Zafer Öcal Endüstriyel Elektronik Dersi Raporu(Bir fazlı evirici ile sinüzoidal sinyal üretimi ) 

Gazi Üniversitesi 
Teknik Eğitim fakültesi 
Elektrik Öğretmenliği 
 
 
Endüstriyel Elektronik Labaratuar  
Yar.Doç.Dr İbrahim Sefa 
 
Deney Raporu 1 :  
PWM frekansla tetiklenen Yarım Köprü Evirici ile (500Hz‐
50Hz) Sinüzoydal Gerilim Elde Edilmesi 
 
 
 
Hazırlayan: Zafer Öcal 
No: 031211069   
Zafer Öcal Endüstriyel Elektronik Dersi Raporu(Bir fazlı evirici ile sinüzoidal sinyal üretimi ) 
 

PWM Sinyal ile Sinüzoydal Gerilim Üretilmesi 
Sinüzoydal değişime uygun PWM Üretilmesi: İstenilen frekansta bir sinüzoydal dalga 
elde edebilmek için , bu frekansta sinüzoydal bir kontrolişareti ve bunun karşılaştırılacağı 
daha yüksek hızda bir üçgen dalga gerekmaktedir. Üçgen dalganın frekansı eviricinin 
anahtarlama frekansıdır. Sinüsoydal dalganın (Vkontrol) frekansı aynı zamanda eviricinin çıkış 
frekansıdır. 

Opamın Karşılaştırıcı Olarak Kullanılması: Opamp tek başına kullanıldığında çok basit bir 
kıyaslayıcı olarak çalışır. Eğer – tarafındaki gerilim + tarafındakinden büyükse sonuç –VCC 
olur. Tam tersi ise sonuç +VCC olur. Bu şekilde giriş uçlarındaki gerilim karşılaştırılmış olunur. 

 
  Şekil 1: Karşılaştırma Devresi

Şekil 1’de örnek karşılaştırma devresi görülmektedir. Devrede (‐) giriş ucuna uygulanan 
VREF(Referans gerilimi) sinyali ile (+) uca uygulanan Vİ sinyalini karşılaştırır. İki sinyal 
arasındaki fark ne kadar küçük olursa olsun 200.000 ile çarpılarak çıkışa aktarılır. Pratikte açık 
çevrim kazancını sıfırlayan faktör +V, ‐V besleme değerleri olduğu için çıkışta yaklaşık olarak 
+V veya –V gerilim değeri kadar sinyal alınır. 

Şekil 1’deki devrede; 

Vİ>VREF olursa, çıkıştan yaklaşık +V değeri alınır. (Vo=+V) 

Vi<VREF olursa, çıkıştan yaklaşık –V değeri alınır. (Vo=‐V) 

 
Şekil 2: Sinüzoidal Değişimli PWM Devresi 

Şekil 2’de evirici için gerekli olan PWM sinyallerinden birinin üretimi için kullanılan devre 
gösterilmiştir. Şekil 3’de girişe uygulana sinyaller gösterilmektedir. Şekil 4’de elde edilen PWM sinyal 
Zafer Öcal Endüstriyel Elektronik Dersi Raporu(Bir fazlı evirici ile sinüzoidal sinyal üretimi ) 
 

görülmektedir. Örnek devrede bahsedildiği gibi çıkış sinyalimiz negatif besleme olmadığı için negatif 
değere inmez. Çünkü eviricide kullanacağımız anahtarlama elemanları pozitif(+) tetiklemeli oldukları 
için negatif değerlere ihtiyacımız yoktur. Ancak üretilen bu PWM sinyali tek başına sinüzoidal gerilim 
elde etmemize yeterli değildir Aynı sinyalin tersini de üretmemiz gerekmektedir. Bunun için Şekil 
2’deki devreden bir adet daha yapıp Vİ girişine uygulanan kontrol sinyali; ilk devredeki sinyalin 180° 
faz farklı hali olarak değiştirilir ve diğer gereken tersi alınmış PWM üretilmiş olur. Kullanılan ikinci 
devrenin Giriş ve çıkış sinyalleri Şekil 5 ve Şekil 6’da verilmiştir. 

 
Şekil 3: Op‐Amp'ın girişindeki sinyaller 

 
Şekil 4: Çıkışta elde edilen PWM sinyal 
Zafer Öcal Endüstriyel Elektronik Dersi Raporu(Bir fazlı evirici ile sinüzoidal sinyal üretimi ) 
 

 
Şekil 5: İkinci karşılaştırma devresinin Giriş sinyalleri 

 
Şekil 6: İkinci Karşılaştırma devresini çıkışında Üretilen PWM sinyali 

 
Zafer Öcal Endüstriyel Elektronik Dersi Raporu(Bir fazlı evirici ile sinüzoidal sinyal üretimi ) 
 

Yarım Köprü Evirici ile Sinüzoidal Gerilimin Üretilmesi: Şekil 7’de yarım köprü 
evirici gösterilmiştir.  Burada birbirine seri bağlanmış iki adet anahtar ve bu anahtarlara ters 
paralel Hızlı diyotlar görülmektedir Negatif sinyalinde görülebilmesi için iki farklı kaynak 
kullanılmıştır. Ayrıca anahtarların açılıp kapanmasında üretilecek ayrık zamanlı gerilim 
değerlerini bir sönümleme katsayısı ile üzerinde tutup daha düzgün bir sinüs elde edilmesine 
yardımcı olacak kondansatörlerde bağlanmıştır.  Ne kadar başarılı bir PWM ile sürülürse 
sürülsün hiçbir zaman saf bir sinüs dalga şekli üretilemez mutlak içerisinde f1 (Kontrol 
geriliminin frekansı)’ile orantılı harmonikler barındırır. Çok küçük değerdeki(1nF) 
kondansatör ile filtrelenen (Şekil 8‐9‐10) ve çok büyük değerdeki kondansatörle 
filtrelenen(Şekil 9‐10‐11) çıkış frekansları ve bu frekansların içerdikleri harmonikleri 
verilmiştir. 

 
Şekil 7: Yarım Köprü Evirici 

௙௦
Frekans Modülasyonu Değeri: Bu uygulamada Mfൌ = 21 olacak şekilde kontrol ve taşıyıcı 
௙ଵ
frekans oranı seçilmiştir. 

 fs=1050Hz(üçgen sinyalin frekansı) 

 f1=50Hz(sinüzoidal sinyalin frekansı)  

bu oran tam sayı olmaz ise senkron PWM elde edilemez. Asenkron PWM temel frekanstan 
küçük alt PWMler barındırır. Bu durum birçok uygulamada çok sakıncalıdır. Mf oranının sabit 
kalmak şartı ile devre istenilen frekansta çıkış üretmeye uygundur. Örneğin 500Hz için üçgen 
dalganın periyodu 95.24us seçilir ve aynı netlikte senkron PWM üretilir ve doğal olarak çıkış 
frekansı da benzer özellikler gösterir. Şekil 14‐15’te 500Hz değerindeki çıkış için düzenlenmiş 
devre ve çıkış frekansı görülmektedir. Çıkış frekansının ortalama değerindeki değişme  filtre 
için kullanılan kondansatörün kapasitesi ile ilgili olup kararlı zamana geçmesi kondansatör 
değeri büyüdükçe gecikir.(Kapasite arttıkça geçici durum zamanı arar) 

 
Zafer Öcal Endüstriyel Elektronik Dersi Raporu(Bir fazlı evirici ile sinüzoidal sinyal üretimi ) 
 

 
Şekil 8‐ 1nF ile filtrelenmiş çıkış sinyali 

 
Şekil 9:1nF ile filtrelenmiş çıkış sinyalinin içerdiği Harmonikler(a) 

 
Şekil 10:1nF ile filtrelenmiş çıkış sinyalinin içerdiği Harmonikler(b) 
Zafer Öcal Endüstriyel Elektronik Dersi Raporu(Bir fazlı evirici ile sinüzoidal sinyal üretimi ) 
 

 
Şekil 11: 4700uF ile filtrelenmiş çıkış sinyali 

 
Şekil 12:4700uF ile filtrelenmiş çıkış sinyalinin içerdiği harmonikler(a) 

 
Şekil 13:4700uF ile filtrelenmiş çıkış sinyalinin içerdiği harmonikler(b) 
Zafer Öcal Endüstriyel Elektronik Dersi Raporu(Bir fazlı evirici ile sinüzoidal sinyal üretimi ) 
 

Şekil 15: 500Hz frekansındaki çıkış sinyali
8

R1 U2B
5
V+

+ R6 D1N4148 V7
100
7 D10 120Vdc
R2 OUT C1
5k
6 Z2
V-

V1 = 5 - CM100DY -24H 4700u

100
V2 = -5 V5 TL082
VOFF = 0 TD = 0.62us V6
4

VAMPL = 4.9 V2TR = 47us

FREQ = 500 TF = 47us
PW = 0.62us 12Vdc R5
PER = 95.24us
10000k
V V 0
8

R3 U1A
3
V+

+ R8
100 V8
1
R4 OUT D1N4148 120Vdc
5k
2 Z1 D9 C2
V-

V1 = 5 - CM100DY -24H
100 4700u
V2 = -5 V4 TL082 V3
VOFF = 0 V1 TD = 0.62us
4

VAMPL = 4.9 TR = 47us

FREQ = 500 TF = 47us 12Vdc
PW = 0.62us
PER = 95.24us

Şekil 14:500Hz’lik çıkış için değerleri düzenlenmiş devre şeması 

  
Zafer Öccal Endüstriyeel Elektronikk Dersi Raporru(Bir fazlı evvirici ile sinüzzoidal sinyal üretimi ) 
 

Şekil 1
16: Uygulanan D
Devrenin Birleşştirilmiş hali (PW
WM+Evirici)