Çelđk Endüstrđyel Yapi Tasarimi

STANBUL TEKNK NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS
YKSEK LSANS TEZ

Taner EMANET
Anabilim Dal : NAAT MHENDSL
Program : YAPI MHENDSL

UBAT 2010

ELK ENDSTRYEL YAPI TASARIMI

Tez Danman : Yrd. Do. Dr. Barlas zden ALAYAN

UBAT 2010

STANBUL TEKNK NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS

YKSEK LSANS TEZ
Taner EMANET
(501071110)
Tezin Enstitye Verildii Tarih : 05 ubat 2010
Tezin Savunulduu Tarih : 05 ubat 2010

Tez Danman : Yrd. Do. Dr. B. zden ALAYAN
(T)

Dier Jri yeleri : Do. Dr. Filiz PROLU (T)
Yrd. Do. Dr. Nilgn AKTAN (YT)


iii
NSZ
Sunulan bu tez almas, Kocaeli Gebzede 1. derece deprem blgesinde yaplaca
varsaylan; zerinde her iki aklkta ikier adet olma zere toplamda drt adet
tayc kreni bulunan elik ar sanayi yapsnn MO-02, elik Yaplar, Emniyet
Gerilmesi Esasna Gre Hesap ve Proje Esaslar standartlarna gre tasarmn,
hesaplarn ve de imalat izimlerini iermektedir.
Dnyada 1994 Northridge Depremi-America, 1995 Kobe DepremiJaponya; Trkiye
de 1999 Glck Depremi ve Dzce Depremi gibi byk depremler bizlere sismik
aktivitesi yksek olan yerlerde elik yaplarn nemini bir kez daha gstermitir. Bu
ekildeki byk depremlerden sonra elik yaplarn deprem davranlar detayl bir
ekilde incelenerek, gnmzdeki en gncel tasarm kurallar oluturulmutur. Bu
nedenle elik yaplar, betonarme yaplarn davran belirsizliine gre daha avantajl
bir durumdadr. Gvenlik unsurunun yan sra, ekonomiklik, estetiklik, pratik zm
retebilme, hzl montaj, byk aklklar geebilme gibi daha birok neden de elik
yaplar gnmzde vazgeilmez klmaktadr.
Ayrca mekanik zellikleri de elik malzemenin nemini de bizlere gstermektedir.
Yksek mukavemete sahip olma, byk ekil deitirme zellii, yksek elastisite
modl, daha az kesitle daha byk ykler tayabilme, fabrika k nedeni ile
yaklak olarak ayn kaliteye sahip standart malzeme elde edebilme gibi zellikler
elik malzemesini bizler iin vazgeilemez yapan zelliklerdir.
Endstriyel yaplar iin de elik malzeme artk neredeyse akla gelen ilk malzemedir.
zellikle de bu tez almasndaki gibi krenli yaplarda ve zerinde srekli hareketli
makine vs bulunan yaplarda, srekli s deiimine maruz kalan yaplarda vb
endstriyel yaplarnda elik malzeme yukarda da bahsedilen zellikler nedeni ile en
doru zm imkann bizlere sunmaktadr. Bu tez almas btn bahsedilenlerin
dorultusunda elik yaplarn davrannn daha iyi kavranmas ve yorumlanmas
amac ile hazrlanmtr.
almam sresince yardmn, bilgisini, ilgisini ve de kymetli zamann hibir
zaman esirgemeyen danmanm .T.. Ahap ve elik Yaplar Krss retim
yesi Yrd. Do. Dr. Barlas zden ALAYAN a; zorlandm konularda her
zaman gnl rahatl ile kendilerini soru yamuruna tuttuum meslektalarm n.
Yk. Mh. Erdem DEMRKIRAN a, n. Yk. Mh. Cihat UKUR a, n. Yk.
Mh. Tansu GKE ye, n. Mh. Fatih Gne YILDIRIM a, n. Mh. Samet
RNAT a ve maddi manevi desteklerini hissettirme konusunda cmert davran
gstermekten kanmayan ailem ile akrabalarma teekkrlerimi bir bor bilirim.

ubat, 2010 Taner EMANET
naat Mhendisi

iv

v
NDEKLER
Sayfa
NSZ .................................................................................................................. iii
KISALTMALAR .................................................................................................. ix
ZELGE LSTES .............................................................................................. xi
EKL LSTES ................................................................................................. xiii
SEMBOL LSTES ............................................................................................... xv
ZET ................................................................................................................. xvii
SUMMARY ..........................................................................................................xix
1. GR ..................................................................................................................1
2. YK ANALZ ................................................................................................. 11
2.1 Sabit Ykler .................................................................................................. 11
2.2 Kaplama Ykleri ........................................................................................... 11
2.3 Kar Yk ...................................................................................................... 11
2.4 Rzgar Yk ................................................................................................. 12
2.5 Kren Ykleri ................................................................................................. 12
2.6 Deprem Ykleri ............................................................................................. 12
2.7 Scaklk Yk ................................................................................................ 16
3. HESAP ESASLARI .......................................................................................... 17
3.1 Malzeme zellikleri ...................................................................................... 17
3.1.1 Mekanik zellikler .................................................................................. 17
3.1.2 Hesap yntemi ........................................................................................ 17
3.2 Yk Kabulleri ve Ykleme Halleri ................................................................ 18
3.2.1 Gerilme ve stabilite tahkikleri ................................................................. 18
3.2.2 Yk gruplar ........................................................................................... 18
3.3 Ykleme Durumlar ....................................................................................... 18
3.3.1 Esas ykler ............................................................................................. 18
3.3.2 lave ykler ............................................................................................ 18
3.3.3 Esas ykleme (EY), (H) .......................................................................... 18
3.3.4 Esas ve ilave ykleme (EY), (HZ) ......................................................... 18
3.3.5 En elverisiz durum yklemesi ............................................................... 19
3.4 Boyutlandrmada Kullanlan Enkesit Alanlar ................................................ 20
3.4.1 Kaypl enkesitler ................................................................................... 20
3.4.2 Deformasyon hesabnda enkesitler .......................................................... 20
3.4.3 Faydal enkesit alan ............................................................................... 20
3.4.4 Delik byklkleri .................................................................................. 20
3.4.5 Korniyerlerde (kebentlerde) ve U profillerinde faydal genilik ........... 21
3.4.6 Enkesit alan (
e
F ) ................................................................................... 21
3.4.6.1 Bulonlu ve perinli birleimler... 21
3.4.6.2 Kaynakl birleimler... 22
3.5 Stabilite ......................................................................................................... 23
3.6 Yerel Burkulma ............................................................................................. 23

vi
3.6.1 elik kesitlerin snflandrlmas ............................................................. 23
3.7 Tahkikler ...................................................................................................... 23
3.7.1 Genel ..................................................................................................... 23
3.7.2 Yaplmas gereken tahkikler ................................................................... 25
3.7.3 Genel gerilme tahkikleri ......................................................................... 25
3.7.4 Stabilite tahkikleri .................................................................................. 25
3.7.5 Devrilme tahkiki .................................................................................... 25
3.7.6 Deformasyon tahkikleri .......................................................................... 25
4. YAPI ELEMANLARININ BOYUTLANDIRILMASI ................................... 27
4.1 Aklarn Boyutlandrlmas .......................................................................... 27
4.1.1 Aklarn hesab iin yk analizi ............................................................. 27
4.1.2 INP120 in ak hesab .......................................................................... 27
4.2 Kuaklarn Boyutlandrlmas ........................................................................ 29
4.3 Kren Hesab .................................................................................................. 30
4.3.1 Kren bilgileri .......................................................................................... 30
4.3.2 Kren l arl (yksz durumdaki arlk) .......................................... 31
4.3.3 Kren kirii hesab ................................................................................... 31
4.3.3.1 Kren fren kuvvetleri 33
4.3.4 Kren kesiti hesab ................................................................................... 33
4.4 Kolonlarn Boyutlandrlmas ........................................................................ 36
4.4.1 HE650A Orta kolon hesab .................................................................... 36
4.4.2 HE280A rg ereve kolonu hesab ..................................................... 41
4.4.3 HE240A ereve kolonu hesab ............................................................. 46
4.4.4 HE300A Kren kolonu hesab .................................................................. 49
4.4.5 2L60.6 Kolon rg eleman hesab ......................................................... 51
4.4.6 2L80.8 Kolon rg eleman hesab ......................................................... 52
4.5 Dey apraz Elemanlarn Boyutlandrlmas ............................................... 54
4.5.1 2UPN180 Dey apraz eleman hesab ................................................. 54
4.5.5 2L60.6 Dey apraz rg eleman hesab .............................................. 60
4.6 at aprazlar ve Yatay Stabilite Elemanlarnn Boyutlandrlmas .............. 62
4.6.1 Boru 159x4 at apraz Hesab ............................................................ 62
4.6.2 Boru 127x4 Fenerlik apraz Hesab ...................................................... 63
4.6.3 Boru 127x4 Yatay Stabilite Eleman Hesab ........................................... 65
4.7 Kafes Kiri Elemanlarnn Boyutlandrlmas ................................................ 67
4.7.1 2UPN160/12 Kafes kiri elemannn hesab............................................ 67
4.7.2 2L60.6 Kafes Kiri rg Elemannn Hesab .......................................... 69
4.7.3 2UPN140/12 Kafes kiri elemannn hesab............................................ 70
4.8 Makas Elemanlarnn Boyutlandrlmas ........................................................ 72
4.8.1 2L.100.10 Alt Balk elemannn hesab ................................................. 72
4.8.2 2L120.12 Makas st balk elemannn hesab ........................................ 73
4.8.3 2L60.6 Makas rg Elemannn Hesab ................................................. 74
4.8.4 Makas rg Elemannn Hesab ............................................................. 76
4.8.5 apraz elemanlara dikme olan aklarn tahkiki ...................................... 77
5. DM NOKTASI HESAPLARI .................................................................. 81
5.1 Makas Balant Hesab ................................................................................. 81
5.1.1 stbalk elemannn balant hesab (2L120.12/10) .............................. 81
5.1.2 Diyagonel elemann balant hesab (2L70.7/10) .................................... 82

vii
5.1.3 Diyagonel elemann balant hesab (2L60.6/10) .................................... 83
5.1.4 Dm noktasn oluturan gvde levhasnn hesab ............................... 83
5.1.5 Bulonlarn hesab .................................................................................... 83
5.2 Ara Makas Balant Hesab ........................................................................... 85
5.3 Makas Alt Balk Ek Hesab .......................................................................... 87
5.4 Makas Kiri Balant Hesab (2U160/12) ...................................................... 88
5.5 Makas Kiri Balant Hesab (2U140/12) ...................................................... 91
5.6 Makas Kiri rg Eleman Balant Hesab ................................................... 93
5.7 Stabilite Eleman Balant Hesab.................................................................. 94
5.8 Kren rg Profilleri Balant Hesab (2L60.6/10) ......................................... 95
5.9 Kren rg Profilleri Balant Hesab (2L80.8/10) ......................................... 97
5.10 Fenerlik Mesnet Balant Hesab ................................................................. 99
5.11 at apraz Balant Hesab ..................................................................... 101
5.12 Ak Balant ve Ek Hesab ....................................................................... 103
5.12.1 Ak balant hesab ........................................................................... 103
5.12.2 Ak ek hesab .................................................................................... 104
5.13 Deprem apraz Balant Hesab (2U180,2U160) ..................................... 106
5.14 Deprem apraz Balant Hesab (2U140) ................................................. 108
5.15 Eksantirik apraz Elemanda Hesap (2U180,2U160) .................................. 110
5.16 Eksantirik apraz Elemanda Balant Hesab (2U140) .............................. 111
5.17 Kren Kirii Balant Hesab ....................................................................... 113
5.18 Kren Balant Detay Hesab ..................................................................... 118
5.19 Ankraj Balant Detay Hesab .................................................................. 120
5.20 HE240A Kolon Aya Balant Hesab ...................................................... 122
5.23 HE650A Kolon Aya Balant Hesab ..................................................... 132
6. SONULAR .................................................................................................... 137
KAYNAKLAR .................................................................................................... 141
EKLER ................................................................................................................ 143
ZGEM ........................................................................................................ 151

ix
KISALTMALAR
DBYYHY : Deprem Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelik
DIN : Alman Standartlar
SAP2000 : Yap Analiz Program
St : elik
TS : Trk Standartlar
CVN : Charpy-V-Notch (entik Testi)
J : Joule
EY : Esas Ykleme
EIY : Esas ve lave Ykleme
H : Esas Ykleme
HZ : Esas ve lave Ykleme
D : l Yk
SW : Kaplama Arl
L : Hareketli Yk
Lr : atlarda Hesaba Katlacak Hareketli Ykler ve Su Birikmesi ile
Oluan Etkiler
T : Scaklk Deiimi ve Mesnet kmesi Nedeni ile Oluan Etkiler,
Krenlerde Fren ve Yanal arpma Kuvvetleri
E : Deprem Yk
W : Rzgar Yk
SNW : Kar Yk
DSNW : Kar Birikinti Yk
MO : naat Mhendisleri Odas

x

xi
ZELGE LSTES
Sayfa
izelge 2.1: Etkin yer ivmesi katsaylar ................................................................. 13
izelge 2.2: Yerel Zemin Snf .............................................................................. 13
izelge 2.3: Bina nem Katsays .......................................................................... 14
izelge 2.4: Hareketli yk katlm katsays ............................................................ 14
izelge 2.5: elik Tayc Sisteme Gre R Katsaylar .......................................... 15
izelge 3.1: elikler ve Mekanik zellikleri .......................................................... 17
izelge 3.2: Kesitlerin genilik/kalnlk oranlar ..................................................... 24
izelge A.1: MO-02, Tablo 7.8b ......................................................................... 145
izelge A.2: MO-02, Tablo 7.9 ........................................................................... 145
izelge A.3: MO-02, Tablo 7.10 ......................................................................... 146
izelge A.4: MO-02, Tablo 7.10 ......................................................................... 147
izelge A.5: MO-02, Tablo 7.18a ....................................................................... 147
izelge A.6: MO-02, Tablo 7.18b ....................................................................... 148
izelge A.7: MO-02, Tablo 7.18a ....................................................................... 148

xii

xiii
EKL LSTES
Sayfa
ekil 1.1: Yapnn 3 Boyutlu SAP2000 Modeli .........................................................2
ekil 1.2: Yapnn 3 Boyutlu Grnnn Bir Blm ...........................................2
ekil 1.3: Yapnn Plan Grn .............................................................................3
ekil 1.4: Yapnn n Kalkan Duvar Grn (A-A Kesiti) ....................................4
ekil 1.5: Yapnn Makas Kesiti Grn (B-B Kesiti) ...........................................5
ekil 1.6: Yapnn Ara Makas Kesiti Grn (C-C Kesiti) ....................................5
ekil 1.7: Yapda Kren Kiriinin Tespiti ...................................................................6
ekil 1.8: Yapnn Yan Kalkan Duvar Grn (D-D Kesiti) ..................................7
ekil 1.9: Yapnn Orta Aks Kesiti (E-E Kesiti) .......................................................7
ekil 1.10: Yapnn Kren Kirii Kesiti (F-F Kesiti) ..................................................7
ekil 2.1: Tasarm vme Spektrumu ........................................................................ 15
ekil 4.1: Ak Profili Kesiti ................................................................................... 27
ekil 4.2: Kuak Balant Detay ............................................................................ 29
ekil 4.3: Kren Tama Kapasiteleri........................................................................ 30
ekil 4.4: Kren Maksimum Yk Durumu................................................................ 31
ekil 4.5: Kren Minimum Yk Durumu .................................................................. 31
ekil 4.6: Kren Maksimum Yk Durumu in Sap2000 Analiz Sonular ............... 32
ekil 4.7: Kren Minimum Yk Durumu in Sap2000 Analiz Sonular ................. 32
ekil 4.8: Kren Kirii Zayf Ekseninde arpma Kuvvetlerinden Oluan Momentler33
ekil 4.9: Kren Kirii ve Kren Ray zellikleri ....................................................... 33
ekil 4.10: Kren Kiriinin Tutulu Olduu Noktalar ................................................. 34
ekil 4.11: Kren Yk Durumlar ............................................................................. 36
ekil 4.12: Kren Yk Kombinasyonu rnei .......................................................... 36
ekil 4.13: HE650A Orta Kolon Kesit zellikleri ................................................... 36
ekil 4.14: HE650A iin
yb
i hesab ......................................................................... 39
ekil 4.15: HE280A ereve Kolonu Kesit zellikleri ........................................... 41
ekil 4.16: HE280A in
yb
i Hesab ........................................................................ 43
ekil 4.17: HE240A ereve Kolon Kesit zellikleri ............................................ 46
ekil 4.18: HE240A in
yb
i Hesab ........................................................................ 47
ekil 4.19: HE300A Kren Kolonu Kesit zellikleri ................................................ 49
ekil 4.20: 2L60.6 Kolon rg Eleman Kesit zellikleri ...................................... 51
ekil 4.21: 2L80.0 Kolon rg Eleman Kesit zellikleri ...................................... 52
ekil 4.22: 2UPN180 Dey apraz Eleman Kesit zellikleri ............................... 54
ekil 4.26: 2L60.6 Dey apraz rg Eleman Kesit zellikleri .......................... 60
ekil 4.27: Boru 159x4 at apraz Kesit zellikleri ............................................ 62
ekil 4.28: Boru 127x4 Fenerlik apraz Kesit zellikleri ...................................... 63
ekil 4.29: Boru 127x4 Yatay Stabilite Eleman Kesit zellikleri ........................... 65
ekil 4.30: 2UPN160/12 Makas Kiri Eleman Kesit zellikleri ............................. 67

xiv
ekil 4.31: 2L60.6 Kafes Kiri rg Eleman Kesit zellikleri .............................. 69
ekil 4.32: 2UPN140/12 Kafes Kiri Eleman Kesit zellikleri .............................. 70
ekil 4.33: 2L100.10 Makas Alt Balk Eleman Kesit zellikleri .......................... 72
ekil 4.34: 2L120.12 Makas st Balk Eleman Kesit zellikleri ......................... 73
ekil 4.35: 2L60.6 Makas rg Eleman Kesit zellikleri ..................................... 74
ekil 4.36: 2L70.7 Makas rg Eleman Kesit zellikleri ..................................... 76
ekil 4.37: IPN120+2U80 Takviyeli Ak Kesit zellikleri .................................... 77
ekil 5.1: Makas Balant Detay ........................................................................... 81
ekil 5.2: Ara Makas Birleim Hesab .................................................................... 85
ekil 5.3: Makas Altbalk Ek Detay ..................................................................... 87
ekil 5.4: Makas Kiri Balant Detay................................................................... 88
ekil 5.5: Makas Kiri Balant Detay................................................................... 91
ekil 5.6: Makas Kiri rg Balant Detay .......................................................... 93
ekil 5.7: Stabilite Balants Detay ...................................................................... 94
ekil 5.8: Kren rg Profili Detay ........................................................................ 95
ekil 5.9: Kren rg Profili Detay ........................................................................ 97
ekil 5.10: Fenerlik Dm Noktas Detay ........................................................... 99
ekil 5.11: at apraz Detay ............................................................................. 101
ekil 5.12: Ak Balant Detay .......................................................................... 103
ekil 5.13: Ak Ek Hesab ................................................................................... 104
ekil 5.14: Deprem apraz Detay ...................................................................... 106
ekil 5.15: Deprem apraz Detay ...................................................................... 108
ekil 5.16: Eksantirik 2U180 apraz Eleman Detay ........................................... 110
ekil 5.17: Eksantirik 2U140 apraz Eleman Detay ........................................... 111
ekil 5.18: Kren Kirii Balant Detay ................................................................ 113
ekil 5.19: Kren Balant Detay .......................................................................... 118
ekil 5.20: Ankraj Detay ..................................................................................... 120
ekil 5.21: HE240A Kolon Aya Detay ............................................................. 122

xv
SEMBOL LSTES

a

: Kaynak dikii hesap kalnl
A

: Enkesit alan
f
A

: Kiriin flan enkesit alan
b
A

: Kiriin basn balnn alan
g
A

: Kiriin gvde alan
k
A

: Kaynak alan
s
A

: Yksek mukavemetli bulonlarda didibi enkesit alan
A(T)

: Spektral ivme katsays
b

: Genilik
b/t

: Balk narinlik oran
x y
b ,b

: Zmbalama evresinin x ve y dorultusundaki boyutlar
b
C

: Kiri u momentlerine bal olarak saptanan bir katsay
m
C

: Eilmeli burkulma hesabnda u momentini dikkate alan katsay
d

: Kiriin ykseklii
D

: D ap
g
D/t

: Boru elemanlarda kesit/narinlik oran
d

: Eilme elemanlarnda faydal ykseklik
t
d

: Basn donats merkezinden llen beton rts

e

: Mnferit basn ubuunun eksenleri arasndaki uzaklk
E

: Elastisite modl
elik
E

: eliin elastisite modl
F

: Enkesit alan
d
F

: Bir diyagonel rg ubuunun kaypsz enkesit alan
f

: Sehim
G

: Kayma modl
h

: Eleman ykseklii, kiri toplam ykseklii, kolonun eilme
dzlemindeki kesit boyutu, elemann balklar aras mesafe
H

: Esas ykler (EY)
HZ

: Esas ve lave Ykler (EY)
i

: Eylemsizlik yarap
l

: Mesnet ykleri arasndaki eleman uzunluu
I

: Eylemsizlik momenti, bina nem katsays
c
L

: Basn balnn yanal burkulmasnda snr uzunluk deeri
k

: Baln kenarndan gvdenin kenarna olan uzaklk
b
L

: Basnca alan balk elemannn yanal olarak tutulmu uzunluu
c
L

: Berkitme boyu katsays
M

: Eilme momenti
1 2
M ,M

: Kiri u momentleri

xvi
x y
M ,M

: x ve y dzlemindeki moment
n

: Hareketli yk katlm katsays
N

: Normal kuvvet
s1
N

: Tek tesirli bir bulonun makaslamaya gre tayabilecei kuvvet
s2
N

: ift tesirli bir bulonun makaslamaya gre tayabilecei kuvvet
p

: Hesaplanan beton basn gerilmesi
P

: ubuk elemana etkiyen merkezi basn kuvveti
P

: Eksenel kuvvet
q

: Eleman zerindeki yayl yk
a
Q

: Alan azaltma faktr
s
Q

: Azaltma katsays
R

: Tayc sistem davran katsays
a
R (T)

: Deprem yk azaltma katsays
s

: Eleman boyu
k
s

: Basn ubuunun burkulma boyu
s

: Profil gvde kalnl
S(T)

: Spektrum katsays
ae
S (T)

: Elastik spektral ivme
kx
S

: x-x eksenine dik burkulma boyu
ky
S

: y-y eksenine dik burkulma boyu
x
S

: x eksenine gre statik moment
t

: Et kalnl
b
t

: Balk et kalnl
w
t

: Gvde et kalnl
T

: Binann doal titreim periyodu
A B
T ,T

: Spektrum karakteristik periyotlar
r s
T ,T

: Binann r inci ve s inci doal titreim periyotlar
y

: Kesit arlk merkezinin koordinat

: Gerilme
em

: Emniyet Gerilmesi

z

: Zemin emniyet katsays
a

:Akma snr gerilmesi
b

: Basn snr gerilmesi
B

: Basn balnda en byk eilme gerilmesi
K

: Kopma gerilmesi

: Kesme (Makaslama) Gerilmesi
em

: Kesme (Makaslama) Emniyet Gerilmesi
t
V

: Taban kesme kuvveti

: Burkulma boyu katsays

: Zmbalamada eilme etkisini yanstan katsay

: Kafes rgl ok paral ubuk
x-x

: ubuun asal ekseni

xvii
ZET
Bu tez almas, stanbul Gebze blgesinde yaplaca varsaylan elik Endstriyel
Yap Tasarm n iermektedir. MO-02, elik Yaplar, Emniyet Gerilmesi
Esasna Gre Hesap ve Proje Esaslar standartlar ile birlikte mevcut olan
ynetmelikler ve artnamelere uygun olarak tasarlanan yapda gerekli tahkikler
yapldktan sonra montaja uygun izimler elde edilmitir.
Mevcut yap planda 40,8x100 metre llerinde olup toplamda 4080 m lik bir alana
oturmaktadr. ve en st kotu 14,02 m dir. ki eit aklktan meydana gelen yapda
bir makas boyu 2,02 m, uzunluu 20,4 m dir. Her iki makasn zerinde gn
ndan faydalanabilmek iin kenarlar geirebilecek ekilde yerletirilmi
fenerlikler bulunmaktadr. Yapnn boyuna dorultusu, 10m aralkl kolonlardan
olumaktadr. Bu kolonlar kren kirii ile birlikte makaslar da tadklarndan rg
kolon olarak tekil edilmilerdir. Bununla birlikte yine boyuna dorultuda her 5m de
bir kolondan kolona tutulu rg kirie mesnetlenmi ara makaslar da mevcuttur. Ara
makaslar tamamen rg kiri tarafndan tanacak ekilde tasarlanmtr ve her 5m
de bir bulunan kolonlar cephe kaplamasnn kuaklara tekil edilebilmesi iindir.
Yapda her iki aklkta iki adet kren bulunmaktadr ve krenlerin tama kapasiteleri
10t ve 20t dur. Bu ekilde yap toplamda drt adet tayc kren iermektedir. Kren
bilgileri retici firma olan ABUS tan alnmtr ve ZLK Double Girder Crane
grubu kullanlmtr.
Mevcut yapda kaplama malzemesi olarak retici firma NUHPANEL in rnleri
kullanlmtr. Tama kapasitelerine gre tablolanan rnlerden at kaplamas ve
cephe kaplamas iin malzeme olarak poliretan dolgulu 0,5mm sac kalnlkl
sandavic paneller kullanlmtr. Yapya etkiyen rzgar ve kar ykleri meteorolojik
veriler kullanlarak son 30 yln en byk deerleri alnmtr. Gebze blgesi birinci
derece deprem kuanda olduundan etkin ivme yer katsays 0,40 olarak alnmtr
ve zemin tipi Z3 tr ve yatak katsays 30640
3
kN/m tr.
Yapda deprem kuvvetlerine kar stabilite iin merkezi dey capraz elemanlar,
rzgar kuvvetlerine kar stabilite iin de makas dzleminde apraz elemanlar
kullanlmtr. Ayrca makaslar aras stabilite iin de makaslar stabilite elemanlar
kullanlmtr. Bylece yapnn ani deien ykler karsnda stabilite problemi
ortadan kaldrlmaya allmtr.
Yapda gerekli tahkiklerin yaplabilmesi iin kulanlan kombinasyonlar MO
02/2008 elik yaplarda emniyet gerilmesi esasna gre hesap ve proje esaslar
artnamesinden alnmtr. Ayrca birleim blgeleri de yine bu artnamenin nerdii
kombinasyonlara gre kontrol edilmitir.
Yapnn analizi SAP2000 V14.1 ile yaplrken, ilgili imalat izimleri Tekla Structure
V14.1 ve Autocad 2008 programlar ile yaplmtr. izimler genel yerleim planlar,
birleim detaylar ve kolon temel detaylar olarak gruplandrlmtr.

xviii

xix
INDUSTRIAL STEEL STRUCTURE DESIGN
SUMMARY
This study includes an industrial structure design which is assumed that will be
constructed in Gebze of Istanbul. Blueprints of the structure are created after the
structure designed and controlled according to MO-02, elik Yaplar, Emniyet
Gerilmesi Esasna Gre Hesap ve Proje Esaslar standarts, valid regulations and
requirements.
The construction has the measure of 40,8x100m and totally covers 4080m on the
area which has the 14,02m spot height. The structure occurs two main and equal
bays and also one truss has the 2,02m wiegth and 20,4m length. There are two light
holes at the top of the trusses which are made of translucent materials to take
advantage of the sun light. Long side of the structure comprise columns that are
placed periodic 10m. These type of columuns placed as steped column because they
hold crane beam and truss together. However, the structure has other tpye of trusses
whic are placed to steped beams (beams placed to steped columns) periodic 5m.
These trusses is designed as they are holded only by the steped beams. Also there are
placed columns that placed periodic 5m for only to be able to place facade lining to
belts.
These structure has two cranes in every two bays and cranes have the capacity of 10t
and 20t. By the way the structure has tottally four cranes on it. The informations
about the cranes is taken from producer company ABUS and it is choosen the type
of ZLK Double Girder Crane.
It is used as lining material at the structure which is taken from producer company
NUHPANEL. These produtions are tabled and categorised for their capacity. It is
used 0,5mm filled panels in the structure. The wind load and snow loads which are
used in design are taken from the meteorological databases for last 30 years. Because
Gebze is placed on first degree earthquake zone the ground acceleration factor is
taken 0,40 and ground type is Z3. Also coefficient of subgrade reaction is 30640
3
kN/m .
The structure has the vertical braces to support stability against the earth forces and
has the braces on the truss plane to support the stability against the wind forces. Also
stability connections between trusses are used to prevent local modes. By the way the
stability problem is solved against saltatory loads.
At the structure some kind of load combinations are used to be able to do necessary
controls which are taken from the requirements of MO 02/2008 Calculations by
Safety Factor and Project Standarts on Steel Structres. Also some load combinations
are used for connections at the structures to control by this requirements.
The analysis of the structure is done by SAP2000 v14.1 program and blueprints are
created by Tekla v14.1 and Autocad 2008. Drawings are grouped as disposition
plans, connection details and column foundation plan and detail.

xx

1
1. GR
Bu tez almas elik endstriyel yap tasarmn iermektedir. Yapnn gnmzde
geerli olan ynetmeliklere uygun olarak tasarm, boyutlandrlmas, montaj
izimleri ve genel grn izimleri yaplmtr.
stanbul Gebze sanayi blgesinde yaplaca varsaylarak hazrlanan bu almada
blgenin corafi konumu tasarm aamasnda dikkate alnmtr. Blgenin birinci
derece deprem blgesi oluu, blgedeki ya ve rzgr istatistii gibi veriler bu
aamada yol gsterici olmutur. Fabrika gibi byk yzey alanlarna sahip yaplarda
rzgr ve kar yk, depremin etkileri kadar nemli olmaktadrlar. Bu sebeple Gebze
blgesinin son 30 yllk rzgr ve ya miktarlar gz nnde bulundurularak
meteorolojik istatistiklerden yararlanlm ve karalatrlan d ykler sisteme
uygulanmtr. Yapda gn ndan da faydalanmak iin mahyalarnda tekil edilen
fenerlikler ile iki makas arasnda gn alan aydnlk bir alan yaratlmtr (Bkz.
ekil 1.5). ki gzl hal yapsnn fenerleri arasnda kalan atsnda kar birikimine
yol aacak bir hacim ortaya kmtr. Bu yzden, bu tr yaplarda nemli olan ve
birok elik hal binasnn aniden gmesine neden olan kar birikmesi de hesaplarda
gz nnde bulundurulmutur.
Yap ekil 1.3 deki planda da grld gibi 40,8x100m ebatlarnda toplamda
4080m alana oturan ar sanayi yapsdr. ekil 1.3 deki siyah noktalar kolonlar,
kutu iine alnm ve kesik izgilerle iaretlenmi yerler ise apraz elemanlarn
bulunduu yerleri gstermektedir. Zayf olan zemin yaps dikkate alnarak alt
ksmda mafsall dzlem kafes kolonlar kullanlmtr. Kren kirii dzlem kafes
kolonun zerine oturmaktadr. Bu kotun stnde kolon sng kolon eklinde tekil
edilmitir (Bkz. ekil 1.2, ekil 1.6). Yapda makas tipleri ayn olmasna ramen
makaslar iki farkl ekilde mesnetlenmektedir. Dzlem kafes kolonlara oturan
makaslar, sng kolon st ucuna basit mesnetli olarak tespit edilmitir. Ara makaslar
ise iki sng kolon st ucu arasndaki kafes dzlem kirie basit mesnetli olarak tespit
edilmitir. Ayrca ekil 1.2 de grld gibi ara makaslarn altnda makas
yklerini tamayan, oval delikli (slotlu) balantlar ile kafes dzlem kirie
balanarak deyde serbest yatayda tutulu kolonlar kullanlmtr.

2

ekil 1. 1: Yapnn 3 Boyutlu SAP2000 Modeli

ekil 1. 2: Yapnn 3 Boyutlu Grnnn Bir Blm

3

ekil 1. 3: Yapnn Plan Grn

4

ekil 1. 4: Yapnn n Kalkan Duvar Grn (A-A Kesiti)

Kaplama malzemesi olarak ani scaklk deiimini engelleyebilecek sandavi
paneller kullanlmtr. Sandavi paneller iin tasarmda NUH PANEL firmasnn
rettii paneller kullanlmtr. Kalkan duvarlar da bu panelleri dzlem olarak
tutabilecek ekilde tasarlanmlardr. at stabilitesini salamak iin belirli dzende
at aprazlar kullanlmtr. Yapnn yatay yklere gre stabilitesini salamak iin
ise iki adet U profilin birbirilerine kutu gibi kaynaklanmas ile oluturulan yapma
apraz elemanlar kullanlmtr. Ak aralklar at dzleminde yatayda 1,708 m
olacak ekilde tekil edilmilerdir. Bu aklar iki ile aralkta srekli kiri olarak
tekil edilirken; zayf ynde de gergili olarak tespit edilmilerdir. Bu ekilde zayf
eksende aklarn yk tama kapasiteleri arttrlmtr.
Yapda makaslarn alt balklarn ular eksenel kuvvet almayacak ekilde tekil
edilmitir. Sfr ubuu olarak adlandrlan bu durum yine oval delikli (slotlu)
balantlar ile tekil edilmitir. Makaslar aras stabilitenin salanabilmesi iin dey
stabilite balants kullanlmtr. Bu elemanlar ile ayrca alt baln makas dzlemi
dna burkulma boyu da azaltlmtr. at dzlemindeki aprazlar, yan cephe
aprazlar ve makaslar aras dey stabilite aprazlar ile birlikte yapnn deien
yatay ve dey yklere kar stabil davran salanmtr. Bir makas akl 20,4m
dir. Kren kirilerinin mesnetlendii kolonlar yerden 7,5 m yksekliindedir ve
yapnn en st kotu 14,02m dir. Kren yklerinin etkisi, kar birikmesi ve her iki
aklktak makaslarn bu kolona mesnetlenmesi nedeni ile en elverisiz kolon kesiti
orta kolon olarak elde edilmitir. ( Bkz. ekil 1.6 )

5

ekil 1. 5: Yapnn Makas Kesiti Grn (B-B Kesiti)

ekil 1. 6: Yapnn Ara Makas Kesiti Grn (C-C Kesiti)

ekil 1.7 de yapnn ara kesiti grnmektedir. ekildeki kenar kolonlar deyde
makas ykn ve ayrca ara yatay kafes dzlem kiriin ykn tamamaktadr. 10 m
olan iki tayc kolon arasnda kaplamay tatmak zor olduundan 5 m aralklara
blebilmek bu ekilde kolonlar yapya yerletirilmitir. Yapnn ortasnda kolonlar 10
m de bir yerletiinden ara kesitlere denk gelen yerlerde kolon yoktur. Ara makaslar
ise yine tayc kolonlara mesnetli dzlem kafes kirilere oturmaktadr. Yapnn
tayc sistemi SAP2000 v14.1 program ile modellenerek gerekli analizler
yaplmtr. Yap modeli sanal ortamda boyutlu olarak oluturulmutur. Ayrca
modelde kolon, kiri, diyagonel gibi elemanlar ubuk elemanlarla modellenmitir.
Yap z arl program tarafndan otomatik olarak alnmaktadr. Kar yk ve
rzgar yk TS 498 den alnarak modele yklenmilerdir.

6
Ak profilleri hesaplanrken ynetmeliin ngrd tama gcne gre yeterli
kesit olan profil seilmitir ve bulunan kesit modelde kullanlmtr. Ayrca farkl
yklerin ayn anda sisteme etkimesi durumu iin ynetmeliin ngrd yk
kombinasyonlar kullanlarak bu yk gruplar da sisteme yklenerek en elverisiz
kesitler elde edilmitir.

ekil 1. 7: Yapda Kren Kiriinin Tespiti

Yapda krenler 10 m aklkl basit kiri olarak tasarlanmtr. ekil 1.4 de
grld zere krenler st balklar yatayda 1 m aralklar ile yanal olarak tutulu
hale getirilmitir. Kren kirii 10 m aklnda olduundan bu noktalarn tutulu hale
getirilebilmeleri iin kren alt balndan gelen destekler kullanlmtr (Bkz. ekil
5.19). Bu ekilde boyuna fren kuvvetleri apraz elemanlarla, yatay arpma fren
kuvvetleri ise dikme durumundaki yatay kafes kiri elemanlar ile karlanarak
kolonlara aktarlabilecektir. Bu ekilde fren kuvvetleri gibi deprem kuvvetleri de
gvenli bir ekilde mesnetlerinden kolonlara aktarlabilecektir.
Yapda ABUS retici firmasnn rettii ZLK Double Girder Crane tipi krenler
kullanlmtr. Bu tip krenler kren rayn ift tarafl tuttuundan yatay arpma kuvveti
esnasnda her iki kolona da fren kuvvetleri etki etmektedir. Bu durum yklerin
sisteme uygulanmasnda nemli bir unsurdur.

7
Yapda tekil edilen dey perdeler burkulma boyu kk tutulacak ekilde
tasarlanmtr. ereve kolonlar da boru profiller ile tutularak burkulma boylar
kltlmtr.
Ayrca ekil 1.9 da grld gibi orta kolonlar arasndaki dzlem kafes kiri
eleman ile orta kolonlarn zayf yndeki burkulma boylar tutularak yapnn bu
yndeki stabilitesi salanmtr.

ekil 1. 8: Yapnn Yan Kalkan Duvar Grn (D-D Kesiti)

ekil 1. 9: Yapnn Orta Aks Kesiti (E-E Kesiti)

ekil 1. 10: Yapnn Kren Kirii Kesiti (F-F Kesiti)

Yapya etkiyen deprem yklerinin tespiti iin Deprem Blgelerinde Yaplacak
Yaplar Hakknda Ynetmelik in nerdii yntemler uygulanmtr ve bulunan
kuvvetler sisteme yklenmitir. Yapnn X ynnde etkiyen kuvvetler erevelerle, Y
ynnde etkiyen kuvvetler ise apraz perdeler ile karlanmtr. Yapnn deprem
hesab yaplrken mod birletirme yntemi ve edeer deprem yntemine gre analiz
yaplmtr ve daha elverisiz sonu verdii iin edeer deprem yknde bulunan
deerler boyutlandrmada dikkate alnmtr.

8
Yapnn boyutlandrlmasnda 20 derece dzgn scaklk deiimi de gznne
alnmtr. elik malzemenin fiziksel zelliinden dolay sy ve scakl hzl
iletmesi, yapda istenmeyen gerilmelere neden olmaktadr. Bu yzden scaklk
yklemeleri de bu gibi yaplarda dikkate alnmas gereken nemli bir husustur. Yap
elemanlar boyutlandrlrken TS648, Deprem Blgelerinde Yaplacak Yaplar
Hakknda Ynetmelik 2007 ve MO-02 elik Yap Hesap Esaslar ile lgili
Ynetmelik ten faydalanlmtr. Kesit hesaplar emniyet gerilmeleri yntemine
gre hesaplandndan birleim ve ekler dnda emniyet gerilmeleri iin izin verilen
deerler %15, deprem durumunda ise en fazla %33 arttrlmtr.
Birleim arac olarak kaynakl ve bulonlu birleimler kullanlmtr. Kaynakl
birleimlerde, birletirilen malzemeden daha dk dayanma sahip olmayan uygun
elektrodlar seilmitir. Deprem ykleri etkisindeki birleimler iin ise ynetmelik
gerei yksek mukavemetli bulonlar olan ISO 8.8 ve 10.9 kalitesinde bulonlar
kullanlmtr.
Bu yapnn hesabnda MO-02,2008 kriterleri gz nnde bulundurulmutur ve
buradaki kombinasyonlar kullanlmtr. Bu kombinasyonlar ise u ekildedir;
1) D (H)
2) D + L + (Lr veya S)....(H)
3) D + L + (Lr veya S) + T.............(HZ)
4) D + L + S + W/2.(HZ)
5) D + L + S/2 + W.(HZ)
6) 0,9 E/1,4..............(HZ*)
7) D + L + S + E/1,4 ..............(HZ*)
8) D + (W veya E/1,4) ...........(HZ) veya (HZ*)
9) D + L + (W veya E/1,4)..(HZ) veya (HZ*)
10) D + L + (W veya E/1,4) + T ..............(HZ) veya (HZ*)

MO Standart 02.R-01/2008
D : l ykler, kren yk, makinalarn ktle kuvvetleri
L : Hareketli ykler
Lr : atlarda hesaba katlacak hareketli ykler ve su birikmesi nedeni ile oluan
etkiler

9
S : Kar yk
W : Rzgar yk
E : Deprem yk
T : Scaklk deiimi ve mesnet kmesi nedeniyle oluan etkiler, krenlerde fren ve
yanal arpma kuvvetleri
Kesit hesaplar emniyet gerilmeleri yntemine gre hesaplandndan birleim ve
ekler dnda emniyet gerilmeleri iin izin verilen deerler %15, deprem durumunda
ise en fazla %33 arttrlmtr.
Bu kombinasyonlara gre en elverisiz kesitler bulunup bu kesitlerin zerindeki
kuvvetleri emniyetli bir ekilde aktarp aktaramadklar irdelenmitir. Ayrca yapnn
tasarmnda snr deplasman deerleri de gz nnde bulundurulmutur.
Daha sonra ise birleim hesaplar yaplarak elemanlara ve eleman gruplarna gelen
yklerin oluturulan balant detaylar ile emniyetli bir ekilde aktarlmas
salanmtr. Bu birleimler kaynakl ve bulonlu birleimler ile salanmtr.

11
2. YK ANALZ
Sistemi oluturan tayc elemanlarn l arlklar (dead load) Sap2000 program
tarafndan kesitlerin birim metrede yayl ykleri gz nnde bulundurularak
hesaplanmaktadr. Yapda bulunan ve daha sonra yapya d yk olarak etki eden
kaplama yk, rzgar yk, kar yk, deprem yk, kren kuvvetleri gibi ykler ise
modele d yk olarak el ile girilmitir.
2.1 Sabit Ykler
Sabit ykler zaman ile yapdaki yk deimeyen yklerdir ve TS498 e gre
belirlenmitir. Bu yk grubunun iinde eleman arlklar (kolonlar, apraz
elemanlar, aklar..) ile birlikte kaplama yklerini ve fenerlik cam ksmnn arln
da ierir.
2.2 Kaplama Ykleri
at ve kaplama malzemesi olarak Nuh-Panel Poliretan Dolgulu sac/sac sandavi
paneller tercih edilmitir (Kaynak: www.nuhpanel.com.tr). 0,5mm ve bir metrekare
sac levhann birim arl yaklak 5 kg/m
2
dir. Poliretan dolgu malzemesinin ise
birim hacim arl 38-100 kg/m
3
tr. Gvenli blgede kalabilmek iin hesapta bu
deer 100
3
kg/m olarak alnmtr. En elverisiz kar yklemesi durumunda 1,708 m
ak aralnda bu ykleri ve insan ykn gvenli bir ekilde tayabilecek ekilde
tablodan seilen kaplamann toplam birim arl ise hesaplandnda 16 kg/m
2

deeri elde edilir. Fenerlikteki camn birim metrekare arl da 30 kg/m
2
dir.
2.3 Kar Yk
Kar yk mevcut yapnn yaplaca blgede meteoroloji arivinden son 30 yla ait
ya verileri alnarak sisteme yklenmitir. (Kaynak: www.dmi.gov.tr) Bu bilgilere
gre 25.02.1983 tarihinde 74 cm yksekliinde yaan kar sisteme etkitilen kar
ykn hesaplamamzda yardmc olmutur. Bu bilgiye gre ; karn biri hacim

12
younluu 150
3
kg/m olduundan kar yk; 0,75
150= 112,5
2
kg/m olarak
alnmtr ve sisteme d yk olarak girilmitir. Elde edilen bu deer TS498 in
ngrd deerden daha elverisizdir.
2.4 Rzgar Yk
Rzgar yk de meteorolojik verilere dayanlarak elde edilmek istenmitir. En hzl
rzgar 13.04.1985 tarihinde 112,7 km/h tir ve bu deer 31,31 m/s ye eittir. Rzgar
yk
2
1600
v
q = ile hesaplandnda bulunan deer
2
2
31, 31
0, 61 /
1600
q kN m = =

olmaktadr. Fakat TS498 in 9-20 m yksekliindeki yaplar iin nerdii 0,8
2
kN/m
deeri daha elverisiz olduundan ve de yapmzn ykseklii 14,02 m olduundan
bu deer rzgar yk olarak kullanlmtr. Yine ynetmelie gre rzgarn esme
yn rzgar yknde etkili olduundan ( basn veya ekme yk) sistemde +x, -y,
+y, -y ynnde rzgar yklemeleri yaplarak bu yklemeler ilgili kombinasyonlarda
kullanlmtr ve en elverisiz durum elde edilmeye allmtr.
2.5 Kren Ykleri
Yapda bir gzde 10 t ve 20 t olmak zere iki, iki gzde toplamda drt adet kren
mevcuttur. Kren tipleri ABUS firmasnn rettii ZLK Double Girder Cranes olarak
seilmitir.
10 t tama kapasiteli kren iin:
R=2900 mm (ki kren ray aras mesafe), Rmax = 64,5 kN, Rmin = 15,7 kN
R=2900 mm (ki kren ray aras mesafe), Rmax = 123 kN, Rmin = 26,1 kN
2.6 Deprem Ykleri
Deprem yk Deprem Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelik
Blm-2 ye uygun olarak hesaplanmtr. Sistem iin gerekli olan deprem hesap
parametrileri bu blmden alnmtr. Yapnn deprem hesab hem mod birletirme
hem de edeer deprem yk iin analiz programnda yaptrlmtr. Mod birletirme
yntemi ile bulunan deerler edeer deprem yntemi ile bulunan deerlerin belirli

13
katndan daha az kt iin uygun katsaylar ile arplarak sistemin deprem hesab
mod birletirme yntemine gre yaplmtr.
Elastik vme Spektrumunun ordinat olan Elastik Spektral ivme, Sae(T), Spektral
vme Katsays ile yercekimi ivmesi g nin carpmna kar gelmektedir.
0
A(T)=A .I.S(T) (2.1)
ae
S (T)=A(T).g (2.2)
Etkin yer ivmesi katsays adn alan
0
A iin deerler aadaki tablodan alnmtr.
izelge 2. 1: Etkin yer ivmesi katsaylar
Deprem Blgesi
0
A
1 0,40
2 0,30
3 0,20
4 0,10
S(T) deeri yerel zemin koullarna ve bina doal periyodu Tye bal olarak
hesaplanacaktr.
A
S(T)=1+1,5.T/T
A
(0 T T ) (2.3a)
S(T)=2,5
A A
(T T T ) (2.3b)
0,8
B
S(T)=2,5.(T /T)
B
(T>T )
(2.3c)
izelge 2. 2: Yerel Zemin Snf
Yerel Zemin Snf
A
T (sn)
B
T (sn)
Z1 0,10 0,30
Z2 0,15 0,40
Z3 0,15 0,60
Z4 0,20 0,90

Yap birinci derece deprem blgesinde olduundan
0
A =0,40 olarak alnmtr. Bina
nem katsays tabloya gre endstri yaplar iin I=1 olarak alnmtr. Binann
deprem hesabnda kullanlacak olan hareketli yk katlm katsays aadaki
izelgeye gre n=0,30 olarak alnmtr.Yapnn sondaj bilgileri blgede yaplan
sondajdan alnmtr. Bu bilgilere gre Zemin snf Z3 tr. Bu zemin snfna karlk
gelen zemin periyotlar da izelgede verildii zere
A
T =0,15sn ve
B
T =0,60 dir.

14
izelge 2. 3: Bina nem Katsays
Binann Kullanm Amac
veya Tr
Bina nem
Katsays (I)
1. Deprem sonras kullanm gereken binalar ve
tehlikeli madde ieren binalar:
a) Deprem sonrasnda hemen kullanlmas gerekli binalar
(Hastaneler, dispanserler, salk ocaklar, itfaiye bina ve
tesisleri,
PTT ve dier haberleme tesisleri, ulam istasyonlar ve
terminalleri,enerji retim ve datm tesisleri; vilayet,
kaymakamlk ve belediye ynetim binalar, ilk yardm ve
afet planlama istasyonlar)
b) Toksik, patlayc, parlayc, vb zellikleri olan
maddelerin bulunduu veya depoland binalar

1,5
2. nsanlarn uzun sureli ve youn olarak bulunduu
ve deerli eyann sakland binalar:
a) Okullar, dier eitim bina ve tesisleri, yurt ve
yatakhaneler, askeri
klalar, cezaevleri, vb.
b) Mzeler

1,4
3.nsanlarn ksa sureli ve youn olarak bulunduu
binalar:
Spor tesisleri, sinema, tiyatro ve konser salonlar, vb.

1,2
4. Dier binalar
Yukardaki tanmlara girmeyen dier binalar
(Konutlar, iyerleri, oteller, bina tr endstri yaplar, vb)

1,0

izelge 2. 4: Hareketli yk katlm katsays
Binann Kullanm Amac n
Depo, antrepo, vb. 0,80
Okul, orenci yurdu, spor tesisi, sinema,
tiyatro, konser salonu, garaj,lokanta, maaza,
vb.
0,60
Konut, isyeri, otel, hastane, vb. 0,30

ekil 2.1 deki tasarm ivme spektrumundan dorusal elastik davran gz nne
alnarak bulunan elastik deprem yk deprem yk azaltma katsaysna (
a
R )
blnerek azaltlacaktr. Denklem 2.4a ve 2.4b deki R deeri taayc sistem
davran katsaysdr ve sistem iin seilen katsay her iki yn iin de R=4 tr.
Bylece sistem simetrik dzeyi normal sistem olarak zlmtr.

15

ekil 2. 1: Tasarm vme Spektrumu
a A
R (T)=1,5+(R-1,5).T/T
A
(0 T T ) (2.4a)
a
R (T)=R
A
(T>T ) (2.4b)
izelge 2. 5: elik Tayc Sisteme Gre R Katsaylar

BNA TAIYICI SSTEM
Sneklik
Dzeyi
Normal
Sistemler

Sneklik
Dzeyi
Yksek
Sistemler

ELK BNALAR
(3.1) Deprem yklerinin tamamnn erevelerle tand
binalar...................................................................................
(3.2) Deprem yklerinin tamamnn, stteki balantlar
mafsall olan kolonlar tarafndan tand tek katl binalar....
(3.3) Deprem yklerinin tamamnn aprazl perdeler veya
yerinde dkme betonarme perdeler tarafndan tand
binalar
(a) aprazlarn merkezi olmas durumu..................................
(b) aprazlarn dmerkez olmas durumu..........................
(c) Betonarme perdelerin kullanlmas durumu.......................
(3.4) Deprem yklerinin ereveler ile birlikte aprazl elik
perdeler veya yerinde dkme betonarme perdeler tarafndan
birlikte tand binalar
(a) aprazlarn merkezi olmas durumu..................................
(b) aprazlarn dmerkez olmas durumu..............................
(c) Betonarme perdelerin kullanlmas durumu.......................

5

-

4
-
4

5
-
4

8

4

5
7
6

6
8
7

16
DBYYHY in verdii yk ve zemin parametrilerine gre yap 3 boyutlu olarak
Sap2000 V14.1 de modellenerek deprem hesab yaptrlmtr. Yatay deprem
yklerine gre hesap ynetmeliin ikinci blmnn ngrd ekilde mod
katklarnn birletirilmesi esasna uygun olarak tam karesel birletirme yntemi ile
birletirilmitir.
DBYYHY Blm 2 ye gre binaya etkiyen toplam deprem yk, kat kesme kuvveti,
i kuvvet bileenleri, yerdeitirme ve greli kat telemesi gibi byklklerin her
biri iin ayr ayr uygulanmak zere, her titreim modu iin hesaplanan ve e zamanl
olmayan maksimum katklarn istatistiksel olarak birletirilmesi iin uygulanacak
kurallar bir sonraki sayfada verilmitir.
s r
T T < olmak zere, gz nne alnan herhangi iki titreim moduna ait doal
periyotlarn daima / 0,80
s r
T T < koulunu salamas durumunda, maksimum
mod katklarnn birletirilmesi iin Karelerin Toplamnn Karekk Kural
Uygulanabilir.
Yukarda belirtilen koulun salanamamas durumunda, maksimum mod
katklarnn birletirilmesi iin Tam Karesel Birletirme (CQC) Kural
uygulanacaktr. Bu kuraln uygulanmasnda kullanlacak apraz korelasyon
katsaylarnn hesabnda, modal snm oranlar btn titreim modlar iin
%5 olarak alnacaktr.
Ayrca Ynetmelik Blm 2 ye gre gz nne alnan deprem dorultusunda mod
birletirme yntemine gre birletirilerek elde edilen bina toplam depram yk
tB
V nin, edeer deprem yk ynteminde hesaplanan bina toplam deprem yk
t
V
ye oran ( .
tB t
V V < ) 0, 80 = den kk olmas durumunda (A1, B2 ve B3
dzensizliklerinden birinin bulunmamas durumu) mod birletirme yntemine gre
bulunan tm i kuvvet ve yerdeitirme byklkleri ( . / ).
D t tB B
B V V B = orannda
bytlmtr.
2.7 Scaklk Yk
Yap sistemine +20 ve -20 derece aralnda toplam 40 derecelik s fark
uygulanmtr.

17
3. HESAP ESASLARI
3.1 Malzeme zellikleri
3.1.1 Mekanik zellikler
Tasarmda kullanlm olan yap elikleri iin hesaplarda gz nne alnacak
mekanik zellikleri aadaki izelgede verilmitir.
izelge 3. 1: elikler ve Mekanik zellikleri

Ayrca balklarnn et kalnl en az 40 mm olan hadde profillerinde, kalnl en az
50 mm olan levhalar ve bu levhalar ile imal edilen yapma profillerde, ASTM A 673
uyarnca yaplacak olan testlerde belirlenen Charpy-V-Notch (CVN) dayanm
(entik dayanm) deeri 21,8 de 27Nm (=27 Joule) olduu kabul edilmitir.

3.1.2 Hesap yntemi
Bu yap sisteminde, lineer elastik malzeme kabul ile emniyet gerilmesi hesab
kullanlmtr. Yap analiz hesaplar iin gerekli tasarm kurallar ve detaylar aada
sralanan artname ve ynetmeliklere uygun olarak yaplmtr.
1-TS 498- Yap elemanlarnn boyutlandrlmasnda alnacak hesap deerleri
2-TS 648- elik yaplarn hesap ve yapm kurallar
3-TS 3357- elik yaplarda kaynakl birleimlerin hesap ve yapm kurallar
4-MO- 01/2008 elik yaplarda kaynakl birleimler
5-MO- 02/2008 elik yaplarda emniyet gerilmesi esasna gre hesap ve proje
esaslar

18
3.2 Yk Kabulleri ve Ykleme Halleri
3.2.1 Gerilme ve stabilite tahkikleri
Gerilme ve Stabilite tahkikleri iin boyutlandrmada gz nne alnan ykler TS
498 den alnmtr.
3.2.2 Yk gruplar
Bir yapya etki eden ykler esas ykler ve ilave ykler olarak ikiye ayrlr.
3.3 Ykleme Durumlar
3.3.1 Esas ykler
Esas ykler; z ykleri, faydal ve hareketli ykleri, kar yklerini (rzgarsz) ,
makinalarn ktle kuvvetlerini kapsar. Yapya etkiyen esas ykler aada
tanmlanmtr.
D: Yapnn kendi arl ve kaplama arl
S: Kar yk
3.3.2 lave ykler
lave ykler; rzgar etkisini, deprem etkisini, krenlerde fren kuvvetlerini ve yanal
arpma kuvvetlerini kapsar. Yapya etkiyen ilave ykler aada verilmitir.
W: Rzgar yk
E: Deprem yk
T: Scaklk yk, krenlerde fren ve yanal arpma kuvvetleri
K: Kren fren yk
3.3.3 Esas ykleme (EY), (H)
Esas ykleme (EY), sadece esas ykleme durumudur.
3.3.4 Esas ve ilave ykleme (EY), (HZ)
Esas ve lave ykleme (EY), esas ykler ile birlikte ilave yklerin de olduu
durumdur.

19
3.3.5 En elverisiz durum yklemesi
Boyutlandrma ve kesit tahkikleri iin; bir arada etkime olaslklar bulunan yk
durumlar gz nnde tutulur. Bu yapda MO Standart 02.R-01/2008 elik
Yaplar Emniyet Gerilmesi Esasna Gre Hesap ve Proje Esaslar tarafndan
nerilen aadaki yk kombinasyonlar kullanlmtr.
a) D (H)
b) D + L + ( Lr veya S ) (H)
c) D + L + ( Lr veya S ) + T (HZ)
d) D + L + S + W/2 (HZ)
e) D + L + S/2 + W (H)
f) 0,9D E/1,4 (HZ)*
g) D + L + S + E/1,4 (HZ)*
h) D + ( W veya E/1,4 ) (HZ) veya (HZ)*
i) D + L + ( W veya E/1,4 ) (HZ) veya (HZ)*
j) D + L + ( W veya E/1,4 ) + T (HZ) veya (HZ)*

Bu yk kombinasyonlarnda kullanlan ifadelerin anlam aada grlmektedir:
D: l ykler, kren yk ve makinalarn ktle kuvvetleri
L: Hareketli ykler
Lr: atlarda hesaba katlacak hareketli ykler ve su birikmesi ile oluan etkiler
S: Kar yk
W: Rzgar yk
E: Deprem yk
T: Scaklk deiimi ve mesnet kmesi nedeni ile oluan etkiler, krenlerde fren ve
yanal arpma kuvvetleri
NOT: (HZ) Halinde kombinasyonda deprem yk yoktur. (H) ile ilgili emniyet
gerilmeleri 1,15 ile bytlecektir.
(HZ)* Halinde kombinasyonda deprem yk vardr. Emniyet gerilmeleri 1,33
ile bytlecektir.

20
3.4 Boyutlandrmada Kullanlan Enkesit Alanlar
3.4.1 Kaypl enkesitler
Enkesitlerinde bulon delikleri veya kesim kayplarnn sz konusu olduu ubuklarda
daima kaypsz (net) enkesitinin arlk ekseni gz nne alnmtr.
3.4.2 Deformasyon hesabnda enkesitler
Deformasyon hesabnda enkesit deerleri, delik veya kesit kayb gz nne
alnmakszn dikkat alnr.
3.4.3 Faydal enkesit alan
Faydal (net, kaypl) enkesit alan Fn, dolu (brt, kaypsz) enkesit alanndan en
elverisiz faydal genilil yrtlma izgisi zerinde yer alan delik alanlarnn veya
kesim nedeniyle oluan kayp alanlarnn karlmas ile elde edilmitir.
Eer bulon delikleri bir diagonal zerinde veya artmal olarak yerletirilmilerse
bu durumda faydal genilik, toplam genilikten ngrlen yrtlma izgisi zerinde
yer alan btn delik aplarnn toplam karlmak ve bunun yarsna her diyagonal
aralk iin aadaki miktar eklenerek saptanmtr:
2
s
s=
4.g
(3.1)

Burada,
s : lave edilecek genilik (cm)
S: Birbirini izleyen iki delik arasndaki kuvvet dorultusundaki uzaklk (cm)
g: Birbirini izleyen iki delik arasndaki kuvvete dik dorultudaki uzaklk (cm)
Faydal (net, kaypl) enkesit alan
n
F , elde edilen faydal genilik (yrtlma izgisi)
ile ortalama et kalnl arplarak hesaplanr.
Bulon ve perin delikleri dikkate alnarak hesaplanan faydal genilik, hibir
durumda toplam geniliin %85 inden fazla olamaz.
3.4.4 Delik byklkleri
Faydal enkesit alan ve faydal genilik hesaplarnda perin veya bulon (cvata)
delikleri aplar, deliklerin anma (nominal) aplar 1,5mm artrlarak bulunmaldr.

21
3.4.5 Korniyerlerde (kebentlerde) ve U profillerinde faydal genilik
Kebentlerde (korniyerlerde) brt genilik, kol uzunluklarnn toplamndan
korniyerlerde et kalnl ve U profillerde ise, balk et kalnlklar karlarak elde
edilir.
Korniyerlerin karlkl kollarndaki delikler arasnda korniyerin i yzeylerinden
llen enlemesine mesafe, d yzeyden llen ayn mesafeden korniyer et
kalnl karlarak hesaplanr.
3.4.6 Enkesit alan (
e
F )
Etkili Faydal Eer bir ekme ubuu tarafndan tanan ekme kuvveti dier bir
elemana veya bir dm noktasna, kesitini oluturan dikdrtgen elemanlarn her
birinden birleim elemanlaryla aktarlyorsa, bu takdirde
e
F etkili faydal enkesit
alan,
n
F faydal enkesit alanna eit alnr.
Eer ekme kuvveti, ekme ubuunun enkesitini oluturan dikdrtgen elemanlarn
bazlaryla bulon veya perinler kullanlarak aktarlyorsa, bu takdirde etkili faydal
enkesit alan
e
F aadaki ifadeyle hesaplanr.
e n
F =UF (3.2)
Burada
n
F faydal enkesit alan, U azaltma faktrdr.
Eer ekme kuvveti, kaynakl olarak ekme ubuu kesitini oluturan dikdrtgen
elemanlarn bazlar ile aktarlyorsa, etkili faydal enkesit alan
e
F ;
e g
F =UF (3.3)

fadesiyle hesaplanacaktr. Burada
g
F kesitin kaypsz enkesit alandr.
3.4.6.1 Bulonlu ve perinli birleimler
Eer test sonularna dayanarak veya dier geerli kriterlerle daha byk deerlere
karar verilmemise, U azalma faktr iin aada verilen deerler kullanlr:

22
a) Balk genilii profil yksekliinin 2/3nden daha az olmayan dar veya
geni balkl I profiller ve bunlardan kesilerek oluturulan T kesitler iin,
birleimin balk elemanna yaplm olmas halinde ve bulonlu veya perinli
birleimin kuvvet dorultusunda her bir srada en az 3 () adet birleim arac
iermesi kouluyla, U azaltma faktr iin aadaki deer kullanlr:
U=0,90 (3.4)
b) Madde a da verilen koullara uymayan dar veya geni balkl I profiller,
bunlardan kesilerek oluturulan T kesitler ve yapma profiller dahil olmak
zere, dier btn kesitler iin. Bulonlu veya perinli birleimlerin kuvvet
dorultusunda her bir srada en az 3 () adet birleim arac iermesi
kouluyla, U azaltma faktr iin aadaki deer kullanlr:
U=0,85 (3.5)
c) Kuvvet dorultusunda her bir srada sadece 2(iki) adet birleim arac ieren
bulonlu veya perinli birleimli btn kesitler iin U azaltma faktr
aadaki gibi alnr:
U=0,75 (3.6)
3.4.6.2 Kaynakl birleimler
Eer ekme kuvveti kuvvet dorultusuna dik kaynaklarla, dar veya geni balkl I
profiller ve bunlardan kesilerek oluturularak T kesitleri oluturan dikdrtgen
elemanlarn bazlarna aktarlyorsa, bu durumda
e
F etkili faydal enkesit alan direkt
olarak yk aktarmak zere, kaynakl dikdrtgen enkesit elemanlarnn alanlarnn
toplamna eit alnacaktr (U: 1,0).
Eer ekme kuvveti dikdrtgen enkesitli bir ekme ubuuna kuvvet dorultusuna
paralel iki kenarnda yer alan boyuna dorultudaki kaynaklarla aktarlyorsa,
kaynaklarn uzunluu ( l ) ekme ubuu geniliinden (w) daha kk
olmayacaktr.
e
F etkili faydal enkesit alan deerlerini hesaplamak iin
e g
F =UF ifadesinde
kullanlacak U azaltma faktr deerleri, test sonularna veya etkili kriterlere
dayanlarak daha byne karar verilemiyorsa, w dikdrtgen enkesitli ekme
ubuunun eni (boyuna kaynak dikileri arasndaki uzaklk) ve l kaynak boyu
olmak zere, aadaki gibi alnacaktr:

23
3.5 Stabilite
Yapnn tmsel stabilitesi ve her bir basn ubuunun stabilitesi
salanmaldr.Yapnn deforme olmu hali zerinde oluan ikinci mertebe yklerin
etkisi gz nnde tutulmaldr.
3.6 Yerel Burkulma
3.6.1 elik kesitlerin snflandrlmas
elik kesitler kompakt kesitler ve kompakt olmayan kesitler olarak ikiye
ayrlrlar.
Bir kesitin kompakt olarak nitelendirilebilmesi iin, balk elemanlar gvde
levhasna veya levhalarna srekli olarak birletirilmi olmas ve bunlarn basnca
alanlarnn (genilik/ kalnlk) oranlarnn Tablo 3.2de verilen snr (genilik/
kalnlk oranlarn amamas gerekir.
Kompakt olarak nitelendirilmeyen elik kesitler, eer basn elemanlarnn (genilik/
kalnlk) oranlar Tablo 3.2de kompakt olmayanlar iin verilmi olan snr
deerleri amyorlarsa, kompakt olmayan kesitler olarak snflandrlrlar.
Eer herhangi bir basn elemannn (genilik/ kalnlk) oran bu son snr deerleri
aarsa, bu kesit bir narin elemanl kesit olarak snflandrlr.
3.7 Tahkikler
3.7.1 Genel
Genel olarak gerilmeler ve mesnet reaksiyonlar her ykleme iin ayr ayr
belirlenmelidir.
Bylece elde edilebilen deerlerin en elverisiz olas bileik etkileri, birbirilerine
eklenip toplanarak hesaplanr.
Enkesitler boyutlandrldktan sonra, en ok etkilenen kesitlerde gerilmelerin
oluturulduklar en byk deerler saptanr ve emniyet gerilmesi ile karlatrlr.
Bu tahkikler EY ve EY ykleme durumlar iin ayr ayr yaplmaldr.

24
izelge 3. 2: Kesitlerin genilik/kalnlk oranlar

Burada,
b
:Eilme emniyet gerilmesi
2
kN/cm
a
: Akma snr gerilmesi
2
kN/cm
ab
:Balk malzemesinin akma snr gerilmesi
2
kN/cm
eb
:Sadece basn kuvveti etkimesi halinde hesaplanan gerilme
2
kN/cm
D: D ap
t: Kalnlk
:
g
t Gvde et kalnl

25
h/t>70olmas halinde
c 0,46
4,05
k =
(h/t)
(3.7)
Aksi halde
c
k =1,0
3.7.2 Yaplmas gereken tahkikler
Yaplmas gerekli tahkikler aada gsterilmitir:
- Gerilme tahkikleri
- Stabilite Tahkikleri
- Devrilme Tahkikleri
- Deformasyon Takikleri
Bu tahkikler imalat, nakliye, montej ve iletme durumlarnda yaplmaldr.
3.7.3 Genel gerilme tahkikleri
Genel gerilme tahkikleri tablo 3.2 de tanmlanan boyutlandrmaya esas alnan
Enkesit deerleri ile EY (esas ykleme) ve EY (esas ve ilave ykleme) ykleme
halleri iin ayr ayr yaplr.
Hareketli ykler iin bu tahkiklerde titreim katsays da gz nnde tutulmaldr.
3.7.4 Stabilite tahkikleri
Stabilite tahkikleri burkulma, buruma ve yanal burkulma tahkiklerini
kapsar.
3.7.5 Devrilme tahkiki
Devrilme Tahkikinde her bir yap ksmnn devrilme emniyet katsays en az 2
olmaldr. Baz zel hallerde bu katsay 1,5 alnabilir. Mesnetlerde kalkmaya kar
emniyet katsays, rnein srekli kirilerde en az 1,3 olmaldr. Yapnn tmnn
devrilme emniyet katsays en az 1,5 olmaldr.
3.7.6 Deformasyon tahkikleri
Kullanma amac ve konstruktif bakmdan gereken hallerde deformasyonlar
irdelenecek ve snrlandrlacaktr. z yklerden ileri gelen deformasyonlar, ters
sehim verilerek giderilebilir. Akl 5,0 m den fazla olan kiri aklarn sehimleri
akln 1/300 nden, konsol kirilerin ucundaki sehim ise konsol uzunluunun
1/250 sinden fazla olmamaldr.

26

27
4. YAPI ELEMANLARININ BOYUTLANDIRILMASI
4.1 Aklarn Boyutlandrlmas
4.1.1 Aklarn hesab iin yk analizi
Dead : l arl SAP2000 program otomatik olarak
hesaplamaktadr.
Kaplama Yk : 0,16 kN/m
Kar Yk : 1,125 kN/m
Rzgar Yk : 0,8 kN/m
Scaklk Yk : 20
Ak + Gergi Yk : 0,10 kN/m
Cam Yk : 0,30 kN/m
4.1.2 INP120 in ak hesab

ekil 4. 1: Ak Profili Kesiti
Rzgar yk : =5,71 iin 1,2sin5,71-0,4 = -0,28 kN/m olduundan
azaltc etkidedir.
Kar Yk : 1,1251,708 = 1,923 kN/m
Kaplama Yk : 0,161,708 = 0,273 kN/m
Ak + Gergi : 0,101,708 = 0,171 kN/m
Toplam Yk (
T
q ) : 1,923 + 0,273 + 0,171 = 2,367 kN/m

28
x T
q =q cos (4.1)
y T
q =q sin (4.2)
X
q =
T
q cos = 2,367cos5,71 = 2,355 kN/m
Y
q =
T
q sin = 2,367sin5,71 = 0,236 kN/m
2
q L
M=
11
(4.3)
2 2
X
X
q L 2,3555
M = = =5,352
11 11
kNm
2 2
Y
Y
q L 0,2365
M = = =0,536
11 11
kNm
INP120 iin Wx = 54,70 cm, Wy = 7,41 cm olduundan;
y
X
x y
M
M
= + 14
W W
kN/cm olmaldr. (4.4)
535,2 53,6
= + =17,02
54,70 7,41
kN/cm > 14 kN/cm olduundan
ak gergili yaplacaktr.
2 2
Y
Y
q (L/2) 0,236(5/2)
M = = =0,134
11 11
kNm
535,2 13,4
= + =11,59
54,70 7,41
kN/cm < 14 kN/cm olduundan kesit yeterlidir.
Ak tipi INP120 gergili olarak belirlenmitir.

29
4.2 Kuaklarn Boyutlandrlmas

ekil 4. 2: Kuak Balant Detay
2
k
q =0,26 kN/m
2
r
q =0,64 kN/m
Burada
k
q kaplama yk,
r
q rzgar ykdr. Kuak aral deyde 1,5 m olarak
tekil edilecektir. Yatay aralk ise iki kolon aral olan 5 m dir. Buna gre ;
x
q =0,64.1,5=0,96 kN/m
y
q =0,26.1,5=0,39 kN/m olarak elde edilir.
Kesitin zayf ve kuvvetli eksenlerinde oluan eilme momentleri;
2
x
0,96.5
M = =3 kNm=300 kNcm
8

2
y
0,39.2,5
M = =0,3047 kNm=30,47 kNcm
8
olarak elde edilir.
y 2 x
em
x y
M
M
= + =14 kN/cm
W W
olmak zere,
2 2
em
300 30,47
= + =10,87 kN/cm =14 kN/cm
41,2 8,49

olduundan UNP120 kuak profili olarak yeterlidir.

30
4.3 Kren Hesab

ekil 4. 3: Kren Tama Kapasiteleri
Yapda bir gzde 10 t ve 20 t olmak zere iki, iki gzde toplamda drt adet kren
mevcuttur. Kren tipleri ABUS firmasnn rettii ZLK Double Girder Cranes olarak
seilmitir. Bir gzdeki iki kren birbirilerine en fazla 180 cm yaklaabilmektedir.
Kren kprs akl S = 18 m dir. Kren kirii mesafesi 10 m dir ve bu kiriler
basit mesnetli olarak tekil edilmitir.
4.3.1 Kren bilgileri
R=2900 mm (ki kren ray aras mesafe), Rmax = 64,5 kN, Rmin = 15,7 kN
R=2900 mm (ki kren ray aras mesafe), Rmax = 123 kN, Rmin = 26,1 kN
Maksimum yk durumlar iin elde edilen kren mesnet reaksiyonlar SAP2000
programnda hareketli yk olarak (moving load) kren kirii zerinde gezdirilerek en
elverisiz kren kirii reaksiyonlar elde edilecektir. Bu ekilde bulunan moment,
kesme kuvveti, mesnet reaksiyonlar kren kiriinin ve de kolona oturan kren kiriinin
mesnet tasarmnda nemli rol oynayacaktr. Bir sonraki sayfada kren kiriindeki
maksimum yk durumu ile minimum yk durumu ekillerle gsterilmitir.

31

ekil 4. 4: Kren Maksimum Yk Durumu

ekil 4. 5: Kren Minimum Yk Durumu

4.3.2 Kren l arl (yksz durumdaki arlk)
64,52 + 15,72 = 160,4 kN (Tablodan alnan deerlere gre ykl haldeki durum)
160,4 100 = 60,4 kN (Yksz durumdaki kren kprs arl)
60,4 / 2 = 30,2 kN (Bir dm noktasna den yk)
123,52 +26,12 =298,2 kN (Tablodan alnan deerlere gre ykl haldeki durum)
298,2 200 = 98,2 kN (Yksz durumdaki kren kprs arl)
98,2 / 2 = 49,1 kN (Bir dm noktasna den yk)

4.3.3 Kren kirii hesab
Kren kirii boyu 10 m dir.
Kren Grubu II ( DIN120 - Tablo 1 )
Denk katsays Grup II iin 1,4 tr. ( DIN120 - Tablo 5 )
Vurma katsays 1 m/sn v 1,5 m/sn iin 1,1 dir. ( DIN120 - Tablo 5 )

32

ekil 4. 6: Kren Maksimum Yk Durumu in Sap2000 Analiz Sonular

ekil 4. 7: Kren Minimum Yk Durumu in Sap2000 Analiz Sonular

33
Seilen profil HE800A dr. Model SAP2000 ortamnda hazrlanp kren ykleri
modele Moving Load olarak etkitilmitir. Moment ve mesnet reaksiyonlar
1,1G+1,4W den elde edilmitir. Sehim kontrol ise
max
L
f
800
olacak sekilde G+W
kombinasyonundan salanmtr.
4.3.3.1 Kren fren kuvvetleri
Boyuna fren kuvveti
10 t tama kapasiteli kren iin: 64,52 + 15,7 2 = 160,4 kN 160,4 / 2 =80,2 kN
20 t tama kapasiteli kren iin: 123,52 +26,1 2 =298,2 kN292,8 / 2 =149,1 kN
TOPLAM 80,2 + 149,1 = 229,3 kN
Boyuna fren kuvveti :
W
7
olduundan;
229, 3
32, 76
7
= kNdur. (4.5)
arpma kuvveti
arpma kuvveti :
W
10
olduundan;
229, 3
22, 93
10
= kN dur. (4.6)
Not: 10 m lik Kren kirii zayf eksende st balndan her 1 m de bir tutuludur.

ekil 4. 8: Kren Kirii Zayf Ekseninde arpma Kuvvetlerinden Oluan Momentler

4.3.4 Kren kesiti hesab

ekil 4. 9: Kren Kirii ve Kren Ray zellikleri

34
yb
c
i
40
(4.7)

Kren kirii boyutlandrlrken
yb
c
i
40
olmas durumunda kirite yanal burkulma
tahkiki gerekmez.
Burada
yb
i basn bal ve gvdenin basn blgesinin 1/3 nden oluan kesitin,
gvde dzlemi iinde kalan kesit asal eksenine gre hesaplanm atalet yarap; c ise
zayf eksende kren kiriinin tutulu olduu mesafedir.
Buna gre
yb
i hesab aada yaplmtr.
yb
i hesabnda A55 kren ray hesaba
katlmamtr. nk bu ray kren kiriine srekli olarak kaynakl tekil edilmemitir.
I
i=
A
(4.8)
3 3
' 2 2
x
30.2,8 1,5.12,23
I = +2,8.30.38,1 + +1,5.12,23.31,985
12 12

'
x
I =54,88+121935,24+228,66+18767,67
' 4
x
I =140986,45 cm
'
x
yb
I 140986,45
i = = =22,20 cm
A 286
elde edilir.

ekil 4. 10: Kren Kiriinin Tutulu Olduu Noktalar

35
c 100
= =2,5 cm
40 40
olduundan
yb
c
i
40
koulu salanmtr ve kren kirii iin yanal
burkulma tahkikine gerek yoktur. C mesafesi uzerinde yrme yolu olacandan bu
yrme yolunu korniyerler ile tatabilmek iin bir metre mesafe seilmitir.
Kren hesab Sap2000 program ile kren kirii tanmlanp zerindeki yk moving load
olarak tanmlanmtr ve kesit tesirleri bu ekilde elde edilmitir.
Kren kiriine sadece dey ynde maksimum ykleme yapldnda kiri ortasnda
Mx=803,66 kNm lik bir aklk momenti olumaktadr ve bu H yklemesidir. HZ
yklemesinde ise kuvvetli ynde ayn moment elde edilirken zayf ynde My=5,03
kNm lik bir moment elde edilir. Bu srada Kren kiriine gelen maksimum basn
kuvveti ise P=32,76 kNluk bir kuvvet etki etmektedir.

S
l=
i

kx
kx
S 1000
l = = =30,67
ix 32,6
ise w=1,17 elde edilir. (4.9)
Kren kirileri;
(H) Durumunda;
x
em
x
M
=
W
(4.10)

(HZ) Durumunda;
y
x
em
x y
M
M P
=w. +0,9. +0,9.
A W W
olmaldr. (4.11)
2 2
em
80366
= =10,46 kN/cm =16 kN/cm
7680

2
em
32,76 80366 503
=1,17. +0,9. +0,9. =10,88 kN/cm 16 kN/cm
286 7680 843
elde edilir.
Kren Kiriinin Maksimum Yk altnda deplasman 0,96 cm dir. Kren kiriinin
gvenli bir ekilde alabilmesi iin gerekli olan maksimum deplasman snr
L
800

dr. Buna gre
1000
1, 25
800
= cm olduundan 1,25>0,96 cm dir ve kren kirii
deplasman bakmndan da yeterlidir.

36

ekil 4. 11: Kren Yk Durumlar

ekil 4. 12: Kren Yk Kombinasyonu rnei
4.4 Kolonlarn Boyutlandrlmas
4.4.1 HE650A Orta kolon hesab

ekil 4. 13: HE650A Orta Kolon Kesit zellikleri

37
DBYBHY TABLO 4.3 e gre sneklik dzeyi normal sistemler iin;
s
a
E b
5,0.
2t
olmaldr. (Tablo 4.3 Enkesit Koullar) (4.12)
b 300
= =5,769
2t 226

s
a
E 21000
5,0 =5 =138,169
27,5
Koul salanmaktadr.
MO-02-Tablo 3.2b ye gre basn balnda kompaktlk tahkiki;
b=300/2=150 , t=26 olmak zere ,
b 150
= =5,769
t 26

a
54 54
= =10,297
27,5
olduundan kesit kompakttr. (4.13)
Eksenel Basn Kuvveti ile Momentin Ayn Anda Etkimesi Hali (MO-02, 4.5)
my by
eb mx bx
bem eb
eb
Bx ' By '
ex
ey
C
C
+ + 1,0

1-
1-

| |
|
| | | |
\
| |
|
\
\
(MO-02, 4.125) denklemi ve (4.14)
by
eb bx
a Bx By

+ + 1,0
0,6.
(MO-02, 4.16) formlleri salanmaldr. (4.15)

Eer
eb
bem
0,15
(MO-02, 4.127) formlleri salanrsa ; (4.16)

by
eb bx
bem Bx By

+ + 1,0

(MO-02, 4.128) forml kullanlr. (4.17)
Formldeki fadelerin Anlamlar ve Deerleri
eb
, Eksenel basn kuvvetine gre hesaplanan gerilme,

2
eb
P 140,018
= = =0,579 kN/cm
A 242
(4.18)

38
bem
, Sadece eksenel basn kuvveti etkimesi halinde burkulma emniyet
gerilmesi,
MO-02, 4.2.2.2 Kompakt ve Kompakt Olmayan Kesitli ve Merkezi Basn Kuvveti
Etkisindeki Basn ubuklarnda Gerilme Tahkiki;
kx
x
x
S 260
= = =9,665<20
i 26,9
,
ky
y
y
S
730
= = =104,73
i 6,97
olduundan =104,73
2
p
a
2 E
=
(MO-02, 4.18a) ise

2
p
2 21000
= =122,774
27,5
(4.19)
Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \
(MO-02, 4.17c) (4.20)
olduundan,
3
104,73 104,73
n=1,5+1,2 -0,2 =2,399
122,774 122,774
| | | |
| |
\ \
elde edilir.
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\

(MO-02, 4.13) olduundan, (4.21)
2
2
bem
1 104,73
1- 27,5
2 122,774
= =7,27 kN/cm
2,399
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.
2
bem
=7,27 kN/cm

eb
bem
0,579
= =0,0796 0,15
7,27
(MO-02, 4.127) salandndan,
by
eb bx
bem Bx By

+ + 1,0

(MO-02, 4.128) iin kontrol yaplr.

B
, Sadece eilme momenti etkimesi halinde eilme-basn emniyet gerilmesi,
Bx
hesab;

39
b
L , Basnca alan balk elemannn yanal olarak tutulmu uzunluu olmak
zere,
b
L =730 cmdir ve bu deer MO-02, 4.53c,d de verilen
c
L deerlerinden en
kn amamaldr.
b
c
a
63b
L =
ve
c
b a
13790
L =
(d/A )
(MO-02, 4.53c,d) dir. (4.22)
Burada
b
b kiriin cinsinden balk genilii , d kiriin ykseklii olup cm
boyutundadrlar.
b
A ise kiriin balk enkesit alan olup
2
cm boyutundadr.
c
6330
L = =360,408
27,5
ve
c
13790
L = =611,147
((64/(2,630))27,5)
olarak hesaplanmtr.
Koul salanamad iin MO-02, 4.3.1.3 Kompakt ve kompakt olmayan kesitli,
basn bal
c
L den daha byk uzunlukta yanal harekete kar tutulmam durum
iin hesap yaplr.

ekil 4. 14: HE650A iin
yb
i hesab
l basn balnn burulmaya kar tutulduu kesitler aras mesafenin cm cinsinden
degeri ve
yb
i basn bal ile gvdenin basnca alan ksmnn 1/3 nden oluan
kesitin, gvde dzlemi iinde kalan kesit eksenine gre hesaplanm atalet yarap
olmak zere,
yb
l 1150
= =38,448
i 29,91
olarak elde edilir.
b
a
70327C
,
b
a
351633C
olmak zere; (4.23)

40
Eksenel basn ve eilme halinde
Bx
ve
By
hesabnda
b
C =1,0 alnr. (MO-02,
4.48b)
b
a
70327C 703271
= =50,570
27,5
,
b
a
351633C 3516331
= =113,078
27,5

olduundan
yb
l/i deeri (MO-02, 4.63b) koulunu salamadndan ( narinlik istenilen aralkta
olmadndan)
MO-02, 4.67b deki forml ile herhangi bir
yb
l/i deeri iin
B
hesaplanr.
b
Bx a
b
8274C
= 0,6
ld/A
(MO-02, 4.67b) (4.24)
2 2
Bx a
8274 1
= =13,814 kN/cm 0,6 =0,6 27,5=16,5 kN/cm
730 64/(2,6 30)

elde
edilir.
2
Bx
=13,814 kN/cm
By a
=0,75 (MO-02, 4.69) olmak zere, (4.25)
2
By
=0,75 27,5=20,625 kN/cm olarak elde edilir.
b
, eilme momentine gre hesaplanan eilme-basn gerilmesi,
2 x
bx
x
M 68240,616
= = =12,475 kN/cm
W 5470

y 2
by
y
M
47,593
= = =0,061 kN/cm
W 782

Sonu:
by
eb bx
bem Bx By

+ + 1,0

(MO-02, 4.128) iin kontrol yaplr.
0,579 12,475 0,061
+ + =0,0786+0,903+0,003=0,985 1,0
7,27 13,814 20,625
olduundan HE650A
yeterlidir.

41
Kesme Kuvveti Kontrol;
i
h =588 ve
g
t =13,5 olmak zere
i g
h /t =588/13,5=43,56 deeri elde edilir.
a
316/ =60,259

i g a em a
h /t 316/ =0,4 (MO-02, 4.76b, 4.77) (4.26)
max
V =306,47 kN ise;
2 2
V 306,47
= = =1,266 kN/cm 0,4 27,5=11 kN/cm
A 242
kesit yeterlidir.
4.4.2 HE280A rg ereve kolonu hesab

ekil 4. 15: HE280A ereve Kolonu Kesit zellikleri
s
a
E b
5,0
2t
olmaldr. (Tablo 4.3 Enkesit Koullar)
b 280
= =10,769
2t 213

s
a
E 21000
5,0 =5 =138,169
27,5
Koul salanmaktadr.
b=280/2=140 , t=13 olmak zere ,
b 140
= =10,769
t 13

a
54 54
= =10,297
27,5
olduundan kesit kompakt deildir.
my by
eb mx bx
bem eb
eb
Bx ' By '
ex
ey
C
C
+ + 1,0

1-
1-

| |
|
| | | |
\

| |
|
\
\
(MO-02, 4.125) forml ve

42
by
eb bx
a Bx By

+ + 1,0
0,6

(MO-02, 4.16) formlleri salanmaldr.

Eer
eb
bem
0,15
(MO-02, 4.127) formlleri salanrsa ;

by
eb bx
bem Bx By

+ + 1,0

(MO-02, 4.128) forml kullanlr.
eb

2
eb
P 229,937
= = =2,363 kN/cm
A 97,3

bem
gerilmesi,
-MO-02, 4.2.2.2 Kompakt ve Kompakt Olmayan Kesitli ve Merkezi Basn Kuvveti
Etkisindeki Basn ubuklarnda Gerilme Tahkiki
kx
x
x
S 260
= = =21,845
i 11,9
,
ky
y
y
S
340
= = =48,571
i 7
olduundan =48,571
2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =122,774
27,5

Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \
(MO-02, 4.17c) olduundan,

3
48,571 48,571
n=1,5+1,2 -0,2 =1,962
122,774 122,774
| | | |
| |
\ \
elde edilir.
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\

(MO-02, 4.13) olduundan,

43

2
2
bem
1 48,571
1- 27,4
2 122,774
= =12,919 kN/cm
1,962
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.

2
bem
=12,919 kN/cm
eb
bem
2,363
= =0,18 0,15
12,919
(MO-02, 4.127) salamadndan,
(MO-02, 4.125) forml ve(MO-02, 4.16) formlleri salanmaldr.
mx my
C =C =0,85 Yanal hareketi serbest ereve kolonlarda. (MO-02, 4.131a)
B
b
zere,
b
c
L deerlerinden en
kn amamaldr.
b
c
a
63 b
L =
ve
c
b a
13790
L =
(d/A )
(MO-02, 4.53c,d) dir. Burada
b
b kiriin cinsinden
balk genilii , d kiriin ykseklii olup cm boyutundadrlar.
b
A ise kiriin balk
enkesit alan olup
2
cm boyutundadr.
c
63 28
L = =336,381
27,5
ve
c
13790
L = =676,035
(27/(1,3 28)) 27,5
olarak hesaplanmtr.
basn bal
c
iin hesap yaplr.

ekil 4. 16: HE280A in
yb
i Hesab

44
deeri ve

yb
i basn bal ile gvdenin basnca alan ksmnn 1/3 nden oluan kesitin,
gvde dzlemi iinde kalan kesit eksenine gre hesaplanm atalet yarap olmak
zere,
yb
l 1150
= =90,837
i 12,66
olarak elde edilir.
Bx
ve
By
hesabnda
b
C =1,0 alnr. (MO-02,
4.48b)
b
a
70327 C 70327 1
= =50,570
27,5

,
b
a
351633 C 351633 1
= =113,078
27,5

olduundan
/
yb
l i deeri (MO-02, 4.63b) koulunu salamaktadr.
b b
a yb a
70327 C 351633 C l
i

(MO-02, 4.63b) salandndan,
2
a yb
B a a
b
(l/i )
2
= - 0,6
3 1054898 C
(

(
(

(MO-02, 4.64b) forml kullanlmtr.
2
2 2
Bx a
2 27,5 (90,837)
= - 27,5=12,417 kN/cm 0,6 =0,6 27,5=16,5 kN/cm
3 1054898 1
(

(

By a
=0,75 (MO-02, 4.69) olmak zere;
2
By
=0,75 27,5=20,625 kN/cm olarak
elde edilir.

b
2 x
bx
x
M 548,066
= = =0,542 kN/cm
W 1010

y 2
by
y
M
3683,635
= = =10,834 kN/cm
W 340

45
2
'
e 2
b b
1 E
=
2,5 (K s /i )
eklinde hesaplanan gerilmedir.

2
' 2
ex 2
1 E
= =173,73 kN/cm
2,5 (21,845)
ve
2
' 2
ey 2
1 E
= =35,14 kN/cm
2,5 (48,571)
dir

Sonu:
my by
eb mx bx
bem eb
eb
Bx ' By '
ex
ey
C
C
+ + 1,0

1-
1-

| |
|
| | | |
\

| |
|
\
\
(MO-02, 4.125) forml
ve
by
eb bx
a Bx By

+ + 1,0
0,6


2,363 0,85 0,542 0,85 10,834
+ + =0,183+0,038+0,479=0,70 1,0
2,363 2,363 12,919
1- 12,417 1- 20,625
173,73 35,14
| |

|
| | | |
\

| |
\ \

2,363 0,542 10,834
+ + =0,143+0,044+0,525=0,712 1,0
16,5 12,417 20,625

olduundan kesit yeterlidir.

i
h =244 ve
g
t =8 olmak zere
i g
h /t =244/8=30,5 deeri elde edilir.
a
316/ =60,259

i g a em a
h /t 316/ =0,4 (MO-02, 4.76b, 4.77)
max
V =222,266 kN ise;
2 2
V 222,266
= = =2,284 kN/cm 0,4 27,5=11 kN/cm
A 97,3
kesit yeterlidir.

46
4.4.3 HE240A ereve kolonu hesab

ekil 4. 17: HE240A ereve Kolon Kesit zellikleri
s
a
E b
5,0
2t
b 240
= =10
2t 212

s
a
E 21000
5,0 =5 =138,169
27,5
Koul salanmaktadr.
b=240/2=120 , t=12 olmak zere ,
b 120
= =10
t 12

a
54 54
= =10,297
27,5
olduundan kesit kompakttr.
Eksenel Basn Kuvveti ile Momentin Ayn Anda Etkimesi Hali (MO-02, 4.5);
my by
eb mx bx
bem eb
eb
Bx ' By '
ex
ey
C
C
+ + 1,0

1-
1-

| |
|
| | | |
\

| |
|
\
\
(MO-02, 4.125) denklemi ve
by
eb bx
a Bx By

+ + 1,0
0,6


Eer
eb
bem
0,15

by
eb bx
bem Bx By

+ + 1,0


47
Formldeki fadelerin Anlamlar ve Deerleri;
eb

2
eb
P 0
= = =0 kN/cm
A 76,8
olduundan dolay
eb
bem
=0 0,15
olur ;
bu yzden
by
bx
Bx By
+ 1,0

forml ile kesit tahkiki hesaplanacaktr.

B
b
zere,
b
c
L deerlerinden en
kn amamaldr.

b
c
a
63 b
L =
ve
c
b a
13790
L =
(d/A )
b
b kiriin cinsinden
b
A ise kiriin balk
enkesit alan olup
2
cm boyutundadr.
c
63 24
L = =288,327
27,5
ve
c
13790
L = =627,908
(23/(1,2 24)) 27,5
olarak hesaplanmtr.
basn bal
c
iin hesap yaplr.

ekil 4. 18: HE240A in
yb
i Hesab

48
deeri ve
yb
i basn bal ile gvdenin basnca alan ksmnn 1/3 nden oluan
kesitin, gvde dzlemi iinde kalan kesit eksenine gre hesaplanm atalet yarap
olmak zere;

yb
l 1050
= =97,765
i 10,74
olarak elde edilir.
Bx
ve
By
hesabnda
b
C =1,0 alnr. (MO-02,
4.48b)
b
a
70327 C 70327 1
= =50,570
27,5

,
b
a
351633 C 351633 1
= =113,078
27,5

olduundan
yb
l/i deeri (MO-02, 4.63b) koulunu salamaktadr.
b b
a yb a
70327 C 351633 C l
i

2
a yb
B a a
b
(l/i )
2
= - 0,6
3 1054898 C
(

(
(

2
2 2
Bx a
2 27,5 (97,765)
= - 27,5=11,481 kN/cm 0,6 =0,6 27,5=16,5 kN/cm
3 1054898 1
(

(

By a
=0,75 (MO-02, 4.69) olmak zere,
2
By
=0,75 27,5=20,625 kN/cm olarak elde edilir.

b
2 x
bx
x
M 118,915
= = =0,176 kN/cm
W 675

y 2
by
y
M
3879,856
= = =16,796 kN/cm
W 231

49
Sonu;
by
bx
Bx By
+ 1,0

olduundan
0,176 16,796
+ =0,015+0,814=0,829 1,0
11,481 20,625
kesit
yeterlidir.
i
h =206 ve
g
t =7,5 olmak zere
i g
h /t =206/7,5=27,467 deeri elde edilir.
a
316/ =60,259ise
i g a em a
h /t 316/ =0,4

(MO-02, 4.76b, 4.77)
max
V =170,343 kN ise;
2 2
V 170,343
= = =2,218 kN/cm 0,4 27,5=11 kN/cm
A 76,8
kesit yeterlidir.
4.4.4 HE300A Kren kolonu hesab

ekil 4. 19: HE300A Kren Kolonu Kesit zellikleri
s
a
E b
5,0
2t
b 300
= =10,714
2t 226

s
a
E 21000
5,0 =5 =138,169
27,5
Koul salanmaktadr.
b=300/2=150 , t=14 olmak zere ,
b 150
= =10,714
t 14

a
54 54
= =10,297
27,5

50
Basn elemanlar iin MO-02, 4.2.2.2 kompakt ve kompakt olmayan kesitli ve
merkezi basn kuvveti etkisindeki basn ubuklarnda gerilme tahkiki esas alnarak
gerekli kontroller yaplacaktr.
be bem
P
=
F
(MO-02, 4.12)
kx
x
x
S 750
= = =59,055
i 12,7
,
ky
y
y
S
83,33
= = =11,126
i 7,49
olduundan =59,055
2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =122,774
27,5

Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \
(MO-02, 4.17c) olduundan;

3
59,055 59,055
n=1,5+1,2 -0,2 =2,055
122,774 122,774
| | | |
| |
\ \
elde edilir.
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\


2
2
bem
1 59,055
1- 27,4
2 122,774
= =11,834 kN/cm
2,055
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.

2
bem
=11,834 kN/cm
Sonu;
be bem
P
=
F
olduuna gre
2
be bem
962,199
= =8,515 =11,834 kN/cm
113
kesit
yeterlidir.

51
4.4.5 2L60.6 Kolon rg eleman hesab

ekil 4. 20: 2L60.6 Kolon rg Eleman Kesit zellikleri
s
w a
E h
5,0
t
w
h 60
= =10
t 6

s
a
E 21000
5,0 =5 =138,169
27,5
Koul salanmaktadr.
b=60 , t=6 olmak zere ,
b 60
= =10
t 6

a c
79 79
= =16,12
/k 24/1
olduundan kesit
kompakt deildir. Ayrca b/t=10<70 olduundan
c
k =1 alnmtr.
be bem
P
=
F
(MO-02, 4.12)
kx
x y
x
S 146,097
= = = =63,798
i 2,29
olduundan =63,798
2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =131,422
24

52
Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \

3
63,798 63,798
n=1,5+1,2 -0,2 =2,060
131,422 131,422
| | | |
| |
\ \
elde edilir.
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\

2
2
bem
1 63,798
1- 24
2 131,422
= =10,278 kN/cm
2,060
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.

2
bem
=10,278 kN/cm
Sonu;
be bem
P
=
F
olduuna gre
2
be bem
126,565
= =9,158 =10,278 kN/cm
13,82
kesit
yeterlidir.
4.4.6 2L80.8 Kolon rg eleman hesab

ekil 4. 21: 2L80.0 Kolon rg Eleman Kesit zellikleri
s
w a
E h
5,0
t
w
h 80
= =10
t 8

s
a
E 21000
5,0 =5 =138,169
27,5
Koul salanmaktadr.

53
b 80
= =10
t 8

a c
79 79
= =16,12
/k 24/1
olduundan kesit
c
k =1 alnmtr.
be bem
P
=
F
(MO-02, 4.12)
kx
x y
x
S 146,097
= = = =39,22
i 3,725
olduundan =39,22
2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =131,422
24

Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \

3
39,22 39,22
n=1,5+1,2 -0,2 =1,852
131,422 131,422
| | | |
| |
\ \
elde edilir.
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\

2
2
bem
1 39,22
1- 24
2 131,422
= =12,382 kN/cm
1,852
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.

2
bem
=12,382 kN/cm
Sonu:
be bem
P
=
F
olduuna gre
2
be bem
299,691
= =12,182 =12,382 kN/cm
24,6
kesit
yeterlidir.

54
4.5 Dey apraz Elemanlarn Boyutlandrlmas
4.5.1 2UPN180 Dey apraz eleman hesab

ekil 4. 22: 2UPN180 Dey apraz Eleman Kesit zellikleri
s
a
E b
5,0
2t
b 140
= =12,727
t 11

s
a
E 21000
5,0 =5 =147,9
24
Koul salanmaktadr.
b 140
= =12,727
t 11

a
54 54
= =11,023
24
be bem
P
=
F
(MO-02, 4.12)
kx
x
x
S 604,649
= = =86,688
i 6,975
,
ky
y
y
S
201,550
= = =37,672
i 5,35
olduundan =86,688

Ayrca DBYYHY 4.6.1.2 uyarnca yatay ve dey apraz elemanlarn narinlii
s a)
4,0 (E / deerinden kk olacaktr. Buna gre;
s a)
4,0 (E / =4 (21000/24) =118,322 =86,688 olduundan kesit uygundur.

55
2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =131,422
24

Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \

3
86,688 86,688
n=1,5+1,2 -0,2 =2,234
131,422 131,422
| | | |
| |
\ \
elde edilir.
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\

(MO-02, 4.13)
olduundan,
2
2
bem
1 86,688
1- 24
2 131,422
= =8,405 kN/cm
2,234
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.

2
bem
=8,405 kN/cm
Sonu;
be bem
P
=
F
olduuna gre
2 2
be bem
420,155
= =7,492 kN/cm =8,405 kN/cm
56,08

kesit yeterlidir.

s
a
E b
5,0
2t
b 130
= =12,38
t 10,5

s
a
E 21000
5,0 =5 =147,9
24
Koul salanmaktadr.

56
b 130
= =12,38
t 10,5

a
54 54
= =11,023
24
be bem
P
=
F
(MO-02, 4.12)
kx
x
x
S 604,649
= = =97,194
i 6,221
,
ky
y
y
S
201,550
= = =40,932
i 4,924

olduundan =97,194
s a)
s a)
2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =131,422
24

Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \

3
97,194 97,194
n=1,5+1,2 -0,2 =2,307
131,422 131,422
| | | |
| |
\ \
elde edilir.
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\


2
2
bem
1 97,194
1- 24
2 131,422
= =7,558 kN/cm
2,307
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.

57

2
bem
=7,558 kN/cm
Sonu;
be bem
P
=
F
olduuna gre
2
be bem
257,643
= =5,35 =7,558 kN/cm
48,15
kesit
yeterlidir.

s
a
E b
5,0
2t
b 120
= =12
t 10

s
a
E 21000
5,0 =5 =147,9
24
Koul salanmaktadr.
b 120
= =12
t 10

a
54 54
= =11,023
24
be bem
P
=
F
(MO-02, 4.12)
kx
x
x
S 604,649
= = =110,742
i 5,46
,
ky
y
y
S
201,550
= = =44,828
i 4,496

olduundan =110,742

58
)
4, 0 ( /
s a
E deerinden kk olacaktr. Buna gre;
s a)
2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =131,422
24

Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \

3
110,742 110,742
n=1,5+1,2 -0,2 =2,392
131,422 131,422
| | | |
| |
\ \
elde edilir.
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\


2
2
bem
1 110,742
1- 24
2 131,422
= =6,471 kN/cm
2,392
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.

2
bem
=6,471 kN/cm

Sonu;
be bem
P
=
F
olduuna gre
2
be bem
190,227
= =4,662 =6,471 kN/cm
40,8
kesit
yeterlidir.


59
s
a
E b
5,0
2t
b 140
= =12,727
t 11

s
a
E 21000
5,0 =5 =147,9
24
Koul salanmaktadr.

b 140
= =12,727
t 11

a
54 54
= =11,023
24
be bem
P
=
F
(MO-02, 4.12)
kx
x
x
S 604,649
= = =86,688
i 6,975
,
ky
y
y
S
604,649
= = =113,019
i 5,35
olduundan =113,019

s a)
s a)
2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =131,422
24

Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \

3
86,688 86,688
n=1,5+1,2 -0,2 =2,234
131,422 131,422
| | | |
| |
\ \
elde edilir.

60
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\

(MO-02, 4.13)
olduundan,
2
2
bem
1 86,688
1- 24
2 131,422
= =8,405 kN/cm
2,234
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.

2
bem
=8,405 kN/cm
Sonu;
be bem
P
=
F
olduuna gre
2
be bem
228,466
= =4,073 =8,405 kN/cm
56,08
kesit
yeterlidir.
4.5.5 2L60.6 Dey apraz rg eleman hesab

ekil 4. 26: 2L60.6 Dey apraz rg Eleman Kesit zellikleri
s
w a
E h
5,0
t
w
h 60
= =10
t 6

s
a
E 21000
5,0 =5 =138,169
27,5
Koul salanmaktadr.
b 60
= =10
t 6

a c
79 79
= =16,12
/k 24/1
olduundan kesit
c
k =1 alnmtr.

61
kx
x y
x
S 156,7
= = = =68,428
i 2,29
olduundan =68,428
2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =131,422
24

Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \

3
68,428 68,428
n=1,5+1,2 -0,2 =2,070
131,422 131,422
| | | |
| |
\ \
elde edilir.
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\

2
2
bem
1 68,428
1- 24
2 131,422
= =10,071 kN/cm
2,060
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.

2
bem
=10,071 kN/cm
Sonu;
be bem
P
=
F
olduuna gre
2 2
be bem
27,008
= =1,954 kN/cm =10,071 kN/cm
13,82

kesit yeterlidir.

62
4.6 at aprazlar ve Yatay Stabilite Elemanlarnn Boyutlandrlmas
4.6.1 Boru 159x4 at apraz Hesab

ekil 4. 27: Boru 159x4 at apraz Kesit zellikleri
s
a
E D
0,08
t
D 159
= =39,75
t 4

s
a
E 21000
0,08 =0,08 =70
27,5
Koul salanmaktadr.

D=159 , t=4 olmak zere ,
D 159
= =39,75
t 4

a
2275 2275
= =94,792
24
olduundan
kesit kompaktTIR.
be bem
P
=
F
(MO-02, 4.12)
kx
x y
x
S 605,604
= = = =110,471
i 5,482
olduundan =110,471

s a)

63
s a)

2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =131,422
24

Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \

3
110,471 110,471
n=1,5+1,2 -0,2 =2,39
131,422 131,422
| | | |
| |
\ \
elde edilir.
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\

2
2
bem
1 110,471
1- 24
2 131,422
= =6,494 kN/cm
2,39
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.

2
bem
=6,494 kN/cm
Sonu;
be bem
P
=
F
olduuna gre
2
be bem
96,062
= =4,932 =6,494 kN/cm
19,478
kesit
yeterlidir.
4.6.2 Boru 127x4 Fenerlik apraz Hesab

ekil 4. 28: Boru 127x4 Fenerlik apraz Kesit zellikleri

64
s
a
E D
0,08
t
D 127
= =31,75
t 4

s
a
E 21000
0,08 =0,08 =70
27,5
Koul salanmaktadr.
D 127
= =31,75
t 4

a
2275 2275
= =94,792
24
olduundan
kesit kompakttr.
be bem
P
=
F
(MO-02, 4.12)
kx
x y
x
S 522,015
= = = =118
i 4,4
olduundan =118
)
4, 0 ( /
s a
E deerinden kk olacaktr. Buna gre;
s a)
4,0 (E / =4 (21000/24) =118,322 118 = olduundan kesit uygundur.
2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =131,422
24

Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \

3
118 118
n=1,5+1,2 -0,2 =2,433
131,422 131,422
| | | |
| |
\ \
elde edilir.

65
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\

2
2
bem
1 118
1- 24
2 131,422
= =5,89 kN/cm
2,39
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.

2
bem
=5,89 kN/cm
Sonu;
be bem
P
=
F
olduuna gre
2
be bem
13,902
= =0,899 =5,89 kN/cm
15,457
kesit
yeterlidir.
4.6.3 Boru 127x4 Yatay Stabilite Eleman Hesab

ekil 4. 29: Boru 127x4 Yatay Stabilite Eleman Kesit zellikleri
s
a
E D
0,08
t
D 127
= =31,75
t 4

s
a
E 21000
0,08 =0,08 =70
27,5
Koul salanmaktadr.
D 127
= =31,75
t 4

a
2275 2275
= =94,792
24
olduundan
kesit kompakttr.

66
be bem
P
=
F
(MO-02, 4.12)
kx
x y
x
S 500
= = = =113,636
i 4,4
olduundan =113,636
s a)
s a)
2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =131,422
24

Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \

3
113,636 113,636
n=1,5+1,2 -0,2 =2,41
131,422 131,422
| | | |
| |
\ \
elde edilir.
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\

2
2
bem
1 113,636
1- 24
2 131,422
= =6,236 kN/cm
2,41
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.

2
bem
=6,236 kN/cm
Sonu;
be bem
P
=
F
olduuna gre
2
be bem
72,768
= =4,708 =6,236 kN/cm
15,457
kesit
yeterlidir.

67
4.7 Kafes Kiri Elemanlarnn Boyutlandrlmas
4.7.1 2UPN160/12 Kafes kiri elemannn hesab

ekil 4. 30: 2UPN160/12 Makas Kiri Eleman Kesit zellikleri
s
a
E b
5,0
2t
b 142
= =13,524
t 10,5

s
a
E 21000
5,0 =5 =147,9
24
Koul salanmaktadr.
b=142 , t=10,5 olmak zere ,
b 142
= =13,524
t 10,5

a
54 54
= =11,023
24
ekmeye Gre Tahkik;
ekme emniyet gerilmesi kaypsz enkesit alannda en fazla
em a
0,6 kadar
olabilir.(MO-02, 4.1)
Buna gre;
2 2
a
P 221,677
= = =4,618 kN/cm 0,6 =0,6.24=14,4 kN/cm
A 48
olduundan kesit
ekmeye gre yeterlidir.
Basnca gre tahkik;

68
be bem
P
=
F
(MO-02, 4.12)
kx
x
x
S 100
= = =16,077
i 6,22
,
ky
y
y
S
500
= = =94,241
i 5,48
olduundan =94,241

2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =131,422
24

Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \

3
94,241 94,241
n=1,5+1,2 -0,2 =2,287
131,422 131,422
| | | |
| |
\ \
elde edilir.
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\

2
2
bem
1 94,241
1- 24
2 131,422
= =7,796 kN/cm
2,287
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.

2
bem
=7,796 kN/cm

Ayrca
x
100 ise
1
1
1
S
= 50
i
(MO-02, 4.32a) olacak ekilde rg aral
belirlenir.Buna gre;
1
30
= =16,48 50
1,82
olduundan, bir eleman 2 noktasndan balanr.
Sonu;
be bem
P
=
F
olduuna gre
2 2
be bem
199,514
= =4,157 kN/cm =7,796 kN/cm
48

kesit yeterlidir.

69
4.7.2 2L60.6 Kafes Kiri rg Elemannn Hesab

ekil 4. 31: 2L60.6 Kafes Kiri rg Eleman Kesit zellikleri
s
w a
E h
5,0
t
w
h 60
= =10
t 6

s
a
E 21000
5,0 =5 =138,169
27,5
Koul salanmaktadr.
b 60
= =10
t 6

a c
79 79
= =16,12
/k 24/1
olduundan kesit
c
k =1 alnmtr.
be bem
P
=
F
(MO-02, 4.12)
kx
x y
x
S 100
= = = =43,668
i 2,29
olduundan =43,668
2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =131,422
24

Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \

70
3
43,668 43,668
n=1,5+1,2 -0,2 =1,877
131,422 131,422
| | | |
| |
\ \
elde edilir.
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\

2
2
bem
1 43,668
1- 24
2 131,422
= =12,081 kN/cm
1,877
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.

2
bem
=12,081 kN/cm
Sonu;
be bem
P
=
F
olduuna gre
2 2
be bem
100,249
= =7,253 kN/cm =12,081 kN/cm
13,82

kesit yeterlidir.
Ayrca
x
100 ise
1
1
1
S
= 50
i
(MO-02, 4.32a) olacak ekilde rg aral
belirlenir.Buna gre;
1
30
= =16,48 50
1,82
olduundan, bir eleman 2 noktasndan balanr.

4.7.3 2UPN140/12 Kafes kiri elemannn hesab

ekil 4. 32: 2UPN140/12 Kafes Kiri Eleman Kesit zellikleri

71
s
a
E b
5,0
2t
b 132
= =13,2
t 10

s
a
E 21000
5,0 =5 =147,9
24
Koul salanmaktadr.
b 132
= =13,2
t 10

a
54 54
= =11,023
24
be bem
P
=
F
(MO-02, 4.12)
kx
x
x
S 100
= = =18,32
i 5,46
,
ky
y
y
S
1000
= = =198,02
i 5,05
olduundan =198,02

2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =131,422
24

Eer
p
ise
2
bem 2
2 E
=
5

2
2
bem 2
2 21000
= =2,114 kN/cm
5 198,02

2
bem
=2,114 kN/cm
Sonu;
be bem
P
=
F
olduuna gre
2 2
be bem
77,830
= =1,908 kN/cm =2,114 kN/cm
40,8

kesit yeterlidir.

72
4.8 Makas Elemanlarnn Boyutlandrlmas
4.8.1 2L.100.10 Alt Balk elemannn hesab

ekil 4. 33: 2L100.10 Makas Alt Balk Eleman Kesit zellikleri
s
w a
E h
5,0
t
w
h 100
= =10
t 10

s
a
E 21000
5,0 =5 =138,169
27,5
Koul salanmaktadr.
b 100
= =10
t 10

a c
79 79
= =16,12
/k 24/1
olduundan
kesit kompakt deildir. Ayrca b/t=10<70 olduundan
c
k =1 alnmtr.
kx
x
x
S 170
= = =55,92
i 3,04
,
ky
y
y
S
510
= = =113,33 250
i 4,5
Narinlik snr koulu
saland.
ekme emniyet gerilmesi
em
kaypsz enkesit alannda en fazla
em a
0,6
olmaldr.(MO-02, 4.1)
Sonu;
em
P
=
F
olduuna gre
2 2
em
377,053
= =9,84 kN/cm =0,6 24=14,4 kN/cm
38,31
kesit yeterlidir.

73
4.8.2 2L120.12 Makas st balk elemannn hesab

ekil 4. 34: 2L120.12 Makas st Balk Eleman Kesit zellikleri
s
w a
E h
5,0
t
w
h 120
= =10
t 12

s
a
E 21000
5,0 =5 =138,169
27,5
Koul salanmaktadr.
b 120
= =10
t 12

a c
79 79
= =16,12
/k 24/1
olduundan
kesit kompakt deildir. Ayrca b/t=10<70 olduundan
c
k =1 alnmtr.
be bem
P
=
F
(MO-02, 4.12)
kx
x
x
S 170,8
= = =46,794
i 3,65
,
ky
y
y
S
170,8
= = =31,99
i 5,34
olduundan =46,794
2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =131,422
24

Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \

74

3
46,794 46,794
n=1,5+1,2 -0,2 =1,918
131,422 131,422
| | | |
| |
\ \
elde edilir.
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\

2
2
bem
1 46,794
1- 24
2 131,422
= =11,72 kN/cm
1,918
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.

2
bem
=11,72 kN/cm
Sonu;
be bem
P
=
F
olduuna gre
2 2
be bem
328,818
= =5,70 kN/cm =11,72 kN/cm
55,08

kesit yeterlidir.
4.8.3 2L60.6 Makas rg Elemannn Hesab

ekil 4. 35: 2L60.6 Makas rg Eleman Kesit zellikleri
s
w a
E h
5,0
t
w
h 60
= =10
t 6

s
a
E 21000
5,0 =5 =138,169
27,5
Koul salanmaktadr.

75
b 60
= =10
t 6

a c
79 79
= =16,12
/k 24/1
olduundan kesit
c
k =1 alnmtr.
be bem
P
=
F
(MO-02, 4.12)
kx
x
x
S 239
= = =131,319
i 1,82
,
ky
y
y
S
239
= = =84,154
i 2,84
olduundan =131,319
2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =131,422
24

Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \

3
131,319 131,319
n=1,5+1,2 -0,2 =2,499
131,422 131,422
| | | |
| |
\ \
elde edilir.
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\

2
2
bem
1 131,319
1- 24
2 131,422
= =4,809 kN/cm
2,499
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.

2
bem
=4,809 kN/cm
Sonu;
be bem
P
=
F
olduuna gre
2 2
be bem
43,77
= =3,163 kN/cm =4,809 kN/cm
13,84
kesit
yeterlidir.

76
4.8.4 Makas rg Elemannn Hesab

ekil 4. 36: 2L70.7 Makas rg Eleman Kesit zellikleri
s
w a
E h
5,0
t
w
h 70
= =10
t 7

s
a
E 21000
5,0 =5 =138,169
27,5
Koul salanmaktadr.
b 70
= =10
t 7

a c
79 79
= =16,12
/k 24/1
olduundan kesit
c
k =1 alnmtr.
kx
x
x
S 216,46
= = =102,103
i 2,12
,
ky
y
y
S
216,46
= = =66,40 250
i 3,26
Narinlik snr koulu
saland.
ekme emniyet gerilmesi
em
kaypsz enkesit alannda en fazla
em a
0,6.
olmaldr.
(MO-02, 4.1)
Sonu;
em
P
=
F
olduuna gre
2 2
em
133,2
= =7,09 kN/cm =0,6.24=14,4 kN/cm
18,79

kesit yeterlidir.

77
4.8.5 apraz elemanlara dikme olan aklarn tahkiki

ekil 4. 37: IPN120+2U80 Takviyeli Ak Kesit zellikleri
s
a
E b
5,0
2t
b 58
= =3,766
2t 2 7,7

s
a
E 21000
5,0 =5 =147,902
24
Koul salanmaktadr.
b=58/2=29 , t=7,7 olmak zere ,
b 29
= =3,766
t 7,7

a
54 54
= =10,297
27,5
olduundan kesit kompakttr.

my by
eb mx bx
bem eb
eb
Bx ' By '
ex
ey
C
C
+ + 1,0

1-
1-

| |
|
| | | |
\

| |
|
\
\
(MO-02, 4.125) forml ve
by
eb bx
a Bx By

+ + 1,0
0,6


Eer
eb
bem
0,15

by
eb bx
bem Bx By

+ + 1,0


78
eb

2
eb
P 43,839
= = =1,206 kN/cm
A 36,347

bem
gerilmesi,
-MO-02, 4.2.2.2 Kompakt ve Kompakt Olmayan Kesitli ve Merkezi Basn Kuvveti
Etkisindeki Basn ubuklarnda Gerilme Tahkiki
kx
x
x
S 500
= = =129,232
i 3,869
,
ky
y
y
S
250
= = =126,326
i 1,979
olduundan =129,232
2
p
a
2 E
=

(MO-02, 4.18a) ise
2
p
2 21000
= =131,422
24

Eer
3
p
p p

20 ise n=1,5+1,2 -0,2

| | | |

| |
| |
\ \

3
129,232 129,232
n=1,5+1,2 -0,2 =2,487
122,774 122,774
| | | |
| |
\ \
elde edilir.
Eer
2
a
p
p bem
1
1-
2
ise; =
n
(
| |
(
|
|
(
\

(MO-02, 4.13) olduunda
2
2
bem
1 129,232
1- 27,4
2 131,422
= =4,98 kN/cm
2,487
(
| |
(
|
\
(

elde edilir.

2
bem
=4,98 kN/cm

eb
bem
1,206
= =0,242 0,15
4,98
(MO-02, 4.127) salamadndan,
(MO-02, 4.125) forml ve(MO-02, 4.16) formlleri salanmaldr.

79
mx my
C =C =1 (MO-02, 4.132)
B
Bx
hesab;
b
zere,
b
c
L deerlerinden en
kn amamaldr.
b
c
a
63 b
L =
ve
c
b a
13790
L =
(d/A )
b
b kiriin cinsinden
b
A ise kiriin balk
enkesit alan olup
2
cm boyutundadr.
c
63 5,8
L = =74,586
24
ve
c
13790
L = =213,84
(12/(0,77 5,8)) 24
olarak hesaplanmtr.
basn bal
c
iin hesap yaplr.
degeri ve

yb
i basn bal ile gvdenin basnca alan ksmnn 1/3 nden oluan kesitin,
gvde dzlemi iinde kalan kesit eksenine gre hesaplanm atalet yarap olmak
zere,
yb
i =4,731 cm

yb
l 500
= =105,685
i 4,731
olarak elde edilir.
b
C =1,75 alnr. (MO-02, 4.68a)
b
a
70327 C 70327 1
= =54,132
24

,
b
a
351633 C 351633 1
= =121,043
24

olduundan

80
b b
a yb a
70327 C 351633 C l
i

2
a yb
B a a
b
(l/i )
2
= - 0,6
3 1054898 C
(

(
(

2
2 2
Bx a
2 24 (105,685)
= - 24=12,515 kN/cm 0,6 =0,6 24=14,4 kN/cm
3 1054898 1,75
(

(

By a
=0,75 (MO-02, 4.69) olmak zere;
2
By
=0,75 24=18 kN/cm olarak elde
edilir.

b
2 x
bx
x
M 535,2
= = =5,899 kN/cm
W 90,716

y 2
by
y
M
13,4
= = =0,447 kN/cm
W 29,949

2
'
e 2
b b
1 E
=
2,5 (K s /i )
eklinde hesaplanan gerilmedir.

2
' 2
ex 2
1 E
= =4,868 kN/cm
2,5 (129,232)
ve
2
' 2
ey 2
1 E
= =5,094 kN/cm
2,5 (5,094)
dir
Sonu;
my by
eb mx bx
bem eb
eb
Bx ' By '
ex
ey
C
C
+ + 1,0

1-
1-

| |
|
| | | |
\

| |
|
\
\
(MO-02, 4.125) forml
ve
by
eb bx
a Bx By

+ + 1,0
0,6


1,206 1 5,899 1 0,447
+ + =0,242+0,627+0,033=0,902 1,0
1,206 1,206 4,98
1- 12,515 1- 18
4,868 5,094
| |

|
| | | |
\

| |
\ \

1,206 5,899 0,447
+ + =0,242+0,471+0,0248=0,74 1,0
4,98 12,515 18

olduundan kesit yeterlidir.

81
5. DM NOKTASI HESAPLARI
5.1 Makas Balant Hesab

ekil 5. 1: Makas Balant Detay
5.1.1 stbalk elemannn balant hesab (2L120.12/10)
P=328,82 kN
Kaynak kalnl
min
3 a 0,7 t olduundan; 0,710=7 mm maksimum kaynak
kalnldr.
a=4 mm olarak alnmtr.
Kaynak snf olarak E7018 seilmitir. Bu kaynak snfnn akma mukavemeti
2
240 N/mm , ekme mukavemeti
2
415 N/mm dir. Kaynak emniyet gerilmesi,
ekme mukavemetinin %30 u olarak alnabilir. Buna gre;
(
2
415 N/mm =
2
41,5 kN/cm ) kaynak emniyet gerilmesi,

em
=41,5x0,30=12,45
2
/ kN cm olarak alnabilir. Fakat Trkiye deki kaynak iilii
de gznnde bulundurularak yaygn olarak kullanlan bir deer olarak kaynak
emniyet gerilmesi birleim hesaplarnda
2
em
=11 kN/cm olarak alnmtr. Bundan

82
sonraki blmlerde aksi belirtilmedike kaynak emniyet gerilmesi
2
em
=11 kN/cm olarak kullanlacaktr.
em
P
a.l

(5.1)
l=l'-2 a
(5.2)
em
P
a.l

ve l=l'-2 a olmak zere profil iin gerekli kaynak uzunluu

hesaplanmtr.
Bir profile den yk miktar
1
P 328,82
P = = =164,41 kN
2 2
dur. Buna gre
164,41
11 l=18,68 cm
2.0,4.l
ve l'=l+2 a=18,68+2 0,4=19,48 cm 20 cm dir.
Yapda st balk 25 cm boyunca 4 mm kalnlnda ke kaynak boyuna sahiptir ve
bu deer yeterlidir.
5.1.2 Diyagonel elemann balant hesab (2L70.7/10)
P= 133,2 kN
Bir profile den kuvvet
1
P 133,2
P = = =66,6 kN
2 2
dur.
min
3 a 0,7t
(5.3)
Kaynak kalnl
min
3 a 0,7t olduundan; 0,77=4,9 mm maksimum kaynak
kalnldr.
66,6
11 l=7,57 cm
2.0,4.l
ve l'=l+2 a=7,57+2 0,4=8,37 cm 9 cm
Yapda Diyagonel eleman 15 cm boyunca 4 mm kalnlnda ke kaynak boyuna
sahiptir ve bu deer yeterlidir.

83
5.1.3 Diyagonel elemann balant hesab (2L60.6/10)
P= 43,77 kN
Bir profile den kuvvet
1
P 43,77
P = = =21,89 kN
2 2
dur.
Kaynak kalnl
min
3 a 0,7t olduundan; 0,76=4,2 mm maksimum kaynak
kalnldr.
21,89
11 l=2,49 cm
2 0,4 l

ve l'=l+2 a=2,49+2 0,4=3,29 cm 4 cm
5.1.4 Dm noktasn oluturan gvde levhasnn hesab
ekilde de grld gibi dm noktas t=10 mm lik levhann t=12 mm lik
levhaya kaynaklanmas ile oluturulmutur.
P= 303,369 kN
Kaynak kalnl
min
kalnldr.
303,369
11 l=19,70 cm
2 0,7 l

ve l'=l+2 a=19,70+2 0,7=21,10 cm 22 cm
5.1.5 Bulonlarn hesab
Yapda Deprem Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelik ve MO-02
de belirtildii ekilde birleimlerde yksek mukavemetli bulonlar kullanlmtr.
Yapdaki birleimler iin 8.8 kalitesinde yksek mukavemetli bulonlar kullanlmtr.
Bundan sonraki birleim hesaplarnda da kullanlacak olan bulonlar aksi
belirtilmedike bu kalitededir. Birleim tipi olarak MO-02 7.3.3 de belirtilen
tiplerden SL tipi birleim ( Yksek mukavemetli bulonlarla tegil edilen, delik ap

84
d ve bulon gvde ap
g
d olmak zere
g
d-d =1 mmolan bulonlarn kullanld
kaymaya ve delik evresinde ezilmeye alan birleimler)kullanlmtr. Ayrca
btn dm noktalarnda bulonlu birleimlerde tolerans 1 mm olarak alnmtr.
ekildeki dm noktasndaki bulonlar MO-02 7.3.5.2.2 de belirtildii zere
Bulon Ekseni Dorultusunda ve Bulon Eksenine Dik Dorultuda Ayn Anda Etkiyen
Kuvvetlerin Aktarlmas Esasna gre hesaplanmtr. Plansz ekilde
ngerilmelendirilen yksek mukavemetli bulonlar iin MO-20 Tablo 7.18.b den
alnan deerler hesaplamada kullanlmtr.
Birleimde 6 adet 8.8 kalitesinde M20 bulonu kullanlmtr.
P= 303,369 kN
MO-02 Tablo 7.18.b ye gre 1 adet M20 8.8 kalitesinde bulonun ekseni
dorultusunda emniyetle aktarabilecei kuvvet EY durumu iin 71,3 kN dur.
(Satr 3 , Stun 4)
6 adet bulon iin 671,3=427,8 kN > 303,369 kN olduundan bulonlar ekme
bakmndan yeterlidir.
V= 147,40 kN
IMI-02 Tablo 7.10 da belirtildii gibi 8.8 kalitesindeki bulonlarn SL tipi
birleiminde 1 adet M20 bulonunun emniyetle aktarabilecei kesme kuvveti EY
durumu iin 65,94 kN dur.
(Satr 3, Stun 4 )
6 adet bulon iin 665,94=395,64 kN > 147,40 kN olduundan bulon kesmeye kar
emniyetlidir.
Levhada ezilme tahkiki;
l l,em
N
=
min t d

(5.4)
l
deeri MO-02 Tablo 7.11 e gre St37 elik cinsi iin EY durumunda SL
birleimi iin 32
2
kN/cm dir. (Satr 1 , Stun 3)

85
Buna gre St37 kalitesindeki t=12 mm kalnlkl levhada ezilme tahkiki;
Bir bulona den kuvvet
1,b
P 147,40
P = = =24,57 kN
6 6

2 2
l l,em
24,57
= =9,75 kN/cm =32 kN/cm
1,2 2,1

olduundan levha ezilmeye kar

yeterlidir.
5.2 Ara Makas Balant Hesab

ekil 5. 2: Ara Makas Birleim Hesab
Bu birleim makas dm birleimi ile ayndr. Yalnz bu dm noktas rg kirie
mesnetlenmitir. Kolona menseli makas birleiminden farkl bulon ap
kullanlmtr. Bu sebepten dolay bu dm noktasnda bulonlar ile rg kirie
balayan kaynak tahkiki yaplacaktr.
P= 303,369 kN
T=12 mm lik levha ekilde grld gibi 2UPN160/12 profiline kaynaklar ile
birletirilip berkitmeler ile de destek salanmtr.
-2UPN160/12 profiline kaynakl t=12 mm kalnlkl levhalarda tahkik;
Kaynak kalnl
min
3 a 0,7 t olduundan; 0,77,5=5,25 mm maksimum kaynak
kalnldr.

86
Kaynak alan: A= 20,5 (18-20,5)+80,7 (5,5-20,7) = 39,96
2
cm dir.
em
P
a l

olduundan
2 2
em
303,369
=7,59 kN/cm =11 kN/cm
39,96
dir.
A= 40,7(13,4-20,7)= 33,6
2
cm dir.
2 2
em
303,369
=9,03 kN/cm =11 kN/cm
33,6

-Bulon hesab;
P= 303,369 kN (Birleimde 4 adet 8.8 kalitesinde M22 bulonu kullanlmtr.)
MO-02 Tablo 7.18.b ye gre 1 adet M22 8.8 kalitesinde bulonun ekseni
dorultusunda emniyetle aktarabilecei kuvvet EY durumu iin 88,2 kN dur.
(Satr 4 , Stun 4)
4 adet bulon iin 488,2= 352,8 kN > 303,369 kN olduundan bulonlar ekme
bakmndan yeterlidir.
V= 147,40 kN
IMI-02 Tablo 7.10da belirtildii gibi 8.8 kalitesindeki bulonlarn SL tipi
birleiminde 1 adet M22 bulonunun emniyetle aktarabilecei kesme kuvveti EY
durumu iin 79,80 kN dur.(Satr 4, Stun 4 )
4 adet bulon iin 479,80=319,2 kN > 147,40 kN olduundan bulon kesmeye kar
emniyetlidir.
l l,em
N
=
min t d

l
birleimi iin 32
2
1,b
P 147,40
P = = =36,85 kN
4 4

2 2
l l,em
36,85
= =13,35 kN/cm =32 kN/cm
1,2 2,3


yeterlidir.

87
5.3 Makas Alt Balk Ek Hesab

ekil 5. 3: Makas Altbalk Ek Detay
P= 377,943 kN
Ek alan Mevcut alandan byk olmaldr. 2L100 profilinin alan 38,31
2
cm dir. Ekin
toplam alan;
13,82 + 111 + 151 = 39,82
2
cm dir. Ekin toplam alan profil alanndan fazladr.
Kuvvetin ek paralar zerinde datlmas ile gerekli kaynak kontrolleri yaplacaktr.
Kaynak kalnl
min
3 a 0,7 olduundan; 0,76=4,2 mm maksimum kaynak
kalnldr.
-10.110 luk paraya den kuvvet :
11
P=377,943 =104,404 kN
39,82

em
P
a l


hesaplanmtr.
104,404
11 l=5,93 cm
4 0,4 l

ve l'=l+2 a=5,93+2 0,4=6,73 cm 7 cm
-10.150 lik paraya den kuvvet :
15
P=377,943 =142,37 kN
39,82

em
P
a l


hesaplanmtr.

88
142,37
11 l=16,18 cm
2 0,4 l

ve l'=l+2 a=16,18+2 0,4=16,98 cm 17 cm
-2L60.6 Profiline den kuvvet:
13,82
P=377,943 =131,17 kN
39,82

em
P
a l


hesaplanmtr.
131,17
11 l=7,45cm
4 0,4 l

ve l'=l+2 a=7,45+2 0,4=8,25 cm 9 cm
Yukarda bulunan gerekli uzunluklar dorultusunda alt levha uzunluu 20 cm olacak
ekilde dier levhalar uzatlarak emniyetli birleim salanmtr. Bu ekilde TS3357
nin nerdii;
15a l 100a art da salanm olur. (5.5)
5.4 Makas Kiri Balant Hesab (2U160/12)

ekil 5. 4: Makas Kiri Balant Detay
P= 333,486 kN
V= 21,637 kN

-Profilde Kaynak Hesab
Bir adet Profile den kuvvet
1
P 333,486
P = = =166,743 kN
2 2
dur.

89
-Profilleri birbirine balayan levhada kaynak tahkiki;
Kaynak kalnl
min
3 a 0,7 t olduundan; 0,710,5=7,35 mm maksimum
kaynak kalnldr.
em
P
a l


hesaplanmtr.
166,743
11 l=15,16 cm
2 0,5 l

ve l'=l+2 a=15,46+2 0,5=16,15 cm 17 cm dir.
Yapda mevcut olan kaynak uzunluu 17 cm olduundan yeterlidir.
-Balant levhasnda kaynak hesab;
Bir adet levhaya den kuvvet
1,l
P 333,486
P = = =166,743 kN
2 2
dur.
em
P
a l


hesaplanmtr.
166,743
11 l=12,63 cm
1,2 l

kt kaynak gereklidir. Yapda yaklak olarak 25 cm

dir ve yeterlidir.
Eksantiriklikten doan moment: M=21,6578,7 = 188,416 kNcm
Kaynak atalet momenti;
3
4
k
1,2 25
I =2 =3125 cm
12

3
k
3125
W = =250 cm
12,5

2 2
k em
188,416
= =0,753 kN/cm =11 kN/cm
250

-Bulon Hesab;
P= 333,486 kN

90
MO-02 Tablo 7.10 a gre 1 adet M20 8.8 kalitesinde bulonun, bulon eksenine dik
dorultuda makaslama yzeyinden emniyetle aktarabilecei kuvvet iin emniyet
gerilmesi EY durumu iin SL tipi birleimlerde 21
2
kN/cm dir.
1 adet bulonun emniyetle aktarabilecei kesme kuvveti
2
SL SL,em
d
N = n
4
olduundan;
SL
N =21 2 3,14=131,88 kN dur. Buna gre 4 adet M20 bulonu;
4131,88=527,52 kN > 333,486 kN olduundan bulon kesmeye kar emniyetlidir.
-Levhada ezilme tahkiki;
l l,em
N
=
min t d

l
birleimi iin
32
2
1,b
P 333,486
P = = =83,37 kN
4 4
Bir adet bulona den kuvvettir.
2 2
l l,em
83,38
= =33,08 kN/cm =32 kN/cm
1,2 2,1


yetersizdir.
Burada ekilde zm retilebilir. Birinci zmde levha genilii arttrlabilir,
ikinci zmde bulonlara ngerilme verilerek levha emniyet gerilmesi arttrlabilir ve
nc zmde ise bulon says arttrlabilir. Bu projede makas balantlarnda
bulonlara ngerilme verilmesi esasna gre zm retilmitir. Buna gre MO-02
Tablo 7.11 satr 2, stun 3 e gre St37 cinsi elik iin ezilme emniyet gerilmesi SL
tipi birleimlerde EY yklemesi iin
l,em
=43 kN olarak alnmtr. Bu durumda
bulonlara ayn tabloda satr 2, stun 1 de belirtilen
v
0,5.P ngerilme kuvveti
uygulanacaktr.
v
P ngerilme kuvveti ise MO-02 Tablo 7.20 de 8.8 kalitede M20
bulonu iin 112 kN olarak uygulanacaktr.

91
Buna gre ngerilme kuvveti
v
0,5 P =0,5112 = 56 kN dur. Belirlenen bu zm
yntemine gre ;
2 2
l l,em
83,38
= =33,08 kN/cm =43 kN/cm
1,2 2,1

olduundan kesit ezilmeye kar

emniyetlidir.
5.5 Makas Kiri Balant Hesab (2U140/12)

ekil 5. 5: Makas Kiri Balant Detay
P= 77,83 kN
1
P 77,83
P = = =38,92 kN
2 2
dur.
-Profilleri birbirine balayan levhada kaynak tahkiki;
Kaynak kalnl
min
kalnldr.
em
P
a l


hesaplanmtr.

38,92
11 l=3,54 cm
2 0,5 l

ve l'=l+2 a=3,54+2 0,5=4,54 cm 5 cm dir.
-Balant levhasnda kaynak hesab;

92
Bir adet levhaya den kuvvet
1,l
P 77,83
P = = =38,92 kN
2 2
dur.
em
P
a l


hesaplanmtr.
38,92
11 l=2,93 cm
1,2 l

kt kaynak gereklidir. Yapda yaklak olarak 12 cm dir

ve yeterlidir.
-Bulon Hesab;
P= 77,83 kN
2
kN/cm dir.
1 adet M12 bulonunun emniyetle aktarabilecei kesme kuvveti
2
SL SL,em
d
N = n
4
olduundan;
SL
N =21 2 1,13=47,46 kN dur. Buna gre 2 adet M12 bulonu;
l l,em
N
=
min t d

l
birleimi iin 32
2
1,b
P 77,83
P = = =38,92 kN
2 2
Bir adet bulona den kuvvettir.

93
2 2
l l,em
38,92
= =24,95 kN/cm =32 kN/cm
1,2 1,3


yeterlidir.
5.6 Makas Kiri rg Eleman Balant Hesab

ekil 5. 6: Makas Kiri rg Balant Detay
P=161,329 kN
1
P 161,329
P = = =80,66 kN
2 2
dur.
Kaynak kalnl
min
3 a 0,7 t olduundan; 0,76=4,2 mm maksimum kaynak
kalnldr.
em
P
a l


hesaplanmtr.
80,66
11 l=9,17 cm
2 0,4 l

ve l'=l+2 a=9,17+2 0,4=9,97 cm 10 cm dir.

94
5.7 Stabilite Eleman Balant Hesab

ekil 5. 7: Stabilite Balants Detay
P= 73,469 kN
Bulon Hesab;
1 adet M12 8.8 kalitesindeki bulonun emniyetle aktarabilecei kesme kuvveti MO-
02 Tablo 7.10 a gre EY durumu iin 23,73 kN dur. Bu balantda bulonlar ift
levha arasnda olduundan kesme kuvvetine kar 2 kesitte zorlanma olur. Buna gre
23,734=94,92 kN dur ve 94,92 > 73,469 olduundan balant kesmeye kar
gvenlidir.
Levhada Ezilme Tahkiki;
Bir adet levhaya den kuvvet;
1,l
73,469
P = =36,73 kN
2
olarak elde edilir.
l
birleimi iin
32
2
Buna gre
2 2
l l,em
36,73
= =28,26 kN/cm =32 kN/cm
1 1,3

olduundan levha ezilmeye

kar yeterlidir.

95
Kaynak Hesab,
em
P
a l


hesaplanmtr.
73,469
11 l=4,17 cm
4 0,4 l

ve l'=l+2 a=4,17+2 0,4=4,97 cm 5 cm dir.
Balantda minimum uzunluk 15 cm olduundan yeterlidir.
5.8 Kren rg Profilleri Balant Hesab (2L60.6/10)

ekil 5. 8: Kren rg Profili Detay
P=126,661 kN
-Levhada Kaynak Tahkiki;
Kaynak kalnl
min
kalnldr.

96
em
P
a l


hesaplanmtr.
126,661
11 l=11,51 cm
2 0,5 l

ve l'=l+2 a=11,51+2 0,5=12,51 cm 13 cm bir
profil iin gerekli kaynak alandr ve yeterlidir. ( Yapda tekil ubuklarda levha
ykseklii 13 cm dir. ekildeki gibi birka ubuun birleiminden oluan
birleimlerde de yaklak 60 cm kaynak boyu vardr ve bu deer 3*13=39 cm den
yeteri kadar byktr.)
-Bulon Hesab;
P= 126,661 kN
1
P 126,661
P = = =63,33 kN
2 2
Bir profile den kuvvettir.
2
kN/cm dir.
2
SL SL,em
d
N = n
4
olduundan;
SL
N =21 2,01=42,21 kN dur. Buna gre 2 adet M16 bulonu;
l l,em
N
=
min t d

l
birleimi iin
32
2

97
1
P 126,661
P = = =63,33 kN
2 2
1 bulona den kuvvet :
1
1,b
P 63,33
P = = =31,67 kN
2 2

2 2
l l,em
31,67
= =18,63 kN/cm =32 kN/cm
1 1,7


yeterlidir.
5.9 Kren rg Profilleri Balant Hesab (2L80.8/10)

ekil 5. 9: Kren rg Profili Detay
P=303,522 kN
Kaynak kalnl
min
kalnldr.

98
em
P
a l


hesaplanmtr.
303,522
11 l=19,71 cm
2 0,7 l

ve l'=l+2 a=19,71+2 0,7=21,11 cm 22 cm bir
profil iin gerekli kaynak alandr ve yeterlidir. ( Yapda tekil ubuklarda levha
ykseklii 25 cm dir. ekildeki gibi birka ubuun birleiminden oluan
birleimlerde de yaklak 68 cm kaynak boyu vardr ve bu deer kuvvetlerin
bileenleri toplamnn sahip olmas gereken kaynak boyundan yeteri kadar byktr.)

-Bulon Hesab;
P= 303,522 kN
1
P 303,522
P = = =151,761 kN
2 3
2
kN/cm dir.
2
SL SL,em
d
N = n
4
olduundan;
SL
365,94=197,82 kN >151,761 kN olduundan bulon kesmeye kar emniyetlidir.
l l,em
N
=
min t d

l
birleimi iin
32
2

99
1
P 303,522
P = = =151,761 kN
2 3
1 bulona den kuvvet :
1,b
P 151,761
P = = =50,587 kN
2 3

2 2
l l,em
50,587
= =24,09 kN/cm =32 kN/cm
1 2,1


yeterlidir.
5.10 Fenerlik Mesnet Balant Hesab

ekil 5. 10: Fenerlik Dm Noktas Detay
P=20,821 kN
V=5,637 kN
-Profili Taban Levhasna Balayan Kaynaklarn Tahkiki;
Kaynak kalnl
min
kalnldr.

100
em
P
a l


hesaplanmtr.
20,821
11 l=2,37 cm
2 0,4 l

Kaynak alan gerekir. Profil epeevre levhaya
kaynaklandndan kaynak yeterlidir.
-Bulon Hesab;
V=20,21 kN (Kesme kuvveti ok ufak olduundan basn kuvvetine gre tahkik
edilmitir.)
2
kN/cm dir.
2
SL SL,em
d
N = n
4
olduundan;
SL
223,73=47,46 kN >20,21 kN olduundan bulon kesmeye kar emniyetlidir.
l l,em
N
=
min t d

l
birleimi iin
32
2
1,b
P 20,21
P = = =10,105 kN
2 2
Bir bulona den kuvvettir.

101
2 2
l l,em
10,105
= =6,48 kN/cm =32 kN/cm
1,2 1,3


yeterlidir.
5.11 at apraz Balant Hesab

ekil 5. 11: at apraz Detay
P= 96,221 kN

Kaynak kalnl
min
kalnldr.
-Balant Levhasnda Kaynak Tahkiki;
em
P
a l

ve l=l'-2 a olmak zere levha iin gerekli kaynak uzunluu

hesaplanmtr.
96,221
11 l=8,75 cm
2 0,5 l

ve l'=l+2 a=8,75+2 0,5=9,75 cm 10 cm
Yapda levha kaynak uzunluklar 10 cm den uzun olduu iin kaynak uzunluu
yeterlidir.

102

-Bulon Hesab;
1,b
P 96,221
P = = =32,07 kN
3 3
2 2
em
32,07
= =10,214 kN/cm =21 kN/cm
3,14
bulon kesme bakmndan emniyetlidir.
Boru profilin ucundaki levha ile balant levhasndaki Eksantiriklikten dolay
moment oluur. Bu momente gre de gerilme tahkiki yaptktan sonra kesme
gerilmesi ve eilme gerilmesi iin kyaslama gerilmesine gre de tahkik yapmak
gerekir.
Eksantiriklikten dolay oluan moment;
M = 32,070,6 = 19,246 kNcm (Bulonun ortasndaki kesitte oluan eilme
momenti)
4 4 4
bulon
1 1
I = d = 1 =0,785 cm
4 4

3 bulon
bulon
bulon
I 0,785
W = = =0,785 cm
y 1

2
bulon
M 19,243
= = =24,51 kN/cm
W 0,785

v a
=0,75
8.8 kalitede bulonun akma mukavemeti;
a
= 0,880 = 64
2
/ kg mm = 64
2
kN/cm
v a
=0,75

2
v
=0,75 64=48 kN/cm
2 2
v
= + =
2 2
24,51 +10,214 =26,56
2
kN/cm
2
48 kN/cm

103
-Levhada Ezilme Tahkiki;
l l,em
N
=
min t d

l
birleimi iin
32
2
1,b
P 96,221
P = = =32,07 kN
3 3
2 2
l l,em
32,07
= =12,98 kN/cm =32 kN/cm
1,2 2,1


yeterlidir.
5.12 Ak Balant ve Ek Hesab
5.12.1 Ak balant hesab

ekil 5. 12: Ak Balant Detay
x
q =2,355 kN/m
x
q L 2,355 5
Q = = =5,89 kN
2 2

y
q =0,236 kN/m
y
q L 0,236 5
Q = = =0,59 kN
2 2

104
y
Q kuvveti yeterince ufak olduundan M12 yeterlidir.
-Levhada Kesme ve Eilmeye Gre Tahkik;
L= 60 mm
Kaynak kalnl
min
kalnldr.
em
P
a l

olduundan,
2 2
em
5,89
=1,47 kN/cm =11 kN/cm
2 0,4 5

kaynak
yeterlidir.
M =
12
5,89
2
=35,34 kNcm
3
4 3
k k
0,4 5 8,33
I =2. =8,33 cm W = =3,33 cm
12 2,5

2 2
k em
35,34
= =10,61 kN/cm =11 kN/cm
3,33

2 2 2 2 2 2
v
= + = 10,61 +1,47 =10,71 kN/cm 11 kN/cm
5.12.2 Ak ek hesab

ekil 5. 13: Ak Ek Hesab
max M = 535,2 kNcm
max V = 11,78 kN (max V durumu iin de M12 balant bulonu yeterlidir. )
s = 5,1 mm
2 l c = 92 mm

105
Ak ek hesabnda gvde kt kaynak ile birbirine kaynaklanmtr. Kt kaynakla
birletirilen profillerin ekme bal ayrca ek levhas ile birletirilmitir. Bylece
kt eklerde TS3357 nin nerdii emniyet gerilmesinin yars ile hesap yapma
zorunluluu ortadan kalkmtr. Bu durumda ekme bal kuvvetinin tamamnn ek
levha ile aktarld kabul edilir.
-Kaynakta Kesme Kuvvetine Gre Tahkik;
2 2
k k,em
11,78
= =2,51 kN/cm =11 kN/cm
0,51 9,2

-Kaynakta Eilme Momentine Gre Tahkik
3 3
2 4
k
0,51 9,2 5,8 0,77
I = +2 +2 5,8 0,77 (6+0,77/2) =397,67 cm
12 12

3 k
k
k
I 397,67
W = = =62,28 cm
y 6

2 2
k k,em
M 535,2
= = =8,59 kN/cm =11 kN/cm
W 62,28

2 2 2 2 2 2
v
= + = 8,59 +2,51 =8,95 kN/cm 11 kN/cm
-Ek Levhasnda Kaynak Tahkiki;
balk
profil
M 535,2
Z= F = 5,8 0,77=43,70 kN
W 54,7
( Balklara den kuvvet )
Kaynak kalnl
min
kalnldr.
em
P
a l

ve l=l'-2 a olmak zere levha iin gerekli kaynak uzunluu

hesaplanmtr.
43,70
11 l=3,97 cm
2 0,5 l

ve l'=l+2 a=3,97+2 0,5=4,97 cm 5 cm
Yapda levha kaynak uzunluklar 7,5 cm olduu iin kaynak uzunluu yeterlidir.

106
-Ek Levhasnda Ezilme Tahkiki;
balk
profil
M 535,2
Z= F = 5,8 0,77=43,70 kN
W 54,7
( Balklara den kuvvet )
2 2
43,70
= =8,74 kN/cm 14 kN/cm
0,5 10

olduundan kesit yeterlidir. (100.10 Ek levhas)
5.13 Deprem apraz Balant Hesab (2U180,2U160)

ekil 5. 14: Deprem apraz Detay
basn
P =420,155 kN
ekme
P =383,588 kN
-Balant Levhasnda Ezilme Tahkiki
em
P
=
A

2 2
em
420,155
= =0,60 kN/cm =14 kN/cm
25.28
Levha ezilmeye gre emniyetlidir.
Kaynak kalnl
min
kalnldr.

107
2UPN160 Profilinin evresi 2UPN180 profilinin evresinden daha az olduundan;
em
P
a l

olduundan,
2 2
em
420,155
=7,25 kN/cm =11 kN/cm
2 (16-2 0,5)+2 (13-2 0,5)

epeevre kaynak
yeterlidir. Ayrca kt kaynak yaplabilir. Kt kaynak durumu iin de kesit yeterlidir.

-Bulonlarn Tahkiki;
4 adet 10.9 kalitesinde M20 bulonu ekme kuvvetine gre boyutlandrlmtr.
1,b
P 383,588
P = = =95,897 kN
4 4
MO-02, Tablo 7.18.a ya gre 1 adet 10.9 kalitesinde bulonun ekseni dorultusunda
tayabilecei ekme kuvveti 100,5 kNdur.
100,5 kN > 95,897 kN olduundan kesit yeterlidir.
Ayrca 4100,5 = 402 kN > 383,588 kN dur.

-Kolon Gvdesine Bal Profilde Tahkik;
Bir eleman iin gerekli kaynak alan;
Kaynak kalnl
min
kalnldr.
apraz balant tipinde en olumsuz kuvvetler 3 tane profilin bir dm noktasnda
birletii dm noktalardr. Bu ekildeki balantlarda toplam kuvvet dier
kuvvetlerin de bileenlerine ayrlmas ile elde edilir. apraz elemanlar arasndaki a
34,216 derecedir. Buna gre;
3 elemana da en elverisiz ykleme gelecei dncesi ile toplam kuvvet;
0
toplam
P =420,155+2 420,155 cos34,216 =1115,027 kN olarak elde edilir.

108

-Kuvvetleri ek profile aktaran kaynak dikilerinde tahkik;
2
kaynak
A =12 0,5 (27-2 0,5)=156 cm
2 2
em
1115,027
=7,15 kN/cm =11 kN/cm
156
olduundan kuvveti ek profilden
berkitmelere aktaran kaynaklar yeterlidir.
-Kuvveti Ek Profilden Kolon Gvdesine Aktaran Kaynaklarda Tahkik;
2
kaynak
A =12 0,5 (10-2 0,5)+2 0,5 (66-2 0,5)+12 0,5 (6-2 0,5)=149 cm
2 2
em
1115,027
=7,48 kN/cm =11 kN/cm
149
olduundan kuvveti kolon gvdesine
berkitmeler ile aktaran kaynaklar yeterlidir.
Bu ekilde dm noktasndaki btn elemanlar ile kuvvet kolona aktarlabilmitir.
5.14 Deprem apraz Balant Hesab (2U140)

ekil 5. 15: Deprem apraz Detay
basn
P =190,227 kN

ekme
P =172,755 kN

109
-Balant Levhasnda Ezilme Tahkiki
em
P
=
A

2 2
em
190,227
= =0,35 kN/cm =14 kN/cm
25 22

Levha ezilmeye gre emniyetlidir.

Kaynak kalnl
min
kalnldr.
2UPN140 Profilinin evresi;
em
P
a l

olduundan,
2 2
em
190,227
=3,90 kN/cm =11 kN/cm
2 (14-2 0,4)+2 (12-2 0,4)

epeevre kaynak
yeterlidir. Ayrca kt kaynak yaplabilir. Kt kaynak durumu iin de kesit yeterlidir.
-Bulonlarn Tahkiki;
4 adet 10.9 kalitesinde M16 bulonu ekme kuvvetine gre boyutlandrlmtr.
1,b
P 172,755
P = = =43,19 kN
4 4
MO-02, Tablo 7.18.a ya gre 1 adet 10.9 kalitesinde M16 bulonunun ekseni
dorultusunda tayabilecei ekme kuvveti 64,5 kNdur.
64,5 kN > 43,19 kN olduundan kesit yeterlidir.
Ayrca 464,5 =258 kN >172,755 kN dur.

110
5.15 Eksantirik apraz Elemanda Hesap (2U180,2U160)

ekil 5. 16: Eksantirik 2U180 apraz Eleman Detay
apraz elemanlarn yeterlilikleri nceki blmlerde hesaplanmtr. Bu hesap
ksmnda temel detay nedeni ile 10 cm yukar kaldrlan apraz elemanlarda
eksantiriklikten dolay oluan eilme momentine gre kaynak ve profil tahkik
edilmitir. Hesaplarda epeevre kaynak yeterli olmadndan kaynaklar kt kaynak
olarak hesaplanmtr. Bu noktadan sonra btn apraz detaylarn profil
balantlarnn kt kaynak olmasna karar verilmitir.
UNP180 Profilinin gvde kalnl: 8 mm
UNP180 Profilinin balk kalnl: 11 mm, (eimden dolay 13 mm)
Detayda UNP180 Profilinin eimden dolay artm olan gvde uzunluu: 189 mm
P=420,155 kN
Bu bilgilere gre kt kaynan atalet momenti;
3 3
2 4
kaynak
0,8 18,9 14 1,3 18,9 1,3
I =2 +2 +2 14 1,3 ( + ) = 4618,46 cm
12 12 2 2

3
kaynak
4618,46
W = =429,62 cm
18,9
( +1,3)
2

111
Eksantiriklikten oluan eilme momenti;
M= 420,15510 =4201,55 kNcm
2 2
em
4201,55
= =9,78 kN/cm =24 kN/cm
429,62
olduundan;
2 2
k em
420,155
= =6,30 kN/cm =24 kN/cm
2 18,9 0,8+2 1,3 14

2 2 2 2 2 2
v em
= + = 9,78 +6,30 =11,63 kN/cm =24 kN/cm
-HEA300 Kolonunda Eilme Tahkiki;
3
HEA300
W =1260 cm
2 2
em
4201,55
= =3,33 kN/cm =24 kN/cm
1260
olduundan kolon yeterlidir.
5.16 Eksantirik apraz Elemanda Balant Hesab (2U140)

ekil 5. 17: Eksantirik 2U140 apraz Eleman Detay
apraz elemanlarn yeterlilikleri nceki blmlerde hesaplanmtr. Bu hesap
ksmnda temel detay nedeni ile 10 cm yukar kaldrlan apraz elemanlarda
eksantiriklikten dolay oluan eilme momentine gre kaynak ve profil tahkik

112
edilmitir. Hesaplarda epeevre kaynak yeterli olmadndan kaynaklar kt kaynak
olarak hesaplanmtr. Bu noktadan sonra btn apraz detaylarn profil
balantlarnn kt kaynak olmasna karar verilmitir.
UNP180 Profilinin gvde kalnl: 7 mm
UNP180 Profilinin balk kalnl: 10 mm
Detayda UNP180 Profilinin eimden dolay artm olan gvde uzunluu: 143 mm
P=190,227 kN
Bu bilgilere gre kt kaynan atalet momenti;
3 3
2 4
kaynak
0,7 14,3 12 1 14,3 1
I =2 +2 +2 12 1 ( + ) = 1747,70 cm
12 12 2 2

3
kaynak
1747,70
W = =214,44 cm
14,3
( +1)
2

Eksantiriklikten oluan eilme momenti;
M= 190,22710 =1902,27 kNcm
2 2
em
1902,27
= =8,87 kN/cm =24 kN/cm
214,44
olduundan;
2 2
k em
190,227
= =4,32 kN/cm =24 kN/cm
2 14,3 0,7+2 1 12

2 2 2 2 2 2
v em
= + = 8,87 +4,32 =9,87 kN/cm =24 kN/cm
-HEA300 Kolonunda Eilme Tahkiki;
3
HEA300
W =1260 cm
2 2
em
1902,27
= =1,509 kN/cm =24 kN/cm
1260
olduundan kolon yeterlidir.

113
5.17 Kren Kirii Balant Hesab

ekil 5. 18: Kren Kirii Balant Detay
R= 443,80 kN
Kren mesnet levhas 400x400 mm ebatlarnda tekil edilmitir. HEA300 profiline
oturmaktadr.

-Levha Kalnlk Hesab;
B=D=400 mm
P
p=
A
(Mesnet levhasndaki gerilme)
P=2 R (Bir mesnete iki kren kirii oturuyor.)
Taban levhas kalnl hesaplanrken kullanlacak parametriler olmak zere;
1
m= (D-0,95 h)
2
ve
1
n= (B-0,80 b)
2
olarak hesaplanr.
Burada B levha genilii, D levha ykseklii, h profil ykseklii, b profil
geniliidir.
Buna gre;
1 1
m= (D-0,95 h)= (40-0,95 29)=6,225
2 2

1 1
n= (B-0,80 b)= (40-0,80 30)=8,00
2 2

114
-Taban Levhas Kalnl Hesab;
em
3 p
t m
veya
em
3 p
t n
deerlerinden byk olan olarak belirlenir.

Burada
em
levhann emniyet gerilmesidir. Kren mesneti levhas St37 kalitesinde
olduundan
em
=14
2
kN/cm dir.
Verilenler dorultusunda;
2
P 2 443,80
p= = =0,555 kN/cm
A 40 40

em
3 p 3 0,555
t m =6,225 =2,15 cm
14

em
3 p 3 0,555
t n =8 =2,76 cm
14

Mesnet levhas kalnl t=30 mm olarak hesaplanmtr.

P = 887,6 kN
Boyuna fren kuvveti = 32,76 kN
Yatay arpma kuvveti = 18,21 kN

-Merkezi Basn Elemannn Tahkiki;

Merkezi basn elemann ebatlar; 80 mm genilik, 200 mm uzunluk, 50 mm
ykseklik ve r=200 mm dairesel yzey.

elikten yaplan merkezi basn elemanlarnda tahkik;
2
T
P E
=0,418 65 kN/cm
l r
artn salamaldr. Burada P basn elemanna

den yktr, E ise Elastisite modldr. Buna gre;
2 2
T
443,80 21000
=0,418 =63,80 kN/cm 65 kN/cm
20 20

olduundan merkezi basn eleman yeterlidir.

115
-Trnak Paralarnn Tahkiki;

Merkezi basn elemann hareketi 25.25.100 ebatlarnda trnak paralar ile
snrlandrlmtr.
Trnak paralar merkezi basn elemanndan gelen fren ve arpma kuvvetlerini
emniyetli bir ekilde kolona aktarabilmelidir. Buna gre;
Kaynak kalnl
min
kalnldr.
Trnak paras tarafndan kaynaklanmtr. Buna gre kaynak alan;
2
k
A =2 0,5 (2,5-2 0,5)+0,5 (10-2 0,5)=6 cm olarak elde edilir.
2 2
em
32,76
= =5,46 kN/cm =11 kN/cm
6
olduundan kaynak yeterlidir.
2,5
M=32,76 =40,95 kNcm
2

3
3
k
0,5(10-20,5)
W = =30,375 cm
12

2 2
M 40,95
= = =1,348 kN/cm 16 kN/cm
W 30,375
olduundan kaynak yeterlidir.

-Kolon Ucunda Gerilme Tahkiki;
Merkezilik paras elemannn temas yzeyinden 45 derece a ile temas gerilmesi
oluur.
Kolon berkitme levhalar ile desteklenmitir. Temas gerilmesinin olutuu alan
hesaplanmtr. Bu alan hesaplanrken temas noktasndan 45 derece a ile izgiler
ekilip arada kalan kolon gvde et kalnl ile berkitme elemanlarn alan toplanarak
elde edilir.

2
f=6 0,85+2 20 1,5=65,1 cm
2
em
P
= =16 kN/cm
f
olmaldr. Buna Gre;
2 2
em
P 443,80
= = =6,82 kN/cm =16 kN/cm
f 65,1

116
-Kren Kiriinin Gvdesinde Buruma Tahkiki;
Kren kiriinin zerindeki hareketli ykler nedeni ile gvdede oluabilecek burumay
engellemek amac ile birer metre aralkl, 15 mm gvde kalnlkl levhalar gvdeye
kaynaklanarak takviye yaplmtr.

M= 803,66 kNm
V= 377,64 kN

Balk elemanlardaki ezilme gerilmeleri ile kesitteki kayma gerilmeleri
hesaplanmtr.
2
V 377,67
= = =1,321 kN/cm
A 285,8

Balk elemanlara den kuvvetler
M
z=
h
ile hesaplanr.Buna gre;
80366
z= =2771,24 kN
29
olarak hesaplanr.
Balk elemanlardaki eilme gerilmesi ise
balk
z
=
b.t
olarak hesaplanr. Buna gre;
2
2771,24
= =32,99 kN/cm
30.2,8
olarak bulunur.
deal buruma gerilmesinin mevcut buruma gerilmesi ile kyaslanmas ile kontrol
yaplr. Bunun iin;

1,Ki e
=k ve
1,Ki e
=k gerilmeleri hesaplanr.
Burada k ykleme hali, istinat artlar ve kenar oran =a/bile alakal bir buruma
saysdr.
a uzunluu enleme takviye levhalar arasndaki uzunluktur ve sistemde bu uzunluk
100 cm dir. b uzunluu ise takviye levhasnn yksekliidir ve kiri
yksekliinden balk kalnlklar toplam karlarak elde edilir. Sistemde b
uzunluu 79-22,8 =73,4 cm dir.
e
ise referans gerilmedir ve
2 2
e 2 2
E t
=
12 b (1- )

eklinde hesaplanr. Bu denklemde E Elastisite modl ve poisson orandr.

117
Verilenlere gre;
=a/b=100/73,4=1,362 olarak hesaplanr.
2
1
= =-1

k deeri gerilmeleri iin;
2
1
= =-1
ve
2
3
artlar salandndan k=23,9 olarak alnr.

k deeri gerilmeleri iin;
1 art salandnda
2
4
k=5,34+
olarak hesaplanr.
2 2
4 4
k=5,34+ =5,34+ =7,495
1,361

2 2 2 2
2
e 2 2 2 2
E t 21000 1,5
= = =7,927 kN/cm
12 b (1- ) 12 73,4 (1-0,3 )

olarak elde edilir.
2
1,Ki e
=k =23,9 7,927=189,45 kN/cm
2
1,Ki e
=k =7,495 7,927=59,413 kN/cm

deal kyaslama gerilmesi aadaki ekilde hesaplanr;
2 2
1
VK
2 2
1 1
1Ki 1Ki Ki
+3
=
1+ 3-
+ +
4 4
| | | |
| |
\ \

Buna gre;
2 2
2
VK
2 2
32,99 +31,321
= =188,375 kN/cm
3-(-1) 32,99 1,321
+
4 189,45 59,413
| | | |
| |
\ \

Buruma emniyeti aadaki gibi hesaplanr;
VK
B
2 2
1
=
+3

118
Buna gre
2 VK
B
2 2 2 2
1
182,105
= = =5,506 kN/cm
+3 32,99 +31,321

2
VK
=3750 kg/cm olduunda
2
B
VK
3750
1,25 0,9+0,1
(
| |
(
|
(
\

olmaldr.
2
3750
1,25 0,9+0,1 =1,13
18237,5
(
| |
(
|
\ (

olduundan;
5,506 > 1,13 olduundan kren kirii burumaya kar emniyetlidir.
5.18 Kren Balant Detay Hesab

ekil 5. 19: Kren Balant Detay

Kren balant elemanlarna gelen maksimum yk;
P= 15,933 kN dur.

-2L60.6 Elemannda Tahkik;
Bulonlarn tahkiki;
1 adet M12 8.8 kalitesindeki bulonun emniyetle aktarabilecei kesme kuvveti
MO-02 Tablo 7.10 a gre EY durumu iin 23,73 kN dur. Buna gre 2
adet M12 bulonu kesme kuvvetine kar yeterlidir.

119
l l,em
N
=
min t d

l
birleimi iin
32
2
1,b
P 15,933
P = = =7,97 kN
2 2
2 2
l l,em
7,97
= =7,66 kN/cm =32 kN/cm
0,8 1,3


yeterlidir.
Kaynak Tahkiki;
Kaynak kalnl
min
kalnldr.
em
P
a l


hesaplanmtr.
15,933
11 l=1,81 cm
2 0,4 l

ve l'=l+2 a=1,81+2 0,4=2,61 cm 3 cm dir.
Minimum ke kayna uzunluu 50 mm olduundan kaynak yeterlidir. Ayrca
minimum kt kaynak uzunluu 60 mm olduundan ve kaynak kalnl 8mm
olduundan yine yeterlidir.
-UPN160 Elemannda Tahkik;
Bu elemanda da 4 adet M12 8.8 kalitesinde bulon bulunduundan yukardaki hesaba
gre yeterlidir.

120
5.19 Ankraj Balant Detay Hesab

ekil 5. 20: Ankraj Detay
Ankraj hesabnda ekildeki detay iin iki ksm kontrol yaplr. Birinci ksmda
verilen ekme kuvvetine uygun bulon ap belirlenir. Bulon snfna ait emniyet ile
aktarlabilecek ekme kuvveti; bulon apna gre belirlenen didibi enkesit alan
(
s
A ) ile arplarak bir bulonun emniyetle aktarabilecei maksimum ekme kuvveti
belirlenir. Taban levhas hesaplarnda 5.6 kalitesinde bulon kullanlmtr ve bu
snfn emniyet gerilmesi deeri
2
z,em
=15 kN/cm dir. (MO-02, Tablo 7.8.b)
Buna gre bulon aplarna gre bir adet bulonun emniyet ile tayabilecei ekme
kuvveti belirlenir. Aada eitli aplar iin maksimum ekme deerleri
hesaplanmtr.
M24 (
s
A =3,53
2
cm ) 15.3,53 = 52,95 kN
M30 (
s
A =5,61
2
cm ) 15.5,61 = 84,15 kN
M36 (
s
A =8,53
2
cm ) 15.8,53 = 127,95 kN

121
kinci ksm hesapta bulonun emniyetle tayabilecei ekme kuvvetini emniyetli bir
ekilde zemine aktarabilmek iin belirlenen geometriye gre gerekli hesaplar yaplr.
Bu hesaplarda betonun basn emniyet gerilmesi (
2
em
p =0,85 kN/cm ) ve aderans
emniyet gerilmesi (
2
a,em
=0,04 kN/cm ) ile temel iin kullanlacak betonun ve temel
balant detaynn yeterlilii kontrol edilir.
Bu Ankraj dzeninde basn ile aktarlabilecek kuvvet;
2 2
2
1 em
D d
Z = 2G - -
4 4
(
(

olarak hesaplanr.
Aderans ile aktarlabilecek kuvvet ise;
[ ]
2 a,em
Z = D N+d (C-N-F) olarak hesaplanr.
Ankraj dzeninin emniyet ile aktarabilecei kuvvet ise;
1 2
Z=Z +Z olarak hesaplanr.
Bu projede Ankraj detay u ekilde belirlenmitir;
N = 300 mm
D = 76 mm
F = 15 mm
C =570 mm
G = 100 mm
d = 24, 30 ve 36 olmak zere 3 farkl apta 5.6 kalite ankraj bulonu kullanlmtr.
Aada M36 bulonu iin kuvvet hesab yaplmtr. M24 ve M30 bulonuna gre
hesap daha elverili sonu verdiinden snr deer olarak M36 bulonu iin bulunan
deer kullanlmtr.
2 2
2
1
7,6 3,6
Z = 2 10 - - 0,85=122,79 kN
4 4
(

(

[ ]
2
Z = 7,6 30+3,6 (57-30-1,5) 0,04=40,18 kN
1 2
Z=Z +Z = 122,79 + 40,18 = 162,97 kN

122
5.20 HE240A Kolon Aya Balant Hesab

ekil 5. 21: HE240A Kolon Aya Detay

ekme
P = 126,347 kN
basn
P = 218,477 kN

V = 15,62 kN
B=D=450 mm
P
p=
A
1
m= (D-0,95 h)
2
ve
1
n= (B-0,80 b)
2
olarak hesaplanr.
geniliidir.
Buna gre;
1 1
m= (D-0,95 h)= (45-0,95 23)=11,575
2 2

1 1
n= (B-0,80 b)= (45-0,80 24)=12,9
2 2

123
em
3 p
t m
veya
em
3 p
t n

Burada
em
levhann emniyet gerilmesidir. Mesnet levhas St52 kalitesinde
olduundan
em
=21,6
2
kN/cm dir.
2
P 218, 477
p= = =0,108 kN/cm
A 45 45

em
3 p 3 0,108
t m =11,575 =1,418 cm
21,6

em
3 p 3 0,108
t n =12,9 =1,580 cm
21,6


-Profil Gvdesinde Kaynak Tahkiki;
Gvde uzunluu: 23-21,2=20,6 cm
2
g
A =20,60,75=15,45 cm
2
toplam
A =76,8 cm
gvde
15,45
P =218,427. =43,918 kN
76,80

Kaynak kalnl
min
kalnldr.
em
P
a l

olduundan,
2 2
em
49,918
=3,24 kN/cm =11 kN/cm
20,5(16,4-20,5)

epeevre kaynak yeterlidir.

124
-Balk Kayna Tahkiki;
Kaynak kalnl
min
kalnldr.
2
b
A =241,2=28,8 cm
balk
28,8
P =218,427. =81,867 kN
76,8

( ) ( )
2
k
A = 24-20,5 + 17,4-40,5 0,5=19,2 cm (

em
P
a l

olduundan,
2 2
em
81,867
=4,26 kN/cm =11 kN/cm
19,2
epeevre
kaynak yeterlidir.

-Kayma Eleman Tahkiki;
Kesme karlamak amac ile taban levhasnn altna 20 cm uzunluunda kolon profili
ile ayn profil kaynaklanmtr. Hesaplarda 5 cm imentolu ksmn uzunluu
dlecektir.

' 2
em
k g
V
= p 0, 85 kN/cm
b(h -t )
=
' 2 2
em
15,16
= 0, 042 kN/cm p 0, 85 kN/cm
24(20-5)
= =

2
2
k g '
(h -t )
(20-5)
M= .b. =0,042 =4,74 kNcm
2 2

em
M
=
W

2 2
em
4,74
= =0,007 kN/cm =16 kN/cm
675

3
4
k
20,516,4
I = =367,58
12
cm
3 k
k
k
I 367,58
W = = =44,83 cm
16,4 W
2
| |
|
\

125
k
k,em
k
M
=
W
k

2 2
k,em
4,74
= =0,106 kN/cm =11 kN/cm
44,82
k

2
kaynak
A =0,5.2.16,4=16,4 cm
2 2
k k,em
15,62
= =0,95 kN/cm =11 kN/cm
16,4

2 2 2 2 2 2
v k,em
= + = 0,106 +0,95 =0,96 kN/cm =11 kN/cm
-Ankraj Tahkiki;
5.6 kalitesinde bulonun emniyetle aktarabilecei ekme kuvveti EY yklemesi
iin 15
2
kN/cm dir.
1 adet 5.6 kalitesinde M24 ankraj bulonunun emniyetle aktarabilecei kuvvet didibi
alanna gre;
15 3,53 =52,95 kN olarak elde edilir.
Kolon ayana gelen maksimum ekme kuvveti 465,522 kN olduuna gre;
4 adet M24 bulonu452,95 =211,8 kN > 126,347 kN olduundan yeterlidir.

ekme
P = 465,552kN
basn
P = 553,572 kN

V=302,931 kN

126
B=D=550 mm
P
p=
A
P
p=
A
1
m= (D-0,95 h)
2
ve
1
n= (B-0,80 b)
2
olarak hesaplanr.
geniliidir.
Buna gre;
1 1
m= (D-0,95 h)= (55-0,95 27)=14,675
2 2

1 1
n= (B-0,80 b)= (55-0,80 28)=16,3
2 2

em
3 p
t m
veya
em
3 p
t n

Burada
em
olduundan
em
=21,6
2
kN/cm dir.
2
P 553, 572
p= = =0,183 kN/cm
A 55 55

em
3 p 3 0,183
t m =14,675 =2,34 cm
21,6

em
3 p 3 0,183
t n =16,3 =2,60 cm
21,6

2
g
A =24,40,8=19,52 cm

127
2
toplam
A =97,26 cm
gvde
19,52
P =553,572. =111,101 kN
97,26

Kaynak kalnl
min
kalnldr.
em
P
a l

olduundan,
2 2
em
111,101
=5,97 kN/cm =11 kN/cm
20,5(19,6-20,5)


Kaynak kalnl
min
kalnldr.
2
b
A =281,3=36,4 cm
balk
36,4
P =553,572. =207,177 kN
97,26

( ) ( )
2
k
A = 28-20,5 + 20,6-40,5 0,5=22,8 cm (

em
P
a l

olduundan,
2 2
em
207,177
=9,087 kN/cm =11 kN/cm
22,8
epeevre
kaynak yeterlidir.
dlecektir.

' 2
em
k g
V
= p 0, 85 kN/cm
b(h -t )
=
' 2 2
em
302,931
= 0, 721 kN/cm p 0, 85 kN/cm
28(20-5)
= =

128
2
2
k g '
(h -t )
(20-5)
M= .b. =0,721 =2271,15 kNcm
2 2

em
M
=
W

2 2
em
2271,15
= =2,24 kN/cm =16 kN/cm
1013

2
3 3
k
20,518,6 270,5 27 0,5
I = +2 +227 +
12 12 2 2
(
| |
(
|
\
(

4
k
I =8939,682 cm
3 k
k
k
I 8939,682
W = = =650,159 cm
27 W
+0,5
2
| |
|
\

k
k,em
k
M
=
W
k

2 2
k,em
2271,15
= =3,74 kN/cm =11 kN/cm
650,159
k

2
kaynak
A =2720,5+218,60,5=45,6 cm
2 2
k k,em
302,931
= =6,643 kN/cm =11 kN/cm
45,6

2 2 2 2 2 2
v k,em
= + = 3,74 +6,649 =7,62 kN/cm =11 kN/cm
-Ankraj Tahkiki;
iin 15
2
kN/cm dir.
alanna gre;
6 adet M30 bulonu684,15 = 504,9 kN > 465,522 kN olduundan yeterlidir.

129


ekme
P = 864,999kN
basn
P = 1037,20 kN

V = 225,55 kN
B=D=650 mm
P
p=
A
P
p=
A
1
m= (D-0,95 h)
2
ve
1
n= (B-0,80 b)
2
olarak hesaplanr.
geniliidir.
Buna gre;
1 1
m= (D-0,95 h)= (65-0,95 29)=18,725
2 2

1 1
n= (B-0,80 b)= (65-0,80 30)=20,5
2 2

130
em
3 p
t m
veya
em
3 p
t n

Burada
em
olduundan
em
=21,6
2
kN/cm dir.
2
P 1037, 20
p= = =0,245 kN/cm
A 65 65

em
3 p 3 0,245
t m =18,725 =3,45 cm
21,6

em
3 p 3 0,108
t n =20,5 =3,78 cm
21,6


2
g
A =26,20,85=22,27 cm
2
toplam
A =113 cm
gvde
22,77
P =1037,20. =209 kN
113

Kaynak kalnl
min
kalnldr.
em
P
a l

olduundan,
2 2
em
209
=10,55 kN/cm =11 kN/cm
20,5(20,8-20,5)


Kaynak kalnl
min
kalnldr.

131
2
b
A =301,4=40,2 cm
balk
40,2
P =1037,20. =368,986 kN
113

( ) ( )
2
k
A = 30-20,7 + 25,9-40,7 0,7=36,19 cm (

em
P
a l

olduundan,
2 2
em
368,986
=10,20 kN/cm =11 kN/cm
36,19
epeevre
kaynak yeterlidir.

dlecektir.

' 2
em
k g
V
= p 0, 85 kN/cm
b(h -t )
=
' 2 2
em
225,55
= 0, 501 kN/cm p 0, 85 kN/cm
30(20-5)
= =

2
2
k g '
(h -t )
(20-5)
M= .b. =0,501 =56,36 kNcm
2 2

em
M
=
W

2 2
em
56,36
= =0,045 kN/cm =16 kN/cm
1260

3
4
k
20,520,8
I = 750
12
cm =
3 k
k
k
I 750
W = = =72,12 cm
20,8 W
2
| |
|
\

k
k,em
k
M
=
W
k

2 2
k,em
56,36
= =0,781 kN/cm =11 kN/cm
72,12
k

2
kaynak
A =20,820,5=20,8 cm

132
2 2
k k,em
225,55
= =10,84 kN/cm =11 kN/cm
20,8

2 2 2 2 2 2
v k,em
= + = 10,84 +0,781 =10,87 kN/cm =11 kN/cm

-Ankraj Tahkiki;
iin 15
2
kN/cm dir.
alanna gre;
8 adet M36 bulonu8127,95 = 1023,6 kN > 864,999 kN olduundan yeterlidir.

ekme
P = 0 kN
basn
P = 749,158 kN

V= 214,802 kN
B=400 mm

D=700 mm

133
P
p=
A
P
p=
A
1
m= (D-0,95 h)
2
ve
1
n= (B-0,80 b)
2
olarak hesaplanr.
geniliidir.
Buna gre;
1 1
m= (D-0,95 h)= (70-0,95 64)=4,6
2 2

1 1
n= (B-0,80 b)= (40-0,80 30)=8
2 2

em
3 p
t m
veya
em
3 p
t n

Burada
em
olduundan
em
=21,6
2
kN/cm dir.
2
P 749,158
p= = =0,268 kN/cm
A 70 40

em
3 p 3 0,268
t m =4,6 =0,887 cm
21,6

em
3 p 3 0,268
t n =8 =1,54 cm
21,6


2
g
A =58,81,35=79,38 cm
2
toplam
A =242 cm

134
gvde
79,38
P =749,158. =246,14 kN
242

Kaynak kalnl
min
3 a 0,7 t olduundan; 0,713,5=9,45 mm maksimum
kaynak kalnldr.
em
P
a l

olduundan,
2 2
em
246,14
=5,04 kN/cm =11 kN/cm
2 0,5 (53,4-2 0,5)

Kaynak kalnl
min
kalnldr.
2
b
A =302,6=78 cm
balk
78
P =749,158. =241,86 kN
242

( ) ( )
2
k
A = 30-20,5 + 24,4-40,5 0,5=25,7 cm (

em
P
a l

olduundan,
2 2
em
241,86
=9,41 kN/cm =11 kN/cm
25,7
epeevre
kaynak yeterlidir.
Kesme karlamak amac ile taban levhasnn altna 20 cm uzunluunda HEA300
profili kaynaklanmtr. Hesaplarda 5 cm imentolu ksmn uzunluu dlecektir.
' 2
em
k g
V
= p 0, 85 kN/cm
b(h -t )
=
' 2 2
em
214,802
= 0, 477 kN/cm p 0, 85 kN/cm
30(20-5)
= =
2
2
k g '
(h -t )
(20-5)
M= .b. =0,477 =53,70 kNcm
2 2

em
M
=
W

2 2
em
53,70
= =0,043 kN/cm =16 kN/cm
1260

135
3
4
k
20,553,5
I = 12760, 86
12
cm =
3 k
k
k
I 12760,86
W = = =477,04 cm
53,5 W
2
| |
|
\

k
k,em
k
M
=
W
k

2 2
k,em
53,70
= =0,113 kN/cm =11 kN/cm
477,04
k

2
kaynak
A =20,5(53,5-2 0, 5)=52,5 cm
2 2
k k,em
214,803
= =4,09 kN/cm =11 kN/cm
52,5

2 2 2 2 2 2
v k,em
= + = 0,113 +4,09 =4,091 kN/cm =11 kN/cm

-Ankraj Tahkiki;
iin 15
2
kN/cm dir.
alanna gre;
Kolon ayanda ekme kuvveti yoktur. Yine de 2 adet 5.6 kalitede M24 ankraj
bulonu kullanlmtr.

136

137
6. SONULAR
Bu almada ar sanayi yaps yatay ve dey ykler altnda mevcut olan
ynetmelikler ile birlikte MO-02, Emniyet Gerilmesi Esasna Gre Hesap ve Proje
Esaslar standartlarna gre boyutlandrlarak gerekli hesaplar yaplmtr. Yap bir
ynde sneklik dzeyi normal erevelerden, dier ynde snekli dzeyi normal
apraz elemanlardan olumaktadr. Bu tr yaplar geni yzey alanlarna sahip
olduklar iin rzgar ykleri de en az deprem ykleri kadar nemli olmaktadr. Bu
sebeple gerekli rzgar ykleri TS498 artnamesinin ngrd ekilde ve yapnn
yksekliine bal olarak, rzgarn esme yn de gznne alnarak sisteme etkime
noktalarndan yklenmitir. Yapnn deprem hesab iin mod birletirme yntemi
kullanlmtr. Mod birletirme yntemi ile bulunan taban kesme kuvveti, Deprem
Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelik gerei edeer deprem yk
ile bulunan taban kesme kuvveti ile kyaslanarak gerekli katsaylarla bytlmtr.
Yeniden arttrlm katsaylar ile mod birletirme yntemine gre bir deprem hesab
yaplmtr ve bu deprem kuvvetlerinin yapya etkidii varsaylmtr.
Bu almada yapy zorlayc unsurlar tasarmda nemli rol almaktadr. Rzgar
yk, deprem yk gibi genel zorlayc unsurlarn yannda, yapnn birinci deprem
blgesinde oluu, zeminin salam bir zemin olmay gibi etkenler ile birlikte
blgenin hava koullar da dikkate alndnda bir ok elverisiz etken bir araya
gelmitir. rnein TS498 gerei bu tr yapya normal koullarda 50 cm kar
yksekliine denk gelen
2
0,75 kN/m kar yk etkimesi gerekirken blgenin son 30
yllk ya miktarlar meteorolojik arivlerden incelenmitir ve bu zaman dilimi
iinde 74 cm kar yksekliine ulald grlmtr. Bu kar yksekliine gre de
yapya
2
1,125 kN/m kar yk etkitilmitir. Ayrca yapnn iki aklnda bulunan 1,5
m lik fenerlikler dolays ile de olduka yksek bir kar birikintisi olumaktadr. Bu
kar birikintisi dolays ile yapnn orta aksnda olduka fazla kar yk olumaktadr.
Bu yapnn tasarm aamasnda scaklk deiimi de nemli bir yk olarak karmza
kmtr. Normalde byle bir yapnn yaplabilecei bir mevsime gre tasarm
yaplarak scaklk etkisi bir miktar dk tutulabilirdi. Fakat bu yapnn yln

138
herhangi bir zamannda yaplabilmesini salamak amac ile toplam scaklk deiimi
0
20 olarak toplamda
0
40 lik scaklk fark sisteme etkitilmitir. zellikle de
depremli kombinasyonlarda scaklk deiimi etkisi apraz elemanlarda ok byk
gerilmelere neden olmutur. apraz elemanlardaki byk gerilmeler de bu kesitlerin
bymesine neden olmutur.
Yapda rzgar yk, deprem yk, kar yk gibi d yklerin yannda yapnn
geometrisi de zorlayc bir unsur olarak karmza kmaktadr. Ana tayc
kolonlarn 10 m ara ile yerletirilmesi ve kren kirilerinin bu 10 m aralk ile basit
mesnet olarak tekili kren kiriinin byk kesitli olarak tasarlanmasna sebep
olmutur. Bununla birlikte makaslarn 5 m aralkla tekil edilmesi her 10 m de bir ara
makas tekilini beraberinde getirmitir. Bu durumda ana tayc kolonlara makas
kiriler dzenlenerek ara makaslar bu makas kirilere mesnetlendirilmitir. Kar
ykndeki elverisiz ykleme, kar birikintisi ve de iki ara makasn tam orta aksta bir
rg makas kirie oturmas ve bu makas kirilerin de orta kolonlara oturmas nedeni
ile en byk kesitli kolonlar orta akstaki kolonlar olmutur. Ayrca ana tayc
kolonlarn 10 m de bir tekili ile apraz elemanlarn boylar da olduka uzun
olduundan narinlik sorunu ortaya kmtr ve apraz elemanlar da kendi ilerinde
rlerek zayf ynde tutulmalar salanmtr ve narinlikleri azaltlarak yeterli hale
getirilmilerdir.
Yapda kolonlar rg kolon olarak tekil edilmilerdir. rg kolon tekili bulonlu
balantlar ile salanmtr. Bu tasarmda antiyede kaynak yaplmas gerekmedike
en aza indirilmeye allmtr ve bu sebeple balantlarn hemen hemen hepsi
bulonlu olarak tekil edilmitir. rg kolonlarn bulonlu birleim ile rg kolon
haline getirilmesinin antiyede kaynak yapmay engellemesinin tesinde bir yarar da
kolonlarn nakliyesi srasnda kolaylk salamasdr. rg kolonlarn imalattan
kaynakl olarak getirilmesine karar verilseydi 120 cm aralkl rg kolonlarn taban
levhalar da birlikte tekil edildiinde olduka nakliyeye elverisiz paralar elde
edilebilirdi. Bu ekilde hem antiye kayna engellenmitir hem de her kolon kendi
taban levhasnda oturacandan nakliye asndan uygun bir tasarm olmutur. Ayrca
her kolon basit mesnetli olarak kendi taban levhasna oturduundan taban levhasnda
moment oluumu engellenmitir ve de zeminde ekstra zorlanmalar ile gerilmeler
engellenmitir.

139
Yapda stabilite problemlerini ortadan kaldrmak iin atda rzgar aprazlar
deyde ise deprem aprazlar kullanlmtr. Ayrca makaslar arasndaki stabiliteyi
de salamak amac ile makaslar aras stabilite balantlar kullanlmtr. Ara
makaslarn depmaslanlarn snrlandrmak amac ile rzgar aprazlar makaslarn
arasna da yerletirilmitir. Fenerlikler de rzgar aprazlar ile ayn dzende apraz
elemanlar ile balanmtr. Bu ekilde at dzleminin rijit diyaframa yakn bir
hareket yapmas salanmtr.
Kaynak snf olarak E7018 seilmitir. Bu kaynak snfnn akma mukavemeti
2
240 N/mm , ekme mukavemeti
2
415 N/mm dir. Kaynak emniyet gerilmesi,
ekme mukavemetinin %30 u olarak alnabilir. Buna gre
(
2
415 N/mm =
2
41,5 kN/cm ) kaynak emniyet gerilmesi,
em
=41,5x0,30=12,45
2
kN/cm olarak alnabilir. Fakat Trkiye deki kaynak iilii de gznnde
bulundurularak yaygn olarak kullanlan bir deer olarak kaynak emniyet gerilmesi
birleim hesaplarnda
2
em
=11 kN/cm olarak alnmtr.
Yukarda anlatlan btn koullar eliinde yap sistemi oluturulup lineer elastik
hesap yaplarak gerekli olan kesitler belirlenmitir ve bu kesitler uygun balant
aralar ile birbirilerine balanmlardr. Sonu olarak yapnn btn detaylar ile
birlikte elik ksmnn birim metrekare arl 148 kg olarak elde edilmitir. Ayrca
yapda toplamda 604651kg elik kullanlmtr.

140

141
KAYNAKLAR
[1] Uzgider ve dierleri, 2005. MO-02, elik Yaplar, Emniyet Gerilmesi Esasna
Gre Hesap ve Proje Esaslar, MO stanbul Harbiye ubesi, stanbul
[2] Uzgider ve dierleri, 2005. elik Yaplarda Kaynakl Birleim Hesap, Yapm ve
Muayene Kurallar , MO stanbul Harbiye ubesi, stanbul
[3] TS498, 1997. Yap Elemanlarnn Boyutlandrlmasnda Alnacak Hesap
Deerleri , Trk Standartlar Enstits, Ankara
[4] TS648, 1980. elik Yaplarn Hesap ve Yapm Kurallar, Trk Standartlar
Enstits, Ankara
[5] Deprem Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelik, 2007 , Trk
Standartlar Enstits, Ankara
[6] TS-3357, 1979. elik Yaplarda Kaynakl Birleimlerin Hesap ve Yapm
Kurallar, Trk Standartlar Enstits, Ankara
[7] DEREN ve dierleri, 2008. elik Yaplar, stanbul Teknik niversitesi,
stanbul
[8] Uzgider ve dierleri, 2002. Kafes Kiri ereveli Endstri ve Hal Yaplar, MO
stanbul Harbiye ubesi, stanbul
[9] Uzgider ve dierleri, elik Yaplar, 2008, MO stanbul Kurs Notlar
[10] ZTRK, 2002. elik Yaplar Ksa Bilgi ve Problemler,Yldz Teknik
niversitesi, stanbul
[11] ARDA, 1978. elik at ve Binalarda Rzgar Kart-Dzenleri ve Stabilite
Balantlar, Sakarya Devlet Mhendislik-Mimarlk Akademisi
Yaynlar
[12] Odaba, 1997. Ahap ve elik Yap Elemanlar, stanbul
[13] DIN 4100, Deutch Institute of Norme
[14] Sap2000 Analysis Reference Manual, 1998. Computers snd Structures Inc.
Berkeley, California

142

143
EKLER

Ek A.1: Kullanlan Tablolar
Ek A.2: Genel Yerleim Planlar

144

145
EK A.1
Hesaplarda Kullanlan Tablolar

izelge A. 1: MO-02, Tablo 7.8b

izelge A. 2: MO-02, Tablo 7.9

146


147

izelge A. 5: MO-02, Tablo 7.18a

148
izelge A. 6: MO-02, Tablo 7.18b

izelge A. 7: MO-02, Tablo 7.18a

149
EK A.2

Genel yerleim planlar tezin sonunda verilmitir.

150

151
ZGEM
Ad Soyad: Taner EMANET
Doum Yeri ve Tarihi: ZONGULDAK 04.05.1984
Adres: STANBUL
Lisans niversite: YILDIZ TEKNK NVERSTES

152
EK A.2

ZELGE EK 2.1

ZELGE EK 2.2

153

ZELGE EK 2.3

ZELGE EK 2.4

154

ZELGE EK 2.5

ZELGE EK 2.6

ZELGE EK 2.7

155

ZELGE EK 2.8

ZELGE EK 2.9

156

ZELGE EK 2.10

Çelđk Endüstrđyel Yapi Tasarimi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Çelđk Endüstrđyel Yapi Tasarimi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

STANBUL TEKNK NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS

YKSEK LSANS TEZ

(MO-02, 4.127) formlleri salanrsa ; (4.16)

(MO-02, 4.18a) ise

olmak zere; (4.23)

(MO-02, 4.16) formlleri salanmaldr.

(MO-02, 4.127) formlleri salanrsa ;

eklinde hesaplanan gerilmedir.

(MO-02, 4.16) formlleri salanmaldr.

(MO-02, 4.16) formlleri salanmaldr.

(MO-02, 4.127) formlleri salanrsa ;

(MO-02, 4.14) olduundan,

(MO-02, 4.16) formlleri salanmaldr.

(MO-02, 4.127) formlleri salanrsa ;

eklinde hesaplanan gerilmedir.

(MO-02, 4.16) formlleri salanmaldr.

ve l=l'-2 a olmak zere profil iin gerekli kaynak uzunluu

olduundan levha ezilmeye kar

olduundan levha ezilmeye kar

ve l=l'-2 a olmak zere profil iin gerekli kaynak uzunluu

ve l=l'-2 a olmak zere profil iin gerekli kaynak uzunluu

ve l=l'-2 a olmak zere profil iin gerekli kaynak uzunluu

ve l=l'-2 a olmak zere profil iin gerekli kaynak uzunluu

ve l=l'-2 a olmak zere profil iin gerekli kaynak uzunluu

kt kaynak gereklidir. Yapda yaklak olarak 25 cm

olduundan levha ezilmeye kar

olduundan kesit ezilmeye kar

ve l=l'-2 a olmak zere profil iin gerekli kaynak uzunluu

ve l=l'-2 a olmak zere profil iin gerekli kaynak uzunluu

kt kaynak gereklidir. Yapda yaklak olarak 12 cm dir

olduundan levha ezilmeye kar

ve l=l'-2 a olmak zere profil iin gerekli kaynak uzunluu

olduundan levha ezilmeye

ve l=l'-2 a olmak zere profil iin gerekli kaynak uzunluu

ve l=l'-2 a olmak zere profil iin gerekli kaynak uzunluu

olduundan levha ezilmeye kar

ve l=l'-2 a olmak zere profil iin gerekli kaynak uzunluu

olduundan levha ezilmeye kar

ve l=l'-2 a olmak zere profil iin gerekli kaynak uzunluu

olduundan levha ezilmeye kar

ve l=l'-2 a olmak zere levha iin gerekli kaynak uzunluu

olduundan levha ezilmeye kar

ve l=l'-2 a olmak zere levha iin gerekli kaynak uzunluu

Levha ezilmeye gre emniyetlidir.

deerlerinden byk olan olarak belirlenir.

artn salamaldr. Burada P basn elemanna

olduundan levha ezilmeye kar

ve l=l'-2 a olmak zere profil iin gerekli kaynak uzunluu

deerlerinden byk olan olarak belirlenir.

deerlerinden byk olan olarak belirlenir.

deerlerinden byk olan olarak belirlenir.

deerlerinden byk olan olarak belirlenir.

You might also like