Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.

KEREM DEMRCOLU
BLM 8
HDROLK
DEVRELER
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Bir hidrolik devre emas, HDROLK DEVRE nin nasl
olutuunu gsterir.Devrenin her bir elaman simgelerle
gsterilir ve birbirine balanr.Boru balantlar da
izgilerle gsterilir.
Hidrolik sistemin ilev sras devre emasndan
grlebilir.Byk devre emalarnda i sralarnn
zamanlarnn tam saptanmasnda hareket ve kontrol
diyagramlarndan yararlanlabilir.Eer byk bir devre
emasn inceleyecek olursak; bu devrenin TEMEL BAZI
DEVRELERN bir ok kez tekrardan ibaret olduunu
grrz.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
STANDART DEVRELERN BAZILARI
1)AIK DEVRE
2)KAPALI DEVRE Bu iki devrenin sabit yn ve
deiken ynler iin almas mevcuttur.
3) SABT DEBL DEVRE
4) SABT BASINLI DEVRE
5) YKE DUYARLI DEVRE eklinde snflandrlabilir.
ekil de temel bir hidrolik sistem grlmektedir.Bir
devrenin AIK ya da KAPALI olmas hidrolik pompa ve
hidrolik motor durumuna bal iken SABT DEBL,
SABT BASINLI veya YKE DUYARLI devre olmas,
eitli kullanm merkezleri olan silindirlerin, motorlarn
birden fazla olduu yerler iin dnlr.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
TEK YNL AIK VE KAPALI DEVRELER
1) AIK DEVRE
Bu devrede pompa ya depodan emer hidrolik motora
verir.Buradan tekrar ya depoya dner. Hidrolik motor
tek ynde dner.Devre olduka basit bir devredir
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
2) KAPALI DEVRE
Pompa ya yksek basn hattndan hidrolik motora
iletir.Yksek basnca sahip ya, enerjisini harcadktan
sonra ya HDROLK POMPANIN emi yapt boruya
iletir. Yksek basn hattnda skma olursa emniyet valfi
( EV ) alr.Alak basn hattnda ya azalrsa emniyet
valfi ( EV ) alarak takviye yapar.Sabit ak ynnde
hem pompa hem de hidrolik motor tek ynl dner.
Bu devre ak devreden farkl olarak bir adet ( BP )
besleme pompas iermektedir.Bu devrede yn kontrol
valfi ( YKV ) yoktur.Ayrca i gren akkann dnecei
ya deposu ( YD ) yoktur.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
DEKEN YNLER N DEVRELER
1) AIK DEVRE
Bu devrede pompa, ya depodan ( ya deposu=YD )
emer.Yn kontrol valfine gnderir.Bu valf, hidrolik
motoru ( HM ) hem dz, hem ters altrr.Hidrolik
depoya kan ya ( YKV ) zerinden depoya dner.
Sistemde herhangi bir skma durumunda 2 adet emniyet
valfi ( EV ) vardr
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
2) KAPALI DEVRE
Hidrolik motoru ters ynde altrmak iin ift ynl
hidrolik pompadan ( HP ) yararlanlmtr.alma
durumuna gre (YB ) yksek basn hatlar ( AB ) alak
basn hatlar deiir.Alak basn hatt iin 2 adet CEK
VALF, yksek basn hatt iin 2 adet emniyet valfi (EV )
gereklidir.Devre kapal bir devre olduundan eksilen ya
takviye etmek amacyla besleme pompas (BP) gerekecei
aktr.
Aadaki deiik ekillerde i gren devreler
sralanmtr.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
3) SABT DEBL DEVRE
Pompann devir says SABT iken, bast debide sabit
olacaktr.Devre ak devre eklinde alr.Silindirlerin
pistonlarndaki hzlar ancak ak ayar valfleri ile arttrlr
veya azaltlr.
4) SABT BASINLI DEVRE
Bu devre, basn ayarl, deiken debili bir pompa ierir.
Ksmal yn kontrol valfi sayesinde basnc sabit tutacak
debi geirilir.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
YKE DUYARLI DEVRE
Bu devre DEBNN ve BASINCIN birlikte ayarland
bileke bir devredir.Bu devrenin kumandas ksmal yn
kontrol valfinde yaplmaktadr.Bu valf debi ayarlayc
valf ile ilikidedir.Bu sayede YKe duyarl yn kontrol
valfindeki (P) basn fark her k kesiti iin sabit
tutulmaya allr.Maksimum basnca eriilirse o zaman
st basn valfi devreye girer ve hidrolik pompann strok
hacmini kltr. Hidrolik pompa basnc, yk
basncndan yukarda olduu srece debi, ksmal yn
kontrol valfi zerinden gnderilir.KYKVnin k kesiti
bytlrse (P) basn fark azalr.Debiyi ayarlayc valf
pompann strok hacmini, KYKV deki (P) basnc tekrar
valfin ayarl yay kuvvetine eit oluncaya kadar bytr.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
DEVRELERN KARILATIRILMASI
SABT DEBL devrelerde (P) basnc kullancya bal
olarak ayarlanabilmektedir. rnein, teleskobik bir
silindirle i grme esnasnda farkl yklere urayan
birden fazla silindirlerin tahrik edilmesinde, nce en
kk yke maruz silindirin pistonu hareket eder. O
piston son pozisyona eritikten sonra, dier piston
harekete geer.Basit ve ucuz devrelerdir.
SABT BASINLI devreler masrafl ve pahal
devrelerdir.Devrede basn sabittir. Kullanlacak
merkezlerin dndaki yerlere giden basnlar, yn kontrol
valflerinde kslmaya urar.Bu ise enerji kayb
oluturur.Farkl farkl basn gerekli ok sayda silindir
bu tip devre ile ayn anda tahrik edilebilir.
YKE DUYARLI devrelerde debi ile birlikte basnta
istee gre ayarlanabilmektedir. Farkl basn ve
debilerde alan byk hidrolik tesislerin
altrlmasnda bu tip devreler byk stnlk
salar.Olduka pahal devrelerdir.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
ETL HDROLK DEVRE RNEKLER
BARAJ KAPAKLARINDA KPR AILIMLARINDA
YK DEMLERNN KONTROL
1 ve 2 nolu pompalar alr.5 ve 6 nolu ek valflerden
geen akkan 7 nolu yn kontrol valfine gelir.Buradan 8
nolu FREN VALFNN ek valf ksmlarndan geer ve
silindire girer. Herhangi bir sebeple kaldrlan baraj
kapa veya kpr kapa yknde deime olursa bu
silindirdeki piston hzn etkileyecektir.Bu nedenle 9 nolu
fren valfinden geriye dn KISITLI ekildedir.
Ykn ani deiimi BASINTA DME dourursa, 9
nolu fren valfi KAPALI konuma geerek silindirdeki
piston hzn ykten bamsz sabit deerde tutacaktr.10
ve 11 nolu emniyet valfleri AIRI yke tedbir iindir.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Baraj Kapaklarnda Kpr Almlarnda Yk Deiim Kontrol
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
2) N DOLDURMALI VE HIZLI HAREKET EDEN
DERN SIVAMA PRES
Pres tablas yukarda farz edelim. Aa indirmek iin
pompay altralm. 6 nolu kontrol valfnn apraz
konumu sayesinde 1 nolu 2 silindire ya girii olur.
n uyarl ek valf sayesinde ama silindire ya girii
stteki depodan olur. Ayn anda ana silindir ve yan iki
silindire giren ya sayesinde tablo hzl ekilde aa inen
ve derin ekme ilemine balayaca anda fazla basn
gerekeceinden iteki basn artnca depodan gelen ya ek
valfle kapanr. iin gereken ksma uygulanr. bittikten
sonra 6 nolu yn kontrol valfinin dier konumu ile
pistonlar yukar kaldrlr.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
n doldurmal ve hzl hareket eden derin svama presi
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
3) HERHANGBR HDROLK PRESN ALIMASI
Pompadan baslan ya (3) nolu yn kontrol valfinden
geer.(1) nolu silindirin st tarafna girer. yaparken,
herhangi bir skma halinde (4) nolu emniyet valfi
(normalde kapal) alr.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
4) K AYRI FT ETKL SLNDRN E DEB LE
BESLENMES
Byle bir istei karlayabilmek iin (7) yollu (3) konumlu
yk kontrol valfi kilit valf konumundadr.(4) nolu byk
kontrol valfinin sadaki konumunda depoya dn tek
olduu iin (3) yol gzkmektedir.(5) nolu ek valf
takviyeli emniyet valfi pistonlarn hzlarn ayarlamada ve
yukar kaldrlmasnda vazife yaparlar.Yn kontrol valfi,
el kumandal veya magnetik olarak uyarla
bilinmektedir.Kaaktaki kayplarn nlemek iin basn
snrlarna valfleri (ek valfler) iletme basncnn biraz
zerindeki deerlere uyarlanmaldrlar
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
5) TARIMSAL AMALI BR TRAKTRDE SABT
DEBL HDROLK DEVRE
Bu devrede (2) pompa X nolu pompa i akn salar, (2)
nolu pompa direksiyon dzenini salar. (3,4,5) nolu i
yapacak elemanlar (6,7,8) nolu kontrol valfleri ile
kumanda edilirler.
1 nolu pompa alr (9) nolu ek valftan geer. (6,7,8)
nolu yn kontrol valflarndan geerek (10) nolu ksma
valfna gelir. Ksma valfnn arkasnda basn dm
gzlenir. Bylece ya, basnsz depoya dner.
(6,7,8) nolu valflardan birisi kaldrma pozisyonuna
geince (10) nolu valfta yine basn der, (11) nolu valf
tekrar kapanr. (4) ve (5) nolu eleman balantlar tek
silindir ile alan elemanlara, rnein n ykleyici ve
damper silindiri gibi yerlere kumanda eder. (3) nolu
balant ise ift etkili silindire veya hidrolik motora
kumanda eder.
Bu devre sabit debili tesistir. Basittir, ucuzdur ve traktr
hidroliinde ok uygulanr.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
6) ENJEKSYON PRES HDROLK DEVRES
Pres iki ksmdan teekkl etmitir. Kalb tutan kapama
ksm ve plastiin stlp kalba baslacak hale geldii
enjeksiyon ksm.
Kapama ksmnda hidroliin grevi:
a)Minerale kollar kalb aar veya kilitler,
b)kan parann uzaklamas ilemini yapar.
Enjeksiyon ksmnda hidroliin grevi:
a)Enjeksiyon memesini kalba doru iter,
b)Erimi plastiin sabit hzda enjekte edilmesini salar.
c)Erimi plastik sourken azalan maln yerine ilave mal
enjekte iin gerekli ayar yapar.
Devrede ift pompa vardr. Basn denetimi (3) ve (4) nolu
ev emniyet valfleri ile olur.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Deiik basnlar (8,9,10,11) nolu valfler (5,7) nolu yn
valfleri ile temin ederler. (12) nolu valf (2) nolu pompay
alma periyodunun iinde (26) nolu motora balar. Esas
yn denetimi (14,15,16,17,19) nolu valflerle yaplr. Hzlar
(18,19,20,21,22,23,24) nolu valflerle kumanda edilir.
Enjeksiyon memesinden istenen basn (25) nolu basn
drc valf ile daima sabit tutulur. Plastii yumuatma
ilemi iin hidrolik motor kullanlr. Bu motor (2) nolu
pompadan beslenir, (27) nolu hz ayar valfi ile ayarlanr.
Helezona geri ekilirken basn sabit olmaldr. Bu ise (28)
nolu valfle salanr. Basncn ayar (29) nolu valfle
ayarlanr.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
Enjeksiyon Presi Hidrolik Devresi
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
7) ATALLI YKLEYCNN HDROLK DEVRES
atall ykleyicinin hangi ileri yapaca eklin zerinde
grlmektedir.
ekilde valfler blok ierisine alnmlardr.
*Yn valfi yk kaldrmak iin kullanlan silindire
kumanda eder.
*2. valf eim silindiri iindir. lave olarak bir adet basnc
snrlama valfi vardr.
*Kenar iticileri iin kumanda, zel yklerde atal
balantlarnn ya da komple kaldrcnn hareket ynne
apraz dorultuda itilmesini salar.
*Kat rulolar ve zel ykler iin sktrclar kullanlr.
*Kat rulosunu yatay veya dey konuma getirebilmesi
iin bir dnme aparat kullanlr.
Yaplacak ilerin says arttka valf bloklarnn yanna
ilave yaplr. Yn ihtiyac ok az olur. Arada boru
balantsna da gerek olmaz.
Do. Dr. RFAN AY / Ar. Gr. T.KEREM DEMRCOLU
atall Ykleyicinin Hidrolik Devresi