Yayna Hazrlayan: http://genclikcephesi.blogspot.

com

Arslan KILI TEOR DERGS - Nisan 2007

Kemalizm, Sosyal Demokrasi'nin Bize zg Biimimidir?

Teori'nin Mart 2007 tarihli 206. saysnda yaymlanan Sayn Vakur Kayador'un, "E e!it'in ardndan" "a#lkl ya$sndaki Sosyal %emokrasi, Kemali$m !e "&rtann Solu"na ili#kin '(r)#lerini tart#a a*$. +a$sn yaymlamadan (n e Kayador'a, "u siyasi akm ya da hareketlere ili#kin '(r)#leri ile il'ili ele#tirilerimi$i ilettik !e "u ele#tirileri dikkate alarak ya$y '($den 'e,iri- 'e,iremeye e*ini sorduk. +a$, Kayador'un iste*i )$erine, "ir de*i#iklik ya-lmadan yaymland. Sayn Kayador'un "ildi*i "u ele#tirileri artk Teori okurlar ile -ayla#maya "ir en'el yoktur. Kayador'un ya$sndaki Sosyal %emokrasi.Kemali$m ili#kisi )$erine olan '(r)#ler, T)rkiye'de ($ellikle sol u !e Kemalist aydnlar arasnda yay'n olan "ir yanl'nn ti-ik (rne*ini olu#turdu*u i,in (nemli !e "i$ de "unun i,in ele#tirme 'ere*i duyduk. /u '(r)#ler Kayador'un ya$snda #(yle i0ade ediliyor1 "... 23smet4 3n(n) 5667 'enel se,imleri (n esinde ortann solunda oldu*unu, '80 yldr de!let,iyim, halk,ym, de!rim iyim, e*er "unlar sol uluksa, e!et "(yleyim' diyerek a,klam#t. /urada dile 'etirdi*i sol uluk, /at t)r) "ir sosyal demokrasiden "a#ka "ir #ey de*ildi 9a",:.9...: "E e!it -olitikaya 'irdi*inde ;tat)rk'e mesa0eli "ir ,i$'ideydi. ;tat)rk')n ulusal l*nn ekonomik ulusal lk olmad*n, de!rim ili*inin "i,imsel kald*n, halk,l*nn ise halka te-eden "akmak oldu*unu "elirtmekteydi. 9...:"5 <(r)ld)*) 'i"i Kayador, 3n(n)'n)n, ;tat)rk,)l)*)n ($)n) olu#turan !e Kemalist %e!rim'i karakteri$e eden ;ltok'la tanmlad* sol ulu*u, "/at t)r) 9"ir: sosyaldemokrasi" olarak '(rmektedir. Kayador'a '(re, Kemali$m, T)rkiye'deki "/at t)r) sosyal demokrasiyi" temsil etmektedir. T)rkiye'de =>?, %S? 'i"i -artiler !e ;%%, !" demokratik kitle (r')tleri sa0larnda ya da y(r)n'esinde "ulunan ,ok sayda aydn Kemali$m.Sosyal %emokrasi ili#kisinde, de*i#ik i0adelerle, Kayador'la ayn '(r)#) sa!unmaktadrlar. /u yay'n '(r)#, '"/at t)r) Sosyal %emokrasi" !e Kemali$m konularndaki tarihsel !e "ilimsel 'er,eklerle
1

Teori, Mart 200 , sy! 20", sy#! 2

http://genclikcephesi.blogspot.com

"a*da#mamaktadr. +ay'nl*ndan daha ")y)k "ir yanl#lk ta#maktadr. ;,klamaya ,al#alm.

Bat tr Sosyal Demokrasi: Emperyalizm "sol"c l !

/urada tarihsel s)re in ayrntsna 'irmeye e*i$, sonu unu "elirtmekle yetine e*i$. "/at t)r) Sosyal %emokrasi", /at'da, yani em-eryali$m a#amasna 'irmi# ka-itali$min merke$inde, /irin i %)nya Sa!a# yllarndan "a#layarak, adm adm em-eryalist tekel i sermayenin iki ana siyasi akm !e ') )nden "iri oldu 9di*eri, Muha0a$ak@rlar ya da >ristiyan %emokratlarA>)r %emokratlarA=umhuriyet,iler, !" adlar altndakiler:. Sosyal %emokrasi'nin "u e!rimi, daha 5620'li, B0'lu yllarda tamamland. T)rkiye'de "&rtann Solu" ka!ramnn ortaya atld* 5660'larda, Sosyal %emokrasi /at'da, e!riminin doru*undayd.

"emalizm/#tatrk$lk/#ltok: #ntiemperyalist% halk$a% kam c &$nc Dnya solc l !

3n(n)'n)n, ;ltok'un B okuna '(nderme ya-arak tanmlamaya ,al#t* !e o ')n "&rtann Solu" diye adyla anlan, ama 'er,ek !e yerle#ik ad "Kemalist sol uluk" olan akm ise, daha sonra "ir,ok C,)n ) %)nya 9E$ilen %)nya: )lkesinde ortaya ,kan "en$erlerinde de oldu*u 'i"i, em-eryali$me kar# m) adele i,inde kendine ($') ($elliklerini ka$anm# !e #ekillenmi# "ir sol akmd. 5680'l, 70'li, 60'l yllarda d)nyann ,e#itli s(m)r'e !e yar.s(m)r'e )lkelerinde Dehru, Dasr 9/aas:, Sukarno 9Endone$ya:, Eumum"a, Dkrumah, !" !"'lerinin (nderlikleri altnda ortaya ,kan !e onlarn adlar ile anlan, sosyalist olmayan 'enel C,)n ) %)nya sol ulu*unun (n )s) olan akmd. Sol uluklarnn karakterini ortaya ,ktklar )lkelerin s(m)r'e, yar.s(m)r'e, yar.0eodal ($elliklerinden ald* "u E$ilen %)nya solu, sosyalist de*ildi, ama sosyali$min m)tte0ikiydi. %)nya ,a-ndaki sa0la#mada, em-eryalist kam-ta de*il, sosyali$m.anti. em-eryali$m 9milli kurtulu#,uluk: itti0aknn olu#turdu*u kam-ta idi. /at t)r) Sosyal %emokrasi ise, 'erek 5620Flerde, 'erekse 56B0'lar, 80'lar !e sonrasnda, em-eryalistti !e antiem-eryalist, sosyali$min m)tte0iki C,)n ) %)nya sol ulu*u ile d)#man e-helerde idi. Eenin, "irin isini daha 5656'da "sosyal em-eryali$m" diye mahkum etmi#G ikin ileri ise, Komintern'de, %o*u >alklar Kurultay'nda !e daha "ir ,ok -lat0ormda sosyali$min, SS=/'nin m)tte0iki olarak ilan etmi#, desteklemi#, esaretlendirmi#, onlara yardm etmi#ti. /at Sosyal %emokrasisi, li"eral !e sonuna kadar ($el 'iri#im i, yani tekel i ($el sermaye yanls iken, E$ilen %)nya antiem-eryalist solu, de!let,iAkamu uAhalk,dr. &na "u ($elli*ini ka$andran etkenler. 20. y)$ylda 9!e )stelik daha 0a$lasyla olmak )$ere "u')n de: d)nyann ya#ad*, "em-eryali$m, milli kurtulu# !e sosyali$m" s)re,lerinin 'er,ekliklerinden kaynaklanm#tr. /u 'er,ekliklerden "irin isi, "u akmlarn ortaya ,ktklar 0akir, 'eri, sermaye "irikiminin yetersi$ oldu*u

http://genclikcephesi.blogspot.com

)lkelerde, "u 'erilik !e yetersi$liklerle em-eryalist sermayenin "o*u u 9"ir yandan da ayart : ku#atmas y)$)nden, ($el 'iri#im eliyle kalknmann ,ok a l san l, ,ok 'e ikmeli olmas 'er,e*idir. 3kin isi, em-eryali$me kar# sa!a#, ulusal kurtulu# !e ulusal in#a s)re,lerindeki m)tte0ikten, yani sosyali$mden !e onun 56B0'lar !e sonrasndaki '($ kama#tr kalknma hamlelerinden etkilenmedir. C,)n )s) ise, milli kurtulu# s)re inde dayanlan emek,i sn0larla kurulmu# "a*larn, hi, de*ilse (nderlik d)$eyinde, hen)$ ko-mam# olmasdr. /at Sosyal %emokrasisine at0edilen "sosyal de!let", "sosyal re0ah to-lumu" 'i"i -roHe !e -ratikler, esas olarak Sosyal %emokrasi 'nin eseri de*ildirG onun yetene*inin )r)n) !e Sosyal %emokrasi'nin emek,i karakterli oldu*unun '(ster'esi de*ildir. /u -ro'ram !e -ratikler, esas olarak, em-eryalist )lkelere ($')d)rG ")y)k sermaye e'emenli*i ko#ullarnda an ak oralarda uy'ulana"ilirlerG !e em-eryalist tekel i sermayenin C,)n ) %)nya )lkelerinin ya*masndan elde etti*i ")y)k ka$an,larn k),)k "ir ksmn, sus -ay olarak kendi halkna 9emek,isine, i#si$ine !": da*tmas siyaseti )$erinde y)kselirler. /(yle oldu*u i,in de, a$ ,ok istikrarn ya#and* d(nemler "oyun a, sade e Sosyal %emokratlar a de*il, Muha0a$akarlarA=umhuriyet,ilerAEi"eraller tara0ndan da taki- edilir !e uy'ulanr. /u -ro'ram !e -ratikler, ikin i olarak, 3kin i %)nya Sa!a# sonrasnda d)nya ka-itali$minin kar#sna, ")y)k "ir sosyalist "lo*un rakiolarak dikilmesinin )r)n)d)r. Ditekim o raki"in ortadan kalkt* 5660 sonrasnda, 'enel olarak tekel i sermayenin ")t)n)n)n d)nya ,a-nda sosyal haklara, sosyal 9!e ulusal: de!lete kar# saldrya 'e,ti*iniG ($el olarak da, /at'daki Sosyal %emokrasi'nin Muha0a$ak@rlar kadar, hatta kimi $aman onlardan daha a mas$ li"eraller olduklarn !e 5670'li, 60'l, 70'li yllarda ka$anlm# sosyal haklara saldrdklarn '(r)- ya#adk, ya#yoru$. C,)n ) %)nya )lkelerinin, sosyal de!let -ro'ramlarn, /at'daki 'i"i li"eral !e sonuna kadar ($el 'iri#im i kalarak, "u siyasetlerle, yerine 'etirme imkanlar yoktur. E*er sosyal, kamu u -ro'ramlar uy'ulaya aklarsa, onlar i,in "unu 'er,ekle#tirmenin "iri ik yolu, de!let,ilik !e halk,lktr. /u )lkelerin sosyalist olmayan 9ama onun m)tte0iki olan: solunun antiem-eryali$minin "ile#eni olan de!let,ilik !e halk,l*nn kaynaklar i#te "unlardr.

Dnya $apn'a cephe cepheye iki akm

%)nya, "i$im milli kurtulu# sa!a#m$dan sonra da, d)nya ,a-nda, /at Sosyal %emokrasisi ile E$ilen %)nya antiem-eryalistAhalk, solunun e-he e-heye 'eldi*i "ir,ok ,ar- , ayrt edi i olay ya#ad !e '(rd). 5676'da Dasr S)!ey# Kanal'n millile#tirirken kar#sndaki 3n'ili$ em-eryali$minin y(neti i ') ) 3n'ili$ 3#,i ?artisi idi !e t)$)*)nde hala "sosyalist" oldu*u ya$lyd. Dasr'n Msr'na kar# sa!a# kararn 3#,i ?artisi h)k)meti ald !e o $aman /at'daki ")t)n sosyal demokrat -artiler, ;lman S%?'si ile, 3skandina! Sosyal %emokrat -artileri ile, Irans$ S?'si ile,

http://genclikcephesi.blogspot.com

Dasr'a kar# 3n'ili$ em-eryali$minin yannda yer aldlar. ;yn durum 9"ir"irine d)#man e-helerde yer alma durumu:, >indistan'n !e ")t)n ;0rika'nn s(m)r'elikten kurtulma sa!a#larnda !e 5667'te Endone$ya'da ya#and. En son Jrak'n i#'alinde, Saddam >)seyin'in idamnda, +u'osla!ya'nn -ar,alanmasnda ya#adk. Ksa as, Kemalist sol ulu*u /at Sosyal %emokrasisinin T)rkiye !ersiyonu olarak '(rmek, i#te "u nedenlerle, !ahim "ir yanl#tr.

(rkiye)'e Sosyal Demokrasi

?eki, T)rkiye'de sosyal demokrat "ir akm, /at Sosyal %emokrasisinin "ir !ersiyonu, "ir u$ants yok muK El"ette !ar. /u akm, "&rtann Solu" hareketi i,inde esas olarak E e!it !e "M)lkiye =untas" ad !erilen 'ru- 9Turan <)ne#, %eni$ /aykal, >aluk Clman: tara0ndan temsil ediliyordu. Kayador'un ya$sndaki, E e!it'in ;tat)rk,)l)k'e kar# hemesa0eli, olumsu$, e-heden ele#tiri i da!rand* sa-tamas son dere ede do*ru !e kayna*n da "uradan, E e!it'in /at t)r) Sosyal %emokratikli*inden alm#tr. &rtann Solu hareketi i,indeki sosyal demokratlar E e!it !e "u 'ru-tu. /u hareketin i,indeki Kemalist sol kanatta ise, 3n(n) !e Kamil Krko*lu eki"i yer alyordu. 3n(n), Kemalist sol kanattaki, donmu#, dinami$mini kay"etmi#, ama k(klerinden t)m)yle de ko-mam# Kemalist sol ulu*u, K. Krko*lu eki"i ise, k(klerindeki de!rim ili*i tekrar anlandrmak, o de!rim ili*i 5660'larn T)rkiye !e d)nya ko#ullarnda yeniden )retmek isteyen Kemalist sol ulu*u temsil ediyordu. El"ette E e!it'in Sosyal %emokrasi ,i$'isi ile T. <)ne#.%. /aykal eki"inin Sosyal %emokrasisi arasnda da 0arklar !ard. 3kin iler daha -)r sosyal demokratken, E e!it )$erinde, i,inden ,kt* =>?'nin Kemalist 'elene*inin hala silinmemi# i$leri !ard. Sonu, olarak, 5660'larn Iethullah ili#kili, Kemal %er!i# kla!u$lu, ($elle#tirme i, JMI -ro'ramlarnn itira$s$ i$leyi isi, Vahdettin (!) )s) E e!it ,i$'isinin k(keninde, he-, o ortaya ,k#taki 95660'lardaki: ;tat)rk,)l)k'e mesa0eli, Kemalist de!rimleri 9"a#ta laiklik olmak )$ere: te-eden inme ilikle, halk tara0ndan "enimsenmemekle ele#tiren, %?'nin 5670'de se,imle iktidara 'elmesini "%emokrasi de!rimi" diye tanmlayan sosyal demokratik li"eral !e e!rim i siyaset anlay# !ardr. ;ma E e!it'in 5670'lerdeki ileri slo'anlar i,eren ,k#, '(reli sol'a kay# da, ya$da "elirtildi*i 'i"i, tahlil edilmeye muhta, olarak, siyasi tarih,ilerin, "i$lerin (n)nde duruyor. Sorunun di*er e-helerinin aydnlanmas "akmndan "u konuda son olarak #u iki noktay da "elirtmekte yarar !ar1 Ku#kusu$ E e!it, Kemali$m'den, =>?'nin antiem-eryalist !e halk, k(keninden, /aykal kadar ,ok ko-mam#t. +ani "a#ka "ir deyi#le, /aykal kadar ku!!etli !e katks$ "ir sosyal demokrat de*ildi. /u nedenle de, Jrak sa!a#nda oldu*u 'i"i, "a$ kritik noktalarda /at'ya e!et demeye"iliyordu. K(yl)ye !e tarma, i#,ilere !e ($elle#tirmelere ili#kin JMI -ro'ramlarm "enimseme !e uy'ulamada, "elki "ira$ 'e,mi#in hatras olarak, "elki "ira$ "u kadar i#,i !e k(yl) d)#man -ro'ramlarn -atlamaya !" yol a,a a*n '(re ek kadar

http://genclikcephesi.blogspot.com

deneyimli olmann tedir'inli*i ile, "en$erleri !e di*erleri kadar '($) kara olmamaya ,al#yordu. Ka-saml "ir E e!it !e T)rkiye'de Sosyal %emokrasi 3n elemesi, T)rk siyaset "iliminin (n)nde i#lenmemi# "ir '(re! olarak duruyor. /en, "undan yedi yl (n e, <enel /a#kanm$ %o*u ?erin,ek'in te#!iki !e y(nlendirmesiyle, "u konuda u$un, ka-saml "ir ,al#ma ya-tm. /u ,al#mann, "ir ,e#it 'iri# diye"ile e*im "(l)m)n) Teori'nin 2000 yl 527. saysnda yaymladk. ;ma esas "(l)m), makaleler di$isi !e kita- olarak, ")t)n ha$rlklar ya-lm#, ya$lmay "ekliyor. 3n(n)'n)n "&rtann Solu", daha do*rusu sol uluk tanmnda, kendim duru- duru- ta 5660'lar ortalarnda sol u ilan etmesindeki taktik etmenler "ir yana, ")y)k "ir 'er,eklik -ay !ar. %)nya ,a-nda Sosyal %emokrasi'nin e!rimini ya#ayarak '(rm)#, sol ulu*un "u t)r)n) olsun, de!rim i sosyali$mi olsun "ilen !e ikin isi ile "ir $amanlar kader "irli*i ya-m#, sk ili#kiler i,inde olmu# "ir tarihsel ki#ilik olarak 3n(n), el"ette, d)nya siyasi yel-a$esindeki yeri 5620'lerde, B0'larda tes il edilmi# ;ltok'un T)rkiye'ye ($') sol uluk oldu*unu herkesten iyi "iliyordu. /u')n Taha ;kyol, !" iman etmi# li"eral !e /at larn Kemali$mi .yermek, a#a*lamak ama yla da olsa. "C,)n ) %)nya sol ulu*u" olarak nitelemeleri, kendi hesa-larna "ir 'er,ek,ili*i i0ade ediyor. /ilindi*i 'i"i, "C,)n ) %)nya sol ulu*u"na kar# ta!rda, /aykal da Taha ;kyolFlarla ayn tutum i,indedir. ;yr "ir konu, ama yeri 'elmi#ken de*inelim. 3n(n)'n)n "sol uluk damarnn 5660'larn ortasnda ka"armasnn nedeni, ku#kusu$, T3?'in y)kseli#i !e =>?'yi soldan "asn, altna almasyd. & ')ne kadar "eli mahkLm" =>?'yi destekleyen ileri i aydnlarn, sanat,larn, akademisyenlerin, (*retmenlerin, "a$ sendika !e koo-erati0lerin =>?'nin solundaki T3? se,ene*ine y(nelmeleri idi. ;yr a, d)nya ,a-nda da de!rim i, antiem-eryalist "ir ka"ar# ya#anyordu.

http://genclikcephesi.blogspot.com

&