Professional Documents
Culture Documents
Dou PERNEK
http://genclikcephesi.blogspot.com
http://genclikcephesi.blogspot.com
Kurtulu ,ava'nn #emen !anda 'tatrk, rkleri ve Krtleri 1dafaai 2ukuk +emiyeti'nde !irlikte rgtlemeyi !aard.1 3ngiliz emperyalizminin destekledi&i Krdistan eali +emiyeti, Kurtulu ,ava'nn da#a !anda etkisiz #ale getirilmiti. Bugn ise, durum ne yazk ki tersinedir4 Bat gdml #kmetlerin 05 yldr izledikleri politikalarn sonu"u, #alen zayf durumda olan, !irlikte rgtlenme modelidir. K%k 'merika re6imi ve onun gizli #kmeti olan ,per/' ), rk ve Krd !irlikte rgtleme %a!asn, %eitli yntemlerle !altalam, Krtlerin ayr partide rgtlenmesini desteklemitir. 'B( ve 'vrupa, rkiye'yi 17 /isan 1888 erken se%imine srklerken, 9neydo&u !elediyelerini kendi mda#ale sleri #aline getirmeyi de ama%lamlard. Bu te#likeye, erken se%im n"esinde, 3%i .artisi srarla iaret etmi, an"ak 'B('nin etnik ve mez#epsel ayrlk%l& g%lendiren erken se%im pro6esinin nne ge%ilememitir. :imdi sorun, rk ve Krd ayn partide !irletirmektir. Bunun zor oldu&u do&rudur. ;nk arkada kalan dnemde, ne yazk ki, rkiye'nin milliyet ve mez#ep #aritas ile partileme ve se%im #aritas st ste oturtulmutur. ,istem, Krt yurttalarmzn %o&unluk oldu&u !lgelerde Bat" Krt milliyet%ili&ini, )rta 'nadolu'da ve !tn rkiye'de ise !a&naz rk 1illiyet%ili&ini g%lendirmitir. rkiye #alkn rk%lk ve mez#ep%ilik temelinde rgtlemeyi tevik eden emperyalist politika !aar kazanmtr. Bu nedenle rk ve Krd ayn partide rgtleme grevini yerine getirmek i%in, varolan durumun de&itirilmesi gerekiyor. ,tatkoyu de&itirmek zordur, an"ak mmkndr ve !aka %aresi de yoktur.
Bu konuda !kz. (o&u .erin%ek. Kemalist (evrim-B1 Kurtulu ,ava'nda Krt .olitikas, s. 1=C vd* ayr"a !kz. ,. 81-101.
http://genclikcephesi.blogspot.com
devletten parasal yardm alan partiler listesine yalnz 2D.'i ekleyen de&iiklik yapt. ,e%ime katlan 3.'ye ?o zaman ,.@ devlet yardm yaplmazken, se%ime katlma #akkn elde etmeyen 2D.'e devlet yardm yapld. 'rkasndan devletin ,2. ile 2D. ?aslnda .KK@ arasnda se%im ittifak ngren uygulamas sa#neye kondu. (a#a va#imi, ,osyalist .arti'nin ?3%i .artisi@ !lgede rk-Krt !irli&ini ve kardeli&i savunan nderleri, ,per/' ) tarafndan ldrtld. 1881 yl 'ralk aynda yaplan !elediye se%iminde ,ilopi'de .KK'nin destekledi&i aday, 01>> oy alarak se%ilirken, 3%i .artisi aday te#dit ve !asklara ra&men, 1B>> oy almt. Kardelik ynndeki !u gelime, #em devlet tarafndan #em de .KK tarafndan !astrld* !irlik%i %zm iki ate arasnda kald. Bugn ,per/' ) ve 13 'in #ElE ayr rgtlenmeyi destekledi&i grlyor. B. Bat ibirlik+ilerinin parti giriimleri4 'rkada kalan dnemde srasyla 2D., (D., AF(D., 2 '(D. gi!i partiler, Krt #alk kitleleri i%inde destek !ulmakla !irlikte, Krt partisi fikri, rkiye'de ka!ul grmedi. Bu giriimlerin %zme #izmet etmedi&i gr, Krt yurttalarmz i%inde de g%leniyor. Bu nedenle, Bat i!irlik%ileri, !u kez " rkiye partisi" ad altnda, an"ak yine Krt eksenli partiler kurmak i%in #arekete ge%irildiler. Birka% giriim var. (ikkat edilirse, ge%mite kt snav vermi !az Krt aydnlar ve politika"lar, yine n plandadr. Baz Bat i!irlik%ileri ve a6an karakterdeki dnekler ve kozmopolit entelekteller de onlarla !irliktedir. Bu %a!alarn arkasnda 'B( ve 'vrupa'nn !ulundu&u apa%k ortadadr. Bu giriimler, !l" !ir rol oynuyor ve Bat senaryolarna #izmet ediyor. 5. ,yuturucu +eteleri ve +rme4 K%k 'merika re6iminin rkiye ekonomisini eroine !a&ml #ale getirmesi sonu"u, uyuturu"u kazan"na !a&ml kesimler olumutur. Baz il%elerin ekonomisi nemli l%de uyuturu"u geliriyle ayakta duruyor. Bu durum, toplumda gittik%e derinleen !ir %rme ve yozlamaya neden olmaktadr. Gyuturu"u ii yapan %eteler ve %evreleri, rk dmanl&nn merkezinde yer alyorlar ve 'merikan"H'vrupa" %zmleri destekliyorlar. C. -$bazlk, tarikat a, airet ilikileri ve k$ruculuk4 Blgedeki )rta%a& ilikileri ve irti"a rgtlenmesi, #em !lge #alkn !lyor* #em de rk-Krt !irli&ini !altalyor. 2iz!ulla#, Iet#uila#%lk, /ur"uluk, /aki!endilik, gi!i tarikat ve rgtlenmeler, yo!azl& yaymakta ve #alk tarikat a&na #apsetmektedir Koru"uluk da !u toplumsal ilikilere ve din"ili&e dayanmaktadr. Azellikle 0C 2aziran 187C gn toplanan 'tatrk Kltr (il ve ari# Jksek Kurulu'nun rk-lslam sentezini ka!ul eden !ir milli kltr politikas kararlatrmas zerine, devlet, !lgede a%k%a :eriat% propaganda yapmtr. 10 Dyll re6iminin "din yaptr"dr" politikas sonu"u, yo!azlk ve tarikat%lk g%lendirilmitir. K. Krt #alk kitleleri i+inde "rekli yaydan Atatrk dmanl4 10 Dyll re6imi ve Azal-;iller ynetimleri, irti"a, tarikatlar, uyuturu"u %eteleri, Bat" Krt milliyet%ili&i, neoli!eral aydnlar, #ep !irlikte, !lgeye 'tatrk dmanl&n yerletirdiler. 'tatrk, "'ntiKrt" diye tantld. rk dmanl& ile 'tatrk dmanl& el ele yrtld. "K%k 'merika" re6imi, "Krtler 'tatrk' sevmez ve Krtlere 'tatrk' sevdirme olana& yoktur" nyargsyla, da#a do&rusu !a#anesiyle din"i ideolo6iye sarlmtr. (in"ilik, #er zaman ve #er yerde 'tatrk dmanl&n !eslemi ve !ytmtr. Bu ideolo6ik atmosfer, rk-Krt !irli&ine !yk zarar veriyor.
1. .KK'nn "ila#l pratiinin +kmaz $lduunun g rlme"i: .KK deneyimi, Dzilen (nya lkeleri i%indeki milliyet sorunlarm sila#la %zme giriimlerinin ka%nlmaz olarak emperyalizme yarad&n !ir kez da#a kantlamtr. Ate yandan srekli iddet ortam, !lge #alkn ypratt ve !ezdirdi. Krt sorununda iddet yoluyla !ir sonu"a ulalamaya"a& zellikle 'po'nun yakalanmasndan sonra da#a a%k olarak ve da#a geni kitleler tarafndan grld. 2alk, #uzur ve !ar istiyor. 2alkn !u tale!i, do&ru politikalar izlenirse, !irlikte rgtlenmenin g% kayna& olur. Burada kritik sorun, !ar getire"ek kuvvetin kim oldu&u konusunda, #alkn kafasnda olua"ak "evaptr. Bar, Bat'dan !eklenirse, ayr rgtlenme e&ilimi g%lene"ektir. Bar ve #uzur, rkiye'den !eklenirse, !irlikte rgtlenme e&ilimi a&r !asa"aktr. 0. 'rk %ila#l Kuvvetleri k$nu"unda da#a $lumlu bir #avann yaylmaya balama": rk ,ila#l Kuvvetleri'nin #alka kar yumuak yaklam, zellikle Botan diye anlan $rak snrndaki !lgede, !irlikten yana, olumlu e&ilimleri gelitirmektedir. 'levi Krtlerin yaad& !lgelerde ise, 07 :u!at nedeniyle )rdu'nun iti!ar ykselmektedir. =. /iz#ulla#'a kar yrtlen $pera"y$nun yaratt 0era#lk4 2iz!ulla#'n zerine yrnmesi, eriat% terrden !unalan kesimlerde !irlik ynndeki e&ilimi g%lendirdi. B. Ap$'nun Kemali"t Devrimi, Atatrk' ve 'rk1Krt birliini "avunan a+klamalar, Krt milliyet+iliinin ide$l$2ik1"iya"al i0la"n belgeledi ve #alk i+inde $lumlu etkide bulundu: 'po'nun !u yndeki savunmalar, yer yer "taktik" diye a%klanmakla ve inkEr edilmekle !irlikte, #alk kitleleri arasnda !irli&e #izmet eden etkilerde !ulundu. Blgeden alnan !ilgilere gre, 'po, !ar% ve !irlikten yana szleri nedeniyle !ugn da#a %ok tutuluyor. .KK Bakanlk Konseyi'nin 'po'dan ayr !ir %izgi i%ine girmemesinde, #alkn pratik sa&duyusunun !elirleyi"i oldu&u de&erlendirmesi yaplmaktadr. 2alk, yeniden iddet yolunu a%a!ile"e&inden kukuland& e&ilimlere uzak durmaktadr. 5. 3%i .artisi'nin program ve politikalarnn #akl %kmas. 188> n"esinde 0>>>'e (o&ru dergisinin #alk zerindeki !asklar eletiren yaynlar, 3%i .artisi'nin Krt kitleleri zerindeki !asklar g&sleyen ve sorunu kardelik ve !irlik ynnde %zmeye ynelen m"adelesi ve programlar, !lgede kuvvetli izler !rakmtr. ,osyalist .arti'nin ?3%i .artisi@ 188> ylnda !lge kentlerinde, "Karpuz ekmeyin, "esaret ekin" diyerek yapt& konferanslar, ilk /evruz kutlamalar ve (o&u .erin%ek'in 1881 9enel ,e%iminde Liderler '%k )turumu'ndaki konumalar #ElE konuulmaktadr. ,osyalist .arti ?3%i .artisi@'nin 1881 genel se%imlerindeki mitingleri, !lge tari#inin en kitlesel gsterileri olmutur. Ate yandan 3%i .artisi, Bat lkeleriyle i!irli&ini ve rk-Krt !o&azlamasna #izmet eden uygulamalar ma#kMm ederek de #alk kitlelerinin gvenini kazanmtr. 3%i .artisi'nin 2iz!ulla#' da#a 1880'de a%&a %karmas ve 2iz!ulla# terrne g&s germesi de, !lgede unutulmu de&ildir. :iddetin inie ge%mesinden sonra !lge #alk, 3%i .artisi'nin #akl %kt&n ve ger%eklee!ilir %zmler savundu&unu konumaya !alamtr. Blgede 3%i .artisi'nde rgtlenme tale!i gelimektedir. Kurtulu ,ava'nn %zmlerinin gn"ellemesiyle !irlikte 3%i .artisi'nde rgtlenme e&iliminin da#a da g%lene"e&i grlyor. 3%i .artisinin, !lgedeki ima6, rk-Krt !irli&i ve kardeli&iyle zetlenmektedir. 3%i .artisi'nin !lgede, Bat'l emperyalistlere kar kesin tavr almas, 'tatrk dmanl&na kar a%k m"adele yrtmesi ve Krt meselesini zellikle son on ylda 'tatrk'e dayanarak anlatmas da, olumlu
http://genclikcephesi.blogspot.com
!ir etkendir. Bu kararl %izgisi nedeniyle u&rad& !asklar, 3%i .artisi<ne #alk kitleleri i%inde gven ve iti!ar kazandrmtr.
II.
gerek%elerle tezgE#lanmaktadr. Bugn !irli&in karsndaki nemli ideolo6ik engellerden !iri de !u tutumdur. )ysa, rk-Krt !irli&i, n"elikle #alkn !ilin"inde yaratla"aktr. Kurtulu ,ava, +um#uriyet (evrimi, 'tatrk* !u !ilin"in tari#sel dayanaklardr. rkiye #alk, devrim"i tari#inde !irleerek, gele"e&ini de !irletirir ve sa&lam temellere kavuturur. Bunu yapmak zor ola!ilir, sa!r ve kararllk gerektire!ilir* an"ak rkiye'nin gele"e&ini kurtara"ak !aka %are yoktur. $rk% !oyutlardaki rk ve Krt milliyet%ili&i, #alk kitlelerinin ru# #alini !ir!irinden kopard, #alkmz iki farkl yneli i%ine soktu. Bu nedenle rkiye'nin kltrel ve ideolo6ik sorunu nmzdeki dnemde, !ir yandan orta%a& ideolo6isinden kurtularak laiklemektir* Ate yandan rk ve Krt milliyet%isini Kurtulu ,ava'nn kardelik %zmne %ekmektir. $rk% e&ilimler gsteren rk milliyet%isi de, Krt milliyet%isi de, Kurtulu ,ava'nn !irletiri"i ulusal %zmne kazanla!ilir. Byle"e rk ve Krt* 'tatrk'n Kurtulu ,ava'ndaki ulusal !tnlk, ortak vatan, ortak iktidar ve kardelik %zmnde !irletirile!ilir. 'tatrk'n !yk tari#i kiili&inden gelen ikna g" yannda, %zmn i#tiya"a ola&anst uygunlu&u, %ok iyi de&erlendirilmelidir. 'tatrk'n otoritesi, rkiye #alk ve kamuoyunun meseleyi kavramasnda ei !ulunmaz !ir kuvvet kayna&dr. Krt #alk ise, ulusal !tnlk i%indeki kardelik %zmn !enimsemeye #azrdr. Krtlerin !u %zm Kurtulu ,ava'nda elde sila# savaarak desteklemi olmas iyi de&erlendirilmelidir. Bu, !ir dayatma de&ildir, Krt kitleleri, +um#uriyet'in kuruluuna katkda !ulunmulardr. +um#uriyet'in Krtlerin #aklar konusundaki eksi&inin tamamlanmas, Krt kitlelerini kendi kurduklar +um#uriyet'e katmakta !elirleyi"i adm ola"aktr. rk-Krt !irli&i programnn Kurtulu ,ava<ndan sonra terkedilmi olmas, !ugn de uygulanmaya"a& anlamna gelmez. ari#sel koullar de&imitir. 2erkes tari#ten ders %kartmtr. Kardelik ;zm<nn arkasnda !yk !ir g% olumaktadr. Kald ki, Kardelik ;zm<nden 1805 ylndan sonra vazge%ilmi olmasnn nedenleri, tek yanl de&il, %ok yanldr. 9vensizlik, karlkl olarak !ir!irini !eslemitir. :ey# ,ait #areketinin 3ngiliz emperyalizminin konumunu g%lendirmesi, Kardelik ;zm<ne a&r dar!e indirmitir. Bundan ders %karmak gerekir. Krt #alknn ve aydnlarnn ya!an" mda#aleye kesin ve kararl tavr almalar, %zm i%in ana#tar davran de&erindedir. 2ak ve zgrlkler sorunu, !una !a&ldr. Krtler, Batl emperyalistlerin szmona "(emokratik +um#uriyet" program ile ulusal g%lerin "Kemalist (evrim'i tamamlama" program arasnda tereddt gsterirlerse, a%k tavr almazlarsa, zgrlk ve eitli&e zarar verirler. ;nk devrim"i demokratik %zm, Kemalist (evrim'i tamamlama program getire"ektir. Krt #alk kitleleri, rkiye #alknn ayrlmaz !ir par%as olarak, !u programa ne kadar destek verirlerse, gnll !irlik o kadar sa&lamlaa"ak, zgrlk ve eitlik de o kadar fet#edile"ektir. "(emokratik +um#uriyet" denen Bat" programn ger%ekleme ansnn olmad& !ilinmelidir. ;nk yaad&mz 07 :u!at sre"i, ulusal devletin ortadan kaldrlmas ynnde de&ildir. Glusal devletin yklamaya"a& artk !elli olmutur. "(emokratik +um#uriyet", !ugn Krt sorununun gnll !irlik, eitlik ve kardelikle %zmnn karsndaki en !yk engeldir. ;nk arkasnda emperyalistler vardr. Krt #alk ve aydn, emperyalizmin "(emokratik +um#uriyet" programna kar %kt& oranda, rkiye'nin !yk %o&unlu&unu yannda !ula"ak ve gven kazana"aktr. Btn !u gerek%elerle, rk-Krt !irli&ini g%lendiren devrim"i tari#i, #alk y&nlarnn !ilin"ine yerletirmek i%in, !tn rkiye'de ve zellikle 9neydo&u'da !ir 'ydnlanma ve Kltr ,efer!erli&i yrtlmelidir. )rtak Kurtulu ,ava'nn ve 'tatrk'n
http://genclikcephesi.blogspot.com
Krt #alkna anlatlmas arttr. Burada ortak !ir ru# #ali yaratlmazsa, !irlik ve kardelik tari#sel temelinden yoksun kalr. rk-Krt !irli&i i%in, !ugn yeni !ir devrim"i tari# yaratlamaya"a&na gre, varolan devrim"i kklerin "anlandrlmasndan !aka !ir %zm yoktur. 9eri"ili&in on yllardr yapt& ta#ri!at ortadan kaldrmak el!ette kolay de&ildir* an"ak devrim"i ve kal" !aarlar i%in !aka !ir yol da !ulunmuyor. Bu grevi yerine getirmek i%in, "Kemalist (evrim-BHKurtulu ,ava'nda Krt .olitikas" adl kitap ve rkKrt kardeli&inin !u kitapta ortaya konan tari#sel !irikimi, !ir e&itim malzemesi olarak kullanlmaldr. Bu ama%la konferanslar, paneller dzenlenmeli, sanat eserleri retilmelidir.
olmaldr. 3%i .artisi'ni, Krt eksenli szde " rkiye partisi" giriimlerine stn klan da !udur. 3%i .artisi, lafta de&il, ger%ekte rkiye partisidir* lafla de&il ger%ekten rk ve Krt emek%isini !irlikte rgtler ve ku"aklar. Bileik kaplar teorisi !urada da ge%erlidir. Anmzdeki dnem, 3%i .artisi, rkiye'nin #er#angi !ir yerinde geliti&i oranda, Krt !lgelerinde de gelie"ektir, 'n"ak 9neydo&u'da g%lenmek i%in, zel politikalar !elirlenmesi, zel rgtlenme %a!as yrtlmesi ve zel kadro politikas izlenmesi de kukusuz gerekiyor.
"Krt ,orununa Kardelik %zm" de rkiye'nin program olmaktadr. .rogramlaryla adm adm iktidar olan .artimiz, o programlar uygulaya"ak iktidar mevzilerine gele!ile"ek ans yakalamtr* !unu de&erlendirmek durumundadr. *kinci"i, .artimiz, (o&u ve 9neydo&u'da yaplan !asklara kar #ep kylnn, emek%inin ve #alkn yannda oldu. Basklara, !irlikten ve kardelikten yana akll politikalarla direndi. .artimiz, !lgede g%l oldu&u sre"e, !u direniler nemli !aarlar kazand* devlet g%lerini de etkiledi. 3+nc", 3%i .artisi, !lgede etkili oldu&u sre"e, #alk ezdirmedi* do&ru eylem %izgisi izleyerek, !ask g%lerini frenledi ve #alka fera#lk sa&lad. D rdnc", .artimiz, !irli&e #izmet etmeyen, emperyalistlerin mda#alesini isteyen. rk-Krt !o&azlamas kkrtan program ve uygulamalara #ep kar %kt* !u yolun yanl oldu&unu kararl !ir tutumla a%klad ve !u nedenle !asklar g&slemekten %ekinmedi ve !ugn #akl %kt. Beinci"i, .artimiz, 2iz!ulla# gi!i karanlk terr rgtlerini ortaya %kard* faili me%#ul "inayetlere g&s gerdi, !u u&urda !ir%ok de&erli nderini e#it verdi.
http://genclikcephesi.blogspot.com
1>