DAIHOCMAKETING-Tapchi Da Dan Trang

TAP CH PHAT HANH HAI THANG MOT KY
SO 15 (So 31 bo cu)
Thang 4 nam 2013
MC LC
NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA o Duy Hun xut chnh sch pht trin nng nghip,
TNG BIN TP PGS.TS. LNG MINH C PH TNG BIN TP PGS.TS. O DUY HUN TH K TA SON PGS.TS. Trn Nguyn Ngc Anh Th
nng thn v nng dn Vit Nam hin nay

Nguyn Vn Hin
Pht trin nng nghip nng thn tnh Hu Giang n nm 2015 mt s huyn thuc tnh Tr Vinh
12
Trn Nguyn Ngc Anh Th Phn tch cc yu t tc ng n ngho
19
CH TCH HI NG BIN TP
Bi c Tm L Vn Qu
PGS.TS. HONG TRN HU HI NG BIN TP

GS.TS. NGUYN THANH TUYN
Gii php thc y pht trin nng nghip v nng thn tnh Bn Tre n nm 2015 Kinh nghim pht trin xut khu thy sn ca cc nc sang th trng Nht Bn v bi hc kinh nghim cho Vit Nam Tc ng ca vic gii thiu ch s chng khon tng lai n s bin ng ca th trng chng khon giao ngay Cc nhn t tc ng n s hi lng ca khch hng v cht lng dch v phi tn dng ti cc ngn hng thng mi Vit Nam Cc yu t nh hng n huy ng vn vay ca cc doanh nghip nim yt Vit Nam Cht lng dch v ca cc cng ty cho thu ti chnh trn a bn thnh ph H Ch Minh Thc y mi quan h hp tc ton din truyn thng gia Vit Nam - Lo trong bi cnh hin nay. Qu trnh nhn thc ca ng v mi quan h gia tng trng kinh t v pht trin vn ha Vit Nam trong thi k i mi
26
Mai Th Cm T
GS.TSKH. NGUYN DUY GIA GS.TS. NGUYN TH DOAN GS.TS. V VN HIN PGS.TS. LNG MINH C PGS.TS. TRNH DON CHNH PGS.TS. O DUY HUN PGS.TS. H NAM KHNH GIAO PGS.TS. INH NGC THANH PGS.TS. NG HU TON TS. PHM TH NGC M TS. NGUYN HONG QU TS. PHM HU HNG THI TS. PHAN VN THNG CNG TC VIN NGOI NC TS. YUSRA ANAS (Singapore) GS.TS. TRAN TAM (M) Giy php s 1526/GP-BTTTT cp ngy 12 thng 10 nm 2010 In ti Cng ty In Ti chnh
TI CHNH V NGN HNG Phm Hu Hng Thi
Phm Thy T
Hong Thi Hng Phan Th Hng Nga
Hong Th Thanh Hng
NGHIN CU & TRAO I Trn Mai c
Lng Th Huyn Trang
Th v bi xin gi v: C V Ngc Bo Chu Ta son Tp ch Nghin cu Ti chnh - Marketing a ch: Phng 502 - S 306 Nguyn Trng Tuyn, P.1, Q.Tn Bnh, T P.HCM T: 39974994 Email: mfm@ufm.edu.vn
Gi: 18.000
NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA
RESEARCH FINANCE & MARKETING MAGAZINE

UNIVERSITY OF FINANCE & MARKETING MINISITRY OF FINANCE
Volume N0 15 (Former volume N0 31 )
Address: 306 NGUYEN TRONG TUYEN, TAN BINH DISTRICT, HO CHI MINH CITY
Tel: 3997 4994

Email: mfm@ufm.edu.vn
. Fax: (08) 3997 1065 . Website: http//www.ufm.edu.vn
CONTENTS
VIETNAMESE AGRICULTURE - RURAL AREA- FARMERS IN GLOBALIZATION o Duy Hun Nguyn Vn Hin Policy proposals to develop the argriculture, the rural areas and farmers in Viet Nam in the current Argricultural and rural development in Hau Giang province till 2015
3 12
Trn Nguyn Ngc Anh Th Analysis of factors affecting poverty in some districts of Tra Vinh province Bi c Tm L Vn Qu Mai Th Cm T FINANCE AND BANKING Phm Hu Hng Thi The impact of introducing the stock futures index to the volatility of the stock market spot Factors affecting customer satisfaction about the quality of non-credit service at the Vietnam commercial banks Factors affecting mobilization loans of listed companies in Vietnam Service quality of financial leasing companies in Ho Chi Minh City Measures to promote agricultural and rural development in Ben Tre province to 2015 Experiences in developing countries seafood exports to Japan and lessons for Viet Nam
19 26
34
Phm Thy T
Hong Thi Hng Phan Th Hng Nga
Hong Th Thanh Hng
REREARCH & COMMUNICATIONS Trn Mai c Promotion of comprehensive and traditional cooperation between Vietnam - Laos in the current context Cognitive processes of the Party on the relationship between economic growth and cultural development in Vietnam during the renovation period
Lng Th Huyn Trang
XUT CHNH SCH PHT TRIN NNG NGHIP, NNG THN V NNG DN VIT NAM HIN NAY
PGS,TS. O DUY HUN* TM TT Nghin cu cho thy s pht trin hiu qu ca nng nghip, nng thn v nng dn c ngha chin lc i vi n nh, pht trin bn vng kinh t x hi ca t nc. Thng qua kho st v x l cc ti liu th cp cho thy Vit Nam c 9 thnh cng v 8 hn ch v 6 nguyn nhn trong pht trin nng nghip, nng thn v nng dn. cho nng nghip, nng thn tng trng. TNG QUAN Nghin cu cho thy, nc ta hin nay vi khong 70 % dn s l nng dn; thc tin xy dng, pht trin t nc khng nh tm quan trng chin lc khng th thiu c ca nng nghip, nng dn. ng v Chnh ph lun coi trng c bit n s pht trin ny nhm lm c s pht trin kinh t - x hi bn vng. Nhng nm qua, nh c nhng chnh sch kp thi, ph hp, nng nghip c tng trng kh bn vng, sn lng lng thc t hn 40 triu tn, xut khu 7 triu tn go, cha k cc sn phm lm, ng nghip khc,... vic xy dng nng thn mi, vi
*
nhng tiu ch c th ph hp ang pht trin rng ri trn ton quc. Tuy vy, hin c nc vn cn 62 huyn ngho, cht lng v m hnh tng trng trong nng nghip, nng thn, vn cn nhiu vic phi lm nh y mnh chuyn dch c cu sn xut, xy dng nng thn mi, vic lm v nng cao i sng vt cht, tinh thn cho nng dn, Bi vit ny l s tng hp, k tha v pht trin ca nhiu bi vit ca cc nh nghin cu, nh qun l trn 2 mt nhng thnh cng nhng hn ch v xut gii php thc y pht trin. T kho: nng nghip nng thn - nng dn 1. Nhng kt qu tch cc: Nng nghip tip tc pht trin vi nhp kh cao theo hng tng nng sut, cht lng v hiu qu, trnh khoa hc cng ngh c nng cao hn, bo m vic lm v thu nhp cho nng dn, nng thn. Theo thng k ca B Nng nghip v Pht trin Nng thn cho bit, gi tr xut khu cc mt hng nng, lm, thy sn chnh trong 9 thng u nm 2012 c xu hng tng so vi cng k nm trc. Theo , kim ngch xut khu nng, lm, thy sn thng 9
c t 2,3 t USD, a gi tr xut khu nng, lm, thu sn 9 thng nm 2012 c t 20,4 t USD, tng 10,2% so vi cng k nm trc. Trong , gi tr xut khu cc mt hng nng sn chnh c t 11,1 t USD, tng 6,2%; thy sn c t 4,5 t USD, tng 3,5%; lm sn chnh c t 3,58 t USD, tng 19,2% so vi cng k nm trc. C cu ngnh, ngh ca h nng thn c s chuyn dch theo hng tch cc, s lng, t trng s h hot ng trong lnh vc nng, lm, thu sn ngy cng gim, trong lnh vc cng nghip, xy dng v dch v ngy cng tng. Theo kt qu Tng iu tra nng thn, nng nghip v thy sn nm 2011 ca Tng cc Thng k, nm 2011, s h hot ng trong lnh vc nng, lm, thu sn l 9,53 triu h (chim 62,2%), gim 248 nghn h so vi nm 2006 (chim 71,1%); s h hot ng trong lnh vc cng nghip, xy dng v dch v: 5,13 triu, tng 1,67 triu so vi nm 2006. Tnh chung trong giai on 2001 2011, s h nng, lm, thu sn c qua 5 nm li gim i khong t 9% n 10%. n nm 2011, c 13/63 tnh, thnh ph c t trng h hot ng trong lnh vc cng nghip,
Trng i hc Ti chnh Marketing.
xy dng v dch v chim trn 40% tng s h nng thn, trong khi nm 2006 con s ny ch c 5/63 tnh, thnh ph. Tnh theo vng, tc chuyn dch c cu ngnh, ngh h nng thn t nng, lm, thu sn sang cc lnh vc cng nghip, xy dng v dch v r nt nht l vng ng Nam B v sau l vng ng bng sng Hng. Nng nghip c tnh kt ni vi nhiu ngnh kinh t khc nn kinh t to thnh chui gi tr gia tng trong sn xut sn phm, hng ha cho th trng. Hin vi 50% lc lng lao ng c nc ang lm vic trong nng nghip v 70% dn s sng nng thn, nn s pht trin nng nghip, gp phn quan trng tng sc mua ca th trng nng thn, tng sc mua ca th trng ni a, gp phn quan trng cho n nh nn kinh t trong giai on suy thoi kinh t ton cu. Kt cu h tng kinh t x hi nng thn c tng cng, nht l thu li, giao thng, gp phn thc y pht trin sn xut, tng bc lm thay i b mt nng thn. Cc hnh thc t chc sn xut nng thn tip tc c i mi; kinh t nng thn pht trin theo m hnh cng nghip - dch v - ngnh ngh, lm tng vic lm v thu nhp cho c dn nng thn. i sng vt cht, tinh thn ca c dn cc vng nng thn c ci thin. Theo s liu ca Tng cc Thng k, n 7-2011, vn tch lu bnh qun mt h 4
nng thn t 17,4 triu ng, gp 2,6 ln so vi thi im 72006. Nu nh loi tr yu t trt gi th vn tch ly bnh qun mt h nng thn nm 2011 tng khong 41% so vi nm 2006, tng cao hn so vi mc tng trng kinh t ca nc ta trong thi k 2006 2011 (gn 40%). Nm 2012, thu nhp bnh qun u ngi khu vc ny tng 3,5 ln so vi nm 2000, tng cao hn khong 62% so vi trc y. C nhng x t mc thu nhp bnh qun u ngi/nm t 20 triu ng (x M Long Nam, huyn Cu Ngang, Tr Vinh), 24,2 triu ng (x Tn Thng Hi, qun 7, Tp. H Ch Minh). Theo li th a phng, cc x xy dng m hnh sn xut hiu qu nh: x Thanh Chn (tnh in Bin) c vng sn xut go c sn thng hiu go in Bin rng 12 ha, to c vng sn xut chuyn cy v ng trn 50 ha, a cy n qu vo 12,5 ha vn; X Tn Thng Hi sn xut rau sch, hoa, cy cnh, chn nui b sa, nng gi tr sn xut nng nghip bnh qun ti x ln 177 triu ng/ha (tng 25% so vi nm 2009). a t l h i, h ngho xung cn di 8%, c cc t chc quc t nh gi cao. Cng tc xy dng nng thn mi c chuyn bin tch cc, sau 2 nm th
h tng nng thn; huy ng v s dng cc ngun lc; pht trin sn xut; chuyn dch c cu lao ng nng thn; pht trin s nghip y t, vn ho gio dc,), m hnh nng thn mi xy dng ph hp vi iu kin a phng. n thng 9 - 2012, c nc c 2.436/5.855 x ph duyt n xy dng nng thn mi, t 42%; ngn sch Trung ng h tr cho 30 tnh pha Bc (tr TP.H Ni) l 2.054 t ng, trong , nm 2012 l 1.110,3 t ng, tng 17,6% so vi nm 2011; 21/31 tnh b tr ngn sch a phng vi tng kinh ph 16.641 t ng, tp trung ch yu vo xy dng kt cu h tng v o to. Mt kt qu ng ch , cc a phng c nc xy dng c gn 5.000 m hnh sn xut (nng cao gi tr thu nhp t 20 25%), nhiu tnh pht ng phong tro dn in, i tha gn vi quy hoch vng sn xut hng ha, a c gii ha vo ng rung, Trong 19 tiu ch v xy dng nng thn mi, th vic ly tiu ch quy hoch t ln hng u l ph hp v l iu kin tin quyt. H tng l khu t ph nn ng trc tip n pht trin kinh t - x hi nng thn. Cc tiu ch khc nh vn ha, y t, gio dc mi trng, thu nhp i sng ca dn c nng thn, xa i
gim ngho, an ninh thn xm,... b tr cc tiu
cng nghip, xy dng, tng kh nhanh so vi mc 12,5% ca nm 2006 v 20,5% l lao ng trong lnh vc dch v (nm 2006, t l ny l 1,9%). Theo B Nng nghip v Pht trin nng thn, hin c nc c khong 3.000 lng ngh vi trn 13 triu lao ng nng thn, thu nhp 700.000 3.000.000 ng/ngi/thng. Lng ngh nng thn cng gp phn chuyn dch c cu kinh t, c cu lao ng, trong nng thn theo hng ly nng bt ly hng. Hin c 30/63 tnh, thnh ph trc thuc Trung ng xy dng v ph duyt quy hoch pht trin ngnh, ngh nng thn. Nhng nm qua cc ngnh, a phng cng ban hnh nhiu c ch, chnh sch v tp trung ngun lc u t cho cc hot ng nghin cu, ng dng khoa hc cng ngh trong lnh vc nng nghip, nng thn nhm pht trin ging cy trng, vt nui mi, thay i thi quen, tp qun sn xut kinh doanh trong nng nghip theo hng p dng cc quy trnh sn xut, thm canh tin tin, tng nng sut, hiu qu, gia tng gi tr sn phm nng nghip, nng thn. Tnh ring trong thi gian t nm 2010 n thng 6 -2012, c 570 ti, d n c cc s khoa hc v cng ngh 13 tnh ng bng sng Cu Long thc hin, trong , trn 37% l ti, d n v nng, lm, ng nghip.
Nhng nm qua cc ngnh tng cng o
- -
trn khng nh c ch trng ly x lm th im xy dng m hnh nng thn mi l ph hp vi yu cu v iu kin nc ta hin nay v p ng c nguyn vng ca dn c nng thn. Thng qua thc hin th im xy dng nng thn mi, c th khng nh nhng c ch, chnh sch cn i mi, nht l c ch, chnh sch ti chnh theo nguyn tc nh nc h tr, doanh nghip u t
. Vic b tr li cc khu cng nghip gn hoc trong vng nng thn gp phn chuyn dch c cu c cu ngnh, ngh, c cu lao ng theo hng th trng. H qu nm 2011, c cu lao ng chuyn dch theo hng tng t trng lao ng cng nghip, dch v; gim lao ng nng nghip. Hin c nc c 32 triu ngi trong tui c kh nng lao ng khu vc nng thn, trong c 59,6% lao ng hot ng trong lnh vc nng, lm, thu sn, gim mnh so vi mc 70,4% ca nm 2006; 18,4% tng s lao ng hot ng trong lnh vc
2020 m ra hng mi pht trin o to lao ng nng thn, xy dng nng thn mi. Mc tiu c bn ca n l phn u o to ngh bnh qun khong 1 triu lao ng nng thn/nm. S ngi trong tui lao ng c kh nng lao ng c trnh chuyn mn k thut t s cp tr ln nm 2011 chim t l 11,2% (nm 2006 ch t 8,2%). Trong , trnh trung cp ln lt cc nm 2011, 2006 l 4,3% v 3%; trnh i hc l 2,2% v 1,1%. Nhng nm qua cng u t nng cp c s vt cht mng li cc c s o to ngh, pht trin nhn lc cho lng ngh truyn thng, chm lo i ng ging vin, pht trin cc trung tm hng nghip, gii thiu vic lm. Tin hnh o to ngh cho cc lng ngh theo 3 m hnh: o to lao ng xy dng lng ngh mi (cn gi l cy ngh cho nhng a phng cha c ngh truyn thng); o to gn vi vng nguyn liu v o to nhn lc trnh s cp pht trin cht lng nhn lc ti cc lng ngh hin c. 2. Nhng hn ch Tc tng trng nng nghip c xu hng gim dn, sc cnh tranh vn thp, cha 5
pht huy tt cc ngun lc; chuyn dch c cu v i mi cch thc sn xut cn chm, ph bin vn l sn xut nh. Cng nghip, dch v nng thn pht trin chm, cha thc y mnh m chuyn dch c cu kinh t v lao ng nng thn. Cc hnh thc t chc sn xut nng thn i mi chm, cha sc pht trin mnh sn xut hng ho. Kt cu h tng kinh t x hi nng thn cn yu km, nng lc thch ng, i ph vi thin tai thp. i sng vt cht v tinh thn ca c dn nng thn cn thp, chnh lch giu ngho gia thnh th v nng thn, gia cc vng cn ln, t l h ngho cn cao; an ninh trong nng thn cha m bo, cc t nn x hi ang din bin phc tp nng thn. Xy dng m hnh nng thn m
, thnh cn thp so vi mc tiu v yu cu ca chng trnh, cng nh u t ca Nh nc. Trong 11 x th i
1,22%; T -
4 x t t 10 tiu ch tr xung, trong c x Thanh Chn (in
, ti cc x im do
dng mi, t quan tm n tu sa, nng ). Do , tnh php l ca cc kt qu cha cao, cha thuyt phc. . Cng tc pht trin sn xu trong nng nghip gp nhiu kh khn, v lin quan n chnh sch t ai, c bit ti cc tnh min Bc rung t cn manh mn, nu khng c ni dung dn in i tha, th kh thu ht c doanh nghip u t ti a bn nng thn, cha to ra cc m hnh t chc sn xut mi gn nng nghip vi cng nghip - dch v - ch bin tiu th sn phm. Cng tc o to ngh cho nng dn cha gn vi cc
- 200 t ng/1 x, trong khi ngun lc ca Nh nc v cc doanh nghip, nhn dn c hn nn tin trin khai cc d
thi khng cao. Nu mc tiu ch t , v khng mang tnh cng bng, nhng nu nhn rng ra tt c cc x trong c nc th 19 tiu ch ra li khng c gi tr thc t. Cc mc tiu ra n nm 2015 v nm 2020 l qu cao, kh kh thi.
85,4 t ng. Cc cng trnh xy dng n
b gio trnh chun ph hp vi thi gian o to. Nhiu c s dy ngh phi nng 6
nghip chuyn ngh cho n trong tnh trng dy chay, thiu gio vin c cht lng, thiu thit b phc v thc hnh. Nhn thc ca cc ngnh cc cp v pht trin nng nghip, nng thn cha su sc, cha y , cha ng b. Mt s b, ngnh cha c k hoch trin khai cc
cao tiu ch th 10 n 17 l t chc sn xut, vn ha - x hi, mi trng, theo phi quy hoch chi tit, sa i mi hng mc cng trnh khng phi ph i lm li rt lng ph. Cc tiu ch nng thn mi cha ph hp vi c im ca a phng v xu th pht trin nng nghip nng thn v i sng nng dn cc nc cng nghip pht trin. Thiu vn u t, cha pht huy cao ni lc ca a phng v ca dn. Nhu cu vn ca cc x lm m hnh nng thn mi thng ln, vt qu kh nng u t ca huyn v tnh. Cc a phng khi xy dng n t tnh n ngun lc ca a phng, ngi pht huy ng gp ca dn vo nhng cng trnh c th trc tip sinh li, nh tu sa nh , chung tri chn nui, cng trnh nc sch, v sinh, nng c c gii,... Nu tnh hnh ny tip tc din ra s pht sinh t tng li, trng ch vo Nh nc. l biu hin khng lnh mnh, khng cng bng vi cc x cha c nm trong din th im xy dng m hnh. Cc a phng ch yu tp trung vo xy dng cng trnh mi, t quan tm n tu sa, nng cp, qun l v vn hnh cc cng trnh c. Trong c cu u t cng, tp trung qu nhiu vo h tng c s, cha ch trng u t vo nng lc sn xut v cc gii php pht trin kinh t, to vic lm v tng thu nhp.
Theo kinh nghim ca cc quc gia nu trn, xy dng nng thn mi bn vng cn c t chc m nhim l doanh nghip kt ngha, hp tc x, t hp tc, doanh nghip c phn ca ngi dn nhng khng chia li nhun. Trong c ngun vn t Qu quc gia. C cu lao ng khu vc nng thn vn cn chm v cn cch xa so vi yu cu qu trnh cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn. Trong 10 nm, t 2001 - 2011, t trng lao ng hot ng trong lnh vc nng, lm, thu sn mi gim c 20%, t khong 80% nm 2001 xung cn khong 60% vo nm 2011, bnh qun mi nm ch gim c 2%. Trong tng s ngi trong tui lao ng c tham gia hot ng nng nghip th lao ng chuyn nng nghip (thun nng) chim t l ln, ti 46%; lao ng nng nghip kim ngnh ngh khc chim 32,1% v lao ng phi nng nghip c hot ng ph nng nghip chim 21,9%,.... Mt khc, trnh chuyn mn ca lao ng nng thn vn cn rt thp trc yu cu sn xut hng ho trong nn kinh t th trng. V vy, kh nng chuyn i ngnh ngh t khu vc nng, lm, thu sn sang khu vc cng nghip, xy dng v dch v thay i c cu lao ng trong nng nghip, nng thn cn chm v khng ng u gia cc vng, cc a phng, nht l min ni, vng su, vng xa, vng ng 7
, hiu qu ca mt s m hnh x im cn cha cao, cha ng b v cha vng. Cc tiu ch nh gi th hin Quyt nh 491/QTTg ngy16-4-2009 ca Chnh ph cha tht ph hp vi tnh hnh thc t vng min, c im vn ha - x hi ca tng cng ng c dn nng thn. Cc tiu ch v xy dng m hnh NNG THN MI tp trung nhiu vo cc hng mc h tng (phn cng) hn l u t vo cc mc phi vt th (phn mm) nh pht trin kinh t, pht trin t chc, cc vn x hi, pht trin con ngi. Giai on t 2010 - 2020, tiu ch phn cng l quan trng c o m theo hng dn ca cc b qun l ngnh, nhng ngay t by gi v n sau nm 2020, ngoi vic duy tu, nng cp phn cng, s tp trung su hn vo phn mm vi nhng yu cu rt
bo dn tc thiu s. Lao ng nng thn mc d cn d tha nhiu (thiu vic lm tuyt i v thiu vic lm do tnh cht thi v ca hot ng sn xut nng nghip) nhng rt t ngi chuyn i (v c nng lc chuyn i) sang lao ng cng nghip v dch v. Tuy tch lu ca ngi lao ng v ca cc h tng cao, nhng cn c s chnh lch ln gia cc vng v cc nhm h. vng ng Nam B, mc tch ly cao nht, t 23,6 triu ng/h, gp 2,7 ln so vi vng trung du min ni pha Bc - ch t mc tch lu bnh qun 8,7 triu ng/h. Mc tch ly ca h kinh doanh thng nghip gp 5,8 ln ca h dim nghip, gp 4,5 ln thu nhp ca h lm nghip v gp gn 2,7 ln ca h nng nghip, y l nhng kh khn t ra trong vic thc hin mc tiu thu hp dn khong cch pht trin gia cc vng, min, gia cc ngnh kinh t. 3. Nguyn nhn Nhn thc cha y , cha ht, cha su sc v vai tr ca nng nghip trong qu trnh pht trin. Nhiu a phng ch hiu vic chuyn dch c cu kinh t trong nng nghip, nng thn v vn nng dn mt cch kh n gin l cng nghip, dch v c chim t trng cao trong GDP ca tnh l tt, do nhiu a phng thu hp din tch t nng nghip, m thm nhiu khu cng nghip,... h qu l cc chnh sch thit thc cho pht trin nng 8
nghip cha c ch v u t vo khu vc nng nghip rt t i so vi cc lnh vc kinh t khc. V d, H Ni l a phng c ngun thu ngn sch ng th hai trong c nc, nhng vn u t cho sn xut nng nghip ch chim t 13% - 15% trong tng k hoch vn thnh ph giao cho S Nng nghip v Pht trin nng thn hng nm, phn 85% - 87% ngun vn cn li c u t cho cc d n xy dng c bn nh ci to, nng cp h thng cng trnh iu v thy li. Kt cu h tng nng thn hin vn thp nn khng sc hp dn cc nh u t, nht l nh u t nc ngoi. in cung cp cho nng thn cha phc v cho ti tiu, sn xut, nn trong thc t ch c 43% din tch cy rau mu v cy cng nghip c ti ch ng. Kinh doanh trong lnh vc nng nghip lun chu ri ro rt cao (tuy vic bo him nng nghip c t ra nhng mi ch giai on th im i vi mt s loi cy v con) cng khin cc doanh nghip trong nc v nc ngoi d dt khi u t. Theo s liu thng k, c ti 1/3 tng s doanh nghip hot ng trong lnh vc nng nghip b thua l. Chnh v vy, hin ch c gn 40.000 doanh nghip hot ng trong nng nghip, nng thn, chim 10% tng s doanh nghip ca c nc. Hu ht, ch l cc doanh nghip va v nh c vn ng k di 10 t ng, s c vn
ng k trn 200 t ng ch chim 3%. Cc d n u t vo nng nghip cng ch yu tp trung vo vic khai thc tim nng v t ai, lao ng, cha c nhiu d n to ging cy trng, vt nui hoc ch bin cc loi rau qu xut khu c cht lng cao. Cc doanh nghip rt kh khn khi u t vo nng nghip do vp phi nhiu ro cn ca th tc hnh chnh, khin h nn lng. Thc t, Nh nc c nhng chnh sch u i doanh nghip u t vo lnh vc ny, nhng nhng chnh sch ny tr nn km hp dn bi th tc qu phc tp, khin doanh nghip t v tr ngi c khuyn khch, u i tr thnh ngi phi chy vy, xin x mi c u t. Kh khn trong vic tip cn t ai l mt th thch khc i vi doanh nghip khi u t trong lnh vc nng nghip, nng thn. C doanh nghip cho rng, h phi mt t 2 nm n 4 nm mi nhn c t. Rt nhiu d n gp khng t kh khn lin quan n vic tch t rung t, gii phng mt bng cho sn xut. Mt s d n phi tm dng ch quy hoch chung v quy hoch ngnh, cha k, din tch t canh tc ca cc a phng trn c nc hin nay u b thu hp mt cch ng k xy dng cc khu, cm cng nghip, sn gn, xy dng h tng v nh . Hu ht cc doanh nghip u t vo nng
nghip hin nay c xut pht im thp, cng ngh cha c a vo ng dng nhiu. Nhiu doanh nghip lun phi i mt vi nhng kh khn v vn, cng ngh, my mc, trong khi nhng kh khn khc cng thng xuyn rnh rp nh sc mua yu trn th trng, nng sut lao ng thp, cht lng sn phm khng cao, thiu ngun nhn cng khin cc doanh nghip ny phn ln ch dm hot ng cc cng on nh thu gom, vn chuyn, s ch, ng gi vi gi tr gia tng thp. 4. xut chnh sch Mc tiu: n nm 2020, tc tng trng nng lm thu sn t 3,5-4%/ nm, duy tr din tch t trng la bo m vng chc an ninh lng thc quc gia trc mt v lu di; kt hp nng nghip vi cng nghip, dch v v ngnh ngh nng thn, gii quyt c bn vic lm, nng cao thu nhp ca c dn nng thn gp 2,5 ln so vi hin nay. Lao ng nng nghip cn khong 30% trong tng lc lng lao ng, t l nng ng nng thn qua o to t trn 50%, s x t tiu chun nng thn mi khong 50%. Xy dng nng thn mi c kt cu h tng kinh t - x hi hin i; c cu kinh t v cc hnh thc t chc sn xut hp l gn nng nghip vi pht trin nhanh cng nghip, dch v, th theo quy hoch; x hi nng thn n nh, giu bn sc dn tc;
mi trng sinh thi c bo v; nng cao sc mnh ca c h thng chnh tr di s lnh o ca ng; xy dng giai cp nng dn, cng c lin minh cng nng v i ng tr thc thnh nn tng bn vng bo m thc hin thnh cng s nghip cng nghip ha hin i ha. Hon thnh vic sa i, b sung Lut t ai theo hng tip tc khng nh t ai l s hu ton dn, Nh nc thng nht qun l theo quy hoch, k hoch phn b v s dng c hiu qu. B sung, hon thin cc chnh sch v tng cng ngun lc cho nng nghip, nng thn. M rng hp tc quc t, thu ht u t nc ngoi vo sn xut nng nghip v xy dng nng thn. C bin php bo m qu t cho sn xut nng nghip pht trin n nh, bn vng. Bn cnh , khuyn khch v tm ra nhng gii php hp l y nhanh tin tch t rung t, nhm gip cc doanh nghip c iu kin lm n ln trong bi cnh hi nhp quc t ngy cng su rng ca t nc hin nay. Tng u t ngn sch cho cng tc nghin cu, chuyn giao khoa hc - cng ngh sm t trnh tng ng cc nc tin tin trong khu vc. Thc y quan h hp tc gia doanh nghip, nh khoa hc vi nng dn trong sn xut kinh doanh. Khn trng xy dng h thng trung tm dy ngh v h tr nng dn thuc hi nng dn cc tnh, thnh ph
t chc cc hot ng dch v, t vn, dy ngh v h tr nng dn pht trin sn xut, kinh doanh, nng cao thu nhp. a dng ha cc hnh thc chuyn giao khoa hc, cng ngh cho nng dn thng qua cc cu lc b nng dn, nhng nng dn sn xut gii, cn b khoa hc k thut,... Pht ng phong tro su rng trong nng dn v ng dng khoa hc, cng ngh vo sn xut; khuyn khch hi vin, nng dn sng to ci tin thit b, cng ngh sn xut nng nghip, ch bin nng sn,... C k hoch c th, chi tit cho tng ni dung, c bin php ph hp, thit thc, trnh vic chung chung, hnh thc; chn mt s im ch o, phn cng r trch nhim cho tng cp, tng n v; phi hp ng b vi cc cp, cc ngnh trong t chc thc hin trin khai c hiu qu cc chng trnh mc tiu quc gia trn a bn nng thn, nht l xo i, gim ngho cc huyn, x c t l h ngho trn 50%. Theo nh k 6 thng, 1 nm tin hnh tng kt, tn vinh, c v cc tp th, c nhn c nhiu thnh tch, ng gp xy dng nng thn mi phong tro ngy cng i vo chiu su, thit thc v hiu qu. Nm vng nhu cu ca nng dn t chc cc hot ng dch v, h tr, t vn v dy ngh cho nng dn. Cung cp thng tin v th trng, gi c, tiu th sn phm nng dn ch ng sn xut, tiu th sn phm; tip tc phi hp vi 9
ngnh ngn hng h tr vn cho nng dn; s dng c hiu qu ngun vn qu h tr nng dn, tp trung xy dng cc m hnh sn xut hng ha, chuyn dch c cu kinh t, pht trin ngnh ngh v pht trin cc hnh thc kinh t tp th trong nng nghip, nng thn; ng dng cc tin b k thut, cng ngh mi vo sn xut nng nghip. T chc cc hot ng v dy ngh cho lao ng nng thn, tp trung o to ngn hn, ti ch theo phng thc cm tay, ch vic cho cc i tng trc tip lm nng nghip; gn dy ngh vi cc hot ng dch v, h tr nng dn. Hon thin li cc vn lin quan n h t khi nim, ni dung, phng php thu thp, tnh ton, kim tra, cng b kt qu ca tng x, thn khc phc nhng bt cp pht hin qua th im v nng cao tn
i vi cc x min ni, vng cao, vng ng bo dn tc thiu s. -
bng so vi nm trc (ca chnh x ). - V tnh ton, nn giao cho chi cc Thng k cp huyn phi hp vi chnh quyn a phng (x ) t chc iu tra mu, vi c mu v cch chn mu theo ng phng php ca ngnh Thng k, bo m mu chn c ph hp, i din cho x. Ni dung iu tra phi ngn, gn, tnh thu nhp ca h trong nm nghin cu v nm lin k trc . Trin khai thc hin tt Ngh nh s 61/2010/N-CP, ngy 4-6-2010, Chnh ph ban hnh v Chnh sch khuyn khch doanh nghip u t vo nng nghip nng thn, trong quy nh: Min gim tin s dng t cho cc nh u t c d n nng nghip c bit u i u t, nu Nh nc giao t th c min tin s dng t i vi d n u t . Nh u t c d n nng nghip u i u t c gim 70% s tin s dng t phi np ngn sch nh nc i vi d n u t . Nh u t c d
n nng nghip khuyn khch u t nu c Nh nc giao t c gim 50% s tin s dng t phi np ngn sch nh nc i vi d n u t . i vi nh u t c d n nng nghip c bit u i u t nu thu t, thu mt nc ca h gia nh, c nhn tin hnh d n u t c Nh nc h tr 20% tin thu t, thu mt nc theo khung gi t, mt nc ca a phng cho 5 nm u tin k t khi hon thnh xy dng c bn. D bt k tnh hung no, th nng nghip, nng thn v nng dn c vai tr quan trng trong qu trnh tng trng pht trin kinh t trong bi cnh hi nhp kinh t quc t. Nhng nm qua, ng v nh nc rt quan tm n s nghip pht trin nng nghip, nng thn v nng dn v thu c nhiu kt qu tch cc trn nhiu lnh vc nh trnh by trn. Bn cnh , qu trnh pht trin cng ang v s gp phi nhiu hn ch, kh khn, thch thc cn phi tho g, cn c bc i mi c th, st thc vi tng a phng vi mc tiu xy dng m hnh tng trng kinh t trong nng nghip theo hng hng ha gi tr gia tng gn cht vi cng nghip ch bin - dch v v tiu th. Tng cng lin kt bn nh trong sn xut nng nghip, ng dng khoa hc cng ngh, u tin u t cho lnh vc ging cy trng, vt nui to t ph v nng sut,
: ra qu cao nn cn iu chnh li
10
cht lng v kh nng cnh tranh ca hng ho nng sn. Pht trin th trng tiu th nng, lm, thu sn lm c s cho vic chuyn i c cu sn xut nng nghip, kinh t nng thn c hiu qu. Trn c s quy hoch pht trin kinh t trong khu vc nng thn, xy dng k hoch pht trin tng loi hnh dch v trong nng thn nh dch v nng nghip; dch v thng mi; dch v k thut. Lm tt cng tc nghin cu d bo thng tin th trng cho nng dn v doanh nghip. TI LIU THAM KHO
1. ThS. Trung Anh, Tip tc thc y thc hin chng trnh xy dng nng thn mi; 2. Bo u t ngy 10/9/2008, Bo Nng thn ngy nay ngy 19 v ngy 25/8/2008, Thi bo Kinh t Vit Nam ngy 8 v 9/9/2008, website ng Cng sn Vit Nam). 3. PGS.TS Nguyn Sinh Cc, Nhn li Chng trnh xy dng nng thn mi sau 2 nm th im; 4. ThS. Trn Vit Dng, i hc Kinh t, i hc quc
gia H Ni, gii php y mnh chuyn dch c cu lao ng nng thn; 5. Nguyn Ph Trng Tng B th lm vic vi Trung ng Hi Nng dn Vit Nam v tnh hnh thc hin Ngh quyt s 26NQ/TW ca Hi ngh ln th 7, Ban chp hnh Trung ng ng kha X v nng nghip, nng dn, nng thn Ngy 13/9; 6. Mai Thnh, Nng nghip i vi s pht trin ca t nc;
11
PHT TRIN NNG NGHIP NNG THN TNH HU GIANG N NM 2015

TS. NGUYN VN HIN Tm tt Hu Giang l mt tnh Ty Nam B thun nng i ln, v l t nm 2005 n nay, ng b, chnh quyn tp trung mi ngun lc cho vic chuyn i c cu kinh t Hu Giang, trng tm l chuyn i c cu nng nghip nng thn, i sng nng dn v thu c nhng thnh cng nht nh nh t trng khu vc dch v chim t trng 31% GDP, cng nghip 33% v nng nghip 36% GDP ca Tnh, ngha l GDP c s dch chuyn theo hng Dch v - Nng nghip - Cng nghip. Song thc t, ngnh nng nghip vn chim vai tr ch lc, cng nghip v dch v ang trong giai on u ca s pht trin chiu rng. V vy, Hu Giang cn c nhng chnh sch ph hp hn thc y chuyn dch c cu trong nng nghip, nng thn v nng dn. T kha: Nng ngip, nng thn M u Tnh Hu Giang c thnh lp ngy 01 thng 01 nm 2004 trn c s tch ra t tnh Cn Th theo Ngh quyt s 22/2003/QH11 ngy 26 thng 11 nm 2003 ca Quc hi kho XI. Sau 8 nm thnh lp, kinh t - x hi tnh Hu Giang c bc pht trin kh nhanh, to tin quan trng cho qu trnh cng nghip ha, hin i ha. Nhng nm qua c s quan tm ca Chnh ph, cc b ngnh Trung ng quan tm h tr vn u t kt cu h tng to tin pht trin kinh t - x hi cho Hu Giang. Bn cnh , vi chnh sch hp l, kp thi ca Tnh y, s qun l iu hnh nng ng ca chnh quyn tnh, s n lc ca cc ngnh, cc cp, s ng thun ca nhn dn, s lin kt vi cc tnh bn, cc doanh nghip trong v ngoi tnh, nn huy ng c nhiu ngun lc thc hin k hoch pht trin kinh t - x hi ca tnh 8 nm qua vi nhng thnh cng v hn ch sau: Nhng kt qu t c Nhng nm qua, c cu sn xut nng, lm, thu sn chuyn dch tch cc theo hng nng cao nng sut, cht lng, hiu qu gn vi nhu cu th trng. Trong c cu ni b ngnh ang c xu hng tng t trng thu sn, gim t trng nng nghip trong gi tr sn xut. Trong giai on 2006 2010, t trng thu sn tng t 9% ln 11%, nng nghip gim t 90% xung cn 88%. S tng bc chuyn dch theo hng tch cc; c cu kinh t nng nghip chuyn dch theo hng tng thy sn, chn nui, dch v, 1994) nm 2010 l 3.593 t ng, tng 4,07% so nm 2005 (3.451t ng), tc tng kh chm, bnh qun 0,81%/nm, nguyn nhn l do trng trt ca tnh gi v tr quan trng trong sn xut nng nghip.
Trng i hc Ti chnh Marketing
12
Bng: Gi tr sn xut ngnh nng nghip giai on 2006 2010
S TT 1 1.1 1.2 1.3
Ch tiu
VT 2005 2006
Din bin qua cc nm 2007 2008 2009 2010
Tng BQ (%) 2010/2005 15,43 14,60 23,59 7,26 0,34 -0,41 6,81 -0,30 -0,73 7,06 -7,09
GTSX (gi HH) Trng trt Chn nui Dch v
2 GTSX (gi 1994) 2.1 Trng trt 2.2 Chn nui 2.3 Dch v 3 3.1 3.2 3.3 C cu (gi HH) Trng trt Chn nui Dch v
T ng T ng T ng T ng T ng T ng T ng T ng % % % %
4.178,68 4.874,42 4.765,18 7.023,65 7.492,63 8.564,41 3.542,58 3.840,60 3.725,18 5.679,50 5.875,13 7.000,97 451,33 780,34 806,5 1.108,87 1.387,16 1.301,17 184,77 253,48 233,5 235,28 230,34 262,27 3.113,32 3.243,46 2.888,85 3.009,65 2.987,05 3.165,87 2.663,65 2645,29 2.317,81 2.523,59 2.468,40 2.608,96 281,31 168,36 100 84,78 10,8 4,42 420,45 177,72 100 78,79 16,01 5,2 392,25 178,79 100 78,17 16,92 4,9 313,83 172,23 100 80,86 15,79 3,35 356,82 161,82 100 78,41 18,51 3,07 391,06 165,85 100 81,74 15,19 3,06
Cy lng thc chim 88% din tch cy hng nm. Sn lng lng thc bnh qun u ngi gp 1,1 ln sn lng lng thc bnh qun u ngi vng ng bng Sng Cu Long. Thi gian qua, Hu Giang tp trung pht trin m hnh 4 cy (la, ma, cy n tri, khm): Cy la tip tc gi din tch 83.040 ha, a tng din tch gieo trng 212.738 ha, nng sut bnh qun 53 t/ha, sn lng t 1.128.496 tn cao nht t trc n nay, lng go xut khu trung bnh 350.000 400.000 tn/nm;Cy ma 13.747 ha, sn lng t 1.120.650 tn; Cy n qu 25.272 ha, trong cy c mi 9.912 ha ch yu cam snh; Cy khm 1.682 ha.
Ngun: Nin gim thng k tnh Hu Giang 2010. bnh qun chn nui tng Hu Giang nh hnh 13%/nm trong n tru cc vng nguyn liu nng tng 5,8%, n heo tng sn chuyn canh vi quy m 8,2%, n b tng 5,2% v kh ln, trong cy la gi dch v tng 10%/nm. Gi tr vai tr ch o trong nn sn xut dch v tng 17,7% nng nghip ca tnh vi din /nm, ch yu do pht trin tch canh tc n nh mc cc dch v v ging cy trn 212.738 ha vi sn lng trng v vt nui c nng sut t trn 1.128.496 tn/nm, cao, phm cht tt; y mnh nhm p ng c nhu cu bo v thc vt, cng tc th tiu dng ni a v ch bin y. xut khu. Bn cnh , Hu Giang tp trung chuyn giao ng dng khoa hc k thut pht trin sn xut ph hp vi tng a bn, khu vc. Trong , c ng dng chng trnh IPM,3 gim, 3 tng, p dng quy trnh thc hnh sn xut nng nghip tt GAP trong canh tc la, cy n tri hay tiu chun SQF 1000CM trn c tra. Trong lnh vc chn nui v dch v: tng kh nhanh, Lm nghip Hu Giang c quy m nh, gi tr sn xut nm 2011 ch t 150 t ng theo gi thc t v khong 33 t ng theo gi so snh 1994, ch yu trng rng phng h. V c cu t trng khai thc g chim 86,6%, trng rng khong 5,5%, sn xut v dch v 7,9%. T l che ph rng t thp, ch khong 3,1% din tch t nhin ca tnh. 13
Thu sn l mt trong nhng th mnh ca tnh, nhng quy m cn nh, gi tr sn xut tnh theo gi thc t nm 2011 mi t 1.130 t ng (gi so snh 1994 t 735 t ng), chim 2,5% GO khu vc I. Tc tng gi tr sn xut 16%/nm. Trong nui trng thu sn tng 18,7%/nm, khai thc thu sn gim 3%/nm, dch v thu sn tng 29%/nm. Trong c cu ngnh thu sn, nui trng chim t trng 89%, khai thc thu sn c xu hng gim cn 11%. Sn lng la, cc nng sn ch yu nh ma, tri cy, rau mu, tht gia sc, gia cm, thy sn hng nm u tng. n nay, din tch trng la khong 82.547 ha, nng sut bnh qun 5,6 - 6 tn/ha, sn lng trn 1 triu tn/nm v hnh thnh c vng la cht lng cao xut khu 32.000 ha. Din tch ma gi n nh khong 13.747 ha, chim t trng gn 30% din tch ma vng ng bng Sng Cu Long, nng sut bnh qun 80 - 90 tn/ha, sn lng trn 1,1 triu tn/nm. Din tch gieo trng rau mu 15.191 ha, sn lng 163.527 tn, tng 1,55 ln so nm 2004. Vng cy n qu tp trung trn 25.272 ha, sn lng t trn 180.200 tn; hnh thnh vng chuyn canh cy n tri nh: Bi Nm Roi Chu Thnh, Cam Snh Ng By, Khm Cu c.
26%/nm. Cc m hnh chn nui gia cm theo hng tp trung an ton dch bnh v an ton v sinh thc phm ang c nhn rng, nhiu trang tri chn nui c quy m ln.
Sn xut nng nghip tng bc c c gii ha. T l c gii ho khu lm t trn 95%, khu ti tiu nc, a s thc hin bng ng c, khu thu hoch: nm 2004 cha c my gt p lin hp, n nay ton tnh c 127 my gt p lin hp, p ng khong 35% nhu cu. Tnh chn 11 x (tng ng 20% tng s x trong ton tnh) ch o thc hin 19 tiu ch nng thn mi. Kt qu n nay, 11 x im t bnh qun t 9 n 17 tiu ch v 43 x cn li t t 6 n 8 tiu ch; ngoi ra tnh ang ch o xy dng trc mt 5 cnh ng mu ln nhn ra din rng. T nhng u t trn c trn 26.000 h c thu nhp 50 100 triu ng/ha/nm, tng 65% so vi nm 2004 v trn 3.500 h c thu nhp trn 100 triu ng/ha/nm, a thu nhp bnh qun trn mt n v din tch t canh tc n ht nm 2011 t 80 triu ng/ha/nm (nm 2004 l 31 triu ng/ha/nm), li nhun trn 30%. Cng tc ng dng khoa hc cng ngh c y mnh v thc hin rng ri pht huy hiu qu trong ng dng ging mi v tin b k thut vo sn xut; khng ch dch bnh c hiu qu; c cu cy trng, vt nui tng bc chuyn i theo hng a dng ha gn vi li th tng khu vc v nhu cu th trng; cht lng hng ha nng sn c ch trng nng cao; t l c gii ha cc khu sn xut tn nhiu cng
2011l 63.591 tn, gp 2,16 ln so nm 2004, tn
, c ng V Thy. H thng thy li to ngun c u t pht huy tc dng phc v sn xut nng nghip. Hng nm h thng knh mng c no vt trn 1 triu m3. H thng bao ngn mn c u t v pht huy hiu qu cao nh k kinh xng X No, h thng bao Long M - V Thanh. n nay, ton tnh hnh thnh c trn 796 vng thy li khp kn c din tch 30 - 100 ha/vng, kh nng phc 55.595 ha, hu ht din tch sn xut la, cy n tri, ma, khm v trn 70% din tch trng rau mu u c bm ti bng my.
14
lao ng trong ngnh trng trt tng nhanh nh khu lm t, sut la, ti tiu, gt p, vn ti; t l p dng my mc thit b c gii v in trong chn nui, nui trng thu sn ngy cng tng. Nng thn tng bc c u t kt cu h tng kinh t - x hi nh thy li, in, ng, trng hc, y t, nc sch, khu dn c; cng tc chm sc sc kho, gio dc, vui chi, gii tr ngy cng c ch trng v c hiu qu. Cc ngnh ngh tiu th cng nghip trong nng thn , ang c phc hi v pht trin, gp phn lm tng thu nhp cho ngi dn. i sng vt cht, vn ha v tinh thn ca nhiu vng nng thn c ci thin; trnh hc vn ca ngi dn c nng ln r rt, b mt nng thn c nhiu s i mi. Ngi lao ng c vic lm tng bnh qun 1.130 ngi/nm, tng ng 0,26%. Lao ng trong khu vc I gim 13,5% trong giai on 2005 2010 v chuyn sang khu vc II v III tng ng l 5,2% v 8,3% . Thu nhp bnh qun u ngi 15,9 triu ng (nm 2005 l 6,67 triu ng), tng 17,56% so nm 2009 v 48% so nm 2008. Trong , thu nhp bnh qun u ngi a bn nng thn cn thp, khong 65% thu nhp bnh qun u ngi ca tnh (s liu tng ng nm 2010 l 10,34 triu/15,9 triu).
Khu vc nng thn c nhiu i mi, r sot, iu chnh quy hoch cc vng dn c, th trn, th t kt hp tt vic chnh trang nng cp, ci to kt cu h tng cc trung tm v cc cm dn c tp trung; thc hin chnh sch h tr nh cho nhn dn, nht l i vi nhn dn vng ngp l, vng ng bo dn tc Khmer; c bit, sau 8 nm pht ng chin dch giao thng thy li ma kh v chnh trang th, ton tnh u t hn 1.722 t ng, trong ngn sch khong 827 t ng chim 48%, nhn dn ng gp 895 t ng, chim 52%; thc hin in kh ha 100% x, phng, th trn, pht trin ng dy h th kt hp ci to li in khng an ton, ko nhnh r v lp t in k min ph cho cc h ngho, gia nh chnh sch; hon thnh quy hoch v n xy dng x nng thn mi t 100% cc x (54/54 x), hin tnh ang tp trung u t xy dng 11 x nng thn mi t 19 tiu ch trc nm 2015. Kinh t hp tc v hp tc x (HTX) pht trin kh a dng, c 152 HTX, trong c 98 HTX nng nghip vi tng vn iu l 20,514 t ng (bnh qun 210 triu ng/HTX), vi 1.862 x vin, din tch 3.290 ha (2,4% din tch t nng nghip), theo kt qu phn loi nm 2010: HTX kh, gii chim 42,86%, trung bnh chim 42,86%, yu chim 14,28% (14 HTX mi thnh lp di 6 thng khng phn loi) c
1.683 t hp tc sn xut vi 96.650 thnh vin, trong c 20% t thnh lp v hot ng theo Ngh nh 151 ca Chnh ph; 474 cu lc b khuyn nng c cng c, pht trin theo hng hiu qu trong sn xut v i sng, tng bc hnh thnh c mi lin kt 4 nh trong sn xut v tiu th sn phm. Ngoi ra, cn c khong 3.000 t, nhm, cu lc b vi trn 75.000 thnh vin c xy dng theo tiu chun ca cc on th; kinh t trang tri tip tc pht trin vi 85 trang tri hot ng sn xut kinh doanh vi a dng cy trng, vt nui, dch v. Nh vy, n ht nm 2010 c khong 23,8% din tch t nng nghip c sn xut kinh doanh theo m hnh hp tc. To tin i vo sn xut hng ha trong nhng nm tip theo. Nhng hn ch
v cha r nt so vi tim nng sn c v yu cu cng nghip h , hin i h , gi tr sn xut trn mt n v din tch cn thp, la vn chim t trng ln trong c cu cy trng trn a bn. Sn xut nng nghip cha thc s gn kt vi pht trin cng nghip, vi ch bin v th trng; chuyn giao nhng tin b k thut trn nhiu lnh vc cn chm, cha c bc t ph thc y nng nghip, nng thn pht trin. Kinh t tp th cn nh v quy m, hiu qu kinh doanh cn km. 15
Sn xut nng nghip vn cn mang tnh cht nh l, phn tn; cng ngh, c s h tng, nhn lc cha p ng nhu cu sn xut; tnh hnh din bin thin tai, dch bnh ngy cng phc tp gy hi trc tip cho sn xut v nh hng n i sng v ti u t cho sn xut ca ngi dn. Cht lng quy hoch v qun l quy hoch nng nghip, nng thn cn yu, cha c ngi dn quan tm dn n vic sn xut t pht, manh mn. Cc chng trnh, n, d n phc v sn xut c nhu cu vn u t rt ln trong khi ngun vn b tr c gii hn, mt khc, tnh phi hp lng ghp gia cc chng trnh, d n cng cn nhiu hn ch, thiu ng b. Mi lin kt bn nh cha cht ch, hiu qu cn thp; vic tm th trng tiu th nng sn cn nhiu kh khn; vai tr ca kinh t hp tc, HTX dch v nng nghip cha p ng c nhu cu ca cc h nng dn; vai tr ca khoa hc, k thut trong qu trnh sn xut ra sn phm nng nghip v tnh cnh tranh ca thng hiu nng sn hng ha cn thp. Kinh t nng thn vn cn mang tnh cht thun nng th hin qua ch tiu v c cu lao ng, c cu nhn khu, c cu gi tr sn xut, c cu sn phm. mt s ni sn xut vn cn mang tnh cht t pht, nng sut t ai v lao ng thp. 16
t ai nng nghip manh mn phn tn gy tr ngi cho qu trnh sn xut c bit l chuyn mn ho v hin i ho; cc c s ch bin v bo qun nng sn cha p ng c yu cu lm tht thot nng sn c v s lng v cht lng. Kt cu h tng trong nng thn cn yu v thiu, cha p ng y yu cu sn xut v i sng; giao thng c bit l vng su, vng xa cn gp nhiu kh khn. Vic cung ng in cho nng thn tuy c kh hn, nhng ch yu mi ch phc v cho sinh hot, cn cc mt phc v cho sn xut khc cn thp. i sng vt cht, tinh thn ca ngi dn nng thn tuy c ci thin nhng vn cn nhiu kh khn; mt bng trnh hc vn vn cn thp, cn hn ch v trnh lao ng, t l lao ng ph thng cha qua o to cn cao; tht nghip v thiu vic lm n nh cn din ra kh ph bin nhng vng nng thn. Gii php pht trin Mc tiu ca s pht trin Tc tng trng kinh t (VA) bnh qun 5 nm khu vc I tng 5 - 5,5% (phn u 5,5 6%). C cu khu vc I gim xung cn 22 - 23%; tng gi tr sn xut khu vc I: 5,7 6,2%/nm; c cu gi tr sn xut khu vc I: Nng nghip: 77%, Lm nghip: 2%, Thy sn: 21%; (trong lnh vc nng nghip: Trng trt: 65%, Chn nui: 20%,
Dch v: 15%); doanh thu bnh qun 70 80 triu ng/ha/nm, li nhun trn 30%; tng thu nhp bnh qun u ngi nng thn 15 triu ng/ngi/nm, gp 1,5 ln so vi 2010. Phn u kim ngch xut khu cc mt hng nng, lm, thy sn t t 350 triu USD/nm tr ln v thc hin tm tr 150.000 200.000 tn go m bo an ninh lng thc. Gii php pht trin Chn khu t ph: Trn c s 5 cy 5 con giai on 2010 2015 cn tp trung u t su cho 4 cy (la, ma, cy n tri, khm) 4 con (tru, heo, gia cm, thy sn) pht trin thnh vng sn xut hng ha ln theo hng cht lng, hiu qu, ng thi tip tc ch o pht trin sn xut rau mu theo hng GAP. Trong lnh vc Trng trt: Gi n nh din tch canh tc cy la 82.000 ha, sn lng 1,1 triu tn; xy dng vng nguyn liu la cht lng cao, la c sn 32.000 ha cc huyn Chu Thnh, Chu Thnh A, V Thy, Phng Hip. M rng din tch trng ma t 15.000 ha tr ln, sn lng 1,5 1,6 triu tn, tp trung cc huyn Phng Hip, Long M, Th x Ng By, thnh ph V Thanh, xem xt quy hoch thm huyn V Thy. Tp trung xy dng vng chuyn canh 10.000 ha cy n tri c sn ch lc nh Bi 5 roi, bi da xanh, cam snh, qut ng, tp trung cc
huyn Chu Thnh A, Chu Thnh, th x Ng By, Phng Hip, Long M, trong , xy dng m hnh theo tiu chun GAP chim 30%. Din tch trng Khm t 3.000 3.500 ha, sn lng 30.000 35.000 tn, tp trung huyn Long M v thnh ph V Thanh t tiu chun GAP; tng cng xc tin thng mi v u t c s ch bin, bo qun. Trong lnh vc Chn nui: n gia sc: 400.000 con, ch yu l n heo, trong n heo nc ha chim trn 80% tng n; n gia cm 5 triu con (4 triu con vt, 1 triu con g), trong ging mi c nng sut tht, trng cao trn 60% tng n. Pht trin chn nui hng ha theo hng trang tri, gia tri vi phng thc chn nui cng nghip, bn cng nghip v an ton dch bnh chim 50% tng n; phn u sn phm chn nui t v sinh an ton thc phm. Trong lnh vc Thy sn: Din tch nui: 8.000- 9.000 ha, sn lng 115.000 tn, tp trung Chu Thnh, V Thy, Phng Hip, Long M. Hnh thnh cc m hnh sn xut vi qui m tp trung; m bo 75 - 80% ging trong nui trng thy sn l ging sch bnh, c cht lng cao; 100% sn phm c da trn t tiu chun GAP. Khu t ph cho s pht tri nng thn l Lin kt 4 nh: Nh Khoa hc: Vi vai tr tin phong nghin cu a
ra gii php gip nng dn v nh doanh nghip ng dng cc cng ngh, k thut tin tin nng cao sc cnh tranh ca hng ho tip cn th trng th gii; phn u trong 5 nm ti cc ti ng dng trn a bn tng gp 2 ln tng ng t 50 ti tr ln. Nh Nng: Vi vai tr ch th trong mi lin kt v trc tip lm ra sn phm, do trong 5 nm ti cn tp trung tp hun, o to chuyn giao khoa hc k thut cho khong 80% nng dn sc vn ln l ch th trong mi lin kt, ng thi thc y cc hnh thc t chc kinh t hp tc, HTX, trang tri, gia tri, hip hi ngnh hng ca nng dn chim t l t 50% din tch sn xut; c trn 50% h nng dn c m hnh sn xut vi doanh thu t 70 triu ng/ha/nm tr ln v 70% h nng dn sn xut kinh doanh gii. Nh Doanh Nghip: Vi vai tr trung tm trong mi lin kt, tp trung pht trin th trng, xc nh kh nng tiu th; ch ng k kt hp ng bao tiu sn phm, u t trc tip hoc h tr u t vn, cng ngh, k thut mi cho nng nghip, nng thn pht trin; m bo ni dung chng trnh cn huy ng vn u t t doanh nghip 3.100 t ng chim 34,44% c cu vn. Nh nc: Vi vai tr gn kt mi lin kt 4 nh tng cng h tr, iu phi thng qua cc chnh sch
khuyn khch u t v h tr u t xy dng kt cu h tng, xc tin thng mi, vi s kinh ph c tnh 5.000 t ng, chim 55,56% c cu vn, ng thi thc hin kim tra, gim st v bo m tnh php l cho vic thc hin hp ng gia cc bn. Kt lun Gn 10 nm xy dng v pht trin, Hu Giang t c nhng thnh tu ng k trong pht trin kinh t - x hi. Tng trng kinh t bnh qun hng nm t 11,74%. Thu nhp bnh qun u ngi nm 2010 tng 1,63 ln so vi nm 2005. Sn xut nng nghip n nh, sn lng la hng ha hng nm vn m bo trn 1 triu tn. Tc tng trng VA bnh qun thi k 2006 2010 l 12,4%/nm, t mc tiu k hoch ra l 12 13%, t trng khu vc I (nng lm thy sn) c xu hng gim dn trong c cu kinh t ca tnh. Tuy nhin, so vi yu cu ca s tng trng, th vn cha p ng c, v vy, Hu Giang cn c nhng chnh sch t ph hn cho nng nghip, nng thn v nng dn nh: - Khi phc v pht trin cc lng ngh truyn thng nh: mc, an lt, dt chiu, to vic lm, tng thu nhp h nng thn. - Tng cng h thng thng tin th trng nhm cung cp kp thi cc thng tin v cung cu, gi c sn phm gip nng dn, doanh 17
nghip c nhng quyt nh sn xut, kinh doanh ph hp. - Trn c s chuyn mt b phn lao ng nng nghip sang cc ngnh, ngh khc gp i thi k 2010 2015 khong 30%, tng bc tng qu t canh tc cho mi lao ng nng nghip, m rng quy m sn xut, ng dng c hiu qu nhng thnh tu v khoa hc cng ngh trong sn xut v kinh doanh. - Pht trin cc loi hnh kinh t hp tc theo m hnh kinh doanh a ngnh; h tr pht trin HTX thng qua cc chng trnh pht trin nng nghip, nng thn; tng cng vai tr hp tc x nng nghip
k hp ng tiu th nng sn hng ha. - C gii ha sn xut nng nghip: Tng cng u t c gii ha, mt s khu s dng nhiu lao ng t khu lm t n gieo trng: 90%, thu hoch: 20%, bo qun sau thu hoch: 50%; in kh ha cc trm bm thu li: 100% gim gi thnh sn xut. - Hon tt v a vo vn hnh khu nng nghip ng dng cng ngh cao 5.000 ha huyn Long M, lm ht nhn xy dng v pht trin cc m hnh sn xut mi, cc v tinh trong tnh v khu vc m bo thc hin thng li chng trnh GAP
ca B Nng nghip & Pht trin nng thn giao cho tnh Hu Giang n 2015 c 30% sn phm nng nghip ch lc t tiu chun VietGap. TI LIU THAM KHO [1] ng B tnh Hu Giang, ngh quyt i hi ng B tnh Hu Giang ln th nhim k 2010-2015; [2] Cc Thng K Hu Giang, nin gim thng k nm 2011; [3] S NN v PTNT tnh Hu Giang.
18
PHN TCH CC YU T TC NG N NGHO MT S HUYN THUC TNH TR VINH

PGS,TS. TRN NGUYN NGC ANH TH Tm tt: Xa i gim ngho lun l mt trong nhng mc tiu hng u ca chnh ph trong qu trnh cng nghip ha hin i ha nng nghip, nng thn v hi nhp kinh t quc t ca t nc. ng bng sng Cu Long, vi c im l va la, va tri cy ln nht ca c nc, nhng vi t l h ngho cao, lun l mt trong nhng mi quan tm ln ca chnh ph Vit Nam. Bi vit ny nghin cu v nhng yu t tc ng n ngho cc huyn Tiu Cn, Tr C, Cng Long thuc tnh Tr Vinh, mt trong nhng tnh c tc tng trng GDP thp nht ca ng bng sng Cu Long, vi mong mi s gp phn cho vic xa i gim ngho ca vng, ca tnh, ca t nc. T kha: Ngho t vn Cc huyn Tiu Cn, Tr C, Cng Long l nhng huyn c t l ngho thuc loi cao ca tnh Tr Vinh. Cng tc gim ngho ca cc huyn ny hin nay cn gp nhiu kh khn, thch thc. Ba huyn ny ni ring, cc huyn tnh Tr Vinh ni chung vn l vng c s h
ngho thuc loi cao nht ca c nc, chng t cc gii php gim ngho ca vng hin nay c th cha thc s ph hp. Do , rt cn cn mt nghin cu tm ra nhng yu t thc s tc ng n ngho ca a phng cc nh lm chnh sch c thm quyn thit k cc chng trnh gim ngho hiu qu. Bi vit ny nhm gii p cc cu hi sau y: Cc yu t no thc s nh hng n xc sut mt h gia nh cc huyn Tiu Cn, Tr C, Cng Long thuc tnh Tr Vinh ri vo tnh trng ngho v mc nh hng ca tng yu t i vi xc sut ngho ca mt h gia nh nh th no? Nhng gii php no gim ngho cc huyn Tiu Cn, Tr C, Cng Long thuc tnh Tr Vinh ni ring v gim ngho ng bng sng Cu Long ni chung? Bi vit ny trnh by nhng nghin cu c thc hin trn 342 quan st trong nm 2012 v 2013 cc h dn c thuc mt s x thuc cc huyn Tiu Cn, Tr C v Cng Long thuc tnh Tr
Vinh, y l cc huyn nm trong s cc huyn ngho ca tnh. huyn Cng Long chn 5 x l Bnh Ph, Phng Thnh, i Phc, An Trng v Nh Long; Huyn Tiu Cn chn 4 x l Long Thi, Ph Cn, Hiu T v Tp Ngi; Huyn Tr C chn 4 x l i An, n Chu, Ngi Xuyn v Ngc Bin. 1. Tng quan l lun Quan nim v ngho Do c nhiu quan im khc nhau nn hin nay vn ngho cha c khi nim thng nht. Ngho din t s thiu c hi c th sng mt cuc sng tng ng vi cc tiu chun ti thiu nht nh. Thc o cc tiu chun ny v cc nguyn nhn dn n ngho nn thay i ty theo a phng v theo thi gian (WB, 2012). Ngho l khi nim din t tnh trng khng c hoc c rt t nhng g thuc yu cu ti thiu ca i sng vt cht (H Ngc c,2009). Ngho l tnh trng khng c kh nng p ng nhng yu cu ti thiu v vt cht ca cuc sng (Henry Charle, 2008).
19
Ngho mc tuyt i... l sng ranh gii ngoi cng ca tn ti. Nhng ngi ngho tuyt i l nhng ngi phi u tranh sinh tn trong cc thiu thn ti t, trong tnh trng b b v mt phm cch vt qu sc tng tng mang du n ca cnh ng may mn ca gii tr thc chng ta (Mcnamara, 2002). Tuy c s khc nhau trong lp lun nh ngha v ngho, nhng nhn chung hu ht cc khi nim u cho rng: Ngho l s thiu thn ca mt b phn dn c trong thu nhp, v th, h khng c kh nng p ng nhng nhu cu ti thiu ca bn thn, ca gia nh v dinh dng, sc khe, gio dc, . . . Tc ng ca ngho: nhng ngi ngho d b tn thng trc nhng bin ng bt li ca kinh t - x hi, t c kh nng gii quyt vn v t nhn c h tr cng nh hp tc ca ngi khc, t c tham gia vo qu trnh ra quyt nh, khng c ngi khc tn trng, khng c quyn pht ngn v khng c quyn lc, v th, h khng am hiu v php lut v d phm ti (EG Krug, JA Mercy, LL Dahlberg, AB Zwi, 2002); tr em trong cc h gia nh ngho khng c c hi c hp thu mt nn gio dc y t gia nh v x
hi, t c chm sc, nn nguy c tip tc ngho tng cao (J Brooks-Gunn, GJ Duncan, 1997); cc h gia nh ngho c nguy c c mc sng ngy cng tt hu so vi mc sng trung bnh ca x hi nguy cng cao (D Dollar, A Kraay, 2002. Phng php xc nh i tng ngho Ngn hng Th gii xem thu nhp 1 la M/ngy theo sc mua tng ng ca a phng so vi ( la th gii) tha mn nhu cu sng nh l chun tng qut cho nn ngho tuyt i. Vit Nam, Chnh ph 4 ln nng mc chun ngho trong thi gian t nm 1993 n cui nm 2005. xc nh ngho, ngi ta thng dng ch tiu thu nhp bnh qun v ch tiu chi tiu bnh qun. Nhng thng thng, khi c hi, thu nhp hay b khai thp hn thc t, v thi quen tm l ca ngi Vit Nam. Hn na, chi tiu th d nh, t b khai thp hn, thng xuyn v n nh k c khi vic lm n c th b thua l. V th, trong bi vit ny, cc tc gi s dng ch tiu chi tiu bnh qun xc nh i tng ngho v nh gi ngho cc huyn Tiu Cn, Tr C, Cng Long thuc tnh Tr Vinh.
Cc yu t nh hng n tnh trng ngho Theo Waheed (1996), Dominique V.D.W v Dileni G. (2000), Bales S. (2001), Wan D. W v Cratty (2002), WB (2007), cc yu t c th nh hng n ngho bao gm: ngh nghip v tnh trng vic lm, trnh hc vn, gii tnh ca ch h, quy m h v s ngi sng ph thuc, quy m din tch t ca h gia nh, quy m vn vay t nh ch chnh thc, kh nng tip cn c s h tng, s lao ng di c. Trong nghin cu ny cc tc gi chn m hnh hi qui Binary Logistic (m hnh Logistic) phn tch ngho cc huyn Tiu Cn, Tr C, Cng Long vi l do: - M hnh Logistic c kh nng phn tch cc yu t tc ng n xc sut ngho ca h gia nh. - M hnh Logistic c kh nng c lng xc sut ngho theo tc ng bin ca tng yu t, gip ta thy r hn nhng yu t no tc ng mnh nht n xc sut ngho ca mt h, t gip cho qu trnh hoch nh chnh sch d dng hn. M hnh hi qui Binary Logistic phn tch nhng yu t tc ng n kh nng ngho ca h gia nh.
Phng trnh tng qut (phng trnh 1):
e 0 1 X 1 ... k X k P i 1 e 0 1 X 1 ... k X k
20 Trong Pi: l xc sut ngho ca mt h gia nh
Xi: cc yu t nh hng n xc sut ngho ca h i 1, k nh gi tc ng ca tng bin c lp ln bin ph thuc (phng trnh 2):
k P 0 e 1 P 1 ek ) 0 (
P 1
Cng thc ny c ngha l khi cc yu t khc khng i, nu tng mt n v ca yu t Xk th xc sut ngho ca mt h gia nh s dch chuyn t P0 sang P1. 2. S nt v cc huyn: Tiu Cn, Tr C, Cng Long Huyn Tiu Cn: Nm v pha Ty ca tnh Tr Vinh, cch trung tm tnh 24 km theo Quc l 60, thuc t ngn sng Hu. Ton huyn c 09 x, 02 th trn, vi 114.918 dn, 24.118 h, trong c 8.228 h ng bo Khmer, chim gn 34,12% so vi h dn trong huyn. T l dn s thnh th chim 15,8%. Tiu Cn l mt huyn ng dn trong tnh, mt dn s 520.48 ngi/Km2, s ngi trong tui lao ng l 75.125 ngi, chim 65,48%, trong s ngi lao ng c tay ngh l 60.796 ngi. Tng din tch t nhin huyn 22.178,23 ha. Cc x, th trn ca huyn phn ln u nm trn tuyn Quc l 60, Quc l 54 v Tnh l 912 cng cc hng l v ng trung tm vo x. Nhn chung, huyn Tiu Cn c v tr kh thun li trong vic giao lu pht trin kinh t - x hi vi cc a phng khc trong v ngoi tnh. Huyn Tr C Tr C nm cch tnh l Tr Vinh 33km ng l trn tuyn Quc l 53 v 54. Tr C c c im a hnh r nt ca vng ng bng ven bin, nm trong khu vc kh hu nhit i gi ma ven bin. Huyn Tr C c ngun ti nguyn nc mt v nc ngm kh phong ph, trong ngun nc mt ch yu t sng Hu, rch Tr C Vm Bun, rch Tng Long phc v tt cho sn xut nng nghip v sinh hot ca nhn dn. Dn s l 167.637 ngi, mt dn s 453,2 ngi/km. Dn c phn b khng u, thng tp trung khu vc th trn, trung tm x v ven ng giao thng. Ngun lao ng ti a phng rt di do, s ngi trong tui lao ng chim 56,52% dn s ton huyn phn ln l lao ng nng thn v lao ng ph thng. Trong , dn s sng bng ngh nng chim khong 78,3% dn s trong tui lao ng ton huyn. Huyn Cng Long Huyn Cng Long nm pha Bc tnh Tr Vinh. Trung tm ca huyn nm ven Quc l 53, ni lin hai tnh Tr Vinh v Vnh Long, Huyn Cng Long c xem l ca ng giao lu kinh t - vn ha x hi ca tnh Tr Vinh vi cc tnh trong khu vc ng bng sng Cu Long. Ton huyn c 14/14 x th trn. C cu sn xut a dng, thch hp cho vic canh tc la, hoa mu v cy lu nm. Dn s ca huyn l 171.955 ngi, mt dn s 563 ngi/km2. Trong : dn tc Khmer chim 5,64% so vi tng s dn. S lao ng 96.870 ngi, trong : trong tui lao ng l 91.847 ngi. Lao ng c vic lm 94.628 ngi, s lao ng khng c vic lm 2.242 ngi. Nhn xt chung Ba huyn: Tiu Cn, Tr C, Cng Long i din cho ba vng ca tnh Tr Vinh. Nhng d l huyn duyn hi, hay huyn nm ca ng giao lu ca tnh, hay pha Ty ca tnh u c t l ngi ngho cao, c bit so vi khu vc ng bng Sng Cu Long. y l vn c bit cn nghin cu. a phn dn c ca ba huyn u sng ch yu bng ngh nng, cy trng ch yu l la. 21
Tnh hnh xa ngho ca tnh Tr Vinh Mc tiu: T 2011, Chnh ph nh ra nhng nh hng mi v gim ngho bn vng trong giai on 2011 2020, t mc tiu gim ngho 4% hng nm, tp trung huy ng ngun lc cho cc huyn, x, thn bn ngho nht trong c nc, thc y gim ngho nhanh ti cc vng kh khn, vng dn tc thiu s v bi ngang ven bin. Thnh qu: xa c tnh trng i, t l ngho gim nhanh qua cc nm, phc li x hi ngy cng tt Hn ch: cht lng thot ngho cha cao, vic gim ngho cha ng b, cc chng trnh gim ngho c th cha thc s ph hp vi tnh hnh thc tin ca a phng. 3. Thit k nghin cu Thit k nghin cu ti cc huyn: Tiu Cn, Tr C, Cng Long tnh Tr Vinh Phng trnh khi p dng:
Phng php ly mu v kho st: mu c iu tra 13 x thuc cc huyn Tiu Cn, Tr C, Cng Long. Cch thc iu tra: chn i tng kho st theo phng php thun tin ngu nhin, phng vn trc tip theo bng cu hi. Ngi phng vn hi v trc tip ghi vo bng kho st. Mu iu tra pht ra 400. Sau khi tin hnh cng tc iu tra kho st, x l d liu iu tra, thu li c 342 mu hp l, t t l 85,5%. Sau chia khong chi tiu cn li trong mu thnh ny thnh nm on bng nhau. Nhng h c chi tiu bnh qun hng nm thuc nhm thp nht l nhm ngho, k l nhm kh ngho, nhm trung bnh, nhm kh giu v cui cng l nhm giu. Phn tch c im ngi ngho cc huyn: Tiu Cn, Tr C, Cng Long Da vo kt qu kho st, s dng phng php thng k m t tm ra mt s c im ngi ngho cc
huyn Tiu Cn, Tr C, Cng Long nh: chi tiu ca h gia nh kh thp (3.892.285 ng/ngi/nm), quy m h ngho kh ln (4,47 ngi/h), trnh hc vn ch h ca h ngho thp, h ngho thng lm ngh nng nghip (khon 93,1%) nhng li c din tch t nng nghip kh thp (0,06 ha/ngi), t l ngi ph thuc ca h ngho kh ln (chim 47,49%), kh nng tip cn tn dng kh thp, s ngi di c ca h ngho kh thp, h ngho thng sng trong iu kin thiu thn. M hnh kinh t lng nghin cu ngho tnh Tr Vinh Nh trnh by chng 2, m hnh hi qui Binary Logistic c tc gi s dng phn tch cc yu t nh hng n xc sut ngho ca h gia nh cc huyn Tiu Cn, Tr C, Cng Long, tnh Tr Vinh.
P i
( 0 1GT 2 NK 3 PT 4 HV 5 NN 6VV 7 DNN 8 DC ) ( 0 1GT 2 NK 3 PT 4 HV 6VV 7 DNN 8 DC )
1 e 5 NN
Vi Pi: l xc sut ngho ca mt h gia nh mu kho st thnh nm C s xc nh h ngho: nhm chi tiu t thp n Da vo chi tiu xc cao. Mt h gia nh l nh h, tc gi chia chi ngho nu chi tiu bnh qun tiu bnh qun ca h trong
ca h nm trong nhm 20% thp nht ca chi tiu. Cc bin c lp trong m hnh (xem bng 1):
22
Bng 1: Cc bin c lp trong m hnh K hiu GT NK PT HV NN VV DNN DC Tn bin Gii tnh ca ch h S nhn khu trong h T l ngi ph thuc Hc vn ca ch h Ngh nghip chnh ca ch h Ngi Ngi ph thnh vin S nm i hc Phi nng nghip: 1, nng nghip: 0 thuc/s n v o Nam: 1, n: 0 Du k vng (-) (+) (+) (-) ( -) (-) (-) (-)
S vn vay t cc t chc tn dng ng/nm chnh thc Din tch t nng nghip ca h Ha/h S ngi di c sinh sng hoc lm n Ngi xa ca h Ngun: tc gi xut t l ngi ph thuc (PT), s vn vay t cc t chc tn dng chnh thc (VV) v cc bin ny khng c ngha thng k.
4. Kt qu nghin cu v tho lun S dng phn mn Eview 7.0 chy m hnh kinh t lng. Ta loi b cc bin gii tnh ca ch h (GT), Kt qu hi qui:
Thc hin vic kim nh m hnh: Kim nh ngha chung ca ton b m hnh, kim nh hin tng a cng tuyn, kim nh kh nng d on ca m hnh.
P i
(1.48491,2439x NK -0,4465x HV 3,1164x NN -0,7938x DNN -1,3254x DC ) (1.48491,2439x NK -0,4465x HV 3,1164x NN -0,7938x DNN -1,3254x DC )
1 e
Nh vy, cc yu t tc ng n xc sut ngho ca h: ngh nghip chnh ca ch h l yu t tc ng mnh nht, tip theo l s ngi di c ca h. Km quan trng hn, nhng s
nhn khu ca h cng tc ng kh mnh n xc sut ngho ca mt h. Hai yu t tc ng yu nht n xc sut ngho ca mt h l din tch t nng nghip
ca h v trnh hc vn ca ch h. Da vo phng trnh 2 phn 1, ta tnh ton c lng xc sut ngho theo tc ng bin ca tng yu t nh sau (xem bng 2):
23
Bng 2: c lng xc sut ngho theo tc ng bin ca tng yu t Bin ph thuc: H gia nh l ngho (=1), khng ngho (=0) H s tc Xc sut ngho c c tnh khi bin ng bin c lp thay i mt n v vi xc (e k) sut ban u l: (%) 10,00 Cc bin c lp: Hng s S nhn khu trong h (ngi) Trnh hc vn ca ch h (s nm i hc) Ngh nghip chnh ca ch h (nng nghip =0, phi nng nghip = 1) Din tch t nng nghip thuc s hu ca h (1.000 m2) S ngi trong h di c i lm n xa cc vng khc (ngi) Gi s nh xc sut ngho ban u ca h ca h l 40%. Nu ta gi cc yu t khc khng i th khi h c thm mt ngi di c i lm n xa cc vng khc th kh nng thot ngho ca h s tng ln, xc sut ngho ca h lc ny ch cn li 15,05%. Tng t, khi cc yu t khc khng i, nu h c thm 1.000 m2 t nng nghip th xc sut ngho ca h ch cn li 23,16%. 5. Gi cc gii php gim ngho: bng cch tc ng n cc yu t nh hng n ngho ca cc huyn: Tiu Cn, Tr C, Cng Long tnh Tr Vinh. Cc gii php Da vo c s l thuyt, kt qu m hnh kinh t lng kt hp vi cc kt qu phn tch thng k m t, tc gi 24 3.4691 0.6399 0,0443 0.4521 0.2657 27.82 6.64 0,49 4.78 2.87 46.45 13.79 1,10 10.16 6.23 59.79 21.52 1,86 16.23 10.22 69.81 29.90 2,87 23.16 15.05 20,00 30,00 40,00
Ngun: Tc gi tnh ton t s liu iu tra thc t tnh Tr Vinh 2012, 2013. xut mt s kin ngh tc ng n cc yu t nh hng n ngho, nhm gip cng tc gim ngho ca tnh t hiu qu nh sau: Ngh nghip: nhng ngi h ngho thng lm ngh nng nghip, nhng khng phi nng nghip lm h ngho. Do vy, cn phi hng dn h chn cy trng vt nui v m hnh sn xut ph hp, hng dn k thut canh tc, ci thin h khuyn nng, ci thin h thng c s vt cht phc v cho sn xut nng nghip v nng thn To nhiu vic lm hn trong lnh vc cng nghip v dch v: y mnh cc d n cng nghip, dch v. Ch trng pht trin cng nghip ch bin. Bn cnh , cn duy tr v pht trin nhng ngnh ngh th cng truyn thng. S ngi di c ca h: thnh lp cc trung tm gii thiu vic lm, phi hp gia cc c quan chc nng a phng vi cc c quan a phng khc (S Lao ng & Thng binh x hi, trung tm gii thiu vic lm, cc hip hi ngh nghip, ban qun l cc khu cng nghip, hi ng hng) t vn, gii thiu vic lm cho lao ng a phng, c bit l nhng lao ng thuc cc h ngho cho nhng ni c nhu cu. Nghin cu k hoch chuyn dch lao ng hp l. Qui m h: thc hin tt cng tc k hoch ha gia nh. y mnh tuyn truyn nng cao thc ca ngi dn v sinh sn v sc khe sinh sn c bit l i vi ch em ph n. Bi tr nhng
quan nim li thi lc hu v sinh sn. Din tch t nng nghip ca h: m rng din tch t nng nghip l iu khng th, v vy gii php kh thi hn l nng cao nng sut t nng nghip bng cch ci thin cht lng t, hng dn k thut canh tc cho nng dn, chn cy trng, vt nui v m hnh sn xut ph hp. Gio dc: nng cao trnh hc vn ca ngi dn, c bit cc h ngho bng cc gii php nh ch trng gio dc ph thng, nghin cu chng trnh h tr to iu kin con h ngho c n trng, m rng o to ngh v b tc vn ha. c bit phi nng cao nhn thc ca ngi dn v vai tr ca gio dc. Kin ngh cp tnh v cp trung ng: Cp tnh: phi bo v ti nguyn t, nc khi pht trin cc ngnh cng nghip v dch v bi v a s nhng ngi ngho cc huyn ny trong tnh u sng da vo nng nghip. Cp trung ng: ci thin chnh sch y t i vi ngi ngho v khi ngi ngho mc bnh th rt d ri vo tnh cnh khn cng.
Kt lun Do gii hn v thi gian, kinh ph v nhn lc nn s mu iu tra ca tc gi cn kh nh, chn mu theo phng php thun tin nn mu cha mang tnh i din cao. Mt s yu t quan trng c th tc ng n ngho ca cc huyn Tiu Cn, Tr C, Cng Long tnh Tr Vinh cha c cp nh: ch thot ngho, tm l li, chnh sch pht trin kinh t x hi ca vng, vn x hi ca h Mc d c mt s gii hn nh trn, nhng tc gi cng mong mun gp phn cho chnh quyn a phng trong vic tm kim cc gii php hu hiu gim ngho mt cch bn vng a phng mnh. TI LIU THAM KHO 1. Henry Charle, 2008, Poor of the world; 2. WH Dietz, F Vinicor, VS Bales - JAMA: the journal of economic growth, 2001, Prevalence of obesity, diabetes, and obesity-related health risk factor; 3. Dollar, A Kraay , Journal of economic growth, 2002, Growth is Good for the Poor;
4. J Brooks-Gunn, GJ Duncan , The future of children, 1997, The effects of poverty on children; 5. EG Krug, JA Mercy, LL Dahlberg, AB Zwi , The lancet, 2002, The world report on violence and health; 6. R. Mcnamara, 2002, Report of World Bank; 7. SK Nair, T Okuyama, A Waheed - Proceedings of the , 1996, Structure of the secretory form of membraneassociated human; 8. D Van de Walle, D Gunewardena - Journal of Development Economics, 2000, Sources of ethnic inequality in Viet Nam; 9. World bank, 2012, Annual Report; 10. H Ngc c, 2009, Free Vietnamese Dictionary Project; 11. Cc Thng k tnh Tr Vinh, Nh xut bn Thng k, 2012, Nin gim thng k Tnh Tr Vinh 2012; 12. Cc Thng k tnh Tr Vinh, Nh xut bn Thng k, 2011, Nin gim thng k Tnh Tr Vinh 2011; 13. Cc vn bn v xa i gim ngho t trang web ca Vn phng Chnh ph.
25
GII PHP THC Y PHT TRIN NNG NGHIP V NNG THN TNH BN TRE N NM 2015
ThS. BI C TM* ThS. L VN QU** Tm tt: Pht trin ngnh ngh nng thn l mt trong nhng ni dung ln ca ng v Nh nc ta trong chin lc pht trin kinh t - x hi nhm gii quyt vic lm, tng thu nhp, nng cao i sng cho lao ng, ngi dn nng thn; gp phn y nhanh qu trnh chuyn dch c cu kinh t, c cu lao ng nng nghip, nng thn theo hng cng nghip ha, hin i ha. Thc hin ch trng trn, ngnh ngh nng thn Bn Tre c bc pht trin v ng gp tch cc cho kinh t, x hi nng thn Trong nhng nm qua, vic trin khai hot ng ca chng trnh khuyn cng, khuyn nng, chng trnh mc tiu quc gia, chng trnh xa i gim ngho, S Nng nghip v Pht trin nng thn phi hp vi cc ngnh, y ban nhn dn cc Huyn, Thnh ph, cc doanh nghip u t, h tr cc gii php nng cao nng sut, cht lng v hiu qu trong sn xut nng nghip; tng cng cng tc khuyn nng, khuyn
* **
ng, chuyn i c cu cy trng vt nui, nhn rng cc m hnh trng xen, nui xen; thc hin tt cc chnh sch h tr pht trin kinh t trang tri, kinh t hp tc, pht trin ngnh ngh nng thn v pht trin nui thu sn; cc chng trnh, d n u t c trng tm, trng im v pht huy tt hiu qu,... T , sn xut nng nghip tnh nh t c nhiu thnh qu kh quan, cc ch tiu c bn trong lnh vc trng trt, chn nui, thy sn, lm nghip, dim nghip, nc sch v v sinh mi trng nng thn,... u t v vt mc tiu ra, gi tr sn xut nng lm thy sn tng kh nhanh, t 5,08% nm, vt 4,68% k hoch nm v tng 6,71% so vi nm 2009, gp phn a tc tng trng kinh t tnh nh ln 10,19% nm, i sng ngi dn nng thn c nng ln r rt, b mt nng thn ngy thm i mi. T kha: Nng NghipNng thn
Nhng thnh cng: Trong lnh vc trng trt c cu ging la c chuyn i theo hng c nng sut, cht lng cao, ging c sc khng su bnh tt; Cy mu pht trin kh mnh vi cc hnh thc chuyn canh trn t ging ct v lun canh theo hng a cy mu xung rung hai v la mt v mu, nng sut v hiu qu kh cao; Din tch trng ma ging mi c nng sut v ch ng cao tng nhanh, chim trn 90% tng din tch ma ton tnh; Cy da pht trin mnh, din tch trng da ang c m rng theo tin trin khai d n trng mi 5.000 ha, thm canh 1.000 ha da; Cc m hnh trng xen, nui xen trong vn da ang pht huy hiu qu, c bit l d n trng xen 10.000 ha cacao trong vn da hiu qu rt cao ang c y nhanh tin thc hin, m hnh nui tm cng xanh lin canh lin c trong mng vn ang c nhn rng, gp phn tng thu nhp trn mt n v din tch t canh tc; Vn cy n tri tip tc c chuyn dch
, Trng i hc Ti chnh Marketing.
26
theo hng chuyn canh cc loi cy c sn gi tr cao, cc m hnh sn xut an ton nh Global GAP, Viet GAP, m hnh lin kt sn xut dc nhm to ra mt lng ln hng ha cht lng tt, kch c ng u phc v ch bin xut khu ang c trin khai nhn rng. Trong lnh vc chn nui n gia sc pht trin theo hng cht lng v hiu qu cao, t l heo lai kinh t chim trn 95% tng n, m hnh chn nui heo quy m trang tri, an ton sinh hc t hiu qu cao ang c nhn rng; n b tip tc pht trin v s lng ln cht lng, t l sind ha t trn 45% tng n; n gia cm pht trin mnh theo m hnh nui an ton sinh hc. Nui thy sn t kt qu rt kh quan, nht l i tng tm bin, din tch th ging tng, chi ph sn xut c ci thin, din tch thit hi thp, gi tm thng phm n nh mc cao nn t sut li nhun v hiu qu rt cao, t c thnh qu trn l kt qu ca vic trin khai thc hin ng b cc gii php kim sot cht lng ging, qun l mi trng vng nui, qun l lch thi v, pht trin hnh thc qun l cng ng,...; Tip theo l i tng nhuyn th hai mnh v, con nghu Bn Tre c ln hng sau khi c Hi ng bin Quc t cp chng nhn MSC, th trng tiu th c m rng, gi nghu tht tng t 16.000/kg nm 2009 ln
30.000/kg nm 2010, m hnh qun l khai thc nghu bn vng theo hnh thc cng ng tip tc c cng c v pht trin, doanh thu, li nhun ca cc hp tc x qun l, nui trng, khai thc nghu tng ln ng k; Din tch, sn lng, cht lng c tra nui tip tc c duy tr, trong nhng thng u nm hiu qu ngh nui khng cao do gi bn thp, hin nay ngi nui rt phn khi do gi bn tng kh cao; Cc i tng nui khc nh tm cng xanh, c bn a pht trin n nh. Khai thc thy sn tip tc pht trin, s lng tu thuyn tng theo hng xa b, n nay tu khai thc hi sn xa b chim 34% tng s lng tu ton tnh, sn lng khai thc tip tc tng; Cng tc bo v ngun li thy sn, m bo an ton cho ngi v phng tin hot ng khai thc thy sn lun c ch trng; Dch v hu cn ngh c c quan tm u t v ci tin phng php phc v, p ng ngy cng tt hn cho hat ng khai thc thy sn ca tnh. Lnh vc lm nghip n nh, cng tc chm sc, bo v, trng mi rng lun c quan tm, din tch rng tng qua cc nm, gp phn quan trng bo v sn xut v i sng nhn dn vng ven bin, bo v mi trng sinh thi. Cng tc u t xy dng c bn t kt qu kh tt, cc cng trnh u t trong k k hoch nm 2010
hon thnh vi cht lng tt; Bn cnh ngnh cng tp trung thc hin hon chnh th tc u t cc d n trng im nh: H thng thy li bc Bn Tre, bin Bnh i v Thnh Ph, H thng thy li Cng Ci Quao, bao cc x ng nam Ch Lch v x Hng Khnh Trung A M Cy Bc, bao cn Tam Hip, C s h tng nui thy sn cc huyn Ba Tri, Bnh i v Thnh Ph, cc cng trnh k chng st l b sng, cng trnh phng chng hn mn,... thi cng vo nm 2011 v nhng nm tip theo nhm bo v, pht trin sn xut nng nghip, phc v nc ngt sinh hot ca nhn dn, ng ph kp thi vi bin i kh hu ang v s tip tc din ra. Trong pht lng ngh, hin nay, ton tnh c 31 lng ngh, gii quyt vic lm cho hn 20.000 lao ng, to ra gi tr sn xut chim khong 15 % gi tr sn xut ton ngnh cng nghip. Nh nc u t trn 3 t ng cho cc lng ngh pht trin sn xut. Thng qua vic t chc trn 100 lp truyn ngh, o to ngh, tp hun v k nng qun l, kin thc v hi nhp, k thut an ton thit b in, an ton v sinh thc phm cho 4.700 lao ng, ch c s; Ngoi ra bng ngun vn ca chng trnh khuyn cng, U ban nhn dn cc Huyn u t trn 300 triu ng t chc hi tho, hi ngh chuyn v pht trin cc ngnh ngh nh 27
th cng m ngh, sn xut than thiu kt, ko da, ch x da, t chc tham quan hc tp kinh nghim trong v ngai Tnh, tham gia hi ch trin lm hng nm ti H Ni, Thnh ph H Ch Minh, Nng, Cn Th Bn cnh ,Tnh cng u t trn 4,5 t ng gia c, nng cp, lm mi ng giao thng, xy dng cng v h thng thot nc cho cc lng ngh nh: lng ngh An Thnh, Khnh Thnh Tn (M Cy), An Hip (Chu Thnh), Hng Nhng (Ging Trm). n nay y ban nhn dn Tnh cng nhn 17 lng ngh t tiu chun nh: lng ngh Dt chiu Nhn Thnh, lng ngh sn xut ko da Phng 7, lng ngh Dt chiu An Hip, lng ngh sn xut ch x da An Thnh, lng ngh sn xut ch x da Khnh Thnh Tn, lng ngh tiu th cng nghip Ph L, lng ngh an t Phc Tuy, lng ngh sn xut bnh phng Ph Ngi, lng ngh sn xut c kh An Thy, lng ngh sn xut Bnh Phng Sn c, lng ngh sn xut Bnh Trng M Lng, lng ngh tiu th cng nghip Phc Long, lng ngh c kh Bnh Thng, lng ngh c Lu Ho Li, lng ngh dt chiu Thnh Thi B, lng ngh km ko M Thnh, lng ngh an gi cng da Hng Phong. Ring trong lnh vc nng nghip pht trin 14 lng ngh vi cc lng ngh cy ging, hoa king cho 10 p thuc X Vnh Thnh, lng 28
ngh cy ging hoa king Song Ln x Ph Sn, lng ngh cy ging hoa king x Thnh Ngi, lng ngh nh bt thy sn x Bnh Thng, lng ngh lm mui X Bo Thnh Ba Tri. Nhiu sn phm truyn thng ca cc lng ngh Bn Tre c khi phc v nng cao cht lng, a dng ha sn phm nh: ko da, dt chiu An Hip, ru Ph L, bnh trng M Lng, bnh phng Sn c, hng th cng m ngh, ch x datrong cc sn phm nh: Km (ko) M Thnh, ko da, ru Ph L d thi t gii thng huy chng vng, huy hiu vng Vit Nam cht lng cao ph hp tiu chun. Cc lng ngh cn to mi trng cho cc thnh phn kinh t pht trin, xut hin nhiu loi hnh doanh nghip t nhn, cng ty trch nhim hu hn. V kinh t Hp tc, n Tre cng c v pht tri , tng s x vin hp tc x: 13.103, trong x vin mi: 26 (bnh qun 374 x vin/h Hp tc x l nhng Hp tc x cng ngnh ngh nh: Hp tc x qun l v khai thc nghu, Hp tc x cy ging, Hp tc x la doanh thu nm 2012 t trn 300.000 triu ng, li nhun trn 200.000 triu ng. Ring cc Hp tc x a dng ngnh ngh cha tm ra c ngnh ngh lm mc tiu chnh t ph trong hot ng kinh doanh, nguyn nhn v khng xy dng c mc tiu, k
hoch, nh hng v t chc sn xut tng khu, tng ngnh ngh. V o to ngun nhn lc, ang trin khai thc hin chng trnh Th im trin khai hnh thc cp th hc ngh nng nghip cho lao ng nng thn. n nay s lng lao ng c cp th l 4.689 th, trong cp: 1.602 th mu l lao ng thuc nhm i t
thi ) chim 34%; cp 295 th mu xanh l i tng II (cn ngho) chim 6,2%; cp 2.792 th mu vng thuc nhm i tng 3 (cc i tng khc), chim 59,8 % lao ng (lao ng nng thn khc). S lng lao ng c o to n cui nm 2011 t 75,8% (3.554/4.689) so vi s th c cp ra. S lao ng o to l 3.554 lao ng (n cui thng 9 o to 3.329 lao ng, d kin ht thng 11 v thng 12 s o to thm 225 lao ng). So vi mc tiu ca n, s lao ng ng k cp th c hc ngh t 113,2% ( 3554/3140), vt so vi mc tiu 13,2%. S lao ng hc ngh nng nghip t to vic lm sau o to t t l trn 70%. Mt s ngh c trn 90% c vic lm nh ngh: thuyn, my trng tu c; ngh chn nui heo; trng da. V
p trung t chc trin khai nhiu gii php
ng b, huy ng c h thng chnh tr v mi ngi dn tham gia xy dng nng thn m c u t c nh sau: Thnh lp b my t chc t tnh n c s i vo hot ng c th o Xy dng nng thn mi v i sng vn ha cc cp: tnh, huyn, thnh ph (tr
ln, tp trung cho cng nghip ch bin tin hnh chm. C cu lao ng nng thn chuyn dch chm.. Vic ng dng nhng thnh tu khoa hc - cng ngh vo qu trnh sn xut nng, lm, ng nghip cn chm. Hu ht cc loi cy trng, vt nui c nng sut, cht lng v kh nng cnh tranh thp. Nng sut cy trng thng mi t t 50% n 70% mc bnh qun chung ca th gii. Cng tc nghin cu, chuyn giao khoa hc - k thut, cng ngh mi cn nhiu bt cp. H thng qun l thy nng, th y, bo v thc vt, cung ng ging, vt t cha p ng c yu cu cng nghip ha nng nghip. Cng tc bo qun sau thu hoch, bao b, nhn hiu hng ha, thng hiu vn cha p ng theo tiu chun quc t trong qu trnh hi nhp. Cng nghip nng thn pht trin cn chm, cc c s cng nghip ch yu tp trung cc vng ven v ph bin l quy m nh, di 5 t ng (chim trn 70%), cc c s mi c xy dng c my mc, thit b tng i hin i cha nhiu. T trng nng sn qua ch bin cng nghip t thp. Nhng yu km trn lm cho gi tr kinh t ca nng sn thp, gi thnh sn phm cao, an ton, v sinh thc phm cha c quan tm y khi a sn phm ra th trng, cng sc ca ngi lao ng khng c bo m, v do vy, gy nn nhng tn tht ln v kim
ngch xut khu v thu nhp cho nn kinh t quc dn. Cc hnh thc t chc sn xut nng thn hot ng cha mang li hiu qu cao; thiu t chc c kh nng "kt dnh" v nng lc dn dt trong qu trnh pht trin nng nghip v xy dng nng thn mi. Kt cu h tng phc v cho sn xut v i sng ca dn c cn nhiu yu km. Nhiu h thng thy nng b xung cp nghim trng. H thng iu nhiu ni cha p ng c yu cu bo v sn xut, dn sinh v i ph vi tnh trng nc bin dng. Phn ln cht lng ng giao thng nng thn cha p ng c yu cu phc v sn xut, dn sinh v lu thng hng ha. u t vo a bn nng thn cn gp nhiu kh khn, hn ch. Thu nhp bnh qun u ngi nng thn cn thp so vi khu vc thnh th. Theo iu tra, hn 90% s ngi ngho ca c nc l nng dn. Chnh v i sng, quyn li ca nng dn hin nay cha c bo m, li phi ng gp nhiu, b thua thit khi b thu hi t, khi mua vt t cho sn xut, v bn nng sn phm, thm vo vic thc thi dn ch c s cha c bo m, li b k xu kch ng, li ko, nn mt b phn nng dn cm thy bc xc, tham gia khiu kin ng ngi, gy nh hng khng tt n i sng chnh tr - x hi nng thn. Ngoi ra, mt b phn cn b, ng 29
qun l Xy dng nng thn m , thnh lp T gip vi t
. Tnh quyt v xy dng nng thn mi giai on 2011 - 2015 v nh hng
. Ton tnh quyt tm , cc x cn li c bn t cc tiu ch nng thn m n nm 2020 c 100 % x t chun x NTM. Hn ch: C cu nng nghip v kinh t nng thn chuyn dch chm, thiu bn vng. Ngnh trng trt vn chim t trng ln; cc ngnh chn nui, lm nghip cha pht huy ht tim nng, li th v xu hng pht trin khng n nh. Vic xy dng cc vng nguyn liu
vin li dng chc v, quyn hn tham ca cng, vun vn cho c nhn, hoc bung lng qun l... lm nh hng n nim tin ca mt b phn nng dn vo h thng chnh tr a phng. y l mt nguy c ng bo ng. Thc trng trn t ra nhim v ht sc nng n, i hi ng v Nh nc cn c nhng ch trng, chnh sch mi ng n, kp thi v lnh o, ch o quyt lit, to ra bc t ph trong pht trin nng nghip, nng dn, nng thn, lm c s thc hin thnh cng cng cuc cng nghip ha, hin i ha t nc. H thng thy li cha ng b nh hng khng nh n sn xut v sinh hot ca nhn dn; Thi tit din bin phc tp, nguy c dch bnh trn cy trng, vt nui lun tim n; t ai nh l, manh mn rt kh khn trong qu trnh c gii ha sn xut v to ra s lng ln sn phm hng ha cht lng ng u phc v xut khu; Cha cung ng ging cht lng cao phc v ngh nui thy sn thm canh ca tnh; Vic thu ht u t vo sn xut nng nghip, nht l nng nghip cng ngh cao cn nhiu kh khn,... l nhng nguyn nhn c bn lm cn tr s pht trin ca ngnh Nng nghip theo hng bn vng. Vn v c s vt cht tng hp tc x l rt yu km. Tr qu tn dng nhn dn, cc loi hnh hp tc x khc ph bin l sau khi chuyn i ch c khong 500 30
triu ng, nhng a phn l ti sn c nh, vn lu ng cn rt t, thng l khng n mt phn nm, thm ch c hp tc x sau khi chuyn i khng cn mt ng tin mt, phi i vay. Nhng iu cay ng hn v vn ca hp tc x sau khi chuyn i li phn ln l ang b chim dng hoc b khoanh n ch nh nc gii quyt. Theo kho st ca Lin minh cc hp tc x tnh Bn Tre trong 15 hp tc x va qua cho thy, vn bnh qun ca mi hp tc x sau khi chuyn i ch gn 200 triu, nhng b chim dng n 69, 4%, khng t x vin n hp tc x cha gii quyt xong n c th n mi tip tc pht sinh. Mt khc, ti sn c nh sau khi nh gi ch yu l cc cng trnh c, cng ngh lc hu, b xung cp. Vn lu ng t, hot ng gp kh khn, khng m rng hot ng, kh nng p ng yu cu b hn ch l khng trnh khi. Trnh cn b qun l lun bt cp. Sau chuyn i s lng cn b gim nhiu nhng khng tinh. Nhn chung, hot ng ca cn b theo kinh nghim, nhit tnh l ch yu, cha c bi dng ph hp vi iu kin kinh t th trng. Mt khc, i ng cn b qun l thng thay i do yu cu v bu c, cn b c nng lc, kinh nghim lun l vn t ra trong hp tc x. Theo thng k ca Lin minh cc hp tc x tnh, cn b qun l ti cc hp tc x nng nghip khng c trnh i hc, ch c 4
ngi c trnh trung cp, s cn li ch ph thng, trong c c tiu hc. Cn b trn lnh vc tiu th cng nghip, trung cp v i hc ch c 7 ngi chim 14,3% so vi cn b qun l cc hp tc x trn lnh vc ny. Cn b qun l hp tc x trn lnh vc thy sn tng s c 43 ngi, nhng i hc v trung cp ch c 18. Cc gii php: i mi nhn thc v v tr, vai tr ca nng nghip, nng dn, nng thn i vi s nghip cch mng nc ta trong thi k mi. Trong nhng nm qua, mc d ch trng ca ng v pht trin nng nghip, nng thn l rt ng n, nhng do khng t cn b, ng vin v nhn dn cha nhn thc su sc v v tr, vai tr ca nng nghip, nng thn, nng dn, i vi s nghip cng nghip ha, hin i ha t nc nn vic thc hin cc ch trng ca ng v vn ny cn nhiu hn ch. Khng t cn b lnh o, qun l nhiu a phng ch ch trng pht trin cng nghip, coi mi l thnh qu ca s pht trin, cn nng nghip, nng thn, nng dn l nhn t km hm s pht trin. V vy, thit ngh, cn c mt cuc cch mng thc s t t duy n hnh ng, trc ht l c s nhn thc thng nht v v tr, vai tr ca vn nng nghip, nng dn, nng thn, nht l ngi nng dn va l ch th va l ngi c hng li trong qu trnh pht trin nng nghip, nng thn.
Phi xc nh y l b phn cu thnh chin lc trong nn kinh t - x hi ca t nc. Bi vy, gii quyt mt cch nhanh chng, c cht lng, hiu qu vn ny s gp phn quan trng thc y tng trng kinh t, l c s n nh chnh tr v an ninh quc phng, l yu t ti cn thit bo m s pht trin bn vng ca t nc. Tng cng s tc ng ca cng nghip pht trin nng nghip, nng thn ton din v gn vi qu trnh th ha nng thn. Tng s tc ng ca cng nghip i vi qu trnh sn xut nng nghip thng qua c kh ha, in kh ha... nng cao nng sut, cht lng, h gi thnh sn phm cng nh tng nng sut, hiu qu lao ng trong nng nghip l mt vn ht sc quan trng trong pht trin nng nghip, nng thn v nng cao i sng nng dn. Bi vy, trn bnh din v m, cn bo m s cn i, hi ha trong u t, h tr pht trin gia cng nghip v nng nghip, nng thn. Bn cnh vic u tin u t, h tr pht trin cc ngnh cng nghip, dch v v du lch, chng ta vn phi ch trng u t, h tr pht trin nng nghip v cc ngnh kinh t nng thn khc nh cng nghip ch bin, tiu, th cng nghip... iu khng ch y mnh v nng cao cht lng pht trin nng nghip, ci thin i sng nng dn m cn to ng lc thc y cng nghip pht
trin, cng nh y nhanh qu trnh cng nghip ha, hin i ha t nc. Trong tng lai khng xa, s tin trin nhanh chng ca th ha khng phi ch l s m rng v hin i ha cc thnh ph, th x c, m ch yu l th ha nng thn. th ha nng thn s ko theo mt lot vn c tnh cht phi nng nghip, nh y mnh pht trin cng nghip (nht l cng nghip ch bin nng sn) v cc ngnh dch v, du lch nng thn, k c vic hnh thnh cc khu, cm cng nghip, ch xut. Bi vy, ngay t gi, phi c phi hp trong hoch nh cc d n, chng trnh tng th v xy dng, pht trin cc vng nng thn mi theo hng gn kt cht ch gia pht trin nng nghip v pht trin cng nghip, hin i ha, th ha nng thn. y mnh pht trin theo hng chuyn canh tp trung, ng dng cc tin b k thut nhm nng cao cht lng, hiu qu trn mt n v din tch canh tc i vi cy n tri c sn, cy ma v cy la; Pht trin mnh din tch trng mi vn da bng nhng ging cht lng cao, nhn rng hnh thc trng xen, nui xen trong vn da; ng dng cng ngh sinh hc vo ch bin, bo qun sau thu hoch; T chc li sn xut nhm to ra lng ln hng ha cht lng ng u p ng yu cu th trng. Pht trin chn nui theo hng bn vng vi quy m trang tri, qun l git m tp
trung, m bo an ton mi trng, an ton dch bnh v an ton v sinh thc phm. Pht trin mnh nui trng thy sn a dng theo quy hoch, pht huy li th tng vng gn vi th trng xut khu; thu ht u t sn xut ging, p ng nhu cu ging cht lng cao phc v nui thy sn thm canh ca tnh; pht trin mnh hnh thc qun l cng ng trong nui thy sn. y mnh khai thc hi sn xa b, gim cng lc khai thc ven b nhm gia tng hiu qu nh bt, bo v ngun li thy sn, m bo an ninh, trt t trn bin. y mnh i mi phng thc t chc sn xut nng nghip v kinh t nng thn. T khi tin hnh cng cuc i mi n nay, quan h sn xut trong nng nghip, nng thn c bc i mi cn bn v ton din (kinh t h pht huy vai tr to ln, hp tc x c chuyn i...). y l ng lc ngnh nng nghip c nhng bc pht trin mi. Tuy nhin, chng ta cn tip tc i mi hn na phng thc t chc sn xut trong nng nghip cho ph hp vi iu kin pht trin mi, nht l trong iu kin hi nhp kinh t quc t ngy cng su, rng. Nu khng i mi th kh c iu kin p dng tin b k thut, cng ngh v y mnh vic a c gii ha, in kh ha vo sn xut nng nghip. i mi phng thc sn xut, trong thi gian ti, cn pht trin cch thc hp tc a dng m nng ct l hp tc x da 31
trn s hu ca cc thnh vin v s hu tp th, lin kt rng ri nhng ngi lao ng, cc h sn xut, kinh doanh, cc doanh nghip nh v va thuc cc thnh phn kinh t. Pht trin kinh t tp th ly li ch kinh t lm chnh, bao gm li ch ca cc thnh vin v li ch tp th, gp phn xa i, gim ngho, tin ln lm giu cho cc thnh vin, pht trin cng ng. Pht trin kinh t tp th cng phi nhm vo vic bo v ti nguyn. Nhn dn a phng cn phi c tham gia trong vic bo v v qun l lu bn cc ngun ti nguyn thin nhin. H cn phi c chia s nhng li ch ca cc ngun ti nguyn thin nhin t cc khu vc m h sinh sng. V vy, pht trin bn vng cc kinh t tp th phi gn kt c li ch ca mnh vi li ch cng ng. Pht trin a dng ha cc loi hnh sn xut v dch v trong hp tc x v lin kt kt cc hp tc x s gip tng hp tc x ch ng m rng hot ng sn xut v kinh doanh trong iu kin kinh t th trng. X vin tng loi hnh hp tc x s an tm hn trong vic chuyn su tng mng nng cao tay ngh, m khng s u ra b p gi hoc m, v cc khu cn li trong qu trnh sn xut, k c lu thng, ni tiu th c ngi ca mnh lo. Pht trin thng hiu sn phm cng l vn cn phi quan tm. Trong iu kin kinh t th trng hin nay, vn thng hiu s l iu 32
kin tc ng rt mnh n sn phm v dch v t hp tc x, nhng c mt thng hiu i hi phi c thi gian v s hp tc nhiu pha, trong vai tr ca chnh quyn a phng l khng th thiu, nh cng tc tuyn truyn, qung b sn phm, dch v trn cc phng tin thng tin i chng chng hn, th g cng khng khc t nhn, trong lc ngun vn c hn th rt kh cnh tranh li cc thnh phn kinh t khc. Tp trung ngay cho vic y mnh pht trin sn xut tng nng sut, cht lng cao sn phm nng nghip nhm nng cao i sng, tng thu nhp cho lao ng nng thn. y cng l mt trong nhng tiu ch kh thc hin, mun vy gii php c bn gp phn xy dng nng thn mi l cn tp trung cho vic a tin b khoa hc k thut vo sn xut; Pht trin m hnh lin kt bn nh (LKBN) c hiu qu trong sn xut v tiu th; quan tm Nh nng hn na trong LKBN; tng cng LKBN Yu t quyt nh cho pht trin sn xut nng sn hng ho; LKBN tng nng sut v chuyn dch c cu kinh t v c cu lao ng nng nghip, nng thn Cc m hnh lin kt ny to thnh chui gi tr, gip khc phc tnh trng sn xut nh l, thc hin tp trung ngun nguyn liu, li ko doanh nghip u t v ni kt sn xut nng dn vi th trng, thu ht nghin cu khoa hc v chuyn giao cng ngh vo nng thn hiu
qu hn, to c s pht trin kinh t nng nghip bn vng. ng thi pht trin cc hnh thc kinh t trang tri, kinh t hp tc ch ng kt ni vi nh khoa hc, doanh nghip to ra sn phm cht lng cao, s lng ln ng b, sc cnh tranh trn th trng. ng dng rng ri nhng thnh tu ca khoa hc, k thut v cng ngh vo sn xut nng nghip. xy dng mt nn nng nghip sn xut hng ha ln, hiu qu v bn vng, c nng sut, cht lng v sc cnh tranh cao, p ng nhu cu trong nc v xut khu, gp phn xy dng nng thn giu p, dn ch, cng bng, vn minh..., phi tng cng ng dng khoa hc, k thut v cng ngh vo sn xut nng nghip. Trong thi gian ti, cn: 1 - Tp trung ci to cy trng, vt nui, to v nhn nhanh cc ging c nng sut, cht lng v gi tr cao bng tng cng hn na nng lc nghin cu trong nc, kt hp vi chuyn giao cng ngh t nc ngoi chn c nhng ging c hiu qu cao nht. 2 - a nhanh cng ngh mi vo tt c cc khu: sn xut, thu hoch, bo qun, ch bin, vn chuyn v tiu th sn phm. 3 - Xy dng th im mt s khu cng ngh cao da vo cng ngh sinh hc, cng ngh thng tin. y l ni tp trung nhng tin b khoa hc - cng ngh mi, nhng sng to mi, vi cch thc t chc qun l hin i da vo tri thc mi. Sau
, nhn rng to bc chuyn bin t ph trong sn xut nng nghip theo hng kinh t tri thc. Nm, thc hin lin kt "4 nh" v nng cao vai tr qun l ca Nh nc. Ch trng ca Chnh ph v lin kt "4 nh" l nh nng, Nh nc, nh khoa hc v nh doanh nghip mc d c trin khai t nhiu nm, nhng kt qu cn kh hn ch. Mt trong nhng nguyn nhn dn n s hn ch l cc chnh sch lin quan cha ng b v thiu nhng c s php l rng buc cc "nh". Thc t mi ch c s lin kt "2 nh": nh nng v nh doanh nghip, cn Nh nc v nh khoa hc tham gia cha nhiu. Chnh v vy, trong thi gian ti, chng ta cn nh gi li s lin kt ny kp thi c nhng iu chnh ph hp; ng thi, cn lm r trch nhim ca tng "nh", trong phi c mt "nh" ng ra ch tr gii quyt nhng vn lin quan. Theo chng ti, vai tr ca Nh nc, c bit l chnh quyn a phng, gi v tr quan trng trong mi lin kt ny. V pha mnh, Nh nc khng th ch tr gip nng dn thng qua cc doanh nghip nh nc, v thu li nhun l mc tiu chnh v trc ht ca doanh nghip. Bi vy, phi thc hin cc h
tr ca Nh nc thng qua cc dch v cng, to iu kin cho cc doanh nghip vay tin thu mua, d tr hng theo nhu cu th trng, nhm n nh gi v tng kh nng cnh tranh ca nng sn nc ta trn th trng th gii. Thm vo , Nh nc cn c ch trng, chnh sch khuyn khch v pht huy tr tu ca i ng tr thc nghin cu, ng dng tin b khoa hc, k thut v cng ngh mi vo sn xut trong lnh vc nng nghip, nng thn; c chnh sch thu ht i ng ny v lm vic ti cc vng nng thn, h c iu kin chuyn giao nhanh chng tin b khoa hc, k thut, cng ngh mi cho nng dn v cc thnh phn kinh t trong nng nghip, nng thn. Kt lun: To dng nng nghip, nng thn, nng dn hiu qu hn h tr pht trin bn vng v gim ngho l nn tng pht trin kinh t v m hp l. Vic ny yu cu xc nh mt chng trnh ng b ca ng B v chnh quyn tnh vi mc tiu 1: Ci thin kh nng tip cn th trng v xy dng cc chui gi tr hiu qu. Mc tiu 2: Tng cng tnh cnh tranh ca cc nng h nh v xc tin vic tham gia th trng. Mc tiu 3: Ci thin sinh k thng qua canh tc t tc v
vic lm nng thn t k nng. Mc tiu 4: Tng vic lm trong nng nghip v kinh t phi nng nghip nng thn, tng cng cc k nng. y mnh pht trin ngun nhn lc nng thn nhm p ng nhu cu cng nghip ha, hin i ha. u t hn na cho pht trin kt cu h tng phc v nng nghip, nng thn v to mt quyt tm chnh tr cao v su rng i vi vic u tranh chng tham nhng, lng ph, tiu cc trong qun l, s dng t ai. TI LIU THAM KHO 1. Nguyn Minh Cnh (S NN&PTNT Bn Tre), Chuyn dch c cu nng nghip trong tin trnh cng nghip ha hin i ha t nc, 2011; 2. L Quang Nhung, Kinh t tp th Bn Tre, 2009; 3. Phan Th Thu Sng (S NN&PTNT Bn Tre),Kinh t nng nghip v hi nhp kinh t quc t ,2012;
4. Phan Vn Trng (Chi cc
Pht trin nng thn - S NN&PTNT Bn Tre), i mi phng thc t chc sn xut nng nghip v kinh t nng thn nm, 2011.
33
KINH NGHIM PHT TRIN XUT KHU THY SN CA CC NC SANG TH TRNG NHT BN V BI HC KINH NGHIM CHO VIT NAM
Bi vit nu ln nhng c im ni bt ca pht trin xut khu thy sn ca cc nc sn xut v xut khu thy sn hng u trn th gii nh: Trung Quc (ng u trn th gii v sn lng nui trng thy sn, chim 70% tng sn lng), n (ng th hai trn th gii v sn lng nui trng thy sn, sau Trung Quc l Thi Lan (ng u th gii v cc sn phm ch bin c ng hp). Qua , tc gi vn dng cc kinh nghim ny pht trin xut khu thy sn Vit Nam sang th trng Nht Bn ni ring v cc th trng xut khu ni chung. Nhng bi hc kinh nghim pht trin xut khu thy sn Vit Nam sang th trng Nht Bn l: (i) pht trin kinh t thy sn phi i km vi pht trin bn vng ngun li thy sn, trn nguyn tc kt hp gia khai thc hiu qu v nui trng ng ngun li thy sn; (ii) nng cao cht lng, an ton v sinh thc phm sn phm thy sn trn c s p ng cc tiu chun quc t; (iii) a dng ha cc sn phm xut khu thy sn theo hng gia tng cc sn phm ch bin c gi tr gia
*
tng cao; (iv) tng cng vai tr qun l ca Nh nc trong xut khu thy sn; (v) tng cng u t pht trin ngnh ch bin thy sn xut khu; (vi) y mnh cng tc xc tin thng mi, qung b thng hiu v m rng th trng xut khu. T kha: xut thy sn, pht trin khu thy sn, Nht kinh nghim xut thy sn. khu xut Bn, khu
MAI TH CM T* sn l nn tng vng chc v rt linh hot pht trin xut khu thy sn sang tt c cc th trng. Do , qua vic nghin cu pht trin xut khu thy sn ca cc nc ny s l bi hc kinh nghim qu bu cho Vit Nam pht trin xut khu thy sn sang cc nc ni chung v th trng Nht Bn ni ring. Bi hc kinh nghim th nht, pht trin kinh t thy sn phi i km vi pht trin bn vng ngun li thy sn, trn nguyn tc kt hp gia khai thc hiu qu v nui trng ng ngun li thy sn. Pht trin kinh t thy sn trn nguyn tc kt hp gia khai thc hiu qu v nui trng ng ngun li thy sn m bo n nh ngun nguyn liu phc v cho nhu cu xut khu thy sn trc mt v lu di. - i vi hot ng nui trng thy sn: y mnh hot ng nui trng thy sn v c bit ch trng n sn phm nui trng thy sn mang li hiu qu kinh t cao. Sn lng khai thc trn th gii ngy cng gim st v cn kit dn n pht trin nui
Trung Quc, Thi Lan v n l nhng nc dn u th gii v sn lng nui trng, nh bt thy sn v kim ngch xut khu thy sn, v l ba th trng nhp khu thy sn ch yu ca Nht Bn v cc mt hng cc loi tm v c ng lnh. Hn th na, so vi iu kin t nhin, kinh t - x hi, c im sn phm thy sn nui trng, nh bt v xut khu ca ba quc gia ny c nhiu im tng ng vi Vit Nam. Mc d, Trung Quc, Thi Lan v n khng c ch trng v chnh sch pht trin xut khu thy sn ring i vi th trng Nht Bn. Nhng ch trng v chnh sch pht trin xut khu thy
Trng i hc Kinh t - Lut.
34
trng thy sn l mt gii php hu hiu b sung ngun cung cp cho nhu cu tiu th thy sn ngy cng cao ca th gii cng nh gim p lc cho vic khai thc. p dng phng php nui thm canh, bn thm canh v qung canh vo hot ng nui trng thy sn. Ngoi ra, ngh nui trng thy sn cn i hi s pht trin ng u ca ba lnh vc chnh, l: nui, thc n v ch bin. Trung Quc ch trng n pht trin hot ng nui trng thy sn t rt sm. Nm 1986, Trung Quc sm ban hnh v thc thi Lut thy sn, xy dng cc quy nh hng dn pht trin nui trng thy sn u tin, ng thi xy dng chui h thng qun l gm cc iu khon v qun l cp php cho thy sn nhm khuyn khch pht trin ngnh thy sn mt cch nhanh chng v bn vng. Ngnh nui trng thy sn tr thnh ngnh ch o nh p dng nhng m hnh nui sinh thi, an ton, tit kim nc v hiu qu. Tm l sn phm ch lc ca ngnh nui trng thy sn. Cng ging nh Trung Quc, Thi Lan cng ch trng pht trin hot ng nui trng thy sn vi phng chm tng nhanh v s lng v nng cao v cht lng. Nm 1967, Cc ngh c Thi Lan (Department of Fisheries, vit tt l DOF) ban hnh nhiu ch trng
v chnh sch y mnh hot ng nui tm. DOF Thi Lan cn mi cc chuyn gia Nht Bn sang dy k thut nui tm. Nm 1970, Thi Lan thnh lp ba vin nghin cu sn xut tm s ging cho c nc. DOF cn ch trng c bit n phng nga d lng thuc v ha cht cng nh kh nng nhim vi sinh, ngn chn nhim mi trng v duy tr cht lng nc cc vng nui thy sn nh ng k tri nui, thanh tra v gim st tri, ng k nh my sn xut thc n cho nui trng thy sn, qun l s dng ha cht. Nm 2004, Thi Lan cp quyn s dng nc vng ven bin trn phm vi c nc cho ngi nui trng thy sn. Ngi nui trng thy sn cn c cung cp ngun ti chnh v tip cn kin thc nui trng thy sn. - i vi hot ng khai thc thy sn: Tng cng qun l v pht trin ngh khai thc thy sn theo hng bn vng. Nh nc cn phi qun l s lng tu nh bt v thc hin cp giy php nh bt; gim tht thot sau khi khai thc; tng cng hp tc quc t trong khai thc. Trung Quc, n c nhng bin php cp giy php khai thc theo sn lng, ng trng nh bt hn ch tu nh nh bt ven b, loi b ngh li dy st b, pht trin ngh li ko tng nc su,... Trung Quc v Thi Lan m rng hp tc
quc t, tng cng lin doanh lin kt vi cc nc c ngun li thy sn ln nhng cha c phng php khai thc tt tin hnh khai thc. n tin hnh y mnh hot ng nh bt xa b vi my mc thit b hin i. Bi hc kinh nghim th hai, nng cao cht lng sn phm thy sn xut khu, an ton v sinh thc phm trn c s p ng cc tiu chun quc t. Nng cao cht lng sn phm thy sn xut khu trn c s p dng cc bin php qun l cht ch cht lng, truy xut ngun gc, v sinh an ton thc phm, kim tra d lng khng sinh theo cc tiu chun quc t cng l mt vn c ch trng nhiu nc trn th gii hin nay. Thi Lan ch trng n cht lng sn phm thy sn xut khu theo cc tiu chun cht lng quc t. Nm 1991, DOF trin khai p dng chng trnh HACCP v nm 1996, Thi Lan tip tc b sung v hon thin chng trnh HACCP. DOF thnh lp phng kim sot cht lng v thanh tra thy sn thng nht qun l cht lng thy sn v cp chng ch cho cc sn phm thy sn xut khu. Hin c 195 nh my ch bin thy sn c DOF cp giy php, trong c 141 nh my thc hin ton b chng trnh HACCP, nhiu x nghip ch bin thy sn 35
thc hin tiu chun ISO 9000. Ngoi ra, Thi Lan v Canada k Hip nh cng nhn ln nhau v s tng ng ca cc h thng kim sot, thanh tra thy sn cc khu nh bt, nui trng, ch bin, ng hp. Nm 2001, Thi Lan ban hnh chng trnh hnh ng xy dng h thng qun l an ton cc sn phm thy sn xut khu, trong sn phm tm l d n th im. Ngoi ra, cc ngh c Thi Lan v Canada k Hip nh cng nhn ln nhau (MRA) v s tng ng ca cc h thng kim sot, thanh tra thy sn cc khu nh bt, nui trng, ch bin, ng hp. Chnh ph n thnh lp Hi ng thanh tra xut khu t nm 1963 v ban hnh mt s vn bn php l m bo qun l cht lng v a ra tiu chun bt buc i vi mt s loi thy sn v sn phm thy sn, qun l k hoch kim tra trc khi giao hng. Hu ht, cc cng ty p dng HACCP nh mt phng php m bo tnh chn thc ca sn phm. Cc cng ty ch bin thy sn l nhng cng ty u tin p dng HACCP (i vi xut khu) nn hng thy sn xut thnh cng sang cc th trng k tnh v cht ch ca th gii nh M, EU, Nht Bn. Trung Quc, Thi Lan, n v ang n lc tham gia k kt vi cc 36
nc khc cc Hip nh song phng v a phng trnh nhng ro cn k thut do cc nc nhp khu dng ln. Bi hc kinh nghim th ba, a dng ha cc sn phm xut khu thy sn theo hng gia tng cc sn phm ch bin c gi tr gia tng cao. Bn cnh vic duy tr pht trin cc sn phm c li th cnh tranh ca quc gia nh cc sn phm ng lnh, tng bc pht trin cc sn phm ch bin tinh v cao cp, cc sn phm ti sng v tng bc nng cao t l sn phm ch bin, sn phm ti sng. Kinh nghim ca Trung Quc, n v Thi Lan vn duy tr pht trin cc sn phm ng lnh theo hng chuyn t bao ti ln sang bao ti nh, t ng lnh khi sang ng lnh ri; dn dn chuyn hng ch bin sn phm t s ch sang tinh ch; v nng cao t l sn phm ti sng. tr thnh nc ng u th gii v sn phm c ng hp, Thi Lan ch trng nghin cu pht trin mt hng mi, c bit l cc sn phm n lin, sn phm ng hp v cc sn phm gi tr gia tng, theo st xu hng ca th trng v li sng ang thay i ca ngi tiu dng, ng thi tm kim nhng th trng mi c trin vng. Bi hc kinh nghim th t, tng cng vai tr
qun l ca Nh nc trong xut khu thy sn. Mt l, xy dng c cu t chc qun l kinh t thy sn ni chung v qun l cc hot ng xut khu thy sn mt cch hiu qu. Mun pht trin kinh t thy sn ni chung v pht trin xut khu thy sn cn phi tp trung vo cc ni dung sau: - Tng cng vai tr ca Nh nc trong qun l kinh t thy sn. - To c s lin kt cht ch gia c quan qun l Trung ng vi cc c quan qun l cp a phng. - Phi hp gia cc c quan thng mi vi cc c quan qun l hot ng khai thc, nui trng v ch bin trong c quan thng mi ng vai tr ch o, vai tr lin kt to ng lc cho tt c cc hot ng lin quan n kinh t thy sn. - Hnh thnh v pht huy hiu qu hot ng ca cc c quan, cc vin nghin cu thy sn v xem n l mt b phn trong h thng qun l ngnh thy sn. - Kt hp cht ch gia yu t kinh t v quc phng trong lnh vc kinh t thy sn. Kinh nghim ca Thi Lan i vi c quan qun l, nghin cu v o to thy sn. DOF l c quan qun l vi 2 h thng: qun l Trung ng v qun
l a phng. Qun l Trung ng gm 20 ban. Qun l a phng gm 75 phng ng nghip cp tnh v 398 phng ng nghip cp huyn. DOF c trch nhim qun l ngh nui trng v khai thc thy sn phi hp vi vin nghin cu thy sn quc gia nghin cu, trin khai cc cng trnh ngh c v qun l ngh nui trng thy sn ca quc gia. DOF c chc nng qun l cht lng thy sn v vn cp chng ch cho tt c cc sn phm thy sn xut khu. Ngoi ra, DOF cn ch trng n vic nng cao trnh cn b v trang thit b hin i cho cc phng th nghim. Kinh nghim ca n . Chnh ph thnh lp c quan qun l pht trin xut khu thy sn (Marine Products Export Development Authority, vit tt MPEDA). MPEDA vi chc nng qun l v gim st tt c cc lnh vc trong ngnh thy sn, cc tiu chun xut khu, ch bin, m rng th trng v o to; gip cho cc doanh nghip xut khu thy sn tm hiu th trng, xc tin xut khu, tm hiu cc yu cu v bun bn v nhp cc mt hng thit yu ca cc nc. MPEDA thnh lp hai vn phng xc tin thng mi nc ngoi: Tokyo nm 1978 v New York nm 1983. Cc vn phng lin lc cht ch vi cc quan chc s qun n
, duy tr cc mi quan h cng ng cc nc s ti ci thin hnh nh hng thy sn n . Cng tc xc tin xut khu v qung b thng hiu c c bit quan tm vi s to iu kin ca chnh ph v s tham gia rt tch cc ca cc doanh nghip. Ngoi ra, MPEDA cn tin hnh mt s chng trnh h tr ti chnh, khuyn khch, h tr cc nh ch bin v xut khu sn xut cc mt hng theo nh hng xut khu, m bo tiu chun cht lng, phc v th trng quc t, a ra cc chng trnh o to v nui, ch bin, bo qun thy sn mt cch v sinh v nhiu vn quan trng. Hai l, m rng hp tc quc t v kinh t thy sn trn nhiu lnh vc. M rng quan h hp tc quc t v kinh t thy sn l mt trong nhng gii php pht trin ngoi thng thy sn. y l mt trong nhng vn ang c nhiu quc gia ch trng. Mun y mnh hot ng ngoi thng thy sn, cn phi m rng quan h quc t v hot ng nghin cu, bo v ngun li, khai thc v ch bin thy sn. Kinh nghim hp tc quc t v kinh t thy sn ca Trung Quc l Trung Quc khng ngng tng cng hp tc quc t vi cc nc nhm y mnh khai thc hi sn ngoi khi bo v ngun li thy sn ven b. Nm 2008, Trung Quc k 13
tha thun hp tc khai thc thy sn lin chnh ph song phng v 6 tha thun hp tc lin minh ngnh vi cc nc lin quan, tham gia 8 t chc thy sn quc t lin chnh ph v tham gia vo cc hot ng khai thc thy sn ca 12 t chc a phng quc t. Bi hc kinh nghim th nm, tng cng u t pht trin ngnh ch bin thy sn xut khu. Pht trin ngnh ch bin thy sn xut khu c ngha v cng quan trng nhm gim thiu s h hng ca sn phm, lm cho cht lng v gi tr sn phm xut khu tng ln rt nhiu ln v l c s pht trin xut khu thy sn cao hn. u t v khuyn khch u t i mi khoa hc cng ngh hin i trong lnh vc ch bin, nng cao trnh chuyn mn cho lao ng ch bin c cc nc t ln hng u. Trung Quc ch trng pht trin ngnh ch bin thy sn xut khu, c bit l ch bin thy sn ti xut. Chnh ph c nhiu ch trng v vic u tin m rng ngnh ch bin to vic lm cho ngi lao ng, ng thi c chnh sch gim thu i vi cc sn phm thy sn nhp khu ch bin v ti xut. Ch bin thy sn ti xut ang nhanh chng tr thnh mt th mnh ca Trung Quc trong kinh doanh thy sn ton cu. 37
Trung Quc cng khuyn khch cc nh u t nc ngoi vo hot ng ch bin thy sn xut khu. u t khoa hc cng ngh v k thut hin i vo hot ng ch bin thy sn xut khu l u tin hng u ca Trung Quc. Bi hc kinh nghim th su, y mnh cng tc xc tin thng mi, qung b thng hiu v m rng th trng xut khu. MPEDA ca n thnh lp hai vn phng xc tin thng mi nc ngoi: Tokyo nm 1978 v New York nm 1983. Cc vn phng lin lc cht ch vi cc quan chc s qun n , duy tr cc mi quan h cng ng cc nc s ti ci thin hnh nh hng thy sn n . Cng tc xc tin xut khu v qung b thng hiu c c bit quan tm vi s to iu kin ca chnh ph v s tham gia rt tch cc ca cc doanh nghip. Ngoi ra, MPEDA cn tin hnh mt s chng trnh h tr ti chnh, khuyn khch, h tr cc nh ch bin v xut khu sn xut cc mt hng theo nh hng xut khu, m bo tiu chun cht lng, phc v th trng quc t, a ra cc chng trnh o to v nui, ch bin, bo qun thy sn mt cch v sinh v nhiu vn quan trng. Trung Quc ch trng n vic duy tr v m rng th trng xut khu thy 38
sn. Trung Quc ban hnh nhiu ch trng, chnh sch nhm thc y cc doanh nghip xut khu. Trung Quc y mnh vic xy dng h thng c s d liu v cc th trng xut khu. Cc thng tin v th trng c cp nht thng xuyn v lin tc phc v cho vic phn tch cc th trng v nh hng xut khu cho cc doanh nghip. Trung Quc khuyn khch cc doanh nghip xy dng website thc y thng mi in t. Nghin cu kinh nghim pht trin xut khu thy sn ca Trung Quc, n v Trung Quc l rt cn thit rt ra bi hc kinh nghim vn dng vo pht trin xut khu thy sn ca Vit Nam sang cc nc ni chung v th trng ch lc Nht Bn ni ring. Nhng bi hc qu bo cho Vit Nam pht trin xut khu thy sn sang th trng Nht Bn l: (i) pht trin kinh t thy sn phi i km vi pht trin bn vng ngun li thy sn, trn nguyn tc kt hp gia khai thc hiu qu v nui trng ng ngun li thy sn; (ii) nng cao cht lng sn phm thy sn trn c s p ng cc tiu chun quc t; (iii) a dng ha cc sn phm xut khu thy sn theo hng gia tng cc sn phm ch bin c gi tr gia tng cao; (iv) tng cng vai tr qun l ca Nh nc trong xut khu thy sn; (v) tng
cng u t pht trin ngnh ch bin thy sn xut khu; (vi) y mnh cng tc xc tin thng mi, qung b thng hiu v m rng th trng xut khu./. TI LIU THAM KHO 1. Agriculture and Rural Development Sector Unit South Asia Report (2010), Indian Marine Fisheries: Issues, opportunities and transitions for sustainable development, Report No 54259-In; 2. Arthur Hanson, He Cui, Linlin Zou, Shelley Clarke, Geoffrey Muldoon, Jason Potts, Huihui Zhang (2011), Greening Chinas fish and fish products market supply chains, International Institute for Sustainable Development; 3. http://www.thefishsi te.com/articles/1282/chinafishery-products-annual2011, truy cp ngy 28/02/2013; 4. http://www.lib.noaa. gov/retiredsites/china/impor tance.htm, truy cp ngy 28/02/2013; 5. http://www.thaiscien ce.info/Article%20for%20T haiScience/Article/1/Ts1%2 0haccp%20implementation %20in%20the%20thai%20fi sheries%20industry.pdf, truy cp ngy 28/02/2013; 6. http://aciar.gov.au/fil es/node/2196/pr90chapter25 .pdf, truy cp ngy 28/02/2013.
NGHIN CU & TRAO I
TC NG CA VIC GII THIU CH S CHNG KHON TNG LAI N S BIN NG CA TH TRNG CHNG KHON GIAO NGAY
TS. PHM HU HNG THI* 1. Gii thiu Trong bi cnh th trng chng khon c nhng thng trm trong thi gian qua, vic xy dng th trng chng khon phi sinh ngy cng tr nn cn thit. y ban Chng khon d kin xy dng mt th trng phi sinh tp trung, da trn cc chng khon c s ang c nim yt ti 2 S Giao dch H Ni v thnh ph H Ch Minh hin nay. Phng n xy dng sn phm phi sinh cho th trng OTC cng tng c tnh n nhng khng c ng h do chng khon trn th trng phi tp trung c ri ro cao trong khi thanh khon li thp, khng thch hp to ra cc sn phm phi sinh. Hp ng tng lai ca ch s chng khon (c th l VN-Index) s l chng khon phi sinh u tin c d kin giao dch trn th trng, v y l loi sn phm tng i ph bin trn th gii v tng i d hiu i vi nh u t. Tuy nhin, khi xy dng chng khon phi sinh, th trng giao ngay vn hot ng song song, iu t ra cu hi khi xut hin th trng chng khon phi sinh c tc
*
ng nh th no n th trng giao ngay. Trn th gii c rt nhiu nghin cu v cc tc ng ny, v d, Hy Lp (Alexakis P., 2007), M (Antoniou, 1995), i Loan (Chang v Wang, 2002), Tuy nhin, nhng loi nghin cu nh th ny Vit Nam cha nhiu. V th, mc tiu ca bi vit l tr li cu hi: liu vic gii thiu ch s chng khon tng lai c tc ng ln s bin ng ca th trng vn giao ngay hay khng? 2. C s l thuyt Sut nhiu nm qua, nhng nghin cu thc nghim tp trung nhiu vo tng lai v quyn chn cho sn phm ti chnh. Kt qu thu c khng mang n nhng ci nhn r rng v s khc bit v bn cht ca mi th trng chng khon, khc bit v thi im v vic gii thiu cc sn phm phi sinh c th n nh hoc cng c th lm mt n nh th trng giao ngay. Vic th trng chng khon khng n nh c th xem l s gia tng bin ng, trong khi s n nh y c xem nh l gim hoc khng i s bin ng
c bn (underlying volatility). Mt l do c th dn n nhng kt qu khc nhau l do tc thng tin c truyn t (Perold v Gammil, 1989). c th ca th trng phi sinh l tnh thanh khon cao hn, chi ph giao dch thp hn v margin thp. Vi nhng l do ny, nh u t c th hnh ng nhanh v hiu qu hn so vi hnh ng ca h trn th trng tin t (cash market). iu ny c ngha l bin ng th trng tin t ph thuc vo t l nh u t c c thng tin v khng c thng tin chuyn t th trng tin t sang th trng phi sinh (Vipul, 2006). Hu ht cc nghin cu u s dng m hnh GARCH xem xt bin ng sau khi gii thiu v giao dch phi sinh ra th trng. Cox (1976) tm thy rng nhng nh u c thiu thng tin tham gia th trng phi sinh lm tng s bin ng gi trn th trng giao ngay. Theo Hellwig (1980) th trng tng lai c khuynh hng lm mt tnh n nh th trng tin t v mc n cn n cao hn. Vi l do
39
NGHIN CU & TRAO I
, ngy cng nhiu nh u t khng c nhiu thng tin, m i khi cng khng c thng tin, tham gia vo th trng tng lai, v vy bin ng tng ln. Finglewski (1981) kt lun rng bin ng ti sn c bn gia tng sau khi gii thiu v th trng tng lai. Finglewski (1981) xem xt tc ng ca giao dch tng lai trn GNMA (Government National mortage association) bng cch s dng lch chun ca li nhun. Sterns (1987) cng rt ra kt lun tng t nh Hellwig (1980). Maberly v cng s (1989) tm thy bin ng ca ch s S&P500 cao hn thi im sau khi cng b v hp ng tng lai. Brorsen (1991) cng c cng kt qu v ng tm thy bin ng cao hn sau khi sn phm tng lai tham gia vo th trng c phiu. Lee v Ohk (1992) xem xt tc ng ca vic gii thiu giao dch tng lai ln th trng Nht, Hongkong, Anh, M v c. Ngoi tr th trng c v Hongkong, h kt lun bin ng ca th trng giao ngay gia tng sau khi gii thiu giao dch tng lai. Butterworth (1998) cng cho thy sn phm phi sinh c th l nguyn nhn gy ra
tnh mt n nh ca th trng giao ngay v bin ng gia tng i vi ch s FTSE Mid 250 th trng Anh. Yu (2001) s dng m hnh GARCH(1,1)-MA (1) i vi th trng M, Php, Nht, c, Anh, v Hongkong tm thy kt qu c nhng khc bit khng nhiu. i vi th trng M, Nht, c, Php, ng tm thy bin ng th trng giao ngay theo chiu hng tng, cng tng t nh nhng kt qu nghin cu cp trc . Tuy nhin, i vi th trng Hongkong v Anh, ng khng tm thy mi lin h gia bin ng v sn phm tng lai. Chiang v Wang (2002) cng h tr cho kt qu ging nh nhng xut trn i vi ch s TAIEX ca chng khon i Loan. V nhng nghin cu gn y, Pok v Poshakwale (2004), Ryoo v Smith (2004) sau khi xem xt th trng Malaysia v Hn Quc, tm thy bin ng tng ca th trng giao ngay khi gii thiu th trng tng lai. Khng ging nh kt qu ca cc nghin cu trn, mt s nghin cu v d nh Edward (1988) sau khi kim tra trn th trng tng lai S&P500, kt lun rng bin ng ca thi k sau khi gii Rt = log(VN Indext / VN Indext-1)
thiu so vi trc khi gii thiu l bin ng gim. Vic phn tch tc ng ca gii thiu th trng tng lai ph thuc vo vic so snh hai thi k trc v sau khi gii thiu. V vy, hu ht cc nghin cu u xem xt tc ng da trn s bin i ca li nhun trc v sau khi gii thiu. Nhiu m hnh khc nhau ca GARCH c p dng vi vic c hoc khng c bin gi. Hu ht cc nghin cu cng kt lun l m hnh GARCH rt hiu qu trong vic xem xt bin ng ca th trng giao ngay. 3. Phng php nghin cu Bi vit s dng m hnh GARCH v chia mu vi hai thi k trc v sau khi gii thiu th trng tng lai ch s phn tch tc ng ca giao dch tng lai i vi ch s VN-Index. Thi k trc khi gii thiu l mc thi gian thng 4/2011 v sau thi gian ny l thi k sau khi y Ban Chng khon Nh nc thng bo d kin xy dng th trng chng khon phi sinh nm 2014. D liu trong nghin cu l ch s gi ng ca hng ngy ca VN - Index v t sut sinh li trong thi k t c tnh nh sau:
M hnh GARCH GARCH (1,1)
40
NGHIN CU & TRAO I
Trong , 2t l bin iu kin ca thi gian t, 2t1l bnh phng sai s ca thi k trc, 1 (thng s ca m hnh ARCH) v 1 (thng s ca m hnh GARCH) l h s hi qui v u l sai s khng gii thch (unexplained error term). Nu bin iu kin 2t khng m, iu ng rng h s 0, 1 v 1l nhng s dng. Thm vo , h s 1 c th c xem nh h s tin tc. V vy, tng (gim) trong thng s ARCH ngha l tin
tc c phn nh trong gi mt cch nhanh chng (chm) (Butter-worth, 1998). Thng s 1 phn nh nh hng ca s thay i gi tr th trng ngy hm qua ln s thay i gi ca ngy hm nay v gi tr cao hn ng rng nhng thng tin gn y c tc ng tt hn i vi s thay i gi (Antoniou v Holmes, 1995). H s 1biu th cho h s thng tin c hoc h s lin tc. S tng (gim) ca 1 ngha l nhng thng tin c c
mt tc ng ko di ln (thp) hn ln s thay i gi trong khi tng ca hai h s ny gn bng 1 ngha l nhng thay i l lin tc (Antoniou v Holmes, 1998). EGARCH (1,1) Nelson (1991) xut m rng m hnh GARCH. l m hnh GARCH cp s nhn hay m hnh EGARCH v c vit nh sau:
Khi s dng log ca bin, chng ta xc nh rng bin iu kin dng ngay c khi thng s m. H s 2 va c xem l nh hng n by v va c xem l s hin din bt cn xng. M hnh EGARCH c dng ch yu nm bt s bt cn xng do nhng thng tin lm gi ca c phiu b gim ngoi mong i v cc thng tin gy ra TGARCH (1,1)
nh hng ln n s tng gi vi cng mc ca s gim gi v v th chng ta c th kim nh s tn ti hin tng bt cn xng t gi tr 2. Nu 2 m, khi nhng c sc tch cc to nn t bin ng hn nhng c sc tiu cc (Verbeek, 2004). Trong nhiu trng hp, m hnh EGARCH biu hin tt hn cc m hnh GARCH khc. So vi
m hnh GARCH (1,1), m hnh EGARCH (1,1) c ng cong tc ng thng tin bt cn xng (tc ng ln i vi c sc tiu cc) (Verbeek, 2004). Thm vo , nh hng trn bin iu kin l cp s nhn, ng cong nh hng thng tin i vi m hnh EGARCH c dc ln (Engle v Ng, 1993).
Trong , h s 3 c xem l tc ng n by v n c ngha khi 3>0 v t-1 = 1 nu 2t-1<0 v t1=0 Vy s dng m hnh GARCH no tt hn? tr li cu hi ny chng ta phi tm m hnh no nm bt c bin i ca chui thi gian tt hn. 41
M hnh vi bin gi M hnh th hai l m hnh GARCH nhng c s hin din ca bin gi. Bng cch ny, nghin cu kim nh ngha ca bin gi. Nu bin gi c ngha thng k th vic gii thiu giao dch tng lai lm thay i th trng giao ngay ca
ch s VN- Index. Bin gi c gi tr 0 i vi thi im trc khi gii thiu hp ng tng lai i vi ch s VN-Index v bng 1 i vi thi im sau khi gii thiu. M hnh GARCH c bin gi c vit nh sau:
NGHIN CU & TRAO I
GARCH (1,1)
EGARCH (1,1)
TGARCH (1,1)
H s ca bin gi dng th nghin cu kt lun rng c nhng bng chng cho thy tc ng dng ca giao dch tng lai ln s bin ng ca ch s c s. Khi h s ny m th c tc dng ngc chiu i vi bin ng. D liu nghin cu S dng ch s VNindex ng ca t ngy 28 thng 7 nm 2000 n ngy 4. Kt qu v tho lun 4.1. Thng k m t
5 thng 10 nm 2012. Trong hi tho vi ch Xy dng th trng phi sinh Vit Nam c t chc vo ngy 14/11/2011 ti H Ni, i din y ban chng khon Nh nc cng gi m mt s chi tit lin quan n k hoch xy dng loi hnh th trng mi cho chng khon Vit Nam. Trong , ch s VN-Index l sn phm u tin. Do , nghin cu c chia ra lm
hai giai on, trc (t ngy 28/07/2000 n ht ngy 14/04/2011) v sau (t ngy 15/04/2011) khi c thng tin xy dng th trng phi sinh ch s. Sau khi loi b nhng ngy khng giao dch, tng s quan st l 2.876, trong c 374 quan st sau khi c thng tin xy dng th trng phi sinh ch s v 2.502 quan st trc thng tin ny.
VNINDEX
1,200
1,000
800
600
400
200
0 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12
42
NGHIN CU & TRAO I
Bng 4.1 Kt qu cc kim nh ca tng giai on Giai Kim nh Jarque-Bera ADF Ljung-BoxQ(12) ARCH-LM on Ton b Gi tr 592,8855 -19,1146 450,18 9,2166 p-value 0,0000 0,0000 0,0000 0,0024 Pre-introduction Gi tr 511,1368 -17,6612 467,27 11,5526 p-value 0,0000 0,0000 0,0000 0,0007 Post-Introduction Gi tr 3,8515 -15,9651 20,127 0,253547 p-value 0,14576 0,0000 0,065 0,6149
T biu ch s v th hm mt cho thy ch s VN-Index cho ton thi on bin ng khng ngng, trong giai on t 2005 - 2007 ch s ny c bc nhy t bin sau nhanh chng gim mnh. Mc li sut ch s VN-Index l 0,000472. Vi kt qu kim nh Augmented Dickey Fuller (ADF) cho ton b thi k cho thy gi tr ADF = 19,1146 nh hn tt c cc gi tr -3,432438, -2,862348 v 2,567245 mc ngha tng ng 1%, 5% v 10%. thi k Post-introduction, gi tr ADF= -15,93508 cng nh hn tt c cc gi tr -3,47477, -2,869113 v -2,570871 tng ng vi cc mc ngha 1%,
5% v 10%. giai on Pre-introduction, gi tr ADF cng nh hn tt c cc mc ngha 1%, 5% v 10%. Nh vy, t kt qu kim nh ADF cho thy chui d liu cho mi giai on hay ton b giai on u mang tnh dng. Cc gi tr kim nh ADF thu c mang tin cy cao do gi tr Durbin-Watson tng ng 2, ngha l kim nh ph hp. Khi xc nh chui d liu c tnh dng ng ngha vi vic cc gi tr thng k thu c t kt qu hi qui cho cc m hnh u mang tin cy cao. 4.2 Kt qu c lng m hnh Bi vit xem xt s bin ng ch s VN-index qua hai
thi k: thi k trc khi gii thiu v ch s tng lai v sau khi gii thiu. Sau , nghin cu so snh cc h s c lng c. Ba m hnh GARCH l GARCH (1,1), TARCH (1,1) v EGARCH (1,1). Sau khi so snh kt qu trc v sau khi gii thiu v ch s tng lai, tip theo nghin cu a bin gi vo phng trnh ca m hnh GARCH c bn cho ton b mu d liu v kim nh gi tr ca bin gi ny. Nu h s ca bin gi dng th c th kt lun rng c tc ng dng ca giao dch ch s tng lai ln bin ng ca ch s VN-Index.
M hnh GARCH (1,1) Bng 4.2: Kt qu c lng m hnh GARCH cho tng giai on H s 0 1 1 Pre-introduction Gi tr 0,00000259 0,308968 0,723925 z-statistic 7,570875*** 14,60960*** 54,57652*** Post-introduction Gi tr 0,0000483 0,224116 0,509237 z-statistic 2,360451** 2,545871*** 2,968846***
Mc ngha 1% (***), 5% (**) 43
NGHIN CU & TRAO I
Da trn kt qu hi qui, tt c cc h s 0, 1, 1 cho c hai thi k trc v sau khi gii thiu v ch s tng lai u l nhng s dng v c ngha mc 1% v 5%. Trong , h s 1 c xem l h s tin tc v 1 biu th cho thng tin c. Nh vy, khi c s thay i thng tin hay cc thng tin c u tc ng nhanh chng ln ch s VN-Index. Tng (1 + 1) M hnh EGARCH(1,1)
= 1,032893 cng tng ng 1, iu ny ni ln rng thng tin c c nh hng lu di ln ch s VN-Index thi k trc khi gii thiu ch s tng lai. Kt qu kim nh Wald cho thi k ny cng cho thy gi thit H0 [(1 + 1)= 1] b bc b do p-value = 0,0046 < 0,05. iu ny cho thy thng tin c khng nh hng lu di ln ch s VNIndex. i vi thi k sau khi
gii thiu ch s tng lai, h s (1 + 1) = 0,73335 v kim nh Wald cho thy gi thit H0 cng b bc b do pvalue = 0,0387 < 0,05. Nh vy, hai thi k trc v sau khi gii thiu ch s tng lai, mc d thng tin c nh hng ln ch s VN-Index, nhng thng tin c nh hng khng lu di ln li tc ca ch s ny.
Bng 4.3: Kt qu c lng EGARCH cho tng giai on Thng s 0 1 2 3 Pre-introduction Gi tr -0,819207 0,516443 -0,014316 0,952486 z-statistic -16,46948*** 20,06710*** -1,035464 208,6114*** Post-introduction Gi tr -2,626616 0,430908 0,047361 0,737532 z-statistic -2,597814*** 3,624328*** 0,855179 6,664726*** Index nhng h s 2 cng khng c ngha thng k. Do , i vi th trng Vit Nam, cha c s r rng no v nhng tc ng bt cn xng ln s bin ng ch s VN-Index.
Mc ngha 1% (***), 5% (**) T bng kt qu trn nhn thy, v mt ngha h s 2 ca thi k trc khi gii thiu l s m, c ngha l nhng thng tin tch cc khng c tc ng nhiu ln ch s VN-Index m ngc li M hnh TGARCH (1,1) Bng 4.4: Kt qu c lng cho tng giai on Thng s 0 1 2 3 Pre-introduction Gi tr 0,00000257 0,296935 0,028736 0,723332 z-statistic 7,572672*** 12,51257*** 1,019036 54,75594*** Post-introduction Gi tr 0,0000484 0,257695 -0,043834 0,498274 z-statistic 2,376510** 0,253128 -0,388527 2,959217*** nhng thng tin tiu cc li nh hng rt ln. Tuy nhin, h s ny li khng c ngha thng k. thi k Postintroduction cng vy, d thng tin tch cc c tc ng ln n li tc ch s VN-
Mc ngha 1% (***), 5% (**)
44
NGHIN CU & TRAO I
M hnh TGARCH l m hnh nh gi hiu ng n by ln ch s VN-Index. Vi kt qu t Bng 4.4 cho thy, gi tr p-value ca preintroduction = 0,3082 > 0,05 v p-value ca giai on postintroduction = 0,6976 > 0,05 cho thy h s n by khng c ngha thng k. Nh vy, biu hin ca hiu ng n by cha th hin r rng i vi ch s VN-Index.
M hnh GARCH-M s dng bin gi GARCH (1,1) vi bin gi Tng t nh kt qu hi qui ca tng giai on ring bit, kt qu hi qui ca m hnh GARCH (1,1) vi bin gi cng cho thy tng h s 1+1 = 1,02172 tng ng 1 v c ngha thng k. Tuy nhin, kim nh Wald li bc b kh nng 1+1 = 1 do pvalue = 0,0000 < 0,05. Nh Gi tr 0,00000278 0,295647 0,726070 0,00000932
vy, mc d c ngha thng k, nhng tc ng ca thng tin c ln ch s VN-Index trong sut thi k li khng lu di. Bn cnh , c s khc bit gia hai thi k preintroduction v postintroduction khi h s c ngha thng k v kim nh Wald bc b gi thit H0 (=0). Mc d vy, s khc bit ny l khng ln do gi tr = 0,00000932 l rt nh.
Bng 4.5: Kt qu hi qui m hnh GARCH vi bin gi Thng s 0 1 1 EGARCH (1,1) vi bin gi Kt qu hi qui m hnh EGARCH (1,1) vi bin gi cng tng t nh hi qui cho tng giai on. Vi m hnh nh gi tc ng ca thng tin tch cc hay tiu cc u khng c s khc bit gia cc giai on do ch s =0,014158 li khng c ngha thng k. Bng 4.6: Kt qu hi qui m hnh EGARCH vi bin gi Thng s 0 1 2 3 TGARCH (1,1) vi bin gi i vi m hnh TGARCH (1,1) tc ng n by khng c ngha nhng li c s tn ti v khc bit ca hiu ng n by gia hai giai on pre- v post-introduction. l do h s c ngha thng k mc 1%. Mc d vy, s khc bit l khng ln do gi tr =0,00000939 rt nh. Gi tr -0.840445 0.503161 -0.005334 0,949035 0,014158 z-statistic -17,07712*** 20,28625*** -0,40888 208,5407*** 0,930797 z-statistic 7,914922*** 14,97939*** 56,38518*** 4,810659***
Mc ngha 1% (***), 5% (**)
Mc ngha 1% (***), 5% (**)
45
TI CHNH V NGN HNG
Bng 4.7: Kt qu hi qui m hnh TGARCH vi bin gi Thng s 0 1 2 3 Gi tr 0,00000277*** 0,2888473*** 0,016469 0,725838*** 0,00000939*** z-statistic 7,912981 12,82654 0,635257 56,46765 4,880768
Mc ngha 1% (***), 5% (**) 5. Kt lun Vic hnh thnh th trng phi sinh v sn phm phi sinh dnh cho ch s chng khon l vic lm khng mi m trn th gii, nhng Vit Nam li hon ton mi. Vn lun t ra l vic gii thiu ch s chng khon tng lai c lm gia tng s bin ng ca th trng giao ngay (spot market) hay khng. S dng d liu giai on trc (pre-) v sau (post-) gii thiu th trng chng khon phi sinh v phng php GARCH, nghin cu ch ra rng c nhng tc ng nht nh ln th trng giao ngay sau khi c thng tin hnh thnh ch s chng khon tng lai. Tuy nhin, nghin cu cng c mt s cc hn ch do ch s tng lai mi chnh thc a vo hot ng t ngy 6/2/2012, v th, kt qu nghin cu cha v c bc tranh tc ng r nt. Mt hn ch ny cng chnh l hng nghin cu tip theo v nhng tc ng ca Vnindex_30 i vi th trng chng khon giao ngay sau ngy 6/2/2012. 46 TI LIU THAM KHO 1. Alexakis, P. (2007), On the effect of Index Futures trading on stock market volatility, International research journal of Finance and Economics ISSN 14502887; 2. Antoniou, A., Holmes, P. v Priestley, R. (1998). The effects of stock index futures trading on stock index: an analysis of the asymmetric response of volatility to news. Journal of Futures Markets, 18, 151-166; 3. Bollerslev T. (1986). Generalised autoregressive conditional Heteroscedasticity, Journal of Econometrics, 31, 301-27; 4. Brorsen, B. W. (1991),Futures Trading, Transaction Costs, and Stock Market Volatility?, Journal of Futures Markets, Vol. 11, pp. 153163; 5. Butterworth, D. (1998),The Impact of Futures Trading on Underlying Stock Index Vola-tility: The Case of the FTSE Mid 250 Contract?, Working Paper, Department of Economics, University of Durham; 6. Chiang, M.-H. v Wang, C.-Y. (2002), The Impact of Futures Trading on Spot Index Volatility: Evidence for Taiwan Index Futures?, Applied Economics Letters, Vol. 9, pp. 381385; 7. Cox, J.C. (1976), Future trading and market information, Journal of Polictical Economy Vol 84, page 1215-1237; 8. DeGennaro, Ramon P., (2005). Market imperfections, Journal of Financial Transformation, Capco Institute, 14, 107-117; 9. Edwards, F. R. (1988) Does the future trading increase stock market volatility?, Financial Analysts Journal, Vol. 44, pp. 639; 10. Engle R. (1982). Autoregressive Conditional Heteroskedasticity with Estimates of the Variance of United Kingdom Inflation.Economtrica, 50(4), 391-407;
NGHIN CU & TRAO I
11. Fama, Eugene F, (1970), Efficient Capital Markets: A Review of Theory and Empirical Work, Journal of Finance, American Finance Association, 25(2), 383-417. 12. Finglewski, S. (1981) Futures trading and volatility in the GNMA market?, Journal of Finance, Vol. 36, pp. 44556. 13. Gammill, J. F., v Perold, A. F.(1989), The changing character of stock market liquidity, Journal of Portfolio Management,16, 1318.
14. Hellwig, M. (1980), On the agreggation of information in competitive markets, Journal of economic theory vol 22, pa 477-498. 15. Lee, S. B. v Ohk, K. Y. (1992) Stock index futures listing and structural change in time-varying volatility?, The Journal of Futures Markets, Vol. 12, pp. 493509. 16. Maberly, E. D., David, S. A. v Roy, R. G. (1989) Stock Index Futures and Cash Mar-ket Volatility?,
Financial Analysts Journal, Vol. 45, pp. 7577. 17. Pok, W. C. v Poshakwale, S. (2004) The impact of the introduction of futures contracts on the spot market volatility: the case of Kuala Lumpur stock exchange?, Applied Financial Economics, Vol. 14, pp. 14354. 18. Poon, Ser-Huang, (2005).A practical guide for forecasting financial market volatility. West Sussex: John Wiley and Sons.
47
NGHIN CU & TRAO I
CC NHN T TC NG N S HI LNG CA KHCH HNG V CHT LNG DCH V PHI TN DNG TI CC NGN HNG THNG MI VIT NAM
CN. PHM THY T
Tm tt: T trc n nay, thu nhp t hot ng tn dng l ngun thu ch yu ca cc ngn hng thng mi (NHTM) c bit l tn dng trung v di hn, tn dng bt ng sn,... Nhng hot ng tn dng tim n nhiu ri ro v Ngn hng Nh nc (NHNN) kin quyt cht mc tng trng ti a th cc NHTM buc phi tng thu t cc hot ng phi tn dng. Dch v phi tn dng mang li ngun thu n nh, an ton hn cho cc NHTM, song y khng phi l knh lm tng ngun thu d dng cho cc NHTM trong giai on hin nay. Do , cc NHTM Vit Nam cn quan tm nng cao cht lng dch v phi tn dng trong thi gian ti. Trong phm vi nghin cu ca bi bo, tc gi nu ln cc nhn t tc ng n s hi lng ca khch hng ng thi xut mt s gii php mang tnh cht chin lc nhm nng cao hiu qu phc v trong cc hot ng phi tn dng ti cc NHTM Vit Nam. Nghin cu c tin hnh iu tra trc tip trn 281 khch hng doanh nghip v c nhn n giao dch ti cc ngn hng thng mi (NHTM) Vit 48
Nam, da vo vic phn tch nhn t khm ph kt hp phn tch hi quy bi. Theo m hnh SERVQUAL, c nm nhn t tc ng n s hi lng ca khch hng v cht lng dch v gm: Tin cy, p ng, Nng lc phc v, ng cm v Phng tin hu hnh. Tc gi nhn din c 6 nhn t tc ng n s hi lng ca khch hng v cht lng dch v phi tn dng ca cc NHTM Vit Nam. M hnh cho thy nhn t p ng (c h s hi quy chun ha ln nht) c tc ng cng chiu mnh nht n s hi lng ca khch hng s dng dch v phi tn dng k n l cc nhn t ng cm, Phng tin hu hnh, Tin cy, Thun tin v Nng lc phc v. T VN : n thi im hin nay, hu ht cc ngn hng thng mi Vit Nam cng b kt qu hot ng kinh doanh nm 2012. Trong nm va qua, bc tranh chung v li nhun ca tt c cc ngn hng st gim mnh so vi hn nhng nm trc , thm ch c nhng ngn hng b l nng. Chnh v vy, cng nh cc loi hnh kinh doanh
khc trong nn kinh t th trng, cc Ngn hng thng mi Vit Nam lun i mt vi s cnh tranh gay gt, khng ch t cc Ngn hng thng mi khc, m t tt c cc t chc tn dng ang cng hot ng kinh doanh trn thng trng vi mc tiu l ginh git khch hng, tng th phn tn dng cng nh m rng cung ng cc sn phm dch v ngn hng cho nn kinh t. Vic p ng cc nhu cu cn thit, nhanh chng v hiu qu nhm hi lng khch hng l vn v cng bc thit v mang tnh cht chin lc trng yu. thc hin tt vai tr lm hi lng khch hng, thit ngh cn phi iu tra nghin cu kt hp vi kho st thc nghim tm ra cc nhn t ch yu tc ng n s hi lng ca khch hng. Vi mc ch nu trn, tc gi trnh by vn CC NHN T TC NG N S HI LNG CA KHCH HNG V CHT LNG DCH V PHI TN DNG TI CC NGN HNG THNG MI VIT NAM. Da trn c s l thuyt pht trin t m hnh SERVQUAL, trong bi vit
NGHIN CU & TRAO I
ny, tc gi ch tp trung phn tch cc nhn t tc ng n s hi lng ca khch hng v cht lng dch v phi tn dng ca cc NHTM Vit Nam. 1. M HNH, PHNG PHP V QUY TRNH NGHIN CU 1.1. M hnh nghin cu M hnh SERVQUAL l m hnh ph bin v c s dng nhiu trong cc nghin cu marketing rt c ch trong vic khi qut ha cc tiu ch o lng cht lng dch v ngn hng. Do , tc gi s dng m hnh SERVQUAL o lng cht lng dch v phi tn dng ca cc NHTM Vit Nam. 1.2. Phng php nghin cu thc hin nghin cu v cht lng dch v phi tn dng trn c s cc nghin cu in hnh v cht lng dch v ngn hng v s tc ng ca cht lng dch v ngn hng n s hi lng ca khch hng cng vi cc thang o chi tit c thit lp. D liu trong nghin cu c thu thp di dng bng cu hi theo phng php ly mu thun tin ngu nhin. 2.3. Quy trnh nghin cu Bc 1: Nghin cu s b c thc hin thng qua tho lun nhm. Nghin cu ny dng iu chnh v b sung thang o cht lng
dch v SERVQUAL sao cho ph hp vi dch v phi tn dng. Bc 2: Bng cu hi c thit k c dng phng vn th 10 ngi kim tra mc r rng ca bng cu hi v thng tin thu v. Bc 3: Bng cu hi chnh thc c thit k gm 26 bin quan st. Trong , 23 bin quan st u tin c s dng o lng cht lng dch v phi tn dng theo m hnh SERVQUAL v 3 bin quan st cui cng l o lng s hi lng ca khch hng. Bc 4: Nghin cu chnh thc (nghin cu nh lng). 2. KT QU NGHIN CU 2.1. Khi qut v mu nghin cu S phiu tr li ca khch hng c thng k vo b d liu phn tch l 281. Sau khi c m ha v lm sch, d liu tri qua cc khu phn tch nhn t khm ph EFA, kim tra h s tin cy Cronbachs Alpha, phn tch hi quy bi, phn tch ANOVA di s h tr ca phn mm SPSS 18. 2.2. Kt qu kim nh thang o Phn tch nhn t H s Cronbach Alpha ca cc yu t cht lng dch v phi tn dng ca cc NHTM Vit Nam c th nh sau: Tin cy (TC: 0,757),
p ng (DU: 0,737), Nng lc phc v (NLPV: 0,720), ng cm (DC: 0,701) v Phng tin hu hnh (PTHH: 0,706). Kt qu phn tch nhn t khm ph thang o cht lng dch v phi tn dng ca cc NHTM Vit Nam mi bin quan st nm dng, ta loi bin quan st NLPV13 do c Factor loading bng 0,470 nh hn 0,5 (Theo Hair v CTG 1998, mt tiu chun quan trng i vi Factor loading ln nht cn c quan tm l phi ln hn hoc bng 0,4). Sau khi loi cc bin khng t yu cu trong phn tch nhn t khm ph, thang o cht lng dch v phi tn dng theo m hnh SERVQUAL c o lng bng 22 bin quan st. Kt qu phn tch nhn t ln 2 cho thy tng phng sai rt trch da trn 6 nhn t c Eigenvalues ln hn 1 bng 58,353% cho thy phng sai rt trch t chun (>50%). Kim nh KMO v Barletts trong phn tch cho thy KMO kh cao (bng 0,776 > 0,5) vi mc ngha bng 0 (sig = 0,000) cho thy phn tch nhn t EFA rt thch hp. Nh vy, 5 thnh phn cht lng theo tr thnh 6 thnh phn nh gi cht lng dch v phi tn dng ca cc NHTM Vit Nam gm 5 thnh phn nh m hnh SERVQUAL gm: Tin 49
TI CHNH V NGN HNG
cy, Nng lc phc v, Phng tin hu hnh, p ng, ng cm v 1 nhn t mi gm 3 bin quan st DC17, DC18 v HH23. Nhn t th su c th t tn l Thun tin. Nh vy, 6 thnh phn nh gi cht lng dch v
phi tn dng ca cc NHTM Vit Nam gm: Tin cy, Nng lc phc v, Phng tin hu hnh, p ng, ng cm v Thun tin. Gi thit ca m hnh nghin cu l c mi quan h cng chiu gia 6 thnh thnh phn ca cht lng
dch v phi tn dng v s hi lng ca khch hng. Phn tch hi quy bi Phn tch hi quy c thc hin bng phng php hi quy tng th cc bin (phng php enter) vi phn mm SPSS 18.
Bng 1: R bnh phng ca bin s hi lng Model 1 R ,901a Adjusted R R Square Square ,811 ,807 Std. Error of the Estimate ,25674 Change Statistics R Square Change ,811 F Change 196,328 df1 6
Ngun: X l ca tc gi M hnh c R2 iu chnh = 0,811 c ngha m hnh ny gii thch c 81,1% s bin thin cc bin c lp i vi s hi lng ca khch hng v cht lng dch v, cn li 18,9% bin thin c gii thch bi cc bin khc ngoi m hnh. Phn tch ANOVA cho thy thng s F=196,328 v mc ngha sig = 0,000, chng t rng m hnh hi quy xy dng l ph hp vi d liu thu thp c v cc bin a vo u c ngha. Nh vy, cc bin c lp trong m hnh c quan h i vi bin ph thuc. Thm vo , tiu ch Collinearity diagnostics (chun on hin tng a cng tuyn) vi h s phng i phng sai VIF (Variance inflation factor VIF) rt kh (nh hn 10) cho thy cc bin c lp ny khng c quan h cht ch vi nhau nn khng c hin tng a cng tuyn xy ra.
Bng 2: Cc thng s thng k ca bin trong phng trnh hi quy (m hnh SERVQUAL) Bin Hng s STC NLPV HH DU DC TT H s hi quy cha chun ha B -,176 ,160 ,105 ,179 ,335 ,171 ,124 Sai s chun ,103 ,022 ,022 ,023 ,020 ,021 ,023 ,214 ,136 ,223 ,477 ,242 ,170 H s hi quy chun ha Beta -1,715 7,325 4,720 7,616 16,710 8,218 5,422 Gi tr t Mc H s ngha phng Sig. i VIF ,087 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 ,000 1,242 1,203 1,244 1,183 1,263 1,422
Ngun: Tnh ton ca tc gi t d liu iu tra 50
NGHIN CU & TRAO I
2.3. MT S PHP GI :
GII
4.1 Gii php gia tng Kh nng p ng Thnh phn ny gm 3 bin quan st t DU06 n DU08 v c im trung bnh t 3,01 n 3,15. iu ny cho thy cc NHTM Vit Nam ch trng thc hin cc dch v phi tn dng cung cp cc thng tin cn thit v dch v phi tn dng nhm p ng nhu cu ca khch hng. Tuy nhin, khch hng nh gi kh nng p ng ca cc NHTM Vit Nam mc trung bnh. Cc NHTM Vit Nam cn kh nng gii quyt vn nhanh chng, x l hiu qu cc khiu ni, sn sng gip khch hng v p ng cc yu cu ca khch hng. Ni cch khc, hiu qu phc v l s phn hi t pha nh cung cp dch v i vi nhng g m khch hng mong mun c th nh: sn sng gip khch hng; cung cp dch v nhanh chng, kp thi; phc p tch cc cc yu cu ca khch hng v c gng gii quyt kh khn cho khch hng. iu ny cho thy khch hng vn thch giao dch trc tip vi nhn vin ngn hng hn l cc knh giao dch t ng. Nguyn nhn l do vic gii quyt cc khiu ni qua cc knh khc thng chm. Cc NHTM Vit Nam phi coi khiu ni ca khch hng l tn hiu ngn hng khng ngng ci thin cht lng dch v. Cc nghin
cu cho thy khch hng thng khiu ni v mt s li nht nh. Nu nhng li ny sm c pht hin, ghi nhn, t sa i kp thi th s v khiu ni gim, ng ngha vi l mc hi lng v nim tin ca khch hng c nng cao. Cc NHTM Vit Nam cn quan tm u t ng mc nhm pht trin cng ngh ngn hng, pht trin ngun nhn lc nhm p ng tt nht cc yu cu ca khch hng. 4.2. Gii php gia tng S ng cm Thnh phn ny gm 5 bin quan st t DC14 n DC18 v c im trung bnh t 2,97 n 3,18. iu ny cho thy cc NHTM Vit Nam th hin s ch c bit n nhng quan tm nhiu nht ca khch hng. Cc NHTM Vit Nam cn quan tm, chm sc khch hng, i x chu o nht gip cho khch hng cm thy mnh l thng ca ngn hng v lun c tip n nng hu mi lc mi ni. Yu t con ngi l phn ct li to nn s thnh cng ny v s quan tm ca ngn hng i vi khch hng cng nhiu th s cm thng s cng tng. Cc NHTM Vit Nam cn thng xuyn trao i thng tin vi khch hng. Trao i thng tin vi khch hng gi vai tr c bit quan trng trong vic hiu v p ng k vng ca khch hng. Trao i thng tin c th c tin hnh di
nhiu hnh thc, c thc hin song song hoc lng ghp vi nhau nh hi ngh khch hng; cc chng trnh qung co, khuych trng sn phm, dch v; t chc cc cuc thm d, iu tra nhu cu ca khch hng; thit lp ng dy nngThng qua , ngn hng truyn ti n khch hng thng tin v sn phm, dch v, x l cc yu cu ca khch hng v thu thp cc kin phn hi cng nh khiu ni ca khch hng lin quan n cc mt hot ng ngn hng. Ngn hng cng cn thit lu tr d liu thng tin tp trung v khch hng thun tin phc v hot ng trao i vi khch hng. 4.3. Gii php gia tng Phng tin hu hnh Thnh phn ny gm 5 bin quan st t HH19 n HH23 v c im trung bnh t 3,09 n 3,18. iu ny cho thy cc NHTM Vit Nam c s vt cht tng i hp dn v trang web trng thy chuyn nghip. Tuy nhin, qua kt qu kho st trn ta nhn thy, hu ht cc khch hng nh gi thnh phn phng tin hu hnh ca cc NHTM Vit Nam mc tng i cao hn cc thnh phn khc nhng kt qu cha tht s cao. Chnh v vy, cc NHTM cn quan tm n vic pht trin phng tin hu hnh trong thi gian ti. Phng tin hu hnh ca ngn hng rt quan trng qua ci nhn ban u ca khch 51
NGHIN CU & TRAO I
hng, l hnh nh bn ngoi ca cc c s vt cht, thit b, my mc, phong thi ca i ng nhn vin, ti liu, sch hng dn v h thng thng tin lin lc ca ngn hng. to s tin tng cho khch hng giao dch, c bit l cc dch v phi tn dng nh huy ng vn, dch v ti khon, dch v ngn qu, cc NHTM cn quan tm n phng tin hu hnh nh xy dng c s vt cht y , tin nghi, hp dn khch hng cng h thng trang thit b hin i phc v khch hng. Cc NHTM Vit Nam cn to n tng trong mt khch hng giao dch. Tr s ngn hng, c bit l nhng ni giao dch vi khch hng cn c bi tr p, phi mu hi ho, d nhn bit v c s khc bit so vi cc ngn hng khc. Tr s cn c lg v tuyn b hoc khu hiu cam kt m bo cht lng cung cp dch v ca ngn hng. Vic mc ng phc ca nhn vin cng khin khch hng c cm gic thn thin v yn tm hn khi giao dch vi ngn hng. 4.4. Gii php gia tng S tin cy Thnh phn ny gm 5 bin quan st t TC01 n TC05 v c im trung bnh t 2,97 n 3,17. iu ny cho thy cc NHTM Vit Nam ch trng thc hin cc dch v phi tn dng chnh xc v khng c sai st ngay t ln u. 52
Cc NHTM Vit Nam cn to s tn cy cho khch hng giao dch thng qua cc biu bin nh ngn hng thc hin dch v phi tn dng chnh xc, khng c sai st ngay t ln u v cung cp ng thi im m ngn hng cam kt. Bn cnh , cc NHTM Vit Nam cn gii quyt bt k vn g lin quan n dch v phi tn dng m ngn hng cung cp. Nhn vin ngn hng lun sn sng phc v khch hng. Ngn hng gi bng sao k, chng t giao dch u n v kp thi. 4.5. Gii php gia tng Nng lc phc v Thnh phn ny gm 5 bin quan st t NLPV09 n NLPV13 v c im trung bnh t 3,11 n 3,20. iu ny cho thy cc NHTM Vit Nam nng cao nng lc phc v, gip khch hng cm thy s an ton khi giao dch vi ngn hng. y l yu t to nn s tn nhim, tin tng cho khch hng c cm nhn thng qua s phc v chuyn nghip, kin thc chuyn mn gii, phong thi lch thip v kh nng giao tip tt, nh , khch hng cm thy an tm mi khi s dng dch v ca ngn hng. 4.6. Gii php gia tng S thun tin Nhn t th su tc ng n cht lng dch v phi tn dng l S Thun tin. gia
tng s thun tin, cc NHTM cn: Nhn vin ngn hng khi giao dch vi khch hng cn th hin s ch c bit n nhng quan tm nhiu nht v s thun tin nht trong giao dch ca khch hng. Ngn hng c a im giao dch thun tin cho khch hng nh cc khu th, cc trung tm mua sm, cc a im thun tin cho vic i li ca khch hng Ngn hng cn sp xp cc quy giao dch, cc bng biu v k ti liu rt khoa hc v tin li cho khch hng. KT LUN Bng kt qu thc nghim (kho st thc t) kt hp vi nghin cu da trn c s l thuyt (m hnh SERVQUAL), bi vit xy dng m hnh o lng cht lng dch v phi tn dng vi 5 thnh phn v 23 bin quan st. Kt qu nghin cu thc t ti cc NHTM Vit Nam khi tng hp cc nhn t tc ng n mc hi lng ca khch hng v cht lng ca cc dch v phi tn dng cho thy c 6 thnh phn (ngoi 5 thnh phn nu trong m hnh SERVQUAL c thm thnh phn Thun tin) v 22 bin quan st. M hnh cho thy nhn t p ng (c h s hi quy chun ha ln nht) c tc ng cng chiu mnh nht n s hi lng ca khch
NGHIN CU & TRAO I
hng s dng dch v phi tn dng k n l cc nhn t ng cm, Phng tin hu hnh, Tin vy, Thun tin v Nng lc phc v. TI LIU THAM KHO 1. Hong Trng & Chu Nguyn Mng Ngc (2005), Phn tch d liu nghin cu
vi SPSS, Nh xut bn thng k TPHCM; 2. Nguyn nh Th v cc cng s (2003), o lng cht lng dch v vui chi gii tr ngoi tri, CS2003-19 Trng i hc Kinh T, TPHCM; 3. Parasuraman. A., V. A. Zeithaml, & L.L. Berry (1985), A conceptual model of
service quality and its implications for future, Journal of Marketing; 4. Parasuraman, A., V.A Zeithaml, & L.L. Berry (1988), SERVQUAL: a multiple-item scale for measuring consumer perceptions of service quality , Journal of Retailing.
53
NGHIN CU & TRAO I
CC YU T NH HNG N HUY NG VN VAY CA DOANH NGHIP NIM YT VIT NAM

ThS. HONG THI HNG ThS. PHAN TH HNG NGA Tm tt: Mc tiu ca bi vit l tm hiu cc yu t nh hng n hnh vi cho vay ca cc Ngn hng i vi cc Doanh nghip nim yt trn 2 sn giao dch chng khon Vit Nam thng qua vic c lng m hnh hi quy vi bin ph thuc l kt qu cho vay v cc bin c lp l cc yu t nh hng n hnh vi cho vay ca cc ngn hng nh Ti sn th chp, tn dng thng mi, li nhun ca doanh nghip, quy m doanh nghip v vn vay hin c trn c s h thng d liu th cp (bo co ti chnh) thu thp t 159 doanh nghip nim yt giai on 2003 2011. Kt qu c lng cho thy t l cho vay mi c lin quan n tn dng thng mi v n di hn ca cc nm trc; ti sn c nh, quy m vn, hiu qu kinh doanh ca doanh nghip. Trn c s , bi vit xut cc gii php gip doanh nghip c th huy ng vn ti tr cho qu trnh sn xut kinh doanh, ng thi lm tng hiu qu t hot ng cho vay ca cc Ngn hng. 1. t vn Tn dng ngn hng ng vai tr then cht trong vic cung cp vn cho nn kinh t, bi do th trng vn c nhiu bin ng bt thng v th trng chng khon ang trong giai on kh khn. Tuy nhin, vic phn phi vn ca cc ngn hng li khng c hiu qu do ngn hng ch thch cung cp vn cho cc cc tp on kinh t ln trc thuc Chnh ph v lm n km hiu qu (Perotti, 1993; Gorton and Winton, 1998). iu ny l v Chnh ph va can thip trc tip vo hot ng phn phi vn ca cc ngn hng thng mi v va u i bo lnh tn dng cho cc tp on kinh t Nh nc. Do vic phn phi vn ca h thng ngn hng sai a ch, nn hu ht cc doanh nghip, c bit l cc doanh nghip va v nh (SMEs), thng xuyn than phin v tnh trng thiu vn u t v cc tiu chun c vay vn th qu cao. Mt khc cc ngn hng cng tht s kh phn bit c doanh nghip no tt hay xu do nng lc thm nh cc d n ca ngn hng cn hn ch v nhiu doanh nghip mi khng c lch s tn dng. S mt cn i thng tin gia ngn hng v doanh nghip dn n hu qu l ngn hng la chn sai a ch ti tr (Cornelli et al., 1996). Vn ny cn ti t hn khi m Chnh ph s dng ngn hng v mc ch chnh tr hn l thng mi. Nhng ngn hng ang phi ng u vi nhng khon n khng l th vn c ch nh ti tr vn cho cc tp on kinh t Nh nc v c hai u nhn c n t ngun vn ngn sch. Quyn s hu cho v mi quan h mt thit gia ngn hng v doanh nghip c l i khi dn n mt s lin minh chin lc vi l c b p cc khon n ca ngn hng t ngn sch Nh nc trn bo co ti chnh ca doanh nghip. Vit Nam, liu hot ng cho vay ca ngn hng c nh cc tc gi nghin
Trng i hc Ti chnh Marketing Trng Cao ng Ti chnh Hi quan
54
NGHIN CU & TRAO I
cu hay khng?. Trong nghin cu ny tc gi c gng tr li cu hi ny bng cch nghin cu v hnh vi cho vay ca h thng ngn hng v hot ng ti tr doanh nghip nim yt Vit Nam. 2. C s l thuyt Rajan & Zingales (1995) and Booth et al., (2001) s dng c gi tr s sch v gi tr th trng lng ha h s n by ti chnh, trong khi , Delcoure (2006) and Nivorozhkin (2003, 2005) ch s dng gi tr s sch do thiu d liu nghin cu. Tng t nh Titman & Wesselss (1988) Cc yu t c th nh hng n n by: 2.1 Ti sn hu hnh (Tangibility): Theo thuyt nh i, th doanh nghip c th s dng ti sn hu hnh nh l vt th chp trong trng hp ph sn. Trong trng hp doanh nghip khng c mi quan h vi ngn hng, th ti sn hu hnh c th c th chp vay vn ngn hng. V th, doanh nghip c cng nhiu ti sn hu hnh th i vay c nhiu hn. Rajan & Zingales (1995) v Chen (2004) tm ra mi tng quan thun gia ti sn hu hnh v h s n by. Ti sn hu hnh c xc nh bng t s ca tng ti sn c nh v tn kho i vi tng ti sn.
2.2 Tn dng thng mi (Trade credit): c xc nh bng t s gia tn dng thng mi v tng ti sn. 2.3 Li nhun (profitability): c xc nh bng t s gia li nhun trc thu v tng ti sn v k vng c mi tng quan thun gia h s n by v li nhun. 2.4 Quy m doanh nghip (firm size): ly log ca tng ti sn v k vng c s tng quan thun gia h s n by v quy m doanh nghip. 2.5 N ngn hng (bank debt): c xc nh bng t s gia n ngn hng v tng ti sn v k vng c s tng quan thun gia h s n by v n ngn hng. 3. Thc trng 3.1 M t mu nghin cu (Description of the sample) Tc gi phn tch da trn d liu ca 159 cng ty nim yt trn 2 sn giao dch chng khon TP. HCM v H Ni t nm 2003 n 2011. 3.2. Lng ha cc bin 3.2.1 Lng ha bin ph thuc: Nghin cu ny s dng 3 t s n by ti chnh theo gi tr s sch: (1) h s n by c xc nh bng t s gia tng n v tng ti sn, (2) h s n by di hn
c xc nh bng t s gia n di hn v tng ti sn, (3) h s n by ngn hn c xc nh bng t s gia n ngn hn v tng ti sn. 3.2.2. Cc yu t c th nh hng n n by: * Ti sn hu hnh (Tangibility): l loi ti sn c biu hin hnh thi vt cht doanh nghip c th s dng ti sn hu hnh nh l vt th chp trong trng hp vay vn. Gi tr ti sn c nh cng ln th doanh nghip i vay c nhiu hn. * Tn dng thng mi (Trade credit): c xc nh bng t s gia tn dng thng mi v tng ti sn ca doanh nghip. * Li nhun (profitability): c xc nh bng t s gia li nhun trc thu v tng ti sn v k vng c mi tng quan thun gia h s n by v li nhun. * Quy m doanh nghip (firm size): ly log ca tng ti sn v k vng c s tng quan thun gia h s n by v quy m doanh nghip. * N ngn hng (bank debt): c xc nh bng t s gia n ngn hng v tng ti sn v k vng c s tng quan thun gia h s n by v n ngn hng. 3.3. Tm tt thng k m t v ma trn tng quan:
55
NGHIN CU & TRAO I
Bng 3.1: Tm tt thng k m t ca cc bin

Bng 3.1 ch ra h s bnh qun, lch chun, gi tr nh nht v ln nht ca cc bin la chn.
Variable LEV LTLEV STLEV TANG TRADE PRO SIZE BDEBT
Count 559 559 559 559 559 559 559 559
Mean 0.51 0.10 0.40 0.54 0.09 0.12 11.74 0.23
SD 0.43 0.14 0.42 0.28 0.13 0.20 1.23 0.30
Minimum 0.04 0.00 0.01 0.01 0.00 -0.20 8.63 0.00
Maximum 7.50 0.72 7.76 4.62 1.75 2.63 16.19 4.19
Ngun: Nhm tc gi t tnh ton Bng 3.2: Ma trn tng quan ca h s n by tng hp LEV TANG TRADE PROF SIZE BDEBT LEV TANG TRADE PROF SIZE BDEBT 1.00 0.66*** 0.69*** 0.25 0.04 0.59*** 1.00 0.44*** 0.20 -0.03 0.46*** 1.00 0.01 -0.07 0.43*** 1.00 -0.19 -0.11 1.00 0.14 1.00
Ngun: Nhm tc gi t tnh ton Bng 3.3 : Ma trn tng quan ca h s n by di hn LEV TANG TRADE PROF SIZE LEV TANG TRADE PROF SIZE BDEBT 1.00 0.30** 0.02 0.08 0.09 0.35** 1.00 0.62*** 0.23 -0.13 0.49*** 1.00 0.05 -0.13 0.54*** 1.00 -0.18 -0.01 1.00 -0.01 1.00 BDEBT
Ngun: Nhm tc gi tnh ton Bng 3.4: Ma trn tng quan ca h s n by ngn hn LEV TANG TRADE PROF SIZE BDEBT LEV TANG 56 1.00 0.59*** 1.00
NGHIN CU & TRAO I
TRADE PROF SIZE BDEBT
0.77*** 0.23 -0.03 0.47***
0.44*** 0.20 -0.03 0.46***
1.00 0.01 -0.07 0.43*** 1.00 -0.19 -0.11 1.00 0.14 1.00
Ngun: Nhm tc gi tnh ton Bng 3.1 Tm tt thng k m t ca bin c lp v bin ph thuc bao gm gi tr bnh qun (mean), lch chun (standard deviation), gi tr nh nht v ln nht, trong khi , cc Bng 3.2, 3.4 trnh by ma trn tng quan ca 3 cp n by (tng hp, di hn, v ngn hn). Tc gi quan st thy rng hu ht cc mi tng quan gia cc bin c lp tng i nh ngoi tr mi tng
with u it = mi + v it
quan thun gia ti sn hu hnh v tn dng thng mi, v th, phng trnh hi quy khng b nh hng bi cc vn ca a cng tuyn. Thm vo , h s n by tng hp c tng quan thun v c ngha vi ti sn hu hnh v n ngn hng. iu ny cho thy rng ti sn hu hnh ng vai tr tch cc trong cc quyt nh cp tn dng cho vn u t, vn lu ng v cc quyt nh ny
c l ph thuc vo vic thanh ton n c. Tn dng thng mi cng c xem nh l ngun vn ngn hn ch yu cho cc doanh nghip trong k nghin cu. 3.4. M hnh hi quy S dng d liu ca 159 doanh nghip trong giai on t 2003 n 2011, tc gi thit lp m hnh hi quy nh sau:
LEVit = a i + b1TANGit + b 2TRADEit + b 3 PROit + b 4 SIZEit + b 5 BDEBTit- 1 + u it
Trong , i = 1,2,, 159 l d liu cho v t = 2003,, 2011 l d liu chui thi gian. TANG l ti sn hu hnh, c xc nh bng t s ca tng ti sn c nh v tn kho i vi tng ti sn. TRADE l tn dng thng mi, PRO
l li nhun ca doanh nghip, SIDE l quy m doanh nghip, BDEBT l n vay ngn hng. u it l phn d gm 2 thnh phn: mi phn nh cc nh hng cha c quan st, v v it l phn d cn li. Tc gi s dng phng php nh
Long-term leverage P. value 0.0001 0.0000 0.0000 0.9786 0.0006 0.2065 Coeff 0.1422 0.0105 0.1536 0.0284 0.1690 -0.0820 0.2245 t-stat. 5.63*** 0.10 3.30*** 2.93*** 1.10 -2.44** P. value 0.0000 0.9187 0.0011 0.0037 0.2704 0.0152
hng ngu nhin (panel randon effect method) cho php cc phn d c la chn ngu nhin v phng php bnh phng nh nht 2 giai on (2stage least square) trnh trng hp ni sinh.
Bng 3.5: Panel 2SLS EGLS (Cross-section random effects) results

Overall leverage Variable TANG TRADE PRO SIZE BDEBT(-1) 1.0014 Intercept R-squared -0.3363 0.8833 3.48*** -1.26 1.1046 0.0131 0.8693 3.83*** 0.0002 Coeff 0.3819 1.4289 1.5014 0.0006 t-stat. 4.05*** 13.80*** 11.65*** 0.02 Short-term leverage Coeff 0.2181 1.6521 1.3716 -0.0342 t-stat. 2.47** 17.09*** 12.14*** -1.43 P. value 0.0140 0.0000 0.0000 0.1516
57
NGHIN CU & TRAO I

F-stat. D-W VIF 257.3 [0.0000] 1.8477 8.568 30.8 [0.0000] 2.1245 1.2894 268.4 [0.0000] 2.0572 7.6511
Ngun: Nhm tc gi tnh ton 4. Kt qu nghin cu 4.1. n by tng hp, n by di hn v n by ngn hn Tng hp s liu v s dng n ca cc doanh nghip nim yt qua cc nm. Bng 4.1: Tng n (Overall leverage ratios)
Ratios Mean Median SD Minimum Maximum Count 2003 0.424 0.492 0.236 0.054 0.725 10 2004 0.604 0.455 0.943 0.053 4.637 21 2005 0.613 0.488 0.828 0.061 4.217 22 2006 0.428 0.408 0.193 0.055 0.818 29 2007 0.421 0.446 0.204 0.076 0.809 36 2008 0.517 0.516 0.232 0.069 0.981 51 2009 0.520 0.529 0.211 0.059 0.928 72 2010 0.512 0.521 0.223 0.058 0.947 159 2011 0.517 0.483 0.597 0.046 7.505 159 All year 0.510 0.504 0.436 0.046 7.505 559
Ngun: Nhm tc gi tnh ton Bng 4.2 N di hn (Long-term leverage ratios)

Ngun: Nhm tc gi tnh ton Bng 4.3 N ngn hn( Short-term leverage ratios)
Qua cc bng tng hp cho thy s khc bit gia cc t s n by tng hp, di 58
Ngun: Nhm tc gi tnh ton hn v ngn hn ca cc doanh nghip nim yt trn 2 sn chng khon H Ni v
TP. HCM. n by ngn hn cao hn n by di hn ch ra rng cc doanh nghip nim
NGHIN CU & TRAO I
yt thch vay ngn hn hn vay di hn. T s n bnh qun ca cc doanh nghip nim yt Vit Nam l 51%, trong n di hn l 10,3% v n ngn hn l 40,2%. T s ny thp hn nhiu i vi cc nc pht trin (Rajan and Zingales, 1995 bo co 66% trong cc quc gia G7) v ngang bng vi cc nc ang pht trin (Booth et al., 2001 bo co 51% trong 10 quc gia ang pht trin). Kt qu ny ph hp vi gi thuyt l t s n trn tng ti sn tng i thp trong cc nn kinh t chuyn i (McKinnon 1991, Mayers 1990). Tuy nhin, n vn cao hn nhiu trong mt vi nn kinh t chuyn i nh Czech Republic, Russia and China. Delcoure (2006) bo co rng t s n bnh qun ca Czech Republic l 43%, ca Russia l 34%, trong khi Chen (2006) bo co l 46% Trung quc. Cng nhn thy t cc bng 3.1; 3.2; 3.3, t s n trn tng ti sn ca cc doanh nghip Vit Nam tng i thp so vi n ngn hn. iu ny cho thy cc doanh nghip nim yt ch yu da vo vn c phn hn l vn n. Ngun vn ngn hn c th c ti tr bng tn dng ngn hng v vn c phn l ngun quan trng cho cc d n u t. S vng mt ca n di hn c th c gii thch bi nguyn nhn l do th trng tri phiu Vit Nam cha pht trin. Theo Chun et al.,(2003), c 60 loi tri phiu c nim yt trn sn
giao dch TP. HCM, vi tng gi tr 5.561 t ng vo thng 6 nm 2003. Trong s , c ti 5.544 t tri phiu Chnh ph v mt s lng rt hn ch tri phiu cng ty. Vi s lng hn ch nh vy v vic giao dch tri phiu trn sn OTC cng b cm on thc s lm cho cc doanh nghip ny rt kh huy ng vn di hn. Cng nh Trung quc, vic thiu khung php l gim st giao dch c phiu trn th trng th cp Vit Nam v cu trc gim st doanh nghip km hiu qu cng lm cho vn tr nn trm trng hn. Trong khi cc hot ng mua bn ca cc doanh nghip nim yt trn th trng th cp tng i thp, th c rt nhiu c phiu cha tiu chun nim yt li c mua bn si ni trn th trng t do, bi v chi ph cng b thng tin th cao v cc chun mc gim st doanh nghip cng cao hn cc li ch c c t vic nim yt c phiu. Do s bt n nh ca nn kinh t, vic thiu khung php l bo v quyn li cho cc c ng cng nh s km hiu qu ca h thng gim st doanh nghip c th to ra nhiu c hi thun li cho cc nh qun tr ti a ha li ch c nhn hoc c hnh vi tu tn ti sn cng ty, th cho vay ngn hn vi ri ro thp c th gip cho ngn hng gim st v kim sot c tn dng ngn hng mt cch hiu qu (Chen 2004, Delcoure 2006).
4.2. Ti sn hu hnh H s tng quan ca bin ny c tng quan thun v c ngha rt cao cp 1% trong tt c cc cp ca h s n by. iu ny cho thy rng ti sn hu hnh ng vai tr quan trong i vi quyt nh cp tn dng. Kt qu ny ph hp vi cc nghin cu trc y nh Rajan & Zingales (1995), Chen (2004) v Delcoure (2006). Kt qu ny cng ph hp vi gi thuyt cu trc vn ca doanh nghip nh pecking order model v phng din nh gi sai ti sn v tradeoff model v phng din khng hong ti chnh v chi ph ph sn. L thuyt i din agency theory) cng tm ra tng quan thun gia h s n by v ti sn hu hnh (Jensen & Meckling, 1976). iu ny l do ti sn hu hnh c dng th chp cho vic pht hnh chng khon n c th gip lm gim cc vn i din. Tuy nhin, nhng kt qu trc y nh Booth et al., (2001), Jelic at el,. (1999) v Nivorozhkin (2005) cho thy cc nh hng hn hp ca ti sn hu hnh v h s n by. Cornelli (1996), Hussain & Nivorozhkin (1997), and Nivorozhkin (2002, 2003) tm thy tng quan nghch gia ti sn hu hnh v h s n by. H gii thch kt qu ny l do c s trng hp v k hn (maturity matching) gia ti sn lu ng, n ngn hn, ti sn c nh v n di hn (hay ni cch khc, n di hn c 59
NGHIN CU & TRAO I
th c dng u t vo ti sn c nh). V th, s tn ti ca ti sn hu hnh nh l ti sn m bo cng khng c nh hng n h s n by. Tuy nhin, mi tng quan nghch gia n by ngn hn v ti sn hu hnh trong nm 2008 ng rng ti sn hu hnh vn cn l ngun th chp ngho nn trong cc nc c nn kinh t km pht trin v kt qu ny ph hp vi cc nghin cu trc y ca Cornelli et al,. (1996), Nivorozhkin (2002, 2004, 2005). 4.3. Tn dng thng mi Tn dng thng mi c v nh hng n h s n by theo cc cch khc nhau. N c ngha thng k v tng quan thun vi n by tng hp v n by ngn hn nh mong i, nhng n khng c ngha thng k i vi n by di hn1 ngoi tr trong giai on 2009-2011 (trong giai on ny, n cho mi tng quan nghch vi n by di hn). Tn dng thng mi cng cao th n by tng hp v n by ngn hn cng ln. iu ny cho
1
Ti sn hu hnh khng c nh hng n n by di hn l v thiu vng hot ng ti tr n di hn Vit Nam, ni m cc cng ty nim yt phi chu chi ph vn c phn cao do h thng gim st doanh nghip km hiu qu, th trng tri phiu cha pht trin, v cu trc t chc v h thng lut php gim st ngn hng cha hon thin.
thy rng doanh nghip s dng nhiu vn ngn hn ngn hng hn b p cho tn dng thng mi bi v vn thng mi c lin quan mt thit vi hot ng sn xut v phn phi ca doanh nghip v thng kh hn trnh cc mi quan h gia khch hng v nh cung cp (Nivorozhkin 2003). Kt qu ny ng h cho gi thuyt th nht l ngn hng trong cc nn kinh t ang pht trin thch cho cc doanh nghip cht y n nn vay vn. Tuy nhin, mi tng quan nghch gia tn dng thng mi v n by di dn trong giai on 2010-2011 cho thy c s thay th gia tn dng ngn hng v tn dng thng mi. Hay ni cch khc, doanh nghip gia tng huy ng vn ngn hn t cc nh cung ng v gim vay di hn trong giai on 2009-2011. Kt qu ny trng hp vi nghin cu ca Nirovozhkin (2003, 2005). Nirovozhkin tm ra tng quan nghch gia tn dng thng mi v h s n by v gii thch rng y chnh l kt qu ca s gim st ca tn dng ngn hng, v th, lm gim t s gia n v vn c phn ca doanh nghip. Nirovozhkin cng kim tra tnh cht ch ca kt qu bng cch a thm vo phng trnh mt t s ca tn dng thng mi thun i vi tng doanh thu v cng tm thy mt mi tng quan nghch gia chng. ng ta kt lun rng cc doanh nghip tip cn tt tn dng ngn hng c l s dng t nhng cung cp
nhiu tn dng thng mi cho cc doanh nghip khc. 4.4. Li nhun Quy m bnh qun ca cc h s tng quan khong +1,5 i vi n by tng hp, +0,15 i vi n by di hn v +1,37 i vi n by ngn hn, cho thy rng c 10% khc bit trong li nhun s gia tng tng ng 15% trong n by tng hp, 1,5% trong n by di hn v 13,7% trong n by ngn hn. Mi tng quan thun gia li nhun v h s n by cho thy doanh nghip nim yt c gng nm bt cc c hi u t ca mnh ti a ha li nhun bi l li nhun c tng quan vi cc c hi tng trng (Booth et at., 2001). Khng nh cc tp on kinh t thuc s hu Nh nc v thng c nhn s u i t pha Chnh ph, cc doanh nghip nim yt Vit Nam c kch c va v nh (SMEs), nhng li c nh hng r rng v mc tiu ti a ha li nhun. Mi tng quan thun dng nh ch ra rng cc doanh nghip lm n c hiu qu pht hnh t chng khon vn v s dng nhiu n ngn hn hn. Bi v c li nhun gi li v cht lng ca cc c hi u t u i din cho li nhun ca cc doanh nghip nh, nn cc doanh nghip c li nhun nhng c t c hi u t s gim pht hnh chng khon vn, v th c th to ra mi tng quan thun gia li
60
NGHIN CU & TRAO I
nhun v h s n by (Rajan & Zingales 1995). Mi tng quan thun cng c th l do c s ci tin v cht lng qun l ti chnh ca cc doanh nghip nim yt. Thuyt i din (v d nh Jensen 1986) cng tin on mi tng quan thun gia li nhun v h s n by. Gi thuyt ny cho rng n c th c dng nh mt cng c k lut buc cc nh qun tr doanh nghip ti a ha li nhun cho cc c ng hn l thit lp cho mnh mt ngi v vng trong doanh nghip. Trong cc trng hp c s mt cn xng v thng tin, cc doanh nghip lm n c li nhng n cao li cho cc du hiu tt v cht lng qun tr ti chnh. V th, vic gim chi ph i din ca vn c phn bng cch gia tng h s n by li l gii php ti u i vi vic qun tr ca cc doanh nghip lm n hiu qu (Jensen & Meckling 1976). Cui cng nhng khng km phn quan trng, mi tng quan thun c th khng nh mt vn thc tin l cc doanh nghip nim yt c th th hng c n t Chnh ph di hnh thc l min thu. Cc doanh nghip c min thu thu nhp trong 2 nm u tin k t ngy nim yt chnh thc. Kt qu ny ph hp vi gi thuyt nh i tradeoff theory v cu trc vn. Miller (1977) xut m hnh ny. Gi thuyt cho rng h s n by c xc nh bi s nh i gia chi ph
ph sn cao v cc li ch min thu hin ti ca n. Ngc li, mi tng quan nghch trong giai on 2008 2009 dng nh ng h m hnh pecking order do Myers & Majluf (1984) xut. H cho rng h s n by th thp hn trong cc doanh nghip lm n c li v cao hn trong cc doanh nghip c nhiu d n u t hn. Kt qu ny hon ton ph hp vi nhin cu ca Chen (2004). Chen tm ra mi tng quan nghch gia li nhun v h s n by ca cc doanh nghip nim yt Trung quc. Tc gi gii thch y l hn ch ca m hnh nh i khi p dng vo cc doanh nghip Trung quc bi v quyn s hu Nh nc vn cn chim a s trong cc doanh nghip v cc ngn hng Trung hoa. 4.5. Quy m doanh nghip Kt qu cho mi tng quan thun v c ngha thng k gia quy m doanh nghip v n by di hn, nhng li khng c ngha thng k i vi n by tng hp v n by ngn hn. nh hng ca quy m doanh nghip i vi n by di hn c th c gii thch l do quy m c mi tng quan mt thit vi ti sn hu hnh hoc c th c dng nh ti sn th chp bn vng cho cc ch n (Nivorozhkin 2003, 2005). Trong cc nn kinh t, quy m ca ng vai tr tch cc trong quyt nh cho vay. Cc doanh nghip ln thng hoc l cc mc tiu ti tr
ca chnh ph hoc l c tham gia vo cc chng trnh u t do Chnh ph ti tr bi v chng qu ln hoc qu chnh tr khng th tht bi. Tuy nhin, cc doanh nghip nim yt Vit nam cng khng i din cho n by tng hp ca quc gia v cng khng th hng cc c n k trn bi v hu ht chng u c quy m va v nh, vi quyn s hu Nh nc di 50%. V l , cc doanh nghip ny kh tip cn c th trng vn bi v th trng chng khon cha thc s l ni huy ng vn. Nghim trng hn, vic pht hnh c phiu mi b sung ca cc doanh nghip ny cng b hn ch. Chng ch c php pht hnh c phiu b sung sau mt nm nim yt. Hn na, cc hot ng giao dch thp trn th trng th cp v s thng tr ca cc nh u t c nhn cng lm vn thm trm trng. Theo Chun et al., (2003), trong s 15.000 ti khon giao dch, ch c khong 130 ti khon ca cc nh u t t chc. Cc vn ny c th lm cho th trng chng khon Vit Nam km pht trin, dn n ngn cn tin trnh huy ng vn ca doanh nghip. 5. Kt lun Tm li vic thiu vn l vn thng xuyn xy ra cc doanh nghip v c th huy ng vn t h thng cc ngn hng th bn thn doanh nghip phi t c cc tiu ch m Ngn hng t ra. Qua nghin cu ca tc gi cho 61
NGHIN CU & TRAO I
thy hnh vi cho vay ca cc ngn hng s c quyt nh bi cc yu t: Cc khon vay mi c ph thuc vo tn dng thng mi v n c ca Ngn hng; Ti sn c nh ca doanh nghip cng ln th vic thc hin cc khon vay c nhiu hn; Quy m ca doanh nghip cng ln th vic ti tr vn vay cng thun li hn; Doanh nghip kinh doanh cng c hiu qu th vic tip cn vn vay cng c u tin; V vy tip cn c ngun vn vay cc doanh nghip cn thc hin tt cc gii php nh: Kinh doanh hiu qu; m rng quy m sn xut kinh doanh; u t trang thit b sn xut. Ngoi ra vic pht trin kinh t n nh bn vng th vic b sung vn ca cc ngn hng cho cc doanh nghip l rt quan trng. V vy Nh nc cn phi quan tm n vic cung ng vn ca cc ngn hng nhm thc hin tt cc chnh sch kinh t v m ca nh nc nhm thc y kinh t pht trin theo nh hng XHCN. TI LIU THAM KHO 1. Perotti, 1993. A Comparative study of structural models of corporate bond yields: An exploratory investigation. Journal of Banking and Finance 24, 255 269; 2. Gorton and Winton, 1998. Optimal bank reorganization policies and the pricing of federal deposit insurance. Journal of Finance 44, 1313 1333; 62
3. Cornelli et al., 1996. The impact of FDICIA and prompt corrective action on bank capital and risk: Estimates using a simultaneous equations model. Journal of Banking and Finance 25, 11391160; 4. Rajan & Zingales and Booth et al. 1995, Are banks really special? New evidence from the FDIC-induced failure of healthy banks. American Economic Review 95 (5), 17121730; 5. Titman & Wesselss, 1988. The maturity structure of corporate debt. Journal of Finance 50, 609631; 6. Bhattacharya, S., Boot, A., Thakor, A., 1998. The economics of bank regulation. Journal of Money, Credit and Banking 30, 745769; 7. Rajan & Zingales,1995. Bank capital regulation with random audits. Journal of Economic Dynamics and Control 26, 13011321; 8. Hussain & Nivorozhkin, 1997. The pricing of options and corporate liabilities. Journal of Political Economy 81 (3), 637654; 9. Jensen & Meckling, 1976. A barrier option framework for corporate security valuation. Journal of Financial Economics 67, 511529; 10. Cox, J., Rubinstein, M., 1985. Options Markets. Prentice-Hall, Inc.,Englewood Cliffs, N.J; 11. Jelic at el, 1991. The effects of closure policies on
bank risk taking. Journal of Banking and Finance 15, 917 938; 12. Chen, 2004. The implied reserves of the bank insurance fund. Journal of Banking and Finance 28, 16171635; 13. Cornelli, 1996. Market discipline and bank subordinated debt: Note. Journal of Money Credit and Banking 22, 11912; 14. Delcoure, 2006. A contingent claim analysis of a regulated depository institution. Journal of Banking and Finance 15, 739; 15. Chun et al, 2003. Timing, investment opportunities, managerial discretion and the security issue decision. Journal of Financial Economics 42, 159185; 16. Myers & Majluf , 1984. Appearance and reality in deposit insurance reform: The case for reform. Journal of Banking and Finance 10, 175 188; 17. Booth et al. 2001, Corporate debt value, bond covenants, and optimal capital structure. Journal of Finance 49, 12131252; 18. Nivorozhkin, 2005. Capital regulation and deposit insurance. Journal of Banking and Finance 10, 189 201; 19. Bo co ti chnh ca cc doanh nghip Vit Nam nim yt t nm 2003-2011; 20. www.elsevier.com/locate/ jbf;
NGHIN CU & TRAO I
CHT LNG DCH V CA CC CNG TY CHO THU TI CHNH TRN A BN THNH PH H CH MINH
ThS. HONG TH THANH HNG* TM TT: Thng qua kim nh thang o cht lng dch v, 1. T VN Cht lng dch v ca cc cng ty CTTC ang l mi quan tm hng u ca cc cng ty CTTC Vit Nam hin nay, trong xu th hi nhp kinh t quc t. Ngy nay, cc cng ty CTTC khng ch chu p lc cnh tranh gia cc cng ty vi nhau m chu p lc cnh tranh vi cc ngn hng thng mi, vi cc cng ty ti chnh, vi qu tn dng v vi cc nh ch ti chnh khc c trong v ngoi nc. Nhn thc c s sng cn trong qu trnh pht trin, trong thi gian qua hot ng ca cc cng ty CTTC khng ngng y mnh cc hot ng v a dng ho cc hot ng cho thu v a ra nhiu tin ch phc v khch hng nhm to s khc bit vi cc nh ch ti chnh khc. Tuy nhin, c nhng nh gi chnh xc v cht lng dch v ca cc cng ty CTTC cn c nhng nghin cu mt cch h thng nh gi s cm nhn ca khch hng v cht lng dch v ca mnh, qua xut nhm nng cao cht lng dch v ca cng ty CTTC.
2. C S L THUYT
cc cng ty cho thu ti chnh (CTTC) theo th t tm quan trng l ASEM, RES, TAN V REL. C th bin ASEM ng gp 45,20%, bin REL ng gp 10,76%, bin RES ng gp 26,29%, bin TAN ng gp 17,76%. Do , th t nh hng a cc cng ty CTTC trn a bn TP.HCM l ASEM, RES, TAN v REL. T kt qu ny, cho thy nng cao cht lng dch v ca cc cng ty CTTC cn ch trng mt s im sau: Mt l
hng. Hai l, cng ty cn xy dng chin
Khi bn v cht lng dch v hu ht cc quan im u cho rng cht lng dch v c mi quan h mt thit vi s hi lng ca khch hng (Cronin &Taylor, 1992); v cht lng dch v s l thc o cho dch v k vng ca khch hng (Lewis & Booms, 1982). Parasuraman & ctg (1985, 1988) cng cho rng: cht lng dch v l khong cch gia s mong i ca khch hng v nhn thc ca h khi s dng qua dch v. Do , cht lng dch v c nh gi thng qua cm nhn ca khch hng v iu ny c nhiu nghin cu trc y trn th gii ch ra. Hi lng l hm s ca mong i, cm nhn cng vi khong cch gia cm nhn v mong i (Oliver, 1980, dn theo King, 2000).
. T kho: cht lng dch v, cho thu ti chnh
Trng i hc Ngn hng TP.HCM.
63
NGHIN CU & TRAO I
Mong i
S 1: M hnh s hi lng Ni cch khc, nh gi cht lng dch v chng ta phi da trn nhng mc k vng ca khch hng i vi sn phm dch v trc khi tiu dng v cm nhn ca h sau khi s dng. Nm 1985, Parasuraman v cng s xut m hnh nm khong cch cht lng dch v, cng vi thang o SERVQUAL c ghp t 2 t Service - Dch v v Quality. Cht lng, c nhiu nh nghin cu cho l kh ton din (Svensson, 2002). Nghin cu ca Parasuraman v cng s khng nh rng SERVQUAL l b cng c o lng cht lng dch v tin cy, chnh xc v s tha mn thng qua cht lng dch v c th hin qua cc yu t: Phng tin hu hnh l c s vt cht, my mc thit b, cc chi nhnh, phng giao dch khang trang, hin i c nh hng n khch hng nh th no v gi thuyt H1: s gia tng cc yu t hu hnh lm tng mc tha mn ca khch hng; S tin cy l s m bo ca doanh nghip lun cung cp cc dch v nh a ra gii thiu, cam kt v gi thuyt H2: s gia tng mc tin cy lm tng mc tha mn ca khch hng; S p ng l vic nhanh chng thc hin vic cung cp dch v v sn phm cho cc khch hng khi c yu cu s dng cc sn phm, dch v ca cng ty cng nh hi p cc thc mc, yu cu ca khch hng vi gi thuyt H3: gia tng s phn hi lm tng mc tha mn ca khch hng; S m bo l nhng phm cht ca nhn vin s to lng tin cho khch hng: s chuyn nghip trong gii thiu sn phm, s am hiu tng sn phm v gii thiu mt cch chnh xc cng nh lch s trong giao tip, knh trng khch hng, kh nng giao tip tt vi gi thuyt H4: gia tng s m bo lm tng mc tha mn ca khch hng; S cm thng l vic th hin mc quan tm v chm sc n tng khch hng nhm thu hiu nhu cu tht s ca khch hng t cng ty c gng p ng vi gi thuyt H5, gia tng s thu hiu lm tng mc tha mn ca khch hng. Bi vit ny s s dng cc thnh phn ny nh gi s cm nhn ca khch hng v cht lng dch v CTTC thng qua m hnh sau:
64
NGHIN CU & TRAO I
Phng tin hu hnh TAN Tin cy REL

p ng
RES m bo ASS
Hi lng
Thu hiu EMP
S 2: M HNH NGHIN CU Cc thnh phn cht lng dch v l: Phng tin hu hnh (TAN), Tin cy (REL), p ng (RES), m bo (ASS), Thu hiu (EMP) l tin t ca s hi lng. Nghin cu ny s dng thang o SERVPERF o lng 05 thnh phn ca cht lng dch v ca cc cng ty CTTC bao gm 23 bin quan st: - Thang o phng tin hu hnh (TAN) c 03 bin quan st. - Thang o tnh p ng (RES) c 05 bin quan st. - Thang o m t tnh m bo (ASS) c 04 bin quan st. - Thang o tin cy (REL) gm 05 bin quan st. - Thang o s thu hiu (EMP) c 03 bin quan st. o lng mc hi lng tng qut c 3 bin quan st. Cc bin quan st c trnh by c th nh sau:
65
NGHIN CU & TRAO I
BNG 1: CC BIN QUAN ST Thnh phn cht lng dch v Phng tin hu hnh (TAN) S p ng (RES) S m bo (ASS) ASS4 REL1 T l t cc REL2 T l k cc tin cy (REL) S cm thng (EMP) EMP2 Quan tm - Nhn chung anh/ch hi lng v cht lng dch v ca cng ty CTTC. - Anh/ch s tip tc s dng dch v ca cng ty CTTC. - Anh/Ch s gii thiu cho ngi quen s dng dch v ca cng ty CTTC thng qua phng vn 160 khch hng s dng dch v CTTC ti cc cng ty CTTC trn a bn TP.HCM khm ph v iu chnh thang o cht lng dch v ca cng ty CTTC. Cc thng tin thu thp s c x l bng phn mm SPSS. Thang o sau khi c nh gi bng phng php h s tin cy Cronbach alpha v phn tch nhn t, phn tch hi quy bi c s dng kim nh m hnh nghin cu. Theo Hair & ctg (1998), c th phn tch nhn t khm ph cn thu Tn bin quan st
Thang o s hi lng ca khch hng (SAT)
3. PHNG PHP NGHIN CU
thc hin phn tch ny, chng ti s dng cc s liu th cp c thu thp t bo co thng nin ca cc cng ty CTTC trn a bn TP.HCM, ng thi s sng cc s liu s cp 66
NGHIN CU & TRAO I
thp d liu vi kch thc mu l t nht 5 mu trn 1 bin quan st. M hnh nghin cu c s bin quan st l 23. Nu theo tiu chun nm mu cho mt bin quan st th kch thc mu cn thit l n = 115. 4. PHN QU TCH K T
4.1. M t mu Thng tin d liu c thu thp thng qua iu tra cc khch hng ca cc cng ty CTTC trn a bn TP.HCM. K thut phng vn trc din v phng vn thng qua mng Internet c s dng thu thp d liu. Thi gian tin hnh
cuc iu tra t thng 5 n thng 6 nm 2011, thc hin phng vn trc tip, trung bnh l 20 pht/khch hng. D liu trong nghin cu c thu thp di dng bng cu hi theo phng php ly mu thun tin ngu nhin. Sau khi c m ha v lm sch, d liu tri qua cc khu phn tch nhn t khm ph EFA, kim tra h s tin cy Cronbachs Alpha, phn tch hi quy bi, phn tch ANOVA di s h tr ca phn mm SPSS. t c kch thc mu ra, 160 bng cu hi c gi i phng vn, thu v l 150 bng, t l thu hi t 94%. Trong 150 bng cu
hi thu v c 146 bng cu hi t thng tin cho phn tch. 4.2. Phn tch kt qu thang o Kt qu phn tch Cronbach Alpha cc nhn t c lp cho thy cc bin quan st u c h s tng quan bin tng trn 0,5. ng thi H s Cronbachs alpha ca thang o s hi lng cc khch hng t mc gi tr 0,804 v h s tng quan bin tng ca cc bin quan st trong thang o ny u trn 0,6. T cho thy bin quan st c tin cy tng i.
Bng 2: Cc bin c trng v thang o cht lng tt STT 1 2 3 4 5 6 Thang o RES EMP ASS REL TAN SAT Bin c trng RES1,RES2,RES3,RES4,RES5 EMP1,EMP2,EMP3 ASS1,ASS2,ASS3,ASS4 REL1,REL2,REL3,REL4,REL5 TAN1,TAN2,TAN3 SAT1,SAT2,SAT3 thnh phn ca thang o. Phn tch nhn t c s dng nh gi mc hi t cc bin quan st theo cc thnh phn. Vi gi thuyt Ho t ra trong phn tch ny l gia 20 bin quan st trong tng th khng c mi quan h vi nhau. Qua 2 ln phn tch nhn t chng ta loi bin RES1 v c h s ti <0,5. Nh vy, cn li 19 Cronbach Alpha ca thang o 0,838 0,797 0,802 0,851 0,862 0,804 bin quan st cho kt qu: Kim nh KMO v Bartletts trong phn tch nhn t cho thy gi thuyt b bc b (sig = 0,000), h s KMO t 0,797 (>0,5). Kt qu ny ch ra rng cc bin quan st trong tng th c mi tng quan vi nhau v phn tch EFA l thch hp.
Nh vy, qua phn tch kim nh Cronbach Alpha, m hnh c 6 thang o m bo cht lng tt vi 23 bin c trng. Sau khi kim tra mc tin cy bng phn tch CromBachs alpha, thang o cc kha cnh nh hng n s hi lng ca khch hng c o lng bng 20 bin quan st cho 05
67
NGHIN CU & TRAO I
Bng 3: Kim nh KMO v Bartlett Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy. Bartlett's Test of Sphericity Approx. Chi-Square df Sig.
.797 1531.524 190 .000
Kt qu kim nh Bartlett c Sig. < 0,05, cc bin quan st c tng quan tuyn tnh vi nhn t i din. ng thi tin hnh kim nh mc gii thch ca cc bin quan st i vi nhn t cho thy gi tr im dng l 1,389 v cho bit tr s phng sai trch l 63,724% . Tin hnh phn tch ma trn nhn t xoay (bng 4), cho thy cc bin c trng u c h s ti nhn t ln hn 0,55. C 4 nhn t i din cho s hi lng ca khch hng vi cc bin c trng ca nhn t c sp xp li khc vi m hnh l thuyt ban u (c 5 nhn t). Nhn t 1 gm cc bin: EMP1, EMP2, EMP3, ASS1, ASS2, ASS3, ASS4. t tn cho nhn t ny l ASEM. Nhn t 2 gm cc bin: REL1, REL2 ,REL3, REL4, REL5. t tn cho nhn t ny l REL. Nhn t 3 gm cc bin: RES2, RES3, RES4. t tn cho nhn t ny l RES. Nhn t 4 gm cc bin: TAN1, TAN2, TAN3. t tn cho nhn t ny l TAN. BNG 4: MA TRN NHN T XOAY (ROTATED COMPONENT MATRIX)
Component F1 (RES2) NOP TIEN THUAN LOI (RES3) THOI GIAN GIAO DICH NHANH (RES4) THAI DO SAN SANG PHUC VU TOT (RES5) NHIET TINH THAN THIEN (EMP1) DICH VU KHACH HANG NHIET TINH (EMP2) QUAN TAM DEN KHACH HANG (EMP3) QUAN TAM DAC BIET DEN NHUNG CHU Y CUA KHACH HANG (ASS1) CO KIEN THUC (ASS2) TAO TIN TUONG CHO KHACH HANG (ASS3) AN TOAN GIAO DICH VOI NH (ASS4) DUNG THOI GIAN HUA HEN (REL1) TY LE DAT COC (REL2) TY LE KY CUOC (REL3) LAI SUAT CHO THUE (REL4) KIEM TRA THONG TIN VE TAI KHOAN (REL5) TIN TUONG VAO THONG TIN TRUYEN DAT (TAN1) CSVC HIEN DAI HAP DAN (TAN2) TRANG PHUC GON GANG THANH LICH (TAN3) THOI GIAN LAM VIEC THUAN LOI .626 .649 .621 .680 .782 .749 .689 .768 .856 .755 .785 .768 .838 .881 .845 F2 F3 .630 .793 .791 .799 F4
Tin hnh phn tch nhn t ph thuc cho thy thang o s tha mn ca khch hng bao gm 3 yu t (SAT1, SAT2, SAT3). Vi gi thuyt Ho t ra trong phn tch ny l gia cc bin quan st khng c mi tng quan vi nhau. Kim nh KMO v Barletts trong phn tch nhn t cho thy gi thuyt ny b bc b (sig = 0,000); h s KMO l 0,893 (>0,5). Kt qu ny ch ra rng cc bin quan st trong tng th c mi tng quan vi nhau v phn tch nhn t (EFA) l thch hp.
68
NGHIN CU & TRAO I
Bng 5: Ma trn nhn t S hi Lng V cht lng dch v ca cng ty CTTC Nhn t 1 (SAT1) QUY KHACH CO HAI LONG VOI CHAT LUONG HOAT DONG .638 CUA CONG TY CTTC (SAT2) QUY KHACH SE TIEP TUC SU DUNG DICH VU CUA CONG .740 TY CTTC (SAT3) QUY KHACH CO GIOI THIEU CHO NGUOI THAN SU DUNG .739 DICH VU CUA CONG TY CTTC Extraction Method: Principal Component Analysis. Component Scores.
Bng phn tch nhn t s dng vi phng php trch nhn t principal component trch c 1 nhn t ti eigen value bng 11,795 v phng sai trch c l 78,768% (>50%) t yu cu. H s ti nhn t ca bin cc yu t t 0,638 0,749. Nh vy, qua cc Kim nh cht lng thang o v cc Kim nh ca m hnh EFA, nhn din c 4 thang o i din cho cc nhn t nh hng n s hi lng v 1 thang o i din cho s hi lng ca khch hng vi 22 bin c trng. Tng hp kt m hnh iu chnh qua Kim nh CRONBACH ALPHA v phn tch nhn t khm ph (bng 6):
BNG 6: M HNH IU CHNH STT 1 2 3 4 5 Tng s Thang o ASEM (F1) REL(F2) RES(F3) TAN(F4) SAT 5 Bin c trng EMP1,EMP2,EMP3,ASS1,ASS2,ASS3,ASS4 REL1,REL2,REL3,REL4,REL5 RES1,RES2,RES3,RES4. TAN1,TAN2,TAN3 SAT1,SAT2,SAT3 22 Gii thch thang do m bo v cm thng S tin cy S p ng Phng tin hu hnh S hi lng
4.3. Kim nh h s hi qui Phng php hi quy tuyn tnh bi vi ton b cc bin (cc kha cnh nh hng n s tha mn ca khch hng) c a vo cng lc bc u cho thy m hnh hi quy thch hp s d ng kim nh m hnh l thuyt (sig. F = 0.000, F= 40,266) v gii thch c 52,7%% s khc bit ca bin ph thuc vi s tha mn ca khch hng hay cc bin c lp trong m hnh c th gii thch c 52,7% s thay i ca bin ph thuc (R2 hiu chnh = 0,527). BNG 7: TM TT M HNH (MODEL SUMMARY)
R R Square Adjusted R Square Std. Error of the Estimate Change Statistics R Square Change F Change df1 df2 Sig. F Change DurbinWatson
.735a .540
.527
.68978532 .540
40.266
137
.000
2.029
Hin tng a cng tuyn khng c nh hng n kt qu gii thch ca m hnh vi VIF ca mi bin ln nht bng 1,7 (<10). Quy tc l khi VIF vt qu 10 l du hiu ca a cng tuyn (Trng & Ngc,2005). 69
NGHIN CU & TRAO I
Kim nh F s dng trong bng phn tch phng sai l php kim nh gi thuyt v ph hp ca m hnh hi quy tuyn tnh tng th. tng ca kim nh ny v mi quan h tuyn tnh gia bin ph thuc v cc bin c lp. Trong bng phn tch ANOVA, ta thy gi tr sig. rt nh (sig = 0.00), nn m hnh hi quy ph hp vi tp d liu v c th s dng c.
BNG 8: PHN TCH PHNG SAI (ANOVA) Model 1 Regression Residual Total Sum of Squares 76.634 65.185 141.820 df 4 137 141 Mean Square 19.159 .476 F 40.266 Sig. .000
Trong bng 10, ct mc ngha (Sig.) cho thy tt c bin u c Sig. Nh hn 0,01 ngoi tr F2 c Sig. Nh hn 0,05. Nh vy, F1,F3,F4 tng quan c ngha vi SAT vi tin cy 99%. Trong khi F2 tng quan c ngha vi SAT vi tin cy 95%. BNG 9: H S HI QUY (COEFFICIENTS)
Coefficientsa Model Unstandardized Standardized Coefficients Coefficients B 1 (Constant) F1 F2 F3 F4 .000 .587 .140 .340 .231 Std. Error .058 .058 .058 .058 .058 .588 .140 .342 .231 Beta t .008 95.0% Confidence Interval for B Correlations Collinearity Statistics
Lower Upper ZeroSig. Bound Bound order Partial Part Tolerance VIF .993 -.114 .115 .701 .254 .454 .346 .592 .655 .142 .202 .343 .451 .238 .322 .588 1.000 .140 1.000 .342 1.000 .231 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000
10.148 .000 .472 2.420 .017 .026 5.909 .000 .226 3.983 .000 .117
a. Dependent Variable: SAT
Qua kt qu gi tr hi qui theo phng php enter cho ta bit tm quan trng ca tng bin c lp i vi bin ph thuc. Gi tr Beta ti Bng 2.21 cho ta bit mc nh hng gia 04 bin c lp v bin ph thuc. Thnh phn no c gi tr Beta cng ln th cng nh hng n mc hi lng cng nhiu. C th nhn thy s hi lng ca khch hng i vi cht lng dch v ca cc cng ty CTTC chu nh hng nhiu nht t thnh phn 70
F1, s m bo v ng cm (Beta = 0,588); th hai l thnh phn Kh nng p ng F3 (Beta = 0,342); th ba l thnh phn phng tin hu hnh F4 (Beta = 0,231), th t l thnh phn s tin cy F2 (Beta = 0.140). S m bo v ng cm (ASEM) c 1 =0.588, S m bao v ng cm c nh hng 58,8% n s hi lng ca khch hng. Nu h thng tng 1 n v th s hi lng ca khch hng (SAT) tng 0.588 n v v
ngc li nu h thng gim 1 n v th s hi lng ca khch hng gim 0.588 n v. Kh nng p ng (RES) c 3 = 0.342, kh nng p ng nh hng 34,2% n s hi lng ca khch hng. Nu nu kh nng p ng tng 1 n v th s hi lng ca khch hng (SAT) tng 0.342 n v v ngc li nu kh nng p ng gim 1 n v th s hi lng ca khch hng gim 0.342 n v.
NGHIN CU & TRAO I
Phng tin hu hnh (TAG) c 4 = 0.231, phng tin hu hnh nh hng 23,1% n s hi lng ca khch hng. Nu phng tin hu hnh tng 1 n v th s hi lng ca khch hng (SAT) tng 0.231 n v v ngc li nu phng tin hu hnh
gim 1 n v th s hi lng ca khch hng gim 0.231 n v. Mc d tin cy (REL) c = 0.140, mc tin cy nh hng 14,0% n s hi lng ca khch hng. Nu mc tin cy tng 1 n v th s hi lng ca khch hng (SAT) tng 0.140 n
ABSRES F1 -.047 .577 1.000 . .003 .975 .019 .822 -.005 .955
v v ngc li nu mc tin cy gim 1 n v th s hi lng ca khch hng gim 0.140 n v. xem mc ph hp ca m hnh, nghin cu tin hnh kim nh phng sai phn d khng i bng cch s dng kim nh Spearman. Kt qu nh sau:
F2 -.102 .225 .003 .975 1.000 . -.008 .925 .028 .735 F3 .013 .882 .019 .822 -.008 .925 1.000 . -.052 .533 F4 -.077 .363 -.005 .955 .028 .735 -.052 .533 1.000 .
BNG 10: H S TNG QUAN HNG SPEARMAN (CORRELATIONS) Spearman's rho ABSRES Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) F1 Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) F2 Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) F3 Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) F4 Correlation Coefficient Sig. (2-tailed)
1.000 . -.047 .577 -.102 .225 .013 .882 -.077 .363
Trong bng 10, cc bin F1,F2, F4, c mc ngha (Sig.) ln hn 0,05. Nh vy, kim nh Spearman cho bit phng sai s d khng thay i. Qua cc kim nh ca m hnh hi quy, cc bin c ngha thng k bao gm: F1,F2, F3,F4. Kt qu kim nh gi thuyt ban u cho kt qu kim nh cc gi thuyt nh sau: Gi thuyt H1: S gia tng cc yu t hu hnh lm tng mc tha mn ca khch hng. Thnh phn yu t hu hnh c h s tng quan ring (Partial) = 0,322, gi tr t=
3,983 v Sig = 0,000 nn gi thuyt c chp nhn. Gi thuyt H2: s gia tng mc tin cy lm tng mc tha mn ca khch hng. Thnh phn mc tin cy c Partial = 0,202, gi tr t= 2,420 v Sig = 0,017 nn gi thuyt c chp nhn. Gi thuyt H3: s gia tng kh nng p ng lm tng mc tha mn ca khch hng. Cc thnh phn ca kh nng p ng c Partial = 0,451, gi tr t=5,909 v Sig=0,000 nn gi thuyt c chp nhn. Gi thuyt H4: s gia tng s m bo v s ng cm lm tng mc
tha mn ca khch hng. Thnh phn s m bo v s ng cm c Partial = 0,655, gi tr t = 10,148 v Sig = 0,000 nn gi thuyt c chp nhn. y l s cng hng ca 3 thnh phn gi thuyt ban u v S m bo v s ng cm. Nh vy, vi dch v ca cc cng ty cho thu ti chnh th S thu hiu khch hng lun i km vi nhng rng buc m bo v cht lng dch v cung cp. H s hi quy chun ha (Standardized coefficient) xc nh v tr nh hng ca cc bin c lp. Cc h s hi quy c chun ha 71
NGHIN CU & TRAO I
c th chuyn i vi dng
phn trm (bng 11).
72
NGHIN CU & TRAO I
BNG 11: V TR QUAN TRNG CA CC YU T Bin c lp ASEM (F1) REL(F2) RES(F3) TAN(F4) Tng s Ga tr tuyt i 0.588 0.14 0.342 0.231 1.301 % 45.20 10.76 26.29 17.76 100
Bin ASEM ng gp 45,20%, bin REL ng gp 10,76%, bin RES ng gp 26,29%, bin TAN ng gp 17,76%. Nh vy, th t nh hng a cc cng ty CTTC l ASEM, RES, TAN v REL. 5. KT LUN V NHNG GI Thng qua kim nh thang o cht lng dch v ca cc cng ty CTTC, phn tch khm ph nhn t (EXPLORATORY FACTOR ANALYSIS, EFA), phn tch hi quy tuyn tnh a bin (MULTIPLE REGRESSION ANALYSIC, MRA) RES, TAN v REL. T kt qu ny, cho thy nng cao cht lng dch v ca cc cng ty CTTC trn a bn TP. HCM cn ch trng mt s im sau: Mt l,
dng khch hng. C th, cng ty phi cho ra nhiu phng thc CTTC, a dng v phng thc thanh ton v cc dch v t vn khc. Hai l, cng ty cn xy dng chin lc khch hng th hi ,
(REL). Nh vy, c th kh Ba l cng ty CTTC theo th t tm quan trng l ASEM, RES, TAN v REL. C th bin ASEM ng gp 45,20%, bin REL ng gp 10,76%, bin RES ng gp 26,29%, bin TAN ng gp 17,76%. Do , th t nh hng a cc cng ty CTTC trn a bn TP. HCM l ASEM, 73
NGHIN CU & TRAO I
cc tin ch khi lm vic, c th c
. Bn l
lun gi c n ci trn mi.
ua cch xng h vi khch hng, mt nh mt thn thin, mt n ci ng
l kp thi cc trng hp phng tin lm vic cn thit b h hng nh: my vi tnh, my photo, in thoi. ng thi, cn b tr h thng gh ngi dnh cho khch hng phi c trang b hin i, lun c sp xp ngay ngn v khng bi bn. Mi cng ty cn trang b h thng my lnh, tivi, my tnh ci internet v quy bo dnh cho khch vi cc tin tc cp nht. Khn lnh, bnh ko v phc v nc ung min ph cho khch hng trong khi i giao dch. Mi cng ty, chi n
nhn vin. T chc thm d kin khch hng v thi phc v ca nhn vin dch v theo nh k hng thng nhn vin dch v t thc c nhim
, t vn cho khch hng bit trong iu kin ca h nn s dng sn phm dch v no nh vy khch hng s cm thy yn tm v hon ton thoi mi khi bc chn ra khi cng ty. Nm l, ch n u t c s vt cht, trang thit b m bo khng gian thoi mi trong giao dch v
ng. Ngoi ra, tr s cng ty, phng giao dch phi c t c
, mt tin cng ty
74
NGHIN CU & TRAO I
CTTC phi m bo lun sch p, bng hiu v logo ng mu chun, gip khch hng ln u tin n giao dch d dng nhn dng c u l cng ty m h tm. Su l, cn xy dng thng hiu v vn ho doanh nghip cho cng ty. Trc mt, v nng thanh ton theo ng nh k. Li sut vn dng linh hot phi xem xt c v: m . TI LIU THAM KHO . i ng nhn vin n mc lc mc ng phc giao dch , to cho khch hng s cm nhn v tnh chuyn nghip v s m p, thn thin ca nhn vin i vi khch hng trong hot ng ca cng ty. By l 1. Cronin, J. J. & S. A. Taylor, Measuring Service Quality: A Reexamination and Extension, Journal of Marketing, 56 (July): 5568., (1992); 2. Cronin, J.J., Brady, M.K., Hult, G.T.M., 2000, Assessing the effects of quality, value, aand customer satisfaction on consumer behavioral intentions in service environments, Journal of Retailing, 76 (2): 193 218. 3. Oliver, R.L., Satisfaction: A Behavioral Perspective on the Consumer, McGraw-Hill, New York, NY., (1997); 4. Parasuraman, A., L. L. Berry, & V. A. Zeithaml, Refinement and Reassessment of the SERVQUAL Scale, Journal of Retailing, 67 (4): 420450., (1991). 5. Parasuraman, A., V. A. Zeithaml, & L. L. Berry, SERVQUAL: A Multiple-
Item Scale for Measuring Consumer Perceptions of Service Quality, Journal of Retailing, 64 (1): 1240.,(1988). 6. Parasuraman, A., Berry, L. L. & Zeithaml, V.A., More on Improving Service Quality Measurement, Journal of Retailing, 69 (1): 140-47, (1993); 7. Zeithaml, V.A., Berry, L.L., Parasuraman, A., The behavioral consequences of service quality, Journal of Marketing, Vol. 60 (2): 3146, (1996); 8. Zeithaml, V. A., (2000), Service Quality, Profitability, and the Economic Worth.
75
NGHIN CU & TRAO I
THC Y MI QUAN H HP TC TON DIN TRUYN THNG GIA VIT NAM LO TRONG BI CNH HI NHP HIN NAY
ThS. TRN MAI C* TM TT: Quan h gia Vit Nam Lo khng ch l hu ngh hp tc m cn l quan h c bit vi tnh cm anh em thn thit, l nim tin m hai ng, hai Nh nc v nhn dn hai nc dnh cho nhau. T khi thit lp quan h ngoi giao chnh thc n nay c nhng bc pht trin v mi mt nh: kinh t, chnh tr, vn ha, gio dc Trong bi cnh ton cu ha nh hin nay, vic tht cht v a mi quan h hp tc ton din hin nay gia Vit Nam - Lo ln mt tm cao mi s l c hch cn thit v quan trng cho hai nc pht trin nhanh v bn vng, v ha bnh, n nh, phn vinh ca khu vc v trn th gii. 1. Hin nay, ton cu ha khng ch to ra nhng bin i mnh m v kinh t, m cn thc y mi quan h lin quc gia tng c v b rng ln b su. C th ni rng, t do ha kinh t v ci cch th trng trn ton cu din ra ph bin. Cc nn kinh t da vo nhau, lin kt vi nhau, xm
*
nhp nhau, c mi quan h bin chng vi nhau trong giai on hin nay ngy cng tng. Ton cu ha thc y hp tc, phn cng lao ng quc t su rng, kch thch tng trng kinh t. Cc hnh thc hp tc, lin kt kinh t tr nn a dng v phong ph v ni dung. Mt khc, nhng li ch v bt li do ton cu ha to ra khng c chia s mt cch ng u, lm gia tng thm khong cch pht trin gia cc quc gia v trong tng quc gia. ng trc xu th ton cu ha, c Vit Nam v Lo u phi ch ng, tch cc hi nhp kinh t quc t nhm tranh th c hi, tm kim v tr c li nht cho mnh, ng thi hn ch thp nht nhng nguy c, thch thc. Pht trin quan h hp tc ton din, tnh hu ngh, on kt gia hai ng, hai nc Vit - Lo v s gn b keo sn gia dn tc Vit Nam vi nhn dn cc b tc Lo s l yu t quan trng v cn thit gip hai nc c th b sung, h tr nhau trong qu trnh tham gia ton cu ha.
2. T thc tin din bin trong quan h quc t ni chung v quan h gia cc nc ln ni ring nhng nm u th k XXI, chng ta c th hiu khi nim hp tc ton din l khi nim ch s phi hp hot ng gia hai hay nhiu nc trn c s chia s quan im gn gi v tt c cc vn i ngoi quan trng nhm gii quyt nhng thch thc chung trong cc lnh vc nh chnh tr, kinh t, ngoi giao c lin quan n li ch ca mi nc. Tnh hu ngh, on kt gia hai ng, hai nc Vit - Lo v s gn b keo sn gia dn tc Vit Nam v nhn dn cc b tc Lo c Ch tch H Ch Minh v Ch tch Cayxn Phmvi Hn trc tip gy dng nn mng, c cc th h lnh o k tc ca hai ng, hai nc, cng nhn dn hai nc qu trng, nng niu, dy cng vun p, khng ngng c cng c v pht trin. Vic thnh lp quan h ngoi giao gia Vit Nam Lo, ngy 05/9/1962 l s kin mang tnh lch s
Ph trng khoa, trng i hc Ngn hng TP.HCM.
76
NGHIN CU & TRAO I
quan trng trong quan h Vit Nam Lo. T , mi quan h gia nhn dn hai nc ngy cng c cng c. Nhn dn hai nc lun k vai st cnh bn nhau chin u ginh c lp dn tc, ng h gip ln nhau v cng nhau tip tc ginh c thng li, cho n lc gii phng hon ton t nc vo nm 1975. y l k nguyn mi, k nguyn ha bnh v pht trin t nc theo hng tin ln X hi ch ngha. Sau khi hai nc gii phng t nc c 2 nm, ngy 18/6/1977, Vit Nam Lo k Hip c Hu ngh v Hp tc, y l im nhn quan trng mang tnh cht lch s v va l c s php l, chnh tr ca mi quan h c bit gia hai ng, hai Nh nc v nhn dn hai nc trong thi k mi, thi k xy dng v pht trin trong iu kin ha bnh nhm tht cht mi quan h hu ngh truyn thng lu i, tnh on kt c bit v s hp tc ton din ca hai nc ln tm cao mi. C th ni rng, mi quan h gia Vit Nam Lo l mi quan h khng ging bt c mi quan h no trong lch s th gii ng i, c xy p v nui dng bng cng sc, m hi, xng mu ca nhiu th h cch mng Vit Nam v Lo trong sut chiu di lch s. Mi quan h ny c da trn nhng c s rt cn bn v kinh t,
chnh tr, truyn thng, vn ha v c khng nh bng c s php l nn to th nng , h tr kh vng chc cho mi quan h gia hai nc c th v lc c th pht trin su rng vng chc bn vng trong mi lnh vc. C s u tin m chng ta c th ni ti chnh l gia Vit Nam Lo c s tng ng, gp nhau v nhu cu, li ch, c cu trc kinh t tng h. Do vy, y chnh l im ta cn thit v quan trng y mnh hp tc ton din v tht cht hn na mi quan h truyn thng bn cht, tr thnh i tc kinh t quan trng ca nhau trong hin ti v tng lai sp ti. Tip n, s pht trin quan h Vit Nam Lo c xy dng trn ch, quyt tm ca lnh o hai nc v chnh sch ca c hai bn. Xt v chnh sch i ngoi, gia Vit Nam Lo c im trng nhau khi m chnh sch ton cu ha v ci cch c cu kinh t pht trin cao v n nh trong th k XXI ca Lo din ra ng thi vi chnh sch i ngoi c lp, t ch, rng m, a phng ha, a dng ha quan h quc t, vi phng chm Vit Nam l bn v i tc tin cy ca tt c cc nc trong cng ng quc t, ch ng hi nhp kinh t quc t thng qua hp tc song phng v a phng vi mc tiu ha
bnh, c lp, dn ch v tin b x hi2. Bn cnh , trong xu th ton cu ha nh hin nay th s hp tc ton din gia Vit Nam Lo pht trin s gp phn tng cng s phi hp, ng h ln nhau trn cc din n trong khu vc v quc t. im tip theo m chng ta c th d nhn thy chnh l, s lng cng ng sinh sng, lm vic, hc tp, nh c ti Lo l kh ln3. Vic thc y quan h Vit Nam Lo s gp phn to iu kin cho cng ng ngi Vit sinh sng, lm n, hc tp mt cch n nh, hp php v
2
ng cng sn Vit Nam (2011), Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb CTQG, H Ni, tr. 84
3
Cng ng ngi Vit Nam ti Lo hnh thnh kh sm. Trong thi k Php thuc, do cuc sng kh khn, nn i honh hnh, mt b phn dn cc tnh min Trung sang Lo sinh c lp nghip. Mt s cng chc, vin chc, s quan, binh lnh b Php a sang Lo phc v b my cai tr v mt s sang Lo lm n bun bn. Sau chin thng in Bin Ph nm 1954, mt b phn ngi Vit l quan chc, binh lnh ch c li nh c ti Lo. Hin nay cng ng ngi Vit Nam ti Lo c khong 20.000 ngi, a s sng Th v cc thnh ph ln nh Vientiane 5000 ngi, Champasac 5000 ngi, Savannakhet 3000 ngi v Khammuon 2000 ngi...
77
NGHIN CU & TRAO I
lu di ti Lo. Ngoi ra, theo chng ti, khi xt v cc iu kin t nhin: Vit Nam v Lo nm trung tm bn o n - Trung, thuc vng ng Nam lc a. Trong phm vi ca bn o ng Dng, Vit Nam nm pha ng dy Trng Sn, nh mt o ln nhn ra bin; Lo nm sn ty dy Trng Sn, lt su vo vng t lin ca bn o. Nh vy, dy Trng Sn c th v nh ct sng ca hai nc, to thnh bin gii t nhin trn t lin gia Vit Nam v Lo. Vi a hnh t nhin ny, v ng b c Vit Nam v Lo u theo trc Bc - Nam. Cn v ng bin, con ng gn nht Lo c th thng thng ra bin l t Sm Na thuc tnh Ha Phn (Lo) qua Thanh Ho; Xing khong (Lo) qua Ngh An; Khm Mun (Lo) qua H Tnh; Savnnakht (Lo) qua Qung Tr v Khm Mun (Lo) qua Qung Bnh. V cui cng, v kha cnh vn ha, c hai nc u c nhng im trng v tng ng. Th hin mt s im ni bt nh: chu nh hng ca Pht gio, coi trng l ngha, knh trn nhng di, coi trng gia nh, Nhn dn hai nc giu lng nhn i, c truyn thng bang giao ha hiu, cu mang m bc ln nhau t lu i... Nhng im ny l c s to nn mi quan h su rng vng chc bn vng trong bi cnh ton cu. 78
3. Trn tinh thn hp tc ton din, thi gian qua, quan h hp tc Vit Nam Lo trn cc lnh vc c nhng bc pht trin ht sc mnh m v su rng, mang li li ch thit thc cho s pht trin chung ca c hai nc. V chnh tr, gia Vit Nam Lo thng xuyn trao i cc on cp cao v cc cp, cc ngnh gip tng cng s hiu bit ln nhau, tng cng quan h hp tc ton din ca hai bn. Trong nm 2011, chng ta vui mng n Lnh o cp cao Lo thm hu ngh chnh thc Vit Nam nh Tng B th, Ch tch nc Lo Choummaly Sayasone (810/8/2011), Th tng Lo Thongsing Thammavong (28/2-2/3/2011), Ch tch Quc hi Lo Pany Yathotu (24-27/8/2011), U vin B Chnh tr, Ph Th tng Lo Somsavat Lensavad thm kho st ca khu quc t Lng Sn (10/2011). ng thi, cc chuyn thm hu ngh chnh thc ca Lnh o cp cao ca Vit Nam cng l nhng mc pht trin quan trng trong quan h hai nc nh: chuyn thm hu ngh chnh thc ca Tng B th Nguyn Ph Trng (2022/6/2011); Th tng Chnh ph Nguyn Tn Dng thm hu ngh chnh thc Lo (9-10/9/2011); Ph Th tng Nguyn Xun Phc thm chnh thc (2124/11/2011). C th ni rng, trc xu th i mi v hi nhp nh hin nay,
mi quan h ca hai nc cn c th hin trn cc phng din khc nh: vn ha gio dc, giao lu dn gian v c bit l kinh t. Vi c ch tip xc i thoi thng xuyn cp cao ca lnh o hai nc to c s chnh tr tin cy to v y mnh quan h hp tc kinh t gia hai nc. Vi nhng tin trin tch cc trong quan h chnh tr, ngoi giao to iu kin thun li, to nhng ng lc cho mi quan h tt p gia Vit Nam - Lo v kinh t. Trong nhng nm qua, quan h kinh t gia Vit Nam v Lo khng ngng c y mnh, gp phn to nn thnh tu kinh t - x hi ca hai nc. n nay, cc doanh nghip Vit Nam tip tc duy tr l 1 trong 3 (bn cnh Trung Quc v Thi Lan) v tr dn u v u t nc ngoi ti Lo vi 252 d n, tng tr gi u t 2,77 t USD. Kim ngch thng mi hai chiu hai nc t gn 500 triu USD v phn u n nm 2015 t kim ngch thng mi 2 t USD4. Hin 16/17 tnh ca Lo c nh u t Vit Nam trin khai d n trong cc lnh vc cng nghip, nng lm nghip, dch v, du lch, khch sn, ti chnh, ngn hng, bo him. Trong giai
4
http://www.cpv.org.vn/cpv/Modul es/Preview/PrintPreview.aspx?co _id=30106&cn_id=471702
NGHIN CU & TRAO I
on 2001 2007, xut khu ca Vit Nam sang Lo c bc tng trng kh. Nm 2007, kim ngch t 104 triu USD, tng 11,9% so nm 2006. V c cu, mt hng m Lo xut vo Vit Nam ch yu l la go v l thuc l. Theo tinh thn trong tha thun thc y thng mi song phng Vit Nam - Lo nm 2012, va c B trng B Cng Thng V Huy Hong cng B trng B Cng Thng nc Cng ha Dn ch Nhn dn Lo Nam Viyaketh k kt, hng ha trao i gia Vit Nam v Lo c chia thnh 3 nhm gm: nhm cc mt hng c hng thu sut u i 0% l l v cng l thuc l, la go; nhm cc mt hng c u i gim thu 50% so vi thu sut trong khu vc mu dch t do Asean l t c trng lng vn ti khng qu 5 tn (m HS 8704.12) v nhm cc mt hng khng c hng thu sut u i nh pho hoa n, rc thi t vic ch bin dc phm y t Vit Nam xut sang Lo gm nhiu loi nh: M n lin, sn phm gm s, hng dt may, giy dp, dy cp in, sn phm in t, vi tnh... Trong , cc mt hng c kim ngch ln l hng dt may (t 7,5 triu USD nm 2007), nha (t gn 2 triu USD) v giy dp (t 962.000 USD). Nh vy, c cu hng ha trao i gia hai nc nhn chung l kh n nh v u theo hng
pht huy c tnh tri, li th so snh ca tng nc. Chnh iu ny gp phn chng minh rng, tnh b sung cho nhau gia hai th trng c tn dng mt cch trit , bt chp s canh tranh khc lit ti hai th trng, nhng mt hng th mnh ca hai bn vn ginh v tr nht nh trn th trng ca Vit Nam v Lo. Trong giai on 2008 2015, Lo c xc nh l mt trong nhng th trng quan trng ca Vit Nam. D kin kim ngch xut nhp khu hai nc n nm 2015 t 2 t USD, trong xut khu ca Lo sang Vit Nam c tc tng trng bnh qun 14,6%/nm cho c giai on 2011 2015; hng xut khu ca Vit Nam sang Lo t tc tng trng bnh qun 21,5%/nm cho c giai on 2011 2015. Sang nm 2011, kim ngch xut khu ca Vit Nam sang Lo t 274,10 triu USD, tng 38,13%5, bc sang thng 4 nm 2012, kim ngch ny tng 78,27% so vi cng k nm ngoi, vi kim ngch l 39,91 triu USD; nng tng kim ngch tnh n thng 4 nm 2012 l 136,04 triu USD6.
5
www.nhandan.org.vn/.../nangcao-hi-u-qu-ho-t-ng-th-ng-m-i-ut-vi-...
6
http://www.ttnn.com.vn/nuoclanh-tho/256/tin-tuc/34499/daymanh-thuong-mai-hai-chieu-vietnam-lao.aspx
phn u t 1 t USD kim ngch thng mi hai chiu, Chnh ph hai nc thng nht trin khai n pht trin quan h thng mi Vit Nam - Lo giai on 2008 - 2015. Trong tp trung trin khai cc chng trnh xc tin thng mi gia hai nc, t chc cho cc doanh nghip hai nc tham gia cc hot ng xc tin thng mi trong khun kh hp tc Hnh lang Kinh t ng - Ty. Ngoi ra, n cng nhm y mnh thc hin d n Quy hoch pht trin mng li ch bin gii Vit Nam - Lo n nm 2020; d n Nng cp ch bin gii in m ti bn in m, huyn Nong Ht, tnh Xing Khong, Lo; nghin cu, xut Quy ch qun l ch bin gii chung Vit Nam - Lo. Bn cnh , B Cng thng hai nc Vit Nam Lo s cng phi hp nghin cu phng n pht trin cc khu kinh t ca khu Lao Bo (tnh Qung Tr) - en Sa Vn (tnh Savanakhet), Ty Trang (tnh in Bin) - Pang Hc (tnh Phongsaly) v B Y (tnh Kon Tum) Phu Ca (tnh Attap) c Chnh ph hai bn ph duyt. Trong Nm on kt Hu ngh Vit - Lo 2012, nhiu d n ln nh thy in Sekamn 3 cng sut 250MW phn u pht in vo cui nm nay; d n trng 10 ngn ha cao su ca Cng ty Cao su k Lk khai thc m; Lnh vc nng lng, hin c 15 d 79
NGHIN CU & TRAO I
n vi tng cng sut gn 3.400 MW. Cc doanh nghip nh Hong Anh Gia Lai, Cng ty Golf Long Thnh, Tp on Ha cht Vit Nam u t v cam kt u t cc cng trnh an sinh - x hi ti Lo tr gi hn 50 triu USD, ng gp vo cng cuc pht trin kinh t - x hi, nng cao thu nhp ca ngi dn Lo. C th ni rng, hp tc kinh t trong thi k i mi lun chim v tr quan trng hng u, vi mong mun l ng lc thc y s pht trin ca cc quan h hp tc khc. Trong xu th hi nhp ang l khuynh hng ch ng ca th gii hin nay, bn cnh hp tc song phng, Vit Nam Lo cng y mnh hp tc trong khun kh khu vc v quc t nh Hip hi cc quc gia ng Nam (ASEAN), Din n hp tc u (ASEM), hp tc 3 nc Vit Nam - Lo Campuchia (CLV), hp tc 4 nc Vit Nam Lo Campuchia - Myanmar (CLMV), Chin lc hp tc pht trin kinh t khu vc 3 dng sng Ayeyawady - Chao Praya M Cng (ACMECS), Hi ngh cp cao ng (EAS)...Vit Nam tch cc h tr Lo t chc Hi ngh cp cao ASEM 9, Hi ngh i tc ngh vin u ln th 7 (ASEP 7) vo cui nm 2012, tng cng hp tc trong y hi sng M 80
Cng v cc c ch hp tc tiu vng. V lnh vn ha, Vit Nam - Lo u nhn thc su sc ngha c bit quan trng v thit thn ca cng vic ny i vi c hai bn. Hng nm, hai bn thng xuyn lp k hoch giao lu vn ho ngh thut di cc hnh thc: trao i on biu din, t chc sng tc m thut, tm hiu v ch t nc v con ngi, hp tc xut bn, in v pht hnh sch bo, vn ho phm, phim nh. Phi hp tuyn truyn v mi quan h c bit Vit Nam Lo, Lo - Vit Nam, t chc k nim nhng ngy l ln tng cng hiu bit, gn b gia nhn dn hai nc. Hp tc v gio dc v o to cng l mt trong nhng lnh vc m trong mi thi k, ng, Nh nc ca hai quc gia lun quan tm c bit. S hp tc, gip ln nhau trong lnh vc gio dc gia hai nc cng t c nhiu thnh tu to ln, gp phn quan trng vo s nghip i mi, xy dng v pht trin t nc ngy cng giu mnh, phn vinh, ng thi gp phn tng cng mi quan h hp tc lu bn gia Vit Nam Lo. Hng nm, B Gio dc hai nc u k kt cc vn bn hp tc v Hi ngh B trng Gio dc ca ba nc Lo, Campuchia, Vit Nam c t chc ln lt ti H Ni v Ving Chn. Hng lot h thng trng
lp Lo vi s gip ca Vit Nam c xy dng. Lu hc sinh Lo c mt 36 trng i hc, cao ng v trung hc chuyn nghip Vit Nam. Bn cnh , Vit Nam vn tip tc o to mt s hc sinh ph thng cho Lo. Cng tc o to, bi dng cn b lnh o, qun l v cn b l lun chnh tr ca ng c coi l mt nhim v chin lc c bn thng xuyn ca ng, Nh nc ca c hai nc. Vit Nam c nhiu chuyn gia u ngnh, c kinh nghim sang Lo xy dng chng trnh ging dy cho Trng ng cao cp ca ng v Nh nc Lo. T nm 1992 n nay, trn c s Hip nh hp tc v kinh t, vn ha, gio dc v khoa hc k thut c k kt gia Chnh ph Vit Nam v Chnh ph Lo, B Gio dc v o to Vit Nam, B Gio dc v Th thao Lo k kt K hoch hp tc v gio dc o to hng nm, nhm gip Lo pht trin cc c s gio dc, o to cn b (ch yu tp trung trnh i hc v sau i hc), trao i on cng tc hc tp kinh nghim v cng tc qun l gio dc v nng cao trnh i ng cn b, gio vin. Trong 10 nm gn y, mi nm s lng hc sinh, hc vin Lo c gi sang o to ti Vit Nam theo din Hip nh c duy tr t 550 n 650 ngi. Song song vi
NGHIN CU & TRAO I
cng tc o to cn b, hai bn khng ngng m rng quan h hp tc gip ln nhau trong u t xy dng c s vt cht h thng trng hc. T nm 2003, B Gio dc v o to Vit Nam c cc on chuyn gia t vn gip bn trong vic xy dng h thng trng ph thng dn tc ni tr cc vng kh khn v nhiu dn tc khc nhau sinh sng. H thng trng hc ny gp phn gip Chnh ph Lo o to ngun cn b ct cn cho cc b tc Lo. n nay, bng ngun vin tr khng hon li ca Chnh ph Vit Nam, Lo xy dng c 07 trng ph thng dn tc ni tr t Bc n Nam nc Lo vi tng mc u t l 201,777 t ng; xy dng 02 trng ph thng, 01 k tc x cho i hc Quc gia Lo, Trng Ngh ti tnh Bokeo, Trng ng ti tnh Xayabury vi tng mc u t 162,992 t ng7; u t xy dng 09 k tc x vi tng s kinh ph 84,715 t ng ti cc trng i hc dnh ring cho lu hc sinh Lo ang theo hc ti cc trng i hc, cao ng Vit Nam. Vic cung cp, h tr sch, gip bin son chng trnh ti liu ging dy; h tr chuyn gia trong hp tc nghin cu khoa hc v lin
7
kt o to gia cc c s o to hai nc cng c quan tm. V pha Lo, tuy trong iu kin cn nhiu kh khn, ngay t nm 1982 Chnh ph Lo dnh mt s hc bng cho cn b, hc sinh Vit Nam sang hc tp v ngn ng, vn hc Lo. n nay, c 449 lu hc sinh Vit Nam c sang hc tp ti nc bn Lo bng hc bng do Chnh ph Lo cp. i i vi mi quan h hp tc, gip ln nhau gia hai ng, hai Nh nc, cc b, ngnh Trung ng, cn c mi quan h hp tc gia cc a phng v ngoi giao nhn dn kt ngha gia ton b cc tnh c chung ng bin gii cng nh cc tnh khng c chung bin gii gia hai nc vi nhau. Cc a phng phi hp cht ch v trao i on tham quan, cng gip , chia s kinh nghim cng nh cng tho g nhng kh khn gia hai nc. Cc Hi hu ngh Vit Nam - Lo, Lo Vit Nam v cng ng ngi Vit Nam ti Lo c nhiu ng gp ng k trong vai tr lm cu ni quan trng trong vic gi gn v pht trin quan h on kt c bit Vit Nam - Lo, Lo - Vit Nam. 4. Bi cnh hi nhp ton cu hin nay, nhn li chng ng 50 nm thit lp quan h ngoi giao Vit Nam Lo cho chng ta thy rng, mi quan h gia Vit Nam Lo khng
http://www.tgvn.com.vn/Item/VN /VietLao/2012/7/7CD6D873289F 0570/
ngng c m rng, cng c v pht trin trn tt c cc lnh vc t: kinh t, chnh tr, vn ha, gio dc... Tuy nhin, mi quan h hp tc gia hai bn trong thi gian va qua cng c mt s im cha tha mn c s mong mun ca hai bn so vi tim nng sn c ca mi nc. Vn cn mt s tn ti v hn ch nht nh v c s h tng, vic trao i hng ho v s phi hp gia hai bn v vic t chc thc hin cc quy ch, v ngun vn... Do vy, trong thi gian sp ti, vic thc y mi quan h kinh t c bit trong lnh vc hp tc u t tng xng vi mi quan h hp tc v mt chnh tr, nhm cng c v khng ngng pht trin mi quan h hu ngh truyn thng, tnh on kt c bit v s hp tc ton din gia hai nc, trn c s pht huy th mnh v tim nng sn c ca mi nc trn nguyn tc bnh ng, cng c li, ng thi cn phi c s u tin v nhn nhng ln nhau tng xng vi tnh c th ca mi quan h c bit gia Vit Nam Lo v theo quy ch quc t cng nhau pht trin, h tr ln nhau trong vic hi nhp quc t, v s tin b v phn vinh ca mi nc l iu cn thit, nht l trong bi cnh hi nhp ton cu ang l xu th ph bin nh hin nay. Trong bi cnh cuc khng hong kinh t - ti 81
NGHIN CU & TRAO I
chnh ton cu lan rng hin nay, vic Vit Nam Lo k vai, st cnh cng vt qua mi thch thc trong bi cnh hi nhp ton cu li cng c ngha quan trng v mang tnh cp thit. lm c iu ny, theo chng ti, trong giai on sp ti nn cn kt hp cc gii php c bn, c tnh kh thi nh sau: Th nht, chng ta bit rng, trong bi cnh hi nhp ton cu, hp tc cng pht trin l xu th tt yu khch quan. V c s chnh tr tin cy y mnh quan h hp tc cng pht trin l cn thit. Do vy, ch trng cng c s ng thun chnh tr gia Vit Nam Lo l vic lm cn thit tng cng mi quan h i tc chin lc. Pht trin ton din, thc cht Quan h c bit Vit Nam Lo s mi mi trng tn gia Vit Nam v Lo t lu lun ginh c s ng h, ng thun cao ca lnh o, chnh gii, cng ng doanh nghip v cc tng lp nhn dn hai nc. Th hai, ch trng m rng quan h gia cc a phng Vit Nam Lo. Trong thi gian sp ti, hai nc cn c s nht tr cao trong vic khuyn khch v h tr cc a phng tng cng hot ng hp tc, giao lu hu ngh trn cc lnh vc, khng ch v vn ha, gio dc, giao lu ngh thut m c trong lnh vc hp tc kinh t, thng mi v u t. Vi im nhn 82
m rng quan h hp tc trc tip gia cc a phng chnh l gp phn thc y s hiu bit ln nhau, quan h on kt hu ngh tt p sn c v l mt bin php y mnh quan h i tc chin lc gia Vit Nam v Lo trong bi cnh hi nhp. Th ba, y mnh nghin cu xy dng chin lc pht trin quan h Vit Nam Lo cho n nm 2020. Vic lm ny cn phi tin hnh mt cch ng b, tng th, r rng, vi mt k hoch thc hin c th trn cc lnh vc ch yu cho mi giai on 5 nm cho n nm 2020, tm nhn 2030. Th t, Chnh ph hai nc cn xc nh r mc tiu tng qut ca hai nc trong bi cnh hi nhp ton cu hin nay l hng vo: Thc y quan h Vit Nam Lo pht trin theo hng t do ha thng mi, u t v hi nhp quc t c trc mt cng nh lu di, c trong quan h song phng cng nh tm khu vc. Th nm, tip tc thc hin bng c nhng quyt tm ca lnh o cp cao ca hai ng, hai Nh nc, tp trung vo cc lnh vc hp tc nh: Tha thun hp tc chin lc giai on 2011 2020, tha thun hp tc giai on 2011 2015 bng cch nng cao cht lng v hiu qu v
pht trin ngun nhn lc giai on 2011 - 2020. Th su, tng cng v nng cao vai tr hp tc gip ln nhau gia cc b, ngnh, t chc, a phng v doanh nghip Vit Nam - Lo. Gn pht trin kinh t - x hi vi quc phng, an ninh, c bit l cc a phng c chung ng bin gii nhm pht trin cc a phng khu vc bin gii tr thnh hu phng chin lc vng chc, n nh, ha bnh, hu ngh, hp tc lu di, to s gn b, tin tng ln nhau lu di. Th by, y mnh hn na vic i mi c ch, chnh sch ca hai nc thu ht ln nhau. Ch trng loi b nhng ro cn nh hng n u t, hp tc, lin kt gia hai nc. Tn dng ti a th mnh, gim thiu nhng bt li t th yu trong c cu hp tc ca hai bn. Chng ta u bit rng, trong mi mi quan h hp tc, bt c nc no cng t li ch quc gia ln hng u, pht huy li th ginh li ch ti a. Do , xy dng c cu hp tc c kh nng tng tr ln nhau, phc v cho mc ch ca i bn cng c li, lm cho quan h Vit Nam Lo pht trin vng chc, di lu trong bi cnh hi nhp quc t nh hin nay. 5. Mi quan h gia Vit Nam Lo trong sut thi gian qua gt hi
NGHIN CU & TRAO I
nhiu thnh cng trn nhiu lnh vc. Trong bi cnh hi nhp ton cu hin nay, quan h Vit Nam - Lo cng chung vai bt tay nhau bc vo k nguyn mi. Vi nn tng hp tc ton din gia hai nc ang trn pht trin tt p, chng ta cng tin tng rng, thi gian ti, mi quan h Vit Nam Lo s pht trin v s tin b, pht trin bn vng ca hai nc, nht l trong bi cnh ton cu nh hin nay./. TI LIU THAM KHO 1. ng cng sn Vit Nam (2011), Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb CTQG, H Ni;
2. Nguyn Vn Khoan (2008), Vit Lo hai nc chng ta, Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni; 3. Trn Mai c (2011), Nhng gii php c bn nhm pht trin bn vng ngnh du lch ca CHDCND Lo trong giai on hin nay, HTKH Quc t: Pht trin kinh t x hi Vit Nam v Lo giai on 2011- 2020, Vn phng Chnh ph nc CHDCND Lo, Trng i hc Kinh t Quc dn; 4. Trn Mai c (2012), Hp tc chin lc gia Vit Nam Hn Quc trong bi cnh ton cu, HTKH Quc t Hong thc L
Long Tng v mi quan h hp tc Vit Nam Korea t qu kh n hin ti, trng i hc ngoi ng tin hc TP.HCM, trng i hc Yuong San, Lin hip cc t chc hu ngh TP.HCM, Hi hu ngh Vit Hn TP.HCM; 5. http://www.mof.gov.vn; 6. http://www.customs.gov. vn. 7. http://www.laopdr.gov.la /ePortal/home/home.action? request_locale=en_US; 8. http://www.countrydata.com/frd/cs/latoc.html#l a0010.
83
NGHIN CU & TRAO I
QU TRNH NHN THC CA NG V MI QUAN H GIA TNG TRNG KINH T V PHT TRIN VN HA VIT NAM TRONG THI K I MI
ThS. LNG TH HUYN TRANG* Tng trng kinh t v pht trin vn ha c mi quan h bin chng v cng hng ti mt mc tiu chung l v s pht trin bn vng ca x hi, v con ngi. Pht trin bn vng Vit Nam cao vai tr m ng ca vn ha trong thc hin pht trin nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. c bit trong thi k i mi, vic gii quyt mi quan h bin chng gia tng trng kinh t v pht trin vn ha l mt vn mang tnh cp thit lun c ng ta ch trng quan tm. Sau 27 nm (1986 2013) tin hnh i mi ton din theo nh hng x hi ch ngha, nhn dn ta ginh c nhng thnh tu rt quan trng, to iu kin, tin nng cao th v lc nc ta pht trin mnh m v bn vng trong thi k i mi. cng l kt qu t qu trnh nhn thc ca ng ta phn nh r tnh quy lut tt yu v mi quan h gia tng trng kinh t v pht trin vn
* Trng i hc Ti chnh Marketing
ha ngy cng khi qut, y v su sc hn. i sng x hi c hai mt vt cht v tinh thn. Nu kinh t l nn tng vt cht th vn ha l nn tng tinh thn ca i sng x hi. Khi qut khoa hc cho thy c tm rng ln v su sc v tr, vai tr ca vn ha trong s pht trin x hi, t a li nhiu kha cnh l lun cng nhng kt lun thc tin ht sc quan trng. Tng trng kinh t l mt khi nim kinh t hc c dng ch s gia tng v quy m sn lng ca nn kinh t trong mt thi k nht nh. Cc ch tiu o tng trng kinh t thng c s dng l mc tng tng sn phm quc ni (GDP), tng sn phm quc dn (GNP), GDP v GNP bnh qun u ngi cng mt s ch tiu kinh t tng hp khc8.
Tng trng kinh t l c s v iu kin ca s pht trin nhng cha phi l ton b s pht trin. Nu ch chy theo tng trng kinh t n thun th s tng trng kinh t l v ngha, c hi v thc cht l phn pht trin. Tng trng kinh t phi nhm mc tiu pht trin vn ha, pht trin con ngi, gn vi m bo tin b v cng bng x hi, bo v mi trng mi thc s l s pht trin bn vng. Nh vy, i vi mt quc gia, t c mc tiu pht trin, p ng cc nhu cu vt cht ca x hi, nht thit phi c s tng trng cao v kinh t, v c s vt cht, k thut v cng ngh v cng l iu kin, l c s cho s pht trin vn ha. Vn ha l nn tng tinh thn ca x hi, l l tng m mi c nhn, cng ng mi thi i u phn u vn ti. Qua cc thi i, loi ngi khng ngng phn u, hi sinh t ti nhng nc thang pht trin ngy cng cao hn theo mc tiu vn ha.Pht trin vn ha l khi nim dng ch s thay i v i sng vn ha bao gm
Nguyn Ph Trng: V cc mi quan h ln cn c gii quyt tt trong qu trnh i mi i ln ch ngha x hi nc ta, Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni, 2011, tr.155.
84
NGHIN CU & TRAO I
vn ha vt cht v vn ha tinh thn ca x hi, c bit l t tng, o c, np sng, li sng, vn hc, ngh thut, thng tin i chng, gio dc v o to, khoa hc v cng ngh theo chiu hng tin b v nhn vn nhm p ng nhu cu tinh thn ngy cng cao ca x hi9. Pht trin vn ha c nh gi da trn tiu ch l cc gi tr v chun mc ca x hi nhm pht trin ton din con ngi v mt th lc, tr lc, phm cht, nhn cch, xy dng mi trng vn ha lnh mnh, cc th ch, thit ch vn ha hp l, hon thin cc mi quan h x hi hng ti nh hng chung v Chn - Thin -M. Khi y mnh tng trng kinh t th i lin vi ni phi c nhng chnh sch vn ha - x hi tng xng m bo pht trin vn ha, thc hin tin b x hi v v hnh phc con ngi. C th thy, vn ha khng ch l kt qu ca s pht trin m cn l nn tng ca chnh s pht trin y. Vn ha khng phi l sn phm th ng ca kinh t m c tc ng trc tip n qu trnh bin
9
i kinh t, kinh t khng th t mnh pht trin nu thiu nn tng vn ha. iu ny c Ch tch H Ch Minh - ngi sng lp v lnh o ng Cng sn Vit Nam ch r: Mun tin ln ch ngha x hi th phi pht trin kinh t v vn ha, Pht trin kinh t v vn ha nng cao i sng vt cht v vn ha ca nhn dn ta10, trong cng cuc kin thit nc nh, c bn vn cn phi ch n, cng phi coi trng ngang nhau l chnh tr, kinh t, vn ha v x hi11. Vn ha, ngh thut cng nh mi hot ng khc, khng th ng ngoi m phi trong kinh t v chnh tr12. Ngi nhn mnh cc nhim v ln lao ca pht trin vn ha: Chng ta phi bin mt nc dt nt, cc kh thnh mt nc vn ha cao v i sng ti vui hnh phc13. Vit Nam ch c th thc hin c iu khi tng trng kinh t phi song hnh cng pht
10
trin vn ha, y t, gio dc, thc hin an sinh x hi, ci thin mi mt i sng nhn dn, gii quyt tt cc vn x hi v mc tiu pht trin con ngi. Pht trin vn ha khng ch l mc tiu m cn l ng lc ca s pht trin kinh t, l tiu ch v b lc cho s la chn v iu chnh x hi pht trin theo hng tin b. ng ta trong qu trnh lnh o thc hin cng cuc i mi ton din t nc tip tc tip thu v pht trin nhng nhn thc nn tng quan trng v mi quan h gia kinh t v vn ha ca Ch tch H Ch Minh. Cng vi s i mi trong t duy kinh t v chnh tr, ng ta c nhng i mi quan trng trong t duy v vai tr ca vn ha i vi s pht trin kinh t - x hi ca t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi. Cng cuc i mi t nc do ng ta khi xng v lnh o c tin hnh t i hi VI ca ng (1986) mang n nhiu i mi quan trng trong t duy v vn ha ca ng. Ngh quyt 05 ca B Chnh tr kha VI xc nh: Vn ha l nhu cu thit yu trong i sng tinh thn ca x hi, th hin trnh pht trin chung ca mt t nc, mt thi i, l lnh vc sn xut tinh thn to ra nhng gi tr vn ha, 85
H Ch Minh : Ton tp, t12, Nxb Chnh tr Quc gia -S tht, H Ni, 2011, tr.480.
11
Bo Cu quc, ngy 8.10.1945.
12
Nguyn Ph Trng: V cc mi quan h ln cn c gii quyt tt trong qu trnh i mi i ln ch ngha x hi nc ta, Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni, 2011, tr.155-156.
H Ch Minh : Ton tp, t.7, Nxb Chnh tr Quc gia - S tht, H Ni, 2011, tr246.
13
H Ch Minh : Ton tp, t.8, Nxb Chnh tr Quc gia - S tht, H Ni, 2011, tr.494.
NGHIN CU & TRAO I
nhng cng trnh ngh thut c lu truyn t i ny sang i khc, lm giu p thm cuc sng con ngi14. Vn ha c khng nh l lnh vc sn xut tinh thn, l nhu cu thit yu ca i sng con ngi, l mt trong nhng tiu ch nh gi trnh pht trin ca t nc. Nh vy, i hi VI t ra nhng vn c bn v pht trin vn ha v thc hin tin b, cng bng x hi. Vn kin i hi i biu ton quc ln th VII ca ng (1991) tip tc khng nh: Mc tiu v ng lc chnh ca s pht trin l v con ngi, do con ngi Tng trng kinh t phi gn lin vi tin b v cng bng x hi, pht trin vn ha, bo v mi trng15. Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi c thng qua ti i hi VII cng nhn mnh xy dng nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc l mt trong su c trng ca ch ngha x hi; nn vn ha mi c ni dung nhn o, dn ch v tin b.
14
Vn ha t ch l nhu cu thit yu ca con ngi, l tiu ch nh gi trnh pht trin ca t nc n i hi VII c xc nh l mt trong bn nhim v m bo pht trin x hi v con ngi. Vn kin i hi ng ton quc ln th VIII (1996) khng nh t tng ch o quan trng v cng nghip ha, hin i ha nc ta trong thi k i mi l nu r: Tng trng kinh t gn lin vi tin b v cng bng x hi, gi gn v pht huy bn sc vn ha dn tc, bo v mi trng sinh thi16. Trong qu trnh lnh o, s nghip pht trin vn ha lun c ng ta ch trng v nhn mnh ti trong Ngh quyt Trung ng 5 kha VIII: Vn ha l nn tng tinh thn ca x hi, va l mc tiu, va l ng lc thc y s pht trin kinh t - x hi. Chm lo xy dng v pht trin vn ha l chm lo cng c nn tng tinh thn ca x hi. Thiu nn tng tinh thn tin b v lnh mnh, khng quan tm gii quyt tt mi quan h gia pht trin kinh t vi tin b v cng bng x hi th khng th c s pht trin kinh t - x hi bn vng. Xy dng v pht trin
16
kinh t phi nhm mc tiu vn ha, v x hi cng bng, vn minh, con ngi pht trin ton din. Vn ha l kt qu ca kinh t ng thi l ng lc ca s pht trin kinh t, cc nhn t vn ha phi gn cht ch vi i sng v hot ng x hi trn mi phng din chnh tr, kinh t, x hi, lut php, k cng bin thnh ngun lc ni sinh quan trng nht ca pht trin17. n i hi ng ton quc ln th VIII, trn c s xc nh vn ha l nn tng tinh thn ca x hi, ng c bc ngot trong nhn thc v vai tr ca vn ha trong pht trin ton din t nc: Chm lo vn ha l chm lo cng c nn tng tinh thn ca x hi. Thiu nn tng tinh thn tin b v lnh mnh, khng quan tm gii quyt tt mi quan h gia pht trin kinh t vi tin b v cng bng x hi th khng th c s pht trin kinh t - x hi bn vng18. Vn ha khng ch l kt qu th ng ca s pht trin kinh t m
17
V lnh o, qun l vn hc, ngh thut trong cng cuc i mi, Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni, 2001, tr.15.
15
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin Hi ngh ln th nm Ban Chp hnh Trung ng ng kha VIII, Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni, 1998, tr.55.
18
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th VII, Nxb S tht, H Ni, 1991, tr.61.
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th VIII, Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni, 1996, tr.72.
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin Hi ngh ln th nm Ban Chp hnh Trung ng kha VIII, Sd, 1998, tr.55.
86
NGHIN CU & TRAO I
c xc nh l ng lc v tr thnh mc tiu thc y s pht trin kinh t x hi. V tr ca vn ha c t ln hng u, c th hin qua quan im lm cho vn ha thm su vo cc lnh vc v hot ng, tr thnh ngun lc ni sinh quan trng nht ca s pht trin bn vng. C th nhn thy nhn thc ca ng ta v mi quan h gia tng trng kinh t v pht trin vn ha mang tnh bin chng, khi qut v gn vi thc tin cng cuc i mi ca t nc. i hi VIII ca ng khng nh t tng ch o quan trng v cng nghip ha, hin i ha l: Ly vic pht huy ngun lc con ngi lm yu t c bn cho s pht trin nhanh v bn vng. ng vin ton dn cn kim xy dng t nc, khng ngng tng tch ly cho u t pht trin. Tng trng kinh t gn vi ci thin i sng nhn dn, pht trin vn ha, gio dc, thc hin tin b v cng bng x hi, bo v mi trng19. Trong thi i ngy nay, s giu c ca quc gia khng ch cn n ti nguyn thin nhin, vn, k thut m yu t ngy cng quan trng v quyt
19
nh l ngun lc con ngi, l tim nng sng to ca con ngi. Tim nng ny nm trong vn ha, trong tr tu, o c, tm hn, nhn cch, li sng, ch, ngh lc, ti nng ca mi c nhn v c cng ng. Ni cch khc, vn ha nm trong con ngi - vn ha cng chnh l con ngi, biu hin trong phng thc sng, trong nng lc hot ng ca cng ng v l sc mnh bn cht ngi, lun vn ti nhng l tng cao qu ca con ngi khng nh nhng gi tr Chn - Thin - M trong xu th hi nhp quc t . im mi l i hi VIII xy dng Chng trnh gii quyt cc vn vn ha - x hi v nu r mc tiu l: Gii quyt vic lm, pht trin ton din cc mt hot ng v vn ha, thng tin, th dc th thao, y t, dn s, k hoch ha gia nh v cc mt x hi khc nhm nng cao cht lng cuc sng vt cht, tinh thn v th lc ca dn tc, p ng yu cu pht trin ngun nhn lc v hi nhp vo cng ng quc t20. Thc cht ca pht trin bn vng l pht trin bn vng con ngi, vn ha gn lin vi cht lng cuc sng, hnh phc ca con ngi. ng
20
ta xc nh vn ha l mc tiu pht trin bn vng, v vy, phi xy dng mt nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc to dng mt nn tng tinh thn ca x hi, hng s pht trin kinh t thc s phc v con ngi, v con ngi. Mt trong nhng t tng ch o xy dng v thc hin k hoch 5 nm 1996 2000 l Kt hp hi ha tng trng kinh t vi pht trin vn ha - x hi, tp trung gii quyt nhng vn bc xc nhm to c chuyn bin r nt v thc hin cng bng v tin b x hi21. Vic gii quyt mi quan h gia tng trng kinh t v pht trin vn ha l nhim v cn gii quyt t c cng bng v tin b x hi, tng bc a t nc pht trin cao hn. i hi IX (2001) tip tc b sung, pht trin nhng c im ca cc i hi v Hi ngh Trung ng trc v khng nh: Xy dng nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc va l mc tiu va l ng lc thc y s pht trin kinh t x hi Vn ha tr thnh nhn t thc y con ngi t hon thin nhn cch, k tha truyn
21
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th VIII, Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni, 1996, tr.85.
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th VIII,, Sd, tr.204-205.
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th VIII,Sd, tr.169.
87
NGHIN CU & TRAO I
thng cch mng ca dn tc, pht huy tinh thn yu nc, ch t lc, t cng xy dng v bo v T quc 22. Vn ha l mc tiu thc y x hi pht trin bi v vn ha c xc nh l nhn t t hon thin nhn cch con ngi, k tha, hun c ln tinh hoa, kh phch ca dn tc. ng nh hng nn vn ha mi m chng ta cn xy dng trong cng cuc i mi l: Tng trng kinh t i i vi pht trin vn ha v gio dc, xy dng nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc, lm cho ch ngha Mc - Lnin, t tng H Ch Minh gi vai tr ch o trong i sng tinh thn ca nhn dn, nng cao dn tr, gio dc v o to con ngi, xy dng v pht trin ngun nhn lc ca t ncTng trng kinh t gn lin vi pht trin vn ha, tng bc ci thin i sng vt cht v tinh thn ca nhn dn, thc hin tin b v cng bng x hi, bo v v ci thin mi trng, kt hp pht trin kinh t - x hi vi tng cng quc phng - an ninh23. Tng
22
trng kinh t v pht trin vn ha l hai nhim v lun c ng ta qun trit t song hnh, khng tch ri nhau. l hai nhim v trung tm ci thin i sng ca nhn dn trn tt c cc lnh vc vt cht v tinh thn, thc hin mc tiu ca pht trin bn vng t nc. i hi ng ton quc ln th X (2006) th hin su sc hn mi quan h gia tng trng kinh t v pht trin vn ha, thc hin tin b v cng bng x hi, coi y l mt trong nhng ni dung c bn ca nh hng x hi ch ngha. i hi X nhn mnh: Thc hin tin b v cng bng x hi ngay trong tng bc v tng chnh sch pht trin; tng trng kinh t i i vi pht trin vn ha, y t, gio dc, gii quyt tt cc vn x hi v mc tiu pht trin con ngi.24. Ngh quyt i hi ng ton quc ln th X (2006) xc lp v tr ca vn ha l mt trong ba b phn hp thnh s pht trin bn vng v ton din ca t nc theo nh hng x hi ch ngha: Xy dng nn vn
24
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th IX, Sd, tr.114.
23
ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc, p ng yu cu pht trin ca x hi v con ngi trong iu kin y mnh cng nghip ha, hin i ha v hi nhp kinh t quc t. Bo m s gn kt gia nhim v pht trin kinh t l trung tm, xy dng ng l then cht vi pht trin vn ha - nn tng tinh thn ca x hi; to nn s pht trin ng b ca ba lnh vc trn chnh l iu kin quyt nh bo cho s pht trin ton din v bn vng ca t nc. c bit coi trng nng cao vn ha lnh o v qun l, vn ha trong kinh doanh v vn ha trong nhn cch ca thanh nin, thiu nin; chng nhng hin tng phn vn ha, phi vn ha25. T , ng nhn thc rng: Mc tiu n nh tnh hnh, gii phng nng lc sn xut khng ch l pht trin sn xut, xy dng c s vt cht - k thut mi m cn l gii quyt cc vn x hi, t cng vic lm n i sng vt cht v vn ha, bi dng sc dn, xy dng cc quan h x hi tt p, li sng lnh mnh, thc hin cng bng x hi, vi thc ngi lao ng l lc lng sn xut ln nht, l ch th ca x
25
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th IX, Nxb, Chnh tr Quc gia, H Ni, 2001, tr.88-89.
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni, 2006, tr.77-78.
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Sd, tr.213.
88
NGHIN CU & TRAO I
hi26. y l s nhn thc su sc ca ng v mi quan h gia vn ha v pht trin, l bc pht trin mi trong quan im ca ng v vai tr to ln, su sc ca vn ha trong pht trin bn vng v ton din ca t nc. Vi nhn thc , vn ha khng ch l mc tiu v ng lc ca pht trin kinh t x hi, cng khng ch l nn tng tinh thn ca x hi, m vn ha c coi l thc o ca pht trin bn vng. Bo co v phng hng, nhim v pht trin kinh t - x hi 5 nm 2006 - 2010 trong Vn kin i hi X xc nh: Pht trin nhanh phi i i vi nng cao tnh bn vng Phi gn tng trng kinh t vi pht trin vn ha, pht trin ton din con ngi, thc hin dn ch, tin b v cng bng x hi coi trng bo v v ci thin mi trng ngay trong tng bc pht trin Cng i vo kinh t th trng cng phi chm lo tt hn phc li x hi pht trin gio dc, vn ha thc hin tt hn yu cu gn kt gia pht trin kinh t vi pht trin
vn ha, x hi27. Pht trin x hi nhanh nhng phi bn vng, phc v cho s tin b ca i sng con ngi. Pht trin t nc t vic gn tng trng kinh t vi pht trin vn ha trn c s cao gio dc. Cng lnh ca ng c thng qua ti i hi XI (2011) th hin nhng quan im xy dng nn vn ha Vit Nam tm chin lc pht trin. Cng lnh vit: Xy dng nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc, pht trin ton din, thng nht trong a dng, thm nhun su sc tinh thn nhn vn, dn ch, tin b; lm cho vn ha gn kt cht ch v thm su vo ton b i sng x hi, tr thnh nn tng tinh thn vng chc, sc mnh ni sinh quan trng ca pht trin28. Mt s ni dung v tin b x hi v pht trin vn ha c i hi thng qua nh nhng ch tiu ch yu ca Chin lc pht trin kinh t - x hi 2011 - 2020: ch s pht trin con ngi (HDI) t nhm trung bnh cao ca th gii; tui th bnh qun
27
t 75 tui; lao ng qua o to t trn 70%; t l h ngho gim bnh qun 1,5 2%/nm n nm 2020, c mt s lnh vc khoa hc v cng ngh, gio dc, y t t trnh tin tin, hin i 29. Nhm thc hin thnh cng mc tiu tng qut ca Chin lc pht trin kinh t - x hi 2011 2020 l: Phn u n nm 2020 nc ta c bn tr thnh nc cng nghip theo hng hin i, Ngh quyt i hi ln th XI ca ng ta ch r: Tng trng kinh t phi kt hp hi ha vi pht trin vn ha, thc hin tin b v cng bng x hi, khng ngng nng cao cht lng cuc sng ca nhn dn30. i hi ln th XI ca ng thng qua nhiu vn kin quan trng, trong c Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi (b sung v pht trin nm 2011). Cng lnh ch r mc tiu tng qut khi kt thc thi k qu nc ta, nu ln tm phng hng c bn v tm mi quan h ln cn gii quyt Vit Nam sm tr thnh nc cng nghip
29
26
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin ng ton tp, t.47, Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni, 2006, tr.520.
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Sd, tr.178-182.

28
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Sd, tr.104-105.
30
89
NGHIN CU & TRAO I
pht trin theo hng hin i vo nm 2020. Tm mi quan h ln c ch ra bao qut tt c cc lnh vc, cc nhn t quan trng ca s pht trin bn vng trong quan h th nm c khng nh l gia tng trng kinh t v pht trin vn ha, thc hin tin b v cng bng x hi31. Qu trnh hn 20 nm thc hin Cng lnh nm 1991 l qu trnh pht trin nhn thc v mi quan h gia tng trng kinh t v pht trin vn ha trong thi k i mi. Nhng thnh tu l lun y c ngha rt ln trong ch o hot ng thc tin ca ng ta. Nhn li qu trnh nhn thc ca ng ta v mi quan h gia tng trng kinh t v pht trin vn ha, thc hin tin b v cng bng x hi, c th rt ra mt s nhn nh nh sau: ng ta lun lun ch n mi quan h gia tng trng kinh t v pht trin vn ha, thc hin s pht trin t nc bn vng v mi mt. Trn c s nhn thc r tnh mu thun v thng nht trong qu trnh tng trng kinh t v pht trin vn ha, ng ta tng bc ra nhng quan im, ch
31
trng v gii php kp thi, ng n x l mi quan h ny mt cch hp l. T s quan tm n b rng ca mi quan h gia tng trng kinh t v pht trin vn ha, ng ta dn dn tp trung vo chiu su, vo cht lng ca mi quan h ny. T s quan tm cp v m, ng ta nhn mnh ti s chuyn ng cp vi m, kt hp cc mc tiu kinh t vi cc mc tiu x hi trong phm vi c nc, ngay trong tng lnh vc, tng a phng, thc hin tin b ngay trong tng bc v tng chnh sch pht trin. T ch nhn mnh xy dng vn ha trong cng ng, ng ta nhn mnh hn n s pht huy vai tr ca vn ha vi nhim v pht trin kinh t v cng tc xy dng ng, c bit ch trng nng cao vn ha lnh o v qun l, vn ha trong kinh doanh v vn ha trong nhn cch ca thanh nin, thiu nin chng nhng hin tng phn vn ha, phi vn ha. ng ta coi vn ha khng ch l mc tiu phn u vn ti nhng gi tr cao p cho cuc sng, m cn c bit quan tm n vai tr v sc mnh ca vn ha trong pht trin kinh t - x hi, l ng lc thc y mi hot ng sng ca con ngi t kinh t, chnh tr n x hi. Vic khng nh pht
trin vn ha nhm mc tiu pht trin t nc theo nh hng x hi ch ngha. ng thi, vn ha cng l ni lc mnh m ca vic xy dng nn kinh t . y l nhng thnh tu l lun c ngha to ln trong ch o thc tin ca ng ta. Nhn li qu trnh nhn thc ca ng ta v mi quan h gia tng trng kinh t v pht trin vn ha, thc hin tin b v cng bng x hi, c th thy nhng im mi m trong t duy v vn ha ca ng ta trong thi k i mi. S thng nht gia pht trin kinh t v pht trin vn ha xt n cng l bo m cc iu kin v vt cht, nng cao i sng tinh thn, bo m cc tiu chun o c, thm m, li sng vn ha, bo m cc yu t mi trng cho mt x hi bn vng v hnh phc ca con ngi. Xut pht t yu cu hin i ha t nc trong bi cnh kinh t th trng v hi nhp quc t chng ta va phi kin nh xy dng nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha tng trng nhanh, va k tha v tip thu tinh hoa vn ha truyn thng v hin i pht trin nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc ngang tm thi i. chnh l kt qu ca qu trnh nhn thc lu di v phc tp ca ng ta v
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb Chnh tr Quc gia - S tht, H Ni, 2011,tr.73.
90
NGHIN CU & TRAO I
mi quan h gia tng trng kinh t v pht trin vn ha, thc hin s pht trin, tin b mt cch cn bng v bn vng x hi Vit Nam trong thi k i mi./. TI LIU THAM KHO 1. Bo Cu quc, ngy 8.10.1945 ;
2. ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th VII, Nxb S tht, H Ni, 1991 ; 3. H Ch Minh : Ton tp, t12, Nxb Chnh tr Quc gia -S tht, H Ni, 2011 ; 4. Nguyn Ph Trng: V cc mi quan h ln cn c gii quyt tt trong
qu trnh i mi i ln ch ngha x hi nc ta, Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni, 2011; 5. V lnh o, qun l vn hc, ngh thut trong cng cuc i mi, Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni, 2001.
91

DAIHOCMAKETING-Tapchi Da Dan Trang

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

DAIHOCMAKETING-Tapchi Da Dan Trang

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TAP CH PHAT HANH HAI THANG MOT KY

nng thn v nng dn Vit Nam hin nay

Trn Nguyn Ngc Anh Th Phn tch cc yu t tc ng n ngho

PGS.TS. HONG TRN HU HI NG BIN TP

TI CHNH V NGN HNG Phm Hu Hng Thi

Hong Thi Hng Phan Th Hng Nga

Hong Th Thanh Hng

NGHIN CU & TRAO I Trn Mai c

Lng Th Huyn Trang

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

RESEARCH FINANCE & MARKETING MAGAZINE

Volume N0 15 (Former volume N0 31 )

Tel: 3997 4994

. Fax: (08) 3997 1065 . Website: http//www.ufm.edu.vn

Hong Thi Hng Phan Th Hng Nga

Hong Th Thanh Hng

Lng Th Huyn Trang

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

Trng i hc Ti chnh Marketing.

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

gim ngho, an ninh thn xm,... b tr cc tiu

Nhng nm qua cc ngnh tng cng o

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

, thnh cn thp so vi mc tiu v yu cu ca chng trnh, cng nh u t ca Nh nc. Trong 11 x th i

4 x t t 10 tiu ch tr xung, trong c x Thanh Chn (in

85,4 t ng. Cc cng trnh xy dng n

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

i vi cc x min ni, vng cao, vng ng bo dn tc thiu s. -

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

PHT TRIN NNG NGHIP NNG THN TNH HU GIANG N NM 2015

Trng i hc Ti chnh Marketing

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

Bng: Gi tr sn xut ngnh nng nghip giai on 2006 2010

S TT 1 1.1 1.2 1.3

Din bin qua cc nm 2007 2008 2009 2010

GTSX (gi HH) Trng trt Chn nui Dch v

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

2011l 63.591 tn, gp 2,16 ln so nm 2004, tn

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

PHN TCH CC YU T TC NG N NGHO MT S HUYN THUC TNH TR VINH

Trng i hc Ti chnh Marketing

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

Phng trnh tng qut (phng trnh 1):

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

( 0 1GT 2 NK 3 PT 4 HV 5 NN 6VV 7 DNN 8 DC ) ( 0 1GT 2 NK 3 PT 4 HV 6VV 7 DNN 8 DC )

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

, Trng i hc Ti chnh Marketing.

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

p trung t chc trin khai nhiu gii php

NNG NGHIP NNG THN NNG DN VIT NAM TRONG TON CU HA

Mc ngha 1% (*), 5% () 43

Mc ngha 1% (*), 5% ()

Mc ngha 1% (*), 5% ()

Mc ngha 1% (*), 5% ()

0.77* 0.23 -0.03 0.47*

0.44* 0.20 -0.03 0.46*