Tasavvuf Dergisi

Hz. Mevlndan Slk Yolundakilere Uyarlar

Ethem Cebeciolu Bir tasavvuf stlah olarak slk bir mrid-i kmilin idaresinde Allah"a vuslata klan ve herkesinistidad derecesinde makm ve mevkilere ulat manev yolculuk, eklinde tarif edilir. Slk bir ahsiyet eitimi ve benliin dnm amelyesidir. Ana rahminden vefat edene kadar bir insan, zaten manev seferde ve kendi tahakkuku ile i iedir. Tasavvuf yolundaki seyr-u slk, bu manev eitimi ve terbiyeyi belirli kurallara gre tanzim eder, manev geliimde hzlandrc ve salkl bir rol if eder. phesiz bu manevyat yoluna giren slikin/derviin, bu yolda dikkat etmesi gereken baz hususlar vardr. Hz. Mevln, hikem pencereden bu hususlara dikkat ekerek slikleri/ dervileri yle uyarr. 1. Slk Gen Yata Olursa Kolay Olur Genlik gibi enerji-youn bir dnemde, nefsi kontrol altna almak, byk nem arzeder. Hz. Mevln, genken manev terbiye yoluna girmeyi avantajlaryla birlikte yle anlatr. Ne mutlu genliini ganimet bilip, borcunu der. Kudretli gnlerinde gl kuvvetliyken slku baarr. nk genken yemyeil ter taze bir bahe gibidir Meyvelerini esirgemeksizin bol bol yetitirir Gen adamn kuvvet ve ehvet emeleri srekli akar Bedenin zeminini (temelini) onlarla yeertir. Genlik donanml ve tavan ok yksek Drt duvar sapsalam bir eve benzer Ne mutlu o kiiye ihtiyarlk gelip atmadan Boynunu liften rlm bir iple balamadan Toprak oraklamadan(slk) iini baarmtr nk orak topraktan asla gzel nebat bitmez. Mevln, verimli anda bir derviin, manev eitimini, gayret kemerini kuanp daha kolayca baarabileceini bu ekilde revnakl bir slpla dile getirir ve bu ekilde genleri erken yata kemalt meyvelerini devirmeye davet eder. 2. htiyarlkta Manev Eitim (Slk) Zordur Hikeml bir zeminde bu fikri savunan Hz. Mevln konuyla ilgili olarak yle der: htiyrn gc kuvveti kesilir, ehvet suyu akmaz olur. Onun ne kendisine faydas olur ne de bakasna Kalar eer kuskunu gibi aa der Gz yaarr (fersiz kalr) grmez olur

Yz buruur kertenkele srtna dner Dil konuamaz, tat alamaz, dileri kesmez olur Gn artk gemi vakit akam olmutur. Beden bir le gibi sallanp topallamakta Manev eitim yolu ise olduka uzun yeri (yani beden) artk harap ve ykk i iten gemi Bu msralaryla, Hz. Mevln yallkta slk zorluunu aabilmedeki beden gcn za"afn ne srer. Ancak, Hz. Mevln bu konuda da yallara mit yakarak yle der: Sene geti gitti vakit ekin (harman) vakti deil Yz karanl ve kt amelden baka mahsul yok Beden aacnn kkne artk kurt dt O"nu koparmak ve atee atmak gerek Ey yolcu! Uyan artk kendine gel kendine Vakit geti mr gnei kuyuya yneldi Geri kalan bu iki gnceizinde kuvvetin varken Bari u ihtiyarln Hak yoluna sarfet Elinde kalan u son tohumu ek feda et ki Bu iki anlk mddetle uzun bir mr bitsin Madem ki k veren bu era henz snmedi Kendine gel de hemen fitilini dzelt yan tazele Sakn yarn deme, zira ne yarnlar geti Ekin zaman tamamen gemeden artk uyan 3. Her Hl Karda Slku Ertelememeli Yarn yapacam diyenler helk oldu hads-i erifi, insan hevasnn, hayra rabetten uzak vadilerde faaliyet icra ettiini ve srekli erteleme ile helake srklendiini gsterir. Mevln Hazretleri bu hadis-i erife telmhen yle der: Yarn br gn diye diye u yankesici nefs Hep mrleri alar gider Bil ki btn mrn bu gndr ancak Baka gn deil, gel de u dzenbazn va"dine inanma Varlk kemerini z de hizmet kemerini kuan Artk u yalanc nefsinden kurtul gitsin 4. Slk Yolunda Hizmet ve Sadkt Bir ie azmedince artk Allah"a smsk srtn daya! (l-i mran/159) yet-i kerimesindeki azm etmek, ciddiyetle bir ie ynelmeyi ifade eder. Zira azm ve de buna ilaveten Allah"a dayanma olmadka hibir ite muvaffak olunamaz Hz. Mevln, azmdeki sadakata ve hizmete dair uyarlarn yle yapar:

Kpekler bile gnln ilk kapya sk balar Dier kpeklere nasihat ederler: Kemik yediin ilk kapya sk balan Yoksa Hak gzetmeyi terk etmi olursun derler Bu msralarda grld zere, terbiye edilecek nefis, kpek metaforuyla dillendirilir. Hz. Mevln, kpek nimete nail olduu kapya nasl edeplenmek zere sadakatle balanrsa, bir slikin de ayn sadakatle, o byk kapya ayn ekilde balanmas gerektiini syler. Kpee bir kapdan bir lokma ekmek verilse O kapya balanr, hizmetkr olur Sonunda o kapya beki olur, ona eziyet edilse Hatta ona yemei noksan verilse bile O kapy asla asla brakmaz Orada kalr baka kapya gitmez Oraya dardan bir garib kpek gelse Kapdaki kpekler onu gece gndz terbiye eder lk gittiin kapya git oradan nimetlendin O nimetin hakk, gnln o kapya rehin etmendir derler. Bal olduu kapy terkedip sadakat gstermemek, nimete kr asndan da skntldr davrantr. Hz. Mevln, slike sadakatle ilgili tavsiyelerini srdrr: Ey azgn kpek veliyy-i nimetine isyn etme Tokmak gibi o kapya balan o kapda bekilik et O kapda (tembel olma) alkan ol da O kapda srayp (ycelere) ykselesin 5. Slik Elde Ettii Olgunlukla Gururlanp Onu Tehr Etmemeli Elde edilen olgunluun ortaya salmas, slikin bana eitli bellar aar; zira hazine, saklanmak gerek. Hz. Mevln bu konuyu u ekilde aklar: Tavus kuunun kanad cannn dman olmutur. Bir ok hkmdar da kuvvet ve azameti ldrmtr Masum ceylan gbeindeki misk yznden avlanr Tilkiye postu iin tuzak kurulur, fil, dii iin ldrlr Hz. Mevln gzellikler iinde mahviyete, hilie talib olmasnn, sliki selamete ulatracan kaydeder ve yle der: Tavus gibi kanadna bakma ayan gr ki Kt gzler sana pusu kurmasn Da bile ktlerin nazaryla yerinden oynar Kur"ndaki nazar yetini oku da anla Da gibi Hz. Ahmed (s.)bile yolda yamur amur yokken Nazara urad da ayaklar titremeye balad bret al da da gibi (yce bir insan olan) Peygambere bak Bak O"na ey saman pnden daha deersiz olan adam Artk bundan sonra kendindeki hnerleri Kendindeki mal insanlara gsterme

6. Slik Manev Hallerini de Gizlemeli Slik, olgunlama yolunda zahir nimetlerini setretmekle birlikte, manev hallerini de gizlemeli. Hz. Mevln, yine mecaz vadisinde bu hususu yle aklar. Mesela efendi yabanc bir yere gidince Klesine kendi elbisesini giydirir Kendisi de klesinin elbiselerini giyer Klesini kendisine efendi yapar Kimsenin kendisini tanmamas gerektii iin Kleler gibi onun ardndan gider Yani, kendini gizleyerek dmanlarn fenlklarndan korunmu olur. Setr yapar, halini gizler. Hz. Mevln, Senaden yapt alntyla bu konuyu farkl bir adan yle aklar: lh arab itiin yerde szp kal orada yat Zira Meyhneden kan sarho yolunu arrsa ocuklarn (bilmezlerin) maskaras olur. Her nereye gitse yalpalar amura der Onun halini anlamayan ahmaklar ona gler O bu haldeyken peine taklan ocuklar Onun ne sarholuunu bilir ne de arabn ne"esini Allah sarhoundan baka herkes Bu yolda ocuk mesabesindedir Heva ve hevesinden kurtulan kiiden bakas Bulua ermi (olgunlua ermi) deildir. 7. Slik, Dost Meclislerinde Bile Hnerini Gstermemeli Hz. Mevln, bu konuda da nefsin bir takm oyunlar olduunu gstererek skt olmay tavsiye eder. Dost yolda arkadatr, snaktr yi bakarsan grrsn ki yol sevgiliden ibarettir Dostlara, sevdiklerine ulanca skt ol (sessizce)otur O halkaya kendini yzk ta yapmaya kalkma yi bir dn de u Cuma namazna bir bak Herkes toplanm tefekkr halinde susup durmaktadr Sen de varn younu (bylece mecliste) skt diyarna ek Nian aryorsan kendini nine yapmaya kalk 8. Slik Srlarn fa Etmemeli Zir srlar if etmek, hedefe ulamaya engeldir. Her srr if etmek doru deildir Zira bazen ift dediin tek, tek dediin ift olur ayet aynann safln yzne kar sylersen Aynann safl kaybolur buulanr Buulanr da bizi gstermez olur

Hz. Mevln, sr ifsnn kalp aynasnn buulanmasna sebep olacan syler ve genel bir perspektif iinde slike u eyi tavsiye eder. u eyi sylemekten dilini tut; Zehabn (kanatin), zehebin (paran) ve mezhebin nk bu nn dman oktur Dmann ayet bunlar bilirse Sana zarar iin pusuda frsat bekler Srrn bir tek kiiye dahi syledinse te artk o srra Elveda!de Zira iki kiiyi ap bir bakasna sylenen sr Artk ayi olur, yaylr gider Hz. Mevln, istiare yaparken bile, snnet-i Peygamber (s.)ye uyarak srr saklamak gerektiini syler. st rtl ve srr aa karmadan Kinayeli bir slpla meverette bulun Hazret-i Peygamber (sav) st kapal istire ederdi Cevap verenler, srdan habersiz cevap verirlerdi Slik"in deil kendi srrn, bakalarnn srrn da saklamaldr. Allah bir kimsenin ayp ve kusurunu rtmek isterse Ona, aypl kullarn aybn yaymama meyli verir. 9. Slik Kimseye Yk Olmamal Hz. Peygamber(S.)"in yere den kamsn bizzat inip alarak kimseye yk olmamasn rnek gsteren Hz. Mevln, yle nasihat eder: Hz. Peygamber (sav): Allah"dan cenneti istiyorsan Kimseden bir ey isteme ki Kimseden bir ey istemezsen, Ben kefilim Cennete de girersin, Allah"a da ularsn, buyurdu Bunu duyan sahabi bu kefillik yznden o hale geldi ki Hz. Peygamber (s.) bir gn ata binmi gidiyordu Elinden kams yere dverdi Hemen inip kendisi ald, kimseden istemedi Kul ol da yeryznde at gibi zgr ol Cenaze gibi kimsenin boynuna binme (yk olma!)