyas Tekniinde Faydalanlan Kaynaklar........................................................ 6 UYGULAMA FAALYET ................................................................................................. 7 RENME FAALYET2 .................................................................................................... 9 2. MALZEME HTYACINI BELRLEME........................................................................... 9 2.1. Mekik Oyasnda Kullanlan plikler.............................................................................. 9 2.1.1. plik eitleri.......................................................................................................... 9 2.1.2. Mekik Oyasnda Kullanlan pliklerin zellikleri.................................................. 9 2.1.3. Mekik Oyasnda Kullanlan Kumalar ..................................................................... 12 2.1.4. Mekik Oyasnda Kullanlan Aralar..................................................................... 12 UYGULAMA FAALYET ............................................................................................... 14 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 16 3. MEKK OYASINI YAPMA .............................................................................................. 16 UYGULAMA FAALYET ............................................................................................... 17 3.1. Mekik Oyas Yaplrken Dikkat Edilecek Noktalar .................................................... 21 RENME FAALYET4 .................................................................................................. 22 4. MEKK OYASINA UYGUN T YAPMA.................................................................... 22 4.1. Bitmi rn tleme ................................................................................................ 22 4.1.1. tlemenin nemi ............................................................................................... 22 4.1.2. rn tlemede Kullanlan Ara Gereler ........................................................ 22 4.1.3. rn zelliine Gre t Yapma........................................................................ 22 4.1.4. rn tlerken Dikkat Edilecek Teknik Esaslar ............................................... 23 4.2. tden Sararan Yerlerin Temizlenmesi ...................................................................... 23 4.3. Kola ve eitleri.......................................................................................................... 23 UYGULAMA FAALYET ............................................................................................... 24 RENME FAALYET5 .................................................................................................. 28 5. KALTE KONTROL YAPMA .......................................................................................... 28 5.1. plik Temizleme .......................................................................................................... 28 5.2. Leke eitleri .............................................................................................................. 28 5.2.1. Leke Temizleme Yntemleri................................................................................ 29 5.2.2. Leke Temizlemede Kullanlan Ara Gereler ...................................................... 29 5.2.3. Leke karmada Dikkat Edilecek Dikkat Edilecek Esaslar ................................. 29 UYGULAMA FAALYET ............................................................................................... 30 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 32 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 35 KAYNAKA ......................................................................................................................... 36

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/ MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK Mekik oyas yapmak Genel Ama: Uygun ortam salandnda, teknie uygun mekik oyas yapabileceksiniz. Amalar: 1. rne ve renge uygun model belirleyebileceksiniz. 2. rne uygun malzeme seimi yapabileceksiniz. 3. Teknie uygun olarak mekik oyas uygulayabileceksiniz. 4. Teknie uygun olarak t yapabileceksiniz. 5. Teknie uygun olarak kalite kontrol yapabileceksiniz. Ortam: Aydnlk ve temiz atlye ortam Donanm: Yaplm rnekler, dergiler, kitaplar, mekik, eitli iplikler, t, desen kitaplar, makas, hazrlanm kompozisyon, t, t bezi, kvet, t masas, leke karclar, kola eitleri Modl iinde yer alan faaliyetten sonra deerlendirme ltleri gibi verilen lme aralar ile kazandnz bilgileri lerek kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmen size modl sonunda lme arac uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir. 215ESB549 El Sanatlar ve Nak Teknolojisi Alan Ortak Mekik Oyas Model belirleme, malzeme ihtiyacn belirleme, mekik oyas, t yapma, kalite kontrol konularn ieren renme materyalidir. 40/32

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

ii

GR GR
Sevgili renci, El sanatlar bir milletin kltrn temsil etmektedir. Bir lkenin gelenek greneklerinin, yaama biiminin kuaktan kuaa aktarlmasnda nemli bir rol oynamaktadr. Anadolu el sanatlar iinde nemli bir yer tutan mekik oyas, gnmze kadar gelmitir. Kadnlarmzn yazmalarn ssleyen mekik oyas, deiiklik gstererek dekoratif rnler hline gelmitir. Gnmzde de yazmalarn kenar sslemelerinin yan sra giyim ve dekoratif eyalarn sslenmesinde mekik oyalarn grmekteyiz. Trk el sanatlar iinde olan mekik oyas ile zarif ve gzel rnler oluturarak eitli kullanm alanlarnda deerlendirilmesi ile kadn, aile btesine ekonomik katk salam olur. Bu modl ile uygun alma ortam salanarak teknie uygun model belirleme, malzeme temin etme, mekik oyas yapma, t yapma, kalite kontrol bilgi ve becerilerini iermektedir. Bu modl size mekik oyas yapma becerisi kazandracaktr.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET-1

AMA
Bu faaliyette verilecek bilgi ve beceriler dorultusunda uygun ortam salandnda, mekik oyas teknie uygun rn belirleyebileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizde mekik oyas ile ilgili rn eitlerini aratrnz. Mekik oyas ile ilgili bilgiler toplaynz. Bu almalarn sonucunu rapor hline getiriniz ve arkadalarnzla paylanz

1. MEKK OYASI
Mekik oyas, Anadoluda ve dier lkelerde yaplan bir eit oyadr. Yaplmas zor gibi grnse de el alkanl ile kolayca yaplr. Mekik oyas, birbirini takip eden zincirlerden oluur. Oya zincirlerinden gelen iplik, ucundaki mekik ile zincirlerin iinden geer. Mekik oyalar, desene gre yaplr. Dz renkte yapld gibi farkl renkler, ayr mekiklere sarlarak birka renk ile de yaplr.

1.1. Mekik Oyasnn Tanm

Mekik oyas; iplik ve mekik ad verilen bir arala yaplan dm ve piko tekniiyle oluan oya tekniidir.

Resim 1.1

Resim 1.2

1.2. Mekik Oyasnn Uyguland Yerler

Yemeni Masa rtleri Oda takm Yastk Perde Yatak rts araf kenarlar eitli rtlerin kenar temizlemeleri Czdan

Resim 1.3

Resim 1.4

Giyim sslemeleri apka Kolye Yelek al Abajur Mendil 4

Resim 1.5

Resim 1.6

Resim 1.7

Resim 1.8

Resim 1.9

Resim 1.10

1.3. Mekik Oyas Tekniinde Kullanlan Desen zellii

Mekik oyas tekniinde genellikle geometrik ve bitkisel motifler grlmektedir. Bitkisel motifler; iek, yaprak vb. Geometrik motifler

1.4. Mekik Oyas Tekniinde Faydalanlan Kaynaklar

Tabiat Geometrik ekiller Yaplm rnekler Resimler Fotoraflar Mzeler Koleksiyonlar Dergiler

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar rn iin model aratrnz. Model tespit ediniz.

neriler Aratrma yapnz. evre ile olumlu ilikiler kurunuz. rnn teknik zelliklerini aratrnz. rn llerine uygun kolaylk salar, unutmaynz. yapmakta

Deseni iziniz.

ekil 1.1

Renklendirme yapnz.

disiplinine sahip olunuz.

Resim 1.11

KONTROL LSTES
Uygulama faaliyetlerinden sonra model aratrma ile ilgili yapm olduunuz almalar kendiniz ya da arkadanzla deerlendirme leine gre deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1 2 3 4 rn aratrdnz m? rne uygun model tespit ettiniz mi? Deseni izdiniz mi? Renklendirme yaptnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME Yapm olduunuz deerlendirme sonunda hayr eklinde cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme ve uygulama faaliyeti ile ilgili ksm tekrarlaynz. Tamam evet ise dier faaliyete geiniz.

Resim 1.12 Mekik oyas almas

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda rne uygun malzeme seimi yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Mekik oyas yapmnda kullanlan malzemeler hakknda bilgi toplaynz, malzeme rneklerinden snfa getiriniz. Bu bilgileri arkadalarnzla paylanz.

2. MALZEME HTYACINI BELRLEME

2.1. Mekik Oyasnda Kullanlan plikler
2.1.1. plik eitleri
Pamuklu iplikler; merserize, koton Keten iplikler; dantel iplikleri, sicim pek iplikler; amar ipei, flo Yn iplikler Sentetik iplikler; naylon (bobin), orlon, sim

2.1.2. Mekik Oyasnda Kullanlan pliklerin zellikleri

Mekik oyasn uygularken yaplacak rne uygun iplik kullanlr. Koton: Pamuk ipliinden, iki kat ipliin bklmesinden meydana gelir. Normal bkml ve parlak grnldr. eitli renkte ile ve yumak hlinde bulunur. Kenar sslemeleri, vitrin takmlar, oda takmlar, giyim sslemeleri ve masa rts gibi rnlerin yapmnda kullanlr.

Resim 2.1

Naylon iplikler: eitli renkte, ok salam, parlak ve bkml ipliktir. Yemeni kenarlar, eitli rtler, bart kenarlar, mendiller vb. rnler yaplr.

Resim 2.2

Dantel iplikler: Bkml, parlak, eitli renkte iplik olup eitli rtler, yastklar, abajur ve giyim sslemelerinde kullanlr.

Resim 2.3

10

briim: nce, az bkml, parlak ve eitli renkleri olan ipliktir. Vitrin takmlar, bartler, yemeni kenarlar ve giyim sslemelerinde kullanlr.

Resim 2.4

Flo: Suni ipekten retilen az bkml, yumuak, parlak grnmldr. eitli renkte ve ileler hlinde bulunur. Yatak rtleri, oda takmlar, vitrin rtlerinde, giyim sslemeleri ve masa rts gibi rnlerin yapmnda kullanlr.

Resim 2.5

Orlon: Kaln, bkml, parlak ve salam bir ipliktir. Yatak rtleri, al, masa rtleri vb. rnler yaplr.

Resim 2.6

11

2.1.3. Mekik Oyasnda Kullanlan Kumalar

T oyas, rn olarak yaplabildii gibi, kuma kenarlarna veya kuma ierisine monte edilerek de uygulanabilir. Kumala yaplm rne estetik bir deer katar. Organze Keten pek ifon Terilen Krep jorjet Alpaka eitli ipek kumalar

Resim 2.7

2.1.4. Mekik Oyasnda Kullanlan Aralar

Mekik: Ortadan perinle tutturulmu, birbirine yakn bezeri iki paradan meydana gelen mekik oyas yapmnda kullanlan bir aratr. Fildii, plastik ve kemikten yaplmtr. Uzunluu 7 cm eni 2 cmdir. Ularnn birbirine yakn olmas ipliin kamamas iindir. Perinli orta ksmnda bulunan delik vardr. Buradan oya yaplacak iplik balanarak sabitlenir ve mekie iplik sarlr.

Resim 2.8

12

Makas: Mekik oyas yaparken nak makas kullanlr. T: Mekik motiflerini birletirirken kullanlr.

Resim 2.9.Mekik oyasnda kullanlan malzemeler

13

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar Mekik oyasna gre iplii seiniz. Mekik seiniz. Kuma seiniz. Makas seiniz. T seiniz.

neriler Yapacanz rne gre seiniz. plik kalnlna gre seiniz. Estetik deerlere nem veriniz. Nak makas tercih ediniz. Kullanlan iplik kalnlna gre seiniz.

14

KONTROL LSTES
Uygulama faaliyetlerinden sonra model aratrma ile ilgili yapm olduunuz almalar kendiniz ya da arkadanzla deerlendirme leine gre deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1 2 3 4 5 Mekik oyasna gre iplii setiniz mi? Mekii setiniz mi? Kuma setiniz mi? Makas setiniz mi? T setiniz mi? Evet Hayr

DEERLENDRME Yapm olduunuz deerlendirme sonunda hayr eklinde cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme ve uygulama faaliyeti ile ilgili ksm tekrarlaynz. Tamam evet ise dier faaliyete geiniz.

15

RENME FAALYET3 RENME FAALYET3

AMA
Bu faaliyette verilecek bilgi ve beceriler dorultusunda uygun ortam salandnda, teknie uygun mekik oyas yapabileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizde bulunan mzelerde ve eyiz sandklarnda bulunan mekik oya rneklerini aratrnz. Bulduunuz rnekleri inceleyiniz ve arkadalarnzla bilgileri paylanz.

3. MEKK OYASINI YAPMA

16

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET-1

Dz lmek Yapma

lem Basamaklar
plii mekie sarnz.

neriler
plikleri ayn bollukta sarnz.

Aradan yrtlecek iplii, (klavuz ip) Mekikteki iple klavuz ipin ayn renkte mekikten gelen iplie balaynz. olmasna dikkat ediniz. Aradan yrtlecek parmanza dolaynz. iplii sere pliin kaymamas iin yapnz.

Balanan iplik ularn parmaklarnzn stnden geirerek bir daire oluturunuz

ekil 3.1 Resim 3.1

aret ve baparmanzla tutunuz. Orta parmanz ile yzk parmanz birletiriniz. aret parma ile orta parmak aras 3 4 cm kadar anz. Mekii sa elinize alnz.

Mekii tutan parmaklarn konumuna dikkat ediniz. El gz koordinasyonuna dikkat ediniz. Arada kalan ipliin gergin olmasna dikkat ediniz. pliin kaymamasn sere parmanz ap kapatarak ayarlaynz.

17

 Mekii ba ve iaret parmanz arasnda yere paralel olarak tutunuz.

ekil 3.2

Mekikteki iplikten 20-25 cm anz.

Mekikteki iplii avu iinden da doru kk yzk parmakla orta parmak zerinden evirerek kk bir daire yapnz.

ekil 3.3

Avucunuzu yere doru eviriniz.

Mekii iaret ve orta parmak arasnda gerili olan ipliin altndan geirip ste alnz.

ekil 3.4

18

 plik ularnn birletii yerden iplii ekerek dm yapnz.

Mekikten gelen ipi klavuz ipin bir altndan bir stnden olacak ekilde ileme devam ediniz.

Resim 3.2

Arada yrtlen ipliin altndan girip stnden karak ayn ilemi tekrarlaynz.

Resim 3.3

19

UYGULAMA FAALYET-2
Piko Yapma lem Basamaklar Mekik oyasnn dz ilmeini yapnz. neriler

Aradan yrtlen ipliin zerine, son dmden 0,5 cm kadar aralk brakarak mekik oyasnn dz ilmeini yapnz.
Resim 3.4

lmii aradan yrtlen ipliin zerinde kaydrarak dierlerinin yanna sktrnz. Bir ve iki ilmek yaptktan sonra ikinciyi pikoyu yapnz. Piko, iki ilmik arasnda ak braklp sonra sktrlarak oluan halkalarn ayn boyda olmasna dikkat ediniz.

Oluturulan motifleri birbirine tutturmak iin pikolardan yararlannz.

ekil.3.5

T yardm ile tutturunuz.

20

3.1. Mekik Oyas Yaplrken Dikkat Edilecek Noktalar

Mekie iplik fazla sarlmamaldr. Dmleri fazla skmamak gerekir. Dmler sol elin ba ve iaret parma ile tutulmaldr. plik, yaplan dmlerin arasndan rahata geebilmelidir. Mekik sa elle yatay hareket etmelidir.

Resim 3.5

Resim 3.6

Resim 3.7

Resim 3.8: Mekik ile yaplm rt

21

RENME FAALYET4 RENME FAALYET4

AMA
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda, uygun t ortam hazrlayarak rn zelliine uygun t yapabileceksiniz. Leke temizleme ve kola yapma yntemlerini renip uygulayabileceksiniz.

ARATIRMA
t yapma ve kola tekniklerini aratrnz. Mekik oyalar iin uygulanan kola eitlerini reniniz. Bu bilgileri arkadalarnzla paylanz.

4. MEKK OYASINA UYGUN T YAPMA

4.1. Bitmi rn tleme
Mekik oyalarnn yzeyinin dzgn ve gze ho grnmesiniz salamak iin t ile yaplan ilemdir.

4.1.1. tlemenin nemi

rne, gzel ve estetik bir grnm salar, rnn dayanklln artrr. rnn abuk kirlenmesini nler.

4.1.2. rn tlemede Kullanlan Ara Gereler

t t masas t bezi Su ve su kab Kvet Kola Boraks

4.1.3. rn zelliine Gre t Yapma

Mekik oyasnda kullanlan ipliin hammaddesinin zelliine gre rnn zelliine dikkat edilerek t yaplmaldr.

22

4.1.4. rn tlerken Dikkat Edilecek Teknik Esaslar

t yaplacak yer aydnlk olmaldr. tnn alt temiz olmaldr. t yaplacak yer dz olmaldr. rn tersinden tlenmelidir. t s ayar rnn iplik zelliine gre yaplmaldr. t arl rne verilmemelidir. t bezi kullanlmaldr. tnn scakl t bezi zerinde nceden kontrol edilmelidir.

4.2. tden Sararan Yerlerin Temizlenmesi

Mekik oyas, t yaparken sararrsa oksijenli su ile ya da 1 l su ierisine 1/2 kahve ka boraks konarak bu su ile ykanabilir.

4.3. Kola ve eitleri

rne hafif sertlik vermek iin kullanlr. Kolalanm rnler daha parlak ve net grnrler. eitleri: Bitkisel kola: karldklar bitkilerin isimlerini alrlar. Pirin, buday, msr vb. En iyisi pirin kolasdr. Pirin kolas: Beyaz ak renk tl ve dantel ile her cins kumaa uygulanr. Hayvansal kola; Yumurta ak ve jelatinden faydalanlr. Jelatin kola: Oyalarda, tl, dantel ve organze kumalarda kullanlr. Plastik kola: Hazr kolalar, zellikle dantel ve oyalarn kolalanmasnda kullanlr.

Btn rnlerde kullanlr. Kola yaplrken kullanlan malzemeler: Kvet Tahta kak nce tlbent 1 litre su Boraks

23

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET-1

Pirin Kolasnn Yapl lem Basamaklar Scak su iinde kolay eritiniz. 10 g boraks ilave ediniz. Temiz bir tlbentten sznz. neriler Erimesi iin iyice kartrnz. rne parlak unutmaynz. bir grnm salar,

Tortu kalmamas iin bu ilemi yapnz. rnde daha baarl olmak iin deneme yapnz. Gerekirse su ilave ediniz.

Kolann sertliini deneyiniz.

rn slatnz. Nemli rn kolann iine batrnz. Skarak karnz. Temiz bir havlu arasnda nemini alnz.

Kolay ekmesi unutmaynz. Temiz ve titiz olunuz. rn ypratmadan sknz. Ksa bir sre bekletiniz.

iin

yaplr,

avu

arasnda

24

UYGULAMA FAALYET-2
t Uygulamas lem Basamaklar t masasn hazrlaynz. ty hazrlaynz. t bezi hazrlaynz. tnn su kazann doldurunuz. tnn fiini taknz. t ssn ayarlaynz. neriler gvenliine dikkat ediniz. t yaplan zeminin temiz olmasna dikkat ediniz. Kullanacanz ara gereci doru seiniz. t bezinizin temiz olmasna zen gsteriniz. Buharl tlerde fi takmadan nce su haznesini doldurunuz. Toprak piriz kullannz.

t ssn iplik zelliine gre ayarlaynz. t bezi zerinde sy deneyiniz. rn t masasna yerletiriniz. rn masaya doru yerletiriniz. plik zelliine gre t yapnz. rnn tsn yapnz. tye kuvvet uygulayarak tleme yapmaynz. t bezi kullannz. rn tersinden tleyiniz. Beyaz ince kt da kullanabilirsiniz. rn serinleyinceye kadar dz bir yerde rnn net grnmesi iin faydaldr, bekletiniz. unutmaynz.

Resim 4.1: Mekik oyas bir rt (Mekik ile yaplm rt)

25

KONTROL LSTES
Uygulama faaliyetlerinde t yapma teknii ile ilgili yapm olduunuz almalar kendiniz ya da arkadanzla deerlendirme leine gre deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 t masasn hazrladnz m? ty hazrladnz m? t bezi hazrladnz m? Kolay hazrladnz m? tnn su kazann doldurunuz mu? tnn fiini taktnz m? t ssn ayarladnz m? rne kola yaptnz m? rn t masasna yerletirdiniz mi? rnn tsn yaptnz m? rn tersinden tlediniz mi? rn serinleyinceye kadar dz bir yerde beklettiniz mi? Evet Hayr

DEERLENDRME Yapm olduunuz deerlendirme sonunda hayr eklinde cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme ve uygulama faaliyeti ile ilgili ksm tekrarlaynz. Tamam evet ise dier faaliyete geiniz.

26

Resim 4.2

27

RENME FAALYET5 RENME FAALYET5

AMA
Bu faaliyette verilen bilgi ve beceriler dorultusunda uygun ortam salandnda, rnlerin kalite kontroln yapabileceksiniz.

ARATIRMA
evrenizde retim yapan atlyelerde kalite kontrol konusunu aratrnz. Topladnz verileri snfta arkadalarnzla paylanz. evrenizdeki retim atlyesine arkadalarnzla giderek kalite kontrol yapmn izleyebilirsiniz.

5. KALTE KONTROL YAPMA

Kalite kontrol, rnn yapm aamasnda kullanlan malzeme ve uygulanan tekniklerin amacna uygun olup olmadnn denetlenmesi ilemidir. Kalite kontrol, rn yapm aamasnda da uygulanmaldr. rn tamamlandktan sonra kalite kontrol yaplarak kullanma hazr hle getirilmi olur. Kalite kontrol yaplrken u hususlara dikkat edilir: Teknie uygunluk leme eksiklii plikleri ekince sklme Kullanlan malzemelerin teknie uygunluu rnn llerine uygunluu Alt ve st yzeylerde oluan iplikleri temizleme Oluan lekeleri giderme

5.1. plik Temizleme

Oyalarda iplik temizleme, rn yaplrken uygulanmaldr. rn bittikten sonra kalan iplikler t ve ine yardm ile ilmeklere tutturulup makasla kesilmelidir.

5.2. Leke eitleri

Hayvansal lekeler Bitkisel lekeler Madensel lekeler

28

Grnlerine gre lekeler: Yal lekeler; bulunduu yzeyden daha koyu grnrler. Renkli lekeler; bu lekelerde kalnlk hissedilmez. Meyve, boya vb. Kaln ve sert lekeler; bulunduu yerde kalnlk yaparlar. urup, reel vb.

Oyalar yaplrken dikkatli ve temiz allmaldr. Yaplan rnde lekeler olmusa rnde kullanlan iplik eidine gre temizleme yntemi kullanlmaldr.

5.2.1. Leke Temizleme Yntemleri

Tamponlama Yntemi: Leke yapan maddeyi madde emici maddelere emdirilerek kartlr. Buharlama Yntemi: Okside olmam leke bu yntemle karlr. Meyve lekeleri iin uygundur.

5.2.2. Leke Temizlemede Kullanlan Ara Gereler

Dz bir zemin (t masas, boyas kmayan masa vb.) Hazr leke karclar Leke karclar, zcler (soda, su, alkol vb.) Temizleyiciler (sabun, deterjan ) Ovucular ve emiciler (tuz, talk pudras vb.) Alkaliler (amonyak, soda vb.) Asitler (limon suyu, sirke vb.) Aartclar (oksijenli su, amar suyu vb.) Mulaj kd, kvet, t bezi (renk vermeyen), temizlik bezi

5.2.3. Leke karmada Dikkat Edilecek Dikkat Edilecek Esaslar

Leke taze iken kartlmaldr. Lekenin cinsi bilinmelidir. Aydnlk ve havadar bir yerde yaplmaldr. rnn iplik zelliine dikkat edilmelidir. rnn altna temiz bir bez serilmelidir. Leke karlrken yaymamaya zen gsterilmelidir. Leke kan yer kurutulup sonra dier ksma geilmelidir. Leke tamponlama yaplrken bez sk sk deitirilmelidir. Lekenin cinsi bilinmiyorsa en az zararl madde ile balanmaldr.

29

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Kalite Kontrol lem Basamaklar rnn ediniz. l uygunluunu kontrol neriler Mteri memnuniyetine nem veriniz.

Hatal ve eksik yaplm yerleri tespit Gz alkanlna sahip olmak ediniz. plik temizliini yapnz. Dmleri gizleyiniz. Leke kontrol yapnz. Leke temizliini yapnz. rnn kolasn yapnz. rn tekrar tleyiniz. Temiz ve titiz olunuz. ne ve t yardm ile yapnz. Lekenin cinsine dikkat ediniz. Kalitenin nemine inannz. rn zelliine uygun olarak yapnz. Dikkatli olunuz.

30

KONTROL LSTES
Uygulama faaliyetlerinde t yapma teknii ile ilgili yapm olduunuz almalar kendiniz ya da arkadanzla deerlendirme leine gre deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1 2 3 4 5 6 7 8 rn l uygunluunu kontrol ettiniz mi? Hatal ve eksik ilenmi yerleri tespit ettiniz mi? plik temizliini yaptnz m? Dmleri gizlediniz mi? Leke kontrol yaptnz m? Leke temizliini yaptnz m? rnn kolasn yaptnz m? Yznden tekrar tlediniz mi? Evet Hayr

DEERLENDRME Yapm olduunuz deerlendirme sonunda hayr eklinde cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme ve uygulama faaliyeti ile ilgili ksm tekrarlaynz. Tamam evet ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

Resim 5.1

31

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Uygulama Sorusu 25x25 cm llerindeki bir peete kenar olarak mekik oyas tekniini uygulayanz. lem Basamaklar rne uygun model belirleyiniz. rne uygun kuma belirleyiniz. Modele ve rne uygun iplik belirleyiniz. rne uygun malzemelerinizi hazrlaynz. Mekik oyas tekniini uygulaynz. rne gerekiyorsa kola yapnz. rne ve teknie uygun t yapnz. Tekniine ve llerine uygun kalite kontrol yapnz. Temiz ve dzenli alnz. Zaman iyi kullannz.

32

KONTROL LSTES
Bu uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almay deerlendirme leine gre deerlendiriniz. Deerlendirme ltleri 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 rne uygun model belirlediniz mi? rne uygun kuma belirlediniz mi? Modele ve rne uygun iplik belirlediniz mi? rne uygun malzemelerinizi hazrladnz m? Mekik oyas teknii uyguladnz m? rne gerekiyorsa kola yaptnz m? rne ve teknie uygun t yaptnz m? Tekniine ve llerine uygun kalite kontrol yaptnz m? Temiz ve dzenli altnz m? Zaman iyi kullandnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

33

OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI )

Aada verilen cmleleri doru yanl durumuna gre iaretleyiniz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. ( ) Sslemek ve sslenmek ihtiyacyla yaplan oya tekniklerinden biri de mekik oyasdr. ( ) Mekik oyas Avrupada yaygndr. ( ) Mekik oyasnda el alkanlna gerek yoktur. ( ) Mekik oyasnda daha ok sentetik iplik kullanlr. ( ) Mekik oyas yaparken iplik kullanlacak rne gre seilmez. ( ) plik ve mekik ad verilen arala yaplan dm teknii ile oluan bir oyadr. ( ) Mekik oyasnda geometrik motifler kullanlr. ( ) Mekik oya tekniinde t ss iplik zelliine gre ayarlanmaz. ( ) Mekik oyalarda kalite kontrol gerekli deildir. ( ) Kola eidi rnde kullanlan iplie gre seilmelidir. ( ) Mekik yuvarlak bir aratr. ( ) Leke kuruduktan sonra ilem yaplr.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.

34

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 D D Y D Y D D Y Y D Y Y

35

KAYNAKA KAYNAKA
AKDOAN Fitnat, Seluk niversitesi Ders Notlar, 19931995. Altn Eller Ansiklopedisi, stanbul, 1971. ERON Perihan, Giyim Ssleme Teknikleri, Milli Eitim Basmevi, stanbul, 1984. SUBAI Leman, Ev daresi, Ankara, 1990. YKSEL KORKUSUZ Sheyla, Nak, Milli Eitim Basmevi, stanbul, 1997. www.Kltr Bakanl.com

36