TAKTK

Rzgr
1 3

5 4

sallansn. Usturmaalar ok yksek balamayn ki zplamasnlar. Mmknse kardan bir koltuk halat balayn (tekneyi rhtmdan uzaklatrmak iin). Uzun bir sre bal kalacak veya geceleyecekseniz halatlara yk azaltc ya da esnetici (absorber) takmak faydal olacaktr. Tekneyi sert darbelerden korur ve halat kopmalarn nler. Ar hava bekleniyorsa Yanarken hava sakin olabilir ama knzdaki hava artlarn da dnn. kacanz zaman iin sert rzgr bekleniyorsa en kolay ekilde ayrlabileceiniz bir yere, pervane etkisini de dnerek en uygun ekilde (sancak ya da iskele aborda olarak) balann. Ar havada yanamak, denizcilerin en sevmedii konulardan biridir. Kendi marinanza sert havada balanmak, artlar ok iyi bilmeniz nedeniyle tabii ki daha kolay olacaktr. Ancak yabanc bir marinaya giriyorsanz ok ey deiecek ve huzursuz olacaksnz. Tanmadnz bir marina ya da balk barnana giriyorsanz bilmeniz gereken en nemli unsur derinliktir. Hareketlenip dalgalanmaya balayan denizde, snrl derinlie sahip marinalara girerken salmay srtmemek veya ufak apl oturmalar mmkndr. Giriten sonra bizi bekleyen srprizlerden biri de frtna uyars zerine, marina palamarlarnn emniyet iin tekneler zerinden aldklar uzun halatlarn aniden karmza kmasdr. Bu tehlikeye zellikle marinaya karanlkta girip karken ok dikkat edilmelidir. Sert havalarda mutlaka palamar botu arn ve srekli rzgraltnzda kalmalarn syleyin. leri nasl ve hangi srayla yapmalar gerektiini tam ve ak olarak siz syleyin. Sonuta teknenin kaptan sizsiniz, onlar deil! Balandktan sonra

ekil 24: Parmak pontana yanama

Teorik Yanama Kursu 3

Koylar ve adalarn kucanda

MARNAYA YANAmA, mARNADAN AYRILmA DERKEN, GELDK YAZ AYLARI N EN HTYA DUYDUUmUZ BLmE. KOYLARDA GEZNRKEN NELERE DKKAT EDECEZ, TEKNEmZDE NELER KONTROL EDECEZ, SIKINTI YAAmAmAK N HANG ANTRENmANLARI YAPACAIZ
YAZI: SABNE DEDEOLU-TAYFUN ZTUNA

ekil 25: Baka tekneye aborda olmak

Sabine Dedeolu

aydr devam eden yaz dizimizin bu blmnde, balanma ile ilgili birka not daha aktardktan sonra, koylar gezerken yaplmas gerekenlere deineceiz. Sollare Sailingin iki orta Sabine Dedeolu ve Tayfun ztuna, aborda olmak iin gerekli bilgileri
122 naviga

aktardktan sonra denizden keyif almak iin muhteem koylara doru alanlara, gezilerinin cehenneme dnmemesi iin pf noktalar anlatyor Nereye aborda oluyoruz? Aborda olduumuz yere gre

hareket etmek nemlidir. Mesela yakt istasyonlarnn yanama yerleri genellikle dardr ve etrafnda ok trafik vardr. Yanarken ve ayrlrken kimsenin sizi acele ettirmesine izin vermeyin ama yine de seri hareket etmenizi salayacak baz nlemler alabilirsiniz. Ksa

bir sre kalacanz iin drt halat birden balamanza gerek yok, balama halatlarndan ikisi (ktan ve batan capraz halatlar) yeterli olacaktr. Ayrca istasyona gelmeden nce yakt tank kapa anahtar veya vin kolunu hazrlayn; elbette czdannz da Baz marinalarda bulunan parmak pontonlar (finger), rahat bir yanama yeridir. Bunlara yanamak ok avantajldr; hem ktankara olduunuz iin ini ve biniiniz kolay olur hem de parmaa aborda olarak tonoz iinden kurtulursunuz. Atlan ilk halat yine rzgrst k halat olur (ekil 24). Liman ya da marinada fazla yer yoksa -bir yar haftasnda mesela- aborda olan bir teknenin

stne de balanabilirsiniz. Elbette nce dier teknenin skipperndan izin almalsnz (gerek bir denizci kabul eder). Balanrken btn halatlar dngel yapn ve balar sizin teknenizde olsun (kolay avara olabilmek iin). Tekneyi boyuna gre, ba-ba ya da kba balayn. Dikkat edilecek nemli noktalardan biri; teknelerin sallanmas halinde armalarnn, yani direk ve armhlarn birbirine dokunmamas Dier teknenin ekibini rahatsz etmeyin. ni klarda dier teknenin havuzluundan deil bastnden, kirletmeden ve izmeden gein. Grlt yapmayn, yava hareket edin (zellikle gece saatlerinde). Teknenizi terk etmeden mutlaka dier teknenin skipperyla ne zaman marinadan ayrlmak isteyeceklerini konuun. Ona gre teknenizde bulunun. Solugan tehlikesi Eski rzgrlarn dalgalar (solugan) ya da geen gemilerin getirdii dalgalar, bal olan her tekneyi rahatsz eder veya tehlikeye atabilir. Halat, halatn bal olduu koboynuzu, halatn gei yeri (kurtaz) ya da bal olduunuz iskeledeki anele-baba, ani yk binmesi nedeniyle kopabilir. Solugan ya da dalga bekleniyorsa gevek balayn, tekne hafif

TAKTK
toplam su derinliini mi yoksa teknenizin salma altnda kalan su derinliini mi veriyor? Ayrca, cihaz feet birimine gre ayarl olabilir! renmenin en basit yolu charter acentesine teslim srasnda sormanz. ou charter irketi salmann altndaki ayar seiyor, yani 0.00 gsterdii an, salmann altnda su ya kalmamtr ya da azck bir pay vardr. Cihazdaki ayar okumay bilmiyorsanz, mutlaka teslim alrken tekneninizin ayarn sorun. II. Sigortalar: Genel olarak her sigortann yeri bilmelisiniz ve yedeklerinin teknede bulunduunu kontrol etmelisiniz. zellikle, yanarken sknt yaamamak iin rgat sigortasnn yerini ve onun yedeini kontrol edin. III. Irgat: Elektrikli sistem (kumanda) alyor mu (up/down ya da oklu)? Yn doru balanm m size byle bir ey olmaz gibi gelebilir ama vallahi kullandm bir teknenin kumandas ters balanmt! pay marinada bir kere manuel atmay deneyin; kolu nerede? Zincir hzl dklyor m? Dolab dar olduundan, zincir st ste ylm ve skt iin hzl atlmyor olabilir mi? Dikkat: Manuel kol rgat zerindeyken elektrikli kumanda kullanmayn! Kol da dner; bir yere arpar veya skr IV. Zincir: Zincirin toplam uzunluu ne kadar? Ucu tekneye halat ile mi bal? Kesinlikle zincir vastasyla tekneye dorudan bal olmasn. Acil durumda bir halat bakla kesebilirsiniz ama yk binmi bir ekeli aamazsnz. Varsa yardmc olur: Belli metre aralklaryla halat ve zincir iaretli olabilir mi? Eer yleyse, bunun da yardm olacaktr. Varsa skala bir yerde yazyor mu? V. pa: pann tipi ve hangi zeminde tutup tutmad nemlidir. Sanrm 100den fazla pa isimi var. pa ve demirleme ok kark bir konudur (Onu da ilerki saylarmzda daha detayl tartabiliriz). imdilik ana pa tipleri iin aadaki kutuya gz atabilirsiniz... Teknenizde bir uzman apa

da kar rhtm (rzgrst) ve tekneler zerinden koltuk alarak kendinizi saanaklara kar bir miktar koruyabilirsiniz. Bir de unu aklnzdan karmayn: Denizde yardm istemek ayp deildir. nemli olan emniyettir! Koylar gezerken Koylarda demirlemeyi dnyorsanz, marinadan kmadan nce teknenin teknik zelliklerini, gezilecek koylarn konumunu ve detaylarn bilmelisiniz... A- Tekne ile ilgili kontroller I. Su kesimi: zellikle kiralk teknenin derinlik gstergesinin ne ekilde ayarlanm olduunu bilmelisiniz: Cihazda okuduunuz rakam, bulunduunuz yerdeki

En yaygn kullanlan apa tipleri

Bruce: zellikle yumuak kumda ve aklda iyi tutar. ii Danford-Allrounder: Her grr ve kolay depolanr (katlanyor); bu nedenle optimal bir yedek ya da ikinci padr.

Ultra: Formu gen olduu ve ucu daha ar olduu iin atarken zeminin iine kolay girer. zellikle amurda iyi tutar.

Bgel-Rocna: Ar bir apadr ve kum veya amurda ok iyi tutar. Admiralti: Guletlerin pasdr.

Delta: amur iin yaplan bir apadr.

CQR-Plough: Erite dipte ok iyi tutar.

124 naviga

TAKTK

Kk amandra

Tipline (derinlik)

varsa, baka bir zeminde pek iyi tutmayabileceini gz nne almalsnz! panz gideceiniz yerlerin ounluunda karlaacanz zemin durumuna gre semelisiniz. Her arta uyan bir pa maalesef henz yok! VI. Tripline: Kk amandral bir halattr. paya bal durur ve demir atacanz yerin derinliine gre yeterince uzun olmaldr. amandra, panzn tam olarak nerede olduunu size ve dier teknelere gsterir. Tripline ayrca, deniz yatana bir ekilde taklm ve kurtulmayan palarn daha rahat yukarya ekilmesinde faydal olur. pa ile yaayacanz problemleri ve bunlarn zmlerini, nmzdeki ay okuyabilirsiniz (ekil 27). VII. Balama halatlar: 10-15 metrelik arasndaki teknelerde drt adet 12 metre ve bir de 50 metrelik halat bulunmaldr. Balama halatlar, esneyebilir malzemeden olmaldr. Ktankara iin veya uzun bir koltuk halat olarak kullanabileceiniz uzun halatlar da yzer malzemeden olmaldr. Rulo eklinde toplanan bant eklindeki kaylar da, teknenin kndan atmak ve ekmek asndan, zellikle hafifliinden dolay seilebilir. Ucunda bir kanca olduu iin bir aacn ya da kayann etrafnda dolap kendine kilitleyebilirsiniz. abuk olur ve

izbaro ba atamayan arkadalar da bu ekilde rahata balanr. Rulo korkulukta yer alr ama ayn zamanda her zaman hazrdr ve aarken gam yapmaz. Tek dezavantaj, ok rzgrl havalarda ar ses yapmasdr. VIII. Demir iaretleri: Dnyada geerli ve gereken gndz demir iareti siyah kre ya da katlanan iki siyah plastik dairedir (uzaktan kre gibi grnr). Trkiyede zellikle, modern yatlar gndz demirlerken siyah kreyi asl tutmazlar. Gnlk tur yapan ahap teknelerin siyah kresi ise sabit bal gibidir. Bu iaret; Demirde duruyorum diyen bir iarettir ama bugnlerde Trkiyede gererli deil sanki! Gece demirlerken de demir fenerinin yanmas gerektiini

unutmamak lazm. ok kr, bu kural Trkiyede hl uygulanyor. Denize kmadan nce demir fenerini ve tabii silyon fenerlerini mutlaka kontrol edin. B. Koylar ile ilgili bilgiler I. Navigasyon seti: inde, rotanz ve koylar ile ilgili bilgi kaynaklarnz olmaldr. a. Kat haritalar: Sadece chart plottera gvenmeyin. Plotterdaki bilgi yeni update edilmi yani gncellenmi dahi olsa bu tr haritalarn ticari amal zel irketler tarafndan yaplm olduunu ve yzde 100 doru olmayabileceini unutmayn (Zaten kimse garanti vermiyor). Ayrca elektronik sistemler arza yapabilir, aklerinizin voltaj debilir, kt havada GPS yeterince sinyal almayabilir.

Bakn, kimsede siyah kre yok!

TAKTK

b. Portolon kitaplar ve dergiler: Trkiye kylar iin favorilerim; Sadun Boronun Vira Demir adl kitab (tm Trkiye iin ) ve senelik kan dergi Bay Express tir (zellikle Bodrum-Fethiye arasi iin). Yurtdnda aknt ve gelgit ile ilgili kitaplar da nemlidir (Almanak). Tabii ki dier denizcilerden duyduunuz ve okuduunuz hikayelerden de faydalanabilirsiniz. II. Hangi koya gidecek: Size

uygun bir koy bulmak iin u ltleri dnmelisiniz. Gece rzgr Derinlik Zeminin kalitesi (amur, kum, erite, kayalk) Solugan - Koyun genilii (Ka tekne iin yer var?) skele varsa; tonozu var m, iskeleye yakn slk veya kayalk var m, su/elektrik/mazot alma ans var m ve cret alnyorsa ne kadar? Yaknda uygun alternatifler

var m? Koruma altndaki koylar, demir atma yasaklar veya aaca halat balama yasa ile ilgili bilgi sahibi olun. Bunlar dnda tabii ki kendi rahatnz iin; koyun ne kadar sakin ve gzel olduunu (arsz ve sivrisineksiz) da renin. Ayrca yanama yeri ve ekli her zaman uygun olmaldr, yoksa rahat uyuyamazsnz. Yanama antrenman Kullandnz teknenin zelliklerini iyi bilmelisiniz. Eer bilmiyorsanz koylara girmeden nce bunlar denemenizde yarar var... 360 derece dn: leri vitesle ve tornistan ile rzgra kar ve rzgraltna, yava ve hzl dnler yapn... Srf pervane efekti kullanarak tekneyi dndrme: Dmeni sabit tutarak gaz kolu ksa (ksaaaa????) ve kuvvetli, ileri vites ve tornistan arka arkaya yaparak tekneyi ayn yerde dndrmeye aln. Zira dar alanda tekneyi dndrebilmek iin minimum dn apn nceden bilmeniz gerekir. ekil 28 ( nasl k atyor--- resimli kitap da gibi)

360 dn

Rzgr

TAKTK
180 derece dn: leri vitesle git ve 180 dereceyi dnp tornistan devam etmek iin (ne demek isitiyor???) amandraya yanama: Tornistan rzgra kar yaklap tekneyi amandraya bir metre kala durdurun. ekil 29: Rzgrn ve pervane etkisi tekneyi ayn yne doru ekiyor/ itiyorsa ileri vitesteyken rzgra kar dn yapn, dmeni alabanda edin. Rzgrn kr naktasndan getikten sonra motoru tornistana takn. Tekne geri yol almaya balayana kadar rzgr teknenin ban iter, sonra pervane etkisi geriye yol alrken tekneyi daha da dndrr. Tekne dururken dmeni ortaya aln, tornistan yol alrken tekneyi istediiniz hedefe doru yrtn. Rzgr ve pervane etkisi ayn yne deilse kuvvetli olanna gre hareket edeceksiniz. Gireceiniz yerden uzak kalarak dn yaparsanz, tekneyi istediiniz yne manevra edebilirsiniz. www.sollaresailing.com

Tekne dururken rzgr ba atyor

Rzgr

Tornistan geirirken pervane etkisi k sancaa ekiyor (ise)

leri

r zg

st

o ed

ru
Tornistan

ekil 28: 180 dn; yandan rzgr; pervane etkisi

leri

Tornistan

Tornistan

Pervane etkisi
ekil 29: 180 dn; rzgr etkisi (yok); pervane etkisi ters

Koylarda evre ve grlt kirlilii

Her geen gn younlaan tekne turizimi nedeniyle bizi denizde farkl sorunlar da bekliyor. Tm k boyu gzmzde tten gzelim koylarmza vardmzda karlatklarmz, ou zaman ok yaratabiliyor. Evet, ses ve su kirlilii! Koya girdiinizde ilk yapacanz, bunlarn kaynaklarn aramak. Dev otellerin, kyya koymay tercih ettikleri diskolar, sabah kahvaltsndan gecenin ge saatlerine kadar kaptannn zevki dorultusunda mzik yayn yapan gnlk ve haftalk gezi tekneleri, bu kirliliklerin ana kaynaklar. Yksek sezonda olduka dolu olan teknelerin du ve mutfak suyu atklar, Sahil Gvenlik botlarnn titiz almalarna ramen dier byk sorun. Tavsiyemiz, bu kaynaklarn rzgrstnde kalnmamas. Tm kaptanlarmza sessiz, huzurlu ve tertemiz koylar bulmalarn diliyoruz. dileklerimizle bu ayki yazmz da burada noktalyoruz. Sahil Gvenlik telefonu: 158.