You are on page 1of 118

paata papava Tamar Wanturia

wigniereba
maswavelblis saxelmZRvanelo

paata papava Tamar Wanturia

wigniereba
maswavleblis saxelmZRvanelo

Tbilisi 2012

proeqti ,,axali SesaZleblobebi saganmanaTleblo saWiroebis mqone bavSvebs dafinansebulia evrokavSirisa da Ria sazogadoebis institutis mier da xorcieldeba samoqalaqo ganviTarebis institutis, asociacia zekarisa da marneulis axalgazrduli centris mier. publikaciaSi gamoTqmuli mosazrebebi SeiZleba ar gamoxatavdes evrokavSirisa da Ria sazogadoebis institutis mosazrebebs. Project New Opportunities for Educationally Deprived Children was made possible by the support of European Union and Open Society Institute. Project is implementing by the Civic development Institute, Association Zekari and Marneuli Youth Center. The contents of this publication do not necessarily reflect the views of European Union and Open Society Institute avtorebi: paata papava, Tamar Wanturia recenzenti: simon janaSia dizainer-damkabadonebeli: ekaterine wiqariSvili sakonsultacio sabWo anTaZe ia boWoriSvili manana gorgoZe sofio mosiaSvili Tamar wignis SeqmnaSi gansakuTebuli wvlili Seitanes samoqalaqo ganviTrebis institutis TanamSromlebma, ganaTlebis eqspertebma, romlebmac SeimuSaves ganaTlebis meore Sansis qarTuli modeli. ideis warmatebiT ganxorcielebis procesSi aqtiurad monawileobdnen: baqraZe maia TofaZe qeTevan kobalaZe qeTevan korZaZe ekaterine papava paata samsonia irina Wanturia Tamar daibeWda gamomcemloba mwignobari Tbilisi, 2012 samoqalaqo ganviTarebis instituti, 2012

ISBN 978-9941-0-5035-0

sarCevi

1. standarti. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 5 1.1 Sesavali. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1.2 standarti. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 10 1.3 wignierebis standarti moswavleebisaTvis 12 2. swavla-swavlebis meTodologiuri safuZvlebi 16 2.1 swavla-swavlebis sabaziso modeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 3. kiTxvisa da weris meTodebi/strategiebi 21 4. kiTxvis swavlebis efeqturi meTodebi . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 24 4.2 marTuli kiTxvis/mosmenisa da gaazrebis aqtivoba 26 4.3 warmosaxvis gzamkvlevi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 4.4 cnebis ruka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 4.5 mainteresebs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 4.6 ganmeorebiTi kiTxva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 4.7 mkiTxvelTa Teatri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 4.8 wakiTxva da SekiTxvebis dasma . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 38 4.9 sadiskusio qseli. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 39 4.10 orsvetiani dRiuri . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 41 4.11kiTxva wyvilebSi. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 42 4.12 gaseirneba ilustraciebSi (da gonebrivi ieriSi wyvilebSi) 43 (Serwymuli gonebrivi ieriSis qselTan) . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 44 4.14 literaturuli wre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 4.15 kiTxvebi da pasuxebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 4.16 vici minda vicode viswavle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 4.17 moTxrobis (ambis) ruka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 4.18. moTxrobis (ambis) piramida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 4.19 venis diagrama. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 64 4.20 sityvebis gamomZiebeli . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 66

4.21 Semajamebeli baraTi . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 67 kiTxvis meTodebis/strategiebis cxrili . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 5. weris swavlebis efeqturi meTodebi . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 70 5.1 weris saxelosno. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 5.2 rafT strategia. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 84 5.3 samwuTiani esei. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 87 5.4 brilianti. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 5.5 moswavlis dRiuri. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 93 weris meTodebis/strategiebis cxrili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 6. kiTxvis gakveTilis, aqtivobis an Tematuri blokis/erTeulis dagegmva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 6.1 kiTxvis gakveTili . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 96 6.2 kiTxvis samfaziani gakveTilis sqema. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 99 6.3 gakveTilis gegmis sqema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 7. Sefaseba . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 100 7.1 Sefasebis mizani. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. 100 7.2 Sefasebis tipebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 7.3 Sefasebis meTodebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 7.4 Sefasebis rubrikebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 gamoyenebuli literatura . . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . .. . 115

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

Sesavali wigniereba Tanamedrove msoflioSi erT-erTi ZiriTadi, sakvanZo kompetenciaa. kiTxvisa da weris unarebi mniSvnelovnad ganapirobebs individis moqalaqed Camoyalibebasa da mis warmatebas saqmianobis nebismier sferoSi. amitom wignierebis ganviTarebas saTanado yuradReba eTmoba rogorc skolamdel da saskolo, ise skolisSemdgom asakSi. mraval qveyanaSi xorcieldeba sxvadasxva programa im mozardebisa da zrdasrulebisaTvis, romlebic, ama Tu im mizeziT, uwignurad darCenis riskis winaSe dganan. ra aris wigniereba? kiTxvisa da weris procesebis kompleqsurobis gamo, wignierebis erT SeTanxmebul ganmartebas samecniero literaturaSi ver vnaxavT. Tumca, umravlesoba miiCnevs, rom dRes wigniereba niSnavs mravalferovani teqstebis gamarTulad wakiTxvis, gageba-gaazrebisa da interpretaciis, aseve, sxvadasxva daniSnulebis teqstebis Seqmnis unars. gaerTianebuli erebis ganaTlebis, mecnierebisa da kulturis organizacia (UNESCO) wignierebas ganmartavs, rogorc gansazRvris, gagebis, interpretaciis, Seqmnis, komunikaciis, gamoTvlis, ama Tu im konteqstTan dakavSirebuli nabeWdi da werilobiTi masalis gamoyenebis unar-Cvevebis erTobliobas. wignierebis cneba gulisxmobs swavlis procesis uwyvetobasa da individis potencials, miaRwios miznebs, gaiRrmavos codna, aimaRlos SesaZleblobebi da srulad moaxdinos sazogadoebaSi integrireba. amdenad, Tanamedrove gagebiT, wigniereba uSualod aris dakavSirebuli iseT unarebTan, rogorebicaa zepiri komunikacia, wakiTxulis ganxilva da diskusia, kritikuli azrovneba, warmosaxva da sxv. teqstebis mravalferovnebaSi, ZiriTadad, igulisxmeba, erTi mxriv, mxatvruli an TxrobiTi (magaliTad, moTxroba, igavi, leqsi, miTi da a.S.) da, meore mxriv, sainformacio an instruqciuli (magaliTad, sabunebismetyvelo teqsti, kvleva, esei, werili da a.S.) teqstebi. aris teqstebi, romlebic SeiZleba erT kategoriaSic SeviyvanoT da meoreSic, vinaidan orive tipis teqstis niSan-Tvisebebi gaaCnia (mag. istoriuli movlenis aRwera, biografia, memuari da sxv). gasaTvaliswinebelia isic, rom Tanamedrove beWdviTi saSu-

paata papava, Tamar Wanturia

alebebis gamoyenebiT sakiTxavi teqstebi gamdidrebulia sqemebiT, diagramebiT, ilustraciebiT, eleqtronuli bmulebiT da a.S., amitom wigniereba moicavs sqemebis, diagramebisa da ilustraciebis gagebasa da gaazrebasac. calke saubroben e.w. funqciuri wignierebis Sesaxeb, rac yoveldRiuri yofacxovrebisaTvis saWiro werakiTxvis kompetenciis minimums gulisxmobs (reklamis, gancxadebis, afiSis, menius, instruqciis da a.S. wakiTxva da gageba, aseve, gancxadebis, werilis da a.S. dawera). werakiTxvis swavlis procesi mniSvnelovnad aris damokidebuli zepiri komunikaciis, anu mosmenisa da saubris (laparakis) unarebis ganviTarebaze. marTlac, jer kidev adreul, skolamdel asakSi, bavSvi zepiri komunikaciis procesSi acnobierebs werisa da kiTxvis dawyebisaTvis aucilebel fonetikur principebs, bgerebis Serwymis SesaZleblobebs, gamoTqmuli erTeulebis nabeWd/nawer teqstTan Sesatyvisobas. Tu bavSvis garemoSi zepiri komunikacia da teqstebTan Sexeba mizezTa gamo SezRudulia, saskolo asakSi seriozul problemebs vawydebiT. xolo informaciis moculobisa da mravalferovnebis zrdasTan erTad, es problemebi kidev ufro Rrmavdeba. sabolood mivdivarT wakiTxulis vergagebamde, kiTxvis motivaciis srul dacemamde, sakuTari warumateblobis gancdamde, rac swavlas yvela saganSi aferxebs. ukanasknel wlebSi saqarTvelos ganaTlebis sistemaSi mniSvnelovani nabijebi gadaidga wignierebis cnebis xelaxla gaazrebisa da werakiTxvis swavlebis gaumjobesebis mizniT. xazgasmiT aRsaniSnavia ramdenime faqti: wignierebas, rogorc saswavlo procesis damoukidebel erTeulsa da strategiul mizans, sagangebo yuradReba eTmoba erovnul saswavlo gegmaSi. 2006 wels Catarda moswavleTa wignierebis donis saerTaSoriso farTomasStabiani kvleva PIRLS, romlis mizani iyo 9-10 wlis bavSvTa wignierebis donisa da misi ganmapirobebeli faqtorebis Seswavla. saqarTvelo am kvlevaSi msoflios 45 qveyanasTan erTad monawileobda. kvlevis Sedegad eqspertTa mier Sefasda qarTveli bavSvebis

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

mier weriTi metyvelebis sxvadasxva formis aRqmis, miRebuli informaciis gagebisa da gamoyenebis unari. kvlevis Sedegad gamovlinda arsebuli viTareba - qarTvel bavSvebs saSualoze dabali Sedegebi aqvT, bolodan me-9 adgili 45 qveyanas Soris - da gamoikveTa samoqmedo strategiuli orientirebi: kiTxvis specialuri samoqmedo gegmis Seqmna; dawyebiTi klasis momavali maswavleblebis mosamzadebeli programebis reformireba; treningebisa da damxmare meToduri saxelmZRvaneloebis momzadeba; Tanamedrove saswavlo praqtikaSi aprobirebuli teqstis ganxilvisa da gaazrebis meTodebis gamoyeneba; skolamdeli aRzrdis sistemis reformireba; saskolo biblioTeka; sabavSvo Jurnal-gazeTebis gamocemis xelSewyoba; ojaxis aqtiuri CarTva; skolisa da ojaxis komunikaciis xarisxi; specialuri proeqtebi regionebis skolebisaTvis.1 2010-2011 wlebSi msoflio bankis dafinansebiT dawyebiTi klasebis maswavlebelTaTvis ganxorcielda wignierebis donis amaRlebaze orientirebuli sapilote proeqti, romlis mizani iyo dawyebiT klasebSi moswavleTa wignierebis unaris ganviTareba. ganaxlda da kiTxvisa da weris swavlebis meTodikasTan dakavSirebuli sakiTxebiT Seivso dawyebiTi klasebis maswavleblis profesiuli standarti. momzadda ramdenime specialuri saswavlo meToduri resursi, romlebic exmareba saqarTvelos skolebis maswavleblebs kiTxvisa da weris swavlebaswavlis procesis gaumjobesebaSi. daibeWda ramdenime statia wignierebis konceptualuri sakiTxebisa da meTodologiuri midgomebis Sesaxeb.
1wigniereba - PIRLS-2006 saqarTveloSi, gamocdebis erovnuli centri, Tbilisi, 2008. aseve SegiZliaT ixiloT: http://www.naec.ge/uploads/SXVA/pirlspre-2010.pdf

paata papava, Tamar Wanturia

kiTxvisa da weris swavlebis miznebi da amocanebi wignierebis ganviTarebis gzaze saganmanaTleblo miznebis dasaxva: mniSvnelovania Semdegi

ZiriTadi sakomunikacio unarebis (mosmena, saubari, kiTxva, wera) ganviTareba; miznobrivad da Sinaarsobrivad mravalferovani teqstebis (magaliTad, moTxroba, leqsi, argumentirebuli esei, instruqcia da a.S.) wakiTxvisa da gaazrebis unaris Camoyalibeba; weriTi da zepiri metyvelebis kulturis ganviTareba; sakuTari azris logikuri TanamimdevrobiT gamoxatvisa da sxvadasxva daniSnulebis werilobiTi teqstis Seqmnis unaris ganviTareba; literaturuli teqstebis wakiTxvis motivaciis gaRviveba, maTi aRqmisa da interpretaciis unaris ganviTareba; damoukidebeli, SemoqmedebiTi da kritikuli azrovnebis ganviTareba. saganmanaTleblo miznebidan gamomdinare, skolaSi kiTxvisa da weris swavleba konkretuli amocanebis gadaWras iTvaliswinebs. amgvari amocanebia: kaligrafiuli kulturis gamomuSaveba; leqsikuri maragis Sevseba-gamdidreba; azris cxadad, lakonurad, mkafiod da mwyobrad gamoxatvis unaris Camoyalibeba; msjelobis unaris ganviTareba; teqstebTan SemoqmedebiTi (Tavisufali) damokidebu-

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

lebis gamomuSaveba; diskusiebSi monawileoba, monologuri da dialoguri metyvelebis unar-CvevaTa Camoyalibeba; saganmanaTleblo mizniT sxvadasxva resursiT (leqsikonebi, biblioTeka, interneti da sxv.) sargebloba; sametyvelo etiketis normebis dacva; teqstis agebis kanonzomierebis gaTvaliswinebiT teqstis Seqmna; miznobrivi amocanis Sesatyvisi stiliT wera da metyveleba; orTografiuli da punqtuaciuri normebis saTanadod gamoyeneba; sxvadasxva saxis, stilisa da Janris teqstebis analizisa da Seqmnis unaris gamomuSaveba; mwerlis Semoqmedebis gaazreba subieqturi (mwerlis cxovrebis mniSvnelovani faqtebi da momentebi) da obieqturi (epoqis zogadi konteqsti) faqtorebis gaTvaliswinebiT; literaturul nawarmoebebSi asaxuli problematikisa da faseulobebis aRqma-gaazreba da maT mimarT sakuTari damokidebulebis gamoxatva.

paata papava, Tamar Wanturia

standarti

standarti, erTi mxriv, asaxavs erovnul saswavlo gegmaSi mocemul wignierebis - rogorc gamWoli kompetenciis ganviTarebis moTxovnebs, meore mxriv ki, igi Seesabameba am mimarTulebiT saerTaSoriso doneze mimdinare saganmanaTleblo procesebs. wigniereba erTerTi strategiuli mimarTulebaa proeqtisa arc erTi bavSvi zogadi ganaTlebis gareSe. es aris pirveli proeqti, romelic specifikur samizne jgufzea fokusirebuli. proeqtis farglebSi Seiqmna specialuri standarti im moswavleTaTvis, romlebic sxvadasxva mizeziT amovardnilni arian regularuli saswavlo procesidan. vinaidan wera da kiTxva swavlis sabaziso unarebia yvela saganSi, amdenad, am kategoriis moswavleebis Cveul saswavlo procesSi dasabruneblad wigniereba, raodenobrivi azrovnebis unarTan da sasicocxlo unarebTan erTad, gansakuTrebulad aqtualuria. mocemuli standarti Seesabameba erovnuli saswavlo gegmis ZiriTad principebsa da Sinaarss, PIRLS-is saerTaSoriso programis kvlevis Sedegad momzadebul rekomendaciebs, aseve, sxvadasxva qveynis kiTxvisa da weris standartebs. qvemoT mocemuli standarti (misaRwevi Sedegebi da Sesabamisi indikatorebi) ramdenime ZiriTadi daniSnulebiT unda gamoviyenoT: moswavleTa samizne jgufebis saWiroebaTa dadgena da analizi; specialuri saswavlo programebis SemuSaveba da ganxorcieleba sxvadasxva asakobrivi da socialuri jgufis adamianebisTvis; saswavlo procesis dagegmva misaRwevi Sedegebisa da indikatorebis gaTvaliswinebiT; moswavleTa miRwevis perioduli monitoringi da saswavlo programis/procesis Sefaseba; angariSvaldebuleba farTo sazogadoebis mimarT ganxorcielebuli programebisa da miRweuli Sedegebis Sesaxeb. sabaziso standartis SemuSaveba garkveul sirTuleebTan

10

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

aris dakavSirebuli. kerZod, advili ar aris kiTxvisa da weris im kompetenciebis gansazRvra, romlebic yvela asakisa da individualuri monacemebis mqone moswavlisaTvis saerTo iqneba. mosalodnelia, rom mocemuli proeqtis samizne jgufSi Sevlen bavSvebi, romelTa individualuri monacemebi, codnis diapazoni da xarisxi, swavlis motivacia, socialur-ekonomikuri da kulturuli statusi araerTgvarovania. amitom misaRwevi Sedegebi Seesabameba im minimalur dones, romelic aucilebelia ramdenime strategiuli amocanis warmatebiT SesrulebisaTvis. kerZod, standartSi mocemuli kompetenciebis aTvisebam bavSvs saSualeba unda misces: waikiTxos da gaigos funqciuri teqstebi (mag., instruqcia, gancxadeba, reklama, produqtis aRwera da a. S.); imuSaos sxvadasxva saganSi swavlisaTvis saWiro teqstebTan (informaciuli da aRweriTi teqstebi); interesiT waikiTxos mxatvruli nawarmoebebi da SeZlos maTi gageba-gaazreba; damoukideblad gaagrZelos kiTxvisa da weris strategiebis aTviseba; iazrovnos kritikulad da SemoqmedebiTad. standartis struqtura mocemuli dokumenti xuTi ZiriTadi mimarTulebisagan Sedgeba. TiToeuli mimarTuleba ramdenime misaRwev Sedegs aerTianebs. es mimarTulebebia: 1. 2. 3. 4. 5. dekodireba da sityvebis amocnoba; leqsikuri maragis gamdidreba; gamarTuli kiTxva; wakiTxulis gageba-gaazreba da teqstis interpretacia; wera.

11

wignierebis standarti moswavleebisaTvis

paata papava, Tamar Wanturia

mimarTuleba misaRwevi Sedegi dekodireba da moswavles SeuZlia: sityvebis amocnoba (fonolo- anbanuri principis gageba da gamoyeneba; giuri codnis CaTvliT) werilobiTi kodis gaSifvra;

12

sityvebis mTlianad wakiTxva.

indikatori cnobs 100 sityvis logografiul xats; anawevrebs sityvas marcvlebad da fonemebad; zepirad aerTianebs calcalke gamoTqmul bgerebs da/an marcvlebs; gamoTqvams dawerili asos Sesabamis bgeras; mianiSnebs gamoTqmuli bgeris Sesabamis asos; wers gamoTqmul bgeras; anawevrebs daweril sityvas marcvlebad da bgerebad; xsnis, Tu ra aris anbani da risTvis arsebobs igi; akeTebs ucxo sityvis dekodirebas TviT sityvis Semadgeneli elementebisa da teqstis Sinaarsobrivi konteqstis mixedviT.

leqsikuri mara- moswavles SeuZlia: gis gamdidreba sityvis mniSvnelobis gasagebad sxvadasxva strategiis moSvelieba ucnobi sityvis amosacnobad iyenebs konteqstis Sinaarss da miniSnebebs; aaqtiurebs winare gamocdilebas; cdilobs, amoicnos sityvis Semadgeneli nawilebi da maTi mniSvneloba; iyenebs damxmare wyaroebs (leqsikoni, Tanatoli, specialisti, maswavlebeli, mSobeli da sxv.); qmnis gonebriv rukas1 sityvaze; adgens winadadebas sityvis gamoyenebiT; asaxelebs sityvis monaTesave sityvebs da akavSirebs maT erTmaneTTan; akeTebs sityvis gramatikul analizs.

sityvis gamoyeneba mravalferovan konteqstSi

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

13
kiTxulobs teqsts uSecdomod; kiTxulobs teqsts gabmulad; kiTxulobs Sesaferisi sirTulis teqsts. teqsts zomieri siCqariT; kiTxulobs teqsts gamometyvelebiT (xmamaRla); intonaciiT gamoxatavs teqstSi asaxul emociebs da ganwyobas xmamaRla kiTxvisas.

gamarTuli kiTxva

moswavles SeuZlia:

sxvadasxva sirTulis teqstis xmamaRla gamarTulad wakiTxva;

sxvadasxva sirTulis teqstis Cumad gamarTulad wakiTxva

wakiTxulis gagebagaazreba

moswavles SeuZlia:

paata papava, Tamar Wanturia

14

aRwers wakiTxuli teqstiT aRZrul suraTxatebs (zepirad, xatviT, moZraobiT); sxvadasxva tipis teqstis gamoTqvams varaudebs teqstis wakiTxvamde (saSinaarsis gageba; Taurisa da damxmare elementebis mixedviT); erTmaneTisagan ganasxvavebs informaciulsa eqsplicituri da imda TxrobiT teqsts -ZiriTadi maxasiaTeblebis plicituri informamixedviT; ciis moZieba da gaazreba kiTxvis dawyebamde ayalibebs teqstis wakiTxvis kiTxvis procesSi; mizans; teqstis wakiTxvamde aaqtiurebs arsebul TemasakuTari azrisa da tur codnas; damokidebulebis gamogamoTqvams varaudebs wkiTxvamde da kiTxvis proxatva wakiTxuli teqstis cesSi; (mxatvrulis/aramxatvruwakiTxuli teqstis Sinaarss ukavSirebs sakuTar lis) mimarT; gamocdilebas, mocemuli teqstis sxva nawilebs, sxva teqstebs da samyaros; damxmare elemetebis gamoyeneba teqstis gasaa- SearCevs teqsts sakuTari interesebis mixedviT; sxvadasxva formiT (saubriT, werilobiT, xatzreblad; viT, moZraobiT da sxv.) gamoxatavs sakuTar STabeWdilebebs da damokidebulebas wakiTxulis teqstSi ZiriTadisa mimarT; da meorexarisxovanis dasmuli SekiTxvebis mixedviT poulobs teqstSi garCeva; pasuxebs; ganasxvavebs TxrobiTsa da informaciul teqstebs, mxatvrul da aramxatvrul teqstebs; akeTebs teqstis calkeuli abzacebisa da mTliani teqstis reziumirebas;

gagebaze orientirebuli SekiTxvebis dasma teqstis wakiTxvamde, wakiTxvis procesSi da wakiTxvis Semdeg; ganasxvavebs da mijnavs faqtsa da mosazrebas sxvadasxva tipis teqstebSi; gamoaqvs daskvnebi sxvadasxva tipis teqstebis kiTxvis dros da miuTiTebs Sesabamis dasabuTebas teqstSi; amoicnobs literaturuli nawarmoebis Janrs misi ZiriTadi maxasiaTeblebis mixedviT; axasiaTebs literaturuli teqstis ZiriTad elementebs (personaJebi, fabula, garemoebebi, Tema da a. S.); amoicnobs esTetikur formebs/mxatvrul xerxebs da afasebs avtoris mier maT gamoyenebas; axasiaTebs da afasebs gmiris saqciels teqstis Sinaarsze dayrdnobiT. wers yvela asos; gadawers teqsts; wers sityvebsa da winadadebebs karnaxiT; asaxelebs punqtuaciis niSnebs da aRwers maT daniSnulebas; Segnebulad iyenebs gramatikis, orTografiis, punqtuaciis praqtikulad aucilebel minimums; agebs winadadebas; wers naratiul/TxrobiT abzacs; wers aRweriT abzacs; wers argumentis Semcvel abzacs; wers argumentirebul eseis struqturis dacviT, Tezisis CamoyalibebiT da argumentebis moSveliebiT.

gagebis/gaazrebis Sesaferisi strategiebis moSvelieba miznisa da teqstis tipis mixedviT.

wera

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

15

moswavles SeuZlia: misTvis nacnob Temebze sxvadasxva xasiaTis teqstebis gamarTulad wera; naweris gasworebis martivi xerxebis gamoyeneba; martivi leqsis, moTxrobis, Txzulebis dawera struqturis dacviTa da mxatvruli xerxebis gamoyenebiT; ramdenime abzacis Semcveli informaciuli teqstis dawera struqturis dacviT.

paata papava, Tamar Wanturia

swavla-swavlebis meTodologiuri safuZvlebi wignierebis ganviTareba mravalmxrivi procesia da maswavleblis maRal kompetenciebs moiTxovs. wignieri garemos organizeba, efeqturi gakveTilebis warmarTva, Sesaferisi resursebis moZieba da gamoyeneba saTanado mzaobas da mudmiv profesiul zrdas saWiroebs. mocemuli gzamkvlevi konkretuli mizniT Seiqmna: is unda daexmaros maswavlebels kiTxvisa da weris swavlebaSi. gzamkvlevSi mocemulia praqtikuli meTodebi/strategiebi, aseve, saswavlo procesis dagegmvisa da moswavleTa Sefasebis ZiriTadi instrumentebi. swavlebisa da swavlis sabaziso modeli werakiTxvis aTviseba gansakuTrebiT Sedegiania, roca igi moswavleze orientirebul, konstruqtivistul, aqtiur swavlebaswavlis midgomebs efuZneba. aseTi saswavlo procesi gakveTilebisa da Tematuri erTeulebis imgvarad dagegmvasa da warmarTvas gulisxmobs, rodesac moswavleebs mravalferovan aqtivobebSi CarTvisa da sakuTari miRwevebis Sefasebis saSualeba eZlevaT. qvemoT aRwerilia saswavlo procesis organizebis konceptualuri CarCo, romelic maswavlebels gauadvilebs werakiTxvis aqtivobebis SerCevas, efeqturi gakveTilebis organizebasa da Catarebas. mocemuli gzamkvlevi maswavlebels swavla-swavlebis samfazian models sTavazobs. es modeli, Tavis mxriv, swavlis Sesaxeb Tanamedrove kvlevis Sedegebs eyrdnoba. TiToeuli faza konkretul Sedegzea orientirebuli da exmareba moswavles, raTa man: gaaaqtiuros winare codna da gamoxatos SemecnebiTi interesi; gaiazros axali informacia da daukavSiros is adreul gamocdilebas; ganamtkicos da gansxvavebul konteqstSi gamoiyenos miRebuli codna. swavleba-swavlis samfaziani modeli gakveTilis msvlelobis erTgvari universaluri CarCoa. is asaxavs efeqturi saswavlo procesis ZiriTad safexurebs da maTi ganxorcielebis Tanmimdevrobas. samfaziani modelis safexurebia: A. molodinebis gansazRvra (gamowveva) B. codnis konstruireba (Si-

16

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

naarsis realizeba) C. gamTlianeba (refleqsia). aqtiur swavlasa da siRrmiseul gaazrebaze orientirebul konstruqtivistul saswavlo procesSi maswavlebeli gansakuTrebul mniSvnelobas aniWebs gamowvevisa da refleqsiis safexurebis gavlas. ganvixiloT TiToeuli safexuri cal-calke. molodinebis gansazRvra / gamowveva - (safexuri A) samfaziani modelis pirveli etapi - erTi mxriv, Sesaswavl saganTan, sakiTxsa Tu movlenasTan dakavSirebuli interesis, meore mxriv ki, adre miRebuli codnis`gamowvevis~ fazaa. am etapze ramdenime mniSvnelovani SemecnebiTi qmedeba xorcieldeba. moswavleebi ixseneben imas, rac ician mocemuli sakiTxis Sesaxeb. am fazis aqtivobebSi monawileoba ubiZgebs maT, gadaxedon sakuTar codnas da dafiqrdnen im Temaze, romelsac male gamowvlilviT Seiswavlian. am sawyisi qmedebiT monawileebi aaqtiureben pirovnul ganwyobas, rac axali codnis SeZenis safuZvelia. es ki gadamwyvetia, radgan Tu informacia konteqstidan mowyvetiladaa warmodgenili da moswavleebs misi arsebul codna-gamocdilebasTan dakavSireba gauWirdaT, SesaZloa igi advilad daikargos. swavlis procesi axlisa da ukve cnobilis erTmaneTTan dakavSirebis procesia. moswavleebi axal cnebebs gamoimuSaveben adre miRebuli codnisa da sakuTari damokidebulebebis safuZvelze. ase rom, gamowvevis fazis meore mizania interesis gazrda, cnobismoyvareobis gaRviveba. zogjer moswavleebi pasiurad sxedan gakveTilze da usmenen maswavlebels, daRlili TvalebiT cdiloben, misdion azrTa msvlelobas. gaazrebuli, Segnebuli, kritikuli aRqmis unaris ganviTarebisaTvis moswavle aqtiurad unda Caebas Ziebis procesSi, e. i. informacia unda aRiqvas, gaiazros da sakuTari sityvebiT, weriT, zepiri metyvelebiT Tu gaTamaSebiT gamoxatos. raki safuZvliani Semecneba axali informaciis ukve arsebul azrobriv konstruqciasTan Serwymis procesia, gamowvevis stadiis mesame komponenti gadamwyvet mniSvnelobas iZens. is sakiTxis kvlevis miznisa da molodinebis gansazRvras gulisxmobs. miznisa da molodinis dasaxva arsebiTia moswavleTa qmediTobis gansamtkiceblad. mizandasaxuli swavla Sedegiania. mxolod, unda

17

paata papava, Tamar Wanturia

gamovkveToT orgvari mizandasaxuloba: 1) maswavleblis mier warmarTuli (gare); 2) pirovnuli (Sida), romelic ufro mZlavria. codnis konstruireba / Sinaarsis realizeba - (safexuri B) meore fazis upirvelesi amocana pirvel fazaze dawyebuli saqmianobisaTvis xelis Sewyoba da gamowvevis etapze gaRvivebuli interesisa da impulsis SenarCunebaa. am etapze maswavlebeli iyenebs mravalferovan individualur da jgufur aqtivobebs: demonstrirebas, praqtikul varjiSs, asaTvisebeli Sinaarsis Sesaxeb diskusiis warmarTvas, kritikul analizs, TvalsazrisTa Sepirispirebasa da Sejerebas. meore umTavresi amocana is aris, rom mxari avubaT moswavleTa mcdelobas, gaakontrolon sakuTari aRqmis unari. efeqturi mkiTxvelebi, rogorc ki axal informacias waawydebian, maSinve sakuTari aRqmis procesis kontrols iwyeben. magaliTad, teqstis wakiTxvis dros, mciredi gaugebrobisas, mkiTxveli xelaxla ubrundeba wakiTxuls. msmeneli mowodebuli masalis mosmenisas SekiTxvas svams, an saTanado aRniSvnebs akeTebs. pasiuri mkiTxveli an msmeneli ubralod gverds uvlis Seferxebebs aRqmaSi da ar adardebs gaugebari an gamotovebuli momentebi. gamTlianeba / refleqsia - (safexuri C) refleqsia niSnavs sakuTar qmedebebze (qcevaze, azrovnebaze, grZnobebze) koncentrirebasa da dafiqrebas, rac xSirad maTze zemoqmedebis winapirobaa. kargi moswavle xSirad svams refleqsiur SekiTxvebs: ra viswavle (ras vswavlob)? rogor viswavle (rogor vswavlob)? SeiZleba gamoikveTos refleqsiis stadiisaTvis niSandoblivi ramdenime arsebiTi, dadebiTi aspeqti. umTavresi isaa, rom am fazaze moswavlisagan moelian im Tvalsazrisisa Tu informaciis sakuTari sityvebiT gamoxatvas, romelsac is wina fazebze Seexo. es aucilebelia axali azrobrivi sqemebis asagebad. safuZvliani Seswavla da siRrmiseuli gacnobiereba

18

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

pirovnul mocemulobebzea damokidebuli. moswavles yvelaze ukeT is amaxsovrdeba, rasac misTvis cnobil konteqstSi iTavisebs da sakuTari sityvebiT gaacocxlebs. aRqma maSinaa safuZvliani, rodesac informacia konteqstur sqemaSi Tavsdeba, cnebaTa axlebur yalibSi eqceva da nacnob, pirovnul leqsikonSi povebs asaxvas. am fazis meore amocanaa moswavleTa Soris azrTa jansaRi gacvla-gamocvla da amis safuZvelze maTi Tvalsazrisis gamomxatveli leqsikonis gamdidreba. refleqsiis fazaze diskusiaSi Cabmis wyalobiT moswavleebi sxvadasxva saazrovno konstruqciiT muSaoben. es aris cvlilebebisa da xelaxali konceptualizaciis safexuri swavlis procesSi. am stadiaze axali informaciis integraciis mravalgvar saSualebaTa moqnilad aprobireba codnis praqtikulad da mizandasaxulad gamoiyenebas uwyobs xels. swavlaswavlebis samfaziani modelis ZiriTadi amocanebi safexurebis mixedviT
gamowveva saswavlo miznisa da Sesabamisi molodinis gansazRvra SinaarsTan dakavSirebuli winare codnisa da gamocdilebis gaaqtiureba winare codnis araformaluri Sefaseba, araswori warmodgenebis gamokveTa pozitiuri ganwyobis Seqmna, yuradRebis koncentrireba, interesisa da swavlis motivaciis gaRviveba Sinaarsis realizeba saswavlo masalis gacnoba informaciis moZiebadamuSaveba axali codnis Seqmna ZiriTadi sakiTxebisa da qvesakiTxebis gamokveTa gakveTilis Sinaarsis dakavSireba sakuTar condasa da gamocdilebasTan. SekiTxvebis dasma SinaarsTan dakavSirebiT molodinis gadaxedva da realur procesTan Sedareba refleqsia ZiriTadi ideebis Sejameba Camoyalibebuli Sexedulebebis gaziareba pirovnuli gamoxmaureba miRebuli codnis mniSvnelobisa da sargeblianobis gansazRvra codnis gaRrmavebisaTvis saWiro axali SekiTxvebis Camoyalibeba saswavlo procesSi sakuTari monawileobis Sefaseba

19

paata papava, Tamar Wanturia

swavlebis es modeli werakiTxvis aqtivobebzec vrceldeba. anu, SeiZleba visaubroT kiTxvis sam fazaze: 1. pirveli faza (wakiTxvamde): am fazaSi gamoyenebuli meTodebi/strategiebi xels uwyobs moswavles/mkiTxvels, gaixsenos, ra icis ukve am sakiTxis Sesaxeb. igulisxmeba rogorc sakuTari codnis, ise damokidebulebebis Sefaseba. aseve, moswavles unda aReZras interesi da cnobismoyvareoba teqstis Sinaarsis mimarT. am fazis mniSvnelovani Sedegia mkiTxvelis mier kiTxvis aqtivobaSi monawileobis miznis gacnobiereba da motivaciis Seqmna. 2. meore faza (kiTxva): am fazaSi gamoyenebuli meTodebi/ strategiebi xels uwyobs moswavles/mkiTxvels Sinaarsisa da wakiTxulis mniSvnelobis gaazrebaSi. mkiTxveli cdilobs, moiZios pasuxebi pirveli fazis mimdinareobisas da TviT kiTxvis procesSi dasmul SekiTxvebze. aseve, mkiTxveli Tvalyurs adevnebs wakiTxulis gaazrebis process (monitoringi) da moiSveliebs sagangebo xerxebs, roca wakiTxulis gageba ferxdeba. 3. mesame faza (wakiTxvis Semdeg): am fazaSi gamoyenebuli meTodebi/strategiebi exmareba moswavles/mkiTxvels, sabolood Seajamos wakiTxuli Sinaarsi. aseve, dafiqrdes ukve wakiTxulis gaazrebis xarisxis Sesaxeb. am safexurze mkiTxveli gamokveTs imas, rac yvelaze mniSvnelovani da dasamaxsovrebelia. amas emateba axali SekiTxvebi, romlebic sakiTxis kidev ufro Rrmad gacnobierebisTvis aris saWiro.

20

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

kiTxvisa da weris meTodebi/strategiebi aRsaniSnavia, rom mocemul standartSi ganxiluli (gv. 7 10) 5 mimarTuleba swavlis yvelaze Zlieri sayrdenebia ara mxolod mSobliuri enis, aramed nebismieri sagnis Seswavlisas. aqedan gamomdinare, saxelmZRvaneloSi aRwerili meTodebi da strategiebi swored am mimarTulebebis mixedviT iqneba aRwerili. amasTan erTad, wignSi mocemulia kiTxvisa da weris meTodebis/ strategiebis cxrilebi, romlebSic dawvrilebiTaa naCvenebi, esa Tu is meTodi gakveTilis romel fazaSi, wignierebis romeli mimarTulebis gansaviTareblad da ra tipis teqstebze samuSaod SeiZleba iyos gamoyenebuli. vfiqrobT, es yvelaferi maswavleblebs mniSvnelovnad gauadvilebs ama Tu im gakveTilis miznebis Sesabamisi konkretuli meTodis/strategiis SerCevas. oriode sityviT SevCerdeT standartis pirvel mimarTulebaze. sityvebis amocnoba da dekodireba gulisxmobs, rom moswavles SeuZlia daadginos aso-bgeriTi Sesatyvisobebi, anu aRiqvas gamoTqmul bgerasa da daweril asos Soris arsebuli kavSiri, SeuZlia anbanis principis gageba-gamoyeneba da ama Tu im sityvis sworad amokiTxva. moswavleebSi am kompetenciebis ganviTareba, Cveulebriv, wera-kiTxvis dawyebis pirvelive etapze xdeba. dekodirebis unaris ganviTarebis umniSvnelovanesi safexuria sityvebis mTlianad amocnoba, rac efeqturi mkiTxvelis erTerTi ZiriTadi maxasiaTebelia. vinaidan am konkretul SemTxvevaSi mocemuli standarti gulisxmobs, rom samizne jgufi ukve unda flobdes wignierebis garkveul kompetenciebs (bavSvebs unda SeeZloT wera da kiTxva), qvemoT mocemuli meTodebi/strategiebi SedarebiT naklebadaa mimarTuli dekodirebisa da sityvebis amocnobis unarebis ganviTarebisken, romelTa Camoyalibebis procesic wignierebis ufro adreul etapze mimdinareobs. Tumca aqve unda aRiniSnos, rom Tu saswavlo procesis dasawyisSi maswavlebeli SeniSnavs, rom bavSvebi srulyofilad ar floben fonetikur (anbanis) da wignis/teqstis cnebebis codnas, man, upirveles yovlisa, am komponentebSi arsebuli xarvezebi unda Seavsos da mxolod amis Semdeg gadavides wignierebis danarCeni aspeqtebis ganviTarebaze. amaSi maswavlebels mniSvnelovan daxmarebas gauwevs ori efeqturi meTodi/strategia:

21

paata papava, Tamar Wanturia

didi wignebis erToblivi kiTxva2 da enobrivi praqtika3. qvemoT mocemulia danarCeni oTxi ZiriTadi mimarTulebis mokle mimoxilva. 1. leqsikuri maragis gamdidreba cnobilia, rom teqstis gagebisaTvis Zalze mniSvnelovania sityvebis mniSvnelobis codna da leqsikuri maragis gafarToeba. swavlis procesSi bavSvebi aqtiurad iyeneben TavianT leqsikur marags da droTa ganmavlobaSi mniSvnelovnad imdidreben mas. amis saukeTeso saSualeba ki mravalferovan masalaze muSaobaa. sasurvelia, maswavlebelma gaugebari sityvebi Tu frazebi sxvadasxvagvarad ganumartos moswavleebs: gamoiyenos konteqsturi gasaRebi, Tavad auxsnas maTi mniSvneloba, axlad Seswavlili sityvebiT Seadgeninos winadadebebi, gaaazrebinos sityvis Semadgeneli calkeuli nawilebi, gamoiyenos axali sityvebi Tu gamoTqmebi situaciur saubarSi da a.S.4 2. gamarTuli kiTxva gamarTuli kiTxvis ZiriTadi maxasiaTeblebia: uSecdomod, saTanado tempiT, gabmiTa da swori intonaciiT kiTxva. gamarTulad mkiTxveli Cumad kiTxvis dros dekodirebis gareSe, avtomaturad amoicnobs sityvebs da advilad igebs teqstis Sinaarss; ar uWirs xmamaRla kiTxva, sasven niSnebTan saTanado pauzebs akeTebs da irCevs Sesabamis intonacias. SeiZleba iTqvas, rom gamarTuli kiTxva erTgvari xidia teqstis dekodirebasa da gaazrebas Soris. 5 2 meTodis Sesaxeb saswavlo filmi kiTxvs efeqturi meTodebi ixileT maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis erovnuli centris vebgverdze: http:// tpdc.ge/index.php?option=com_content&view=article&id=8115&Itemid=71&lang=ka 3 meTodis aRwera ixileT norvegiis ltolvilTa sabWos gamocemaSi wigniereba dawyebiT klasebSi , 2011.

4 dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi, maswavlebelTa


profesiuli ganviTarebis erovnuli centri, Tbilisi, 2010 5 kiTxvis efeqturi meTodebi, maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis erovnuli centri, Tbilisi, 2010

22

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

3. wakiTxulis gagebagaazreba da teqstis interpretacia gansxvavebiT dekodirebisa da sityvebis amocnobisagan, wakiTxulis gaazreba teqstis siRrmiseuli Semecnebis procesia da masSi gadmocemuli azrebis gacnobierebasa da konstruirebas gulisxmobs. amisaTvis ki maswavlebelma bavSvebs ramdenime ZiriTadi strategia unda SesTavazos, romlebsac isini mTeli cxovrebis manZilze gamoiyeneben. esenia: teqstis vizualizeba, varaudebis Camoyalibeba, axsna-ganmarteba, SekiTxvebis dasma, kavSirebis damyareba, Sejameba da a.S. 4. wera wera wignierebis erT-erTi umniSvnelovanesi mimarTulebaa. igi adamians saSualebas aZlevs, sakuTari nafiqri, saTqmeli, gzavnili werilobiT gadmosces. weris unaris ganviTareba mniSvnelovnad uwyobs xels moswavleebs, gaxdnen ufro dakvirvebulebi, CauRrmavdnen, erTi mxriv, sakuTar Tavs, meore mxriv ki - garesamyaros. weris procesSi CarTuli moswavleebi gacilebiT meti yuradRebiT kiTxuloben sxvaTa nawerebs (Tanaklaselebidan dawyebuli, cnobili mwerlebiT damTavrebuli), meti pasuxismgeblobiT ekidebian TiToeuli sityvisa Tu frazis gamoyenebas werisas, cdiloben TavianTi leqsikuri maragis Sevsebas, ismenen da iziareben erTmaneTis rCevebs, eCvevian kritikul azrovnebas.6 sagangebod unda aRiniSnos zepiri metyvelebis integrirebis mniSvneloba wignierebis ganviTarebis procesSi. kiTxva da weriTi metyveleba mWidrod ukavSirdeba azris/ideis/Sexedulebis/gzavnilis zepirad gadmocemis unars. saxelmZRvaneloSi aRwerili meTodebis/strategiebis umravlesoba moicavs iseT aqtivobebs, rogorebicaa, magaliTad, diskusia, zepiri msjeloba, wyvilebSi an jgufebSi saubari da sxv. es aqtivobebi xSirad gamoiyeneba kiTvxisa da weris samive fazaze da xels uwyobs moswavleebs sxvadasxva saganSi nebismieri sakiTxis gaazrebasa da aTvisebaSi. maswavlebelma saTanado dro da yuradReba unda dauTmos zepiri metyvelebis aqtivobebis integrirebas werakiTxvis swavlebis procesSi.
6 Charles Temple, Donna Ogle, Alan Crawford, Penny Freppon. All Children Read. Teaching for Literacy in Today`s Diverse Classroms.. Pearson. 2008

23

paata papava, Tamar Wanturia

4. kiTxvis swavlebis efeqturi meTodebi


4.1 marTuli (orientirebuli) kiTxvis aqtivoba meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: leqsikuri maragis gamdidreba, wakiTxulis gageba-gaazreba. meTodis/strategiis aRwera: marTuli kiTxvis aqtivoba gamoiyeneba moswavleTa Cumi kiTxvis procesis koordinirebisTvis. process Tan sdevs gagebaze orientirebuli SekiTxvebis dasma. maswavlebeli svams SekiTxvas, xolo moswavleebi kiTxuloben teqsts SesaZlo pasuxebis mosaZebnad, Semdeg ki pasuxis garSemo jgufebSi diskusia imarTeba. es strategia fokusirebulia teqstis gagebaze da ara - sworad amokiTxvaze. igi gamoiyeneba rogorc TxrobiT, ise sainformacio teqstebze samuSaod. marTuli kiTxvis aqtivoba gvaZlevs saSualebas, rom: teqstis Cumad wakiTxvamde interesis gamaRvivebeli SekiTxvebis dasmiT davexmaroT bavSvebs gaazrebul kiTxvaSi; gavaZlieroT moswavleebSi maRali donis (Rrma) SekiTxvebze pasuxis gacemis unari; SekiTxvebis dasmisa da teqstis Cumad wakiTxvis gziT aqcenti gadavitanoT gageba-gaazrebaze; yuradReba gavamaxviloT varaudebze, rogorc gaazrebuli kiTxvis mniSvnelovan aspeqtze; davexmaroT moswavleebs, rom gamoiyenon TavianTi winare codna da kritikuli azrovnebis unari, raTa axali azrebi da ideebi ganaviTaron; mivceT maswavlebels saSualeba, raTa gaacnos moswavleebs literaturuli teqstis elementebi, rogorebicaa, magaliTad, siuJetis ageba da suraT-xatebis Seqmna; vuCvenoT bavSvebs magaliTi imisa, Tu rogor waikiTxon SemdgomSi damoukideblad rogorc TxrobiTi, ise sainformacio teqstebi.

24

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. SeamzadeT moswavleebi konkretul Temaze dafiqrebisaTvis. qvemoT mocemuli CamonaTvalidan gamoiyeneT molodinis gansazRvris erT-erTi aqtivoba: teqstis winaswari mimoxilva bavSvebs uCveneT wignis yda da waukiTxeT saTauri. imsjeleT, raTa gaigoT, Tu ra ician bavSvebma ukve am TemasTan dakavSirebiT. aseve, sTxoveT, dasvan kiTxvebi wasakiTxi teqstis Sesaxeb. terminebis/sityvebis winaswari ganxilva teqstidan amoarCieT ramdenime sakvanZo sityva. sTxoveT moswavleebs, am sityvebis safuZvelze gamoTqvan varaudebi imis Sesaxeb, Tu ras SeiZleba Seexos wasakiTxi teqsti. winaswari minileqcia moswavleebs waukiTxeT mokle leqcia an mieciT mokle ganmarteba wasakiTx TemasTan dakavSirebiT. Semdeg dasviT SekiTxvebi, romlebze pasuxis gacemasac, savaraudod, teqstis wakiTxvis Sedegad SeZleben. 2. dayaviT teqsti oTx an xuT monakveTad. moamzadeT SekiTxvebi TiToeuli monakveTisaTvis. kiTxvebi unda exebodes teqstis yvelaze mniSvnelovan nawilebs. qvemoT mocemulia SekiTxvebis nimuSi: waikiTxeT, raTa gaarkvioT, vin arian Txzulebis mTavari gmirebi da sad viTardeba moqmedeba. rogor daaxasiaTebdiT mTavar gmirebs? waikiTxeT da gamoarkvieT ZiriTadi problema, romlis winaSec dgas mTavari gmiri. waikiTxeT, raTa gaarkvioT, Tu ras akeTebs mTavari gmiri problemis gadasaWrelad. waikiTxeT, raTa gaarkvioT, Tu ra moxda mTavari gmiris qmedebis Sedegad. rogor ganviTarda movlenebi Txzulebis dasasruls? SeadareT dasasruli Txzulebis dasawyiss. 3. dasviT kiTxvebi TiToeuli monakveTis wakiTxvamde. sTxoveT moswavleebs, Cumad waikiTxon teqsti kiTxvebze pasuxis mosaZebnad.

25

paata papava, Tamar Wanturia

4. TiToeuli monakveTis wakiTxvis Semdeg sTxoveT moswavleebs, erTmaneTs gauziaron pasuxebi, miubrundnen xolme teqsts da ipovon is adgili, romelic maT pasuxs adasturebs. Sesabamisi adgilebi amjerad xmamaRla unda waikiTxon. 5. warmarTeT specialuri aqtivoba teqstis dedaazris gamosarkvevad. moswavleebma SesaZloa gaiTamaSon/ganasaxieron, daasaTauron sayvareli monakveTebi an upasuxon sxvadasxva donis SekiTxvebs (blumis taqsonomiis mixedviT).

4.2 marTuli kiTxvis/mosmenisa da gaazrebis aqtivoba


meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: leqsikuri maragis gamdidreba, wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/strategiis aRwera: marTuli kiTxva/mosmena da gaazreba marTuli kiTxvis aqtivobis variaciaa. es aqtivoba gamoiyeneba kiTxvis interesis gasaRviveblad da eyrdnoba varaudis gamoTqmasa da mis dadasturebas Soris arsebul dinamikas. strategia sruldeba 6-10 kacian jgufebSi. es raodenoba sakmarisia mravalferovani varaudebis gamoTqmisaTvis da yvela moswavles aqvs aqtiuri monawileobis saSualeba. umjobesia, Tu moswavleebi dajgufebulni iqnebian kiTxvis SesaZleblobebis mixedviT. strategia, agreTve, SeiZleba gamoviyenoT maswavleblisa da moswavleebis erToblivi muSaobisaTvis. aseT SemTxvevaSi maswavlebeli Tavadac ise moiqceva, TiTqos ar aqvs teqsti wakiTxuli. SesaZloa, teqstis wakiTxvamde saubris dros SemTxveviT araswori varaudebic gamoTqvas, raTa bavSvebis mxridan msjelobis procesSi Cabma ufro waaxalisos. maswavlebelma unda SearCios oTxi an xuTi adgili pauzisTvis da daanawevros teqsti daaxloebiT erTi da imave zomis monakveTebad. pauzebi iq unda daisvas, sadac mkiTxvels garkveuli informacia miewodeba da uCndeba interesi, Tu ra

26

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

moxdeba SemdgomSi. pirveli pauza, Cveulebriv, saTauris Semdeg keTdeba. strategia xels uwyobs moswavleebSi gaazrebuli kiTxvis unaris Camoyalibebas, varaudebis gamoTqmisa da argumentirebuli msjelobis unarebis ganviTarebas. meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. uTxariT moswavleebs, rom Tqven apirebT teqstis/Txzulebis erTad wakiTxvas varaudebis gamoyenebiT. aucilebelia, rom maT zustad Seasrulon Tqveni miTiTebebi. auxseniT, rom Tavdapirvelad maT unda gamoTqvan varaudebi im teqstis Sesaxeb, romlis wakiTxvasac apirebT. 2. waakiTxeT moswavleebs teqstis patar-patara monakveTebi da periodulad SewyviteTkiTxva. Zalian mniSvnelovania, rom moswavleebi SeCerdnen zustad Tqven mier miTiTebul adgilas da ar ganagrZon kiTxva, sanam Tqvengan miTiTebas ar miiReben. 3. uTxariT moswavleebs, Tu ra Janrisaa Txzuleba - ambavi, zRapari, xalxuri Tqmuleba da a. S. Janris dasaxelebis Semdeg sTxoveT maT gamoTqvan azri, Tu rogor gmirebTan mouwevT Sexvedra; movlenebis rogor ganviTarebas elian. 4. waikiTxeT saTauri da aCveneT misi Sesabamisi suraTi/ilustracia (Tuki es SesaZlebelia). hkiTxeT bavSvebs, rogor hgoniaT, ra moxdeba? SeaxseneT, rom ar aris aucilebeli, danamdvilebiT icodnen pasuxi. sTxoveT, daZabon warmosaxva da cadon, mixvdnen, ra SeiZleba moxdes. miexmareT, rom pasuxebi rac SeiZleba konkretuli iyos. CamowereT dafaze zogierTi maTgani (datoveT dafaze sakmarisi adgili momdevno pauzebis dros gamoTqmuli komentarebis dasawerad). teqstis wakiTxvamde sTxoveT moswavleebs, ganixilon gamoTqmuli varaudebi da gonebaSi airCion maTgan erT-erTi, yvelaze sarwmuno. kiTxvis procesSi es varaudi sul unda axsovdeT. 5. pauzis adgilas SewyviteT kiTxva. sTxoveT klass, gadaxedon varaudebs da gadaamowmon, romeli maTgani dadasturda teqstis mixedviT da romeli - ara. miaTiTebineT teqs-

27

paata papava, Tamar Wanturia

tidan konkretuli adgilebi: romeli varaudebi asrulda? ra samxilebi moipoveba teqstSi? meti sicxadisTvis SegiZliaT dafaze plus niSniT moniSnoT is varaudebi, romlebic asrulda, minusiT - isini, romlebic ar asrulda, xolo kiTxvis niSniT - varaudebi, romlebic jerjerobiT kvlavac gaurkvevelia. hkiTxeT moswavleebs, Tu rogor viTardeba movlenebi TxzulebaSi. 6. ganxilvis Semdeg bavSvebs sTxoveT, axali varaudebi gamoTqvan, amoarCion maTgan ramdenime met-naklebad sarwmuno da ganagrZon kiTxvis procesi imgvarad, rogorc es zemoT aris aRwerili. 7. rodesac monakveTis kiTxvas daasruleben, kvlav gadaxedeT varaudebs da hkiTxeT moswavleebs, Tu ram miaxvedra isini, romeli iyo swori varaudi. rogor daexmara maT moqmedi gmirebis, siuJetisa Tu Janris gaazreba varaudebis CamoyalibebaSi? waaxaliseT, rom moZebnon teqstSi damadasturebeli TvalsaCino magaliTebi.

SeniSvnebi: marTuli kiTxvis/mosmenisa da gaazrebis strategiiT muSaobisas maswavlebeli Ria SekiTxvebs svams: rogor ggoniaT, ra moxdeba? ratom fiqrobT ase? ufro konkretulma SekiTxvebma SeiZleba bavSvebs warmosaxvis unari SeuzRudos. mTavaria, bavSvma iswavlos sakuTari SekiTxvebis dasma imis Sesaxeb, rasac kiTxulobs. arsebobs ramdenime gza marTuli kiTxvisa da gaazrebis aqtivobis Casatareblad, rac moswavleebs muSaobas uadvilebs. erT-erTia teqstis xmamaRali wakiTxva maswavleblis da ara moswavleebis mier (meTodis es variacia cnobilia marTuli mosmenisa da gaazrebis aqtivobis saxeliT). im SemTxvevaSi, Tu moswavleebs varaudebis gamoTqma uWirT an Zalian scildebian Temas, sasurvelia, Tavad SesTavazoT ori savaraudo varianti da Semdeg hkiTxoT, Tu romeli asruldeba, maTi azriT. qvemoT mocemulia marTuli kiTxvisa da gaazrebis sqema,

28

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

romelsac moswavleebi avseben etapobrivad, damoukideblad an maswavleblis daxmarebiT.

rogor fiqrobT, ra moxdeba ? saTauris wakiTxvis Semdeg pirveli monakveTis wakiTxvis Semdeg meore monakveTis wakiTxvis Semdeg dasasrulis wakiTxvis Semdeg

ratom fiqrobT ase ?

ra moxda?

4.3 warmosaxvis gzamkvlevi meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: leqsikuri maragis gamdidreba, wakiTxulis gageba-gaazreba. meTodis/strategiis aRwera: warmosaxvis gzamkvlevi mniSvnelovnad uwyobs xels moswavleebSi fantaziis, SemoqmedebiTobis, interpretaciis unaris ganviTarebas. mxatvrul teqstze muSaobisas am meTodis gamoyeneba bavSvebs aTavisuflebs CarCoebisgan da aZlevs maT sakiTxis/gmirebis/problemis sxvadasxva WrilSi danaxvis saSualebas.

29

paata papava, Tamar Wanturia

meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. warudgineT klass wasakiTxi nawarmoebi. Tu SesaZlebelia, uCveneT nawarmoebis Temaze Sesrulebuli ilustraciebi. 2. waukiTxeT moswavleebs nawarmoebi, an sTxoveT, rom Tavad waikiTxon. 3. sTxoveT moswavleebs, rom daxuWon Tvalebi da Seasrulon Semdegi moqmedebebi: warmoidginon sakuTari Tavi gmiris rolSi; ecadon, rom dainaxon da SeigrZnon nawarmoebSi aRwerili garemoebebi; dafiqrdnen da warmoidginon, rogor gamoiyurebian nawarmoebis personaJebi, rogoria maTi garegnoba, grZnobebi da moqmedebebi,rogor reagireben isini nawarmoebSi aRweril movlenebze. 4. sTxoveT moswavleebs, moifiqron sityvebi/winadadebebi, romlebic gamoxatavs gmiris grZnobebsa da fiqrebs nawarmoebSi aRwerili garemoebebis, problemis an sxva personaJebis mimarT. 5. CamowereT moswavleebis mier CamoTvlili sityvebi/winadadebebi dafaze da imsjeleT klasSi maT Sesaxeb. sasurvelia, rom diskusiaSi mTeli klasi CaabaT.

30

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

4.4 cnebis ruka meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: leqsikuri maragis gamdidreba, wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/startegiis aRwera: cnebis ruka exmareba moswavles informaciisa da cnebebis organizebaSi. am meTodiT muSaobis procesSi moswavles uwevs klasebsa da kategoriebze, niSanTvisebebsa da maxasiaTeblebze, nimuSebsa da magaliTebze fiqri. strategiis gamoyeneba metad efeqturia leqsikuri maragis gamdidrebisa da mniSvnelovani cnebebis aTvisebisaTvis. cnebis rukaze muSaoba moiTxovs pasuxebis Ziebas iseT SekiTxvebze, rogorebicaa: ra aris ....................... ? ras hgavs igi? moyvana SeiZleba masTan dakavSirebiT? ra magaliTebis

ra aris ...............is mizezi? ra aris ...................is Sedegi? moswavlem winaswar unda waikiTxos teqsti, raTa moniSnos sakvanZo sityvebi da winadadebebi. arsebobs cnebis rukis ramdenime varianti. qvemoT mocemulia cnebis rukis gamoyenebis magaliTi Temaze wiTela. meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. warudgineT klass wasakiTxi teqsti. 2. kiTxvis dawyebamde hkiTxeT moswavleebs, smeniaT Tu ara raime wiTelas daavadebis Sesaxeb. 3. teqstis pirveli monakveTis wakiTxvis Semdeg daxazeT dafaze ovali da CawereT wiTela. swored am cnebis garSemo aageben moswavleebi cnebis rukas. 4. daxazeT meore ovali da CawereT mizezebi. daakavSireT ori ovali (magaliTad, centraluri ovalidan mimarTuli isriT). SeaxseneT moswavleebs, rom teqstis pirveli monakveTi aRwers wiTelas gamomwvev mizezebs.

31

paata papava, Tamar Wanturia

5. sTxoveT moswavleebs Tavadac daxazon aseTive ruka rveulebSi/furclebze da wyvilebSi imsjelon wiTelas gamomwvevi mizezebis Sesaxeb, Semdgom ki Camoweron es mizezebi meore ovalSi (an gverdiT miaweron meore ovals). 6. SesTavazeT ramdenime msurvels, gauziaron mewyvilesTan Sejerebuli mosazrebebi mTel klass. saubris procesSi CamowereT gamoTqmuli Sexedulebebi dafaze, meore ovalTan. 7. sTxoveT moswavleebs waikiTxon momdevno monakveTi. 8. daxazeT mesame ovali da CawereT simptomebi. daakavSireT centraluri ovali mesame ovalTan. SeaxseneT moswavleebs, rom meore monakveTSi wiTelas simptomebia aRwerili. 9. sTxoveT moswavleebs wyvilebSi gaixsenon informacia teqstidan da TavianT furclebze Seavson rukis mesame ovali (simptomebi). 10. kvlav SesTavazeT ramdenime msurvels, gauziaron mewyvilesTan Sejerebuli mosazrebebi mTel klass. CamowereT gamoTqmuli Sexedulebebi dafaze, mesame ovalSi (an mis gverdiT). 11. daxazeT meoTxe, SedarebiT mcire zomis ovali da gaxazeT isari centraluri ovalidan am meoTxe ovalamde. sTxoveT moswavleebs ivaraudon, ris Sesaxeb iqneba mesame monakveTi. msjelobis dasrulebis Semdeg CawereT ovalSi mkurnaloba. sTxoveT moswavleebs isaubron wiTelas mkurnalobisa da prevenciis SesaZlo gzebze. 12. sTxoveT moswavleebs, waikiTxon teqstis bolo monakveTi da yuradReba gaamaxvilon msjelobis dros gamoTqmul ideebze. 13. sTxoveT moswavleebs, wyvilebSi Seadaron sakuTari namuSevrebi da TavianT furclebze Seavson rukis meoTxe ovali. 14. sTxoveT ramdenime msurvels, gauziaron mewyvilesTan Sejerebuli azrebi mTel klass. 15. CamowereT gamoTqmuli azrebi dafaze, meoTxe ovalTan.

32

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

cnebis rukis nimuSi

mizezebi

simptomebi

wiTelas virusi

wiTela

temperaturis aweva intoqsikacia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

mkurnaloba

woliTi reJimi dieta didi raodenobiT siTxe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

33

paata papava, Tamar Wanturia

4.5 mainteresebs meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/strategiis aRwera: mainteresebs gamoiyeneba teqstis wakiTxvamde (I fazaSi) da moswavleebs teqstTan dakavSirebiT varaudebis CamoyalibebaSi exmareba. SesaZlebelia misi gamoyeneba wakiTxvis Semdgom fazaSic, raTa moswavleebma damatebiTi SekiTxvebi dasvan sakiTxis ukeT Sesaswavlad. dasmuli SekiTxvebi xels uwyobs weris procesisTvis momzadebas an sxva aqtivobebze gadasvlas. meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. uCveneT moswavleebs, rogor Camoayalibon SekiTxvebi mainteresebs qargis mixedviT (mag., mainteresebs, rogor inarCunebs siTbos TeTri daTvi? an mainteresebs, ra moxdeboda, nacarqeqias rom devi ar Sexvedroda?) 2. uTxariT moswavleebs, daweron sami (an, Tu survili aqvT, meti) SekiTxva wasakiTxi Temis Sesaxeb. 3. weris dasrulebis Semdeg bavSvebs sTxoveT, wyvilebSi gauziaron erTmaneTs mosazrebebi. 4. SesTavazeT ramdenime msurvels, rom mTel klass gaacnon TavianTi SekiTxvebi.

34

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

4.6 ganmeorebiTi kiTxva meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebas: gamarTuli kiTxva. meTodis/strategiis aRwera: ganmeorebiTi kiTxva aris savarjiSo, romelic swrafad aviTarebs gamarTulad kiTxvis unars. kvlevam cxadyo, rom erTi da imave teqstis ramdenjerme wakiTxva aramarto aumjobesebs TviT am teqstis kiTxvis teqnikas, aramed mniSvnelovnad zrdis moswavlis motivacias sxva masalis wasakiTxadac. ganmeorebiTi kiTxva individualuri aqtivobaa. meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. SearCieT daaxloebiT 100-sityviani teqsti bavSvis moswrebis donis Sesabamisad (bavSvs unda SeeZlos teqstis sityvebis 90-95% mniSvnelobis gageba). teqsti unda iyos saintereso, magram sasurvelia, siuJeti ar iyos winaswar advilad misaxvedri (Tavi unda aaridoT mkacri qargis mqone teqsts, romelic mravaljer imeorebs romelime monakveTis struqturas). saWiroa qvemoT mocemuli cxrili da Sefasebis furceli. 2. SeadgineT cxrili qvemoT moyvanili nimuSis msgavsad: moswavlis saxeli da gvari: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
136-140 131-135 126-130 121-125 116-120 111-115 106-110 101-105 96-100 91-95

35

paata papava, Tamar Wanturia

86-90 81-85 76-80 71-75 66-70 61-65 56-60 51-55 46-50 41-45 36-40 31-35 erT wuTSi wakiTxuli sityvebis raodenoba pirveli meore mesame meoTxe mexuTe wakiTxva wakiTxva wakiTxva wakiTxva wakiTxva

3. moamzadeT qulebis CasaniSni furceli, romelsac moswavlis SefasebisaTvis gamoiyenebT. swrafad rom CaniSnoT, yoveli me-5 sityvis wakiTxvis Semdeg CamousviT erTi xazi feradi fanqriT. saboloo monacemebi SeitaneT cxrilSi. 4. sTxoveT moswavles, waikiTxos teqsti swrafad da gabmulad. daniSneT kiTxvis dro zustad 60 wami. mTlianad daTvaleT wakiTxuli sityvebis raodenoba. gamoakeliT arasworad wakiTxuli sityvebi da Sedegi CainiSneT (dasviT wertili) miRebuli ricxvis Sesabamis grafaSi. sTxoveT moswavles, rom ivarjiSos am teqstis kiTxvaSi momdevno wakiTxvamde. 5. ramdenime dRis Semdeg kvlav sTxoveT moswavles waikiTxos igive teqsti. SeitaneT TiToeuli wakiTxvis Sedegebi Sesabamis grafaSi. daakvirdiT, umjobesdeba Tu ara wakiTxva. SeaerTeT sxvadasxva wakiTxvis dros dasmuli wertilebi xazebiT. Tu miRebuli wiri qvemodan zemoT aris mimarTuli, kiTxvis gamarTuloba winsvlas ganicdis, rac Seqebis Rirsia. gaxsovdeT, bavSvi bevrad ufro motivirebulia, gaxdes srulyofili mkiTxveli, rodesac TvalnaTliv xedavs sakuTar progress.

36

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

4.7 mkiTxvelTa Teatri

meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: gamarTuli kiTxva, wakiTxulis gageba-gaazreba. meTodis/strategiis aRwera: mkiTxvelTa Teatri efeqturi da bunebrivi gzaa gamarTuli kiTxvis dasaxvewad, radganac ama Tu im nawarmoebis zepiri SesrulebiT moswavleebi gaucnobiereblad varjiSoben kiTxvaSi. garda amisa, isini ostatdebian saubarSi da meti interesiTa da pativiscemiT imsWvalebian literaturisadmi. meTodi gamoiyeneba mcire jgufebTan an mTel klasTan samuSaod. meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: am aqtivobis gansaxorcieleblad dagWirdebaT mcire zomis piesa an zRapari, romelsac winaswar moamzadebT. teqsti im zomisa unda iyos, rom 10-15 wuTSi ikiTxebodes. is umeteswilad unda Sedgebodes dialogebisgan, raTa SesaZlebeli iyos rolebis gadanawileba ramdenime mkiTxvelze. gadaxedeT teqsts, gansazRvreT, ramdeni roli geqnebaT da moniSneT is monakveTebi, romlebsac sxvadasxva mkiTxvels gaunawilebT. dialogebs Soris mozrdili teqstebi SesaZloa dayoT da gadaanawiloT ramdenime mTxrobelze. mkiTxvelTa Teatris Casatareblad SeasruleT qvemoT aRwerili qmedebebi: 1. klasSi teqstis wasakiTxad gamoyaviT moxaliseebi. 2. TiToeul moswavles mieciT teqstis asli da xmamaRla waukiTxeT, rom gamarTulad wakiTxuli varianti moisminon. 3. amis Semdeg waakiTxeT teqsti gunduri kiTxvis meTodiT (jer Tqven waikiTxeT da Semdeg moswavleebs waakiTxeT igive). 4. axla gaunawileT teqsti mkiTxvelebs. Tu teqstis nawilebis raodenoba sakmarisi ar aris, sTxoveT moswavleebs, erTmaneTs gaucvalon mkiTxvelisa da msmenelis rolebi.

37

paata papava, Tamar Wanturia

5. rodesac bavSvebi waradgenen TavianT samuSaos, daayeneT an dasviT skamebze, piriT auditoriisaken (mayureblisaken). moswavleebi TavianTi rolebis Sesabamisad unda iyenebdnen Jestebs, mimikasa da intonacias. isini unda reagirebdnen Teatris sxva gmirebis qmedebebze sxeulis eniT (JestebiTa da moZraobiT). 6. gaameorebineT scenebi ramdenjerme, raTa maT Txrobas dramatuloba Seematos, xolo kiTxvas - gamarTuloba.

4.8 wakiTxva da SekiTxvebis dasma meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/strategiis aRwera: wakiTxva da SekiTxvebis dasma aris mniSvnelovani strategia, romelic xels uwyobs moswavleebSi kiTxvis formirebisa da dasmis unaris ganviTarebas. dasmul SekiTxvebze amomwuravi pasuxebis mosaZebnad ki maT uwevT masalis ramdenjerme gadaxedva da gonebaSi gamTlianeba. SeZenili codna da unarebi bavSvebs mogvianebiT, testirebisa da gamocdisTvis mzadebis drosac mniSvnelovnad gamoadgebaT. meTodi gamoiyeneba rogorc individualurad, ise mcire jgufebSi an mTel klasTan samuSaod. am aqtivobis gansaxorcieleblad saWiroa teqsti (magaliTad, saxelmZRvanelodan aRebuli, ukve ganvlili masalis romelime Tavi an mcire zomis moTxroba), romelsac eqneba saTauri da qvesaTaurebi, ramdenime abzaci mainc. meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: bavSvebs samoqmedo instruqciis dabeWdili aslebi daurigeT, an proeqtoriT aCveneT da saSualeba mieciT, dawvrilebiT gaecnon mas. 1. waikiTxeT teqsti nawil-nawil. waikiTxeT qvesaTauridan momdevno qvesaTauramde, an abzacidan abzacamde. TiToeu-

38

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

li monakveTis wakiTxvis Semdeg sakvanZo sityvebi mindorze miawereT. 2. mindorze miwerili sakvanZo sityvebi miniSnebebad gamoiyeneT da CamoayalibeT iseTi kiTxvebi, romlebic gavlili masalis gameorebas emsaxureba da romelTa msgavsic, Tqveni azriT, SesaZloa SegxvdeT gamocdaze/testirebaze. SekiTxvebi furcelze CamowereT. 3. axla ifiqreT TiToeuli kiTxvis pasuxze da dawereT furclis ukana mxares. moswavleebs am davalebis Sesasruleblad mieciT 20 wuTi. garkveuli drois Semdeg CamoiareT klasSi, hkiTxeT bavSvebs, ra sityvebi/terminebi amoweres, ra SekiTxvebi dasves da ra pasuxebi gasces, raime sirTules xom ar gadaawydnen da a.S.

4.9 sadiskusio qseli meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/strategiis aRwera: sadiskusio qselis gamoyeneba xels uwyobs moswavleebs, gamoxaton sakuTari Sexedulebebi Tu damokidebulebebi sakiTxis mimarT ama Tu im teqstis wakiTxvamde an wakiTxvis Semdeg. procesSi monawileoba sasargebloa axali codnis ganmtkicebisTvis da gaRrmavebisTvis, weris procesisTvis momzadebisTvis, kritikuli azrovnebis unaris ganviTarebisaTvis. meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. dawereT dafaze iseTi debuleba an SekiTxva, romelic kamaTs gamoiwvevs. 2. sTxoveT moswavleebs, Camoayalibon sami mizezi, ris gamoc am debulebas unda daveTanxmoT da 3 mizezi, ris gamoc SeiZleba SevewinaaRmdegoT. aqve SeaxseneT, rom SesaZloa CamoTvlili mizezebi maT pirad Sexedulebebs ar emTxveodes.

39

paata papava, Tamar Wanturia

3. daurigeT moswavleebs sadiskusio qselis sqemis Sesavsebi furclebi da sTxoveT, Seavson TavianTi mosazrebebiT. sadiskusio qselis sqema veTanxmebi (pro) ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ vupirispirdebi (con) ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________

daskvna: ____________________________________________________ _____________________________________________________________ 4. sTxoveT moswavleebs, rom wyvilebSi gauziaron erTmaneTs Sexedulebebi. ganumarton mewyviles sakuTari mosazrebebi da, survilis SemTxvevaSi, sakuTar sqemas axali mizezebic daamaton. 5. gaziarebisa da diskusiis dasrulebis Semdeg sTxoveT ramdenime msurvels, rom xmamaRla gamoTqvan TavianTi Sexedulebebi. SeaxseneT moswavleebs, rom am momentisTvis swori pasuxi ar arsebobs da rom yvela mosazrebas Tanabari Zala aqvs. 6. yuradReba miaqcevineT moswavleebs sqemis im adgilze, sadac weria daskvnebi. sTxoveT, xuTi wuTis ganmavlobaSi individualurad daweron esei, romelSic sakuTar, pirovnul poziciasa da Sexedulebebs gamoxataven mocemul sakiTxze/ problemaze. miuTiTeT, rom SeuZliaT gamoiyenon sadiskusio qselSi mocemuli mizezebi, raTa sakuTari argumentebi ganamtkicon.

40

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

4.10 orsvetiani dRiuri meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/strategiis aRwera: orsvetiani dRiuri gamoiyeneba moTxrobis an leqsis kiTxvis procesSi. dRiurSi Setanili CanawerebiT moswavle sakuTar ganwyobadamokidebulebebs gamoxatavs ama Tu im sakiTxis/movlenis/gmiris mimarT. strategiis gamoyenebis erTerTi mizania moswavlis motivaciis gazrda, raTa ukeT daakvirdes detalebs da Rrmad gaiazros nawarmoebis Sinaarsi. meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. sTxoveT moswavleebs, furceli vertikaluri xaziT gayon. gaakeTeT igive dafaze. 2. uTxariT moswavleebs, rom axla daiwyeben kiTxvas ama Tu im konkretul Temaze (dausaxeleT Tema). 3. auxseniT, rom orad gayofili furclis marcxena svetSi maT unda amoweron teqstidan winadadeba an fraza, romelic raimes gveubneba sakiTxis Sesaxeb. uCveneT moswavleebs konkretuli magaliTi, Tu rogor unda Seasrulon es moqmedeba (amowereT teqstidan winadadeba dafaze). 4. sTxoveT moswavleebs, rom dafiqrdnen, ra damokidebuleba aqvT am winadadebaSi gamoTqmuli azris mimarT, Semdeg ki TavianTi naazrevi Caweron marjvena svetSi, teqstidan amowerili winadadebis gaswvriv. xmamaRla fiqris gamoyenebiT uCveneT moswavleebs, rogor Seasrulon es moqmedeba (dawereT gamoTqmuli azrebi dafaze, marjvena svetSi). 5. sTxoveT moswavleebs, sul mcire, 3 Canaweri gaakeTon kiTxvis procesSi. winaswar uTxariT, rom am dRiurebs Sesworebis mizniT ki ar SeagrovebT, aramed, moswavleebi maT sakuTari azrebis klasSi gaziarebisaTvis gamoiyeneben.

41

paata papava, Tamar Wanturia

6. amis Semdeg sTxoveT moswavleebs, pirveli ramdenime abzaci waikiTxon da amoweron fraza an winadadeba, romelsac marjvena mxares komentars miaweren. SesTavazeT ramdenime msurvels, TavianTi Canawerebi klass gauziaron. 7. sTxoveT, rom damoukideblad gaagrZelon muSaoba teqstis darCenil nawilze.

4.11kiTxva wyvilebSi

meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: gamarTuli kiTxva, wakiTxulis gageba-gaazreba. meTodis/strategiis aRwera: kiTxva wyvilebSi saSualebas aZlevs moswavleebs, rom teqsti erToblivad waikiTxon da Sinaarsi gadmoscen. Tu wyvilebi gansxvavebuli SesaZleblobebis mqone moswavleebiT dakompleqtdeba, meTodi ormagad sasargeblo iqneba problemuri mkiTxvelebisTvis. meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. daawyvileT moswavleebi. sTxoveT moswavleTa wyvilidan erTerTs, rom xmamaRla waukiTxos teqstis pirveli ramdenime abzaci mewyviles. miuTiTeT wasakiTxi abzacebis zusti raodenoba. 2. sTxoveT wyvilis meore wevrs (msmenels), rom TxrobiT gadmosces wakiTxulis Sinaarsi. 3. moswavleebi cvlian rolebs. amjerad meore wevri ukiTxavs pirvels momdevno ramdenime abzacs. miuTiTeT wasakiTxi abzacebis zusti raodenoba. 4. sTxoveT wyvilebs gaagrZelon teqstis kiTxva aRwerili instruqciis mixedviT.

42

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

4.12 gaseirneba ilustraciebSi (da gonebrivi ieriSi wyvilebSi)

meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/strategiis aRwera: gaseirneba ilustraciebSi, romelic am SemTxvevaSi Serwymulia wyvilebSi gonebriv ieriSTan, gamoiyeneba maSin, roca teqstTan erTad xelmisawvdomia mdidari da metyveli ilustraciebi. maTi daTvaliereba da varaudebis gamoTqma moswavleebSi aRvivebs interess da zrdis teqstis wakiTxvis motivacias. meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. wasakiTxi moTxrobis wardgena daiwyeT wigniT, romlis ydazec Sesabamisi suraTia gamosaxuli. Semdeg wignidan aCveneT ramdenime ilustracia, romlebiTac uSualod moTxrobaa dasuraTebuli. hkiTxeT moswavleebs, ris Sesaxeb SeiZeba iyos es moTxroba. mieciT saSualeba, rom Tavadac dasvan SekiTxvebi. 2. gamoiyeneT gonebrivi ieriSi wyvilebSi. moifiqreT moTxrobaSi gadmocemuli problemis msgavsi situacia. sTxoveT moswavleebs, wyvilebSi moifiqron am problemis gadaWris gza. 3. daaxloebiT xuTi wuTis Semdeg sTxoveT moswavleebs, Sewyviton saubari. ramdenime wyvils SesTavazeT, rom klass Sejerebuli mosazrebebi gaacnon. SemoTavazebuli variantebi dafaze CamowereT.

43

paata papava, Tamar Wanturia

4.13 dafiqrdi-dawyvildi-gauziare

(Serwymuli gonebrivi ieriSis qselTan)


meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: leqsikuri maragis gamdidreba, wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/strategiis aRwera: dafiqrdi-dawyvildi-gauziare, romelic, am SemTxvevaSi, gonebrivi ieriSis qselTan aris Serwymuli, gamoiyeneba rogorc mxatvrul, ise aRweriT teqstebze samuSaod. meTodi SeiZleba gamoyenebul iqnas gakveTilis I fazaSi, raTa moswavleebi wasakiTxi masalisaTvis SevamzadoT; is SeiZleba movargoT III fazasac, raTa bavSvebs saSualeba mivceT, rom xelaxla gadaavlon Tvali nawarmoebs da teqstidan miRebuli informacia Seajamon. meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. moswavleebs gakveTilis Tema gaacaniT da uTxariT, rom mocemuli sakiTxis ganxilva mouwevT. 2. bavSvebs erTi wuTi mieciT, raTa individualurad moifiqron da Camoweron sakuTari mosazrebebi sakiTxis Sesaxeb. 3. sTxoveT moswavleebs, rom TiToeulma maTganma Sexedulebebi gverdiT mjdom mewyviles gauziaros. 4. mas Semdeg, rac wyvilebi mosazrebebs gacvlian, sTxoveT msurvelebs, klas smokled gaacnon, Tu raze imsjeles partniorebTan erTad. 5. daxazeT gonebrivi ieriSis qseli dafaze an did formatze da bavSvebis mier ganxiluli TemebiTa da qveTemebiT SeavseT. 6. qselSi moswavleTa azrebis Cawerisas xmamaRla imsjeleT da bavSvebs auxseniT, Tu rogor avsebT qsels, rogor axdenT gamoTqmuli mosazrebebis konstruirebas masSi.

44

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

4.14 literaturuli wre


meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: gamarTuli kiTxva, leqsikuri maragis gamdidreba, wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/strategiis aRwera: literaturuli wre wakiTxuli teqstis gagebisken da gaazrebisken mimarTuli strategiaa. am meTodis gamoyeneba moswavleebis mier kiTxvisa da gaazrebis unaris dauflebas uwyobs xels. amasTan, izrdeba moswavleTa kiTxvis motivacia, STabeWdilebebisa da azrebis jgufSi gaziareba-ganxilvis survili.

meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. dayaviT klasi mcire jgufebad. gaunawileT moswavleebs Semdegi rolebi: mkiTxveli - xmamaRla kiTxulobs teqsts; Semajamebeli - wakiTxul monakveTs ajamebs; kiTxvebis damsmeli - svams kiTxvebs wakiTxulis Sesaxeb; varaudebis gamomTqmeli - gamoTqvams varaudebs imis Sesaxeb, Tu ra moxdeba Semdeg; sityvebis momZiebeli - CainiSnavs saintereso/mniSvnelovan/ucxo sityvebs wakiTxuli teqstidan; reportiori - aRnusxavs jgufSi mimdinare process. 2. kiTxvis dawyebamde mkafiod auxseniT moswavleebs, Tu ras akeTebs TiToeuli rolis mqone moswavle, anu ramdenime wuTiT moirgeT yvela roli. 3. sTxoveT moswavleebs, kiTxva daiwyon. gaafrTxileT, rom unda SeCerdnen TiToeuli monakveTis bolos da muSaoba rolebis mixedviT daiwyon. agreTve, SeaxseneT mkiTxvelis rolis mqone moswavleebs, rom maTze mniSvnelovnadaa damokidebuli, Tu rogor Seasruleben TavianT movaleobebs jgufis danarCeni wevrebi. mkiTxvelebma teqsti xmamaRla da mkafiod unda waikiTxon.

45

paata papava, Tamar Wanturia

4. sami monakveTis wakiTxvis Semdeg mcire xniT SeisveneT. reportiorebs sTxoveT, mcire angariSi gaakeTon jgufis muSaobis Sesaxeb; sityvis momZieblebs sTxoveT, amowerili saintereso sityvebi daasaxelon. 5. uTxariT jgufebs, kiTxva teqstis dasrulebamde gaagrZelon. 6. kiTxvis dasrulebis Semdeg hkiTxeT varaudebis gamomTqmelebs, ramdenad gamarTlda jgufebSi gamoTqmuli esa Tu is varaudi; sTxoveT SekiTxvebis damsmelebs, ramdenime kiTxva waikiTxon da hkiTxeT, gaeca Tu ara jgufebSi pasuxi yvela SekiTxvas. sTxoveT Semajameblebs, teqstis mniSvnelovani aspeqtebi gamokveTon. gamarTeT Semajamebeli diskusia.

4.15 kiTxvebi da pasuxebi


meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/strategiis aRwera: kiTxvebisa da pasuxebis urTierTmimarTeba (Question Answer Relationship) aris strategia, romlis meSveobiTac moswavleebi ecnobian kiTxvebsa da pasuxebs Soris arsebul kavSirs teqstTan mimarTebiT. es meTodi efeqtianad gamoiyeneba sxvadasxva tipis (TxrobiT da aRweriT) teqstebze samuSaod, praqtikulad, yvela sagnobriv jgufSi. Tavdapirvelad moswavleebi ecnobian teqstis gaazrebaze orientirebul SekiTxvebs da pasuxebs teqstSi eZeben. Semdeg ki, imis mixedviT, Tu rogor miakvlies pasuxebisTvis saWiro informacias, SekiTxvebis kategorizacias axdenen. meTodis mixedviT, kiTxva-pasuxis oTxi kategoria arsebobs: iqve, teqstSi, ifiqre da moiZie, avtori da me, me TviTon. am meTodis gamoyeneba mniSvnelovnad exmareba moswavleebs teqstis wakiTxvis miznis gansazRvraSi, wakiTxulis gagebis monitoringSi. garda amisa, igi Searyevs moswavleebSi gavrcelebul stereotips, romlis mixedviTac, teqsti yvelafers am-

46

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

bobs, anu srulad gadmoscems informacias. meTodi bavSvebs kvleva-Ziebisa da kritikuli azrovnebisaken ubiZgebs. meTodi efeqturad gamoiyeneba IV-X klasebSi, Tumca, gamartivebuli saxiT misi gamoyeneba SesaZlebelia III klasSic, xolo ufro gaRrmavebulad - XI-XII klasebSi. strategia SeimuSava rafaelma, 1982 wels. meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. SearCieT sakiTxavi teqsti. 2. CamoayalibeT teqstTan dakavSirebuli SekiTxvebi. mniSvnelovania qvemoT mocemuli oTxive kategoriis TiTo an or-ori SekiTxvis Camoyalibeba: iqve, teqstSi - informacia, romelic moswavles SekiTxvaze pasuxis gasacemad dasWirdeba, teqstSi pirdapir aris mocemuli. rogorc wesi, pasuxis Semcveli winadadeba kiTxviTi winadadebis sityvebs imeorebs. moswavles ar sWirdeba pasuxis siRrmiseuli gaazreba da daskvnebis gamotana. ,,ifiqre da moiZie - informacia, romelic moswavles SekiTxvaze pasuxis gasacemad dasWirdeba, teqstSia, magram erT, calkeul winadadebaSi ar gvxvdeba. moswavles teqstis sxvadasxva monakveTSi mocemuli informaciis moZieba da dakavSireba mouwevs. avtori da me - informacia, romelic moswavles SekiTxvaze pasuxis gasacemad dasWirdeba, teqstSi pirdapir mocemuli ar aris da ufro nagulisxmevia. azris gamosatanad moswavles avtoris mier mocemuli informaciis sakuTar, winare codnasTan Sejereba mouwevs. me TviTon - informacia, romelic moswavles SekiTxvaze pasuxis gasacemad dasWirdeba, teqstSi mocemuli ar aris. kargi pasuxis Camosayalibeblad teqstis wakiTxva SeiZleba arc iyos aucilebeli. am kategoriis SekiTxvebze pasuxis gasacemad mniSvnelovania moswavlis winare gamocdileba da damoukideblad fiqris unari. 3. SekiTxvebs moswavleebTan erTad gaecaniT teqstis wakiTxvamde (anu gakveTilis I fazaSi). SekiTxvebze winaswari

47

paata papava, Tamar Wanturia

dafiqreba moswavleebs teqstTan muSaobis konkretuli miznisa da molodinebis gansazRvraSi daexmareba. 4. waakiTxeT teqsti moswavleebs. SesaZlebelia gamoiyenoT teqstis wakiTxvis sxvadasxva meTodi/strategia. 5. teqstis wakiTxvis Semdeg moswavleebs mkafio instruqtaJi CautareT kiTxva-pasuxis oTxi kategoriis Sesaxeb. gaakariT winaswar momzadebuli, formatze gamosaxuli sqema dafaze da/an daurigeT sqemis furclebi bavSvebs individualurad. mkafiod ganumarteT moswavleebs, rom konkretul teqstTan dakavSirebul SekiTxvebsa da pasuxebs Soris damokidebuleba SeiZleba orgvari iyos: zogjer pasuxebi teqstSia, zogjer - ara. Semdeg dayaviT TiToeuli varianti or kategoriad (1. teqstSi iqve; ifiqre da moiZie; 2. Cems gonebaSi avtori da me; me TviTon). qvemoT ixileT sqemis ori nimuSi. 6. sTxoveT moswavleebs, rom werilobiT upasuxon SekiTxvebs da miuTiTon (miaweron), romeli kategoriis informacia dasWirdaT TiToeuli maTganisaTvis. amisaTvis SesaZlebelia TiToeuli kategoriisaTvis martivi kodebis mofiqreba da gamoyeneba. 7. yvela SekiTxvaze pasuxis gacemisa da kategoriebis miTiTebis Semdeg CaatareT saklaso diskusia. gasaTvaliswinebelia, rom zogjer pasuxis ama Tu im kategoriisTvis mikuTvneba advili ar aris da zRvruli SemTxvevebic arsebobs. aseT dros moswavleebi erTmaneTs daupirispirdebian imis Taobaze, Tu romeli kategoriis informacia gamoadgaT ama Tu im SekiTxvaze pasuxisaTvis. es savsebiT misaRebi movlenaa da process kidev ufro sainteresos xdis. mTavaria, rom moswavleebma efeqturi argumentebi moiyvanon TavianTi mosazrebebis dasadastureblad.

48

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

kiTxvebi da pasuxebi
sqema 1

kiTxvebi da pasuxebi

teqstSi

Cems gonebaSi

iqve

ifiqre da moiZie

avtori da me

me TviTon

49

paata papava, Tamar Wanturia

kiTxvebi da pasuxebi
sqema 2 wignSi Cems gonebaSi

iqve pasuxi teqstSia

avtori da me pasuxi ar aris teqstSi

ifiqre da moiZie Sekribe da Seajere informacia

me TviTon teqstis wakiTxva SeiZleba arc ki dagWirdes

50

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

magaliTi I (TxrobiTi teqsti)

erTxel
guram rCeuliSvili

erTxel berikacma niCbiT gadaxada qvevrs miwa. - ras Svrebi, papav? - SeekiTxa SviliSvili. - guSinRam maWari TuxTuxebda, meSinia qvevri ar iyos gaxeTqili, Svilo. SviliSvilma qvevrTan Caimuxla, sarqvelze darCenili miwa gadabertya, mere napirebi Semoiwminda. papam axada sarqveli, orSimo moimarjva. didxans ixedeboda SigniT, Semdeg Tavi gaswia da SviliSvils Caaxeda. - gaxeTqila, - Tqva jemalma. - ho, - daudastura papam. SviliSvili: ase icis, papa, maWarma? papa: zogjer ho, zogjer ara. SviliSvili: zogjer ratom? papa: imitom, rom zogjer qvevris kedeli Txelia. SviliSvili: mere? papa: mere, maWari ki zedmetad mduRare. SviliSvili: zogjer ki? papa: zogjer ki qvevris kedeli sqelia, maWaric naklebad mduRare. SviliSvili: mere? papa: maSin ar skdeba. SviliSvili: papav, eg qvevri aRar varga? papa: qvevri ara, maWari ki. rac darCa, ufro kargi Rvino dadgeba. moxucma niCabs wamoavlo xeli da axali ormos Txra daiwyo. papa-SviliSvilma saRamomde imuSaves. saRamoxans ezodan mTeli, ufro patara qvevri SemoaTries da ormoSi Caagdes. gamzadebul WurWelSi gadaiRo moxucma gaxeTqilSi darCenili maWari. patara qvevri uceb gaivso. rac darCa, papam kokaSi Caasxa, mere SviliSvili purze gagzavna, TviTon ki mJave amoiRo. cota dalies.

51

paata papava, Tamar Wanturia

papam yalioni gaabola. kidev dalies. jemali odnav SeTvra. - ramdeni wlisa xar, biWo? - gadaawoda moxucma. - Tvrametisa, papav. moxucma kidev moqaCa, mere kefa moiqeqa. - jer maWari xar, Svilo, - uTxra da kefa isev moiqeqa. SekiTxvebis magaliTebi: 1. risi eSinoda papas? (iqve, teqstSi) 2. rogor gadaWres papam da SviliSvilma qvevrTan dakavSirebuli problema? (ifiqre da moiZie) 3. ra damokidebulebaa papasa da SviliSvils Soris? (avtori da me) 4. sazogadod, ra gansxvavebaa moxucsa da axalgazrdas Soris? (me TviTon)

52

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

magaliTi II (aRweriT-informaciuli teqsti)

mcxeTa
mcxeTa aris mcxeTa-mTianeTis mxaris da mcxeTis raionis administraciuli centri. mcxeTa gamocxadebulia qalaq-muzeumad da iuneskos msoflio kulturuli memkvidreobis nusxaSia Setanili. mcxeTis mosaxleoba 2002 wlis aRweris mixedviT 7,7 aTass Seadgens. tradiciis mixedviT, qalaqis daarseba legendarul mcxeToss miewereba: qarTlosis sikvdilis Semdeg, misma meuRlem Svilebs gaunawila samflobeloebi. maT Soris ufrosi - mcxeTosi daesaxla mtkvrisa da aragvis SesayarTan, aRaSena qalaqi da uwoda saxeli Tvisi~. igi daarsebuli Cans Zv.w. 1-li aTaswleulis me-2 naxevarSi. igi qarTlis dedaqalaqad gamxdara azon mefis dros, Zv.w. IV saukuneSi. varaudoben, rom saxelwodeba momdinareobs mesxTa satomo saxelisagan (mesxTa mcxeTa). ramdenime aswleulis Semdeg igi moixsenieba soflad, xolo Semdeg - isev qalaqad. oficialurad qalaqad gamocxadda 1956 wels. mcxeTa mdebareobs mdinareebis mtkvrisa da aragvis SesayarTan, saqarTvelos samxedro gzaze. aq aris rkinigzis sadguri, kvebis da msubuqi mrewvelobis sawarmoebi, zemo avWalis hesi. qalaqSi kulturisa (umaRlesi saswavleblebi, Teatri, muzeumi) da arqiteqturis mravali Zeglia. qalaqis teritoriaze arsebuli arqeologiuri Zeglebi saSualebas iZleva Tvali gavadevnoT mis cxovrebas Zv.w. II aTaswleulidan adrefeodalur xanamde. VI saukunidan qarTlis dedaqalaqma TbilisSi gadain-

53

paata papava, Tamar Wanturia

acvla, mcxeTa ki saeklesio centrad darCa. mcxeTis da misi Semogarenis RirSesaniSnaobebidan aRsaniSnavia: akropoli (Zv.w. IV-III ss.) - mTavari cixe-simagre bagineTis mTaze; elinisturi epoqis armazcixe; sapitiaxSos rezidencia armazisxevSi; didi mcxeTis Zveli ubnebi: sarkine, wiwamuri, naqulbaqevi, karsani, muxaTgverdi, kalouban-kodmani; jvari (VI s.); sveticxoveli (XI s.); samTavro samonastro kompleqsi (XI s.). mcxeTaSi aris mcxeTa-Tbilisis eparqiis kaTedra da rezidencia. SekiTxvebis magaliTebi: 1. sad mdebareobs mcxeTa? (iqve, teqstSi) 2. riT aris mcxeTa gansakuTrebiT saintereso? (ifiqre da moiZie) 3. ra saxis turizmis ganviTareba SeiZleba mcxeTasa da mis SemogarenSi? (avtori da me) 4. riT gamoirCeva istoriuli dedaqalaqebi? (me TviTon)

54

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

4.16 vici minda vicode viswavle meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/strategiis aRwera: vici minda vicode viswavle sainformacio teqstebis gaazrebisa da aqtiuri swavlis erT-erTi cnobili meTodia. gamoyeneba SesaZlebelia rogorc calke aRebuli gakveTilis, aseve Tematuri erTeulis farglebSi, roca sakiTxis Seswavlas ramdenime gakveTili eTmoba. strategiis ganxorcielebis procesi moicavs moswavleTa muSaobas individualurad da jgufebSi. meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: wakiTxvamde Temis wardgena, individualuri gonebrivi ieriSi, gonebrivi ieriSi wyvilebSi, azrebis Camowera vici svetSi, SekiTxvebis Camowera minda vicode svetSi. 1. gaacaniT moswavleebs Sesaswavli Tema, gaakeTeT mcire Sesavali, Semdeg ki maT sTxoveT, Temis garSemo isaubron. uTxariT moswavleebs, rom gakveTili Seexeba swored im Temas, romlis garSemoc axla isaubreT. mniSvnelovania, rom bavSvebi dafiqrdnen, Tu ra smeniaT am Temis Sesaxeb. amisaTvis SegiZliaT gamoiyenoT gonebrivi ieriSi - TiToeulma moswavlem furcelze Camoweros yvelaferi, rac ki icis an hgonia, rom icis am sakiTxze. damoukidebeli muSaobisTvis bavSvebs 2 wuTi mieciT. 2. procesis Semdgomi etapia gonebrivi ieriSi wyvilebSi. sTxoveT monawileebs TavianTi CamonaTvali gverdiT mjdoms gauziaron da furclebi mewyvilis naazreviT Seavson. mieciT maT damatebiTi 2 wuTi Camowerili informaciis Sedarebisa da urTierTgaziarebisTvis.

55

paata papava, Tamar Wanturia

3. dafa sam svetad gayaviT da TiToeuli sveti daasaTaureT: `vici~, `minda vicode~,`viswavle~.

vici

minda vicode

viswavle

wyvilebs sTxoveT, am Temis garSemo azrebi gamoTqvan. Tuki Tavs ikaveben, sTxoveT, sakuTari Canawerebi waikiTxon. mas Semdeg, rac wyvilebi gagiziareben TavianT azrebs, SegiZliaT maTi dajgufeba kategoriebis mixedviT. SeavseT sveti vici~. gadaxedeT informacias da gaamaxvileT yuradReba, rom sakmaod bevri scodniaT am Temis Sesaxeb. 4. Semdeg miubrundiT svets saTauriT: minda vicode. hkiTxeT klass: vis aqvs SekiTxva am TemasTan dakavSirebiT?, ra gsurT icodeT am sakiTxis Sesaxeb?. SekiTxvebi meore svetSi CamowereT. moswavleebis yuradReba gaamaxvileT svetze vici da hkiTxeT, kidev risi codna esaWiroebaT. svetSi minda vicode aseve SegiZliaT sakuTari kiTxvebis Camowerac, Tuki iciT, rom teqstSi SegxvdebaT iseTi ram, rac moswavleebs ar uxsenebiaT. gaiTvaliswineT, rom kiTxvebis umetesoba moswavleebisgan unda modiodes. kiTxvis dros teqstis xmamaRla wakiTxva da xmamaRla fiqriT demonstrireba maswavleblis mier; maswavlebeli miuTiTebs moswavleebs ipovon pasuxebi TavianT SekiTxvebze / teqstis damoukideblad wakiTxva moswavleebis mier; moswavleebi Tavad eZeben pasuxebs SekiTxvebze.

56

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

5. kiTxvebis Camoweris Semdeg uTxariT moswavleebs, rom Tqven apirebT waukiTxoT teqsti konkretul Temaze (mag., mzis sistemis planetebis Sesaxeb). Tu am teqstis asli yvelasTvis gaqvT, daurigeT maT wasakiTxad. winaswar sTxoveT, rom gaamaxvilon yuradReba imaze, Tu ras ismenen, an ras kiTxuloben. 6. teqsti moswavleebs waakiTxeT. agreTve, SesaZlebelia, rom Tqven waukiTxoT da Tan xmamaRla ifiqroT. xmamaRali fiqri gulisxmobs, rom aqtiuri mkiTxvelis models uCvenebT moswavleebs - akeTebT wakiTxulze komentars, aRniSnavT im adgilebs, romlebic moswavleebis wakiTxvamde codnas adasturebs an moniSnavT monakveTebs, romlebic dasmul SekiTxvebs pasuxobs. SegiZliaT moswavleebs sTxovoT, TqvenTan erTad ifiqron. wakiTxvis Semdeg ~viswavle~ svetis Sevseba; imis gansazRvra, Tu romeli azrebi daemTxva, an ar gamarTlda vici svetSi; imis gansazRvra, Tu romel SekiTxvebs gaeca pasuxi minda vicode svetSi da romeli darCa upasuxod; axali SekiTxvebis Camoyalibeba; axal kiTxvebze pasuxis gasacemad Semdgomi saswavlo amocanebis dasaxva. 7. teqstis wakiTxvis Semdeg daubrundiT vici/minda vicode/ viswavle cxrils. bavSvebs sTxoveT, kvlav waikiTxon SekiTxvebi`minda vicode~ svetSi. Semdeg hkiTxeT, Tu ra pasuxebi gaeca maT SekiTxvebs. es pasuxebi`viswavle~ svetSi, kiTxvebis gaswvriv CamowereT. 8. daubrundiT svets` vici~. hkiTxeT bavSvebs, maT mier Camowerili mosazrebebidan romeli dadasturda teqstSi? xom ar hqondaT raime varaudi, romelTan dakavSirebiTac teqstSi sapirispiro azri iyo gamoTqmuli? ris Sesaxeb SeecvalaT Sexedulebebi? 9. hkiTxeT moswavleebs, SekiTxvebze miRebuli pasuxebis garda, kidev ra gaiges axali teqstidan. es informacia`viswavle~ svetSi CamowereT.

57

paata papava, Tamar Wanturia

gakveTilis bolos, sasurvelia, rom moswavleebma TavianT SekiTxvebs gadaxedon da naxon, romeli maTgani darCa upasuxod. hkiTxeT maT, Tu ra axali SekiTxvebi daebadaT teqstis wakiTxvis Semdeg. SegiZliaT es SekiTxvebi CaiweroT da bavSvebTan erTad dagegmoT, SemdgomSi maT pasuxebi ra formiT gasceT.

4.17 moTxrobis (ambis) ruka

meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: wakiTxulis gageba-gaazreba, wera.

meTodis/strategiis aRwera: moTxrobis (ambis) ruka erT-erTi efeqturi meTodia moswavleebisTvis gaazrebuli kiTxvis procesSi megzurobis gasawevad. es strategia imiTacaa mniSvnelovani, rom SesaZlebelia gamoviyenoT gakveTilis samive fazaSi: wakiTxvamde (anu I fazaSi), raTa moswavleebma SeZlon winaswari varaudebis gamoTqma nawarmoebis personaJebis, garemoebebis, siuJetis Sesaxeb; uSualod wakiTxvis dros (gakveTilis II fazaSi) - moswavleebi kiTxvis procesSi akeTeben ama Tu im nawarmoebis mniSvnelovani detalebis struqturizebul Canawers; wakiTxvis Semdgom (III fazaSi) misi gamoyeneba ki moswavleebs mniSvnelovan daxmarebas gauwevs weris procesSi, xels Seuwyobs maT gonebrivi ieriSis Sedegad gamoTqmuli mosazrebebis konstruirebaSi.

58

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. daxazeT moTxrobis (ambis) ruka dafaze.

moTxrobis (ambis) rukis nimuSi

saTauri: ________________________________________________ personaJebi: ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ garemoebebi: ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________

problema: ______________________________________________ movlena 1: ______________________________________________ movlena 2: ______________________________________________ movlena 3: ______________________________________________ Sejameba: _______________________________________________

59

paata papava, Tamar Wanturia

2. xmamaRla waikiTxeT moTxrobis saTauri da moswavleebs sTxoveT, ivaraudon, ris Sesaxeb SeiZleba iyos moTxroba. gamoTqmuli varaudebi personaJebis, garemoebebisa da problemis Sesaxeb Sesabamis grafebSi CawereT. mniSvnelovania, rom yvela gansxvavebuli mosazreba CainiSnoT. 3. xmamaRla waikiTxeT (an moswavleebma moTxrobis pirveli nawili. Cumad waikiTxon)

4. sTxoveT moswavleebs varaudebiT Sevsebul moTxrobis rukas daubrundnen. hkiTxeT, xom ar surT Secvalon/Seavson TavianTi mosazrebebi. sTxoveT maT, xmamaRla waikiTxon teqstidan is monakveTebi, romelTa safuZvelzec sakuTari varaudebis Secvla gadawyvites. msjelobis Semdeg, dafaze daxazul rukaSi Sesabamisi cvlilebebi SeitaneT. 5. xmamaRla waikiTxeT (an moswavleebma moTxrobis Semdegi monakveTi. Cumad waikiTxon)

6. daubrundiT moTxrobis rukas, kvlav ganagrZeT arsebuli varaudebis gadaxedva da rukis axali informaciiT Sevseba. 7. gaimeoreT es procedura manamde, vidre moTxroba ar dasruldeba. 8. rodesac moswavleebi kiTxvas mTlianad daasruleben, msurvelebs sTxoveT, rukaSi Tavmoyril informaciaze dayrdnobiT, nawarmoebi xmamaRla Seajamon.

60

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

4.18. moTxrobis (ambis) piramida meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/strategiis aRwera: moTxrobis (ambis) piramida kargi saSualebaa moTxrobis daweris mosamzadebel periodSi ideebis generirebisaTvis. is SeiZleba Catardes jgufebSi, rogorc kiTxvis Tanmxlebi aqtivoba, an - individualuradac ganxorcieldes. Sedegad ki miviRebT moTxrobis gegmas, romelsac weris procesSi moswavleebi qargad gamoiyeneben.

meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. daxazeT moTxrobis (ambis) piramida dafaze (an gaakariT formatze winaswar momzadebuli naxazi) da dawereT moTxrobis sacdeli saTauri. sasurvelia, rom moTxrobis Tema dakavSirebuli iyos klasSi axlaxan wakiTxul teqstTan. es saSualebas mogcemT, metad siRrmiseulad daabrunoT moswavleebi ukve ganxilul sakiTxebTan da misceT interpretaciis saSualeba. 2. ganumarteT bavSvebs, rom moTxrobis (ambis) piramida maT mniSvnelovnad daexmareba Txzvis procesis dawyebaSi. 3. piramidis TiToeuli safexurisTvis dafaze Semdegi miTiTebebi CamowereT: mTavari gmiris saxeli; ori sityva, romelic axasiaTebs mTavar personaJs; sami sityva, romelic aRwers garemoebas; oTxi sityva, romeliTac aRiwereba problema/mizani (nawarmoebis mTavari idea) (sasurvelia, Tu es dakavSirebuli iqneba axlaxan ganxiluli nawarmoebis TematikasTan/gmirTan); xuTi sityva, romelic aRwers pirvel movlenas; eqvsi sityva, romelic aRwers meore movlenas;

61

paata papava, Tamar Wanturia

Svidi sityva, romelic aRwers mesame movlenas; rva sityva, romelic problemis Sejamebas gamoxatavs.

moTxrobis (ambis) piramidis nimuSi

1________

2________

________

3_________ __________ ___________

4_________ _________

_________

________

5________

_________ _________

________

________

6 _______

_______

_______

_______

________

________

7 _______ _______ ________ ________ ________ _______ _______

8 ______ ______ ______ _______ _______ _______ _______ _______

62

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

4. moswavleebs sTxoveT, jgufebSi/individualurad Seavson grafebi Tqven mier Camowerili miTiTebebis Sesabamisad. 5. moswavleTa muSaobis procesSi, maswavlebelma, umjobesia, iaros klasSi da, saWiroebis SemTxvevaSi, bavSvebs damatebiTi rCevebi misces. 6. piramidis Sevsebis dasrulebis Semdeg, ramdenime msurvels SesTavazeT, klass namuSevari gauziaros da sTxoveT, ganmarton, ratom miipyro maTi yuradReba ama Tu im konkretulma problemam. Tuki moswavleebma piramida jgufurad Seavses, miSvnelovania, rom yvela jgufs mieces namuSevris warmodgenis saSualeba.

SeniSvna: moTxrobis (ambis) ruka da moTxrobis (ambis) piramida maswavlebelma araerTi mizniT SeiZleba gamoiyenos: ganuviTaros moswavleebs gmiris gamokveTis, personaJTa ama Tu im niSniT dajgufebis unari, problemis gadaWris gzebi moaZebninos da daexmaros maT movlenaTa jaWvis mTlianobis aRqmaSi.

63

paata papava, Tamar Wanturia

4.19 venis diagrama

meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: leqsikuri maragis gamdidreba, wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/strategiis aRwera: venis diagrama erT-erTi im meTodTagania, romelic informaciis Sedarebisa da SepirispirebisaTvis gamoiyeneba. gakveTilis I fazaSi - anu wakiTxvamde - is SeiZleba gamoyenebul iqnas, rogorc erTgvari Semzadeba Sesaswavli sakiTxis Sesaxeb varaudebis gamosaTqmelad (mag., riT SeiZleba hgavdes an gansxvavdebodes ori qalaqi). gakveTilis II fazaSi (uSualod kiTxvis procesSi) venis diagrama gamoiyeneba informaciis CasaniSnad, erTgvari grafikis, organizebuli Canaweris gasakeTeblad. III fazaSi (wakiTxvis Semdgom) am meTodis gamoyeneba moswavleebs axlad Seswavlili sakiTxis Sesaxeb miRebuli informaciisa da mosazrebebis SejamebaSi exmareba. venis diagrama rogorc mxatvrul, ise informaciul teqstebze samuSaod gamoiyeneba. is gansakuTrebiT efeqturia moswavleebSi kritikuli azrovnebis unaris xelSesawyobad (Sedareba/kontrasti/analizi). es strategia aseve nayofierad SeiZleba gamoviyenoT leqsikuri maragis gasamdidreblad, mTavari gmirebis, adgilebis an sagnebis aRsawerad. amasTan, mas didi daxmarebis gaweva SeuZlia moswavleebisTvis weris procesSi - wakiTxuli masalis Sejamebisa da Tavebad (abzacebad) konstruirebis TvalsazrisiT.

64

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. daxazeT dafaze ori urTierTgadamkveTi ovali, ise, rogorc es qvemoTaa naCvenebi:

2. TiToeul ovals daawereT im adamianebis, adgilebis, sagnebisa Tu movlenebis saxelebi, romelTa erTmaneTTan Sepirispirebasac apirebT. 3. sTxoveT moswavleebs, TiToeuli Sesadarebeli obieqtisTvis damaxasiaTebeli specifikuri niSnebi Camoweron. Semdeg es CamonaTvali Sesabamis ovalSi CawereT. 4. amis Semdeg moswavleebs sTxoveT, Sesadarebeli obieqtebis saerTo maxasiaTeblebis sia Seadginon. sia unda CaweroT iq, sadac ori ovali erTmaneTs kveTs. 5. xmamaRla waikiTxeT (anmoswavleebs sTxoveT, Cumad waikiTxon) teqstis pirveli monakveTi, Semdeg ki Sevsebul venis diagramas miubrundnen da TavianT mosazrebebs gadaxedon. sTxoveT, ganmarton, ram ubiZgaT TavianTi pirvandeli ideebis ucvlelad datovebisaken Tu Secvla-Casworebisken. 6. xmamaRla waikiTxeT (anmoswavleebs sTxoveT, Cumad waikiTxon) teqstis meore monakveTi. venis diagrama axali mosazrebebiT SeavseT. ganagrZeT amgvarad, vidre teqstis wakiTxvas mTlianad ar daasrulebT.

65

paata papava, Tamar Wanturia

4.20 sityvebis gamomZiebeli

meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: leqsikuri maragis gamdidreba, wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/strategiis aRwera: sityvebis gamomZiebeli efeqturi strategiaa moswavleebisTvis ucxo/mniSvnelovani sityvebis gansamartad, maTi Sinaarsis ara ganyenebulad, aramed semantikur konteqstSi saCveneblad. es meTodi saSualebas iZleva, martivad da Zaldautaneblad gavamdidroT moswavleebis leqsikuri maragi. igi SeiZleba gamoyenebul iqnas gakveTilis I anu wakiTxvamde fazaSi, raTa winaswar davadginoT, ramdenad gasagebi iqneba bavSvebisaTvis wasakiTx teqstSi gamoyenebuli ucxo/ mniSvnelovani/sakvanZo sityvebi. meTodis gamoyeneba SesaZlebelia III - wakiTxvis Semdgom fazaSic, imis Sesafaseblad, ramdenad SeuZliaT moswavleebs axlad Seswavlili sityvebis praqtikaSi, konteqstSi gamoyeneba.

meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. CamowereT dafaze ramdenime ucxo/mniSvnelovani sityva im teqstidan, romelzec muSaobas apirebT (an romelic ukve daamuSaveT). sTxoveT moswavleebs, erTerTi sityva amoarCion da misi gamoyenebiT Seadginon winadadeba sakuTar Tavze. sasurvelia, Tu winadadeba ama Tu im saxiT samuSao teqstTan iqneba kavSirSi. 2. sTxoveT TiToeul moswavles, rom gverdiT mjdoms winadadeba yurSi CauCurCulos. 3. SesTavazeT msurvelebs, TavianTi/gverdiT mjdomis winadadeba xmamaRla gamoTqvan. 4. CamowereT winadadebebi dafaze da kidev erTxel waikiTxeT moswavleebTan erTad.

66

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

4.21 Semajamebeli baraTi

meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/strategiis aRwera: Semajamebeli baraTebi aris moswavleebsa da maswavlebels Soris werilobiTi komunikaciis erT-erTi forma, romelic, amave dros, maswavlebisTvis yoveldRiuri ukukavSiris miRebis mniSvnelovani saSualebaa, moswavleebs ki dRis ganmavlobaSi gamoyenebul aqtivobebze refleqsiisken ubiZgebs. baraTebi anonimuri unda iyos. maswavlebelma isini gakveTilis dasrulebis Semdeg unda waikiTxos, momdevno dRes ki, gakveTilis dawyebisas, komentarebiT gamoexmauros maT. Semajamebeli baraTebi unda iyos mokle, werisken mimarTuli aqtivoba da mis Sesrulebas aT wuTze meti ar unda daeTmos. qvemoT mocemulia werisas moswavleebisaTvis biZgis mimcemi ramdenime efeqturi SekiTxva. maswavlebeli am SekiTxvebs dafaze Camowers, moswavleebma ki TavianTi pasuxebi patara furclebze unda daweron da oTaxidan gasvlisas datovon. 1. dawereT erTi mniSvnelovani ram, rac dRevandel gakveTilze iswavleT. 2. dawereT erTi SekiTxva, romelic dRes mosmenilis an nanaxis Sesaxeb gagiCndaT. 3. dawereT erTi komentari dRevandeli gakveTilis Sesaxeb.

67

kiTxvis meTodebis/strategiebis cxrili


instruqciuli teqsti + + + + gamarTuli kiTxva gageba gaazreba wera wakiTxvamde kiTxva + leqsikuri maragi

meTodi/strategia

TxrobiTi teqsti

informaciuli teqsti +

wakiTxvis Semdeg +

marTuli (orientirebuli) kiTxvis aqtivoba + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + +

paata papava, Tamar Wanturia

marTuli kiTxvis/ mosmenisa da gaazrebis aqtivoba

+ +

warmosaxvis gzamkvlevi

68

cnebis ruka

mainteresebs

ganmeorebiTi kiTxva

+ + + + + + +

mkiTxvelTa Teatri

wakiTxva da SekiTxvebis dasma

sadiskusio qseli

orsvetiani dRiuri + + + + + + + + + +

kiTxva wyvilebSi

gaseirneba ilustraciebSi + gonebrivi ieriSi wyvilebSi + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + +

dafiqrdi dawyvildi gauziare

+ + + + + + + + + + + + + + +

literaturuli wre

kiTxvebi da pasuxebi (QAR)

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

69

vici-minda vicodeviswavle

moTxrobis (ambis) ruka

moTxrobis (ambis) piramida

venis diagrama

sityvebis gamomZiebeli

wasvliswina baraTebi

paata papava, Tamar Wanturia

5. weris swavlebis efeqturi meTodebi zogadi mimoxilva rogorc cnobilia, adamianebi sxvadasxva mizniTa da gansxvavebuli auditoriisTvis weren, maTi naweri mkiTxvelisTvisaa gankuTvnili, rac niSnavs, rom wera da kiTxva erTi procesis ori urTierTgadajaWvuli mxarea. swored amitomaa mniSvnelovani, rom saklaso oTaxSi wera da kiTxva kombinirebulad iswavlebodes. weris efeqtur swavlebas ramdenime debuleba udevs safuZvlad: moswavlisTvis weris mizani unda iyos mniSvnelovani da gacnobierebuli; weris mizani moswavlis pirovnul gamocdilebasa da interesebs unda ukavSirdebodes; naweri Rirebuli unda iyos avtorimoswavlisTvis, maswavleblisa da sxva moswavleebisaTvis; weram swavlis procesi unda waaxalisos; weram moswavleebs swavlis motivacia unda gauRviZos da axali codnis Seqmnas Seuwyos xeli. am qveTavSi ganvixilavT weris process, mis mravalferovan formebsa da meTodebs. weris procesis efeqtur ganxorcielebas Sesabamisi inteleqtualuri da fizikuri garemo sWirdeba, sadac moswavleebi sakuTar Tavs mwerlebad aRiqvamen. mniSvnelovania, rom moswavleebs SeeZloT usafrTxo garemoSi, gabedulad gadmoitanon furcelze TavianTi azrebi, miiRon Sesatyvisi komentarebi da rCevebi rogorc maswavleblisgan, ise sxva moswavleebisagan. saWiroa, rom moswavleebma xSirad weron. weriTi amocanebi mravalferovani unda iyos. isini gansxvavebul Temebs/sakiTxebs unda Seexebodes, sxvadasxva auditorias mimarTavdes da gansxvavebul formatSi sruldebodes. gansakuTrebuli roli eniWeba maswavlebels, rogorc karg mwerals. moswavleebs aucileblad sWirdebaT weris efeqtur strategiebze cocxal reJimSi dakvirveba, raTa Ta-

70

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

vadac mosinjon isini da nabijnabij SeZlon maTi damoukideblad gamoyeneba. weras adekvaturi dro da adgili sWirdeba. sasurvelia, rom maswavlebelma garkveuli dro gamoyos saklaso weriTi aqtivobebisTvis. weris unaris dauflebaze orientirebul klasSi mravlad unda iyos rogorc mravalferovani sakiTxavi literatura, ise werisa da redaqtirebisaTvis gamosadegi damxmare masala. weris swavleba/swavlis meTodebi da aqtivobebi or did kategoriad - formalur da araformalur meTodebad iyofa. weris formaluri meTodebi moicavs farTod gavrcelebuli, standartuli formatis namuSevrebis Seqmnas (Txzuleba, moTxroba, esei, werili, angariSi, leqsi da sxv.). araformaluri meTodebi exmareba moswavles ideebis generirebasa da organizebaSi, sakiTxebis gagebagaazrebasa da axali codnis SeZenaSi (gonebrivi ieriSi, semantikuri an gonebrivi rukebi, dRiurebi, grafikuli sqemebi da sxv.). weris procesi ukanasknel aTwleulebSi farTod gavrcelda weris swavlebis erTi konkretuli midgoma, romelmac mniSvnelovnad gaamdidra da gaaumjobesa weris swavla-swavleba. am midgomas weris process uwodeben. weris procesi moswavlis (damweris) mier Tanmimdevrulad dalagebuli safexurebis gavlas gulisxmobs. weris procesi efeqturad gamoiyeneba nebismieri asakis moswavleebTan, 78 wlis asakidan. weris procesis xuTi safexuri: 1. ideebis generireba weris dawyebamde; 2. pirveli variantis dawera; 3. gadamuSaveba da daxvewa saboloo variantis Seqmnamde; 4. redaqtireba; 5. gamoqveyneba /gaziareba.

71

paata papava, Tamar Wanturia

1. ideebis generireba weris dawyebamde es safexuri moicavs yvela im moqmedebas, romelsac damweri uSualod weris dawyebamde asrulebs. am dros moswavle weris dawyebisTvis emzadeba. am safexurze damweri: iRebs gadawyvetilebas, Tu ris Sesaxeb dawers; gansazRvravs mkiTxvelTa auditorias, anu vin waikiTxavs nawers; mimarTavs gonebriv ieriSs Temis Sesaxeb individualurad an sxvebTan erTad; Camowers, sad SeiZleba TemasTan dakavSirebuli informaciis moZieba; gamoikvlevs sakiTxs; xatavs, qmnis Tematur sqemas; CamoTvlis yvelafers, rac Txzulebis Sinaarss ukavSirdeba; qmnis semantikur an asociaciur rukas. 2. pirveli variantis dawera

am safexurze moswavle: sakuTari sityvebiT werilobiT gadmoscems Txzulebis Sinaarss; wers winadadebebsa da abzacebs; kiTxulobs sakuTar nawers da afasebs, ramdenad gadmoscems dawerili teqsti mis saTqmels; uCvenebs nawers sxvebs, raTa konstruqciuli komentarebi da rCevebi miiRos mis dasaxvewad. 3. gadamuSaveba / daxvewa am safexurze moswavle:

72

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

kvlav ubrundeba nawers da kiTxulobs mas; dafiqrdeba ukukavSirsa da rCevebze; gadaakeTebs sityvebsa da winadadebebs; amoiRebs an Caamatebs monakveTebs; Caanacvlebs an amoiRebs zedmetad gamoyenebul an gaugebar sityvebs/frazebs; xmamaRla kiTxulobs nawers, raTa darwmundes, rom teqsti mowesrigebulia. 4. redaqtireba am safexurze moswavle: gadaamowmebs, ramdenad gamarTulia yvela winadadeba; Seasworebs marTlwerasa da punqtuacias; asworebs gramatikul da orTografiul Secdomebs; Secvlis arasworad daweril sityvebs; waakiTxebs nawers sxvas; teqsts saliteraturo qarTulis normebis gaTvaliswinebiT Caasworebs; akeTebs koreqturas; nawers sufTad gadawers. 5. gamoqveyneba / gaziareba am safexurze moswavle: xmamaRla ukiTxavs nawers klass/jgufs; sakuTari teqstiTa da ilustraciebiT wigns amzadebs; nawers megobrebs/Tanaklaselebs ugzavnis; naweris mixedviT qmnis ilustraciebs, musikas, warmodgenas.

73

paata papava, Tamar Wanturia

5.1 weris saxelosno

meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: wakiTxulis gageba-gaazreba, wera.

meTodis/strategiis aRwera: weris saxelosno gulisxmobs sagangebod gamoyofil dros, rodesac moswavleebs saSualeba aqvT, gansazRvron Tema da mizani, ris Sesaxebac unda Seasrulon weriTi davaleba. amgvari davaleba SeiZleba kviraSi ramdenjerme Sesruldes individualurad an jgufurad. ,,weris saxelosnoSi maswavlebeli da moswavleebi erToblivad, aqtiurad erTvebian weris procesSi. maswavlebeli fasilitatorisa da mwvrTnelis rols asrulebs. moswavleebi weren da erTmaneTs weris procesSi exmarebian.

meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: ,,weris saxelosno ramdenime ZiriTadi komponentisgan Sedgeba. esenia:

1. swavleba erToblivi wera (maswavlebeli da moswavleebi erToblivad weren);

74

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

minigakveTili (maswavlebeli uCvenebs moswavleebs, rogor daweron abzaci, windadeba, mosazreba da ase Semdeg); demonstrireba (maswavlebeli uCvenebs da mouTxrobs moswavleebs sakuTari weris procesis Sesaxeb).

2. damoukideblad wera

moswavleebi asruleben weriT davalebas; maswavlebelic erTveba weris procesSi; maswavlebeli awvdis moswavleebs ukukavSirs, akeTebs komentars; moswavleebi saubroben erTmaneTis namuSevrebis Sesaxeb.

3. moswavleTa namuSevrebis gaziareba

naweris gaziareba sxvadasxva formatSi xorcieldeba


(mag., ori moswavle auditorias posterebs warudgens; an moswavle auditorias sakuTar nawers xmamaRla ukiTxavs; an moswavleTa jgufi mcire dramas asrulebs); mTeli klasi weriTi davalebis gaziarebis mizniT ikribeba.

75

paata papava, Tamar Wanturia

maswavleblisa da moswavleebis gzamkvlevi 5abzaciani Txzulebis dasawerad

qvemoT mocemuli sqema moswavleebs efeqturi Txzulebis weris swavlaSi daexmareba. avwioT xeli da gavSaloT TiTebi! modi, davweroT Txzuleba, romelic xuTi xarisxiani, Tanmimdevruli da efeqturi abzacisgan Sedgeba. avwioT cera TiTi! es niSnavs, rom Tqven daiwyebT pirveli, Sesavali abzaciT. is mkiTxvelis interess gamoiwvevs da gauCens survils, rom kiTxva gaagrZelos. am abzacSi Tqven mkiTxvels etyviT, ris Sesaxeb aris teqsti, anu ra aris Txzulebis Tema. imisaTvis, rom es abzaci xarisxiani gamovides, is unda iwyebodes Tematuri winadadebiT, romelsac ramdenime damxmare winadadeba mosdevs. am abzacs xSirad Txzulebis dasawyissac uwodeben. Tematuri windadeba gamoxatavs Txzulebis TemasTan dakavSirebul ZiriTad azrs/ ideas, an avtoris azrs Txzulebis ZiriTadi sakiTxis Sesaxeb. damxmare winadadebebi gadmoscems argumentebs, faqtebs, detalebs, romlebic Tematur winadadebas asabuTebs da mniSvnelovan damatebiT informacias awvdis mkiTxvels.

76

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

avwioT sami Sua TiTi (saCvenebeli, Sua da araTiTi)! es niSnavs, rom kidev sam abzacs davwerT. isini Tqvens azrebs gadmoscems pirvel abzacSi mocemul Temaze, ganavrcobs da gaaZlierebs Tqvens pirvel abzacs. am nawils Txzulebis Sua nawilsac uwodeben. avwioT neki! es niSnavs, rom Tqven unda daasruloT da SeajamoT is, rac wina abzacebSi TqviT. kargi Txzuleba iseTi abzacebisgan unda Sedgebodes, romlebic erTmaneTs mWidrod ukavSirdeba. bolo abzacSi sxva sityvebiT unda gavimeoroT is, rac wina abzacebSi daiwera. es abzaci Txzulebas asrulebs. mas Txzulebis dasasrulsac uwodeben.

weris 6 ZiriTadi aspeqti weris swavlebasa da swavlaSi dRes farTod gavrcelebulia wera 6 ZiriTadi aspeqtis mixedviT. esenia: 1. ideebi/azrebi da Sinaarsi 2. organizeba 3. toni da stili 4. winadadebis gamarTva 5. sityvebis SerCeva 6. marTlwera qvemoT mocemulia TiToeuli aspeqtis mokle mimoxilva da maTi gansaviTarebeli mniSvnelovani aqtivobebi.

77

paata papava, Tamar Wanturia

1. ideebi/azrebi da Sinaarsi wera ideebis/azrebis generirebiT iwyeba. weris mTavari mizani swored am ideebisa da Sinaarsis gadmocemaa. yvela nawerSi unda aisaxos avtoris gzavnili, mkiTxveli advilad unda xvdebodes, risi Tqma unda avtors. qvemoT mocemulia ramdenime SekiTxva, romlebic damwers ideebisa da Sinaarsis generirebaSi daexmareba: risi Tqma minda? ra aris mTavari saTqmeli? ramdenad gasagebad da fokusirebulad aris Camoyalibebuli ZiriTadi idea? mocemulia Tu ara mniSvnelovani detalebi mTavari ideis Sesaxeb? gaigebs Tu ara rame axals mkiTxveli? aris Tu ara naweri saintereso da advilad gasagebi? aqtivobis safexurebi: 1. waakiTxeT moswavleebs winaswar momzadebuli/SerCeuli teqsti. nimuSi: am zafxuls dasasveneblad viyaviT. Zalian vixaliseT. erT saRamos tyeSi wavediT. mindorSi karavi gavSaleT da iq daviZineT. dRisiT velosipedebiT vseirnobdiT. imedi maqvs, rom momaval welsac wavalT dasasveneblad. 2. dausviT moswavleebs SekiTxva: riT aris es ambavi saintereso? 3. sTxoveT moswavleebs Camoweron SekiTxvebi, romlebic gauCndaT mocemuli ambis wakiTxvis Sedegad. magaliTad: sad iyo dasasveneblad wasuli am ambis mTxrobeli? kidev vin iyo iq? riT iyo es ambavi saxaliso? rogori amindi iyo?

78

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

romeli momenti iyo yvelaze dasamaxsovrebeli? 4. sTxoveT moswavleebs, daweron raime maTi dasvenebis Sesaxeb. Tan maTive SekiTxvebi gaiTvaliswinon. 5. SesTavazeT ramdenime msurvels, TavianTi naweri klass waukiTxon. 6. imarTeba diskusia. CamowereT naweris is maxasiaTeblebi, romlebic efeqturi werisTvis mniSvnelovania. magaliTad: moswavlem mniSvnelovani detalebi gadmosca. teqstis gzavnilebi gasagebi da Sekrulia. 2. organizeba

ideebis/azrebis organizeba exmareba mkiTxvels, rom Tanmimdevrulad mihyves teqsts da nabijnabij gaiazros Sinaarsi. qvemoT mocemulia ramdenime SekiTxva, romlebic damwers ideebis/azrebisa da Sinaarsis organizebaSi daexmareba: ramdenad gamoiwvevs aseTi dasawyisi mkiTxvelis interess? advilia nawerisTvis azris midevneba? aris Tu ara naweris organizebis mocemuli varianti saukeTeso? ebmis Tu ara azrebi/ideebi ZiriTad gzavnils? gvaqvs Tu ara dasasruli, romelic efeqturad kravs Sinaarss? aqtivobis safexurebi:

1. sTxoveT moswavleebs, SeTavazebuli teqsti waikiTxon.


nimuSi: amasobaSi ki mglebma yvela cxvari SeuWames. male yvelam gaigo matyuara mwyemsis ambavi da aRaravin ujerebda. mwyemsi tiroda, es ra damemarTa, rogor damakargvina tyuilma mTeli farao. im dRis Semdeg mwyemsi gamosworda da

79

paata papava, Tamar Wanturia

tyuili aRar uTqvams. mecxvareebi TofebiT mocvivdebodnen xolme dasaxmareblad, biWi ki maT danaxvaze gulianad icinoda da eubneboda, mogatyueTo. bevri iyvira biWma, miSveleT, namdvilad miWirso, magram arc erTma mecxvarem aRar daujera da aravin mivida dasaxmareblad. erTxelac marTla daesxnen mglebi mis faras Tavs. faras rom yaraulobda, ucbad ayvirdeboda xolme, mgeli movida, miSveleTo. iyo erTi mwyemsi biWi, romelic mudam ityueboda.

2. dausviT moswavleebs SekiTxva:

xom ar gagiWirdaT ambis wakiTxva da azris midevneba? ratom? imitom, rom Sinaarsi kargad ar aris organizebuli. azrebi da winadadebebi Tanmimdevrulad ar aris dalagebuli. 3. sTxoveT moswavleebs, rom Tanmimdevrulad daalagon winadadebebi da aawyon teqsti ise, rom Sinaarsi gasagebi iyos.

3. toni da stili mwerlis toni aris is, rac nawers pirovnul ganzomilebas, Taviseburebasa da individualur stils aniWebs. qvemoT mocemulia ramdenime SekiTxva, romelic damwers tonis SerCevaSi daexmareba: SeiZleba Tu ara iTqvas, rom damwers namdvilad ainteresebs Tema? igrZnoba Tu ara, rom teqsti swored am avtors ekuTvnis? ra grZnobis gamowvevas cdilobs avtori? axerxebs Tu ara naweri mkiTxvelis yuradRebis SenarCunebas? gauCndeba Tu ara mkiTxvels survili, rom meti gaigos? aqtivobis safexurebi: 1. sTxoveT moswavleebs, rom waikiTxon ori sxvadasxva naweri da gadawyviton, romlis avtori axerxebs ukeT mkiTxvelis yuradRebis gamowvevas da SenarCunebas.

80

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

nimuSi 1: me megobrebTan erTad mdinareze wavedi. erTma megobarma Tavisi ZaRlic wamoiyvana. gareT Zalian cxeloda. Cven mdinareSi vibanaveT. ZaRlmac CvenTan erTad ibanava da Zalian moewona. kargad gaverTeT da saRamos ukan davbrundiT. nimuSi 2: zafxulis erT mSvenier dRes me da Cemi megobrebi mdinareze sabanaod wavediT. erTma Cemma megobarma Tan Tavisi Wkviani ZaRlic wamoiyvana, romelic yvelgan Tan dahyveboda. mze acxunebda, Citebi WikWikebdnen da namdvili sabanao amindi iyo. mdinaresTan rom mivediT, JriamuliT SevcvivdiT wyalSi. ZaRlic mxiaruli yefiT Semogvyva da CvenTan erTad Wyumpalaobda. yvelam bevri vicineT da Zalian kargad gaverTeT. roca banaobiT guli vijereT, mzeze gavSriT. roca mosaRamovda da Zalian mogvSivda, Sinisaken gamoveSureT. 2. orive teqstis wakiTxvis Semdeg dausviT moswavleebs SekiTxva: romeli moTxroba ikiTxeboda ufro sainteresod da sasiamovnod? meore ambavSi avtoris toni gamokveTiladaa gamoxatuli. avtoris enTuziazmi daexmara mkiTxvels, ukeT warmoedgina movlenebi.

4. gamarTuli winadadebebi gamarTuli wera ritmiT gamoirCeva. winadadebebs gansxvavebuli sigrZe da struqtura aqvs. aseTi teqstis xmamaRla wakiTxva sasiamovnoa. qvemoT mocemulia ramdenime SekiTxva, romlebic damwers gamarTulad weraSi daexmareba: 5. ramdenad advilad ikiTxeba teqsti? 6. winadadebebi gansxvavebulad iwyeba? 7. gamoyenebulia grZeli da mokle winadadebebi?

81

paata papava, Tamar Wanturia

8. xmamaRla kiTxvis dros naweri gabmulad ismis? aqtivobis safexurebi: 1. sTxovs moswavleebs, rom waikiTxon teqsti. nimuSi: Cemi ZaRli Savia. mas erT yurze yavisferi laqa aqvs. is megobrulia. mas uyvars abazanaSi curva. roca vbanT, yvelas gvwuwavs. mas uyvars gaseirneba. me miyvars Cemi ZaRli. 2. yuradReba gaamaxvileT, rom teqstSi winadadebebis umravlesoba erTnairad iwyeba. Semdeg sTxoveT moswavleebs, rom moifiqron am winadadebebis gadakeTebis gzebi, raTa teqsti ufro advilad ikiTxebodes da xmamaRla wakiTxvisas ufro sainteresod JRerdes. 3. SesTavazeT ramdenime moswavles, rom xmamaRla waukiTxon sakuTari naweri klass. gamarTeT diskusia. 4. xazgasmiT aRniSneT, rom amjerad winadadebebi gansxvavebulad iwyeboda da met detalebs Seicavda. amitom teqsti ufro saintereso iyo mkiTxvelisTvis. 5. msjelobis dasrulebis Semdeg sTxoveT moswavleebs, rom daweron teqsti aqtivobis dros ganxiluli sakiTxebis gaTvaliswinebiT. SeniSvna: SesaZlebelia, rom diskusiis gamarTvasa da sakuTari versiis daweramde moswavleebma meore, ufro gamarTuli teqstic waikiTxon.

5. sityvebis SerCeva da gamoyeneba konkretuli sityvebi, romlebsac avtori iyenebs, qmnis mkafio suraTxatebs, ipyrobs mkiTxvelis yuradRebas da teqsts dasamaxsovrebels xdis. qvemoT mocemulia ramdenime SekiTxva, romlebic damwers Sesaferisi sityvebis SerCevasa da gamoyenebaSi daexmareba:

82

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

gamoyenebulia Tu ara iseTi zmnebi an xatovani frazebi, romlebic mkiTxvelis yuradRebas ankess gamosdebs? gamoyenebulia unikaluri sityvebi? metad xSirad xom ar aris gameorebuli Cveulebrivi sityvebi?

aqtivobis safexurebi: 1. sTxoveT moswavleebs, waikiTxon abzaci. nimuSi: wyalTan didi iremi idga. man did tbaSi sakuTar Crdils daxeda. ifiqra, rom lamazi iyo. is wylis dasalevad mivida tbasTan. 2. yuradReba gaamaxvileT imaze, rom avtorma arcTu saintereso sityvebi gamoiyena. 3. Semdeg sTxoveT moswavleebs, rom gonebrivi ieriSis gamoyenebiT moifiqron sityvebi an frazebi, romlebiTac garkveul sityvebs Caanacvleben da amiT teqsts ufro cocxalsa da dasamaxsovrebels gaxdian. 4. moswavleebi gadaamuSaveben teqsts ufro zusti da xatovani sityvebis moSveliebiT. 5. SesTavazeT ramdenime moswavles, rom xmamaRla waukiTxon sakuTari naweri klass. 6. sTxoveT moswavleebs Seqmnan axali teqsti ganxiluli sakiTxebis gaTvaliswinebiT. daskvnis saxiT moswavleebi xazgasmiT aRniSnaven, rom avtoris toni da sityvebis gamoyeneba nawers unikalurs xdis.

83

paata papava, Tamar Wanturia

5.2 rafT strategia meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/startegiis aRwera: weris procesis sixSire moswavleebs weris unar-Cvevebs uviTarebs. rafTi aris strategia, romelic moswavles exmareba, ukeT gaacnobieros sakuTari roli weris procesSi. am gziT is ukeTesad ayalibebs ideebs da ufro gasagebad gadascems maT mkiTxvels. amas garda, strategia exmareba moswavles, rom yuradReba gaamaxvilos mkiTxvelTa auditoriaze, weris mravalferovan formatebze da im Temaze, romelzec wers. mocemuli strategiis gamoyenebiT, maswavlebeli waaxalisebs moswavleebs, rom weron SemoqmedebiTad, mravali perspeqtividan Sexedon sakiTxs da weron gansxvavebuli auditoriisTvis. auditoriisa da miznis gacnobiereba mniSvnelovania weris dros. roli: vin xar Sen, rogorc teqstis avtori cnobili momRerali, ministri, yvavili? auditoria/mkiTxveli: vis swer mdinares? sakuTar Tavs? kompanias? formati: ra formatSi apireb weras dRiuris Canaweris formatSi? sagazeTo reportaJis? sasiyvarulo werilis? Tema: ris Sesaxeb wer? ras exeba Seni naweri? meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. esaubreT da ganumarteT moswavleebs, rom weris dros sasurvelia sxvadasxva perspeqtivis gaTvaliswineba. uSualod weris dawyebamde avtors xSirad uwevs imaze fiqri, Tu ra Temaze surs dawera, ra rols asrulebs TviTon, vin aris mkiTxvelTa auditoria da ra formatia konkretuli nawerisTvis yvelaze Sesaferisi. amis Semdeg uTxariT moswavleebs, rom swored am oTxi elementis mixedviT Seqmnian weriT namuSevrebs. sasurvelia, rom CamoTvlili oTxi elementis aRwera plakatis saxiT gamoikras saklaso oTaxSi.

84

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

2. moswavleebs nimuSis saxiT waukiTxeT (an daurigeT da Tavad waakiTxeT) werili, rasac CamoTvlili oTxi elementis ganxilva mohyveba. 3. sakuTari modelis demonstrirebiT aCveneT moswavleebs, Tu rogor imuSavebdiT Tqven rafTis gamoyenebiT. dafaze an formatis qaRaldze CamowereT SesaZlo Temebis, rolebis, mkiTxvelebisa da formatebis magaliTebi. CamonaTvalis Seqmnis procesSi sasurvelia moswavleebis CarTva. damatebiT SegiZliaT im ZiriTadi zmnebis Camowerac, romlebic ama Tu im rafT kombinacias Seesabameba. 4. sTxoveT moswavleebs, gaixsenon saintereso Tema, romelzec bolo dros imuSaves. mniSvnelovania, rom Temis gansazRvris procesSi moswavleebmac miiRon monawileoba. amis Semdeg klasi erToblivad gansazRvravs rols, auditoriasa da formats. aq bevri sxvadasxva kombinaciis mofiqreba SeiZleba. zogjer maswavlebeli oTxive elements TviTon sTavazobs moswavleebs, zogjer ki piriqiT, oTxive elements moswavleebi irCeven. arsebobs Sualeduri variantebic, roca maswavlebeli erT an or elements Tavad warudgens moswavleebs, danarCenis gansazRvraSi ki maT aniWebs arCevanis uflebas. kombinaciis adekvaturoba saswavlo miznebzea damokidebuli. 5. moswavleebi iwyeben weris process (sasurvelia xuTsafexuriani weris procesis Tanmimdevrobis dacva). es SeiZleba individualurad, wyvilebSi an mcire jgufebSi gakeTdes. 6. sasurvelia, rom weris procesSi mixvideT moswavleebTan (wyvilebTan, jgufebTan) da saWiroebisamebr, xmadabla misceT Sesabamisi rCevebi. 7. muSaobis dasrulebis Semdeg moswavleebi sakuTar namuSevars klass uziareben. imarTeba msjeloba. aucilebelia maswavleblis mxridan ukukavSiri. moswavleTa muSaobis SefasebisaTvis SesaZlebelia specialuri rubrikis gamoyeneba (ix. qvemoT). rasakvirvelia, SegiZliaT rubrikis kriteriumebisa da indikatorebis damateba an Secvla.

85

paata papava, Tamar Wanturia

rafTis rubrikis nimuSi

kriteriumi

saukeTeso Cans Temis codna. naweri Seicavs mniSvnelovan mosazrebebs, faqtebsa da mtkicebulebebs.

Sinaarsi

gasaumjobesebeli Cans Temis Cans Temis codna da gaaz- zedapiruli rebis mcdelo- codna. nawers ba. mocemulia faqtebi da mtarasakmarisi kicebulebebi faqti da mtaklia. kicebuleba. saSualo abzacebi da winadadebebi gamarTulia. sworad aris gamoyenebuli gramatikuli wesebi. aris Secdomebi, magram mcire raodenobiT. naweri sufTaa, magram aklia damatebiTi elementebi (grafiki, diagrama, cxrili da ilustraciebi). abzacebi da winadadebebi gamarTuli ar aris. aris bevri gramatikuli Secdoma.

abzacebi da winadadebebi gamarTulia. sworad aris gamoyenebuli weris teqnikuri gramatikuli mxare wesebi.

prezentacia

naweri sufTaa, advilad ikiTxeba. gamdidrebulia damatebiTi elementebiT (grafiki, diagrama, cxrili da ilustraciebi).

naweri ar aris sufTa. ar aris gaformebuli damatebiTi elementebiT.

86

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

5.3 samwuTiani esei meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/strategiis aRwera: samwuTiani eseis gamoyeneba gansakuTrebiT sasargebloa I anu wakiTxvamde fazaSi, gansaxilveli teqstis sakvanZo cnebasTan/movlenasTan dakavSirebuli winare codnis gasaaqtiureblad. moswavleebi teqstis wakiTxvamde (mosmenamde), maswavleblis mier micemuli garkveuli drois manZilze, weren sakuTar azrebs dasaxelebuli cnebis garSemo. meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: 1. dawereT sityva (cneba) dafaze. mniSvnelovania, rom es iseTi sityva iyos, romelic mWidrod ukavSirdeba wasakiTxi teqstis sakvanZo ideebs da, amavdroulad, mravalferovan azrebs gamoiwvevs moswavleebSi. 2. hkiTxeT moswavleebs, ras niSnavs sityva da darwmundiT, rom kargad esmiT misi mniSvneloba. 3. sTxoveT moswavleebs, gaixsenon adamiani an situacia, romelic maTTvis am cnebasTanaa dakavSirebuli. 4. sTxoveT bavSvebs, rom sam wuTSi daweron raime ambavi amis Sesaxeb. 5. rodesac moswavleebi weras daasruleben (sami wuTis Semdeg), sTxoveT, TavianTi namuSevari mewyviles gauziaron. msurvelebs sakuTari nawerebis xmamaRla wakiTxva SesTavazeT. 6. uTxariT moswavleebs, rom swored am sakiTxis [cnebis] Sesaxebaa is moTxrobac, romelic unda waikiTxon. 7. xmamaRla waikiTxeT (an bavSvebma Cumad waikiTxon) moTxroba. 8. rodesac moswavleebi kiTxvas daasruleben, sTxoveT maT TavianTi naazrevisa da wakiTxuli moTxrobis siuJetis Sedareba. imsjeleT maT Soris arsebul msgavseba-gansxvavebebze.

87

paata papava, Tamar Wanturia

5.4 brilianti

meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: leqsikuri maragis gamdidreba, wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. meTodis/strategiis aRwera: brilianti aris araformaluri weris grafikuli instrumenti, romlis saSualebiTac moswavleebi SemoqmedebiTi formiT gamoxataven sakuTar codnasa da damokidebulebas ama Tu im sakiTxis/Temis Sesaxeb. strategia efeqturad gamoiyeneba sxvadasxva sagnobriv jgufSi. aqtivoba mniSvnelovnad uwyobs xels moswavleebs sakiTxis/ Temis gagebagaazrebaSi, sakuTari ganwyobadamokidebulebis saintereso formiT gamoxatvaSi, gramatikuli formebis (arsebiTi saxeli, zedsarTavi saxeli, zmna) dauflebasa da gamoyenebaSi. meTodis/strategiis gamoyenebis safexurebi: grafikuli instrumentis aRwera da ganmarteba moswavleebisaTvis 1. daxazeT dafaze briliantis grafikuli sqema. TiToeul safexurs miawereT Sesabamisi miTiTeba (I striqoni 1 arsebiTi saxeli, II -2 zedsarTavi saxeli, III 3 zmna, IV - oTxsityviani fraza, V 3 zmna, VI 2 zedsarTavi saxeli, VII 1 arsebiTi saxeli), romelTa mixedviTac sqema unda Seivsos. 2. sTxoveT moswavleebs, sqema TavianT furclebzec daxazon.

88

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

briliantis nimuSi
arsebiTi saxeli

zedsarTavi saxeli

zedsarTavi saxeli

zmna

zmna

zmna

oTxsityviani fraza

zmna

zmna

zmna

zedsarTavi saxeli

zedsarTavi saxeli

arsebiTi saxeli

grafikuli instrumentis gamoyenebis proceduris modelireba maswavleblis mier 3. vidre moswavleebs sTxovT briliantis sqemis damoukideblad Sevsebas, Tavad unda aCvenoT amis magaliTi da gzadagza mkafiod ganumartoT, sad, ras da ratom werT. pirvel xazze dawereT sakvanZo Temis/sakiTxis Sesabamisi arsebiTi saxeli (sakvanZo sityva), bolo xazze ki sakvanZo (pirvel xazze dawerili) arsebiTi saxelis Semcvleli sityva/sinonimi. meore xazze iwereba ori zedsarTavi saxeli,

89

paata papava, Tamar Wanturia

romlebic aRwers sakvanZo sityvas. mesame xazze iwereba sami zmna, romlebic gamoxatavs sakvanZo qvemdebaris moqmedebebs. analogiurad, bolodan meore xazze dawerili zedsarTavebi axasiaTebs sakvanZo sityvis Semcvlel qvemdebares, xolo bolodan mesame striqonze dawerili sami zmna gamoxatavs sakvanZo sityvis Semcvleli qvemdebaris moqmedebebs. briliantis centralur (Tavidan me-4) striqonze dawereT oTxsityviani fraza, romliTac ganxiluli sakiTxis dedaazri/mTavari saTqmeli/arsi iqneba gadmocemuli. agreTve, SeiZleba am fraziT gadmovceT is asociacia/damokidebuleba/ Sexeduleba, romelic am TemasTan dakavSirebiT gviCndeba. briliantis efeqturi nimuSebis Cveneba moswavleebisaTvis 4. sanam moswavleebi damoukideblad weras daiwyeben, waukiTxeT briliantis sqemiT dwerili leqsebis ramdenime kargi magaliTi, raTa daexmaroT maT strategiis principis ukeT gaanalizebaSi. qvemoT mocemulia briliantis ramdenime nimuSi. moswavleebis damoukideblad muSaoba briliantze 5. sTxoveT moswavleebs. damoukideblad Seavson briliantis grafikuli sqema. sasurvelia, am dros iaroT klasSi da, saWiroebis SemTxvevaSi, damatebiTi rCevebiT xeli SeuwyoT moswavleebs Txzvis procesSi.

90

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

briliantis variaciebi

mas Semdeg, rac moswavleebi grafikuli instrumentis damoukideblad gamoyenebaSi gaiwafebian, SesaZlebelia: Semcvleli sityvis nacvlad monaTesave sityvebis Semotana. aseTi briliantisakvanZo cnebis aRweriT iwyeba da TandaTanobiT meore sityvis aRweraze gadadis. aseve, SeiZleba sapirispiro cnebebis an binaruli opozitebis Semotana. aseTi briliantis meoTxe xazze pirveli ori sityva zeda sakvanZo opozits ukavSirdeba, bolo ori sityva ki qveda sakvanZo opozits. wakiTxul nawarmoebze reagireba. aseTi briliantis sqema qvemoT aris mocemuli.

pirveli xazi: wakiTxuli nawarmoebis saTauri meore xazi: mTavari personaJi mesame xazi: meorexarisxovani personaJebi meoTxe xazi: sawyisi konfliqti mexuTe xazi: ZiriTadi siuJeturi movlenebi meeqvse xazi: konfliqtis gadaWra meSvide xazi: nawarmoebis Janri

91

paata papava, Tamar Wanturia

qvemoT mocemulia briliantis variaciebis ramdenime nimuSi: nimuSi 1. quCis bavSvi gayinuli, daZonZili daZrwis, iTxovs, arTmevs, misi ocnebebi aravis axsovs. malavs, eZebs, wvalobs, gariyuli patara mawanwala zamTari TeTri da gaToSili mowyena, daRla, gaZleba iqneb gagvaTbos ramdenime dResaswaulma vocnebob, vfiqrob, veli lamaz, brwyinvale axal wels. nimuSi 2. mze oqrosferi, cecxlovani gvaTbobs, gvaxalisebs, gvinaTebs zRvas uyvars masTan TamaSi icinis, aalebs, izidavs Tamami, Zlieri varskvlavi mze didi, kaSkaSa asxivebs, aTbobs, aferadebs cxeli varskvlavi, grili Tanamgzavri ireklavs, icvleba, gvafiqrebs idumali, mbJutavi mTvare

92

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

5.5 moswavlis dRiuri


meTodi/strategia Seesabameba wignierebis standartis Semdeg mimarTulebebs: wakiTxulis gageba-gaazreba, wera. Sinaarsi ra aris dRiuri? dRiuri, rogorc weris swavlebisa da swavlis instrumenti; dRiuris gamoyenebis formebi; dRiuris naweris Sefasebis sqema; dRiurSi weris programa.

dRiuri aris specialuri rveuli, romelSic moswavleebi periodulad damoukideblad weren sakuTari grZnobebis, fiqrebisa da ganwyobadamokidebulebebis Sesaxeb. dRiuris Canawerebis ZiriTadi daniSnuleba azrebis Tavisuflad gadmocemaa. amitom, dRiuris CanawerebSi naklebad eqceva yuradReba weris normebis, gramatikuli Tu stiluri wesebis dacvas. Tema Temis SerCeva dRiuris Canaweris erTerTi umniSvnelovanesi aspeqtia. Temis SerCevaSi moswavleebisaTvis miniWebuli Tavisuflebis xarisxi da maTi monawileoba mniSvnelovnad ganapirobebs weris motivaciasa da enTuziazms. dRiuris Canawerebi SeiZleba iyos araformaluri an formaluri saxis. araformaluri Canawerebi Tematurad ar unda iyos SezRuduli. anu, saWiroa moswavleebs Temis damoukideblad SerCevis saSualeba mieceT. SesaZlebelia, rom maswavlebeli moswavleebs konkretuli Temis dasaxelebiT an pirveli winadadebis/frazis miwodebiT daexmaros (mag., Tema: Cemi namdvili megobari, an sawyisi fraza: namdvili megobrisagan me moveli ..........). formaluri Canawerebi ufro akademiuri xasiaTisaa da,

93

paata papava, Tamar Wanturia

rogorc wesi, Sesaswavl/Seswavlil sakiTxs ukavSirdeba. dRiuri, rogorc weris swavlebisa da swavlis instrumenti mniSvnelovania, rom moswavleebs yoveldRiurad TiTojer mainc mieceT dRiurSi weris saSualeba. amisaTvis maswavlebelma saswavlo dRis ganmavlobaSi daaxloebiT 1520 wuTi unda gamoyos. miuxedavad imisa, rom, erTi SexedviT, amisaTvis yvelaze adekvatur periodad qarTuli enis gakveTili Cans, sruliad SesaZlebelia, rom dRiurSi moswavleebma maTematikis an bunebis gakveTilebze weron. rasakvirvelia, es Temazec mniSvnelovnad aris damokidebuli. dRiuris gamoyeneba exmareba moswavleebs, rom: sakuTar gamocdilebas daakvirdnen, problemebi gadaWran, movlenebi gansxvavebul perspeqtivaSi aRiqvan; sxva adamianebisa da samyaros mimarT sakuTari damokidebuleba gaacnobieron; pirovnul Rirebulebebze, miznebsa da ideebze dafiqrdnen; saswavlo procesSi aTvisebuli sakiTxebi, ideebi da mosazrebebi Seajamon; wina Canawerebis wakiTxvis gziT, sakuTar akademiur zrdas daakvirdnen.

dRiuris gamoyeneba maswavlebels exmareba, raTa man gaigos moswavleebis: emociuri mdgomareoba problemebi ganwyobadamokidebulebebi amdenad, moswavlis dRiuri mniSvnelovani wyaroa saswavlo gegmis moswavlis saWiroebebze dafuZneba-morgebisaTvis.

94

weris meTodebis/strategiebis cxrili

instruqciuli teqsti gamarTuli kiTxva wera weramde leqsikuri maragi

meTodi/strategia

TxrobiTi teqsti

informaciuli teqsti

gageba gaazreba

weris dros

weris Semdeg

weris saxelosno

rafTi~ roli, auditoria, forma da Tema + + +

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

95
+ +

samwuTiani esei

brilianti

moswavlis dRiuri

paata papava, Tamar Wanturia

6. kiTxvis gakveTilis, aqtivobis an Tematuri blokis/erTeulis dagegmva


6.1 ra aris kiTxvis gakveTili? pirvel rigSi, unda ganvsazRvroT, ra aris kiTxvis gakveTili. es aris gakveTili, romelic Seicavs kiTxvis (da, rogorc wesi, weris) aqtivobebs da aucileblad gulisxmobs moswavleebis mier uSualod teqstTan muSaobas. Sesabamisad, kiTxvis gakveTilis erTerTi mizani aucileblad aris kiTxvis unaris an unarTa ama Tu im kombinaciis ganviTareba. msoflios araerT qveyanaSi Catarebuli kvlevebi cxadyofs, rom kiTxvis gakveTilebi mniSvnelovan rols asrulebs moswavleebSi wignierebis donis amaRlebaSi. rogorc aRvniSneT, kiTxvis gakveTilis mTavari komponenti aris teqstis wakiTxva da gaazreba. kiTxvis swavlebis Tanamedrove, konstruqtivistuli paradigmis mixedviT, kiTxvis aqtivoba samfazian modelze aigeba. es fazebia: procesi teqstis wakiTxvamde, uSualod kiTxvis procesi da wakiTxvis Semdgomi procesi. TiToeuli faza gulisxmobs mkiTxvelis mier konkretuli amocanebis Sesrulebas, romelTa Sesaxebac qvemoT ufro dawvrilebiT visaubrebT. gakveTilis Temis, miznebisa da amocanebis gansazRvra gakveTilis dagegmvisas maswavleblis upirvelesi amocana gakveTilis saswavlo miznis mkafiod Camoyalibebaa. saswavlo mizanSi aisaxeba is, Tu ras unda miaRwion da ra unar-Cvevebi unda SeiZinon moswavleebma. mizani asaxavs ara process, aramed gakveTilis mosalodnel Sedegs. igi unda efuZnebodes saswavlo gegmasa da moswavleTa saWiroebebsa da interesebs, unda iyos realisturi da miiRweodes mocemul sagakveTilo droSi. amis Semdgom maswavlebeli gansazRvravs gakveTilis mTavar ideas/Temas. mniSvnelovania, rom Tema iyos aqtualuri, aaqtiurebdes moswavleebis winare codnas da iZleodes momdevno sakiTxebze dinamiurad gadasvlisa da codnis integrirebis saSualebas. sasurvelia, gakveTilis Tema SekiTxvis saxiT iyos

96

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

Camoayalibebuli. amosavali SekiTxvis dasma xels uwyobs cnobismoyvareobis gaRvivebas da moswavleebs kvleva-Ziebisken ubiZgebs. SekiTxvis meSveobiT Semotanili saintereso problema da misi gadaWris gzebis Zieba gakveTilis dinamikurad warmarTvis SesaZleblobas iZleva. maswavlebelma mkafiod unda Camoayalibos gakveTilis amocanebi da misaRwevi Sedegebi: Tu ra konkretul codnas daeuflebian moswavleebi, romeli unarebis ganviTarebasa da gamoyenebaSi gaiwafebian da ra damokidebulebebi CamouyalibdebaT; werisa da kiTxvis romel unarebs/strategiebs gamoimuSaveben da ramdenad Seuwyobs xels mocemuli gakveTili maTSi wignierebis donis amaRlebas. garda amisa, aRsaniSnavia, rom mravalferovani aqtivobebis, saswavlo strategiebisa da davalebebis SeTavazebiT maswavlebels SeuZlia moswavleebs gamoumuSaos rogorc specifikuri da zogadi unarebi, ise maRalzneobrivi Rirebulebebi. gakveTilis msvleloba gakveTilis dawyebamde maswavlebelma unda gaiazros, Tu rogori iqneba misi mimdinareoba, ra unda icodnen moswavleebma da ra unar-Cvevebs unda flobdnen imisaTvis, rom gakveTilis amocanebi warmatebiT Seasrulon. araerTi kvleviTaa dadasturebuli, rom daaxloebiT 70 procenti imisa, rasac moswavle swavlobs, damokidebulia Sesabamis wina codnasa da unarze.1 Zalze mniSvnelovania, Tu rogor daiwyebs maswavlebeli gakveTils, rogor Seqmnis saTanado ganwyobas, ra aqtivobebsa da SekiTxvebs gamoiyenebs moswavleTa dasaintereseblad da winare codnis gasaaqtiureblad pirvel anu wakiTxvamdel fazaSi; ramdenad efeqturad warmarTavs codnis konstruirebis process meore fazaSi anu uSualod kiTxvis procesSi da rogor moaxerxebs naswavlis gaerTianebasa da ganmtkicebas mesame - wakiTxvis Semdgom fazaSi. moswavleTa organizeba maswavlebelma gakveTilze maqsimalurad efeqturad unda
1 swavleba da Sefaseba, maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis centri, Tbilisi, 2008, gv. 69

97

paata papava, Tamar Wanturia

moaxdinos moswavleebis organizeba; sworad miusadagos muSaobis formebi maT SesaZleblobebs; gansazRvros, ra SemTxvevaSi iqneba umjobesi individualurad, wyvilebSi, jgufebSi an mTel klasTan erTad muSaoba. drois ganawileba gakveTilis dagegmvisas erT-erTi sagulisxmo komponentia drois sworad ganawileba. sagakveTilo drois efeqtianad marTvisTvis Zalze mniSvnelovania, rom maswavlebelma winaswar gaweros, daaxloebiT ramden wuTs dauTmobs gakveTilis sxvadasxva fazaze ama Tu im aqtivobis gamoyenebas. resursebi gakveTilis dagegmvisas maswavlebelma winaswar unda gansazRvros sxvadasxva tipis resursebi (mag., saxelmZRvanelo, samuSao furclebi, proeqtori, interneti, TvalsaCinoebebi, dasarigebeli masala, sakancelario nivTebi da sxv.), romlebic xels Seuwyobs saswavlo procesis efeqtianad warmarTvas. gakveTilis dawyebamde maswavlebelma unda gadaamowmos, ramdenad wesrigSia yvela saswavlo resursi, raTa Tavidan aicilos sagakveTilo procesis SesaZlo Seferxeba. Sefaseba ganmaviTarebeli Sefasebis rubrikis Seqmnisas maswavlebelma kargad unda gansazRvros Sefasebis sagani da procedurebi; gamokveTos dakvirvebisa da analizis obieqti (mag., zepiri prezentacia, msjeloba, weriTi samuSao da sxv.) da daadginos Sefasebis kriteriumebi. mniSvnelovania, rom maswavlebelma winaswar, anu saswavlo davalebebis/instruqciebis micemamde gaacnos moswavleebs Sefasebis rubrika. TviTSefaseba sasurvelia, maswavlebelma gakveTilis dasrulebis Semdeg gaakeTos analizi, Tu ra iyo gakveTilze kargi, ramdenad iqna miRweuli dasaxuli miznebi da ramdenad Seesabameba miznebs moswavleTa Sefasebis Sedegebi; risi Secvla an gaumjobesebaa saWiro samomavlod ukeTesi Sedegebis misaRwevad.

98

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

6.2 kiTxvis samfaziani gakveTilis sqema


A wakiTxvamde molodinebis gansazRvra, gamowveva moswavleTa winare codnis gaaqtiureba swavlis miznis gacnoba cnobismoyvareobisa da interesis gaRviveba B kiTxvis procesi codnis konstruireba C wakiTxvis Semdeg codnis gamTlianebaganmtkiceba, refleqsia naswavlis Sejameba

Sinaarsis gacnoba

Sesaswavli masalis axali codnis aqtiuri damuSaveefeqtianobis ba gansazRvra codnis gaziareba axali codnis mniSvnelobis gacnobiereba

6.3 gakveTilis gegmis sqema gakveTilis Tema: gakveTilis mizani:

faza wakiTxvamde kiTxvis procesi wakiTxvis Semdgomi procesi

meTodi/ strategia

moswavleTa organizeba

dro

resursebi

99

paata papava, Tamar Wanturia

7. Sefaseba 7.1 Sefasebis mizani Sefaseba saswavlo procesis erT-erTi yvelaze mniSvnelovani komponentia. misi meSveobiT maswavlebeli adgens, Tu ramdenad Seesabameba moswavleTa miRwevebi sagnobrivi standartiT dadgenil moTxovnebs. Sefasebis mizania swavla-swavlebis xarisxis marTva, rac gulisxmobs, erTi mxriv, swavlis xarisxis gaumjobesebas, xolo, meore mxriv - mis gakontrolebas. xarisxis gaumjobeseba uSualod ukavSirdeba swavlis process, xarisxis gakontroleba ki - swavlis Sedegs. Sefaseba gamoavlens moswavleTa Zlier da sust mxareebs, maT miRwevebsa da problemebs. amasTan, maswavlebeli Sefasebis saSualebiT iRebs informacias, Tu ramdenad kargad aswavlis Tavad da ramdenad Sedegiania is konkretuli meTodika, romelsac iyenebs. Zalze mniSvnelovania, rom maswavlebelma icodes, Tu ra, rodis, ratom da rogor unda Seafasos. amasTanave, maswavlebels unda SeeZlos moswavlis Sefasebis Sedegad miRebuli informaciis gamoyeneba sasurveli Sedegebis misaRwevi saSualebebis dasadgenad. Sefasebisas maswavlebelma ramdenime ZiriTadi principi unda daicvas: Sefaseba unda iyos sando, rac gulisxmobs mkafiod Camoyalibebul davalebebsa da instruqciebs, zustad gansazRvrul Sefasebis kriteriumebs; miznis Sesabamisi - maswavlebeli unda afasebdes mxolod imas, risi Sefasebac konkretul SemTxvevaSi miznad aqvs dasaxuli; obieqturi - piradi mosazrebebisa da survilebisgan damoukidebeli; gamWvirvale - Sefasebis kriteriumebi da meqanizmebi yvela dainteresebuli pirisaTvis unda iyos cnobili. sasurvelia, rom Tavad moswavleebma miiRon aqtiuri monawileoba Sefasebis kriteriumebis dadgenasa da Sefasebis sqemis SemuSvebaSi. 7.2 Sefasebis tipebi swavla-swavlebis sistemaSi Sefasebis ori ZiriTadi modeli arsebobs: ganmaviTarebeli da ganmsazRvreli. mniSvnelova-

100

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

nia, rom maswavlebelma icodes, Tu ra SemTxvevaSi da ra mizniT unda mimarTos Sefasebis ama Tu im formas. ganmaviTarebeli Sefasebis mizania swavlis xarisxis gaumjobesebis uzrunvelyofa; swavlebis procesSi TiToeuli moswavlis ganviTarebis, maTi unarebis daxvewis maqsimalurad xelSewyoba. es zogadi ganaTlebis yvelaze mniSvnelovani pedagogiuri amocanaa, rogorc amas xazgasmiT aRniSnavs dimitri uznaZe: swavlaSi ZiriTadia ... im Zalebis ganviTareba, romelnic swavlis procesSi monawileoben.1 ganmaviTarebeli Sefasebisas maswavlebeli moswavleTa saqmianobas amowmebs ara maTi miRwevis donis gansasjelad da niSnebis dasawerad, aramed maT dasaxmareblad. igi akvirdeba TiToeul moswavles swavlis procesSi, Seiswavlis maT saWiroebebs, raTa am moTxovnilebaTa gaTvaliswinebiT dagegmos sagakveTilo procesi da TiToeul maTgans maqsimalurad Seuwyos xeli winsvlaSi. maswavlebeli qmnis TanamSromlobiT da konstruqciul saswavlo garemos, sadac moswavleebs ar aferxebT arc marcxis da arc warumateblobis SiSi. maT nebismier SemTxvevaSi maswavleblis rCevisa da mxardaWeris imedi aqvT. aseT garemoSi TiToeuli moswavle axal codnas SeiZens, gamocdilebas gaimdidrebs da unarebs gaiumjobesebs . ganmaviTarebeli Sefasebis procesSi, maswavlebelTan erTad, moswavleebic arian CarTulni. isinic cdiloben, maswavleblis daxmarebiT daadginon sakuTari moTxovnilebebi, Zlieri da susti mxareebi, Semaferxebeli faqtorebi. am procesebSi CarTva maTSi TviTSefasebisa da TviTganviTarebis unar-Cvevebs ayalibebs, zrdis maT qmedunarianobasac da pasuxismgeblobasac. mniSvnelovania, xazgasmiT aRiniSnos is faqti, rom ganmaviTarebeli Sefasebis SemTxvevaSi, moswavle fasdeba sakuTar TavTan, sakuTar miRwevebTan da ara - yvelasaTvis saerTo normasTan mimarTebiT. ganmaviTarebeli Sefasebis mizania, rom moswavlem dainaxos sakuTari winsvla da irwmunos, rom siZneleTa etapobrivad gadalaxva SeuZlia .
1 dimitri uznaZe, bavSvis fsiqologia, saskolo asakis fsiqologia, Tbilisi, 2003, gv. 445

101

paata papava, Tamar Wanturia

vinaidan ganmaviTarebeli Sefaseba moswavlis ganviTarebaze da swavlebis proceszea orientirebuli, misi gamoyenebisas qulebis dawera ar aris savaldebulo. ganmaviTarebeli Sefasebisas upiratesad iseTi saSualebebi gamoiyeneba, rogorebicaa sityvieri komentari, rCeva-darigeba, dakvirvebis furclebi, TviTSefasebisa da urTierTSefasebis sqemebi, codnis aTvisebis an unaris ganviTarebis etapebis gamomxatveli doneebi (sasurvelia, oTxi done gamoiyos - flobs srulyofilad / yovelTvis, flobs umeteswilad / xSirad, flobs nawilobriv / iSviaTad, ver flobs / arasodes). aTvisebisa Tu flobis doneebiT Sedgenili Sefasebis an TviTSefasebis sqemebi maswavlebelsac da moswavlesac saSualebas aZlevs, konkretuli codnis Tu unaris aTvisebis procesi dinamikaSi dainaxon. ganmsazRvreli Sefaseba moswavlis miRwevis dones saerTo normasTan mimarTebiT adgens da imis dadgenis saSualebas iZleva, Tu ramdenad daeufla igi sagnobrivi programebiT gansazRvrul codnasa da unar-Cvevebs. ganmsazRvreli Sefaseba swavlis xarisxs akontrolebs. is TiToeuli moswavlis codnis dones gansazRvravs. ganmsazRvreli Sefaseba Sedegze, anu niSanzea orientirebuli. Sesabamisad, misi gamoyenebisas, moswavleTa miRwevebis qulebiT Sefaseba savaldebulo moTxovnaa. ganmsazRvrel Sefasebas Tan ar axlavs maswavleblis rekomendaciebi Tu komentarebi miRebuli Sedegebis gaumjobesebis Sesaxeb. proeqtis miznebidan gamomdinare, mizanSewonilad migvaCnia, rom am konkretul saswavlo kursSi gamoyenebuli iyos mxolod ganmaviTarebeli Sefaseba, raTa xeli SevuwyoT moswavleebis Sedegebis gaumjobesebasa da unarebis daxvewas. 7.3 Sefasebis meTodebi maswavlebeli moswavleebis codnisa da unar-Cvevebis Sesafaseblad ramdenime ZiriTad meTods iyenebs. es meTodebia: testireba, maswavleblis dakvirveba, komentari, moswavleTa TviTSefaseba da urTierTSefaseba. yvela am meTods saerTo mizani aqvs - maTi saSualebiT grovdeba informacia moswav-

102

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

leebis warmatebebisa da maTi problemebis Sesaxeb da am informaciis gaTvaliswinebiT swavlebis Semdgomi etapi igegmeba. Sefasebis meTodebs erTmaneTisgan konkretuli mizani, forma da mniSvneloba ganasxvavebs. 7.4 Sefasebis rubrikebi mniSvnelovania, rom moswavleebs gacnobierebuli hqondeT, Tu rogor da ris mixedviT Sefasdebian. Sefasebis saukeTeso instrumentia rubrika (sqema), romelic SeiZleba iyos rogorc maswavleblis mier moswavleTa Sefasebis, aseve TviTSefasebis forma. rubrika mkacrad gansazRvruli kriteriumebisa da maTi gamoyenebis wesebis erTobliobaa, romlis mixedviTac fasdeba moswavlis Sedegi ama Tu im aqtivobaSi an saganSi. imis mixedviT, Tu konkretulad ris Semowmebas/gaumjobesebas gegmavs maswavlebeli, man SeiZleba rubrika ramdenime kriteriumad dayos da maT moswavleTa moswrebis sxvadasxva donis Sesabamisi qulebi an sityvieri mniSvnelobebi mianiWos. amgvari sqemis upiratesoba isaa, rom maswavlebelica da moswavlec konkretul informacias iReben imasTan dakavSirebiT, Tu romeli kriteriumiT aqvs moswavles problemebi da raze unda gamaxvildes yuradReba. erTi da imave rubrikis sistematurad gamoyeneba progresis monitoringis karg saSualebas iZleva. rubrika SeiZleba Seiqmnas rogorc davalebaTa an unarCvevaTa erTobliobis Sesafaseblad (zogadi Sefasebis sqema), aseve erTi konkretuli davalebis an unaris Sesafaseblad (konkretuli Sefasebis sqema). Sefasebis rubrikis kriteriumebi pirdapir kavSirSi unda iyos Sesabamisi sagnis standartis indikatorebTan. aucileblobis SemTxvevaSi, maswavlebels SeuZlia ama Tu im rubrikaSi damatebiTi komponentebic Seitanos, Tumca, ar unda daiviwyos, rom ZiriTadi sayrdeni swored sagnobrivi standartia. Sefasebis rubrikis unificirebuli forma ar arsebobs. misi mravalferovneba damokidebulia im faqtorebze, Tu ra fasdeba, romeli kriteriumebia prioritetuli, vin da rogor iyenebs Sefasebis Sedegebs da a.S. miuxedavad amisa, yvela ru-

103

paata papava, Tamar Wanturia

brikis mimarT ramdenime ZiriTadi moTxovna arsebobs: sandooba (rubrikis kriteriumebis erTmniSvnelovnad da mkafiod Camoyalibeba), mizanTan Sesabamisoba (rubrikis kriteriumebi amowmebs mxolod imas, risi Sefasebac winaswaraa gamiznuli) da gamWvirvaloba (moswavleebi winaswar icnoben Sefasebis im sqemas, romliTac maTi codna fasdeba). sasurvelia, Tu Sefasebis rubrikis SedgenaSi moswavleebi uSualod iqnebian CarTulni. es maT saSualebas miscems, ukeT gaerkvnen, Tu ras iTxoven maTgan da rogor afaseben maT codnas.2 qvemoT mocemulia Sefasebis rubrikis ramdenime nimuSi, romliTac SegiZliaT ixelmZRvaneloT, an romlis mixedviTac SegiZliaT rubrikebis Tqveneuli variantis Seqmna.

1. gamarTuli kiTxvis Sefasebis rubrikis nimuSi moswavlis saxeli da gvari:


kriteriumebi yovelTvis xSirad iSviaTad arasodes

teqsts kiTxulobs uSecdomod teqsts kiTxulobs gabmulad teqsts kiTxulobs zomieri siCqariT teqsts kiTxulobs gamometyvelebiT (xmamaRla da mkafiod) teqsts kiTxulobs saTanado intonaciiT
2 swavleba da Sefaseba, maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis centri, Tbilisi, 2008, gv. 99-104

104

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

2. gagebaze orientirebuli kiTxvis Sefasebis rubrikis nimuSi moswavlis saxeli da gvari:


kriteriumebi yovelTvis xSirad iSviaTad arasodes

ganasxvavebs TxrobiTsa da informaciul, mxatvrulsa da aramxatvrul teqstebs aRwers wakiTxuli teqstiT gonebaSi aRZrul suraT xatebs gamoTqvams varaudebs teqstis wakiTxvamde da wakiTxvis procesSi yuradRebas amaxvilebs gaugebar sityvebsa da winadadebebze, azustebs maT mniSvnelobas gamoxatavs sakuTar STabeWdilebebsa da damokidebulebas wakiTxulTan dakavSirebiT svams SekiTxvebs teqstis elementebis Sesaxeb; teqstSi poulobs dasmuli SekiTxvebis pasuxebs wakiTxuli teqstis Sinaarss ukavSirebs sakuTar gamocdilebas, sxva teqstebsa da samyaros akeTebs teqstis calkeuli abzacebisa da mTliani teqstis reziumirebas gamoaqvs daskvnebi sxvadasxva tipis teqstebis kiTxvis dros da miuTiTebs Sesabamis dasabuTebas teqstSi axasiaTebs literaturuli teqstis ZiriTad elementebs (personaJebi, fabula, garemoebebi, Tema)

105

paata papava, Tamar Wanturia

weris rubrika wera kompleqsuri procesia da moswavlebSi misi srulyofa swavlaswavlebis procesSi Tanmimdevrulad miiRweva. efeqturi wera moicavs Temis garSemo ideebis saTanadod organizebas, leqsikuri erTeulebisa da gramatikuli formebis sworad gamoyenebas, mizansa da mkiTxvelze orientirebas, marTlwerisa da punqtuaciis wesebis dacvas, sufTa weras. moswavlis naweris SefasebisaTvis sasurvelia specialuri rubrikis gamoyeneba, romelic moswavlesa da maswavlebels saswavlo procesis ukeT warmarTvaSi daexmareba. weris Sefasebis rubrikis nimuSi moswavlis saxeli da gvari:
kriteriumebi SeuZlia sxvadasxva tipis mcire zomis teqstis damoukideblad Seqmna da azris gasagebad Camoyalibeba weris dawyebamde gansazRvravs teqstis daniSnulebasa da adresats da arCevs Sesabamis tonsa da stils weris dawyebamde adgens weriTi davalebis mokle gegmas SeuZlia naSromis garegnuli mxaris organizeba arCevs Sesabamis leqsikas da wers gamarTuli winadadebebiT icavs punqtuaciis ZiriTad wesebs iyenebs swor gramatikul da orTografiul formebs yovelTvis xSirad iSviaTad arasodes

106

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

icnobs da iyenebs teqstis Casworebis martiv xerxebs ubrundeba nawers koreqtirebisTvis, amCnevs da asworebs martiv Secdomebs xmamaRla kiTxulobs sakuTar nawers, cvlis teqstis ama Tu im monakveTs stilis TvalsazrisiT ukeTesi variantiT wers Seswavlili teqstis Sinaarss SeuZlia karnaxiT wera

moswavleTa TviTSefaseba da urTierTSefaseba TviTSefaseba da Tanatolebis Sefaseba mniSvnelovania, ramdenadac es procesi moswavles saSualebas aZlevs, Tavisi susti da Zlieri mxareebi gaacnobieros, obieqturad Seafasos sakuTari codna, SesaZleblobebi, TviTkritikis unari ganiviTaros da dinamikaSi adevnos Tvali sakuTar progress. sabolood ki es yvelaferi moswavles damoukideblad swavlis unar-Cvevas uyalibebs. amasTan, moswavleTa TviTSefasebisa da urTierTSefasebis meSveobiT maswavlebeli met informacias agrovebs moswavleebis Sesaxeb da maT ganviTarebas ufro efeqtianad warmarTavs. sasurvelia, moswavleTa TviTSefasebisTvis da urTierTSefasebisaTvis gankuTvnili rubrikebi ufro martivad iyos agebuli da ZiriTadad pirdapiri pasuxebiT Semoifarglebodes (diax/ara, veTanxmebi/ar veTanxmebi da sxv.). maswavlebelma TviTSefasebisa da urTierTSefasebis rubrikebi SeiZleba sxvadasxva dros da sxvadasxva SemTxvevaSi gamoiyenos - konkretuli Temis aTvisebis xarisxis Semowmebisas, swavlis Sedegebisa da miRwevebis gazomvisas, ama Tu im unaris ganviTarebis doneze dakvirvebisas da sxv. TviTSefasebisa da urTierTSefasebis kidev erTi, gansx-

107

paata papava, Tamar Wanturia

vavebuli formaa, rodesac moswavleebi maT mierve (an Tanaklaselebis mier) daweril savarjiSoebs Tavadve amowmeben maswavleblis mier miTiTebuli swori pasuxebis mixedviT da bolos iTvlian, Tu ramdeni savarjiSo gaakeTes sworad. agreTve, TviTSefasebis gavrcelebuli variantia moswavleebis mier dRiuris tipis Canawerebis gakeTeba, sadac aRweren, Tu ra warmatebebs miaRwies, ra uSliT xels miRebuli Sedegebis gaumjobesebaSi da a.S. qvemoT mocemulia moswavlis zogadi unarebis TviTSefasebis rubrikis nimuSi, romelze dayrdnobiTac SegiZliaT rubrikis sakuTari variantic SeqmnaT. moswavlis TviTSefasebis rubrikis nimuSi moswavlis saxeli da gvari:
kriteriumebi gakveTilze yuradRebiT var maswavleblis mier dasmul SekiTxvebs vpasuxob ar merideba sakuTari azris xmamaRla gamoTqma yuradRebiT vismen sxvis azrs marto muSaobaze metad jgufebSi muSaoba mexaliseba rodesac raimes ver vigeb, vekiTxebi maswavlebels an klasels gakveTilze xels ar vuSli klaselebs muSaobis dawyebis win viniSnav dros da vcdilob, mas ar gadavacilo yovelTvis zogjer arasodes

108

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

maswavleblis TviTSefaseba TviTSefaseba maswavleblisTvisac iseTive mniSvnelovani komponentia, rogoric moswavleTaTvis, vinaidan swored misi meSveobiT SeuZlia pedagogs, sakuTari Zlieri da susti mxareebis identificireba moaxdinos da samomavlo prioritetebi amis gaTvaliswinebiT gamokveTos. drois garkveuli monakveTis ganmavlobaSi TviTSefasebis erTi da imave rubrikis sistematuri gamoyeneba da miRebuli Sedegebis mudmivi monitoringi maswavleblis ganviTarebis efeqturi saSualebaa. saWiroebis mixedviT, maswavlebels SeuZlia Secvalos, Seavsos, gadaasxvaferos TviTSefasebis rubrikis kriteriumebi. qvemoT mocemulia maswavleblis TviTSefasebis rubrikis nimuSi. maswavleblis TviTSefasebis rubrika vqmni Tu ara saklaso oTaxSi wignier garemos? ra konkretul nabijebs vdgam mis Sesaqmnelad? ra iyo yvelaze warmatebuli Cem mier dRes Catarebul gakveTilSi? ramdenad sworad mivusadage erTmanTs SerCeuli teqsti da meTodi? ras Sevcvlidi? ramdenad Seesabameba Cemi moswavleebis miRwevebi dadgenil standarts? rogor SeiZleba gavaumjobeso miRweuli Sedegebi? SemiZlia Tu ara klasis marTva da organizeba? konkretulad ras vakeTeb saklaso garemos organizebisaTvis?

109

paata papava, Tamar Wanturia

kiTxvis unaris Semowmebis testi


testis miznebi: SevamowmoT TiToeuli moswavlis Segnebuli kiTxvis unari. gadavamowmoT gamarTuli kiTxvis ori aspeqti: sityvebis sworad wakiTxva da intonacia. gavaanalizoT testirebisaTvis gamoyenebuli teqstebis adekvaturoba. davgegmoT problemur moswavleebTan muSaobis strategia. gavamdidroT gagebis swavleba efeqturi resursebiTa da strategiebiT. saWiro resursi: mocemuli klasisaTvis saSualoze dabali sirTulis ori teqsti a. TxrobiTi, b. aRweriTi/informaciuli. testis msvleloba
safexuri kiTxvis dawyebamde maswavleblis moqmedeba moamzadebs teqsts, SekiTxvebsa da Sesavseb formas. dajdeba moswavlis gverdiT. usvams ramdenime zogad SekiTxvas kiTxvasTan dakavSirebiT (mag.: ras kiTxulob axla?, mogwons?). eubneba, rom axla moswavle waikiTxavs teqsts xmamaRla. moswavlis moqmedeba usmens maswavlebels. pasuxobs SekiTxvebs. emzadeba teqstis wasakiTxad.

kiTxvis pro- CainiSnavs SecdomiT wakiTx- kiTxulobs. cesSi uli sityvebis raodenobas, cdilobs gaigos. an Tavad sityvebs moniSnavs. kiTxvis dasrulebis Semdeg madlobas uxdis moswavles wakiTxvisaTvis. usvams mas sami tipis SekiTxvebs: 1. gaxseneba, 2. leqsika, 3. gageba. avsebs specialur formas (ix. danarTi). moismens maswavleblis mier dasmul SekiTxvebs. cdilobs upasuxos.

instruqcia maswavleblisaTvis

110

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

kiTxvis dawyebamde dasviT moswavle Tqven mopirdapire mxares an miujeqiT marjvena mxares, odnav moSorebiT. gauRimeT. uTxariT, rom gainteresebT, ramdenad kargad igebs igi (moswavle) wakiTxuls. dausviT kiTxvis Sesaxeb ramdenime SekiTxva, romlebic uSualod teqstTan ar iqneba dakavSirebuli. mag.: ras kiTxulob axla?, mogwons?, ra aris am wignSi yvelaze saintereso? da sxv. uTxariT, rom axla man (moswavlem) unda waikiTxos teqsti xmamaRla. amasTan, Seecados, rom kargad gaigos, ra weria am teqstSi. aseve, uTxariT, rom wakiTxvis dasrulebis Semdeg Tqven dausvamT ramdenime SekiTxvas, raTa erTad daadginoT, Tu ramdenad kargad gaigo man wakiTxuli. uTxariT, rom waikiTxos Cveulebrivad, misTvis bunebrivi siCqariT, ise, rogorc saxlSi kiTxulobs. uTxariT moswavles, ris Sesaxeb aris teqsti. Tu teqsti ilustrirebulia, uCveneT ilustracia, magram ara didi xniT. saTaursa da ilustraciaze xangrZlivi saubari saWiro ar aris. sTxoveT moswavles, rom daiwyos kiTxva. kiTxvis procesSi Tqvens samuSao furcelze CaniSneT (mag., CamousviT xazi) TiToeuli arasworad wakiTxuli sityva. Tu Tqveni samuSao furceli teqstis aslsac Seicavs, arasworad wakiTxuli sityvis qveS xazi gausviT, an Tavze daawereT is varianti, romelic am sityvis wakiTxvisas moswavlem warmoTqva. Tu moswavle erTsa da imave sityvas ramdenjerme kiTxulobs SecdomiT, moniSneT mxolod erTxel. Tu moswavle dasawyisidanve bevr sityvas kiTxulobs SecdomiT, SewyviteT kiTxva da erTi doniT martivi teqsti mieciT wasakiTxad daakvirdiT kiTxvis im aspeqtebs, romlebic gainteresebT. mag.,

111

paata papava, Tamar Wanturia

kiTxulobs Tu ara moswavle gamometyvelebiT/intonaciiT? ra qcevebs avlens moswavle kiTxvis procesSi (nerviulobs, pozebs icvlis, fexs aqnevs, periodulad wyvets kiTxvas, gisvamT SekiTxvebs da sxv.)? kiTxvis dasrulebis Semdeg kiTxvis dasrulebis Semdeg dausviT moswavles SekiTxvebi winaswar dadgenili TanmimdevrobiT (gaxsenebaze orientirebuli leqsikaze orientirebuli gagebaze orientirebuli). mieciT moswavles dro dafiqrebisaTvis. pasuxebi CainiSneT. kidev erTxel gauRimeT moswavles, gadauxadeT madloba da SeaqeT, miuxedavad imisa, warmatebiT waikiTxa Tu ara. SeavseT testis forma saWiro informaciiT.

SeniSvna: gTxovT, ar SeiWraT maswavleblis rolSi, imis miuxedavad, Tu ra saxis daxmareba dasWirdeba moswavles am procesSi. nu dagaviwydebaT, rom amjerad Tqven testis administratori xarT.

112

forma kiTxvis unaris (gamarTuli kiTxvisa da gagebagaazrebis) Semowmebis testi

klasi: maswavlebeli: testirebis TariRebi: teqstis tipi: TxrobiTi aRweriTi/sainformacio teqstSi sityvebis raodenoba:

Sesavsebi cxrili kiTxvis gabmuloba 1 2 3 1 2 intonacia 3 SeniSvnebi

moswavlis saxeli da gvari

SecdomiT SekiTxvebze wakiTxuli pasuxis Sedegi (arasworad dekodirebuli) sityvebis raodenoba

(maT Soris, qcevis an metyvelebis Sesaxeb)

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

113

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

paata papava, Tamar Wanturia

11.

12.

13.

114

14.

15.

16.

klasSi saerTo/saSualo monacemebi

testirebis dasrulebis TariRi: maswavleblis xelmowera:

wigniereba. maswavleblis saxelmZRvanelo

gamoyenebuli literatura 1. dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi, maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis erovnuli centri, Tbilisi, 2010 2. dimitri uznaZe, bavSvis fsiqologia, saskolo asakis fsiqologia, Tbilisi, 2003 3. kiTxvis efeqturi meTodebi, maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis erovnuli centri, Tbilisi, 2010 4. swavleba da Sefaseba, maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis centri, Tbilisi, 2009 5. wigniereba _ PIRLS2006 saqarTveloSi, gamocdebis erovnuli centri, Tbilisi, 2008 6. wigniereba dawyebiT klasebSi, meTo duri saxelmZRvanelo maswavleblebisaTvis. beselia nino, papava paata. norvegiis ltolvilTa sabWo 2011 7. Graves M. F., Juel C., Graves B. B. Teaching Reading in the 21st Century. Fourth Edition. Pearson. 2007 8 . Temple C., Ogle D., Crawford A., Freppon P. All Children Read. Teaching for Literacy in Today`s Diverse Classroms.. Pearson. 2008 9. Reading Rockets. Classroom Strategies. http://www.readingrockets.org/ strategies/.

115

116

- -. . , (RWCT IC) , . .

- , , ; . ; ; .

You might also like