You are on page 1of 515

Pablo Neruda

iir Says:620

---------------------------------------------1) 7 KASIM ZAFER GN N KASDE Bu ifte yldnmnde, bu gnde, bu gecede, bulacaklar m ssz bir dnyay, karlaacaklar m umutsuz yreklerdeki derin bolukla? Hayr, saatleriyle bir gnden daha fazlas, aynalarn ve kllarn bir geit treni bu, gecesel kklerinden afa burkana dek geceye arpan ifte bir iektir bu. spanya nn Gney den gelen gn, cesur gn demirden tyyle, oradan geliyorsun sen, atlam alnyla den son kiiden ve aznda senin yanan saylarnla! Ve oraya gidiyorsun bizim hl yaayan anmzla: gndn sen, kavgaydn sen, destekliyorsun grnmeyen stunu ve ka barndran rakamndaki kann doaca yeri! Yedi, Kasm, nerede yaarsn? Nerede alazlanr yapraklar, biradere nerede syler dorul diye vzltn ve dene: ayaa kalk! Nerede byr kannn defnesi ve szar insann zayf etine ve ykselir havaya biimlemek iin kahraman? Sende, yeniden, Birlik, sende, yeniden, ey dnya halklarnn bacs, ey temiz memleketi Sovyetler in. Btn dnyaya yaylm yapraklar gibi byk tohumun dner sana. Kavganda, hibir alay kalmad artk ey halk! Her ey demirden olacak, her ey dolanp yaralayacak, her ey kavranlmaz sessizlik bile, kuku bile, evet, k elleriyle kuku bile arayacak yreklerimizi dondurmak ve batrmak iin, her ey, sevin bile, her ey demirden olacak, zaferde yardmc olmak iin sana, ey bac ve anne. Seni inkar edene tkrlsn! Saatlerin saatinde alsn cezasn o sefil, kan revan iinde, dnsn korkak karanlk evine, bulsun defne yrekli olan, o cesur yolu, dnyay savunan o kardan ve kandan cesur gemiyi! Selmlyorum seni, Sovyetler Birlii, bu gnde, tevazu ile: yazar ve airim ben. Babam demiryolu iisiydi: yoksulduk her zaman. Seninleydim dn, uzaklarda, o byk yamurlu kk lkemde. Orada byd alazl

adn, ve halkn barnda yand, cumhuriyetimin yce gne dokunana dek! Bugn seni dnyorum, herkes seninle! likten ilie, evden eve, krmz bir ku gibi uuyor adn. Kahramanlarnndr onur ve kannn her damlasnndr, saf ve marur meskenini savunan yreklerden o muazzam birikimindir onur! Seni douran o ac ve kahraman ekmeindir onur, alrken zamann kaplar halktan ve demirden ordun ark syleyip yrrken kl ve ssz toprak arasnda, katillerin zerine doru, zaferin temiz ve kutsal topranda bir ay gibi byk bir gl ekmek iin. Pablo Neruda ( nc Konaklama kitabnn 5. blmnden) eviren: smail Aksoy

evirenin Notu: iirin ilk dizesindeki ifte yldnm , iirin yazld tarih olan 7 Kasm cumhuriyetilerin milliyeti taburlara stn gelmesinin beinci ve Ekim Devrimi nin yirmidr c yldnm olmasna gnderme yapmaktadr. smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------2) 8 EYLL Bugn olan gn azna dek dolu bir kadehti, bugn olan gn muazzam bir dalgayd, bugn btn bir dnyayd. Bugn ykseltti dalgal deniz bizi bir pn doruuna, ki titremitik bir yldrmn aknda, rkmtk ve dibe batmtk birbirimizin kucaklaynda. Bugn yaymtk bedenlerimizi sonsuzca, bymtk dnyann sonuna doru ve kaynamtk birbirimize sarmalanm olarak tek bir damlasnda balmumunun ya da meteorun. Yeni bir kap ald aramzda ve henz yz olmayan biri, oturdu ve bekledi bizi orada. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden) Pablo Neruda ----------------------------------------------

3) ACI EKMEDM Fakat ac ektim mi? Ac ekmedim. Sadece halkmn ac ekmesinden tr ac ekiyorum. Yayorum iinde, yayorum anayurdumda, bir hcre gibi o sonsuz ve alazl kanda. Zamanm yok kendi aclarma. Kimse ac ekmemi salayamaz bana temiz gvenlerini veren bu hayatlar olmadan, ve bir hain gibi brakt l maarann dibine vursun diye, ne ki geri dneceiz oradan ve ykselteceiz gl. Cellat benim yreimi yarglasn diye bask yaptnda yarglara, at o kararl kitle, halkm, o muazzam labirentini, aklarnn uyuduu o bodrumu, ve orada tuttular beni, gzetleyerek k ve hava gelinceye dek. Sylemilerdi: Borlusun bize, sensin koyacak o souk iareti o ktcl kirli isme . Ac ektim, sadece ac ekememekten tr. Biraderlerimin karanlk hapishanelerinden geememekten tr, btn aclarmla bir yara gibi, ve her bir topallayan adm yetiti bana, senin srtna inen her bir darbe paralad beni, senin ehadetinden her bir damla kan kanayan arkma szd gitti. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Karanlktaki Anayurduma Yeni Yl lahisi adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------4) ALIK VE FKE Elveda, elveda iftliine, fethettiin glgeye, o berrak dala, kutsanm topraa, kze, elveda esirgenen suya, elveda bayrlara, yamurla gelmeyen mzie, o kupkuru ve tal sabah kzllnn solgun kemerine. Juan Ovalle, sana elimi verdim, susuz eli, tatan eli, duvardan ve kuraklktan bir eli. Ve dedim ki sana: beddua et o koyu kahverengi kuzuya, o en merhametsiz yldzlara, kurun renkli bir diken gibi aya, gelinsi dudaklarn krlm dallarna, fakat dokunma insana, dkme henz kann insann dokunarak damarlarna, boyama henz kumu kanla, vadiyi yangnlar iinde brakma dm atardamar dallarnn aalaryla. Juan Ovalle, ldrme. Fakat elin

yantlad beni: Bu toprak ldrecek, intikam almak isteyecek geceleri, aclnda zehirden bir rzgrdr o yal kehribar hava, ve gitar benziyor bir sulunun sopasna, ve bir baktr rzgr . Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------5) ADADA GECE Btn gece seninle yattm denizin yaknnda, adada. Yabanl ve uysaldn sevinle uyku arasnda, atele su arasnda. Belki ok ge birleti dlerimiz dorukta ya da dipte, ayn rzgrla kmldayan dallar gibi yukarda, birbirine dokunan kzl kkler gibi aada. Belki ayrld dn benimkinden ve arad beni nce olduu gibi karanlk denizde, sen henz kendin deilken, ben farknda deilken senin yelken am geiyordum yanndan, ve gzlerin arad imdi sana cmerte verdiimi - ekmei, arab, ak ve yabansl nk hayatmn armaanlarn beklemi kadehsin sen. Seninle yattm btn gece, karanlk toprak dnerken yaayanlarla ve llerle, ve anszn uyandmda, henz tam karanlk deilken, kayd elim belinde. Ne gece ne de uyku ayrabilirdi bizi. Seninle yattm, ve uyandmda, ve azn kurtulduunda dnden, verdi bana topran lezzetini, deniz suyundan, yosundan, hayatnn derinliinden, ve aldm pn, sabah kzllyla slanm, bizi evreleyen denizden

bana gelmi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Kaptann Dizeleri nden Pablo Neruda ---------------------------------------------6) ADADA RZGR Bir attr rzgr: denizde, gkte devineni dinle. Gtrmek ister beni: dinle nasl devinir dnyada tamak iin beni uzaklara. Sakla beni kollarnda sadece bu gece, arparken yamur denize ve topraa saysz azyla. Dinle, nasl da arr beni drtnalnda tamak iin uzaklara. Alnlar bitiik, azlar bitiik, bizi yakan sevdaya bal bedenlerimizle, brak essin rzgr, ki gtrmesin beni telere. Kpkle talanm rzgr essin brak, brak arsn ve arasn beni karanlnn drtnalnda, byk gzlerinin altnda batmken ben, deil mi ki sadece bu gece huzur bulacak, sevgilim. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Kaptann Dizeleri nden Pablo Neruda ---------------------------------------------7) ADALARA GELRLER (1493) Kasaplar adalar ssz koydu. ehitlii anlatan bu ykde Guanahani birinciydi. Gllerinin yokedildiini grd baln oullar, frlatldn grd narin bedenlerinin topraa,

ve ldkten sonra bile bir ey anlamad onlar. Balayp yaraladlar onlar, yaktlar ve kllere dntrdler, derilerini yzp gmdler topraa. Ve o zaman palmiyelerde sprc bir valsi dans ettiinde botu bu yeil len yeri. Yalnzca kemikler kald, amanszca ymlar bir ha gibi, Tanr'nn ve insanlarn byk onuru iin. Narvez'in ba yard ta mercan kayalklarna dek obanlarn balkl topran ve Sotavento'nun ormann. Ha burada, tespih, burada Garotten'in kutsal Bakire'si. Kolombus'un definesi, fosfor-aydnlyla Kba, ald sanca ve dizleri slak kumunda. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------8) ADONS GB ANGELA Bugn beyaz korlu yava yattm masum gen bir kzn yannda bir okyanusun kysnda gibi, bir yldzn yrngesinin ortasnda gibi.

Sonsuz yeil bakndan akt k kuru su gibi berrak derin emberlerinde taze gcn. ki alazl ate gibi gsleri parlad dikelmi olarak iki blgede, ve ifte bir akntda ulat ate byk kl ayaklarna. Altn bir iklim olgunlat erkenden bedeninin gndelik uzantlarna ve doldurdu onu akn akn meyvelerle ve gizli korla. Pablo Neruda Yeryznde Birinci Konaklama dan eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------9) AACA GR

Biraz akl yrtmeyle, parmaklarmla, yavaa takn altnda kalan yava sularla, dyorum unutmabenilerin krall iine, zncn inat yarkresi iine, unutulmu harap bir oda iine, ac yoncalarn bir demeti iine. Dyorum glge iine, ortasnda tam da mahvolmu eylerin, bakyorum rmceklere, ve otlatyorum ormanlar gizli bitmemiliklerle, ve dolanyorum arasnda bilei bklm slak liflerin, zden ve sessizlikten yaayan hayatn. Uysal madde, ey kuru kanatlarn gl, kmde trmanyorum yapraklarna krmz bitkinlikten ar ayaklarla, ve kat katedralinde eiliyorum yere ve dvyorum dudaklarm bir melekle. Benim duran orada, dnya renginin nnde, nnde solgun l klcnn, nnde birlemi yreklerinin, nnde sessiz ynnn. Benim duran orada, len kokulardan dalgann nnde, sarmalanm sonbaharla ve direnle: benim bir gm yolculuuna kan senin sar yara izlerinin arasnda. Balangc olmayan alaymla gelen benim, besinsiz, uykusuz, yalnz, karartlm dehlizlere giren ve senin gizemli zne ulaan. Grrm senin kuru akntnn devindiini, grrm engellenmi ellerinin bydn, iitirim deniz bitkilerinin gcrdadn, denizle ve fkeyle sarsldn, ve duyumsarm ie doru len yapraklar ve senin korunmasz kmltszlnla yeil maddelerini birletiren. Gzenekler, damarlar, irinliin dolam, arlk ve sessiz scaklk, dm ruhunu delmi oklar, uyuyan varlklar kaln aznda, tatl tketilmi ilikten toz, snm ruhlarla dolu kl, gel bana, benzersiz dme benim, gecenin dt ve ezilmi su gibi sonsuzca dt yatak odama d benim, ve bala beni onlarn hayatna, onlarn lmne, ve onlarn uysal maddelerine, onlarn l ntr gvercinlerine, ve tututuralm atei, ve sessizlii, ve sesi, ve yakalm, ve susalm, ve anlar. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy

Yeryznde kinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------10) AACIN ZGS Elleri olmayan kr bir marangozum ben. Suyun altnda yaadm, yiyerek souu kokan bir klf dahi oluturmadan, o meskenler o sedir aacndan dierine, bize gurur verdi hep, ve gene de ormann dokusunda aradm ben arkm, o gizli liflerde, dermansz peteklerde, ve budanm dallarda, doldurdu rayihayla yalnzl, aacn dudaklaryla. Her bir maddeyi sevdim, her bir damlasn eflatunun ya da metalin, suyun ve baan, ve daldm iine o sk katmann, sonsuz atele ve titreyen kumla evrilmi, dnyann zmleri arasnda bir l adam gibi donuklam azla arkm syleyene dek. Balk, amur ve arap sarmalam beni, grtlamn altnda bir yangn gibi iekleri aan o toprakla kapl kalalara dokundum lgnca, ve talarn arasnda kayp gitti duyularm kapanm yarann iine. Nasl dnebilirdim olmadan, bilmeden zanaatm olumadan, demirhane benim gcmle kararl, ya da hzarlar, klar yk hayvanlarnn havas. Her ey efkat ve kaynak oldu ve ben sadece gecesel amaca hizmet ediyordum. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Yo soy' - Canto General'den Pablo Neruda ---------------------------------------------11) AALARIN DALLARINDA NN KALIR GZ Aalarn dallarnda niin kalr gz yapraklar dene dek? Ve nerede asar o kendi sar pantolonlarn? Doru mudur gzn beklemekte olduu olacak olan bir eyi? Belki bir yaprakta titreyecek ya da evren urayacak geerken?

Topran altnda bir mknats m var, gzn kardei olan bir mknats? Ne zaman emredilir topran altnda gln nceden belirlenmilii. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------12) AIR LM

Ar ar lr alkanlnn klesi olanlar, her gn ayn yoldan yryenler, yry biimin rengini deitirmeye yeltenmeyenler, tanmadklaryla konumayanlar.

Ar ar lr tutkudan ve duygulanmdan kaanlar, beyaz zerinde siyah tercih edenler, gzl e esnemeyi glmseyie eviren ve yanllklarla duygulanmlarn karsnda onarlm yrei uygu yerine i harflerinin zerine nokta koymay yeleyenler.

Ar ar lr ilerinde ve sevdalarnda mutsuz olup da bu durumu tersine evirmeyenler, bir irmek adna kesinlik yerine belirsizlie kalkmayanlar, hayatlarnda bir kez bile mantkl b r de aldr etmeyenler.

Ar ar lr yolculua kmayanlar, okumayanlar, mzik dinlemeyenler, gnlnde incelik bar

Ar ar lr zsayglarn ar ar yok edenler, kendilerine yardm edilmesine izin vermey ssz olduklar ve srekli yaan yamur hakknda btn hayatlarnca yaknanlar, daha bir ie k o iten el ekenler, bilmedikleri eyler hakknda soru sormayanlar, bildikleri eyler hak kndaki sorular yantlamayanlar.

Deneyelim ve kanalm kk dozdaki lmlerden, anmsayalm her zaman: yayor olmak yalnzc rmekten ok daha byk bir abay gerektirir. Yalnzca ateli bir sabr ulatrr bizi muhteem bir mutluluun kapsna. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy

evirenin notu: iirin son tmcesini, Rimbaud nun A laurore, armes d une ardente patience no s entrerons aux splendid villes ( afak kzllnda, ateli bir sabrla silhlanm olarak teem kentlere ) dizesinden esinlenerek yazmtr Neruda. smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------13) AIT Yalnz bama, ssz yerlerde alamak istiyorum rmaklarca, sndrlmek istiyorum, uyumak istiyorum, uyumak senin hayli yal mineralsi gecen gibi. Neden dt parldayan anahtarlar haydut ellerine? Ayaa kalk,

Ocllo, anatanra, brak dinlensin gizliliin bu gecenin sonsuz yorgunluunda ve akt dn damarlarma. Henz dilemiyorum senden Yupanquierne'nin gneini. Uykuda konuuyorum seninle, lkeden lkeye bararak, Peru'lu anne, sradalarn kas. Nasl szd haner ynlar senin kumul lkenin iine? Ellerinde kmltszca duyumsuyorum metallerin yayln yeralt damarlarnca. Senin kklerinden yaratldm, ne ki anlayamyorum, toprak sunmuyor bana hikmetini, grdm geceden baka bir ey deil yldz aydnl gk blgeleri altnda. Hangi anlamsz ylan d srkledi kendini kankzl o izgiye? Acnn gzleri, kasvetli gelime. Nasl geldin acaba bu kzgn rzgra, neden, gazabn kayalar arasnda kaldrmad havaya Capac parldayan balktan tiara'sn? Brak dayanaym acya bayraklarnn altnda ve gmeyim kendimi bir daha parldamayacak l kk gibi. Kat gecenin altnda, kat gecede yeryzne inmek istiyorum altn'n azna erimeye. Yaymak istiyorum kendimi bu gecesel granitte. Oraya umutsuz yazgmla erimek istiyorum. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------14) ALELERDEK MELANKOL indeki bir kulak ve bir resimle saklyorum mavi bir ieyi: gece mecbur ettiinde baykuun tyn, ksk sesli kiraz aac yolduunda kendi dudaklarn ve deniz esintisi oklukla delik deik ettii kabuklarla tehdit ettiinde, bilirim bulunur batm byk yaylmalar, klelerce kuvars, balk, mavi sular bir vurua, onca sessizlikten, yenilgiden ve kfur aacndan, kaybolmu eyalardan, madalyalardan, okaylardan, paratlerden, plerden ok sayda damarlar. Tek bir gnn admlar var yalnzca brne doru,

yalnz bir ie denizlerde yolcu, ve gllerin vard bir yemek odas, bir yemek odas, terk edilmi bir diken gibi: konuuyorum ezilmi bir kadeh hakknda, bir perde hakknda, talar skerek akan bir rman alad ssz bir odada bulunan derinlik hakknda, bu bir evdir yamurun temelleri zerinde duran, olmazsa olmaz pencereleriyle ve kaytsz artsz sadk yaban arabyla iki katl bir ev. Gidiyorum akamlar boyunca, ve dnyorum eve kirle ve lmle dopdolu, getirerek beraberimde topra ve kklerini ve cesedin budayla, metallerle, devrilmi fillerle birlikte uyuduu topran snrsz karnn. Fakat her eyden nce korku dolu, korku dolu ve ssz bir yemek odas var krlm yadanlklaryla ve akyor sirke masalarn altndan, ve durdurulmu bir ay , karanlk bir ey, ve aryorum bir karlatrmay kendimde: belki denizle evrilmi bir dkkndr bu ve hrpan paavralar damlyor tuzlu sudan. Yalnzca ssz bir yemek odas var ve etrafnda sonsuz genilikler, suyun altna konulan fabrikalar, sadece benim bildiim enlemler, nk hznlym ben ve yolculuktaym ve tanyorum topra ve hznlym. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde kinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------15) AKIKAN KAYMAK Acayip, garip aristokratlar Amerika mzda, yakn zamanlarda alyla kaplanm memeli hayvanlar, ksr gen adamlar, kibirli budalalar, ktlk dolu toprak aalar, Kulp te ar ikinin kahramanlar, banka ve borsa soyguncular, ahmaklar, zppeler, psrklar, kaygan aslanlar eliliklerin, solgun asil kzlar, et yiyen iekler, kokulandrlm haydut maaralarnn zrriyeti, kan emen trmanc sarmak, gbre ve ter, boan sarmaklar, feodal boa ylanlarndan zincir Stepler titrerken

Bolvar n ya da O Higgins in drtnallaryla (yoksul askerler, ac grm halk, yaln ayakl kahramanlar) , oluturdunuz sizler yolu kral iin, papaz ukuru iin, bayraklarmza kar ihanet iin, ve halkn korkusuz rzgr salladnda mzraklarn ve braktnda anayurdu kollarmza, ortaya ktnz sizler ve evrimlediniz topra, lp ayrdnz itleri, ydnz topra ve ruhlar, bltrdnz polise ve tekellere. Dnd halk evine savalardan, yitti aada madenlerde, kvrmlarn siyah derinliklerinde, dt tal pulluk izlerine, kirli fabrikalar altrmaya balad, redi kiralk klalarda, dier ackl yaratklarla birlikte tka basa doldu meskenlerde. Dibe vurana dek batt halk araba, terk edildi, vampirlerden ve bitlerden bir ordu tarafndan saldrld, kuatld duvarlarla ve devriye polislerle, ekmeksiz, mziksiz, yollarda sersem yalnzln iinde Orfeus brakmaz herhalde oraya ruhu iin bir gitar, bir eritle ve umutsuzlukla kendisini sarmalam ve kylklerin zerinden yoksulluun kuu gibi ark syleyecek bir gitar. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan eviri notlar:

Simon Bolvar: 1782-1830 tarihleri arasnda yaam general. Kolombiya, Venezella, Ekvator ve Bolivya da zgrlk savalarn ynetti. Gney Amerika nn kuzey blgelerini birletirmeye amad. Hayal krklna uram bir ekilde ve srgnde lmt liman kenti Santa Marta da.

Bernardo O Higgins Riquelme: 1776-1842 yllar arasnda yaam ve San Martn ile birlikte i bamszln 1819 da kazanmtr. Orfeus: Yunan mitolojisinde, tanrsal arkc. Pablo Neruda ---------------------------------------------16) ALANDAK LLER (28 OCAK 1946, SANTAGO DE CHLE) Dtkleri yere alamaya gelmiyorum: sizlere geliyorum, sizleri yokluyorum, yaayanlar, seni ve beni yokluyorum ve dvyorum barn.

Daha nce de denler oldu. Ansr msn? Elbet, ansrsn. Ayn ad ve soyadlar vard onlarn da. San Gregorio'da, yamur dolu Lonquimay'da, Ranquil'de dalm her rzgarda, queique'de kuma gmlm, deniz boyunca ve lde, duman boyunca ve yamurda, bozkrdan adalar denizine dek ldrld dierleri de, senin gibi Antonio'ydu adlar ve balk ya da demirciydi senin gibi: ili'nin eti, yaralanm yzleri rzgarla, bozkrn ikence ettikleri, acyla damgalanm. Anayurdun duvarlar ardnda, yaknnda kar'n ve kardan cam butiklerin, rman yeil yapraklar ardnda, gherilenin ve baaklarn altnda grdm halkmn kan damlalarn, ve her bir damlas ate gibi yanyordu. Pablo Neruda Trkeye eviren: smail Aksoy ('La arena traicionada' / 'hanete Uram Kum'; 'Canto General'den) Pablo Neruda ---------------------------------------------17) ALBERTO ROJAS JMNEZ GELYOR UARAK Korkutan kanatlarn arasndan, arasndan gecelerin, manolyalarn arasndan, arasndan telgraflarn, Gney in rzgr arasndan ve denizle slanm Bat dan, geliyorsun uarak. Mezarlarn altndan, altndan kln, donmu salyangozlarn altndan, en son yeralt sularnn altndan, geliyorsun uarak. Daha da derinde, boulmu kzlarn arasnda ve kr bitkilerin arasnda, zlm balklarn daha da derininde, bulutlarn arasnda yeniden, geliyorsun uarak. Kanla kemiklerin tesinde, tesinde ekmein, arabn tesinde, tesinde atein, geliyorsun uarak. Sirkenin ve lmn tesinde, arasnda rmenin ve menekelerin, gksel sesinle ve slak ayakkablarnla, geliyorsun uarak. Elilerin ve eczanelerin stnden, ve tekerin, ve avukatlarn, ve gemilerin,

ve yeni ekilmi krmz dilerin, geliyorsun uarak. ri kadnlarn geni elleriyle salarn zp tara drd km atl kentlerin stnden, geliyorsun uarak. arabn sessizlikte lo, bulank ellerle kzlca bir aatan yava ellerle olgunlaaca mahzenleri geerek, geliyorsun uarak. Yitik havaclarn arasndan, kanallar ve glgeler boyunca, gmlm zambaklar yannda, geliyorsun uarak. Ac renkli ielerin arasndan, anason ve bela emberleri arasndan, ellerin yukarda ve alayarak, geliyorsun uarak. Di hekimleri ve toplantlar stnden, sinemalarn ve tnellerin ve kulaklarn stnden, yeni bir takm elbiseyle ve snm gzlerle, geliyorsun uarak. lmnn yamuru yaarken tayfalarn yolunu yitirdii duvarsz mezarnn stnden, geliyorsun uarak. Boanrken yamur parmaklarndan, boanrken yamur kemiklerinden, derken iliin ve gln, geliyorsun uarak. Eriyip gittiin talar stnden, aceleyle ka doru, zamana doru, yrein derken damlalarda, geliyorsun uarak. imentoyla ve kara katip yrekleriyle, ve hiddetli atlnn kemikleriyle evrilmi olan, sen deilsin oradaki, geliyorsun uarak. Ey deniz gelincii, ey benim soyum, ey arlarla giyinmi gitarc, sandaki btn bu glgeyle yanl bu: geliyorsun uarak. Seni kovalayan btn bu glgeyle yanl bu, onca l krlanglarla yanl bu, onca szlanmayla kararm toprakla: geliyorsun uarak. Valparaso nun kara rzgr datyor kmrden ve kpkten kanatlarn

geip gittiin g sprmek iin, geliyorsun uarak. Vapurlar var, ve l denizin souu, ve kaval sesleri, ve aylar, ve bir koku sabah yamurundan ve kirli balklardan: geliyorsun uarak. Rom var, sen ve ben, ve benim alayan ruhum, ve hi kimse, ve hibir ey, atlam basamaklaryla bir merdiven yalnzca, ve bir emsiye: geliyorsun uarak. Orada uzanyor deniz. Geceleri gidiyorum ve dinliyorum deniz altndan uarak geliini, yapyalnz, bende enelmi deniz alt karartl: geliyorsun uarak. Duyuyorum kanatlarn ve senin sakin uuunu, ve l sularn sana arpn kr ve slak gvercinler gibi: geliyorsun uarak. Geliyorsun uarak, terk edilmi, yalnz, ller arasnda tek, her zaman yalnz, geliyorsun uarak glgesiz ve adsz, ekersiz, azsz, glsz, geliyorsun uarak. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde kinci Konaklama dan

eviri notu: Alberto Rojas Jimnez 1900-1934 yllar arasnda yaam, Neruda nn arkada i . Zppelik derecesinde k giyimliydi. En byk hobilerinden biri, spanyol air Miguel de Un muno dan rendii ekilde kattan kular yapmakt. 1930 ylnda yaynlanm Chilenos en Pa adl bir iir kitab bulunmaktadr. Paris te yaad dnemde Chagall n tablolarna zener lar da bulunmaktadr. smail Aksoy Kaynak: http://www.memoriachilena.cl/mchilena01/temas/index.asp? id_ut=albertoro jasjimenez(1900-1934) Pablo Neruda ---------------------------------------------18) ALI MASKELER Sevmiyordum.... Acma myd ya da nefret? Saygon gibi ehirlerde dolayordum, Madras ta, Khandy de, ta gmlm olana dek, Anaradapurha nn grkemli talar, ve Seylan n kayalklar, Siddhartha nn resimleri balinalar gibi ve daha da uzaklardaki: Penang dolaylarnda tozda, nehir yataklarnda, yabanl ormann en temiz sessizliinde, aknna uram hayvan srlerinin hain hayatlaryla tesinde Bangkok un, danslarn giysileri ve al maskeleri.

Zehirlenmi deniz dipleri iy renkli mcevherlerden yaplma evler tayordu ve geni rmaklar boyunca akyordu yoksul kalabalklarn barakalar, teknelerle paketlenmi, ve saysz bakalar da rtm yaylan topra, sar rmaklarn ard boyunca, bar yarlm bir tek vahi hayvann derisi gibi, halklarn derisi, saysz efendi tarafndan kk drlm. Komutanlar ve kontlar yaadlar len fenerlerin slak hrltsnda, emdiler kann yoksul zanaatkarlarn, ve penelerle krbalar arasnda, daha ycelerde, bulunuyordu izin belgesi, Avrupal, alminyumdan tapnaklar kuran petroln Kuzey Amerikals, korunmasz deriyi yzp duruyordu ve yaratyordu kanda yeni kurbanlar. Pablo Neruda ('Yo soy' / 'Canto General'den) eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------19) ALMERA Krk ve kekre bir n yemek rahip iin demir artklarndan, klden, gzyalarndan bir yeralt n, i ekilerden ve yklan duvarlardan, bir n yemek rahip iin, Almera nn kanyla piirilmi. Bir n yemek bankere, mutlu Gney in ocuk yanaklarndan bir n, patlamalardan bir n, hissiz sudan ve harabelerden ve dehetten, krlm millerden ve ezilmi balardan bir n, siyah bir n, Almera nn kanyla piirilmi bir n. Her sabah, hayatlarnzn bulank sabahlarnda bulacaksnz o buharl ve scak n her biriniz: yumuak ellerinizle kenara itmeye alacaksnz grmemek iin, sindirmemek iin defalarca: kenara iteceksiniz ekmekle zmler arasnda, her sabah orada duracak olan suskun kandan bu n, her sabah. Garnizon elencesinde, her bir elencede, albaya ve albayn karsna bir n yeminlerin ve tkrn zerinden, afan arap nda: ki grmeyesiniz o titreyen eyi ve souu dnya zerinde. Evet, hepinize bir n, orada ve buradaki zenginlere, elilere, bakanlara, yldran len misafirlerine, derin koltuklarda ay ien kadnlara, ezilmi ve taan bir n, yoksul kanla lekelenmi, her sabah, her hafta, her zaman, Almera nn kanyla piirilmi bir n, nnzde, her daim.

Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama nn Yrekteki spanya adl blmnden) .

evirenin Notu: ubat 1937 de yzlerce Cumhuriyeti mlteci Mlaga dan Almera ya g ederken stlerin uaklar ve tanklaryla beklemedikleri bir anda karlatlar. ocuk ya da yetikin a makszn btn erkekler kuruna dizildiler. Pablo Neruda ---------------------------------------------20) ALTIN Altn sahibiydi bu temiz gnn. Yaps yeniden batmadan nce o kendini bekleyen amursu atkta, yenilerde grnd, yenilerde kaybetti yeryznn o yksek heykelini, atele temizlenmiti, insanolunun teri ve elleriyle rtnmt. Orada ayrlmt halk ile altn. Ve ilikileri topraksyd, temiz zmrdn kl rengi anas gibi. Rahatsz edilmi ubuu tutan el de ter iindeydi topran temelinden azalm zamann bitimsiz boyutundan, tohumlarn geici renklerinden, gizem dolu bereketli topraktan, salkmlar ileyen topraktan. Lekelenmemi altn yeryzler, insann paralar, halkn kirletilmemi metali, yollarnn oluturduu merhametsiz halarn karlatn anlayamayan kzolankz madenler: insan ara vermeden kemirecek tozu, devam edecek tal toprak olmaya, ve altn ykselecek kannn zerinden yaralayana dek ve hkmedene dek yaralya. ('Los flores de Punitaqui' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------21) ALTININ YOLU eri girin, efendim, buyurun aln anayurdu ve topra, meskenleri, kutsamalar, istiridyeleri, burada her ey satlr. Barutlarnzla dmeyecek hibir kule yoktur, bulunmuyor isteklerinizi reddedecek herhangi bir bakanlk, vergi tasarrufu yapacak herhangi bir a da yok. Burada bizler rzgr kadar zgr olduumuzdan

satn alabilirsiniz rzgr, elaleyi ve gelitirilmi sellozda dzenleyebilirsiniz yerinde olmayan fikirleri ya da toplayabilirsiniz esnaf araflarna zg lakayt sevdalar. Giysi deitirdi altn ve gitti ypranm kattan paavra giysilerle, grnmeyen yapraklarla souk yumurtalar, burkulmu parmaklarn kemerleri. Yeni sarayndaki gen kza getirdi babas dilerini gstererek banknotla dolu taba o gzel kz bir anda yuttu ve arpt yere ani bir glmseyile. Altnn yzyllar boyunca atamas emredildi Piskopos tarafndan, at kapy yarglar iin, yayd o kaln hallar, genelevlerde titremesini salad gecenin, savurdu rzgrda dalgalanan salarn. (Bunlar hkm srd zamanda yaamtm. Grdm tketilen rml, gbreden piramitler eziliyor onurdan: ykayan yamurun isteksiz kayserleri, ikna ettiler terazilerin kararn, lmn kaskat oyuncak bebei, kirelenmi onlarn kat, tketen klnden) . Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------22) ALVARADO Peneler ve baklarla atlad kulbelerin stne, Alvarado, yerle bir etti saracn ata-yadigarn, ald airetin dn-gln, halk-rklarna, mlklere, dinlere saldrd, hrsz ocuklarn define-tabutu oldu lmn gizli ahini. Papaloapan'a doru, Byk yeil rmak Kelebek-rmana doru, dnd neden sonra sava bayranda kanla. Arbal rmak grd oullarnn ldn ya da kle olarak hayatta kaldn, su boyunca atete grd o soy ve sezgi, gen kafalarn yandn. Ne ki yoktu aclarn sonu onlarn zalim seferinde yeni zulmlere doru yola kan.

('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------23) AMA DORU MUDUR KECKTE Ama doru mudur kecikte bekledii yeleklerin isyannn? Niin sunuyor ilkbahar bize o yeil giysilerini yeniden? Niin glyor ziraat gn solgun gzyalaryla? Nasl oldu da terk edilmi bisiklet kazand zgrln? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------24) AMA EER SLHLANDIRIRSAN ORDUNU Ama eer silhlandrrsan ordunu, Kuzey Amerika, bu temiz snr yok etmek iin ve ikago kasabn efendisi yapmak iin sevdiimiz bu mzie ve dzene, o zaman talarla ve havayla atlacaz ileri seni un ufak etmek iin: sana ate pskrtmek iin atlacaz ileri son pencereden: en derin dalgalardan atlacaz zerine seni dikenlerle armha germek iin, o zaman atlacaz ileri saban izlerinden ki filizler Kolombiyal bir yumruk gibi patlasn yznde, o zaman atlacaz zerine ekmek ve suyunu kesmek iin, o zaman atlacaz ileri cehennemde yakmak iin seni. Bu yzden ayak basma, ey asker harika Fransa ya, nk orada olacaz bizler yeil asmalar arap sirkesi verebilsin ve yoksul kzlar gsterebilsinler diye Alman kannn hl kurumad yerleri. spanya nn kuru dalarna trmanma nk oradaki her bir ta atee dnecek ve savaacak yiitler bin yl daha: zeytinliklerde arma yolunu nk asla dnemezsin Oklahoma daki evine, dalma Yunanistan n iine, nk izin verdiin ve bugn de akan kan topraktan kalkarak durdurur seni orada.

Gelme balk avlamaya Tocopilla ya, nk biliyor kl bal yamalamalarnz ve Araukanyal esmer maden iisi getirecek yeni istilaclar bekleyen o eski zalim gmlm oklar. Gvenme gaucholarn syledii vidalitalara ya da souk depolarn iilerine. Tpk bir elinde bir ie petrol brnde bir gitar, bekleyen Venezellallar gibi her yerdeler gzleri ve yumruklaryla onlar. Girme, Nikaragua ya da girme sakn. O gne kadar gz kapa olmayan bir yzle uyuyordu Sandino ormanda sarmaklarla ve yamurla kaplanm tfei, fakat onu ldrdnzde atnz yaralar baklarn n bekleyen Porto Riko daki eller gibi canl hl. natla kar koyacak dnya size. Sadece adalar ssz kalmayacak, fakat hava da ki dinliyor bugn sevdii szckleri. Gelip de insan eti isteme Peru nun yceliklerinde: antlarn yaralanm sisinde sana kar bileyliyor mor kuvars klcn kanmzn uysal atas, ve vadiler boyunca aryor bouk sesli sava borular savalar, Amaru nun ta frlatan oullarn. Meksika dalarnda da arama kimseyi afak kzllna kar savatrmak iin, uyumuyor Zapata nn tfekleri, yalanm tfekler ve evrilmiler Teksas topraklarna. Girme Kba ya, nk o denizsi kta ter arl eker kam tarlalar zerinde bekliyor seni tek bir kasvetli bak ve tek bir lk, ldrmek iin seni. Partizanlarn topraklarna girme grltl talya da: Roma da tuttuun o k askerlerin saflarndan ayrlma sakn, Aziz Peter Katedrali nden ayrlma: kylklerin basit ermileri var orada, balklarn deniz ermileri seviyorlar dnyann yeniden ieklenecei bozkrn o geni topraklarn. Dokunma Bulgaristan n kprlerine, izin vermezler gemene. Romanya nn rmaklarn fokurdayan kanlarla dolduracaz halamak iin istila kuvvetlerini: bugn feodal efendisinin nerede gmldn bilen ve sapanyla ve tfeiyle nbet bekleyen kylye selam verme: bakma ona nk kle dntrr seni bir yldz gibi. Girme in topraklarna: Kiralk ran Chiang yok orada mstearlaryla kokumu saraynda artk: iftilerin oraklarndan bir orman ve baruttan bir volkan bekliyor orada seni. Baka savalarda suyla dolu hendekler vard ve bunlarn arkasnda dikenli teller ve peneler vard, ama bu hendekler daha byk, bu sular daha derin, bu dikenli teller btn dier metallere gre daha yenilmez. Bunlar bu insans metallerin toplamndan oluan atomlar,

hayat stne hayattan oluan binlerce dmn toplam, uzak vadilerden ve lkelerden halklarn eski aclar bunlar, btn bayraklarn ve gemilerin, toplanlan btn maaralarn eski aclar bunlar, frtnaya kar savata yrtlan btn alarn, topran btn etin yarklarnn, ateten kzm aydanlk cehennemlerinin, btn dokumalarn ve dkmhanelerin btn kaybolmu ya da istiflenmi lokomotiflerin eski aclar bunlar. Bu elik tel binlerce kez doland dnyay: kesilmi gibi grnr, orduyla yklm sanlr, fakat birdenbire bulur kutuplarn ve tekrar kuatr dnyay. Fakat henz ok telerde bekliyor sizleri, ltl ve kararl, eliklenmi ve gle, hazr ark sylemeye ve mcadeleye, tundradan ve tayga ormanlarndan kadnlar ve erkekler, lm yenen savalar Volga nn, Stalingrad n oullar, Ukrayna nn devleri, kandan ve tatan, demirden ve arkdan, cesaret ve umuttan yaplm tek yksek, korkun bir duvar. Eer bu duvara dokunursanz, leceksiniz, fabrikalarn kmr gibi yanacaksnz, ve Rochester den gller glgeye dnecek step rzgrlar savuracak ve kar sonsuza dek gmecek sonra. Byk Peter den bu yana savaanlar, herkes gelecek, topraa merakla vuran yeni kahramanlarn yanna, ve onlarn madalyalarndan bugn mutlu olan bu muhteem lkenin zerinde vzldayan kk souk mermiler yapacaklar. Ve sarmaklarla donanm laboratuarlar, gnderecekler kurtarlm atomu marur ehirlerine. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Que despierte el leador eviri notlar: Gaucho: Arjantin bozkrlarndaki cowboy; yerli kadnlarla spanyol istilaclarn soyundan ge len melezler anlamna gelmektedir. Vidalita: Hzn ve neeyi ayn ark iinde barndran, gaucho arks. Byk Peter: 1672-1725 yllar arasnda yaam Rus ar. smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------25) AMERKA Ben, evrilmiim ben hanmelleri ve orak topraklarla, akallar ve imeklerle,

Canto General den

leylaklarn zincirlenmi kokularyla: ben, evrilmiim ben gnlerle, aylarla, sadece benim tandm suyla, yoncalarla, balklarla ve sadece benim ansdm gnlerle, ben, evrilmiim ben darack, savaan kpklerle anlarla kapl sahiller boyunca. Volkann ve kzlderililerin al renkli gmlei, yol, kkler arasndaki yaprak ve dikenle beliren plak ayak geliyorlar ayaklarma geceleyin dolamam iin. Karanlk kan sanki sonbaharn topraa ak gibi, yabanl ormandaki lmn korkun rnei, fatihlerin derinleen admlar, savalarn lklar, uyuyan mzraklarn kararts, askerlerin rperti veren dleri, timsah barnn suyu grltye boduu byk rmaklar gibi, senin yeni kentlerinin umulmadk belediye bakanlaryla, ylmaz kularn korosu, ate bceklerinin koruyucu parlts yabanl ormann ryen gnlerinde, yayorsam karnnda, senin trtklanm ikindinde, dinlentinde, doumlarnn rahminde, depremde, iftilerin svgsnde, kar bulutundan den klde, uzayda, o temiz olan, daire gibi yuvarlak olan, kavranlmaz uzayda, sradalarn kanl penelerinde, Guatemala'nn onuru krlm barnda, zenciler arasnda, Trinidad'n rhtmlarnda, La Guayra'da: her ey benim gecemdir, her ey gnmdr benim, her ey havamdr benim, bunlarn hepsi benim yaadklarm, uruna ac ektiim, ykselttiim ve lmne savatklarmdr. Ey Amerika, benim bu arksn sylediim heceler ne gndzden yaplm ne de geceden. Bu adanm z topraktan yaplm, parltdan ve ekmeim utkumdur, ve dm d deil, ama topraktr. Uyuyorum sere serpe baln iinde ve ellerimin arasndan akyor, yaadm zaman, sulu bir topran kayna. Ve arap deil itiim, ama toprak, saklanm toprak, azmn topra, tarmn idem slaklndaki topra, ltl sebzelerin poyraz, msrn kk, altns ambar. ('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General' den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------26) AMERKA SEVDASI (1400) Takma sa ve niforma paltolardan nce vard rmaklar, candamarlar gibi rmaklar, anm dalgalarnn tepelerinde kondor'un ve kar'n

kmltszca durduu sradalar vard: nem ve yabanl orman da bulunurdu, henz ad olmayan imek, gezegenimsi bozkrlar. nsan toprakt, kapt, titreyen batakln gzkapa, bir eit balkt, Karaib marapas, Chibcha tayd, sultan kupas ya da Arauco akmaktayd. Gen ve acmaszd, gene de kanl kristalden yaplma silahnn kabzasnda baslyd dnyann baharfleri. Onlar ansyamad sonralar hikimse: rzgr unuttu onlar, topraa gmld suyun dili, yitirildi anahtarlar ya da bouldu sessizlik ve kanda. Yaam yitirilmedi, oban kardelerim. Ama yabanl bir gl gibi dt kzl bir damla ormana, ve bir yerlambas snd. yknn akn anlatmak iin buradaym. Yaban kznn barndan dnyann bir ucunda krbalanan sahillere dek, Antartik yla toparlanm kpk ynlarnda ve bunaltan karanlklarda, Venezuella sakinliinin dikkaya oyuklarnda aradm seni, babam benim, karanln ve bakrn gen savas, ya da seni, gelinlik bitki, yatrlmaz sargs, ana-timsah, metalik gvercin seni. Ben, dipamurun gururlu nkas dokundum taa ve dedim ki: Kim bekler beni? Ve ezdim bir avu sray parmaklarm arasnda. Gene de dolandm durdum zapoteka-iekleri arasnda, ve k bir geyik kadar yumuakt ve glge yeilce bir gzkapa. Sen memleketim benim, adsz, Amerikasz, gndnmnn tayapra, erguvan mzrak, kklerimden srnr kokun tepeme dek, boalan kadehime dek, en taze sze dek, henz azmdan domam olana dek. (Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------27) AMERKA, ANMAM ADINI BO YERE Amerika, anmam adn bo yere. Boyun ediinde kl yreime, ruhumda o sonsuz dam akmasna dayandmda,

pencerelerden senin yeni gnn beni delip getiinde, bana hayat veren ktaki kendim oldum ve olurum, beni belirleyen glgede yaarm o zaman, uyur ve uyanrm ben senin somut afanda: zmler kadar tatl, ve gene de dehet verici, ekerin ve cezann lideri, soyun dlnde ykanm, senin kaltnn kanyla beslenmi. ('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General' den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------28) AMERKANIN SHRBAZLARI Merkezi Amerika, uramsn kertenkelelerin istilasna, keskin kokulu terle imisin, terlemi yaseminlerinin arasna gitmeden nce, beni geminde bir lif, tahtan iin kanatlar olarak algla ikiz kpkten karlm ve doldur beni byleyici kokuyla, tacndan iek tozu ve tyle sularnn filizlenen sahilleriyle, yuvann kvrck izgileriyle Fakat sihirbazlar ldryorlar diriliin metallerini, kapatyorlar kaplar ve karartyorlar gz kamatran kularn meskenini. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------29) AMERKA'YA ZG KUM, BAYRAMLARLA DOLU Amerika'ya zg kum, bayramlarla dolu bitkilenmi toprak, kzl sradalar, oullar, eski frtnalarla blnm biraderler, haydi toplayalm canl msr tanelerini topraa dklmeden nce, ve doacak olan yeni msr dinlemeli senin szn, tekrarlamal senin szn msr bitkisi ve kendi kendisini de tekrarlamal. Gece ve gndz trk sylemeli onlar srlmal ve yutulmal onlar, dnyaya tanmal onlar ve birdenbire ar ar inmeli sessizlie, batmal talarn altnda, bulmal gecesel kaplar ve tekrar ykselmeli yeni doanlar bltrmek iin ve ekmek gibi, umut gibi, gemilerin rzgr gibi

yol gstermek iin kendi kendisine. Msr bitkisi getirir sana benim trkm halkn kklerinden filizlenmi domak iin, kurmak iin, trk sylemek iin ve yeniden msr tohumu olmak iin, sayszca kavgada. Burada ite benim yitirilmi ellerim. Grnmezdir onlar, ne ki geceleyin grebilirsin onlar, grnmez rzgr arasnda. Uzat ellerini bana, gryorum onlar hrn kumullar zerinde Amerika'ya zg bizim gecemizde, ve seiyorum senin sol elini ve sa elini, savamak iin kaldrlm olan el ve tekrar ekin ekmek iin geri dnen el. Gecede, dnyann karanlnda yalnz hissetmiyorum kendimi. Halkm ben, sayszca halk. Sesimde duru bir g barnr delik deik etmek iin sessizlii ve filizlenmek iin karanlkta. lm, ehdet, glge ve donsouu der anszn tohuma. Ve halk gmlm sanrsn. Ne ki geri dner msr topraa. Amansz kzl elleri deldi geti sessizlii. lmden doulur yeniden hayata. SIINMACI ('El fugitivo') / 'Canto General' 'den Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------30) ANACONDA COPPER MNNG COMPANY Dolambal ylanlarn adlar, o doymaz yutak, yeil canavarlar doruklarn izdihamnda lkemin incelmi eyerinde, o sert, topraktan karlm ayn altnda ayorsun sen minarelin kl kraterlerini, granitin aklnda gmlm, bakrn kzolankz galerilerini. Chuquicamata nn sonsuz gecesinde, yceliklerinde dalarn, grdm kurbanlklarn odun ateini, kendi bakr kubbelerinin altnda izerken gvdesini, ilililerin ellerini ve arln ve belini yiyip tketen kiklopun

kerten angrts, dkyordu onlarn scak kann, eziyordu iskeletlerini ve savuruyordu avuntusuz, ssz dalara. Yank yapyor hava patlatlm tepelerinde Chuquicamata nn. Yeralt dehlizlerinde eziyor kck insan elleri gezegenin direncini, kanyonlarn kkrt kuu titriyor, bakaldryor metalin demir grisi soukluu utanga yara izleriyle, ve sirenler uluduunda yutuyor toprak kck insanlarn akntsn derken onlar kraterin ene kemikleri arasndan. Kk kaptanlardr onlar, benim yeenlerim, oullarm, ve boalttklarnda kleleri denize doru ve kuruladklarnda alnlarn ve titrediklerinde ateli rperilerle dnerler geriye, o zaman o byk ylan yer onlar, paralar ve tr onlar, kaplar iren kpkle, savurur yollara, brakr polisler ldrsn onlar, brakr Pisagua da rsn diye, hapse atar onlar, tkrr onlara, kendilerini aalayacak ve kovalayacak hain bir Devlet Bakan satn alr onlara, alktan lmeye brakr onlar kumun sonsuz ovalarnda. Ve cehennem yokularda bulunur bir ok arpk ha, da iisi o halkn aacnda bulunan tek tahtadr o. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------31) ANAYURDUN SAVAI Araukanya bodu gln arksn vazoda, kesti ipleri yirmibe yl nce evlenmi gelinin rg sandalyesinden, anl Machi indi merdivenlerinden, ve dallanan rmaklarda, balkta, sava Andda ladinlerinin

dimdik talarnda dodu gmlm anlarn lm kampanas. Savan anas srad tepenin yumuak ta zerinde, balk ailesini ald kendiyle, ve yeni evli ifti pt ta onlar yaraya doru seirtmeden nce. Araukanya reisinin orman-yz ardnda ayaa kaldrd savunmasn Araukanya: gzler ve mzrakt, sessizlik ve tehditten dillerden bir kalabalk, yokedilemez beller, gururlu kara eller, birleen yumruklar. Araukanya reisinin ardnda durdu da, ve dada saysz Arauco. Arauco sarhotu gmen sulardan. Arauco kasvetli sessizlikti. Toplad azar azar eli Arauco'nun damlalarn kesik eliyle. Arauco savan dalgas oldu. Arauco gecenin yakaca oldu. Her ey kaynad majestik reisin ardnda, ve saldrdnda bir tek karanlk grnd, ormanlar, kum ve toprak, uyumlu ate ve organlar, fosfor ltl grnmyle pumalar. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------32) ANAYURT, BLMEK STYORLAR SEN ilili deniyor ona diyor benim hakkmda bu solucanlar. ekip almak istiyorlar ayaklarmn altndan anayurdu, paralamak istiyorlar seni, kesip bimek kirli bir iskambil oyununda ve datmak istiyorlar seni kt et gibi. Sevmiyorum onlar. Sanyorlar ki imdiden lmsn, kesip biilmisin, ve onlarn kirli emellerinin sefahat leminde arur ediyorlar seni efendiymiler gibi. Sevmiyorum onlar. Brak seveyim seni topranda ve halknda, brak izleyeyim denizle sarmalanm dm karla kapl snrlarnda, brak toparlayaym yolumda yrrken bir kapta tadm btn o ac kokunu, fakat onlarn yannda duramyorum, bunu isteme benden, omuzlarn silkelediin zaman ve dtklerinde yere rm hayvanlardan filizleriyle birlikte, isteme benden inanmam, onlarn senin olun olduklarna. Halkmn kutsal tahtas baka bir eit. Yarn senin dar teknenin ufack mekannda arasnda karn ve okyanusunun iki gelgiti arasnda en ok sevilen olacaksn, ekmek, toprak, oul.

Gndzleri kurtarlm zamann ayini, geceleri gn yldz berra yarat. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Karanlktaki Anayurduma Yeni Yl lahisi adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------33) ANIMSARIM DENZ Ey ilili, deniz kysnda bulundun mu yakn zamanlarda? Git oraya benim adma, slat ellerini ve kaldr yukar; yabanc lkelerden tapacam o sonsuz sudan yzne den bu damlalara. Biliyorum onu, benim btn kym boyunca yaayp durdum, Kuzey in hrn denizini, orak tarlalardan kpn frtna arlkl adalar civarnda. Anmsarm denizi, Coquibo nun atlam ve demir grisi kylarn, Tralca nn marur sularn, Gney in beni yaratan yalnz dalgalarn. Anmsarm Puerto Montt da ya da adalarda, geceleri, sahile geri dn ve bekleyen o kay, ve ayaklarmz brakt atei izlere, fosfor aydnl bir tanrsalln mistik alazlarn. Her bir adm fosfordan bir akntyd. Yldzla yazdk biz dnyay. Ve kayarak deniz zerinde titredi kayk deniz ateinden bir dal budak, atebceinden, saysz gzlerden bir dalga uyanan her bir seferinde ve tekrar uyuyan kendi uurumunda. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Karanlktaki Anayurduma Yeni Yl lahisi adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------34) ANIMSIYORUM SEN OLDUUN GB Anmsyorum seni olduun gibi geen sonbahar. Baln griydi ve yrein sakince. Gzlerinde savayordu alacakaranln alevleri. Ve dt yapraklar ruhunun sularna. Bir boru iei gibi yapmtn koluma, ikircikli ve sakin sesine korunak olurken yapraklar. Arzumun alazlanp durduu ktrm eden bir ate. O uysal mavi smbl burkulmu ruhumun stnde. Gr nasl uzaklayor gzlerin, sonbahar gibi uzak, balk, o gri, o cvltl ses ve o evcimen yrek, kmrn koruna pcklerimin neeyle dt derin zlemlerimin amac olan ey. Bir gemiden grnen gkyz. Yksek dalardaki yaylalar. Hatran k gibi, duman gibi, o sessiz glck gibi. tesinde gzlerinin durur yangnda akam kzll.

Frl frl sonbaharn kuru yapraklar ruhunda. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Veinte Poemas de Amor y Una Cancion Desespera'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------35) ANLAMA (SONAT) Topraa dm tozlu yapraklardan ya da kendisini gmen sessiz yapraklardan. Iksz metallerden, bolukla birlikte, yokluuyla birdenbire len gnde. Ellerin tepesinde kelebeklerin lts, nn son nedir bilmedii kelebeklerden bir akn. Korudun ktan izi, ezilmi varlklardan batndaki terk edilmi gnein frlatt gibi kiliselere. Bakla lekelenmi, ii gc arlarla, beklenmeyen alev iin kata, gidiyor z gnden nce ve izliyor onu ve onun altn soyunu. Gzetleyen gnler geip geiyor gizlice, fakat dyor onlar ktan sesinin iine. Ey akn hkmran, sknetinde kurdum dm, ie kapanklm. rkn saylardan bedeninle senin, birdenbire yaylmsn dnyay aklayan o kemiyetlere, gnlerin kavgasnn ardnda beyaz uzay ve souu yava lmn ve solan igdnn, hissediyorum kasnn alazlandn ve plerinin getiini dnerek ryamdaki gen serelere. Bazen ykseliyor gzyalarnn kaderi alnma ykseldii gibi yamn orada patlyor dalgalar ve ldresiye vuruyor kendilerini: slaktr devinim, gevek ve kesin. Pablo Neruda Yeryznde Birinci Konaklama dan eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------36) ANNELK Nasl da yuvarlanrsn anneliin iine ve onaylarsn sklkla lmcl olan graml karanlk asidini? Gllerin gelecei geldi! An ve yldrmn zaman! iddetli beslenmi yapraklarn uysal dualar! Ilml olmayan bir rmak alayp odalarn ve kvrmlarn arasndan uyandrr tutkular ve aclar ar svsyla ve gzyalarndan taknyla.

Baz kemikleri, baz elleri, baz denizci giysilerini enelten beklenmeyen bir mevsim hakknda konuurum. Ve onun lts deitirir glleri ve onlara ekmek verir ve ta ve iy, ey karanlk anne, gel, sol elinde bir maskeyle ve kollarn hkrklarla dolu. sterim ki kimsenin lmedii bu dehlizlerden geesin, balksz bir denizin arasndan, pulsuz, gemi batlarnn olmad, admsz bir otelin arasndan, dumansz bir tnelin arasndan. Senin iin kimsenin domad bu dnya belirlenmi, orada ne l elenkler bulunur ne de dlyata iekleri, senindir bu gezegen, deriyle ve tala dolu. Orada btn hayatlar iin glge var. Stten ve kandan binalarn dolam var ve yeil havadan kuleler. Duvarlarda sessizlik var ve rzgrdan toynaklaryla byk solgun inekler. Rzgr var orada, bylece durabilir di enede, ve dudak dudak zerinde, bylece konuabilir azn lmeksizin, ve kann bo yere dklmeyecek. Ey karanlk anne, yaralarsn beni yrekteki on bakla, bu tarafa doru, o aydnlk zamana doru, o klsz ilkbahara doru. Bar yreimde, ezene dek onun siyah kerestesini, kandan ve takn satan bir harita lekeleyene dek delikleri ve glgeyi, vur ona, alayana dek camlar, eriyene dek ineleri. Parmaklar var kann, ve kazyor tnelleri topran altnda. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde kinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------37) ANTARKTK Antarktik, gneysi ta, donmu fenerlerin salkm, topran derisinden sklm buzdan oluan kln kabuu, saflktan yklm kilise, o beyaz

katedrale konan yelkenli gemi, atlayan kristal iin kurban yeri, gecesel karn duvarlarna doru paralanan frtna, uzat bana o ift gsn, o saldran yalnzln zerinde fkelenmi, o korkutan rzgr iin rota tekmil kakmn tayapraklaryla maskeli tekmil gemi batlarnn sis ddkleriyle ve dnyalarn beyaz zararyla, ya da sun bana berrak bir para kuvars gibi souu temizleyen huzurunun memesini, ve nefes almam, o snrsz berrak maddeyi, o zgr havay, topraksz yalnzl ve yoksulluu. En kat le zamanlarnn denetimi, buzun mrldanan harp, kmltsz, yaknnda o dman yldzlarn. Tekmil denizler mkemmel denizindir senin. Tekmil okyanusun diren kuvveti toparlad kendi berraklklarn sende, ve tuz doldurdu seni kendi atolaryla, ina etti kentleri buz, kristalden bir ine zerinde ykseldi, rzgr tuzlu yabanl pskrtn arasndan hzla geti karla yanm bir kaplan gibi. Kubbelerin dodu tehlikeden frtna rzgrlarnn holnde, ve ssz srtnda dinleniyor hayat denizin altndaki bir asma bahesi gibi, tkenmeden yanarak, saklayarak atei karn ilkbahar iin. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Byk Okyanus adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------38) ARAUCARA Btn k, btn mcadele, o slak demirin btn yuvalar kalkyor ayaa senin o yabanl kentinde, havayla egemen olan o gcnde senin. nkar olunan hapishaneleri talarn dikenlerin boulmu ipleri, dikenli salarndan yaratlan mineralsi glgelerden bir kk. Katlaan gzya, sonsuzluu suyun, balk pullarndan da, toynaklardan yldrm, senin yklm evin ina edilir saf jeolojinin tayaprandan.

Yksek k per senin zrhn ve rter seni atlam dudaklarla: iddetli rayihann ilkbahar ezer zlemini senin uzlamaz stuna kar: ve ciddi sonbahar bekler bouna aktmak iin altnn senin yeil tepelerine. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------39) ARAUKANYA RES CAUPOLCAN Rauli-aacnn sakl kknde byd Caupolican, basz heykel ve frtna, ve halkn srdnde kif silhlarna doru, ekip gitti aa, ekip gitti anayurdun kat aac. Bu yeil sis arasnda grd yapraklarn kmldadn kifler, gl dallar ve giyiti saysz yapran ve tehditin, grdler bu topraks airetin halk'a dntn, grdler kklerin topra terk ediini. Biliyorlard zamann vurduunu hayatn ve lmn saatinde. Onunla birlikte geldi yeni aalar. Btn soyu kzl dallarn, yabanl btn aclarn rgleri, aataki nefretin btn budaklar. Caupolican sarmaktan maskesini dsn diye brakr yolunu arm kiflerin gzleri nnde: yok burada hi boyal kral ty, yok burada hi kokulu bitki talar, yok burada hi parltl kolyeleriyle papazlar, burada ne eldivenler ne de altnla kaplanm prensler var: bu ormann yzdr, parampara edilmi akasyalardan bir maske, yamurla saklanm bir beden, sarmak bitkileri zerinde bym bir kafa. Bak Caupolican'n, dala kapl evrenin batan bak, dnyann amansz gzleri, ve titan'n yanaklar aslan duvarlardr imein ve kk'n. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda

---------------------------------------------40) ARS POETKA Glge ve boluk arasnda, klalarla gen kzlar arasnda, garip bir yrekle ve kederli dlerle bezenmi olarak, bir anda solgunlap kurudu alnm ve hiddetli bir duladamn znts her bir gnnde hayatn, ah, her bir damla grnmez suyu uyur gibi ierdim ve titreyile yakaladm her bir seste bu uzak susay ve ayn souk atei duyumsarm, byyen bir ses, dolaysz bir ac, sanki hrsz ya da hayalet yaklar gibi, ve saran bir kabuk ve derin kucaklay gibi, akn garson gibi, az biraz zrldayan bir can gibi, eski bir ayna gibi, konuklarnn geceleri sarho dndkleri ve iek yokluunun ve yere atlan amarlarn pis kokusu ykselen bo bir evin kokusu gibi, - belki u ya da bu ekilde, biraz daha az melankolik ama u ki gerek rzgr krbalyor gsm, yatak odamda dt sonsuz kumalardan yaplm geceler, ve bir gnn grlts azdryor fedy dalgnca bir anda istiyor peygambersi ne varsa bende, ve bir yn ey aryor beni yant almadan ve srekli bir devinim, ve akn bir isim. 'Yeryznde Birinci Konaklama'dan Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------41) ASKERN GECES

Yayorum askerin gecesini, ykm ya da melankoli bilmeyen adamn zamann, okyanus ya da bir dalgann uzaa frlatt adamn zamann, o ac suyu bilmeyen ayrd kendini ondan, ve korku va yava yalanyor, byk deiimleri olmayan sradan hayata adanm, yokluu olmakszn, k derisinde ve giysisinde, gerekte karanlk. Ttn tttren, tkren ve denetimsizce iki ie szn lml hastalar gibi hep birden ken aptal ve neeli arkadalarla birlikteyken ite b kendimi. Deil mi ki nerededir askerin teyzesi, gelini, kaynanas ve yengesi? Belki lrler toplum dnda braklmaktan ya da malaryadan, sourlar ve sararrlar ve buzdan bir derler, souk bir gezegene, en sonunda dinlenmek iin, gen kzlar ve buzul meyveler ara snda, ve onlarn cesetleri, zavall ate cesetleri uyumak zorunda alazlarn ve kaymakta me eklerinin koruduu kln uzanda.

Akam ykmllyle yenilmek iin sonuna yaklaan her gn, dolanyorum Mslman tacirlerin a yorum gereksiz bir nbeti gibi, inee ve kobra ylanna tapan insanlarn arasnda, dolayor zibesiz ve sradan bir yzle. Aylar deiimsiz deil, ve yamur yayor bazen: gkyznn sc su, ter gibi suskun, ve dev bitkilerin zerinde, yabanl hayvanlarn srtlarnda dolanyor b irbirine ve uzuyor bu slak tyler bir zaman sessizlikte. Gecenin sular, musonun gzyala r, tuzla doymu tkrk dm atlarn kpkleri gibi, bymesi yavaa, pskrts yava, h

imdi, o profesyonel merakn, yalnzca huzuruyla bir yark aan o acnas efkatin, yldrm viyle giydiren o mkemmel vicdann nerede? Balayc bir sistemin olu ta yree dek, inat r sabrdan, nefes almay srdreceim gndelik olarak ylan besinin ve zamann bir sonucu o n ve altn derimden oluan gardrobum alnm. nk ayaklarm kayyor tek bir mevsimin meka n saatleri gibi, ve zerimde asl duruyor hemen her zaman gnn ve gecenin biimlerinden ol uan bir gn. Sonra, ara sra dyorum gen gzl ve kalal kzlarn peine, salarnda sar bir iein

eine. Ayak parmaklarnn her birinde yzkler var, ve bilezikler, ayak bileklerinde halha llar ve bunun yan sra renkli kolyeler, boyunlarndan karp aratrdm zincirler, deil n kalyorum nnde sonsuzca tekrarlanan diri bir bedenin, ve dinelmiyor plerim. Her bir y eni heykeli tartyorum kollarmda ve iiyorum erkeksi susuzlukla onlarn yaayan iksirini sessizlikte. Uzanm yatarak bakyorum yukarya, o uucu yarata, bak trmanyor onun pl glne: devasa ve gensi yukars, kaldrlm havaya iki global memeyle, beyaz yadan ve en yla iki lamba gibi dipdiri gzlerimin nmde. Teslim oluyorum onun karanlk yldzna aklna onun, ve dm bir dman gibi devinimsiz barmn altnda, ar kaln ve mat koll savunmasz dalgada o: ya da apraz milli solgun, hzl, derin bir teker gibi ve parmakl ar dnp duruyor etrafnda, akn bir yldz gibi.

Ah, kendi kendisini tketen ve den, harabelerle evrilmi, yas tutan eylerin ortasnda, te k edilmi bir kor gibi pe pee geceler. Olaan olarak hazr ve nazr bulunuyorum bu sonlu, gereksiz silhlarla kuanmlkta, mahvolmu itirazlarda. Koruyorum bu yar gecesel maddenin anyla hafife slanm giysilerimi ve kemiklerimi: etrafmda toplanan bu dayanksz toz, ve sra uyanyorum vekalet tanrsnn yannda, direngen soluk alyla, yksee kaldrlm kl PABLO NERUDA EVREN: SMAL AKSOY (YERYZNDE BRNC KONAKLAMA

DAN)

Pablo Neruda ---------------------------------------------42) ASKERN SEVGLS Askerin sevgilisi yapt hayat seni kavgann scanda. Zavall ipek entarinle sahte talardan trnaklarnla atein arasndan gemeye hazrlandn. Gel buraya, ey avare, gel ve i o kzl ebnemi gsmde. Bilmek istemedin nereye gittiini, kavalyeydin, ne elencen vard ne de lken. Ve dolandnda yan bamda, hayatn benimle gittiini grrsn ve lm var ardmzda. Artk dans edemiyorsun ipek entarinle salonda. Ayakkablarn andrmak istersin, fakat byyeceksin yryte. Dolanmalsn dikenlerin stnde, brakmalsn kandan kk damlalar. p beni yeniden, sevgilim. Temizle silhn, yolda. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy

( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------43) ASMA UBUU VE RZGAR Bir arkcym ben, Avrupa nn balarnda dolatm; Gezindim rzgarlar altnda. Asya nn rzgar altnda. Yaamlar iinde en iyisi Yaam bile, Dnyann tad; Ak pak bar bile; Avareydi Devirdim Evet devirdim. Baka topraklarn En iyisi Yceltti arksn dudamda; Balarn ortasnda Barn ve rzgarn zgrl! nsanlar nefret ediyor gibiydiler Birbirleriyle. Yine de ayn gece Birbirlerinin zerlerini rtyorlard. Bizi uyandran Tek k Dnyann yd bu! Evlerine girdim, Yemek yiyorlard masalarnda; Fabrikadan kmtlar, Glp ya da alayorlard. Ve de Hepsi birbirine benziyordu. Ve hepsi de Gzlerini a eviriyorlard Yollarn aryordu hepsi de. Hepsinin bir az vard Trk aryorlard, Trk aryorlard lkbahara dnk! Hepsi. te rzgarda Ba ubuklarnn arasnda En iyi insanlar devirdim imdiyse dinlemeniz gerek beni Pablo Neruda ---------------------------------------------44) AIK OLMALAR: KENT

Ekim aynda renci ak alazlanr kiraz aal sefil caddelerde ve mrldanan bir tramvay her kede, su gibi kzlar, ili nin balndan ve amurundan ve karndan ve ndan ve kara gecesinden birlemi bedenler, Rosa yla, Lina yla ya da Carmen le dm yataa hanmelleri, plaklar imdiden, alnm gizler belki ya da gizem dolular kvrrlarken kendilerini kucaklayta, bir sarmal belki, bir kule, ya da yaseminden ya da azlardan bir titreyi: dnde miydi, imdiki sabahta m, nereye kayboldu o uucu ilkbahar? Ey elektrikli kalann ritmi, ey tnelinden kp trne giderken apak krba vurmas atmn ve uyuklayan bir topalakla utkulu akamda ve katlar arasnda dizelerim, yazlm orada temiz mayayla, dalgayla, gvercinle ve yaylan sala. Tek kerelik ak olmalar, hzl, ehvetli, anahtardan anahtara, ve buna katlm olmann gururu! Sanyorum, iirimin temeli yalnzca yalnzlkta deil, fakat bir bedendedir de ve ondan sonra baka bir bedende daha, yeryznn btn pleriyle ve ayn tekmil teninin altnda. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------45) AK Bunca gn, ah, bunca gn grmeyi seni byle krlgan, byle yakn, nasl derim, neyle derim? Uyand kana susam ilkbahar korularn, kyor tilkiler inlerinden iylerini iiyor ylanlar, ve ben gidiyorum seninle yapraklarda amlar ve sessizlik arasnda, sorarak kendime nasl, ne zaman deyeceim diye u bahtm Btn grdklerim iinde yalnz sensin hep grmek istediim dokunduum her ey iinde senin tenindir hep dokunmak istediim: seviyorum senin portakal kahkahan holanyorum uykudaki grntnden Ne yapmalym, sevgilim, sevdiceim bilmiyorum nasl sever bakalar

eskiden nasl severlerdi, yayorum, bakarak, severek seni, ak tabiatmdr benim Her ikindi daha da houma gidiyorsun. Nerde o? Hep bunu soruyorum kaybolduunda gzlerin Ne kadar ge kald! Dnp inciniyorum, yoksul, aptal, kasvetli duyuyorum kendimi geliyorsun sen, bir esintisin eftali aalarndan uan. Bu yzden seviyorum seni, bu yzden deil o kadar neden var ki, o kadar az, byle olmal ak kuatan, genel zgn, mthi, bayraklarda donanm, yasl, yldzlar gibi iek aan, bir p kadar lsz. Pablo Neruda ---------------------------------------------46) AK (ESTRAVAGARODAN) Onca gn, ah, onca gn grrm seni. Nasl derim, neyle derim onca somut ve onca yakn oluunu? Kana susam ilkbahar ormanlarda uyanr. Yaknda kar tilkiler inlerinden, iyi ier ylanlar, ve amlarla sessizliin arasnda yrrm seninle yapraklarda, bu talihimi nasl ve ne zaman derim diye sorarm kendime. Grdm her eyden grmek istediim sensin hep, dokunduum her eyden dokunmak istediim tenindir hep: severim portakal gln, seni uyurken izlemekten holanrm. Ne yapmalym, sevgilim, sevdiim? Bilmem nasldr dier aklar ya da gemiteki sevdallar, yaarm, izlerim, severim seni, sevmek doamda var benim. Holanrm senden ikindileri. Nerededir imdi? Gzlerin yittiinde sorarm hep. Ne de uzun oyaland diye dnp yaralanrm. Zavall, aptal ve zgn hissederim kendimi, ve varp ldarsn,

ykselirsin eftali aalar zerinde. Bundandr seni sevmem, ve bundan deil. Onca nedeni var, ve onca nedeni yok, ve byle olmal ak dediin, kapsayan ve olaan, zel ve dehetli, bayrakl ve gaml, yldzlar gibi ieklenmi ve bir p gibi lmsz. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Estravagario dan Pablo Neruda ---------------------------------------------47) AK ('EVRENSEL ARKI'DAN) . Armaanlarnla beraber verdin bana, spanya, o ylmaz ak. Beklediim efkat geldi bana ve benimle hl, en derin p sunuyor azma. Frtnalar alamad benden bunu, ve uzaklk o zamandan beri gmemedi birlikte fethettiimiz sevgi mekann, Grmtm sava yangnndan nce giysilerini spanya nn cesur tarlalar arasnda, sonra grdm her eyin bozulduunu, belirsiz kta, ve acl bir ifade kayp gitti yznden yitirilmi taa dene dek. Kaskat bir aryla, zpknlarla delik deik daldm senin sularna, sevgilim, tpk hiddetin ve lmn arasndan drt nala giden ve birdenbire sabah tazesi bir elma verilen bir at gibi, vahi ormann titreyiinden oluan bir alayan gibi. Hayatm belirleyen o ssz ovalar o zamanlardan tanyorlar seni, sevgilim benim, o karanlk okyanus izliyor beni ve o mthi sonbaharn kestaneleri. Kim grmedi ki seni, sevda yklm, kavgada hemen yanmda duran efkatim benim, bir yldzn trl trl iaretlerini gstermesi gibi? Kim bulmad ki seni, beni aradnda ordunun iinde, nk ben insanln tahl ambarnda bir tohumum, kim bulmad seni kklerime dayanm, kanmdaki arkyla beslenen, kim? Bilmiyorum, sevgili, zamanm ve mekanm olur mu tekrar betimleyebilmek ve yazdm katlara yayabilmek senin o ho glgeni, gelinim benim: bu gnler olduka etin ve parltl,

ve bunlardan toparlamalyz irinliimizi, amurdan bir gz kapa ve dikenlerin arasnda. Neredeyse unutuyordum, ne zaman olutuunu: sen sevdadan nce bulunuyordun, kaderin gleriyle geldin, ve hemen senden nce yalnzlm senindi, belki o senin dinlenen salarnd. Bugn, anmayacam adn, sen benim sevdamn arzusu, benim gnlerimin yol gstericisi, sen taplansn, ve zamann mekannda gn iine alyorsun evrenin sahip olduu tm . Pablo Neruda ('Yo soy' / 'Canto General'den) eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------48) AK (KAPTANIN DZELERNDEN) Derdin ne, derdimiz, neler oluyor bize? Oy, bizi balayan ve yaralayan yle sert bir iptir ki akmz, birbirimizden ayrlp kurtulmak istediimizde yaralarmzdan, bir dm daha atar ak ve birlikte kanamaya ve birlikte yanmaya mahkm eder bizi. Derdin ne senin? Bakyorum sana ve dier gzlere benzeyen yalnzca iki gz buluyorum sende, ptm daha gzel bin az arasnda yitmi bir az, bedenimin altnda kaym o bedenlere benzeyen oktan unutulmu bir beden. Ve nasl da bo dolandn durdun dnyada buday renkli bir mlek gibi havasz, sessiz, ieriksiz! Durmakszn topran altn kazan kollarm iin bo yere aradm derinlii sende: teninin altnda, gzlerinin altnda hibir ey, neredeyse kabarmayan memelerin altnda niin akyarak acele ettiini bilmeyen kristal berra trnden bir aknt. Niin, niin, niin, akm, niin? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda

---------------------------------------------49) AK DNCELER NE M DER Ak dnceleri iine mi der snm volkanlarn? eylemi midir bir krater yoksa yeryznn bir cezas m? Denize asla ulamayan rmaklar hangi yldzlarla srdrr konumay? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------50) AK SONES I Matilde, bitki ismi, ta ya da arap, doarsn topraktan ve yaarsn daima, szck aydnlatr gn yaratsnda, patlar limonlarn yaznda. Ar srsnn mavisiyle, deniz ateiyle evrilmi ahap tekneler yzer bu adda, ve kmrlemi yreime dklen bu harfler rmak suyundan. Ey bir boru iei altnda bulunmu isim dnya kokularnn iletiiminde bilinmedik bir tnelin girii gibisin. Ah alazlanan aznla ile iime, istersen incele beni gece karas gzlerinle, yeter ki yelken ap uyuyaym isminde. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy (Yz Ak Sonesi nden, 1959) Pablo Neruda ---------------------------------------------51) AK SONES III Amansz sevime, meneke renkli dikenli ta, onca kat tutkunun arasndaki yabanllk, acnn mzra, fkenin iek sepeti, nasl, hangi yollardan gelirsin ruhuma? Niin frlatrsn bana ac dolu ateini bir rpda souk yapraklarn arasnda giderken yolumda? Sana kim retti bana ulatran admlar? Hangi iekler, talar ve dumanlar gsterdi meskenimi? Fakat bir ey kesin: bir titreyi geti rkten gecenin iinden, afak doldurdu kadehleri arapla

ve doruldu gne gksel yaknlnda, baklarla ve dikenlerle un ufak edene dek ve yreime alazl bir yol aana dek kuatt yreimi durmakszn acmasz sevime. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy (Yz Ak Sonesi nden, 1959) Pablo Neruda ---------------------------------------------52) AK SONES LXVIII (Bir Gemi Ss Figr) Tahtadan yaplm bu kz yryerek gelmedi, birden oturuyordu orada, tula ynlar arasnda, denizin kadim iekleri talandrmt alnn ve kkl hznleri barndryordu baklar. Bo hayatlarmza bakarak, dinlendi orada, yaptmz, olduumuz, gittiimiz, geldiimiz btn dnyada, ve soluyordu gitgide gnn tayapraklar. zliyordu bizi, grmeksizin, tahta kz. Kadim sularla talanm kzcaz bakp duruyordu yenilmi gzlerle, ve biliyordu zamandan ve sudan ve dalgadan ve sesten ve yamurdan yaplm uzak alarda yaadmz, bilmeden var olduumuzu ya da kendisinin d olduumuzu. Bu hikayesidir tahtadan yaplm o kzn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy (Yz Ak Sonesi nden, 1959) Pablo Neruda ---------------------------------------------53) AK SONES LXXXVII Okyanusun kuu, imei, makas, uup gitti Antofagasta nn souk gnden: onun iin titreip durdu hava, titreip durdu her ey yaral bir bayrak gibi. Ey yalnzlk, ver bana sonsuz kkeninin iaretini, merhametsiz kularn o dar yolunu, ve kukusuz daha nceden gelen titremeyi bal, mzii, denizi ve doumu. (Yalnzlk gn saf oalmasn kapsayana dek, deimez bir yzle srdrlr srekli aan ar bir iek gibi) . Okyanusun souk kanatlar uup gitti, adalar denizinden, ili nin kuzeydousundaki kumullara doru.

Ve gece evirdi anahtarn gksel kilidinde. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy (Yz Ak Sonesi nden, 1959)

evirenin notu: Antofagasta, ili nin kuzeyinde dalk bir l blgesinde yer alan bir ky k . Pablo Neruda ---------------------------------------------54) AK SONES - V Gece, hava fakat gece o saf suyu mis kokulu ya da afak dokunmasn sana asla, yalnzca, zmlerin ii, duyduu zaman byyen elmalar, lkende balk ve reine.

Gzlerinin dnya n grd Quinchimal den snr blgesinde benim iin yaratlm ayaklarna kadar, bildiim balkl topraksn sen: yeniden dokunurum kalalarnda dnyann tahlna. Belki bilmiyorsun, Araukanyal kadn, ki seni sevmeden evvel, unutmutum plerini, ki yreim azn anmsamay srdrd, ki bir yaral gibi yrdm sokaklarda, ta ki, sevgilim, bulduumu anlayana dek, plerden ve volkanlardan blgemi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy (Yz Ak Sonesi nden, 1959) Pablo Neruda ---------------------------------------------55) AK SONES VIII Gzlerin ayn rengini barndrmasayd ve balktan gnleri, almay ve atei, ve yakalayamadn havann esnekliini, kehribar olmasaydn bir hafta uzunluunda, ve sonbaharn boru iekleri arasnda ykselen o sar an olmasaydn ve uraarak gkteki unun arasnda prltsnda ayn yapt ekmek de olmasaydn, sevmezdim seni o zaman, ey ok sevdiim! Kollarnda kucaklarm var olan her eyi, kumu, zaman, yamurun aacn, ve her ey yaar ben yaayaym diye: mesafesiz grrm her eyi: senin hayatnda duyumsarm yaayan her eyi. Pablo Neruda

eviren: smail Aksoy (Yz Ak Sonesi nden, 1959) Pablo Neruda ---------------------------------------------56) AK SONES XCIV lrsem, sa kal btn pak gcnle uyandr lmn ve souun fkesini, kaldr kalc gzlerini gneyden gneye, duyulsun gitarn az gneten gnee. kircikli olmasn gln ve admn, lmesin sevincimin kalt, barma gsmde, nk lmm ben. Bir evde gibi yaar gibi yaa yokluumda. yle effaf ki yokluun evi hayatsz olsam da grrm yaadn, ve ac ekersen, sevgilim, lrm yeniden. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy (Yz Ak Sonesi nden, 1959) Pablo Neruda ---------------------------------------------57) AK SONES XVII Tuzun gl gibi ya da topaz gibi ya da atei oaltan karanfillerin oku gibi sevmem seni: karanlk baz eylerin, gizlice, glgeyle ruh arasnda, sevildii gibi severim seni. ieklerin n iinde gizleyen ieklenmeyen bitki gibi severim seni, ve teekkrler akna, kasvetle bedenimde yaar topraktan ykselen kesif rayiha. Severim seni bilmeden nasl, ne zaman, nereden, basite severim seni, sorunsuz ve gurursuz, baka trl sevmeyi bilmediim iin byle severim seni. Fakat ne sen varsn ne de ben, yle youn ki sevdamz, barmdaki elin elimdir, yle youn ki, uyuduumda kapanan gzlerindir. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy (Yz Ak Sonesi nden, 1959) Pablo Neruda ---------------------------------------------58) AK SONES XXVII plak ellerinden biri gibi yalnsn, przszsn, dnyevisin, kksn, mkemmelsin ve effafsn,

ayn zambaklar sende, elma yollar, plak incesin plak buday gibi. plak mavisin Kba gecesi gibi, boru ieklerin var ve yldzlar salarnda, plak muhteemsin ve sar altn bir kilisedeki yaz gibi. plak kksn trnaklarndan biri gibi, kvrlmsn, incesin ve gl pembesin, giysiden ve uralardan bitimsiz bir tnel gibi yeraltndan bir dnyaya gidene dek sen ve doana dek gn: plak bir ele dnmek iin yeniden sner berrakln, giyinir ve yitirir yapraklarn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy (Yz Ak Sonesi nden, 1959) Pablo Neruda ---------------------------------------------59) AK, ERKEN VE KADININ AKI Ak, erkein ve kadnn ak, eer gittilerse onlar, nereye gittiler? Dn, dn sordum gzlerime: ne zaman greceiz birbirimizi tekrar? Ve deitirirsen grnty plak mdr ellerin yoksa eldivenli mi? Nasl kokar gn sylentisi akrken suyun mavisi? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------60) ATACAMA Dayanlmaz ses, serpitirilmi tuz, bakasnn yerine geen kl, en utaki iy incisinde hznl bakr dehlizlerde kr ayn ortaya kt siyah dal. Hangi madde, hangi bo kuu batryor len plakln kumda ve pekitiriyor akc, yava n? Hangi sert n eziyor kendi yakutunu arasnda talarnn, kaybolmu tuzu katlatrana dek ylmaz? Toprak, toprak zerinde denizin, zerinde rzgrn, zerinde mercanlarla sslenmi drtnalnda amazonun:

ann titreyen kknde budayn uyuduu dolu silolar: Ah, okyanusun anas! kr yeimden ve altn akmaktandan ifti kadn: ekmekten temiz derinde, uzanda ormann, sadece gizemli izgiler var, sadece kumdan alnn var senin, sadece insanlarn geceleri ve gnleri var, fakat senin dikeninin susuzluu yaknnda, gmlm unutulmu bir kadn bulunaca yerde, bildiriyor bir ta klcn ve arzunun derin beiklerini, iaretliyor kirecin uyuyan ayaklarn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------61) ATE VE SOUU VE FKEY TKREN Atei ve souu ve fkeyi tkren volkanlar rahatsz eden nedir ki? Niin kefedemedi spanya y Kristof Kolomb? Ka tane sorusu vardr bir kedinin? Dklmeyen gzyalar durup bekliyorlar m kk gllerde? Yoksa kedere doru akp giden grnmeyen rmaklar m oluyorlar? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------62) ATLAR Pencereden atlar grdm. Berlin'deydim, kt. Ik Ikszd, gkyz yoktu gkyznde. Havann akl slak bir ekmek gibi. Ve penceremden bo bir sirk Kn dileriyle kemirilmi. Anszn bir adamn yedeinde On at grnde sislerin iinden karken titremediler, ate gibi, O saate kadar bombo olan Evreni doldurdular gzlerimde. Grkemli, yangnl

Uzun bacakl on tanr gibiydiler, Yeleleri tuzun dlerini andryordu. Portakaldan ve evrenlerdendi sarlar. Bald derileri, amber, yangn. Boyunlar gururun talarndan Oyulmu kulelerdi, Ve kzgn gzlerine gl bir dirim Eilmiti bir tutuklu gibi. Ve orada, sessizlikte, ortasnda Gnn, kirli ve dank kn Haar atlar kan, Uyum ve yaamn kkrtc gmleriydiler. Baktm, baktm ve yeniden yaadm: Kaynan, altn dansn, gkyznn, Gzellikte yaayan atein Orada olduunu bilmeden. O kapank Berlin kn unuttum. Ama atlarn n unutmam. Pablo Neruda ---------------------------------------------63) ATLAR (ESTRAVAGARODAN) Atlar grdm pencereden. Berlin de kt. Ikszd k, gkszd gk. Islak bir ekmek gibi beyazd hava. Ve kn dileriyle kemirilmi gibi grnen yalnz bir sirki grdm penceremden. Birden on at gtren bir adam grnd sisin arasndan. Neredeyse kmltsz alev dalgalar gibiydiler, fakat o saate kadar bo olan btn dnyay doldurdular gzlerimde. Kusursuz, alazl, tuzun dne benzeyen yeleleriyle, uzun temiz bacaklaryla on tanr gibiydiler. Sarlar dnyalar ve portakallard. Renkleri bald, kehribard ve ateti. Gururun tandan oyulmu stunlard boyunlar, ve fkeli gzleri gsteriyordu bir mahkmun gcn. Ve orada, gn ortas sessizliinde, o kirli ve hznl kn ortasnda, atlarn o youn varolular

kand, ritimdi, hayatn kkrtc hazinesiydi. Baktm. Baktm ve yeniden buldum bilmeden kayna, o altn dans, g ve gzellikte yaayan atei. Unuttum o kasvetli Berlin kn. Ama unutamam atlar evreleyen . Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Estravagario dan (1958) . Pablo Neruda ---------------------------------------------64) ATMOSFERLE CADDELER ARASINDA BO BR A GB Atmosferle caddeler arasnda bo bir a gibi ileri geri salndm durdum havada ve yaklap ilkbaharla msrbaa arasnda, ve uzaklaarak sonbaharn geliiyle serpilmi yaprak-sikkelerinden en byk sevdaya benzeyen o eyin bize sunduu uzunparmakl bir ay gibi den bir eldivenin iindeymi gibi. (Bedenin i havasnda yaayan parltnn gnleri: elik dnt asidin sessizliine: geceler blnd en son msrununa kadar: gelinlik anayurdun saldrgan gndnmleri.) Beni kemanlar arasnda bekleyen biri sarmaln, btn solgun kkrt renkli yapraklardan daha derine batran gmlm bir kuleye benzeyen bir dnya buldu: hatta daha derine, aa yerbilimin altnna; gktalaryla karlanm bir kln gibi batrdm hiddetli ve kibar elimi, yeryznn bu en dahiyane derinine. ndirdim bu aln dalga-diplerine, o kkrt ekisi huzurda sanki bir damla buldum, ve, melez gibi, yaseminlere dndm geriye bitkin insans ilkbaharda. ('Alturas de Macchu Picchu'dan, 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------65) AVUNTUSUZ SSTEM Her biri gibi bu tr gnlerden, eski demir gibi siyah, byk krmz kzler gibi gnein kartt, tam da havayla ve dlerle hayatta tutulmu ve anszn geri dnlmezcesine geip gitmi,

hibir ey yerine koyamad huzuru karlm kkenimi, ve yreimde dolap duran eitsiz ller kaynak yaplr orada gece ve gndz yalnzlkta ve bitirilir zapt edilmez ve hznl okluklarda. te, duyarsz ve kr bir gzetleme kulesi gibi, kukucu ve acnacak ekerlemeye yargl, zamann her bir gn birletii duvara doru evrilmi, deiik yzlerimi toparlayan ve byk, solgun ve ar ieklerden bir zincir oluturan, durmakszn vekalet eden ve lm. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Yeryznde Birinci Konaklama dan) Pablo Neruda ---------------------------------------------66) AYAKLARIN Bakamaynca yzne bakyorum ayaklarna. Kemerli kemikleriyle ayaklarn, salam kk ayaklarn. Tayorlar seni, biliyorum, ve arln ykseliyor onlarda. Belin ve memelerin, meme ularnn ifte moru, gzlerinin ukuru, yenilerde uuup durmu, geni azn, bir kavun, kzl llelerin, benim kk kulem. Fakat ben sadece ayaklarn seviyorum, nk dolanp durmulard yeryznde ve rzgrda ve suda, benimle karlaana dek. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden) Pablo Neruda ---------------------------------------------67) AYNI UURUMDAN LLER, TEK BR KOYAKTAN GLGELER Ayn uurumdan ller, tek bir koyaktan glgeler, ta en dipten geldi bylece byklnn kucana gerek, hereyi yokeden lm, ve delik deik edilmi kayalardan,

kan kzl stun balklarndan trmanan su kemerlerinden akldnz biricik lme bir gzhasad gibi. Bugn alamyor artk bo hava, tanmyor toprak balkl ayaklarnz, imdiden unutuldu mlekleriniz ki szmt gkyzn akarken imein ba stnde. Ve yuttu sis, rzgrn yard kudretli aac. Zamann sonuna gkyznn akandan anszn den el arpt onu. yoksunuz artk: dokuma-adan eller, krlgan lifler, karmak doku: Her neydiyseniz atldnz teye: alkanlklar, anms heceler, gzkamatrc ktan maskeler. Ama kald gene de tan ve szn sreklilii: kent ykseldi herkesin elindeki bir kadeh gibi, llerin, yaayanlarn ve sesi kesilmilerin ellerinde, onca lyle, onca hayatla ykseldi bir duvar talam iekten bir nabzta: kalc gl, meskenimiz: buzul smrgelerin And-da . Dndnde bu topraks gri el topraa, bu gzelim gzkapa kaba duvarlarla, ve kapandnda kalelerle dolarak, ve btn bir insanlk korkuyla sindiinde deliinde, mkemmelliin azametli hedefi kalacak geriye: insanlk-afann yce kalesi, sessizlii koruyan en uzun mlek: bunca hayattan kalan tatan bir hayat. ('Alturas de Macchu Picchu'dan, 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------68) AZARLANMI TOPRAKLAR Sonsuz sessizliin sonsuz ehitliinde gmlm blgeler, arnn ve yok edilmi kayann nabz at, buday ve yoncalar yerine kurumu kan ve suu barndran toprak: bereketli Galiya, yamur kadar temiz, gzyalaryla her daim tuzlu: ey Extremadura, gkyznden ve alminyumdan grkemli kylarnda uzanr hatrasz Badajoz, bir mermi delii gibi kara, ihanete uram ve yaral ve harap edilmi, evirmi baklarn anmsayan bir ge lm oullarnn arasnda: Mlaga lmn sabanyla srlm ve yaln yarklar tarafndan takip edilmi arpana dek hissiz anneler kayaya yeni domu ocuklarn.

fke, zncn ve lmn ve hiddetin meyvesi, gzyalar ve zn yeniden birleinceye dek, szckler ve gszlk ve hiddet, yol kysnda kemikleri ymaktan baka bir ey yapamaz ve bir ta gmlm tozun altnda. Onca, onca mezar var, onca ac, onca yldzda drtnal giden hayvan! Hibir ey, utku bile, kann zalim boluunu silemez: hibir ey, ne denizin, ne kumun ne de zamann devinimleri, ne de mezarda yanan sardunya. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama nn Yrekteki spanya adl blmnden) . Pablo Neruda ---------------------------------------------69) BACAKLARIMIN TRENLER Haylidir bakp duruyorum uzun bacaklarma, sonsuz, merakl bir efkatle, olaan tutkumla, sanki gs kafesimin uurumuna batm tanrsal bir kadna aitlermi gibi: ve gerekte oluyor, ki bazen zaman, zaman geiyor topran zerinden, damn zerinden, kirli bamn zerinden, ve geiyor, geiyor zaman, ve ben geceleri yatamda hissetmiyorum bir kadnn soluk aldn, yan bamda plak uyuduunu, ki garip, karanlk bir ey onun yerine geiyor, zlem dolu melankolik dnceler yatak odamda cazip imkanlar sunuyor, ve sonra, evet sonra bakyorum bacaklarma sanki onlar baka bir bedene aitmiler gibi ve gl bir ekilde yapmlar ve uysalca ruhuma benim. Bitki saplar ya da ho kadns biimler gibi ykseliyor diz kapaklarndan, silindirik ve diri, sk, akn, yaayan bir maddeden: bir tanrann merhametsiz kaln kollar gibi, insanlar gibi korkun giyimli aalar gibi, muazzam lmcl dudaklar gibi, susuz ve sakin, en iyi taraf bunlar bedenimin: maddesel tmyle, duygulardan ya da hava borusundan ya da barsaklardan ya da lenfa bezinden karmak ierii olmakszn: kendi hayatmn temiz, tatl ve kaln znden baka bir ey olmakszn, en u biiminde korur hayat fakat. imdilerde dolayor insanlar dnyay ve neredeyse anmsamyorlar hayat dolu bir bedenleri olduunu, ve korku var, korku var dnyada bedeni tanmlayan kelimelere kar, ve giysiler hakknda konumak tercih ediliyor, mmknse pantolonlar hakknda, takm elbiseler ve kadn i amarlar (oraplar ve jartiyerler bayanlar iin)

sanki giysiler ve takm elbiseler tmyle bombo geiyor caddelerden ve lo, arsz bir gardrop zaptetmi dnyay. Giysilerin hayat, rengi, biimi ve kesimi var, ve mutlak bir yeri var sylencelerimizde, ar fazla bir yeri, ar fazla mobilyalar ve ar fazla odalar dnyada, ve bedenim yayor zgnce arasnda ve altnda onca eyin, klelik ve zincirler hakkndaki parlak bir fikirle. Pekl, dizlerim, dmler gibi, zgn, yararl, apak, ayryor gerektiince bacaklarm iki paraya: gerekte iki farkl dnyaya, iki farkl cinsiyete ok da farkl deil bacaklarmn iki paras gibi. Dizden ayaa dek kat bir biim grnyor, mineralsi, souka yararl, bacaktan bir yaratk ve dayankllk, ve ayak bilekleri imdi plak amatan baka ey deil, kesinlik ve gereklilik dzenlenmi bir kez herkes iin. Tensel duyarllk olmakszn, ksa ve sert, ve erkeksi, kas ynlaryla donanm dizlerim tmleyici hayvanlar gibi, fakat orada da hayat var, diri ve ince ve hiddetli bir hayat titremeksizin dayanp duruyor, bekliyor ve etkin. Gdklanan ayaklarmda, gne gibi sert ve iekler gibi ak, yorulmaz, nefis askerler uzayn boz savanda, her ey sonlanyor, hayat bitiyor sonsuzca ayaklarmda, orada balyor yabanc ve dmans her ey: dnyann adlar, snrlanma ve o uzak, o dilbilimsel isimler ve sfatlar, kalbimin barndramad, frlyor buradan souk ve koyu salamlkla. Her zaman imal edilmi rnler, oraplar, ayakkablar, ya da basite sonsuz koku, olacak ayaklarmla topran arasnda ve glendirecek varlmdaki o yaltlm ve yalnz olan, inatla varsaylm hayatmla toprak arasnda, besbelli yenilmez ve dman bir ey. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde Birinci Konaklama

dan

Pablo Neruda ---------------------------------------------70) BAILAYIN Balayn, eer denizin kpnden daha ok k szmadysa gzlerimden, balayn, nk korunmasz yaylr benim gm ve snrsz: tekdze benim arkm, szcklerim kasvetli bir ku, kayalardan ve denizden bir direy,

avuntusuzluk ks, bozulmaz bir gezegende. Balayn suyun kayadan ve deniz kpnden o sonsuz nakaratn, sonsuz abuk sabuk konumalarn gelgitin: ite byledir benim yalnzlm: apansz grleyiinde savrulur tuz sakl varlmn duvarlarna, bylece kendim denizde, anlardaki anlarn sesiyle kendini tekrarlayan enlemin ve kn bir paras olurum, sessizliin bir paras, bir yele gibi ar, yosununki gibi bir sessizlik, batm bir ark. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy El Mar y Las Campanas dan Pablo Neruda ---------------------------------------------71) BALBAO'YA VG Mucit, engin deniz, kpm benim, ayn gkyz yay, suyun imparatorluu yzyllardr konutu seninle benim azm araclyla. lmden nce olgunlamt senin tamamlanmln. Kaldrdn bitkinlii ta ge doru, ve aalarn kat gecesinden srkledi seni ter btn denizlerin denizi okyanusun kysna. Amansz k kk insan yreiyle evlendi senin baknda, daha nce hi dolmam bir anak doldu! imekten bir msrtohumu geldi seninle, ve azgn gkgrlts ekildi topraa. Balbao, ordu kumandan, ne kadar da nemsiz senin kk elin miferin stnde, sr dolu kk odam, tuzun keiflerinde bym, okyanus irinliinin damad. dnyann gen dlyataklarnn olu. Deniz majestelerinin karanlk sans yamalad gzlerine aan portakal aalarnn drtnallaryla, cretkr bir sabahkzll dt kanna ruhunu ynetmek iin, ey mecnun! Glgelerin blgesi evine dndnde, Sen, ey denizin uyurgezeri, yeil kaptan, lydn sen, kemiklerini almak iin bekleyen toprak gibi. lml damat, tuttu ite ihanet verdii sz. Crum bouna yrmedi ar admlarla tarih boyunca, ahin yoketti kendi yuvasn, ve birbirini buldu ylanlar ve altn dilleriyle atldlar birbirlerinin zerine. Azgn alacakaranlkta girdin ieriye,

ve kaybolmu admlar gtrd seni hl ykanan o derinlii llemezde, n parlaklna brnm ve en kudretli kpkle evli, alp gtrdler seni bir baka denizin sahiline: lme. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------72) BALIKLAR VE BOULMU Birden grdm bu blgelerin dolduunu younlukla, elikten przsz biimlerle, kesen bir izgi gibi azlar, taan gmten yldrm, hznle giyimli balklar, gotik balklar, altn kaplama gk kubbe gibi balklar, ay lekeleri parlayan balklar, bir rperi gibi hzla geen balklar, beyaz srat, dolamn ince bilimi, ldrn ve iftlemenin oval azlar. El ya da bel, uucu ayla evrelenmi olsa bile, grd balk srsnn titreyiini, o nemli, elastik aknts hayatn, yldzlarn pullardaki geliimi, ve tohum arl opal savruldu okyanusun karanlk arafna. Alazl grnyordu o, batan gm ta, titreyen bir hazinenin sancaklar, ve teslim etti kann inerken o esneyen derinlikte, kanl emberli gvde heykelinin iine ileyen azlarla tutulmu, ta zlene dek ve ezilene dek kanl bir baak gibi gelgitlerin kalkan, ametistlerin paralad bir giysi, yaralanm bir miras dibinde denizin, o sonsuz aata. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan eviri notlar: Opal: 1) Silisin hidratl ve jelatinli btn trlerini kapsayan deerli bir mineral. Panz ehir ta. 2) nce, dzgn dokunmu pamuklu kuma. Ametist: Ss ta olarak kullanlan mor renkte bir tr kuvars. smail Aksoy

Pablo Neruda ---------------------------------------------73) BALLA SARHO Balla sarho vzldayp durursun, beyaz ar, ruhumda ve bklrsn dumandan ikircikli sarmallarda. Umutsuzum ben, yanks olmayan sz gibi, her eyini kaybeden gibi ve her eye sahip olan. Sen, son bamsn benim, sende patlar son kaygm. Issz topramda son glsn sen. Ah, suskunsun sen! Kapat derin gzlerini. Orada rpar gece kanatlarn. Ah, gster bana plak bedenini, bu rkek heykeli. Derindir gecenin kanatlaryla vurduu gzlerin. iekler gibi serin kollarn, bir gl gibi kasn. Memelerin beyaz salyangozlar andrr. Bir pervane uzanm karnnda dinlenmek iin. Ah, suskunsun sen! Benimki imdi bana braktn o yalnzlktr. Yamur yayor. Deniz rzgr avlyor titrek martlar. Yalnayak kouyor su slak caddelerden. Oradaki aata inliyor yapraklar, hastalar gibi. Beyaz ar, ok uzakta, hl vzldyorsun ruhumda. Yeniden douyorsun, zarif ve suskun. Ah, suskunsun sen! Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Veinte Poemas de Amor y Una Cancion Desespera'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------74) BARKAROL Yalnzca yreime dokunsaydn, yalnzca azn yreimin stne koysaydn, o gzel azn, dilerini, dilini krmz bir ok gibi braksaydn tozlu yreimin arpt yere, fleseydin yreimde, yaknnda denizin, alayarak, kasvetli bir grltyle duyulurdu, uyuyan tren tekerlerinin sesiyle, huzursuz sular gibi, bol yaprakl bir sonbahar gibi, kan gibi, g yalayan slak alevlerin grltsyle, dler ya da dallar ya da bulutlar gibi bir sesle, ya da avuntusuz bir limandaki sis dd gibi,

fleseydin yreime, yaknnda denizin, beyaz bir hayalet gibi, kpn tepeleri boyunca, ortasnda esintinin, zincirlerinden kurtulmu bir hayalet gibi, alayarak deniz kysnda. Muhteem bir yokluk gibi, ani bir an gibi datyor deniz yrein sesini, yamur yaarken akama doru yalnz bir kyda: iniyor gece kukusuz, ve kazazede bayraklarnn hznl gri rengi eneltiyor kendisini bouk sesli gm gezegenlerle. Ve sesleniyor yrek somurtkan bir salyangoz gibi, baryor, ey deniz, ey ikayet, ey zlm korku belalarn ve bodur dalgalarn arasnda dalm: Yankyla suluyor deniz dinlenen glgelerini, yeil gelinciklerini. Hznl bir kydaysan anszn, evrilmi o l gnle, dalgalarla dolu yeni bir geceyle yz yzeysen, ve flemisen yreime soukla vuran korku gibi, flemisen yreimin yalnz kanna, flemisen alazl gvercin dalgalanmasna, kara kanl hecelerini duyardn yreimin, dur durak bilmez kzl sular ykselirdi, ve iitilirdi, glgelerin sesleri, lm gibi sesler, arrlard rzgrla ya da alayla dolu bir boru gibi, ya da ksa pskrtlerle korku fkrtan bir ie gibi. te byle, ve yldrmlar rtecekti senin beliklerini, ve yamur szacakt gzlerinden ieri hazrlamak iin gizlice sakladn alayn, ve denizin kara kanatlar dnecekti evrende, muazzam penelerle ve bouk lkla ve kala. O yalnz hayalet mi olmak istiyorsun, deniz boyunca hznl, verimsiz algsn fleyen? Sadece ardn m uzatlm sesini, ktcl sln, yaral dalgalardan dzenini, gelirdi biri belki, biri gelirdi, adalarn akaklarndan, denizin kzl derinliinden, gelirdi biri, biri gelirdi. Gelirdi biri fle bir lgn gibi, brak iitilsin batm bir gemiden siren gibi, bir ikayet gibi, kpn ve kann ortasnda bir kineme gibi, dileri kesen ve yank veren acmasz bir su gibi. Deniz mevsiminde bir lk gibi dneniyor onun glge salyangozu, deniz kular hor gryorlar onu ve kayorlar, onun seslerden yoklamas, hznl parmaklklar

kalkyor ayaa ssz denizin kysnda. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde kinci Konaklama dan

eviri notu: Barkarol: 1) Venedik gondolcularnn sz ve mzii nceden yazlmadan, ilerinden geldii gi edikleri ark. 2) Ritmi zamanl mzik eseri. Pablo Neruda ---------------------------------------------75) BAKA BR SEFER, BAKA BR GECE, GTTM DAHA TEYE Baka bir sefer, baka bir gece, gittim daha teye. Boyunca ky sradalarnn, Byk Okyanus'a doru geni rmaklar boyunca, ve o zamandan beri getim, Valparaiso, kvrlan caddelerden, geitlerden ve sokaklardan. Vardm bir denizcinin evine. Oturmu bekliyordu annesi beni. 'Dnden nce bilmiyordum - dedi - olum anlatt geleceinizi, ve Neruda ad bir titreyi gibi geti iimden. Sonra, hangi rahatl, hangi ikram sunabiliriz ki olum? , diye sorduumda bizdendir O, yoksuldan yanadr - dedi olum ne alay eder ne de hor grr yoksul yaantmz, O yceltir ve savunur onu sonuna dek. - yi, dedim, yleyse. Bundan byle sizlerindir de bu ev.'. Kimse tanmyordu bu evde beni. Lekesiz masa-rtsne, en derin geceden gelen kristal kanatlar gibi bana ulaan hayat kadar temiz su testisine iliti gzm. Yaklatm pencereye: Valparaiso at titreyen binlerce gzkapan, gecesel denizhavas skn etti azma, tepelerdeki klar, denizcil aynn suda titreyii, yeil elmaslarla sslenmi bir krallk gibi karanlk, hayat gibi btn bu yeni bar sunuldu bana. Baktm: donatlmt masa, ekmek, peete, arap, su, ve nemletti asker gzlerimi toprak ve merhamet kokusu. Valparaiso'daki bu pencerede gnler ve geceler geirdim. Yeni evimdeki denizciler denize alabilmek iin bir gemi aradlar her gn. yle ok kandrldlar ki pepee. Ne 'Atonema' alabilirdi onlar, ne de 'Sultana' gemisi.

Akladklar uydu bana: u ya da bu kaptann kumar borcunu ya da fuhuunu dediklerinde, daha ok dyordu yalnzca tekiler. Her ey rmt Santiago'daki Saray gibi. Burada doluyordu khyayla sekreterin cepleri, yeterince byk deildi ne ki Bakan'n cepleri gibi, gene de yoksullarn iskeletini kemirecek kadar bykt. Musibete uram cumhuriyet, hrpalanm hrsz ocuun elleri gibi, yollarda yalnz uluyan, polisin adamakll slattsn. Musibete uram millet, Gonzales Videla'nn kabuslad, sahte oyuncular tarafndan ispiyoncularn kusmuuna frlatlm, alelde sokak kelerinde satlm, en son paavraya brnm. Zavall cumhuriyet zkzn satan ve anayurdunu yaral, dilsiz ve domuza bal klarak teslim edenin penelerinde. Sonra iki gemici geldi ve uvallar, muz ve yiyecek tamaya gittiler, bitkin dtler dalgalarn tuzundan, denizin ekmeinden, yce gkten. Benim yalnz gnmde ekildi deniz: izlerken tepelerin yaayan alazn, sallanan her evi, Valparaiso'nun arpan nabzn: yaylm tepeler hayat dolu boyanm kaplar firuze, kzl ve gl renklerine, disiz merdivenler, alelde kaplarn yn, handiyse kecek kulbeler, hereyin stne tuzdan alarn atan sis ve duman, kayaatlaklarna smsk yapan umutsuz aalar, insana yakmayan meskenlerin kollarna asl slak amarlar, anszn, ksk slk sesi, iareti gemiye binmenin, tuzlu suyun sesi, sisin, tok sesli atrtnn ve fsltnn yaratt, denizcil ses, btn bunlar sard ite gvdemi, bir dnya giyiti gibi, ve yoksullarn bu hametli kentinde oturdum bylece bu yce pusta. SIINMACI ('El fugitivo') / 'Canto General' 'den Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda

---------------------------------------------76) BATIYORSA HER GN Batyorsa her gn her gecede, n kapatld bir kuyu olmal orada. Kuyunun derin karanlnn kenarna oturmal sabrla tutmak iin batm . Pablo Neruda eviren: smail Aksoy El Mar y Las Campanas dan Pablo Neruda ---------------------------------------------77) BAYAN RENC (1923) Ah sen, daha tatlsn, daha bitimsiz tatlln kendisinden bile, glgelerin arasnda sen sevilen et ve kan: gemi gnlerde ilerledin ve doldurdun tasn ar iek tozlaryla, sevin ierisinde. Dklm arap gibi gece, paslanm erguvandan gece, ite o gecenin hakaretler toplamndan yaral bir kule gibi ktm yannda, ve iren araflar arasnda titredi yldzn bana doru ve yangna evirdi gkyzn. Ah yaseminden a, ah ayakl ate yeni glgelerden beslenmi, kemerleri baladmz zaman farkna vardmz karanlk, baan kana susam vuruuyla dven zaman. Sevime ve baka bir ey deil, bir kpn iinde, l sokaklarla sevime, btn hayat lp gittiinde sevime ve bize sadece unlar brakt: ssz keleri alevlendirmek. Isrdm kadn, gcmden tr aklm bamdan gitti, toplanm iek demetleri, ve zdm kendimi dolamak iin kydan kyya, okayn klesi yalnzca, zincirlenmi bu serin san maarasna, dudaklarn uzun uzun dolat bu bacaklar: her daim a dnyann dudaklar arasnda, emilmi dudaklar tarafndan emilen. Pablo Neruda ('Yo soy' / 'Canto General'den) eviren: smail Aksoy.

Pablo Neruda ---------------------------------------------78) BAYRAK Dorul benimle. Kimse istemezdi benim kadar, btn dnyay benim iin kapatacak gzlerini barndran yastkta kalmay. Orada isterdim ki kanm uyusun irinliinin etrafnda dne dne. Fakat dorul, sen, dorul, fakat dorul benimle, ve gidelim birlikte ve savaalm beden bedene ktnn rmcek alarna kar, al yayan sisteme kar, sefaletin rgtne kar. Datalm, ve sen, yldzm, yan bamdasn, kendi balmdan yeni domusun, yakndr sakladn kayna bulman, ve ortasnda atein yan bamda olacaksn, inat gzlerinle, ykseltirken bayram. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------79) BAYRAKLAR NASIL DOAR Bayraklarmz her zaman byle domutur. Halk ilemitir onlar Tm sevgisiyle Onun paralarn dikmitir Btn yoksulluuyla Ve yldz ivilemitir Can gnlden Gkte ya da gmlekte vatann yldz iin Bir mavi kesmitir Ve damla damla Krmz domutur Pablo Neruda ---------------------------------------------80) BAZI ARJANTNLLER GELD Baz Arjantinliler geldi, Jujuy ve Mendoza idi adlar,

bir mhendis ve bir doktor, zm tanesi gibi kzla. Syleyecek szm yoktu. Yabancm da deillerdi. Ama bir ey sylemedik birbirimize, birlikte soluduk yalnzca Pasifik Okyanusu nun gney souk havasn, o yzen pampann yeil havasn. Belki kendileriyle birlikte gtrdler onu baka bir lkeden bir kpek gtrr gibi, ya da garip kanatl, titreyen bir ku. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy El Mar y Las Campanas dan Pablo Neruda ---------------------------------------------81) BAZI HARABELER HAKKINDA ARKI Burada yaratlm ve evcilletirilmi, nemlenmi, kullanlm ve seyredilmi, yatyor imdi zavall bir bez gibi toprak ve siyah kkrt dalgalarn arasnda. Gonca ya da ge yaylan gs gibi, ezilmi kemiklerde aan iekler gibi, ite byle belirdi dnyann ekli emali. Ey gzkapa, ey stunlar, ey basamaklar. Ey derin maddeler, birlemi, temiz: ne kadar daha sizler an olmadan! ne kadar daha sizler saat olmadan! Alminyum mavi orantlarda, insanlarn dlerine yapan imento! Toplanyor toz, kauuk, amur, byyor eyler ve duvarlar boy atyor siyah insan derilerinden asmalar gibi. eride o beyazda, bakrda, atete, terk edite, byd katlar, o korkun alay, gece zaman biri yatarken ate iinde eczaneye getirilmi reeteler, o kuru dnceli akak, asla amamak iin insann yapt kapy. Her ey geti, kt, soldu birden. Mahvolmu kap kacak, gece giysileri, kirli kpk, yeni ienmi sidik, yanaklar, cam, yn, kfur aac, iplik rulolar ve deri, her ey, her ey bir devinimde geri getirildi toza, metallerin karmakark uykusuna, btn mis koku, btn sihir, her ey birleti hibir eyde, her ey kt bir daha olumamak iin.

Gksel susuzluk, undan belleriyle gvercinler: zmlerin ve iek tozlarnn alar, bak, nasl paralanyor aa yalnzca yas olan eye: kkler yok insan iin: her ey yaslanyor tam da titrek bir yamura. Bak, rayihal krkta nasl rm gitar azda: bak, onca ey yaratan szckler nasl yalnzca ykmdr imdi: bak, kirece ve krk mermere, bir hkrkla imdi yosunun rtt ize. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama nn Yrekteki spanya adl blmnden) . Pablo Neruda ---------------------------------------------82) BAZI HAYVANLAR Kertenkelenin afayd bu. Dili, gkkua parltl dadoruundan avlad bir mzrak gibi yemyeil imende. Papaza benzeyen karnca-yiyen girdi balta girmemi ormana melodik admlarla, oksijen kadar hafif Guanaco, geni, koyu yamalarda altn izmeler giyiyordu, aarken lama susuz gzlerini iy iindeki dnyann lezzetine, sabah alacasnn geniliklerinde maymunlar sonsuz bir ehvet iplii rdler, deil mi ki unufak ettiler iektozlarnn duvarlarn ve arttlar Muzo'lu kelebeklerin mor firarn. Timsahlarn gecesiydi bu, dokunulmaz gece, amurdan ykselen sr sr domuzburnuyla kaynaan; ve uykuya boulmu bataklklardan dnd zrhlarn tok sesi, geriye, yeryznn kaynana. Fosfor ayrlyla dolanyor yapraklar jaguar, puma yokeden ate gibi koturuyor dallarn arasnda parldarken vahi ormann alkolik gzleri zerinde. Porsuklar rmak boyu topran altst ediyor ve havaya kaldryorlar yuvalar ki krmz dilerle saldrmaya hazrlar onlarn arpc gzelliine.

Ve genice suyun derininde dinleniyor, kutsal amurla kapl, hereyi yalayp yutan, sofu, muazzam boa-ylan, dnyann ap gibi. ('Canto General' den, Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------83) BAZI EYLER AIKLIYORUM Soruyorsunuz: Ve nerede leylaklar? Ve gelinciklerle rtnm metafizik? Ve onun szlerinde ok sk gmbrdeyen ve boluklarla ve kularla dolduran yamur? Bana olan biten her eyi aklayacam sizlere. anlarla, saatlerle, aalarla, yayordum Madrid in bir varounda. Grnrd oradan deriden bir okyanus gibi kuru yzleri Kastilya nn. iek Evi ad taklmt evime, nk her tarafta alyordu sardunyalar: kpeklerle ve kk ocuklarla ok gzel bir evdi. Anmsar msn Ral? Anmsar msn Rafael? Anmsar msn imdi topran altndaki Federico, anmsar msn balkonlu evimde nasl da board Haziran azndaki iekleri? Birader, birader! Her ey yksek seslerdi, tuzlu eylerdi, rpntl ekmek ynlar, heykeliyle Argelles varoundaki pazarlar kl bir mrekkep hokkas gibi morinalarn arasnda: ulat ya kaklara, ellerin ve ayaklarn derin bir vuruu doldurdu sokaklar, metre, litre, hayatn keskin z balk istifleri, rzgrgln yoran souk gnele su orta damlar, patateslerin lgn, gzelim fildileri, domateslerin saym ta denize kadar. Ve bir sabah btn bunlar tutuuverdi ve bir sabah frlad alazlar topraktan ve yedi bitirdi yaayan btn canllar,

ve o zamandan beri ate, barut o zamandan beri, ve kan o zamandan beri. Uak ve Maripli sahibi haydutlar, yzk ve de sahibi haydutlar, siyah kutsanm kei sahibi haydutlar ocuklar ldrmek iin geldi gkten, ve akt ocuklarn kan sokaklar arasndan ite ylesine, ocuk kan gibi. akallarn bile irendii akallar, kuru dikenin tkrd ta, engereklerin nefret ettii engerekler! Sizlerin nnde grdm spanya nn kannn ayaklandn onurdan ve baklardan byk bir dalgada bomak iin sizleri! Generaller hainler: bakn benim l evime, bakn nasl krlm spanya: fakat her bir l evden yalml metal fkryor iek yerine, ve spanya nn her bir kuytusundan spanya fkryor, ve her bir ldrlm ocuun gzlerinden bir mavzer, ve bir gn yrein meskenini bulacak mermiler douyor her bir sutan. Soruyorsunuz niin onun iirleri anlatmyor bizlere dleri, yapraklar, byk volkanlaryla anayurdunu diye. Gel ve gr kan caddelerde, gel ve gr kan caddelerde, gel ve gr kan caddelerde! Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Yrekteki spanya , Yeryznde nc Konaklama dan) Pablo Neruda ---------------------------------------------84) BEDENNN BEYAZ ATLASINI Bedeninin beyaz atlasn yoklamaya baladm ateten halarla. Azm bir rmcekti gizli yolculukta. Sende, arkanda, korkulu, arzulu. ykler anlatmak sana alacakaranln kysnda, Gzel, hznl, uysal, hznle dolmayasn diye sen. Bir kuu, bir aa, uzakta ve neeli olan bir ey. zmlerin zaman, olgunlamann ve meyvenin.

Bir limanda yaayan ben, oradan seviyorum seni. Dle ve sessizlikle kesiti yalnzlk. Kapatlm iine denizin ve hznn. Suskun, lgn, kprdatlmaz iki gondolcu arasnda. Dudaklarn ve sesin arasnda lmekte olan bir ey var. Ku kanatlaryla, kaygyla ve unutula. Balk ann suyu brak gibi. Titreyerek asyor, benim gzel kzm, sadece bir ka damlay geriye. Ve gene de bir ey var, akyan bu geici szcklerin arasnda. akyan bir ey ve ykselen agzl azma. Ah, seni o neeli szcklerle vebilseydim! akyp, yakp, kaabilseydim, bir delinin ellerindeki bir an kulesi gibi Benim hzn dolu sevecenliim, birden ne oluyor sana byle? En etin ve en souk tepeye ulatmda, Kapanyor yreim gecenin iei gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yirmi Ak iiri ve Umutsuz Bir ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------85) BEKLEMEK N KARI Beklemek iin kar, niin soyunmu koru? Nasl bilebiliriz Tanr nn kim olduunu Kalkta daki tanrlar arasnda. Niin yayor byle paavralarda, btn ipek bcekleri? Niin bu kadar serttir, kiraz yreinin irinlii? lecei iin mi yoksa kalc olduu iin mi? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------86) BELK Belki, belki toprak stndeki bir katman gibi unutu oaltr bitkileri ve (ola ki) besler hayat ormann karanlk humusu gibi. Belki, belki koar gelir insan bir demirci gibi ocaa, demirin demirle olan savana, kr kentlerine dalmakszn kmrn, bakp duran gzlerini kapamadan der belki uurumlara, sulara, minerallere, felaketlere. Belki, fakat benim nm bakadr; benim besinim baka

gzlerim kemirmeye geldi unutuu: Dudaklarm alr her zamana, ve her zaman, yalnzca bir paras deildi ellerimde anan. Bu yzden konuacam senle ekmek istemediim aclar hakknda, zorlayacam yeniden seni yaamaya yangn yaralar arasnda, bir garda yolculukta gibi barnmak iin deil, topraa alnla vurmak iin deil ya da doldurmak iin yreklerimizi suyla, fakat bilerek ilerlemek iin, akl pakl fethetmek iin her zaman anlaml kararlarla, sevin iin katln bir art olmas iin, bylelikle yenilmez olacamz iin. Trkeye eviren: smail Aksoy ('La arena traicionada' / 'hanete Uram Kum'; 'Canto General'den) Pablo Neruda ---------------------------------------------87) BELLEK Her eyi anmsamalym, imen yapraklarn saklamalym, ipliklerini hrpan olaylarn, ve metre metre dinlence yerlerini, sonsuz demiryollarnn izini, acnn yzeyini. Eer bir gonca gl yitirmisem ve geceyi bir tavanla kartrmsam, ya da belleimin btn bir duvar yklmaktaysa, mecburum oluturmaya havay, buhar, topra, yapraklar, sa, hatta tulalar, beni delik deik eden dikenleri bile, kan hzn. Merhamet gsterin aire. Her zaman hzla unuttum, ve benim bu ellerim yalnzca kavranlmaz olanlar tuttu, artk var olmayan eylerle karlatrlabilecek dokunulmaz eyleri. Duman bir aromayd, aroma duman gibiydi, plerimle can bulan uyuyan bir bedenin teniydi, fakat sorma bana dlediimin zamann ya da adn, lemem ki lkesi olmayann yolunu ya da deimi olan gerei

ya da belki gnle snm gecede bir ate bcei gibi o dolanan . Pablo Neruda eviren: smail Aksoy. ('Memorial de la Isla Negra'dan, 1964) Pablo Neruda ---------------------------------------------88) BENMLE KONUMADAN NCE Bundan bir zaman nce dolanyordum bu yabanc topraklarda: klanmt anayurdumun ad gizemli takmyldzlar gibi gklerinde. Btn enlemlerde kovalanm, kr ve tehditle ve rezaletle korkutulmu, tuttu ellerimden ve dedi ki bana: ilili umutla dolu bir sesle. O zaman bir ilahinin yanksn tayordu sesin, senin kumlu ellerin kkt, anayurt, fakat saklad birden fazla yaray, salverdi birden fazla avuntusuz ilkbahar. Btn bu umudu koruyorsun, barnda hizaya getirilmi, topran altnda, bereketli tohum her bir insan iin, yldzn emin dirilii. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Karanlktaki Anayurduma Yeni Yl lahisi adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------89) BERNARDO O'HGGNS RQUELME (1810) O'Higgins, seni vebilmek iin lo kla aydnlatlmal salon. Gney'in sonbaharndaki yarm yla kavaklarn sonsuzca titreyii arasnda. Sen ili'sin, yar patrik yar ifti, sen taradan bir kepeneksin, adn henz bilmeyen bir ocuksun sen, inat ve utanga bir okul ocuusun, hznl bir tara delikanlssn sen. Santiago'da yabanc hissedersin kendini, szp dururlar sana ok bol gelen siyah elbiseni ve baladklarnda etrafna hamayl, bize baladn memleketin bayrayd barna vuran sabah imeninin kokusu, krsal bir heykelin barna. Delikanl, senin retmenin K altrd seni yamura, ve Londra'da, sokaklarn niversitesinde aldn sisin ve yoksulluun doktor nvann, ve sekin bir dilenci, zgrlmzn perian alaz,

verdi sana bilge kartaln dn ve Tarih'e doru ilerletti seni. 'Adnz ne sizin', gld Santiago'lu 'yce efendiler', sen bir k-gecesi sevgisinin rnsn, babasz olarak domu olmann kaderi kard senin kyl harcn. Gney'de evlerde ve kerestede ilenmi bir her eyi belirleyen deerle, Hereyi deitirir zaman, senin yznden baka. O'Higgins, sen deimez bir saatsn tek bir zaman gsterir senin parltl plakan: ili'nin zamansn sen, geriye kalan en son dakikasn sen savaan onurun atekzl zaman izelgesisin sen. te byle de kalacaksn, gl ibriimden mobilyalar ve Santiago'nun kzlar arasnda, lm ve barutla evrili Rancagua'daki gibi. Sen, babas olmayp ta bir anayurdu olann basl resmisin, sevgilisi olmayann, ama portakal iekli bu toprak topuluk gibi fethetti seni. Peru'da mektup yazdn gryorum. Byle bir srgn grlmedi, byle bir gurbet. Btn bir lke srld toprandan. enlik atei gibi tutuurdu ili sen orda olmasaydn eer. Yabanl bir israf iindeyken deitirdiler zenginlerin dansna senin Aztekli disiplinini, ve anayurt kazanld kann arasnda, sen olmasaydn halkn darda brakld bir balo gibi ynetilirdi memleket. Terle, kan ve Rancagua tozuyla rtnm olarak katlamazdn elbet elenceye. Yakk almazd bakentin sekin aalar iin. Seninle birlikte gelmi olurdu ky yollar, ter ve at kokular ve anayurdun ilkbaharndaki kokular. Bu baloya katlamazdn sen. Senin balon patlaylarn bir kalesidir. Vzldayan dansn kavgadr. Senin balonun bitii titreten yenilgidir, Mendoza'ya doru yola kan uursuz gelecektir, kucanda anayurtla. Gney'e doru tepeden bak haritaya, ili'nin dar kuana doru, ve kar yaarken getir gen askerleri, kumda getir dnceli delikanllar, parlayan ve snen siper kazclarn.

Kapa gzlerini, uyu ve dle biraz, tekrar tekrar yreine den biricik dn senin: Gney'deki renk, yaan yamur, topran stndeki krsal gne, halkn silah atlar isyan srasnda ve mutlaka gerekliyse senden iki- szck. Dledin mi, bugn dnn gerekleeceini En azndan mezarnda dle bunu. Daha fazlasn bilmeyeceksin, eskiden olduunca utkulu savatan sonra, dansediyor los senoritos'lar Saray'da ve tpk eskisi gibi bakyor a suratlar caddenin karanlndan. Ama senin kararln miras aldk biz, senin inat, suskun yrein senin bklmez babacan onurun ve eski svarilerin gz kamatran nda, salkllarn arasnda, mavi ve altn-sars niformalarda aramzdasn sen bugn, bizden birisin, halkn babas, her daim asker. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------90) BEYAZ BR KULEY KURMAK N Beyaz bir kuleyi kurmak iin abalad m tuz ve eker? Karnca yuvalarnda dlerin zorunlu olduu doru mudur? Biliyor musun hangi dncelere kaplr toprak sonbaharlar? (Niin takmayalm ki ilk den altns yapraa bir madalyay?) Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------91) BIRAK BATIRAYIM ELM DERNE Brak batraym elimi derine peeli parltnn ortasndan, tatan gecenin ortasndan, ve brak titresin unutulmu yalnn yrei

bende bin yl tutsak kalm bir ku gibi. Brak unutaym bugn denizden daha engin mutluluu, deil mi ki denizden ve adalardan daha engindir insan, ve dercesine bir kuyuya inmeli insana, dlmez nk dipten aa, trmanlr ancak gizlenmi sudan ve boulmu gereklerden yaplm bir dalla. Ey olaanst kaya, brak unutaym senin kudretli kucan, kavranmaz boyutunu, bir petein duvarn, ve brak kaydraym elimi bugn bir dikdrtgenin tuzlu kan ve cezagmlei hipotens arasndan. fkeli kondor, kpkzl kanatlarnn atnal gibi vuruyor kataki akaklarma doru ve yabanl tyden kasrga spryor apraz basamaklardan suskun tozu, ne hayvan ne de penelerininin kr basaman gryorum, eski insan gryorum, hizmetiyi, tarlalarda uyuyan, bir gvde, binlerce gvde, karanlk boralarn altnda, bir adam, binlerce kadn, yamurun ve gecenin siyahlar, heykelin ar ta altnda sendeleyen: Juan Tayontucusu, Wiracocha'nn olu, Juan Soukyiyici, yeil yldzn olu, Juan plakayakl, firuzenin torunu, trman, birader, ayaa kalk benimle, hayata. ('Alturas de Macchu Picchu'dan, 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------92) BLMECELER Sordunuz bana ne ryor kabuklu hayvan altn trnaklar arasnda ve yant veriyorum: Deniz bilir bunu. Dediniz: Neyi bekler ascidia berrak annda? Neyi bekler? Sylyorum sizlere: Sizler gibi zaman bekler. Sordunuz bana Macrocusti yosununun sarlmas kime uzanr? Bulmaya aln, bildiim belli bir denizde belli bir zamanda bulmaya aln. Kukusuz soracaksnz denizgergedannn lanetli fildiini anlatmam iin size nasl lr denizin unicornu zpknda. Belki sordunuz bana titreyip duran tylerini yalapknnn gneyin gelgitlerinin temiz fkrmalarnda? Ve polipin kristalsi yapsn kukusuz ki baka bir soru olarak sakladnz, sormak iin? Bilmek istersiniz deniz dibinin odacklarndaki o elektrikli madde hakknda? Kendi yolunda atlayan silahlanm sarkt hakknda? Balk avlayan baln olta yemi hakknda, derindeki suda bir ip gibi yaylan mzik hakknda?

Yant vermek istiyorum sizlere, ki deniz biliyor bunu, ki hayat kendi gizli sandklarnda yaylm kum gibi, lsz ve temiz, ve kanl zmler arasnda biledi zaman tayapraklarnn sertliini ve denizanasnn n ve yayyor kendi mercan iplerinin daln sonsuz sedeften arln boynuzundan. Sadece o bo am ben srkleyen insan gzlerini ileriye, ller bu glgelerde, gene alm parmaklar, portakaln korkun yarkresinin boyutuyla llm. Aratrdm gibi o sonsuz yldz, ve kendi amda, gecede, plak uyandm, tek bir para yaban, rzgrla evrelenmi bir balk. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan eviri notlar: Ascidia: Denizde yaayan, tulumlu hayvanlar kapsamna giren, kayalara ya da mercanla ra yapk olarak ve suyu filtreleyerek besinini temin eden, jle kvamnda bir hayvan. Lati nce ad Ascidiacea. Deniz tulumu olarak Trke ye evrilebilir. Yaklak 1000 deiik tr yalnz hem de koloniler halinde yaayabilir. Unicorn: Tek boynuzlu ata benzer hayal bir hayvan. Polip: Slenterlerden, toplu veya tek bana yaayabilen basit yapl hayvan. smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------93) BO BO Ama niin benimle konumuyorsun artk Boi Bio? Ben sylyorum imdi Senin diyeceklerini Oysa ben konumay Senden rendim Yamur ve yaprakla kark Gece trklerini Senden rendim, Bio Bio Kimse bakmazd bana ocukken Gnn douunu senden rendim Zorla topraa gmlm gcn Durgun anlar gibi sessizliini Senden rendim, Bio Bio Senden rendim evreni Oysa sakz yapraklar Krk oklar,

Krk, hznl oklar Bin ylda rettiler onu bana Ama seni grdm, Bio Bio Kendini usulca denize brakn grdm Parampara azn, gslerini Kanl bir yk anlatarak Byk ve iekli Grdm seni, Bio Bio. Pablo Neruda ---------------------------------------------94) BR ASKER UYUYOR Uzaktaki sk ormanda yolunu yitirerek geldi asker. Szcn tam anlamyla bitkindi ve dt sonra sarmaklarla rman tylere brnm byk tanrsnn ayaklar yanndaki yapraklara: bu yabanl ormanda yalnzd dnyasyla henz ortaya kmam. Okyanustan domu bu yabanc askere bakt O. Gzlerine, kanl sakalna, klcna, zrhnn siyah parltsna bakt, yorgunluk bu katil ocukbana bir sis gibi kt. Ne ok karanlk blge domas iin ty-tanrsnn ve bkmesi iin hacmini ormanlar stnde, gl-kzl kayalar stnde, ne ok karklk bu lgn suyun ve yabans gece, henz domam ktan yaplma takn nehiryata, yaayan canllarn iddetli mayas, ykm, bereketliliin unu ve yansra dzen, bitkinin ve melezlerin dzeni, oyulmu kayalarn ykselii, dinsel tren lambalarnn duman, dnyann insana sunduu temel, kavimlerin yerlemesi, dnyasal-tanrlarn mahkeme krss. Btn talarn pulu titredi, ve Tanr korkunun dtn duyumsad bceklerin igali gibi, toplad tm gcn, yamur kklere ilemesin diye brakt, yeryznn dalgalaryla konutu, ataletten yaplm giyitindeki kara tanryla, kozmik ta, ve ne penelerini ne de dilerini kmldatt, ne rmaklar ne de depremi, ne de lkenin kubbesinde vnlayan gktalarn, ve orda kald O, kmldatlamaz ta ve sessizlik, uyurken Cordoba'l Beltran. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy)

Pablo Neruda ---------------------------------------------95) BR BR SAYAYIM ONLARI Bu akam onlardan sz etmeliyim bir bir Bu akam, bu yerde anma geliniz Manuel Antonio Lopez Karda Lizboa Calderon Dierleri haynlk ettiler biz yolumuza devam ediyoruz Alejandro Gutieerrez Seninle den bayrak Ayaa kalkyor Btn yeryznde Cesar Tapia Bu bayraklar stnde yrein Bu gn Plaza da rpnyor Filomeno Chavez, Elini asla skmadm, ama elin burada Bu lmn ldremedii temiz bir eldir Ramona Parra Gen parldayan yldz Ramona Parra Kahraman kadn Ramona Parra kanl iek Dostumuz, ey yiit yrek rnek ocuk, altn gerilla Adna bu sava izleyeceimize yemin olsun Yaylan kann her yanda iekler gibi asn Pablo Neruda ---------------------------------------------96) BR GEM SS FGR N (AIT) Magellan Boaz nn kumsallarnda bulduk seni, yorgun kadn gemici, frtnada kprtsz tatl ve gergin gslerinin ok sk gs gerdii gibi, blnm arasnda meme ularnn. Kaldrdk seni bir kez daha Gney in denizi zerine, fakat imdi sensin, karanln ve kelerin yolcususun, ak denizde koruduun budayla ve metalle eitsin, sarmalanmsn denizin gecesinde. Bugn benimsin, tanra, o dev albatros gibi seirip geen kataki yaylm bedeniyle, aatan kr ve titreen gz kapaklarnn yamuru arasnda alnan mzikten bir manto gibi. Denizin gl, dlerden daha temiz anaar, arklarla dolu bir meenin kkleriyle

endamn bulmu badem gzl kadn, ku yuvalaryla dolu dalla yapran gcsn sen, kasrgalarn azsn, fethetmek ister narin holuk senin kalalarnla. Seninle doan melekler ve kralieler, yosunla rtnp uyurlarken, kaderindir bir lnn onuruyla kprtszlk, trmandn geminin zayf pruvasna ve melek, kralie ile dalga oldun, dnyadaki bir titremeden olutun. Ykseldi insann deheti elma gsleriyle soylu tuniine senin, ey tatl, slakken dudaklarn o yabanl azna layk baka pcklerle. Yabanc gece altnda kalan brakt geminin temiz arl dsn diye dalgalara, keserken yenilmi ateten bir izi fosfor ltl baldan, o kasvetli sonsuzluktan. Rzgr at senin zlflerinde frtnal sandn, ikayetinin serbest braklm metalini, ve afakta rastladn a titreyerek limanlarda, perek slak tacn. Ara sra durduruyordun hzn deniz zerinde ve titreyen kayk alkalanyordu brnde, ar bir meyve gibi kendini koparan ve den, zamann ve geminin o temiz devinimiyle ve kpkle kucaklanan bir l gemici. Ve sen yalnzsn, tehditle kararmsn yzlerin arasnda, ksr bir acya batmsn, aldn o fkran tuzu maskende, ve gzlerin korudu o tuzlu gzyalarn. Bir sefil hayattan fazlas kayd kollarnn arasndan o ldren sularn sonsuzluuna ve llerle yaayanlarn dokunuu yedi bitirdi deniz aacndan yreini. Bugn bulduk endamn kumda. Mutlak olarak yazlmtn gzlerimin alnna. Uyuyorsun belki, uyuyarak, belki lsn sen, ldn sen: en sonunda unuttu mrltlarn yanklarn ve dolanp duran parltn bitirdi yolculuunu. Denizin gazab, gkyznn vuruu talandrd marur ban syrklar ve atlaklarla, ve dinleniyor yaralarla bozulmu yzn sallanan alnn hisseden bir deniz kabuu gibi. Benim iin saklyor gzelliin btn kokusunu, btn bu evsiz barksz asidi, btn karanlk gecesini. Ve senin lamba ya da tanra ikin gsnde, ykselen kule, dokunulmaz ak, yayor hayat. Yelken ayorsun benimle, tekrar bulunmu, o gne brakrlarken olduum her eyi kpe. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan

Pablo Neruda ---------------------------------------------97) BR GL Su kysnda bir gl gryorum, bir kk tas kzla alan sar renkli gz kapaklaryla, haval bir sesle tanm yukarya: yeil yapraklardan bir k dolayor kaynaklar ve dntryor orman yalnz yaratklaryla berrak ayaklarnda: hava donanm ak renkli giyitlerle ve aa yryor azametle uyuyan byklkte. ('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General' den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------98) BR KATL UYUYOR Lekelenmi arapla mide tavernann tanrs inediinde ayaklar altnda krk bardaklar ve baykular afan zaptedilmez : o kk sokak kznn hkryla ykanm gl, humma ateli gnlerin rzgar giriyor cn alm olann ayakkaplaryla yatt camsz pencereli odadan ieri, silahlarn kekre bir kokusunda, yitik gzlerin mavi bir renginde. ('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------99) BR KAVGADAN SONRAK GRNM Uzuvlar koparlm uzay, tahla doru ezilmi askerler, krk nallar, krayla ta arasnda buz souu, zalim ay. Yaral bir ksrak gibi ay, kmrlemi sarmalanm yorgun dikenlerle, tehdit eden, boulan metal ya da kemik, yokluk, ac paavra, mezarclarn pis kokusu. Nitratn tahri edici halesi ardnda, maddeden maddeye, sudan suya, dvlm buday gibi hzl kmrlemi ve rm bedenler. Yumuak, yumuak tesadf kabuk, siyah kl, yaltlm, dalm btn rzgrlara, imdi yalnzca nlayan souk ve iren

yamur sla maddeler. Sakla bunu, dizlerim, bu uucu blgeden daha da derine gmlm, tut onu, gzkapam, aa vurulana ve yaralayana dek, sakla onu, kanm, glgenin bu tadn, ki asla unutulmasn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama nn Yrekteki spanya adl blmnden) . Pablo Neruda ---------------------------------------------100) BR KELEBEN YAANTISI VE LM Muzo'lu kelebek uuyor frtnada: btn gndnmnn a, zmrtlerin donmu srs, her ey uuyor bu imek parltsnda, havann son sonular srlyor teye ve ylyor yeil etaminlerin yamuru, zmrdn rktlm iek tozu: uyuturan kokudan yaplma byk kadife yapra dyor frtnann mavi sahiline, birleiyor dm, topraks mayalarla, geri dnyor evine yapraklarn memleketine. ('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General' den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------101) BR PSKOPOS Piskopos kaldrd kollarn, yakt kitaplar meydanda kendi kk tanrsnn ad iin ve dnt dumana bu karanlk zamanda rm eski yapraklar. Ama duman dnemez gkyznden geriye. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------102) BR ATOM OLDUUNU SYLEYEN Bir atom olduunu syleyen o kutsal senatr paylam mdr imdiden cinayet pastasn yeeniyle?

Limonlarn gzelim kokusuyla kimi aldatr manolya? Bir bulutta dururken nereye koyar kartal hanerini? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------103) BR YOLCULUKTAN DNYORUM Bir yolculuktan dnyorum geriye, ayn noktaya, niin? Niin dnmyorum daha nce yaadm yerlere, caddelere, lkelere, ktalara, adalara, evimin ve barkmn olduu yerlere? Niin bu yer beni seen snr olmak zorunda? Dikey esen havann krba vurular ve uzun kn kemirdii ve para para ettii birka siyah iekten baka bu blgenin bana sunabilecei ey nedir ki? Ah, nasl da iaretliyorlar beni: Orada o durgun adam, o yorgun bey, asla hareket edip gitmemi o yerden, asla terk etmemi o hain blgeyi: en sonunda katlam, yle ki gzleri bile sertlemi ve byyen sarmaklar baklarnn zerinde. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy El Mar y Las Campanas dan Pablo Neruda ---------------------------------------------104) BRADER BARTOLOME DE LAS CASAS Dnr insan geceleri eve geldiinde, msrn souk sisinde yorgun, eve gelince sendikadan (ypratan kavga gnden gne, saaklardan damlayan yamur ykl mevsim, inat acnn tok sesli yrek rpmas) bu boyun ediricinin ve zincirin maskelenmi, kurnaz, alak geri-dn, ve dehet ykseldiinde kilide dek girmek iin seninle birlikte ieri, eskice bir k seilir, lkca ve serte bir metal gibi, gmlm bir yldz gibi, Padre Bartolome, saolasn bunun iin, bu amansz geceyarsnn armaan iin, saol, nk hayatnn ipi yenilmezdi:

lebilirdi bu, ayaklar altnda inenebilirdi, acmasz eneli kpekler tarafndan yutulabilirdi, kundaklanm evden geriye kalabilirdi kl olarak, saysz katilin buzsouu klcna rastlayabilirdi O ya da nefret idare edebilirdi bir glle (bir sonraki hal askerinin ihaneti) , iftira zenle yerletirilirdi pencereye. Batabilirdi O, renksiz grnmez iplik, ylmaz berraklk, dnm eyleme, dvene, eliin pike yaparak den alayan. ok az insan seninki gibi bir hayat sunabilir, ok az glge aataki glgen kadar tazelik verir, dalgalanr onda ktann btn gergin ateleri birlikte, btn ezilmi koullar, paralanm yara, yokedilmi kyler, her ey ite yeniden doar glgende senin, lmn eiinde umudu kurarsn sen. Padre, ne byk mutluluk insan ve soyu iin bu iftlie gelmi olman, suun siyah tohumunu inemen, her gn boaltman fkenin tasn. Kim krd gnln, ey plak lml, hiddetin dileri arasnda? Nasl tannr acaba baka gzler, baka metalden, doduunda sen? Nasl kartrlr mayalar insann gizli ununa yourmak iin senin kararl baan dnyann ekmeine? Gerekte kana susam hayaletler arasndaydn, sen ev araynn borasnda efkatin sonsuzluuydun. Kavgadan kavgaya dnr umudun gerekli aletlere: yalnz kavga dal oldu, yararsz alay partiyle toparland. Yarar yoktu merhametin. Braktnda direklerinin grmesini, seni koruyan geminin, kutsayan elinin, papaz cbbenin, ipe dizdi gzyalarn dman ayaklar altnda ve havaya uurdu zamban rengini. Yarar yoktu merhametin, yksek ve bo terkedilmi bir katedral gibi. Senin ylmaz kararllnd bu, canl direni, silahtaki yrek. Saduyu senin en byk gerecindi. rgtlenmi iek senin yapn. Oradan kifler (kendi tepelerinde) baktlard sana, kavga kllarna yaslanm, kaya glgeleri gibi, karartrken onlar balangcnn arazilerini alayl tkrkleriyle

ve bardlar: 'Yabanclardan para alyor O, ' 'Anayurdu falan yoktur O'nun, ' 'Hinin biridir O, ' ama senin vaazn gelip geici bir dakika deil, uucu kural deil, yoldan geen birinin admlar deil. Aacn savaan bir ormand senin, demirdi en derindeki kkte, ieklenen toprakta saklamt her bir k iin, evet, hatta daha ok, daha da derine gitti bu: zamann birliinde, hayatn aknda uzatlm elin burlar kuandaki bir yldzd, halkn iaretiydi. Padre, bugn benimle birlikte gir bu evden ieri. Mektuplar gstereceim sana, halkmn straplarn, takip edilmi insanlarn straplarn. Eski aclar gstereceim sana. Ve tkezlememem iin, tam tersine, ayaa kalkmam iin dnyada ve srdrmek iin kavgay, brak yreimde huzursuz rzgr ve efkatinin merhametsiz ekmeini. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------105) BRLER ELK (1945) Ktl grmtm ve iblisi, fakat kendi inlerinde deil. Bu mezzotint hakknda bir hikayedir, yer altndaki maarasndaki ktlk hakknda. Yoksullarn yolunu donattlar cadlarla, sonra paavralarda drdler sefil maden dehlizlerine. Buldum ktl mahkemelerde otururken, Senato da grdm ssl psl ve taranm bir halde, btn fikirleri ve mnazaralar kendi ekonomik karlar dorultusunda arptmaktayd. Ktlk ve iblis yakn zamanlarda ykanmaya gitmilerdi: kibirle sarmalanmlard ve kusursuzlard kaygan ve sahte ssleri ierisinde. Grdm ktln kendisini, ve bu ban ortadan kaldrmak iin yaadm dier insanlarn arasnda, hayat hayata ekledim, gizli bir yaz oldum, isimsiz bir metal, halktan ve tozdan dizginsiz bir birlik. Kstah olan savayordu hiddetle fildii kulesinde ve meteoruyla urad ktlk ve dedi: Onun dzenli yalnzl hayranlk verici. Rahat brakn onu!

iddetli olan ald alfabesini ve aarak bacaklarn durdurdu onu klcyla konumak iin ssz caddede. Kt olan geip giderken dedi ki: Ne cesaret! ve sonra gitti Kulp e cesaret hakknda konumaya. Ama ben ta ve sva olunca, kule ve elik, birleti heceler: o zaman sktm halkmn ellerini ve alarak yanma btn denizi katldm kavgaya, terk ettiimde yalnzlm ve koyduumda kstahlm mzeye ve kibrimi depoya khne el arabalarnn yanna, baka insanlara katldm zaman temizliin metali oluturulmutu, sonra geldi ktlk ve dedi: Affetmek yok onlar, haydi hapse, orada lsn onlar! Fakat ok geti artk, ve insann eylemi, partim, topran altndaki kat, yenilmez ilkbahar, umuda ve gelecek zamanlarda ortaklaa yenecek yemilere dnmken. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy. 'Yo soy' ('Ben') - Canto General dan Pablo Neruda ---------------------------------------------106) BRLEME (SONAT) Ne dikenlerin ssz tarlasnda krk cam parasyla kesilmi yrek ne de baz evlerin kelerindeki o zalim sular, gzkapaklar ve gzler gibi sular dizginleyebilir ellerimdeki belini, yreim kaldrrken meeyi senin blnmez kardan ipine doru. Gecesel eker, talarn ruhu, kurtard insan kann, plerin uzaklatryor beni, ve deniz artndan bir dalga vuruuyla arpyor beni bekleyen sessizlie, evreliyor o ypranm iskemleleri, kemiriyor kaplar. Berrak baaklardan geceler, veda, madde, sadece ses, plak sadece, her bir gn. Dinmi akntlardan memelerinde, katlk ve sudan yaplm bacaklarnda, plak sann srekliliinde ve gururunda, uzanmak istiyorum, sevgilim, gzyalar imdi

frlatlmken yldklar o bouk sesli sepete, uzanmak istiyorum, sevgilim, mahvedilmi gmten yalnz bir heceyle, kar beyaz memenin bir ucuyla yalnz. Mmkn deil imdi kazanmak ara sra dmeyi saymazsak eer, mmkn deil imdi titremek iki yaratn arasnda, dokunmak rman ieine: insan elyaflar yaklayor ineler gibi, resmiyetler, paracklar, itici mercanlarn aileleri, frtnalar ve sert admlar merdivenlerde. Dudaklarla dudaklar arasnda muhteem kllerden ve nemli deniz samanlarndan kentler var nasldan ve ne zamandan damlalar, belirsiz geli ve gidi, dudaklarla dudaklar arasnda seirtiyor rzgr kumdan ve camdan bir ky boyunca. Bu yzden sonsuzsun sen, sarl bana btn bu bayram senmisin gibi, kusursuz gecesel bir blge gibi, zamann izgileriyle birlikte eriyene dek. leri git zarafette, gel yanma, kemanlarn parmakl yapraklar suskunlaana dek, yldrmda kk salana dek yosunlar, eilene dek yrek atlarmzdan kkler. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde nc Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------107) BRLK Yaknda bir ey oturuyor, birlemi diple ve tekrarlyor kendi saysn, kendi zgn iaretini. Nasl da gryor insan talarn zamana dokunduunu, kendi ince maddesinde zamann bir kokusu var ve tuzla uykudan denizin getirdii su. Ayn ey evreliyor beni, tek bir devinim: mineralin arl, baln sarlyor gece szcnn sesine: budayn, fildiinin, hkrklarn mrekkebi, meinden eyler, tahtadan, ynden, eskimi, sararm, benzer, evreliyor beni bir duvar gibi. Sessiz alyorum, dnerek kendi etrafmda, lmn etrafndaki zgn tilki gibi. Dnyorum, yaylm mevsimlerden uzakta, merkez bile, evrilmi suskun corafyayla: dayanlr bir scak iniyor gkten,

akn birliklerden bir son imparatorluk toplanyor evremde. Pablo Neruda Yeryznde Birinci Konaklama dan eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------108) BRLK (SONAT) Topraa dm tozlu yapraklardan ya da kendisini gmen sessiz yapraklardan. Iksz metallerden, bolukla birlikte, yokluuyla birdenbire len gnde. Ellerin tepesinde kelebeklerin lts, nn son nedir bilmedii kelebeklerden bir akn. Korudun ktan izi, ezilmi varlklardan batndaki terk edilmi gnein frlatt gibi kiliselere. Bakla lekelenmi, ii gc arlarla, beklenmeyen alev iin kata, gidiyor z gnden nce ve izliyor onu ve onun altn soyunu. Gzetleyen gnler geip geiyor gizlice, fakat dyor onlar ktan sesinin iine. Ey akn hkmran, sknetinde kurdum dm, ie kapanklm. rkn saylardan bedeninle senin, birdenbire yaylmsn dnyay aklayan o kemiyetlere, gnlerin kavgasnn ardnda beyaz uzay ve souu yava lmn ve solan igdnn, hissediyorum kasnn alazlandn ve plerinin getiini dnerek ryamdaki gen serelere. Bazen ykseliyor gzyalarnn kaderi alnma ykseldii gibi yamn orada patlyor dalgalar ve ldresiye vuruyor kendilerini: slaktr devinim, gevek ve kesin. Pablo Neruda Yeryznde Birinci Konaklama dan eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------109) BRLKTE Nasl da paksn gneten ve batm geceden, nasl da utkulu ve snrsz beyaz istikametin, ve ekmekten barn senin, o yksek blge, kara aalardan tacn, sevgilim ve yalnz bir hayvandaki gibi burnun, glge ve ba aa tirans ka kokan yabanl bir koyun. imdi, hangi parltl silhtr ellerim, kemiklerinin kkrd ve trnaklarnn zamba mkemmel,

ve yzmn ekli emali ve ruhumun kiralanmas bulunuyor dnyasal gcn tam ortasnda. Nasl da pak gecesel gten bakm benim, koyu gzlerden bir d ve zalim ileyi, benim simetrik heykelim ykseliyor ikiz ayaklarla her sabah nemli yldzlara doru, ve srgn azm sryor eti ve zm, erkek kollarm, kalaydan bir kanat gibi yondann kk sald dvmeli gsm, gnein derinliine yaratlm beyaz yzm, trenlerden, kara minerallerden yaratlm sam, bir vuru ya da bir yol gibi ie ileyen alnm, saban srecek yetikin bir oul gibi derim, ehvetli tuzdan gzlerim, hzl dnlerden, doktan ve gemiden uysal refika dilim, sistematik eitliklerden beyaz bir kadran dilerim, nmde buzdan bir boluk yaratan ve ardmda geri dnen ve gz kapaklarma uan, ve en derin igdmde astar tersine evrilen ve parmaklarmda gllere doru, ene kemiimde ve ayaklarmn varsllnda byyen deri. Ve sen tpk bir yldz ay gibi, zlmez p gibi, bir kanadn yaps ya da sonbaharn balangc gibi, ey kz, sen benim su ortamsn, benim bir tanemsin, k dzeltir kendi yatan kara gz kapaklarn altnda, kzler gibi altn renkli, ve yuvarlak gvercin kendi beyaz yuvalarn ina ediyor sende. Klelerce bir dalgadan yaratlm ve beyaz maalar yayyor hiddetli elma saln sonsuzca, karnnn dinledii titreyen f, ellerin, unun ve gkyznn kz. Nasl da benziyorsun en uzun pe, onun abalayan titreyii galiba besliyor seni, ve kordan ve isyan bayra vuruu gmbrdyor sende ve ykseliyor titreyerek havaya, ve o zaman dnyor kafan ince saa, ve onun sava biimi, kuru emberi dyor birden eit ipliklerde pala krtlar ya da dumann brakt gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde Birinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------110) BTK HKMDARLIKLARI Saysz, adsz lkelerin stnden, baka yrelerden avlayarak geldi rzgr, yamur tanrsal iplikler getirdi, ve gebe adak-tanrlar geri verdi hayat ve iekleri. Berekette byd zaman. Jacaranda-aac denizar parltl

iek-kpklerini patlatt havada, frlatt karglaryla kudretle doruldu erkekrdek kar'a doru, yal maun-aac brakt kann tepesinden, ve karaam'n Gney'indeydi yldrmaac, kzl-aa, dikenli aa, ana aa, sfleen kzl lifdokusu, sakz aac, dnyasal yn ve uyum, manzaralarn yaayan yarat. Taze ve yaygn bir koku doldurdu soluklar btn atlaklar boyunca dnyann, dumana ve rayihaya dnt: yabanl ttn frlatt gl alsn dsel zerfete. Atele talanm bir karg gibi boy att msr, ve yitirdi taneleri gvdesi ve dodu yenileri, yayd ununu ve kklerinin altnda saklad leni, ve o zamandan beri grd beiinde byyen bitkisel tanrlar. Bklerek ve yaylarak serpti sradalarn kutyne; meyve saplar ve filizlerden youn bir k sayg grd topraks bir merhemden amansz yamur-kuaklar, karanlk, sudan domu geceler ve sabahn sarnlarndan yaplma; ve gezegenin metal levha ovalarnda da, gen bir yldz halkna boyun edi otlarn hkmdar ombu-aac, o zgr hava, o seirtken ka, ve salland durdu bozkrda, ve dizginledi onu kkleri ve dizginleri dallanmt nk. Amerika, aalarla koskocaman bym, yabanl akdikenals baheler arasnda, kutuptan kutuba beik salladn sen, yeil ihtiam, sk orman seni. Gece, kutsal aakabuklu kentlerde izin verdi, nlayan kerestede kudretli yapran filizlenmesine, balangcn sakl tana ve doua. Amerika'ya zg, yeil dlyata, tohum arl savana, paketlenmi kubbe, bir dal bir ada gibi dodu, bir yaprak bir klncn biimini ald, bir iek yldrm ve denizanas oldu, bir salkm cismini yuvarlad, bir kk karanla batrd kendini. (Trkeye eviren: smail Haydar Aksoy)

Pablo Neruda ---------------------------------------------111) BZLER SUSUYORDUK Bilmek ac ekmektir. Ve bildik; Karanlktan kp gelen her haber Gereken acy verdi bize: Gereklere dnt bu dedikodu, Karanlk kapy tuttu aydnlk, Deiime urad aclar. Gerek bu lmde yaam oldu. Ard sessizlin uval Pablo Neruda ---------------------------------------------112) BOLVYA (22 MART 1865) Kazand zaferi Belzu. Gecedir. Yanyor La Paz son silah atmlaryla. Kuru toz ve zn dolu dans ykseliyor tepelere doru, dokunmu ay solgunu alkolle ve korkutucu yeni nemlenmi eflatunla birlikte. Dt Melgarejo, kafas arpyor kanl zirvelerin mineralsi yumurtasna, altndan iplikler, altn ilemeli svari niformas, paralanm gmlei yzyor ktlk dolu terde, yatyor at dksnn ve yeni vurulmuun beyni yannda. Ve arasnda beyaz eldivenlerin ve diplomat fraklarnn kabul ediyor Belzu glckleri Saray da, ve bllyor g ayya yaylalardaki esmer halk zerinden, yeni gzdeler kayyor cilalanm salonlardan, ve gzyalar ve lambalardan bir hle dyor zerine yanan barutla yarlm kavaln. Dalgalanan yn arasndan gidiyor Melgarejo, frtna dolu bir hayalet, sadece hiddetiyle ayakta duruyor. Kendi evresindekileri dinliyor, dilsizletirilmi yn, yrtlm lk, yksek sevinlerin parlts yanyor dalarn zerinde, yeni fatihin penceresi. Hayat (bir para kr kuvvet ve opera, kopmu kraterlerden ve yksek platolardan, bir asker d kartondan kllaryla korunmasz blgelerde boaltlan niformalar, fakat yara var korkutan, gerek lmler ve gerekten boynu vurulanlar, tara alanlarnda: orada yatyor maskeli ark korosu ve Majesteleri konuuyor

at gbresi, ipek ve kan arkasnda duruyor, ve ller srasyla, yok edilmiler, kaskat, sar eden merhemleriyle atik mzraklardan delik deik olanlar) dtler en derin toza, kk grlmede ve bolukta, belki alaltlmada yzen bir lmde, fakat yenilgiden ayor azn havada krals bir boa gibi, altn stne getiriyor metalik kumun ve atyor zalim, sendeleyerek ileriye admn, bu Bolivyal Minotaurus ynelmi haykran altndan salonlara doru. Blyor kalabal ve kesiyor ortadan isimsiz insan topluluunu, trmanyor terbiyesizce devrilmi tahta ve atlyor zerine o galip liderin. Belzu dyor yere, kolal gmleinin n taraf lekeleniyor, krlyor bardak ve dkyor akc onun, gs sonsuza dek delik deik artk, yangnn kanla lekeli yalnz bizonu saldrdnda, atyor btn bedenini balkonun zerinden ve baryor: Belzu ld . Kim yayor , cevap ver . Ve alandan bouk bir l ykseliyor topran, panik ve korkudan kara bir lk: Yaasn, evet, ok yaasn Melgarejo, ok yaasn Melgarejo , lenin halk da ayn halk ynyd, orada yatan ve sarayn merdivenlerinde kanayan cesedi esenleyen ayn halkt: ok yaasn , diye haykryor o devasa kukla kaplyor btn balkonu o paralanm giysisiyle, sava meydanndan gelen kir ve iren kanla. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan

evirenin notu: Melgarejo 1864-71 yllar arasnda Bolivya Bakan yd. Melgarejo dan sonraki vya Bakan, Belzu idi.

La Paz: Bolivya daki en byk kent, llimani rmann kenarnda kurulmutur. Denizden yksek etredir.

Minotaurus: Yunan mitolojisinde, Girit teki Mikene kentinde Kral Minos un saraynda bu lunan canavar. Bir labirentte kstrlmt. nsan cesetleriyle beslenirdi. Kral Minos un kz ne nin yardm sayesinde Atinal gen prens Thesus tarafndan ldrlmt. Pablo Neruda ---------------------------------------------113) BOLVARA ARKI Babamz bizim, suskun gklerimizin her yannda toprakta, suda, havadasn, ey Baba, meskenimizde adn tar her ey: adn ykseltir eker kamn irinlie, Bolvar gibi ldar Bolvar-kalay, Bolvar-volkan zerindedir Bolvar-kuu,

patates, gherile, o zel glgeler, akntlar, fosfor ltl ta damarlar, bizim olan her ey senin snm hayatndan, rmaklar, ovalar, an kuleleri braktn bizlere, mirasmz, ey Baba, gndelik ekmeimizi. Senin kk cesur asker cesedin yayd metalik biimini sonsuzca: birden belirir parmaklarn karda, ve Gney in balks anda titreyen gln ve sesini getirir hemen gnle. Ruhuna yakn yerde diktiimiz gln rengi ne olmal? Admlarn hatrlatacak kzl renk olmal gln rengi. Nasl olmal kllerine dokunan eller? Kzl olmal kllerinden doan eller. Ve nasl olmal kzl yreinin tohumu? Kzldr yaayan yreinin tohumu. Bundandr ellerden bir emberin etrafnda durmas. Elimin yannda bakas ve bir bakas onun yannda, ve sonra bir bakas, ta o karanlk anakaraya dek. Ve hi tanmadn baka bir el daha uzanyor eline doru, ey Bolvar, Teruel den, Madrid den, Jarama dan, Ebro dan, hapisten, havadan, spanya da lenlerden gelir elinin ocuu olan bu kzl el. Kaptan ve sava, nerde bir az zgrlk diye haykrsa, nerde bir kulak iitse, nerde kzl bir asker ezse kahverengi bir aln, nerde zgrlerin defneleri yeerse, nerde yeni bir bayrak sslense bizim nl afamzn kanyla, ey Bolvar, ey kaptan orada grlr senin yzn. Barut ve dumanda doar klcn yeniden. Yeniden naklanr sancan kanla. Ktler saldrr tohumuna yeniden, insanolu baka bir armha aklr yeniden. Fakat senin glgen umuda gtrr bizi, kzl ordularnn defneleri ve grr Amerika nn gecesi arasndan baknla. Gzlerin izler denizleri, eziyet grm yaral halk, ateler iindeki siyah kentleri, doar sesin yeniden, doar elin yeniden: savunur ordun kutsal sancaklar: kanl anlar sarsar zgrlk, ve insan kanyla boyanm afan nnden gider korkun bir ac ses. Ey kurtarc, bartan bir dnya doar kollarnda. Bar, ekmek, msr dodu senin kanndan: senin kanndan tremi gen kanmzdan bar ve ekmek ve msr gelecek kuracamz dnyaya. Bolvar a rastladm geni bir sabahta Madrid de, Beinci Kta da, Baba dedim kendisine, sen misin yoksa sen deilsen kimsin yleyse? Ve bakarak Cuartel de la Montaa ya dedi ki:

Halk uyandnda uyanrm ben de, yzylda bir . Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ('nc Konaklama'dan) . Pablo Neruda ---------------------------------------------114) BO EYLEMLERN, SIRADAN OLAYLARIN USUZ BUCAKSIZ MISIR AMBARLARINDA Bo eylemlerin, sradan olaylarn usuz bucaksz msr ambarlarnda klklar aykland yaayan her canlnn msr iin, birincisinden yedincisine, sekizincisine kadar, ve yalnzca bir l deil ama biroklar geldiler teker teker ve kendiliinden: her gn kk bir l, toz, kurtuk ve lamba varolarn bataklarnda sner gibi, kk bir l kaln kanatlaryla delerek kendisini her insann iindeki bir mzrakmcasna, ve kuatlarak ekmek ve baklarla insan oldu, davar-besleyicisi: bahelerin olu ya da sabann karanlk kaptan oldu, ya da dar sokaklarn kemirgen hayvan: lm beklerken ld herkes orda, ksack gndelik lm: ve onlarn gnlk, kekre kederi titreyile itikleri kara bir kadeh gibi. ('Alturas de Macchu Picchu'dan, 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------115) BOTANK Kana susam litre-aac ve hayrl boldo-als yayyor trn hayvans zmrtten kkrtc pcklerinde ya da talar arasndaki kara sularn antolojisinde. Aacn tacndaki fkn ele veriyor kendi kar beyaz di yarasn ve yabanl fndk ina ediyor sarayn kitap sayfalarndan ve damlalardan. Altemisa ve chepica sarmalyor oregano-ieinin gzlerini ve snrn parltl defnesi kokuya buluyor uzaktaki idari ofisleri. Quila ve quelenqueln sabahlar. Fuchisialarn souk lisan kaybolan renkli talarn arasnda haykryor kpyle: Yaasn ili!

Altn ykskotu bekliyor parman karn ve yuvarlanyor zaman atein ve ekerin meleklerini birletirecek dn olmakszn onun. Sihirli tarn aac ykyor yamurda safkan dallarn ve atyor yeil klelerini aaya Gney in bitkisel suyuna. Ulmo-aacnn tatl arklar azna kadar dolu ieklerle kaldryor krmz copihuenin damlalarn sezerken gitarlarn gneini. Yabanl delgadilla Ve gksel poleo raks ediyor ayrlklarda yakn zamanlarda Toltn rmann uyandrd gen iyle. Gizemli doca kumda boynunu vuruyor morunun ve aryor deniz genlerini kylarn kuru aylarna kar. Cilal gelincik, imek ve yara, ok frlatl ve az, ekiyor kendi al iaretlerini yanan budayn zerine. Belirgin patagua sslyor kendi llerini ve dokuyor kendi ailesini kaynak suyuyla ve rmak madalyalaryla. Paico-otu yakyor fenerlerini Gney in ikliminde, aciz, gece geldiinde hi uyumayan denizin zerine. Yalnz uyuyor mee, dmdz, ok yoksul, ok anm, o berrak ayrlkta ok nemli ypranm ve eziyet grm giysisiyle ve kutsal yldzlarla dolu kafasyla. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------116) BOZKIRA GML NSAN Ben sadece tangodan tangoya denersem o sonsuz ayra ulamay, yabanl msr, uyurken ben, byrse sadece azmdan dar,

duyarsam ovalarda atlarn grleyilerini, toynaklarn hiddetli frtnas gmlm parmaklarmn zerinden geerse hzla, perim tohumu o zaman dudaklarm olmasa da ve ilitiririm gzlerimin izini grmek iin serkeliimin sevdii drtnalay: ldr beni, vidalita, ldr ve dat zm gitarn ksk sesli metali gibi. ('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General' den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------117) BOZKIRIN STNDEK GHERLENN AFAIYDI Bozkrn stndeki gherilenin afayd. Kar beyaz dondurucu bir odas olan bir gemiyle yola kan azotla titredi gezegen. Bugn gryorum iz brakmadan Byk Okyanus'un kumuna alanlardan arta kalanlar. Grdklerime bakn, altn'dan yamurun srkledii, kasvetli p anayurdumun grtlandaki irinden bir kolye gibi. Brak izlesin seni, ey gezgin, Valparaiso'nun gne zincirli bu kmldatlmaz, delik deik edici bak. ili'li yaar p ve Antartik rzgr arasnda, acmasz memleketin esmer ocuu. Krlm camlar, czzaml kire-pudras, yklm duvarlar, km at, gmlm kap ve balk taban glkle sarlrlar dnyann ince ekmekkabuuna. Valparaiso, kirlenmi gl, denizin kstrlm lhiti, yaralama beni dikenli caddelerinle, rezil sokaklarnn tacyla, brak grmeyeyim yoklukla ezilmi ocuu senin lml bataklnda! Halkma alyorum bugn Amerika denen btn memleketim boyunca, kemiklerine dek kemirdikleri her eye, tatl, harap edilmi memelerine a kpeklerin iedii baya ve parampara edilmi bir tanra gibi kpk iinde braktlar seni. SIINMACI ('El fugitivo') / 'Canto General' 'den Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ----------------------------------------------

118) BCEK Kalalarndan ayaklarna uzun bir yolculuk yapmak isterim. Bir bcekten daha km ben. Trmanrm yulaf renkli bu tepelere, yalnzca benim bildiim dar patikalar var, yanm santimetreleri, solgun perspektifleri. Hi ayrlmayacam bir da var burada. Ah, nasl bir yosun ynts! Ve bir krater, nemli ateten bir gl! niyorum bacaklarndan aaya, bir sarmal ryorum ya da uyuyorum bu yolculukta ve geliyorum dizlerine, yuvarlak ve sertler kl ktalardaki sert doruklar gibi. Kayyorum ayaklarna doru, yarm adalar andran ince ve yava olan ayak parmaklarn arasndaki o sekiz ala, ve onlardan dyorum beyaz arafn boluuna ve aryorum imdi kr ve agzlce yakan vazonun hatlarn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden) Pablo Neruda ---------------------------------------------119) BYLELKLE, BR GECEDEN TEKNE Bylelikle, bir geceden tekine, ili topraklarna km karanlkla birlik bu uzun saatte, dolandm kapdan kapya snmac olarak. teki alakgnll evler btn Anayurttaki her bir saban izindeki eller bekledi benim admlarm. Getin binlerce kez sana hi bir sz sylemeyen bu kapnn nnden, bu boyanmam duvarn nnden, kurumu iekleriyle bu pencere nnden. Benim iin gizlilikti bu:

benim iin vurdu hiddetle, bulunurdu kmrn blgesinde, ehdetle asitlenmitir, Antartik adalar denizinin yaknndaki ky limanlarnda bulunurdu, bulunurdu, bak dinle, belki bu yksek sesli caddede, gn ortasnda caddelerin mzii arasnda, ya da teki pencerelerden ayrt edilemeyen halk bahesinin yanndaki bu pencerede, ve bekler gibi beni hazr bir tabak orba ve masa stndeki bir yrekle. Benimdi btn kaplar, Syledii uydu herkesin: 'Benim biraderimdir O, gsterin ona yolunu bu yoksul evin, ' onca ikenceyle lekelenmi lkem buruk bir arapzm-skaca iken. Tenekeci-ra geldi, gen kz anneleri, hantal kyl, sabuncu, kibar bayan yazar, umutsuz yaz-dairesine bir bcek gibi delgiyle tututurulmu gen adam, bunlarn hepsi geldi ve kaplar saklad gizli bir iareti, bir kule gibi gzetlenmi bir anahtar, ki abucak girebileyim diye ieriye geceleri, akamlar ya da gndzleri kimseyi tanmadan syleyebilmek: 'Birader, biliyorsun elbette kim olduumu, sanyorum beni bekliyorsun.' SIINMACI ('El fugitivo') / 'Canto General' 'den Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------120) BREZLYA Brezilya, Eurico Dutra, scak lkelerin rkten tavus kuu, zehirli havann ac dallaryla iman, kara kurbaa Amerikan aymzn siyah bataklndan: altn dmelerle ve kk gzlerle boz mavisi bir san gibi: Ah, Tanrm, zavall a annemizin barsaklarndan, btn bu dten ve kurtarclarn parltsndan, maden dehlizlerindeki btn bu terden, geni tarlalarn btn bu sonsuz yalnzlndan kaldryorsun sen, Amerika, tek bir kerede senin gezegensi na bir Dutra y, srngenlerinin uurumlarndan

zorla ekilmi, senin tembel derinliinden ve tarih ncenden. Ve ite byle olmutu! Sizler, Brezilya nn duvarclar, yumruklarnzla vurun snra, sizler, balklar, alan geceleri kylarn sular zerine, parampara ederken Dutra kck yabandomuzu gzleriyle basmevlerini bir baltayla, yakarken kitaplar alanlarda, hapse atarken, takip ederken ve krbalarken yaylana dek sessizlik karanlk gecemizde bizim. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------121) BREZLYA'LI PRESTES (1949) Majestik Brezilya, hangi sevday beslemedim ki sana kar oturmak iin kucanda senin, sarp sarmalamak iin kendimi muhteem yapranla, o bitkisel gelimende, zmrtlerin yaayan plnde: gzetlemek seni, Brezilya, senden doan papazs rmaklardan, dans etmek teraslarda rmak-aynn nda ve yaymak kendimi senin ssz blgelerinde ve beyaz metalik kularla evrilmi byk hayvanlarn amurdan douunu grmek. Ka tane krfez armaan etmeyecektin ki bana. Ey, yeniden girmek ieri msr holnden, varolara gitmek, yabanc greneklerinin duyumsamak kokusunu, inmek aa senin dolamnn merkezine, ta cmert yreine senin. Ne ki yapamam. Bir keresinde Bahia'da acnn varounda verdi kadnlar bana, o eski kle-pazarnda (ki bugn ayn toprakta yayor eskisi gibi yeni klelik, alk, paavralar, acnn koullar) , baz iekleri ve bir mektubu, efkatli baz szckleri ve bir ka iei. Ayramam sesimi ac eken her eyden. Biliyorum ne kadar grnmez gerek

senin kylarn, doal sahiller armaan etmeliydi bana: Biliyorum bu gizli iek, bu bakaldrm srs kelebeklerin, btn hayatlarn ve ormanlarn bereketli mayas bekliyor beni snrsz rutubet hakkndaki teorileriyle, ne ki yapamam, yapamam baka bir ey bir kez daha sessizliinden ayrmak halkn sesini, ykseltmek onu yabanl ormann en parltl ty gibi, koymak onu yanma ve sevmek onu ark syleyene kadar dudaklarmda. Bu yzden gryorum Prestes'i zgrln yolunda, seninleymicesine Brezilya, kapal sanlan kaplarda, acya tututurulmu, amak olanaksz. Prestes'i gryorum, stunlar yeniyor al, yolda yabanl orman geerek, Bolivya'ya doru, takibine uram solgun gzl zalimin. Halkna geri dndnde ve dokunduunda kavgann ankulesine, ieri tkyorlar O'nu, ve karsn teslim ediyorlar Almanya'nn kara cellatlarna. (air, aryorsun kitabnda eski Yunan aclarn, dnyalar vuruldu zincire gemi lnetlerle, senin burulmu gzkapaklarn aceleyle seirtiyor yeni bulunmu aclara, ve grmyorsun kendi kapnda okyanuslarn halkn kara gsn krbaladklarn.) ehitlii srasnda doar kz. Ne ki yok olur gider O altnda sava baltasnn, gazn iinde, Gestapo'nun kaatil glc iinde boulmu. Ey, mahkumun aclar! Ey, yaral liderimizin aclarndan ayrlm ngrlemez aclar! (air, oka kitabnla Promete'yi ve zincirlerini O'nun. O eski masaln yok hi btn bu snm bykl, btn bu dehet veren trajedisi.) Onbir yl tutuyorlar Prestes'i arkasnda demir parmaklklarn lmn sessizliinde cesaret edemeden ldrmeye O'nu. Hi bir haber ulamyor halka. Siliyor Prestes'in adn

zorbalk karanlk dnyasnda. Ve onbir yl dilsiz kald ad. Ama yaad ad bir aa gibi halknn arasnda, onurlandrld ve beklenildi. zgrlk gelene dek O'nu hapiste bulana dek ve yeniden dardaki a ykselene dek, sevgili, utkulu ve dosta, kurtarlm zerine atlan btn o nefretten. Anmsyorum 1945 ylnda O'nunla Sao Paulo'da birlikte olduumu. (Zayf ve salam bir yaps vard, sarntan alnm fildii kadar solgun, temiz havas kadar ince yalnzlklarn, byklk kadar ak-pak, acyla korunmu.) lk kez konutu halkna, Pacaembe'da. O byk stadyum dolup tayordu O'nu grmeyi ve O'na dokunmay bekleyen yzlerce binlerce krmz yrekle. Betimlenemez bir ark ve efkat dalgasyla geldi, yzlerce binlerce mendil bir orman gibi hogeldin diyordu sallanarak. Ben konuurken bakyordu bana derin gzleriyle. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------122) BRKSEL Yaptm her eyden, yitirdiim her eyden, aknlkla kazandm her eyden, kekre demirden, yapraklardan, yalnzca birazn sunabilirim: Korkutulmu bir tat, bir rmak o yakan kartallarn ty rter azar azar, kkrt ekisi azalmas tayapraklarnn. Artk balamyor beni btn tuz, ya da gndelik ekmek, ya da deniz yamuruyla tketilmi o kk kilise ya da gizli kpyle kemirilmi kmr. Aradm ve buldum, zahmetle, topran altnda, korkutan bedenlerin arasnda, solgun aatan bir eit di gelen ve giden altnda o sert asidin,

lm sava maddelerinin yaknnda, ayla baklar arasnda, karanlkla lmekte. imdi, ortasnda deeri kmsenmi o hzn, hemen yannda o ipsiz duvarlarn, temelde dm sonlanmalardan, yldzlarn yitirmile birlikte buradaym ben, bitkisel, yalnz. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde nc Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------123) BU GECE EN HZNL R YAZABLRM Bu gece en hznl iiri yazabilirim yle diyebilirim: gece yldzla dolu Ve yldzlar, masmavi titreiyor uzakta akyarak dnyor gkte gece rzgar. Bu gece en hznl iiri yazabilirim Sevdim ben onu, o da beni sevdi bir ara. Kollarma aldm bu gece gibi ka gece Ka defa ptm onu sonsuz gn altnda Sevdi beni o ben de bir ara onu sevdim O durgun, iri gzler sevilmez miydi ama Bu gece en hznl iiri yazabilirim. Yokluunu dnp, yitmesine yanmakla Duyup geceyi, onsuz daha engin geceyi. Ota den iy gibi, dmekle iir cana Ne gelir elden, sevgim onu tutamadysa. Gece yldz iinde, o yolda deil bana Hepsi bu. uzaklarda ark sylyor biri. Yreim dayanmyor yitmesine kolayca Gzlerim arar onu, yaklatrmak ister gibi Yreim arar onu, o yolda deil bana Artk sevmiyorum ya nasl, nasl sevmitim Sesim arar rzgar ulamak iin ona Ellere yar olur. pmemden nceki gibi. O ses, l l ten ve sonsuz baklarla Artk sevmiyorum ya severim belki yine Ne uzundur unutu ah ne ksadr sevda Byle gecelerde kollarma aldm nk Yreim dayanmyor yitmesine kolayca Belki bana verdii son acdr bu ac Belki son iirdir bu yazdm iir ona Pablo Neruda ---------------------------------------------124) BU GECE EN HZNL RLER YAZABLRM Bu gece en hznl iirleri yazabilirim

yle diyebilirim : 'Gece yldzlardayd Ve yldzlar, maviydi, uzaklarda rler' Gkte gece yelinin syledii trkler Bu gece en hznl iirleri yazabilirim Hem sevdim, hem sevildim, ya da o byle syler Bu gece gibi miydi kucama aldm ptm onu ptm de stmde sonsuz gkler Hem sevdim, hem sevildim, ya da ben byle derim Sevmeden durulmayan iri, durgun bakl gzler Bu gece en hznl iirleri yazabilirim Duymak yitirdiimi, ah daha neler neler Geceyi duymak, onsuz daha ulu geceyi imenlere den iy yazdm bu dizeler Sevgim onu alakoymaya yetmediyse ne kar Ve o benimle deil, yldzldr geceler Yrek zor katlanyor onu yitirmelere Baklar sanki onu bana getirecekler Byle gecelerdeydi aalar beyaz olur Artk ne ben yleyim ne de eski geceler Sesim ara rzgar ona ulamak iin imdi sevmiyorum ya, eskidendi sevmeler imdi kimbilir kimin benim olduu gibi Sesi, aydnlk teni, sonsuz uzayan gzler Sevmiyorum dorudur, yrek bu hala sever Sevmek ksa srdyse unutmak uzun srer Bu gece gibi miydi kollarma almtm Yreimde bir burgu ah onu yitirmeler Budur bana verdii aclarn en sonu Sondur bu onun iin yazacam dizeler Pablo Neruda ---------------------------------------------125) BU GECE YAZABLRM Bu gece yazabilirim en hznl dizeleri. Yazabilirim rnein: Gece yldz berra, Ve yldzlar uzaklarda yle mavi rperiyorlar ki souktan . Dnyor gece rzgr gkte ve akyor. Bu gece yazabilirim en hznl dizeleri. Sevmitim onu ve ara sra o da beni.

Bu gece gibi gecelerde uzanrd kollarmda. Sonsuz gkyz altnda perdim onu sayszca! Sevdi beni ve ara sra ben de onu. Byk sakin gzlerini sevmemek olur mu ki! Bu gece yazabilirim en hznl dizeleri. Dnmek artk benim olmadn. Hissetmek onu kaybettiimi. itmek sonsuz geceyi, onsuz gece daha da sonsuz. Ve der dize ruha, ayra den iy gibi. Sevdam onu balayamyorsa, ne fayda. Gece yldz berra, ve benimle deil o. Hepsi bu. Uzaklarda bir ark alnr. Uzaklarda. Honutsuz ruhum benim, nk kaybetti onu. Onu yakna getirir gibi aryorum baklarmla. Aryorum yreimle onu, ve benimle deil o. Ayn gecedir soluklatran ayn aalar O yitik zamandan olan bizler, ayn deiliz artk. Artk onu sevmediim kesin, ama bir zamanlar, ah! Erimek iin kulana armt sesim rzgr. Bir bakasnn. Bir bakasnn olmak istiyor. pmden ncesi gibi. Onun sesi, berrak bedeni. Dipsiz gzleri. Artk onu sevmediim kesin, ama gene de Ne kadar ksa sevda ve ne uzun unutu. belki.

Bu gece gibi gecelerde uzanrd kollarmda. Honutsuz ruhum benim, nk kaybetti onu. Bu onun neden olduu son acdr ne de olsa, Ve bu dizeler elimle yazlan son dizeler ona. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Veinte Poemas de Amor y Una Cancion Desespera'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------126) BU GNE DNK GNEN AYNISI Bu gne dnk gnein ayns mdr yoksa bunun korlu atei baka mdr? Bu geici bereket iin nasl teekkr etmeli bulutlara? Gzya dolu kara uvalyla nereden geliyor frtnann bulutu? Geen ylki tatl pastalar btn bu adlar, neredeler onlar?

Donald, Clorinda, Eduvigis btn bu adlar nerede kaldlar? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------127) BU YILKNN AYNI MIDIR Bu ylkinin ayn mdr ormann bldr sars? Ve tekrarlar m kendisini amansz deniz kuunun siyah ka? Ve uzayn bittii yere mi denmektedir lm ya da sonsuzluk? Hangisi daha ar gelir kuakta, aclar m yoksa anlar m? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------128) BU ZAMANDA yi yllar... Bugn olduu gibi her iki tarafta da mutlusun lkemde, birader. Ben seven srgn bir oulum. Yant ver, dn ki yanndaym ve soruyorum sana, dn ki Ocak aynn rzgrym Puelche rzgr, o eski rzgr dalardan ki, atn zaman kapn, ziyaret eder seni girmeksizin ieri, eserek sorar o hzl sorularn. Syle bana, hi dolandn m arpa ya da buday ekilmi bir tarlada, msrn altn gibi durduu? Konu benimle eriklerin bir gnn. ili nin ok uzanda dnyorum yuvarlak bir gn, dut renkli, effaf, salkmlarnda ekerle ve sk, mavi msr damlayan kadehine irinlikle dopdolu azmda. Syle bana, bugn geirdin mi dilerini bir eftalinin temiz beline ve doldurdun mu kendini lmsz tanr yiyeceiyle, sen de topran kayna olana dek, meyve meyve braklan dnyann parltsna? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Karanlktaki Anayurduma Yeni Yl lahisi adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------129) BUDAYIN TRKS

Halkm ben, parmakla saylmayan Sesimde prl prl bir g var Karanlkta boy atmaya Sessizlii amaya yarayan l, yiit, glge ve buz, ne varsa Tohuma dururlar yeniden Ve halk, topraa gml Tohuma durur bir yerde Buday nasl filizini srer de karsa topran stne Gzelim krmz elleriyle Sessizlii burgu gibi deler de Biz halkz, yeniden doarz lmlerde. eviri:Hilmi Yavuz Pablo Neruda ---------------------------------------------130) BUNLARIN HBR OLMASIN Bunlarn hibiri olmasn, Aayarc, uyan! Baltasyla ve tahta tasyla gelsin Abraham kyllerle birlikte yemek yemeye. Aa kabuundan kafas, tahtalarn ve mee kerestesinin kvrmlar iinden grnen gzleri brak yeniden grsn seqioia-aacndan daha da yukar ykselen yapraklar zerindeki dnyay. zin ver eczaneye gidip bir eyler almasna, brak da Tampa'ya giden bir otobse binsin, sar bir elmaya dilerini geirmesine ve sinemaya gidip sradan insanlarla konumasna izin ver. Aayarc, uyan! Gelsin Abraham, kabarsn eki mayas llionis'in altns ve yeil topra, kaldrsn baltasn adamlarnn ortasnda yeni kle sahiplerine kar, kle krbacna kar, basmevlerinin zehirine kar, satmak istedikleri o kanl eyaya kar. Beyaz tenli delikanl ile siyah tenli delikanl ark syleyerek ve glmseyerek yrsn stne altn duvarlarn, stne nefret fabrikatrlerinin, stne kanlarnn satld ticarethanelerin, ark syleyerek, glmseyerek ve utku kazanarak. Aayarc, uyan!

('Que despierte el lenador' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------131) BURADA Geldim buraya saymak iin denizde yaayan, denizde alan, denizde bulunan anlar. Bu yzden yayorum burada. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy El Mar y Las Campanas dan Pablo Neruda ---------------------------------------------132) BURADA BTRYORUM (1949) Burada bitiyor bu kitap. Kmr atei gibi bir fkeden dodu, yanan ormanlardan oluan ayrlklardan. Keke devam edebilseydi krmz bir aa gibi ve yayabilseydi berrak yank izini. Ama sen sadece fkeyi bulmadn aacn dallarnda: kkler yalnzca acy deil kudreti de aryordu, ve ben dnce dolu tan gcym, birlemi ellerin sevinci. Nihayet insanlarn arasndaym. nsanlar arasnda yaayan bir rzgrm, ve kstrlm yalnzlklardan giderim saysz kavgaya, zgrce nk aryor senin elin elimi ve kuatyor ylmaz sevinleri. Bir insann gndelik kitab, ak bir ekmek ite bu benim arkmn corafyas, ve kyllerin imecesi toplayacak bir gn bunun ateini ve alazn grecekler ve yeniden yapraklar olacak topran gemisinde. Ve bu szler doacak yeniden, belki baka bir zamanda, ac olmakszn, kirli lifler kara otlar gibi arkma yapmakszn, ve tekrar benim korlu ve yldz kl kalbim harlanacak tepelerde. Byle bitiriyorum bu kitab, burada brakyorum benim Evrensel ark m, srgnde yazdm, yurdumun gizli kanatlar altnda mrldandm. Bugn, 5 ubat, bu yl 1949,

ili de, Godomar de Chena da, 45 yamn dolmasna bir ka ay kala. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------133) BURADA MI DENZ? Burada m deniz? Gzel, kapat ieri. Ver bana en byk an, evet, yeil olan, hayr, onu deil, brn, bronz aznda atlak olan, ve tamam! Yalnz kalmak istiyorum denizin kendisiyle ve anla. Uzun zaman bir ey sylemeyeceim, sessizce, reneceim daha birok eyi, reneceim var olup olmadm. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy El Mar y Las Campanas dan Pablo Neruda ---------------------------------------------134) BURADA SEVYORUM SEN Burada seviyorum seni. O kasvetli amlarda aratryor rzgr kendini. Ay frlatyor soluk avkn devinen sulara. Gnler tekdze geiyor, izliyor birbirini. Raks eden biimlerde zgrletiriyor sis kendini. Balkl mart aklyor akamn gne. Bazen bir yelken. Yksekte, yksekte yldzlar. Ah, kara hayla bir gemi. Yalnz. Erken kalktm oluyor, ve ruhum bile nemli. Yanklanan sesler uzak denizden. Bir limandr buras. Burada seviyorum seni. Burada seviyorum seni, ve bouna saklyor ufuk seni. Bu souk eylerin arasnda seviyorum seni hl. Bazen yolculukta plerim o ar gemilerde, hi varmayacaklar bir amaca doru hzla giden orada. O zaman gryorum kendimi, bu eski apalar gibi unutulmu. Akam indiinde daha da znl mendireklerden. Yoruluyor yaantm, bouna gemi yaantm. Seviyorum sahip olmadm eyi. Sen, uzaktasn sen. Tiksintim duruyor hl alacakaranln ikircikliine kar. Fakat geliyor gece ve balyor arksna. Dlerden tekerlerini dndryor ay.

En byk yldzlar bakyor bana senin gzlerinle. Seni sevdiim iin, rzgrdaki amlar adn akmay istiyor ine yapraklarndan anlaryla. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yirmi Ak iiri ve Umutsuz Bir ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------135) BURADAN OK TEDE Hindistan, sevmedim senin utansz elbiseni, senin korunmasz ynlarn paavralar iinde. Yllarca dolandm ben korkunun tepelerini amak isteyen gzlerle, yeil balmumundan pastalar gibi ehirler arasnda, tlsmlar ve kanl ekmei korku salan hamet gibi pagodalar arasnda. Grdm sefil olan, fazlasyla hem de kardeinin acsyla dolup tam, kk kyler ezilmi ieklerin muhteem penelerinde, ve nbeti bir asker gibi zamanda gittim ynlarn arasndan ve ekip aldm kara kenarl ynlar, klelerin tartma nedenini. Tapnaklara girdim, al ve piirilmi balk, basamaklard, kirlenmi kanla ve lmle; ve o hayvans rahipler, yabanl esrime iinde kendinden gemi, tozda kaynayan paralar iin dven, fosfor ayakl yksek putlar intikam isteyen dillerini uzatrlarken ve iekleri ezerken, ah sen kk insan dyordun kpkzl fallus bir tan zerine. Pablo Neruda ('Yo soy' / 'Canto General'den) eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------136) BYK OKYANUS Ey okyanus, armaanlarndan ve tahribatndan seebilseydi ellerim bir ly, bir meyveyi, bir eki mayay, o zaman seerdi dnyadan uzak sakinliini, eliindeki o izgileri, havayla ve geceyle korunan geniliini, ve yok eden temizliinde kendi stunlarn patlatan ve kerten beyaz dilinin enerjisini. Kylar tuz buz eden ve dnyay kuatan kumun o barn yaratan son dalgann tuzlu arl deil: kudretin merkezi hacmidir o, sularn yaylm gc,

hayat dolu o dokunulmaz sszlk. Zaman belki ya da btn bu devinimle azna dek dolu tas, lmn fark etmedii mkemmel birlik, yok eden mutlakln yeil barsaklar. Bir damlay ykselten indirilmi koldan, tuzdan bir p kald geriye yalnzca. Kylardaki insan bedenlerinden yalnzca slak ieklerin nemli bir nefesi. Derinliinin enerjisi harcanmakszn kayp gitti sanlr, sanlr ki geri dner dinlencesine. Senden fkran dalga, kimliin oku, yldzla ssl ty, kpk oldu sadece, krldnda ve geri yuvarlandnda yok olmadan tekrar olumak iin. Btn kudretin kaynak oluyor yeniden. Sadece rm pten vazgetin sen, senin deniz yknn frlatt kabuklardan, igzar bereketinin kovduu her eyden, artk iek salkm olmayan her eyden. Heykelin yaylm yatyor dalgalarn tesinde. Gs ve ceketi gibi tek bir yaratn nefes al gibi, yayor ve dzenli, n maddesiyle ykseltilmi, dalgalardan ykselmi, oluturuyor ovalar, gezegenin plak derisi. Dolduruyorsun kendi hayatn znle. Talandryorsun sessizliin kubbesini. Tuzunla ve balnla titriyor dnyann leeni, sularn her eyi kaplayan boluu, ve hibir ey zlenmiyor sende yarlm kraterlerde gibi, dalarn kaplar: bo tepeler, yara izi ve iaretler kolluyor yaralanm havay. Tayapraklarn arpyor dnya tuzuna, denizalt msr tohumun titriyor, o esnek yosunlar tehditkarca asl duruyor, geveke, balklar kaynap duruyor ve ryorlar, ve yalnzca pullarn l ltlar ykseliyor alarn sicimlerine, bir milimetre, yaralanm kristal birliklerinin sonsuzluunda. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------137) BYK LM, DEMR GRS KANATLI KU Byk lm, demir grisi kanatl ku, sen deildin

zavall mirss aceleyle hazrlanm nler arasnda evlere tanan bo derisinin altnda: en son rm halat artyd O, dmeye gelmemi gsten bir atom ya da alna dmemi iy gibiydi. Kendisi yenilemeyecek olan gibiydi; huzursuz, evresiz zavall lmn bir kym: bir kemik, onunla len bir ngrak gibi. zdm sarglar, daldrdm elleri lm ldren alelde aclara, ve yarada bulduum tek ey ruhun buharlaan yarklarndan szan buz-souu bir rzgr flemesiydi. ('Alturas de Macchu Picchu'dan, 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------138) BYK SEVN Aratrdm karanl gremiyorum artk. Gemi direi yaplacak aacn srekli sevincini duyuyorum, ormanlarn kaltna sahibim, yolu yalayan rzgara ve dnyasal n altnda seilmi bir gne. Baka kitaplarda hapsolsun diye deil yazdklarm, ne de zambak mptelas raklar iin, fakat su ve ay isteyen sradan insanlar iin yazyorum, deimez dzenin paralar olan okullar, ekmek ve arap, gitarlar ve alglar isteyenler iin. Halk iin yazyorum, okumasalar bile iirlerimi kendi garip gzleriyle. An gelecek ki, bir dize, yaantma deen o hava ulaacak kulaklarna onlarn, ve o zaman kaldracak rgat baklarn, maden iisi glmseyecek krarken kayay, oban silecek alnnn terini, elini titreimiyle yakan balktan ykselen daha bir berrak grecek balk, ve tamirci, ak pak ve yeni ykanm, sabun kokarak okuyacak benim dizelerimi, ve belki yle diyecekler: 'Bir yoldat O! ' Bu yeterli, arzuladm ta ite bu. sterim ki, iirim fabrikalarn ve madenlerin kaplarnda topraa, havaya, zulme urayan insann utkusuna degin olsun. sterim ki bir gen arbalca ve metallerle bulsun yarattm gc bir sandk gibi, ve atnda onu, yzyze gelsin hayatlave daldnda ruhu iine bulsun sevincimi frtnalarla kundaklanm da doruklarna gtren anszn esen rzgarlar. ('Yo soy' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy

Pablo Neruda ---------------------------------------------139) CELLATLAR Kertenkeleye benzeyen, pullu Amerika, filizlenen bitkiye dolanm, dolanm aa gvdesine boy atan bataklkta: zehirli ylanlarn style beslemitin korku saan oullarn, scak beikler yumurtadan yeni km kana susam bir zrriyet ve rtt onu sar bir amurla. Erkek kedi ve akrep fuhu yaptlar o yabanl ormanlarla kapl yurtta. Daldan dala kat k, fakat uyanmad uyuyan. eker kam likr kokuyordu battaniye, malalar kayd aa dinlencenin utanga kelerinde, ve yksekten atlan meyhanelerde plak ayakl rgat haykrd bamszln. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------140) CEPHEDEK SENDKALAR Nerede maden iileri, nerede halat renler, derileri tabaklayanlar, a atanlar, neredeler? Nerede binann tepesinde tkrerek ve sverek ark syleyenler, yksekte salnan imentoda? Bana buyruk ve gece gibi karanlk demiryolu adamlar nerede? Nerede levazmclar? Bir tfekle, bir tfekle. Ovann kahverengi nabz atnda bakarlar harabelere. Gnderirler mermileri amansz dmana, dikenlere ve engeree gnderir gibi, ite byle! Gece ve gndz, afan hznl klnde, alazlanan lelerin salamlnda.

Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama nn Yrekteki spanya adl blmnden) . Pablo Neruda ---------------------------------------------141) CHERCANE KULARI sterdim ki bana gvensizlik beslemeyesiniz: yazdr, yumuack yapyor su beni ve yukar kaldryor zlemimi bir dal gibi, arkm ayakta tutuyor beni belli izlerle belirlenmi bir aa gibi. Sizler nemsizler, sizler sevgililer, gelin benim kafama. Yuva kurun bir kertenkelenin ltsndaki omuzlarmda, bir ok yaprak dm gibi dncemde, ah kk sihir evresi irinliin, kanatl msr tohumu, kk tylerle rtl yumurta, gzn kesinlikle ka ve hayat izledii yerdeki en saf biimler, burada, yuva kur kulamda, sizler korkusuzlar ve nemsizler: yardm edin bana, her gn biraz daha ku olmak istiyorum. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------142) CHMBARONGO'DA SEM (1947) ili'de, Chimbarongo'da ksa sre nce bir senato seiminde bulunuyordum. Grdm nasl seildi, bu vatann destekleri. leden nce saat onbirde gelirdi arabalar tarladan rgatlarla dolu olarak. Kt; pslak, kir pas iinde, a, plak ayakl iniyorlar Chimbarongo'nun kleleri arabalardan aaya. Korkun bir manzara: terden srsklam, paavralar iinde, koturuluyorlar hep birden ve ellerinde bir kat gnderiliyorlar geriye, gzetleniyorlar; st ste ylmlard, geliyorlar geriye cretlerini almaya, ve yeniden gnderiliyorlar arabaya atlar gibi, sra sra. Sonra ayaklarnn nne et ve arap attlar kendi hallerine brakana dek onlar, aalayarak onlar hayvanlar gibi, ve unuttular sonra onlar.

Sonra iittim bu yntemle seilmi senatrn sesini: >>Bizler, Hrstiyan yurtseverler, bizler, dzenin savunucular, bizler, ruhun oullar. Ve uluyan eski zamanlarn karanlk maaralarndaki bir mamut hortumu gibi arparak kayalara gbeini titretti konyak sca kz sesi. Pablo Neruda Trkeye eviren: smail Aksoy ('La arena traicionada' / 'hanete Uram Kum'; 'Canto General'den) . Pablo Neruda ---------------------------------------------143) CHOLULA En gzel giyitlerini kuanr genler Choula'da, altn ve ty, ayakkablar tam lenlik, ve sorguluyor fatih. lm verdi onlara yantlar. Orda dinleniyor binlerce l. Olduklar yerde titriyor ldrlm yrekler, ki gnn bu ipliini saklarmcasna rutubetli uurumda almlar. (Fetihiler atlarla geldi ve ldrdler, kestiler altn ve iekle sayg gsteren eli, bulvarn yolunu kapattlar, dokunmasn diye kimse onlara kestiler kollar, ve ldrdler memleketin ieini, hayrete dm kardelerimden akan kann iinde battlar ta dirseklerine kadar. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------144) CHUCAO KUU Trl trl, souk yapraklardan iitiliyor birden chucao kuunun sesi, sanki bir ey bulunmuyor yalnzln ylmasndan oluan bu lktan baka, btn slak aalardan oluan bu ses. Ses titreyerek kayd ve karanlk atmn zerine, daha yavaa ve daha da derin bir katan: durdum, neredeydim? Hangi gnlerdi bunlar? Yaadm her ey drtnalayd kaybedilmi bu mevsimlerin arasndan, yamurlu dnya

camlara arpyordu, frtnann pumas yaklayordu sessizce kana susam ateten iki gzle, ve kanallarn denizi, dehlizler arasnda yeil pslak gzellikten, yalnzlk, fndk allarnn altnda genken sevdiim kadnn p, her ey birdenbire ykseldi chucao kuunun l vahi ormanda uuurken nemli heceleriyle. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------145) CNSEL SU Ar yalnz damlalarda, diler gibi damlalarda, reelden ve kandan dolgun damlalarda, damlalardaki bir kl gibi, hiddetli bir cam rmak gibi, suya den ar damlalarda, dyor andran ey, arpyor o simetrik mihvere, yapyor ruhun ivilerine, eziyor terk edilmi eyleri ve kanla suluyor karanl. Sadece bir soluktur, gzyandan daha da nemli, bir sv gibi, bir ter, adsz bir ya gibi, oluan ve skan keskin bir devinim, dyor suya yava ar damlalarda denizine doru, kuru okyanusuna doru, susuz dalgasna doru. Gryorum o muazzam yaz, ve bir trt tahl ambarndan, gryorum arap mahzenlerini, austosbceklerini, kyleri, cazibeleri, odalar, elleri yreklerinde uyuyan ve dlerinde haydutlar ve yangnlar gren kzlar, gryorum gemileri, ilikten aalar hiddetli kediler gibi dik bakl, kan gryorum, hanerleri ve kadn oraplarn ve erkek salarn, gryorum yataklar, bir bakirenin lk att koridorlar, yn battaniyeleri ve organlar ve otelleri. Gryorum suskun dleri, dayanyorum o son gnlere, ve vesilelere, hatralara, acmaszca koparlm bir gz kapa gibi, bakp duruyorum. Ve sonrasnda u ses: kemiklerin kzl bir grlts, etin birbirine yapmas,

ve birbirinde eriyen baaklar gibi sar baldrlar. Kulak veriyorum rpntl plere, kulak veriyorum, alyla hkrk sesleri arasnda titremi. Bakp duruyorum, kulak veriyorum, denizde yarm ruhla, yarm yeryznde, ve her iki ruhun yar parasyla bakyorum dnyaya. Ve gzlerimi kapattm ve kalbimi bsbtn rttm halde, gryorum derin sesli bir suyun dtn ar damlalarca. Jelatinden bir tayfun gibi, spermalardan ve denizanalarndan bir alayan gibi. Gryorum bulank gkkuann ykseldiini. Gryorum sularnn kemikler arasndan szdn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde kinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------146) CVANIN YAAYAN DAMLASI Civann yaayan damlas aaya m akar yoksa sonsuzlua m? Hznl iirlerim seyreder mi benim gzlerimle? Kokum ve acm da kalacak m bende yklm ben yaklarken uykuya? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------147) CORTES Cortes'in halk yok, souk bir imek ve l bir yrek zrhndaki. 'Bereketli lkeler, Efendim ve Kralm benim, altn'n kzlderili ellere yld tapnaklar' Derin kama sokmas ve kam vurmalarla kayyor ileriye doru O, ovalar ve miskokulu sekici sradalarn zerinden. Orkideler ve amn tepelerinde tuttuu savalarna emir vererek, iniyor yaseminleri ayaklar altnda ta Tlaxcalas'n kaplarna dek. (Dehete dm birader, etmeyin dosta bu glkzl baskn, devletimizin kk olan yosundan konuuyorum sana,

yarn kan yaacak gkten, gzyalar, sisler, buhar ve rmaklar oluturabilecek, ta ki gzlerin eriyinceye dek.) Cortes bir gvercini kabul ediyor armaan olarak, bir sln kabul ediyor, bir sitar alyor Kral'n algclarndan, ama hazineodasn arzuluyor gnl, daha ok istiyor ve her ey dyor agzllerin tabutlarna. Kral grnyor balkonda: 'O, kardeimdir benim' diyor. Halkn ta vzltyla geiyor yant olarak, ve biliyor hanerlerini Cortes aldatlm pcklerin stnde. Geri dnyor Tlaxcala'ya, rzgr aclarn tok sesini getirdi buraya. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------148) CUAUHTEMOC (1520) Gen birader, anmsanmaz zamanlarda asla dinlenmedin sen, asla avutulmadn, ey delikanl, dolandn Meksika'nn metalik karanlnda, elinden alyorum plak memleketinin armaann. Orada filizlenip byyor gln senin kla altn arasndaki bir izgi gibi. Orada ite dudaklarn, lmle kapatlm, en berrak sessizlik, gmlm. Dalgalanan kaynak, dnyann btn krfezlerinde batm derine. ittin mi, iittin mi belki suyun sesini, uzak Anahuac'tan, ezilmi ilkbaharn meltemini? Belki sevda aacnn sesiydi bu. Beyaz bir dalgayd Acapulco'dan. Ne ki kat yrein geceleri bir geyik gibi, snrlara doru, umutsuzca, acmasz heykellerin arasnda, rkten ayn altnda. Btn karanlk dzenledi karanl. Dnya kasvetli bir mutfakt, ta ve demlik, kmr karas buhar, isimsiz duvar, sana seslenen dokunakl bir hzn memleketinin gece karanl maden-filizinden.

Ama bayranda yok tek bir karanlk. Mjdeleyen zaman geldi ite, ve halknn ortasnda ekmek ve kk, mzrak ve yldzsn. Kif durdurdu seferini. Moctezuma snp gitmedi rm bir ta gibi, imek ve zrhtr O, quetzal-kuunun ty, halkn iei, gemiler arasnda ateli zrh alsdr O. Ne ki sarld grtlana, tatan yzyllarcasna sert bir el. Mhrlemediler senin gln, mahvetmediler gizlenmi msr-tanesini, ama srklediler seni, ey tutsak utkunun kumandan, senin lkenin yaygn genilikleri boyunca, alayan ve zincirler arasnda, kumullar ve dikenler stnde, sabit bir direk gibi, ikence edilen tank gibi, ta ki bir ip frlatlncaya dek arln stununa ve ykseltinceye kadar aslm bedeni musibetli topran stne. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------149) AIRIRIM ONLARI Teker teker konuacam onlarla bu akam. Teker teker canlanacaksnz belleimde, burada bu akamda, bu meydanda. Manuel Antonio Lopez, yolda. Lisboa Calderon, ihanet etti dierleri sana, yolundan yryoruz biz senin. Alejandro Gutierrez, seninle den bayrak ykseliyor btn dnyada. Cesar Tapia, yrein senin, yayor bu bayraklarda, arpyor bugn bu meydandaki rzgarda. Filomeno Chavez, hi skmadm elini, ne ki burada senin elin: lmn ldremedii esiz bir el.

Ramona Parra, parldayan gen yldz, Ramona Parra, narin kahraman, Ramona Parra, kanla ykanm iek, sen bizim arkadamz ve ey korkusuz yrek, rnek alnas kz, altn partizan: senin adna and ieriz ki bu kavgay srdreceiz bylelikle dklen kann ieklenecek. ('La arena traicionada' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------150) ARI Balamak iin, temiz ve blnm gl iin, gkyznn ve havann ve topran kaynana patlayan ark syleme isteine, kudretli bir arknn dileine, sava ve plak kan toplayan bir metale. spanya, ss deil, bir kadeh, ama ezilmi ta ve kar konulmu budayn efkati, ateteki deri ve hayvan. Yarn, bugn, admlarnda bir sessizlik, garip bir cazibe gibi umuttan bir arma: bir k, bir ay, harap edilmi ay, elden ele bir ay, andan ana! Doumun anas, pekimi yulafn yumruu, kahramanlarn kuru ve kanl gezegeni. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Yrekteki spanya , Yeryznde nc Konaklama dan) Pablo Neruda ---------------------------------------------151) ALINMI DAL Geceleri dalarz almak iin ieklenen bir dal. Duvar aarz karanlnda yabanc bahenin, glgedeki iki glge. Hl bitmemi k, ve belirir elma aac, birden dnr rayihal yldzlardan bir elaleye. Geceleri dalarz

titreyen gk kubbesine aacn, ve kk ellerinle ellerim almak ister yldzlar. Ve gizlilikte, evimizde, gece karanlkta, admlarnla gelir kokunun sessiz admlar ve yldzl ayaklarn ilkbaharn kl bedeni. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Kaptann Dizeleri nden Pablo Neruda ---------------------------------------------152) EN EE SUNDUU YKSEK TOMURCUK iein iee sunduu yksek tomurcuk ve kaya besliyor elmas ve kumdan uysal giyitini iindeki yaylm bitkilerini, yolarcasna denizin cretkr kaynaklarndan buruturuyor insan kl tayapran ve delik deik ediyor titreyen metali elleriyle. Ve yakndr uzanmas ruhun sr halinde kaybolan masann zerine giysilerin ve dumann arkasnda okluu kadar tuhaf bir karmn: kuvars ve gece-uyan ya da okyanusun gzyalar ve souk glckler gibi: ne ki yine de ldrr insan o, ac verir belgeleri ve nefretiyle, gndelik alkanln altnda boar, yzer derisini elik tellerin dman giysileri arasnda. Olmaz: kim korur et-kzl gelincik gibi kendi kann hanersiz geitlerde, havada, denizde ya da yollarda? fke boaltt insantacirlerinin sssz eyasn, ama brakt iy'den berrak mektubunu erik aacnn yksek tepesinde bin yllardaki gibi tam da o dalda sanki beklenir gibi, ey yrek, ey sonbahar boluklar arasnda aln ezilmi: Ka kez bir kentte kn caddelerinde ya da otobste, alacakaranlkta bir kaykta ya da en youn yalnzlkta, bayram gecesinin, glgelerin ve zillerin sesine, hatta bu insancl zevkin maarasnda, dur durak bilmeyip arayacam hep, bir kez tata ve yldrmda dokunduum sonsuz gizemli damarlar, zen pck gibi. (Nedir ordaki, sktrlm kk gsleri anlatan

sar bir yk gibi, bir say yineler durur msrda, bitimsiz bir efkat gibi filizlenen tabakada ve sanki her zaman kendine zg, atlar beyaz fildiinde, ve sudaym gibi, O berrak doum yeridir, an sesidir O, yaltlm kardan ta kanl dalgalara kadar.) Yalnzca bir demet yz ya da bo altndan yzkler gibi tepetaklak maskeleri anlayabildim, teye frlatlm kaftanlar gibi harap sonbaharn kzlarn, dehete dm halkn titreyiiyle irkinlemi aalar. Bulamadm ellerime bir dinlence yeri orada, hapsedilmi kaynaktaki su gibi altl ya da antrasit yahut kristalden yapl bir kaya gibi kat, ne alm elimin scakln verebildim ne de soukluunu geriye. Neydi insan? Kk dkkanlrla slklar arasndaki konumann hangi diliminde, hangi metalsi deviniminde yaad o kk kurutulamaz, geici olmayan, hayat? ('Alturas de Macchu Picchu'dan, 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------153) MLEK Benim iin belirlenmi bir kadehin ya da bir irinliin sahibidir btn bedenin. Kaldrdmda elimi yukar, karlarm beni aram olan bir gvercinle her yerde, sanki onlar ey sevgilim, yaratmlar seni balktan bu benim mleki ellerim iin. Dizlerin, memelerin, belin, eksiktir bende susam bir topran yarndaym gibi, oradan bir biim zld, ve birlikte biriz biz, tek bir rmak gibi, tek bir kum tanesi gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden) Pablo Neruda ----------------------------------------------

154) MLEKLK Kaba gvercin, kilden kpler, kalalarnda seni yeterince ifade edemeyen iaretlerden bir zn. Halkm benim, nasl da srtndaki arlarla, dayak yemi ve kk drlm, nasl da toplamtn yapraksz bilgelii? Siyah mucize, sihirli madde kaldrld a kr parmaklarca, topran en byk bilmecesinin lisann bizim iin at yerdeki nemsiz heykel, pnde topran ve derinin birlikte kaynat Pomaire fincan, balktan sonsuz biimler, kplerden k, benim olan elin biimi, beni aran bir glgenin adm, gizlenmi dlerin karlamassnz sizler, seramik, unutulmaz gvercin! Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------155) DA VE IRMAK Bir da var lkemde, bir rmak var lkemde. Gel benimle. Trmanr gece daa. Der alk rmaa. Gel benimle. Kimlerdir ac eken? Bilmem, fakat benimdir onlar. Gel benimle. Bilmem, fakat arrlar beni ve derler ki bana: ac ekeriz bizler . Gel benimle. Ve derler ki bana: Senin halkn, senin bahtsz halkn, arasnda dala rman, tuzla ve aclarla, dvmek istemezler bir bana, sensin bekledikleri, dostum . Oy, sevdiim sen, ey kk, budayn kzl tanesi,

amansz olacak kavga, amansz olacak hayat, fakat geleceksin benimle sen. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------156) DALARIN PENCERES VALPARASO Dalarn penceresi! Valparaiso, tan ve halk lklarnn dvd kalay! Saklandm yerden benimle birlikte bak teknelerle sslenmi gri limana, ayn aydnlatt kmltsz suya, demirin yerinden oynatlamaz dayanaklarna. Baka bir uzak zamanda denizin imarlyd senin, Valparaiso, gururluluun narin tekneleriyle, buday altl bedireklerle, gherilenin elileriyle, gelinlik okyanustan geldiler sana ve doldurdular ambarlarn. Denizcil gnnn yce uskunalar, ticaretin hal askeri, okyanus gecesiyle dolmu sancaklar, abanoz ve fildilerinin yumuak yla ykl, kahve kokularyla ve baka aylarn altndaki gecelerle geldi onlar, Valparaiso, senin tehlikeli barna ve brdler seni mis kokuya. 'Potosi' gemisi titredi nitratlaryla aldnda denize, bala ve ok'a, mavi kabarca, seilmi balinaya dnyadaki baka kara limanlara. Btn bu Gney'in gecesi katlanm yelkenlerin stnde, kadrgann agzndeki dik meme ularnn stnde, ular teknenin Hanm' stnden bu dengelenmi pruvalarn yzlerine, btn Valparaiso gecesinde, dnyann Antartik gecesinde, indi dze. SIINMACI ('El fugitivo') / 'Canto General' 'den Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------157) DAHA FAZLA ANA Daha fazla anam geldi ayanda takunyalaryla. Gece kutuptan esti rzgr, krld atnn kiremitleri, ykld duvarlar ve kprler.

Btn gece boyunca uludu gecenin pumalar, ve imdi, buz gibi gnein sabahnda, geliyor benim daha fazla anam Trinidad Marverde, frtnal tarann gne kararszl gibi uysalca, nerdeyse snm yla narin bir lamba, aydnlatyor dierlerine gstermek iin yolu. Sevgili daha fazla anam, - hibir zaman dilim varmad sana vey ana demeye bu anda seni tanmlamak iin titriyor azm, nk yoksul kasvetli giysilerdeki iyilii grmeyi handiyse anlamaya balamtm, o yararl kutsall: suyun ve unun iyiliini, ite sen buydun ite. Hayat seni ekmek yapt, ve onunla beslendik bizler, uzun ve yalnz kta damlarken yamur sular evin iine, hazrdn sen her zaman alakgnllce elekten geirmeye yoksulluun ac tahl tanesini elmaslardan bir rma bltryormusun gibi. Oy ana, nasl anmsamam ki seni hayatmn her dakikasnda? Mmkn deil. Tayorum Marverde ni kanmda, bllm ekmein soyadn, bir un uvalndan ocukluk giysimi biimlemi o yumuak eller, yemek piirdi, t yapt, amar ykad, ekin ekti, atei drd, ve her ey yapldnda ve en sonunda kendi ayaklarmn stnde salamca durduumda, gitti, tamamlam olarak, esmer, kk tabutunda en sonunda yapacak ii kalmadan Temuco nun sert yamuru altnda. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy. ('Memorial de la Isla Negra'dan, 1964) .

Pablo Neruda ---------------------------------------------158) DAHA NCE ONLARI DA TANIMADIIM Daha nce onlar da tanmadm gen bir ift at kapy. Kadn altn-sarsyd haziran ay gibi, ve derin gzl bir mhendisti erkek. Bltm ekmei ve arab onlarla, yava yava eritim onlarn tannmam itenliklerine. 'Ayrlmtk, sonsuzcayd gr ayrlmz: bugn konuklamak iin buradayz, bugn seni bekledik birlikte.' dediler. Orada, o kk evde, sessizlikten bir kale kurmak iin birletik. Uykunun iindeymiim gibi suskundum tm. Merkezde, kentin tam da yreinde buldum kendimi, ve neredeyse iitiyordum admlarn Hain'in, benle onlar ayran duvarlarn ardnda iitiyordum gardiyanlarn iren seslerini, gmbrdeyen hrsz kahkahalarn, anayurdumun hayatna mermilerle birlikte atelenmi sarho hecelerini. Holger'in ve Poblete'nin geirtileri handiyse trmklyordu suskun derimi, srtk admlar inedi neredeyse yreimle alevlerini yreimin: Gnderdiler halkm ikenceye, klcn saln korudum ben. Ve geceleyin gene, hoa-kal, rene, hoa-kal, Andres, hoa-kal, yeni tanm, hoa-kal yapdireklerine, yldza, belki bir hoa-kal da tamamlanmam yapya ki penceremin karsnda dolu gibidir izgisel hayaletlerle. Hoa-kal her le sonras gzlerimle hapsettiim en kk da doruu, hoa-kal her yeni geceyi imek parltsyla aan yeil neon-lambas. SIINMACI ('El fugitivo') / 'Canto General' 'den Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------159) DALGA Dipten aldyor dalga, kklerle, o batm gk kubbenin kzlar. O esnek istil frlatld havaya Okyanus un temiz gcyle: ortaya kt kalcl, su bastnda

o derin gcn kameriyelerini ve her bir varlk diren gcn verdi, ve kuanda savurdu o souk atei ta ki bkene dek kendi kar beyaz gcn kudretin dallarndan. Yeryznden bir iek gibi geliyor o yuvarlanrken kararl kokusuyla manolya alsnn grkemine doru, fakat dipteki bu iek, infilk etmi, tayor yok edilmi btn o , tayor yanmam btn o dallar ve beyazln dolu kaynan. Ve onun yuvarlak gzkapaklar, oylumu, fincanlar, mercanlar, oynuyor denizin derisiyle ve bylelikle gsteriyor bu hayat bereketini suyun altnda: o vakit denizin birlii oluturuluyordu, denizin havaya ykselen stunu, tekmil doumlar ve d. Tuzun okulu at kaplarn, tekmil k utu ve krbalad g, geceden afaa kabard o nemli metalin eki hamuru, tekmil n bolluu bir tayapra oldu, iek byd ta tketilene dek, lme doru ykseldi kpn ak, frtnann bitkileri saldrd, gl aktt kendini elikte: suyun iskelesi iki kat oldu ve aldamakszn keltti deniz kristalden ve rpertiden kendi kulesini. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Byk Okyanus adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------160) DANS (1929) Java nn derinliklerinde, glgelerin blgelerinde: burada duruyor aydnlanm saray. Duvarla birlikte bym yeil srakemerlerin arasndan yryorum ve giriyorum taht salonuna. Orada oturuyor hkmdar, hastalkl beyinli bir domuz, ve kirli bir erkek hindi, kurdeleli nianlarla sslenmi, dekore edilmi, duruyor iki Hollandal adamn arasnda, pheci bakl kk hesaplarn adamlar. Ne kadar da iren bir haarat topluluu, ne kadar da tasarlanm bir ekilde atyorlar krek krek zehri insanlarn zerine! Uzak lkelerden gelen rezil muhafzlar ve hkmdar orada kr bir kurbaa gibi srklyor

mantars etini ve sahte yldzlarn nalbantlarn kk drlm vatannn zerinden! Fakat birden sarayn derinliklerinden geliyor on dansz, suyun altnda bir d gibi kayarak. Her bir ayak ulat kenardan, krmz balk gibi, ve aa kard gecesel bal, ve sar maskeleri meshedilmi ar salarnda tayordu portakal ieklerinden yeni rlm bir elengi. Satrapn nnde durdular, ve durdu onlarla birlikte mzik de, kristal st kanatlarn alts: bir iek gibi byyen gerek dans, geici bir heykel yapan o gzelim eller, dalgalar ya da kamama gibi topuklara inen tunika, ve kutsal metalin her bir gvercinsi hareketinde saklyd adalar denizinin usul uuldayan havas, ilkyazda ate alm bir gelin aac gibi. Pablo Neruda ('Yo soy' / 'Canto General'den) eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------161) DEKEN zledi gzlerim geip giderken esmer bir kz. Siyah fildii gibiydi koyu meneke zmler gibi, ve kamlad kanm ateli kalalar. Taklrm pei sra ardndan hepsinin. Sapsar bir sarn geti gitti altndan bir bitki gibi, sallayarak armaanlarn. Ve akt azm bir dalgada gibi gslerinde onun brakmak iin kandan bir imei. Taklrm pei sra ardndan hepsinin. Fakat kmldamadan bir yere, seni grmeden, ey uzaktaki, gider kanm ve pcklerim sana, esmerim ve sarnm benim, uzun ve ksa boylum benim, imanm ve zayfm benim,

irkinim ve gzelim benim, onca altndan yaratlm ve onca gmten, onca budaydan yaratlm ve onca topraktan, onca sudan yaratlm denizlerin dalgasnda, kollarm iin yaratlm, plerim iin yaratlm, ruhum iin yaratlm. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden) Pablo Neruda ---------------------------------------------162) DENZ retmenim olduundan gereksinim duyarm denize: bilmem mzii mi renirim bilinci mi: bilmem yalnz bir dalga mdr yoksa derin bir varlk m ya da yalnzca atlak bir ses midir ya da balklarn ve gemilerin parldayan bir telkini mi. Gerek u ki, uykuya dalana dek ben baz manyetik emberlerde kmldarm dalgalarn niversitesinde. Baz rperen gezegenlerin ar lmlerini belirten atrdam sradan deniz kabuklar deil yalnzca, hayr, gn yeniden kurguladm paralarndan bir imdik tuzdan sarkt ve bir kak dolusu tuzdan o byk tanry. Daha nce ne rettiyse bana unutmadm. Havay, srekli esen rzgr, suyu ve tuzu. Buraya gelip kendi ateiyle yaayan bir delikanl iin nemsiz grnr bunlar, fakat gene de, dorulan ve uurumunda atan nabz, o mavi souun atrts, aamal dal uzaktaki yldzn, dalgann uysal yayl, kpyle birlikte karn arur edilii, sessiz gc orada, derinlerdeki tatan bir taht gibi, inat zntyle giderek byyen dnyam deitirir, unutular toplar, ve hayatm birden deiir: bu saf devinimin bir paras olurken. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy. ('Memorial de la Isla Negra'dan, 1964) . Pablo Neruda

---------------------------------------------163) DENZ FENER Portekiz, denize, gemilerine geri dn, Portekiz, geri dn insana, denizciye, geri dn toprana, gzel kokuna, gkyz altndaki zgr aklna, yeniden karanfilin ve dalga kpnn sabah na. Gster bize hazineni, adamlarn, kadnlarn. Saklama artk cesur gemi yolculuu ehreni, Okyanus un ileri karakollarnda, Portekiz, denizcisin sen, adalarn kifisin, baharatlarn bulucususun sen, kefet yeni insan, o arm adalar, kefet amzn takmadasn. Ekmein beklenmedik grn masada, sabah kzll, kefet bunu, ey sabah kzllklarnn kifi. Nasl mmkn oldu bu? Ey kr yollar gsteren, nasl reddedebilirsin n dngsn? Ey uysal, demir grisi, eski, ufkun dar ve marur atas, nasl kapatabilirsin kapn yeni zmlere ve Dou nun yldz rzgrna? Ey Avrupa nn pruvas, ara dalgada atalarn dalgalarn, Camens in deniz sakaln. Sk kar rayihal direini rten rmcek an, ve gster bize oullarnn oullarn, torunlarn iin kefetmitin o ltl gezegenin imdiye dek karanlk kalm kylarn, gster bize yeniden o kasvetli denizi lebildiini, yeryznn en byk ada imparatorluklarnda domu insan kefedebildiini.

Denizde dur, Portekiz, zaman geldi, kaldr pruvann biimini havaya ve gster bize yeniden adalarla insanlar arasnda. Bu dneme n sun, yeniden bir fener ol: o zaman yeniden reneceksin bir yldz olmay. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( zmler ve Rzgr dan, 1954) . Pablo Neruda ---------------------------------------------164) DENZ GECES Deniz gecesi, beyaz ve yeil heykel, seviyorum seni, uyu benimle. Gittim, tutuarak ve lerek, btn yollar boyunca, benimle byd aa, yendi insan kendi kllerini ve brakt kendini dinlenmeye toprakla evrili olarak. ndi gece, grmesin diye gzlerin onun sefil dinlenmesini: yaknlk istiyordu, at kollarn korunmu olarak varlklarla ve duvarlarla, ve dt sessizliin uykusuna, batt mezar toprana kkleriyle beraber. Fakat ben, ey Okyanus gecesi, geldim senin plaklna. Aldebarn n koruduu snrszlna senin, beni oluturan sevgiyle senin arknn slak azna. Deniz gecesi, grdm doumunu, sonsuz sedef ltsyla krbalanm, grdm senin yldz liflerinin rldn ve kuann elektrik kvlcmn senin, ve ahenklerin mavi devinimini yutulmu tatlln avlarlarken. Sev beni sevgi olmadan, zalim gelin. Sev beni uzaynla, nefesinin akntsyla, muhteem elmaslarnn btn oalmasyla: sev beni yznn molas olmakszn, sun bana yok oluun temizliini. Gzelsin sen, sevgilim, grkemli gece: koruyorsun frtnay korkutulmu erciklerinde uyuyan bir ar gibi, ve d ve su titriyor kaynak rmaklaryla taciz edilen taslarnda gsnn.

Gecesel ak, izledim seni her yerde, senin sonsuzluunu, titreyen kule giyinmi yldzlarla, ls ikircikliinin, kpn senin kylarnda yaratt sevime yerleri: zincirlenmiim grtlana ve kumda patlayan dudaklarna. Kimsin sen? Denizlerin gecesi, syle bana senin yaln sa rtnn btn yalnzlklar kapladn, kandan ve ayrlklardan bu mekann sonsuzluunu. Syle bana, kimsin sen, gemilerle dolu, rzgrn ezdii kamerlerle dolu, btn metallerin hkmran, derinliin gl, plak sevdann lszlyle kanam gl. Dnyann tunii, yeil heykel, ver bana an gibi bir dalgay, ver bana lgn turuncu iein bir dalgasn, sevin balosunun okluunu, o merkezi gk kubbeden gemileri, yelken atm sular, o gksel atein eitliliini: arzuluyorum senin sonsuzluunun tek bir dakikasn ve btn dlerden daha fazlasn, senin boyutunu: ltn btn bu mor, o ciddi ve dnceli yldz sistemi: karanl arayan btn grkemi sann, ve hazrlandn o gn. Kavramak istiyorum senin her yerde hazr alnn, kapatmak istiyorum iimde ulamak iin kylarna senin, imdi yitip gitmek iin btn nefes alan gizlerle birlikte, senin karanlk izgilerin saklanm bende kan gibi ya da bayraklar gibi, ve getirmek bu gizli orantlar her gnn denizine, kavgalara, her bir kapda olduu gibi - sevdalanmalar ve tehditler uyuyarak yaar. Fakat sonra gireceim kente senin gibi olabildiince ok gzle ve tayacam beni kuattn o giysiyi, ve brak dokunsunlar bana kimsenin lemedii o kusursuz suya dek: saflk ve gazap btn lme kar, yok edilmez yaylma, btn uyuyanlar iin ve btn uyumayanlar iin mzik. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------165) DENZ KASDES

Deniz kuatr burada aday. Ama ne deniz? Cokundur hep. Evet der nce, sonra hayr, sonra hayr yeniden, ve hayr der. Evet der mavide, pskrtsnde denizin. fkeyle hayr der ve hayr yeniden. Sakin olamaz deniz. Kekeler: benim adm deniz der. nandramazsa kayalklar yaptrr tokatlarn pcklerle arpar, slatr ve yumuatr. Yedi yeil kpein ya da yedi yeil kaplann ya da yedi yeil denizin yedi yeil diliyle, vurur gsne, heceleyerek adn. Ey deniz, budur senin adn. Ey okyanus yolda, ne zamann tket ne de suyunu. fkeleneceine yardm et bize. Bizler sska balklarz. Kynn a ve m adamlaryz. Ve sen bize dmansn. yle hiddetli vurma. yle yksek sesle barma. A yeil sandklarn, gm armaanlar koy ellerimize. Ver bize bugn gndelik balmz. Gm, cam veya aydan yaplsn, burada her bir evde istenen balktr. Zavalllar iin domutur balk dnya mutfaklarna. Dalgalarnn altndaki slak souk aydnlkta tutma balklar ey cimri deniz. Brak balklar ellerimizin yanna. Brak balklarn ve bir gn bitirmek iin dnyasal yoksulluu yardm et bize ey okyanus, ey yeil ve derin baba. Bize sonsuz budaylarn ve boan ver, metallerini, slak grkemini ve dolu yemilerini ver, hayatlarn hasad iin izin ver bize. Baba deniz, zaten biliyoruz kendine verdiin ad.

Tm martlar datr kumlarda adn: imdi, iyi davran bize. Savurma yeleni, korkutma kimseyi. Krma gzelim takma diini g sracam diye. anl tarihini brak imdi bir kenara. Her bir erkek iin, her bir ocuk iin, her bir kadn iin ver bize gndelik balmz. Kk ya da byk gnlnden ne koparsa artk. Tm dnya caddelerinde tuzlu balk datmak iin seslen. Yoksullar seni duysun diye seslen. Seni duyanlar belirsin hele maden aznda: 'Koca deniz balk datr bizlere desinler hele. Ve sonra zamana glmseyerek karanln altna dnecek onlar. Ve caddeler ve ormanlar eneltilecek glmseyen insanlarla. Kuanacak dnya mavi bir giysiyi. Ama bir itirazn varsa, pek niyetli deilsen byle yapmaya bekle o zaman bizi. Dnp dzene koyalm btn nemli ilerimizi hele. Alazl baklarla keseceiz dalgalarn. ine dalacaz senin. Elektrikli bir atn stnde kpnde zplayacaz. Barsaklarn dibini oyarak kerteceiz seni. Atomik bir iplik tutacak senin belini. Bahende imento ve elik bitkileri ekeceiz. Balayacaz ayaklarn ve ellerini. nsanlar sana tkrerek yryecek evcilletirecek senin ruhunu. Byk sorunumuzu aama aama zeceiz. Seni zorlayacaz deniz. Dnyayz bizler. Mucizeler yapmaya zorlayacaz seni. Kavgamz iin, kendimiz iin balk olacak, ekmek olacak ve mucize olacak. Pablo Neruda eviren: smail Haydar Aksoy http://ismailaksoy.blogcu.com Pablo Neruda ---------------------------------------------166) DENZ KIZI LE SARHOLARIN MASALI

Btn herifler ierdeydi girdiinde o rlplak herifler iiyordu, ona tkrmeye baladlar daha yeni kmt nehirden, birey anlamyordu yolunu yitirmi bir deniz kzyd kfrler akt parldayan teninde ak sak szler yadlar altn memelerine alamad nk bilmiyordu alamay plakt nk bilmiyordu giysileri daladlar gvdesini sigaralar, yank mantarlarla yuvarladlar meyhanede kahkahalar atarak konumad nk bilmiyordu konumay uzak bir akn rengindeydi gzleri kollar ikiz safirlerdi dudaklar titriyordu mercan nda sonunda ekip gitti kapdan gbela girdiinehirde tertemiz oldu yamurda beyaz bir ta gibi prl prl yine yzd bakmadan arkasna yzdhilie, yzd lme. Pablo Neruda ---------------------------------------------167) DENZ KIZLARININ GZYALARINI Deniz kzlarnn gzyalarn kehribarn barndrd doru mudur? Kutan kua uan bir iein ad ne olsa gerek? Asla olmasn daha iyi deil midir ge olmasndan? Ve niin karar verdi peynir Fransa da byk iler yapmaya? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------168) DENZ VE YASEMNLER Senin kk elinden filizlendi daha nce kendi zlerini corafyann hayretine datan varlklar. Bylelikle dnt Camens her daim ieklenen bir yasemin dalna.

Soyunu alazlandrd o ruh berrak zml bir asma bahesi gibi. Guerra Junquerio nun boyun emez zgrlkten oluan gvdesi dt dalgalarda, arksnda srklemiti deniz kendisiyle, ve dierleri oaltt gl allarndan ve salkmlardan ltn sanki senin dar lkenden btn dnya iin tohum eken byk eller filizlendi. Fakat gene de gmd zaman seni. Papaz gibi toz, ylm Coimbra da, dm yznn okyanussu portakalna ve rtm belinin ltsn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( zmler ve Rzgr dan, 1954) . Not:

Camens: Luis de Camens, yaklak olarak 1525-1580 yllar arasnda yaam Portekiz mill Coimbra: Portekiz in kuzeyinde bir ehir. Pablo Neruda ---------------------------------------------169) DENZE DEN SAAT Ne de kasvetli bir k var havada ve anszn sarlaan ne ok boyut, nk dmyor rzgr ve soluk almyor yapraklar. Denizde tutuklu kalm bir pazardr, batm bir gemi gibi bir gn, pulun saldrd bir damla zaman zalimce kuanm o saydam nemde. Kapal gzlerimizle alarken, koklamak istediimiz bir giyside ciddice ylm aylar vardr, ve yeille dinlenen suyun basit kr bir iaretinde yllar vardr, ne parmaklarn ne de n tutuklu klabildii alar vardr, paralanm bir yelpazeden daha pahal, mezardan karlm bir ayaktan daha da sessiz, balklarn geip gittii hznl bir mezarda o znm gnlerin dn zaman vardr. Dyor sonsuzca zamann yapraklar gkyzne benzeyen uucu emsiyeler gibi, etrafmda byyor neredeyse

kimsenin grmedii bir an gibi, su altnda kalm bir gl, bir denizanas, uzun ve atlam bir yrek at: fakat bu deil, ancak hissediyor ve ypranyor, sessiz ve kusuz akn bir iz, rayihadan ve zrriyetten bir soluk. Tarlada yosuna yaylm ve elektrikli biimiyle bir kalaya arpan saat, kouyor geveke ve yaralanm o dalgalanp duran korkun suyun altnda, isel bir dalgayla titreyen. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde kinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------170) DENZN LER Valparaiso'da davet etti beni denizin iileri: ufak tefek ve haindiler, ve onlarn kavrulmu yzleri Pasifik Okyanusu'nun corafyas gibiydi: kocaman sularn derininde bir girdaptlar onlar, bir dalgann kas, frtnada deniz kanatlarndan bir sryd onlar. Onlar yoksul kk tanrlar olarak grmek gzeldi yar plak, yetersiz beslenmi; gzeldi grmek onlar kavgada ve hzla yrrken yandaki okyanusun insanlaryla, baka sefil limanlarn erkekleriyle, ve gzeldi iitmek onlar, ayn dili konuuyordu hepsi de, spanyollar ile inliler Baltimore'de ve Kronstadt'da konuulan dili. Ve Enternasyonal'i sylediklerinde ezgiledim iimden: yreimden kopan bir ilahiyi, 'Kardeler' diye seslenmek istedim onlara, ama arkya dnen tek bir efkat vard bende onlarn arksyla azmdan denize ulaan. Beni kendilerine eit saydlar, g dolu baklaryla kucakladlar beni, tek bir szck sylemeden baktlar bana ve ark sylediler. ('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General' den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------171) DENZN O GRLEYEN KAHKAHASINDA Denizin o grleyen kahkahasnda bir tehlike hissetmiyor musun? Gelinciin kanayan ipeinde bir tehdit grmyor musun? Elma aacnn sadece elmann iinde lmek iin ieklendiini grmyor musun?

Unutuun ieleriyle birlikte alamyor musun kahkahayla kuatldnda? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------172) DENZKIZIYLA SARHOLARIN MASALI (ESTRAVAGARODAN) Btn o adamlar oradayd bsbtn plak girdiinde ieri o. Sarhotu adamlar ve tkrdler ona. Irmaktan yeni gelmi, yolunu yitirmi o denizkz bir ey anlamad. Satamalar akt parldayan teninde. Altn memeleri srlsklam oldu irkeflikten. Yabancyd gz yalarna, alamad. Yabancyd giysilere, giyinmedi. Daladlar onu izmaritlerle ve yanm tpalarla, ve yuvarland meyhanenin tabannda kahkahalar. Konumad, yabancyd konumaya. Gzleri uzak bir akn rengiydi, kollar topaz gibiydi. Mercan kla kprdad dudaklar, ve en sonunda kt gitti kapdan. Arnd girer girmez rmaa, yamurda beyaz bir ta gibi prl prld, ve bakmadan geriye, yzd bir defa daha, hilie doru, lmne doru. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Estravagario dan Pablo Neruda ---------------------------------------------173) DEPREM Uyandm dlerin topra yittiinde altnda yatamn. Klden kr bir stun gerindi gecenin ortasnda, soruyorum sana: ldm m ben? Uzat ellerini bana gezegen atlaklarnn ortasndan, meneke gkyznn yara izi bin paraya blnrken. Ah! Fakat anmsyorum, neredeler? Neredeler? Neden czrdyor lmle pre yaplm toprak? Ey sprlm evlerin altndaki katlam maskeler, korkuya asla ulamam gl, direklerin altnda ezilmi yaratklar, gecenin rtt. Ve bugn klanyorsun, ey mavi gn, harabelerden snm denizinin zerinde bir altn salnt gibi balo iin sslenmisin, alazlanyorsun, ararken gmlmemi olann aranan yzn.

Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------174) DEVLET SAHPLER Trujillo, Somoza, Caras, bugne kadar, bu ac Eyll ayna kadar yl 1948, Paraguay da Moriigo (ya da Natalicio) ile birlikte, tarihimizin en a gzl srtlanlaryla, kemiriyorlar onca kan ve atele fethedilmi bayraklar, zenginlikleriyle kirletiyorlar kendilerini bu cehennem hrszlar, satraplar, binlerce kez satlmlar, ve satyorlar kendilerini, rnek alarak New York taki akallar. A dolar makineleri, kuatlm ac dolu halk kurbanlaryla, fahie pazarlklar ekmein ve Amerikan havasnn, amurdan tabutlar, cellatlar, kerhane ileten sar sendikaclarn klii, ikenceden ve halk ac ektirerek ldren alktan baka yasay tanmayanlar. Kolombiya niversitesi nin fahri doktorlar, enelerinin ve ban zerinden savrulan cppeleriyle, zalim davar srs Waldorf Astoria dan ve tutuklanmn sonsuz yann ryp gittii lanetlenmi odalardan. Kk akbabalar kabul etti izleyici olarak Mister Truman, saatler takl, Loyalty lerle sslenmi, lkenin kan emicileri, bunlardan daha kt ancak tek bir ey vardr, sadece tek bir ey, ve o benim lkeme bir gn bir felaket olarak verildi halkma. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan eviri notlar:

Rafael Leonidas Trujillo, 1930-61 arasnda yaam, Dominik Cumhuriyeti nin Bakan idi. Metr sini grmeye giderken, bir suikastla ldrlmt.

Anastasio Somoza: 1933 den ldrld tarih yl olan 1956 ya kadar Nikaragua nn Bakan ola

Tiburcio Caras Andino: 1932-49 yllar arasnda Honduras Bakan idi. Hinigio Moriigo: 1941-48 yllar arasnda Paraguay Bakan idi. Waldorf Astoria: New York ta bulunan lks bir otel.

Harry S. Truman 1884-1972 yllar arasnda yaam, 1945-53 yllar arasnda ABD nin 33. Bak . Loyalty: Ballk nian. Pablo Neruda ---------------------------------------------175) DEGO MUOZ yle grnse de kendimizi savunmadk sadece, frtnal katlara yaylan fikirler ve iaretlerle, fakat bir kumandan gibi kendimize yol yardk o ktcl cadde arasndan ve daha sonra kaldrdk akordeon seslerine sularla ve palamarla dolu yrei. Ey denizci, limanlarndan, Guayaquil den, zaten getirmitin tozlanm meyvelerin kokusunu, ve elikten bir gne btn dnyadan utkulu klcn aktmana izin veren. Anayurdun kmr zerinde douyor bugn bir saat - aclar ve ak bltmz, ve denizden ykseliyor sesinin zerine dnyann telerini kucaklayan kardelik ipi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------176) DKTATRLER Bir koku kald geriye ekerkam tarlalarnda: bedenden ve kandan bir karm, i bayltc iren bir ta yapra gibi. Hindistan cevizi aalar arasnda doldu mezarlar ezilmi kemiklerle ve dilsizletirilmi can ekile. Nazik satrap konuuyor kupalar, yakalklar ve altn zincirlerle. Bu kk saray ldyor bir saat gibi ve gr, eldivenli kahkahalar dolduruyorlar koridorlar ve birleiyorlar l seslerle ve o mavi, o yeni gmlm azlarla. Filizini topraa durmakszn sunan ve byk kr yapran karanlkta da bymeye zorlayan bir bitki gibi sakland alay. Azar azar byd nefret, yumruk yumruk, batakln acmasz suyunda, amur ve sessizlikle rtl bir domuz burnuyla birlikte.

('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General' den) Trkeye eviren: smail Haydar Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------177) DLENCLER Katedrallere yaslanm, balanm duvara, srklyorlar ayaklarn, bohalarn, siyah baklarn, soluk benizli, gotik at canavarlar, onlarn basit yemek knlar, ve oradan, tan sert dindarlndan caddelerin biteyine dnt, yasal vebalarn dolanan iekleri. Parkn kendi dilencileri var ikence edilmi dallar ve kkleriyle kendi aalar gibi: bahenin en dibinde yayor kle, bir insann sonu gibi dnm pislie, kirli simetrisiyle kabullenmi, alesta sprgesine lmn. Gmyor onu merhamet czzaml toprandaki deliine onun: benim gnlerimin insan iin rnein hizmet ediyor. renmeli ayaklaryla inemeyi ve bomay soyunu hor grmelerin bataklnda, ki basmal ayakkablaryla yenilenlerin niformasn giyenin alnna, ya da en azndan anlamal doann rnleri arasnda onu. Amerikan dilenciler, 1948 ylnn oullar, katedrallerin torunlar, sayg gstermiyorum sana, antik fildiiyle ve kral sakalyla sslemek istemiyorum senin tanmlanm olan figrn byle hakl karyorlard seni kitaplarda, seni bir umutla yok etmek istiyorum: benim rgtlenmi sevdama girmeyeceksin, cesetlerinle girmeyeceksin gsmden ieri, aalanm figrn pskrtldnde onlarla yaratlmtn sen, senin baln topraktan ayrmak istiyorum metaller seni ina edene ve sen kendini gsterene dek, bir kl gibi ltl. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------178) DLLERNN NASIL EVRLECE HAKKINDA

Dillerinin nasl evrilecei hakknda nasl hemfikir olmal kularla? Nasl demeliyim kaplumbaaya, yavalkta onu getiimi? Nasl sormal pireye yksek atlamadaki derecesini? Ve gzel kokular iin nasl teekkr etmeli karanfillere? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------179) DNLE BEN ark syleyerek dolandm Avrupa nn zmleri ve rzgr arasnda, Asya nn rzgr. nsandaki ve hayattaki en iyi eyi, o dnyasal irinlii, o temiz bar, toparladm yolumda gayretli bir toplayc gibi. Topraktaki en iyi eyi burada ve orada kaldrdm azma arkmla: rzgrn zgrl, gvercinler arasndaki bar. nsanlar dman grnyordu, fakat ayn gece rtt onlar ve ayn aydnlk uyandrd onlar: dnyann aydnl. Vardm onlarn evlerine oturup yemek yerlerken masada, fabrikadan geldiklerinde, gldklerinde ve aladklarnda. Herkes aynyd. Herkes evirmiti gzlerini a ve aryordu yolunu.

Herkesin az vard ve ark sylyordu ilkbahara. Herkesin. Bu yzden insandaki en iyi eyi zmler ve rzgr arasnda buldum. Dinle beni imdi! Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------180) DPLOMATLAR (1948) Romanya da aptal olarak domusanz, aptalca bir kariyer yaparsnz, Avignon da aptal iseniz, Fransa nn eski talar okullar ve bahelerin saygsz ocuklar bilir vasflarnz. Fakat ili de aptal olarak domusanz sizi hemencecik Bykeli yaparlar. Kendinize aptal bay ad bilinmeyen diyebilirsiniz, aptal Joaqun Fernandez de, aptal herhangi bir ey de diyebilirsiniz, ve mmknse iyi krplm bir sakal brakn. Sizden istenen btn ey ite bu mzakerelere balayabilmek iin. Bilge olduunuz izlenimini vererek bilgilendirin heyecan verici sunumunuz hakknda yetkilerin ve yle deyin: Vesaire, atl araba, vesaire, Majesteleri, vesaire, tabirler, vesaire, iyi niyet. Yapmack bir sesle konuun, efkat dolu bir inein ses tonuyla, Trujillo nun elileriyle onur belgeleri dei toku edin, ok tedbirlice tutunuz bir garsoniyeri ( biliyorsunuz yararlarn bu tr eylerin snr antlamalarnda ) , gnderin, biraz deitirerek, nceki gn le yemeinde okuduunuz ciddi gazetenin bayazsn: bir rapor olarak. Toplumun ileri gelenleriyle irtibatnz olsun, lkedeki

budalalarla, sahip olabileceiniz ne kadarsa o kadar gm takmlar elde edin, anma trenlerinde bir konuma yapn yannda bronz atlarn ve yle syleyin: Hm, ayrlmaz balar, vesaire, hm, vesaire, hm, gelecek kuaklar, vesaire, rk, hm, saf olan, kutsal, hm, vesaire. Ve olduunca sakin olun: ili iin iyi bir diplomatsnz, siz madalyal muhteem bir aptalsnz. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------181) DOUDA GMLME Geceleri alyorum, kuatlmm ehirle, balklarla, mlekilerle, safranla ve meyvelerle yaklm llerle, sarmalanm kzl muslinle: balkonumun altndan geip gidiyor bu korkun ller, ngrdatarak zincirleri ve bakr ddkleri, kulak trmalayarak, tiz ve hznle ttryorlar ar zehirli ieklerin rengi arasnda ve kl grisi danslarn l ve tamtamlarn byyen monotonluu ve alazl dumann, ho kokulu aacn arasnda. Deil mi ki yolun sonunda, bulank rmak boyunca, kavrulmu yrekleri daha byk bir devinimi durdurur ya da balatr, yuvarlanarak gitmek ister, ate iinde ayaklar ve bacaklar, ve o titreyen kl dmek ister suya, akp gitmek yank ieklerden bir buket gibi ya da snm bir ate gibi, muazzam yolcularn terk ettii siyah sularda bir eyler yakan ve yutan kaybolmu bir nefes al ve lnn ykan. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde Birinci Konaklama

dan

Pablo Neruda ---------------------------------------------182) DOUM Doan birok kimse arasnda dodu biri, yaayan birok kimse arasnda yaad, ve topran hikyesini anlatmadan

anlatlamaz hikyesi, asmalarn yeil zlflerinin dalgaland ili nin orta blgesi topranda kla beslenir zmler, halkn ayaklar altnda doar arap. Kn doduum bu yere Parral denir. Ne ev ne de sokak kald imdi geride: sradalar sald atlarn, derindeki g toparlad kendini, yerinden hoplad da ve kt kasaba depremle. Ve balk duvarlar, duvarlardaki resimler, karanlk odalardaki khne mobilyalar, sineklerin kesintiye uratt sessizlik, her ey dnt toza: yalnzca bazlarmz korudu biimini ve kann, yalnzca bazlarmz ve asmalar. Asmalar srdrd yaamay, hasat zaman toplanacak zmler oldurmay. O sar cenderelere dklecek zmler, kendi uysal kanlaryla boyanm flara sonra, ve orada, korkulu toprakla rkm olarak hayatta kalr arap rlplak. Manzara ya da zaman hakknda hi anm yok, ne de yzler ya da figrler hakknda: yalnzca ele gelmez tozu anmsarm, yazn sonunu ve mezarlar arasnda uyuyan annemi grmem iin beni gtrdkleri mezarl. Ve o zamandan beri hi grmediim iin annemin yzn, grmek iin ardm onu llerin arasndan, fakat dier gmlmler gibi ne bilir ne iitir, yant vermez, orada yalnz durur, oulsuz, ruhlar arasnda iine kapank ve kaamakl. Ve oralym ben,

topra titreyen Parral danm ben, lm annemden fkran zm hevenklerini barndrr o toprak. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy. ('Memorial de la Isla Negra'dan, 1964) Pablo Neruda ---------------------------------------------183) DOUMLAR Yldzlar dntnde topraa ve metale, ve lp gittiinde onlarn erkesi ve afan kadehi ve kmr dkldnde ve ate sunulduunda meskenlerinde, dt deniz yanan bir damla gibi mesafeden mesafeye, zamandan zamana: kre oldu mavi atei onun, tekerleindeki hava alan bir an gibi, en iteki yarat onun titredi kpkte, ve tuzun nda yukar kaldrld o yaylm terihin iei. O yaltlm yldzlar dinlenirken giderek snen lambalar gibi ve inceltirken onlarn dokunulmaz safln, doldurdu deniz kendi muazzam uzayn tuzla ve yara iziyle, eneltti gnn yayln yalayan lt ve devinimle, yaratt topra ve serbest brakt kp, kaybolduu yerde kauuktan bir iz brakt, doldurdu uurumu heykellerle, ve kann temeli atld onun sahillerinde. Dalga kabarmasnn yldz, ana su, ana madde, yenilmez ilik, balkta ykseltilmi titreyen kilise: sendeki hayat taciz etti gecesel ta, geri ekti kendini dokunduunda yaraya, ekip gitti kalkanlarla ve talarla, berrak dileri ekti, yd sava karnnda. Karanln biimledii ey, paraland imein souk zyle, yayor senin hayatnda, Okyanus. Dnya yaratt insandan kendi cezasn. ldrlm canavar, km dalar, inceledi durdu lmn yumurtasn. Fakat senin ann kousu altnda hayatta kald o boulmu zaman diliminin kanatlar, ve yaratlm ihtiam tayor ayn kepekten zmrtleri,

o a amlar yutuyor mavi ember azlaryla, dalgal sa emiyor boulmu gzleri, savaan gezegenlerden yldz mercan, ve balinann yala doymu gcnde kayyor o toz eden karanlk. Eller olmakszn dikilmi katedral, gelgitin saysz vuruu altnda, tuz bir ine ucu oldu, kulukaya yatm sudan bir bak az oldu, ve saf varlklar, yeni salm, kaynap durdu ve i ie geirdi duvarlar mantarn gri mcevheriyle ku yuvalarndan gruplar gibi kayana dek o kzl tunik yere, o sar tanrlatrma yeni bir hayat buldu, byd o kire beyaz horozibii. Her ey oluun kendisiydi, titreten z, et yiyen, sran tayapraklar, st ste ylm plak kitle, tohum arl bitkilerin bir seirtii, nemli krelerin kanamas, yaratklarn blnm snrlarn deviren sonsuz bir mavi rzgr. Ve ite byle dnt o dokunulmaz k kendi meneke cevherlerini sran bir aza. Okyanus, daha uysal bir biim oldu, hayatn apaydnlk maaras, karnnda hayata gebe, kayan kitlesi zm salkmlarnn, dlyatann dokusu, filiz diler savurmu bilgiyi, o sabah tazesi lenfin klc, iftlemenin keskin kokulu organlar: her ey zonklad sende hayatla ve doldurdu suyu bolukla ve sallamalarla. te byle ald hayatn tac kendi yabanl aromasn, kendi kklerini, ve dalgalar bir yldz istilas oldu: bel ve bolluk hayatta kald, hotoz ve yaylma kaldrd kpn altn konuklarn. Ve sahiller zerinde titredi daima denizin sesi, suyun gelin yata, o rzgrla uultulu, yok eden deri, yldzn hiddetlenmi st. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan eviri notu: Horozibii: Krmz iekleri horoz ibiini andran bir ss bitkisi. smail Aksoy Pablo Neruda

---------------------------------------------184) DOKTOR FRANCA Sahralarn nemli blgelerindeki Paran, titriyor baka rmaklardan tr, su ebekesi Yababiri nin rmaklar Acaray ve gurey ikiz taklar gibi boyanm quebracho aacyla, copal aacnn tacyla evrilmi, nazaret aacnn dut renkli ba dnmesini ve kumlu uykularndaki kklerini curapayen aacn da beraberine alarak alyor Atlantik araflara doru. Fokurdayan amurdan, yrtc timsahn arazisine, yabanl ormann bulac hastal ortasndan oturdu Dr. Rodrguez de Francia Paraguay n bakanlk koltuuna. Ve yaad orada arasnda krmz duvarlardan yaplm pencere sslerinin, karanlk rmcek alaryla rtl kepaze bir Sezar bozuntusu. Aynalarla dolu salonda yalnz majesteleri, siyah korkuluklar krmz pelularda ve gecelerde rktlm fareler. Sahte stunlar, sapk akademi, czzaml bir kral bilinemezciliiyle, evrilmi engin obanpskl tarlalaryla souruyor platonik saylar idam edilmilerin daraalarnn altnda, konumutu yldz genleri hakknda, aratrmt gk cisimlerinin anahtarlarn ve gzetlemiti Paraguay n turuncu korlu afan penceresindeki bir saatle kuruna dizilmiin lm savanda, bir eli zincirlenmi afan srgsnde. Masada bilge yazlar, gzler gk kubbenin ayartmalaryla bylenmi, geometrinin aldatc kristalleriyle, dipik darbesiyle ldrlm adamn barsaklarndaki kan akyorken basamaklardan, yutulmu yeil, prldayan sinek akn tarafndan. Kapatt Paraguay bir ku yuvas gibi egemenlii iin, ikenceyi yaptrd ve kiri snrlarna. Silueti getii zaman caddelerde, eviriyor yerliler baklarn duvara doru: kayp gidiyor glgesi ve brakyor arkasnda korkudan iki duvar.

lm gelip karlamak istediinde Dr.Francia yla dilsizdir, kprtsz, kendisinde hapsolmu, deliinde yalnz, balanm skca felcin daraac ipine, ve lr yapayalnz, kimse gelmeden odasna: kimse cesaret edemez dokunmaya hkmdarn kapsna. Ve ylanlaryla srlsklam balanm, dilsiz, kendi iliinde kzartlm, lmle savayor ve acizce lyor sarayn yalnzlnda, giderken gece ikenceyle lekelenmi sefil kitap blmlerini yutan bir krs gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------185) DOKUMA TEZGHLARI Biliyorsunuz uyandn karn ovalarn zerinde, ya da daha dorusu Gney in karanlk ilkbahardr, bu siyah kular gslerindeki bir damla kanla grlr titredikleri, kanatlarn aan sis muazzam bir ktan, sradalardan ve bakrdan arl altnda direk. Ve dokuma tezghlar iplik iplik urarken iei tekrar yaratmaya, ykseltti ty o kzl imparatorlua, mavi ve safran sarsyla dokunmu, atein ya ve onun sar hkmdarl, aac o meneke imein, kertenkelenin yeil kumu. Halkmn dokuma tezghlarndaki elleri, derinde eksik olan yldz tyn tek tek ileyen o yoksul eller, kasvetli renklerden Anayurt, lif lif dolduruyor yerini gkyznn insanlar ak ve drtnallar hakknda ark syleyebilsin diye, atee srsn diye msr. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------186) DOLARIN AVUKATLARI Amerikan cehennem, gndelik ekmeimiz bizim,

yunmu zehirde, baka bir ses duyulur senin vefasz ateinde: yabanc irketin Kreol avukatdr bu. Kendi anayurdunda kleliin zincirini yapan odur, kmseyilerle dolayor genel mdrlerin snfnda ve hor grerek bakyor ypranm bayraklarmza. New York tan geldiklerinde, o emperyalist keif kollar, mhendisler, istatistikiler, arazi lmcs, uzmanlar, ve deer bitiklerinde fethedilmi topraklara, kalaya, petrole, muza, gherileye, bakra, mangana, ekere, demire, kauua, topraa, o zaman sar gll kasvetli bir cceye benzer ve verir itaatkar dn: Bu yerlilere fazla para vermeye gerek yok, aptalca olur, sayn Baylar, bu maalar ykseltmek. Akllca olmaz. Bu proleterler, bu yar yerli kan tayanlar sadece sarho olmay bilirler bu kadar ok parayla. Hayr, Tanr akna. Bunlar ilkeldirler, daha fazla deil vahi hayvanlardan, ok iyi tanyorum onlar. ok fazla para vermeyin onlara. Evlatlk alyorlar onu ve niforma giydiriyorlar ona. Tpk bir gringo gibi giyiniyor, bir gringo gibi tkryor. Bir gringo gibi dans ediyor ve terfi ediyor. Arabas ve viskisi var, gazete sahibi, yarg ve milletvekili yapyorlar onu, nianlarla sslyorlar onu, bakan yapyorlar, ve Hkmet te dinliyorlar sylediklerini. Tanyor rvet alacaklar, tanyor rvet almlar, yalyor tkrkleri, rvet veriyor, datyor madalyalar, pohpohluyor, glmsyor ve tehdit ediyor. Ve ite byle boaltlyor limanlar arasndan kanayan cumhuriyetler. Nerede oturuyor, diye soruyorsunuz, bu mikrop, bu avukat, bu eki mayas pisliin, kanmzda semiren bu hain, kana susam bit? Gneyde, ekvator blgesinde yayor Brezilya da, fakat onun meskeni ayn zamanda Amerika nn merkezi kuaklardr.

Chuquicamatas da yaln tepelerde bulabilirsiniz onu. Zenginliklerin kokusu peinde trmanyor dalarda, geiyor uurumlar fermanlaryla yasa kitabnn almak iin topraklarmz. Puerto Limn da bulabilirsiniz onu, kardelerimizi zindanlara attklar Ciudad Trujillo da, quique de, Caracas da, Maracaibo da, Antofagasta da, Honduras da, sularken yurttalarn, yamalarken toprak iilerini, girip karken, yarglarn ve toprak aalarnn yanna, basn satn alrken ve yneltirken polisi, copu ve tfei artk unutmu olduu ailesine kar. Smokin giyinmi marur yryor resepsiyonlarda ve aln yapyor antlarn u basmakalp szlerle: Baylar, Yurdumuz hayatmzdan nemlidir, nk anamzdr bizim, topramzdr, dzeni savunalm, ina edelim yeni cezaevleri, yeni kodesler. Ve lyor ok ereflice, vatansever senatr, stn aristokrat, Papa nn madalya takt, anl anl, ansn kendisine gld kii, korkun kii, bakr cevherinde ve ekmekte gmlm elleriyle o kat, o derin toprakta, lyor harap ve unutulmu olarak, tabutlarna hzla konulanlar bizim llerimizin trajik soyu: bir isim, hata bir say, rzgrn titrettii, kahramanlarn adlarnn ba harfleri bile silinip gitmi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------187) DNR M KELEBEK UAN BALIA Dnr m kelebek uan bala yabanc bir lkeye giderse eer? yleyse doru deil yani, Tanr nn ayda yaad? Menekelerin mavi gzyalarndan kokusunu hangi renk barndrr?

Bir gnde ka hafta vardr ve bir ayda ka sene? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------188) DRT SAYISI HERKES N DRT MDR? Drt says herkes iin drt mdr? Btn yedi saylar birbirinin ayn mdr? Mahkumun dnd k, senin iin parldayann ayns mdr? Dndn m hastalarn nisan ay hangi renktir? Hangi Bat monarisinde gelincikler dalgalandrlr? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------189) DRMS WNTERE Adsz bitkiler, yapraklar ve dalardan teller, yeil havadan rlm dallar, yeni ilenmi oya iplikleri, karanlk metallerin kuytular, sonsuz bitey bir ta gibi stnde rutubetin, o yaygn buhar, o muhteem su. Ve arasnda bu yaprak rgsn aram btn biimlerin, dokunulmam dkm kalplarnn yamurda mucize eini bulduu bu yapraklarn arasnda, ah aa, bir gk grlemesi gibi uyanyorsun sen ve yeil bir ihtiamla dolu tacnda uyuyor k bir ku gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------190) DUL ADAMIN TANGOSU Ey kindar, artk bulmu olmalsn mektubu, imdi alam olmalsn hiddetten, ve sataarak ansna annemin imdi rm kanck ve kpekanas diye arm olmalsn O'nu,

sen imdi terk edilmi, yapayalnz iiyor olmalsn akam ayn baklarn dikerek benim eski, hep bo kalacak potinlerime ve artk anmsamak istemeyeceksin hastalklarm, gece dlerimi, nlerimi, sanki hl ordaymm gibi kfrediini bana ve tropiklerden, Corringhi hamallarndan, beni olduka sarsan zehirli stmadan ve hl nefret ettiim o berbat ngilizlerden yaknman bana Sen, kindar, iin dorusu, nasl da byk gece, nasl da yalnz toprak! Issz yatak odalarnda buldum yeniden kendimi, yenilerde savuruyorum demeye pantolonu ve gmleimi, ask yok odamda, hi kimselerin yok duvarlarda resmi. Ruhumun karanlndan ne kadarn vermezdim ki alabilmek iin seni geriye, ve aylarn ad nasl da tehdit edercesine gelmiyor bana, ve hangi kasvetli davul sesine sahip deildir ki k szc. Bulacaksn sonra palmiyelerin altna gml ba, beni ldreceinden korktuum iin saklamtm oraya ve tam da birdenbire koklamak isterdim elinin arlna ve ayann na alm olan o mutfak eliini: topran rutubeti altnda, sar kkler arasnda, btn insans dillerin ie yarar aleti tanyor yalnzca senin adn, ve kaln toprak kavrayamyor esrarl ve tanrsal maddelerden yaratlm adn. Bylece ac veriyor bana bacaklarnn berrak gnn dnmek uzanrlarken birbirleri zerinde gne suyu gibi keskin ve usul, ve gzlerinde uyuyarak ve titreyerek yaayan o krlangc, ve yreinde barndrdn o fkeli kpei dnmek, imdiden sonra aramzda kalacak lm de byle gryorum, ve soluyorum havada kl ve ykl, her zaman beni kuatan uzun, yalnz odada. Bu dev deniz esintisini vermek isterdim tez soluk allarn iin, uzun gecelerde iitilmi, unutua kartrlmam, atn teniyle krba gibi btnlemi havayla. Ve ierken iitmek iin seni karanlktaki evin arkasnda, sanki sen ince, titrek, gm beyaz, serke bir bal dktn. Ka kere dllendirmezdim ki sahip olduum bu glge korosunu, ve yreimde iitilen ie yaramaz klcn grlts, ve alnmda yalnz oturan kanl gvercin ve arr yitirilmi eyleri, yitirilmi yaratklar tuhafa ayrlmazm gibi ve yitirilmi maddeleri. 'Yeryznde kinci Konaklama'dan Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda

---------------------------------------------191) DUMANI VE ATE VE BUHARI IKARIR MI Duman ve atei ve buhar karr m lokomotiflerin OOO su? Hangi dilde der yamur acl kentlerin zerine? afak atarken denizde, hangi irin heceleri tekrarlar hava? Gelincik szcnden daha ak bir yldz var mdr ki? akal szc hecelerinden daha keskin iki az dii var mdr ki? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------192) DUYMAN N BEN Duyman iin beni, szcklerim sivrilir ve incelir sahillerde martnn izleri gibi. Boynuna bir gerdanlk, sarho bir an zmler gibi przsz ellerine. Szcklerim, ah, ne kadar uzak grnr. Onlar senindir benim olduundan daha ok. Sarmaklar gibi trmanrlar eski aclarma. te byle trmanyorlar o nemli duvarlara. Yalnz sensin nedeni bu zalim oyunun. Bak, kayorlar benim karanlk maaramdan. Sadece senin iin yer var, sadece sana. Senden nce dolduruyorlard imdi senin olduun boluu ve senden daha ili dlydlar hznmle benim. imdi benim sana sylemek istediimi syleyecekler, duyman iin beni, duyulmak istediim gibi. Hl skp alyor onlar kaygnn rzgr, hl dlerin frtnalar ara sra dryor onlar. Baka sesler iitiyorsun benim zntl sesimde, Gemi azlardan hkrklar, gemi dualardan kan. Sev beni, dostum. Terk etme beni. zle beni. zle beni, dostum, kaygnn bu dalgasnda. Fakat imdi boyanyor szcklerim akna. Ve sen, igal ediyorsun her eyi, her eyi igal ediyorsun. Bunlardan sana sonsuz bir gerdanlk yapmak isterim

zmler gibi przsz ellerine. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Veinte Poemas de Amor y Una Cancion Desespera'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------193) DN MADDES Uzanarak yaylm, titreyen ve soluyan ve beyaz, ve meme ular ayrlm iki say gibi ve bacaklarn gl kzl bulumas cinselliinin gecesel kirpiklerini krptrd yerde bakyorum kattan ve aydan bir kza, kabuksuzum ya da ieksiz bir kiraz aac gibi dzm, sra dym, banazm, damarl ve tkrkl ve parmakl ve testisli. Solgun, oynak, battn hissederim azmda szcklerin, boulmu ocuklar gibi szckler, ve yola kar, ve diler gemilere dnr, ve sulara ve alevler iindeki enlemlere. Bir kl ya da bir ayna gibi yatracam onu, ve ldresiye ayracam onun korkun bacaklarn, ve sracam kulaklarn ve damarlarn, ve kapal gzlerle ekilmesi iin brakacam onu, yeil tohumdan koyu bir rmakta. Gelincik ve yldrm taknyla basacam onu, dizini, dudaklarn, inelerini sarmalayacam, alayarak gireceim derisinden ieri, ar ar, ve sulu gle ve kanla pslak sala. Soluk al ve trnaklar arasnda kamasn salayacam, hibir zaman, hibir eye, trmanarak o yava ilie ve oksijene, yaparak anlara ve nedenlere yalnz bir el gibi, aciz tuzdan bir trna oynatan kesilmi bir parmak gibi. Uyuyarak koacak deriden yollar kl grisi kauuktan ve klden bir lkede, baklarla ve araflarla ve karncalarla savaarak, ve kendisinde batan lm gzlerle, ve kr balklar ya da koyu sudan bilyeler gibi kayan siyah maddeden damlalarla. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde kinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------194) DNYADAK LM

Emrederek gitti lm ve toplad evde ve kazd kendi vergisini: le zamannda ya da nda gecenin umut etti insanlar bir bakla ya da bir czdanla ldrmeyi, ve ldrd, ve gmd canllar ve dallar, katletti ve derisini yzd llerin. Kendi an kurdu, ezilmi, emdi kan; kokusu fark edilen av kan yola kt afakla, ve geri dndnde evine kazand zaferden lmn ve acizliin paralaryla sarlmt, ve lm yorgunluuyla kazd en sonunda hzn trenleri altnda kendi izlerini. Yaayanlarn evi ld. Cruf, paralanm damlar, lazmlklar, solucanlarn yedii sokaklar, maaralar paketlenmi gzyalaryla insann. - te byle yaayacaksn, emretti Ferman. - liine kadar ryeceksin, dedi ef. - Kirlisin sen, yarglad Kilise. - amurun iinde yat, dedi onlar sana. Ve bazlar uyandrd kl hkmetmesi ve karar vermesi iin, insann iei vururken bunun iin ina edilmi duvarlara. htiamn ve tan sahibiydi mezarlk. Sessizlik herkese ve yksek, sivri bitkinin biimleniine. Nihayet buradasn, nihayet brakyorsun bize o kekre yabanlln ortasnda bir delii, nihayet dinleniyorsun kaskat arasnda yarp geemeyecein duvarlarn. Ve her gn eridi iekler kokulardan bir aknt gibi llerin rmayla birlikte. Hayatn dokunmad iekler dt braktn o mezarn zerine. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------195) DNYANIN ADI JUAN Kurtarclardan sonra geldi Juan alarak, balk tutarak ve savaarak marangozhanesinde ya da rutubetli madeninde. Srd topra elleri ve lt yollar. Kemikleri dalm drt bir yana. Ama yayor O. Geri dnd topraktan. Dodu O. lmsz bir bitki gibi byd yeniden. Btn bu kirli gece bomak istedi O'nu ve bugn afakta glendiriyor O ylmaz dudaklarn. Baladlar O'nu, ve imdi kararl bir askerdir O.

Yaraladlar O'nu, ve daha diri elmalarn sal var O'nda. Kestiler ellerini, ve bugn yeniden sallyor yumruunu O. Gmdler O'nu, ve imdi bizimle yryor ark syleyerek. Juan, senindir kap ve yol. Dnya senindir halkm, ve dodu gerek seninle, senin kanndan. Seni yok edemezler. Senin kklerin, sen insanln aac, sen lmsz aa, elikle savunuluyor bugn, senin kendi byklnle savunuluyor bugn senin Sovyet anayurdunda, zrhla rtnm lmle birlik kuran kurdun srklarna karn. Halk, senin aclarndan dodu dzen. Dzenden dodu senin utku dolu bayran. Dalgalandr onu den btn ellerle, birleen tm ellerle savun onu, ve yenilmez yzlerin birlii yrsn son kavgaya dek, yldza dnm olana, brak. ('La tierra llama Juan' / 'Canto General'den) Trkesi: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------196) DNYANIN ADI JUAN -1Christobal Miranda (Gherile isi, Tocopilla) Seni, Christobal, tandm krfezin geni salapuryalarnda, gherile akarken denize doru, bir kasm gnnn ateli giyitinde. Ansyorum o kendinden gemi tutumu, metalik ykseklikleri, o sakin suyu. Ve yalnzca mavnadaki adam, srlsklam terden, devinime geirebilir kar'. Nitratlarn kar'n, dklm acnn omuzlar stnden, aa aklan gemilerin kr midelerinde. Orada ite gherile krekileri, kahramanlar asidin afan yiyip tkettii, boyun emi lmn buyruuna, korkusuzca karlarlar gherilenin koca akntsn. Christobal, bu an senin hakknda. Arkadalarn krek banda ki szar gslerine asit ve kaatil pis koku ier de durur yrekleri yatay kartallar gibi, lnceye kadar, ta ki sallanncaya kadar yollarda bozkrn viran mezarhalarna doru. Peki, daha fazla sylemeyelim, Christobal, imdi sadece bu kat var anmsatan seni, onlarn hepsini, krfezdeki salapurya hamallarn, kayklarn

esmer adamlarn, gzlerim sizlerle gndelik ilerinizde, ve ruhum yukar kaldran bir krek gibi, kan ve kar doldurup boaltr yan yana ln insan yaratklarn. ('La tierra se llama Juan' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------197) DNYANIN ADI JUAN -10Eufrosino Ramirez (Casa Verde, Chuquicamata)

Tutmak zorundaydk kzgn bakr levhalar ellerimizle ve kaldrmalydk onlar tanacak yere. Neredeyse ate sayordu levhalar, btn bir dnya gibi ard, yorgun argn srkledik mamadan levhalar, ara sra dt ilerinden biri ve paralad birinin ayan, birinin elini ve brakt geriye yalnzca bu kanl paray. Gringolar geldi ve dedi ki: 'Gtrn onlar buradan hemen ve evine gitmelerini salayn' Byk bir zahmetle tamamladk ii gitmek iin evimize bir an nce. Ama yeniden geldi gringolar: 'imdi daha az alyorsunuz, anlayacanz daha az cret alaca O zaman Casa Verde'de grev balad, on haftalk i brakma eylemi, ve tekrar i ba yaptmzda nerede senin alma gerelerin diye sorup attlar beni sokaa. Bakn bu ellere, bakrdan olumu u saf yumruya, kulak verin yreime, sanki atlayacak deil mi? Bakr eziyor yreimi, bir yerden baka bir yere gidecek halde deilim, alk, hi bir zaman bulamayacam halde i aryorum: grne gre belim bklm halde gidiyorum, srkleyerek beni ldren grnmez bakr levhalar. ('La tierra se llama Juan' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------198) DNYANIN ADI JUAN -11Juan Figueroa (yot Madeni 'Maria Elena'dan, Antofagasta) Siz Neruda msnz? Buyrun ieri, yoldam. Evet, benden baka kimse kalmad hayatta bu iyot madeninde. Ben dayanyorum daha. Bozkr topra beklediinden beni, daha fazla yaamayacam ok iyi biliyorum. nk her gn drt saat bu iyot madenindeyim. Akyor iyot baz borulardan, ve frlyor dar mavi renkli bir lastik gibi. Tayoruz onu ieri

kova kova, kundaklyoruz onu kk bir bebekmicesine. Bu arada kemiriyor asit bizi, delik deik ediyor, gzlerimizden ve azmzdan geiyor, derimizden, trnaklarmzdan. Bu iyot madenini insan ark syleyerek terk etmez, yolda. Ve papusuz ocuklarmz iin biraz daha fazla cret istediimizde, 'Moskova'dan ynetiyorlar sizleri' diyorlar bize, yoldam, ve skynetim ilan ediyorlar ve kafese tkyorlar bizi, sanki bizler vahi hayvanlarz. Ve eziyet ediyorlar bize, ite byledir onlar, yoldam, bu orospu ocuklar! Bakn bana, ben en sonuncusuyum: hani Sanchez, hani Rodriguez? Polvillo kentinde ryp gittiler tozun altnda. En sonunda lm verdi onlara her zaman istediklerini: yzleri imdi maskelidir iyotun zararlarna kar. ('La tierra se llama Juan' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------199) DNYANIN ADI JUAN -12Huerta Usta ('La Despreciada' Madeni'nden, Antofagasta kenti) Kuzey'e giderseniz eer, baym, 'La Despreciada' madenine urayn ve Huerta Usta'y sorun. ok uzaktan grnmez hibir ey kl renkli kum tarlalarndan baka. Sonra gzleriniz taklr binalara, halata, ta ynlarna. Bitkinlik ve aclar grnmez orada, toprak altnda daha bir semirirler nk krarken insan varlklarn, ya da dinlenirler orada, yaylarak, dnrken sessizlie. Maden filizini kazrd Huerta Usta. Bir doksanbe boyundayd. Maden damar saklar kendini derine maden filizini meyilli duvarlardan bulup karana picano da derler, beyz metre derinde, kalaya kadar su iindeyken, vurur da vurur kazmay picanolar. Cehennemini her bir krksekiz saatte terkedebilir ancak, kayadaki, karanlktaki ve amurdaki bor madeni ilii atnda aktnda damardan hzla. Huerta Usta, en byk picano, sanlrd ki doldururdu maden ocan omuzlaryla. ark syleyerek inerdi madene bir kaptan gibi. Dehetle kard madenden, sapsar,

ezik bzk, kupkuru, ve gzleri bakard l bir adamn gzleri gibi. Sonra srklerdi kendi kendini bir utan bir uca. Aada maden ocanda daha fazla trmanamyordu. Antimon yiyip tketmiti barsaklarn. O denli zayflamt ki, korkadnz. Yryemiyordu artk. Bacaklarna batrmlard sanki sipsivri ineleri, ve ok uzun boylu olduundan, alktan arta kalm bir hayalete benziyordu, dilenmeden dilenci olmu gibiydi, anlayacanz. Daha otuzunu bile tamamlamamt. Sorun nerede gmldn. Kimseler syleyemez size, nk kum ve rzgar deviriyor mezar talarn ve srklyor sonra da teye. Orada, 'La Despreciada'da kle gibi almt Huerta Usta. ('La tierra se llama Juan' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------200) DNYANIN ADI JUAN -13Amador Cea (Coronel'den, ili, 1949) Tam da babam tutuklamlard ki oylarmzla setiimiz bakan geti buradan ve hepimizin zgr olduunu syleyince yal babamn serbest braklmasn istedim. Alp gtrdler beni, btn bir gn patakladlar sonra. O klada kimseyi tanmyordum. Hatta bilmiyorum yzlerini anmsayp anmsayamadm. Polisti bunlar. Baygn dtmde kova kova su dktler stme ve tekrar baladlar dvmeye acmaszca. Akam evlerine gitmeden nce srklediler beni bir banyoya ve tktlar kafam dk dolu bir kovaya. Neredeyse boulacaktm. 'Haydi git de sana zgrl bir armaan gibi sunacak Bakan'dan zgrlk iste' dediler. Unufak olduunu hissediyorum her yanmn, ite bak krdlar kaburga kemiimi. Ama iim olduu gibi, yolda. ldrmeden ezemezler bizi. ('La tierra se llama Juan' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------201) DNYANIN ADI JUAN -14Benilda Varela

(niversite kenti Conception, ili, 1949) ocuklarma yemek yaptm ve dar ktm Lota'daki kocam grmek iin. Bildiiniz gibi polislerin hkm geer orada ve onlardan izin alnmadan giremez kimse oraya. Yzm houna gitmedi onlarn. Buyruu zerine Gonzales Videla'nn, birilerini ieri almadan nce ektiler O'nun sylevlerini, sadece korksun diye halkmz. Ondan sonras yle: tuttular beni, soydular rlplak ve yere aldlar. Baygn dmm. Kendime geldim topran stnde yatarken ve kanarken bedenim nemli bir arafn stnde. Tandm ikencecilerden birini: Victor Molina'yd bu haydut. Daha gzlerimi tam aamadan vurdular tekrar kauuk bir copla. Mosmor kesilmitim kandan ve kmldayamadm. Be kiiydiler, ve bir bavula vurur gibi vurdular bana. Ve bu ikence alt saat srd. Eer lmediysem bu haydutlar yeryznden silininceye kadar savamak zorundayz demek iindir sizlere. Birlemi Milletler'de O'nun 'zgrlk' konulu konumalarnn keke iyzn anlayabilse halk, kadnlar tekmeleyip ldrrken cellatlar mahzenlerde olmazken kimselerin haberi. Burada bir ey olmad, diyecekler, ve Don Henrique Molina konuacak bize 'ruhun' zaferinden. Ancak bu byle srp gidemez. Bir hayalet dolanyor dnyada, ve dvsnler bakalm mahzenlerde bizleri. Sularn deyecekler teker teker. ('La tierra se llama Juan' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------202) DNYANIN ADI JUAN -15Calero, Muz bahesinde i (Costa Rica, 1940) Seni tanmyorum. Falla'nn yazd kitapta okudum hikayeni, kar tenli dev, rselenmi, paralanm ve evsiz ocuk. Uuyor gln bu sayfalardan ve o kasvetli amurdaki, yamurdaki ve terdeki arklar muz iileri arasndan. Yoldalarmz iin amma da hayat, amma da l bir sevin bu kahrolas ekmek iin amma da emek gml, bu sefil meskenin altnda amma da ark atlad, amma da ok insan armaann heder etti insan!

Ama dnyay deitireceiz biz. Senin en glgen dolanmayacak artk amur glnden amur glne, plak lme doru. Birlemi ellerimizle deitireceiz seni yeil kubbesiyle rten geceyi. (Bu ellerle ve dierleriyle birlikte hzla kuran ve den llerin elleri, gmlm demir mamasyla And Da'nn yceleri gibi mhrlenmitir) . Hayatta kalp da kl dzenini kursun diye soyun deitireceiz hayat. ('La tierra se llama Juan' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------203) DNYANIN ADI JUAN -2Jesus Gutierrez (Kyl) Babam Genovevo Gutierrez Monterey'de ld, Zapata'nn peinden gitmiti. Geceleri ksraklar yaknnda evlerin, duman hkmet birliklerinin, rzgarda kurunlar, msr tarlalarndan frtnalar. Bir yandan br yana ilerlettim tfei, ta Sonora'nn tarlalarna, ara sra uyuyorduk, ltk rmaklar ve ormanlar atlarla, llerin arasndan, savunmak iin yoksulun topran, fasulyeleri, msr unu ekmeini, gitar, snra dek ulatk, sadece tozduk biz; efendilerimiz erkenden kartrdlar bizi ta ki tfeklerimiz her bir ta vurana dek. te evim, kk bir para topram, General Cardenas'n imzalad sertifikam, hindiler, kk kazlar gl kysnda, imdi artk savalmyor, ne ki Monterey'de kald bunlar, ve ite duvarda, yaknnda kapnn asl fieklik, hazr tfek, at hazr, savunmak iin topra ve ekmeimizi, belki yarn drtnala srerim at General'im gerekli grrse eer. ('La tierra se llama Juan' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda

---------------------------------------------204) DNYANIN ADI JUAN -3Luis Cortes (Tocopilla'li) Yoldam, benim adm Luis Cortes. galler baladnda yakaladlar beni Tocopilla kentinde. Pisagua'ya srdler beni. Biliyorsunuz, yolda, ne demek olduunu bunun. Bir ou hastaland, dierleri yitirdi akln. Buras Gonzales Videla'nn toplama kamplarnn en ktsyd. Bir sabah Angel Vea'nn ldn grdm yrek arpntsndan. Cmert hayatnn ardndan, tel rglerle evrilmi bu ldrc kumun zerinde, O'nun can verdiini grmek, korkun bir eydi. Ben de kalbimden hasta olduumu hissedince, Garitaya'ya gnderdiler beni. Buray bilmiyorsunuz, yolda. Buras Bolivya snrnda, tepelerde bir yerdir. Avuntusuz bir yer bebin metre ykseklikte. Tuzlu su verilir burada imek iin, daha da tuzludur denizsuyundan ve doludur yaprak bitleriyle ve kaynaan krmz larvalarla. ok souk buras ve yalnzl rten gkyz sanki zerimize decekmi gibi, daha ok dayanamayacak yrimin zerine sanki. Gardiyan askerler bile acdlar halimize, ve lmemizi buyuran emri dinlemediler, bir sedyeye bile kymayarak, baladlar beni bir katra, ve bylece indik dadan aaya: yirmialt saat trmand katr, ve bedenim daha fazla dayanamyordu, yoldam, o yolsuz sradalarda, ve kalbim sanki benimle deildi, ite nihayet buradaym, bak u yaralarma, bilmiyorum ki ka zaman daha yaarm, ama bunlar sizi zyor, bir ey daha syleyeceim ama bildir, yoldam, o lanetlinin yaptn halka, O'nu aclarmz karsnda srtlanca patlatt kahkahalarn dorua karan bize kar yapt zulmleri, Siz, yoldam, anlatn bunu, anlatn, ne benim lmm ne de ektiklerimiz nemli, bu uzun mcadelede, ne ki bu straplar bilmesi gerek halkn, bunlarn bilinmesi gerek, yolda, unutma. ('La tierra se llama Juan' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------205) DNYANIN ADI JUAN -4Olegario Sepulveda (Kundurac, Talcahuano) Olegario Sepulveda'dr adm. Kunduracym ben ve topalm o byk depremden bu yana.

Kk daireli bloklarn stnde kocaman bir kaya ve dnya stnde benim bacamn. ki gn bardm orada, ama azm toprakla doluyordu ve daha clz bir sesle barmaya baladm lmek iin uykuya dalana dek. Deprem korkun bir sessizlikti herkes iin, tepelerdeki dehet, gndeliki kadnlar aladlar, tozdan bir da gmd btn szckleri. te gryorsunuz beni bu ikin ayakla, dnm denize, biricik ak pak olana, dalgalarn mavisi ulamamalyd benim kapma. Talcahuana, basamaklarn kirli senin, yoksul sokaklarn dar senin, rk tepelerindeki sularn, yarlm kerestelerin, ili'lilerin ldkleri ve ldrdkleri kovuklarn kara. (Ey knsz klcn aclar, sefaletin, dnyann czzamll, llerin varou, sulayc ve zehirli kangren. Denediniz mi geceleri gitmeyi limana kasvetli Pasifik Okyanusu'ndan? Dokundunuz mu banlarn arasndan ocuun eline, gle tuz ve sidik kokan? Kaldrdnz m yukar baklarnz burkulmu merdivenlere? Grdnz m pislik iindeki dilenci kadnn bir ip gibi titreyiini, meliini dizlerinin zerine ve yukar baktn artk ne gzyann ne de nefretin bulunduu derinden?) Talcahuano'da kunduracym ben. Sepulveda, o byk su bendinin zerinde. Ne zaman isterseniz geliniz, senyor, yoksullar hi kapatmazlar kaplarn. ('La tierra se llama Juan' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------206) DNYANIN ADI JUAN -5Arturo Carrion (Denizci, quiqe kenti) Haziran 1948. Sevgili Rosaura, ben burada, quiqe'de hapisteyim; bir gmlek ve biraz ttn gnder. Bilmiyorum bu tantana daha ne kadar srer. 'Glenfoster' gemisine bindiimde seni dndm, canlar nasl ekiyorsa insanlarn zerine ylece ate ettikleri Cadiz kentinden yazdm sana, o zamandan beri

Atina'da durum daha da ktleti; o sabah kuruna dizdiler hapiste ikiyzyetmi delikanly: duvarlarn dna tat kan, grdk Yunan subaylarnn Kuzey Amerika'l efleriyle dar ktklarn, srtyorlard: onlarn holarna gidiyordu halkn kan, Ne ki kentin zerindeki kara bir duman gibi kaplad alay ve ac, saklanmt zn, sana bir kartpostal mahfazas aldm Chiloe'de bir hemehriye rastladm, kk bir aevi iletiyordu, ve zamanlar kt dedi bana, nefret byyor: sonra Macaristan'da durum daha iyi olmu, kyller toprak sahibi olmu orada, kitap datlyormu orada, senin mektubun elime New York'da ulat, ne ki herkesin dnd tek ey, kuyusunu kazmak yoksul insann, anlayacan, yal bir denizci gibi alnmak sarakaya ve ben sendikaya ye olduumdan tr dalga geemediler benimle gvertede, aptalca sorular sorup tutuklamadan nce beni, polis her yerde, ve sonsuz gzyalar ta bozkra dek: bu durum daha ne kadar srecek diye soruyor herkes, bugn patlyor dayak ve ktek yoksulun banda, sylyorlar ki ikibin kiiler Pisagua'da, bu nasl dnya diye soruyorum kendi kendime, ama byle bir soru sormaya hakkn yok byle diyor ite polis; ttn unutma, hapiste deilse eer Rojas'la konu, alama, o kadar ok gzya var ki dnyada, gzyandan daha baka eyler gerek bize, ve imdilik grmek zere diyorum, pyorum ve kucaklyorum seni, ben Arturo Carrion, quiqe cezaevindeki, seni seven kocan senin. ('La tierra se llama Juan' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------207) DNYANIN ADI JUAN -6Abraham Jesus Brito (Halk air) Ad Jesus Brito'dur, Jesus yabanl asma ya da halk, ve gzleri araclyla dntrd kendini suya, elleri araclyla kklere, tekrar tekrar ekinceye kadar O'nu orada daha nce yaad yerde, rezil talar arasnda tekrar filizlenmeden nce. Ve dallar ve denizciler arasnda gl bir kutur O, yurtsever bir semercidir O

yabanl memleketinin narin aakabuundan yapl: ne denli souksa, o denli serin buldu O: ne denli katysa toprak, o denli ok yldzn eldi akln: ne denli alk varsa, o denli ok trk syledi O. Ve demiryollarnn btn dnyas ald anahtarlaryla ve asmadan liriyle O'nun, ve doland durdu memleketin kp boyunca, asl yldzlarla sslenmi kk paketlerle, O, bakrn aac, sulad O her bir kk yoncay, dehete dren isteksizlii, yangn ve koruyucu rmaklarn kollarn. Irza gemelerin gecesinde tkenen O'nun sesi k lklardayd, geceleri apkasnda yd vahice aldayan anlar getirdi beraberinde, ve ykl bavulunda toplad halkn kahredici gzyalarn. Kumlu ara yollara sapt gherilenin gten dren genilikleri arasndan, sahilin sarp da zerinden, akt arknn her bir ivisini ve ta ta stne ykseltti dizeyi: sonra brakt ellerinin izini, damlayan yazmbilimini. Brito, bakentin duvarlar arasnda, kahvehanelerin grltleri ortasnda, dolandn durdun derin kklerinle bir hac-aac gibi ardnda topran, ta ki oluncaya dek kkler, ta, toprak paras ve kara madencilik. Brito, senin hametine vuruldu vurulur gibi heybetli deriden yaplma bir davula, ve altnda mavi gkyznn muhteem bir lkeydi senin ormandan ve halktan olumu hakimiyetin. Gebe aa, akyor imdi senin kklerinin altnda topran, ve sessizlikte. Biraz daha derinde de sen dinleniyorsun. te imdi topran ve yeterli zamann var artk. ('La tierra se llama Juan' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------208) DNYANIN ADI JUAN -7Antonino Bernales (Balk, Kolombiya) Krmz kuun tmesi ve eskilerin sesi, kara rzgarlarn vnlay, enginlerin dalgalanan suyu boyamas, akmas gibi ayn Magdalena rma zerinde

yavaca yeil yapraklarn gezegeni zerinde. Her ey rmaktr, btn hayat rmaktr, ve Antonino Bernales rmaktr. Balkdr, marangozdur, krekidir, a onaracak inedir, ividir keresteye, eki ve trk, her ey Antonino'ydu, ar ay gibi gtrrken beraberinde rman hayatndan bir defineyi Magdalena rma. Bogota'nn tepelerinde, alazlar, atesiz, kan, bildiriliyor, belli deil daha, Gaitan'n ld. Yapraklar arasnda azyor Laureano'nun kahkahalar bir akal gibi alazlanan ate, halkn arasnda bir titreyi kayyor humma sayklamas gibi zerinden Magdalena'nn. Antonino sulu oland. Kmldamad kk kulbesinde. Uyuyarak geirdi bu gnleri. Ne ki verdi avukatlar hkmn. Enrique Santos kan istiyordu nk. Hepsi ullandlar stne diplomat giysileriyle. Dt Antonino Bernales, intikam ateiyle ldrld, dt akntya alm kollaryla, evine dnd rmana, ana suyuna. Magdelena alp gtryor bedenini denize ve denizden baka rmaklara, baka sulara, baka denizlere ve kk rmaklara, dnyay dolanarak bylece. Ve yeniden giriyor Magdalena'ya, sevdii kylara ayor krmz sulardan yapl kollarn, kayyor glgeler arasndan, youn kta, ve izliyor yeniden sudan yolunu. Antonino Bernales, kimse izleyemez seni rmak yatanda, ne ki dnyorum seni ve duyuyorum adnn bilimi srklediini, byle bir ad lmez hi ve kucaklar dnyay, bir benzeri daha yok adlar iinde: halk. ('La tierra se llama Juan' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------209) DNYANIN ADI JUAN -8Margarita Naranjo (yot Madeni 'Maria Elena'dan, Antofagasta kenti) lym imdi ben. 'Maria Elena'danm ben. Btn mrm bozkrda geirdim ben. Kanmz Kuzey Amerikan irketi'ne verdik, nce anam babam, sonra erkek kardelerim. Grev falan olmadan, neden filan yokken gelip sardlar etrafmz. Geceydi, ve btn bir ordu gelmiti, evden eve girdiler ve uyandrdlar insanlar, srdler sonra toplama kamplarna.

Bizi de gtrmemelerini umut ettim. ok almt kocam irket iin ve Bakan iin, en yetenekli olan benim kocamd, buralarda en ok oy alan, en ok tutulan benim kocamd nk, kimseler bir ey syleyemez O'na, idealleri uruna savayor O, ok az insan var O'nun kadar temiz yrekli ve drst. Albay Urizar'n emri zerine geldiklerinde kapmza, ve yakaladklarnda kocam yar plak, srklediler O'nu dardaki kamyona gecede yola koyulmak iin Pisagua'ya doru, karanla doru. Sanki artk soluk alamyor gibiydim, sanki ekiliyordu toprak ayaklarmn altndan, ihanet ok bykt, ok bykt adaletsizlik; ki bir hkrk gibi ykseldi boazmda yaamann anlamsz olduunu syleyen bir ey. Arkadalarm yemek getirdiler, ne ki yemedim ve dedim: 'Kocam geri dnmeden, bir ey koymam azma'. gn sonra konutular kahkaha stne kahkaha patlatan Urizar Bey ile, Santiago'daki zalim gibi yant vermedi telgraf stne telgraf ekildiinde. Uzandm ve lmeye yattm yemeden imeden, ska ska dilerimi orba ya da su imemek iin. Geri gelmedi kocam, geri dnmedi ve yavaca bkldm lmn nnde, ve gmdler beni: buraya, gherile irketinin mezarlna, bir kum frtnas estiinde bu le sonras yallar ve kadnlar alayp trk sylediler sk sk onlarla birlikte sylediim trklerdi bunlar. Yapabilseydim eer dorulup grmek isterdim aralarnda kocam Antonino var m diye, ne ki yoktu orada, yoktu aralarnda, cenazeme gelmesine bile izin vermemilerdi: imdi yatyorum burada, bozkrn mezarlnda, imdi lm olan ben, imdi artk daha fazla O'nsuz olmayacak olan ben, hi bir zaman O'nsuz kalmayacak olan ben. ('La tierra se llama Juan' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------210) DNYANIN ADI JUAN -9Jose Cruz Achachalla (Maden isi, Bolivya) Evet, efendim, ben Oruro'nun gneyindeki Sierra de Granito'lu Jose Cruz Achachalla'ym. Evet, orada yaar annem Rosalia kendi halinde: bir beyefendi iin alr, evet, amar ykar. Atk biz, kaptan, ve her gn dverdi bizi anamz bir ubukla.

Bu yzden maden iisi oldum ben. Yce dalar ap katm, bir kk koka yapra, efendim, bir ka dal bamda ve sonra yr babam yr, yr babam yr. Gkte akbabalar izledi beni, ve dndm: daha iyidir onlar Oruro'daki beyaz beyefendilerden, ve bylece geldim ite bu maden ocana. Neredeyse krk yl nce olmutu bunlar, a bir ocuk olduum zamanlarda. Maden iileri ilgilenmilerdi benimle. rak oldum nce, ve o karanlk galerilerde, trnaklarm topraa ynelmi olarak, topladm gizlenmi olan kalay. Bilmiyorum nereye ve nasl srkleyip gtrrd o gm parltl kleler: sefil yaardk, evler harap ve sefildi, ve o kadar atk ki yeniden, efendim, ve birletiimizde bizler, kaptan, bir lira daha fazla cret iin, ulat o kzl rzgar, denek, ate ve polis ve patakladlar bizi, ve imdi de buradaym, kaptan, iimden kovulmu, syle bana nereye gideyim imdi, kimse tanmaz beni Oruro'da, talar kadar yalym ben, dalar ap geemem artk, ne yaparm yollarda, imdi tek yapabileceim burada kalmak, bylece gmebilirsiniz beni kalaya, yalnzca kalay tanr beni. Jose Cruz Achachalla, evet, ayaklara dokunmuyorsun artk, buraya kadar ulatn, buraya kadar, Achachalla, buraya kadar ulatn sen. ('La tierra se llama Juan' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------211) DNYANIN MERDVENLERNE TIRMANIRKEN Dnyann merdivenlerine trmanrken, ta yitik ormann acmasz sszlna dek, ta yukar sana doru Macchu Picchu. Dikleen kayalardaki yce kent, dnyasal olann uyuyan giyitleri altnda saklayamad en son mesken. Sende sallanr iki paralel izgi gibi imein ve insann beii srgan bir rzgrda. Tan anas, kondor'un kp.

nsan-afann yksek prlts. lk kumda yitik bahvan-beli. Meskendi bu, meknd bu: burda ykseldi kudretli msrbitkisi ve topraa dt yeniden kzl bir dolu tanesi gibi. Burda byd lama'nn altn yn sslemek iin sevdallar, mezartalarn, analar, kral, yakarclar ve savalar. Burda dinlendi insanayaklar geceleri yabanl hayvan oyuklarndaki kartal penelerinde, ve afan glgesinde mhrledi yldrm ayaklarla incelmi pusu ve dokundu yerle taa, gecede ve lmde tekrar tannncaya dek. Giysileri ve elleri gryorum, nlayan boluktaki suyun aknda, bir ehrenin uysal dokunakllndan yumuad duvarlar, ki gzlerimle izledim dnyasal lambalar, ki ellerimle vaftiz ettim yokolmu airetleri: nk giyitler, deri, kap, sz, arap ve ekmek, her ey yitti, dt topraa. Ve portakal iei parmaklaryla ekildi hava btn uyuyanlarn zerinden: hava ve aylardan bin yldan, havadan haftalardan, mavi rzgrdan, demir grisi sradalardan, cill admlarn hafif frtnasndan, tan ssz arazisinden. ('Alturas de Macchu Picchu'dan, 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------212) DNYANIN MEYVELER Nasl trmanyor toprak msrn arasndan arayarak st beyaz , yoncann yelesini ve kat fildiini, olgun buday baaklarnn muhteem an ve ekirdekler gibi salan btn altn lkeleri? Soan yemek istiyorum, getir bana bir tane pazardan, topran balmumu ve eitlie dntrd dolgun bir kre gibi kristal berra kardan, atlacakken tereddt eden bir dansz gibi. Avdan baz bldrcnlar ver bana, rayihasyla kapl orman yosununun, derin tabakta suyu damlayarak duran kral giysili balk, limon ynlar altnda am solgun altn bceklerini. Gidelim haydi. Kestane aacnn altnda alazlanan ate brakacak meyvelerin plak hazinesini korun zerine, ve bir kuzu btn kurbanyla ihya edecek soyunu

grtlanda ambere dnnceye dek. Dnyann btn armaanlarn ver bana, hl yabanl salkmlardan sarho yeni vurulmu orman gvercinlerini, uysal ylanbaln, lmde gibi, rmaa benzeyen, yayan ufak tefek incilerini, ve bir tabak eki deniz kirpisi dkyor portakal sars deniz dibini salatann souk gk kubbesine. Ve baharatlanm tavan kokulardan ok ormanl bir fg gibi doldurmadan ho kokusuyla nn havasn, kouyor pm Gney in istiridyelerine, tuzla doymu ltdan kabuunda taptazeler, btn dnyann sevdiim zleriyle pslak ve kanmn saysz bayraklaryla dalgalanan pm aceleyle varyor. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------213) D (KAPTANIN DZELERNDEN) Kumda yrrken karar verdim senden ayrlmaya. Titreyen karanlk amura bastm, ve battmda ve sen geldiinde, beni terk etmen gerektiine karar verdim, batan bir ta gibi batrrken beni, ve hazrlandm yitiine adm adm: kestim kklerini, yalnz braktm seni rzgrda. Ah, bu dakikadayd, canm sevgilim, ki bir d saklad seni korkun kanatlaryla. Sandn ki amur yutmu seni, ve seslendin bana, ve yardm etmedim sana, battn, kmltszca, dirensiz, boulana dek kumun aznda. Sonra rastlad kararm dnle, ve ruhlarmz ezen kopmadan sonra, yeniden ktk ortaya, plak, ve sevitik birbirimizle dsz, kumsuz,

bsbtn ve ltl, atele mhrlenmi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------214) DLERN ATI Anlamsz, baktmda kendime aynalarda, haftalara, hayat hikayelerine, katlara bir zaafla birlikte, skp atyorum yreimden cehennem bir kaptan, ve buluyorum en hznl artlar. Bir yerden bir yere seirtiyorum, souruyorum yanlsamalar, konuuyorum terzilerle ku yuvalarnda onlarn: ok sk olarak souk lmcl seslerle akyorlar ve avlyorlar lanetlemeleri kata. Yaylm bir lke var gkyznde gkkuann batl inanl battaniyesiyle ve akams bitkileriyle: gidiyorum oraya, birazck zahmet dahi ekmeden iniyorum neredeyse taze mezarlardan topra ve dlyorum yeil bitkilerden bu yabansln ortasnda. Geiyorum kullanlm belgelerin ve kaynaklarn arasndan zgn ve cesaretsiz bir varlk klyla: seviyorum saygnln dklm baln, sayfalar arasnda solgun eski menekelerin uyuduu o nefis ilmihal, ve yardmlarnda dokunakl sapl sprgeler: kukusuz sahibidir onlar zncn ve katiyetin. Mahvediyorum slk alan gl ve albenili kaygy, bkyorum sevgili arlklar birbirinden, evet, bekliyorum o sonsuz tekdze zaman: ruhumdaki bir tat skyor canm. Amma da gn bu gelen! Hangi stten o youn k, kesif ve saysal, martyor beni! plak, ayakkabsz ve parlak iittim kinemesini gnn kzl atlarnn. Kiliselere doru sryorum at, askersiz klalardan geiyorum hzla, ve pasakl bir ordu izliyor beni. Okalipts gzleri onun alyor glgeleri, an bedeni onun gidiyor drtnala ve vuruyor. Daimi ltsyla bir imee ihtiyacm var, ancak neeli bir akraba mirasm olabilir. Pablo Neruda Yeryznde Birinci Konaklama dan eviren: smail Aksoy Pablo Neruda

---------------------------------------------215) DMANLAR Geldiler barut dolu tfekleriyle, verdiler acmasz kym emrini, burada ark syleyen bir halk bulmulard, sevda ve ykmllkle birlemi bir halk, ve dt incecik kz bayrayla birlikte, ve yanna dt O'nun glmseyen gen adam, fke ve ac iinde grd halkn korkusu llerin dn. Ama burada llerin dt burada yere dt bayraklar kanda ykanmak iin ve yeniden kaldrld canilerin ehresine doru. Bu llerin, bizim llerimizin adna, intikam almak istiyorum. Memleketi kanla lekeleyenlerden intikam almak istiyorum. Bu lm emrini veren cellattan intikam almak istiyorum. Bylesi bir crmle ykselen hainden intikam almak istiyorum. Bu lm sava iin emir verenden intikam almak istiyorum. Bu crm savunanlardan intikam almak istiyorum. Onlarn bana, kanlarmz emmi ellerini uzatmalarn istemiyorum. ntikam almak istiyorum. Onlar evlerinde gven iinde otururken ya da Bykeli olarak grmek istemiyorum, burada grmek istiyorum onlar, bu meydanda, bu yerde, yarglanmlarken. ntikam almak istiyorum. Pablo Neruda ('La arena traicionada' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------216) DNCEMDE YAKALIYORUM Dncemde yakalyorum glgeleri amda derin yalnzlmda sen de ne uzaksn, ah, herkesten daha da uzak. Dncemde uuruyorum kular, siliyorum resimleri, gmyorum akn yeil dallarn. Sislerin an kulesi, ne uzaksn, ne ykseksin yukarda!

Sen suskun deirmenler gibi, boarken i ekiini, eziyorsun karanlk umudunu el deirmeninde, geliyor gece sana yz koyun, uzanda ehrin. Yanmda olsan bile uzaktasn benden, nesnel olarak yabancsn bana. Dncemde dolayorum yaantm boyunca, karlamamzdan nce. Baka birinden nceki o acmasz hayatm. Deniz kysnda lk, talar arasnda, kotuum yerdi oras, zgr ve lgn, buusunda deniz havasnn. Karasevdal, yabanllk, lk, o ssz deniz. Kaba, iddetli, gkyzne kar hrsl. Sen, kadn, neydin orada, hangi n, hangi denek bu grkemli yelpazede? imdi gibi uzaktn. Yangn iinde orman. Yanyor gk mavisi hata. Yanyor, yanyor, alevler, prldyor ktan aalarda. Dyor, gcrdyor. Yangn. Yangn. Ve dans ediyor ruhum, yaralanm ate paralarndan. aran kim? Neyin nesi yanklarn yanksndan bu sessizlik? zlemin saati, sevincin saati, yalnzln saati, benim saatim hepsinin arasnda. arks rzgr tarafndan sylenen boru. Gzya dolu muhteem bir arzu, bedenimle e. Sallanm btn kkleri, surunda btn dalgalarn! en, hznl, sonsuzca yuvarlanm ruhumla. Dncemde gmyorum yeil dallar derin yalnzlmda. Sen, sen kimsin, kimsin sen? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yirmi Ak iiri ve Umutsuz Bir ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------217) ELEREK FIRLATIYORUM Eilerek frlatyorum hznl alarm gzlerinin okyanusunda akama kar. zlemim geriniyor ve atein en harlsnda yanyor sallanan kollaryla kazazede bir adama benziyor. Namevcut gzlerine gnderiyorum krmz iaretleri, bir deniz fenerinin temelindeki alkalanan deniz gibi. Ey kadn, uzaktasn ama benimsin, saklarsn sadece karanl, bakndan ortaya kar ara sra ylgnn kys. Eilerek frlatyorum akama kar hznl alarm o denizde, sallayan gzlerinin okyanuslarn. Seni sevdiim zaman gagalyor gecenin kular ruhum gibi parldayan o ilk yldzlar. Gece drtnala sryor karanlk ksraklarn

yayyor tarlalara gk mavisi baaklarn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Veinte Poemas de Amor y Una Cancion Desespera'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------218) EKVATOR Tungagua dan fkrr kzl petrol, Sangay dker akkan bal karn stne, mbabura frlatr ycelerinden karla kapl kiliseleri bal ve bitkileri, ulalmaz sonsuzluklarn sert daldan rnn, ve ssz tarlalara dek, bakrn ayn, gcrdayan binay, brakrsn yara izlerin dsn damarlar gibi Antisana nn zerine, Pumachaca nn kvrml yalnzlnda, Pambamarca nn kkrt ekisi bayramnda, volkan ve ay, souk ve kuvars, buz souu alevler, felaketin sren igds, buharlaan ve frtnayla kamlanan miras. Ekvator, Ekvator, var olmayan bir yldzdan menekenin ektii, ssenleen halkn kapladsn meyvelerden sonsuz bir deriyle, aldatmasyla bir tur daha atyor lm, fakir kylklerde alazlanyor humma, alk bir pulluktur topraa gemi keskin dileriyle, ve merhamet arpyor gsne gvenilmez kotralar ve manastrlar gz yalarnn mayalanma sreciyle ykanm bir hastalk gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------219) EL SOCORRO'LU KOMNCLER (1781) Manuela Beltran'd bu kadn (yktnda zalimin yasalarn ve bardnda: 'Zorbalara lm! ' diye.) sanki yeni msr-tohumlar serpti topramzn stne. Nueva Granada'da oldu bu, El Socorro kentinde. Komncler sarstnda Genel Valilii uyarc bir gne tutulmasyla.

Birletiler tekellere kar, kokuan ayrcala kar, ve havaya kaldrdlar yasal haklar hakkndaki bir el kitabn. Birletiler ta ve silahla, milis ve kadnlar, halk, dzen ve fke yollara dt Bogota'ya ve varsl ailelere kar. O zaman Bapiskopos grnd. 'Btn haklarnz alacaksnz, Tanr adna size sz veriyorum.' tiip kakt halk meydanda. Ve Bapiskopos okudu uzun bir duay ve and iti. Adil bir bart O. 'Silahlarnz brakp evinize gidin' diye hkmetti. Komncler braktlar silahlarn. Bogota'da vld Bapiskopos, kutland ihaneti, hain duasndaki yalanc ahitlii ve ekmei ve adaleti red-edii. Liderleri vurdular teker teker, datld yeni kesilmi kafalar kyden kye Papaz dualar ve Genel Valilik'teki dans arasnda. lk ar msr-tohumusunuz sizler serpitirildiniz topraklara, Bizimlesiniz kr heykeller gibi, ve dman gecede olgunlatrrsnz baaklarn bakaldrsn. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------220) ELLERN Ellerin ellerime doru devindii zaman, ey sevgilim, neler getirir bana kata? Neden ikircikliydi ellerin, anszn, kenarnda azmn, neden tekrar tanyabildim onlar, sanki o zamanlar, eskiden, dokunmu muydum onlara, sanki onlar, bu hayattan evvel, yoklamlar myd alnm, belimi?

Uarak geldi ellerinin uysall zamann zerinden, denizin zerinden, zerinden dumann, ilkbaharn zerinden, ve koyduunda ellerini barma, tekrar tandm o kanatlar, o altn gvercin kanatlarn, tandm o bal yeniden ve budaydaki o rengi. Btn yllarnda hayatmn kendi yolculuumu aradm. Merdivenler trmandm, geni yollara teet getim, bindim trenlere, yelken atm denizlere, ve zmlerin tenine dokunmak sana dokunmak gibiydi. Aa getirdi beni anszn dokunuuna senin, badem ilan etti gizli irinliini senin, kendini kapatana dek ellerim barmda ve orada iki kanat gibi sonland yolculuklar. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden) Pablo Neruda ---------------------------------------------221) EMLANO ZAPATA'YA TATA NACHO'NUN MZ LE Aclar ulatnda yeryzne ve avutulmaz dikenals iftiye kalan miras iken ve, eskisi gibi, agzl merasimsi sakallar ve krbalar, ki, iek ve ate, alrken drtnala... Borrachita, gidiyorum gurbete bakente buharlaan afakta titredi sarp toprak baklarla, taneleri yolunmu bir msr koan gibi dt yoliisi acnn yatandan badndrc yalnzla. rica etmek iin beni armaya izin veren iverene O zaman Zapata toprak ve afakt. Btn ufuklar boyunca grnrd silhlanm tohum srleri O'nun.

Suyun ve snrn yannda bir hcumda Coahuila'l demir katlndaki kaynak, Sonora'l yldz giyitli ta: hepsi izledi cesur yolculuunu O'nun, O'nun kyl frtnasn atnallarndan yaplma. ve terkediyor O kz-iftliini ne ki yaknda dner geri Yeter ki dat ekmei, topra: zlerim seni. Brakrm cennetsi gzkapaklarm. Ben, Zapata, gidiyorum iy ile sabahn atllarna, glkzl duvarl evlere doru bir kurun-atmnda nopales armaanlarnda. ...ipek kurdela sana Pancho'n iin alama... Uyuyor ay atlarn semerlerinde. Zapata'nn askerleriyle birlik dinleniyor st ste ylm, blnm lm. Ar gecenin iskelesi altnda saklyor uyku kaderini, kasvetli, kulukadaki ketenini. Topluyor ate uykusuz havay: ya, ter ve gecesel barutdumann. ...Borrachita, gidiyorum uzaklara unutmak iin seni... Memleket istiyoruz biz mazluma. Ban blyor atalarn mirasn, kurun-atmlar ve kavga-atlar titretiyor cezalar ve celladn sakaln. Toprak bir tfekle bllr nk. Bekleme, ey toz topraa bulanm ifti, btn dktn ter kusursuz n stnde ve gkyz senin dizinde blnd. Ayaa kalk ve sr at drtnala Zapata'yla. O'nu beraberimde gtrmek istedim ama bana hayr dedi O... Meksika, nazl tarm, sevgili toprak bltrld adsz halk arasnda: msr tarlalarnn mzraklarnda kt dar gnee, senin terli yzbalarn. Gney'in karndan geliyorum arklamaya seni. Brak drtnal sreyim kaderinde senin ve ekeyim barut dumann enfiye gibi ve sreyim topra. ...Deil mi ki alayacak O her ne olursa olsun, niye gelmeli yleyse geriye? .. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy.

Pablo Neruda ---------------------------------------------222) ERCLLA Arauco'nun ta rmaklarn zgrce dalgalanan glleri, kklerin lkeleri, karlayor imdi spanya'dan gelen adamla. Dev gibi yosunla kaplyorlar onun zrhn. Ereltiotlarnn glgeleri hakkndan geliyorlar onun klcnn. Yabanl sarmak koyuyor mavi ellerini gezegenin yeni domu sessizliine. Ercilla, sen gzel sesli insan, iitiyorum suyun nabzn senin ilk sabahndan, kulardan bir lgnlk ve yapraktaki gkgrlts. Terket, terket sar kartaldan izini ey, yrt yanaa dokunan yana msra doru, bu dnyadaki her ey tketilmeli. Sen ezgi dolu, yalnz bana imeyeceksin kan dolu bu ana, ey ezgi dolu, senden atlm yalnzca bu hiddetli parltya bo yere gelecek zamann az sylemek iin: 'Bouna.' Bouna, bouna srad kan kristal yapraklarna, bouna askerin kukulu admlar puma gecelerinin arasnda, emirler, yaralnn admlar. Yaltlm bir kraln asma-bitkilerini yokettii yerde dnyor her ey geriye kutyyle gzellemi sessizlie. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------223) ESRGENEN SIRA

Bu gnler yoldan kard benim peygambersi duyularm, mevsimin ge dneminde dald evimden i mrldanarak pul koleksiyoncular, saldrdlar mektuplarma, zorla ekip aldlar taze pler e uzun sre kalmaya dayanm pleri, ve koruyucu hsnhatl ve kadns bilimli kaderimi kor

Oturuyordum dier evlere yaslanarak, o atafatl eye yaklaan dier insanlara ve aalara, li yapraklardan adrlara, ileri frlayan kklere, bitki kreklerine, dikey hindistanceviz i palmiyelerine, ve ortasnda bu yeil kpn gezinip durdum o byk muazzam ar admlarla, skin hasr apkam ve tmyle uydurma yrek arasndan; nk btn yeteneklerimin dalmas ve um ierisinde, arad harmoni mezarlklardaki ller gibi, deitirdi tandk yerleri, bu saat ar korktuum enlemler ve terk etmiliimdeki yava bitkiler gibi filizlenen yzler, etrafmd a korku ve suskunluk, apansz bir sonbaharn yaprak ynlarn ortaya dkmesi gibi.

Papaanlar, yldzlar ve resmi gne bile ve apansz bir nem uyandrd bende dnceli bir ta n ve her ey rtt onu. Ve eski bir binann yarasalarndaki memnuniyet, plak bir kadnn t konusundaki hassasiyeti hkmetti zayf ve inat silhlar gibi iimdeki utan dolu eilimlere

e melankoli ekti krklklarn dokularm arasndan, ve ak mektuplar, kattan ve korkud d kendi titreyen rmceini, zorlukla an ren ve sonsuzlukta sken ve tekrar ren. Doal y ndan, onun ansal uzatlndan, evet, onun souk klnden, kular (krlanglar, yaban ir kez bile basamazlar kendi srlerinin maviden, dzlkten ve ince teninden oluan lgnl evhersiz, dtm iine acnn, klla yaralanm den biri gibi. zel bir kann nesnesiyim amanda hem gecesel hem de denizsi, ac ekmemi ve dnmemi salad, ve gkyznn bu sular t enerjimi ve varlmn toplumsallamasn.

Bu tarihsel biimde kazand kemiklerim byk ar arl, tam da istediim ekilde: dinlen l ekti nbetimi, fakat kaderle belirlenmi, ve bir zaman ulat o ssz yere, evrilmi di tsz koroyla, boyun emi o son saate ve kokusuna, kesin olmayan manzaralara kar haksz ve mento koltuktan ant imi bir ak olan ben bekliyorum zaman asker bir ekilde ve unutulmu nla lekelenmi flresi masaln. PABLO NERUDA EVREN: SMAL AKSOY (YERYZNDE BRNC KONAKLAMA

DAN)

Pablo Neruda ---------------------------------------------224) ESTRADA Belki gelir Estrada, o kk, eski cce frakyla, ve iki ksrk nbeti arasnda mayalanr durmakszn Guatemala nn sidik ve gz yalar serpitirilmi duvarlar. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------225) ETKSZLK Yitirilmi katlarla dolu gvercin, gs lekelenmi silgilerle ve haftalarla, cesetten daha beyaz kurutma kadyla ve kendi kasvetli renginden korkan mrekkeple. Gel benimle idarelerin glgesine, eflerin mat, ince, solgun rengine, takvimler gibi derin koridorlara, o bin sayfalk znl tekere. Haydi imdi aratralm unvanlar ve artlar, zel katlar, uykusuz geceleri, tiksin sonbahar dileriyle istemleri, o znl kararlarn hiddetinin kl grisi kaderlerini. Yaral kemikler hakknda bir anlatdr, ac durumlar ve sonsuz takm elbiseler ve anszn ciddiye alnan oraplar. Derin gecedir, yldrmn paralad bir ieden dklr gibi gnn birden dt damarsz kafa.

Ayaklar var ve saatler ve parmaklar ve len sabundan bir lokomotif ve slak metalden eki bir gk ve glmseyilerden sar bir rmak. Her ey ular iek gibi parmak ularna ve imek gibi trnaklar, solmu koltuklar, her ey ular lmn mrekkebine ve mhrlerin meneke azna. Haydi alayalm topran ve atein lmne, kllara, zmlere, kklerden hain krallklaryla cinsiyetlere, gemiler arasnda yzyor sarholuun gemisi, ve geceleri dizlerinde dans eden gzel koku ve srklyor delik deik gllerden bir gezegende. Haydi imdi kpek giysilerinde ve alnlarda lekelerle batalm katlarn derinliinde, zincirli szcklerin hiddetinde, inat l bildirimlerde ve sar yapraklarla sarmalanm sistemlerde. Gel benimle ofislere, o pheli kokusu bakanlarn ve mezarlarn ve damgalarn. Gel benimle len o beyaz gne ldrlen bir gelin gibi lk la. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Yeryznde kinci Konaklama

dan)

Pablo Neruda ---------------------------------------------226) EV Hl kokan yeni devrilmi kerestelerden yaplm evim benim: handiyse devrilecek snrdaki ev, her admda gcrdyor ve frtnann paras olan Antarktik havann sava rzgrnda inliyordun, donmu kanatlar altnda arkmn olutuu yabanc bir ku. Glgeler grdm, kklerimin etrafnda bitkiler gibi byyen yzler grdm, aalarn glgesinde arklar syleyen akrabalarm ve slak atlar arasnda ate yaktm, gizlenmi glgede kadnlar terk etmi erkeksi kuleleri, kamlayan drtnalalar, fkenin bastrlm geceleri, havlayan kpekler. Topran karanlk afayla kayboldu babam ddk alan treniyle Tanr ya doru hangi aresiz adalar denizinde kim bilir? Sonralar sevdim kmrn duman kokusunu, petrol, dingillerin o buz souu dzenini, ve o ar tren yayld durdu dnyaya kn iinden, kibirli bir trtl gibi. Birden titredi kaplar.

Babamd bu, Yollarn yzbalar evirmi etrafn: yamura bulanm ceketleriyle demiryolu iileri, buhar ve yamur onlarla gelirdi ve sarp sarmalard evi, yemek odas vnlard bouk anlatlarla, bardaklar boalrd, ve bana doru gelirdi kayg, bu yaratklardan, aclarn yaad yaltlm bir kale gibi, bu fkeyle bzlm yara izi, parasz adamlardan, yoksulluun toprak grisi penesi. Pablo Neruda ('Yo soy' / 'Canto General'den) eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------227) EVE VARI (1944) Dndm eve... ili karlad beni ln sar yzyle. Ac ekerek dolandm yanm bozkr aynn kumlu kraterinde ve buldum gezegenin en orak blgesini, asmasz bu basit , bu kusursuz boluu. Bombo? Fakat bitkisiz, toynaksz, gbresiz sere serpe amt toprak plakln ve uzakta uzun souk izgisinde kular douyordu ve zenle oluturuyordu gsleri. Fakat daha ok uzaklarda altn kazyordu insanlar snrlarn, sert metalleri karyorlard, dalm ou ac tahln unu gibi, bakalar atein terli yceleri gibi ve insanlar ve ay, her ey sarmalad beni l iyinde dlerin bo izini kaybedene dek. Isszlk ekti beni tmyle, ve cruf insan kt maarasndan dar, syrld sessiz strabndan ve anladm yitik halkmn aclarn. Caddelerden ve blgelerden geerken ve konuurken grdklerim hakknda, biliyordu halk toprak izini tayan arl ellerimi, korunmasz yoksulluun meskenleri, kuru ekmek ve unutulan ayn yalnzl. Ve yan yana plak ayakl kardeimle geersiz klmak istiyordum kirli mangrlarn kralln. Takip edildim, fakat kavgamz devam ediyor. Gerekler aydan daha yksekte durur. Byk bir gemiye bakar gibi bakyorlar, madenlerin adamlar, durup geceyi gzlemlerken. Ve karanlkta paylalyor sesim yeryznn en kat aa gvdesi arasnda.

Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Yo soy' - Canto General'den Pablo Neruda ---------------------------------------------228) EVMDEK HASTALIKLAR Gl dili sevincin zlemi kemirdiinde bir ok aydr den kkrd, ve onun doal an, gelir ezgi dolu sa ksk admlaryla snm odalarma, arpar lnetli dikenlerden gle, rmcekli duvarlarda, orada, ve ezilmi camda savar kan, ve gkyznn trnaklar ylr st ste, bylece gidilemesin dar, ve akll bir ey yaplamasn, yle youn ki sis, dolanp duran sisi pisletilmi kularla, yle byk ki duman, dnm sirkeye, ve merdivenleri delik deik eden keskin havas onun: gnn mahvolmu tylerle dt bu anda, yalnzca gzya var, gzyandan baka ey yok, yalnzca ac ekme, yalnzca ac eki, ve gzyandan baka bir ey yok. Deniz yllardr bir kuun ayana dokunmaya alr, ve krbalar tuz ve kemirir kpk, bir aacn kkleri bir kzn elini tutar, bir kzn elinden daha byktr aacn kkleri, gksel bir elden de daha byktr, ve btn yl didinir durur her ay gn, ykselir kz kan ycelere ayla lekeli yapraklara, ve ocuklarn gece vakti dtkleri suyu zehirleyen bir gezegen var korkun dili, ve yalnzca lm var, yalnzca lm, ve gzyandan baka ey yok. Sessizlikte bir buday tanesi gibi, fakat kim af dileyecek buday iin? Olduu gibi bak eylere: onca tren, ezilmi dizleriyle onca hastane, len insanlarla onca butik: nasl olacak? ne zaman? Souk bir ayn renginde kim dileyecek bir ift gzle, dalgalanan msr gibi kocaman bir yrekle? Yalnzca tekerlek var ve dnp durmak, byyen miktarlarda yiyecek, yldz izgileri, iine bir ey dmeyen bardaklar, gece yalnzca, lmden baka ey yok. Ezilmi admlarla sendeleyerek gitmeliyiz, sislerin ve znlerin arasndan yrmeliyiz, harlayan bir ey yanarken slak alazlarla, yamur gibi hznl aputlar arasnda bir ey, yanan ve hkran bir ey, bir hastalk bulgusu, bir sessizlik. Braklm konumalar ve koklanm nesneler arasnda, kaderin talandrp brakt bir ey ifade etmeyen iekler,

bir yaraya den bir rmak var, krk bir okun glgesine vuran okyanus var, bir p delik deik eden btn gk var. Yardm edin bana, yreimin sessizlikte tapt yapraklar, yolsuz patikalar, gneyin klar, dnyasal terimde ykanm kadn zlfleri, o yapraksz gkteki gney ay, gel bana acsz bir gnde, damarlarm inceleyeceim bir dakikayla. Bir damla rahatsz eder beni, tek bir ta yapra yaralar beni, ve bir ine delii arasndan ykselir avuntusuz kann rma, ve boulurum glgede ryen iyin sularnda, ve bir eye dnmeyen bir gl yznden, tatl bir az yznden, gl alsnn sevebilecei parmaklar yznden, yalnzca bir ikayet olan bu iiri yazyorum, yalnzca bir ikayet. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde kinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------229) EVRENN IIIYLA OYNUYORSUN Evrenin yla oynuyorsun her gn. Sen, iee ve suya gelen minicik konuk. Her gn bir salkm gibi ellerim arasnda ezdiim o beyaz kk batan daha fazlasn sen. Benzemezsin kimseye verdim vereli sana gnlm. Brak yatraym seni sar soluk elenklerin arasna. Gneyin yldzlar arasnda kim yazyor adn dumandan harflerle? Ah, brak anmsayaym seni, olduun gibi, daha olumadan nce sen! Birden uulduyor rzgr ve arpyor kapal pencereme. Gkyz karanlk balklarla dolan bir a gibi. Geliyor buraya btn rzgrlar ve krbalyor, evet, hepsi. Soyunuyor yamur. Kaarak geiyor kular. Rzgr. Rzgr. nsann gcne kar savaabilirim sadece. Frtna frl frl dndryor kasvetli yapraklar ve zyor dn akam gkte demir atan btn kayklar. Buradasn. Ah! Kamyorsun sen. En son la kadar yantlyorsun beni. Kvrl yanmda, korkuyormusun gibi. Gene de bazen gzlerin arasnda bir yabanc glge geiyor. imdi, km benim, getiriyorsun imdi de bana hanmellerini, ve senin gsn bile dolmu kokuyla. znl rzgr drtnal koarken ve ldrrken kelebei, seviyorum seni, ve erik aznda sryor neem.

Ne kadar da strap verdi alman bana, benim yalnz, yabanl ruhuma, herkesi korkutan adma. Ne ok baktk sabah yldznn yanna, perken birbirimizin gzlerini, ve stmzdeki alacakaranlk aarken dnen yelpazelerde. Szcklerim dt sana okaylardan bir yamur gibi. Haylidir seviyorum senin gnete yanm sedef bedenini. Her eyin hkmran olduunu bile dnyorum. Dalarn neeli ieklerini getireceim sana, trmanan zambaklar, karanlk yemilerini, ve plerle dolu orman sepetlerini. Seninle, yapmak istiyorum ilkbaharn bir kiraz aacyla yaptn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yirmi Ak iiri ve Umutsuz Bir ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------230) EY GZEL Ey gzel, kaynan serin ta gibi ayor su kpkten geni yldrm ltsn, ite byle yzndeki gl, ey gzel. Ey gzel, narin ellerle ve ince ayaklarla gmten bir tay gibi, gidiyorsun, ey dnyann iei, ite byle gryorum seni, ey gzel. Ey gzel, rlm bakrdan bir yuva banda, yreimin yand ve dinlendii esmer baln rengini tayan bir yuva, ey gzel. Ey gzel, gzlerini barndramaz yzn, gzlerini barndramaz yeryz. lkeler var, rmaklar var gzlerinde, memleketim var gzlerinde vuruyorum kendimi onlara, dnyaya k veriyorlar, nereye gidersem gideyim, ey gzel. Ey gzel, memelerin iki ekmek gibidir, yaplm msrl topraktan ve altn bir aydan, ey gzel. Ey gzel,

belin yaratt kolumu bir rmak gibi, bin yldr akarken irin bedenin zerinden, ey gzel. Ey gzel, kalalarn gibisi yoktur, belki sahibidir toprak u ya da bu gizli yerinde bedeninin kvrmlarna ve rayihasna, belki u ya da bu yerde, ey gzel. Ey gzel, gzelim, sesin, derin, trnaklarn, ey gzel, gzelim, varln, n, glgen, ey gzel, hepsi benim, ey gzel, hepsi benim, kendimin, giderken sen ya da dinlenirken, akrken sen ya da uyurken, her zaman, yakndayken sen ya da uzaktayken, her zaman, benimsin, gzelim, her zaman. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Kaptann Dizeleri nden Pablo Neruda ---------------------------------------------231) FAKAT BR KONUK BULDULAR EVDE Fakat bir konuk buldular evde, ya da yeni gzlerle gelmilerdi (ya da nce krdler) ya da frlayan dallar izdi onlarn gz kapaklarn ya da yeni durumlar egemenleti Amerikan topranda. Seninle birlikte savaan direnli ve gle zencilere bak bir kez: Yanan bir ha dikmiler mahallelerinin nne, beyaz adam ast kan kardeini ve yakt sonra: asker yapmt onu, ama bugn esirgeniyor zenciden oy ve karar verme hakk: geceleri toplanyor ha ve krbala kimliini gizleyen cellatlar. (Baka bir anlatm duyuldu okyanusun tesindeki bu mcadeleden) . Beklenmeyen bir konuk yal, korkun ve sarp sarmalayan, kemirilmi bir ahtapot gibi, gelip kuruldu senin evine, ey kk asker; Berlin de retilen eski zehrini kusuyor imdilerde basn. Gazeteler (Times, News Week, vs) dntler sar ihbar gazetelerine: Nazilere

sevgi arklar dizen Hearst glmsyor ve sivriltiyor penelerini, ki bylelikle yeniden desin resiflere ya da steplere ve savaasn rahatszlk veren bu konuk iin. Sana bir rahat yok bunlardan: satmak isteyeceklerdir daha ok elik ve mermiyi, daha ok barut retip satacaklardr annda, yeni silahlar gn yzn grmeden ve dier ellere dmeden. Her yerde artryor falanjlar senin evine kendilerini efendi atayanlarn, seviyorlar onlar karanlk spanya y ve sunuyorlar bir fincan kan (asld bir, yz) : Marshall kokteyli. Gen kan aln: in den iftileri, spanya dan tutsaklar, Kba nn eker tarlalarndan kan ve teri, ili nin kmr ve bakr madenlerinden gzyalarn aln kadnlarn; sonra kartrn bunu copla vurur gibi bir enerjiyle, ve unutmayn buz paralarn ve bir ka damlasn sev kltrn koruyalm arksnn. Ac bir karm m oldu? Bunu imeye alacaksn, kk asker. Nerede olursan ol dnyada, ay nda ya da lks bir otelde sabahleyin, kuvvetlendiren ve ferahlatan bu iecei smarla yalnzca ve Washington un resmiyle sslenmi olan gzelim bir banknotla de. efkatin dnyadaki son babas Charlie Chaplin in kamak zorunda olduunu da rendin ve yazarlar (Howard Fast ve dierleri) ve senin lkenin bilginleri ve sanatlar Amerika kart dncelerden tr kabul etmeliydi yarglanmay sava sayesinde zengin olan zcaciyecilerden oluan bir mahkemede. Dnyann en cra kelerine yayld korku. Korkarak okuyor teyzem bu haberleri, ve dnyann btn gzleri dikmi baklarn utancn ve intikamn mahkemelerine. Kanla lekeli Babbitts in kurduu mahkemeler bunlar, kle tacirlerinin, Lincoln un katillerinin kurduu, yeni oluturulan engizisyonlar bunlar, (o zamanlarda da korkun ve anlamsz olan) inan iin deil bu, fakat kerhanelerde ve bankalarda kumar masalarnda ngrdayan altn iindi, ve kimse yarglayamazd altn. Moriigo, Trujillo, Gonzles Videla, Somoza ve Dutra buldular birbirlerini Bogot da ve alkladlar. Sen tanmyorsun onlar, gen Amerikal: onlar bizim gklerimizdeki karanlk vampirlerdir, acdr kanatlarnn glgesi: hapishaneler, ikence, lm ve nefret: Petrol ve nitrat sahibi Gney lkelerinin

yumurtadan kan bir canavarlardr bunlar. Geceleyin ili de, Lota da, ular celladn emirleri maden iisinin sade ve rutubetli evine. Alayarak uyanr ocuklar. Binlercesi onlarn tutuklanr ve dnr: Paraguay da saklar ormann sk glgesi kemiklerini ldrlm bir yurtseverin, nlar bir kurun yazn fosfor parltsnda. Orada lmtr gerek. Neden mdahale etmiyor Bay Vandenberg, Bay Armour, Bay Marshall, Bay Hearst savunmak iin Bat y Santo Domingo da? Neden Nikaragua nn Bakan geceleyin uyandrld, ikence edildi ona, neden kat srgnde lmek iin? (Orada muzlar savunulmal, zgrlkler deil bu yzden Somoza yla idare edilebilir) . Byk, utku dolu dnceler Yunanistan da ve in de kirli hallar gibi kirlenmi hkmetler iin bir rt oldu. Ah, zavall asker! Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Que despierte el leador evirenin notu: William Randolph Hearst (1863-1951) tarihleri arasnda yaam Amerikal gazete patronudu r. Orson Welles'in 1941 yapm 'Citizen Kane' adl filmine konu olmutur. smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------232) FARK ETTN M GZN Fark ettin mi gzn sar bir inee benzediini? Ve sonra nasl da benzer gz hayvan kara bir iskelete? Ve nasl toplar k onca kat maviyi? Ve kim sordu ilkbahara saydamlktan kralln? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan

Canto General den

Pablo Neruda ---------------------------------------------233) FEDERCO GARCA LORCAYA AIT Korkudan alayabilseydim ssz bir evde, skp yiyebilseydim gzlerimi, sesinin hznl portakal aac iin yapardm bunu, ve lklarda ykselen iirin iin. Deil mi ki senden tr boyuyorlar maviye hastaneleri ve okullar ve kylarda byyen varolar, ve yaral melekler sslyor seni tyle, ve dn balklar rtyor seni pulla, ve kirpiler ykseliyor havaya: kendi kara zarlaryla dikimevleri senden tr dolduruyorlar seni kaklarla ve kanla ve yutuyorlar krmz kurdeleleri, ve pyorlar birbirlerini lesiye, ve beyaz giyiniyorlar. Bir eftali gibi giyinmisin uarken, pirin tanesi gibisin gldnde, damarlarn ve dilerini titrettiinde, boazn ve parmaklarn ark sylemek iin, lebilirim irinliin iin, lebilirim sonbaharda dm bir kheylan ve kanla lekeli bir tanryla ortasnda yaadn o kzl gller iin, lebilirim su ve mezarlarla kl grisi rmaklar gibi akan mezarlklar iin, geceleri, boulmu anlarn arasnda: birden mermer numaralarla ve rm talarla ve cenaze yalaryla rmaklardaki lme doru kabaran hasta askerlerle tk tk yatakhaneler gibi tten rmaklar: lebilirim geceleri boulmu halarn geip gidiine bakabilmen iin, ayakta ve alayarak, nk alyorsun lmn rma kysnda, yaral, terk edilmi, alayarak alyorsun, gzlerin dolu gzyalaryla, gzyalaryla, gzyalaryla. Yalnz ve kaybolmu, geceleri yabilseydim unutuu ve glgeyi ve duman kara bir bacayla trenlerin ve vapurlarn stne srrken kl ben, yapardm bunu iinde bydn aa iin, toparladn o altn sularn yuvas iin, kemiklerini rten ve sana gecenin gizlerini anlatan boru iei iin. Nemli soanlar gibi kokan ehirler bekliyor senin ksk bir arkyla geiini, ve sessiz tohum gemileri izliyor seni, ve yeil krlanglar yapyor yuvalarn salarnda senin,

ve salyangozlar da ve haftalar da, dolanm direkler ve kiraz aalar dnveriyorlar etrafnda, grldnde onbe gzl soluk ban ve kanda boulmu azn. sle doldurabilseydim belediye binalarn ve hkrarak skebilseydim duvar saatlerini, yapardm senin evine geldiklerini grmek iin: atlam dudaklaryla yaz gelsin diye, lmekte olan giysilerle bir sr insan gelsin diye, parltl hznl blgeler gelsin diye, l pulluklar ve gelincikler gelsin diye, mezarclar ve atllar gelsin diye, gezegenler ve kanl haritalar gelsin diye, klle rtl dalglar gelsin diye, kendileriyle kzlar gtren uzun baklarla yaralanm maskeli adamlar gelsin diye, kkler, damarlar, hastaneler, kaynaklar, karncalar, rmceklerin arasnda lmekte olan yalnz svarili yatayla gelsin diye gece, bir nefret gl ve ineler gelsin diye, sar bir gemi gelsin diye, bir ocukla rzgrl bir gn gelsin diye, Oliveiro, Norah, Vicente Aleixandre, Delia, Maruca, Malva, Marina, Mara Luisa ve Larco yla ben geleyim diye, La Rubia, Rafael Alberti, Carlos Beb, Manolo Altolaguirre, Molinari, Rosales, Concha Mndez, ve adn hatrlayamadm dierleri. Gel, talandraym seni, saln ve kelebeklerin delikanls, saf delikanllksn kara bir imek lts gibi, her zaman zgr, ve konualm birlikte, kayalklar arasnda hazr kimse yokken imdi, konualm aka adam gibi: iyden baka ne ie neye yarar ki iir? Geceden baka ne ie yarar ki ac bir haner bulurken bizi, o alacakaranlk iin, insann hazrlanrken lmeye o dm iir, o gn iin, vurulmu yrei kede?

Her eyden nce geceleri, geceleri var onca yldz, yoksullarla dolu bir evin pencerelerindeki kurdeleler gibi bir rman iinde hepsi. Bazlar lm, belki yitirmiler yerlerini ofislerde, hastanelerde, asansrlerde, madenlerde, ar yaral yaratklar ac ekiyor ve amalar var orada ve gzyalar her yerde: aceleyle yitip giderken yldzlar sonsuz bir rmakta

daha ok alanlyor pencerelerde, gzyalaryla anm eikler, yatak odalar hallar srmak iin dalga dalga gelen gzyalaryla pslak. Federico, gryorsun dnyay, caddeleri, sirkeyi, istasyonlarda ayrllar kaldrrken duman kararl tekerleini sadece baz vedalarn, tan ve demir yolu izinin bulunduu yer doru. Onca insan var ayn soruyu soran her yerde. O kanl kr, o fkeli, ve o cesaretsiz, o zavall dikenli aa, srtnda kskanlyla o soyguncu. Hayat byle ite, Federico, burada benim hznl adam dostluumun sunabilecei eyler bunlar. Bunlarn bir ounu yaadn zaten, ve daha fazlasn da giderek reneceksin. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde kinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------234) GARCA MORENO Oradan geldi zorba. Garca Moreno ydu ad. Eldivenli akal, papaz odasnn sabrl yarasasdr o, kl ve ac toplar ipek apkasnda ve aktr peneleriyle kann Ekvator rmaklarnn. O gzelim rugan ayakkablara aklm kck ayaklaryla dans ediyor suun tam ortasnda, istavroz karrken ve balmumu srnrken sunan nndeki merdivenlerde, paltosunun etekleri bulanm resmi geitlerin kutsal suyuna yeni kuruna dizilmileri srklyor arkasndan, paralyor llerin barlarn, kaan kemiklerini ynlendiriyor onlarn tabutlara doru, giyinmi tylere brnm elbisesini bycnn. Yerlilerin kylklerinde akyor lszce kan, hkm sryor korku btn caddelerde ve karanlk yerlerde

(yanklanan ve gecede alayan kayg yayor anlarn altnda) , ve Quito nun zerinde ar basyor manastrlarn kaln duvarlar, yaln, dokunulmaz, mhrlenmi. Her ey uyuyor kornilerdeki oksitlenmi altndan iek ssleriyle asl duran takdis edilmi merteklerinde uyuyor melekler, her ey uyuyor papazs bir dokumada, her ey ac ekiyor altnda zar gibi gecenin. Fakat uyumuyor zulm. Beyaz bykl zulm dolayor eldivenleriyle ve peneleriyle ve ie geiriyor karanlk yrekleri gcn parmaklklarnda. Bir gn k bir haner gibi szana dek saraya, alr yelek ve brakr bir imei lekesiz gmlee. Byle terk etti Garca Moreno bir kez daha saray aceleyle mezarlar teftie, gayretli bir cenaze levazmats, fakat bu sefer yuvarland ta katliamn dibine, tutuldu o rutubetli morgda isimsiz kurbanlarnn arasnda. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------235) GECE KOLEKSYONU Yendim uykunun meleini, o uursuz alegoriyi: inatyd art kotuklar, salyangozla kaplanm ve ekirgeler geliyordu onun sk admlarna, denize zg, keskin meyvelerin rayihalaryla. Aylar sallayan rzgrdr o, bir trenin dd, scakln izidir yataklarda, kasvetli bir glge sesi den bir aput gibi sonsuzlua, mesafelerden bir tekrar, bulank bir arap, kkreyen ineklerin tozlu bir kullanl. Ara sra dyor siyah sepeti gsme, otoriteden uval yaralyor omuzlarm, onun lsnce tuz, yar ak ordusu geri dnp tayor ve deviriyor gn eyasn: nefesi drtnal gidiyor ve bir p gibi admlar: gzkapaklarnda ekiyor sadk gherilesini gereken gle ve bayrams erekle:

nerede hazrlanlmsa geliine oraya gitti bir efendi gibi: annda donatyor sessiz maddesini, inatla yayyor o peygambersi besinini. Sklkla tanyorum savalarn onun, odalar hava tarafndan yenmi, boyutunu onun, ve ok iddetle ihtiya duyuyor bir mekana ki eiliyor yreime bulmak iin: sahibidir eriilmez yaylalarn o, dans ediyor trajik ve gndelik kiilerle, derimi kemiriyor geceleri onun havai asidi ve iimde iitiyorum titreten enstrmann. itiyorum eski yoldalarn ve sevilmi kadnlarn dn, arpnts beni paralayan dler: yavaa basyorum onlarn hal gibi maddesine, onlarn gelincik n sryorum lgnlkta. Uyuyan ceset sklkla dans ediyor yaparak yreimin terazisine, o denli kasvetli ki iinden getiimiz kentler! Karanlk glgeden admlarm devleiyor, ve yal kumarhane inleri zerinde, anm merdivenli kerhanelerin zerinde, plak kzlarn yataklar zerinde, arasnda futbolcularn, gidiyoruz rzgrla kuatlm olarak: ve dyor bu gklerin yumuak meyvesi azmza, kular, manastr anlar, kuyruklu yldzlar: saf corafya ve rperti gibi yaayan o belki grd prldayarak geip gidiimizi. Kafalar flara yaslanp dinlenen yoldalar ok uzaklarda ykn alm, uucu gemi, gzya sahibi olmayan arkadalarm, zalim yzl kadnlar: gece yarsdr ve lmn bir gongu gmbrdyor etrafmda deniz gibi. Azmda bir tat var, uyuyan tuz. Bir ceza gibi sadk, atlyorum o letarjik blgelerin solgunluuna her bedende: bir souk, boulmu gl, bir ift rtnm gz, yorgun boksrler gibi, hayaleti uyuuka yutan bir nefes gibi. Bu doum slaklnda, bu netameli boyutta, bir arap mahzeni gibi kapanm iine, suludur hava: duvarlar hznl bir timsah rengiyle boyanm, uursuz bir rmcek a deseniyle: l yumuak bir canavar stndeymi gibi yryorsun: muhteem zmler, siyah ve dolgun, asl duruyor harabeler arasnda arap uvallar gibi: ey Kaptan, a o dilsiz srgleri ve bekle beni, rollerimizin datld bu saatte: akam orada yiyeceiz, hznle giyinmi olarak: nbet tutacak kaplarda malarya hastas. Kalbim, getir ve yoktur genilik, gn zavall bir iy gibi aslm kurusun diye, yaayan varlklar ve yaylla evrelenmi: atmosferde bir ey var her yaayan canldan:

uzun sre dik bakarsan havada frlar kaplanlar, avukatlar, ekyalar, postaclar, dikii kadnlar, ve her bir dzeltmede, alakgnll bir kalnt, oynamak istiyor iimizde roln. Yllardr aryorum, aratryorum tevazu iinde, yenilmi olarak, kukusuz, alacakaranla. Pablo Neruda Yeryznde Birinci Konaklama dan eviren: smail Aksoy evirenin notlar: Koleksiyon: renme, yarar salama veya zevk amacyla bir araya getirilmi ve zelliklerine gre snflara ayrlm nesnelerin btn. Derlem.

Alegori: Bir grnt, bir yaant veya bir davrann daha iyi kavranmasn salamak iin gz ile getirme.

Letarjik: Yaama ilevlerinin ok zayflad, ok derin ve srekli patolojik uyku durumu ola arji ile ilgili. smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------236) GECENN GE SAATNDE, BTN YAAMIN ORTASINDA Gecenin ge saatinde, btn yaamn ortasnda, gzyandan kada, giysiden giysiye, dolardm bu zalim gnlerde. Peimdeydi polis ve kristal aydnl saatte, yalnz yldzlarn yabanllnda, dolandm kentler, ormanlar, iftlikler, limanlar arasnda, bir insan kapsndan dierine. bir insan elinden bir tekine, ve sonra bir bakasna. Kasvetlidir gece, ne ki naklad insanolu kardelik iaretlerini, ve krler gibi yollarda, karanln iinden, ulatm aydnlk kapya, benim olan kk yldz noktasna, kurtlarn ormanda henz paralamadklar ekmek krntsna. Bir gece ak arazide bir eve geldim, grmemitim hibirini daha nce hane halknn, varlklarndan da haberli deildim. Ne yapyordularsa yeniydi zamanlar benim bilincim iin. Girdim ieri, be kiiydiler ailede: bir gece yangn varmcasna ayaa kalkt hepsi de. Bir bir sktm ellerini, baktm yzlerine teker teker, hi bir ey sylenmemicesine: kapyd onlar caddede hi grmediim,

yzm tanmayan gzlerdi, ve o yksek, yeni varlm gecede uzattm bitkinliimi uyumak iin, savmak iin bamdan sla hasretini. Bastrdnda uyku, srd gitti gece yeryznn ksk sesli kpek havlamalar ve yalnzlk liflerinin sonsuz yanksyla, ve dndm: 'Nerdeyim ben? Kim bunlar? Neden yatacak yer verirler bana? Hi grmedikleri halde beni, neden aarlar kaplarn ve savunurlar arkm? ' Ve bir seirtme dnda hi bir yant yoktu yapraksz geceden, ekirgelerden dokunmu bir ketenden: sanki titredi gecenin tm yapraklarda usulca. Gecesel toprak, geldin sen pencereme dudaklarnla dilemek iin iyi uykular sanki batmm binlerce yapraa, mevsimden mevsime, daldan dala, yuvadan yuvaya, dallarn arasnda bir l gibi uykuya dalana dek. SIINMACI ('El fugitivo') / 'Canto General' 'den Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------237) GECENN YASALARI

Zahmetli diyorum gereklie, kpek gibi, ve ben de uluyorum. Soylu adamla tayfann arasnd a diyalog kurmay, zrafay boyamay, akordeonlar tanmlamay, saldr ve direnten oluan b salnp duran ilham perimi vmeyi nasl istemezdim ki. te byle benim belim, genel olarak edenim, tetikte ve uzun sren bir sava, ve dinliyor bbreklerim.

Ey tanr, ne kadar geceye alkn kurbaa uumuyor ve horlamyor ki krk yandaki grtlakla da dar ve yldza benzeyen eimle kavrayp duruyor beni ta en utaki noktaya dek! O talyan arkclar, astronomi doktorlar benim yerime hngr hngr alamak istiyorlar, evrilmi bu kla, ta bu keskin klla belirlenmi olan yree dek!

Ve sonrasnda bu skklk, gecenin elementlerinden oluan bu birlik, her eyin ardndaki bu , ve bu souk, yldzlarla beslenmi besbelli. Kimseyi grmeyen bunca lmden tiksinti, deil mi ki onca yaralanm alkolle ya da kazayla, ve gece gezginini vgleme, benim gibi akll olan, hayatta kalan o gklere tapnan. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde Birinci Konaklama

dan

Pablo Neruda ---------------------------------------------238) GECEYE SIINDIM YENDEN Geceye sndm yeniden. Kenti geerken at And-da gecesi,

at msrif gece gln giyitime kar. Kt Gney'de. Kar bir heykel kaidesi kadar ykselmiti, souk yakyordu binlerce kar dokuyu. Mapocho rma siyah kardan yaplm. Ve ben, suskun, dolandm durdum caddeden caddeye zalimin kirlettii kentin iinden. Ah, yalnzln kendisiydim izlerken sevdann sevda stne skn ettiini gzlerimden gsme doru. nk bu cadde ve teki ve karla kapl gecenin erevesi, insancl yaratklarn gecesel yalnzl ve kendi karanlm, boyun edirdi halka lmn varounda, her ey, bu son pencere kk bir izgi gibi aldatan yla, bunaltc, siyah mercandan mesken'in stndeki mesken, yorulmaz rzgr yurdumun, her ey benimdi ite, btn bunlar sessizce dorulttu efkatli ve pck dolu bir az bana doru. SIINMACI ('El fugitivo') / 'Canto General' 'den Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------239) GELDN Ac ektirmedin, bekledim sadece. Ylanlarla kaynaan, rahatsz edilmi o saatlerde, hznlyd ruhum ve kayglydm, geldin yryerek, geldin plak ve trmalanm, ulatn kanayarak yatama, gelinim, ve sonra dolandk btn bir gece uyuyarak, ve uyandmzda, dipdiriydin ve yeniydin, sanki dlerin ar rzgr yeniden sundu atei uzun salarna ve yeniden doruldu bedenin budayda ve gmte, ltl gzellik olana dek. Ac ekmedim, sevgilim, bekledim seni sadece. Deitirmeliydin bakn ve yreini, dokunduunda barmn sana verdii

denizin derin blgesine. Ykselmeliydin suda, gece dalgasnn kaldrd bir damla gibi temiz. Gelinim, lmeliydin ve domalydn, bekliyordum seni. Seni ararken ac ekmedim, biliyordum geleceini, tapmadm bir kadndan taptm yeni bir kadn kacakt, gzlerinle, ellerinle ve aznla, fakat baka bir yrekle, her zaman oradaym gibi benim yanmda uyanan biri, benimle sonsuzca olmak iin. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------240) GELEN ALACAKARANLIK HUZUR DOLU OLSUN Gelen alacakaranlk huzur dolu olsun kpr huzur dolu olsun, bar olsun arap iin, beni arayan ve kanmda ykselen harfler huzur dolu olsun, toprak ve sevda hakkndaki eski ark evrelemi beni, ekmek uyandnda bar olsun ehirde sabahlar, btn kklerin rma Mississippi huzur dolu olsun: kardeimin gmlei huzur dolu olsun, havadan bir mhr gibi olan kitap iin bar, Esenlikler olsun Kiev deki kolkhoz iin, orada lenlerin ve dier llerin klleri iin de esenlikler olsun, Brooklyn in siyah demiri iin bar olsun, gndz gibi evden eve giden postac iin de, bir huninin iinden kzlara baran koreograf iin bar olsun, Yalnzca Rosario yazmak isteyen sa elim iin esenlikler olsun: kalay ta gibi gizemli, Bolivyal iin bar olsun, esenlikler olsun ki evlenebilesin, huzur dolu olsun Bo Bo nun hzar deirmenleri, spanyol partizanlarnn ezilmi yrekleri iin bar olsun: en gzel eyin zerinde nakl bir yrek bulunan yastk olduu Wyoming deki o kk mze iin bar olsun, frnc iin ve onun btn aklar iin esenlikler olsun ve bar olsun un iin: filizlenecek olan btn buday iin bar olsun, bu sk yapraklar arayan btn aklar iin, yaayan herkes iin: btn dnya iin ve btn sular iin bar olsun.

Burada vedalayorum ben ve dnyorum lkeme, kendi evime, dlerimde dnyorum ben rzgrn ahrlar dvd ve okyanusun buz pskrtt Patagonya ya. Bir ozanm ben yalnzca: hepinizi seviyorum ve sevdiim dnyann eteklerinde rpnyorum: benim lkemde maden iilerini hapsediyorlar ve askerler emir veriyor yarglara. Ama ben souk lkemin kklerini dahi seviyorum. Bin kez lebilsem orada lmek isterdim hep: bin kez doabilsem orada domak isterdim hep, yan banda yabanl Araukanya nn frtnal gney rzgrnn ve yeni alnm anlarn. Kimse dnmesin beni. Sevgiyle dolarak vuralm masaya ve dnelim btn dnyay. stemiyorum yeniden szsn kan arasndan ekmein, fasulyenin ve mziin: istiyorum ki maden iisi, o kk kz, avukat, denizci ve oyuncak reticisi izlesin beni, ki hep birlikte sinemaya gidip ondan sonra da en krmz arab iebilelim. Bir eyi zmeye gelmedim ben. ark sylemek iin geldim buraya ve senin de benimle ark sylemen iin geldim. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Que despierte el leador

Canto General den

Pablo Neruda ---------------------------------------------241) GELENEK spanya nn gecelerinde, o eski baheler arasnda, kurumu smkle dolup taarak geziniyor gelenek, irin damlyor ve rmlk siste srklerken cppesini, hayalet benzeri ve harikulade, giyinmi astmla ve kanl bo redingotlarla, ve yzn derinlii, dimdik bakan gzleri bir mezar kemirmekte olan yeil salyangozlard, ve her gece srrd disiz az domam olan baa, o sakl minerali, ve yeil dikenlerden tacyla geip gitti saplayarak hanerleri ve lmlerin huzursuz kemiklerini. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Yrekteki spanya , Yeryznde nc Konaklama dan)

Pablo Neruda ---------------------------------------------242) GEM ..... Baryordum, baryorduk 'Daha ne kadar srecek?' ldrmt toprak daha imdiden biz, biz ocuklarn kaktsn ate dikenleriyle, demirden analyla, batan baa bu le, terler, rzgarlar kumla, ..... Pablo Neruda ---------------------------------------------243) GEM (ESTRAVAGARODAN) Madem ki demiiz bu dnyann bilet parasn niin, niin brakmyorlar oturalm ve yemek yiyelim? Bulutu izlemek, yzmz gnee evirmek ve tuzun kokusunu hissetmek istiyoruz, kimseye mkl karmak deil istediimiz, ok basit sylediimiz: biz de yolcuyuz. Yoldayz hepimiz ve zaman bizimle: geip gidiyor deniz, veda ediyor gl, glge ve n arasndan gidiyor dnya, ve biz de gidiyoruz, yolcuyuz hepimiz. Fakat neler oluyor? Niin onca hrnlar? Kimi aryorlar tfekle? Bilmiyorduk ki her ey ayrtlm, bardaklar, sandalyeler, yataklar, aynalar, deniz, arap ve gkyz. imdi durum u ki masamz yok bizim. Mmkn deildi, diye dndk. Byle olamaz ama. Karanlkt geldiimiz zaman gemiye. plaktk. Hepimiz ayn yreden geldik. Hepimiz erkekle kadndan geldik. Hepimiz atk ve dilerimiz kt abucak. Hepimizin gz ve elleri byd almak ve arzulamak iin. Fakat anlalyor ki bir ey alamayacaz, gemide yer yok, selm vermiyorlar bize

ve oyun oynamak istemiyorlar. Fakat niin haddinden fazlas onlara? Daha domadan onlar, kim verdi ka onlara? ok ho deil artk buras, dayanlr gibi deil artk. Yolculuk ettiimde grmek istemiyorum kelerde sefaleti, aksz gzleri ve a azlar. Gz iin rtecek giysi yok, ve daha az, daha az, daha da az var yaklaan k iin. Onca tal yollarda ayakkablarmz yokken nasl tanyacak ki ayaklarmz dnyay? Nerede yemek yeriz masasz? Nerede otururuz sandalyesiz? Eer korkun bir akaysa bu, sevgili beyler, artk son verin buna, ve ciddi konuun imdi. nk acmasz deniz. Ve kan yayor. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------244) GEMDEK NSAN Geminin dmen suyunun uzanda aldayan tuzla rlm dlere szan l yalanmalarn arasnda, uyuyor gemici plak bir yorgunlukta, nbetteki biri tayor metal zinciri, geminin dnyas yanklanyor, rzgr gcrdyor tahtalarda, aptalca vuruyor sakatatn demiri, yzne bakyor aynada atei: bir para krk camda tanyor yeniden bu kemikli, isle kararm maskenin arkasnda bir ift gz: Graciela Gutirrez in sevdii gzlerdi bunlar, lmeden nce, sevdii bu gzler olmakszn, grebilmiti lm deinde ve srmt kendisiyle beraber en son yolculua, kmrn ve petroln arasnda o gnn iinde. Onlar yolculuklar ve bu armaanlar arasnda birletiren plere ramen imdi yok kimse, kimse yok evde. Denizin gecesinde seirtiyorum sevdaya btn uyuyanlarn deinde, yayorum en dibinde geminin havaya ipliklerini frlatan gecesel bir yosun gibi. Bakalar yaylarak yatyor deniz yolculuu gecesinde, bolukta, dlerin altnda deniz olmakszn,

hayat gibi, paralanm tepeler, gecenin cam krklar, dlerin paralanm an uzaklatran kayalklar. Gecenin topra istila ediyor denizi kendi dalgalaryla ve rtyor o zavall uyuyan yolcunun yreini tek bir hecesiyle toz, tek bir kak dolusu lm talep ediyor geriye. Her okyanussu ta okyanustur, denizanasnn en kk mortesi kua, gkyz btn yldzla lekelenmi boluuyla, aydr sahibi l denizlerin kendi benzerlerinde: fakat kapatyor gzlerini insan, kemiriyor biraz kendi izlerini, tehdit ediyor kendi kk yreini, hngrdyor ve trmalyor geceyi trnaklaryla, arayan toprak, solucana dnen. Topraktr sularn rtemedii ey, yok edemedii. Baln gururudur lecek olan testide, akyan damlalarn yayan ve topraa kararsz ekleniini sabitleyen bir krlta. Arama denizde bu lm, bakma o kta toprana, saklama bir avu tozu el srmeden sunmak iin topraa. Bu srr syle akyan saysz dudaklara, devinim ve dnyadan oluan koroya, yitip giden suyun sonsuz anneliinde. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------245) GEMLER Ikl denizin zerinde kayp giden ipek gemiler, o meneke mavisi sabahta ykselen, kzl flamal denizin gneini aprazlayan, yolunmu ercik gibi hrpan, altn kasalardan gelen o scak hava brakt tarn kemanlar gibi nlasn diye, ve ovuturulan ellerden bir frtnada limanlarda fsldayan o souk tamahkrlk, yeim tann ho gelmi yeil irinlii ve ipein solgun tahl tanesi, bir rzgrn yolu gibi hzla geti her ey denizden, kaybolan anemonlarn dans gibi. Zayf hzl gemiler geldi, denizin gzelim aletleri, yelkenli balklar, budayla parldayarak, kaderi kl grisi yklerin, nk tan takn gibi yanp snyor yelkenleri arasnda dtnde ate gibi, ya da azna kadar doldurulduunda kkrt sars ieklerle,

koparlm tuzun orak tarlalarnda. Bakalar zincirlere vurulmu halk rklar tayordu, aadaki rutubete gnderilmiler, geminin ar tahtasn izen gzyalaryla mahkm gzler. Biraz nce fildiinden ayrlm ayaklar, kzgnlklar ylm st ste yaral meyveler gibi, derisi yzlm geyik gibi aclar: yazn elmaslarndan pis kokulu gbrenin derinliine dm balar. Hem budayla ykl, rzgr gibi ovalarn msr baaklar arasndan szlrcesine dalgalarn stnde titreyen: balina avlanmalarnn gemileri, kat zpknlar gibi dikelmi yrekler, avla arlam, dolu ambaryla Valparaso ya doru giden, yalanm yelken, oraya buraya frlatlm, soukla ve yala yaralanm, geminin fincan dolana dek hayvann yumuak avyla. Denizin fkesinde bir battan brne hatrasna ve geminin son paralarna insanlarn yapp durduu, deniz blmlerinin kesilmi eller gibi o lm savanda kpklenen denizi dolduran dar azlara gtrd direksiz aralar. Gherile gemileri, karinas dar ve ylmaz yunuslar gibi neeli yola koyulmu yedi okyanusa doru, kayarak rzgrla kendi grkemli araflarnda, parmaklar ve trnaklar gibi dar, ty ve kavga aygrlar gibi hzl, memleketimin metallerini kemiren karanlk denizdeki gemiler. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Byk Okyanus adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------246) GEN HKMDAR

Okunan eyin devam gibi ve sonraki sayfann ncesinde akn blgesine doru yol gstermeliyi .

ki uzun scak kolla snrlanm memleket, uzun paralel arzuyla, ve elmaslardan bir yer gibi savunulmu sistemle ve matematiksel sava bilimiyle. Evet, Mandalay daki en gzel kadnla evlenmek istiyorum, srrm sylemek istiyorum dnyasal klfma yemek piiren bir kadnn b rpnan etee ve devinen ve rzgrla yapraklar gibi birbirine karan bu plak ayaa.

Kk ayakl ve byk purolu ho bir kz, yavanlarla kendi temiz, silindirsi sanda, tehlik kafasyla ve sert zyle bir zambak gibi.

Ve deniz kysndaki karm, aradm mrltnn yannda, benim Burmal karm, kraln kz.

Ve pyorum onun toplanm siyah salarn, ve onun her daim irin ayan: ve gece indiinde cenin deirmeni, dinlerim kaplan ve alarm burada olmayan onun iin. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde Birinci Konaklama

dan

Pablo Neruda ---------------------------------------------247) GENLK Eriklerden yaplm eki bir kl gibi bir koku bir yolda, ekerin p dilerde, hayatn damlalar kayyor parmaklar boyunca, o irin, ksnl eten, hasat tarlas, ekin ambarlar, kkrtc, gizli yerler geni evlerde, uyuyan eski dekler, tepeden baklan o hain yeil ova, o sakl pencereden: btn bir genlik pslak ve prl prl devrilmi bir lamba gibi yamurda. ('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General' den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------248) GENELEVLER stiflenmi banknotlarn bayraklarn izleyen servetten dodu genelev: bakentin saygdeer maaralar, amn gemisindeki souk odacklar. Makineletirilmi genelevler ina ettiler Buenos Aires in yelelerinde, taze et ihra ettiler ehirlerdeki sefaletten ve ssz yrelerden parann su tayan kadna pusu kurduu ve zarif boru ieini hapsettii taradan. Krsal pezevenkler geceleri, klar, atlar srtnda kylklerin kaplarnda ve satlan dncesiz kzlar ve tekrar satlanlar dtler patronun penelerine. zm hasadnn diktatrleri kentin varlkllar uyuturuyor cinsel geceyi korku salan hrltlaryla kesat tara genelevlerinde. Saklanm kelerde bir fahie srs, kaypak

hayaletler, lmcl trenin yolcular, oktandr mahkum olmusunuz, oktandr bu kirlenmi adasnz, artk geri dnemezsiniz denize, oktandr aldatlm ve avlanmsnz, oktandr lmsnz bolukta hayatn en yaayan blmnde, oktandr brakmsnz glgelerinizin kaymasn duvarlar zerinde: lmden baka hi bir yere gtrr topraktaki bu duvarlar. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------249) GENERAL FRANCO CEHENNEMDE Ey uursuz, ne ate ne de volkans cadnn yuvasndaki kaynayan sirke, ya da yiyip tketen buz ya da l bir kadnn sesiyle havlayan, alayan ve karnn trmalayan o rm kaplumbaa avlarken nian yzn ve boynu vurulmu ocuun oyuncan, karanlk ve mahvedilmi bir kapdan daha fazla anlam tayacak senin iin. Gerekten. Bir cehennemden brne, ne fark eder? Senin lejyoner uluman, spanyol analarnn kutsal stnde, stte ve ayaklar altnda ezilmi memelerde, yollar boyunca hl bir ky var, hl bir sessizlik, ve krk bir kap daha. Buradasn. Sefil gzkapaklar, netameli mezar tavuklarnn pislii, koyu tkrk, kann asla silemeyecei imzas ihanetin. Kimsin o halde, ey tuzun sefil yapra, ey topran kpei, ey kt domu, solgun glge. Klsz geri dyor alev, cehennemin tuzlu susuzluu, acnn emberleri soluyor. Lnet olas, insana ait olan her ey kovalasn seni, yok olmayasn eyalarn mutlak ateinde, yitip gitmeyesin zamann basamaklarnda, ve ne alazlanan bardak ne de hiddetli deniz kp delip gesin seni. Yalnz, yalnz, btn birlemi gzyalar iin, lm ellerin ve rm gzlerin sonsuzluu iin, cehenneminde yalnz bir ukurda, suskun irinle ve kanla beslenesin, lnet olas, yalnz bir sonsuzlukta. Hak etmiyorsun uyumay gzlerin ineyle kapansa bile: uyank kalacaksn General, sonsuza kadar uyank kalacaksn sonbaharda kurunlanm rm lousalar arasnda.

Herkes, ve btn zntl, uzuvlar kesilmi, kaskat ocuklar, asl duruyor cehenneminde ve bekliyor bu souk bayram gnn: senin geliini. ocuklar, kararmlar patlamalardan, kzl beyin topa, yumuak barsaklarla dolu koridorlar, herkes bekliyor seni, herkes yaarkenki durumunda, caddeyi geerken tam da, tekmelerken topu, yutarken bir meyveyi, glmserken ya da doarken. Glmserken. imdi kanla lekelenmi gl var, ve bekliyor ayrlm, toplanm dilerle, ve karmakark maskeler, bo yzler gmlm amansz barut dumannda, ve isimsiz hayaletler, o karanlk ve saklanm, harabelerdeki yataklarn asla terk etmeyenler. Seni beklemekle geiriyor herkes geceyi. Dolduruyorlar koridorlar rm yosunlar gibi. Onlar bizim, onlar etimiz, salmz, demirhanelerden barmz, havadan ve cierlerden okyanusumuz. Kuru topra ieklendirdiler. imdi tesinde dnyann, dntler mahvolmu ze, ldrlm maddeye ve cansz una, bekliyorlar seni cehenneminde. neleyen dehet ve ar kaybolduundan beklemiyor seni ne dehet ne de ar. Yalnz ve lnetlenmi olacaksn sen, yalnz ve uyank kalacaksn btn llerin arasnda, ve kan decek yamur gibi zerine, ve yarlm gzlerden l bir rmak akacak yavaa zerinden ve dimdik bakacak sana durmakszn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama nn Yrekteki spanya adl blmnden) . Pablo Neruda ---------------------------------------------250) GER DNMEK STYORUM GNEYE (1941) Veracruz da hastayken, Gney de bir gn anmsadm, lkemde, gkyznn suyunda hzl bir balk gibi gmten bir gn, Loncohe, Lonquimay, Carahue, serpitirilmiler yukardan, sessizlik ve kklerle evrilmiler, oturuyorlar meinden ve tahtadan tahtlarnda. Gney bir attr delgiyle batrlm, yava aalarla ve iyle talanm, kaldrdnda yeil dudaklarn der damlalar, kuyruunun glgesi slatr o byk adalar denizini ve byr iinde o saygn kmr.

Syle bana, sen glge, syle bana, elim, ve syle bana sen ayam, kap, kemik ve mcadele, asla rahatsz etmeyecek misiniz orman, yolu, baa, sisi, souu, senin her bir admn kararlatran o mavi ey, tketilen srekli? Gkyz, brak bir gn dolanaym yldzdan yldza, tepinen k ve barut, dken kanm benim, ta yamurun meskenine ulaana dein! Dolanmak istiyorum aacn ardndan rmakla birlikte Toltn, mis kokulu, gelmek istiyorum bkhanelerden, elektrik fndktan gelen n gtrmesini istiyorum beni, ineklerin dklarnn yaknlarnda yaymasn istiyorum beni, lmek ve yeniden domak, ineyerek yeryznn budayn. Okyanus, getir bana Gney den bir gn, senin dalgalarna yapm bir gn, slak aatan bir gn, getir kutup mavisi bir rzgr souk bayrama! Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------251) GER DNYOR SONBAHAR Dyor anlardan hznle giyimli bir gn huzursuz bir dulun titreyen peesi gibi, bir renk bu, topraa batm kiraz aacndan bir d, suyun ve kylarn rengini deitirmek iin durmakszn gelen dumandan bir kuyruk bu. Anlalyor muyum bilmiyorum: gece yaklatnda ycelerden, yalnz air penceresinde iittiinde drtnaldaki admlar ve teperek ezen korkunun yapraklar hrdadnda damarlarnda, bir ey vardr gkyznde, iman bir kzn dili gibi, gkyznn ve havann belirsizlii gibi. Yerine oturuyor eyler yeniden, olmazsa olmaz avukat, eller, zeytinya, ieler, hayatn btn izleri: yataklar, her eyden nce, kanl bir svyla dolu, srlarn kirli kulaklara teslim ediyor insanlar, merdivenden iniyor katiller, fakat bu deil, o eski drtnaldr bu, titreyen ve dayanan atdr o eski sonbaharn. O eski sonbaharn at kzl sakalldr ve korkunun kp rter yanaklarn ve onu izleyen hava bir deniz biimdedir ve kokar gmlm uucu rmeyle. Gvercinlerin yeryz zerinde paylatrmas gereken kl grisi bir renk der her gn gkten gzyalar ve unutu gibi rlm halatlar,

uzun yllar anlarda uyumu gibi zaman, her ey, eski paavra giysiler, karn geldiini gren kadnlar, lmeden nce kimsenin gremeyecei o siyah gelincikler, her ey dyor yamurun ortasnda kaldrdm ellere. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde kinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------252) GEZEGENLER ARASI PLER YASAKLAMAK Gezegenler aras pleri yasaklamak en iyi durum olmaz myd? Niin incelememeli bu tr eyleri donatmadan nce dier gezegenleri? Ve niin uzay iin sslenmesin palazlar? Aydaki atlar iin yaplmam myd ki nallar? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------253) GMEZ Gmez, Venezella nn batakl, bouluyor yavaa yzler ve ruhlar allklarnda. Geceleri dyor insanlar ona, hzla hareket eden kollarla, koruyan yzn korkun darbeye kar, fakat bataklk yutuyor onu, yeralt bodrumlarna yutuluyor, yollar boyunca kyor sonra, zincire vurulmu, topra kazyor lene dek, ktrm edilmi, yitik, kaybedilmi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------254) GNGORAK YUMUAKALAR Kaliforniya dan getirdim silisyumdan dikenleriyle

boynuzlu bir murexi, katlam gln o dikenli giysisi rtlm dumanla, ve ii bir grtlak gibi gl kzl, yanm etli bir tayaprann uysal karanlyla. Bir tane de cyprea vard bende, dt lekeleri zerine kabuun ve ssledi o saf kadifeyi barutla ya da panterle yanm yzklerle, ve bir bakas tad tas gibi o dz srtnda ay nda dvme yaplm rmaklardan dallar budaklar. Ve daha da iyisi, yalnzca havayla ve denizle tanan sarmal salyangoz, ey merdiven, ince zevkli scalaria, ey afan krlgan ant bir yzk gibi bilenmi opal evreliyor kayarak irinliin arasndan. Atm kumu ve soydum denizden o katlam istiridyenin kanayan mercann, iinde kendi boulmu hazinesinin n saklayan spondylus, kzln ineleriyle ya da karn saldrgan dileriyle kuatlm bir sandk. Kumda buldum o narin zeytin salyangozunu, nemli gezgin, eflatun kzl ayak, eklinde meyvenin ateini lmszletirdii slak mcevher, kristal cilalamt kendi deniz doasn orada ve gvercin emiti plakln. Tritn salyangozu korudu mesafeyi sesin maarasnda, ve rlm kireten binasnda tayapraklarndan kubbesiyle havaya kaldrd denizi. Ey rostellaria, delinmez iek bir iaret olarak ykseltildin bir inede, sen minyatr katedral, gl renkli mzrak, n klc, suyun ta kalemi. Fakat afan boyunda gsteriyor kendini n olu, aydan yaratlm, bir titreyile ynetilen argonaut, yorulmu hamuru titreyen bir dokunula kpkle, bir dalgayla giden gemisinin yaseminden sarmalyla. Ve o zaman, saklanm gelgitte, o dut renkli denizin dolambal az o muhteem meneke dudaklaryla, tridacna, bir ato gibi kapal, muazzam glnn kendisini pen mavi aa gvdelerini yiyip bitirdii yerde: tuzdan manastr, kprtsz miras paras kaskat bir dalgay hapseden. Fakat sylemeliyim, hemen hi deinmeden, ey Nautilus, senin kanatl hanedanln,

o yuvarlak denkleminde gidiyorsun kayp giden sedeften geminle, denizin anlarnn fildiiyle ve temiz izgiyle birlikte eridii sarmal geometrin senin, ve adalara doru gitmeliyim ben, rzgrda, seninle birlikte gitmeliyim, sen yapnn tanrs. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan eviri notlar:

Gngoraik: 1561-1625 yllar arasnda yaam spanyol barok air Luis de Gngora ya zg anl bir sfat. spanyolca yazan btn ada airler tarafndan Luis de Gngora ya ok deer ver

Silisyum: Atom says 14, atom arl 28,09, younluu 2,34 olan, 1420 C'de eriyen, endst kullanlan ve doada oksijenden sonra en bol bulunan element (simgesi Si) . Murex: Mor midye. Antik ada mor boya elde etmek iin kullanlm kabuklu deniz canls. Cyprea: Bir deniz kabuu cinsi. Scalaria: Koni salyangoz.

Opal: Panzehir ta. Silisin hidratl ve jelatinli btn trlerini kapsayan deerli bir miner l. Spondylus: Dikenli ta istiridyesi. Tritn: Borazan salyangoz. Rostellaria: Deniz salyangozu. Argonaut: Mrekkep bal. Tridacna: Dev midye.

Nautilus: Kafadanbacakllar (Sefalopodlar; Cephalopoda) snfna dahil bir deniz canls ci nsi. Kabuk tamayan yegane yumuakalardandr. Salyangozlarnkine benzeyen kabuu, septumlar ile odacklara ayrlmtr. Hayvan bydke yeni bir odack oluturulur ve canl daima en so odack ierisinde bulunur. smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------255) GONZLES CARBALHOYA Gonzles Carbalho ya (Rio de La Plata) Yutarken gece glgesini ve insan seslerini, izgi izgi, der topraa, iitiriz byyen sessizlikte, tesinde yaayanlarn, Gonzles Carbalho rmann altsn, derinlii ve sonsuz suyu sanlr ki aacn ya da zamann geliimi gibi kmltszdr. Bu byk rmak iirler elik ediyor dnyann sessizliine

ahenkli ciddiyetle, ve dnyann grlts ortasnda kulak verecek ona, o (tpk yolunu kaybetmi kaifler gibi ormanda ya da yaylalarda yapyor onu) dayyor kulan topraa: ve henz ortasnda caddenin admlarn grlts arasnda iitecek bu iirin ykseldiini: topran ve suyun derin sesleri. O zaman, ehrin ve skklnn altnda, altnda lambalarn kzl tunikler iinde, msrn byd, delip geen btn enlemi: ark syleyen bu rmak. Btn bu rmak yata zerinde: afan rktlm kular, uzay blen grtla akam kzllnn, erguvan krmzs yapraklar inen yere. Yalnzln iine bakmaya cesaret eden btn insanlar: vuranlar o terk edilmi ipe, btn sonsuzca temiz olanlar, ve gemilerden iitmiler tuzun, yalnzln ve gecenin birlikte eridiini, gecesel ilkbaharn billurundan ve Gonzles Carbalho korosunun gl ykseldiini duyacaklar. Anmsyor musunuz baka birini? Aquitanya nn prensini: kaybetmi kulesini yerine koydu ilk saatinde gzyalarnn kesinde bin yandaki insann boaltmas gibi kadehleri. Ve yalnzca bilmeliydi, yzleri grmeyen, galip ya da bozguna uram: dokun tedeki btn caddelere, o karanla, tesinde ann, ve brak devam edelim birlikte. O zaman grlmt o mtevazi hayatn mavi mrekkepten dzensiz haritas: rmak, ark syleyen sularn rma umuttan yaratlm, batm olan znten, kaygsz sudan ykselen utkuya doru. Biraderim yaratt bu rma: onun ykselmi ve yeralt arksndan ykseldi sessizlikle pslak bu ciddi ton. eyleri evreleyen bu rmaktr kardeim. Nerede olursanz olun, geceleri, gndzleri, yollarda, ayrlklarn uykusuz trenlerinde, ya da nemli glnn yaknnda o souk afan, ya da hemen hemen, ortasnda giysiler arasnda, syrarak kafa karkln, atn kendinizi topraa, ki yakalasn yznz bu gl darbesini gizli, kuatan suyun. Birader, sen yeryznn en byk rmasn: dnyann arkasnda ciddi rmaktan sesin duyulur, ve nemlendirir gsndeki ellerimi, asla kesilmeyecek bir varslla olan inan, ykselmi gzyalarnn berraklna olan inan, insann saldrlm sonsuzluuna olan inan. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark nn arknn Irmaklar adl blmnden

( Canto General , Los rios del canto ) Pablo Neruda ---------------------------------------------256) GONZLES VDELA Ama kimdi? Kimdi o? Nerede olursam olaym soruyorlar bana mlteci olarak dolandm yabanc lkelerde. ili de kimse sormuyor, yumruklar sklm rzgra kar, madenlerdeki gzler dikilmi bir noktaya, onlarla alayan utanmaz bir haine doru, tahta kabilmek iin onlarn oylarn tartakladnda. Grdler onu, Pisagua dan bu adamlar, kmrn cesur savalar: gzya dkmt o, dilerini gstermi ve vaatler vermiti, imdi kendisinin kumlu ban izini ykayan ocuklar kucaklayp pmt o zamanlar. Halkmn arasnda, memleketimde, tanyoruz onu. i uyuyor ve dnyor ne zaman nasrl elleri kavrayacak o yalanc kpein boazn, ve maden iisi karanlkta kaygl maarasnda uzatyor ayan ve dlyor ezdiini o zararl, o alaltan ve doymaz biti. Biliyor kimin konutuunu ardnda snglerden bir perdenin, pazardaki hayvanlarn ya da yeni esnaflarn ardnda, fakat kendisine bavuran halkn deil asla bir saat bile konumuyor iin onlarla. ald umudu halkmdan, glmseyerek satt onu karanlkta en fazla fiyat verene, ve yeni evler ve zgrlk yerine yara ald halk, madenlerin grtlaklarnda dvld, havan toplarnn arkasnda emredildi maa, yalaka bir irket hkmetteyken ve dans ederken keskin dileriyle gecesel timsahlar gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Karanlktaki Anayurduma Yeni Yl lahisi adl blmnden)

eviri notu: Videla: Gabriel Gonzles Videla, 1946-52 yllar arasnda ili Devlet Bakan. Komnistlerle ortakl yapt, ama devlet bakan seildikten sonra A.B.D. nin basks sonucu 1949 ylnda savunma yasas ile birlikte ili Komnist Partisi ni yasaklad, parti liderlerini tutuklad ve amansz bir takibe giriti. Kuzey ili deki quique kentinin kuzeyindeki lde bulunan Pis gua ya srld tutuklananlar. Komnist Partisi nden milletvekili seilmi bulunan Neruda nce anmak, daha sonra da ili dna kmak zorunda kalmtr. smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------257) GONZLES VDELA - LNN HAN (SONSZ - 1949) O ok eski sradalardan kt cellatlar

kemikler gibi, felaketlerin eceresinin dikelmi srtndaki Amerikan dikenleri gibi: alndlar, eklendiler halk ynlarnn sefaletine. Her gn kirletti kan onlarn saaklarn. Geldiler kemikleri km canavarlar gibi siyah balmzdan oluan sradalardan. Yrtc kertenkelelerdi onlar, buzdan kk krallar, yenilerde geldiler kadim maaralardan ve yenilgiden. te byle kefedildi Gmez, elli yldr kanmzn lekeledii yollardaki ene kemii. Ve glgeledi dnyay canavar kaburga kemikleriyle idamlardan sonra burarken byklarn ay ikram eden Amerikan Elisi nin yannda. Acmaszd canavarlar, fakat km saylmazlard. Bugn glyor n safla sakland o kk lkede, Araukanya nn karla kapl, ak memleketi, rk bir tahtta oturan bir hain. Anayurdumda hkm sryor yozlama. Gonzles Videla satt lkemin zerine dkyla ve kanla dolu krkn silkeleyen bir sandr. Her gn kartryor ceplerindeki alnt paray ve dnp duruyor yarn lkeyi mi satsam yoksa kan m diye. hanet etti her eye. Bir san gibi kvrld halkn omuzlarnda, ve oradan kvrd a gzl kuyruunu, lkemin kutsal bayran kemirdi, ve toprak sahibine, yabancya, ili nin yeraltna hkm srene yle syledi: stediiniz kadar emin kan, lm cezasnn idarecisiyim ben . Hznl palyao, sefil karm maymunla sann, ki taratr altn briyantinle kuyruunu Wall Street te, sen aatan dmeden ve sokak kelerinde zerine basmamak iin herkesin dikkat ettii pislik olduun bilinmeden gememeli gnler! te byle oldu. hanet ili nin Hkmeti oldu. Ve bir hain brakt adn bizim tarihimize. Kurukafann dilerini bayraklar gibi dalgalandrd hain ve satt biraderimi, zehir verdi benim anayurduma, Pisagua y kurdu, skt ald yldzmz, tkrd benzersiz bayran renklerine. Gabriel Gonzles Videla. Duruyor ad burada, Ve zaman sildiinde utanc ve lkem temizledii zaman

budayla ve karla aydnlanm yzn, yeil bir alaz gibi bu dizelerde braktm miras arayacaklar burada onlar, halkm tarafndan geri evrilen, lm kalm savann kadehini getiren hainin adna rastlayacaklar. Halkm, halkm, kaldr havaya kaderini! Dat hapishaneni, yk seni ieri tkan duvarlar! Saraydan emir yadran sinsi san ez ayaklarn altnda: afan nda kaldr mzraklarn ve brak parlasn en yukarsnda gn hiddetle alazlanm Amerika nn yollar boyunca parldayan yldzn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------258) GMDE BR BULUT GBSN Bu iir Rabindranath Tagore un Bahvan ndaki 30. iirin baka szcklerle tekrardr.

Gmde bir bulut gibisin alacakaranlkta, Ve renginle biimin tam sevdiim gibi. Benimsin, benimsin, ey tatl dudakl kadn, ve sonsuz dlerim yayor yaantnda. Ruhumun lambas ayaklarn kzllatryor, kekre arabm dudaklarnda daha tatl, ey arkmn hasadn toplayan kadn, akam olunca beni hissettii gibi hisseder seni ssz dlerim! Benimsin, benimsin, haykryorum akamn melteminde, ve rzgr sryp gtryor yalnz sesimi. Gzlerimin derininde avlayan sen, avn engelliyor su gibi, gecesel baklarn. Mzikten amda tutuklusun, ey sevgili, ve mzikten amda genisin gk gibi. Ruhum douyor hznl gzlerinin kysndan. Dlerin lkesi balyor hznl gzlerinde. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yirmi Ak iiri ve Umutsuz Bir ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------259) GN BOULMU KIZI rlm kelebek aalarda asl entari, gkyznde boulmu, srklenmi rzgr ve bulutlar arasnda, yalnz, yalnz, youn, giysisi ve sa darmadan, ve isel bir hava yemi bitirmi. Kmltsz, kar koyarsan eer

kn bouk sesli inesine, kzgn suyun aknts strap verir sana. Gksel glgeler, geceleyin l iekler arasnda krlm gvercin dal: duruyorum ve ac ekiyorum soukla dolu yava bir sesle suyun krbac gibi datrken kzl alazn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde nc Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------260) GK RENKL LMAN Lizbon da karaya ktnda, gk mavisi gkyz ve gl kzl gl, beyaz al ve altn, kiremitten tayapraklar, evler, kaplar, atlar, limon altnnn pskrtsyle pencereler, gemilerin denizar mavisinden yaplm. Karaya ktnda, bilmiyorsun, pencerelerin ardnda saklandklarn, iyi ve doru konuan hznn gardiyanlarnn seni gzetlediini bilmiyorsun, fakat srer gardiyanlar mahkmlar adalara ve sessizlikle mahkm eder onlar, glgelerden drtller gibi kaynaarak yeil camlarn altnda, mavi dalarn arasnda, ilkbaharn gereksiz kornas altnda gardiyanlar kovalar Portekizlileri: topra kazr gardiyanlar ve seer adamlar karanlk iin. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( zmler ve Rzgr dan, 1954) . Pablo Neruda ---------------------------------------------261) GKSEL ARLER Neler yaptnz Gide okuyanlar, Entelektelciler, Rilke hayranlar, kutsal gizemlerin yorumcular, sahte varolu sihirbazlar, bir mezarda

alevlenen srrealist gelincikler, moda gerei Avrupallam ceset, kapitalist peynirdeki solgun kurtuk, neler yaptnz kaygnn hkmetine kar, bu karanlk insan hayat iin, bu tekmelenmi varlk, bu pislie zorla bastrlm ba iin bu kt davranlm hayat bu direnli z iin? Kamakt tm yaptnz: sattnz ylm p, gksel bir sa aryordunuz, korkak bitkiler, krlm trnaklar, Mutlak gzel , sihrin gc , korkutulmu zavalllarn eserleri, gzleri grmemek iin, cezbetmek iin o hassas gz bebeklerini, hakknzdan gelmek iin sizin efendilerin frlatt kirli artkla dolu kaplarla, lm savanda ta grmeden, savunmadan, fethetmeden, mezarlarn kprdamaz, rm iekleri zerine derken yamur mezarlklarn sallanan elenklerinden daha da uysal. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan eviri notlar: Andr Gide: 1869-1951 yllar arasnda yaam Fransz yazar. Rainer Maria Rilke: 1875-1926 yllar arasnda yaam Avusturyal air. Pablo Neruda ---------------------------------------------262) GLGELERDR ANLAMI Hangi umudu dnmeli, hangi saf uyary, hangi geri dnmez p gmmeli yree, aresizliin ve zekann kaynanda denetlemeli, o sonsuzca bulank sularda uysal ve emin? Hangi dirimli, hzl kanatlarn yeni bir d meleinin kapsamalym uyuyan omzuma srekli bir gvenlik gibi, ite ki lmn yldzlar arasndaki yol iddetli bir ka olsun, bir ok gnler iin balanm, aylar ve yzyllar ncesinden? Belki aryor o doal zayflk endieli ve pheli varlklar arasnda zamanda hem sonsuzluk olan ve evrilmeyen toprakta,

belki yaylr can sknts ve o amansz ylm alar yeni yaratlm bir okyanusun ay dalgas gibi kumsallarn ve korkutan ssz blgelerin zerine. Ah, brak olduum ey srsn ve yaasn ve braksn yaamay, ve brak altraym kendimi bu demir kats koullara, ki lmn ve doumlarn titreyii rahatsz etmesin her zaman istediim o derin yeri. Brak olsun olduum eyi o, u ya da bu zaman, btn zamanlarda, kurulmu ve emin ve alazlanan bir tank, dikkatle mahvediyor kendi kendisini ve durmakszn ayakta, besbelli yutulmu zgn grevi tarafndan. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde Birinci Konaklama

dan

Pablo Neruda ---------------------------------------------263) GREVN YAPTIKTAN SONRA Grevini yaptktan sonra kime haber verir hrpan kondor? Yapyalnz bir kuzunun zntsne ne ad verilir? Ve gvercinler ark sylemeyi renirse neler olur gvercin evinde? Arlar gcendirir miydi sinekler eer bal yapsalard? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------264) GRKEML LM AIRDI BEN BR OK KEZ Grkemli lm ard beni bir ok kez: dalgalardaki grnmez tuzdu O, ve farkedilmez tadndaki yaylan ey uurum ve doruun paralar gibiydi ya da rzgr ve yamurdan kocaman evlerdi. Demir grisi bu yumurtaya geldim, havann ensizliine, tarmn ve kayann l ebnemine, yldzszln son basamana, badndrc bu helezon yola: ama sen, yaylm deniz, ey lm! yaklamyorum sana her bir dalganda, ne ki gecesel akln drtnalas ya da gecenin btn toplam gibi geliyorum. Hi yeltenmedin ceplerimizi kartrmaya, senin varn

ancak kzln en gzel giyitinde olasdr: kuatlm sessizliin sabahkzl halsnda: gzyalarnn gml byk vasiyetnmesinde. Her insanda bir aa sevemedim omuzlarndaki kk ilkbaharlaryla (bin yapran lm) , btn sahte ve topraksz lmler, uurumsuz yeniden dirilmeler: yzmek isterdim o engin hayatta, o geni deltalarda, ve kaynak tazesi ellerimin avutulmaz hayatszln dolanmamas iin yolu ve kapy kapattnda, ve azar azar yadsdnda beni insan ve dolandmda caddeden caddeye, rmaktan rmaa, kentten kente, yataktan yataa, ve tuz maskelerim dolandrp durduunda orak toprakta, ve en son alakgnll lambasz evlerde, atesiz, ekmeksiz, tasz, rahat yz grmeden, yapayalnz kvrldm lrcesine kendi lmmn ilerine doru. ('Alturas de Macchu Picchu'dan, 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------265) GZDEN KAIRDIK Gzden kardk bu alacakaranl da. Kimse grmedi bu akamda bizi el ele, inerken mavi gece yeryznn zerinde. Penceremden grdm gnbatmnn elencesini uzak tepelerde. Bazen oluyordu, ki bir sikke gibi yangn oluyordu ellerimde bir tutam gne. Anmsyordum seni, kayglydm yrekten ok iyi bildiin bir hznle. Neredeydin o zamanlar? Hangi insanlarn arasndaydn? Ne sylemitin onlara? Niin btn sevdam doldurmal birdenbire beni, hznle vurulurken ben, ve sen bunca uzakken benden? Dt yere alacakaranlkta hep sndm kitap, Ve yaral bir kpek gibi kayd pelerinim ayaklarmn nne. Daima, daima gidiyorsun uzaklara akamlar, alacakaranln heykelleri hzla yok ettii yere. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Veinte Poemas de Amor y Una Cancion Desespera'dan Pablo Neruda

---------------------------------------------266) GREV Garipti o durmu fabrika. liklerde bir sessizlik, bir mesafe makineyle insan arasnda, bir kesilmi ip gezegenler arasnda, zaman ina etmekle geiren insan ellerinden bir boluk, ve o plak konaklama alma olmakszn, ses olmakszn. Terk ettiinde insan trbinin boluklarn, ayrdnda kollarn ateten ve yksek frnn iinde dtnde, ekip aldnda arktan kendi gzlerini ve o ba dndren k durdurduunda grnmeyen emberini, o muhteem kuvvetlerden, o artan enerjiden sadece bir yn anlamsz elik kald geriye, ve insansz hollerde terk edilmi rzgr, o yalnz kokusu yan. Hibir ey yaayamad bu krbalanm krk para olmakszn, Ramrez olmakszn, yrtk elbiseleri iindeki adam olmakszn. Orada duruyordu motorlarn derisi, st ste ylmlar l g iin siyah balinalar gibi zehirlenmi dalgasz deniz diplerinde ya da gezegenlerin yalnzl altnda birden batm dalar gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------267) GUATEMALA irin Guatemala, evindeki her bir fayans kaplanlarn eneleriyle emilmi ok eski bir kan damlasn saklar. Soyunu Alvarado ezdi, uurdu havaya yldzlarn mezartan, senin eziyetlerine drd kendini. Ve soluk kaplanlarn ardnda geldi piskopos Yucatan'a. En derin bilgelii toplad ki iitilmiti gn altnda dnyann ilk gnnde, ilk maya anladnda rman titreyiini, kada dkt iektozunun yerbilimini, Mumie-tanrlarnn kzgnln, halklarn glerini ilk evrenler arasnda,

arkovannn yasalarn, yeil kuun gizliliini, yldzlarn dilini, gecenin ve gndzn bilmecelerini, dnyasal geliimin kylarnda toparlad. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------268) GUAYAQUL (1822) San Martin girdiinde ieri, kavranmaz bir elden gecesel bir eyler girdi salona, deri ve glge. Bekledi Bolivar. Biliyordu nk ilerin nasl gideceini. Ykseklerde uuyordu, tezdi, metalsiydi, saf nseziydi, yaman bir gt, temkinli bedeni titredi ordaki odada, durdu tarihin karanlnda. Tarifsiz ykseklerden geldi, yldzlarn nurundan, geceyi yararak geldi uzaklardan ordusu iin, kendisini izleyen karn gze grnmez kaptan. Ik titreti, San Martin'in arkasndaki kap tad geceyi, gecenin ulumasn, bir deltann tembel vzltsn. Szckler, uzaklaan ve onlara geri dnen bir patika at. Bu iki organ konutu birbirleriyle, teye ittiler birbirlerini, saklandlar, kulak asmadlar birbirlerine, katlar birbirlerinden. Gney'den boz-saylardan bir uvalla gelmiti San Martin: yorulmaz niformalarn yalnzl, kumdaki kalesinde birleen topra dven atlar. O'nunla birlikte geldi ili'nin kaba katr-srcleri, hoyrat ve demir katlndaki ordu, sava hazrlnn yeri, bozkrn topranda yaland adl bayraklar. Ne syledilerse, dt bedenden bedene sessizlikte, aralarndaki uurumda. Sz deildi bu, zt dnyalardan gelen bir baka anlalmaz metali dven

insan tandan gelen, derin bir dalgayd bu. Szler geri dnd kaynana. Herkes grd gzleriyle kendi buyruklarn. Gzkamatran ieklerle ilk zaman sefil gemili ikinci zaman, ordunun adi paavralar. Bolivar'n yanndaki bir beyaz el bekledi O'nu, hoa-kal dedi, yalazl izlerini dlledi, gerdek-gecesinin arafn serdi. San Martin ovasna balyd. D bir drtnalayd, tehlike ve kaytan bir ad. zgrl anlalm bir bozkrd. Utkusu bir buday dzeniydi. Bolivar bir d kurdu, bilinmez bir boyut, kalc hzdan bir ate, yle vakumlad ki O'nu esaretinde, zincirledi atei zne. Dt szler ve sessizlik. Yeniden ald kap, bir kez daha btn bu Amerika gecesi, saysz dudaklardan geni bir dalga titredi bir an. San Martin dnd bu geceden geriye, yalnzla, budaya. Bolivar tuttu yolunu, yapyalnz. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------269) GULLERMNA NEREDE OLABLR ACABA? Kz kardeim davet ettiinde onu ve kapy amak iin ktmda dar, gne girdi ieri, yldzlar girdi ieri, budaydan iki belik girdi ieri ve iki yorulmaz gz. On drt yandaydm, ve gurur duyduum bulu amdaydm, inceydim, kvraktm ve kalarm atmtm, cenaze gibiydim ve trensi. Yaardm rmceklerin arasnda, ormann nemi, knkanatl bcek ve renkli arlar tanrd beni, kekliklerin arasnda yatardm, saklanrdm nanelerin altnda. Sonra Guillermina geldi mavi ltl gzleriyle

tarayarak salarm ve kn duvarlarna doru klla ilitirdi beni sanki. Bunlar Temuco da olmutu, Gney de, snrda. Ar ar geti yllar, admlayarak gergedanlar gibi, havlayarak lgn tilkiler gibi, kirlenmi yllar geip gitti, yalanm, yorulmu, lms, ve yrdm buluttan buluta, lkeden lkeye, gzden gze, snrdaki yamur derken ayn boz biiminde. Yolculuktayd yreim ayn ift ayakkabda, ve benimsedim dikenleri. Bulunduum yerde dinleni yoktu: vuracam yerde vuruldum, ldrldm yerde hissettim, ve dirildim, her zamankinden daha diriydim, ve sonra ve sonra ve sonra ve sonra anlatmak uzun zaman alr. Ekleyeceim baka bir ey yok. Yaamak iin geldim bu dnyaya. Guillermina nerede olabilir acaba? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Estravagario dan Pablo Neruda ---------------------------------------------270) GLLERN YASALARINI BLDRMES Yurtsever olduklarn sylediler. Kulplerde nianlar verdiler birbirlerine ve tarihlerini yazdlar. Parlamento dolup tat atafattan, o gnden beri bltryorlar topra, yasay, en gzel caddeleri, havay, niversiteleri ve ayakkaplar. Onlarn allmadk giriimleri acmasz aldatlarla ssl yntemleriyle kurulmu bir Devlet oldu. Konuup durdular bunu her zaman elencelerde ve resmi ziyafetlerde, nceleri tarm blgelerinde subaylar ve avukatlarla. Ve en sonunda getirdiler Kongre'ye en yce Yasa'y, nl, saygn, dokunulmaz,

Gllerin Yasas'n. Kabul edildi bylece yasa. Tklm tklm ziyafet sofras zenginlere. Yoksullara pleri. Zenginlere para. Yoksullara i. Zenginlere byk evler. Yoksullara sefil baraka. Ayrcalk byk hrsza. Hapis bir ekmek alana. Paris, Paris ovalyelere. Madene, llere yoksul olan. Senyor Rodriguez de la Crota konutu Senato'da bal gibi tatl ve lezzetli sesiyle: >>Bu yasa en sonunda gerekletiriyor zorunlu hiyerariyi ve her eyden nce Hristiyanln btn ilkelerini. Bu yasa, su kadar gerekliydi. Yalnzca cehennemden geldii bilinen komnistler kar karlar, bilge ve kat olan bu Eitsizliin yasa kitabna. Fakat alt-insana zg bu Asya muhalefetini ezmek ok basit: hepsini hapse atmak yeter. Toplama kamplar var, bylece yalnz biz kalacaz geriye, biz harika ovalyeler ve Radikal Parti'nin sevimli uaklar. Bir alk koptu aristokratlarn srasndan: ne konuma yetenei, ne kadar da ruh dolu, ne byk dnr, ne ruhsal k! Ve herkes frlad dar doldurmak iin ceplerini i yerlerinde, biri st tekelletirdi, br elik tellerle yolsuzluk yapt, baka biri ekerle, ve hepsi yksek sesle yurtsever dedi kendi kendilerine, yurtseverlikte de tekelleerek, ve en glnn Yasa'sna snarak. Trkeye eviren: smail Aksoy ('La arena traicionada' / 'hanete Uram Kum'; 'Canto General'den) .

Pablo Neruda ---------------------------------------------271) GHERLE ADAMLARI Esmer kahramanlarn yannda, gheriledeydim, gezegenin kat kabuunu gbreleyen ince kar' kazann yanndaydm, ve gururla sktm toprakl ellerini O'nun. Dediler ki bana: >>Bak karde, nasl yayoruz biz, burada 'Humberstone'de, 'Mapocho'da, 'Ricaventura'da, 'Paloma'da, 'Pan de Azucar'da, 'Piojillo'da. Ve gsterdiler bana sefil yiyeceklerden oluan nlerini, gecekondularndaki toprak tabanlar, gnei, tozu, duvar bitlerini ve snrsz yalnzl. Grdm gherile karma iini kazmalarn saplarna derin izler brakr gibi brakr ellerine. Dar bir mezar deliinin derinliinden bir ses iitmitim eytans bir dlyatandanmcasna, ve sonra grdm yz olmayan bir varl, terden ve kandan ve tozdan kirli bir maskenin delikten kn. Ve dedi ki bana: >>Nereye gidersen git, anlat bu ikenceleri, karde, anlat aada, Cehennem'de yaayan kardeini. Pablo Neruda ('La arena traicionada' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------272) GLSN Ekmegi al benden istersen havayi al, ama alma benden glsn. Alip gtrme gl, kopardigin ok cicegini, sevincinde ansizin ne atilan suyu, sende dogan apansiz dalgasini gmsn.

Savasimim uzun-zor, dnerim gzler yorgun kimileyin grmsken degismeyen topragi, ama glsn girisken ykselir gkyzune kosturarak pesimden ve acar bana tm kapilarini yasamin. Sevgilim, en karanlik saatte aciverir glsn ve eger ansizin grrsen ki saciliyor kanim sokagin taslarina, glver, cnk glsn denk gelir ellerime bir kilic gibi yalin. Denizle birlikte gzn glsn ykseltmeli kpkl caglayani ve baharin sevgili, glsn ararim bekledigimce o cicegi, mavi cicegi, gl yankiyan memleketimin. Gl gecede, gndz de ayda, gl carpik sokaklarinda adanin, gl sana sevdali bu kaba saba oglanda, ama ben actigimda gzlerimi ve kapadigimda onlari, ayaklarim alip gtrdgnde beni, dnp getirdiginde beni ayaklarim, esirge benden ekmegi, havayi, isigi, bahari, ama glsnu asla lrm cnk. Pablo Neruda ---------------------------------------------273) GLN stersen yoksun brak beni ekmekten, yoksun brak beni havadan, ama yoksun brakma beni glnden. Yoksun brakma beni glden, kopardn ssenden, sevincinde anszn aldayan sudan, seni apansz douran gm dalgadan. Savamm amansz, ve dnyorum yorgun gzlerle

ara sra deimeyen grnne topran, fakat gln vardnda, ykseliyor ge ve aryor beni, ve ayor benim iin btn kaplarn hayatn. Sevgilim, bu en karanlk zamanda yaylyor gln, ve birden gryorsun kanmn pskrdn caddedeki talara, gl, nk ellerim iin gln serin bir kl olacak. Gzn denize yakn ykseltecek gln kpkten alayann, ve gzde, sevgilim, beklediim iek gibi arzulayacam gln, o mavi iei, ses veren anayurdumun gln. Gecede gln, gndzde, ayda, gln adann dolambal sokaklarnda, gln seni seven bu hantal erkekte; fakat atmda ve kapattmda gzlerimi, uzaklara gittiimde, geri dndmde, esirge benden ekmei, havay, , ilkbahar, fakat gln asla, yoksa lrm ben. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden) Pablo Neruda ---------------------------------------------274) GN GELECEK Kurtarclar, bu Amerika'nn zerindeki afakta, sabahn sszlatrlm karanlnda, halklarmn sonsuz yapran sunuyorum sana ve sevinci kavgann her bir anndan. Mavi atllar, dm zamann uurumuna, yeni dikilmi sancaklar ldayan askerler,

bugnn askerleri, komnistler, metal dalgalarnn savaan miraslar. dinle buzullar arasndan doan sevginin sade grev-ateiyle ykselen sesime: ayn topraz biz, ayn halkz srgndeki, ayn kavgadr karlayan Amerika'mzn belini: Grdnz m biraderin karanlk maarasn akamn altnda? Hkmn verdiniz mi Umutsuz hayatnn O'nun? Halkn atlam yrei, terkedilmi ve batm dibe! Kahramann huzurunu alm biri saklad onu bir mahzende, biri ald kanl hasatzaman yemiini ve bld corafyay, temelini att dmans snrlarn, avutulmaz, kr glgelerin blgelerini. Topla lkelerden aclarn lgn nabzatlarn, yalnzlklar, smrlm tarlalarn budayn: bayraklarn altnda bir ey filizleniyor: O eski ses bizi aryor yeniden. Minerallerin kkne dek in dibe ve ssz ycelerine madenlerin, insann dnyadaki kavgasnda bir para ol a kararl bu elleri hor gren ikenceye ramen. Savaan llerin size armaan olan bu gn brakmayn. Her bir baak yeryzne ekilmi tohumdan fkrr, ve buday gibi birletirir sayszca halk kklerini, biriktirir baaklar ve ykselir evrenin berraklna bu zaptedilmez frtnada. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------275) GNDELK AIT Abartlm ehvetten ve kl dlerden tayorum soluk bir kua, grnr bir sonucu, yalnz yaayan metalik bir rzgr, alkla giyinmi lml bir hizmetkr, ve aacn altndaki serinlikte, kendi yldz gcyle iekleri alayan gnein znde, altn gibi derime dokunurken sevin, uzanyorsun orada, ey kaplan peneli mercan hayalet, cenaze zntlerinin nedenisin sen, alazl birlemesin,

orada pusuda uzanyorsun toprak iin, hayatta kalyorum aydan mzraklarnn kk titreyiiyle. nk pencere o bo n dalyor iine kanatlarnda daha fazla hava olan gzelim bir gnn, estiriyor hiddet elbiseleri yukarya, dolduruyor d apkay havayla, alazlanyor durmakszn kzgn bir ar. imdi, hangi beklenmemi adm gcrdatr yollar? Hangi avuntusuz istasyon duman, hangi kristal yz, ve im tohumuyla bir eski faytonun hangi sesi? Ah, tek tek, alayan dalga ve dalp giden tuz, ve o gksel akn uup giden zaman, aldlar konuklarn yerini ve beklentideki sesi. Geride braklm mesafelerden, vefasz hakaretlerden, glgelerle karm terk edilmi umutlardan, ldren irin el uzatlardan ve effaf toplardamar gnlerden ve iekteki heykelden, imdi ne kald geriye kt szcklerimden, zayf rnmden? Sar yatama ve yldzla rtnm zme kim hem yakn deil hem de uzak? Srayn gc, budaydan bir ok sahibiyim ben, ve gsmde bekliyor apak bir yay, ve zayf bir vuru, sudan ve inattan, durmakszn atlayan, ilie kadar delip geiyor ayrllarm, sndryor gcm ve arttryor aclarm. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Yeryznde Birinci Konaklama dan) Pablo Neruda ---------------------------------------------276) GNDEN GNE MATLDE Bugn senin iin: uzunsun ili nin bedeni gibi ve hassassn anason iei gibi, ve her bir dalnda tayorsun silinmez ilkbaharmzn ahitliini: Bugn gnlerden ne? Senin gnn. Ve yarn dndr, ellerinde izlemez gnler gnleri, ve yitmez hibir gn: uyurken saklarsn gnei topra ve menekeleri kk glgende. Ve bylelikle sunarsn bana hayat her sabah. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy El Mar y Las Campanas dan Pablo Neruda ---------------------------------------------277) GNELE PORTAKALLAR ARASI

Gnele portakallar aras ne kadardr metre hesab? Alazl yatanda uyurken kim uyandrr gnei? Gksel mzikteki crcrbcei gibi ark syler mi toprak? Kederin geni, melankolinin ince olduu doru mudur? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------278) GNEY DENZ O yalnz denizdeki gller ince tuzdan ve tehlikedeki bir boazdan, gene de dalgal sudan ve korkun kulardan, ve gnden sonra gelen gece var yalnzca, ve bir barnaktan sonra geliyor gn, bir soytar, bir sessizlik. Sessizlikte byyor rzgr tek bir yaprayla ve krbalanm ieiyle, ve yalnzca dokunuu ve sessizlii olan kum, hibir ey yok, yalnzca bir glge, devrilen bir atn izi, zamann kabullendii bir dalgadan baka bir ey yok, nk btn sular gtrr denizin derininde dik dik bakan zamann souk gzlerine. lm sudan ve gvercinlerden gzleri ldr imdi, ve kanl dileriyle balklarn geip gittii acl blgeden iki deliktir onlar, ve balinalar peindedir zmrtlerin, ve solgun svarilerin iskeletleri znmtr yava denizanalarndan, ve yan sra zehirli nanelerin deiik birliklerinden, yalnz eller, oklar, pul pul tabancalar, dur duraksz alyor yanaklar boyunca ve yiyip bitiriyor plak tuzdan gzlerini onun. Ay teslim ettiinde kendi gemi batlarn, kasalarn, erkek gelinciklerle rtnm kendi llerini, giysiler gmldnde denizde der ayn torbas onlarn uzun aclaryla, yolunmu sakallaryla, su gibi kafalaryla ve gurur talep etmiti zaman ve sonsuzluu, o zaman iitilir her yerde

denizin dibine den diz, ta torbasnda ayn getirilmi buraya, gzyalaryla ypranm ve srm kasvetli balklar. Dorudur, ayn batt zalim sallamalarda bir snger gibi, alkonulmakszn, yalpalayp duruyor ay hayvanlarn inleri etrafnda, suyun lyla kemirildi ay, ayn mideleri, pulu hzla ayrlm elikten: ve imdiden sonra iniyor aaya okyanusun sonuna doru, mavideki mavi, ie ilemi mavi renkler, kr maddenin mavi kr renkleri, ve srklyor kendi rm ykn kendiyle, dalglar, kalaslar, parmaklar, denizin yce ltsndaki byk felaketlerde akan kandan yaplm bir balk kars. Fakat bir sahil hakknda konuuyorum, orada deniz krbalar fkeyle ve dalgalar arpar klden duvarlara. Nedir bu? Bir glge midir? Hayr, glge deil, kumdur o kederli cumhuriyette, alglerden bir sistemdir, kanatlar var, bir gagalama gn barnda: ey yaral dalgalarn yzeyi, ey denizin kayna, eer gvence veriyorsa yamur senin gizlerine, eer o sonsuz rzgr ldryorsa kular, eer yalnzca gkyz varsa, kylarn yalnzca srmak ve lmek isterim, gizlerin akt, kpkle dolu talarn azlarndan yalnzca uzun uzun bakmak isterim. Yalnz bir blgedir, daha nce hakknda konutuum bu ssz blge, denizle evrilidir toprak ve kimse yoktur yalnzca baz at izleri, rzgr dnda hi kimse, hi kimse denizin sularna den rzgrdan baka, hi kimse, yalnzca yamur byr deniz stnde. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Yeryznde kinci Konaklama

dan)

Pablo Neruda ---------------------------------------------279) GNEY'DE ALIK Gryorum Lota'nn kmrndeki alay ve hor grlm ili'lilerin buruuk glgesinin topran derinindeki ac damar deliini, ln gryorum, yaayn, kat klde geliini dnyaya, eri br, yaylm topraa gya dnya gelmi sadece ve gitmi ylece kara toz ve alevler arasnda, ve gerekleen tek ey kn ksrkleriydi, bir stma aac yaprann l bir bak gibi dt kara suyun iinden iftesiydi atn.

('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General' den) Trkeye eviren: smail Haydar Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------280) GNN BARIINI KARARTAN Gnn barn karartan o siyah ahtapot ne kadar bykt? Kollar demirden mi yaplmtr ve gzleri l ateten? Ve niin renkli balina keser yolumu? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------281) GVERCNN BARII MIDIR BARI Gvercinin bar mdr bar? Leopar m srdrr sava? Niin retir retmen lmn corafyasn? Okula ge gelen krlanglara ne olur acaba? Doru mudur gkyz boyunca berrak mektuplar tadklar? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------282) GZDE UNUTULMU Saat yedi buuuydu gzn Ve ben bekliyordum Kimi beklediim nemli deil. Gnler, saatler, dakikalar Bktlar benle olmaktan ekip gittiler azar azar Kaldm ortada, tek bama Kala kala kumla kaldm Gnlerin kumuyla, suyla Bir haftann artklaryla kaldm Vurulmu ve hznl

Ne var, dediler bana Paris'in yapraklar Kimi bekliyorsun? Ka kez burun kvrdlar bana nce k, ekip giden Sonra kediler, kpekler, jandarmalar Kalakaldm tek bama Yalnz bir at gibi Otlarn stnde ne gece, ne gndz Sadece kn tuzu yle kimsesiz kaldm ki yle bombo Yapraklar aladlar bana Sonra, tpk bir gzya gibi Dtler son yapraklar Ne nceleri, ne de sonra Hi byle yalnz kalmamtm Bu kadar Ve kimi beklerken olmutu Hi mi hi hatrlamam. Sama ama bu byle Bir rpda oldu bunlar Apansz bir yalnzlk Belirip yolda kaybolan Ve anszn kendi glgesi gibi Sonsuz bayrana doru koan. ekip gittim, durmadm Bu lgn sokan kysndan Usul usul, basarak ayak ularma Sanki geceden kayor gibiydim Ya da karanlk, kkreyen talardan Bu anlattklarm hi bir ey deil Ama bama geldi btn bunlar Birini beklerken bilmediim Bir zamanlar. Pablo Neruda ---------------------------------------------283) HAN Ve btn bu felaketlerin zerinde kahkaha atyordu bir zorba ve tkryordu aldatlm maden iilerinin umutlarna. Her halkn kendi aclar vardr, her savamn kendi straplar, fakat gel buraya ve syle bana bu kana susam bu yasasz despotlarn arasnda nefretle talanmlarn, yeil krbalardan kral asalaryla dolaanlarn arasnda var mdr ili deki gibi biri daha?

Tutmad verdii szleri ve ayaklar altnda inedi vaatlerini ve gl, bulantdan oluturdu kral asasn, zavall, zerine tkrlm halknn aclar stnde dans etti. Ve sahte fermanlar sayesinde dopdolu olan hapishanelerde yaralanm olanlarn ve hakaret edilmilerin siyah gzleri toplandnda st ste, dans ediyordu o Via del Mar da, mcevherler ve kupalarla evrilmi olarak. Fakat bakyor siyah gzler kara gecenin iinden dosdoru. Sen kendin ne yapmtn? Szcklerin iitildi mi derin madenlerde biraderin iin, aldatlmn aclar iin, geldi mi alevlerin heceleri sana haykrmak iin ve savunmak iin halkn? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------284) HALK Geip gitti halk kzl bayraklaryla ve onlarn arasnda, o dokunduklar tataydm, o btn gn sren gmbrdeyen yryte ve kavgann keskin arklarnda. Grdm nasl fethettiklerini adm adm. Sadece direnci yol idi onlarn, ve yaltlmlard ezilmi paralar gibi azsz ve prltsz bir yldzn. Sessizlikte yaratlm ortaklklarnda atetiler, kk kaznamaz ark, derinlik ve kavgaya dnen ikircikli duruu insann yeryzndeki. Ayaklar altna alnm saygnlkt savaan bunun iin, ve uyand bir sistem gibi, hayatn dzeni kapya vuran ve bayraklaryla ortadaki salona katlan. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------285) HALK ORDUSUNA GNE ARKISI Halkn silh! Burada! Tehdit ve kuatma kasp kavuruyor hl ve kartryor topra lmle,

dikenler gibi kat toprak! Selm sana, selm, selm olsun diyor dnyann anneleri sana, selmlyor okullar seni, yal marangozlar selmlyor seni. Baak, st, patates, limon, defne, yeryz ve insan azna ait olan ne varsa selmlyor onlar seni ey Halk Ordusu. Her ey, ellerden bir kolye gibi, titreyen bir bel gibi, imein bir kararll gibi, her ey hazrlanyor sana, yneliyor sana! Demirden gn, pekimi mavi! leri, kardeler, ileri srlm toprakta, ileri kuru, uykusuz, lgn ve hav dklm gecede, ileri asmalarn arasndan, kayalarn souk rengini ineyerek, selm sana, selm olsun, ileri! Kn sesinden daha fazla sran, gzkapandan daha hassas, gk grlemesinin ucundan daha da gvenilir, o hzl elmas gibi doru, yeniden sava, topran derininden elik kats suyla iekle ve arapla, topran sarmal yreiyle, btn yapraklarn kkleriyle, btn topran rayihal rnleriyle hemfikir savalar. Selm olsun, askerler, selm olsun, nadasl kzl tarlalar, selm olsun, hain yoncalar, selm olsun, imek ltsnda demir alm kyler, selm, selm, selm olsun, ileri, ileri, ileri, ileri madenlerden, mezarlklardan, lmn lnet itahna kar alan cepheden, hainlerin ineleyen terr, ey halk, etkin halk, yrekler ve tfekler, yrekler ve tfekler, ileri. Fotoraflar, maden iileri, demiryolu iileri, kmrn ve tan kardeleri, ekicin akrabalar, ormanlar, denetimsiz elenceler, ileri, partizanlar, binbalar, avular, politik komiserler, halkn pilotlar, gecenin askerleri, denizin askerleri, ileri: nnzde yalnzca lml bir zincir var, rm balklardan bir ukur: ileri! yalnzca len ller var orada, korkun, kanl irinden bataklk, hi dman yok: ileri, spanya, ileri, halk anlar, ileri, elma blgeleri, ileri, tahl sancaklar, ileri, ateten byk harfler, kavgada, dalgada, ovada, dada, kekre kokularla dolmu afakta srklersiniz kendinizle srekli doumu, talep eden dayankllktan bir ipi. Bu arada ykselir kk ve sessizliin elengi beklemek iin o mineralsi utkuyu: her bir alet, her bir krmz teker, her bir testere sap ya da pulluk,

her bir kazma vuruu, kandaki her bir titreyi izleyecek admlarn, ey halk ordusu: dzenleyen n ulatnda unutulmu zavall insanlara, senin berrak yldzn bouk sesli nlarnn kkn saldnda lmde ve ina ettiinde umudun yeni gzlerini. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama nn Yrekteki spanya adl blmnden) . Pablo Neruda ---------------------------------------------286) HALK ORDUSUNUN ZAFER Fakat topran bellei gibi, metalin ve sessizliin talam lts gibi, halk, anayurt ve yulaf, senin zaferindir. Delik deik sancan ilerler zamandan ve topraktan damarlar stndeki gsn gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama nn Yrekteki spanya adl blmnden) . Pablo Neruda ---------------------------------------------287) HANG ZORUNLU YAPAR Hangi zorunlu ii yapar cehennemdeki Hitler? Duvarlar ya da kadavralar m boyar? llerin gazlarn m koklar yoksa? Onca yaklm ocuun klleriyle mi beslerler yoksa O nu? Ya da lmnden beri huni huni kanla m beslediler O nu? Ya da akyorlar m azna bakalarndan ekilmi altn dileri? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Sorular Kitab ndan) Pablo Neruda ---------------------------------------------288) HAPSHANELER Fakat, sen,

ey sokaktaki Portekizli, aramzda konualm, kimse iitmez bizi burada, bilir misin nerededir lvaro Cunhal? Hisseder misin o cesur Militos un yokluunu? Portekizli kz, Dans edersin Lizbon un gl kzl sokaklarn dolanarak, fakat bilir misin Bento Gonalves nerede dt, o en saf Portekizli, denizinin ve kylarnn n? Bilir misin sla de la Sal adnda bir ada olduunu ve Tarraffal a glgeleri attklarn? Evet, biliyorsun, ey kz, evet, biliyorsun, ey delikanl! Sessizlikte dolayor sylenti, yalnzca Portekiz de deil, ama btn dnyada. Evet, biliyoruz, uzak lkelerin halklar olarak, biliyoruz mezar gibi delinmez ya da mezarlk yarasalarnn tunikleri gibi bir tan nasl otuz yldr boduunu hznl ln senin, ey Portekiz, ikencenin damlalaryla lekeliyor irinliini ve koruyor glgeden kubbelerini. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( zmler ve Rzgr dan, 1954) . Not:

lvaro Cunhal: Portekiz Komnist Partisi Bakan yd. 1961 ylnda hapishaneden katktan son yetler Birlii nde ve Dou Avrupa lkelerinde srgn olarak yaad. Marcello Caetano ya kar 74 de yaplan darbeden sonra lkesine dnmt. Militos: Portekizli bir devrimci. Bento Gonalves: Portekizli bir devrimci. sla de la Sal: Kap Verde de bulunan adalardan biri. Portekiz de diktatrlk dneminde tutuk lular srdkleri bir yerdi. Tarrafal: sla de la Sal adasndaki toplama kampnn ad. Pablo Neruda ---------------------------------------------289) HARF

te byleydi. te byle olmal. O kireli dalarda ve dumann kylarnda, iliklerde, bir ileti yazlm duvarlara ve halk, sadece halk, grebilir onu. Onun berrak harfleri terden ve yalnzlktan olutu. Yazlm duruyor. Sendin youran onlar, halk, yolunda ve kalkyorlar ayaa gece boyunca alazlanan, kasvetli atei gibi afan. Halk, gir gnn sahillerine. Birlemi bir ordu gibi yr, ve admlarnla inlet topra ve ayn nlayan zdeliinle. Kavgada terle bir olasn, tozla kaynayan kanyla yollarda biilmi halkn. Bu berrakln stne doacaklar, ifti evleri, ehir, madenler, ve filizlenen toprak gibi bu dayankl birliin zerinde yaratan deimezlik kalacak, hayatlarnz iin yeni bir ehrin tohumu. Eziyet grmn lonca, anayurt yorulmu metalrjik ellerle, dzen balklardan kaynaklanyor denizden bir dal gibi, ieklenen duvarc loncalaryla silahland duvarlar, tahln okullaryla, insandan doruldu fabrikalar iin kereste. Geri dnyor bar srgnden, bllm ekmek, afak, o topraks sevdann sihirli gc, ina edilmi gezegenin drt rzgr zerinde. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------290) HAYALET Sesinde yaylm ve kalc kamerlerin bile avuntu bulmak istedii bylenmi, solgun bayan renci, nasl da ykseliyorsun gemi yllardan ve yaklayorsun. Krekler gibi savat gzleri o l sonsuzlukta denizden domu varlklar arasnda uyku ve madde hakkndaki bir umutla. Uzaklarda bakadr kokusu topran ve alacakaranlk gelir alayarak koyu gelincikler biiminde.

Yukarda kmltsz gnlerde uyudu gnn duyarsz delikanls bir klca yaslanm ktan parltnda senin. Unututaki uzun yolun glgesinde byyor naslsa yalnzln iei, nemli, yaylm, uzun bir ktaki toprak gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde Birinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------291) HAYAT Brak bakalar oyalansn kemik evlerle... Elmann plak renklerine sahip dnya: Irmaklar srklyor kendisiyle madalyalardan bir zenginlii ve her yerde oturuyor uysal Rosalna ve Yolda Juan... Kaba talar gvence oldu, ve zmden daha yumuak balk ykseltti evimi buday artklaryla. Engin toprak, sevgi ve yava anlar, afaa degin kavga ruhu, sevginin beni bekleyen sa rgs, firuzenin dinlenen ynlar: evler, yollar, dlerde bir heykel oluturan dalgalar ykyorlar bol suyla en erken seherdeki frnlar, kumda dersini alm saatler, gezgin budayn gelincikleri, ve bu karanlk eller benim hayatmn zn yourdu: hayata yanar portakallar hayatn bin trl amacna. Brak mezarclar kazsnlar kazann zn, brak kaldrsnlar kln ksz paracklarn ve konusunlar solucanlarn dilini. nmde sadece msr tohumu var, ltl manzaralar ve efkat. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------292) HAYATLAR

Oy, hissederim nasl da ktleerek yanmda olduunu, insanlar arasnda utkulu! nk bilmezsin, grmediin binlerce yzn utkuyu benimle kazandn, benimle yryen binlerce ayan ve barn, ben yokum, varolmamaktaym, beni izleyenlerin yalnzca alnym, daha glym, nk kendi kk hayatm tamam yalnzca bende, fakat btn hayatlar tarm, ve gvenle ilerlerim, nk bin gzm var ve vururum kayann arlyla, nk bin elim var, ve sesim duyulur dnyann btn kylarndan, nk sesim konumayan herkesindir, ark sylemeyenlerindir, ve seni pen azmla bugn ark syleyenlerindir. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------293) HEP BEKLEYEN ASLA BRN BEKLEMEM Hep bekleyen asla birini beklememi olandan ok daha fazla m ac eker? Nerede sonlanr acaba gkkua, senin ruhunda m yoksa ufukta m? ntihar edenlerin gkleri mi olur yoksa grnmeyen bir yldz? Gktandan dm demirden zm baheleri nerede hani? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------294) HER ZAMAN Bin yl bile andrsa admlar bu meydan onlardan dklm kan silemezler buradan.

Ve donuklatrlamaz dtnz an binlerce ses bu sessizlie teet gese de. Yamur boabilir belki alann talarn, ne ki sndremez sizin alevli adlarnz. Binlerce gece kecek buraya kara kanatlaryla ne ki silemeyecek bu llerin bekledii o gn. Bu koca dnyada bir ok halkn bekledii o gn, aclarn son gn. Hakkn gn fethedilmi kavgada, ve sizler, kavgada dm kardeler, sizler sessizliinizle, o kudretli gnde bizimle olacaksnz, o sonsuz kavgada, o sonsuz gndeki gibi. ('La arena traicionada' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------295) HER ZAMAN ('KAPTANIN DZELERNDEN) Senin aksine kskan deilim ben. Bir adamla gel srtnda, yz adamla gel sanda, bin adamla gel memelerin ve ayaklarn arasnda, boulmu adamlarla dolu bir rmak gibi gel, hiddetli denize kavuan bir rmak, o sonsuz kpk pskrts, zaman! Hepsini getir seni beklediim yere: ikimiz her zaman yalnz olacaz, her zaman biz, sen ve ben, yalnz olacaz dnyada balamak iin hayata! Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------296) HERKESE Herkese, karanlkta elimi tutan gecenin suskun yaratklar sizlere, sizlere, sizler lmsz n lambalar, sizler yldzlarn rgs, hayatn ekmei, gizli biraderler, herkese, Sizlere sylerim ben: burada olanakl deil hi bir saol, kimse dolduramaz

temizliin mleini, Sizlerin suskun deerliliiniz gibi yenilmez ilkbaharn sancaklarndaki btn gnei barndramaz hi bir ey. Dnyorum da yalnzca ki btn bu sadelie layk olabilecek eyi acaba yaptm m, bir iek kadar temizce, ki ben belki de sizinle biriyim, sizlerden biriyim tpk, bu toprak zerresi, un ve trk, bu nereden geldiini ve nereye bal olduunu bilen doal hamur. Ne uzak bir canm ben ne de derine gmlm bir kristal ki farkna bile varamazsn, yalnzca halkm ben, gizlenmi kap, kara ekmek, ve beni arlarsan kendini arlamsn demektir, bu konuk okca vuruldu yere ve okca dodu yeniden. Her ey, herkes, tanmadm herkes, daha nce bu ad duymam olanlar, uzun rmaklarmz boyunca yaayanlar, volkanlarn eteklerinde, bakrn kkrt ekisi glgesinde, balklar ve kyller, mavi renkli yerliler cam gibi kvlcml gllerin kylarnda, yalanm elleriyle pene yaparken u anda beni soran kundurac, beni beklediinizi bilmeyen sizlerden biriyim ben, vyorum ve trklyorum sizleri. SIINMACI ('El fugitivo') / 'Canto General' 'den Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------297) HEYKELCLER (RAPA NU) Heykelciyim ben. Adm yok benim. Yzm yok benim. Kopard zincirini, umak iin dikenli alnn zerinden ve talar dllesin diye havaya ykselmek iin. Benim talam yzm tayorlar, anayurdumun sert sszln, Okyanus mparatorluu nun tenini. Hibir ey demek istemiyorlar, sonsuzca kalc, kendini zamann sessizliine brakan byk kum ktlesiyle domaktan baka hibir ey istemiyorlar. Soracaksn bana onca parmak ve el ve karanlk kol harcadm heykel kraterlerden bir heceyi, ok eski bir kokuyu, saklanm lav iaretini barndryor mu diye. Byle deil ite, heykeller biz ne idiysek odur,

biz biziz, dalgalar gzlemleyen alnlarmz, zmz, ara sra kesintiye uram, ara sra yayor bize benzeyen tata. Bakalar kk ve ktcl tanrlard, balklar, sabahlar oyalayan kular, baltalar saklayan ve en yksektekinin yzlerinin doruluunu ezen, bir zamanlar hayat vermi ta gibi. O geciken hasat hakkndaki anlamazl ve iein danstaki mavi ekerini dourmay gizlemek mi isterdi acaba Tanrlar. Keke kaldrsalard yalnzca ve sunsalard unun anahtarn: keke insann iindeki krmz ilkbaharda yalnzca nemlendirselerdi gelin araflarn grnmezce dans eden slak iek tozlaryla, fakat bu duvarlara, bu kratere, geldin sadece sen, kk lml ta yontucu. Bu et ve baka et tketilecek, iek belki lecek, zrhsz, lm bir gn cansz afak gibi, kuru toz gibi, gelecek o gururlu adann kuaklarna, ve sen, ey heykel, insann kz, bakacaksn boa lmsz ellerle bym, her zaman uzak bo gzlerle ileriye doru. Kazmalsn topra o kmltszln doumu iin, sonsuz zamanda yitmi glge dnceye dek inaattan, kendi baln emen muazzam arnn stne der gibi. Ellerin dokunmal taa ve biimlemeli, sunmal o kalc olan yalnz kudreti bulunmayan adlar kullanmadan, ve ite byle, hayattan lme, zincirlenmi zamana tek bir dalgal el gibi, dikiyoruz uyuyan o yanm kuleyi. Hametimizin zerinde byyen heykel. Bak ona bugn, dokun onun zne, bu dudaklar konuuyor lmmzde uyuyan ayn sessiz dili, ve kumun bu yaras, deniz ve zaman yalanan bir kurt gibi, dmeyen bir yzn bir parasyd, bir canlnn ekirdei, baa yenen zm salkm. te byle hissedildi, kendi kat hcrelerini ina eden hayat oldu onlar, onlarn tataki petei. Ve bu bak barndryor kumu zamandan daha da ok. Ar kovanndaki btn lmden daha da fazla sessizlik. Bal oldu onlar, tan zerinden bugn de kayan o gz kamatran enelten ciddi bir amata. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan

eviri notu:

Rapa Nui: Polinezya dilinde Paskalya Adas na verilen isimdir. Paskalya Adas, ili'ye 3 .700 km, Tahiti ye ise 4000 km uzaklktaki volkanik bir blgedir. 2002 yl itibaryla 3.791 kiilik nfusa sahiptir. 1722 ylnda Hollandal denizci Jacop Roggeveen tarafndan, Paskal ya gnnde kefedildii iin bu isimle anlmtr ada. Paskalya Adas n ilgin klan zellik n 974 tane dev heykeldir. Heykellerin boyu 4-22 metre arasnda deiiyor. Arlklar ise ort lama 50 ton civarnda. Ada yerlilerinin yaklak 1000 yl nce baladklar ve 600 yl boyunc leri bu sanatsal etkinlikte rettikleri heykellerden bazlar ayakta bazlar da yere yatm ilde bulunmaktadr. Heykellerin bazlarnda dvme de bulunmaktadr. Uzun kulakl balarnn tatan yontulmu silindirlere de rastlanr. zerlerinde ki yazlar ise hl zlememitir. in ou korkulu gzlerle deniz ufkuna bakmaktadr. Baz heykellerin resimleri iin bkz: http ://www.matokulu.com/matokulu_bilim07.php http://www.peyzaj.org/2002/kategori/uygarlik.htm http://www.tarihsayfam.com/tarihi-gizemler/paskalya-adasi-ndaki-heykeller.html smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------298) HIRPALANMI KULAR Tocopilla nn ycelerinde uzanyor nitratn pampas, orak topraklar, tuz madenlerinin utan lekesi, glgesiz, zamansz, tek bir yapra, tek bir knkanatl bcei, tek bir ayrl bile olmayan l. Orada oluturdu denizin garuma kuu yuvasn, ok uzun zaman nce, o ssz ve scak kumda, yumurtlad orada yayarken kydan kan, tyden dalgalarda, yalnzla doru, o uzak drtgenine doru ln hayatn uysal hazinesinde giyinmi. Denizin gzel rma, akn yabanl yalnzl, rzgrn ku ty kvr kvr manolyann gllesi iin, damarlardaki ka, hayatn btn itkilerini toplad birleik bir rmaktaki bildik titreyi: byle eneltildi bu kra tuz, byle talandrld bu orak toprak tyle, ve ka yumurtadan kt kumda. Geldi insan. Belki doldurdu sefaletini ln yolunu yitirmi solgun yla, lde deniz gibi titremi ku cvltlarnn dallaryla, belki kamatrd beyazln gcrdayan yayl onu bir yldz gibi, fakat izledi bakalar izini onun. afaa doru bastonlarla geldiler ve sepetlerle, soydular hazineyi, hrpaladlar kular, mahvettiler tylerin gemisini bir yuvadan brne,

tarttlar yumurtalar ellerinde ve ezdiler iinde yavru bulunanlarn hepsini. Ia kaldrdlar onlar ve frlattlar ln toprana, kan ve ln ve fkenin dalgas ortasnda, ve kular serptiler btn hiddetlerini o igal edilmi havada, ve rttler gnei bayraklaryla: fakat ykm ezdi yuvalarn onlarn hzla evrilen bastonlaryla ve denizin ldeki kenti dmdz edildi toprakta. Daha sonra, akamn sisten ve ayyalktan salamurasnda, iitti kent sepetlerin gidiini satmak iin deniz kularnn yumurtalarn, o yabanl meyveler orak topraktan, yalnzlk olmadan mevsimler olmadan hibir eyin hayatta kalamad ve saldrya uram, kzgn tuz. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------299) HBR ZR VERLMEZ Talep ediyorum topra, atei, ekmei, ekeri, unu, denizi, kitaplar, herkese bir anayurdu, bu yzden dolanyorum bir mlteci olarak: hainin yarglar takip ediyor beni ve terbiye edilmi maymunlar gibi onlarn yardaklar deniyorlar benim anm bomaya. Onunla gittim ben, onunla oraya, madenin k civarnda bekleyen o unutulmu afan lne, onunla gittim ve dedim benim yoksul biraderlerime: Artk tamayacaksnz bu tel tel olmu paavra elbiseleri, artk ekmeksiz bir gnnz olmayacak, sizlere anayurdun ocuklarna davranld gibi davranlacak . imdi artk paylaacaz gzellii, ve kadnlarn gzleri artk alamayacak oullarnz iin . Fakat onlar paylalan sevgi yerine gecede ala ve acya srldnde, kendisine kulak verdikleri tarafndan, heybetli bir aacn efkatini ve gcn sunacan syleyen tarafndan, o zaman yannda deildim o kk satrapn, fakat adsz olan o adamn yanndaydm, halkmn. Talep ediyorum lkemi halkm iin, talep ediyorum anayurdumun yelesinde alazlanan eit olarak dalm , talep ediyorum gnn ve pulluun sevgisini, silmek istiyorum nefretle dolu olanlarn halkn ekmeini elinden almak iin ektikleri izgiyi, ve gardiyanlar teslim edebilsin diye anayurdumun snrlarn silmi zincirlerle, yaralansn diye anayurdumu satana ne vg dizebilirim ne de umursamadan geip gidebilirim, onun numarasn ve adn

alakln duvarna ivileyeceim. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Karanlktaki Anayurduma Yeni Yl lahisi adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------300) HMAYE EDLMLER Zorbaln yal, kfl peynirinden uyanyor baka bir kurtuk: favori olan. Korkak olandr, kirli elleri vg dizme iine alnm olan. Hatiptir ya da gazetecidir. Birdenbire uyanyor sarayda ve iniyor byk bir hazla hkmrann dksn, igdlerini genie yayarak aktyor, bulanklatryor suyu ve avlyor balklarn irin dolu o lagnde. Daro Poblete diyelim adna ya da Jorge Delano Coke , (nemli deil, baka bir ad da verebiliriz ona, oradayd, Machado ldrmeden nce konuurken arkasndan Mella nn) . Poblete o zaman yazmt ktlk dolu dmanlar Havana dan Perikles leri. Daha sonra pmt Poblete Trujillo nun nallarn, Moriigo nun eyerini, Gabriel Gonzales in kn. Dnd, yeni kamt askerden isyan birliklerinden, ie alnd yalan syleyerek kuruna dizilmeleri ve yamalamalar rt bas etme iine alnd, bugn olduu gibi, kavryor korkak kalemini Pisagua daki straplara kar binlerce adamn ve kadnn aclarna kar. Bizim kasvetli, ikence grm corafyamzda her zaman buldu zorba yalan yayabilecek olan irinle dolu sama sapan bir kafay ve yle diyecek: Yksek Majesteleri, nac, bizleri yneten Byk Cumhuriyeti, ve daldryor siyah hrsz penelerini fuhu mrekkebine. Peynir yenildii zaman

ve zorba dtnde cehenneme, ortadan kaybolur Poblete, Delano Coke karr dumana, dner pislikten evine larva ve bekler kepaze tekeri zorbalar baa geiren ya da dren, glmseyerek ilerlemek iin yeni bir hitabet ile, ufukta beliren tiran iin yazlm. Halkm, bu yzden bul solucan bakasndan nce, ez ruhunu onun, ve onun km svs, onun karanlk, yapkan irini en son yaz olsun brak, mrekkepten bir vedayla silip atacaz dnyadan. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------301) IRMAKLAR AILDAR GDER Irmaklarn sevdii hayaletin bir aacn damarlar gibi, uram saldrsna mavi suyun ve berrak damlalarn: kara bir tanrann elmalar dilemesi; plak uyandnda baktn ki dvme yapm rmaklar gvdene, ve nemli tepelerinde yeryznn taze ebnemiyle doldu kafan. Kasklarnda titreti su. Kaynaklardan yaratldn sen ve d gller alnnda. Ana gibi sk allarla toparladn suyu hayat veren damlalarca, ve gezegenin gecesi boyunca srkledin dereyataklarn kuma doru, geerek yabanl, uzam taynlarn ezerek kendi yolunda btn yerbilimin tuzunu, drdn ormanlarn sk duvarlarna ve iaretledin kuvarsn kaslarn. Orinoco Orinoco, ne olur oyalanaym kylarnda bu olmadk saatte: brak plak gezineyim o zamanki gibi, vaftiz edici karanlna sarkaym. Orinoco, kpkzl akan suyla birliksin ltfen, batraym elimi de dnesin evine, analna, senin olan zamann kovasna, halk-mozaiinin rma, kklerin doum-yeri senin geni akn, metalik izgin nereden geliyorsa oradan geliyorum ben de,

yoksul, gururlu yalnzlklardan, kan gibi gizlilikten, baln anas sessizlikten. Amazon Amazon, su-hecelerinin bakenti, ata-babasn, sen, bereketliliin gizemli sonsuzluu, rmaklar ynelir sana kular gibi pike yaparak, yank renkli takalemler rter seni, byk, l ktkler doldurur seni rayihayla, ay ne gzleyebilir ne de boyunu lebilir senin, sen gelinlik bir bitki gibi en ssz kene dek yemyeil tohumla yklsn, vaftiz olmusun yabanl baharn gmyle, kpkzl kesilirsin keresteyle, aynda mavisin talarn arasnda, arbal bir gezegen yolu gibi demir grisi bir kokuyla rtlsn sen. Tequendama Tequendama, ansr msn yalnz yolculuunu ycelerde, tanksz, yalnzlklarn ipi, zarif istek, gksel izgi, platinden ok, ansr msn sen nasl da dur duraksz atn altn duvarlar, gkyznden pike yaparak indiini bo tan dehetengiz oyunyerine? Bio Bio Ama konu benimle, Bio Bio, senin szcklerin azmda kayan, bana dili veren sensin, yapraklara ve yamura bulanm gece trksn anlatan sen. Kimse henz aldrmyorken bana, sendin anlatan bana yeryznn gndoumunu, yurdunun kudretli barn, bir demet okla gmlen baltay, ve tarn yapraklarnn bin yldr anlattn sana, ve sonra denize aldadn grdm deltalara ve krfezlere blndn, Engin ve ieklenerek, kan rengi bir yky mrldanarak. ('La lampara en la tierra' / in 'Canto General' 'den Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ----------------------------------------------

302) ISTIRAPLAR Baka bir grev daha, yetmiyor maalar, alyor kadnlar mutfaklarda, maden iileri birletiriyorlar teker teker ellerini ve aclarn. Onlarn grevi bu, denizin altn kazanlarn, rutubetli maaralarda duranlarn, ve kanlaryla ve btn gleriyle madenlerin siyah tan karanlarn. Bu sefer askerler gelmiti. Geceleri evlerini datmlard onlarn. Madenlere gtrmlerdi onlar hapishaneye gtrr gibi ve almlard onlarn sakladklar berbat unu ocuklarn tahln. Ondan sonra serte vurdular onlara ve srdler, korkuttular, etrafn evirdiler, yokladlar onlar hayvanlar gibi, ve yollarda grld kmrn kaptanlar aclardan bir g iinde oullarnn dlandn grdler, kadnlarnn yerlere frlatldn ve yzlerce maden iisi srklenip gtrld ve hapse atld Patagonya da, Antarktik souunda, ya da Pisagua nn llerinde. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------303) K BELRSZ AYDINLIIN ARASINDA ki belirsiz aydnln arasnda bir tnel olmayacak m hayatlarmz? Ya da iki karanlk genin arasnda aydnlk olmayacak m? Ya da ku olmaya hazrlanm bir balk olmayacak m? lm yokluu mu barndrr yoksa tehlikeli bir z m? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ----------------------------------------------

304) K DAIN ARASINA DEMRLEM ki dan arasna demirlemi yarm ay neredeyse dnda gkyznn. Dnen, hzla hareket eden gece, malassn sen gzlerin. Ama bak, ka tane yldz paralanm glckte. Kaan kirpiklerim arasna iziyor hznn han. O mavi metallerin demircisi, o sessiz savalarn gecesi, takla atyor yreim lgn bir tyden top gibi. Bir kz, gelmi, braklm uzaklardan buraya, gk altnda imek gibi akyor baklar bazen. Atlar, ac szckler, hiddetten bir burga, gidiyor yreime, durdurmadan seni. Mezarlarn uzak rzgr, ez ve parala uykuda boulan kkn. O byk aalar kkleriyle sk getir onun arkasna. Fakat sen, ey gzel kz, baak gibisin, dumann gizi gibi. Rzgrn kl yapraklarn biimleyen oydu. Ardnda gecesel dalarn, yangnlarn beyaz zamba, ah, ne kadar da yetersiz szckler! Her eyden yaratlmt o. Kayg, yarmtn gsm byk baklarnla, onun glmsemedii baka bir yolu izlemenin zamandr. anlar gmen frtna, kasrgalarn karartlm ka, neden dokunmal ki ona? Neden doldurmal onu hznle? Ah, her eyden ayrlan yolu izlemek, kaygnn, lmn ya da kn gzetlemedii ak gzlerle iyin ykanmlnda! Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yirmi Ak iiri ve Umutsuz Bir ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------305) KLMLER Der gzleri kavaklardan o yce oklar, yenilenmi unutu: batar ayaklar kendi temiz kabuuna: ac ekmi yapraklarn souu bir byk altn kaynaktr ve parldayan dikenler ykselir ge doru kuru byk amdanlarn kat grnmleri, ve peneler arasnda kokar sar jaguar o yaayan damla. ('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General' den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------306) LAH VE GER DN (1939) Yurdum, yurdum benim, dnyor yeniden kanm sana. Fakat yalvaryorum sana annesine yalvaran alamaktan boulacak ocuk gibi. Kabul et

bu kr gitar ve bu yitirilmi aln. Aldm dnyaya bulmak iin sana yeni oullar, aldm denlere bakmak iin senin kardan adnla, aldm senin temiz kerestenle bir ev kurmak iin, aldm yaral kahramanlara senin yldzn gtrmek iin. imdi uyumak istiyorum senin znde. e ileyen tellerden yapl berrak geceni sun bana, gemiden geceni, senin yldz berra grntn. Yurdum benim: glge deitirmek istiyorum. Yurdum benim: gl deitirmek istiyorum. Kolumu ince beline dolamak ve denizle pslak tana oturmak istiyorum, tutmak iin buday ve bakmak iin ona ierden. Seeceim nitratn tutumlu bitki rtsn, eireceim an ieinin buz souu ipliini, ve senin soylu ve yalnz kpn grdmde receim bir kynn daln senin gzelliinle. Yurdum, yurdum benim, epevrilmi savaan sularla ve kar konulmu karla, sende birleir kartal ve kkrt, ve senin kakmdan ve gkyakuttan yapl Antartik elinde prl prl parldar bir damlas insans n ve tututurur dmans gkyzn bir yangna Koru n, ey anayurt! Dayan umudun kat baana ortasnda bu kr, yok edici havann. Senin uzak toprana dt btn bu dar k, bu insanlarn yazgs, ki seni savunmaya zorlar bir gizemli, yalnz iei, uyuyan Amerika'nn sonsuz mekannda. ('ili'nin Byk Trks'nden, 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------307) LK DENZ Denizi kefettim. Carahue den Cautn rmana dek akyordu halicine ve buharl gemilerde balad, dler ve baka bir hayat kaplad beni brakarak kirpiklerimde sorular. Yalnz bama pruvadaydm, zayf bir ocuk ya da bir kutum, yalnz bir renci ya da esmer bir balktm, mutluluktan uzaktm, bu kk kayn dnyas bilmezken beni ve zerken akordeonlarn yivlerini, suyun ve yazn yolcular yemek yerdi ve ark sylerdi.

Pruvadaydm ben, yle kktm, handiyse insan denilmezdi bana, yitmitim, ansz ve sessizdim, arksz ve neesizdim, dalarn arasndan geen suyun devinimlerine kaptrmtm: benim iin yalnzd bu yalnzlklar, bu saf yol yalnzd, evren yalnzd benim iin. Irmaklardaki esrimeler, kylardaki fundalklar ve rayihalar, birden beliren kayalar, yanm aalar, ve o yalnz, her eyi kaplayan toprak. Bu rmaklarn olu olarak korudum dnyada yolculuk etmeyi ayn rmak kylarndan ayn dalga kpklerine ve derken deniz yaral bir kule gibi ve dorulurken yeniden dalgalanan fkede kopardm kendimi kklerden, geniledi lkem, atrdad aacn birlii: ormanlarn hapishanesi at dalgalarn yldrmla doldurduu yeil bir kapy ve denizin bir vuruuyla yayld hayatm dnyaya doru. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ('Memorial de la Isla Negra'dan, 1964) Pablo Neruda ---------------------------------------------308) LK YOLCULUK Temuco ya ne zaman geldiimizi bilmiyorum. Belirsiz ve gecikmi bir eydi ciddi bir ekilde domak, uzatmal bir eydi balamak, hissetmek, tanmak, nefret etmek ve sevmek. Btn bunlarn hem gl vard hem de dikeni. Doduum blgenin tozlu gsnden bir ey demeksizin gtrdler ocuk beni yamurlu Araukanya ya. Evimizin tahta duvarlar orman kokard, saf yabanl orman. Bundan sonra byd tahtaya kar akm ve dokunduum her ey tahta oluyordu. Gz ve yapra kartryordum birbiriyle, ve kadnlar kartryordum fndk alsnn baharyla, aala insan,

seviyorum rzgrn ve yapraklarn dnyasn, ayramyorum dudaklar kklerden. Baltann ve yamurun altnda byyp frlad yeni kesilmi keresteden kent, reineden damlalaryla yeni bir yldz gibi, ve hzar ve testere sevdiler birbirlerini gece gndz, akyarak, alarak, ve crcrbcei keskin cvlts ykseltiyor ikyetini o direngen yalnzlkta ve geri dnyor benim kendi arkma: yreim aa kesiyor hl ormanda ve yamurda akyor hzarla, tyor souu ve rende talan ve mis kokuyu. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy. ('Memorial de la Isla Negra'dan, 1964) Pablo Neruda ---------------------------------------------309) NANMIYOR MUSUN HRGLERNDE AYI nanmyor musun hrglerinde ay tayarak dolatklarna hecin develerin? Ve gizli dayankll llere ektiklerine? Ve denizin yeryzne ksa sreliine dn verildiine? Tekrar teslim etmeyelim mi onu aya, gelgitiyle birlikte? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------310) NCTME ncittim seni, sevgilim, paraladm ruhunu. Doru anla beni. Herkes biliyor kim olduumu, fakat bu kendim bunun tesinde bir erkektir senin iin. Sende yalpalarm ben, derim ve yana yana yollardaym. Bir senin hakkn var

gsz hallerimi grmeye herkesin iinde. Ve senin kk elin, ekmein ve gitarn eli, dokunur gsme savaa gitmeden nce. Bu yzden ararm sende o salam ta. Hain elleri daldrrm kanna, ararm kararlln ve gereksindiim derinlii, ve rastlarm yalnzca metalik kahkahana, ve rastlamam sert admlarm iin herhangi bir destee, maruz kal, ey taptm, hznme ve fkeme, seni biraz mahveden dmans ellerime, kavgalarmda yeniden yorulan balktan dorulman iin. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------311) NSAN Burada buldum sevgiyi. Kumda domutu, byd sessizlikte, dokundu sertliin akmaktana ve kar koydu lme. Burada insan birletiren hayatt el dememi k, hayatta kalan deniz ve saldr ve ark ve savat metallerin o birlikteliiyle. Burada mezarlklar yeni frlatlm toprakt, dalm aalarnn stnde kumlu rzgrn esip durduu krlm halar. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------312) NSAN VE TOPRAK BRLER Araukanya, dalgalanan mee dal, ey acmasz memleket, esmer sevgili, sen yalnzln yamur ykl lkesi: sadece mineral boazdn sen, kmrden eller, yumruklarn alm kayalar paralamaya; Anayurt, sen katln barydn, ve omuzlarn isyand senin, iy'den grn, yattrlamaz rzgr.

Benim Araukanya'l atalarm tamad kl tyden miferleri, gelinlik bitkilerde soluklanmadlar, altn' eirmediler papaz iin, ta ve aat onlar, frtnann krbalad kayalk uurumun kkleri, mzraa benzeyen yapraklard onlar, sava metalden yaplm kafalar. Atalar, nerdeyse irkilmediniz drtnal seslerinden, ve dalarn akaklarna henz varmamt Araukanya imei. Tatan glgeye dnt atalar, Ormanla birlikte kaynat, doann karanlyla birlikte, buzun imei oldular, toprak ve akdikenden bir katlk oldular, ve bylelikle beklediler ylmaz yalnzln dibinde: kzl bir aat biri gzlemede, baka biri dinledi sar bir metal gibi, bir bakas bir rzgr arpmasyd ve delip geen sesti, patikann renklerine sahipti baka biri. Anayurt, kardan gemi, dayankl yaprak, orda dodun ite, senin insann topraktan bayran istediinde, toprak ve hava ve ta ve yamur, yaprak, kk, koku ve uluma sardnda oulu kundaa bir poncho gibi, sevdi ve korudu onu. te byle dodu ortak anayurt: kavgadan nceki birlik. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------313) NSANLAR Balktan bir fincan gibiydi bu mineralsi akraba, atmosferden ve talardan yaratlm insan, ezgi dolu, mlek kadar temiz. Ay tanrs yourdu Karaib'leri, kutsal oksijeni seip ald, ezdi iekleri ve kkleri. Adalarn insan dokudu kkrt ekisi titreksinek ynnn dallarn ve kavissi ieklerini ve denizin triton-trna fledi onu kpkl dalgalarn sahilinde. Tarahumara als keskin dikenlere gizledi kendini ve sonu olmayan Kuzeybat'da kan ve akmaktann ateinden yaratld O,

doarken evren yeniden Tarasco'nun balndan: mfik lkelerin efsaneleri, ksnl amur ve sevda atei yemilerin eylemlerine tanrlarn ya da anaklarn yanklanan duvarlarna dnt yerden nemli bereketlilik. Melez slnler gibi aaya doru kayd rahipler Azteklerin merdivenlerinden. gen basamaklar ykseltti cbbelerinin saysz imek parltsn. Ve majestik piramit ta ve ta alabildiine, lm sava ve onur, korudu g dolu binasnda bir badem gibi kurban edilmi bir beyni. niltiye benzer bir gkgrltsyle damlad kan kutsal merdivenler boyunca. Gene de halk-ynlar dokudu lifleri, nbet tuttu hasadn gelecei iin, kvrk tyn parlts kollad trkuvaz, ve frlatlm dokumalarda hayat verdiler dnya na. Mayalar, sizler devirmitiniz bilimin aacn. Msr biriktiren soyun iareti ykseltmiti lmn ve hesaplamann yaplarndan, ve derin gletlere attnz altn bakireleri ve incelediniz filizlerin srekliliini. Chichen, byd mrltn yabanl ormann alacakaranlnda. Senin sar kalende oluturdu emek petein simetrisini, ve dnmenin gc tehdit etti temellerin kurban kann, drd g karanla, yn verdi hekimlie, yazd talarn zerineGney altn bir artyd. Macchu Picchu'nun yksek yalnzlklar gkyz kapsnda ark ve zeytinyayla doluydu, insanlar bozmutu byk kularn ycelerdeki meskenlerini, ve dadoruklar arasndaki yeni lkede dokundu ifti tohuma kardan yaralanm parmaklaryla.

Cuzco d gzetleme kulelerinin ve msr ambarlarnn ve bu solgun bulut ynnn taht gibi, dnyann en dalgn ieiydi onun ak ellerinde titreyen krals ametitin talar. Taraalarda filizlendi doruklarn msr, ve volkanik patikalar boyunca dolat faytonlar ve tanrlar. Tarm doldurdu mutfaklarn hkmdarln mis kokuyla ve yayld atlarn stne msrn gne-harmanisi. (Endaml rk, sradalarnn kz, kulenin ve firuzenin akrabas, aclarn geldii yer denize ulamadan nce sar gzlerimi.) Bu mavi sszlk bir maarayd, ve aacn ve karanln esrarnda ark syledi guarani-yerlisi leden sonralar havaya ykselen duman gibi, yapraklardaki su gibi, ak olunan gnk yamur gibi, nehirler boyunca dalgn gibi. En uzakta, ad olmayan Amerika'da uzanyor Araukanya badndrc sular arasnda, gezegenin toplanm kmryle saklam kendini. Bak, yalnz kalm kuvvetli Gney'e, grlmez duman doruklarnda. Yalnzca kar-tarlalar grlr, ve inat rdek-ladinlerinden geriye frlatlm Gneybat-frtnas. Bouna arama bu yeil vahetin altnda mleki iliklerinin trksn. Her ey suyun ve rzgrn sessizlii. Ama yapraklar arasnda iz sryor sava. Bir lk karaamlar arasnda. Karn doruklar arasnda bir ift jaguar gz. Bak, savann rahat brakt mzraklara. Dinle havadaki seirtmeyi ki delik deik edilmi oklardan. Gskafesine ve bacaklara bak ve aynda parldayan siyah salara. Savalarn yokluuna bak. Kimse yok. Diuca-kuu tyor berrak gecede su gibi.

Siyah uuunda ember iziyor kondor. Kimse yok. Duyuyor musun? Puma'nn admlar bunlar rzgrdaki ve yapraklardaki. Kimse yok. Dinle. Dinle aac, kulak ver Araukanya aacna. Kimse yok. Bak talara. Bak Araukanya talarna. Kimse yok, yalnzca aalar. Araukanya, yalnzca talar. ('La lampara en la tierra' dan / 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------314) NSANLAR BELRR Orada filizlendi Araukanya'l reisler. Bu kara rutubetten, volkanlarn anandaki bu mayal yamurdan ykseldi majestik at-gsleri, kl st bitkisi, yabans tan dileri, gerekli direklerin ayaklar, suyun buz-souu birlii. Arauco souk bir dlyatayd, yaralardan yaratlm, hrpalanm gzden dmelerce, dllenmi keskin dikenler arasnda, sonsuz kar'n altnda irkinlemi, korunmu ylanlarla. te byle srd topra insan. Ykseldi bir kale gibi. Saldrlm kandan dodu. Kk krmz bir puma gibi frlad havaya sk tyleri ve sert tatan gzleri parldad topran maddelerinden amansz k hlesi gibi, av sresince tututurucu. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------315) NSANLAR VE ADALAR

Okyanus insanlar uyand, vd adalar etrafndaki suyu, bir yeil tatan brne: dokuma yapan bakireler geti birlikte rlm atein ve yamurun talar ve dmbelekler getirdii emberden. O Malenezya ay sert bir mercand, kkrt ar iekler ykseldi okyanustan, topran kzlar titredi dalgalar gibi palmiyelerin dn rzgrnda ve zpknlar dald ete avlarken kpn hayatn. Beik sallayan kanolar o ssz gnde, iek tozuyla inelenen adalardan gecesel Amerika nn metalik ynna doru: sonsuz kk adsz yldzlar, gizli kaynaklar gibi rayihal, tka basa doldurulmu tyle ve mercanlarla, okyanussu gzler kefetti o yksek kara bakr kyy, o dik kulesini karn, ve baln insanlar grd nemli bayraklarn dans ediini ve atmosferin hzl oullar denizin uzak yalnzlndan, o zaman geldi yitik portakal ieinin dallar, o zaman geldi okyanus manolyasnn rzgr, o mavi izlerin irinlii kalalara doru, metalsiz adalarn p, frlatlm saf bal, nlyor gkyznn araflar gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------316) SPANYA BUYDU Gerilmi ve kuruydu spanya, derin sesiyle gnn dmbeleiydi, ovalar ve kartal yuvalaryd, esen gkyznn altnda amansz sessizlikti. Ta alaya dek, ta kenara dek seviyorum kat topran, yoksul ekmeini, yoksul halkn, ta varlmn en derin yerine ular yitik iek senin fkeli kylerinden, kprtsz zamanda, ve senin tal tarlalarn, yaylm ayda ve zamanda ve bo bir tanr tarafndan kemirilmi. Btn yaplarn, hayvans yaltlmln ve zekan evrilmi sessizliin soyut talaryla, kekre arabn, irin arabn, gl

ve gzelim asmalarn. Gne ta, dnya blgeleri arasnda temiz, spanya, kanla ve metallerle dolanm, mavi ve utku dolu yapraklarn ve mermilerin proleterleri, benzersiz hayatta, uykuya batm ve ezgili. Hulamo, Carrascosa, Alpedrete, Buitrago, Palencia, Arganda, Galve, Galapagar, Villalba. Pearrubia, Cedrillas, Alcorer, Tamurejo, Aguadulce, Pedrera, Fuente Palmera, Colmenar, Seplveda. Carcabuey, Fuencaliente, Linares, Solana del Pino, Carceln, Alatox, Mahora, Valdeganda. Yeste, Riopar, Segorbe, Orihuela, Montalbo, Alcaraz, Caravaca, Almendralejo, Castejn de Monegros. Palma del Ro, Peralta, Granadella, Quintana, de la Serena, Atienza, Barahona, Navalmoral, Oropesa. Alborea, Monvar, Almansa, San Benito, Moratalla, Montesa, Torro Baja, Aldemuz. Cevico Navero, Cevico de la Torre, Albalate de las Nogueras, Jabaloyas, Teruel, Camporrobles, La Alberca. Pozo Amargo, Candeleda, Pedroeras, Campillo de Altobuey, Loranca de Tajua, Puebla de la Mujer Muerta, Torre la Crcel, Jtiva, Alcoy. Puebla de Obando, Villar del Rey, Beloraga, Brihuega, Navalcn, Henarejos, Albatana. Torredonjimeno, Trasparga, Agramn, Crevillente, Poveda de la Sierra, Pedernoso, Alcolea de Cinca, Matallanos. Ventosa del Ro, Alba de Tormes, Horcajo Medianero, Piedrahita, Minglanilla, Navamorcuende, Navalperal,

Navalcarnero, Navalmorales, Jorquera. Argora, Torremocha, Argecilla, Ojos Negros, Salvacaete, Utiel, Laguna Seca, Caamares, Salorino, Aldea Quemada, Pesquera de Duero. Fuenteovejuna, Alpedrete, Torrejn, Benaguacil, Valverde de Jcar, Vallanca, Hiendelaencina, Robledo de Chavela. Miegalindo, Ossa de Montiel, Mntrida, Valdepeas, Titaguas, Almodvar, Gestaldar, Valdemoro, Almoradiel, Orgaz. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Yrekteki spanya , Yeryznde nc Konaklama dan) Pablo Neruda ---------------------------------------------317) SPANYA HAPSHANELERNDE LDRLM MGUEL HERNNDEZE Levanten den gelmitin bana. Kei oban, ve vermitin bana burumu safln, eski sayfalarn skolastiini, Birader Lus in kokusunu, dalarn zerindeki terli gbrenin kokusunu, ve senin maskendeki dvlm yulafn kekre tahln ve senin gzlerinle llen topran baln. Tadn blbl azna. Portakallarla lekelenmi bir blbl, bozulmaz arknn bir telini, yapraksz bir gc. Ah, olum, n iine dald barut, ve sen, blblle ve tfekle, dolandn durdun altnda ayn ve kavga gneinin. Biliyorsun, olum, ne kadar ok ey yapamyorum, biliyorsun, ki sen benim iin btn iirin mavi aleviydin. Bugn dayyorum yzm topraa ve seni dinliyorum, seni iitiyorum, kan, mzii, len bal peteklerini. Hi grmedim senin rkndan daha parlak bir rk, bu kadar gl kkleri ya da bylesi asker elleri asla, hi grmedim kendi bayrann kzlnda yanan kalbin kadar yaayan bir eyi. Sonsuz delikanl, yayorsun, eskilerden komnc, filizlenen buday ve ilkbaharla srlsklam, doal bir metal gibi karanlk ve buruuk, zrhn kaldracak dakikay bekleyen. Sen ldkten beri yalnz deilim.

Seni arayanlarla beraberim. Senin cn alacaklarla birlikteyim. Onlarn arasndan tanyacaksn ayak seslerimi Habil i ezmek iin spanya nn gsne indiklerinde ve gmlm yzleri geri vermek iin. Seni ldrenler, bilmeliler ki, kanla deyecekler bunu. Sana ikence edenler, bilmeliler ki, bir gn beni grecekler karlarnda. Kendi kitaplarna senin adn alan lanetliler, kpein dlleri Dmasos, Gerardos, celladn sessiz su ortaklar, bilmeliler ki senin ehadetin silinmeyecek hi ve senin lmn decek korkaklarn dolunaylarna. Ve kfl defne yapraklarnda olanlar Amerikan topranda, reddettiler kan kaybeden imeinin kpklenen tacyla kaplayacan yeri, brak ben sunaym onlara o deersiz unutuu, nk beni, evet beni yaralayabilirler ancak yokluunla. Miguel, Osuna daki hapishaneden uzaklarda, uzanda barbarln, zaferimize doru srklyor Mao Ze Dung yaral iirini senin. Ve mehur Pra da ina ediliyor vdn o gzel arkovan, yeil Macaristan spryor silolarn ve dans ediyor uykusundan uyanan rmak boyunca. Ve Varova dan ykseliyor kristal klc oluturan ve gsteren plak sirenler. Ve ok telerde byyor toprak, senin arknn grt toprak ve lkeni savunan elik tehlikede deil artk, Stalin in ve oullarnn dayankllyla bym. imdiden yaklayor k dinlendiin yere. spanya nn Miguel i, taciz edilmi lkenin yldz, seni unutmuyorum, olum, senin unutmuyorum, olum! Fakat rendim hayat senin lmn araclyla: gzlerim hznlenmedi, ve kendimi alarken bulmadm fakat amansz silahlar kuandm. Bekle onlar! Bekle beni! Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Los rios del canto

Canto General den

Pablo Neruda ---------------------------------------------318) SPANYANIN YOKSULLUU ZENGNLERN SUU Lanet olsun onlara, bir gn gibi hibir ey grmemi lanet olas krlere,

yce anayurda ekmek vermemi olanlara, sadece gzya vermi olanlara lanet olsun, kirli niformalar ve papaz cppeleriyle kzgn, lanet olas pis kokulu kpekleri maaralarn ve mezarlarn. spanya iin yoksulluk dumanla dolu atlar gibiydi, talihsizliin kaynandan aaya den talar gibiydi, ulalmaz msr tarlalar, kalaydan ve maviden sakl depolar, yumurtalklar, kaplar, kapal kemerler, douracak derinlikler, her ey gzetleniyordu tfekli gen muhafzlarla, kasvetli sanlar gibi papazlarla, koca popolu kraln uaklaryla. Dayankl spanya, elma bahelerinin ve amlarn lkesi, senin tembel efendilerin emretti sana: topra ekmek yok, madenleri amak yok, ineklerin stn rtmek yasak, fakat mezarlarn kenarnda nefessiz kalmak serbest, her yl ziyaret etmek denizci Kolomb un antn, Amerika dan gelen ebeklerle kinemek nutuklarda, onlarn eiti sosyal konumlanta yozlamak serbest. na etme okullar, topran kabuunu soyma pulluklarla, doldurma ambarlar dolup taan budayla: dua edin, ey ahmaklar, dua edin sadece, nk kralnki kadar byk bir popoyla bekliyor sizleri bir tanr: Orada sizlere yeterli orba var, kardeler! Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Yrekteki spanya , Yeryznde nc Konaklama dan) Pablo Neruda ---------------------------------------------319) SYANDAK AMERKA (1800) Topramz, engin topramz, yalnzlklar, imarland seslerle, kollarla, azlarla. Sessiz bir hece yand durdu, toplad gizli gl, metaller ve trslarla rtl ayrlar titreyene dek. Gerek, bir saban kadar katyd. atlatt topra, ykseltti ehveti, indirdi filizlenen propagandasn ve dodu gizli ilkbaharda. iei suskundu, toplanm geri tepildi, kollektif mayasna kar savald, bayraklarn pc gizlendi, ama galip geldi gerek, ykt btn duvarlar ve yoketti yeryznn hapishanelerini. Adsz halk anayd O

ie yaramaz ikiyle yetindi O denizin snrlarna dek yayld ve dvld yorulmaz havanlarda. Krbalanm brlerde frlad ne, ve gelen ilkbaharda. Dnn saati, akam-yemei saati, yeniden domu bugnn saati, beklenmi saat doan ve lm dakika arasndaki, yalann diken dolu tarihinde. Anayurt, aa-yarclardan dodun sen, adsz oullarndan, marangozlardan, kaarken bir damla kan kaybeden yabanl bir kua benzeyenlerden, ve bugn yeniden doacaksn fkede hainin ve gardiyann seni gmlm sandklar yerde. Bugn tekrar doacaksn halktan o zaman olduu gibi. Kmrden ve iy'den ykseleceksin bugn. Bugn gelip sarsacaksn kaplar hrpalanm ellerinle, hayatta kalabilen ruhlarn krntlaryla, lmn sndremedii bak demetiyle, silahlanm olarak karanlk ara gerelerle paavralar altnda. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------320) TYOR MUSUN GZN ORTASINDA itiyor musun gzn ortasnda sar patlamalar? Hangi nedenden tr ya da nedensiz alar sevincini yamur? Hangi kular belirler srnn dzenini, uarken? Nasl oluturur arkuu kendi parltl simetrisini? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------321) TE BURADALAR imdi armalym onlar buradaymlar gibi. Kardeler: bilin ki kavgamz srecektir yeryznde.

Srecektir fabrikada, tarlada, sokakta, gherile madeninde. Yeil ve kzl bakrn yarklarnda, kmrde ve kmrn korkun mezarnda. Kavgamz srecektir her yerde, ve lmnze tank olan bu bayraklar, kanlarnzla sulanm bu bayraklar sonsuzca oalacaklar yreklerimizde bir ilkbahar yapra gibi. ('La arena traicionada' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------322) JARAMA IRMAI DOLAYLARINDAK KAVGA Zeytinliklerin boulmu platini ve topran ve l spanyollarn arasnda o zalim dalgaya direnen pak hanerin var, ey Jarama. Oraya geldi Madridli adamlar barutla yaldzlanm yrekleriyle klden ve direnten bir ekmek gibi geldiler oraya. Demirle duman arasnda ezilmi kristalden bir daldn sen, madalyalardan uzun bir izgi gibiydin utku kazanmlara, ey Jarama. Ne yanan maddelerin galerisi ne de kzgn patlamalar havann ya da toplarn kasvetli karanl stn geldi suyuna. Kana susamlar iti suyunu, iti yukar evrilmi azlarla: spanyol su ve zeytinlikler doldurdu onlar unutula. Suyun ve zamann tek bir saniyesi Mariplilerin ve hainlerin rmak yata kan titredi nda ac bir kaynaktan balk gibi. Halknn ac unu doruldu her yerde metalle ve kemiklerle, muazzam ve buday arlnca koruduklar soylu toprak gibi. Jarama, yalnzca azm betimleyemez senin ltn ve gcn, ve soluk elim: dinleniyor orada llerin.

Dinleniyor orada hznl gn, talam barn, yldzl akntn, ve halkn sonsuz gzleri koruyor kylarn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama nn Yrekteki spanya adl blmnden) .

evirenin Notu: ubat 1937 de Cumhuriyeti Ordu, Uluslararas Tugay n da yardmyla, nasyona bir saldry Madrid yaknlarndaki Jarama Irma dolaylarnda pskrterek Valencia ve Katalo den yollarn ak kalmasn salamtr.

Fas, Moritanya ve yeni kurulmu Sahra Cumhuriyeti, eskiden spanya nn smrgeleriydi. spany lca Maures olarak adlandrlan bu blgeye Trke Marip denilmektedir. Cumhuriyet ynetim an Franco, Fas Garnizon Komutanl grevini yrtmekteydi. Franco nun ordusu smrge askerle n ve lejyonerlerden de olumaktayd. Neruda nn iirlerinde Maripli olarak yer alan deyimi anco nun ordusu eklinde alglamak gerekir. Pablo Neruda ---------------------------------------------323) JMENEZ DE QUESADA (1536) Bak geliyorlar, geliyorlar ite, imdi geliyorlar, bak gemilere, ey yreim, Magdelena rmandaki gemilere, Gonzalo Jimenez'in gemilerine, imdi yaklayorlar ite, ite yaklayor gemiler, durdur onlar, ey rmak, kapat itahl sahillerini, batr onlar nabz atlarnda, gaspet agzllklerini onlarn, frlat ateli hortumunu onlara kar, senin kana susam omurgal hayvanlarn, gzleri emen ylan-balklarn, brak yara almaz timsahn kessin yollarn amur renkli dileri ve eski zrhyla, ger onu bir kpr gibi kumlu dalgalarnn stne, frlat jaguar'n ateini aalarndan boy atm msrtohumlarndan, ey rmak-ana, frlat kan-sineklerini onlara doru, bala onlar kara hayvan gbresiyle, batr onlar yarkrende, nehiryatann karanlnda bala skca onlar kklere, ve brak rsn btn kanlar stakozlar tketirken onlarn cierlerini ve dudaklarn. imdiden szmlar korunun iine: yamalyorlar imdi onlar, parampara ediyorlar, ldryorlar imdi onlar. Ey Kolombiya! Savun gizem dolu kzl ormannn peesini.

imdiden kaldrdlar ba raka'daki kk kiliseye kar, imdi yakalyorlar barahibi, ve balyorlar imdi O'nu. 'Skl bakalm eski tanrnn taklarn, ' diyorlar O'na, Kolombiya'nn afandaki iy'de parldayp ieklenmiti o taklar. kence ediyorlar imdi de prens'e. Kellesini kopardlar, hikimsenin kapatamayaca gzleriyle bakyor kafas bana, plak yeil yurdumun sevdii gzlerdi onlar. Yakyorlar ite len evini, ve atlar izliyor sonra, ikenceden, kllardan yalnzca kz kalyor geriye, ve klde kapatmam gibi gzlerini prens. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------324) JOAQUNN YOKLUU Bundan sonra, uzaklardan gzlemlenen bir ayrl gibi, mezars duman istasyonlarnda ya da ssz dalgakranlarda, bundan sonra grrm atarken kendisini kendi lmne, ve arkasnda duyumsarm zamann gnlerinin kendilerini kapattn. Bundan sonra duyumsarm birden nasl da gittiini, nasl dtn sulara, o belirli sulara, bir kararl okyanusa, ve arptnda ykseliyor damlalar havaya, ve iitiyorum oluan bir sesi, arl bir dalga vuruunu hiddetlendirdi, ve u ya da bu yerden duyumsuyorum bu sularn fkrmasn ve pskrmesini, ve pskrtyorlar kendilerini zerime, ve yayorlar asitler gibi. Dlere ve sefih gecelere olan hevesi, inat ruhu, hazrlanm solgunluu uyuyor en sonunda onunla birlikte, ve uyuyor kendisi de, deil mi ki ehveti de dyor onunla llerin denizine, iddetli bir gemi batnda, buz souu birlemede. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde Birinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------325) JOSE MGUEL CARRERA (1810)

-ykHerkesten nce zgrlk dedin, bir fslt yaylrken tatan taa, sakl bahelerde, hayal krklna uram. Herkesten nce zgrlk dedin. zgr kldn kle-olunu. Tacirler dolanrken glgeler gibi ve satarlarken yabanc denizlerin kann zgr kldn klenin olunu. lk basmevini kurdun sen. Cahil braklm halka ulat harf, Gizemli hnerlere ald dudaklar. lk basmevini kuran sendin. Manastrda verdin dersleri. Kaln rmcek a geri ekildi ve boucu kilise vergisinin ini. Manastr okula eviren sendin. -Koronsan tansayd bari senin soylu varln kvlcmlar saan, savala tmarlanm Efendi. Bari tansayd senin canllnn parltsn insan, memleket topranda. Cesur ka, meneke-renkli yrek. Tansayd bari insan senin dizginsiz anahtarlarn gecenin kilitlerini aan. Yeil svari, frtnada domu imek. Tansayd bari insan senin msrif sevdan lambann sersemleten n. Grbz asmalarn salkmn. Bari tansayd insan senin uuan parltn avunmaz yreini o her gnk alaz. Kzgn demir, soylu tayapra. Bari tansayd insan senin tehditkr imeini darmadan eden korkak kubbeleri. Frtna kulesi, akasya dal. Bari tansayd insan senin dikkatli klcn, kudretten ve gktandan atlm temelini. Tansayd bari insan senin imeksi bykln. Tansayd bari insan senin ylmaz vakarn. -ykDenizlerde dolanyor, yabanc diller arasnda, giysiler ve garip kular arasnda, eve getiriyor zgrln gemilerini, atele yazyor bulutlara sunuyor, Dikkatle inceliyor gnei ve askerleri, Baltimore'de geiyor sisi ve kapdan kapya gezip duruyor, gven ve insanlar dalga dalga geliyor O'na, btn denizlerin dalgalar izliyor O'nu. Montevideo'da yaknlarnda denizin,

srgnlnn meskeninde, bir basmevi kuruyor: bast ise mermiler. ili'ye doru geriyor isyanc liderliinin okunu, kristal hiddet alazlanyor ki budur O'nu ynlendiren, ve sallanrken havada yattrlmaz lm kavgasnn kasrgams yeleleri komuta ediyor kurtulu alayn. dam edilmi kardeleri baryorlar O'na intikamn duvarlarndan. Kendi kan boyuyor Mendoza'nn kerpi duvarlarn yalayan bir alaz gibi ackl ve bo tacn. Titretiyor bozkrn bitkisel bar cehennemsi atebceklerinin bir girdab gibi. Krbalyor kasabalar soylarn ulumalaryla. Tutsaklarn kafalarna basyor mzraklarnn frtnasnda. Kurtarlm panhosu parldyor msrbaa gibi koyu dumanda ve atlarn lmlerinde. Gen Pueyrredon, anlatma bana O'nun en son avutulmaz stmasn, ac ektirme bana o terkedilmiin gecesiyle, Mendoza'ya gtrdklerinde O'nu karld maskesinin fildileri lm savann yalnzl. -KoroEy memleket, koru O'nu yeleinin altnda, sevda ver yeniden o evsiz barksza: Brakma yuvarlansn aaya kasvetli mutsuzluunun uurumuna: bu parlty kaldr alnna, bu unutulmaz lambay, bu azgn dizginleri topla, ar bu yldz kuanm gzkapan, sakla kann bu iplik ilesini senin soylu rgn iin. Ey memleket, ver yeniden bu hayat akn, , lme yargl yaralanm damlay, bu len kristali, bu volkans yz. Ey memleket, haydi drtnala git ve koru O'nu acele et, tezcek git, drtnala ko. -ExodusMendoza'nn duvarlarna gtryorlar O'nu, acmasz aaca, kutsanm kann dik yokuuna, o yalnz straba, yldzn souk bitiine. Tamamlanmam yollar boyunca yryor,

dikenli allar ve atlam duvarlar geerek, solgun altnlar frlatan kavaklar boyunca, bir paavra-fistandaymcasna yararsz gururunda vld lmn tozu ulat O'na. Kanayan hkmdarln dnyor, ocukluun yrek burucu meeleri zerindeki yeni ay, Kastilya okulunu ve spanyol ordusunun kzl ve erkeksi kalkann, ldrlm soyunu, evliliin tatlln, srgnl portakal aalar arasnda, dnyadaki savalar, O'Higgins 'i, bayra tayan gizi, Javiera'y, Santiago'nun kysndaki bahelerde saf rahibeyi. cn alyor siyah geliinde Mendoza, pataklyor yenilmi deerliliini, ve ta frlatlarnn arasnda ykseliyor O lme doru. Hi bir zaman bylesi yerinde bir son bulmad kimse. iddetli saldrlardan rzgr ve hayvanlar arasnda, kanndan gelen herkesin ldrld bu sokaa kadar. dam sehpasnn her bir basama hazrlyor O'nu kaderine. Artk kimse srdrmeyecek fkeyi. , sevda kapatyor kaplarn. Tutuyor yollar o rahat grmemi mahpusu. Ve ate ettiklerinde O'na ve kan fkrdnda elbiselerinden teye bu halkn aasna, tanyordu kan bu utanga topra, ulat kan ulamas gereken yere, susam zm preslerinin toprana ki bekliyorlard O'nun lmnn un-ufak edilmi salkmlarn. Gzetledi aratrarak memleketin karn. Herey sisti bu trmalanm yaylada. Paralanm aknn domasna izin veren demirlerden yaplma silahlar grd, kksz hissetti kendini, bu yalnz kavgada dumann bir yolcusu gibi, ve bylece indi aaya doru, vld tozda ve kanda, bayran iki kolundaymcasna. -KoroMusibet svari, alazl mcevher, karla kapl memleketin ortasnda yanan dikenli al. Alayn O'nun iin, ey kadnlar, alayn yumuatncaya dek gzyalarnz topra ki sevmiti O topra, tanrsal bir sevgiyle. Alayn, ili'nin dayankl savalar, da ve dalgayla ili dllar, bu boluk bir kar-l gibi, bu lm bizi pataklayan deniz gibi.

Sorma niin, kimse anlatamaz barutla havaya uurulmu gerei. Sorma kimdi O diye, kimse alamaz ilkyazn geliimini, kimse ldremedi biraderin gln. fkeyi, acy ve gzyalarn barndralm daha Avutulmaz bu boluu dolduralm haydi, ve brakalm anssn gecede ate snm yldzlarn n. Ey bac, koru kutsal hiddetini. Halkn utkusu senin krgn efkatinin sesini gereksiniyor. Yay pelerinini O'nun ayrl zerine deil mi ki O - souk ve gmlm - sessizliiyle, memlekete g veriyor. Bir hayattan daha bir hayatt O'nun hayat. Bir alev gibi arad btnln. Geriye brakana kadar O'nunla birlikteydi lm, mkemmel ve yokolmu sonsuza dek. - Kar-dize Acnn defnesi korusun en son kl zn. Kaldralm parltl kumu tayaprana, Araukanya airetinin balar korusun lmn ayn, miskokulu boldo-yapra, ili'nin geni, karanlk suyundan beslenen kar, O'nun sevdii bitkiler, arbal anaktaki iek, dayankl bitkiler, sar kentor'un sevdii, siyah salkmlar topraktaki elektrikli sonbaharla prtlam, kara gzler ki parldyordu O'nun topraks pnn altnda, mezarnda bar kararlatryorlar. Memleket uursun kularn, sz dinlemez kanatlarn, kzl gzkapaklarn, queltehue-kuunun sesi usun suyun stnden yaral svariye, loica-kuu kanasn alrenk-kokusunun lekesiyle kutsamak iin memleketin dn-gecesinde ka yaylan, ve kondor, salnarak o deimeyen ykseklikte, kanl tylerle talandrsn uyuyan gs, sradalarn eiinde dinlenen atei, koparsn asker fkenin gln, zalim duvarn direini, kyl salnsn kara giysisiyle at ve kpklenen katr stnde, tarlann klesine geri dnsn yas giyinmi kalkan kklerin bar, tamirci ykseltsin solgun kulesini, gecesel kalaydan kurulmu: ve kahraman ellerle rlm, st dalndan yaplma beiklerden doan halk, ki frlar ileriye madenlerin kara tandan ve

kkrdn yataklarndan, ykseltsin halk ehitlii ve sand ve vsn O'nu plak anlaryla demiryollarnn azametinde, yara ve tan sonsuz dengesinde ta ki mis kokulu toprak emir verene dek Copihue-asmalarna ve ak kitaplara yenilmez ocua, anl boralara, narin, dehetengiz, kat askere. Ve korusun O'nun ad savaan halkn kat tarlalarnda gemi-adlarnn dalgalar yarmalar gibi: yazsn memleket bu ad pruvasna ve psn imek bu ad, nk byleydi ite O'nun zgr, ince ve ateli hayat. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------326) JOSE BLSS Yok edilmi fotoraflarn mavi rengi, iek yaprakl deniz gezintili mavi renk, elik kats bir darbeyle ldrlen haftalarn stne den niha ad. Hangi giysi, hangi ilkbahar geip gidiyor, hangi el aryor durmakszn memeleri, balar? Bouna dyor zamann ak seik duman, bouna mevsimler, dumann dt veda anlar, bir klla bekleyen o ani olaylar: anszn bir ey, kzl derilerin akn bir ata gibi, kann ufku titriyor, bir ey var, gl allarn phesiz titreten bir ey. Gecenin yalad gz kapaklarnn mavi rengi, patlatlm kristalden yldzlar, deri paralar ve hkran sarmaklar, gmbrdeyerek kumu kazan rmak gibi renk, byk damlalar hazrlayan bir mavi. Kadnlar solgun maviyle giydiren belli kasvetli bir hkrkla havann alataca bir sokakta yaamay srdrrm belki: var olurum bu paylalm gnde, bir taa bir kzn bast gibi var olurum orada, bir ahit gibi orada phesiz unutulmu. Unutu kuunun mavi kanad, deniz tmyle slatt kanyla tyn, onun kokmu asidi, solgun ar dalgas ruhun kuytuluklarnda ylm eylere sknt verir, ve duman vurur bou bouna kaplar. Oradalar, oradalar, pler srklenmi

tozun arasndan, avuntusuz bir gemi boyunca, orada o yitik gller, bir elin sallad giysiler arrken afa: grne gre srmyor lmn az yzleri, parmaklar, szckleri ve gzleri: Oradalar yeniden g tamamlayan byk balklar gibi onlarn mavi sonsuzca yenilmez maddesiyle. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde kinci Konaklama dan

Not: Josie Bliss, Neruda nn Burma da ili konsolosu olarak bulunduu dnemde tutkulu bir ak yaad Burmal kadnn addr. Josie Bliss in ar kskanl yznden, Neruda kendi haya sonlandrarak kamtr. Pablo Neruda ---------------------------------------------327) JUAREZ'N GECES BOYUNCA YOLCULUK Juarez, eer tersine evirseydik dnyann en iteki katmann, irinini derinliin, eer cumhuriyetlerin derin metaline deene dein kazsaydk, bulurduk bu birlii: senin yapn, senin vurdumduymaz iyiliini, senin inat elini. Senin sert nabzna bakanlar, senin ll inceliine, sessizliine senin, Amerika toprayla biimlenmi yzne bakanlar bural deillerse eer, domamlarsa eer bu ovalarda, anlayamazlar ki. Taoca baklaryla konuurlar senin hakknda. Gemek isterler seni bir rma geer gibi. Uzatmak isterler ellerini uzatr gibi bir aac, bir asmay, yeryzndeki karanlk bir yolu. Ama bizim iin ekmek ve tasn sen, frn ve esmer airetin rnsn. Yzn bizim balmzdan dodu. Senin hametin benim karla rtl memleketimdir, gzlerin gmlm mlekilik zanaat. Bakalar atomu alacak ve elektrikli parlakln, huzursuz alazn damlasn: sen bizim kanlarmzdan yaplm duvarsn, senin almaz drstln bizim sert corafyamzdan geliyor. Havaya syleyecek tek szn yok, ok uzaktan gelen altns rzgra, brak dncelerle dolu toprak, kire, mineral, maya konusun. Queretaro'nun duvarlarn grdm, dokundum her bir kayasnn yksekliine, uzaklna, yara-izine ve yanarda-azna, dikenli kollaryla kaktslerine: kimse duraksamyor orada, hayalet bile yok oldu,

kimse kalmad orada, katlkta uyuyanlardan: orada yalnzca k var, al-ormannn dikenleri ve temiz bir varolu: Juarez, senin adil gecenin huzuru, kesin, sert ve yldzla rtl. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------328) JUVENCO VALLE Juvencio, kimse tanmyor senin ve benim gibi gizini Boroa ormannn: kimse bilmiyor zerinde fndk als nn uyand krmz topraktan baz patikalar. Kulak vermezlerken insanlar bizlere bilmiyorlar aalara ve inko damlara yaan yamuru duyduumuzu ve hl sevdiimizi telgraf kz. Odur, o kzdr ey k lokomotiflerinin tarada boulan l gibi bildiimiz. Sen yalnz, sen suskun, daldn iine yamurun ezdii kokunun iine, biteyin altn rahatn tevik etmitin, yasemini filizlenmeden koparmtn. Sergiliklerin nndeki o avuntusuz amur, ar at arabalaryla yorulmu amur baz aclarn kara bal gibi, orada yatyor, kim biliyor senin gibi, yaylm o muhteem ilkbahardan sonra. Baka hazinelerin gizini de biliyoruz bizler: kzl diller ve talar gibi topra rten yapraklar, anm dmdz olmu akntdan, rmaklarn talar. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan evirenin notu: Juvencio Valle, Pablo Neruda nn ocukluk arkadalarndand. Pablo Neruda ---------------------------------------------329) KA KLSE VARDIR GKYZNDE? Ka kilise vardr gkyznde? Niin saldrmyor kpekbal o korkusuz deniz kzlarna? Bulutlarla m eleniyor duman? Doru mudur umudumuzun iyle sulanmas gerektii? Pablo Neruda

eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------330) KADIN BEDEN Kadn bedeni, ak tepeler, ak baldrlar, bir dnyadr ak kasn senin. Benim hoyrat ifti bedenim kazar seni ve frlatr oulunu topran derininden. Bir tnel gibi yalnzdm. Kaard kular benden, ve gece alrd kudretli kucana beni. Yaayabilmek iin silh gibi biimledim seni, yaymdaki ok gibi, bir ta gibi sapanmdaki. Ne ki sonu vardr saatinin, ve severim seni. Tenden ve yosundan senin bedenin, uysal ve gl stten. Ah, gslerinin vazosu! Ah, gzlerin ne kadar da uzak! Ah, vens tepeciinin glleri! Ah, senin usul, zgn sesin! Sen, kadnmn bedeni, merhametli yol gsterici yldzm. Arzum, snrsz zlemim ve belirsiz yolum benim! Dourur kasvetli sular sonsuz susuzluu, ve kendini ele veren yorgunluu ve snrsz acy. '20 Sevda iiri ve Umutsuz Bir Trk'den Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------331) KAHRAMANLAR Flix Morales, ngel Veas, Pisagua da katledilmiler, iyi yllar, biraderler, sevdiiniz ve savunduunuz bu kat topran altnda yatyorsunuz bugn. Temiz adnz fsldayan tuz glcklerinin altnda, gherilenin altnda yayld gller, sonsuz ln zalim kumu altnda. yi yllar, biraderlerim, ne kadar sevgi retmitiniz bana, nasl da snrsz efkati kucaklamtnz lmde! Anszn doan adalar gibisiniz okyanusun ortasnda, dinlenerek uzayda ve su altndaki oyuunda. rendim sizlerin dnyasn: safl, snrsz ekmei. Gsterdiniz bana hayat, tuzun

lkesini, yoksulun msrn. Getim ln hayatn bir tekne gibi karanlk denizde ve gsterdiniz bana yan bamda insann nasl yaptn, dnyay, kmek zere olan evi, sefilliin yaylalar zerindeki ln. Flix Morales, anmsyorum senin bir resim yaptn, yksek ve gzel, narin ve gen, taze tamaruga als gibi pampann susayan ssz topraklarnda. Senin yabanl yelen savruldu soluk alnn zerinde, boyadnda resmini bir demagogun nmzdeki seimden nce. Anmsyorum nasl hayat verdiini resme, ykseinde merdivenin, btn bu gzel genliin dile gelen resmi. Celladnn gln boyadn tuvale, beyaz ekledin, ltn, zerine k drdn senin lm sava emrini veren o azn. ngel, ngel, ngel Veas, pampann iisi, yeraltndan karlan metal gibi temizsin, katlettiler seni, ili topraklarnn efendileri, imdiden onlarn olmasn istedikleri yerdesin sen: plak ellerinle sk sk azamete kaldrdn a gzl talar altnda. Hibir ey daha temiz deil hayatndan. Sadece havann gzkapaklar. Sadece suyun anneleri. Sadece eriilmez metal. Btn hayatm boyunca getireceim sana onuru bastrarak senin soylu, savaan eline. Durulmusun sen, aasn sen, renmisin aclarda tmyle alet edevat olmay. Anmsyorum quique deki ehir daresi onurlandrd zaman seni, ii, ileke, biraderim benim. Ekmek ve un eksikti. O zaman

uyandn afaktan nce ve dattn ellerinle ekmei herkese. Byklnn doruuna eritin, ekmektin sen, halkn ekmeiydin, topraa kar senin yreinle ak. Ve gnn ge saatlerinde geri dndnde sryerek o dehet kavgann tm gnnn terazisini, un gibi gldn, trmandn iine ekmein barnn, ve bltrdn yeniden, uyku tekrar toparlayana dek senin datlm yreini. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Karanlktaki Anayurduma Yeni Yl lahisi adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------332) KALABALIIZ Olduum onca insandan, olduumuz insanlardan, birini bile bulamam: yiterler hepsi giysi altnda, tanrlar baka kente. Her ey hazrken gstermem iin zekm iimde gizlenen bir budala syler azmdaki szckleri. Baka zamanlar uyuurum gzide bir topluluun arasnda ve baktmda cesur olan kendime tanmadm bir korkak sarmalar hzla iskeletimi binlerce ince bahaneyle. Saygn bir ev tututuunda, ardm itfaiyeci yerine bir kundak kar ortaya ve o benim. Dzeltemem bunu. Nasl ayrt etmeli kendimi? Nasl toparlamal kendimi? Okuduum btn kitaplar kendinden emin parlak kahramanlar verler her zaman: lrm onlar kskanmaktan, ve rzgrla mermilerin filmlerinde hayranlkla bakakalrm atlya, ata bile hayran olurum. Fakat aradmda atlgan birini kar dar eski tembelliim ve bylelikle bilmem kim olduumu,

ka kii olduumu ya da olacamz. Keke bir zile basabilsem ve arabilsem kendi zm, nk gereksiniyorsam kendimi yitirmemeliyim kendimi. Yazarken bunlar uzaklardaym ve geri geldiimde gitmiimdir: bilmek isterim yaamlar m dier insanlar da yaadklarm, benim gibi kalabalk m onlar da, ve bu sorunla onca boutuktan sonra bir hayli ey reneceim ki sorunlarm anlatacam zaman, corafyadan bahsedeceim. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Estravagario dan, 1958) . Pablo Neruda ---------------------------------------------333) KAN KIZILI ZG Sonra kaldrd kral yorgun elini, ve haydut alnlarnn ok zerinde dokundu duvara. ektiler buraya kan kzl bir izgiyi. oda altn ve gmle doldurulmalyd, O'nun kanyla izilmi bu izgiye kadar. Ve altn ark dnd geceler boyu. Bilinmezliin ark gece ve gndz. Altn stne getirdiler topran, boyundan ekip kopardlar sevgi ve kpkten yaplm taklar, gelin bileziinin yzdler derisini ve tanrlarn zararsz kldlar onlarn. Teslim etti tlsmn ifti, altn damlasn balk, ve titredi sabandemiri bir yantla; ycelerde davet ve lk duyulurken, dnd altnn ark. Ve kaplanlar toplanp paylatrd kan ve gzyalarn. Biraz kederli bekledi Atahualpa yaln And-da gnnde. Almad kaplar. Yrtc kular paylatrdlar hereyi en son hazineye dek: kutsal firuze talar, gmten dokunmu kaftan lekelendi cinayetle: hrsz peneleri lt ve tartt, ve yas iinde dinledi kral cellatlarn arasnda kei'in kahkahasn. Bir mlek gibiydi yrei, doluydu knaaac kabuunun kekre aromas kadar

ac bir dehetle. Kendi snrlarn dnd, soylu Cuzco'yu, prensesleri, ka yanda olduunu, lkesindeki rperileri. Yrekce olgundu, umutsuz sakinlii yasn kendisiydi. Huascar' dnd. Gelmi miydi acaba yabanclar ondan? Her ey gizemliydi, her ey bakt, her ey yalnzlkt, yalnzca yaayan kankzl izgi titreti, yutarak hzla lmekte olan dilsiz lkenin sar barsaklarn Valverde grnd o zaman lm ile. 'Senin adn Juan, ' dedi O'na, atei kararken onlar. Dokunakl bir biimde yant verdi: 'Juan, lm adm Juan benim', anlayamadan daha fazla lmn ne olduunu. Baladlar boazn ve demir bir kanca ad ruhuna Peru'nun. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------334) KAPLAN Kaplanm ben. Kleler gibi geni slak mineral yapraklar arasnda senin iin pusudaym. Aydnlk rmak byr sisin altnda. Gelirsin. plak dalarsn suya. Beklerim. Ateten, kandan, dilerden bir srayla yrtarm bir pene vuruuyla barn, kalalarn. erim kann, krarm tek tek kollarn bacaklarn. Yllar boyunca kemiklerini ve kln koruyacam yabanl ormanda kalrm, kmldamadan, nefretten ve fkeden arnm, lmnle silhszlandm, sarmaklarla balandm, yamurda kmltszm, lm saan sevimemin amansz nbetindeyim.

Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden) Pablo Neruda ---------------------------------------------335) KARABATAKLAR Sizler adalarn gbreleyen kular, kan oalm istei, gksel byklk, hayat rzgrnn saysz g, kuyruklu yldzlarnz titreip gider ve kumla rter o dilsiz Peru nun o gizemli gkyzn uan bir gne tutulmas gibi. Ey yava ak, yabanl ilkbahar kpklenen kadehini ilerletir kkle ve yelken aar soyun gemisi kutsal suyun titreyen aknts arasndan, geerek en cra gklerden gbrenin krmz adalar zerinden. Bomak istiyorum kendimi kanatlarnzda, gitmek istiyorum Gney e uyuyarak, tanmak btn bu sallanan sklkla. Karanlk rman oklar boyunca gitmek kslm sesle ve karak yukar szlmaz o nabzn iinde. O zamandan beri, ey kan yamuru, ayor kire beyaz adalar kendi souk cennetini, en dtaki tyn ay dyor, tylerin hznl frtnas. Eer ban bir insan o zaman ana kularn ninnisi iin ve basamaklar teker teker ykselten kr elleriyle kazar gbreyi, yar o yaylm tortuyu ve bker bir kle gibi dizlerini ortasnda maya adalarnn, tandk kularla talanm o asitli enlemleri selmlayarak. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------336) KARANLIKTAK ANAYURDUMA Y YILLAR yi yllar, bu yl, sana, btn insanlara ve dnyaya, sevdiim Arukanya ya. Senle benim hayatm arasnda duruyor bu yeni gece Ayran bizleri ve ormanlar ve rmaklar ve yollar. Fakat sanadr, kk anayurdum benim, kara bir at gibi drtnala komas yreimin:

sryorum at senin saf corafyann llerinde, geiyorum zmn yeil alkoln, salkmlarnn denizini toparlad o yeil vadileri. Geliyorum kapal denizleriyle ehirlerine senin, kamelya iekleri gibi beyaz, o biimli kokusunda arap mahzenlerinin, ve titreyen ve kpklenen dudaklarla akyan rmaklarn suyuna szyorum tahta bir ubuk gibi. Anmsyorum yollar boyunca, bu zamanda belki ya da daha dorusu sonbaharlar, nasl da evlerde aslyor altn msr koanlar kurusun diye, ve btn o seferlerde grdm sevinli bir ocuk olarak altn fakirlerin damlarnda. Sarmalyorum seni, fakat imdi geri dnmeliyim saklandm yere. Sarmalyorum seni tanmadan seni: syle kim olduunu, tanyor musun sesimi doumlarn korosunda? evreleyen her eyin arasnda iitiyorsun sesimi, hissetmiyor musun nasl kuatyor seni dalgalanan arkm topran doal suyu gibi? Sarmalayan benim btn bu muhteem yzeyi, anayurdumun ieklenen kuaklar, ve aryorum seni ki konualm birlikte tkenirken sevin, ve sunuyorum sana bu an kapal bir iek gibi. yi yllar karanlktaki anayurduma. Haydi birlikte gidelim, dnya talanm budayla, o derin gkyz kayp gidiyor ve eziyor kendi yksek, kl tan geceye kar: tam imdi doluyor yeni kire bizi tayan zamann akmyla birleecek olan bir dakika ile. Bu zaman, bu kire, bu toprak senindir: al onlar ve duy afan doaca yeri. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Karanlktaki Anayurduma Yeni Yl lahisi adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------337) KARARLAR Yoldalar, sla Negra ya gmn beni, akl tann ve dalgalarnn her bir przl lekesini gzlerim kapalyken, sanki artk hi grmeyecekmiim gibi tandm denizin yaknna. Okyanus kysnda, gn getirdi bana hep sisi ya da aydnlk sknn turkuvazn, ya da enginlii, dzenli olarak, deimeyen suyu, istediim eydi bu, bu mekan sanki yutmutu alnm. Her bir yas kyafetli srs karabataklarn, o mthi ka k seven boz kularn, ve her bir kasvetli evrimi yosunlarn, ve soukla arpan tehlikeli btn dalgalar,

ve dahas var, btn toprak grnmez ve gizli bir aktar gibi, deniz sisinin ve tuzlarn meyvesi, keskin rzgrn kemirdii, sonsuz kuma yapan kynn kk ta yapraklar: btn deniz toprann nemli girii tanyor her bir basaman sevincimin, biliyorlar ki orada uyumak istiyorum arasnda denizin ve topran parldayan gz kapaklarnn... Topraa szlmek istiyorum yamurla yabanl bir deniz rzgr gibi hrnlkla yaralamak, ve bylelikle yeralt sularyla karp aldamak istiyorum o byk ilkbahara, yeniden doua. Yanmdaki mezar sevdiim iin a ve sevdiimle birlikte olmam sala yeraltnda da. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------338) KARGALARIN RANDEVUSU Panama'da buldu iblisler birbirini. Orada imzaland samurlarn antlamas. Tek bir mum bile yanmad arka arkaya geldiinde. nce tek gzl, olduka yal Almagro, sonra domuzlarn kral Pizarro, ve kei Luque, karanln gerekleriyle gizlenmi Diyanet leri Kurulu'nun yesi. Herbiri saplamak iin ortann srtna, saklyordu hanerini, buluyordu kan herbiri kasvetli duvarlarda, kirli baklarla. Ne ki ekiyordu uzak lkelerin altn ayn lanetli talar ektii gibi. Antlama imzalandnda, dntrd Luque okunmu ekmei lene, ve bu hrsz irkin bir glmsemeyle inediler yufka-ekmeini. 'Kardeler, aramzda blld Tanr.' diyerek gvenceledi Diyanet leri Kurulu'nun yesi, ve 'Amin' dediler siyah dileriyle bu insan-yamyamlar. Tkrerek vurdular yumruklarn masaya. Harfleri tanmadklar iin doldurdular masay, kad, sralar ve duvarlar halarla. Karanlk, unutulmu Peru zenle seilmiti, ve kara halar, kk kara halar dmen krd Gney'e doru: lm straplar iin halar, kll ve keskin halar, hayvan peneli halar, banla aarm halar,

rmcek ayakl halar, drdrc, insan-avcs halar. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------339) KAZIA OTURTULMU Ne ki eriti ikence Caupolican'a da. kence mzrayla delik deik edilmi olarak girdi aalarn o yava lmne. Geri ekti yeil saldrsn Arauco, duydu glgeler arasnda lm rperiini, topraa gmd ban, bzld aclar altnda. lmde uyudu Araukanya reisi. Duyuluyordu kamptan demirden bir grlt, bir elenk yabanc kahkahalarn kkreyilerinden ve gece yalnz dalgaland yas giyitindeki ormanlara. Ac deildi bu, volkann esneyen barsaklarndaki srk yaras, bu yalnzca ormann uykusuydu, yalnzca kan yitiren aat. Anayurdumun ilerine szd katil mzra ve yaralad kutsal topra. Ateli kan dt sessizlikten sessizlie, aa tohumun olduu ve ilkbaharn geliini bekledii yere. Daha da derine dt kan. Kklere dek dt. llere dek dt. Yeniden doacak olanlara dek dt. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------340) KENDNE DNER K Yetersizce tasarlanm eski bir ev gibi kendine dner kii, byle ite: delinmi bir takm elbiseden bkm gibi plak dolanmak ister kii,

nk yamur yamaktadr, pak suda pslak olmak ister kii, o rzgrn kendisinde, ve ulatnda kendi znn kuyusuna kii, yaamak hakkndaki en kenardaki o alakgnll kaygya, ifade etmek ister ya da demek ya da borlanmak ya da kefetmek bir eyi, sanki ben ok nemliymiim gibi, sanki dnya bana ho geldin demi ya da siyah duvarl tiyatrosunda bitkisel adyla seslenmemi gibi bana. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy El Mar y Las Campanas dan Pablo Neruda ---------------------------------------------341) KEREVZN ZRVES Grltnn asla dalamayaca o pak merkezden, o dokunulmam balmumundan, gelir o berrak, dorusal yldrm, sarmallara merakl gvercinler, glge ve balk kokulu ge sokaklara doru. Kerevizin damarlardr bunlar! Bunlar kerevizin kp ve kahkahas ve zirvesidir! Kerevizin iaretleridir bunlar, onun atebcei tad, boulmu renklerden haritas, ve yeil melek ba der, ve zarif zlfleri kayg dolu, ve yaral sabah pazarlar gelir kerevizin ayaklarna, hkrklar arasnda, ve kapanr kaplar geerken onlar oradan, ve o uysal atlar kapaklanrlar diz st. Kesilmi ayaklar geip gider, yeil gzleri heba olup gider, her daim batar onlarda bilmeceler ve damlalar: ykseldikleri denizin tnelleri, kerevizin t verdii merdivenler, talihsiz boulmu glgeler, havann ortasndaki kararlar, tan dibindeki pler. Biri slak elleriyle vurur gece yars sis iindeki kapma, ve iitirim kerevizin sesini, o derin sesi, tutsak rzgrdan o kaba sesi, sularla ve kklerle yaralanm olarak ikayet eder, indirir kekre ltlarn yatama, ve boulmu yreimin azn ararken deler barm dzensiz makaslar. Ne istiyorsun, krlgan korseli misafir,

benim cenaze siyah odalarmda? Seni evreleyen o mahvolmu yarkre neyin nesidir? Karanlktan ve alayan ktan lifler, uysal sutalar, burumu enerjiler, hayatn rma ve gerek lifler, sevilen gnein yeil dallar, buradaym ben, gecede, dinlerim gizleri, uykusuzluklar, yalnzlklar, ve dalarsnz iime, sisin ortasnda batm, sizler bende byyene dek, ifa edene dek bana o karanlk ve yeryznn gln. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde kinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------342) KESKN AIT Amerika mz byk, daha da byk yaptn, hanmefendi. O muazzam sulardan berrak bir rmak sundun: sonsuz kkleri olan byk bir aa verdin: o derin sulara layk, soyundan bir oul. Sevdik onu hepimiz dinlenecein topra rtecek btn bu marur ieklerin arasnda, defne ve veda dolu soylu elleri yorgun alnna dokunabilsin diye Amerika nn derininden orman ve sszlklar aarak gelmesini istedik hepimiz. Fakat zaman ve dnyay aarak gelen bakalaryd. Hanmefendi, ve izlediler onu bu ac vedada, esirgediler senden olunun azn ve onu sakladn alazl yreini ondan. Yarattn su reddetti susuzluunu, ve o uzak kayna uzak tuttular onun azndan. Ve ateten ve karanfillerden bir annenin uyuduu bu ezilmi taa faydas yok hibir gzyann. Amerika nn glgeleri, tutkuyla, karla, kanla, okyanusla, frtnayla ve gvercinlerle talanm kahramanlar, buraya gelin: bu annenin gzlerinde saklad bolua beklediimiz o aydnlk kaptana: ey bizim byk sancaklarmzn yaayan ve lm kahramanlar: O Higgins, Jurez, Crdenas, Recabarren, Bolvar, Mart, Miranda, Artigas, Sucre, Hidalgo, Morelos, Belgrano, San Martn, Lincoln, Carrera, hepiniz, gelin ve doldurun byk kardeliinizin boluunu, ve havay hissetsin hcresinde Luis Carlos Prestes, Amerikal atalarnn cokun kanatlarn. Tatan sonsuz bir melek gibi ciddi bir yaknlk var tirann evinde bugn, sonsuz bir ay gibi ac dolu ve uyuyan bir ziyaret var bugn tirann evinde, bir anne kouyor tirann evi boyunca, gzyandan, intikamdan, ieklerden bir anne,

znten, bronzdan, utkudan bir anne, lmcl zncmz tirann gzlerine ekene dek durmakszn bakp duracak. Hanmefendi, bugn kavgan ve acn bizimdir. Hi huzur bulmam kann miras alyoruz. imdi seni alan toprak zerine ant ieriz ki, olun geri dnmeden, uyuyup rya grmeyeceiz. Ve kucanda kafasn zlediin gibi zlyoruz gsnn nefes ald havay, zlyoruz elinin bize gsterdii gkyzn. Ant ieriz durdurulmu damarlar srdrmeyi. Ant ieriz ki, aclarnda bym atelerin durdurulduunu gren talar yeniden duyacak kahramann admlarn. Hibir hapishane saklayamaz Prestes in elmasn. O kk tiran kk souk yarasa kanatlaryla saklamak isterdi onun ateini ve gece karanl saraynn dehlizlerinde bir san gibi sarmalamak isterdi kirli sessizlikte. Fakat ltl ve kvlcml ate gibi yanm demirlerden parmaklklar arasndan fkryor Prestes in yreindeki k Brezilya nn byk madenlerindeki zmrt gibi, Brezilya nn byk rmaklarndaki aknt gibi, ve muazzam ormanlarmzdaki gibi ge ykseliyor yapraklardan ve yldzlardan bir heykel, Brezilya nn susuz toprandaki bir aa. Amerika mz byk, daha da byk yaptn, hanmefendi. Ve zincirlenmi olun bizimle birlikte savayor, yan bamzda, kla ve azametle dolu. Senden bugn bize miras kalan frtnaya kar aciz kalr merhametsiz rmcein sessizlii. Onun yenilmez aatan yrei karnda aciz kalr bu zamanda ektiimiz yava aclar. Bugn toprakla rtl anne ellerinde adil bir gne gibi parldad ve srld yeryz stne krba ve kl. San yaralayan her eyi deitireceiz yarn. Ezeceiz ac veren dikeni yarn. Ikla ykayacaz yarn yeryznn kasvetli hapishanesini. Zafer bizimdir yarn. Ve Kaptanmz bizimle birlikte olacaktr. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ('nc Konaklama'dan)

evirenin notu: Bu iir ilk defa Mexico City de yaynlanan Excelsior gazetesinde 19 Haziran 1943 tarih inde baslmtr. iir, Leocadia Felizardo de Prestes in 18 Haziran 1943 tarihindeki lm z azlmtr. Leocadia Felizardo de Prestes, Rio de Janerio da hapiste bulunan, Brezilyal kom ist lider Luis Carlos Prestes in annesiydi. nde gelen Meksikal politikaclarn Brezilya Bakan Getulio Vargas ikna etme abalarna ramen, Luis Carlos Prestes in Meksika ya gelip a annesini grmeye izin verilmemiti. Neruda, Keskin At adl iirini Leocadia Felizardo d restes in mezar banda okumutu. (Daha ayrntl bilgi Neruda nn Yaadm tiraf Ediyor

bilir) . Pablo Neruda ---------------------------------------------343) KIRILGAN AFAK ansszlarn gn, o soluk gn uzatyor boynunu ileri baskn souk bir havayla, gri gleriyle, zilsiz, ve damlyor her yerden afak: bir geminin batdr o bolukta, hkrklarla evrili. Dilsiz iin, slak glgeler terkedilmi bir ok yerde, bir ok aylak nemsiz konuma, bir ok dnyasal mesken kklerin bile desenleriyle mecnun olan nefsi mdafaa adna ne ok sivri biimler. Alyorum evrilmiin ortasnda, ortasnda kafa karklnn, ortasnda byyen kokunun, deil mi ki dinliyorum o temiz dolam, geliimi, ve aknca ekiliyorum yoldan geenler iin, zincirler ve karanfillerle giyinmi olanlar iin, dlyorum ve dayanyorum dnyasal kalntlarma. Bir ey yok tepe taklak ya da gln olan, ar biimli hibir ey, her ey apak yoksullukla uyumlu olmak zorunda, topran terk ediyor kendi gzkapaklarn, bir an aln deil, fakat handiyse gzyalar: gnn rgs, krlgan keteni onun, kullanlabilir bir sarg gibi, kullanlabilir elveda demek iin, hemen sonrasnda bir yokluun: renktir bu yalnzca yerini doldurmak isteyen, rtmek, iine ekmek, yenmek, yaratmak mesafeyi. Tekim arasnda zlmekte olan maddelerin, dyor yamur stme, ve benziyor bana, benziyor bana lgnlyla, yalnz bu l dnyada, geri evrilmi dte ve yok dayankl bir biimi. Pablo Neruda Yeryznde Birinci Konaklama dan eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------344) KIRLANGILARIN AYA YERLEMEK STEDKLER Krlanglarn aya yerlemek istedikleri doru mudur? Getirirler mi ilkbahar kendileriyle, havalanrlarken saaklardan? Gz geldiinde ay terk mi eder krlanglar? G gagalayp dururlarken ararlar m tadmlk bizmutu?

Geri dnerler mi balkonlara klle tozlanm olarak? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------345) KIIN GNEY'DE, AT SIRTINDA Deldim getim o kabuu sanki binlerce kez vuruldu bana o Antartik darbe: atn ensesini duyumsadm uyumak iin altnda souk tan Gney'in gecesinde, duyumsadm titreyiini o darack hendekte, en altnda szge deliinin o yapraksz dada, duyumsadm ykseliini balayann zerinde, solgun yanan: tanyorum drtnalann sisteki bakaldrsn, zavall gezginin paavralarn: ve yok benim karanlk gerekten baka tanrm, tan bitimsiz srt ve gece, konuk sevmez gn yok edilmi bir ruhun ve pis giyitlerin varyla. ('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------346) KIYIDA Santos'da, muzlarn kekremsi tatl kokusunda yumuak altn bir dalga gibi, esneyerek srtnda, sahillerde terk ediliyor paralanm cennetin aptal tkr, ve demir kats bir l glgelerin, su ve lokomotifler, terden ve tyden bir akm, alazl yapraklarn derininde batan ve yzen bir ey titreyen bir koltuk alt gibi: kanatlarn bir bunalm, utanga bir kpk. ('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------347) KIYIMLAR Ne ki sakland kan o zaman altnda kklerin, suyla ykanp yok ettiler ve inkar ettiler kan (ok uzun zaman nceydi bu) , Gney'in yamuru ykayp yok etti kan topraktan (ok ok uzaa gtrd kan) ,

gherile yedi bitirdi kan bozkrda ve halkn lm her zaman nasl ise yleydi: sanki kimse lmedi, hikimse, sanki kayayd den topraa ya da suydu den suya. Tala ezildikleri ya da yakldklar Kuzey'den Gney'e dek gmld ller karanlkta ya da yakld geceleyin gze arpmadan, bir ukurda yld klleri ya da atld dalgalara: kimse bilmiyor nerede olduklarn imdi, yok onlarn mezarlar, ikence edilmi parmaklar ve kurunlardan paralanm yrekleri dalm drt bir yana memleketin kkleri arasnda: ili'lilerin gl bozkrn yiit erkekleri, sessizliin kaptanlar. Kimse bilmiyor bu bedenleri katillerin nereye gmdn, ama topraktan dorulacaklar yeniden ve dklen kann hesabn soracaklar halkn dirili gnnde. Bu crm bulvarn tam ortasnda ilendi. Ne bir al gizleyebildi ne de bozkrn kumu iebildi halkn temiz kann. Kimse rt bas edemedi bu crm. Bu crm bulvarn tam ortasnda ilenmiti. Pablo Neruda Trkeye eviren: smail Aksoy ('La arena traicionada' / 'Canto General'den) Pablo Neruda ---------------------------------------------348) KIYININ OULLARI Denizin dlad, dvlm Antarktik kpekler, sustal bir bakla kesilmi yerlilerin marur boyunlarna piyasa fiyatn deyen toprak aalarnn l kemiklerinin zerinde dans ettii l yagane yerlileri. Antofagasta dan Changos ve o kuru ky, dlanm, okyanusun donmu biti, Rapa nn torunu, yoksul Anga-Roa, ezilmi maymunlar, Hotu-ti den czzamllar, Galpagoslu kleler, takmadalarn kovalanm serserileri, sefil paavralar arasndaki o kirli yamalar gsteriyor

kavgann dokusunu, havayla tuzlanm deri, o cesur suskun insan dokusu, kehribar. Denizin memleketine geldi gemi yk, geldi ip, yelken, messese, dolduran profiliyle kat paralar, cam krklar geldi kumsala, geldi Vali, muavin, ve denizin kalbi dikildi, cep oldu, iyot ve lm kavgas. Satmak iin geldiklerinde gzel bir afakt, gmlekler orada aydnland kar gibi teknelerde, ve gn oullar yand tututu: iek ve sevin atei, ay ve devinim. Denizin biti, ye imdi gbreyi, izle pl, denizcinin yamal ayakkabs, mdrn, dk ve rm balk kokusu. imdiden girmisiniz iine sadece lmek iin terk ettiiniz o dolamn. Denizdeki lm deil, suyla ve ayla, fakat lm yazs yazann km maaralarnda lm, nk unutursanz yitmisiniz demektir. Daha nce lmn kendi blgesi vard, ruh dolam, etaplar, istasyonlar, ve dans ederek ykselirdiniz, gln gndelik iyine dnm olarak ya da klkuyruun deniz yolculuu: bugn lsnz sonsuza kadar: batmsnz dibe keiin kasvetli fermannda, ve sizler sadece topran kurtlarsnz kuyruuyla en fazla vurabileceiniz cehennemin yazc salonlar altnda. Gel ve kayna denizin stndeki sahillerde: biz hogr gstermiyoruz daha. Balk avlayabilirsiniz bizim Balk irketimiz size garanti verdii mddete: Gelebilirsiniz ve syrtabilirsiniz kaburgalarnz rhtmlarda, srkleyebilirsiniz garbanzo bezelyesi dolu uvallar ve uyuyabilirsiniz kynn p ynlarnda. Gerekte sizler bir tehditsiniz, kpn mirastan yoksun hergeleleri: sizi bekleyen gemiye binmenize rahibin izin vermesi ok daha iyiydi, ve bitle ve dier eylerle berabermi gibi gtrecek sizi hibir eye, tabutsuz, silip sprlm son dalgalarla ve gemi batyla, yalnzca denmeyecei zaman, lmde. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Byk Okyanus adl blmnden)

Pablo Neruda ---------------------------------------------349) KIZIL GERDAN KUU Yaknmda benim, sen kan kzl, ve gene de uzaksn. O zalim masken ve sava gzlerin arasnda toprak tepeciklerinin, hopluyorsun bir hazineden dierine saf ve yabanl mkemmelliinde. Anlat bana nasldr dier btn yaratklar arasnda, yuvalardan bir karanlk manzarann ortasnda yamur gibi sk allmzda boyanmt kendi ikayetlerine, nasl gsn yalnz topluyor dnyann laln? Ah, krmz yaz sram zerine, dalmsn eflatun iektozunun maarasna ve gsnn lekesi eziyor btn atei. Ve hemen hemen gk kubbe ve bu kar beyaz gece kendi yaban rdei tabyasnda atnda gndelik kanatlarn, tutmuyor hi bir ey bu baklar: sadece senin diken aln srekli alazlanyor kavurmadan topra. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------350) KIZLAR Sizler, byk ak arayan kzlar, o korkun byk ak, ne oldu sizlere byle, ey kzlar? Belki, zaman, zaman! nk imdi burada, bak, nasl gider ve srkler gksel talar yerinden ve mahveder iekleri ve yapraklar kpklenen bir kpk grltsyle senin dnyann btn talarnda atmktan ve yaseminlerden bir rayihayla, o kanl aya yakn. Ve imdi ne yapacan bilmeksizin dokunursun suya kk ayaklarnla, kk yreinle? Yolculuu srdrmektense baz gece yolculuklar daha iyidir, baz vagonlarla, baz ok en gezintilerle, byk sonular olmakszn baz danslar!

l yleyse korkudan ya da souktan, ya da pheden ki ben byk admlarmla bulaym onu, senin iinde, ya da senin ok uzanda, ve bulsun o beni, akn zerinde titremeyen o, hayatta ya da lmde benimle birlikte erimek isteyen o. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------351) KM ALIIR TOPRAKTA DAHA OK Kim alr toprakta daha ok insan m yoksa msrn gnei mi? Kim sever topra daha fazla am aac m yoksa gelincik mi? Hangisini yelemeli orkideleri mi yoksa buday m? Niin bunca grkem iee ve sadece lekeli altn budaya? Yasal bir ekilde mi gelir yoksa kaak bir mevsim midir gz? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------352) KM KNA EDEBLR DENZ Kim ikna edebilir denizi makul olmas iin? Ykarak neler alr acaba deniz mavi kehribardan, yeil granitten? Ve niin bunca krklk var ve bunca delik kayalarda? Denizin ardna geerim, nereye giderim keserse yolumu? Denizin tuzana derek niin kapattm ki yolumu?

Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------353) KM YYP BTRD GZLERMN NNDE Kim yiyip bitirdi gzlerimin nnde sivilcelerle kapl bir eki baln? Kim suluydu, kpekbal m yoksa kanla lekelenmi balklar m? Srekli bir krlma m bu dzen ya da savam? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------354) KMD ACABA SEN SEVM OLAN O KADIN Kimdi acaba seni sevmi olan o kadn dte, yatp uyurken sen? Nerededir btn o dlenilen eyler? Bakalarnn dlerine mi giderler? Ve dlerde yaayan o baba, yeniden mi lr, byrken sen? ieklenir mi dlerin bitkileri ve olgunlar m ar meyveleri? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------355) KME SORABLRM BURADA Kime sorabilirim burada ne yaplacan bu dnyada? Niin deviniyorum istemeden, niin sakin duramyorum? Niin tekerleksiz dnp duruyorum, uuyorum kanatsz ya da tysz? Ve kemiklerimin evi ili deyken niin gidiyorum yabanc lkelere?

Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------356) KME SORACAIM SAATN KA OLDUUNU Kime soracam saatin ka olduunu eer lrsem imdi farknda olmadan? Btn bu yapraklarn nereden alm Fransa daki ilkbahar? Nerede yaayabilir ki acaba arlarn srekli izledii bir kr? Bir gn eer o sar buday tketilirse neyle yapacaz o zaman ekmei? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------357) KRAZ AACININ GNENDE Kiraz aacnn gneinde lmn yaadna inanmyor musun? Seni de ldrmez mi ilkbaharn bir p? Senin yazgnn bayraklarn senden nce yasn tadna inanmyor musun? Ve kefedebilir misin atalarnn kafatasnda kemik olmaya mahkm olduklarn? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------358) KOLORADO IRMAI'NIN BATISINDA Kolorado rmann batsnda sevdiim bir yer vardr. Kouyorum oraya iimde titreyerek alkalanan ne varsa, neyim varsa, ne isem ve neyi savunuyorsam. Baz yksek kzl kayalar var, binlerce elli o yabanl hava yapm onlarn biimini: uurumdan ykseldi kr krmz utan

ve onda dnt bakra, atee ve gce. Amerika, gerilmi bizon derisi gibi, orada, drtnaln hafif, berrak gecesinde yldzla ltl tepelere doru iiyorum yeil iyden yaplm kadehinden. Evet, bu kekre Arizona dan ve zorlu Wisconsin den Milwaukee ye doru rzgra ve kara kar yolculuk ederek ya da West Palm n yakan bataklklarnda, yaknnda Tacoma nn am ormanlarnn, youn elik kokusunda ormannn, dolandm ben ana topranda senin, mavi yapraklar, alayanlarn ta, sonsuz mzik gibi titreyen frtnalar, manastrlar gibi ibadette rmaklar, rdekler ve elmalar, topraklar ve sular, budayn doduu yerde sonsuz bir sessizlik. Orada, benim merkezi kayamda, uzatrdm gzlerimi, kulaklarm ve ellerimi havaya doru iitene dek, kitaplar, lokomotifleri, kar, mcadeleleri, fabrikalar, mezarlar, bitkileri, admlar, ve Manhattan dan gemi stndeki ay, dokuma tezgahnn arksn, topra yutan demirden ka, kondor vuruuyla matkab ve kesen, ezen, koan ve diken ne varsa: yaratklar ve hl dnen tekerlei ve doumu. Seviyorum iftinin kk evini. Gen anneler uyuyor demirhindi erbeti gibi kokuyorlar, ve araflar yeni tlenmi. Ate harl soan tarlalarnn evreledii binlerce kulbede. (Erkekler rmak kenarnda ark sylerken dipteki talar gibi kabadr sesleri: ykselir ttn kendi geni yapraklarndan ve szar ateten bir ruh gibi bu evlerin iine) . Missouri nin ilerine gel, gr peyniri ve unu, ho kokulu tahtalar, kemanlar gibi krmz, mhrlyor erkek buday tarlasn, ekmein ve yoncann kokusunu alan o mavi yeni eyer vurulmu tay: anlar, gelincikler, demirciler, ve yklmak zere olan tara sinemalarnda gsterir dilerini ak topraktan doan o dlerde. Senin barndr sevdiimiz, masken deil. Sava yzn gzel deil gzel ve enginsin, Kuzey Amerika. Irmaklarnn kenarndaki amarc kz gibi kkn alakgnll bir beikten, gz kamatran beyazdan. Bilinmeyende biimlenmi peteinin bar tatllndr. Oregon un balyla eli kzllam insann seviyoruz, sana mzii getiren zencini, fildiinin lkelerinde doan: seviyoruz ehrini, zn, n, tekniini, Bat nn enerjisini, ar kovanndan ve kynden

bar baln senin, o byk yetikin ocuk traktrn stnde Jefferson dan sana miras kalan yulaf, hzla yuvarlanan tekerlek lyor okyanussu topran senin, fabrika duman ve yeni bir mahalleden binlerce pck: senin ifti kann seviyoruz biz, mazot damlayan halkn elini. ayrlklarn gecesinde, gemite olduu gibi imdi, arbal sessizliindeki bizonun derisinde dinleniyor heceler, ben olmadan nce ne olduum ne olduumuz hakkndaki ark. Mellville bir deniz amdr, dallarndan fkrr bir karinann kvrm, tahtadan ve gemiden bir kol. Whitman, msr tarlalar gibi saylamaz, Poe kendi matematik alacakaranlnda Dreiser, Wolfe, yokluumuzdaki yeni yaralar, ve yakn zamanlardan Lockridge, herkes bal derine, bir oklar da glgeye bal: onlarn zerinde alazlanyor yarkrenin ayn afa ve onlardan yaratldk biz olan ey. Muhteem ocuklar, kr kaptanlar, ara sra rkmler olaylarn ve yapraklarn arasnda, sevin ve acyla blnm szleri, ayrlklar altnda akkan trafik, ne ok l gml orada gremeden ovalar: ikence edilmi masumlar, yeni peygamberler, ayrlklarn bizon derisi zerinde. Fransa dan, Okinawa dan, Leytes in atollerinden (Norman Mailer yazmt bunlar hakknda) hiddetli havadan ve dalgalardan geri dnd hemen hemen btn olanlar. Hemen hemen hepsi... Yeil ve acyd onlarn amurdan ve terden oluan hikyeleri: ok nadir iitmilerdi mercan kayalklarnn arksn, adalarda lmelerini saymazsak, belki hi dokunmamlard, ihtiam ve rayihadan oluan ta yapraklarna: kan ve gbre peini brakmad onlarn, kir ve fareler ve bitkin, avuntusuz ve savaan bir yrek. Ama dndler ite imdi geriye, karladnz onlar engin topranzn geni mekannda ve ie kapandlar (geri dnenler) saysz, isimsiz yapraklardan oluan bir ta yapra gibi yeniden domak ve unutmak iin. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Que despierte el leador Canto General den

('Uyansn Oduncu! ')

Pablo Neruda ---------------------------------------------359) KONDOR

Kondorum ben, uarm dolanarak stnden, ve birden dnyle rzgrn, tyn, penelerin, saldrrm sana slk alan kasrgann cokun souuyla. Ve kar kuleme, kara maarama gtrrm seni, ve yaarsn orada yalnz, ve rtersin kendini tyle ve uarsn dnya zerinde, kmltszca, yceliklerde. Dii kondor, haydi atlalm o kzl ava, haydi paralayalm arpan nabzla geen hayat, ve haydi ualm uzaklara yabanl kamzda. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden) evirenin notu: Kondor: Gney Amerika ya zg kanatlarnn uzunluu 3,2 metreyi bulan byk akbaba. Kondorun kl tr bulunur: And Da Kondoru (Vultur gryphus) ve doada daha ender bulunan Kaliforniy a Kondoru (Gymnogyps californianus) . Kondor szck kkeni olarak Peru, Bolivya ve Ekvat or yerlilerinin konutuu dil olan quechua daki kuntur dan gelmektedir. smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------360) KON GB YUVARLAK SALYANGOZLAR Koni gibi yuvarlak salyangozlar deniz kzlarnn memeleri midir? Ya da talam dalgalar mdr ya da kpn kmltsz oyunu mu? ayrlklarda yangn m karm yabanl atebcekleri? Gzn berberleri midir Kasmpatlarn san datan? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------361) KONTRA TANKI

Bildik sedef dallar yalnzca, denizin ve gn haleleri, bir defne rzgr sizler iin, mee ormannn kahramanlar sizler, kontra tanklar. Sizler savan gecesel uurumundaydnz atein korkun melekleri, topran temiz oullar. Byleydiniz, serpilmisiniz tarlalar stne, tohum tanesi gibi karanlk, yaylm, beklersiniz. Ve yz yze frtnal demirle yalnzca srklemediniz solgun bir para patlayc maddeyi canavarn gsne doru, fakat derinliinizi de, iin iin yanan yrei, yle ykc bir krbac ve barut gibi maviyi. Doruldunuz, soylu, emsalsiz zulmn dalarna kar, topran ve nn plak oullar. Daha nce hi grmemitiniz zeytin aacndan baka bir eyi, balk pulu ve gmle dolu alar: topladnz hasadn ve inaatn aletlerini, demiri ve keresteyi: ellerinizde ieklendi en gzel orman nar ve sabah soan, birden buradasnz, imekle kuanm, skyorsunuz n, atlatyorsunuz fkeli kuvvetlerle, yalnz ve sert, yz yze karanlkla. zgrlk seti sizi madenlerde ve bar istedi pulluklarnz iin: Doruldu bar alayarak yollar boyunca ve bard evlerin koridorlarnda: tarlalarda kotu sesi portakallar ve rzgr arasnda ve ard olgun yrekli adamlar, ve geldiniz, ve buradasnz, utkunun seilmi oullar, sk sk ldnz, yok olmu ellerle, paralanm kkrdakla, susturulmu azlarla, ezilerek yok edilmi bir sessizlikle: fakat birdenbire kasrgann ortasnda bakalar doruluyor iinizden, yreklerin ve kklerin esrarl, kundak btn soyu. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama nn Yrekteki spanya adl blmnden) . Pablo Neruda ---------------------------------------------362) KTLKLER

Sen belki karanlk gecelerde getin gittin iinden hanerli bir ln, ayaklar altna aldn kanda: o yalnz yumurta hamzdaki, bin kereler inenmi ayaklar altnda, o sessiz kapya indirilmi ar darbeler, yer alp da iine girmi katil, imek hzyla yiten, uluduunda kpekler ve kzgn polisler uyandrdnda zalimce uyuyanlar dehet iindeki gz kapandan dklen gzyalarnn ipini burmak iin. ('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------363) KRALE Kralie diyorum sana. Senden daha uzun kadnlar var, daha uzun. Senden daha temiz kadnlar var, daha temiz. Senden daha gzel kadnlar var, daha gzel. Fakat kralie sensin. Dolatn zaman caddelerde, kimse dikkat etmez sana. Kimse grmez kristal tacn, kimse bakmaz yolunda yrrken bastn kzl altndan halya, var olmayan o halya. Ve grnce seni, ses verir btn rmaklar bedenimde, sarsar anlar g, ve doldurur evreni bir ilhi. Yalnzca sen ve ben, yalnzca sen ve ben, ey sevgilim, kulak veririz buna. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden) Pablo Neruda ---------------------------------------------364) KURTARICILAR Halkn aac, frtnann aac, burada ite aa. Onun kahramanlar ateliyor topra zsuyunun yapraklar gibi, ama rzgr blyor dalgalanan bu ynn yapraklarn, ekmein msrtohumu tekrar dene dek topraa.

Burada byyor aa, plak llerle beslenmi aa, yaral ve yamalanm ller, yzlerindeki korkun ifadelerle ller, bir mzrakla oturtulmu kaza, atete zlm, baltayla koparlm kafalar, atlarn mahvettikleri, kiliselerde armha gerilenler. Burada ite aa, kkleri hayat dolu aa, zorla ald gherile onu ehadetten, kkleri kanla beslenirdi, ve gzyalar demledi onu toprakla: ykseltti onlar dalgalaryla, yayd onlar btn mimarl boyunca. Grnmez iek oldular, bazen gmlm iek, ve ska n sat yapraklar gezegenler gibi. Ve topland dallarda insanlar pekitirdiler iektalarn, elden ele uzattlar onlar narlar ya da manolyalar gibi, yarncaya dek topran kabuunu anszn ve byynceye dek ta yldzlara kadar. zgrlerin aac bu. Toprak aac, bulut aac, ekmek aac, st aac, yumruk aac, ate aac. Boulur o bizim gece-karanlmzla devrin kzgn suyu, ne ki beiini sallar airet onun gcnn yce emberinin. Bazen der dallar yeniden, krlm fkeden, ve tehditkr kl rter hayli eski hametini onun: byle geldiydi baka zamanlardan, byle gittiydi lm savana, gizli bir ele, saysz kollara, halk saklad arta kalan, gizlenmi kmldatlamaz airetler, ve halkn dudaklar koca, blnm aacn yapraklaryd, her bir yana serpilmi, kklerine doru yola km gezgin. Bu aatr, halkn aac, btn savaanlarn, zgrlk bilincinde olan halkn aac. Haydi grelim seni onun tepesinde, dokun onun genlemi nlarna, titreyen meyvesinin n gnden gne yayd fabrikalarda

indir elini. Yukar kaldr ellerindeki bu topra, bu parltdan payn al, ekmeini ve elman al, yreini ve atn, ve snrda nbet tut, yaprann snrnda. Savun iek-talarnn bitimini, dmans gecelerden al payn, afan devri iin nbet tut, yldza brnm tepeleri soluklan ve savun aac, dnyann tam ortasnda byyen aac. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------365) KU SAPANI (1919) Sevime, galiba sevime, gvensiz, belirsiz: azmda hanmelinin okay, yalnzlma kar kara bir ate gibi vuran bir ka rg, ve bunun yan sra: gecesel rmak, gkyznn iareti, uucu, yamur ykl bahar, yapyalnz, yolunu kaybetmi aln, gecede kendi zalim lalelerini vuran arzu. Kendimi yok ederek soydum gk iaretlerini, duyarllm sivrildi yldzlara kar, lif lif baladm ben bu buz souu dokuyu kapsz hava saraynda, ah, yaseminlerinin bouna saklamaya alt berraklyla yldzl efkat, ah, sevime gnnde uzak ayrlarda bir hkrk gibi alan bulutlar, plak yalnzlk bir buluta zincirli, tapnlan bir yaraya, doymayan bir aya. Beni admla ar, dedim galiba gl aalarna: o yalnz, o koyu lezzetin glgesi ve dnyann her bir titreyiin ulat hemen admlarma, o gizli ke bekliyordu beni, o biricik aacn yksek heykeli bozkrda: drt yol aznda dokundu her ey benim duyarszlma ve serpti adm btn baharn zerine. Ve o zaman, sen tatl yz, yaktn zamba, benim dlerimde uyumayan sen, sen inat madalya, bir glgenin takip ettii, isimsiz sevgili, yalnzca iek tozlarnn dokusundan olumu, kirli yldzlarn zerindeki alazl rzgrlardan olumu: ah sevime, kendisini yutan bakml bahe, sende olutu dlerim ve ykseldi karanlk ekmein eki mayas gibi. Pablo Neruda ('Yo soy' / 'Canto General'den) eviren: smail Aksoy.

Pablo Neruda ---------------------------------------------366) KULAR GELR Herey ka ierisindeydi topramzda. Kan nasl emerse ty ylesine emiyordu kardinaller de kan Anahuac'n afandan. Tukan parlatlm yemilerin mucizevi koruyucusuydu, yldrmlarn ilk kvlcmlarn saklayan arkuuydu ve kvlcmlarn kk atei kmltsz havada yalazland. Yeil altn kleleri kadar usulca akan ktlenin aksr ykseldi takn batakln stnde, azametli papaanlar doldurdu sararm yapraklarn esrarn, ve yusyuvarlak gzlerinde mineraller kadar eski sar bir halka bakt durdu. Gkyznn btn kartallar o kimsenin oturmad mavide sayg gsterdi kanl akrabalarna; ve yrtc kanatlaryla utu geti dnya zerinden kondor, katillerin kral yalnz keii gkyznn siyah muskas kar'n frtnas ahin avnn. Hornero-kuu'nun yap sanat mis kokulu balktan, sesli kk mizansenlerle dansetti arksyla. Atajacamino kuu kopard rutubetli ln derin gletlerin kysndan. Araukanya'l orman-gvercini przl yuvalar kurdu, elik mavisi yumurtasnn krals armaann brakt sszla. Gney'in loica's, sonbaharn mis kokulu, tatl marangoz kz gsterdi kpkzl yldzlarla sslenmi gsn, ve Antartik chingolo'su havaya kaldrd, demincek suyun sonsuzluundan ald fltn. Ama bir nilfer gibi nemli, gl renkli katedral kaplarn vurdu telliturna geni aznda

ve utu gitti sabah-kzll gibi scak ormandan ok uzaa, birdenbire uyanan, devinen ve sonra svan ve parldayan ve kzolankz scakln usun diye brakan quetzal-kuu'nun mcevherlerinin asl olduu yere doru. Bir deniz-da uuyor adalara doru, kulardan bir ay Peru'nun mayalanm adalarna kanat rpyor. Yaayan bir glge akm bu, titreyen, kuyruklu bir yldz bu, kck ve saysz yrekten yaplm, uuyor adalardenizine doru, karartarak dnyann gneini donuk duvakl bir yldz gibi. Ve orada, isync denizin bitiminde, okyanusun yamurunda, ykseltir albatros tuzdan dzenekler gibi kanatlarn ve eker gider sessizlikte kudurgun boralarn hiyerarisinde yalnzlklarn huzuru arasnda. ('Canto General'den, Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------367) KUYU Bazen batarsn dibe, dersin sessizliinin ukuruna, bilinli fkeden uurumunda, ve neredeyse geri dnemezsin, hayatnn derinliklerinde karlatn eylerin kalnts var stnde hl. Sevgilim, bulduun nedir kapal kuyunda? Yosunlar, bataklklar, kayalklar m? Aclanm ve yaralanm olarak neler grrsn kr gzlerle? Benimsin, kalmak istemezsin dtn kuyuda, bulmak istersin tepelerde senin iin sakladm: ebnem damlalaryla bir demet yasemin, uurumundan daha da derin bir p. Korkma benden, yeniden dme kendi kzgnlna. Silkele seni yaralamaya gelen szcklerimi, ve brak usun gitsin ak pencereden. Sen bir ey yapmakszn geri gelecek beni yaralamak iin,

deil mi ki kat saniyeyle doldurulmu, ve o saniye patlayacak gsmde. Glmse bana, ey ltl, yaralarsa azm seni. Ben peri masallarndaki o kr oban deilim, fakat seninle topra, rzgr ve da dikenlerini paylaan iyi bir oduncuyum. Sen sev beni, glmse bana, yardm et iyi olmama. Bouna yaralama kendini bende, yaralama beni, yaralarsn nk kendini. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------368) KBA ldrp duruyorlar Kba da! Yeni satn alnm bir tabutla kurtuldular imdi Jess Menndez den. kmt ortaya halkn kral gibi, aratrd derin kkleri, durdurdu yanndan geenleri, vurdu uyuyanlarn gslerine, ayaa kaldrd amz, toparlad atlam ruhlar ve kaldrd ekerden o kanl kamlar a doru, ta rten tere, sordu yoksul mutfaklarnda: kimsin sen? yiyecek neyin var? burada dokundu bir kola, orada bir yaraya, ve toplad btn bu sessizlikleri tek bir sese, Kba nn ksk, soluyan sesine. Bir nemsiz kaptan tarafndan ldrld, kk bir general: bir trende dedi ki ona: benimle gel, ve arkadan ate etti bu kk general kesilsin diye ksk sesi eker kam tarlalarnn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------369) KBA'DAK VARADERO

Varadero'dan koparlm, o elektrikli sahilden, parampara edilmi olarak kalasnda karlatnda La Antilla'y, ate bceklerinin ve suyun en byk saldrsn fosforun ve ayn o parltl sonsuzluunu, lm turkuvazn gergin cesedini, ve o esmer balk akln eldiinde metallerin deniz menekelerinin birleik bir kuyruunu. ('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General' den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------370) KK AMERKA Amerika nn ekline baktm zaman haritada, grdm sensin, ey sevdiim: banda bakr tepeler, memelerin buday ve kar, ince belin, iddetli, nefes nefese rmaklar, uysal ycelikler ve ayrlar, ve gneyin souunda biter ayaklarn altnn ikiz corafyas. Sevgilim, dokunduumda sana, ellerim yalnzca gzelliini aratrmad, fakat dallar ve lkeleri de, meyveleri ve sular da, sevdiim ilkbahar, ln ayn, yabanl gvercinin barn da aratrd, denizin ya da rman sularyla anm tan yumuakln, ve susuzlukla aln pusuda olduu yabanlln kzl sk ormann. Ve bylelikle karlar beni muazzam memleketim, kk Amerika, bedeninde. Hatta dahas var, sen dinlenirken yulaf renkli teninde grrm akmn yurttaln. nk omuzlarndan bakar bana alazl Kba dan kam kesicisi, esmer ter iinde, ve grtlandan kynn nemli evlerinde titreyen balklar gizlerini akrlar benim iin. Ve bylelikle kesilir plerim, lkeler ve halklar barndran bedenin boyunca ey hayran kalnan kk Amerika, ve yok etmeden aramzda yanan ate tututurmaz yalnzca senin gzelliini, fakat akla arr beni

ve hayatn arasnda zlediim o hayat verir bana ve akn tad iin eklenir balk, bekler beni topran p. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------371) LANET Ey krm yurdum, yemin ediyorum: klnde doacaksn bir iek gibi sonsuz sudan, yemin ediyorum: senin kuruyan azndan fkracak ekmein tayapra ve israf olmu, kutsanm baak. Lanet olsun, lanet, lanet olsun toprak arenasna gelen balta ve ylan sahiplerine, lanet olsun onlara Maripli ve haydut iin meskeninin kaplarn ta bugne kadar aanlara: neler yapmtnz? Gel, gel lambayla, bak o slanm topraa, bak o kk kara kemie atelerin tkettii, spanya nn giysisi mermilerle delik deik. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Yrekteki spanya , Yeryznde nc Konaklama dan) Pablo Neruda ---------------------------------------------372) LANET (YREKTEK SPANYADAN) Ey krm yurdum, yemin ediyorum: klnde doacaksn bir iek gibi sonsuz sudan, yemin ediyorum: senin kuruyan azndan fkracak ekmein tayapra ve israf olmu, kutsanm baak. Lanet olsun, lanet, lanet olsun toprak arenasna gelen balta ve ylan sahiplerine, lanet olsun onlara Maripli ve haydut iin meskeninin kaplarn ta bugne kadar aanlara: neler yapmtnz? Gel, gel lambayla, bak o slanm topraa, bak o kk kara kemie atelerin tkettii, spanya nn giysisi mermilerle delik deik. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Yrekteki spanya , Yeryznde nc Konaklama dan) Pablo Neruda ----------------------------------------------

373) LAUTARO (1550) Kuvartzdan bir geite dokunuyor kan. Byyor ta damlann dt yerde. Bylece douyor Lautaro topraktan. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------374) LAUTARO KFLER ARASINDA Evine girdi Valdivia'nn. Ik gibi izledi O'nu. Hanerlerle rtl olarak uyudu. Kendi kannn dkldn grd, gzlerinin paralandn, ve ahrlarda uyurken arttrd gcn. Ve aclar ezberledii zaman tek bir sa bile kmldamad kafasnda: daha da tesine bakt rzgrn eriebileceinden koparlm soyuna doru. At gzlerini Valdivia'nn ayaklar dibinde. Duydu bu vahi agzl dn merhametsiz bir direk gibi bydn kasvetli gecede. Tand bu dleri. Kaldrabilirdi havaya uyuyan kumandann altn sakaln ve kesebilirdi d grtlandan, ama rendi - gzetlerken hayaletleri doru zamanlamann gecesel yasasn. Gndzleri yrd, okad memleketinin ilerine dalan atlarn nemli tenlerini. Anlad bu atlar. Yrd eriilmez tanrlarla. Anlad onlarn zrhlarn. Tank oldu savalara adm adm dalarken ateli Araukanya'nn ilerine doru. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------375) LAUTARO KENTAUR'A KARI (1554) Sonra saldrd Lautaro, dalga dalga. Dayakla yola getirdi Araukanya glgelerini: daldrd ncelikle Kastilya'l ba bu kzl kitlenin gsnn ortasna.

Bugn dayanma oldu gerilla btn ormann kanatlar altnda, tatan taa, bataklktan batakla, gz gezdirdi copihue-ieklerinden, gzetledi teyi kayalarn altnda. Geri dnmek istiyordu Valdivia. ok ge. Lautaro geldi imek giyitlerinde. teye ekildi dehete dm Ftih. Yol at kendine gneysi akamn nemli alsnda. Yaklat Lautaro atlarn siyah drtnalasnda. Bitkinlik ve lm srkledi Valdivia'nn taburunu bu sk yapraklara. Daha yakna geldi Lautaro'nun mzraklar. ller ve yapraklar arasnda yitti Pedro de Valdivia bir yeryz deliindeymicesine. Bu karanla dald Lautaro. Valdivia tal Extramadura'y dnd altn ya, mutfa, denizler tesinde geri braklm yasemini. Tand tekrar Lautaro'nun savaln. Kuzular, gvenli iftlikleri, beyaz duvarlar, Extramadura akamlarn. kt Lautaro'nun gecesi. Kandan, geceden ve yamurdan sarho balad kaptanlar sersemleyerek geri ekilmeye. Vzldad Lautaro'nun oklar havada. Dten de geri ekildi kanayarak kumandan kfr. imdi dolanyordu Lautaro'nun barnda. Valdivia n geliini grd, afa, belki hayat ve denizi. Bu Lautoro'ydu. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda

---------------------------------------------376) LEVATHAN Sen hiddetli barsn, ey gemi, kayan hayvans gecesin, Antarktik yabanc, glgeden buzdanla geip gidemezsin nmden trmanmadan ben duvarlarna bir gn ve kaldrmadan deniz alt knn zrhn havaya. Gney e doru atrdad dlanm gezegenden siyah atein, yosunlar kmldatan ve skln an sallayan sessizliin lkesi. Sadece biimdi o, meinden hametinin ileriye kayd bir dnya titreyiiyle kuatlm byklk, rktlm kendi gcnden ve efkatinden. fkenin gemisi, tutumu kara karn mealeleriyle, senin kr kann doduunda, uyudu denizin zaman bahelerde, ve kendi beyaz mekannda zd ay fosfor ltl mknatstan kuyruunu. atrdad hayat mavi bir ate gibi, denizanasnn anas, yumurtalklarn devasa frtnas, ve btn bitkiler saflkt, deniz asmalarnn bir vuruu. te senin canavarn byle direk oldu dikilmi arasnda sularn geri dnen kan gibi anneliin, ve gcn kirletilmemi geceydi kklerin zerinde aldayan. aknlk ve korku sallad yalnzl, ve senin anakaran yzd uzaklarda gzde adalarn arkasnda: fakat dehet geldi buz gibi ayn glleleri zerine ve girdi etinden ieri, senin korkutan, snm lambalarn kollayan yalnzlklara saldrd. Seninleydi gece: yatt sana sarlarak frtnal yapkan bir amurla, ve senin kasrgann kuyruu yaralad yldzn uyuduu buzu. Ey byk yaralanm, yarlm imek grltsn zpknlarn mlkleri zerine frlatan scak kaynak, boyanm dklen kann deniziyle, uysal ve uyuyan hayvan karlm bir siklon gibi yarlm yar krelerden ispermeet iin kara gemilere, enelmi ktlkle ve vebayla. Ey heykel, lm ve muazzamsn polar ayn kristalleri arasnda, ie ileyen gk alayan dehetten bir bulut gibi

ve rtyor okyanusu kanla. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan eviri notu:

Leviathan: Tevrat ta (Esaya 27:1) ktl temsil eden bir ejderhann ad olarak gemektedir rat a gre, dnyann yaratlmas srasnda Jehova tarafndan yenilgiye uratlmtr. Leviat olarak alglanmaktadr. Pablo Neruda ---------------------------------------------377) LMADAK RESM GET (1947) Omuzlarnda aziz ikonalaryla sayszdlar, dut renkli fosfor parltsnda bir nehir az gibiydi kalabalk bu byk insan topluluu. Frladlar ve dans ettiler kasvetli kk davullarla ve yemek kokularna karan trensi, kesintisiz bir mrltyla. Meneke yelekler, meneke ayakkablar ve apkalar doldurdu caddeleri mor lekelerle katedralin anlamsz camlarna dklen irin dolu hastalkl bir rmak gibi. Tts gibi, anlatlamaz kasvetli bir ey, banlarn sonsuzca ylmas gibi, yaralad gzleri, kaynatlar birlikte doluan insan rmandan yaylan ksnl alazlarla. iman toprak sahibinin terlediini grdm tren gmleinde ve kutsal spermann byk damlalarn ellerinde ovuturduunu. orak dalarn sefil solucann grdm, iki marapasnda kaybolmu yzyle yerliyi, uysal lamalarn obann, papaz odalarnn huysuz kzlarn, mavi, a yzleriyle ky retmenlerini. Erguvan kzl tunik giyinmi uyuturulmu danszler gibi grnmeyen trampetleri teperek geti zenciler. Btn Peru yaraland gsnden ve bakakald gk mavisi ve gl pembesi

ssl psl kadnn antna yneldi btn balar, titreerek geti ekerlemeden gemisinde ar terden havada. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------378) LMANLAR Mavi bir ta gibi yontulmu Acapulco, uyandn zaman afak atyor kapndaki denizde, bir trompet salyangozu gibi gkkua renkli ve kenarlar ilemeli, ve talarnn arasnda kayyor bir yldrm gibi titreyerek denizin ltsyla dolmu balk. Sen o temiz ksn, gz kapaksz, salnan plak gn bir sahil iei gibi suyun yaylm enleri arasnda ve da aydnlanm balk lambalarla. Senin yaknlnda verdi denizkula bana o scak le sonras sevday hayvanlarla ve tropik bataklk ormanlarla, yuvalar dallarda dmler gibi ve orada tad balkllarn ka kp yceliklere, ve suda, bir crm gibi kzl, azlardan ve kklerden olumu, hapsedilmi bir halk grledi. Uysal ve plak, denizin tad Kaliforniya nn kylarda izemedii Topolobambo, Mazatln, ey yldz kl gecesel liman, iitiyorum dalgalarnn vurduunu yoksulluuna ve takmyldzlarn senin, senin sadk koronun yrek at, ayn kzl a altnda akyan uyurgezer yrein senin. Guayaquil, mzrak hecesi, ekvatorsu yldzn bak az, bir kadnn kanla pslak rgleri gibi dalgalanan nemli karanlk iin ak kilit: yapraklara fildii damlatan ve insan azlarna kayan deniz asidi gibi kemirici zmleri slatan ac terin peinde olduu demir kap. Mollendo nun kayalklarna trmandm, o beyaz, sadece ltsn ve yara izlerini kurutmu, hazinesini talarn arasnda palamarla balam yarlm anakarasyla bir krater, ie kapatlm insann dar mekan arasnda yaln, plak kaya yzeylerinin, o metalik yarklarn glgeleri,

lmn sar da burnu. Pisagua, acnn harfi, ikenceyle lekelenmi, senin bo harabelerinde, korkutan sarp kayalklarnda, tatan ve yalnzlktan hapishanende denediler yok etmeyi insann bitkisini, rmek istediler l yreklerden bir haly, kmsemek istediler bahtszl insan deerinin ezilmesinin lgnl iin bir belirti: orada, o tuzla rtnm bo caddelerde, sallyor umutsuzluun hayaletleri pelerinlerini, ve o plak rezil yarklarda duruyor tarih bir ant gibi krbalanm yalnz deniz kpyle. Pisagua, senin akaklarnn boluunda, o hiddetli sszlkta, ayaa kalkyor insann gereklii plak, soylu bir ant gibi. Sadece tek bir insan deil, sadece kan deil kirleten hayat senin uurumlarnda, fakat btn cellatlar zincirlenmi yaralarn bataklna, cezalara, yas giysileri kuanm Amerika nn krlarna, ve senin ssz ve yaln kayalklarn dolduunda zincirlerle, yalnzca bir sancak deildi yrtlan, yalnzca bir haydut deildi intikam heveslisi, tarihte tekrar dilerini gsteren ve lm getiren bir bakla o bahtsz halkn yreklerini delik deik eden o utan veren sularn direyiydi fakat, kendilerini yaratan topra denetleyerek, kirleterek afan kumunu. Ardnda memlekete aclar brakan ve trnayla acl memleketimizin kabuunu kazyan bilinmedik o tanrya altn getiren o gizli tuzda ve gherilede boulmu, ey kumlu limanlar. Antofagasta, senin uzak sesin alyor o kristalsi kta ve doluyor uvallara ve silolara, ve datlyor o ksr sabahta gemilerin ynne doru. Kurumu gl aac, quiqe, senin beyaz trabzanlarn arasnda, ln ve denizin ay nn ykad am duvarlarn boyunca, orada akt halkmn kan, orada ldrld gerek, umut znd kanl iliklere, gmld crm kumun altna, ve mesafe bodu lmn hrltsn.

Hayalete benzeyen Tocopilla, dalarn altnda, inelerle dolu plakln altnda dolduruyor gherile kuru karn sndrmeden kararllnn n ya da lmn keseklerde sarst o karanlk elin kaygsn. nsan sevdasnn eziyet grm suyunu kovan aresiz kylar, saklanm senin kire beyaz kylarnda utancn en muhteem metali gibi. Senin limanlarna indi o gmlm insan grmek iin satlm caddelerin n, o ar yrei hafifletmek iin, unutmak iin kum ovalarn ve bellar. Geip giderken, kimsin o halde sen, kim geip gidiyor altn gzlerinden, kim izliyor seni o parlayan camlarda? niyorsun aaya ve glyorsun, deerini biiyorsun aataki sessizliin, dokunuyorsun camlarn ltsz ayna ve baka bir ey yok: gzetim altnda kalyor insan et yiyen glgeler ve demir ubuklar tarafndan, uzanyor yaylarak hastanesinde, uyuyarak barutun kr ltsnda. Alnma yapraklarn yamurunu deviren Gney in limanlar: inelerle dolu kaynandan aclarmn stne yalnzln yad kn ac am aalar. Puerto Saavedra, buza kesmi mperial n sahilleri: o kumlanm rmak azlar, kimsenin talarn sallamad ve frtnayla krbalanm portakal aalar gibi yukar ykselen martlarn o buz gibi ikayet l, efkatime doru yolunu yitirmi irinler, o yabanl denizde parampara olmu ve yalnzlklarn stne pskrtlm. Sonrasnda kar vard yolumda, ve boaz boyunca uyuyan evlerde Punta Arenas boyunca, Puerto Natales te, o uluyan frtnann mavi yaylnda, o hzla esen, o dizginsiz, yeryz zerindeki nihai gecede grdm dayanm kalas, yaktm lambalar zalim rzgrn altnda, indirdim ellerimi o plak Antarktik ilkbaharda ve ptm en son ieklerin souk tozunu. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Byk Okyanus adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------379) LNCOLN ZERNDEK RZGR

Esiyor rzgr Gney'den zerinde Lincoln'un mezarnn ve srklyor sesleri ve kent ve aa elyaflarn beraberinde hi bir ey olmuyor O'nun mezarnda harfler kmldamyor mermer dzleiyor yzyllarn ge gebeliiyle yal efendi yaamyor artk elyaflar karp kaynam birbirine zaman ve insan-tozlaryla amma da kusursuz hayat diyor rahat edememi Virginia'l bir hanm bir okul ark sylyor her daim bir okul var ark syleyen ve baka eyler dnen ama Gney rzgr toprak kokusu ve yollar bekleyip duruyorlar gmtn yannda berrakl ada bir gazete gibi aptals kin ve ikyetler o zamanki gibi yaylm utkulu d dinleniyordu altnda kirli ayaklarn trk syleyerek geti gitti ve srkledi onca yorgunluu onca kan burada olduu gibi yarna dner nefret geriye mermere beyaz Gney'in nefreti uyuyan ihtiyara kiliselerde zenciler Tanr ile bir bana diye dnyor insanlar alanlarda ve sokakta dnyann zel iaretleri var trenlerde gkyzn suyu havay bltren amma da kusursuz hayat diyor alngan gen kz ve Georgia'da ldresiye dvyorlar her hafta zenci bir erkek ocuunu Paul Robeson trk sylerken dnya gibi denizin ve hayatn balangc gibi trk sylerken zalimlie ve coca-cola reklamlarna kar dnyann bir ucundan dierine gzaltndaki kardelerimiz iin trk sylerken yeni oullar iin ki dinleyecek insan ve durduracak krbac acmasz eli Lincoln'un yere devirmek istedii o eli o el yeniden doruluyor beyaz bir engerek ylan gibi esip gidiyor yel alp gtryor gmte yel syleileri yemin kalntlarn bir ey alyor gibi mermer zerinde yamur isentisi gibi unutulmu eski ve gmlmemi aclardan Klan ldrd kamak isteyen bir yabanl astlar yaklrken baran zavall zenciyi diri diri kevgire dndrrken bedenini kurunlarla apkal Rotary-kulb zenginlerinin nnde hi bir eye yok inanlar cellt onlar sadece korkak kaatil varslln ptenekesi cinayet kantlaryla gidiyorlar evlerine ykamaya ellerini ve dua etmeye pazar gn Senato'ya telefon ediyorlar ve anlatyorlar kahramanlklarn llionis'te ldrlenin yok bunlardan hi bir haberi deil mi ki bir dil konuur gnn rzgr klelik fke zincirler hakknda ve boyunca taplaklarnn arasnda arama artk o adam O sadece tlm msrtozudur artk utkunun bir l zaferin ardndan dnyayla ayn dzeye gelen utkunun sadece gmlei deil parampara yrtlan sadece lmn delii deil bizi ldren zamanlarn sonsuzca tekrarlanan sonbahar da

ki kemirir utku kazanm korkak arksyla lr gider nceki gnn yiitlii yeniden dalgalanr hainin hiddetli bayraklar birileri ark sylyor heykelin yannda bir okulun kzkorosu bu ykselen ac dolu sesleri dokunmuyor uup giden toza ki uup gider konmadan aaya ulamadan uyuyan aayarcsna onur belgelerinin altndaki l utkuya glerken alayc serseri rzgr Gney'in. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------380) MACELLAN'A ZG YREK (1519) Nereliyim ben, hangi cehennemden geliyorum, bugn ne gnlerden, ne olup ne bitiyor, ara sra soruyorum kendime, uykunun ortasnda, kuru ot, aata, gecede, ve bir dalga, dnyaya yeni bir gn, kaplanburunlu bir imek getiren bir gzkapa gibi ykseliyor. Birdenbire uyanyorum geceleyin ve uzak Gney'i dnyorum. Gn gelip diyor ki: iitiyor musun suyu, usul akan suyu, Patagonya suyunu? ' Yant veriyorum: 'Evet, efendim, iitiyorum.' Geliyor gn ve soruyor: 'Yabanl bir koyun yalyor bir tan donmu renklerini uzakta, tarada. itiyor musun melemesini, tanyamadn m ellerinde ay'n bir anak olduu bu mavi alize rzgrn, grmyor musun davar srsn, rzgrn nefretli parmaklaryla dokunduunu dalgaya ve bo halkasyla hayata? ' Ansrm Boaz'n yalnzln am izliyor beni gecede nereye gidersem gideyim. Ve sar asit, yorgunluk, devriliyor fnn kapa, dnyada sahip olduum her ey. Bir kar tanesi alyor, alyor kapmda ve gsteriyor kl ve ypranm giyitini beni arayan bir kk kuyrukluyldz gibi hkryor. Kimse aldrmyor rzgr drtmesine, mesafeye, havann ayrlarda ulumasna. Yaklap diyorum ki: Gidelim haydi. Dokunuyorum Gney'e, kouyorum kuma, gryorum kumu, kara bitkiyi, saf kk ve kayay, rlplak kalm adalar suyun ve gn dnda, Alkrma, Klyrek, Kederli-deniz-bahesi; ve yalnz ylann tslad yerde, en son yaral tilkinin kazp kanl definesini saklad yerde

rastlyorum frtnaya ve atlak sesine, bu okunmu ses, bu yzlerce dudakl az anlatyor bana havann her gn soluduunu. Kifler geldilerdi ve bir ey kalmad onlardan geriye Gemiye olanlarn hepsini ansr su. Kat, yabanc toprak saklyor onlarn kafataslarn Gney'in kargaasndaki boralar gibi, ve kz ve insan gzleri sunuyor gn onlarn boluklarna, yzklerine, avutulmaz serinsu seslerine. htiyar gk baknyor yelkenin ardndan, hi kimse sa kalmad artk: krk gemi yayor buruk gemici klleriyle, ve altn yerlerden pis kokulu tahlla deri adrlardan ve gemi yolculuklarnn souk alaz (ka atrt akamlar kaya ve batt gemi nihayet) oluyor bir kucak a, yaklm ve cesetsiz, geriye, snm bir alevden kara bir artkla dindi nerdeyse, amansz frtna. Yalnzca avunulmazlk hkm sryor Ey yldz, gece gibi, su, yavaca paralanan buz gibi, sonsuz genilemesin, zamann ve bitimin savatsn eflatun damgasyla, yabanl gkkuann mavi kabuu, ayaklarn batryor glgene memleketim, ve yprk gl lk atp savayor lme kar. Eski kifi ansyorum Kanal boyunca yzyor gene donmu tahl, kavgann sakal, buzul Sonbahar, yaralanm lmller. Onunla, kocam lyle, hiddetli suda batm olanla birlikte, Onunla, acsnda ve alnyla birlik. Hl izliyor albatros O'nu, kemirilerek unufak edilmi deri halat, baktan yoksun gzlerle, ve kr gibi szyor kemirgen fare, kzgn parltdaki krk gemi omurgalar arasnda, derken yzk ve kemik bolua ve kayarken zerinden deniz-ineinin. Macellan Kimdir burdan geen tanr? Bak, kurt dolu sakal ve youn atmosferin yapt pantolonu kazazede bir kpek gibi yalanmakta: bedeni lanetli bir apa kadar ar, ve dnya denizi vzldyor, ve poyraz

tezayak geldi slak ayaklarna. Karanln eytanminaresi, zamann glgesi, kurtyenii yollar, ky kederinin eski efendisi, akrabas olmayan kartal yetitiricisi, tutsak kaynak, Boaz'n amuru ynetiyor seni, ve yok gsnde bir ha bile, denizden bir lk yalnzca, denizndan ve penelerden bir beyaz lk, sraytan sraya, bozulmu devinimden. Pasifik'e varr nihayet Deil mi ki bitimlidir bu kasvetli deniz gn ve teker teker keser gecesel el kendi parmaklarn, bitene dek, insann doumuna dek ve kaptan bulur elii kendinde, Amerika ykseltir kabarcn ve ky kaldrr, sabah kzllna bulanm, doumla przl solgun kayaln mercann gemiden ykselen bir la ve boar onu ve bir lk daha ve afak doar kpkten. Herkes ld Bitli ve etyiyen bir gezegenden gelen sudan yaplm biraderler: grdnz m nasl da ufaland direk frtnada? grdnz m tan eziliini rzgr arpnn lgnlnda, acmasz karda? imdi artk kaybettiiniz cennet sizin, artk sizin lanetli klanz, nihayet pyor yelin havalandrd hayaletiniz aybalnn kumlardaki izlerini. En sonunda eriiyor orak lkenin krpe gnei yzksz parmaklarnza, dalgalardan ve tatan hastahanesinde titriyor bu l gn. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------381) MACHADO Kba da Machado iletiyordu adasn makinelerle, ABD nde yaratlm ithal eziyetlerle, makineli tfekler slk ald, Kba nn iek ihtiamn sprd ve yitti denizin nektar, ve hafif yaral renci atld denize kpekbalklar tamamlasn diye takdire ayann yapt ii. Ta Meksika ya kadar ulat katilin eli, ve Mella yuvarland

kanayan bir disk frlatcs gibi suun caddesinde, korlarken ada, mavi, piyango biletlerine sarl, ekere teminat verilmiken. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------382) MADRD (1936) Yalnz ve arbal Madrid, Temmuz yoksul bal petei sevincinde bastrd seni apansz: klyd cadden, klyd dn. Generallerden siyah bir geirti, hiddetli papaz cppelerinden bir dalga boaltt dizlerinin arasnda kendi amurlu suyunu, tkrkten rmaklarn. Gzlerin yaralyd hl uykudan, tfeklerle ve talarla, yenilerde yaralanm Madrid, savundun kendini. Kotun caddeler boyunca brakarak kannn kutsal izgilerini, topladn kendini ve haykrdn okyanus gibi bir sesle, kann na sonsuzca dnm bir yzle, alan bir da gibi, baklardan oluan vnlayan yldz gibi. Alazl klcn daldnda ie o lo klalara, o ihanetin papaz odasna, geriye yalnzca afan sessizlii kald, sadece dalgalanan bayraklarn, ve bir damla onurlu kan senin glnde. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Yrekteki spanya , Yeryznde nc Konaklama dan) Pablo Neruda ---------------------------------------------383) MADRD (1937) Bu zamanda anmsarm her eyi ve herkesi, btn liflerimle bu derin blgede ses ve ty gibi yavaa vurarak bulunur uzanda bu topran, fakat gene de toprakta. Yeni bir k balyor bugn. Sevdiim her eyi barndran bu kentte, ne ekmek var ne de k: bir buz kristali dyor kurumu sardunyalar zerine. Geceleri el bombalar

koparyor siyah dleri kanl kzler gibi: tahkimatta kimse yok afakta, yalnzca parampara bir kan: imdi yosun, imdi zamann sessizlii, krlanglar yerine, kanayan ve bombo, ge doru esneyen kaplaryla yanm evlerde: imdi balyor pazarda sergilemeye sefil zmrtlerini ve portakallarn ve balklarn, her gn getirilmi buraya kann arasndan, satmak istiyor bacnn ve dulun ellerine. Yasn kenti, alt oyulmu, kanla ve paralanm camla dolu, gecesiz kent, yalnzca gece ve sessizlik ve patlamalar ve kahramanlar, ve imdi yeni bir k, daha plak ve daha yalnz, unsuz, admsz, senin asker aynla. Her eye ve herkese! Yoksul gne, yitirdiimiz kan, rperen ve alayan korkun yrek. Ar mermiler gibi dt gzyalar karanlk topraa bir sesle den gvercinler gibi, eziyor bir el lm srekli, her gnden kan ve her geceden ve her haftadan ve her aydan. Sizler hakknda konumakszn, uyuyan ve uyumayan kahramanlar, suyu ve topra yce kararlnzla titreten sizler hakknda konuma yapmakszn, duyuyorum bu zamanda bir caddede, birinin benimle konutuunu, k geliyor yeniden kaldm otellere, duyduum her ey kent ve mesafedir, engerein kp gibi atele evrilmi, uram saldrsna iblissi suyun. Bir yldan fazladr tebdili kyafet gezenler kmldadlar imdi senin insan kylarnda ve elektrikli kannn dokunuuyla ldler: Mariplilerin uvallar, hainlerin uvallar yuvarlandlar tatan ayaklarn nnde: ne duman ne de lm fethetti senin yanan duvarlarn. Pekl, ne var o halde? Evet, imha ediciler var, yrtc hayvanlar var: bakp dururlar sana, beyaz kent, bulank alnl piskopos, o dklk ve feodal gen efendiler, elinde otuz gm para nlayan general: duvarlarn etrafnda oluturuyorlar yamurlu duaclardan bir kua, rm elilerden bir filoyu, ve asker kpeklerin hznl bir ipini. Bir methiye senin iin, bulutta bir methiye, nda, salkta, klta, lmcl yaralanm tata kendini seyreden kanl ipi kanayan alnnn, lp giden sert irinlik, imekle silhlanm kl beikler, korunmu madde, arlarn doduu kanl hava. Bugn sensin yaayan, Juan, bugn sensin gren, Pedro, dnce reten, uyuyan, yiyen: bugn gecede ksz, uykusuz ve dinlencesiz nbette, yalnzsn imentoda, derisi yzlm toprakta, gneyin zn dolu iplerinden, ortada, senin etrafnda,

gksz, gizsiz, savunuyor adamlar halattan bir kolye gibi alevlerin sard kenti: yldzlarn mermileriyle atein hiddetiyle berkitilmi Madrid: toprak ve gece nbeti utkunun yce sessizliinde: sarslm ezik bir gl gibi: sonsuz defneyle sarmalanm. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama nn Yrekteki spanya adl blmnden) . Pablo Neruda ---------------------------------------------384) MADRGAL KIIN YAZILMITIR Derin denizin dibinde uzun eritlerden gecede aceleyle seirtiyor dilsiz, dilsiz adn bir at gibi. Sakla beni omuzlarnda, ah, sakla beni, aynanda birden sesleneyim, arkandaki karanlktan filizleneyim, ssz, gecesel yaprakta. Sen ieisin o tatl, mkemmel n, plerle dolu aznla gel bana, uzun ayrllarn ardndan yabanl, senin kararl ve gzelim azn. Tamam, zamanda ve sonsuzlukta, unututan unutua otururum ben raylarla ve yamurun lyla: karanlk gecenin saklad eyle. Karla beni ipliklerden akamda, dokurken alacakaranlk giysisini ve rzgrla dolu bir yldz titrerken gkyznde. Brak yokluun doldursun beni bsbtn, yavaa, ve kamatr gzlerimi, bastr beni hayatnla yreim batmasna. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde Birinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------385) MAHVOLMU CADDE O yaral demirin zerinden, al gzlerin zerinden, kayyor yllardan deiik bir dil

zamandan. Bir kuyruktur kaba at kllarndan, fkeyle dolu ta eller, ve evlerin rengi lp gidiyor ve atlyor mimarln kararlar, korkulu bir ayak kirletiyor balkonlar: ar ar, ylm glgeyle, kla ve miskinlikle yaralanm maskelerle, gidiyor gnler yksek alnlara aysz evlerin arasnda. Su ve alkanlk ve yldzn savurduu o beyaz amur, ve zellikle fkeyle anlarn dvp durduu hava, ypratyor eyalar, dokunuyor tekerlere, duruyor puro butiklerinin nnde, ve saaklarda byyor o kzl sa uzun bir at gibi, derken dibe anahtarlar, saatler ve unutulmaya alkn iekler. Nerede yeni domu meneke? Nerede kravat ve o bakire kzl bat rzgr? Meskenlerin zerinden yaklayor rk tozdan bir dil, kryor emberleri, kemiriyor boyay, sessizce ulutuyor siyah sandalyeleri, ve rtyor imentodan gl sslemelerini, yolunmu metalden iskeleler, deniz ve yn, alazlanan fotoraflarn bytlm yamurla yaralanm, yatak odalarnn susuzluu, ve panterin gk grlemesiyle savat o muazzam sinema afileri, sardunyalarn mzraklar, bozulmu balla dolu butikler, ksrkler, parldayan kumatan giysiler, her ey rtlr yenilginin ve nemin ve ktln lmcl tadyla. Belki ypranr boulmu konumalar, bedenlerin srtnmesi, yorgun bayanlarn faziletleri, dumanda kalanlar, acmaszca ldrlm domatesler, hznl bir alaydaki atlarn admlar, birok isimsiz parman bastrd k, andryor kirecin dz lifini, evreliyor d cepheleri ntr bir kokuyla baklar gibi: tehlikenin havas kemirirken koullar ve tulalar, su gibi aar tuz zerinden, ve kaln aksl yk arabalar yalpalayp gider. Ezilmi gllerden ve deliklerden dalga! Rayihal damarlarn gelecei! Merhametsiz nesneler! Kimse gmesin! Kimse amasn kollarn o kr suda! Ey devinim, ey ar yaralayan isim, ey arm rzgrla ve krbalanm renkle dolu! Ey mavi gitarlarn lmlerine doru dt yara! Pablo Neruda eviren: smail Aksoy

Yeryznde kinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------386) MANUEL RODRGUEZ CUECA SENYORA, DYORLAR K ORDA ANA, TEKRAR TEKRAR DYORLAR K SU VE RZGR DYORLAR K EL GUERRLLERO'YU GRMLER -HayatBir piskopos olabilir, belki ve belki de deil, Sadece karn stndeki rzgr da olabilir: kar'n zerinde, belki, ah, ana, bakma o tarafa, trsa kalkm Manuel Rodriguez'in atlar. Gl geerek geliyor El Guerrillero. -TutkuCUECA

Melipilla'dan yola kp Talagante'den hzla akp San Fernando'yu geerek Pomaire'de ortaya km. Rancagua'da srerek at, San Rosendo'dan, Cauquenes'den, Chena'dan, Nacimiento'dan: evet, Nacimiento'dan, ta Chinyigue'den, her bir ynden geliyor Manuel Rodriguez. Bu karanfili ver O'na. Haydi gidelim O'nunla. CUECA SUSSUN GTARLAR, ALMASIN MD YAS ZAMANI MEMLEKETTE. TOPRAIMIZ IIKSIZ KALDI LDRLD NK EL GUERRLLERO -Ve lmTil-Til'e getirdi Ktiller O'nu, kanyordu srt yol boyunca, evet, yol boyunca. Kim inanabilirdi byle bir eye, btn hayatmzd O bizim,

btn sevincimiz. Kan alyor toprak imdi Haydi sessiz olalm imdi. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------387) MANYETK SANAT Btn bu aktan ve dolamadan kitaplar oluur. Ve barndrmazlarsa p ya da gkleri, barndrmazlar bereket iin insanlar, barndrmazlar kadnlar her bir damlada, alk ve arzu, fke, berrak yollar, ne kalkan olarak ie yarar ne de an olarak: gzszdr onlar, aamazlar benim iki gzm, yalnzca kuraln l azna sahipler. Sevmitim o yaprak asl cinsel organlar, ve kanla ak arasnda kazdm kendi dizelerimi, ate ve iy arasnda paylalamayan bir gl diktim kat topraa. Bu yzden akyarak dolanp dururum. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------388) MAPOCHO IRMAINA KI GAZEL Ah, evet, srekli kar, ah, evet, titreyerek alm iei karn, Kuzey in gzkapa, donmu kk imek, kim, kim ard seni bu kl grisi vadiye, kim, kim srkledi seni kartaln doruklarndan berrak dalgalarnn anayurdumun korkun paavralarna dedii buraya? Irmak, neden tayorsun souk ve gizli suyu, talarn kat afann ulalmaz katedrallerinde saklad suyu, halkmn yaral ayaklarna? Geri dn, geri dn kardan leenine, ac rmak, geri dn, geri dn yaylm ayazna, indir gm beyaz kkn o gizli kaynana ya da at aa kendini ve gzyasz bir denizde pskrtl! Mapocho, ey rmak, gece geldiinde ve uyuduunda karanlk, devrilmi bir heykel gibi kara bir knla altnda kprlerinin souk ve aln iki muazzam kartal gibi taciz ettii balar, ey rmak, ey tatan domu kat rmak, niin ykseliyorsun o zaman bir canavar hayalet gibi

ya da yeni bir yldz ha unutulmular iin? Hayr, senin zorlu kln akyor imdi siyah suda aktlm gzya yannda, acmasz rzgrn demirden yapraklar altnda titrettii paralanm giysi kollarnn yannda. Mapocho, ey rmak, nereye srklyorsan sonsuzca yaralanm tyn buzun, senin kl grisi kynda o yabanl iek her dem aacak, bitlerin srarak ufalad, ve souktan dillerin irkinletirecek plak anayurdumun yanaklarn. Ey, izin verme byle olmasna, ey, izin verme, brak kara kpnden bir damla srasn batandan atein ieine ve hzlandrsn insann tohumunu! Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------389) MART (1890) Kba, kpklenen iek, grleyen kzln zamba, yaseminals, ieklerin rgleri altnda bulmak zor senin karanln, ikence edilmi kmrn, lmn brakt o eski buruukluu, kpkle rtlm yaraizini. Ama son aakabuklarnn atlad Marti'nin esiz bir badem gibi dinlendii iin filizlenen kar'n ksaan geometrisi gibi. Yuvarlanan derinliinde O havann, memleketin mavi merkezinde dinleniyor O, ve bir su-damlas gibi parldyor uyuyan tohumunun arl. Kristalden O'nu rten gece. Alay ve ac, zalim damlalar szp gidiyor bir kerede topraktan sonsuz, uyuyan berrakln meknna. Ara sra batryor halk kklerini gecenin iine dokununcaya dek O'nun gizlenmi harmanisinin durgun suyuna. Ara sra yeni biilmi tarlalar ineyen fkeli -istei geliyor, ve bir l dyor halkn anana. Ara sra vzldyor gmlm krba yeniden yksek kubbenin havas iinden, ve bir tayapra gibi dyor kan topraa ve batyor sessizlie. Hepsi ulayor o sessiz parltya. En kk titreyi vuruyor

gizlenmiin kristal kapsnda. Her bir gzya ulayor O'nun akntsna. Her bir ate O'nun yapsnn titremesine yol ayor. Ve ite bylece, dinlenen kaledeki, zuladaki varsl tohum ykseliyor adann savalarna. ok zel bir kaynaktan geliyor onlar. Kristal berra durumdan douyorlar. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------390) MARTNEZ (1932) Martnez, El Salvador un arlatan hekimi, datyor deiik renkli ila ielerini bakanlar teekkr eder gibi diz km nnde itaatkar reverans iinde. O kk sahtekar, vejetaryen, yayor Saray da ve yazyor reeteleri eker kam tarlalarnda inlerken kasp kavuran alk. O zaman emir veriyor Martnez: ve bir ka gn sonra ryor cesedi kylerde yirmi bin iftinin, Martnez izin veriyor yaklmasna hijyen hakkndaki tzk uyarnca. Saraya dnyor tekrar erbetlerine ve kabul ediyor o hazr tebrikleri Kuzey Amerikan Elileri nden. Gvenlikte diyor onlara, Bat lkelerinin kltr, Bat lkelerinin sevilii, ve bunun yan sra iyi ticari anlamalar, muz imtiyaz ve gmrk kontrol . Ve birlikte itiler uzun sre iilen bir ampanya bardandan, boanrken scak bir yamur morgun rm ynlarna. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan eviri notu: Maximiliano Hernndez Martnez, El Salvador un Bakan idi. 1944 ylnda bir askeri darbeyle evrilmitir.

Pablo Neruda ---------------------------------------------391) MARUR SOKAINDAK PANSYON Bir sokaktr Maruri. Birbirine bakmazd evler, benzemezdi birbirine, ama gene de balantlyd birbirleriyle duvar duvara, fakat konumayan pencereleri grmezdi soka, sessizdiler. K aacnn kirli yapraklar gibi uard bir kat. kindi tututururdu gurubu. Rahat kam gk yayard kaak ateini. Kara sis igal ederdi balkonlar. Atm kitabm. Yazdm sanki bir madenin dehlizindeymiim gibi, rutubetli terkedilmi bir galeri sanki. Biliyorum kimse yok imdi, o evde, o sokakta, o kekre kentte. Kaps ak, dnyas ak bir mahkmum ben. Hasret eken bir renciyim afakta, ve trmanyorum erite orbasna ve atlyorum yatama ve gelen gne. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy. ('Memorial de la Isla Negra'dan, 1964) . Pablo Neruda ---------------------------------------------392) MARUR SOKAINDAK PANSYON Kar karya deildi evler, sevmezlerdi birbirlerini, yine de yan yanaydlar. duvar duvara, fakat pencereleri bakmazd sokaa, konumazd, yle sessizdiler. Bir kt uuruyor havalanr gibi aatan kn kirli bir yaprak. Akam ortal tututuruyor, kayg iinde yok oluveren bir ate boaltyor gk. Kara sis balkonlar rtyor. Ayorum kitabm. Yazyorum bir maden ocann ukurunda sanp kendimi,

bir slak, braklm dehlizde. Biliyorum kimse yok imdi evde, sokakta, ac kentte. Bir mahkmum ak kapsnn nnde, ak dnyann nnde, akam alacasnda akn, gaml bir renciyim, kyorum ite o zaman ehriye orbasna, iniyorum ardndan yataa ve yarna. Pablo Neruda ---------------------------------------------393) MATLDE'YE SONE Seni sevdiimi greceksin sevmediim zaman, nk iki yzyle karna kar hayat. Bir szck sessizliin kanad olur bakarsn, ate de pay alr kendine souktan. Seni sevmeye balamak iin seviyorum seni, sana olan sevgimi sonsuzlatracak bir yolculua yeniden balamak iin: bu yzden imdilik sevmiyorum seni. Sanki ellerindeymi gibi mutluluun ve hzn dolu belirsiz bir yarnn anahtarlar hem seviyorum, hem de sevmiyorum seni. Sevgimin iki can var seni sevmeye. Bu yzden sevmezken seviyorum seni ve bu yzden severken seviyorum seni. (cevat apan) Pablo Neruda ---------------------------------------------394) MAV KTABINI YAZARKEN Mavi kitabn yazarken yeil deil miydi Rubn Daro? Kzl deil miydi Rimbaud, Gngora koyu meneke? Ve Victor Hugo renkli? Ve ben sar izgili? Kylerde mi toplanr tk tk btn anlar yoksulluun? Ve minerallerden oyulmu kutularda m saklar zenginler dlerini? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan

Pablo Neruda ---------------------------------------------395) MAYISTA MUSON Mevsimin rzgr, o yeil rzgr, uzayla ve suyla doldurulmu, aina kazaya ve sadaka paras gibi uucu bir maddeye, katlyor bayrann hznl meinini: byle, gm grisi ve souk, korunak arad bir gn, bir devin kristal klc gibi krlgan, btn bu glerin arasnda koruyan rkn i ekii onun, den gzyalar, yararsz kumu, birbirlerine teet geen ve gcrdayan glerle evrilmi, kavgann ortasnda beyaz daln, akn kesinliini kaldran plak bir adam gibi, o dmans saldrda den titreyen tuzdan damlas. Hangi dinlenii denemeliyim, hangi yoksul umudu sevmeliyim, onca zayf bir alazda, onca uucu bir atete? Neye doru kaldraym o a baltay? Hangi maddeyi terk edeyim, hangi yldrmdan kaaym? Onun , uzunluktan ve titreyiten yaratlm tam olarak, srklyor toprakta hznl bir gelinlik gibi soluklukla ve lml uykuyla sslenmi. Glgenin dokunduu ve aknln arzulad ne varsa aslyor bir sv gibi, sallanarak, yoksun bartan, uzaylarn arasnda aciz, lme malup. Ah, ve bu kader haylidir beklenen bir gn ald, mektuplar, gemiler ve dkkanlar gibi acele ettiler: lmek, kendi g olmakszn, sakin durarak ve slak. Nerede onun rayihal gne yelkeni, derin yapraklar, rtl hzl bulutlarnn atei, onun yaayan nefesi? Kmltsz, giyinmi len parltyla ve kasvetli pulla grecek nasl yamurun yardn iki parasn ve sularla beslenen rzgrn nasl da kendilerine saldrdn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Yeryznde Birinci Konaklama dan) Pablo Neruda ---------------------------------------------396) MEKSKA (1940) Meksika, bir denizden brne grdm seni, delik deik olmusun kendi demir grisi renginden, altnda dikenli manastrlarn yatt dalara trmanrken, zehirli grltleri byk ehrin, akn akn gelen airlerin sinsi dileri, ve llerin yapraklar ve merdivenleri zerine, onulmaz sessizliin ortaya kmas gibi czaml bir akn sonrasnda kesilen paralar gibi -, duruyor ykntlarn nemli parlts. Fakat amansz sahra ordughndan, utanga terden ve sar msrn mzraklarndan ykseliyor ortak kullanm

ve datyor anayurdun ekmeini. Baka zamanlar blnd yolum kire dolu sradalarla, Meksikal derinin aa kabuunu yaran makineli tfeklerin delik deik ettii frtnal rzgrlardan dillerle, ve ataerkil korularn altnda baruttan pckler gibi toplanm svari snflaryla. Cesurca yok edenler mlkn snrlarn ve topra datanlar kanda fethedildiler unutulan miraslar arasnda Gney in kklerine bal olan bu aryan parmaklar da dokudu o mkemmel maskeyi, ieklenen oyuncak ve tekstil endstrisiyle donatt lkeyi. En ok holandm ey amansz tan iddetini koruyan yzlerin yeraltndan karlm yayd, ya da byyen gl, gemi gnn kanl elleriyle yaratlm. Byle dolatm durdum lkeden lkeye, geti kendi bedenime bu Amerika topra, ve damarlarmdan ykseldi zamann dinlenen unutuu, ta ki onun lisan bir gn azmda titreyerek duruncaya dek. Pablo Neruda ('Yo soy' / 'Canto General'den) eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------397) MEKSKA DENZ'NE VARIRLAR (1519) Veracruz'a doru eser katil rzgr. Veracruz'da mevzilendirirler atlar. Hrsz penelerinden ve Castilya'l kzlsakaldan kaan Karavel'liler gelirler. Arias, Reyes, Rojas, Maldonados'tur gelenler, Castilya'l sefilliin oulllar, tanlar k zamanlar alnn ve meyhanedeki bitlerin. Kpeteye Kaybolmu ne kadar rzgrdan yaslanrken grdkleri nedir? gemiten ve buradakilerden gerekleecek, maksatsz dolaan onlarn krbalanan anayurtlarnda?

Halkn ellerinin cinayetlere ve yamalamalara karmasn istedikleri iin terk etmediler Gney'in limanlarn: yeil lkeler gryorlar, inaatlar, ve tesinde iine girilmez gizemlerin kylarnda

gryorlar gemiden ldklerini dalgalarn. lmek iin mi gidecekler yoksa uyanmak iin mi yeni bir hayata yanan havadaki palmiyelerin arkasnda, ki evirir onlara doru garip bir frn bir kezcik scak blgelerin yakc soluunu? Halktand onlar, Montiel'dendi fraya benzeyen kafataslar, kat, atlak yumruklar Ocana'dan ve Piedrahita'dan, kollar demirciler, gzleri ocuklar gibi, bakakalyorlar korkun gnee ve palmiyelere doru. Avrupa'nn hayli eski al, kuyruu lml bir gezegenin stndeki alk, doldurdu tekneyi, orda grld alk, soyunmu titremi bir souk meale; halklarn vey-anas gibi atyor zarlar alk altnda yap-iskelesinin: yelkenleri sryor ortaya: 'Haydi bakalm, yoksa yerim seni, k yola, yoksa anana ve aabeylerine gnderirim seni, evine, yargca ve papaza, engizisyonculara, cehenneme ve vebaya. k yola, feodal kl, bitlerden uzaa, k yola, mahpus delii ve boalmla dopdolu kadrgalar. Ve Nunez'le Bernales'in gzleri srar etti snrsz n iinde kurtarc sknete, bir hayat, yeni bir hayat saysz, ev arayan birliini dnya yoksullarnn. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------398) MEKSKANIN DUVARLARI ZERNDE (1943) Irmaklar boyunca uzanyor lkeler, aryor o yumuak memeyi, gezegenin dudaklarn, sen Meksika, ulatn al dikeninin yuvasna, kanl kartaln ssz yceliklerine, yabanl sava ordusunun balna. Bakalar blbl aramt ve bulmulard duman, vadiyi, insan derisi gibi yreleri: sen Meksika, gmdn ellerini topran derinine, vahi bakla bydn tata. Azn dedii zaman idemin glne dntrd gkyznn krbac onu szlara. ki denizin dalgalanm kpkleri arasnda baklardan bir rzgr gibiydi kkenin. Gz kapaklarn ald hiddetli bir gnn kabaran gelinciklerinde, ve yayld kar canl atein sende mesken kurduu o mthi eserinde senin.

Tanyorum senin nopala-armaanlarndan tacn ve yeralt biimlerini biliyorum, Meksika, biimleniyor kklerinin dibinde topran sakl suyundan ve madenlerin kr metalinden. Ah toprak, ah parlts kalc ve sert corafyann, Kaliforniya denizinin dalm gl, Yucatn n hiddetle syledii o yeil imek, Sinaloa nn sar sevdas, Morelia nn kzaran gz kapa ve kalbimi endamna zincirleyen sonsuz izgisi baharatl agave aacnn. Velvelelerden ve kllardan oluan yksek Meksika, gece daha bykken dnyada, bldn msrn beiini insanlar arasnda. Ykselttin elini doluyken kutsal toprakla ve braktn insanlarn arasna ekmekten ve rayihadan yeni domu bir yldz gibi. O zaman barutun nda grmt kyl kurtarlm topran filizlenen llerin zerinde parldadn. Morelos iin arkm. Dtnde onun delici lts, topran altnda barmak iin kk bir damla almt, kendi kanyla dolsun diye kupa, ve kupadan fkrd bir rmak Amerika nn sessiz kylarnn hepsini kaplayana ve gizemli gcnde boana dek. Cuauhtmoc iin arkm. Onun ay akrabalklarn hissediyorum ve ikence grm tanr gibi gzel gln. Neredesin imdi, eski zamanlarn kardei, kaybettin mi yoksa o uysal direncini? Neye dntrdn kendini? Nerede yayor ateinin mevsimi? Yayor o bizim karanlk ellerimizin derisinde, yayor o kl grisi budayda: gecesel glgelerin ardndan, afan asmalar dalrken, ayor Cuauhtmoc gzlerinin uzak n yapran yeil hayat zerinden. Crdenas iin arkm. Oradaydm, grdm Kastilya nn isyann. Hayatn kr hiddetli gnleriydi. Dayanlmaz aclar zalim dallar gibi yaralamt taciz edilmi anamz. Terk edilmi znt, sessizliin duvar, ihanet ettike, saldrd ve yaralad afaklardan ve defnelerden oluan bu vatan, O zaman sadece Rusya nn kzl yldz parlyordu ve insancl gecede

Crdena nn bak. General, Amerika nn Bakan, bu arky sana sunuyorum spanya dan toparladm parltnn kck bir paras. Meksika, kaplarn ve ellerini amtn gezgine, yaralya, mlteciye, kahramana. Sadece bu ekilde anlatlabilir, ve ben isterdim szcklerim yeniden yapsn pck gibi duvarlarna. Amsn savaan kaplarn ardna dek ve ltl tacn dolmu yabanc oullarla, sert ellerinle kavradn olunun yanaklarn, sanki dnyann gz yal frtnas dourmu gibi seni. Burada bitiriyorum, Meksika, burada brakyorum el yazm akaklarnn zerinde silsin diye zaman bu yeni sylevi seni, zgrln ve derinliini seven birinin sat. Elveda diyorum, ama gzden yitmiyorum. Gidiyorum, ama elveda diyemiyorum. nk hayatmda yayorsun ey Meksika, yolunu aran bir kartal gibi damarlarmda dolanyorsun, ve nce lmn kanatlarn amas gerekiyor bir kez uyuyan asker kalbimin zerinde. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Yo soy' - Canto General'den Pablo Neruda ---------------------------------------------399) MELGAREJO lyor Bolivya arkasnda duvarlarnn bitkin bir iek gibi: yenilmi generaller geriniyor eyerlerinde ve delik deik ediyorlar tabancalaryla g. Melgarejo, maske, ayya canavar, salyas ihanet edilmi minerallerin, kepaze sakal, korkun sakal, nefret dolu dalarn zerinde, lgnlk ierisinde ekilen sakal, phtlam kandan kabuklu bir sakal, kangrenin kabusunda iskandil edilen sakal, taylarn allar boyunca hiddetlenen vesveseli sakal, zarif salonlarda boyuna fuhu yapan, geerken ykyle yerli son oksijen rtsn ve trs geerken yoksulluun kanla dolu koridorlarndan.

Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan evirenin notu: Melgarejo 1864-71 yllar arasnda Bolivya Bakan yd. Pablo Neruda ---------------------------------------------400) MISIRIN MLKYETNDEK Msrn mlkiyetindeki altnlar saydn m hi? Biliyor musun sisin yeil olduunu Patagonya da le saatlerinde? Terk edilmi o glet dibindeki suda akyan kimdir? Nedir karpuzu gldren ldrrlerken onu? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------401) MIZRAIN UCUNDAK KELLE Balbao lm ve yabanl toynak getirdin sen tatl yurdun uzak kelerine, ve ruhun avc-kpeklerinin arasndayd: kanl eneleriyle yakalad Leoncico kaan kleyi, spanyol az-dilerini balad titreyen grtlakta ve kpein penelerinden geldi et ikenceye, ve dt taklarn parakesesine. Lanet olsun kpee ve insana, hi deimemi yabanl ormanda iren ulumaya, demirin ve haydutun hain admlarna. Saldrya uram beii bir kirpi gibi ileriye atlp koruyamayan akdiken alsna, sivri ulu tepesine lanet olsun. Ama ykseldi karanlkta kskanln zalim dal hanerlerin ayrcal kana susam ordu komutanlarnn arasnda, ve vardnda evine buldun yolun karsnda Pedrari'nin

adn bir halat gibi. Kzlderili-kasaplar yargladlar seni kpek ulumalar altnda. imdi lyorken, kavrayabiliyor musun bu temiz sessizlii, parampara edilmi kudurgun tazlardan? imdi lyorken ellerinde barbar devlet-sahiplerinin, farknda msn ki bu gzelim altn koku mahvetti devleti? Balbao'nun kellesini kopardklarnda, geirdiler bir mzran ucuna. l gzlerinin imei dald gitti ve kayd mzraktan aa kirli bir damla olarak kayboldu toprakta. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------402) MIZRAKLAR GMLR Bylelikle paylatrld atalarn miras. Kan bld btn anayurdu. (Baka bir yerde anlatacam halkmn savan.) Ne ki eltiklendi lke ftihlerin baklaryla. O zamandan beri geldiler imarlamak iin miras kalan eml. Euzkadi'li tefeciler, Loyola'nn torunlar. Sradalardan okyanusa dek bldler aalar ve bedenleri, gezegenin soluklanan glgesini. Titreyen, yaral ve yanm topran idaresi, yabanl ormann datm ve suyun ceplerde, lo Errazuriz geldi onlarn silah kalkanlaryla: bir krba ve knnaptan bir ayakkab. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------403) MNA (1817) Bir sr dan yamacndan geldin Mina, kat sudan bir iplik gibi. Aydnlk spanya, berrak spanya getirdi seni dnyaya acyla, sen ey ylmaz ve barndryorsun trmalayan da dalgasnn

parldayan sertliini. Uzunca bir sre, yzyllar ve lkeler boyunca savat karanlk ve aydnlk senin beiinde, hanedan armalarndaki trnaklar yrtt halkn n, ve sofu ahinleriyle nbet tuttu eski avclar ekmek iin, yoksullarn rmana gei iin izin vermediler. Ama senin insafsz kulende yarattn sen spanya'y, bu isyanc elmasa ve len ve yeniden doan ktan gelen akrabalarna her zaman iin bir siper. Kastilya'nn bayranda bou bouna durmuyor komnc rzgrlarnn rengi, Garcialaso'nun mavi bouna dalgalanmyor granit atlaklar arasnda, Cordoba'da, bouna brakmyor Gongora arkasndan mcevherlerle dolu tepsilerini, papazvari rmcekler arasnda ayazn inci-sokuu. spanya, senin acmasz gemiinin peneleri arasnda sallad masum halkn senin aclarn kklerini ve yardm etti bu feodal dnyann yk-eeklerine ylmaz ve dklen kanla, ve seninle k karanlk kadar yal, esneyen bir damarn yuttuu. Besle duvarcnn barn, meelerin soluklarn aprazlayan, Besle ban ve hecelerin ldad yldzla sslenmi kaynaklar. Yayor ann stnde, kasvetli bir titreyi gibi avc-ahin kayadan merdiveninde. Alk ve ac akmaktayd atalarn sahilinde, ve halkn kkleriyle birlikte srklenmi tok bir patrt sundu dnyann zgrln imek ltsndan bir sonsuzluu arklar ve partizanlar. Navarra'nn vadileri saklad gen lty. Mina buruturdu uurumu partizanlarn deerli bir zinciri: igal edilmi meskenlerden, gece karanl halklardan ald atei O, besledi yakp yokeden direnii O, ap geti karla kapl kaynaklar, ataa geti artc oklarla, frlad kt koyaklardan ve frnlardan patlad kt O.

Zndanlara gmdler O'nu, Ama dikkafal, isyanc ve ezgi dolu kayna geri dnd dadoruunun yce yeline. spanyol zgrln rzgryla gtrlr Amerika'ya O, ve yeniden geer gider snrsz yrei ormanlar ve dller ayrlar ve meralar. Kavgamzda, topramzda boaltlr O'nun berrak dalgas, savar paylalmaz lke dna srlm zgrlk iin. Meksika'da zincire vurdular suyu spanyol kaya yamalarndan. Ve ien berrakl dokunulmaz ve suskun oldu. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------404) MNERALLER Metallerin anas, yaktlar seni, srdlar her yann, ikence ettiler sana, kemirmedik yer brakmadlar vcudunda, sonraki gnlerde artk koruyamaynca seni putlar ryesin diye braktlar seni. Sarmaklar vahi ormann tepesine trmanmakta maun aalar oklarn iine doru, demir ieklenen atda toplanmakta, yurdumun en byk kartalnn gkyznde frtna yaratan penesi, bilinmeyen su, kt niyetli gne, zorba kpn dalgas, faka bastran kpekbal, Antartik sradalarnn yamalar, ylan-tanra tylere brnm, incelmi mavi zehirden, kulardan ve karncalardan devredildi atalarn stmas, bataklk, paslanan ineleriyle kelebekler, aalar handiyse maden filizi gibi, neden savunmad dmanln korolar defineyi? Ey lekelenmi, sen, karanlk talarn anas, kan iinde kirpiklerin! Papazvri gnein taksna benzeyen trkuvaz rengini arama, henz gelimi parltya dnmemi trtl-aamasnda,

bakr uyudu keskin kkrt dehlizlerinde, ve eliki katmer katmer dibe gmld, yldzmzdan aan derinlie. Takmr aydnlatt kar'n kusursuz kartln kara yanssyla; sar bir kults gmerken kkrdn akmn buzkesen sradalarn yanna, dnyann gizli, kmltsz frtnasna hapsedildi kara buz. Vanadyum inledi yamurda altn odasna girmek iin, Volfram biledi baklar ve bizmut rd yaylm satellerini. Yolunu yitirmi atebcekleri hl kaynayordu tepede, kusturucu fosfordamlalar uurum atlaklar ve demir ykl dadoruunun stnde. Meteorun arapbaheleri bunlar, Gkyakutun yeralt-kubbeleri. Yaylada uyuyan kk asker kalaydan bir giyit iinde. Bakr, yeil irinle dolu, defnedilmez gecede ina ediyor btn sularn, ve ylm sessizlikte harap mumyalar uyuyor. Chibcha-yerlilerinin asaletiyle eriiyor altn, bunaltan tapnaklardan savalara usulca, dnyor kzl tayapraklarna, ince levhalar gibi ekilenmi yreklere, topraks fosfor ltsna, masals dilere. O zaman bir msrtohumunun, bir larvann uykusunu uyudum, ve Queretaro'nun merdivenlerinden aa senle birlikte indim. Onlar bekledi bekledi beni, belli belirsiz ayndaki talar, Opal'in balk hazinesi, bir kilisedeki l aa ametist buzuna kesiverdi. Sen, dilsel Kolombiya, nasl da bildin hiddetli altnn frtnasnda saklanm plak ayakl talarn, nasl da, sen, zmrdn lkesi, kestirebildin ki lm ve denizin taks, kendi titreyiindeki bu bak srt geden hkmdarlarn grtlana, boazna eriecek? Sen talarn ak pak kavrayydn,

tula bym gl, kaderin cilvesi, gmlm gzyalar, damarlar uyuyan siren, b e l l a d o n n a, karaylan. (Yayarken hurma-aac stunlarn sa zlflerine, gasp etti tuz dalarn ltsn, yapraklardan szlen yamur damlalar dnt kuvarsn en gzel giyitine ve ladin aalarn dntrd kmr caddelerine.) Frtnaya kar tezayaktn tehlikeye doru, zmrdn na indim, yakudun arap-doruuna ktm, ama sustum her zaman, gherilenin lde yaylm stunlar nnde. Grdm alkan yayla kllerinin kalay nasl da at zehirli mercandallarn havada ta ki onlar yabanl bir orman gibi yayana dek gndnmnn ayn, gizli btn yollarda msr-saltanatmzn ardndan. ('La lampara en la tierra', in 'Canto General' 'den Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------405) MNERALLERE DORU Sonra tuzdan ve altndan o yksek taa trmandm, metallerin gmlm cumhuriyetine: bir tan dierine kara bir balkla yapt yumuak duvarlar vard. Tala tan arasndaki bir p o koruyan yollarda, topraktan bir p ve toprak arasnda o byk krmz zmlerin, ve dizi dizi takma dileri topran, saf z maddeden yaplm tatan bir it, gtryor rmak talarnn sonsuz plerini beraberinde binlerce dudana yolun. Tarmdan altna ykselelim. Burada bulacaksnz byk akmak talarn. Elin arl bir ku gibi. nsan bir ku, havadan bir z, inattan, katan, lm savandan, belki prltl bir gz, ama bir sava.

Ve orada, altnn kesien beii Punitaqui de, yz yze dehlizin ve kkrdn suskun iileriyle, geldi, Pedro, meinden baryla, geldi, Ramrez, kapanm maden dehlizlerinin dlyatan aratran yanm elleriyle, basamaklardaki, altnn yeralt kireta vurularnda, aadaki kalplarda parmak izlerinin alet edevatlar kalanlar, atele yoklananlar, selm olsun sizlere. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------406) MOLA CEHENNEMDE O budala katr Mola durmakszn srklenir uurumdan uuruma ve enkaz gibi yuvarlanr dalgadan dalgaya, kkrtle ve blyle mahvolmu, piirilmi kirete ve safrada ve hilede, nceden bekleniyordu cehennemde, gidiyor cehennemsi melez, katr Mola, sonsuza dek budala ve yumuak, tutumu kuyruu ve kyla. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama nn Yrekteki spanya adl blmnden) . Not: General Emilio Mola (1887-1937) Nasyonalist Kuzey Cephe nin bakomutanyd. Bir uak kazasnda lmtr. Pablo Neruda ---------------------------------------------407) MORAZAN (1842) Gecedir ve Morazan uyanr. Bugn m, dn m, yarn m? Sen biliyorsun bunu. Merkezi kuaklar, ensiz Amerika, yaratlm gibi iki denizin mavi dalgalarndan, tayor kollarnda sradalar ve zmrtten ty: arazi, birlik, filinta tanra dodu deniz-kpnn kavgasndan. Nesiller ve kurtuklar yavaca kemirip tketir seni, fkrdar zerinde asalak hayvanlar ve bir maa uykundan ediyor seni ve bir haner kana buluyor seni,

yrtlrken bayran. Gecedir ve uyanr Morazan. Geliyor ite kaplanlar alazl mealelerle. Senin barsaklarn yutmaya geliyorlar. Yldz para para etmek iin geliyorlar. Geliyorlar, kk kokulu Amerika, haa germek iin seni, derini yzmek iin, bayrann metalini topraa frlatmak iin. Gecedir ve uyanr Morazan. Kaifler doldurdu meskenini. l bir yemi gibi bltrdler seni, ve dierleri koydu srtna kana susam bir airetin dilerini, ve daha bakalar soydu soana evirdi denizlerini, arlarnda ar kan. Bugn m, dn m, yarn m? Sen biliyorsun bunu. Kardeler, aaryor afak. (Ve uyanr Morazan) . 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------408) MLKLER -2Dnya doland durdu daimi efendilerin ve doblin kurularnn arasnda. Neredeyse bilinmiyor, yalnzca grntlerden ve manastrlardan bir yn, bu mavi corafyann hepsine datld iftliklerde ve arazilerde. l odann arasnda geldi melezin sknts ve spanyol ile kle-tacirinin krbac. spanyol asll olan kansz bir hayaletti ufack paralar kemiren, ta ki onlarla kendisine kk bir nvan kazanana dek altn harflerle boyanm. Ve kontlar gibi giyinmi olarak gider kasvetli karnavala, br dilencilerin arasnda gururla gmten kk deneiyle. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------409) NASIL DOAR BAYRAKLAR?

Bugne dek hep byle var olageldi bayraklarmz: Btn efkatiyle halk ilemitir onlar, dikmitir paralarn btn aclaryla. Halk ilitirdi yldz yanan elleriyle. Ve kesmitir bir paray ya gmlekten ya da gkkubbeden Memleketin mavi yldz iin. Ama krmz renk damla damla domutur. Pablo Neruda ('La arena traicionada' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------410) NASIL TANIDI ZMLER Nasl tand zmler salkmlarn birliini? Ve bilir misin hangisi daha zordur, tohumu ekmek mi, hasad toplamak m? Cehennemsiz yaamak ktdr: yeniden oluturabilir miyiz onu? Ve ackl Nixon un poposunu konumlanabilir miyiz mangaln zerinde? Kuzey Amerikan napalmlaryla kzartmaya ne dersin ksk atete? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------411) NAZIM'A BR GZ ELENG Neden ldn Nzm? Senin trklerinden yoksun ne yapacaz imdi? Senin bizi karlarkenki glmseyiin gibi bir pnar bulabilecek miyiz bir daha? Senin gururundan, sert sevecenliinden yoksun ne yapacaz? Bakn gibi bir bak nereden bulmal, atele suyun birletii Geree aran, acyla ve gzpek bir sevinle dolu? Kardeim benim, nice yeni duygular, dnceler kazandrdn bana Denizden esen ac rzgr katsayd nne onlar Bulutlar gibi, yaprak gibi uarlar Derlerdi orada, uzakta. Yaarken kendine setiin Ve lm sonrasnda seni kucaklayan topraa.

Sana ili'nin k krizantemlerinden bir demet sunuyorum Ve souk ay n gney denizleri zerinde parldayan Halklarn kavgasn ve kavgam benim Ve bouk uultusunu acl davullarn, kendi yurdundan... Kardeim benim, adanm asker, dnyada nasl da yalnzm sensiz. Senin iek am bir kiraz aacna benzeyen yznden yoksun dostluumuzdan, bana ekmek olan, rahmet gibi susuzluumu gideren ve kanma g katan Zindanlardan kopup geldiinde karlamtk seninle Kuyu gibi kapkara zindanlardan Canavarlklarn, zorbalklarn, aclarn kuyular Ellerinde izi vard eziyetlerin Hn oklarn aradm gzlerinde Oysa sen parldayan bir yrekle geldin Yaralar ve klar iinde. imdi ben ne yapaym? Nasl tanmlanr Senin her yerden derlediin iekler olmakszn bu dnya Nasl dvlr senden rnek almakszn, Senin halksal bilgeliinden ve yce air onurundan yoksun? Teekkrler, byle olduun iin! Teekkrler o ate iin Trklerinle tututurduun, sonsuzca. (Trkesi: Ataol Behramolu) Pablo Neruda ---------------------------------------------412) NE KADAR DAYANIR BR GERGEDAN Ne kadar dayanr bir gergedan kmldadktan sonra? Yine ne anlatr yapraklar yeni ilkbahara dair? Yaar m yapraklar tekmil gizlilikte klar, kklerle birlikte? Ne rendi yeryzndeki aa gkyzyle sylesin diye? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------413) NE KADAR KONUACAK DERLER Ne kadar konuacak dierleri bizler oktan konumusak? Pedagog Marinello hakknda Jos Mart ne sylerdi acaba?

Ka yandadr Kasm ay? Onca sar parayla neyin hesabn der sonbahar? Votka ve yldrmn kartrld kokteylin ad nedir? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------414) NE SAKLIYORSUN KAMBURUNUN ALTINDA Ne saklyorsun kamburunun altnda dedi deve kaplumbaaya. Ve sordu kaplumbaa: neler syleirsin portakallarla? Yitik Zamann Peinde den fazla mdr bir armut aacnn yapraklar acaba? Sarardklarn hissettikleri zaman neden intihar eder yapraklar? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------415) NE ZAMAN GRRM DENZ YENDEN Ne zaman grrm denizi yeniden, beni grm ya da grmemi olan denizi? Niin soruyor dalgalar bana onlara sorduum sorular? Ve niin arpyorlar kayalklara israf edilmi btn bu hevesle? Asla bkmazlar m tekrarlamaktan kendi bildirilerini kuma? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------416) NE ZAMAN OKUR KELEBEK

Ne zaman okur kelebek, uarken kanadna yazlan? Hangi harfleri gereksinir ar anlamak iin yol gzerghn? Hangi saylardan karr karnca kendi l askerlerini? Ve kprdamadklarnda ad nedir o tayfunlarn? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------417) NEREDE BR ZAMANLAR BEN OLAN O OCUK Nerede bir zamanlar ben olan o ocuk, hl bende midir yoksa gitmi midir? Holanmadm ey bilir mi holanmadm ve benden holanmaz m kendisi de? Nasl da bydk onca zamandr birlikte, ayrlmak iin yalnzca? Niin lmedik ikimiz de, ldnde ocukluum? Ve eer yitirmisem ruhumu, niye sadk kalyor bana iskeletim? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------418) NN ANIMSAMAZ YALILAR Niin anmsamaz yallar borlaryla yangn yaralarn? O gen arm bayann byle koktuu doru mu? Niin yoksullar hemen hemen hi anlamaz yoksulluktan kurtulmay? Nerede bulunur dlerinde alan o an? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan

Pablo Neruda ---------------------------------------------419) NN BR GZEM OLARAK DOMADIM Niin bir gizem olarak domadm? Niin arkadasz bydm? Gururumun kaplarn krmam kim emretti bana? Ve uyurken ya da hastayken ben kimdir benden dar kp yaayan? Ve hangi bayrak dalgalandrlr unutulmadm yerlerde? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------420) NN GTMEZ BYK UAKLAR Niin gitmez byk uaklar ocuklaryla gezmeye? Yuvasn limonlarla dolduran bu sar ku hangi tr kutur? Gnein baln emmeyi niin retmiyoruz helikopterlere? Gecesel un uvaln nerede brakt acaba dolunay? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------421) NN GNDERMEZLER AYA Niin gndermezler aya kstebeklerle kaplumbaalar? Oyuklarla dehlizleri planlayan bu hayvanlar gerekletiremez mi o uzak denetlemeyi? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan

Pablo Neruda ---------------------------------------------422) NN GNE KT BR ARKADATIR Niin gne kt bir arkadatr ldeki seyyah iin? Ve niin o denli cana yakndr, hastane bahesindeki gne? Ayn ana burada yakalanm olan ku mudur yoksa balk mdr? En sonunda kendimi bulduum yer beni yitirdiiniz yer miydi? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------423) NN SEVMYORUM Niin sevmiyorum kadn ve sidik kokulu kentleri? Deklerden hiddetle arpan byk bir okyanus deil midir kent? Yok mudur rzgrlar okyanusunun adalar ve palmiyeleri? Niin dnyorum geriye o muazzam okyanusun aldrszlna? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------424) NN SOLGUN GYSLERM Niin solgun giysilerim sallanr bir bayrak gibi? Ara sra ktcl mym yoksa her zaman iyi miyim? yilii mi reniriz yoksa iyiliin maskesini mi? Ktcl beyaz deil midir gl als ve siyah deil midir iyiliin iekleri?

Kim belirler adlar ve numaralar saysz masumlar iin? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------425) NN UUYOR GECENN APKASI Niin uuyor gecenin apkas onca delikle? Atele gezmeye giderken ne diyor o eski kl? Niin alar bulutlar byle ve daha da sevinli olurlar her gn? Karanlklarn glgesinde kimin iin alazlandrlr gnein toz yolu? Ka tane ars vardr acaba gnn? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------426) NOKTA Aclardan daha byk bir yer yoktur Bir tek evren var, o da kanayan bir evren. Pablo Neruda ---------------------------------------------427) NOKTA (ESTRAVAGARODAN) Elemden daha engin bir yer yok, orada kanayandan baka evren yok. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Estravagario dan Pablo Neruda ---------------------------------------------428) OUL Ah, oul, bilir misin, bilir misin, nereden gelirsin? Beyaz ve a martl bir glden.

K suyunun yaknnda yola koyulduk, o ve ben, alazlanan bir ate gibi yle kzl, yprand dudaklarmz ruhlarn pleriyle, frlatt her eyi atee, yand hayatlarmz. te byle geldin dnyaya. Fakat o grmek iin beni ve grmek iin seni bir gn at denizleri ve ben dolamak iin onun kk belini dolandm durdum btn dnyay, savalarla ve dalarla, kumlarla ve dikenlerle. te byle geldin dnyaya. Bir ok yerden geliyorsun sen, sudan ve topraktan, ateten ve kardan, uzak diyarlardan geliyorsun ikimize doru, bizi zincire vurdu o korkun sevda, bilmek istiyoruz bu yzden, nasl olduunu, bize ne anlatacan, nk sana verdiimiz dnya hakknda daha ok ey biliyorsun sen. Muazzam bir frtna gibi alkaladk hayatn aacn ta kklerinin en gizli lifine dek, ve grnyorsun imdi akyarak yapraklarda, seninle birlikte ulatmz daln en ykseinde. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Kaptann Dizeleri nden Pablo Neruda ---------------------------------------------429) OULLARI LEN ANALARA TRK Onlar lmediler yok, Ate fitilleri gibi: Dimdik ayakta, Barut ortasndalar! Kart, bakr tenli ayr imene,

Kart, O canm hayalleri: Zrhl bir rzgr, Perdesi gibi; Bir set gibi: Kzgn ehreli, Gs gibi: Gn grnmez gs gibi! Analar, onlar ayakta Buday iindeler, onlar, Ycelerden yce dururlar: Dnyay doruktan seyreden, Bir le gnei gibi. Bir an darbeleri gibi, Onlar. lm gvdeler arasnda, Zaferi ekileyen bir ses gibi Onlar, Kara bir ses gibi. Ey canevinden vurulmu, Toz duman olmu baclar! nann oullarnza. Kk oldu onlar, Sade kk: Kan suratl, Talar altnda. Karmad topraa, Dalm kemikikleri. Azlar srr hala, Kuru barutu; Ve demir bir okyanus gibi, Titreirler hl. Ben lmedim, der, Yumruklar; Yukar kalkk yumruklar, Daha. Bunca yere dmlerden, Yenilmez bir hayat doar: Bir tek beden olur, Analar, bayraklar, ocuklar, Hayat gibi canl tek bir beden; Bir yz bekler karanlklar, l gzleriyle, Klc dopdolu, Dnya mitlerinden. Dursun, Dursun yas esvaplarnz. Yn derleyin, Gzyalarnz; Bir metal oluncaya kadar: Bununla vuracaz, Gndz gece; Bununla ineyeceiz, Gndz gece; Bununla tkreceiz Gndz gece

Kin kaplarn, Krncaya kadar. Oullarnz bilirdim, Unutmadm aclarnz. lmleriyle nasl kvandysam, Hayatlaryla da yleyimdir. Onlarn glleridir: Karanlk atlyeleri tan. Her gn metroda, yanbamda: Onlarn ayak sesleridir, n n. Akdeniz portakallarnda, Gney alar iinde; Yaplarda, Basmevi mrekkeplerinde; Kalplerini tutuur grdm onlarn, Gle, yangnla. Ben de sizler gibiyim, analar. Benim kalbim de yas dolu, lm dolu. Gllerinizi ldren kanla, Serpilip gelimi; Bir orman gibidir kalbim. Gnlerin kahredici yalnzl, Uyann sisli fkeleri Girmitir iine. Susam srtlanlar, Bitip tkenmez rmeleriyle Afrika'dan grleyen hayvan sesini; fkeyi, iniltileri, ho grmeleri, Brakn, bir yana brakn. lmn ve tasann emberinden gemi analar, Doan ulu gnn ortasna bakn: Bu topraktan gler lleriniz. Kalkk yumruklar titrer, Budayn stnde, Bilesiniz. Pablo Neruda ---------------------------------------------430) OKYANUS Grnmn plak ve yeil midir elma biimin sonsuzca, kkenin olan karanlkta m yryor mazurkan? Gece daha tatl geceden anne tuz, kana susam tuz, suyun anne kubbesi, kpk ve ilik arasndan hzla geen gezegen: yldz berra geniliklerin muazzam efkati: eldeki tek bir dalgayla gece: denizin kartallarna kar frtna, slfatn izi bilinmez elleri altnda kr: o kadar ok geceye gmlm arap mahzeni,

souk ta yapra kahraman istilann ve sesin, imein altnda yldzda gmlm katedral. Senin kylarnn mr boyunca avlyor o yaral at, buz souu atele bastrlm, orada o krmz am dnm tyn azametine, ve zalim kristali parampara etmi ellerinde, ve adalarda o srekli, saldrlm gl, ve sudan ve yarattn aydan yaplm ta. Anayurdum, senin toprana btn bu karanlk gkyz! Btn bu evrensel meyve, btn bu lgn ta! Yldrmn kr bir albatros gibi koturduu, Gney in gneinin ykseldii ve senin bozulmaz doan seyrettii yerde bu kpkten kap senin iin. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------431) OKYANUSLULAR Denizin onuru, fok balklarnn rm derilerinden baka tanrlar olmakszn, Antarktik krbala patakland ymame ler, yaa ve dkya bulanm alacalufe ler: kristalden ve uurumdan duvarlarn arasnda denizdeki buz ktlesinin ve gkkuann aldayan dmanl arasnda srkledi kanoyu kurtlarn huzursuz ak ve atein alazlar korudu en utaki lml sular. Ey insan, eer yok edili inmeseydi aaya karn rmaklarna doru, gelmezdi kat ay buzullarn souk nefesi zerine, fakat uzaklardan gelen insandan karn zne dek ve Okyanus un en kydaki sularna dek geldi ticaret topraktan karlm kemiklerle, her eyin tesinde seninle karlaana dek, ki senin kanon bugn, her eyin tesinde, tesinde karn, ve buzun denetimsiz frtnas dolayor yabanl tuzun arasnda ve hiddetli yalnzlk aryor ekmein snaca yeri, - o zaman kendinsin ey okyanus, denizin bir damlas ve onun fkeli mavisisin, ve ypranm incecik yrein aryor beni len mthi bir ate gibi. Kpklenen arabnn uultusuyla savalm buz katl bitkini seviyorum, ve dere ukurlarnn yannda kabuklu hayvanlarn lambalar zerinde ldyor

ate bceklerinin kk ahalisi soukla yldrlm suda, ve solgun ve hayali parltdan kendi atosundaki o Antarktik afak. Berrak ellerin sabah kzllyla yanm bitkilerdeki o muazzam kkleri de seviyorum ben, fakat sana, sen denizin glgesi, olu buz souu tylerin, paavra iindeki okyanuslu, kart akntlardan domu bu dalga geliyor, rzgr altndaki o yaral ak gibi ynlendirilen. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Byk Okyanus adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------432) OKYANUSUN YALI KADINLARI Arbal denize gelir yal kadnlar etraflarnda dmlenmi allaryla, zayf ve krlgan ayaklaryla. Kendi balarna otururlar kyda deitirmeden gzlerini ya da ellerini deitirmeden bulutlar ya da sessizlii. Kasvetli deniz kprr ve aldar, aar boru sesli dalar, silkeler boasnn sakallarn. Soukkanl kadnlar otururlar saydam bir kaykta gibi bakarlar yldran dalgalara. Nereye giderler, nerede kaldlar? Gelirler her bir keden gelirler kendi hayatlarmzdan. imdi sahibi onlardr okyanusun souk ve yanan boluun, alevlerle dolu yalnzln. Gemiten gelirler, bir zamanlar gzel kokan evlerden, yank alacakaranlklardan. zlerler ya da izlemezler denizi, bir bastonla iziktirirler iaretleri, ve deniz siler onlarn hsnhatlarn. Ayaa kalkp gider yal kadnlar krlgan ku ayaklaryla, en grltc dalgalar yuvarlanrken rzgrda.

Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Estravagario dan Pablo Neruda ---------------------------------------------433) OLGARLER Hayr, daha kurumamt bayraklar, uyumamt askerler henz, zgrlk giyitlerini deitirdiinde ve dntrdnde kendini mlke: yeni ekilmi topraklardan ykseldi, yeni bir kast dodu, kalkanl, polisli ve hapisli yeni zengin bir gruh dodu. ektiler kara bir izgi: >>Biz burada, Meksika'nn porfiristleri (*) , ili'nin 'ovalyeleri', isiz gszleri Buenos Aires Jokey Kulb'nn, ssl psl 'zgrlk savalar' Uruguay'n, Ekvador'un uyuuklar, kiliseye ait yamalar her taraftan. >>eytan canmz alsn, proleterler, kansz kzlderililer, Meksika'l yoksul canlar, melezler, domuz allarnda st ste ylmlar, acizler, yamallar, bitliler, domuzlar, ayaktakm, iradesizler, sefiller, kirliler, tembeller; yani halk. Her ey bu kara izgiye gre kuruldu. Bapiskopos vaftiz etti bu duvar ve afaroz etti bu kast duvarn tanmayan isyancy. Cellat elleriyle yakt Bilbao kitaplarn. Polis gzetime ald duvar, ve o kutsal mermere yaklaan a adamn banda paralad sopay ya da hapse koydu ya da askere ald tekme tokat. Dinginlikte ve gvenlikte hissettiler kendilerini. Kayboldu caddelerde ve tarlalarda halk yaamak iin tk tk, penceresiz tabansz, gmleksiz, okulsuz, ekmeksiz. Amerika ktamz boyunca bir hayalet geziyor ple beslenen, cahil, gezgin, her bir enlem ve boylamda ayn, batakln mahpuslarndan yeni salverilmi, ayya ve serseri biri; giysiler, dzenler ve kravatlar arasnda boulan o korkun hemehrisinin iaretledii.

Meksika'da pulque (**) yapyorlar O'nun iin, ili'de mor renkli litre-arabyla (***) zehirlediler O'nu, kemirdiler ruhunu bedeninden para para, kitab ve yasakladlar O'na, toz topraa dene kadar, iki bklm eildi veremin tavan arasnda, ve dinsel trenle gmlmedi: O'nun iin yaplan tren, plak cesedini adsz dier cesetlerin arasna atmakt. Trkeye eviren: smail Aksoy ('La arena traicionada' / 'hanete Uram Kum'; 'Canto General'den)

eviri notlar: (*) Porfirist: 1876-1911 yllar arasnda yaam Meksika devlet bakan Porfirio Diaz' des yen kimse. (**) Pulque: Amerika ktasnda yetien sabr otundan yaplan ve Meksika'ya zg bir eit ko (***) Litre: ili'de yetien, yapraklar zehirli, naps yapmnda kullanlan bir aa. Pablo Neruda ---------------------------------------------434) ONCA AD Pazartesiler iine geer sallarn ve hafta btn bir yln: kesilmez zaman yorgun makaslarnzla, ve gnn btn adlar ykanr gecenin sularyla. Kimse talep edemez Pedro olmay, Rosa ya da Mara olmay, hepimiz tozuz ya da kumuz, hepimiz yamur altndaki yamuruz. Konutular benimle Venezellalar, Paraguaylar ve ililer hakknda, bilmiyorum neler sylediklerini: yalnzca yeryznn derisini bilirim ve bir ad olmadn. ieklerden daha ok honut etti beni kkler, arasnda yaarken onlarn, ve bir tala konutuumda nlad bir an gibi. ok uzundu ilkbahar btn bir k srd. Kaybetti zaman ayakkablarn: bir yl drt asr gibi srd. Uyuduumda her gece, nasl arlrdm ve nasl arlmazdm? Ve uyandmda kimdim ben uyurkenki deildiysem eer?

Bunun anlam ancak yeni domu olmaktan ziyade hayatn iine indik demektir, yleyse doldurmayalm azlarmz onca gvenilmez adla, onca hznl resmiyetle, onca atafatl harfle, onca seninle ve benimle, katlardaki onca imzayla. Her eyi kartran bir kafam var, birletiren ve yeni domu yapan, karan, soyan, dnyadaki btn k sahip olana dek okyanusun tekliine, o cmert btnle, o atrdayan rayihaya. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Estravagario dan, 1958) . Pablo Neruda ---------------------------------------------435) ORZABA YAKININDA MELANKOL (1942) Bir rmaktan, bir geceden,souk havada kendisini gsteren ve datan gkyznn btn enlemlerinde baz yapraklardan baka ne var ki sana? O yzden alyor akn yelesi kar gibi ya da blnm adalar denizinin suyu gibi, atein yeraltndaki gcrts gibi, ve tekrar bekliyor kulbelerde yapraklarn ok sk olarak titreyerek dt yerde, yutulduu yerde bu esneyen grtlakta, ve yamur parlts yayyor kendi sarmak bitkilerini gizli msr tohumunun anlarla ve damlalarla dolu yapraklarla bulumasndan, deil mi? Ne kadar da nemli bir sesi var uuldayan uyuyan atn kulanda ve sonra batan malt yaplm budayn altnna ve zmde berrak bir gn getiriyor gn iin. Seni aran dehlizsiz, duvarsz Gney deki yerde ne bekliyor seni? Toprak anak elinde dinliyorsun ova iftisi gibi ve kulak kabartyorsun kklere: uzaklardan korkun bir frtnas yarkrenin, karabinallarn drtnallar don souunda: sudan yaplm incecik liflerle zaman diken inenin ve ypranm dikiinin atlad yerde: maviyle dolu azyla uuldayan gecenin yabanl yarnda bulduun ne? Belki bulunur uzun sredir saklanm bir gn, bir diken uzatyor o eski gnde znen suunu ve yrtyor o ok eski bayraklar. Kim korudu o kasvetli ormandan bir gn, kim bekledi tan baz saatlerini, kim dnyor etrafnda

zamann mahvettii mirasn, kim kayor uzaklamadan havann merkezinden? Bir gn, umutsuz yapraklarla dolu bir gn, bir gn, bir k, gk yakut mavisi souuyla paralanm, nceki gnn boluunda sakl bir sessizlik dnden, uzak blgelerin kibirli sessizliiyle. Seviyorum meinden karmakark san senin, senin yabanllktan ve klden Antarktik gzelliini, dken gklerinin ac dolu arln: seviyorum beni beklediin o gnn esen havasn, biliyorum ki topran pleri deimez, ve deimiyor, biliyorum aacn yapra dmyor, ve dmyor: biliyorum ayn imek koruyor metallerini ve bu korunmasz gece ayn gecedir, fakat bu benim gecemdir, fakat bu benim bitkimdir, salarm tanyan buz souu gzyalarndaki su. Keke beni dn insanda bekleyen ey olabilseydim, defne yaprayla, klle, ynla, umut yayyor gz kapaklarn kanda, mutfa ve orman dolduran kanda, siyah tyle rtnen demir gibi fabrikalar, kkrt ekisi terle delik deik madenler. Sadece bitki lkesinin sran havas deil bekleyen beni: sadece karn ihtiam zerindeki imek deil: souktan iki rperti gibi ykseliyor gzyalar ve alk anayurdun kulesine ve alyor anlar: Ve bu yzden, ortasnda ho kokulu gn, bu yzden, Ekim parldadnda ve Antarktik ilkbahar kaydnda arabn prltsnda, iitilir bir ikayet ve bir tane daha ve bir tane daha ve bir tane daha bulana kadar kar ve bakr, yollar ve gemileri, ve szana dek gecenin ve topran iinden ta onlar iiten kanayan grtlama. Halkm, ne diyorsun? Gemici, piyade, belediye bakan, gherile iisi, iitiyor musun beni? itiyorum seni lm birader, yaayan birader, iitiyorum seni, zlediin her eyi, topraa gmdn eyi, her eyi, kuma ve denize akttn kan, korkutan ve savamaya devam eden rast gelinen yrek. Ne buluyorsun Gney de? Nereye dyorsun, yamur? Ve arada, hangi ller krbalanm? Benim, Gney den gelenler, terk edilmi kahramanlar, ac fkeden dalm ekmek, kalc zn, alk, katlk ve lm, dt yapraklar zerlerine onlarn, bu yapraklar, askerin gs zerindeki ay, bu ay, sefilliin soka, ve insan sessizlii her yanda, souk damarlar tepedeki kampanaya kaamadan katlatran ruhumun n duyarsz bir metal gibi. Filizlerden oluan anayurt, arma beni, uyuyamam kristalden

ve karanlktan oluan bakn olmadan. Bouk l sularn ve yaratklarn titretiyor beni ve dolap duruyorum dlerde kysnda yceltilmi kpnn ta senin mavi kuandaki en kydaki adada. Fakir bir gelin gibi uysalca aryorsun beni. Senin elikten byk n kamatryor beni ve aryor beni kklerle rtlm bir kl gibi. Anayurt, paha biilmez toprak, yiyip bitiren, alazl k: atein ortasndaki kmrn d gibi korkun tuzun, plak glgelerin senin. Beni dn bekleyen ey olsayd yalnzca, ve bir avu gelincikte ve tozda diren gsteren ey olsa yarn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------436) ORMANDAK KURTUKLAR Bir ey dt o eski ormanda, belki frtnayd bitkilerin ve humusun arasndan spren, ve den aa gvdelerinde mayaland mantarlar, salyangozlar ekti kusturan iplerini, ve ycelerden den l aa doldu deliklerle ve korkutan larvalarla. te byle senin brn, anayurt, bceklerden oluan o felaket hkmet kaynayor yaralarnda, dikenli telleri kemiren o iko satclar, Saray dan gelen kuyumcular, mikroplar ve zrriyetini birletiren kurtuklar, dans ederken o cokun sambasn, rtnm hainin paltosuyla seni kemirenler, arkadalarn hapse tkan gazeteci, hkmeti kuran o menfur muhbir, yaganes yerlilerinden soyduu altnlarla bir bulvar gazetesinin patronu olan zppe, bir tala paras gibi aptal amiral, kendi vasallar zerine dolarlarla dolu bir czdan boaltan gringo. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Karanlktaki Anayurduma Yeni Yl lahisi adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------437) ORMANLARDA DOMU Pirin kendi un tanelerini geri alrken topraktan, pekitirirken buday kendi kk kalalarn ve kaldrrken yzn binlerce elle, aceleyle seirtirim erkekle kadnn birbirlerini kucaklad o yaprak barakaya, dokunmak iin srmekte olandan saysz denize.

Sedefin saldrld bir beikte gibi gelgitin kendiyle getirdii o alet edevatn biraderi deilim ben: pn lmle savat yerde titremiyorum, uyanmyorum karanln kavgasnda, ani anlarn bouk sesli dilinden korkmu, ben olamam, yolcu deilim ben rzgrn en son siperi titrer ayaklar altnda ve zamann kat dalgalar lmek iin dner geri. Elde tutuyorum tohuma yaslanarak uyuyan gvercini, ve onun kireten ve kandan youn mayasnda yayor Austos, yayor dorulmu ay kendi derin kadehinden: kapyorum elimle byyen kanadn yeni glgelerini: kk ve ty biimlendirecek sabahn ieriini. Damlann muazzam kabar ya da gzkapann ak durma istei azalmyor hi, ne demir elli balkondan yukarya ne de terk edilmi kta deniz kenarnda, ya da benim yava admlarmda: varolmak iin dodum ben nk, yaklaan ne varsa onlarla evirmek iin admlarm, gsme arpan ne varsa onlarla yeni ve titreyen bir yrek gibi. Elbisemin yannda paralel gvercinler gibi duran hayat ya da benim kendi oluumda ve akn sesimde dolan, tekrar varolmak iin, kavramak iin yapran plak havasn ve topran slak doumunu elenkte: ne kadar daha geri dneceiz ve varolacaz, ne kadar daha en derinde gmlm iein kokusu, en ince toza dnm dalgalar o yaln kayalklarda, saklayacak anayurtlarn bende tekrar fkede ve rayihada yer almak iin? Ne kadar daha ormann yamurdaki eli gelecek bana btn ineleriyle dokumak iin yapraklarn yksek plerini? Bir kez daha iitiyorum tayapraklarla dolu n geliini dumanda ate gibi ve topraks klden filizler, ve deil mi ki ayryorum topra baaktan bir rmakta eriiyor gne azma tekrar msr tohumu olacak gmlm eski bir gzya gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde nc Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------438) ORTA AMERKA Amma da ay, kanla lekeli bir dipik gibi, amma da krba yeillii, amma da dehet verici k, koparlm gz kapa, kprdamadan, ses karmadan inleyiine izin veriyor senin,

ve azsz, dilsiz blyor senin aclarn ey merkezi kuaklar, cennet senin salmaz yaralarnla. Gryorum gece ve gndz aclar, gryorum gndz ve gece zincire vurulmuu, sar salnn, zencinin, kzlderilinin yazn ezilmi, fosfor ltl elleriyle gecenin bitimsiz duvarna. ('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General' den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------439) ORTA AMERKA ('ALDATILMI KUM'DAN) Ktcl yl, gryor musun bu sk cengel karanlnn arkasndaki corafyamzn dar enlemlerini? Bir dalga frlatyor kendini mavi arlaryla bir bal ereve gibi kyya doru ve br denizden kvlcmlar uuuyor o ensiz lkeye... Bir krba gibi incesin, ey blge, vahi bir ar gibi alazlsn, senin admlarn Honduras ta, senin kann Santo Domingo da, Nikaragua dan dokunur bana gzlerin geceleri, arr beni, ister beni, ve btn bu Amerikan topra zerinde alarm kaplarn senin konumak iin, dokunurum zincirlenmi dillere, kaldrrm perdeleri, batrrm elimi kana: Ey, aclar topramn, ey, o byk, hkmran sessizliin hrlts, ey, halkn uzun sren lm kalm sava, ey, gzya stne gzyandan oluan blge. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------440) FKELER VE ZNTLER Yreimde fkeler ve zntler var... Quevedo

Yreklerimizin derininde birlikteyiz, kaplanlardan bir yazn arasnda dolanp dururuz yrein sazlnda, bir metre serin deriye baknarak, eriilmez d deriden bir bukete baknarak, ter ve yeil damarlar dalgalandran azlarla karlarz birbirimizle

pleri dren o nemli glgede. Sen, ey onca ezilmi dten oluan dmanm camdan bitkiler gibi ineleyen, ar tehditler altnda mahvolmu anlar gibi, siyah sarman rayiha iindeki fkn gibi, geni kalal dmanm dokundu salarma ksk sesli bir iyle, sudan bir dille dilerin dilsiz souu ve gzlerin nefretine ramen, ve unutuu tmarlayan len hayvanlardaki savam, birlikteyiz u ya da bu yerinde yazn, susuzluun igal ettii dudaklarla baknarak. Fosfor emberle bir duvar delip geen bir ey varsa ve baz uzuvlarn tatl iini yaralayan ve srrsa her bir yapra bir ormanda lklarda, o halde su geirmez ve dizlerle sradan ipekle kazanlm boazlarn arasndan geebilen kanl ate sinei gzlerim vardr benim de. Toplantlarda rastlantyd kln, ieceklerin, o koyu havann varoluu, fakat gzlerin av kokar orada barlar delik deik eden yeil ltnla, kann damlad elmalar aan dilerin, iniltiyle gnee yapan bacaklarn, ve sedeften memelerin ve gelincik ayaklarn, glgeyi arayan dili huniler gibi, krbatan ve rayihadan gller gibi, ve dahas var, dahas, dahas, gz kapaklarnn arkasnda bile, gn arkasnda bile, elbisenin ve yolculuklarn arkasnda bile, insanlarn iedii sokaklarda, duyumsarsn bedenleri, kmek zere olan o eki kiliselerde, denizin oyunundaki kamaralarda, baknrsn her eye ramen ieklenen dudaklarnla, kesersin kendini aacn ve gmn arasndan, ve byk rkn damarlarn ier: kavk yok hi, mesafe ya da demir yok, eller dokunur ellere, ve dersin ve gcrdatrsn siyah iekleri. Duyumsarsn bedenleri! Fermanlarn altnda kalm bir bcek gibi duyumsarsn kann belini ve kollarsn afak kzlln geciktiren kaslar, ve titremelerin zerine dersin, yldrm ltsnn ve kafalarn, ve sana yol gsteren dinlenen bacaklarn hissedersin. Ey zel oklarn yol at yaralar! Nemin kokusunu alr msn gecenin ortasnda? Ya da yanan gllerle apansz bir vazonun? plak geldiin pis evlerde elbisenin, anahtarlarn, bozuk paralarn dtn duyar msn? Sana o sessiz yolu gsteren yalnz bir eldir

benim nefretim, birinin kendini uykuya frlatt araflardr: gelirsin ve demeye ba aa dersin, pene yemisin ve srlmsn, ve tohumun eski kokusu doldurur azn unla kl grisi bir boru iei gibi. Ah, hafif lgn kupalar ve kirpikler, acl bir rmak yatandaki yalnz bir gvercin gibi yar ak bir rma taran hava, asi suyun bir vasf gibi, ah, maddeler, aromalar, hzl kanatl gz kapaklar ve bir titreyi, uysal ve korkun bir iekle, ah, yzler gibi ciddi ar memeler, ah, yeil balla dolu dolgun baldrlar, ve topuklar ve ayaklarn glgesi ve yitik nefes ve solgun tan yzeyleri, ve lme kar deride ykselen sert dalgalar, gksel, kanla pslak unla dolu. Akar m bu rmak byle ikimizin arasnda, ve srr msn azlar bir kyda? Bylelikle gerekten ben, gerekten ok uzakta mym, ki yanan sulardan bir rmak karanlkta akp gitmekte? Ah, nefret ne kadar sk anmaz ki adn, ne derindir karanlkta, tanr bilir hangi tozlam gbre ynn altnda heykelin yiyip bitirir yreimdeki yoncay. Elbiseni ve kzl alnn dven bir ekitir nefret, ve dlanm kann bulank baykular gibi der yrein gnleri kulaklarna, ve kolyeler oluur gz yalarndan damla damla boaznda elenk olur ve buzla yakar sesini. Byledir bu, ki asla, asla konumayasn diye, bir krlang asla, asla dilinin yuvasn terk etmesin diye, ve dikenler mahvetsin diye boynunu ve sert bir gemi rzgr mesken kursun diye sende. Nerede soyunursun? Kzl sal bir Perulu iin bir vagonda m ya da bir hasat adam iin plak toprakta m, budayn iddetli nda m? Yoksa koar msn korkun bakl avukatlarn arasnda, rlplak, gece suyunun geniliklerinde? Bakp durursun, ama grmezsin ay ya da smbl, ya da svdan damlayan karanl, ya da amurdan treni, ya da yarlm fildiini: oksijen gibi ince belleri grrsn, bekleyen ve dolgunlaan memeleri, ve ayla solgun agzlln safiri gibi titrersin irin gbekten gllere doru. Niin? Ve niin olmasn? O plak gnler getirir durmakszn ezilen kzl kumu, gnn aln yapan pak pervaneler gibi, ve bir ay geip gider kaplumbaa kabuunda,

ksr bir gn geip gider, bir kz, bir l, Rosala adnda bir kadn geip gider, ve azda yalnzca san bir tad kalr geriye, ve altn dilin susuzlukla beslenen bir tad. Yalnzca yaayan varlklarn bu kitlesi, yalnzca kklerle bu kap. Avlarm mahvolmu bir tnelde gibi, baka bir arlkta gibi, haksz yere unutacam et ve p, ve yitik sularda, aynalar uurumlar yaar kldnda, yorgunluk, o sradan saatler vurduunda banliy otellerinin kaplarn, ve o renkli kat iek dtnde, ve sanlar kirlettiinde kadifeyi ve o sefil iftin yzlerce kez kulland yata, anlattnda her ey beni, bir gn bitmektedir, birlikte olmuuzdur, sen ve ben, frlatmzdr bedenlerimizi ba aa, kurmuuzdur ne yaayan ne de len bir binay, biz, sen ve ben, birlikte ayn rmakta srklenmiizdir tuzla ve kanla dolu zincirli azlarla, biz, sen ve ben, almzdr yeil tekrar titremek iin, ve yeniden arzulamzdr o byk kl. Belki bizim iin asla belirlenmemi yalnzca bir gn anmsarm, durdurulmayan bir gnd, balangc olmayan. Perembe. Bir adamdm, rasgele bir kadnla birlikteydim ans eseri karlatm, soyunduk lmek ya da yzmek ya da yalanmak iin sanki ve birbirimizin iine iledik, etrafmda bir delik gibi kapand, bir an alan kimse gibi ezdim onu, nk beni yaralayan sesti o ve o sert kubbe titremeye yazgl. Kllarla ve deliklerle utandrc bir ilikiydi, ve ilikle irinliin kenarlarn ineyerek ve talarla itaatkar devinimlerin arasnda ulatk reme organlarnn o byk talarna. Limanlar hakknda bir anlatdr bu kiinin rasgele ulat, ve birok ey oluverir trmandnda insan ycelere. Ey dman, dmanm, acaba sevda batm mdr tozda, sadece et ve kemikler mi kalmtr aceleyle tapnlan, yiyip bitirirken ate kendisini ve kzl giyimli atlar drtnal giderken cehenneme? Yulaf isterim ve yldrm derimin altnda, ve fkede yaylan o a gzl tayapra, ve kiraz aacnn dudak biimli yrei Haziran aynda, ve amaszca alazlanan yava karnlardaki huzur, fakat gz yal kireli bir topraa ihtiyacm var ve kp bekleyebileceim bir pencereye.

Hayat byle ite, ko yapran arasndan, bir siyah sonbahar geldi, ko yapraklardan bir etekte ve sar metalden bir kuakta, mevsimin sk sisi kemirirken talar. Ko ayakkablarnla, oraplarnla, grice paylatrlm, ayann ukuruyla, ve yaban ttn gibi tapnmak isteyen bu ellerle, arp ayaklarn merdiven yukar, yrt o siyah kat perdeleri kaplardan, ve k gnein ortasndan ve fkeden baklardan bir gnde, znten ve kardan bir gvercin gibi atlmak iin zerine bir bedenin. Tek bir saati vardr, bir damar gibi uzun, ve asitle hiddetli zamann sabr arasnda yok oluyoruz, ayrrken korkuyla sonsuzca yok edilmi efkatin hecelerini birbirinden. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama dan, 1935-45) .

evirenin Notu: iirin banda bir dizesi alntlanan Francisco de Quevedo y Villegas 1580-1645 yllar aras yaam, spanyol Altn a nn en nemli airidir. Pablo Neruda nn Notu:

Bu iir 1934 ylnda yazld. O zamandan bu yana ne ok ey olmad ki! Bu iiri yazdm spa rden bir kuaa dnd. Ah! Keke dnyann gazabn bir damla iirle ya da akla yumuatabilse bunu ancak kavga ve kararl bir yrek yapabilir.

Deiti dnya ve deiti benim iirim. Bu satrlara den, ak gibi yok edilemez bir damla ka da yaayp duracak. (Mart 1939) Pablo Neruda ---------------------------------------------441) FKEYE RAMEN Pasl miferler, l nallar! Ama ate ve karanlk kanla aydnlanm bir rmaktan bir atnal boyunca, metalle gmld aclara, topran stnde akt bir k: say, isim, izgi ve yap. Sudan kitap sayfalar, mrldayan dilin berrak yetenekleri, zm salkmlarnca ilenmi damlalar, platinden heceler inciyle kapl gslerin albenisi gibi ve prlantalardan klasik bir az sundu topraa kar beyaz .

Oraya brakt heykel l mermerini uzaa, ve dnyann ilkbaharnda d mekaniin a. Teknik ykseltti lkesini ve zaman hz ve bora oldu tecimenlerin bayraklarnda. Gezegeni ve bitkiyi inceleyen coraf bir ay datt coraf gzelliini topraktaki yolunda. Asya bakire kokusunu verdi bize. Kavray eirdi buzsouu ipi berrak gnde, kandan sonra. Kat datt nceleri karanlkta gizlenen plak bal. Gvercinlerin ka ayrld tablodan akam kzl ve lcivertle. Ve insan dilleri birletiler arkdan nceki fkede. te byle, kanl tan Titan'yla, zalim ahinle buday da gelsin, sadece kan deil. Ik hanerlere ramen geldi. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------442) LDREN ALEVNDE ldren alevinde sarmalar k seni. Enfes, solgun ve hznle yatarsn orada alacakaranln eski pervanelerine doru yatan etrafnda dnen. Dilsiz, ey sevgili, yalnz kimsesizliinde bu ller zamannn doluyorsun yaayan atele ve miras kalyor saflnda bu ezilmi gn. Bak, gne yitiriyor bir salkm siyah entarine. Birden imdi gecenin muazzam kkleri byyecek ruhundan senin, ve alacak derin gizemin, ki soluk ve mavi bir halk, senin yeni domu halkn, beslensin ve glensin. Ah, ahane, varsl ve alml klesi bu emberin, kmr karas ve altndan oluan, marurca kullanacak ve holanacaksn hayat dolu bu yaratdan, bylece iekleri lsn, ve hznle dolsun diye.

Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Veinte Poemas de Amor y Una Cancion Desespera'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------443) LDRLM ASKERLERN ANALARI N ARKI l deil onlar! Duruyorlar yanan fitiller gibi barutun ortasnda. Temiz glgeleri birleti bakr yeili ayrlarda zrhl rzgrdan bir perde gibi, fkenin renginden bir barikat gibi, grnmez bir gsn bizzat kendisi gibi. Analar! Onlar budaydalar, derin le saatleri gibi yceler, o byk ovalara hkmediyorlar! ldrlm elik gvdelerinde utkuyu bildiren siyah sesli anlarn aldr onlar. Dm toz gibi baclar, atlam yrekler, kendi llerinize gvenin yalnzca! Kanla lekelenmi tan altnda kkler deildir onlar sadece, toprakta her zaman ileyen zlm zavall kemikleri deil yalnzca, fakat azlar da kemiriyor kuru barutu ve saldryor demirden okyanuslar gibi, ve kaldrlm yumruklar reddediyor lm. nk onca bedenden ykseliyor grnmez bir hayat. Analar, bayraklar, oullar! Yalnz bir beden, hayat gibi yaayan: atlam gzlerle bir yz koruyor karanl dnyasal umutla dolu bir klla! Frlat yas giysilerini uzaa, birletirin btn gz yalarnz metal olana dek: nk orada vuracaz gndz ve gece, orada tekme atacaz gndz ve gece, orada tkreceiz gndz ve gece, nefretin kaplar dene dek! Unutmuyorum sizlerin bahtszlnz, tanyorum oullarnz, ve lmlerinden kvan duyduum gibi kvan duyuyorum hayatlaryla da. Glleri suskun atlyelerde akt yldrm, admlar metroda duyulur hemen yanmda her gn, ve arasnda Levanten den gelen portakallarn, Gney in balk alar ve basmevlerinin mrekkebi arasnda, mimarln imentosu zerinde

grdm yreklerinin alazlandn atele ve kudretle. Ve tpk yreklerinizde olduu gibi, analar, gllerinizi ldren kanla pslak, bir ormana benzeyen yreimde de var onca zn ve onca lm ve uykusuzluun lgn sisi dalyor yree gnn akn yalnzlyla birlikte. Fakat ilenten daha fazla ey bu susam srtlanlar, o hayvans hrlt, Afrika dan uluyu gibi kendi pis haklar iin, fkeden daha fazla ey ve hor grme ve alay, ey analar, kaygyla ve lmle delik deik edilmi yreinizde greceksiniz doacak o soylu gn, ve bileceksiniz llerinizin topraktan gldn ve kaldrdklarn yumruklarn budayn zerinde. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama nn Yrekteki spanya blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------444) LMEK Bir ok kez domuum, ezilmi yldzlarn derininden, yeniden yaratrken ellerimle btnlemi sonsuzluun ipini, ve imdi leceim tekrar, toprak olacak bedenimi rten biraz topraktan baka hibir ey almadan yanma. Ne rahiplerin satt bir para gkyz aldm, ne de metafizikilerin yararsz zenginler iin yaratt karanl selamladm. Beni bekleyen bir giysi gibi ellerimde kendi lmm, sevdiim renkte, bir zamanlar bou bouna aradm lde, gereksinimim olan derinlikte. Sevda tketildiinde somut znde ve kavga datrsa ekilerini baka ellerin birlemi gc arasnda gelir lm ve siler senin snrlarn belirlemi damgalar. ('Yo soy' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Haydar Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------445) L ARKADAIN YASI l bir arkadan yasn tutuyorum,

Benim gibi iyi bir marangozdu o da. Birlikte sokaklarda ve dzlklerde gezdik, Ve savalarda, kayalklarda, hznlerde. Nasl da grrd her eyi Benim iin: Bir torba ltl kemik... Gl, ekmeimdi benim; Sonra grmez oldu bizi ve o kendine bir ukur kazd toprakta Onu o ukura srdler. O gnden bu yana onu daha yaarken avlayanlardr Ssleyen, omaklayan, Kurdelelerle bezeyip rahat vermeyen, allarla donatp, zavall uyuyan arkadam zerime salanlar, beni ldrmek iin. Kimin durumu daha iyi, syle bana, sevgili l: Senin mi, yoksa benim adm tayan kardeinin mi? Bunlar konuulmal: Dinleyecek birini aryorum, Ama bu yklml ve aclar lenini anlayan yok grnrde. Bir ycelik yitirildi, Bir daha glmeyecek; O afaklarda ld, beni dinleyen yok; Bundan bir yere varlmaz, hepsi bouna, nk o kendi lm kentinde imdi, Acs tamamlanm, Bense bir baka ite, Marangozlar olarak, zavall marangozlar: Birbirize onur szyle yazlm, Birimiz lme birimiz yaama yazlm. (*) Bu iir, Neruda'nn yakn arkada, Peru'lu ozan Cesar Vallejo'nun lmnden sz etmektedir. Pablo Neruda ---------------------------------------------446) L DRTNAL Kl gibi, insanla donanan denizler gibi sarho uyuuklukta, biimsizlikte, ya da yukarsnda yollarn iitmek gibi an vurularnn birbirlerine rastlamasn bu sesle ayrlyor metalden, bir ar, akn ses, tlyor toz oluncaya dek o ok ar uzaklarda, hatrlanan ya da grlmemi biimlerin deirmenleri, ve yuvarlanyor topraa erik kokular ve ryor zamanla, sonsuzca yeil. Ve btn bunlar ok hzl oluyor, ok canl ve gene de kmltsz kendi kendisinde, o avara kasnak, zetle iyi, motorlarn bu tekerleri. Varlar aacn ivisinde o sert ip gibi, varlar suskunca her yerde, ve btn eller ve ayaklar karr birbirine. Fakat nereden, nereye, hangi enleme?

O inat belirsiz ember, manastrn etrafndaki smbller gibi suskunlar ya da lmn gelii gibi kzn diline keskinlemeyi arzulayan boynuzuyla aklrken birden kafa st topraa. Bu yzden hissetmek, sktrlm kprtszlkta, oraya, muhteem bir kanat rp gibi ban zerinde, l arlar gibi ya da saylar, ah, benim solgun yreimin kucaklayamad ey, llerce, belirsiz akan gzyalaryla ve insann zahmeti ve straplar, kasvetli iler birden buz gibi aa vurulan, dzensizlik kadar hametli, okyanussu, benim iin akyarak ieri dalan korunmaszlar arasnda kll. imdi tamam, fakat neden oluuyor zmlerin bu alts, gece ve zaman arasnda bulunan gibi, nemli bir yar gibi? Uzun sredir var olan ses, dyor ve dzeltiyor yollarn kelerini tala, ya da neredeyse, sadece bir saat beklentisiz byyor, geniliyor durmakszn. Yazn emberinin derininde dinliyor byk kabaklar hep ve yaylyorlar, karartyor kkrtc asmalar dolmaya zlem duyarcasna byle bir birden ki ar damlalar, balyor eye.

Pablo Neruda 'Yeryznde Birinci Konaklama'dan eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------447) L KADIN Anszn yoksan, anszn yaamyorsan, yaamay srdreceim. Cesaretim yok, cesaretim yok yazmaya, lrsen. Yaamay srdreceim. nk bir insann sesini kullanamad yerde sesim var benim. Zencilerin dvld yerde l olamam. Kardelerim hapishanelerdeyken, onlarla birlikteyim ben. Zafer, benim zaferim deil, ama o byk zafer

geldiinde, konumalym, dilsiz olsam da: grmek isterim geldiini, kr olsam da. Hayr, bala beni. Yaamyorsan, eer sen, canm, akm, lmsen, btn yapraklar der gsmde, yamur yaar ruhuma gece gndz, yreimi yakar kar, dolanrm soukla ve atele ve lmle ve karla, ayaklarm uyuduun yere gitmek ister yalnzca, fakat yaamay srdreceim, nk her eyden nce sen istemitin benden boyun emememi, ve sevgilim, nk biliyorsun, ben yalnzca bir insan deilim, fakat btn insanlarm. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------448) LM I Dnyaya birok kez gelmiim Yok olmu yldzlarn dibinden Ellerimde tuttuum lmszlk balarn dokuyarak imdi leceim yeniden Vcudumu rten topraa sarnarak! II Ne papazlarn satt Gkyznden bir para aldm. Ne de tembel zenginler iin Metafizikilerin, Dzp kotuu, karanlklardan. III lm iinde yoksullarla bir olmak istiyorum G elinde tutanlarn kamlad nceleme yetenei olmayanlarla! imdiyse lme hazrm Beni saran bir elbise gibi Sevdiim renkten Boyu posuma tpatp; uygun Ve benim iin gerekli olan Beni saran bir elbise gibi! Pablo Neruda ---------------------------------------------449) LM (BYK OKYANUSTAN)

Pense gibi kpek balklar, deniz dibinin kadifesi gibi, dar aylar gibi ortaya kyorsunuz birdenbire o kzl yumurtayla: yala parldayan yzgeler karanlkta, zn ve hz, hangi sua doru ba dndren yla bir tayapra gibi korkunun gemileri, bir ses bile olmakszn, yeil bir atete, bir kvlcmn bak vuruu. Denizin derisinde ak gibi kayan temiz glge biimleri, grtlaa dalan ak gibi, gvercinlerde prldayan gece gibi, arabn hanerlerdeki lts gibi: muazzam meinlerden geni glgeler tehditkr sancaklar gibi: kollardan dallar, azlar, dalgalanan bir iekle yutulmu olan evreler gibi diller. Hayatn en kk damlasnda bekliyor kararsz bir ilkbahar dokunulmaz sistemiyle kuatacak bolua titreyerek deni: ktcl fosfordan bir kua yitik olann kara lm savana gtren o mortesi ba, ve boulmuun battaniyesi rtnm mzraklardan ve ylan balndan bir ormanla, her eyi yutan dipte titreyen ve dipdiri bir mekik gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Byk Okyanus adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------450) LM (EVRENSEL ARKI'DAN) Halkm, burada karar vermitin bozkrn ezilen iisine elini uzatmaya, ve armtn bir yl nce adam, kadn, ocuu bu Meydan a. Ve burada akt kann. Anayurdun ortasnda dkld kann nnde sarayn, ortasnda caddenin, grsn diye bunu btn dnya, ve silmesin diye kimse kan, ve onun kzl lekeleri kalsn diye ba emez gezegenler gibi. Bu olduunda btn ilililerin elleri at parmaklarn bozkra doru ve onlarn szcklerinin birlii

dalgaland drst bir yrekten: sen o zaman, halkm, baladn gzyalaryla, umutla ve aclarla dolu eski bir arky sylemeye: ite o zaman gelmiti celladn eli ve bomutu alan kana. Pablo Neruda La arena traicionada eviren: smail Aksoy Canto General'den

Pablo Neruda ---------------------------------------------451) LM ISTIRAPLARI Cajamarca'da balad bu lm sava. Gen Atahualpa, mavi etamin, anl aa, duydu rzgrn nasl da elik bir grlty beraberinde getirdiini. rtl bir parlt bir titreyi geldi kydan, inanlmaz bir drtnal demirden - ayyla yere vuran ve kudretli ve imendeki demirden. Devlet sahipleri yaklatlar. Kabilenin en yallaryla evrilmi nka ileri kt mzikten. Ter iinde yzen, sakall konuklar baka bir gezegenden geldiler sunmak iin vglerini. Papaz Valverde, hain yrekli, rm akal uzatyor tuhaf bir eyi teye, sar bir sepet, belki atlarn geldii bir gezegenden gelen bir yemi. Atahualpa alr onu. Bilmiyor ne olduunu: parldamyor, nlamyor, ve bir glle brakyor dsn diye. 'lm ve kin, acmadan ldrn, size veriyorum mutlakiyeti, ' diye baryor katil han akal. Haydutlar gkgrltsne izin verdiler. Beiinde aktld bizim kanmz. Bir koro halinde duruyor prensler lm saatinde nka'nn banda. Onbinlerce Peru'lu dyor ha ve kl altnda, kan ykyor Atahualpa'nn giyitini. Pizarro, Extramadura'l zalim domuz brakyor nka'nn narin kollarnn balanmasn. Siyah bir kz gibi Peru'nun stnde batyor gece. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy)

Pablo Neruda ---------------------------------------------452) LMN DAR SOKAINDA lmn dar sokanda srar etmek ne anlama gelir? Tuz lnde olanakl mdr ieklenmek? Hibir ey gereklemeyen denizde lm iin giysi var mdr? Yok olup gittiinde kemikler kim yaar o son kalan tozda? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------453) PABLO KARDA Fakat bugn geliyor kyller beni grmeye: 'Karda, hi suyumuz yok, Pablo Karda, hi su yok, yamur yamad. Ve rman kt aknts yedi gn akyorsa, yedi gn kuruyor'. 'neklerimiz dalarda ld gitti' 'Ve kuraklk ocuklar ldrmeye balad. Yukarda oturanlarn ounun yiyecek bir eyi yok. Pablo Karda, Bakan ile konumalsn'. (Evet, Pablo Karda, Bakan ile konumal, fakat bilmiyorlar ki, benim oraya gidiim nasl karlanacak, o onursuz derilerden koltuklar ve stelik bakans tahta, kemirilmi ve kasntl tkrkle cilalanm) . Bakan yalan syleyecek, ellerini kvracak, ve yoksul comunero'nun davar (*) eei ve kpeiyle birlikte decek ufalanan kayalardan, alktan aln iine doru. ('Los flores de Punitaqui' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy

evirenin notu: Comunero, komnc anlamna gelmektedir. iirdeki zel anlamnda, Nueva Granad 'daki komnlerin bamszl iin savaan kimseye gnderme yaplmaktadr. Pablo Neruda ---------------------------------------------454) PABLO NERUDA ADINDA OLMAK

Pablo Neruda adnda olmaktan daha aptalca bir ey var mdr hayatta? Kolombiya gklerinde bulutlar toplayan biri mi var? emsiyelerin kongreleri niin dzenlenir hep Londra da? Saba kraliesinin kan horozibii renginde miydi? Aladnda Baudelaire alyor muydu siyah gzyalaryla? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------455) PACAEMBE'DA SYLENMTR (BREZLYA,1945) Neler sylemek istemezdim ki sizlere bugn, ey Brezilya'llar, ka yky, sava, umduunu bulamamay, size anlatmak iin yreimde yllardr tadm utkuyu, dnceleri ve selmlar. And-da karlarnn selmlarn, Pasifik Okyanusu'nun selmlarn, geip giderken bana syledikleri szckleri, iileri, dallar, duvarclar, yurdumun btn insanlarn. Neler syledi bana kar, bulut, bayrak? Hangi gizini at bana denizci? Neler syledi o kk kz uzatrken bana birka baa? Bir mesaj vard onlarn: Prestes'e benden selm syle. Bul O'nu, diyorlard, yabanl ormanda ya da rmak boylarnda. Kurtar O'nu esaretten, bul hcresini, ar O'nu. Ve eer izin vermezlerse sana O'nunla konumana, bak yalnzca O'na yorgun dene dek ve anlat ertesi gn bize ne grdn. Gururluyum bugn O'nu utkulu yreklerden bir denizin evirdiini grmekten. ili'ye diyeceim ki: O'nu selmladm halknn zgr bayraklaryla dolu bir havada. Paris'te bir ka yl nce bir akam st bir halk topluluuna yaptm bir konumay hatrlyorum, cumhuriyeti spanya iin yardm istemeye gelmitim halk iin bu kavgada. Enkaz ve onurla srlmt her yan spanya toprann. Franszlar dinledi benim dileimi sessizlikte. Yaayan her ey adna yardm istedim ve dedim ki onlara: Yeni kahramanlar, spanya'da savaanlar ve lenlerdir, Modesto, Lister, Pasionaria, Lorca, Amerika ktas yiitlerinin oullardr, kardeidir

Bolivar'n, O'Higgins'in, San Martin'in, Prestes'in. Ve andmda Prestes'in adn kocaman bir dalga geti gitti sanki Fransa'nn gnden: Paris selmlad O'nu Gz-yal yal iiler baktlar Brezilya'nn ilerine ve spanya'ya doru. Baka kk bir yk daha anlatacam size. ili'de denizin altna uzanan byk kmr-ocaklarna yakn bir yerde, Talcahuano'nun souk limanna ok uzun zaman nce bir Sovyet ilebi gelmiti. (Daha diplomatik ilikiler kurmamt ili Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birlii ile. Bu yzden yasaklad aptal polis Rus tayfalarn karaya kmasn ve ili'lilerin gemiye binmelerini.) Gece ktnde geldi byk madenlerden binlerce ii, erkek, kadn ve oluk-ocuk, ve her yandan iaret verdiler btn bir gece kk maden-lambalaryla, yakp sndrdler, Sovyet limanlarndan gelen o gemiye. O karanlk gece yldz doluydu: insan yldzlaryla, halk lambalaryla. Bugn de, bizim Amerika'mzn her yanndan, zgr Meksika'dan, zlem dolu Peru'dan, Kba'dan, halk varsl Arjantin'den, Uruguay'dan, sen ey srgndeki kardeler iin barnak, ey Prestes, selmlyorlar kk lambalaryla seni insanln yce umutlarnn ldad yerde. Bu yzden gnderdiler beni buraya Amerika ktasnn g arasndan, seni grmek iin ve sonra da anlatmak iin nasl olduunu, bunca yl suskun olan liderin neler sylediini, bunca zalim yllarn yalnzl ve karanlndan sonra. Onlara kin tutmadn anlatacam. stediinin yalnzca memleketinin yaamas olduunu. Ve zgrlk yeermeli sonsuz bir aa gibi derinliinden Brezilya'nn Brezilya, anlatmak istiyordum sana onca yl susturulup da bu yl iimde derimle ruhumun arasnda barndrdm onca eyi, kan ve ac arasnda, zaferler, airlerin ve halkn birbirlerine anlatacaklar eyleri: ne ki baka bir gne erteliyorum bunu, bir gzel gne. Bugn volkanlardan ve rmaklardan byk bir sessizlik istiyorum. Byk bir sessizlik istiyorum dnyadan ve erkeklerden. Amerika'dan byk bir sessizlik istiyorum kardan pampann toprana kadar. Sessizlik: Halkn kaptan ald sz. Sessizlik: nk konuacak Brezilya O'nun azyla.

'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------456) PARAGUAY Dizginsiz Paraguay! Neye yarar senin altn geometrinin katlarn aydnlatan o berrak ay? Neye hizmet etti dnce, stunlardan kalan miras ve o kutsal saylar? rm kanla azna kadar dolu bu delie, lmn saldrd bu gndnmnden karaciere. Parafinden bataklklarndaki hapishanelerinde yneten hkmdar Moriigo ya, elektrikli sinekkularnn al tyleri rken ve prldarken cengelin zavall lleri zerinde. Ktcl yl, bodurlatrlm gllerin yl, karabinalarn yl, bak, fakat indirme gzlerini bylece kamamaz uan alminyumundan gzlerin, hzn kuru ve nlayan mziinden: bak ekmeine, lkene, derisi soyulmu halkna, ezilmi soyuna! Gryor musun bu vadiyi, yeil ve kl grisi, yukardan yce gkyznden? Berbat tarm, hrpani da insanlar, sessizlik ve gzyalar dyor ve douyor yeniden buday gibi kt niyetli bir sonsuzlukta. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------457) PARTENOGENEZ Bana t vermi olanlar her gn daha da delileti. ok kr aldrmadm onlara ve tand hepsi birlikte yaadklar ve geni glgeli apkalarn srekli deitirdikleri baka bir kente.

Saygdeer varlklard, politik olarak derinlikli, ve yaptm her hata ac ekmelerine yol at ki griye dndler ve krtlar, braktlar kestane yemeyi, ve bir sonbahar melankolisi nihayet lgnlatrd onlar. imdi bilmiyorum nasl olsam, unutkan m yoksa saygl m, srdrmeli mi tlerini, ya da knamal m deliliklerini: bamsz olamyorum, yitmiim onca bitki yapranda, ve ksam m yoksa girsem mi, gitsem mi yoksa kalsam m, kediler mi satn alsam yoksa domatesler mi? Anlamaya alacam ne yapmamam gerektiini daha sonra yapmak iin, ve kafam kartran yollar hakl karacam, nk hata yapmazsam eer, kim inanr benim yanllarma? Eer akll kalmay srdrrsem kimse varmaz benim farkma. Fakat deimeyi deneyeceim: zenle selm vereceim, bakacam d grnmme ciddiyetle ve evkle olmam istedikleri ey olana dek, biri olurken br olmaz ya, bakalarnda var olana dek. Ve sonra rahat braktklarnda beni, bsbtn baka biri olacam, ve deitireceim derimi ve baka bir azm olduunda, baka ayakkablarm, baka gzlerim, her ey deitiinde ve kimse tanmadnda beni, baka bir ey yapamayacamdan srdreceim ayn eyi yapmay. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Estravagario dan, 1958) . Pablo Neruda ---------------------------------------------458) PARTME Bana tanmadm kiiyle kardelii verdin. Btn yaayanlarn gcn verdin bana. Bir doum gibi verdin bana yeniden yurdumu. Yalnz olann sahip olmad zgrl verdin bana. yilii bir ate gibi yakmay rettin bana.

Aacn gereksindii dzl verdin bana. Birlii ve insanlar arasndaki farklar grmeyi rettin bana. Gsterdin bana nasl da kaybolur birinin acs herkesin utkusunda. rettin bana biraderlerimin sert yataklarnda yatmay. Gereklii bir kayann stne ina etmeye ynelttin beni. Kt adamn dman ettin beni ve lgnla kar zrh. Dnyann n ve sevincin imkanlarn kabul etmemi saladn. Yok edilmez yaptn beni nk seninle ben bende sonsuzlatm. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------459) PATAGONYA Ay balklar douruyor buz souu blgelerin derinlerinde, alacakaranlkta yeralt maaralar oluturuyor okyanusun son uurumunu; Patagonya'nn inekleri ayryorlar gnden kendilerini bir patrt gibi, yalnzlklara kar scak stunlarn soukta ykselten ar bir pis koku gibi Bir an kadar sszsn sen, ey Amerika: iin hi bir zaman ykselmeyen arkyla dolu, ne eli ne de kula var obann, ova iftisinin, balknn ne bir piyanosu ne de bir yanak etrafnda: izliyor ay onlar, sonsuzluk yceltiyor hayatlarn, gece gzetliyor onlar, ve dierleri gibi yava yal bir gn douyor. ('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General' den) Trkeye eviren: smail Haydar Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------460) PEDRO DE VALDVA'NIN YRE Bir aacn dibine sktrdk Valdivia'y. Yalnzca sabah bir yamur mavisiydi souk ipleriyle rtnmemi bir gnein. Btn hret, bu gmbrdeyen gkgrlts, dinlendi karma-kark bir halde bir yn yaral elikte. Tarn aac frlatt dilini havaya, ve iyden slanm atebceklerinin parlts her yerde debdebeli monarisinde. Tadk giyitleri ve mlekleri, dokumalar evlilik ba gibi sk, taklar aybademleri gibi ve davul doldurdu sanki

Araukanya'y mein yla. Azna dek doldurduk kadehleri irinlikle ve dansettik, ayaklarla yere vurarak plak kemikleri, kendi karanlk soyumuzdan yaratlm. O zamandan beri vurduk dmann yzne. O zamandan beri kestik yiit grtla. Aramzda bir nehir gibi bltmz celldn kan ne gzeldi yle, hl yanarken, hl hayattayken O. Sonra bir mzrakla vurduk gsne, ve bir ku gibi kanatl yrei teslim ettik Araukanyal aaca. Bir kan alts ykseldi tepesine dek. Savan, gnein, hasadn trks fkrd bedenlerimizden yaratlm topraktan volkanlarn ululuuna doru. Paylatrdk kanayan yrei o zaman. Deldim dilerle bu iek-tacnda ve uyguladm topran yasasn: 'Sun bana soukluunu, ey kalle yabanc. Sun bana senin kaplan cesaretini. Sun bana kannla sulanm fkeni. Sun bana lmn ki izlesin beni ve ayrsn deheti seninkilerden. Sun bana birlikte getirdiin sava. Sun bana gzlerini ve atn. Sun bana senin karmak karanln. Sun bana msrn anasn. Sun bana atn dilini. Sun bana dikensiz anayurdu. Sun bana utkulu bar. Sun bana yce efendi tarn-aacnn soluduu havay.' 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------461) PERDE ARASI: SMRGE YIRTIYOR LKEMZ -1Kln dinlence bulduunda ve duygusuz spanya'nn oullar, hayalet gibi, yabanl ormanlardan ve uzak eyaletlerden gnderdiler kat dalarn bir yaknma lyla saraya, dnceli monarka: btn yk azdan aza yayldktan sonra Toledo'daki sokakta ya da Guadalquivir'in yokuunda, ve hortlaks ftihlerin partal gemi donanm itildiler liman girileri boyunca, ve en son ller yatrldlar tabuta kiliselerde kanla oluturulmu

resmi geitler iin, eriti yasa rmaklarn dnyasna, geldi dkkn sahibi para kesesiyle. Sabahn enginlii karard, erkek-etekleri ve rmcek-alar datt karanl, ivay, eytann ateini insan meskenleri arasna. Bir kandil aydnlatt sonsuz kar ve bal levhalaryla dolu, koskoca Amerika'y ve yzyllarca batk bir sesle konutu insan, ksrd kotururken sokaklarda ve ha iareti yapt avlanrken para iin. spanyol asll geldi dnyann caddelerine. Zayflam halar arasnda ekti iini aktan, temizlerken delii ve ararken hayatn sakl patikasn kilise masasnn altnda. Balmumu n tohumunda mayaland kent siyah cbbeler altnda ve kaznm balmumundan biimlendirildi cehennemsi mahalleler. Amerika, bir zaman mahogni-aacnn tacyd yarayla dolu bir kpkleniti, glgelerle dolup taan bir ordu hastanesi, ve serinliin yal, yaylm blgelerinde byd kurtuun alakgnlll. Altn ykseltti havaya banlarn kat ieklerini, suskun asma-ktklerini, batk karanln binalarn. Bir kadn irin toplad ve irinle dolu olan barda boaltt her gn gkyz onuruna, alk dansederken altn Meksika madenlerinde ve Peru'nun Andda'na zg yrei alad usulca kmrle paavralarn altnda. Bu kasvetli gnn karanlnda yaratt dkkn-sahibi imparatorluunu, idareli kullanarak kafirin ateini aydnlatt ve toplayarak krntlar, imdi bir kz yalnzca, kabul ettii kk bir kak sa. Ertesi gn, hazrlarken onlar entarilerini, hatrlad hatunlar lgna evrilmi bedenlerini, atele dvlm ve yutulmu, mahkeme-bekisi aratrrken kk lekeyi yaklann ardndan: ya-izi, kl ve kan kpeklerin yaladyd. 'Los libertadores'den - 'Canto General'

Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------462) PEUMO AACI Ta kats bir allk yapran krdm: bir tatl koku o taze krlmadan sarmalad beni topraktan havalanacak derin bir kanat gibi, o uzaklardan, o hi bir zamandan. Peumo, o zaman grmtm yapraklarn, o titiz yeil rengini, fkran, topraks gvdeni ve kokulu geniliklerini igdleriyle rten. Dndm, sen benim btn topramsn: bayram peumo aac gibi kokmal dalgaland zaman, dmen suyunda birdenbire seni anayurtla dolduran snrlardan yaplm bir koku. Saf peumo, yln kokusu ve rzgrda, yamurda, uuan san kokusu, altnda dan eri izgisinin, kklerimizin zerine den suyun sesiyle, ah ak, bir yapraktan akan ve gmlm eski bir fincan gibi topraa dkene dek dolduran bizleri ah aromas doan vahi zaman. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------463) PSAGUALI ADAMLAR Fakat seni okayan el tereddt ediyor ln yaknnda, kenarnda hemen deniz kysnn, lmn takip ettii bir dnyada. Sen misin, anayurdum, sen misin, bu senin yzn m? Bu ehadet, tuzlu su iindeki paslanm dikenli tellerin bu kzl tac? Pisugua imdi senin yzn m? Kim taciz etti seni, nasl delik deik edebildiler senin plak baln bir bakla? Herkesten nce gidiyor selmlarm adamlara, o aclarn oyuklarna, kadnlara, manio aacnn dallarna, ocuklara, solgun okul ocuklarna, Pisagua nn sahilinde olduu gibi takip edildi anayurt, sevdiim bu lkenin btn onuru. Yarn srklenecek kutsal onuru kumsallarnda, Pisagua: terrn gecesinde yakaland anszn sefil bir hainin emriyle ve frlatld kire beyaz cehennemine savunmak iin insann deerini.

Asla unutmayacam senin l kyn dman denizlerden pis diler aclarn duvarn srrlarken, ve nasl da o plak, iblissi yceliklerin iskeleleri ayaa kalkyor dikine: asla unutmayacam nasl baktnz suya sizin yzlerinizi unutan bir dnyaya kar, asla unutmam, dndrdnz zaman soru soran kla dolu gzlerinizi kurtlar ve hrszlarn denetledii ili nin solgun toprana. Biliyorum nasl frlattklarn size yiyecei, uyuz itlere atlr gibi, o plak toprakta, ta ki sizler kk, bo konserve kutularndan tabak yapana dek kendinize: biliyorum nasl sra sra dizildiinizi, direngen ve cesur, aldnz ok sk olarak kuma frlattnz o bozulmu fasulyelerden. Biliyorum, nasl aldnz elbiseleri ve yiyecekleri topluca btn anayurdun yaylm hkmranlndan, gururla hissettiniz ki belki, belki sizler yalnz deildiniz. Sizler cesur insanlar, topraa yeni bir anlam veren pekimi hemeriler: setiler sizleri avlayarak sizin ahsnzda btn halk srgn llerde ac eksin diye. Cehennemi bulmak iin, baktlar lkenin haritalarna, en sonunda buldular tuzla erevelenmi bu hapishaneyi, yalnzln bu duvarlarn, korkutan kaygy, ezilsin diye banz o sefil tirann ayaklar altnda. Fakat kendilerine benzeyenleri bulamadlar: o rm gbreden yaplmadnz sizler, kurtuklarn yedii hain gibi: onlarn bilgilendirmeleri yalan sylyordu, buldular halkn metalik inadn, bakrn yreini ve sessizliini. Bu metal temeli oldu anayurdun kumda yitik halktan esen rzgr kovarken kirin kaptann. Kararl biraderler, kararl, sizler asmaydnz geceleri saldrlmt size kulbelerinizde, hoyrata ekilip alnanlar, kollar elik tellere dolanmlar, hl uykuda, tmyle artlmlar ve eziyet grmler, kamyonlarla srklenmiler Pisagua ya silahl gardiyanlar eliinde. O zaman dvlrken ocuklar geri geldiler ve korunmasz ailelerle tk tk kamyonlar.

Ve bir kez daha ykseliyor ln gecesinde bir uysal ocuk hkr, bir hkrk binlerce ocuk azndan, bir koro gibi aryor o sert rzgr iitmemiz iin, unutmamamz iin. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Karanlktaki Anayurduma Yeni Yl lahisi adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------464) PLAZA LLER Dtkleri yere at etmeye gelmiyorum, Size kouyorum yaayanlara; Hepinize kouyorum Ve gsm yumrukluyorum: Sizlerden nce lenler de oldu hatrnda m? Onlarn ayn adlar ve soyadlar vard. San Gregorya da, Lon Qimay da yamur altnda, Ran Qil de rzgarda tkezlenmi, kik de kumlar arasnda Ve lde, denizde, yamurda ve dumanda, Yarmadada, pampa topranda Onlar da ldrld senin gibi, Onlarn da ad Antonyo idi, Balk ya da denizciydiler. Hepsi de etiyle kanyla ili li Yel vurdu yzlerine, Aclar damgasn vurdu, ehit etti pampa. Yurdumun duvarlar nnde, Karda, Yeil kollu rman tesinde Billurlam grdm kan Baak altnda. Nitrat altnda, Halkmn damlayan kann grdm Ve ate gibi tutuuyordu Her damla! Pablo Neruda ---------------------------------------------465) PUERTO RCO Mr. Truman geliyor Puerto Rico adasna, geliyor temiz denizlerimizin mavi sularna ykamak iin kanl parmaklarn. Biraz nce vermiti lm kararn iki yz Yunanl nn, makineli tfekleri onun mkemmel alyor, her gn dyor emri zerine onun

o Dorik balar - zm ve zeytin o kadim denizin gzleri, Korint talarnn yapraklar o Yunan tozunda. Kaldryor katiller Kbrs n o gzel kadehini Kuzey Amerikal uzmanlarla birlikte, nlayan kahkahalar altnda, Yunan kan ve kzartma ya damlarken byklarndan. Truman geliyor sularmza, ykamak iin o uzak kanla krmzlam ellerini. Emir verirken vaaz veriyor ayn zamanda ve glmsyor niversite de, kendi dilinde, kapatrken Kastilyal azlar, kristal berra bir kaynaktan bir rmak gibi dolaan szcklerin n kapatyor, ve altn iziyor: Puerto Rico, kahrolsun senin dilin . Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------466) PUNTAQUNN EKLER Orada anayurt daha da katyd imdi. Salm tuzdu altn, krmz alevler saan bir balk, ve o hiddetli toprak paras douyordu ezilmi kk dakikasnda onun, kanl trnaklarn getirdii. afakta souk bir badem aac gibiydi, sradalarnn dileri altnda, deliyor yrek kendi kn, aratryor, yokluyor, ac ekiyor, trmanyor, ve en merkeze, en gezegensi ykseklie ulayor yrtlm gmleiyle. Yank yrekli biraderler, brakn elime bugn yaptnz ii, ve brakn bir kez daha gitsin o uyuyan katmanlara, daha da derine, kamak isteyen yaayan altn elinin bir maa gibi tuttuu daha da derine. Ve oraya geldiler bir ka iekle yre kadnlar, ili yaylalarnn kzlar, madenin mineralsi kzlar, ve braktlar bir buketi ellerime, bir ka iek Punitaqui den, bir ka krmz iek, sardunyalar, bu kat topraktan, ellerimde en derin dehlizdeymi gibi bulunan alelade iekler, dndrd bu iekleri

krmz suyun kzlar, insann derine gmlm derininden. Ellerini ve iekleri tuttum, mahvolmu, mineralsi topran, tayapraklarnn ve aclarn esrarl kokusunu. nceledim onlar ve biliyordum geldiklerini altnn kt yrekli yalnzlna, kan damlalar gibi gsterdiler bana heba olmu hayatlarn. Onlarn yoksulluklarnda iek aan kaleydiler, efkatin buketi ve uzak metal. Punitaqui nin iekleri, atardamarlar, hayat, yatamn ucunda geceleri ykseliyor kokularnz ve alp gtryor beni hznn en derin maden dehlizlerine, geerek o ezilmi ykseklii, geerek kar, ve hatta sadece gzyalarnn ulaabilecei kkleri geerek. iekler, yayla iekleri, madenden ve tatan gelen iekler, Punitaqui nin iekleri, kzlar o ac yeraltnn: bendesiniz, ve unutulmadnz hi, hep hayatta kalacaksnz bende ve kuracaksnz lmsz berrakl, tatan bir tayaprak lmez hi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------467) QULA BAMBUSU Glemeyen dikey yapraklarn arasnda saklyorsun sakl mzraklardan kolonini. Unutmadn sen. Yapraklarn arasndan yrrken fsldyor sessizlik ve yaralayan szckler uyanyor, dikeni besleyen heceler. Unutmuyorsun. Kanla pslak duvar kireciydin sen, evin ve savan stunuydun, bayraktn sen, Araukan annem iin atydn, orman savas iin kltn, Araukan am, yaralanm ve ldrlm ieklerle dimdik bakardn. Eriilmezce saklyorsun kendi yaptn mzraklarn ve yabanl blgenin rzgrnn bildii gibi, yamur, kavrulmu ormanlarn kartal ve yenilerde her eyi soyulmu rkek kirac. Belki, belki: syleme kimseye gizlerini. Bir orman mzra sakla benim iin ya da sakla aac bir ok iin. Ben de unutmadm seni. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan

Pablo Neruda ---------------------------------------------468) RAFAEL ALBERTYE Rafael Alberti ye (Puerto de Santa Maria, spanya) Rafael, spanya ya gelmeden nce iirin selamlamt beni yolda, harfin bir gl, tahtadan oyulmu bir salkm, ve bugne kadar bende bir an olarak kalmad yalnzca fakat ho kokulu kt, dnyann kaynayd. Barbarlkla kurutulmu lkene ekledin zamann unuttuu o iyi, ve spanya uyand seninle hayata, tekrar taland sabahn incisiyle. Anmsamalsn beraberimde ne getirdiimi: uzlamaz asitlerle paralanm dler, srgn sularda konaklama, ormanda yanm saraylar gibi filizlenen kklerin geldii yalnzlk. Rafael, nasl unutabilirim ki o zaman? lkene geldim der gibi tatan bir aya ve her yerde rastladm nadasl tarlann kartallarna, kuru dikenlere, fakat senin sesin, ey denizci, bekliyordu orada sunmak iin bana bir hogeldini, ve kokusunu ebboyun, deniz meyvelerinin baln. Ve iirin gemideydi, plak. Gneyin am ormanlar, zm cinsleri sundu senin yontulmu elmasna reinesini ve dokunup getiim zaman ok gzel bir a, zld dnyaya getirdiim karanln ou. Ikta yaratlm bir mimar, iek yapraklar gibi, dizelerinin sarho eden kokusu boyunca; grdm eski zamanlarn sularn, miras kalan kar, ve herkesten daha ok ey borluyum spanya iin sana. Parmaklarnla dokundum petee ve orak tarlaya, kumsallar tandm, bir okyanus gibi anm insanlardan, ve iirin safirden giysisi paraland o basamaklarda. Biliyorsun yalnzca biraderin rendiini. Ve bu saatte sadece bunu retmedin bana, kaderinle dorultulu olarak sadece snm hametini deil airetimizin, ve kan henz bir kez daha geldiinde spanya ya benimmi gibi savundum halknn ata yadigarn. imdiden biliyorsun, btn dnyann bunlarn hepsini bildiini. Sadece seninle birlikte olmak istiyorum, ve hayatnn yars eksikken bugn, bir aatan daha ok hakkn bulunan lken,

bugn, anayurdun felaketleri arasnda, sadece zn deil sevdiklerimiz arasnda fakat senin yokluun da saklyor zeytinin kurtlar tarafndan yutulan mirasn, vermek istiyorum sana, ah verebilirsem, aabey, bir zamanlar bana verdiin o yldz berra sevinci. Aramzda gerildi iir gksel bir deri gibi, ve seninle koparacam bir salkm, bu asmalar, bu glgelerin kkn. Haset aarken insan kaplarn aamyordu ne senin kapn ne de benim. Ne gzel rzgrn hiddeti brakrken giysisini orada brakyordu ekmei, arab ve atei bize, brak ulusun gazabn esnaflar, brak ayaklarn altnda kvrlm ey gibi inlesin, ve kaldr kehribarla kpklenen kadehini effafln btn trenleriyle. Kimse unutur mu ki ilk olduunu? Brak asn yelkenini ve karlaaca yzn olacak. Bizi hzla gmmek isteyen mi var? Pekl, fakat kan bor senedi var elinde. Gelmeliler, fakat kim sarsabilir hasad sonbaharn eliyle yukar kaldrlan arabn titreyiiyle o renkli dnyaya. Ver bana bu kadehi, birader ve iit: nemli ve dalgal Amerika mla kuatlmm, ara sra kaybediyorum sessizlii, kaybediyorum gecesel tac, ve evreliyor nefret beni, belki hibir ey, bir boluun boluu, bir kpein bir kurbaann alacakaranl, ve o zaman hissediyorum ne kadar ayrdn bizleri lkemin, ve yolculuk yapmak istiyorum senin evine, biliyoruz ikimiz de beni beklediini sadece ikimizin birlikte geirebilecei ho zamanlarn. Bir borcumuz yok kimseye. Fakat sana bir borlar var onlarn, ve bir lke borlular sana: bekle. Geri dneceksin. Geri dneceiz birlikte. Seninle birlikte bir gn dolaacaz altnla sarho bu kumsallarda senin limanlarna doru giderken, o zamanlar hi ulamadm Gney in limanlarna. Gstermelisin bana sardalyelerle zeytinin kumsallar sktrdn, ve yeil gzl boalarla dolu yaylalarn sahibi Villaln (toprakta dinlendiinden tr ziyaret etmeyen baka bir arkada daha) , ve beyaz spanyol arabyla dolu flar, gngoraik yreklerinde topazn solgun atele parlad katedraller. Rafael, onun dinlendii yere gideceiz, kendinin elleriyle ve senin ellerinle spanya y hayatta tutann.

lemeyen lmn nbetini tutuyorsun sen, nk varln koruyor onu. Orada buluyorsun Federico yu, fakat oklar, dmler, gmlmler, spanya sradalarnn arasnda, hakszca dm olanlar, kan dklmler, yitirilmi msr tohumlar dalarda, yoldalarmz bizim, ve onlarn balnda yayoruz biz. Yayorsun nk sen her daim mucizelerin tanrsydn. Kimse senden daha fazla gayret gstermedi, kurtlar yemek istiyordu seni, paralamak istiyordu gcn. Her biri lmnde kurtuk olmak istiyordu. Fakat yanldlar. Belki senin arknn yapsdr, o el dememi effaflk, senin efkatinin silahlanm enerjisi, diren, dnyaya olan sevgini kurtaran sekin kalen senin. Seni izleyeceim denemek iin Genil in suyunu, bana verdiin o hkmranl, yelken am gmte bakmak iin o hafife uyuyan resimlere arknn mavi hecelerinin yaratt gibi. Demirhanelere de girmemiz gerek: orada bekliyor halkn metali imdi yeniden domak iin baklarda: akyarak getim yanndan yaknnda gk kubbe gibi devinen o kzl an. Baklar, a ve ark alp gtrecek aclar. Yanm elleriyle senin halkn, ayrlklarn defneleri gibi, tayacak barutun arasndan senin sevginin kazada yayd eyi. Evet, srgnlerimizden douyor iek, anayurdun ekli, yldrmlar altnda halkn fethettii, ve sadece bir gn deil oluturan o kaybolmu bal, dlerin gereini, fakat ark olan her bir kk dnyay dolduruyor yapraklaryla. Orada bulunuyorsun, ve bir ey yok kmldayan braktn elmas kl aydan: yalnzlk, rzgr kelerde, her ey dokunuyor temiz blgene, ve o son ller, o hapse denler, vurulan aslanlar, ve gerilla savalar, yrein kaptanlar, kan iinde kalmlar senin kendi kristal giysilerinde, kendi yreinde senin, kkleriyle onlarn. Uzun zaman geti bu gnlerin zerinden bltmzden bu yana kl bir yara brakan aclar, nallaryla sava at ezdi geti ky ve krd camlar. Btn bunlar dodu baruttan, tohumu kaldrmak iin bekliyor btn bunlar seni, ve bu doumda yeniden sarmalamak iin seni,

duman ve efkat bu zor gnlerden. Gerilmi derisi spanya nn ve orada yayor senin izin naml kabzal bir kl gibi, ve unutu yok hi, seni silecek k yok, kl birader, halkn dudaklarndan gelen. te byle konuuyorum seninle, belki bir sz unuttum, anmsamadn mektuplarna karlk verdim nihayet, Dou nun iklimi rterken beni al bir koku gibi. Senin altn alnn bu mektupta rastlasn baka bir adan bir gne, ve bir gndeki baka bir a gelecektir. Hoa kal diyorum sana bugn, 1948, onalt Aralk, Amerika da ark sylediim bir yer. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark nn arknn Irmaklar adl blmnden ( Canto General , Los rios del canto ) eviri notu:

Rafael Alberti: 1902-99 yllar arasnda yaam, spanya nn en nemli airlerinden biri. en Franco diktatrl boyunca 24 yl Arjantin de srgnde yaad. Eserleri Franco dneminde lanmt.

Gngoraik: 1561-1625 yllar arasnda yaam spanyol barok air Luis de Gngora ya zg anl bir sfat. spanyolca yazan btn ada airler tarafndan ok deer verilmitir. Neruda, E bulunan Gngoraik Yumuakalar adl iiriyle Luis de Gngora y vmek istemitir.

Genil: spanya nn Andaluzya blgesinde Crdoba ile Sevilla arasnda Guadalquivir nehrine dk n bir nehir. smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------469) RAPA NU O muhteem denizin gbeisin, Tepito-te-hena, denizin atlyesi, sndrlm ta. Senin lav pskrtlerinden ykseldi insann aln okyanusun ycesinde, tan atlam gzleri lt o siklonsu evreni, ve hayatn beli senin heykellerinin tamamlanm boyutunu diken eldi. Tanrsal kayalarn oyuldu Okyanus un btn izgilerine doru, ve insan yzleri kt ortaya, adalarn derinliklerinden yaratlm, bo kraterlerden domu, ayaklar sessizlie dolanm. Nbetilerdi onlar ve kesmilerdi btn nemli imparatorluklardan

gelen suyun dolamn, ve yz yze maskelerle geri tuttu deniz kendi mavi, frtnal aalarn. Bu yzlerden baka kimse eneltemezdi deniz imparatorluunun dolamn. Dilsizdi bir gezegenin kaps gibi, adann azn geren bu tel. te byle, denizin dbkey nda talanyor tan masal l madalyalaryla lmszlk, ve o kk krallar, dalga kpnn sonsuzluu iin, btn bu ssz monariyi kuranlar, geri dnyorlar denize o grnmez geceden, geri dnyorlar tuzdan lahitlerine. Sadece ay bal ld kumda. Sadece zaman kemiriyor moais tanrlarn. Sadece szckler biliyor kumdaki sonsuzluu: mhrlenmi k, l labirent, boulmu kadehin anahtarlar. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan eviri notlar:

Rapa Nui: Polinezya dilinde Paskalya Adas na verilen isimdir. Paskalya Adas, ili'ye 3 .700 km, Tahiti ye ise 4000 km uzaklktaki volkanik bir blgedir. 2002 yl itibaryla 3.791 kiilik nfusa sahiptir. 1722 ylnda Hollandal denizci Jacop Roggeveen tarafndan, Paskal ya gnnde kefedildii iin bu isimle anlmtr ada. Paskalya Adas n ilgin klan zellik n 974 tane dev heykeldir. Heykellerin boyu 4-22 metre arasnda deiiyor. Arlklar ise ort lama 50 ton civarnda. Ada yerlilerinin yaklak 1000 yl nce baladklar ve 600 yl boyunc leri bu sanatsal aktivitede rettikleri heykellerden bazlar ayakta bazlar da yere yatm ilde bulunmaktadr. Heykellerin bazlarnda dvme de bulunmaktadr. Uzun kulakl balarnn tatan yontulmu silindirlere de rastlanr. zerlerinde ki yazlar ise hl zlememitir. in ou korkulu gzlerle deniz ufkuna bakmaktadr. Baz heykellerin resimleri iin bkz: http ://www.matokulu.com/matokulu_bilim07.php http://www.peyzaj.org/2002/kategori/uygarlik.htm Tepito-te-hena: Polinezya dilinde, Paskalya Adas na verilmi olan ilk isimdir. e-hena , dnyann sonu anlamna gelmektedir. Moais: Paskalya Adas ndaki heykellere verilen ad. smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------470) RECABARREN (1921) Ad Recabarren'di O'nun. Mazlum, iman ve iri yar, Tepito-t

dz alnl ve berrak bakl, muhteem organyaps saklad saysz kum gibi gcnn katmanlarn O'nun. Sizler Amerikan bozkrnda (kollara ayrlm rmaklar, gzkamatran kar, demir ykl atlaklar) bakn ili'nin paralanm biyolojisine bir dal gibi srgn vermi, bir kol gibi paralarnn nereye dalp gittiini frtna-deviniminin bildii. Metallerin ve gherilenin kassz alanlarnda, yeni kazanlm bakrn atletik debdebesinde yaar dnyann sefil kiraclar, bir kargaada paketlenmi i ie, hzla yrtlan bir anlamayla, gzler nndeki paavra giyimli ocuklarla, dalm tuz-yzeylerinin orak topraklarnca. ili'lidir O, yani dayanr sadece isizlie ve lme. Dayankldr, dayankldr ili'li, stesinden gelir emei ya da gelir tuzun giyitiyle kuanm olarak. Derken geldi kanatl makaleleriyle bu halkn lideri. Seti braklm olan, onuru krlm olan, kabul etti kanl adaletsizlikleri yamal battaniyesini a ocuklarn zerine rten, ve dedi ki O'na: 'Birletir sesini baka bir sesle. Birletir elini baka bir elle! ' Yola koyuldu gherilenin mutsuz yrelerine doru, doldurdu bozkr babacan deeriyle, ve grnmez gizlenme-yerlerinde O'nun aradlar O'nu btn madeniileri. Dayak yemi her bir 'kabaday' geldi, her bir ikayet: hayaletler gibi girdiler ieri donuk, acl seslerle ve geri gittiler ellerinden O'nun yeni bir deerle. Btn bozkr boyunca biliniyordu bu. Ve dolat btn memleketi, halkn temelini att, ayaa kaldrd paralanm yrekleri. Yeniden yaynlad gazeteleri ulat aalara kmrn galerilerine, ykseldi bakra,

ve halk ilk kez bask altndaki seslere yer veren satrlar pt. orak topraklar rgtledi O. Kitap ve ark getirdi O dehetin duvarlarna, ikayeti ikayete ekledi, ve sesi olmayan, az olmayan kle, o sonsuz zdrabn bir ad oldu, Halk koydular adn, Proletarya, Sendika, itibar ve saygnl oldu bylece. Ve kavgada biimlenen bu dnen insanlar, bu yrekli rgt, bu amansz deneme, bu deimez metal, bu aclarn birlii, bu insann kalesi, bu yarna giden yol, bu bitimsiz sradalar, bu tohum ykl ilkbahar, bu bylesi zdraplardan domu silah yoksullarn, memleketin en derininden domu, en katdan, en ok baskya uramtan domu, en yksek ve sonsuzdan domu Parti adn ald.Komnist Partisi.Buydu ad. Byd kavga. Akbabalar gibi kt zerimize altn sahibi efendiler. ftira silahyd onlarn. 'Bu Komnist Partisi Peru'dan para alyor, Bolivya'dan, yabanclardan.' Atldlar matbaalarn zerine savat onlara kar damla damla akan terle kavgada, ve saldrd onlara, ezdi geti onlar, yakt onlar ve datt halkn matbaasn her bir yana rzgrda. Takibe aldlar Recabarren'i. Yasakladlar yolculuk etmesini. Ne ki toplad tohumlarn O o ssz yeralt dehlizlerinde ve rhtm savunma oldu. Kuzey Amerikal ve ngiliz iverenleri, avukatlarna, senatrlerine, vekillerine ve devlet bakanlarna izin verdiinde akmasna kann kumda, evirdiler obamz, zincire vurdular ve ldrdler ili'nin derin gcn, kudretli sar bozkrn patikalar boyunca braktlar mezarhalarn kuruna dizilmi iilerin ardndan, cesetlerden bir da kumun oluklarnda.

Bir gn quique'de, sahilde, ardlar okul ve ekmek isteyen insanlar. Karar verdiler lmlerine bir alanda evriliyken etraflar o arm insanlarn. Ate ettiler vzldayan makinal tfeklerle, planlanarak dizilmi tfeklerle ate ettiler uyuyan iilerin susmu topluluuna. Akt kan bir rmak gibi quique'nin solgun kumunda, ve hl ordadr daha, dklm kan, ve yanar durur hl onca yla ramen deimeyen bir tayapra gibi. Ne ki yaad direni. Ik dzenlendi Recabarren'in elleriyle, krmz bayraklar yrd madenlerden kylere, kentlere geldi ve saban-oluklarna, yuvarland gitti trenlerin tekerlekleriyle, yetkinletirdi kendini betonun temelinde, zaptetti caddeleri, bulvarlar, ky evlerini, fabrikalar glkle soluk alyor kendi tozlarnn altnda, yaralar ilkbaharla geti gitti: her ey trk syledi ve savat utku iin afa atmakta olan zamann birliinde. Bu denli ok ey oldu ite. Bu denli kan kana kar, bu denli kavga dnyada. Gzelim fethin saatlar, damla damla kazanlan utkular, ac dolu caddeler, bozgun, tneller kadar kasvetli blgeler, fitnelikleriyle hayat handiyse ldrecek hainlikler, nefretle silahlanm, basklar, asker olarak sona erdi. Dnya batacak nerdeyse. Ama devam ediyor kavga. (I) EL (1949) Recabarren, bu takiple geen gnlerde, ortasnda korkunun, bir haine kar savaan srgn edilmi kardelerimin yannda, ve memleket nefret giysileri iindeyken, zorbalkla yaralanmken, ansyorum o korkun kavgay senin hapishanelerinde, ilk admlarnda senin, baemez kuleye benzeyen

yalnzlnda senin, ve ansyorum nasl geldiini bir adamn ssz bir tarladan ve aradn seni, ve sonra bir bakasnn, toplamak iin eit datlan ekmein hamurunu, savunmak iin onurlu halkn birliini. (II) L'NN BABASI Recaberren, olu ili'nin, Babas ili'nin, babamz bizim, toprak ve straplarla ekillenmi yaptndan ve izginden doar gelecek utku dolu gnlerin gc. Anayurtsun sen, bozkr ve kk bir kasaba, kum, balk, okul ve evsin sen, yeniden ayaa kalk, yumruk, hcum, dzen, tren alay, saldr, buday, kavga ve byklk ve direnisin sen. Recabarren, ehrenin altnda anayurdu yaralardan ve felten temizlemeye and iiyoruz. And iiyoruz ki, ykseltecek plak ieini zgrlk bu gaspedilmi topraklar zerinde. And ieriz ki senin yolunu izleyeceiz halkn zaferine kadar. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------471) RECABARREN N (I) Dnya, dnyann metali, o youn gzellik, mzrak, lamba ya da yzk olacak demir dolu bar, saf irin, zamann satnalma gc, plak toprak iin hekimlik sanat. Mineral batm ve gmlm bir yldz gibiydi. Gezegenin nabzatlar altna sakland k gram gram. Kaln harmani, balk ve kum rtt senin yarkreni. Ne ki sevdim senin tuzunu, yzeyini. Senin ar yamurunu, gzkapan senin, grnmn.

Kat arln ayarnda trk syledi elim: zmrdn gelinsi oban-iirinde alnt yapld benden, ve demirin boluunda koydum bir gn yzm uuruma dek, diren ve oalm akt gitti benden. Ama bir ey bilmiyordum ben. Demir, bakr, tuz biliyordu bunu. Altn her iek koparld kanla. Her metalin bir askeri var. (II) BAKIR Bakra geldim, Chuquicamata'ya. Akamd sradalarda. Hava buzsouu bir cam gibiydi kuru berraklktan yaplm. Daha nce bir ok gemide yaamtm, ama ln gecesinde parldad bu muhteem maden gz-kamatran bir gemi gibi bu gecesel tepelerin parldayan iyi altnda. Kapattm gzlerimi: Uyku ve glge gerdi gl tyn zerime dev bir ku gibi. Sallanrken elemli araba bir bu yana bir br yana, frlad yakndaki yldz, bir mzrak gibi delip geen gezegen buzsouu bir ateten donmu bir imek ve bana yneltilmi bir tehdit. (III) CHUQUCAMATA'DA GECE Gece zaten koyuydu, uurum derinliince bir gece bir ann iindeki boluk gibi. Ve grdm gzlerimin nnde amansz duvarlar, kryordu bakr bir piramitte. Yeildi buralarn kan. Ta a boulmu gezegenlere dek ulat bu yeil, bu gecesel ihtiam. Damla damla yaratt insan turkuvaz bir st, sonsuzlukta parldayan tatan bir afa, tesinde kumgecesinin yldz kuanm, ak topran. Adm adm srkledi beni Sendika'ya o zaman kendi eliyle karanlk.

ili'de olmutu bu, Temmuz aynda, o souk mevsimde. Admlarmn hemen yanndan geiyordu gnler (ya da yzyllar) (ya da sadece aylar bakrdan yaplm, tatan yaplm ve tatan ve tatan, yani: zamanla cehennemden yaplm: bitimsiz olandan yaplm, kkrt-sars bir elin desteiyle yaplm) yalnzca bakrn tand baka admlar ve ayaklardan. Kirli bir kalabalkt, alk ve paavralar, yeraltnda geitler aan yalnzlklar. O geceyi grmedim saysz yaralarnn resmi trenle geiini madenin merhametsiz sahilinde. Ne ki durdum baktm bu aclarn tarafnda. Bakrn omurgakemikleri slakt, Terli darbelerle karlm And-da havasnn bitimsiz nda. Kazp karmak iin bu mineralsi kemiklerini yzyllarca gml kalm heykelin ina etti insan bu bo tiyatronun galerilerini. Ne ki bu kat z, gelimesindeki ta, bakrn utkusu kayboldu ve brakt arkasnda volkann emrettii bir krateri, tepelerde soluk bir delik brakan bu yeil yldz demircil bir tanrnn gsnden sklm. (IV) LLLER Bunlarn hepsini yaratan senin elindir. Senin elindi, bu mineralsi kylnn trnaklar, savalm 'tantanac halk yn', insandan malzeme serildi ayaklar altna, paavralar iindeki kk insan. Senin elin bu corafya gibiydi: gmd bu kraterlerin yeil karanln, okyanussu tatan bir gezegeninin temelini att. Cephanelikler arasnda dolat, bklm kkrd toparlad ve barut koydu her yana baygn bir tavuun yumurtlamas gibi. nanlmaz bir krater hakknda bu anlatlanlar: ta dolunaydan grnr dibi ki gmlm el ele Rodriguez diye biriyle, Carrasco diye biriyle, Diaz turrieta diye biriyle,

Abarca diye biriyle, Gumersindo diye biriyle, ili'li biriyle, binlercedir ad O'nun. Bu snrszlk srkledi paavralar iindeki ili'liyi, adm adm, birlikte kazlp alm topluluktan, bir gn ve bir gn daha, bir k daha, plak yumruklarla, hzl, tepelerin srkleyen atmosferi, ve kmeledi topran blgeleri arasnda. (V) KAHRAMAN Yalnzca bir ok parman grltc hz deildi bu, yalnzca krek deildi bu, yalnzca kol deil, kala, insann btn arl ve enerjisi: aryd, belirsizlik ve hiddetti kazan her bir santimetresini kireli tepeyi ararken yldzn yeil damarlarn, gmdlerdi kuyruklu-yldzlarn fosforkl kuyruklarn. Kans tuz dodu insann eridii kuyudan. nk hrn Reinaldo'ydu O, ta-araycs, yorulmaz Sepelveda, olun senin, teyzen Eduviges Rojas'n yeeni, mineralsi sradalar havaya uuran ateli kahraman. nsan hayatna ve topraa, en iteki dlyatann taknlna szmasn bilen biri gibi bozguna urattm kendi kendimi: batncaya dek sarktlar gibi gzyann sellerinde insana, zavall, dm kandan, toza bulanm terden. (VI) GREVLER Baka bir keresinde Lafertte'yle gittik ok uzaklara mavi, el etek ektiren quique'den Tarapaca'dan kumun snrlar boyunca. Elias gsterdi bana gherile-iisinin kreini. Her bir adamn parmaklar gmlm duruyordu tahtadan sapna krein: her bir parmak ucundan tr anp gitmiti krek. Krekteki bu ellerin damgas ezdi akmaktan,

ve bylece atlar topraktan ve tatan, metalden ve asitten mahzenleri, bu acl trnaklar, gezegenleri havaya uuran ellerin bu simsiyah zinciri, madenleri gkyzne doru kaldryor ve diyor ki kutsal kitaptaki ykye benzeyen bir masalda olduu gibi: 'lk gn bu yeryznn.' te, kimsenin daha nce grmedii (balang gnne kadar) , ayaa kalkt krein ilk rnei cehennemin krntlar zerinden: ba etti onlara kaba, ateli elleriyle, at topran yapran, ve mavi gmlek iinde atld ileriye, beyaz dili rehber, gherilenin kifi. (VII) L Byk kumllerinin kat yemek-yeme zaman geldi att: dnya plakt, sereserpeydi, yaltlm ve ak-pakt en utaki snrna dek kumun: yaayan tuzun, yalnz tuz-kuyularnn kard hrtya kulak ver: gne dinamitliyor pencererini o bo sonsuzlukta, ve toprak savayor lmle, tuzun inildeyen kuru, yar boulmu sesinin altnda. (VIII) NOKTRN ln evresine gel, bozkrn koyu, haval gecesine, gecenin yldzdan ve uzaydan olumu evresine gel, Tamarugal blgesinin zamanda yitmi btn sessizlii toplad yere. Uzaklktan ve aydan yaplma bir kubbede kiremavisi bin yllarn sessizlii, oluturmakta gecenin plak corafyasn. Seviyorum seni, eldememi toprak, sevdiim gibi o kadar zt eyi: iei, soka, rmak yzeyini, dinsel treni. Seviyorum seni, ey okyanusun temiz bacs. nsansz, duvarsz ya da bitkisiz, kimseler beni desteklemeden baarmak zordu benim iin bu boluun okulunu. Yalnzdm bir bama. Hayat ovalar ve yalnzlkt. Bu dnyann erkeksi baryd.

Ve sevdim senin sarp biiminin dzenini, boluunun kesin sonsuzluunu. (IX) ORAK TOPRAK Yutulmu orak toprakta insan yaad kemirerek plak topra. nne geldim tam maarann, daldrdm elimi bitlerin arasndan, dolatrdm raylar boyunca avutulmaz afaa dek, uyudum kat talalar zerinde, iten ktm akama doru, buhar ve iyod kasp kavurmutu beni, tokalatm o adamla, konutum gen karsyla O'nun eikte arasnda tavuklarn, arasnda paavralarn, sefil yoksulluun btn kokular arasnda. Ve birletirdiimden bir ok acy, topladmdan ruhun ananda onca kan, grdm temiz odalarn birinden, akl ermez bozkrdan, bir insann geldiini, ayn eit kumdan yaplma, bir kmldamaz, her eyi barndran ehre, muhteem bir gvde iin biraz giysi, inat lambalar gibi bir ift yar kslm gz. Recabarren'di ad O'nun. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------472) RES'N TERBYES nce bir oktu Lautaro. Esnek ve maviydi babamz. lk genlii sessizlikti yalnzca. ocukluk yllar eylemdi. Genlii hedefi belirli bir rzgrd. Hazrlad kendini uzun menzilli bir mzrak gibi. Altrd ayaklarn alayanlara. Dikenler arasnda gelitirdi ruhunu. Yart Guana-ineiyle. Hayvanlarn k-uykusunda yaad. zledi kartallarn nlerini. Bkt kayalar srlarndan. Atein imen-yapran yaatt. Souk ilkbaharla beslendi. Yakld cehennemsi uurumlarda. Zalim kular arasnda avcyd. Utkularla renklendi elleri. Okudu gecenin saldrsnda.

Kar durdu kerten kkrde. Beklenmedik k, hz oldu. Sonbaharn duraklayn rendi. alt grnmez hayvan-inlerinde. Sonsuz kar'n araflarnda uyudu. Oklarn yolunu dzeltti. Av-eti kann iti yollarda. Ele geirdi dalgalardan defineyi. Tehdit yapt kendini kasvetli bir tanr gibi. Yedi her bir halk-mutfandan. rendi imein alfabesini. Tartt salm kl. Kara deriler sard yreini. Farketti dumann spiral ipliini. Kendisini ina etti suskun liflerden. Zeytinin yrei gibi yalad kendini. Kat ve efff kristal oldu. Frtna rzgr gibi snad kendini. Savat kan susana dek. Bylece halkna yarar olabildi. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------473) ROSAS (1829-1849) Topran arasndan grmek ok zor (berrak tacn kaldran ve iyin yksek toplamn aydnlatan zamann arasndan deil) , fakat toprak undan ve hakl kzgnlktan iman, llerle ve metallerle perinlemi ambar, beni geri eviren birbirine dolanm yalnzlk brakmyor ki bakaym dibe. Fakat konuacam onlarla, benimkilerle, bir gn kamlard bayrama, temizlik kristal berra bir yldz gibiyken giysilerinde. Sarmiento, Alberdi, Oro, del Carril: sonralar kirletilmi temiz anayurdum benim, saklamt sizlere metalik narin bedeninin n, ve ziraatn yoksul tulalar arasnda srgndeki dnceler dokundu birlikte sert madencilikle ve asmalarn tatl dikenleriyle. ili bltrd onlar kalesinde, verdi tuzu yuvarlanan denizinden ve serpitirdi kovulmu tohumu. Bu srada ovada drtnal at sr. Gksel salarn iplikleri zerinde krld yzk, ve terden srlsklam hiddetli hayvanlarn

nallarn srd pampa. Hanerler, oligarklarn kahkaha merhemleri ikence zerine. Talanm ay unutulmaz glgesiyle bir ibiin rmaktan rmaa beyazl stnde. Kzl zm balarndan bir tren oldun sen, bir maske oldun, mhrlenmi bir titreyi, ve rzgrda deitirdiler seni trajik bir balmumu eliyle. Senden kt gece, dehlizler, kararm kaldrm talar, sesin lp gittii merdivenler, karnavaln drt yol az lm ve ahmaklarla kesien, ve gz kapaklarndan bir sessizlik gecenin btn gzlerinin stne inen. Kpklenen budayn nerelere gitti? Meyve tayan letafetin, geni kucaklayan azn, ark sylemek iin ne varsa kprdayan senin tellerinle, muhteem davullarnda senin grltl derinle, sonsuz yldzla, suskunlaan altnda bu bastrlm kubbenin vicdansz yalnzlnda. Gezegen, enlemler, g dolu berraklk, kylarn boyunca, ortak kardan kuaklarn boyunca toplanr gecesel sessizlik srerek sersemleten bir denizde, ve dalga dalga anlatt plak suyu, o boz rzgr zd titreyen tuzunu ve gece yaralad bizleri step gzyalaryla. Fakat halk ve buday kart birbirine: o zaman dzletirildi yeryznn ba, klarn gmlm iplikleri tarand, lm sava aratrd zgr kaplar, harap olmu rzgrdan ve yollarn toz bulutlarndan, batm deerler, okullar, kavray ve ehre ykseldi tozdan tek tek yldz berra birlikler, kl stunlar, el dememi blgeler olana dek. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------474) RUBN AZCAR Adalara! Byle bardk. Gven gnleriydi Ve bizler korunmutuk mehur aalarla: hibir ey uzak grnmyordu bize, her ey her an satmz kla yakalanyordu. Geldik kaba deriden ayakkablarmzla: yayordu yamur, yayordu adalarn zerine, byle duruyordu lke ayakta yeil bir el gibi, krmz yosunlarn arasnda akan parmaklaryla bir eldiven gibi.

Ttnle doldurduk adalar denizini, Hotel Nilsson da tttrdk ge saatlere kadar ve frlattk taze istiridyeleri dnyann btn kelerine. Bir kilise binas vard ehirde, o byk kapsnda, o cansz akam, papaz cppelerinden siyah bir resmi geit avuntusuz yamurda dar kan uzun bir bcek gibiydi: boalttk Bourgogne arabn ve doldurduk katlar hiyeroglif aclarn iaretleriyle. Fakat kaybolmutum birden: uzun yllar uzaklarda, arzumu arttran baka gkler altnda, yamurdaki tekneleri ve yamurdan slanm kocaman kirpiklerin adalarda kk salsnlar diye orada kalan seni anmsadm. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------475) SABAH FIRTINALARLA DOLU Sabah frtnalarla dolu yreinde yazn. Beyaz mendiller gibi veda ediyor koturan bulutlar, rzgrla sarslm, bir gebenin elleriyle. Duy rzgrn sonsuz yreini, arpp duran ak suskunluumuzda. Aalarn arasndan uulduyor, tanrsal bir orkestra gibi, savalar ve arklarla dolu bir dil gibi. Rzgr soyuyor imek hzyla kurumu yapraklar ve bkyor kularn titreyen oklarn. Rzgr deviriyor onu kpksz dalgalarnda, arlksz znde ve bklm ateinde. Onun saysz p paralanyor, dalp gidiyor, yaz rzgrnn kapsnda yenilmiti. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Veinte Poemas de Amor y Una Cancion Desespera'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------476) SADECE ALBATROS DEL Hayr, ilkbahardan beklenmiyorsunuz, ne tayaprann susuzluunda ne de dut renkli balda lif lif rlyorsunuz asmalarda ve salkmlarda, fakat frtnada, paavralam kubbede

atlan stnde kpklenen suda, afan delik deik ettii yarda, ve her eyden nce dellonun yeil mzraklarnda, denizin ssz geniliklerindeki o zlen yalnzlkta. Tuzun nianls, frtnann gvercinleri, btn dnyann kirli kokusuna evirdiniz denizle slanm srtnz, ve o yabanl kta sundunuz kalarn gksel geometrisini. Dokunulmazsnz, sadece siklonsu bir damlayla zde olan deil frtna rzgrnn dallarna uan: sadece o deil ina eden yuvasn hiddetin yamalarnda, fakat ayn zamanda dolgun karn deniz marts da, guanay kargasnn glgesi kpn stnde, platinin gm parltl cokun suyu. Bir dm gibi toparlanm pelikan brakt kitlesini aksn diye denize, ve kehanet yelken atnda albatrosun yaylm geniliklerine, ve frtna krlangcnn rzgr dalrken devinimdeki sonsuzluun zerine, uzanda o yal karabataklarn, o zaman ayaa kalkt yreim kabnda ve gnderdi arknn aln denizlerin ve tylerin zerine. Ver bana gsnzde tadnz donmu kalay o frtnayla alkalanan kayalklarda, ver bana deniz kartallarnn penelerinde toparlanan gc, ya da btn geliime ve btn konaklamalara kar koyan o kmltsz biimi, korunmasz turuncu ieklerin rzgrn ve o muazzam anayurdun tadn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------477) SADECE ATE DEL Oy, evet, hatrlarm, oy ii kararm kla dolu kapal gzlerini, ak bir el gibi btn bedenini, parldayan bir ay salkm gibi, ve esrimeyi, bir imek n bizi ldrdnde, yaraladnda bizi bir haner kkmze dek, ve bir k yararken salarmz, ve biz yeniden baladmzda

hayata geri dnmeye, sanki okyanustan kmz, sanki bir gemi batndan yaral dnmz talarla kzl yosunlar arasnda. Fakat baka anlar da var, ehvetin iekleri deil yalnzca, fakat filizlenir azar azar, ki birdenbire grnr, trenle giderken ya da yrrken sokakta. Mendillerimi ykarken grrm seni, delikli oraplarm asarken pencerede, endamn, ki ondadr btn btn istei muazzam bir alaz gibi alar sanki yere seni zarar vermeden sana, yeniden, sen her gnn kk kadn, yeniden insans bir varlk, alakgnll insan, yoksullua ramen gururlu, senin gibi olmal, ak klnn ssz brakt geici gl olmayasn diye, fakat hayatn hepsi olasn diye, sabunla ve ineyle btn bir hayat, o sevdiim mis kokuyla, belki hibir zaman sahip olamayacamz mutfaktan kolun kzartlan patatesler arasnda ve pimi eti getirirken ieri azn arkyla dolu k zaman, benim iin dnyada sonsuz mutluluk bu olacak. Oy, hayatmsn benim, aramzda yalnzca ate deil alazlanan, fakat btn bir hayat, o yaln hikye, herkesinkine benzeyen bir kadnla bir erkek arasndaki o yaln ak. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------478) SADECE LM Issz mezarlklar var, sessiz kemiklerle dolu mezarlar, yrek bir tnelden gemek zorunda,

karanlk, karanlk, karanlk, bir geminin bat gibi lyoruz iimizden, bouluyoruz sanki yreimizde, sanki syrlarak derimizden dyoruz ruhumuza. Ceset var, yadan ayaklar, souk mezar ta, lm var kemiklerde, saf bir ses gibi, kpeksiz bir havlama gibi, duyuluyor baz anlardan, baz mezarlardan, ierek gzya ya da yamur gibi slaklkta. Yalnzken, gryorum ara sra yelkenli tabutlar solgun llerle hafif apalar, l zlfl kadnlar, melekler gibi beyaz somuncular, noterlerle evli dnceli kzlar, llerin dikey rmaklarna gidiyor tabutlar, o mor rmaa, akntya kar, lmn sesiyle dolu yelkenlerle, lmn sessiz sesiyle dolu. Yankyla geliyor lm ayaksz bir ayakkab gibi, elbisesiz bir adam gibi, geliyor ve vuruyor yersiz ve parmaksz bir yzkle, geliyor ve baryor azsz, dilsiz, grtlaksz. Gene de iitiliyor admlar, ve giysisi ses veriyor, bir aa gibi suskunca. Bilmiyorum, biraz anlyorum sadece, nerdeyse grmyorum, fakat sanyorum ki arks slak meneke renginde, topraa alkn menekelerden, nk yeildir lmn yz, ve yeildir lmn bak, ie ileyen rutubetiyle ve fkeli ktan karanlk renkleriyle bir meneke yaprann. Fakat lm bir sprge biiminde yryor dnyada da, yalyor yeryzn bulmak iin lleri, sprgededir lm, lleri arayan lmn dilidir o, ipi arayan lmn inesidir o. lm yatyor kla yataklarnda: o yava deklerde, o siyah battaniyelerde yayor aylaka uzanarak, ve birden uluyor: uluyor araflar dolduran kasvetli bir ses gibi, ve yataklar yelken ayor amiral klna girmi lmn durup bekledii limana doru. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde kinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------479) SAHLN TALARI Okyanussu talar, sahibi deilsiniz sizler

ilkbaharla baaklarn arasnda bereketli topraktan ykselen o maddenin. zmlerin arasnda salnan mavi dokunuu havann tanmyor yalnzlktan okyanusa gelen yz. Ezdiler hibir arnn tanmad kayalklarn yzn, dalgalarn ziraatndan baka hibir eyin sahibi deil, toparlam talarn yz atlam sonsuzluunda avuntusuz kpn kavgann. Tel granitten sarp gemiler brakm fkeyi, gizli gezegenlerin o dokunulmaz boyutunda deniz bayraklarnn dalgalann. Frtnann ve kasrgann fkesinden talar. Titreten yalnzlklardan kuleler. Denizin kayalklar, sizindir zamann utkulu rengi, sonsuzluun nabz at kulland bu konuyu. Ate dourdu denizin grenalaryla oyduu bu kleleri. Bakrla salamurann birletii bu atlak: bu portakal sars demir, gmn ve gvercinin lekeleri, ldren duvar ve zm salkml derinlik iin snr. Yalnzln ta, sevgili ta, sizlerin sert oyuunuzda asl duruyor yosunlarn hiddetli souu ve sizlerin azna kadar, ayn yla sslenmi, ykseliyor sahillerin yalnzl. Hangi rayiha kaybolmutu kumdaki o yitik ayak izlerinden, hangi alt gelinsi tayapraklarndan fkrd titreyerek ge? Sahilin bitkileri, et dolu genler, talarn zerinde bir prlt tututurmay beceren srnen yaratklar, denizin ilkbahar, talarn zerinde kaldrlan krlgan kadeh, kk amarant imei, hi tututurulmam ve imdiden buza dnm fkeden, bana bu gc sun kar koymak iin yldzl sszln sahillerine. Denizin ta, gizli kvlcmlar n kavgasnda, pasla kaplanm anlar, aclarn bilenmi klc, yara izlerinde dnyann disiz heykelinin

ina edildii atlam kubbeler. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan eviri notu: Amarant: ri taneli bir cins hububat. Pablo Neruda ---------------------------------------------480) SAHTE TAVIRLILAR rtc kokusunda davar srlerinin, kat ynlarnn ya da kokteyl bardaklarnn, yayordu o mavi rn, rmln kstah tayapra. ilili sahte tavrl idi O, bu kii Ral Aldunatillo idi (yabanc ellerle fethediyordu dergileri, yerlileri ldrm olan elleriyle) , o zppe Temen, o en byk Ticaret, satn alyordu unvanlar ve kendisini eitimli olduuna inandryordu, kl satn alyordu ve kendisini asker olduuna inandryordu, fakat safl satn alamayacandan tr tkryordu bir engerek gibi. Zavall Amerika, yeniden satlm kannda pazarlarda, Minas Geraes de, Santiago daki salonda yeniden doan gmlm fknlardan, ve zarafet yaratan, boudoir svarileri ne yaltaklanan, anlamsz gmlekler, sopalar mezarn golf oyunu iin. Zavall Amerika, ryen zppelerle maskelenmi, yzlerin kalpazanlar, kara rzgr aada yaralarken dm yrei ve kmrn kahraman yuvarlanrken aa yoksullarn mezarna doru, hastalklarla gm, karanlkla rtl, yollarda kovalanan yedi a ocuk brakan arkasnda. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ----------------------------------------------

481) SAN MARTN (1810) San Martin, yle uzun sre dolandm ki bir yerden br yere, sildim senin elbisenle izlerimi, biliyordum bir gn seninle karlaacam sradalarn bittii yerde eve dn yollarnda dolanrken sende miras kalan ve her eyi spren frtnada. yle zordu ki pamuk allarnn budaklar arasnda ayrmak, kkler arasnda, patikalar arasnda yzn gstermek, kular arasnda bakn yakalamak, havann iinde varlnla karlamak. Bize verdiin topraktn sen, kokusuyla havay kamlayan nerde olduunu ve memleket havas ve imen kokan esansnn nereli olduunu bilmediimiz bir ceron dalydn sen. San Martn, drt nal gidiyoruz senin adnda, afakla koyuluyoruz yola bedenin stnde srmek iin atlarmz, iine ekiyoruz senin glgeni hektarlarca ve tututuruyoruz atei senin uzun boyunda. Btn kahramanlar iinde enginliksin sen. Bakalar plato'dan platoya gt gitti drtyoldan kasrgaya doru, ama sen snrlardan oluuyorsun ve balyoruz corafyana bakmaya, senin sonlu tepelerine, senin blgene. Zaman kendi kaynanda sonsuz bir su gibi ekememezliin kemiklerini fkrttnda, keskin atein grntsn, daha ok toprak ieriyorsun, kklerinin filizi daha da kaplyor yceleri, sunuyorsun ilkbahara byk armaann. Hemencecik duman oluyor adam yapt binadan ykseliyor ge, kimse domuyor yeniden yanp yok olmu am fsndan: zl arasnda yaratt hayat ve dt yalnzca toz kalmken geriye. mde daha ok yeri kucakladn. mn bir tahl ambarnn sessizlii oldu. Hayatn geti gitti baka hayatlarla birlikte Kaplar ald, duvarlar ykseldi ve baak filizlendi yaylmak iin. San Marti, baka kumandanlar senden daha da berrak parldyor, fosfor ltl tuzla sslenmi asma ubuu tayorlar, gene bakalar konuuyor alayanlar gibi, ama kimseler senin gibi deil, kuanmsn sen toprak ve yalnzlkla, kar ve yoncayla.

Irmaktan geri dndmzde rastlyoruz sana, selmlyoruz seni ieklerle. Tucumanya'nn taral biiminde, ve telerde yollarda gryoruz seni at srtnda, avlanarak gidiyorsun uuan harmaninle, ey toz-grisi baba. Olgunlayor btn gne ve ay ve bu koca rzgr akraban, yaln akraban: gerein topran gereiydi, tuzlu bir hamur, ekmek kadar vazgeilmez, souk bir dilim balktan ve buday baandan, gerek bir bozkrda. Ve tam da bylesin ite, ay ve drtnala asker kamp ve frtna tekrar kavgaya gittiimiz yoldaki kentler ve tepeler arasnda, kuruyorsun topraks gereini, datyorsun yaylm msrtohumunu ve havalandryorsun baan sayfalarn. Byle olmal, ve izin verme huzur bulalm Savalardan sonra senin bedenine trmanmadan nce ve senin byyen barnn yaylnda bulduumuz amacn uyumasna. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------482) SANDNO (1926) Topramza diktiimiz zamand mezarhalarn, sakat, profesyonel mezarhalarn. Dolar saldrgan dileriyle geldi yutmak iin topra Amerika'nn obans boazndan. Acmasz enesiyle yakalad Panama'y, geirdi dilerini gen toprana, drd kendini amurun, viskinin ve kann iine, ve diplomat klkl bir Bakan dua etti: 'Gndelik rvetimiz bizden eksik olmasn.' Derken ulat elik, ve bld kanal ikiye insanlarn meskenlerini, beyler bu tarafa, hizmetkarlar te tarafa. Yneldiler Nikaragua'ya doru. Beyazlar giyinmi olarak geldiler lkeye ve dattlar dolarlarla kurunlar. Ne ki ayaa kalkt bir lider ve dedi: 'Hayr, gelemezsin buraya tekelci emellerin ve ienle.'

Onu bakan yapacaklarn sylediler eldivenli, hamayll ve yenimoda gzelim rugan ayakkabl. kard izmelerini Sandino, yitti gitti titreyen bataklklarda, balad kendine yabanl ormanda hayatn rutubetli hamayln ve yantlad 'uygarlk yayclar'nn kurunlarn kurunlarla. Kuzey Amerikan fke snrszd: belgelerle ikna etti eliler dnyay ki btn sevdikleri Nikaragua'yd, ve dzen bir kerecik ulamalyd uykuya batm ruhuna. Toparlad Sandino bamszlar. Wall Street'in kahramanlarn yuttu bataklklar, bir imekparlts ldrd onlar, bir ok pala-kl peindeydi onlarn, gecede bir ylan gibi peindeydi bir urgan onlarn, ve aslmlarken bir aata yavaa yok edildiler mavi kanatl bcekler ve agzl sarmaanlarca. Sandino sessizlik iindeydi Halk Meydan'nda, her yer Sandino'ydu, O ldrd Kuzey Amerikallar, O idam etti davetsiz konuklar. Ve uaklar geldiinde, zrh kuanm ordunun saldrganl, ezici glerin masraf, Sandino partizanlaryla birlikte balta girmemi bir ormann hayaleti gibiydi, kendi kendisine katlanan bir aat, uyuyan bir kaplumbaa ya da hzla akan bir rmakt. Ne ki aa, kaplumbaa ve rmak kindar lmd, balta girmemi ormann dzeni, rmcein lmcl razyd. (1948 ylnda Yunanistan'da bir partizana, Sparta'nn direine, k kutusuna saldrd dolarn kiralk ra. Dalardan ate pskrtt O Chicago'nun mrekkepbalklarna, ve Nikaragual kahraman Sandino gibi, kt O'nun da ad 'Dalarn ekiyasna')

Ate, kan ve dolar ykamad iin Sandino'nun onurlu kulesini, bar istedi Wall Street'in savalar ve davet ettiler partizan bar kutlamaya, ve yenilerden bir hain otuz dolar iin boaltt tfeini zerine O'nun. Somoza'dr hainin ad. Bugn hl ynetiyor O Nikaragua'y: o otuz dolar byd ve redi O'nun ikembesinde. Nikaragua'nn kaptan Sandino'nun yks ite byle, blnen ve saldrya urayan ehit edilen ve ikence edilen topramzn yrek buran yeniden doumu. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------483) SANJURJO CEHENNEMDE Zincirli, dumanl, kendisinin ihanet makinesine, ihanetlerine balanm, gidiyor ihanet edilmi hain atelere. Fosfor gibi ldyor bbrekleri ve bulank, inansz asker az eriyor svglerde ve kfrlerde, getirilmi sonsuz alevlerin arasndan, srklenmi yerinden ve uaklarla yank, yank ihanetten ihanete. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama nn Yrekteki spanya adl blmnden) .

evirenin Notu: General Jos Sanjurjo (1872-1936) , spanya Cumhuriyeti ne kar isyan etmi lk generallerdendir. Sevilla Garnizonu komutanyd. Yakaland ve lm cezasna mahkum edildi . spanya Cumhurbakan tarafndan cezas mr boyu hapse evrilince, Portekiz e kat. Cumhu kinci bir ayaklanma balaynca, ayaklanmann bana gemek amacyla, uakla spanya ya gelirk dii uan dmesiyle yanarak ld. Bylelikle ayaklanmann bana Franco geti. Pablo Neruda ---------------------------------------------484) SARHOUM AMLARIN RENESYLE Sarhoum amlarn reinesiyle ve uzun plerle yn veririm yaz gllerinin yelkenlerine,

eilerek lmekte olan zarif gne doru, arnmm denizin gl gazabnda. Solgun ve vzldayarak a gzl suyuma ayorum plak iklimin eki kokusunu, hl klrengi giyimliyim ve kekre tnsnda, ve aresiz kpn znl tuu. ehvetimin gcnde biniyorum kendimin tek dalgasna, ay gibi, gne gibi, yakan ve souk, ve ivedi, sakinlemi o mutlu adalarn yutanda, ak ve yumuak adalar serin kalalar gibi. Nemli gecede titriyor pcklerden giysim, elektrik akmyla doldurulmu lgnla, kahramanca blnm dlerde ve benliimi dolduran sarho eden gllerde. Akntya kar, dalgalarn ortasnda orada, veriyorsun bana, beden bedene, kollarmda sonsuza dek ruhuma balanm bir balk gibi, hzl ve yava neredeyse gksel bir gle. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Veinte Poemas de Amor y Una Cancion Desespera'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------485) SAVA (1936) Uykuyla kundaklanm, spanya, uyanmaktasn baakl bir yele gibi, grdm senin iek an, belki al dikeniyle karanlk arasnda, sen ey kyl kadn, makilerle dalar arasnda gezinen ve ak damarlarla havada dolaan. Fakat grdm zaman seni sokak kelerinde rzna gemiti kaarlanm haydutlar. Maskeli dolayorlard engerekten yaplm halaryla ve lmn buz souu bataklna gmmlerdi ayaklarn. Grdmde senin derinin dikenlerle soyulduunu, bedenin ezilmi yatyordu, dnyasz, kavgann kanl meydannda boylu boyunca, delik deik edilmi, lm mcadelesinde kaskat. Ta bugne kadar akyor kayalklarndan sular hapishanelere, ve sen tayorsun dikenden tacn sessizlikle: greceiz en uzun kim dayanacak, senin aclarn m seni dikkate almadan geip giden yzler mi yoksa. Senin tfeklerinin afayla yaadm ben ve istiyorum ki halk ve barut yeniden sallasn saygszlk yaplan bu ssl eseri, dler titreyip yeryznn eitsiz paylalm yemileri birbirini bulana dek. Pablo Neruda ('Yo soy' / 'Canto General'den) eviren: smail Aksoy

Pablo Neruda ---------------------------------------------486) SAVAAN YLK Fakat caddelerde almamtm ben bu l iyilii, geri evirdim onun iltihapl sukemerlerini ve dokunmadm onun kirli denizine. yi olan bir metal gibi kardm, kazdm harap gzlerin arkasndan, ve kaldrlm kllar arasnda domu yreim yaralar arasnda byd. Hakir grerek kmadm ortaya, frlatmadm topra ve ba insanlar arasna. Hakaret ya da zehir datmak deildi benim iim. Buz souu krbalar derisini tlesin diye silahsz olan zincirlere vurmadm ben, eldivenli ellerimle pusuda beklemedim ben dmanm alanda: yalnzca kklerimle bydm ben, ve toprakla, direimin bymesine izin vermiti, saklanm solucanlar ifa etmiti toprak. Pazartesi srmaya geldi beni, ve baz yapraklar verdi bana. Sal kmsemeye gelmiti beni, ve ben uyumaya devam etmitim. Sonrasnda aramba kzgn dileriyle geldi. Kkler olutursun diye gitmesine izin verdim, ve dikenli ve kepekli zehirli siyah bir mzrakla geldiinde Perembe, bekliyordum onu iirimin ortasnda ve bir zm salkmyla yardm onu dolunay altnda. Gel haydi ve bu klta paralan! Gel haydi ve uzmanlk alanmda paralan! Gel haydi sar ordularnla ya da kkrt kokan hevenklerinle! Glgeleri tketeceksiniz ve anlarn kan arkmn yedi kumulu altnda. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Yo soy' ('Ben') Canto General dan Pablo Neruda ---------------------------------------------487) SAVAAN TOPRAK Topran ilk sunduu direniti. Harmanlanm beyazln alevi gibi

yakt Araucanya kar' kiflerin admlarn. Souk yznden yitirdi Almagro parmaklarn, ellerini ve ayaklarn, ve krallklar paralayp gmen peneleri, donmu etin habbesiydi karda, sessizlikti. Sradalar denizinde oldu bu. aklatyordu ili rzgr krbacn izerek yazglar ve ezerek agzll ve svrileri. Grnmez ve kapatlm geldi bir ene gibi alk Almagro'nun ardndan. Atlar bu buzsouu lende tketildi. Ve Gney'in lm parampara etti Almagro'nun drtnalasn, ta ki atn Peru'ya doru dndrnceye dek, ne ki bekliyordu orada Kuzey'in lm, oturup yolkysnda baltasyla bu geri evrilmi ftihi. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------488) SAVALAR Daha sonra eriti tututuran bir alaz Granitin saatine. Almagros ve Pizarros ve Valverdes Castillos ve Urias ve Beltranes hanerledi birbirlerini ve bltler fethedilmi ihanetleri, kadn ve altn aldlar birbirlerinden, hanedanlk iin kaptlar. Bahelerde astlar birbirlerini, alanlarda drdler, Belediye binalarnda bodular birbirlerini. Yamalamalarn aac ezildi kl darbeleri ve kangren altnda. Bu Pizarro drtnal ketenle rtl yrelerin iinden dodu dehete dm bir sessizlik. Her yer lmle dolmutu, ve orada onlarn mutsuz dlleri yamalad lm savan her eyin farelerce kemiklere kadar kemirildii bir toprakta yokettiler btn merhameti ldrmeden ve lmeden nce. Gazabn ve daraalarnn katil-raklar,

Kentauros dt agzlln batana, altn'n nda ykld putlar, sizler kendiniz temizlediniz kana susam penelerden kendi soyunuzu, ve yukar doru, taland Cuzco'nun kayaduvarlar, yzyze en soylu msrtohumunun gneiyle, oynadydnz nkalarn altn tozunda krals cehennem strabnn tiyatrosunu: yeil eneli apulculuk, kanla kaplanm ehvet, Altn peneli agzllk, arpk dili ihanet, yamac bir kertenkele gibi ha, kardan bir zeminde daraac, ve hava kadar ince lm, kmltszca zrhnda. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------489) SAVAMALISIN Bu yeni yl, ey kyl, senindir. Zamandan daha ok senden domutur, se en iyisini hayatndan ve sun onu kavgada. Bir l gibi mezara giden bu yl dinlenemez hem sevgiyle hem de korkuyla. Bu l yl sulayan aclarla dolu bir yldr. Ve ac kkleri, sevincin zaman geldiinde, gecede, zlr ve der ve bir yeni kristal ykselir, senin hayatnla azar azar dolacak bilinmez bir yln boluuyla, sun ona anayurdumun talep ettii o saygy, kendinin, volkanlardan ve asmalardan o dar kuaklarn saygsn. Artk kendi lkemde bir yurtta deilim ben: haber aldm ki Cumhuriyet in yasasn binlerce kiinin adyla birlikte oluturan adm silinmi lkemi yneten utanmaz palyao tarafndan. Artk varolmayaym diye silmiler adm, hapis deliinin hiddetli kavrayyla o hayvans idarecilerin dayaklar ve ikencesi hkmet bodrumlarnda elik etsin diye, uyum salasn diye tam gvenlik iindeyken onlar, idarecileri, grevlileri, ortaklar anayurdu satan o esnafn. Mlteciyim ben, hapisten ve iekten, insandan ve topraktan, uzakta yaamann kaygsn duyuyorum, fakat savamalsn sen dntrmek iin hayat. Savamalsn uzaklatrmak iin bu gbre ynn haritadan, savaacaktr onlar hi phesiz lsn diye zamann utanc ve halkn hapishaneleri alsn ve ihanet edilmi utkunun kanatlar ykselsin diye ge.

Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Karanlktaki Anayurduma Yeni Yl lahisi adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------490) SAVURGAN Btn kadnlarn arasndan setim seni, oaltasn diye dnya zerinde baakla dans eden ya da gerekli olduunda arpan klasz kalbimi. Soruyorum sana: olum nerede? Sana gvenmedim mi, kendimi yargladmda ve sylediimde kendime: ar beni, ki srdreyim yolculuk etmeyi ve savalarn ve arklarn Geri ver bana olumu! Unuttun mu onu ehvetin kaplarnda, ah savurgan dmanm, unuttun mu bu randevuya geldiini, ikimizin birlikte onun azyla konumaya devam ettiimiz iindeki o grmeyi, sevgilim, oy, btn bunlar syleyemedik birbirimize. Kaldrdmda seni ateten ve kandan bir dalgaya, ve hayat iki misli arttnda aramzda, anmsa, kimsenin bizi armad gibi birinin bizi ardn, ve yant vermediimizi ve hl yettiimizi kendimize ve korktuumuzu yadsdmz hayattan. Ey savurgan, a kaplar, ki yreinde o zorlu dm zlsn ve usun senin ve benim kanmla dnyada! Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------491) SELM (1949)

Karanlktaki anayurdum, ilililer, iyi yllar, iyi yllar herkese, biri hari herkese, ok azz bizler, iyi yllar, hemeriler, biraderler, erkekler, kadnlar, ocuklar, bugn uuyor sesim ili ye, sizlere, kr bir ku gibi arpyor camna ve aryor seni uzaklardan. Anayurt, yaz rtyor senin uysal, sert bedenini. Karlarn kzgn dudaklarla drtnala okyanusa doru terk ettii da doruklar grlyor ycelerde gkyznn kmr mavi gibi. Bugn belki, bu zamanda, giymisin yeil bir tunii seviyorum, ormanlar, sular ve buday hayat pahasna. Ve denizler boyunca, sevdim denizin tad anayurdu, yuvarladm gkkua renkli evreni kumlu kylardan, istiridyelerden. Belki, belki... Kimim ben, ki deiyorum uzaklardan senin gemine, senin rayihana? Senden bir paraym ben: gizli bir yl yz aacn, anszn bulunmu aalarnda, uysal orman gibi sessiz bir byme, senin yeralt ruhunun mrltl kl. Terk ettiimde seni, takip ediliyordum ve sakallarm uzamt ve fakirlik, giysisiz, katsz btn hayatm gibi o harflere, bir kk uvaldan baka bir ey deildi, iki kitap eklemitim ben ve krelmi akdikeni, yeni koparlm aatan. (Kitaplar: bir corafya ve ili nin kular hakknda Kitap) . Her gece okuyorum rmaklarndan betimleniini senin: aryorlar uykumu, srgnm, snrm. Dokunuyorum sana, trenlerine, atyorum elimi salarna, ikircikliyim senin corafyann demirli derisini dnme konusunda, indiriyorum gzlerimi atlaklardan ve kraterlerden ay yzeyine senin, ve uyurken dolanyorum sessizliimde Gney e doru, sarlmm senin tuzla km son imeine. Uyandmda (bakadr hava, k, cadde bakadr, tarla, yldzlar) beni izleyen o krelmi akdikeni eziyorum, Melipilla da kesilmi bir aatan hediye verilmiti bana. Ve akdikenin zrhlarnda gryorum adn, acmasz ili, anayurt, aa kabuundan yrek, senin biiminde, toprak gibi kat, gryorum sevdiklerimin yzlerini, uzatmlard bana ellerini akdikenler gibi, ln, gherilenin ve bakrn halk. Dikenli aacn yrei bir emberdir parlatlm metal gibi dz koyu sar renkli bir leke gibi katlam kan, sarmalanm kkrt sars aacn ssenine, ve syrdmda ben bu yaban ormann temiz mucizesini, anmsyorum dmans, burumu ieklerini onlarn gcnn iddetli kokusu savururken seni o dikenli ve sk sarmaklar arasnda. Ve ite byle izleyeceim lkemin hayatn ve koklayacam,

yaayacam onunla, yakacam onlarn inat alazlarn ierimde, yok eden ve salveren. Baka lkelerde bakyorum giysilerim arasndan, Bir lamba gibi gryorum kendimi caddeler boyunca dolanan, Onlarn kaplarndan denizden bir yayarak: Bana verdiin alazl klt bu, sakladm, akdiken gibi temiz, muhteem, boyun emez. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Karanlktaki Memleketime Yeni Yl lahisi Pablo Neruda ---------------------------------------------492) SEMERCLK Gmten ve meinden ar bir gl gibi bu sslenmi eyer benim iin, derinlii yumuaka, dz ve dayankl. Her bir yontulmuluu bir el, her bir mh ormann yaayan yaratklarnn yaad bir hayat, atlardan ve gzlerden bir zincir. Yulaf tanesi oluturmutu onu, yabanllk ve su glendirmiti onu, zengin hasat gurur katmt ona, metal ve ilenmi maroken mein: ve bylece ykseldi bu ta ayrlklarda kazalardan ve gten. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------493) SEN ESMER UARI KIZ Sen esmer uar kz, meyveyi oluturan Msra ekirdeini veren ve yosunu yuvarlayan gne Yaratt senin en bedenini, ldayan gzlerini, Ve o glmseyen suya benzeyen azn senin. O esmer, a gzl gne dolanyor zlflerine Uzun siyah salarnn, kollarn aarken sen. Oynuyorsun gnele, sanki bir aym gibi, Ve senin gzlerinde brakyor ay iki siyah su birikintisini. Sen esmer uar kz, beni sana yaklatran bir ey yok. Her ey uzaklatryor beni senden le saatleri gibi. Arnn lgn genliisin sen, Dalgann esrimesisin, gcsn baan. Her eye ramen, arar karanlk yreim seni, Ve seviyorum en bedenini, hafif ve ince sesini. Sen esmer kelebek, yle uysal yle saldrlmazsn Buday ve gne gibi, gelincik ve su gibi.

adl blmnden)

Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Veinte Poemas de Amor y Una Cancion Desespera'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------494) SENDEDR TOPRAK Kk gl, glck, bazen ok kk ve plak grnrsn, sanki barndrabilirim tek bir elimde seni, bylece tutarm ve gtrrm seni azma, fakat birden dokunur ayaklarm ayaklarna ve azm dudaklarna: byrsn birden, kabarr omuzlarn ikiz doruklar gibi, dolanr barmda memelerin, yetimez kollarm sarmaya yeni ayn ora gibi incecik belini: sevimede zdn kendini denizin sular gibi: neredeyse anlamyorum gkyznn en byk gzlerini, ve eiliyorum azna pmek iin topra. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden) Pablo Neruda ---------------------------------------------495) SENN KLNDEN DOAR MI Senin klnden doar m ekoslovaklar ya da kaplumbaalar? pmek ister mi azn karanfilleri gelecekteki dier azlarla? Fakat biliyor musun, nereden gelir lm, yukardan m aadan m? Mikroplardan ya da duvarlardan m, savalardan ya da ktan m? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------496) SENN TOPRAINDAN DA GYORUM UZAA

Senin toprandan da gyorum uzaa, Amerika, ve kuruyorum titrek meskenimi, seyahat ediyorum, ark sylyorum ve konuuyorum her gn. Ve Asya da, Sovyetler Birlii nde, Ural da dinleniyorum ve yayyorum yalnzlk ve reineyle yorulmu ruhumu. Seviyorum insanlarn sevdada ve kavgada yaratt bu geni mekan. Hl kuatyor Ural daki evimi yksek bir stun gibi sessizlik ve am aalarnn hayli eski gecesi. Burada dodu elik ve buday insan elinden, insan memesinden. Ve ekilerin arks eler eski ormann akln yeni mavi bir mucize gibi. Buradan bakyorum insanlarn muhteem blgelerine, daha dne kadar yabanl tilkilerin yaad ormandaki ebboylar gibi ldayan okullara, fabrikalardan ve arklardan, aktan, ocuklar ve kadnlardan oluan bir corafyaya. Bu noktadan kapsar elim haritada yeil blgeleri, dumann binlerce atlyenin, kumalarn kokusunu, dizginlenmi enerji karsnda arlmasn. Ve leden sonralar dnerim yeniden evime yeni yaplm yollardan ve girerim lahanann pitii ve yeni bir kkn dnyaya yayld mutfaklara. Ve buraya gene geldi delikanllar, fakat milyonlarcas da alkonuldu, hapsedildi, salland daraalarnda, zel frnlarda yakld, yok edildi ta ki kalmayana dek anlarda hatrlanan adlarndan baka bir ey. Kyleri de ldrld onlarn: Sovyet topra da ldrld, milyonlarca cam kr ve kemikler akt birlikte, inekler ve fabrikalar, hatta savan yuttuu lkbahar bile kayboldu. Gene de geri geldi delikanllar, ve onlarn kanlarnda erimiti kurulmu bu lkeye olan sevgileri, ki damarlaryla sylyorlar lkem diye, Sovyetler Birlii diye ark sylyorlar kanlaryla. Prusya ve Berlin in fatihleri geri dndklerinde net konutular, yeniden domas iin ehirlerin, hayvanlarn ve ilkbaharn. Walt Whitman, kaldr imen sakallarn, bak benimle bu ormandan, bu rayiha dolu ihtiamdan. Ne gryorsun, Walt Whitman? Gryorum diye anlatyor benim bilge biraderim gryorum llerin hatrladklar ehirdeki fabrikalarn nasl ilediini,

muhteem Stalingrad da. Gryorum savaan ovay, acdan ve yangndan, yarnn nemli sisinden bir traktrn geldiini, gcrdayarak gidiyor tarlalara. Ver bana sesini ve gmlm gsndeki gcn, Walt Whitman, ve yznn arbal kklerini ver bana, bu tekrar kuruluun arksn syleyebilmem iin! Stalingrad, senin elik kats sesin duyulur, kat kat douyor yeniden umut ortak oturulan bir ev gibi, ve bir titreme yeniden yryte, reterek, ark syleyerek ve kurarak. Sudan, tatan ve demirden bir orkestra gibi kandan dirildi Stalingrad, ve ekmek yeniden kyor frnlarda, ilkbahar grlyor okullarda, rzgr trmanyor yeni yap iskelelerine, yeni aalara, sallarken koca Volga demir grisi beiini. am ve sedir aalarndan yaplm yeni kutulardaki bu kitaplar toparland lm cellatlarn mezarlar zerinde: harabeler arasna kurulan bu tiyatrolar saklyor ikenceyi ve direnci: antlar gibi kl kitaplar: her bir kahraman iin bir kitap her bir milimetresi iin lmn, bu deimeyen hretin her bir iek yapra iin. Sovyetler Birlii, eer toplasaydk senin kavganda akan btn kanlar, lmekte olan zgrlk yaasn diye bir anne gibi dnyaya sunduun eyleri, o zaman yeni bir okyanus olurdu, her eyden daha byk, her eyden daha derin, btn rmaklarn toplanmas gibi canl, Araukanya volkanlarnn atei kadar etkili. Bu denize daldrn ellerinizi, dnyann her tarafndan gelen ey insanlar, sonra kaldrn ellerinizi ki bu denizde boasnz unutan, taciz edeni, yalan syleyeni ve kirleteni, senin kanna tecavz etmek iin Bat nn plklerinden yzlerce kk kpekle ibirlii yapanlar. zgr insanlarn anas! Ural amlarnn muhteem kokusundan gryorum Rusya nn kalbinde oluan ktphaneyi, sessizliin alt laboratuar, yeni ehirlere kereste ve ark gtren trenleri gryorum, ve bu pelesenkten bar bir nabz daha byyor yeni domu bir gs gibi:

kzlar ve gvercinler dnyor geri bozkra ve dalgalanyor beyazlkla, portakallklar altnla dolup tayor: bugn pazar yeri her bir afakla yeni bir kokuya sahip, aclarn en byk olduu yaylalardan yeni bir koku geliyor: mhendisler saylaryla titretiyor ovalarn haritasn, ve borular dolanyor uzun ylanlar gibi buharl kn yeni toprana. Eski Kremlin in odasnda Josef Stalin isimli bir adam yayor. Gece ge saatte snyor lambas. Dnya ve lkesi rahat vermiyor ona. Dier kahramanlar hayat vermiti anayurda, bunun dnda yaratmak iin katkda bulunuyor, kurmak ve korumak iin anayurdu. Bu yzden o muazzam lkesi onun bir paras ve lke dinlenemedii iin dinlenemiyor O da. Daha nce buldu kar ve barut onu eski haydutlarn karsndayken orada (tpk imdi olduu gibi) diriltmek isteniyordu alk ve sefalet, klelerin kaygs, milyonlarca yoksulun uyuyan aclarn. Bat dan gnderilen kltr savunucular Wrangel e ve Denikin e karyd o zaman. O zaman derileri yzld bunlarn, cellatlarn savunucularnn, ve Sovyetler Birlii nin engin topraklarnca alt Stalin gece ve gndz. Fakat sonra, kurundan bir dalgayla geldi Chamberlain in besledii Almanlar. Stalin karlad onlar o muazzam snrlar boyunca, btn geri ekililerinde, btn saldrlarnda, ve ta Berlin e kadar geldi oullar halktan oluan bir frtna gibi ve getirdi Rusya nn yaylan barn. Molotov ve Voroilov oradayd, gryorum onlar dier yksek generallerle, kontrol edilemezlerle. Karla kapl mee orman gibi salamlar. Hi birinin saray yok. Hi birinin yok kendi zel alaylar. Hi biri zengin olmad savata satarak kan. Hi biri seyahat etmiyor bir tavus kuu gibi Rio de Janerio ya ya da Bogot ya ynetmek iin ikenceyle kirlenmi satraplar: hi birinin yok iki yz takm elbisesi, hi biri sahip deil silah fabrikalarnn hisselerine, fakat hepsi hisse sahibi sevincin ve lmn gecesinde ayaa kalkan afa nlayan bu muazzam lkenin diriliinin hisse sahibi. Onlar yolda dediler dnyaya. Marangozu kral yaptlar.

Hi bir deve gemiyor bu ine deliinden. Temizlediler kyleri. Bltler topra. Ycelttiler kleyi. Ortadan kaldrdlar dilenciyi. Yok ettiler zalimi. Bu muazzam geceye k satlar. Bu yzden sesleniyorum sana, Arkansasl kz, ya da neredeyse sana, West Pointli ansl delikanl, ya da daha iyisi sana, Detroitli mekaniki, ya da en iyisi sana, New Orleansl kapc, hepinize konuuyorum ve sylyorum ki: salam admlarla ilerleyin, an kulaklarnz bu yce insanla, ne Dileri Bakanl nn k beylerindenim ben ne de eliin kanl krallarndan, fakat Amerika nn en gney blgesinden bir airim, Patagonyal bir demiryolu iisinin oluyum, And da havas gibi Amerikanm, bakr ve petrol yavaa dnrken altna uzak krallar iin hapis, ikence ve kayg bugn ar basyor srldm anayurdumdan. Bir elinde altn br elinde de bombay ezen bir put deilsin sen. Sen, benim gibisin, benim daha nce olduum ey gibi, savunmamz gereken eysin, en temiz Amerika nn karde yeralt, sradan insanlar caddelerde ve sokaklarda. Benim kardeim Juan ayakkab satyor, tpk senin biraderin John gibi, bacm Juana patates soyuyor tpk kuzenin Jane gibi, ve benim kanm tpk senin kann gibi Peter, maden iilerinin ve denizcilerin kan. Sen ve ben aacaz kaplar bylece Ural havas girecek mrekkepten perdeleri aarak, sen ve ben anlatacaz hiddetle: Sevgili beyefendi, buraya kadar, geemezsiniz teye . nk biziz sahibi dnyann, ve burada iitmek istemiyoruz makineli tfeklerin vzltsn, fakat bir ark olabilir ve ondan sonra bir ark daha ve bir tane daha burada. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Que despierte el leador

Canto General den

Pablo Neruda ---------------------------------------------497) SERENAD Tenimden daha ok benimsin. Aradmda seni iimde, damarlarm boyunca, kanmda, gizemli dolamyla n dallar gibi bulurum seni, sanki kan gibi bulurum seni,

sanki ta gibi ya da azmdaki lokma gibi. Usun, lgnln ve giysilerin dnda dururum ge vakit. Karanlk ve ormanlardan eski bir rka mensubum, fakat bir kuyuya eildiimde ve girdiimde kendi blgeme, yolda kr bir adam gibi duyumsarm kendimi, itler bulamam admlarma, fakat glnn byyn bulurum meskenimde, derinimde byyp durursun, snrszca kkeninde, parmak ularm yakmadan dokunamam gzlerinin tayapraklarna, endamnn alevleri alazlanr susuzluumda, yokluunu oluturur yznn yapraklar. Sorarm Kim o? Kim o? diye, sanki geceleyin ge saat birileri alar gibi kapm, fakat yokluun ortasnda yalnzca hava vardr, su, aalar, snm gndelik ate vardr, sanki bir ey yoktur fakat gene de her ey vardr, hibir ey yoktur fakat btn dnya tklatr kapm. te byle, adsz, hayat gibi belli belirsiz, filizlenen bulank amur ve bitkiler gibi uyanrsn barmda kapattmda gzlerimi. Uzandmda topraa var olmaya gelirsin akan toz gibi, iimdeki varlndan byyen plak kklerin dolakln korur yatanda derinleen rmak, bana elik ettiin gibi elik eder karanlklarna, ite, burada, kan ya da buday, toprak ya da ate, yaarz yapraklarn aklayamayan basit bir bitki gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------498) SERENAT Senin alnnda dinleniyor gelinciklerin rengi, yank buluyor dullarn yas, ey halden anlayan: koarken sen trenlerin arkasndan tarlalarda dnyor o zayf ifti srtn sana, senin admlarndan filizleniyor titreyerek o uysal kurbaalar. Anlar olmayan o delikanl selmlyor seni, soruyor sana unuttuu isteini, elleri kular gibi deviniyor senin yar krende, ve onu evreleyen nem byk: tamamlanmam dnceleri dolanp duruyor, bir eylere ulamak istiyorlar, ah, seni aryorlar, ve solgun gzleri onun senin anda krpp duruyorlar apansz parldayan yitik alglar gibi. Ey anmsyorum susuzluun ilk gnn, karanlk bastryor yaseminleri, kendini ektiin o derin beden titremi olan bir damla gibi. Fakat suskunlatryorsun o byk aalar, ve arkasnda ayn, uzakta, ok uzaklarda,

gzetliyorsun denizi bir hrsz gibi. Ey gece, benim korkmu ruhum soruyor sana gereksindii metali umutsuzca. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde Birinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------499) SESLENEREK GELYOR BR GN Saylar geliyor yankdan, len saylar ve pislikle kaplanm rakamlar, nemli nlar ve kirli imek parlts. Yeni bir dul gibi, byr yankdan, yalnz geldiinde gece, bir gvercin ya da bir gelincik ya da bir p gibi, ve yayldnda onun harika yldzlar. Ik bulunur yankda: boulur sesli harfler, der alay yapraklara, seslerden bir rzgr arpar bir dalga gibi, ldar ve o souk esnek balk eneltir onu. Sesteki balk, yavaa keskin, slak, kuyruundaki damlalarla dbkey altn yn, pullanm kpek balklar ve titreyen kpk, donmu gzl mavi som bal. Den alet edevat, sebze baklar, zmlere basld zaman kan grlt, suyla dolu kemanlar, taze patlamalar, boulmu motorlar ve tozlu glgeler, fabrikalar, pler, lkr lkr ieler, grtlaklar, sesleniyor etrafmdaki gece, gn, ay, zaman, slak anlarla dolu bir uval gibi tumturakl, ya da krlgan tuzdan yaplma rkten azlar gibi. Deniz dalgalar, heyelan, eldeki trnaklar, denizin admlar, yaralanm hayvanlardan anafor, bouk sesli sisteki ddk sesi belirliyor o uysal afan seslerini uyandnda terk edilmi denizde. Ruh sarmalanyor yankyla derken dlerinden, kara gvercinleriyle evriliyken daha, yokluktan paavralaryla henz astarlanmken. Ruh kouturuyor yankya doru ve kutluyor ve hzlandryor hzl dnlerini. Kabuu dklyor sessizliin, bulank maviden, karanlktaki ieler gibi, kapal eczaneler,

sarmalanm bir sessizlik sata, bacaksz atlarda drtnal giden bir sessizlik, ve uyuyan makineler, ve rzgrsz yelken, ve cesaretsiz yaseminlerden ve balmumumdan trenler, ve azna kadar glgelerle ve apkalarla ykl gemiler. Anlk gllerle ykseliyor ruh sessizlikten, ve afakta kyor ve yzkoyun bouyor kendini nlayan kta. Hiddetli ayakkab ve hayvan ve kap kacak, kendi plklerini aan saldrgan horozlar gibi dalgalar, kuru karnlar gibi giden saatler, sktrlm raylarda dnen tekerler, ve tek gzl gvercinler gibi tahta gzlerle uyanan beyaz tuvaletler, ve onlarn boulmu grtlaklar elale gibi ses verir bir kerecik. Bak, nasl da kaldryor kf gzkapan ve serbest kalyor o krmz kilit ve yayyor elenk sylemek istediklerini, byyen eyler, byk tramvaylarla ezilmi kprler gcrdyor sevime yataklar gibi, kendi piyano kaplarn aar gece: gn kouyor bir at gibi mahkemesinde. Yankdan geliyor bymenin ve derecenin gn, ve koparlm menekelerden ve perdelerden de, geniliklerden, biraz nce kaan glgeden, ve gksel kan gibi gn yreinden den damlalardan. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Yeryznde kinci Konaklama

dan)

Pablo Neruda ---------------------------------------------500) SESSZ OLMAK imdi on ikiye kadar sayacak ve hep birlikte susacaz. Bir an olsun topran yznde konumayalm hibir dilde, bir saniye duralm, sallamayalm kollarmz bu kadar. Acelesiz, motorlarsz ne mis kokan bir an olurdu, birlikte hepimiz apansz bir gariplikte. ncitmezdi balinay balklar souk denizde

tuz toplayan adam bakard yaral ellerine Yeil savalar hazrlayanlar, gazl savalar, ateli savalar, yaayan kalmayan zaferler, temiz giysiler giyerlerdi yryp kardeleriyle glgede, bir ey yapmadan. stediim kartrlmasn kesin eylemsizlikle: ne yaparsa odur yaam bir iim yok benim lmle. Gtrebilmek uruna hayatmz bu kadar sradan olmasaydk, ve bir an, hibir ey yapmasaydk, belki dev bir sessizlik yarda kesebilirdi kederini kendimizi hi anlamaymzn, kendimizi lmle korkutmann, belki de toprak retecek bize l grnen her eyin aslnda canl olduunu. imdi on ikiye kadar sayacam sessiz olun, ben gideceim. (Trkesi: Erdal Alova) Pablo Neruda ---------------------------------------------501) SEVEBLR MSN BEN, EY HECE KTABI Sevebilir misin beni, ey hece kitab, ve pebilir misin beni, ey zamir? Bir gmt mdr bir szlk ya da kapal bir bal kovan m? Hangi pencerede kalakaldm izlerken gmlen zaman? Yoksa uzakta grdklerim henz yaamadklarm mdr? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------502) SEVYORUM BARINDIRDIIN HER EY, VALPARASO Seviyorum barndrdn her eyi, Valparaiso, Parlattn her eyi, ey okyanussu gelin, daha da uzun senin kasvetli halenin vard yerde.

Seviyorum denizin gecesinde denizci iin frlattn iddetli n, deil mi ki aydnlatc ve plaksn sen - portakal iei glm benim -, ate ve sissin. zin verme kimseye benden baka, seni savunmay ya da kzgn ekiciyle sevdiim eyleri krmaya gelenin yaklamasna, ne de senin yaylm iy'den elyaplarnn arasndaki sesimden baka kimseye, denizin tuzlu analnn seni pt basamaklarn stnde, benim dudaklarmdan bakasna izin verme doruklarn havasndaki yksekliklerde senin souk Siren-tacna doru, benim okyanussu sevgilim, Valparaiso, Btn dnya kylarnn kraliesi, dalgalarn ve teknelerin gerek amac, sen ey iimde ay ya da korunun iindeki rzgrn yn gibi. Seviyorum senin sulu sokaklarn dalarn zerindeki ay'dan hanerini ve bulvarlarndaki izinli denizcilerin ilkbaharn mavisini giymelerini. Anla bunu, rica ederim, limanm, iyi de olsa kt de olsa sana yazmaya hakkm var, nk acmasz lambalar gibiyim krk ieleri aydnlattklarnda. SIINMACI ('El fugitivo') / 'Canto General' 'den Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------503) SEVYORUM SUSKUNLUUNU Seviyorum suskunluunu, sanki sen yokmuasna burada duyarsn beni uzaktan, dokunmaz sana sesim. Uup gitmi gibi gzlerin ve azn bir ple mhrlenmi. Seviyorum suskunluunu, ok uzakta grnyorsun Sanki yas tutuyorsun, kumrular gibi cilveleen kelebek benzeri. Uzaklardan duyuyorsun beni, ulamyor sana sesim. Brak da varaym dinginliine sessizliinde. Ve konuaym sessizliinle bir lamba gibi parlak, bir yzk gibi yaln. Gece gibisin, suskunluun ve takm yldzlarnla Yldzlarnki gibidir sessizliin, yle uzak, nyargsz. Seviyorum suskunluunu, sanki sen yokmuasna burada uzakta ve hzn dolu, sanki lmsn gibi. te o zaman bir szck yeter Uarm, uarm sevinciyle yaadnn.

eviri: Ergin Koparan Pablo Neruda ---------------------------------------------504) SEWELL'DE YIKIM Sanches, Reyes, Ramirez, Nunez, Alvarez. Bu adlar ili'nin temel direkleri. Halktr memleketin temel direi. Bu insanlar lmeleri iin brakrsanz yklr memleket ve kan kaybedip der yere. Ocampo demiti ki bize: her dakika yaralanyor biri ve her saat lyor birileri. Her dakika ve her saat akyor kanmz, lyor ili. Bugn dumandr yangnn, dn maden ocann gazyd, dnden nceki gn knt, yarn deniz ya da souk, makina ve alk, dikkatsizlik ya da asit. Ama denizcinin ld yerde, ama bozkr insanlarnn ld yerde erkei, kadn ve ocuuyla insanlar dnda her ey yerli yerinde, makinalar, ereveleriyle camlar, aletler ve katlar. Sewell'de ldren gaz deil: agzllktr. Sewell'deki bu kuru musluk tek damla su dmesin diyedir maden iilerinin berbat kahvelerine, su ortada bakn, yok atein hi bir suu. Toplumun her yerinde kesilmi suyu musluklarn ki datlmasn diye hayatn suyu. Ama btn soyumuzu, iei, ili'nin temel direklerini, paavralar, u sefil evi bile yokeden alk ve souk ve ate karneye balanmam, her vakit bulunur onlardan birilerinin yaralanmas iin her dakika ba saatte bir lmesi iin birilerinin. Yok yakaracak bir tanrmz. Yalvara yakara kuruttu gzyalarn karalar giyinmi yoksul analar. Yalvarmyoruz. Stalin'in dedii gibi: 'En byk deerimiz insandr', temel direklerimiz, halkmz. Stalin yceltiyor, temizliyor, kuruyor, glendiriyor, saklyor, gryor, koruyor, besliyor, ama cezalandryor da. Ve ite size sylemek istediim ey, yoldalar: cezalandrmak kanlmaz. Bu insan zl durdurulmal, bu sevgili memleketin damarlarn boaltlmas, halkn yreinden akan bu kan her bir dakikada, bu lm her saat ba. Benim adm onlar gibi, lenler gibi. Ben de Ramirez'im, Munoz'um, Perez'im, Fernandez'im. Benim adm Alvarez'dir, Nunez'dir, Tapia'dr, Lopez'dir, Contreras'tr.

Btn lenlerin soyundanm, halkm ben, ve dklen btn kan iin yas tutuyorum. Yurttalar, Sewell'li l biraderler, ili'li ller, iiler, kardeler, yoldalar, suskun olduunuz bugn konuacaz asl. Ve brakn ehitliiniz yardm etsin bize hem ieklendirecek hem de cezalandracak ylmaz bir anayurt kurmak iin. ('La tierra llama Juan' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------505) SINIR (1904) Grdm ilk ey aalard, yabanl ieklerin muhteem gzellikleriyle sslenmi yarklard, nemli ayrlard, alazlanan ormanlard, ve dnyann son noktasndaki benzersiz klard. ocukluum pslak ayakkablard, sk ormanda devrilen ryen aalard, sarmaklarn ve bceklerin yuttuu, baaklarda ldayan gnlerdi ve demiryollarnn geni dnyasna giden babamn altn sakallaryd. Evimizin yanna derin atlaklar amt Gney in suyu, kederli balktan oluan bataklklar, sanki yaz dokuz aylk budayn arl altnda yk arabalarnn inleyip zorland sar bir bataklkt. Gney in gl gnei: yollarn alaz kzl kumlar zerindeki ktk tarlalar, toz bulutlar, muhteem rmak yataklar, le saati balnn ldad tarlalar ve allar. Toz grisi dnya yava yava dald barakalarn iine, ralarn ve halatlarn arasna fndklarn krmz zyle dolu silolarda. Kendimi yazn ar scanda buldum tepeleri trmanan hasat makineleriyle birlikte, makilerin arasndan frlayan ve kk kolay kazlamaz topran allk topluluu zerinde, yapyor tekerlere inenmi et gibi. ocukluum uuuyor iklimlerin arasndan: raylarn arasndan, yeni devrilmi aalardan yaplan beki evinde, davarla ve elma aalarnn zlem dolu kokusuyla ksmen evrilmi, ehir dndaki o evde yaadm ben, zayf bir ocuk, soluk bedeni insansz ormanlarla ve silolarla rselenmi. Pablo Neruda

('Yo soy' / 'Canto General'den) eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------506) SINIRSIZ Gryor musun bu elleri? Bunlar lt yeryzn, ayrd mineralleri ve msr trlerini, bart ve savat, yendi uzaklklar btn denizlerde ve rmaklarda, ama gene de, yolculuk edip dururken sende, ey km, ey buday tanem, ey toygarm, tam olarak alglayamazlar seni, gsnde ya dinlenen ya da uan ikiz gvercinleri avlamaktan yorulurlar, dolanrlar bacaklarnn mesafesinde, dolanrlar belinin nda. Benim iin bir hazine odassn, sonsuzca varslsn denizden ve onun yntlarndan, ve beyazsn ve mavisin ve enginsin ba bozumunda toprak gibi. Bu blgede, ayaklarndan alnna, dolanarak, dolanarak, dolanarak, geireceim hayatm. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Kaptann Dizeleri nden Pablo Neruda ---------------------------------------------507) SLVAYA MEKTUP Caracas taki Miguel Otero Silva ya Mektup (1948) Nicolas Guilln verdi bana mektubunu, yazlm grnmeyen szcklerle onun ceketine, gzlerine onun. Ne mutlusun, Miguel, ne mutluyuz bizler! Talam banlardan bir dnyada sadece bizler kalmz, sonsuz mutlu. Uup geiini grdm kuzgunun, bir zarar dokunamaz bana. zliyorsun akrebi ve siliyorsun gitarn. Vahi hayvanlarn arasnda yayoruz bizler, ark syleyerek, ve dokunduumuz zaman bir insana, u ya da bu olduunu sandmz bir maddeye, ve kflenmi bir pasta gibi dalrken o, toparlyorsun o zaman kurtarlacak ne varsa Venezella ata yadigarndan, savunurken ben hayatn kmr ateini. Ne sevin, Miguel! Soruyorsun bana nerede olduumu. Sylemek isterim sana - Hkmete sadece nemli olmayan ayrntlar veriyorum -

ki tarlayla denizin, dalgalarla amlarn, kartallarla frtna kularnn, kpkl dalgalarla ayrlklarn bir olduu bu sahilindeyim yaban ncesi tan. Btn gnn harcayarak ve yakndan izledin mi deniz kularnn nasl utuunu? Sanki dnyann mektuplarn tayorlar gitmeleri gereken yere. Pelikanlar uuuyor rzgrn tekneleri gibi, dier kular uuyorlar ok gibi ve getiriyorlar lm krallardan iletileri, And kylarnda turkuvaz kordonlarla gmlm prenslerden, ve bilye yuvarla beyazlktan yaratlm martlar unutuyorlar srekli olarak iletilerini. Ne kadar da mavi hayat, Miguel, doldurduumuz zaman bizler onu sevda ve kavgayla, ekmek ve arap gibi szcklerle, daha sataamayacaklar szcklerle, nk ktk sokaklara bizler tfek ve arklarla. nmzde yitip gittiler onlar, Miguel! Bizi ldrmekten baka ne yapabilirler ki, ve bunu yapmalar bile kt bir ey olur onlar iin, yapabilecekleri tek ey karmzdaki binada bir daire kiralayp bizi gzetlemek olabilir nasl glndn ve alandn renmek iin bizlerden. Ak iirleri yazdm zaman ve dolup taarken her yer bu iirlerle ve ben lrken cesaretsizlikten, kararsz, terk edilmi, kemirirken alfabeyi, dediler ki: Ne byksn, ey Theokrit! Theokrit deilim ben: tutundum hayata, karlatm hayatla rlplak, ptm onu brakncaya dek kendini, ve gittim maden dehlizleri arasndan grmek iin nasl yaadn dier insanlarn. Ve ellerim kirle ve aclarla lekeli olarak gittiim iin kaldrdm ellerimi, gsterdim onlar altn zincirlere ve dedim: Sularnza ortak olmuyorum ben . ksrdler, nefret ettiler benden, selam vermediler bana, artk armyorlard beni Theokrit diye, ve en sonunda arkamdan konuup gnderdiler polis ordusunu zerime hapsetmek iin beni, nk artk metafizik eylerle uramyordum ben. Fakat sevinci fethettim ben. O zamandan beri erkenden kalkp okuyorum deniz kularnn uzaklardan kendileriyle birlikte getirdikleri mektuplar, slak gelen mektuplar, yavaa ve emin bir ekilde peyderpey evireceim iletileri: bu garip urata bir mhendis gibi kesin lm yapyorum. Ve anszn gidiyorum pencereye. effaflktan bir dikdrtgendir, berrak uzaklktr ayrlara ve kayalara, ve ite byle alacam sevdiim bu eyler arasnda: dalgalar, talar ve yabanarlar, esrikletiren, denizin tad bir mutlulukla. Fakat kimse holanmyor sevinli olmamzdan, bimiler sana iyi huylu adam roln: Fakat abartmayn imdi, kendinize kayg yaratmayn diyorlar ve beni de gzyalarnn adam olarak bir bcek koleksiyonu iin ie geirmek istiyorlar gibi, bosun diye beni gzyalar ve onlar da mezarmn banda konumalarn yapsnlar diye. Anmsyorum tuzlu gherile bozkrlarnda bir gn, be yz adam grevdeydi. Tarapac nn kor gibi leden sonrasyd. Ve yzler yutmuken btn kumu ve ln kanayan, kuru gneini,

fark ettim ben nefret ettiim plastik bardak gibi o eski melankolinin kalbime skn ettiini. Bu kriz zamannda tuz llerinin avuntusuzluunda, yenilebileceimiz zayf annda bu kavgann, syledi madenlerden gelen soluk, kk bir kz cesur sesiyle kristalle eliin bulutuu yeri, senin bir iirini, Amerika da, anayurdumda btn iilerle kyllerin krm gzleri arasnda dolaan eski iirlerinden birini senin. Ve senin arknn bir paras ldad anszn azmda bir eflatun iek gibi ve dkld kanmn iine, yeniden doldurdu senin arkndan domu, taan bir sevinle. Ve sadece seni dnmedim, fakat senin acl Venezella n da dndm. Bir ka yl nce bir renci grmtm bilekleri tayordu bir generalin yol at yaralar, ve anlatmt zincire vurulmularn nasl altklarn yollarda ve yitip gidilen hapishanelerde. Byle nk Amerika mz: yok eden rmaklarla bir yayla ve kelebeklerden takmyldzlar (baz yerlerde zmrt serttir elmalar gibi) , fakat kenarnda gecenin ve rmaklarn her zaman kanayan bilekler vardr, daha nce yaknndayd petroln, bugn yaknnda gherilenin, Pisagua da, kirli bir zorbann lkemin ieini lsn diye gmd ve kemiklerini satabilecei yerde. Bu yzden, bu yzden ite sylyorum arkm, erefi lekelenmi ve yaral Amerika mzn kelebei tekrar titresin ve toplasn diye zmrtlerini cellatlarn ve esnaflarn ellerinde kurumu korkutan kan olmakszn cezann. Anladm mutlu olduunu, Orinoco yaknlarnda, arkn sylerken avuntusuzca ya da evine arap satn alrken, kavgada ve sevinte dururken yerinde, bu an airleri gibi omuzlar geni, - beyaz giysiler ve gezinti ayakkablaryla.O zamandan beri hep yazmay dndm sana, Ve Guilln geldiinde, senin hakkndaki anlatlar derken giysisinden onun ve yaylrken evimin etrafndaki kestane aalarna, syledim kendi kendime: imdi diye, ama gene de yazamadm sana. Fakat bugn artk zamandr: penceremin nnden uan yalnz bir tane deniz kuu deil, fakat binlercesidir, ve kaybolup gidene dek dnyann geniliklerine yaylan kimsenin okumad mektuplar okumak iin kavryorum onlar. Ve okuduumda yazdn her bir szcn ve yazdm, dlediim, akdm gibiydi onlar, ve o zaman sana pencereden bizim olan dnyaya bakmak iin burada bitireceim bu mektubu gndermeye karar verdim. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark nn arknn Irmaklar adl blmnden ( Canto General , Los rios del canto ) eviri notlar:

Theokrit: Yaklak olarak .. 324-265 yllar arasnda yaam Yunan airi. oban iirlerini k antik an en nemli airlerinden saylmaktadr.

Guilln: Nicolas Guilln: 1902-89 yllar arasnda yaam Kbal air. iirinin en nemli te enci kltryle yorulmutur. Pablo Neruda ---------------------------------------------508) SLVESTRE REVUELTAYA Silvestre Revuelta ya, Meksika dan, lm Haberi zerine (Kk Oratoryo) Silvestre Revuelta gibi bir adam geri dnmse son olarak topraa, ykselir bir mrlt, bir dalga seslerden ve inlemelerden atlarak hzla ileri ve ilan ederken gidiini onun. O kk kkler diyor ki samanlara: ld Silvestre! ve msr dalgalandryor onun adn bayrlklarda ve yaknda bilir ekmek. Btn Amerika nn aalar biliyor imdiden, bizim Arktik lkemizin buz souu iekleri bile. Suyun damlalar gtryor ileri, Araukanya nn evcilletirilmez rmaklar tanyor imdiden haberi. Kar yntsndan gle, glden bitkiye, bitkiden atee, ateten dumana: yanan, ark syleyen, ieklenen, dans eden ve yeni bir hayat bulan her ey, kalc olan her ey, ykselmi ve derinde alyor onu Amerika mzda: piyanolar ve kular, dler ve sesler, havada btn gkleri birletiren o titreen a, sallanyor ve gnderiyor mezar arksn teye. ld Silvestre, trmand iine Silvestre mziinin yekununa, nlayan sessizliine. Topran olu, topran ocuu, bugnden trmanyorsun zamann iine. Bugnden itibaren mzikle dolu senin adn, uacak yksekte anayurdun bir an gibi nlarken hi duyulmam bir sesle, sen olan bir sesle, birader. Senin katedral yrein evreliyor bizi bu anda gk kubbe gibi, ve senin muazzam, muhteem arkn, volkanik efkatin, dolduruyor yceleri kor bir heykel gibi. Niin akttn hayat? Niin boalttn kann her bir kadehte? Niin aradn kr bir melek gibi, arparak o karanlk kaplara? Ah, fakat senin adndan aldyor mzik, ve senin mziinden, bir pazardan gelir gibi, aldyor rayihal defnelerden elenkler ve kokuyla ve simetriyle dolu elmalar. Bu bayrams ayrl gn sensin ayrlan, fakat iitmiyorum seni artk, soylu alnn zleniyor ve sanki byk bir aa zleniyor insan evinin ortasnda.

Fakat grdmz k bugn baka ktr, kvrldmz sokak baka bir sokaktr, dokunduumuz elin bugn gc vardr, btn bunlar emiyor dinleniinin gcn, ve talardan ykselecek ge safln gstermek iin bize umudun n. Dinlen yalnzca, birader, gnlerin bitmekte, uysal ve mthi ruhuna doldurdun onunla, gn ndan daha da hametli, ve bir ses, gn sesi gibi mavi. Biraderin ve arkadalarn istediler benden bir kez daha sylememi adn Amerika nn havasnda, pampadaki boa bilsin diye, ve kar, deniz yksn gesin diye ve rzgr konusun diye hakknda. imdi Amerika nn yldzlar anayurdundur senin Ve bugnden itibaren evin kapsz Toprak tr. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark nn arknn Irmaklar adl blmnden ( Canto General , Los rios del canto ) Pablo Neruda ---------------------------------------------509) SSTE LR MRANDA (1816) Gnn ge saatinde Avrupa'nn iine daldnzda yksek apkanzla birden ok baharla sslenmi bahede fskyenin mermeri yannda derken eski altndan yapraklar mparatorluun stne kapda iziktirilir bir biimin hatlar Sankt Petersborg'un gecesine doru. Byk kzan an titreir ve birileri o beyaz yalnzlkta ya da ayn trden bir adm ayn soru eer karsan Avrupa'nn ssl kaps arasndan siyah giysili efendi bir bay zeki tanma iareti altndan bir emir eriti zgrlk Eitlik bak alnna O'nun yanklanan ar toplar arasndan adalarda tand hallar O'nu Sanyorum girdi ieriye okyanuslar alan Btn gemiler ve sis adm adm izliyor O'nun gndz iini mason localarnn kitaplklarndaki bir oyukta bulunan yle ya da byle bir eldiven kl bir kartla yaz dosyas azna dek dolmu olarak havagemileriyle dolmu kentlerle Trinidad'ta sahile kar duman bir savatan ve bir bakas daha ve deniz taptaze ve bir kez daha Bay caddesinin merdivenleri atmosfer ki solunmazmcasna karlyor O'nu bir elmann youn z gibi ve bir kez daha bu asilzade eli bu maviye alan

sava eldiveni saray odasnda sonsuz yollar savalar ve baheler yenilgi dudaklarnda baka bir tuz baka bir tuz deiik bir yakc sirke Cadiz zincirlenmi duvara ar halkalarla dnceleri souk korku kltan zaman tutsaklk farelerin arasna inecekseniz bu yeralt tneline ve czzamn granit kayasna bir baka kilit var asl tabutta o eski yz ki lp gitti orda l bir sz bir sz admz bizim dnya admlarnn gittii yere doru zgrlk titreen alevi iin O'nun batryorlar O'nu suya halatlarla dman toprak selm sabah yok ve souk mezar soukluu Avrupa'da. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------510) SOUK GKLER Terk edilmi dnya kuytuluklar! Yangn parlts ve hiddetli dikenlerin elektrik mavi tabaka oluturduu kzgn izgi. Ta, bakr inelerle dvlm durmu, somut sessizlikten anayollar, tan tuzuna batm dallar. Buradaym ben, buradaym, bir insan az, fincan ya da kala gibi braklm durdurulmu bir zamann soluk dehlizine, kstrlm suyun ana hapishanesi, biilmi aa, bedensel iek, sar ve kaba kumdan baka bir ey olmayan. Benim anayurdum, dnyevi ve kr kumda filizlenen bir diken gibi, sana benim btn ruhumun temeli, sana benim kanmn sonsuz gz kapa, eve dndmde yabanl gelinciklerden oluan nm senin iin. Sun bana geceleri, dnya bitkilerinin arasnda, bayranda iyle birlikte uyuyan o rkek gl, sun bana aydan ve topraktan ekmeini, senin korkun, karanlk kannla lekelenmi: kumdan n altnda bulunmaz hi bir l, sadece byk dolam tuzun, gizemli, l metalden mavi dallar. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ----------------------------------------------

511) SOUK URA Syle bana, iitmiyor musun acaba zamann kasvetli iniltisinin yanklandn kendi uysal yarkresinde? Hissetmiyor musun azar azar, titreyen ve agzl zahmetinde, o abalayan gecenin geri dndn? rperen tank kuru tuzlara ve havai kana, ba aa aldayan rmaklara. Karanlk bir oalmas duvarlarn, iddetli bir bymesi kaplarn, lgn kemiyeti tahriklerin, amansz dolanm. Etrafmda, dur duraksz, czrdar uzay ve eneltir kendi kendisini, artsz arkasz oalmasnda kararl ve silahl enesiyle. itmiyor musun zamann srekli utkusunu yaayan varlklarn yarnda, zaman, ate gibi yava, emin ve diri ve Herkl gibi, yyor uzay ve ekliyor kendi zgn liflerini? Sonsuz bir bitki gibi byyor onun ince, solgun ipi, sessizce, yalnzlkta den damlalarla slak. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde Birinci Konaklama

dan

Pablo Neruda ---------------------------------------------512) SONAT VE YIKIMLAR Onca kararsz yollardan sonra, yetkiler hakknda arm olarak, emin olmayarak zel blgelerden, zavall bir umudun, vefasz arkadalarn ve huzursuz dlerin ardndan, seviyorum gzlerimde hl yaayan katl, yreimde iitiyorum svari admlarm, sryorum uyuyan atei ve mahvolmu tuzu, ve geceleri, atmosfersi karanlkta ve uucu znte, arazi kampnn nbetisiyim ben, gezginim, ie yaramaz direnle silhlanmm, byyen glgelerin ve titreyen kanatlarn arasnda mahkum gibi hissediyorum var olduumu, ve tatan kolum koruyor beni. Alayn bilimleri arasnda ve kokusuz afaklarla tartmalarmda akn bir sunak vardr,

ayn uyuduu ssz yatak odalarmda, miras kalan rmcekler ve bana irin gelen rme arasnda tapnyorum kendi yitik varlma, noksan maddeme, gmten nabzma ve sonsuz kaybma. Islak zm alazland, ve onun mezar suyu titriyor hl, ve o verimsiz miras, ve o hain mesken, duruyor orada hl. Kim dzenledi kln trenini? Kim sevdi o yitik olan, kim korudu en sonuncuyu? Babann kemiklerini, o l geminin tahtasn, ve kendi sonunu, ka bile, hznl gcn, acnas tanrsn? te byle bakyorum o hayatsz ve ac dolu olan eye, ve verdiim o garip tank ifadesine, acmasz etkisiyle ve tercih ettiim unutuun bu biimi kle yazlm, topraa sunduum isim, dlerimin deeri, her gn bu dnyada, k gzlerimle paylatm o sonsuz miktar. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Yeryznde Birinci Konaklama dan) Pablo Neruda ---------------------------------------------513) SONBAHARDA UNUTULMU Saat yedi buuktu sonbahard ve bekliyordum birini nemli deil kim olduu. Benimle olmaktan bkm zaman ar ar terk etti ve yalnz brakt beni. Gnn kumuyla, suyla, lp giden hznl bir haftann ykntsyla ba baa kalmtm. Neler oluyor? diye sordu bana Paris in yapraklar? Kimi beklersin? Ve bir ka kez kk drlmtm, ilkinde braktnda beni k, ondan sonra kpekler, kediler ve polisler. imde geceyi gndz bilmeyen, yalnzca kn tuzunu bilen yalnz bir at gibi yalnz brakldm. Kaldm yapyalnz ve bombo, en sondaki yapraklar aladlar bana,

ve sonrasnda duydular gz yalar gibi. Ne daha nce ne de daha sonra anszn yalnz hissetmedim kendimi hi. Ve birini beklemekti buna yol aan anmsamyorum, lgncayd, uucu, ve birden yalnzlk yalnzca, ki o an, yol boyunca yitmiti duygusu bir eyin, varlnn uzun bayraklarn yayan bir eyin glgesi gibi anszn. Sonra katm o yalnz keden, olabildiince hzl yrdm, kaarmasna geceden, siyah ve yuvarlanan bir kayadan. Sylediklerim nemli deil, fakat bunlar bama gelmiti beklerken bir gn birini. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Estravagario dan Pablo Neruda ---------------------------------------------514) SONLANI Matilde, yllar ya da gnler uykuda, atete, burada ya da orada, enjektrlerle krlm bir omurgada, kanamak gerek kan, uyanmak belki ya da gp gitmek, sona ermek yavaa: hastane yataklar, yabanc pencereler, suskun beyaz nlkler, ayaklardaki hantallk. Ondan sonra bu yolculuklar ve benim denizimde yeniden: ban yastkta, uan ellerin kta, benim mda, topramn stnde. yle gzeldi ki yaamak, yaarken sen! Dnya daha mavi ve topraks geceleri, uyuduumda,

o kadar byk, senin ince, kk ellerinde. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy El Mar y Las Campanas dan Pablo Neruda ---------------------------------------------515) SONSUZ BR MUTFAK OLMAK Sonsuz bir mutfak olmak istemez mi en sonunda lm? Dalm kemiklerin ne ister acaba, tekrar aramak m senin biimini? Baka bir sesle ve baka bir kla birlikte erimek mi ister ykntn? Kpeklerin mi yoksa kelebeklerin mi paras olmak ister senin solucanlarn? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------516) SONSUZLUK Yeni kurumu bir toprak iin yazyorum, henz taze daha ieklerden, iek tozundan ve hartan, beyaz kubbelerinin yuvarlak boluklarn temiz kara kar tekrarlayan bir ka krater iin yazyorum, ifade ediyorum kendimi uurumdan yeni ykselmi demir grisi dumann beraberinde getirdii ey gibi, herhangi bir ad olmayan fakat yalnzca yosunun kk ann, terli erciklerini ya da ksraklarn alazland o sert allklar tanyan blgeler iin konuuyorum. Nereliyim ben, bu zgn, mavi zlerden deil mi birbirinin iinden szlen, kabaran ya da bastran birbirlerini, yaylan grltyle ya da uykuda akan, ya da trmanan havaya ve aacn iskelesini oluturan, ya da batan topraa ve balayan bakrn hcresini, ya da kzgnlaan rmaklarn dallarnda ya da yiten kmrn gml soyunda ya da parldayan zmn yeil karanlnda? Irmaklar gibi uyuyorum ben geceleri, dur duraksz aldayarak, bir eyleri krarak, ve ben hzlandryorum yzen gecede, kaldryorum saatleri a doru, yokluyorum gizemli resimleri, kirecin uzaklatrd gibi, bronzun arasndan kalkyorum disiplinli elalelere doru, ve suyun yollarndan birinde deiyorum sadece domam gln sunduu eye, batk yarkreye.

Dnya solgun gz kapaklarndan bir katedraldir, sonsuzca birlemi ve toplanm blmlerden oluan bir lodos gibi, bir kubbenin tuzunda, balanm sonbaharn sonsuz renklerinde. Sizde yok, asla dokunmadnz yollarda plak sarktn sunduu eye, buz souu fenerler arasndaki elenceye, siyah yapraklarn dehetengiz souuna, benimle birlikte dalmadnz topran sakl tuttuu liflerin iine, tekrar domadnz llerden, msrdan msra, tuzun basamaklarndan, iyin talar yeniden rtnm alm bir glle, sizler yaayamazsnz l olarak dolamadan mutluluun ypranm giysisinde. Fakat ben metalik nmn emberiyim, gkyzne zincirlenmi yzm ben, bulutlara ve lkelere, dokunan dklen ve clzlaan sulara ve yeniden kar koyan zamann sonsuz kaosuna. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------517) SORU Sevgilim, bir soru var seni tmyle mutsuz eden. Geri geldim sana o dikenli kukudan. Dosdoru olmak isterim sana kl ya da yol gibi. Fakat sevmediim glgeden bir ke saklamak istersin ille de. Sevgilim, doru anla beni, her eyinle seviyorum seni, gzlerinden ayaklarna, trnaklarna, iinden, sakladn btn paklna kadar. Kapn alan benim sevgilim. Daha nce ikirciklenen hayalet deil, pencerenin nndeki. Deviriyorum kapy: giriyorum tm hayatndan ieri: geliyorum ruhunda yaamaya:

engelleyemezsin beni. Kap stne kap amalsn, szm dinlemelisin, incelemem iin amalsn gzlerini, gryorsun nasl gidiyorum ar admlarla kr gibi, uzanm beni bekleyen btn yollarda. Korkma, seninim ben, fakat ne yolcuyum ne de dilenci, kendini uzaklatrdn ve beklediin, efendinim senin, ve imdi giriyorum hayatndan ieri asla kmamak zere, sevgilim, sevgilim, sevgilim, kalmaya geliyorum. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------518) SYLE BANA, IPLAK MIDIR GL Syle bana, plak mdr gl, ya da baka giysisi mi yoktur? Niin saklar aalar acaba kklerinin grkemini? iten var mdr ki sulu bir arabann vicdan azabn? Yamur altndaki bir trenden daha hznl baka bir ey bulunur mu ki dnyada? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------519) SYLE LANETLENM, NEDR ELNDEN GELEN RZGRA KARI? Syle lanetlenmi, nedir elinden gelen rzgra kar? Nedir elinden gelen, ey lanetlenmi, ieklenip filizlenene kar, sessizce ve tetikte beni bekleyen ve seni knayana kar? Ey lanetlenmi, satn aldn her ey ihanetinin salkmnda sallanr, ve srekli ykamak zorundasn onu parayla.

Ey lanetlenmi, gnderebilirsin srgne, tutuklayabilirsin ya da ikence edebilirsin ve tezelden deyip satn alabilirsin pimanlklar, ne ki rahat bir uyku yok sana ksa namlulu tfeklerinle evrilmi olsan da ben anayurdumun barnda bir snmac olarak yaadka! Ne de ackl senin kk ve uucu utkun! Aragon, Ehrenburg, Eluard, Paris-airleri, yrekli yazarlar Venezuella'nn ve dierleri, bakalar ve daha da bakalar benimleyken, sen lanetlenmi olansn Escanilla'yla Cuevas arasnda, Peluchoneaux ile Poblete arasnda! Halkmla ykselmi merdivenlerde halkm tarafndan saklanm derin mahzenlerde, memleketimin topranda ve onun gvercin-kanatlarnda uyurum ben, dlerim ben, altn stne getiririm tezgahlarn. SIINMACI ('El fugitivo') / 'Canto General' 'den Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------520) SYLENMEL ADLARI Yaz yazarken knyor beni sol elim. Diyor ki: neden anyorsun onlarn adn? nedir onlar? anlam nedir onlarn? Neden brakmyorsun kalsnlar anonim olarak k amurlarnda, atlarn iedii o amurlarda? Ve cevap veriyor sa elim: Domuum ben almak iin kaplar, kavramak iin kavgalar, o zehirli rmcein asalaklat en son tenha glgeleri yakmak iin . Sylenmeli adlar. Anayurt, sen vermedin bana senin ebboylarnda ve kpnde senin adn sylemenin o nefis ayrcaln sadece, bana szckleri vermedin sen, anayurt, sadece altndan, iektozlarndan, rayihadan adlarla armak iin seni, emreden siyah yelenden den iyden damlalar semek iin: senin karnnda kml kml bu soluk solucanlarn adlarn sylemek iin gereken heceleri bana stle ve etle verdin, senin kanna eziyet edenleri ve hayatn yamalayanlar. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Karanlktaki Anayurduma Yeni Yl lahisi adl blmnden) Pablo Neruda ----------------------------------------------

521) STALNGRADA ARKI Geceleri uyur ifti, uyanr ve batrr elini karanla ve sorar afaa: anlatn bana, ey seher, ey sabah gnei, ey gelen gn insann pak elleri savunur mu hl onurun kalesini, syle bana ey afak, atlamak zere mi alnndaki elik, yerli yerinde mi insan, yerli yerinde mi imek, syleyin bana der ifti, o kanl kahramanlarn kan topraks gecenin sonsuzluuna der de iitmez mi dnya, syle bana, gkyz aacn zerinde mi asl hl syle bana, akr m barut hl Stalingrad da? Ve korkun denizde dolanr denizci, nemli yldzlarn alkantsnda arar birini, yanan kentin kzl yldzn, ve bulur yreinde bu yanan yldz, ve marurluun yldz ellerinde dokunmay zler, gzlerinin oluturduu o alayn yldz. Ey kent, kzl yldz der deniz ve insan, ey kent, kapat nlarn, kapat sert kaplarn, kapat ltl ve kanl defnelerini ey kent, ve kltan bir gezegenin arkasnda brak titresin gece gzlerinin karanlk ltsyla. Ve spanyol anmsar Madrid i ve der: diren bacm, sen onurun bakentisin, diren: topraktan fkrr spanya nn dkt kan, ve spanya iin ayaa kalkar yeniden, ve yzn duvara evirmi spanyol Stalingrad yayor mu diye sorar: ve adnla duvarlar delik deik eden kara gzlerden bir zincir vardr hapiste, ve spanya da silkelenir kann ve llerin, nk sen ruhunu dn vermitin ey Stalingrad kahramanlarn gibi kahramanlar doarken spanya da. spanya senin bugn bildiin gibi biliyor yalnzl ey Stalingrad, trnaklaryla yard topra spanya her zamankinden daha almlyken Paris. spanya dkt kandan o muazzam aacn Londra, Pedro Garfias n anlatt gibi, bakm yaparken imenliklerine ve kuu gllerine. Bugn artk kendin biliyorsun, ey gl bakire. Bugn tanyorsun souu ve yalnzl, ey Rusya. Yararken binlerce el bombas yreini, zehirleri ve sularyla akrepler yaklap barsaklarn srmak iin yaklarken sana, ey Stalingrad, dans ediyor New York, dnp duruyor Londra, ve sana sr diyorum, nk artk dayanmyor yreim ve yreklerimiz artk dayanmyor, artk dayanmyor kahramanlarnn yalnz ld bir dnyada. Yalnz m brakacaksnz onlar? Sra size de gelecek sonra! Yalnz m brakacaksnz onlar?

Hayat mezara m girsin, ve insan glleri boulsun mu lamlarda ve ac dolu hikayelerde? Gkyzne deene dek istiflenecek daha ok l m istiyorsunuz Dou Cephesi nde? Fakat o zaman da sadece cehennem kalacak geriye. Madagaskar da generallerin ellibe tane maymunu kahramanca ldrmesi gibi ocuksu ilerden bkt artk dnya. Bir emsiyenin ynettii sonbahar toplantlarndan usand dnya. Ey kent, ey Stalingrad, dokunamyoruz duvarlarna, uzaklardayz. Biz Meksikalyz, Araukanyalyz, Patagonyalyz, Guaranyalyz, Uruguaylyz, ililiyiz, milyonlarca insanz. Tesadfen ailede akrabalarmz var hl, fakat henz seni savunmaya gelemedik, anne. Ey kent, sen atein kentisin, diren geleceimiz gne kadar, kazazede yerliler yetimeyi umut eden oullarnn pleriyle dokunana dek duvarlarna. kinci Cephe yok daha Stalingrad, fakat dmeyeceksin sen, gece ve gndz kemirse de seni demir ve ate. lsen bile, lmeyeceksin! Deil mi ki biliyor imdi insanlar lmemeyi, fakat zafer senin ellerine geene dek srdryorlar dvmeyi dtkleri yerde, ne kadar yorgun, delik deik ve l olsalar bile. Deil mi ki, ellerin derken ekecek dier kzl eller kahramanlarnn kemiklerini topraa ki doldursun diye tohumun btn dnyay. Pablo Neruda ('nc Konaklama'dan) eviren: smail Aksoy evirenin notu: Neruda'nn 'Stalingrad'a ark' adl iiri Sociedad de Amigos de la URSS (So vyet Sosyalist Cumhuriyetler Birlii'nin Dostlar Dernei) tarafndan plaket olarak ok s ayda bastrlp, Mexico City'nin duvarlarna aslmtr. Pablo Neruda ---------------------------------------------522) STALNGRADA YEN SEVDA ARKISI Zaman ve su hakknda yazdm, zn ve onun mor metali hakknda yazdm, gkyz ve elma hakknda yazdm, imdi Stalingrad hakknda yazyorum. nceleri mendilinde saklamt sevgilim sarmalanm imeini akmn, imdi dnyadadr yreim, Stalingrad daki dumanda ve kta.

Biliyorum ki, ciltlenmi bir kuu gibi o eski uar eyler yazan delikanl zyor bildik acsn Stalingrad a sevda arkmda. Savuruyorum yreimi nereye istersem. Mrekkeple ve hokkayla harmanlanm yorgun katla beslenmiyorum ben. Stalingrad a ark sylemek iin domuum. Duvarlarn nnde ezilmi o byk llerin arasnda ldn grrken, bir an ve rzgr gibiydi sesim, ey Stalingrad. imdi ldryorlar ldeki ylan beyaz ve siyah Amerikan askerleri el bombalar gibi. Yalnz deilsin artk, Stalingrad. Yeni kurumu gzyalar zerinde dalgalanan fke bayraklaryla geri dnyor eski barikatlara Fransa. Yalnz deilsin artk, Stalingrad. Bugn, snanm dalarnn altnda yalnz deil artk gmlmlerin: alnna dokunmu llerin etleri titreyerek yatyor, ey Stalingrad. Paralanm saldrganlarn elleri, ezilmi askerin gzleri, kaplarndan giren izmeler kanla dolu, ey Stalingrad. Mavi eliin marurluktan yapl, tal gezegenlerden san, paylalan ekmekten mendirein ve kasvetli snrn, ey Stalingrad. ekilerden ve defnelerden Vatan n, kar beyaz ltndaki kan, Stalin in kardaki bak birlemi kannla, ey Stalingrad. llerinin topraa ekledii onur nianlar delip geti gsleri ve lmn ve hayatn titreyilerini, ey Stalingrad. Kayg duymu insann yreine kzl kaptanlarn dallaryla yeniden getirdiin o derin tuz kanndan domutur, ey Stalingrad. Bahelerde filizlenen umut beklemi aacn iei gibi, tfeklerle belirlenmi kitap sayfas, n harfleri, Stalingrad.

Yceliklerde yansttn kule, tan kanl sunaklar, olgun ann savunucular, teninin oullar, Stalingrad. Ta ynlarnn alazl kartallar, ruhunla emzirilmi metaller, muazzam gzyalarnn vedas, ve sevginin dalgalar, Stalingrad. lmcl yaralanm canilerin kemikleri, kapanm gzkapaklaryla saldrganlar, ve yldrm ltnn ardnda kata fatihler, Stalingrad. L arc de Triomphe u kk drenler, ve Seine in sularn delik deik edenler klenin kabulleniiyle, durduruldular Stalingrad da. Gzyalaryla kaanlar gzelim Prag a ihanet ettiler ona ve sessizlikle vurdular, ve ayaklaryla inediler gzyalarn, ite onlar ld Stalingrad da. Yunanistan n maarasna tkrenler kristal berra damlatan kranlar, ve klasik mavisini seyreltenler, syle Stalingrad, neredeler imdi? spanya y yakanlar ve mahvedenler ve bu annenin yreini zincirleyenler, askerlerin ve meenin annesinin yreini, ayaklarnn dibinde ryor onlar, ey Stalingrad. Hollanda da laleleri ve suyu kanl amurda kirletenler ve krba ve klla hkmedenler imdi yatyorlar Stalingrad da. Norve in beyaz gecesinde donmu ilkbahar yakanlar akaln lgn ulumasyla, lal oldular Stalingrad da. Havann getirdii neyse onundur onur, dnn ve yarnn arklarnn, annelerinin ve oullarnndr ve torunlarnndr onur, ey Stalingrad. Siste savaanndr onur, askerindir ve komiserindir, senin aynn arkasndaki gndr, Stalingrad daki gneindir onur. iddetli bir kpk sakla benim iin, bir tfek ve bir pulluk sakla benim iin, ve memleketinin bir baayla birlikte mezarma koy onlar, ki sana olan sevgimden tr ldmden ve senin de

beni sevdiinden kuku duyanlar bylelikle bilsin ki, yan banda dvmediysem bile bu kara el bombasn brakyorum erefine, Stalingrad iin bu sevda arksn. Pablo Neruda ( nc Konaklama kitabnn 5. blmnden) eviren: smail Aksoy

evirenin Notu: Neruda bu iiri Meksikal gen entelektellerin siyas iir yazlmasna ynel azlarna yant vermek amacyla yazmtr. smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------523) STANDARD OL COMPANY Delgi kendine yol atnda o tal grtlakta ve yeraltndaki mlklere boalttnda merhametsiz barsaklarn, ve l yllara, alarn gzlerine, mahkum bitkilerin kklerine ve o kepeklenmi sistemler suda bir tabaka olduunda, ykseldi ate borulardan dnt souk svya; yceliklerin gmrk istasyonlarnda, bu dnyann kasvetli derinliklerinin knda karlat o bir soluk mhendisle ve sahip tanmyla. Petroln yollar dolansa da kendi kendisine, yeralt su tabakalar sessiz yerlerini terk etse de ve topran mideleri arasna kaldrsa da hakimiyeti, salladnda su parlts parafinden dallarn, geldi Standard Oil zamanndan nce hukukular ve izmeleriyle, ekleriyle ve tfekleriyle, hkmetleriyle ve mahkumlaryla. irketin iman imparatorlar yayorlar New York ta, pek uysallardrlar, ipek, naylon, purolar satn alyorlar bu glmseyen katiller, kk zorbalar, diktatrler. lkeler satn alyorlar, ehirler, denizler, polisler ve vekiller, agzller altnn nasl korursa msrn ylesine koruyan yoksullarn yaad uzak blgeleri: uyandryor onlar Standard Oil, niformalarla donatyor, onlar iin

o dman biraderi seiyor, ve Paraguayl adam savayor kavgasnda, ve Bolivyal adam yok oluyor vahi ormanda makineli tfeiyle. Bir damla petrol iin ldrld bir Devlet Bakan, milyonlarca hektarlk ipotek, canl bir yaylm ate, lmcl bir k sabah, taa dnm, Patagonya daki devrimci mahkumlarn yeni bir kamp, bir ihanet, karlkl ate altnda yal parltl ayn, kurnaz bir kabine deiiklii bakentte, petrolden medcezir gibi bir fkrma, ve toynaklarn savandan bu yana, ama sen greceksin bulularn zerinde ldadn, denizlerin zerinde, kendi evinde, Standart Oil in harflerinin parltlarla durduunu btn kolonilerin zerinde. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------524) SU BASKINLARI Yayor yoksullar aada ve bekliyorlar ki rmak ykselsin geceleri ve denize srklesin onlar. Akp giden kk beikler grdm, evlerden kk paralar, sandalyeler, ve gkyz ve dehetin birbirine kart yerde ceset soluu sularn mthi bir hiddetini. Sadece sana ular, sen ey yoksul, senin karna ve msr tohumuna, kpeine ve aletlerine, renmen iin dilenmeyi. Ykselmiyor su malikanelere, kar beyaz giysileri ykseliyor amarhanelerden, Yut bu boan amuru ve llerinle birlikte denize doru yzen bu enkazlar, o fakir masalarn ve plak kkleriyle dalgadan dalgaya dolap duran yitmi aalarn arasnda. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------525) SUCRE

Yaylada yayor Sucre dalarn sar yznde, Higaldo der, Morelos yakalar sesi, bir ann titreyii dikilir topraa ve kana. Paez dolanr yollar ve datr fethedilmi gkyzn, iy der Cundinamarca'da yaralarn kardelii stne, yurdun geniliklerinden o sakl hcreye dek ayaklanm halk dorulur, ayrlklardan ve drtnalalardan bir dnya oluur, nk her bir dakikada bir bayrak doar merakla beklenen bir iek gibi: kanl allardan ve zgrln kitaplarndan yaplma bayraklar, yollarn tozu boyunca srklenmi, svarilerden anm eriten atlar ve imekle yaylan bayraklar. -BayraklarBayraklarmz o kokulu zamandan, handiyse dikildiler, handiyse dodular, sakllar derin bir ak gibi, birdenbire tututular sevgili barut-dumannn mavi rzgrnda. Amerika, yaygn beik, yldz-duvar, olgun nar, birdenbire doldu senin corafyan arlarla, kiremit ve tala tanm bir vzltyla, elden ele, arm bir petek gibi cadde giysilerden bir yn oldu birdenbire. Atlarn gecesinde parldad dans gzlerinde, bir portakal gibi ykseldi portakal iei gmleklere, ayrl p, undan pck, sevgi sk sk balad pc, ve sava ark syledi gitarna yollarda. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------526) SULUYORUM O zaman sulamtm onu umudu boan,

btn Amerika boyunca haykrdm ve attm onun adn utancn maarasna. O zaman beni sorumlu tutmulard sulardan tr, satlmlarn ve ie alnmlarn srs: hkmetin sekreterleri , polisler, yazmlard katranla benim hakkmdaki hakaretlerini, fakat hainler yazdklarnda byk harflerle adm, grd duvarlar ve sildi gece saysz elleriyle, halkn ve gecenin elleriyle sildiler bouna arkmn zerine bulatrmaya altklar bu rezaleti. Sonra gece geldiler yakmaya evimi (ate biliyor imdi onlar gnderenin adn) ve btn yarglar birletiler yarglamak iin beni, aradlar beni armha germek iin szcklerimi ve bu gerekleri cezalandrmak iin. ili nin sradalarn kapattlar yurtdna kmayaym, ve orada ne olup bitiyor anlatmayaym diye, ve kabul etmek ve korumak iin beni atnda Meksika kaplarn, o zavall air Torres Bodet, hiddetli gardiyanlara teslim edilmemi emretti. Fakat yayor szcklerim ve suluyor zgr yreim. Neler oluyor, neler oluyor? Pisagua nn gecesinde, hapiste, zincirler arasnda, sessizlikte, onuru krlm anayurdumda, bu ktcl ylda, kr sanlarn ylnda, bu gazabn ve hncn ktcl ylnda, neler oluyor, diye soruyorsun, soruyor musun bana? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan evirenin notu:

Torres Bodet: Jaime Torres Bodet: 1902-1974 yllar arasnda yaam Meksikal air, yazar, p tikac. 1943-46 yllar arasnda Eitim Bakanl ve 1946-48 yllar arasnda Dileri Bakan reketinin etkisindeki dizeleri, zellikle yalnzlk, kimlik aray ve lm zleyi temalar 927-37 yllar arasnda 6 roman yaynlamtr. Kanser olduunu rendii zaman, 13 Mays 197 kendi canna kymtr. Pablo Neruda ----------------------------------------------

527) SUSKUNLUUN SEVNDRYOR BEN Suskunluun sevindiriyor beni, nk uzakta gibi grnyorsun, ve iitiyorsun beni uzaklardan, ulamasa da sesim sana. Grn o ki, gzlerin umu gitmi uzaklara, ve kapal azn bir p grd sanki. Tam da her ey ruhum tarafndan izlenmiken, kyorsun ortaya o btnden, ruhumdan benim. K uykusundaki bir kelebek gibi benziyorsun ruhuma, ve hatrlatyorsun bana melankoli szcn. Suskunluun sevindiriyor beni, uzakta gibi grndnde. Ve ikayet ettiin ey, veyen bir kelebek. Ve iitiyorsun beni uzaklardan, ulamasa da sesim sana. yleyse brak susaym suskunluunla senin. yleyse brak seninle konuaym suskunluunla senin, bir lamba gibi aydnlk, bir yzk gibi gsterisiz. Suskunluu ve yldzlaryla gece gibisin. Yldzdan domu suskunluun, yle uzak ve sade. Suskunluun sevindiriyor beni, uzakta gibi grndnde, uzak ve taciz edilmi, lmsn gibi. Bir szck, bir glmseme yeter. O zaman mutluyum, mutlu, nk gerek deil bu. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yirmi Ak iiri ve Umutsuz Bir ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------528) AR Daha nce dolanmtm hayatn arasndan, ortasnda ac dolu bir sevdann: daha nce gzlerim hayata ivilenmi olarak bir kk sayfa kuvars saklamtm. yilii satn aldm, buldum kendimi agzlln pazarnda, soludum hasedin en sar sularn, maskelerin ve yaratklarn insans olmayan uzaklklarn. Yaadm deniz bataklklarndan bir dnyada iein, o beyaz zamban, titreyen kpnde beni aniden yuttuu yerde, ve ayam nereye koyduysam ruhumun uurumun enesine kayd yerde. te byle dodu benim iirim, zorlukla kurtuldu dikenlerden, yayld bir ceza olarak zerine yalnzln, ya da utanszln bahelerinde yaltt tamamen gmlene dek en gizli iei. Kendi dehlizlerinde yalnz yaayan o kasvetli su gibi yaltlm, kotum bir elden brne her bir yaratn yalnzlna, o gndelik nefrete. Biliyordum byle yaayacam, fakat en tuhaf denizdeki balk gibi saklanm

o yarm canl, ve o amurlu sonsuzlukta rastladm lme. Kaplarn ve yollarn aan lm. Duvarlar boyunca kayan lm. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------529) APKAM HAKKINDA NE DNRLER apkam hakknda ne dnrler Polonya da bundan yz yl sonra? Kanma hi dokunmamlar ne sylerler iirim hakknda? Nasl llr bira bardandan aa doru szlen kpk? Ne yapar bir sinek tutukluysa Petrarca nn bir sonesinde? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------530) ARABIN FERMANI Meneke lekeler derken yamur gibi blgelerin zerine, kurbanlarn zerine, hayretle aar arap kaplarn, ve aylarn barna iine uar slak krmz kanatl bedeniyle. Ayaklar dokunur duvarlara ve kiremitlere boulmu dillerin nemiyle, ve plak gnn yumurtasnda der arlar damlalarca. Bilirim k geldiinde kamaz arap lk la, ya da saklanmaz kasvetli kiliselerde frlatlm paavralarda aramak iin atei, sonra uar mevsimin zerinden, artk gelmi olan kn zerinden o kat kirpikler arasndaki bir bakla. Grrm dolanp duran dleri, ayrmsarm uzaklardan, ve grrm nmde, camlarn ardnda, sefil giysilerin toplann. Ulaamazlar onlar arabn gllesine,

etkin gelinciine, onun kzl lts lr, boulur avuntusuz hallarda, ve yalnz kanallar boyunca, slak caddeler boyunca, isimsiz nehirler boyunca, akar boulmu o kekre arap, o kr, yeraltndan gelen ve yalnz arap. Dururum onun kpnde ve kklerinde, alarm yapraklarnda ve lmnde, dm terzileri izleyerek rezil kn ortasnda, trmanrm nemden ve kandan merdivenleri ve yoklarm duvarlar boyunca, ve gelmi zaman hakkndaki kaygyla melirim bir taa ve alarm. Ve o ac tnellerde gezinirim giyinmiim uucu metallerle, yalnz mahzenlere doru, dlere doru, yeile ve titreyen zifte doru, aldrsz demircilere doru, amurun tadna ve grtlaa doru, lmsz kelebeklere doru. Kaldrdnda arabn adamlar o dut renkli kuaklar, ve trmalanm arlarn balklarn, ve lm gzl dolu bardaklarla gelirler, ve tuzlu sudan dehetli kllarla, ve selmlarlar birbirlerini bouk bllerle ve ark sylerler dn niyetiyle. Onlarn bouk sesli arklarndan ve masadaki slak madeni paralarn grltsnden, ve ayakkablarn ve zmlerin ve yeil kusmuun kokusundan, ve len afan duvarlarna arpan tuzun ezgisinden holanrm. Varolan eyler arasndan konuurum. Tanr gstermesin ark sylerken yeni eyler kefetmemi! Duvarlardan akan tkrkten bahsederim, fahielerin yava oraplarndan bahsederim, bir ku ayayla tabuta vuran arap adamlarnn korosundan bahsederim. Bu arknn tam ortasndaym, caddelerden yuvarlanan kn ortasndaym, ayyalarn arasndaym, unutulmu yerlere evrilmiler ak gzlerle, ya dnp tanrlar lgn znte, ya da uyurlar, klde yklrlar ba aa. Anmsarm geceleri, gemileri, tohum ekimlerini, lm arkadalar, koullar, ac hastaneleri ve yar ak kzlar: anmsarm undan ve kpkten mcevheriyle belli bir kayaya vuran o dalgay, ve baz lkelerde srdrlen o hayat, baz ssz kylarda, palmiyelerdeki yldzlarn sesini,

camlarda bir yrek atn, lnetli tekerleri zerinde hzla ve kasvetle geen treni, ve buna benzer zgn eyleri. arabn nemine, sabahlar, k gnlerinin ska kemirdii duvarlarda derken onlar kukusuz ssz mahzenlere, bu dnyann gcne gelir savamlar, ve yorgun metaller ve sar sardunyalar, ve mahvolmu itirazlardan bir kargaa vardr, ielerden iddetli bir alay, ve gevek bir krba gibi bir crm. arap delerek ilitirir kendi siyah dikenini ve oynatr kendi kasvetli kirpisini, hanerlerin ve gece yarlarnn arasnda, kirletilmi bouk sesli grtlaklar arasnda, purolarn ve rgl salarn arasnda, ve bir deniz dalgas gibi ier sesi gzyalaryla ve ceset elleriyle uluyarak. Ve kaarak gider kovalanan arap, ve salam mein torbas ezilir at nallar altnda, ve yavaa svr arap, ve flar, havann yzleri kemirdii yaral gemilerde, sessizliin mrettebatdr, ve kaar arap anayollarda, kiliseleri geerek, kmrn arasndan, ve der onun horozibii tyleri, ve kkrtle maskelenir az, ve alazlanr arap ypranm caddeler arasnda avlayarak kuyular, tnelleri, karncalar, znl llerin azlarn, nk onlar arasndan ular yamurun ve llerin birlikte eridikleri topran mavi rengine. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde kinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------531) ARAP lkbaharn arab. Hasadn arab. Yoldalar, tropik yapraklarn decei bir masa verin bana, ve brakn dnyann byk rmaklarnn benzi atsn ve aldasn uzanda arklarmzn. yi bir yoldam ben. Bu eve senin varlndan bir para koparmak iin girmedim. Tam tersine alyorsun benden bir paray giderken sen, alyorsun kestaneleri, glleri ya da seninle paylamak istediim gvenliini kklerle tatlarn, yolda. Benimle birlikte ark syle kupalar tancaya ve masada msrif bir eflatun brakana dek. Bu bal topraktan, karanlk zmlerinden

ulaacak azna. Nasl da zlyorum onlar, arknn glgelerini, sevdiim ve alnm nlerinde ediim yoldalar, o benzersiz hayatm, uyguladm erkeksi bilimi, kaba efkatin koca orman arkadal braktm zaman. Elini ver bana, grelim birbirimizi, ok basit, plak bir bitkinin kokusundan gayr baka ey arama szcklerimde. Niin bir iiden daha fazlasn bekliyorsun benden? Biliyorsun halbuki vura vura oluturdum gmlm aletimi ve yalnzca kendi dilimin lisnn konuacam. Bilge kiilere bavur, eer memnun etmiyorsa rzgr seni! Topran grltc arabyla ark syleyeceiz gene de, Hasadn tasyla kadeh tokuturacaz, ve varolmayan rmaklarn ak dilinde tapnlan anlamsz dizeleri tutkuyla iletecek gitar ya da sessizlik. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Yo soy' Canto General den Pablo Neruda ---------------------------------------------532) ARKILAR Trmanan gl ykseliyor ve yutuyor azizin akan: kaln penelerle pekitiriyor zaman o yorgun varla: iiyor ve esiyor o kat damarlarda, balyor akcierin sicimlerini, ve soluyor uzun uzun ve iitiyor. lmek istiyorum, yaayacam, bir alet edevat, sonsuz bir kpek, bir devinim o koyu okyanusta o yal ve kara deriyle. Kimin iin ve kime ykseliyor glgede gitarmn sesi, denizin tuzundaki balk gibi hayatmn tuzundan doan. Ah, hangi srekli ve kapal lke, tarafsz, atein blgesinde, kmltsz, o korkun dolamda, kuru, rutubetinde eylerin. Ancak dizlerimin arasnda gzlerimin kk altnda, diki dikmeye devam eder ruhum: alr o rkn inesi. Denizin ortasnda hayatta kalrm

ssz ve lgnca yaral, yle dayankl ve yalnz, aclar iinde terk edilmi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde Birinci Konaklama

dan

Pablo Neruda ---------------------------------------------533) ARKIMDA BR HECE GB arkmda bir hece gibi parldar m metalin damlas? Ve bir ylan gibi srkler mi bir szck kendisini ara sra toprakta? atrdamad m bir isim yreinde kendini aan bir portakal gibi? Hangi rmaktan gelir balklar? Gm ilemecilii szcnden mi? Ve batmaz m yelkenli gemiler bir ok sesli harften tr? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------534) EHVETL TMSAHLARIN SADECE ehvetli timsahlarn sadece Avustralya da bulunduu doru mudur? Nasl paylarlar acaba gnei portakal aacndaki portakallar? Yoksa ac bir azdan m domutur tuzun dileri? Doru mudur lkemin stnde geceleri kara bir kondorun utuu? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------535) ENELTLMEM

Yenilmez mevsim! Gn kylar boyunca toparland soluk bir poyraz, rengi solmu ve dmans , ve gzn kucaklad her eye kar durmakszn kolal bir perde gibi duran bir eit koyu

r ki hissetti insan yaltlmln, boyun edi o garip nesneye, evrilerek bitiiindeki g ekle beyazs bir kyda, yz st braklm o emin temelde, yz yze o iine girilemez sre n bir evde. Ayplama ve dehet! Yaral olmak ve terk edilmek, ya da semek rmcekleri, znc rahip cppesini. Saklamak kendini, aslnda bkm bu dnyadan, ve konumak sfenksler ve elmas ar ve vahim olaylar hakknda. Balamak kl gndelik giysilere, pmek topran fkrmasn u nun. Fakat hayr. Hayr.

Kasvetle den yamurun souk maddesi, dirilisiz znler, unutu. Yatak odamda portreler yo erisiz elbisemde de, ne kadar yer kalr orada sonsuzca, ve gnn yava, dz nl, tek bir asl da srdryor kendini karanlk damla olana dek.

Kararl devinimler, ara sra son ieine trmanlan dikey patikalar, uysal ya da merhametsiz arkadalar, namevcut kaplar! Her gn yiyorum letarjik ekmekten ve iiyorum yaltlm sudan!

Grlt yapyor ilingir, yavaa gidiyor at, yamurla slanm o yal at, ve ksryor uzun Bundan gayr her ey, en uzaa dek, kmltsz duracak, Haziran ayyla rtnm, ve onun sla suskun hayvanlar birleiyor dalgalar gibi. Evet, hangi k denizi, hangi boulmu krallk ar r, grne gre l, hayatta kalmam, ve kesiyor byk ve lml yelkenleri bu sk yzeyi?

Sk sk, indiinde gece, koyuyorum pencereye, ve bakyorum kendi kendime, yaylarak uza utubette o sefil tahtalarn zerine eski bir sandk gibi, anszn duvarlar arasnda krlgan. um namevcutluktan namevcutlua, ve bir mesafede, kabul edilmi ve kekre. PABLO NERUDA EVREN: SMAL AKSOY (YERYZNDE BRNC KONAKLAMA

DAN)

eviri notu: Letarjik: Yaama ilevlerinin ok zayflad, ok derin ve srekli patolojik uyku durumu ola arji ile ilgili. smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------536) ENLN SONU XII Ak kpk, Mart ta Ada da, grrm dalgann dalgayla uratn, beyazln atladn, okyanusun tatn dipsiz fincanndan, nasl da blnr gk papazs kularn uzun uularyla, ve sar belirir sonra deiir ayn rengi, bir sahil gznn sakal uzar, ve benim adm Pablo, eskiden olduum gibiyim, sevdalym, phedeyim, borluyum, o dalgalar tayan iileriyle sonsuz denizin sahibiyim, o denli huzursuzum ki ziyaret ediyorum daha domam uluslar: geliyorum ve gidiyorum denize ve denizin lkelerine, klklarn dilini biliyorum, sert balklarn dilerini, enlemlerin titreyilerini, mercanlarn kann,

balinann dilsiz gecelerini, lkeden lkeye gittim, aratrdm halileri, dayanlmaz blgeleri, ve her zaman dndm geriye, huzur bulamadm kklerim olmakszn ne syleyebilirim ki? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy (Tren arklar ndan, 1961) . Pablo Neruda ---------------------------------------------537) R Ve zamanyd... Gelmiti iir beni yoklamaya. Bilmiyorum, bilmiyorum nereden geldi, zemheriden mi yoksa bir nehirden mi. Bilmiyorum nasl ya da ne zaman, sesler deildi, szckler deildi, sessizlik de deildi, fakat beni aryordu bir cadde, gecenin dallar, anszn bakalar, iddetli yangnlarn arasndan ya da belirsiz yzmle oradan dnerken yalnz, dokunmutu bana. Ne syleyeceimi bilemedim, azm bilmez isimleri, gzlerim kr, ve kmldad bir eyler ruhumda, ate ya da unutulmu kanatlar, ve kendimce yorumlayarak anlamn o atein, yazdm ilk gsz dizeyi, gsz, ieriksiz, saf, sama sapan, hibir ey bilmeyen birinin hikmeti gibi, ve birden grdm gklerin kmldayp aldn, gezegenlerin, titreyen bitkilerin, delip geti glgeler, oklarn, atein ve ieklerin gizemleriyle, kvrml gece, evren. Ve ben sonsuzca kk varlk, koca yldzl bolukla sarhoum, benzeriyim, grntsym gizemin, uurumun bir parasym, yldzlarla tekerlendim, rzgrda utu yreim.

Pablo Neruda eviren: smail Aksoy. ('Memorial de la Isla Negra'dan, 1964) . Pablo Neruda ---------------------------------------------538) KAYETL BR KASDE Ey gller arasndaki kz, ey gvercinlerin skkl, ey balktan ve gl alsndan hapishane, ruhun susam tuzla dolu bir iedir ve zml bir an tenin. Ne yazk sadece trnaklar var sana verecek, sadece kirpikler ya da erimi piyanolar, ya da yreimden fkran dler, tozlu dler trs giden siyah atllar gibi, hzla ve kazayla dolu dler. Sadece seni sevebilirim pler ve gelinciklerle, yamurla slanm elenklerle, dik bakarak kl grisi atlara ve sar kpeklere. Sadece seni sevebilirim srtmda dalgalarla, arasnda kkrdn tok vurularnn ve dnceli dalgalarn yzyorum mezarlklara gp giden belli rmaklarda slak ve cokun ayr o hznl al mezarlarn zerinde yzyorum boulmu yreklerin ve gmlmemi ocuklarn solgun listeleri arasndan. ok lm var, ok gml aciz tutkularmda ve umutsuz plerimde, su var kafama den uzarken sam, zamandan bir su, kendini koparm siyah bir su bir gece sesiyle, yamurdaki ku lyla, kemiklerimi koruyan slak kanatlardan sonsuz bir glgeyle: giyinirken ben, aynalarda ve camlarda bakarken kendime srekli, iitiyorum nasl beni izlediini birinin ve hkrarak beni ardn hznl bir sesle, zamanla rm. Duruyorsun toprakta, dolusun dilerle ve yldrmlarla, yayyorsun plerini ve ldryorsun karncalar. Alyorsun salktan, soandan, ardan, yanan alfabeden tr. Mavi ve yeil bir kl gibisin, ve sana dokunduum zaman durguncasn bir rmak gibi. Gel benim beyaz giyimli ruhuma bir buket kanl glle ve klle dolu kupalarla, gel bir elmayla ve bir atla, nk karanlk bir oda var burada ve krk bir amdan, k bekleyen bir ift titreyen sandalye, ve l bir gvercin, bir sayyla. Pablo Neruda

eviren: smail Aksoy Yeryznde kinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------539) L TOPRAKLARINDA UYGUN ADIM Ta Dnyann Gneyucu'na dek t spanya. Eilip bklerek aratryordu kar' srk spanyollar. Bio Bio ciddi rmak, 'dur' dedi spanya'ya. Yeil iplii titreyen bir yamur gibi aslan Maiten orman dedi ki spanya'ya: 'Devam etme.' Suskun snrlarn Titan', karaam konutu gkgrltsyle. Ne ki, haner ve sklm yumruk gibi ulat memleketimin ortasna kifler. Yreimin yoncalarda uyand mperial rmann kylarna dek frlatt kasrga kendini sabah-na. Kasvetli kristalin kylar arasndaki bir anak gibi kpklenerek uzatt balkln geni rmak-yan adalardan hiddetli denize doru. Sahilinde yayld iektozu iddetli etaminlerden bir hal ve denizin tesinde kmldatt rzgr btn sonbaharn hecelerini. Araukanya'nn fndkaac ekti gnderine sevincin alazn asl salkmlar yamurun toplanm temizliin yanna kayd her yerde. Mis kokuyla brlyd her ey, yeille ykanm ve yamur arl kla, ve her bir buruk kokulu koru k'n yaylm bir dalyd ya da yolunu yitirmi deniz tertibi hatta okyanus iy'iyle sarho. Kulardan kule ve ty ve tnlayan yalnzlktan bir frtna ykseldi yarklardan, ieklenen topa-topa sar pcklerden bir tespihken dev erelti-otlarnn kvrlan yeleleri arasndaki nemli gizlilikten. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------540) L'L BALMACEDA (1891) Londra'dan geldi Mr. North. Gherile-zenginidir O.

nceleri bozkrda alt bir zaman rgat olarak, ne ki ykseldi sonra ve kayboldu ortadan. imdi geri dnyor, ngiliz pounduyla sarmalanm. Yannda iki arap at ve saf altndan yaplma kk bir lokomotif getiriyor. Armaan bunlar Bakan'a, nam- dier Jose Manuel Balmaceda'ya. 'You are very clever, Mr. North.' Ruben Dario gidip geliyor bu eve, bu bakanlk-sarayna, istedii zaman. Bir ie konyak her zaman hazr ve nzr. Gen Minotauro, gizlenmi rman sisine, ses sadayla ap giden, Mr. North iin klmas ok zor olan byk merdivenlerden kyor yukarya. Bakan yenilerde dnd geriye avutulmaz, gherile dolu Kuzey'den, yle syledi orada: 'Bu toprak, bu varsllk ili'nin olacak, bu beyaz maddeyi halkm iin okula, yola, ekmee dntreceim ben.' imdi, sarayda, arasnda btn evraklarn bakyor ince profili, gergin baklar orak topraklarna gherilenin. Soylu yz glmyor. Ban solgun alm tayor lm birinin antik damgasn, memleketin eski atalarndan birinin damgasn. Btn varl resm bir tetkikde. Buz souu bir rzgr bozuyor huzurunu ve dncelerini O'nun. Geri evirmiti Mr. North'un atlarn ve o kk altn makinay. Bakmadan geri gnderdi onlar sahibine, O byk gringo. Elini handiyse kmldatt, umurunda deildi. 'imdi, Mr. North, hi bir ayrcalk veremem size, memleketimi City irketinin gizli emellerine baml klamam.' Mr. North soluu kulpte alyor. Yzlerce viski geliyor masasna, yzlerce akamyemei avukatlara, Parlamento'ya, ampanya muhafazakarlara. kyor acentalar kuzeyin bana, teller geliyor, gidiyor ve geri dnyor. Ho pound ve sterlin ryorlar altndan rmcekler gibi gerek bir ngiliz giysisini halkma, terzi elinden kma bir giysi kandan, baruttan ve sefillikten yaplm.

'You are very clever, Mr. North.' Karanlk evreliyor Balmaceda'y. Gn gelince hakaret ediyorlar O'na, alay ediyor O'nunla aristokratlar, Parlamento'da tehdit ediyorlar O'nu, yeriyorlar, arkasndan konuuyorlar O'nun. Kavga iin kkrtp yeniyorlar O'nu. Ama yeterli deil daha bunlar: gerekleri de arptmalar gerekiyor. Zengin zmbaheleri 'fedakarca' davranyor, ve alkol bouyor o iren geceyi. k giyimli genler iaretliyor kaplar ve bir istil srs saldryor evlere, atyorlar piyanolar balkonlardan dar. Lam benzeri bir aristokrat piknik ve Fransz ampanyas kulpte. 'You are very clever, Mr. North.' Arjantin elilii at kaplarn Bakan'a. O akam hemen gvenlik diye yazd elinin iine, kara bir kelebek gibi ykseliyor glgesi iine gzlerinin bitkin gizemdoluluunun. Ve gururlu aln O'nun kyor o kk odann yalnz dnyasndan ve aydnlatyor karanlk geceyi. Yazyor temiz adn, retmenden rendii byk, derli toplu harflerle. Elinde tabancas var. Pencereden gryor en son grecei memleket parasn ve dnyor ili'nin yaylm bedenini, gecede bir kitap sayfasymcasna uram saldrsna karanln. Yolculua kyor imdi de, ve grmeden kayyor baklar bir trenin penceresinde kayarcasna tarlalara, ev srlerine, kulelere, sel basm enlemlere, yoksulluklara, aclara, paavralara. Hatasz bir d kurgulad, bu umutsuz manzaray deitirebileceine dair, halkn saldrlan bedenini koruyabileceine dair bir d. imdi ok ge, tek tk silah sesleri duyuyor, zafer kazanan komutann barn, o hain saldrnn, ulumalarn 'aristokrasi' 'nin, duyuyor

son mrltlar, byk sessizlii, ve bylece kapatyor gzlerini hayata. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------541) L'NN BULUCULARI Kuzey'den getirdi Almagro yanm kzn. Ve topran stnde eildi O, patlamayla bat arasnda, gndz ve gece bir harita zerinde gibi. Diken glgeleri, deve-dikeni ve balmumu glgeleri, birletirdi spanyol'u clz bedeninde, yeryznn kasvetli stratejilerini getiinde. Gece ve kar ve kum oluturur benim ensiz memleketimin biimini, btn sessizlik oturur uzun izgisinde onun, btn kpkler onun denizsakalndan damlar, btn kmr gizemli pyle dklr. Kmr atei gibi yanar altn onun parmaklarnda, ve gm aydnlatr yeil bir ay gibi onun melankolik bir gezegenden yaplm dayankl bedenini. Bir zamanlar gle, zeytinyana, rzgra ve Antik'in gne yakn olan spanyol, bilmiyordu dargn tan bu yeri deniz-kartalnn gbresinin altnda dodu. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------542) LNN DENZLER Uzak blgelerde ykadm senin kpk ayaklarn, yaylm sahillerini srgn ve lgn gzyalarnda. Bugn geliyorum senin azna, bugn alnna senin. O kanl mercana deil, o yaklm yldza da deil, o beyaz prltl, zorlanm sulara da teslim etmedim gururlu gizini ya da heceni. Sakladm kekre sesini senin, koruyan kumdan bir tayapra mobilyalarla eski giysilerin arasnda. anlardan bir toz, nemli bir gl. Ve sk sk sen Araukanya suyunun kendisiydin, o hain suyun: fakat sakladm batan tam ve onda vuran sesini glgenin. Ey ili nin denizleri, ey su, ykselmi ve darsn keskin ulu alazlar gibi,

gkyakuttan bask ve d ve peneler, ey tuzdan ve aslandan deprem! Gezegenin eimi, kayna ve kys, gz kapaklarn sunuyor topran le zamann ve saldryor yldzlarn mavisine. Tuz ve devinim kurtaryor kendisinden seni ve bltryor okyanusu insan maaralar arasnda adalarn tesindeki arln iin paralyor ve datyor mutlak zden bir akn. Issz Kuzey in denizi, bakr krbalayan deniz ve frlatan kp yalnz olana doru, direnli sakinin eli, pelikanlar arasnda, souk gneten ve gbreden kayalar ve insancl olmayan afan geidiyle yanm bir ky! Valparaso nun denizi, dalgas ssz ve gecesel n, anayurdumun heykelinin grnd henz kr gzlerle bakt okyanusun penceresi. Gney in denizi, okyanussu deniz, deniz, gizemli ay, mperial dolaylarnda meelerin deheti, Chilo dolaylarnda kanla birlemi, ve Macellan Boaz ndan en utaki snra dek tuzdan tek bir tslama, btn bu lgn ayn ve buzun kaak yldz at. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------543) LNN SESLER Daha nce ili nin sesi zgrln metalik sesiydi, rzgrdan ve gmten, daha nce iitildi taze yara izlerinde gezegenimizin yceliklerinde, yabanlln ve kentarosun girdii Amerika mzda. El dememi kara dek, uykusuzlukta, ykseldi saygn yapraklarn korosu, zgr sularn arks rmaklarnda, senin gzelliinin mavi grkemi. sidoro Errzuriz boaltmt kendi savaan, kristal berra yldzn karanln zerine, elleri arkadan bal halka, frtnal kk bir gezegen gibi alnyla Bilbao ydu, uyarlar ve msr tohumuyla ien sonsuzca yeillenen yapraklarn getiren Vicua Mackenna yd, pencerenin darda brakt

baka halklara. Girdiler ieri ve yaktlar gecede lambay, ve dier halklarn ac gnnde en yksek oldular karn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Karanlktaki Anayurduma Yeni Yl lahisi adl blmnden) eviri notlar: Kentaros: Mitolojide, insan bal at. sidoro Errzuriz: 1835-1898 tarihleri arasnda yaam ilili tarihi ve politikac. Bilbao: spanya da Biscaya Krfezi nde bulunan liman kenti, Vizcaya blgesinin bakentidir.

Mackenna: Benjamin Vicua Mackenna: 1831-1886 yllar arasnda yaam ilili yazar. Kaliforn aki ilili altn arayclarn anlatan Viajes ( Yollar ) adl yaptyla nlenmitir. Ayn ulgor y Muerte de Joaqun Murieta (Trke Metin: zdemir nce, iek yaynevi, ubat 1984 rieta nn htiam ve lm ) adl oyunu kaleme almtr. smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------544) LYE KARI EMR ALIRLAR Fakat herkesin arkasnda aramallar, bir eyler var arkasnda hainlerin ve kemiren farelerin, bir imparatorluk var donatan masay, yemei ve mermileri sunan. Yunanistan da yapmay baardklarn yapmak istiyorlar sana. O kk Yunan efendileri ziyafette ve mermiler dalardaki halk iin: durdurmallar o yeni Samothrake zaferinin kan dnyaya, asmallar, ldrmeliler, israf etmeliler, New York ta sap kavranlan katil ban saplamallar; atele yok edilmeliydi gururlar o ortaya kan insanda kanla sulanm topraktan her yerde doan. Chiang silahlandrmalyd ve o sefil Videla y, para verilmeliydi onlara hapishaneler iin, uak kanatlar bombalamak iin kylleri, verilmeliydi onlara ancak bir ekmek krnts, biraz dolar, geri kalan onlar halleder, yalan sylerler, yozlatrrlar, llerin zerinde dans ederler, ve onlarn karlar en pahal elbiselerle dolarlar. Halkn lm kalm savann nemi yok, bu ehadet gerek duyar bakrn efendilerine: bulunur yeterli kant: generaller terk ediyor orduyu ve alyor Chuquicamata Ofisi nde asistan olarak, ve gherilede emir veriyor ilili general klcyla pampann olu ne kadar maa alacak diye. Byle emir veriliyor yukardan, dolarn kesesinden, byle emir alyorlar o sefil srngenler, byle stleniyor generaller polis roln, byle ryor anayurdumun aa gvdesi.

Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Karanlktaki Anayurduma Yeni Yl lahisi adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------545) MD DE KBA Ve o zamandan beri kan ve kl akt. O zamandan beri yalnz kald palmiyeler. Kba, akmsn sen benim, ikence tezghna baladlar seni, bozdular yznn gzelliini, solgun altn bacaklarn ayrdlar birbirinden, narla ezdiler cinselliini, delik deik ettiler seni baklarla, parampara ettiler, yakp kavurdular seni. irinliin vadisi arasndan geldi celltlar, ve sis iindeki yksek platolarda kayboldu oullarnn zrh bitkisi. Gene de teker teker gtrld onlar, ldrlmek iin orada, ikence iinde parampara edilmek iin, ayaktopuklarnn altndan kayan yumuak iektopraklarndan yoksun. Kba, akmsn sen benim, hangi ateli rperi sarst seni bir dalga kpnden tekine, sen temizliin kendisi olana dek, yalnzlk ve sszlk, sklk oluncaya dek, ve yengeler kapyorlar oullarnn kemiklerini. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------546) HRETL DENZLERDE YOLCULUK ETTM hretli denizlerde yolculuk ettim, btn adalarn dn elenkleri stnde, ben kadn en byk denizcisiyim ve gittim, gittim, gittim ta en kydaki kpe dek, ne ki senin youn, denizcil sevdan baland yreimin limanna. Sen engin okyanusun dalarla zengin en gzel ban, ve senin gkmavisi Kentaros-brnde aydnlanyor oyuncaklarn krmz ve mavi klaryla senin kenar mahallelerin. Bir ie-gemisine yararsn

kk evlerinle ve 'Latorre' araf stndeki bir gri t gibi, bu yzden deildi sana verilmi frtnayla krbalanm bir kilisenin dalga-fkrmas kudretli denizin yabanl frtnasndan, yeil vuruundan buzul frlatc rzgrlarn, titreyen toprann ehitliinden, yeraltna zg dehetten, btn denizin yan mealenden verdi sana glgeli kayann bykln. ln- ak ediyorum sana, Valparaiso ve geliyorum tekrar oturmak iin yol-kavanda, sen ve ben yeniden zgr olunca, sen denizden ve rzgrdan tacnda, bense nemli, trk topramda. O zaman greceiz nasl da ykselir zgrlk, denizle kar'n arasndan. Valparaiso, yalnz Ece, Issz Gney-Okyanusu zerindeki yalnzlktaki yalnz, her bir sar kaya topluluunu tandm senin ycelerinde, senin dalgalanan nabzn duyumsadm, ruhum sanki dilermicesine gecenin saatinde sarmalad limandan ellerin beni, ve ansrm hkm srdn lkenin stnde su sratan mavi alevli parltsnda. Senin gibisi bulunmaz kumun stnde, Gney'in orkinosu, suyun Ecesi. SIINMACI ('El fugitivo') / 'Canto General' 'den Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------547) TARH KAYDI 1948 (AMERKA) Ktcl yl, sann yl, pis yl! Yksek ve metaliktir senin izgin okyanusun ve havann kylar boyunca, frtna ve heyecandan elik bir tele benzeyen. Fakat, Amerika, ayn zamanda gece karanlsn sen, mavi ve bataklk: amur ve gkyz, yreklerin bir lm kalm sava, ezilmi bodrumunun sessizliindeki siyah, atlam portakallar gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------548) TALAR NDEK TATA, NSAN, NEREDEYD?

Talar iindeki tata, insan, neredeydi? Havalarn havas iinde, insan, neredeydi? Zamanlarn iindeki zamanda, insan, neredeydi? Sen miydin tamamlanmam insann o kk dilsizi ki caddelerde ve eski izler stnde yryen o ruhsuz kartaln geerek l sonbaharn yapraklar iinden, lmsz aclar verdii ruhuna? Zavall el, ayak ve avutulmaz hayat... Yamur gibi parlak gnleri sendeki, lenin matador-mzraklar zerinde, yaprak yaprak m brakld onlarn karanlk besini bo aza? Alk, mercan insanln, alk, gizli gelime, aayarcsnn kk, alk, ykseldi mi paralanm sepetin ta o yksek, devrilen kuleye? Sana sorarm, yollarn tuzu, gster bana ka, ltfen, mimarlk, brak da bir ple kazyaym tatan yaplm etaminini iein, btn basamaklarna karak boluun altst edeyim iini dn, insan bulana dek. Macchu Picchu, ta ta stne koydun da paavrayla m attn temeli? Kmr kmr stne ydn da, en alta m gizledin gzyalarn? Altn'a atei fledin de, kann titreyen byk kzl damlasna da m fledin? Geri ver bana gmlm kleni! Sefilliin toprak katlndaki ekmeini bur, klenin giyitini ve penceresini gster bana. Anlat, nerde uyurdu O daha hayattayken? Anlat bana, uyur muydu deliksiz yoksa esneyip durur muydu yorgunluuyla duvara kaznm bir delikten? Duvar, ey duvar! Anlat bana, her bir ta-dokusu arlatrd m uykusunu, zahmetle mi batt uykusu ta-altnda batarcasna ayn altnda? Antik Amerika, denize kurban edilmi gelin, yabanl ormandan tanrlarn yce boluuna yrdnde altnda imein gelin-sancaklar ve sslerinin, davullardan ve mzraklardan bir grltye kart senin parmaklarnda, souk gl ve souk izgiyi getiren parmaklarnda senin, gen msr-tohumunun kankzl gsn getiren maddenin dokusuna hogrsz maaralarda, Sen de mi sakladn, benim batk Amerika'm, sen de mi al dibinde, buruk barsaklarnda bir kartalnki gibi? ('Alturas de Macchu Picchu'dan, 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy)

Pablo Neruda ---------------------------------------------549) TALAR VADS (1946) Bugn, 25 Nisan, dt Ovalle nin tarlalarna yamur, uzun sredir beklenen, su 1946. Bu ilk slak Perembe gn kuruyor sisli bir gn boz demirhanesini dalarda. A iftilerin torbalarnda saklad kk msr tohumlar iin Perembe dir bu: bugn aceleyle izecekler topran kabuunu ve batracaklar o yeil hayatn msrn amura. En son dn gittim tekrar Hurtado rmana: o etin ve dalayan kayalklarn arasnda ktm yukar, dikenlerden kaskat, deil mi ki o byk And da kakts ok kollu zalim bir amdan gibi kalkyor ayaa orada. Ve btn bu orak dikenlerin zerinde quintral bitkisi yakm btn kanl lambalarn al bir entari gibi ya da korku salan akam kzllndan bir leke gibi, bir bedenden kan gibi srklenmi binlerce diken arasndan. Kayalar muhteem damarlardr, phtlam atein alarnda, vadiyi bekleyen bu merhametsiz heykellerle birlikte eriyene kadar yuvarlanp duran kr uvallar tan. En kenardaki sulardan uysal ve lmekte olan bir alty getiriyor rmak iine sarkan yapraklarn ok karas kalnlna, ve kavaklar kaybediyor ince sar renklerini damlalarda. Norte Chico da sonbahardr, gecikmi sonbahar. Burada parldyor k zmlerde daha uzun sre. Bir kelebek gibi daha uzun sre ikircikli davranyor berrak gne olgunlaana dek zm ve misket zm hallar k sayor vadide. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------550) TAT Sahte astrolojiden, biraz hznl alkanlklardan, sonsuzlua dklen ve srekli kaldrlm yoldan, her zaman korudum bir eilimi, yalnz bir tad. Sandalyelerde bulunmann tevazusu iindeki hayli eski tahtalar gibi ypranm konumalardan, ikinci snf istekleriyle kleler gibi hizmet etmek iin yutulmu szlerle, bulunuyor bende stten bu kvam, l haftalar, kentlerin stndeki havadan zincirlerden.

Kim vnebilir daha gl bir sabrdan tr? Bilgelik sarmalyor beni gergin bir deride gibi bir ylan gibi tek dze rengiyle: yarattklarm douyor uzun bir geri evirile: ah, tek bir kadeh ikiyle ayrlabilirim setiim bu gnden, yeryzndeki dier gnlerle e. Yayorum sradan renkli bir zle, suskun yal bir anne gibi, kilise karanlklarndan ya da bacaklarn son dinleniinden oluan bir sabr. Bunlarla doluyum ben, aslnda hazr, hznl beklentilerde uyuyan donanm sularla. Gitarmda eski bir ark var, kuru, yanklanan, srekli, kprtsz, sadk bir besin gibi, duman gibi: dinlenen bir element, yaayan bir ya: ar gayretli bir ku kolluyor bam: kmldatlmaz bir melek klcmda kirac. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde Birinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------551) TATLIYSA EER BTN IRMAKLARIN SUYU Tatlysa eer btn rmaklarn suyu nereden gelir denizin bu tuzu? Nasl bilir mevsimler gmlek deitireceklerini? Niin onca yavatr klar ve ondan sonra onca canl? Ve nasl bilir kkler a doru ilerleyeceklerini? Ve onca iekle ve renkle selamlamak esintiyi sonra? Her zaman ayn ilkbahar mdr tekrar tekrar ayn rol oynayan? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------552) TEKML BEYAZ DLERYLE Tekmil beyaz dileriyle kime glmser pirin?

Niin grnmez mrekkeple yazlr karanlk zamanlarda? Caracas taki o gzel bilir mi ka tane etei vardr gln? Niin sryor beni pireler ve edebiyat avular? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------553) TEMBEL Yldzlarn arasndaki metalden bu ey srdrecek dolanp durmay, ve vahilik yapmaya gidecek bitkin adamlar uysal aya ve bulacaklar kendi eczanelerini orada. zmlerin kabard bu zamanda hazrlanr arap domaya denizle sradalarn arasnda. imdi ili de dans eder kirazlar, akr esmer kzlar ve su gitarlarda parldar. Dokunur gne her bir kapya ve budaydan mucizeler yaratr. Pembedir ilk arabn rengi, tatldr ocukluun irinlii gibi, salkldr ikinci arap, bir gemicinin sesi gibi diridir, nc arap bir topazdr, hem bir gelinciktir hem de bir ate. Evimin hem denizi var hem de topra, fndk rengi byk gzleri var kadnmn, gece gelir, beyaz ve yeil bir giysiyi brnr deniz, ve sonra dalgann kpnde dler ay deniz yeili bir kz gibi. Hi niyetim yok gezegenimi deitirmeye. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------554) TERK EDLM

Aramad m u ya da br gn seni, afan dileriyle filizlenmi bir gn, lmn tkrtsndan domu, seilmi zmlerden bir gn aramad m zrhn, tenini, anakaran, ykamak iin ayaklarn, saln, tamamlanmln? Sadece senin iin domam myd, erkek ya da kadn, kendine yakan ilkbahar mavisi dolamyla saat, dnya lnn o muazzam sesi, geminin sessizlii gecede, yaayan her ey gz kapaklaryla rtlm lmek iin ve akp gitmek iin? Soruyorum sana: hi kimse, sen, o sensin, senin duvarn, ve rzgr, rman sularnda grdn gibi arkdan cmert bir gl ve berraklk getiriyor sana, ya da sen insan tellerinin ilk titreyiiyle saldrlm o israf edilmi ilkbaharda msn, askerler akrken yaban kiraz aalarnn glgesinde sel olup avkyan ay altnda, o zaman grmedin mi senin iin ayrtlm gitar, ve seni pmek isteyen o kr kalay? Bilmiyorum, ac ekiyorum kim olduunu bilmemekten, geri almaktan aznn hecesini, en yksek gnleri tutup ve gmmek onlar ormanda, o kaba, slak yapraklarn altnda, ve ara sra, siklonun altnda gvenlikte, sallanm o en korkmu aalarla, o derin topran delik deik eden memesi, fel olmu kuzey rzgrnn en son ivisiyle, devinimdeyim ben, insan gzlerinin tesinde, kaplann penesinin tesinde, benim kollarma yetieni kazmak, datmak iin buz gibi gnlerin tesinde. Seni aryorum, o gri gn oluturduu ve sonra terk ettii madalyalar arasnda senin resmini, kim olduunu bilmiyorum, fakat ok ey borluyum sana ki toprak dolu benim ac hazinemle. Hangi tuz, hangi corafya, hangi ta dikmiyor ki kendi gizli bayran o korunmu olanda? Hangi den yaprak benim iin uzun bir kitap deildi ki gnderilmi ve biri tarafndan sevilmi szcklerden? Hangi kasvetli mobilyann altnda saklamadm ki ben o en tatl gmlm nefesi, kimseye ait olmayan iareti ve heceleri arayan? Sensin, sensin belki, erkek ya da kadn ya da kimsenin gremedii efkat. Ya da belki ezmedin sen o karanlk insans gk kubbeyi, o titreyen yldz, belki bilmiyordun yolunda giderken, ki seni arayan admlardan o alazl gn, aldyor o kr topraktan. Fakat bulacaz kendi kendimizi silahsz ve ylm olarak, topran en son dilsiz armaanlar arasnda. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde nc Konaklama dan

Pablo Neruda ---------------------------------------------555) TIRMAN BENMLE AMERKA'YA ZG SEVDA Trman benimle Amerika'ya zg sevda. p benimle bu sr dolu talar. Urubamba'nn dalgalanan gm brakt iektozunu usun diye altn tac'na. Uuyor boru-ieinin boluu, talam bitki, bu da hazinesinin sessizliine trmanan bklmez elenk. Gel, kk hayat, dnyann kanatlar arasnda, krbaladn sen - kristal ve souk, savaan zmrtleri ayran havay, ah kardan damlayan yabanl su. Badndren gecede izliyor sevda kar'n kr-olunu, nlayan And-da akmaktandan gzkzl dizli afan tanrasna. Ey, tnlayan ipliklerin Wilkamayu'su, patlattnda sen izgisel gkgrltn yaralanm kar gibi beyaz kpe, trk syleyip cezalandrr yaln frtnan, ykseldiinde titreyerek ge doru, hangi etin dilde fsldarsn sen gaspedilmi And-da kpn? Kim yakalad souun imeini ve vurdu zincire bu doruklarda blnm buzsouu gzyalarnn arasnda, tepetaklak srnm en son kayasna doru krbalanm sava kzl takalemlerle, ve srklenmi kendi saval yatana bu kzgn klnta titremi? Anlam ne senin avlanm parltnn? Senin gizli, szcklerle imarlanm isyanc imein mi frlad teden? Kim krar buza kesmi heceleri, gecesel dilleri, altndan sancaklar, gizem-dolu azlar, bastrlm lklar senin yumuak suyunun atardamarlarnda? Kim keser gzkapaklarn yeryznden yukar bakan ieklerin? Kim ezer bir elle gibi ellerine dklen tohum salkmn samak iin burdaki kendi uyumazlklarn souun yerbilimine? Kimdir batran insan-ilikilerinin daln? Kimdir ayrl bir kez daha gmen topraa? Sevda, yaklama snra sakn, batk kafaya hayran olma: brak tamamlasn zaman onun endamn

kesilmi kaynaklarn evinde ve abuk akan suyun ve duvarlarn arasnda topla koyan havasn, rzgrn paralel anlaylarn, sradalarn kurumu kanaln, iy'in salkl selmn, ve yksel korunun iinde iekten iee, inerken sen kayan ylan, ey sevda. Dala ve ormanla kapl bu dik blgede, yeil yldzlarn tozu, kl vahet Mantur rma patlyor yaayan bir gl ya da bir yeni sessizlik saklan gibi. Gel benim hayatma, afama, gel talanm yalnzlklara. lm lke yayor hl. Ve bir korsan gemisi gibi geiyor kondor'un kana susam glgesi zamann zerinden. ('Alturas de Macchu Picchu'dan, 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------556) TIRMAN, BRADER, AYAA KALK BENMLE, HAYATA Trman, birader, ayaa kalk benimle, hayata. Uzat elini bana heryerini kaplayan aclarn derininden. Geri dnecek deilsin uuruma. Geri dnecek deilsin yeralt-andan. Trplenmi sesin dnmeyecek geri. Delik deik olmu gzlerin dnmeyecek geri. Yeryznn derininden bak bana, kyl, dokumac, suskun oban: kutsal lamalarn seyisi: serke yapiskelesinin duvarcs: And-da gzyalarnn su-taycs: ezik parmakl sara: kendi budaynda titreyen ifti: kaval-amuruna karan mlek yapmcs: bu hayatn yeni kabna doldurun batm eski aclarnz. Kannz ve alnlarnzdaki krklklar gsterin bana, ve syleyin bana: ite burada cezaldrldm, nk parlamad elmas ya da zamannda vermedi toprak ta ve buday: ve iaretleyin benim iin banz arpttnz ta, gsterin sizleri armha gerdikleri aac, akn eski akmaktalarn yakn eski lambalar, yakn yzyllardr yaralara yapan krbalar ve parltlarn kanl baltalarn.

Sizin aznzdan konumaya geliyorum. Ey topraktaki btn suskun ve patlam dudaklar, birlein ve anlatn bana ta derinden, btn bu uzun gece boyunca, sanki sizlerden biriymiimcesine. Ama anlatn hereyi, btn zincirleri, btn bantlar ve btn admlar, bileyin sakladnz baklar ve yerletirin gsme, sar bir imek rmana benzeyen elime, gmlm kaplanlarn dalgasna benzeyen elime. ve brakn alayaym sonra, saatlerce, yllarca, kr-alarca, yldz yzyllarnca. Sessizlii, suyu, umudu ver bana. Kayay, demiri ve volkanlar ver bana. Yaptrn bedenleri bana, bir mknatsmm gibi. Damarlarmdan ve azmdan gir Ve konu szlerimle kanmn arasndan. ('Alturas de Macchu Picchu'dan, 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------557) TNA MODOTT LD Tina Modotti, bacm, uyumuyorsun, hayr, uyumuyorsun, belki duyuyor yrein dnk gln bydn, nceki gnn son gln, o yeni gl. Bacm, rahat uyu. O yeni gl senindir, o yeni toprak senin: o derin msr tohumundan yeni bir giysi giydin ve uysal bakn dolar kklerle. Bacm, bouna deil artk uyuyuun. Paktr irin adn, krlgan hayatn pak. Glgelerden, deniz kpnden, sessizlikten, ardan ve ateten ve kardan, iek tozundan, izgiden ve elikten olutu demir gibi sert narin biimin. Uyuyan bedeninin mcevherinde uyuyan akal gsteriyor hl ty ve kanl ruhunu, sanki sen, bacm, balktan ayaa kalkp glmseyecekmisin gibi. Sana dokunmamalar iin, lkeme gtreceim seni, kardan lkeme, ki katil akal ya da kiralk ua dokunamasn diye paklna: huzur bulacaksn orada.

Bir ok adm arasnda bir adm iitiyor musun, bozkrdan byk bir ey, Don dan, souktan? itiyor musun kararl bir asker haykrn karda? Bacm, senin admlarndr bunlar. Bir gn geecekler kk mezarnn yanndan, solmadan nce dnn gl, yarnn admlar geecek yanndan grmek iin sessizliin yand yeri. Bir dnya yryor, bacm, gittiin yere doru. Her gn arkn ulayor sevdiin ltl halkn aznda. Yrein cesurdu senin. lkenin eski mutfaklarnda, o tozlu yollarnda sylenir insandan insana bir eyler, ltl halkn alazlarna geri dner bir ey, uyanan ve ark syleyen bir ey. Bacm, senin halklarndr bunlar, adn her gn ananlar, her yerden gelen bizler, sudan ve topraktan, ele vermeyiz adn ve baka adlar syleriz. Ate lmesin diye. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ('nc Konaklama'dan) .

evirenin notu: Tina Modotti, spanya Sava na da katlm talyal devrimci bir fotoraf tti yle spanya Sava yllarnda tanmt. 1941 ylnda Mexico City de, Modotti lm d andayd. Pablo Neruda ---------------------------------------------558) TRANLIK Ey kalpsiz kadn, gkyznn kz, yardm et bana bu ssz saatte, dorudan, bir silah gibi aldrsz unutuun souk hissiyle. Okyanus gibi bsbtn bir zamanda, yeni domu gibi akn bir yara evreliyor ruhumun inat kklerini, kemiriyor gvenliimin nvesini. Hangi ar nabz arpyor yreimde btn dalgalardan domu bir dalga gibi, ve benim umutsuz bam kaldryor kendini dten ve lmden bir g abalamasnda. Uzakta bir eyler titriyor kesinliimde, byyerek gzyalarnn gerek kaynanda toparlanm, kekre yapraklardan kat ve zalim bir bitki gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy

Yeryznde Birinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------559) TOCOPLLA Tocopilla dan gneye doru, kuzeye doru: kum, o dklm kire, mavna, krlm tahtalar, bklm demir. Kim eklemiti gezegenin o temiz izgisine, altn renkli ve kor parltl, de, tuza ve baruta o kullanlm aleti, pislii? Kim balad o gm aty, kim brakt o atlam duvarlar ve ayaklar altndaki katlar? nsann o kasvetli , soyulmu her eyinden, her zaman yollarda geri gitmek iin kireli aydan yaplm anana, senin ldren kumunla durulmam fakat! naat yerlerinin nadir marts, ringas, kvrck saanak seresi, sizler yaratklar, ocuklar saanan kanl pruva halatnn, grdnz m ililiyi? Grdnz m insan souun ve suyun iki izgisi arasnda, toprak ufkun dilerinin altnda, koyda? Bitler, tuza saldran yanan bitler, bitler, ky bitleri, yerleik olanlar, maden iileri, ldeki bir yara izinden dierine, ay kysna doru, ileri! Ya olmayan souk mhr entiklemek iin. Pelikan izinin tesinde, ne suyun ne de ekmein ya da glgenin o kat dinlenie dokunduu yerde, balyor gherilenin hkmdarl, ya da bakrn heykeli belirliyor ykseliini, her ey gmlm yldzlar gibi, ac ine sokular gibi, cehennem iekleri gibi, beyaz, titreyen klarn kar beyazyla, ya da ar parltnn yeil ve siyah bir dal gibi. Orada ie yaramaz dolmakalem, sadece esmer ililinin yarlm eli, orada ie yaramaz hi bir phe. Sadece kan. Damardaki insan soran bu sert darbe sadece. Damarda, madende, delik deik edilmi maarada susuz ve defnesiz. Ah benim kk hemerilerim, bu kla yanm, daha aclar lmn ykanndan, sizler kahramanlarsnz, kararmsnz topraktaki afandan tuzun, nerede kuruyorsunuz yuvalar, avare oullar? Kim grd sizleri terk edilmi limanlarn parampara lifleri arasnda? Altnda tuz ereveli sisin, arkasnda metalik kynn ya da belki, belki henz altnda ln, altnda

daima tozdan ykseliinin! ili, Metal ve Gkyz, ve sizler, ilililer, tohumlar, sert biraderler, dzende ve sessizlikte her ey hazr tan sreklilii gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------560) TOMS LAGO Elzevir basks kitap sayfalar arasnda bit gibi uyudu baka insanlar; aralarnda tartyorlard bu yeni km kitaplar futbol tartr gibi, baz goller atar gibi. Fakat o zaman aldamtk arkyla ortasnda ilkbaharn And dalarnn talarn kendiyle srkleyen rmaklar boyunca ve kucaklamtk kadnlarmz, yutmutuk bir rpda onca petei, ve agzlydk daha topran kkrd iin. Sadece bu deil fakat dahas da var: hayat bltk sevdiimiz ve bize arabn yayla kumun drst alfabesini reten mtevazi arkadalarmzla, onlardaki sakinlik akyarak kopartt kendini zor zamanlarda. Ey birlikte maaray ve oban kulbesini aradmz gnler, paralayan rmcek an ve gece boyunca yaylp duran Gney in kylarna ve karlm harcna: her ey iekti ve geip giden sla, her ey yamurdu ve zdeksi pis koku. Hangi geni yolu izlediysek, mola verdik birahanelerde, baklarmz ynelmi inanlmaz bir afaa, bir taa, kmrle betimlenmi bir duvara, hepimize hemen kn btn arklarn reten bir grup ateiye. Fakat yalnzca camlarmza trmanan trtl deildi srnerek deiik renklerle prldayan, sellozda ykanan, her seferinde daha da yksekte o zenli yazsnda, bu demir kats, bu acmasz kovboy da prldyordu gsmze dayad iki tabancayla korkutarak bizi, analarmz becermekle tehdit ederken bizleri ve rehin alrken sahip olduklarmz (btn bunlara kahramanlk benzeri bir ad takmt) . Braktk gesinler diye, dik dik bakarken onlara, bizimle hi bir yere gidemediler, kvrlmadk halarda, ve her biri ilerledi Avrupa gazetelerinden ya da Bolivya pesolarndan oluan kendi mezarna doru. Fakat bizim lambalarmz yanyor hl, ltl daha da berrak yazdan ve ekyadan. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy

Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------561) TOPRAK O yeil toprak teslim oldu sar olan her eye, altn ekinlere, tarma, yapraklara, taneye, fakat muazzam sancaklaryla ayaklandnda gz, sensin grdm, benim iin uzun salarndr baaklar ayran. Bakarm ufalanm eski talardan antlara, fakat dokunduumda tan yarasna, yantlar beni bedenin, parmaklarm yeniden tanr anszn, titreyerek, scak szlarn senin. Topran ve tozun madalyasyla yenilerde onurlandrlm kahramanlarn arasndan yrrm, ve onlarn arkasnda durur dilsizin biri senin kk admlarnla, sen misin o, yoksa sen deil misin? Dn, grmek iin kkleriyle yukar kaldrdklarnda bodur aac, grdm geldiini ve bana baktn ikence grm ve susam kklerden. Yaymak ve ulatrmak iin beni kendi sessizliime ve bastrdnda uyku, uykumu mahveden byk beyaz bir rzgr vardr, ve der yapraklar ondan, der baklar gibi zerime ve boaltrlar kanm. Ve her bir yaramda aznn biimi vardr. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden) Pablo Neruda ---------------------------------------------562) TOPRAKLAR VE NSANLAR

Korkun hayvanlarn kemikleri gibi, topran kabuunda yal toprak fareleri, batl inanl miraslar encomienda nn, karanlk bir topran imparatorlar, evrilmiler nefret ve dikenli tellerle. itlerin arkasnda bouldu gelimesi insann, diri diri gmld ocuk, ekmek ve kitaptan mahrum braktlar, damgaladlar kle iileri olarak ve ahrlara mahkum ettiler onlar. Zavall, bahtsz toprak iisi dikenler arasnda, zincire vurulmu varolmaya, yabanl ayrlklarn zerindeki karanla. Kitapsz korunmasz et gibi oldun ve sonra da bir ahman iskeleti, bir hayattan bir hayata satlm, beyaz kapnn nnden kovulmu yrek paralayan, hznl bir gitar ve danstan baka sevda bilmeden, bir nemli rzgr arpnts gibi ar aba gstererek tutumu. Fakat sadece tarada deil insan yaralar. Daha uzaklarda, yaknlarda, derinlerde dvlm onlar: ehirde, yaknnda sarayn, ate etti havaya czzaml kiralk kla ldrc pisliiyle, sulayan kangreniyle. Talcahuano nun eki, dolambal sokaklarnda, tepelerin bataklk kl ynlarnda grdm yoksulluun kirlenmi yaprann kaynatn, hamuru aalanm yreklerin, bir yeralt afann karanlndaki ak ban, paavralarn yara izi ve buruturulmu, dvlm insann yal z. En aadaki eve girdim, fare delikleri gibiydiler, gherile ve rm tuzla nemlenmi, a yaratklarn kendilerini srdklerini grdm, bu lanetli hava iinden bana glmsemeye alan disiz glgeler. Delik deik etti beni aclar halkmn, dikenli teller gibi sard ruhumu, paralad yreimi:

o zaman ktm yollara ve haykrdm, ktm dar ve aladm, dumanla evrili, aldm kaplar ve yaralad beni keskin baklar gibi, daha nce yldzlar gibi taptm duyarsz yzlere kar haykrdm ve gsterdiler bana ne kadar bo olduklarn. O zaman dntm bir askere: says bilinmeyen, tm bir kta, savaan yumruklarn birlii, hemfikir olmann sistemi, sonsuz zamandan bir lif, silahlanm bir aa, dnyadaki unutulmaz yolu insann. Ve grdm ne ok olduumuzu, ne ok kimse olduunu benim tarafmda, o ya da bu kii deildi, fakat btn insanlard, yzleri yoktu, halkt bu, metal ve yollar. Ve dolatm dnyay ilkbahar admlaryla. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan eviri notu:

Encomienda: Yerlilerin yaad blgelerdeki idare. spanyollarn Amerika y fetihleri dnemi e olan feodal bir dzenleme. Pablo Neruda ---------------------------------------------563) TOPRAKLARINI ALIYORLAR ELLERNDEN Deil mi ki vadinin ve kurakln ardnda, rman ve sararm yapraklarn ardnda, tarla ve hasat iin pusuda bekliyor toprak hrsz. Bak bu nlayan meneke renkli aaca, bak kzaran bayrana aacn, ve ardnda sabah rknn bekliyor toprak hrsz. Dinle kr kayalklarn tuzu gibi kristal rzgar ceviz aalarnda, ne ki her gnk mavi kta cirit atmakta toprak hrsz. Gr budayn tohum katmanlar arasnda altn oklaryla vurduunu, ve ekmekle insan arasnda bir maskenin varln: toprak hrszn. ('Los flores de Punitaqui' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy

Pablo Neruda ---------------------------------------------564) TOUSSANT L'OUVERTURE Tatl karmaklndan frlatyor dokunakl ieklerini Haiti, bakml bahelerini, ihtiamn binalarn; denizi, karanlk bir ata gibi beikleri tenden ve yerden oluan onurunu. Toussaint L'Ouverture balyor bitkilerin mutlak hkmdarln, zincire vurulmu o majestelerini, davullarn tok seslerini, ve saldrya geiyor, yollar kesiyor, trmanyor, emrediyor, kovuyor dman ve davet ediyor inadna doutan hkmdar gibi, ta dene dek O karanlk aa ve gtrlene dek denizler tesine, yerlerde srnm ve ayaklar altnda ezilmi geri dnen halk gibi, frlatld souk depolara ve mahzenlerin sakl lmne. Ne ki Ada'da kayyor kayalar, konuuyor saklanm dallar, umutlar gnderiliyor, ykseliyor kalenin duvarlar. zgrlk senin ormann, benim kara kardeim, saklyor senin sonsuz acnn ansn: gemiin kahramanlar senin sihirli kpn korusun. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------565) TUPAC AMARU (1781) Concorcanqui Tupac Amaru, Bilge efendi, adil baba, Grdn avutulmaz ilkbaharn Tungasuca'ya ykseldiini Anddalarnn basamaklar boyunca, ve ilkbaharla birlikte tuzu ve felaketi, adaletsizlii ve zulm. nkalarn Reisi, Reis Baba, gzlerine gizlendi her ey. Bir sandkta aktan ve kederden sertlemi gibi. Yerli halk gsterdi srk yaralarnn damarlarda parldad srtlarn eski cezalardan arta kalan, ve yle oktu ki srtlar,

btn bir yayla tiril tirildi alayn alayanlaryla. Bir hkrk duyuldu, ve bir bakas daha, ta ki silahlandrlana dek toprak-grisi halk ynn alma-gn toplad gzyalar ananda ve pekitirdi patikalar. Dalarn koruyucu efesi yaklat, barut dedi yollara, ve akn akn halkn yanna geldi kavgann aas. Frlattlar kepeneklerini topraa, eski baklar birleti, ve ard trompetlerin sesi dalm hsm akrabay. Kana susam taa kar, Uursuz miskinlie kar, Zincirlerin metaline kar. Ne ki bldler senin halkn ve krdrdlar kardei kardee, senin kalenin duvarlar ufaland toz gibi. Baladlar yorgun dm ellerini ve ayaklarn drt azgn ata ve drde bldler afan amansz n. Tupac Amaru, yenik gne, senin paralanm anndan bir deniz-gnei gibi ykseliyor yitik bir k. Balkl topran alak kyleri, adanlm hasr iskemleler, tuzun rutubetli evleri 'Tupac' diye fsldar usulca, ve Tupac bir msr-tohumudur derler usulca: 'Tupac', ve bekler Tupac saban-izinde, usulca fsldarlar: 'Tupac', ve filizlenir Tupac topraktan. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------566) UBCO Ya da Ubico dur giden bu patikalarda, cezaevinden cezaevine dolaan motosiklet stnde, bir ta gibi souk, korkunun hiyerarisi zerinde oyulmu bir gemi ss gibi. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan

Pablo Neruda ---------------------------------------------567) ULUSLARARASI TUGAYIN MADRDE GR Souk bir ayn bir sabahnda, len bir ayda, kirle ve dumanla lekelenmi, dizsiz bir ayda, kuatmal ve felketli zncn bir aynda, tek umudumuz barut hakkndaki bir d iken dnyann agzl canavarlar ve gazaplardan olutuunu biliyorken zaten evimdeki slak camlarn arasndan iitirken tfekli ve dii kanl Afrikal akallarn ulumasn, o vakit, Madrid in don souu ay arasndan, sabah sisinde, nbetteyken bu yrek, grdm bu gzlerle burada, grdm onlarn geldiklerini, o kl, utkulu savalar o ince, kat, olgun, tan alazlanan tugayn. Kadnlar tarken bir yokluu rkn bir kor gibi kaygnn zamanyd, ve doldurdu tarlalar imdiye dek saygn olan budaylar gibi, baka lmlerden daha ac ve kesin olan spanyol lm. Evlerin mahvolmu yreklerinden fkran suyla birleti caddelerde insann yarlm kan: uzuvlar kopmu ocuklarn kemikleri, annelerin yrek buran yas giyimli sessizlii, savunmaszlarn sonsuzca kapanm gzleri, zn ve kayp gibiydi, tkrkte boulmu bir baheydi, sonsuzca ldrlm inan ve iekti. Yoldalar, o vakit grdm sizleri, ve gzlerim daha da doldu gururla, nk grdm sabah sisi arasndaki ykseliinizi, afaktan nce anlar gibi sessiz ve kararl Kastilya nn temiz alnn, ciddiyet dolu ve mavi gzlerle geldiniz uzaktan, ok uzaklardan, saklandnz yerlerden, yitirdiiniz memleketlerden, dlerinizden alazlanan irinlikle dolu ve tfeklerle geldiniz savunmak iin canavarn srarak kemirdii zgrln kuatld ve lebilecei o spanyol kentini. Kardeler, bundan sonra paklnz ve gcnz, byk tarihinizi bilsin ocuklar ve erkekler, kadnlar ve yallar, ulasn umudu olmayan herkese, aada madenlerde kkrt ekisi havayla tkenenlere, klenin insaniyetsiz merdivenlerine, ki bylelikle btn yldzlar, bylelikle Kastilya nn ve dnyann btn baa yazsn bir kzl mee gibi gl ve dnyevi adlarnz ve ac kavganz ve zaferinizi. nk zveriniz sayesinde yeniden dodu

yitirilmi inan, namevcut ruh, yeryzne gven, ve bereketiniz, soyluluunuz ve lleriniz arasndan sert kanl kayalklardan bir gnn arasndan gibi akyor elik gvercinli ve umutlu o muhteem rmak. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama nn Yrekteki spanya adl blmnden) . Pablo Neruda ---------------------------------------------568) UMUTSUZ BR ARKI Beni evreleyen geceden frlyor hatran. Irman inat ikayetiyle birlik deniz. Terk edilmi rhtmlar gibi afakta. Brakn zamandr, ey terk ettiim! Yayor souk iekler yreime. Ey harabelerdeki mezar, gemi batlarnn zalim oyuu! Ylr sende savalar ve ka. Ykseldi senden btn kanatlar ark kularnn. Yuttun her eyi, mesafeyi bile. Deniz gibi, zaman gibi. Batt her ey sende! Saldrnn ve pn en zamanyd. bir deniz feneri gibi parlayan, sihrin zaman. Klavuz kaptann korkusu, o kr dalgcn hiddeti, iddetli ak esrimesi, batt her ey sende! Siste ocukluk benim yaralanm kanatl ruhum. Yitik kaif, batt her ey sende! Savurdun zncn, sarldn arzuya. Fel etti hzn seni, batt her ey sende! Glgelerin duvar arasndan getim, girdim tesine isteklerin ve eylemlerin. Ey et, kendi etim, sevdiim ve kaybettiim kadn, bu slak zamanda aryorum seni arkmla. Bir vazo gibi verdin o snrsz efkatin korunan, ve o sonsuz unututa ezdim seni bir vazo gibi. Adalarn kara, kapkara yalnzl vard, ve orada, ak kadn, aldn beni gsne. Susay ve alk vard, ve meyveydin sen. zn ve harabeler vard, ve mucizeydin sen. Ah kadn, bilmiyorum nasl kapsayabilirsin beni yreinin dnyasnda, kollarnn handa!

Seni zleyiim korkuntu ve ksayd, zahmetli ve sarho, sabrsz ve arzulu. plerin mezarl, yanyor ate hl mezarlarnda, alazlanyor hl zmler gagalarn izleriyle. Ey srlm az, ey plen kollar ve bacaklar, ey a diler, ey birlikte rlm bedenler! Ey eridiimiz ve umutsuzlua kapldmz lgn birlii umutla zahmetin! Ve efkat, su ve un gibi hafif. Ve sz, silinmemi daha dudaklardan. Yazgm oldu bu benim, yolculuk etti bununla zlemim, dt zlemim bununla, batt her ey sende! Ey harabelerdeki mezar, her ey dt sana, hangi acy ifade etmedin ki, hangi dalgalarda boulmadn ki! Dalgadan dalgaya lk attn srekli ve akdn, ayakta durarak bir gemici gibi pruvada. Hep ieklendin arknda, atladn akntlarda hep. Ey harabelerdeki mezar, ak ve ac kuyu. Soluk kr dalglar, mutsuz sapan atclar, yitik kaif, batt her ey sende! Brakn zamandr, o sert souk zaman gecenin btn yelkovanlara yerletirmesi gibi. Denizin aldayan kua sarmalyor kyy. Souk yldzlar ykseliyor, siyah kular kap gidiyor. Terk edilmi rhtmlar gibi afakta. Sadece titreyen glge burkuluyor ellerimde. Ey her eyin tesindeki! Ey her eyin tesindeki! Brakn zamandr. Ey terk ettiim! Pablo Neruda Yirmi Ak iiri ve Umutsuz Bir ark dan eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------569) UNTED FRUT COMPANY Trompetler aldnda her ey dzenlenmiti dnyada, ve Yehova bltrmt dnyay Coca Cola, Anaconda, Ford ve dier irketler arasnda: Meyve irketi en erbetlisini ald, lkemin merkezi kysn,

Amerika nn en ho blgesini. Muz Cumhuriyetleri olarak deitirdiler adlarn lkelerinin, ve uyuyan llerinin zerinde, bykl, zgrl bayraklar fetheden kaygl kahramanlarnn zerinde ykseldi bu bizon operas: tehir etmilerdi kendilerini zgr iradeyle, harcanm kral talar, plak brakt haseti, ekti sineklerin diktatrlklerini: Trujillo sinekleri, Tachos sinekleri Caras sinekleri, Martnez sinekleri, Ubico sinekleri, kanda ve reelde ykanan sinekler, halkn mezar zerinde yaz gibi boulan sinekler, sirk sinekleri, zorbaln ynlendirdii hilekr sinekler. Kana susam sinekler arasnda karaya kyor Meyve irketi, kahveyi ve meyveyi yyor gemilerinde, dolu tabaklar gibi ayrlyor hazinelerle boulmu lkelerimizden. Limanlarn eker ar uurumlarnda dyordu ara sra sabahn pis kokusuna gmlm yerli: sallanan bir gvde, adsz nemsiz bir ey, bitkin bir numara, gbreye frlatlm bir salkm rm meyve. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------570) UNUTMAK YOK Bunca zamandr nerede olduumu soracak olursan 'Oldu bireyler' demeliyim oturmalym bir taa kararan dnyada, kendini yemi bitirmi bir nehirde. Korumasn bilmiyorum yitirdiklerini kularn Geride braktm denizi ya da ln kzkardeimin. Nedir bu topran zenginlii? Gn neden gnle kapanyor? Neden karanlk gece alkalanyor azmda? Ve lm neden? Nereden geldiimi sormayacak msn? Anlataym sana;

Krk eyleri Acl kaplar Sk sk tozlanan koca srlar ve tutulu kalbimi. Bunlar ne belleimizde uyanan sar gvercinler, ne de anlardr kuaktan kuaa akan. Alayan yzlerdir bunlar, Parmaklardr grtlamzdaki, ve topraa den yapraklardr. Yiten gnn karanldr. Yeertir kaleleri hznl kanmzdaki. te menekeler ve ite krlanglar, Sevdiim her ey Tatl mesajlar veren gnbegn akta zaman tatll artan. Kaamayz biz; Dilerimizin arasndan: Neden kemiriyor boa giden zaman sessizlik kabuunu? Ne yant vereceimi bilmiyorum. O kadar ok ki Ve o kadar ok Ve o kadar ok Ve o kadar ok Ve o kadar ok lmz ki kzl gne nnde setler ki arpk kabuklu balar ki pcklerimizi engelleyenler ki unutmak istediklerim.

Pablo Neruda ---------------------------------------------571) UNUTTUUM ERDEMLERDEN YEN BR GYS Unuttuum erdemlerden yeni bir giysi dikebilir miyim kendime? Niin en gzeli rmaklarn tam da Fransa da akyor? Che Guevara nn gecesinden sonra niin afak domuyor Bolivya da? Titreip duruyor mu ldrlm yrei ve aryor mu katillerini orada? nce gzyalarnn tadna m brnr srgnln siyah zmleri? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------572) UNUTULMU LR Ey gzel Portekiz, meyve ve iek sepeti,

okyanusun gm gri kylarnda belirdiinde, Avrupa nn deniz kpnn ortasnda, o altn renkli lirle terk eder seni Camens, irinlikle aldayarak Atlantik Okyanusu nun azlarnda datrsn meyhanelerinin dalgal kokusunu ve denizin portakal ieklerini, bulutlarla ve felaketlerle blnm ltl ayn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( zmler ve Rzgr dan, 1954) .

Not: Camens: Luis de Camens, yaklak olarak 1525-1580 yllar arasnda yaam Portekiz mill Pablo Neruda ---------------------------------------------573) UNUTURSAN BEN Bilmeni istediim bir ey var: Biliyorsun nasl olduunu: baktmda kristal aya, ikircikli gzn penceremdeki kzl dalna, atein yaknnda dokunduumda ince kle ya da odunun burumu bedenine, her ey getirir beni sana, sanki yaayan her ey, koku, k, metaller, beni bekleyen kk teknelerdir, senin adalarna doru giden. Pekl, eer azar azar sevmeyi brakrsan beni, brakrm seni sevmeyi azar azar. Eer birden unutursan beni, arama o an beni, nk unutmu olurum oktan seni. Hayatmn iinden geen bayraklarn bu dalgalann yaylm ve lgnca bularak, kklerimin olduu yreinin kenarnda brakmak istiyorsan beni, iyi dn, o gn o saat

kaldracam kollarm ve kklerim gidecek uzaklara baka bir topra aramaya. Fakat eer her gn, her saat hissedersen, benim yazgm olduunu bklmez bir akla, her gn beni aramak iin ykselirse bir iek dudaklarna, ah, sevgilim, ah nazlm, o eski ateteki alazlarm coar yeniden, ve bendeki hibir ey ne sner ne de unutulur, akm beslenir senle, ey sevgilim, ve yaadn mddete, kollarnda olacak terk etmeden benimkileri. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Kaptann Dizeleri nden Pablo Neruda ---------------------------------------------574) UNUTU Yaylm toprak gibi bir kadehte btn bu ak, yldzl ve dikenli sana verdiim ak, fakat gittin kk ayaklarla, kirli topuklarla atete ve sndrdn onu. Ah, byk ak, kk sevgili! kircikli deildim kavgada. Hayata doru yrmeyi brakmadm, bara doru, herkese ekmek iin, fakat kaldrdm seni kollarmda ve mhladm seni plerime, ve baktm sana hibir insan gznn sana bir daha bakmayaca gibi. Ah, byk ak, kk sevgili! lm almamtn o zaman, ve senin iin kan, buday, suyu seen adam, kartrdn eteine den o kk bcekle. Ah, byk ak, kk sevgili! Uzaklardan geriye dnp sana bakacam bekleme, iyice belle seni terk ettiimi, gezintiye k ihanet edilmi fotorafmla, yrmeyi srdreceim ben, geni yollar aacam karanla doru, yumuatacam topra,

gelenlere datacam yldzlar. Yolda kal. Gece geldi sana. afakta yeniden grrz belki. Ah, byk ak, kk sevgili! Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------575) UNUTU YOK (SONAT) Nerdeydin diye sorarsanz olabilir demeliyim. Topra karartan talar sylemeliyim, inatla kendini tketen rma: kularn yitirdii eyi biliyorum sadece, braklm denizi, ya da alayan bacm. Niin bunca yre? Niin birleiyor bir gn baka bir gnle? Niin birikiyor siyah bir gece azda? Niin ller? Sorarsanz nerdensin diye sylemeliyim mahvolmu eyleri, ar aclanm aletleri, genellikle rm davarlar, ve znl yreimi. Anmsay deil birbirleriyle kesien, unututa uyuyan o sarn gvercin deil, fakat gzyal yzler, grtlaktaki parmaklar, ve yapraklardan den ey: geen bir gnn karanl, hznl kanmzla beslenmi bir gn. Burada ite menekeler ve sereler, bize sevimli gelen her ey, zamann ve irinliin gezdii irin kartpostallarda, uzun kuyruklaryla. Fakat gemeyelim bu dilerin tesine, srmayalm sessizliin yd o kabuklar, bilmiyorum nk nasl yantlayacam: ne ok l var, ve l gnein atlatt ne ok mendirek, ve gemilere arpan ne ok kafa, ve plere kapanm ne ok el, ve unutmak istediim ne ok ey. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde kinci Konaklama dan

Pablo Neruda ---------------------------------------------576) UTKU Bayramsdr halkn utkusu, byk zafer ilerlediinde ldar kr patates ve gksel zm toprakta. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama nn Yrekteki spanya adl blmnden) . Pablo Neruda ---------------------------------------------577) UTKULU HALK Yreim bu kavgada, Kazanacak halkm. Btn halklar kazanacak bir bir. Bu aclar sklacak mendiller gibi Ta ki btn gzyalar akana dek llerin yeralt dehlizlerinde, mezarlarda, insan ehadetinin merdiven basamaklarnda. Fakat utkunun saati yakn. Brak nefret ayarlasn cezann ellerinin titremesini, brak saati alsn temiz lahzann ve brak halk doldursun bo sokaklar yeni ve keskin boyutlaryla. O gn iin aln benim hogrm. Biliyorsunuz. Baka bayram yok benim. Trkeye eviren: smail H. Aksoy ('La arena traicionada' / 'hanete Uram Kum'; 'Canto General'den) Pablo Neruda ---------------------------------------------578) RNLER te byle, gen Amerika, gen hayatn senin yutuldu, terk edildin, ba edirildin, eklini bozdular ve soydular seni. Kumandann klde tepindii fkenin yaln bayrlarndan ve byklarla sslenmi beylerde ataerkil maskeler iin yenilerde solgunlaan glck masada bakanlk yapar ve verir orada bulunan herkese hayrduasn gizlerken gerek yzlerinin karanlk tokluunu,

kasvetli arzu ve agzl entikler: ehrin souk iftiraclardan bir fauna, insan eti yiyen korkun jaguarlar, halk avnda uzmanlam olanlar, karanla batm olan o halk, aresiz btn kelerde, yeryznn btn bodrumlarnda. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------579) ZMLERN SONBAHARI BU zmlerin sonbahar bu. Saysz salkm titreti. Beyaz, peeli salkmlar yapyordu irin parmaklarna ve mavi zmler doldurdu hafif dolgun memelerini gizlenmi yusyuvarlak bir nehirden. Ev sahibi, clz yzl bir zanaatkr, okudu benim iin sararm toprak kitabndan afan gnlerini. Arkadal tanyordu meyveyi, kkn daln ve aaca plak biimini sunan alama iini. Atlaryla konuuyordu byk ocuklarymcasna: arkasndayd her zaman kpekleri ve evdeki be kedisi, uysal ve uyuuk bazlar, yabanl ve oynak dierleri souk eftali aalarnn altnda. Her bir dal tanyordu, her bir yaray aalardaki, ve yasl sesi ders veriyordu bana atlarn okarken. SIINMACI ('El fugitivo') / 'Canto General' 'den Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------580) VALDVA (1544) Ama geri geldi onlar. (Ad Pedro'ydu.) Valdivia, arlmam kumandan, hrszlar arasnda klla paylamlar topram: 'Buradaki senin, bu senin, Valdes, Montero, bu da senin, nes, ve buraya

belediye binas yaplacak.' lm bir eekmicesine bldler anayurdumu. 'Yeter ki al bu dilsiz topra ay ve aalaryla, yut bu rma afayla birlikte, ' byk sradalar kaldrrken bronz ve karbeyaz ge doru. teden frlad Arauco. Tula duvarlar, kuleler ve caddeler kurdu glmseyerek evin sessiz efendisi. Islak ellerle yourdu amuru, tad bal oraya ve And-da'nn suyuyla kard: ne ki kle olamazd O. Cellat Valdivia saldrd o zaman ate ve lmle. Bylece balad kann dklmesi, yzyln kan, okyanus kadar kan, kan-atmosferi kaplad lkemi ve sonsuz zaman hi bir savata grlmemicesine. Kudurgan saldr baladnda zn karas zrhnda yzdler derisini reisin, parampara ettiler Huelen'in ycesinde, sessizlikte ve Andlarn havasnda yazlm antlamay. Arauco ta ve kandan nn balad kaynatmaya. Yedi prens geldi grmeye. Hapse atldlar onlar. Araukanya'nn btn gzleri nnde kopardlar reislerin kellelerini. Birbirlerini kkrtyordu cellatlar. Kan revan iindeki barsaklarn zaptetti nez de Suarez, asker kadn, harpy'nin diziyle ve yksek lkl krals grtlaklarla. Frlatt onlar direklerin zerine ykanrken kendisi soylu kanda ve rterken bedenini kzl bir amurla. Bylelikle bkeceklerini sandlard Arauco'yu. Ne ki aala ta arasndaki burann gizli birlii, mzrakla yz arasndaki, bildirdi rzgrla bu crm. Snrdaki aa biliyordu bunu, balk, kral, yldz-okuyucusu, Antartik kyls biliyordu bunu, Bio Bio'nun anacan sular biliyordu bunu. Byle dodu ite anayurdun kavgas. Valdivia saplad damlayan mzran Arauco'nun tal barsaklarna, batrd elini nabz damarna, parmaklar arasnda skt Araukanya'l yrei, iftilerin topraks damarlarn kanatt,

sndrd obanlarn sabahn, ormann lkesinde ferman kard ehitlie, kundaklad orman efendilerinin evlerini. Kesti reis ellerini, kesik burunlu ve kulakl mahkumlar gnderdi geriye, kaza oturttu Toqui'yi, pusu kurarak ldrd gerilla kz, ve damgalad kanla pslak olmu eldiveniyle anayurdun tan, brakt ardnda yalnzlk ve yarayla dolu, llerle tklm tklm. ('Los conquistadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------581) VALS Gndelik bir meme gibi dokunuyorum nefrete, durmakszn geliyorum elbiseden elbiseye, ok uzakta uykularda. Ben deilim, hibir ie yaramam, kimseyi tanmyorum, denizden ya da aatan bir silahm yok, bu evde yaamyorum. Azm geceyle ve suyla dolu. Kalc ay karar veriyor neye sahip olmadma. Sahip olduklarm ortasnda dalgann. Bir n su, benim iin bir gn: demir serti bir dip. Kar aknt yok, kalkan yok, elbise yok, zellikle esrarl bir zm yok, yok yoldan km gz kapa. Yayorum tam olarak ve gyorum yeniden. Dokunuyorum birden bir yze ve ldryor bu beni. Zamanm yok. Aramayn bu yzden beni sizler ekerken o her zamanki yabanl ipi ya da o kanl boru ieini. armayn beni: bu benim hayatm. Sormayn bana adm ve medeni halimi. Brakn olaym kendime degin ayn ortasnda, yaral bir avu topramda. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde nc Konaklama dan

Pablo Neruda ---------------------------------------------582) VASYET (I) sla Negra daki deniz kysndaki evimi sendikalara brakyorum, bakrn, kmrn ve gherilenin iilerine. Eziyet grm oullar lkemin dinlensin orada. Baltalar ve hainler tarafndan tahrip edilmi, kendi kutsal kannda yamalanm, volkanik paavralara dnnceye kadar ikence edilmi lkem. Ypranm insanlarn dinlendiini grmek istiyorum lkem boyunca aldayan temiz sevdada masamn etrafnda grmek istiyorum karanlktan gelenleri ve uyumasn istiyorum yaralnn yatamda. Birader, bu benim evim, yoksulluumda mcadele ederek oluturmutum deniz ieklerinden ve yldz ltl tatan bu dnyaya gir. Burada dodu penceremdeki ses byyen bir deniz salyangozu gibi ve belirledi hemencecik snrlarn dzensiz jeolojimde benim. Geliyorsun yanan maden dehlizlerinden, nefretin asidiyle yakt tnellerden rzgrn kkrt ekisi frlatyla: burada senin iin tasarladm bar ite, deniz krallmn suyu ve mekan. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------583) VASYET (II) Brakyorum eski kitaplarm, toplanm dnyann her bir kesine, tapnlmlar o grkemli dizgesinde, Amerika nn yeni airlerine, onlara, kabaca durdurulmu dokuma tezgahnda yarnn manifestosunu dokuyacaklara. lm oduncunun ve maden iisinin kaba yumruklar dolak katedrali, blnm msr filizini ve ayrlklarmz eviren telleri temizleyecek saysz hayat olutururken domu olacaklar. nceki cehennemlerde titresinler, elmaslar paralayanlar, ve msr tohumundan oluan ark dnyasn savunsunlar,

ahadet aacndan doanlar. Zorbalarn kemikleri zerinden, ihanete uram mirasmzdan ok telerde, yalnz yryen halkn stndeki zgr mekannda, yazacaklar anlaty uzun ve utku dolu aclarn. Sevsinler onlar da benim sevdiim gibi. Manrique imi, Gngora m, Garcilaso mu, Quevedo mu: dev nbet yerleriydi onlar, platinden zrhlar ve bana direnci reten kar beyaz effaflk. Tpk benim Lautrmont um gibi arasnlar kaygnn veba evlerinde atlar. Mayakovski nin yannda grsnler nasl ykseldiini yldzn ve onlarn ltsndan nasl doduunu baaklarn. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------584) VE ARALIKLA OCAK ARASINDA Ve Aralk la Ocak arasnda bulunan o ayn ad nedir? Hangi yetkiye dayanarak numaraland bir salkmdaki on iki zm? Niin geen yla oranla daha uzun aylar verilmedi? Seni hi aldatmad m ilkbahar ieklenmeyen pleriyle? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------585) VE BENM NE NEMM VARDIR Ve benim ne nemim vardr unutuluun mahkemesinde? Hangisidir betimleyen gelecein sonularn? Sar ynlaryla duran tohum taneleri mi? Ya da eftalinin elisi sska yrek mi?

Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------586) VE NE DED ACABA YAKUT Ve ne dedi acaba yakut narlarn erbeti nnde? Fakat Cuma dan sonra gelsin diye neden ikna edilemez Perembe? Kimdi sevinle baran, doduunda mavi renk? Niin hznlenir toprak ktnda her sefer menekeler? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------587) VE NE KADAR YAAR? Ve ne kadar yaar insan topu topu? Bin gn m yaar, yoksa bir gn m? Bir hafta m ya da birka yzyl m? Ne kadar zamanda lr insan? Sonsuzca derken ne demek istenir?

Bu uralarla yitip gitmiken baz eyleri aydnlatmaya koyuldum. Aradm bilgili rahipleri, bekledim onlar ayinlerinden sonra, Tanr y ya da blis i grmeye giderlerken izledim onlar yollarnda. Yzlerini evirdiler sorularma. Kendi paylarna ok az ey biliyorlard; memurlardan daha fazla ey bildikleri de yoktu. Tp adamlar kabul ettiler beni iki muayene arasnda, her bir elinde bir neterle, doymular aureomycin kokusuyla, her gn daha meguller. Konumalarndan anladm kadaryla, sorun u: bir mikrobun lm ok bir ey deil-

tonla lr zaten onlarfakat hayatta kalan ok az sapknlk belirtisi gsterir. rkilme iinde braktlar beni, aradm mezar kazclarn. Gittim muazzam boyal cesetleri yaktklar rmaklara, ince kemikli bedenler, korkun ilenmelerden ltlaryla imparatorlar, kolera dalgasnn bir vurula ldrd kadnlar. lmn tekmil kollar vard ve kls uzmanlar. Frsatn bulunca bir hayli soru sordum onlara, nerdiler beni yakmay: bildikleri tek ey buydu zaten onlarn. Memleketimde yantlad beni giriimciler, ikilerin arasnda: Kendine iyisinden bir kadn bul, ve bu tr samalklar brak . Bunca mutlu olduklarn hi grmedim insanlarn. Kaldrarak kadehlerini ark sylyorlard, erefine iiyorlard saln ve lmn. Muazzam fuhuulard onlar. Eve dndm, yalanm olarak dnyay dolandktan sonra. imdi kimseye soru sormuyorum. Fakat her gn daha az ey biliyorum. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Estravagario dan Pablo Neruda ---------------------------------------------588) VE NEDR GECEDE DVLEN EY? Ve nedir gecede dvlen ey? Gezegenler mi yoksa nallar m? Semek zorunda mym bu sabah ya plak denizi ya da gkyzn? Ve niin sisiyle giyinmi erkenden gkyz? Bekleyen nedir beni sla Negra da? Yeil gerek mi yoksa vakar m?

Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------589) VENEZELLADA MI OLMUTU Venezella da m olmutu n yaratlmas? Nerededir denizin merkezi? Niin kouturmuyor dalgalar oraya? Bu meteor tann bir zamanlar ametistten bir gvercin olduu doru mudur? Sorabilir miyim kitabma, bu kitab benim yazdm doru mudur? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------590) WALKNG AROUND Yoruldum ite insan olmaktan. Terzilere, sinemalara gidiyorum ite, aknm, kapalym, uhadan bir kuu gibi sorular, kller denizinde salnyorum. Alyorum berberlerin kokusunu duyunca. Tek isteim dinlenmek, kurtulmak talardan, bahelerden kurtulmak, ynden, kklerden, mallardan, gzlklerden, asansrlerden. Yoruldum ayaklarmdan ite, trnaklarmdan, glgemden, salarmdan, yoruldum ite insan olmaktan. Nefis bir ey olurdu ama bir noteri kesik bir zambakla korkutmak ya da kulak tozuna vurup ldrmek bir rahibeyi. Ne gzel olurdu yeil bir bakla komak sokaklarda souktan lnceye kadar bararak. Yaamak istemiyorum karanlkta ot gibi, uykuda titreyerek, kararsz, akn, her dakika dnmek, her gn bir eyler yemek slak dehlizlerine inip dnyann. Bana gre deil bu rezillikler. Bana gre deil ot olmak, mezar olmak, ssz bir tnel olmak, bir cesetler mahzeni, ac iinde lmek, kaskat kesilmek souktan.

Bu yzden ldyor Pazartesi gnleri o zindans yzmle beni grnce, krk bir tekerlek gibi geip giderken lk kan yollar uzatyor geceye. Kelere itiyor beni, khne evlere bir ey, camlarndan kemik savrulan hastanelere, kundura tamircilerine, sirke kokan, uuruma benzeyen korkun sokaklara. Kkrt rengi kular, iren barsaklar aslm tiksindiim evlerin kaplarna, aydanlkta unutulmu takma diler var, utanla, korkuyla alayan aynalar, emsiyeler, zehirler, gbek balar her yanda. Sessizce yryorum gzlerle, kunduralarla, fkeyle, unutula, geiyorum brolarn, dkknlarn nnden, iplerine amar asl avlulardan, donlardan, havlulardan, gmleklerden, kirli gz yalar aktlyor usulca. Pablo Neruda eviren: lk Tamer ada Latin Amerika iiri Antolojisi'nden Pablo Neruda ---------------------------------------------591) WALKNG AROUND (DOLANIP DURMAK) Ara sra beziyorum insan olmaktan. Ara sra giriyorum terzilere ve sinemalara, durgun ve esrarl, balanglardan ve kllerden bir suda yzen kee bir kuu gibi. Berber salonlarnn kokusu alatyor beni hngr hngr. Sadece talarn ve ynn huzurunu istiyorum ben, sadece messeseleri ya da baheleri grmek istemiyorum, ya da mallar, ya da gzlkleri, ya da asansrleri. Ara sra beziyorum ayaklarmdan ve trnaklarmdan ve samdan ve glgemden. Ara sra beziyorum insan olmaktan. Fakat nefis olurdu kesik bir zambakla bir noteri korkutmak ya da cann almak bir rahibenin bir kulak fiskesiyle. Gzel olurdu caddeler boyunca yrmek yeil bir bakla ve ben souktan lene dek barmak. Karanlkta bir kk olarak kalmak istiyorum, sendeleyerek, yaylarak, uykudan titreyerek, aaya doru, topran slak barsaklarnda, sourarak beni iinde ve dnerek, yiyerek her gn.

ok fazla da felaket istemem ben. Kk ve mezar olmakta ayak diremek istemem, yer altna ait yalnzca, llerle dolu bir bodrum kaskat souktan, lmekte zntden. Bu yzden yanyor Pazartesi petrol gibi grdnde geldiimi hapishane suratmla, ve yaral bir teker gibi inilderken yolda ve alrken scak kanl admlar geceye doru. Ve itiyor beni bu kelere, bu kf kokulu evlere, kemiklerin pencerelerden tat hastanelere, sirke kokan kundurac atlyelerine, uurum gibi korkutucu olan sokaklara. Kkrt renkli kular ve rkn barsaklar var asl duran nefret ettiim evlerde, sahte diler unutulmu bir kahve srahisinde, aynalar var utantan ve korkudan alamas gereken, emsiyeler var her tarafta, ve zehir, ve gbek balar. Aklm bamda gidiyorum, gzlerimle, ayakkablarmla, hiddetliyim, unutkanlkla, gidiyorum ofislerin ve ortopedik kunduraclarn arasndan ve iplerdeki amarlarla avlular: klotlar, havlular ve yava, kirli gzyalarla alayan gmlekler. Pablo Neruda Yeryznde kinci Konaklama dan eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------592) YA DA UYUSUN DYE Ya da uyusun diye yatrrlar m Hitler i dikenli tellere? Ya da dvme mi yapyorlar derisine cehennemdeki abajurlar iin? Ya da atein siyah mast kpekleri srr m O nu acmaszca? Ya da lmek zorunda m O lmeksizin sonsuzca gaz altnda kalarak? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Sorular Kitab ndan) Pablo Neruda ---------------------------------------------593) YAMUR (RAPA NU) Hayr, brakma ki tansn Kralie

senin yzn yeniden, byle daha tatl ite, ey sevgilim, uzanda putlarn, ellerimdeki sann ssnn arlyla; anmsar msn Mangareva aacnn senin salarna den ieklerini? Bu parmaklar benzemiyor o beyaz tayapraklarna: gzlemle bunlar, kkler gibiler kertenkelenin kat tatan bir sap gibiler. Korkma, biz bekliyoruz, plak, ki dsn diye yamur, Manu Tara nn zerine den ayn tarz bir yamur. Fakat suyun izlerini tata pekitirmesi gibi akyor zerimizden ve gtryor bizi uysalca karanln iine, Ranu Raraku nun krater azndan daha da derine. Bu yzden grmyor seni ne balk ne de mlek. Gm gslerinin ikiz korlarn azma ve sann ss sunsun ksa bir geceyi zerime nemli kokusu beni rterek gizleyen bir karanl. Geceleri dlyorum ki kkleri birlikte rlm ve ayn anda fkran iki bitkiyiz sen ve ben, ve azm gibi tanyorsun topra ve yamuru, deil mi ki topraktan ve yamurdan yaratldk. Ara sra dnyorum lmn iinde uyuyacamz aada, uurumun ayaklar yanndaki o derin toprakta, ve gzlemleyeceiz ina etmek ve sevmek iin bizi buraya getiren Okyanus u. Ellerim demirden deil seni tand tanyal, baka bir denizin suyu bir an arasndan akar gibi akyor, fakat imdi barndryor su ve ta tohumla gizleri. Sev beni, ey uyuyan, ey plak, kylarda bu adaya benzeyen: senin sersemlemi sevdan, senin lmsz sevdan, saklanm dlerin maarasnda, bizi kuatan denizin devinimi gibi. Ve ben bir zaman uyuduumda senin sevdanda, plak, brak elim bulsun huzuru gslerinin arasnda titresin diye yamurla slanm meme ularnla uyumlu olarak. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan eviri notlar:

Rapa Nui: Polinezya dilinde Paskalya Adas na verilen isimdir. Paskalya Adas, ili'ye 3 .700 km, Tahiti ye ise 4000 km uzaklktaki volkanik bir blgedir. 2002 yl itibaryla 3.791 kiilik nfusa sahiptir. 1722 ylnda Hollandal denizci Jacop Roggeveen tarafndan, Paskal ya gnnde kefedildii iin bu isimle anlmtr ada. Paskalya Adas n ilgin klan zellik n 974 tane dev heykeldir. Heykellerin boyu 4-22 metre arasnda deiiyor. Arlklar ise ort lama 50 ton civarnda. Ada yerlilerinin yaklak 1000 yl nce baladklar ve 600 yl boyunc leri bu sanatsal etkinlikte rettikleri heykellerden bazlar ayakta bazlar da yere yatm ilde bulunmaktadr. Heykellerin bazlarnda dvme de bulunmaktadr. Uzun kulakl balarnn tatan yontulmu silindirlere de rastlanr. zerlerinde ki yazlar ise hl zlememitir. in ou korkulu gzlerle deniz ufkuna bakmaktadr. Baz heykellerin resimleri iin bkz: http

://www.matokulu.com/matokulu_bilim07.php http://www.peyzaj.org/2002/kategori/uygarlik.htm http://www.tarihsayfam.com/tarihi-gizemler/paskalya-adasi-ndaki-heykeller.html

Mangareva: Fransz Polinezyas nda yer alan Gambier Adalar nn en nemli adas. Ada yaklak metre uzunluunda ve yaklak 18 kilometrekare byklndedir.

Manu Tara: Paskalya Adas nn bayranda sembol olarak kullanlan mart kuunun ad. Paskalya bir baka ad da Manu Tara dr. Adann en nemli klt olan Ku nsan n kaynadr Manu Tara t Manu Tara, yumurtalarn Anakena denilen gizli bir yere saklamtr. Bu yumurtay bulmak a acyla cesur erkekler Rapa Nui den Moto Nui ye kadar ok uzak mesafeyi yzerler. Yumurtala r bulup krmadan Rapa Nui ye getiren kiiye Ku nsan ad verilmekte ve bu kiinin onur ve kazanlacana inanlmaktadr. Ranu Raraku: Paskalya Adas ndaki bir volkan. Ranu Raraku nun krater aznda bir gl bulunma ktadr. smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------594) YAMURDA ATLI Temel sular, sudan duvarlar, yonca ve derisi soyulmu yulaf, nemli, damlayan, vahice rlm bir gecenin anda zaten yakalanm ba ksm, bir ikayetle geri dnyor paralayan damla, gkyzn yaran diyagonal hiddetler. Drtnal gidiyor rayihada ykanm atlar altnda saanak yamurun, krbalyor su ve evcilletiriyor deriden, tatan ve sudan kzl aknlyla onlarn: ve buhar elik ediyor lgn bir st gibi kaak zmlerle birlikte kpklenen su. Gndz deildi, sadece o kat yrelerin sarn karanlyd, o yeil alkant ve o hayvans at kokusundaki gibi toynaklar birletiriyor dnen toprakla avlayan yamurlu zaman. Battaniyeler, bini takmlar, eyer rts ylmlar st ste kasvetli narlar gibi yabanl orman yenen ve mahmuzlayan o yanan kkrt srtlarn stnde. leri, ileri, ileri, ileri, ileri, ileri, ileri, ileriiiiii, biiyor atllar yamuru, kekre fndklarn altnda kovalyor atllar, yamur bkyor sonsuz tahln titreyen nlarla. Orada, sudan bir k, arm bir imek frlatlm zerine yapran, ve drtnaln sesinden bile ykseliyor kanatsz su, yaralanm toprakla. Kanayp duran kereste, yaprakla rtlm kubbe, adm adm, buz gibi dalm ya da ay gibi yldzlardan gece arks bitkinin, siklonsu at oklarla kapl donmu bir hayalet gibi gazaptan domu yeni ayaklarla tamamlanm ve korkutan sancaklaryla muhteem imparatorluu onun. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy

Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------595) YALAN BENZER Bugn adlar Gajardo dur, Manuel Trucco dur, Hernn Santa Cruz dur, Enrique Berstein dir, Germn Vergara dr, para karl konuanlardr bunlar, ey anayurt, senin kutsal adnla ve ileri sryorlar seni savunduklarn atarlarken senin yapraklarnn mirasn pislie. Hainin eczanesindeki haplar gibi yuvarlanan cceler, tahmini hesaplamann fareleri, kk ve sefil yalanclar, bizim gcmzle palazlanmlar, harap raklar alm kollaryla ve iftira atan tavan dilleriyle. Onlar benim anayurdum deil, gittiim lkelerde beni dinlemek isteyen herkese anlatyorum bunu: gherilenin soylu adamlar deil onlar, berrak halk tuzu deil onlar, tarmn heykelini yapan sakin eller deil onlar, deiller, yoklar onlar, yalan syleyip lakrd yapyorlar var olmamak iin, satn alnmak iin. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Evrensel ark nn Karanlktaki Anayurduma Yeni Yl lahisi adl blmnden) Pablo Neruda ---------------------------------------------596) YALNIZ BEY O ecinsel delikanllar ve aka tene kzlar, ve haylidir dul olanlar lgn uykusuzlukla mustarip, ve otuz saat nce hamile kalm gen zevceler, ve bahemin karanlnda dolanan o bouk sesli kediler, kuatrlar ssz meskenimi titreyen cinsel istiridyelerden bir kolye gibi, dmanlar gibi cephe amlar ruhuma, pijamalaryla komplo kurma peindeler dei toku ediyorlar uzun slak pleri emirle. Ildayan yaz gtryor o aklar, iman ve sska ve sevinli ve znl iftlerden oluan o tek dze melankolik alaylara: o zarif hindistancevizlerinin altnda ve yaknnda denizin ve ayn, pantolonlardan ve eteklerden bir amata vardr srekli, okanan ipek oraplarn bir gcrts ve gzler gibi ldayan kadn memeleri. O kk memur o denli meguliyetten sonra, o haftalk can skntsndan ve geceleri yatakta okunan romanlardan sonra, en sonunda ayartt komu kadn, ve kahramanlarnn acemiler ya da cokun prensler olduu pejmrde sinemalara srklyor onu kendiyle,

ve okuyor kadnn hafif tyl bacaklarn sigara kokan scak, nemli elleriyle. Batan karclarn akamlar ve evlilerin geceleri birleiyor beni gmen iki araf gibi, ve le yemeinden sonraki saatler kz ve erkek gen renciler ve rahipler mastrbasyon yaparken, iftleiyor hayvanlar saklanmakszn, ve kan kokuyor arlar, ve vzldyor hiddetli sinekler, ve kuzenler kuzineleriyle oynuyor garip oyunlar, ve doktorlar dik dik bakyor gen bir hastann kocasna, ve sabah saatleri retmen dalp gitmiken yerine getiriyor evlilik grevlerini ve kahvalt yapyor, ve stelik birbirlerini gerekten seven zinaclar okyanus vapurlar gibi yksek ve uzun yataklarda: apak ve srekli kapatyor beni, o muazzam soluk solua girift orman muhteem iekleriyle azlar ve diler gibi ve siyah kkler trnak ve ayakkab biiminde. Pablo Neruda Yeryznde Birinci Konaklama dan eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------597) YANLI ADIM Yeniden yanl adm atarsan kesilecek ayan. Baka bir yne srklerse seni ryp gidecek elin. Hayatn ayrrsan benden leceksin, hayatta kalsan bile. zleyeceksin lm ve karanl, dolarsan dnyada bensiz. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------598) YARGILAR Peru'nun ycelerinde, Nikaragua'da, Patagonya'da, kentlerde hi bir hakkn yoktu senin, hi bir eyin yoktu senin: sen, sefilliin ana, terkedilmi olu Amerika'nn, hibir yasa yok hibir yarg yok koruyan topran senin msrl kk evini senin.

Memleketlilerinin kastlar geldiinde, efendilerinin kastlar, unutulmutu oktan peneleri ve baklaryla o ok eski d, gelmiti yasa gn ssz koymaya, sevdiin topran senden ekip koparmaya, rmaklarn suyunu senden almaya, aalarn lkesinden seni yoksun brakmaya. Sana kar tanklk yaptlar, gmleine numaralar koydular, yaprak ve katlarla astarladlar yreini, gmdler seni souk fermanlara, ve uyandnda en titrek mutsuzluun snrnda yamalanm, yapyalnz, huzursuz attlard seni zindana, baladlard seni prangaladlar ellerini ki yoksullarn suyunu yzerek geemeyesin, ama debelenerek boulasn diye. Aziz yarg okuyor senin iin paragraf drtbinden nc satr, senin gibi dm dierlerinden kurtarlm bu mavi corafyada kullanlan ayn yasay, ve vasiyetine yapt ekle bitli bir kpek gibi yapyor seni anszn. Soruyor sana: kan nasl kartrlr zenginle yasa diye? Hangi kkrtl demirden dokunmu kumala nasl srklenir yoksullar mahkemeye? Nasl aclar dnya ta ve aclarla disiplinli bir ekilde yetitirilmi oullar iin zavallnn? te byle oldu, ite byle yazl dursun diyorum. Hayatlar byle yazlmt alnma. Pablo Neruda Trkeye eviren: smail Aksoy ('La arena traicionada' / 'hanete Uram Kum'; 'Canto General'den) . Pablo Neruda ---------------------------------------------599) YAAYACAIM (1949) lmeyi dnmyorum. kyorum imdi dar volkanlarla dolu bu gnde, kitlelere gidiyorum, hayata. Dzene koydum btn ilerimi, bugn dolanrken haydutlar kucaklarnda 'bat kltr' ile, spanya'da lm kusan elleriyle ve salnrken Atina'daki daraalar ile ili'yi yneten alak. Ve ite btn takm taklavat! Burada kalyorum szcklerle ve halkla ve beni yeniden bekleyen yollarla ki yldz ellerle

ekiliyorlar kapm. ('Yo soy' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------600) YAVA AIT Yrein gecesinde kmldayan ve den ve atlayan ve sessizlikte suyunu aktan adnn yava damlas. Hafif yarasn zler bir ey ve ksa, snrsz kadirinasln, birden iitilen yitik bir varln admlar gibi. Anszn, anszn hissedilir ve yaylr yrekte hznl bir abayla ve byyle souk bir sonbahar d gibi. Topran kaln tekeri takar jant, slanm unutula, devinimde ve kesiyor zaman ulalmaz yar parasnda. Souk topran zerine dklen ruhlarn rtyor sert kupalar zavall mavi kvlcmlaryla uarak yamurun sesinde. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde Birinci Konaklama dan Pablo Neruda ---------------------------------------------601) YAYILMI SAVA Topraktan ve okyanuslardan, kentlerden, gemilerden ve kitaplardan tanyorsunuz yky orda geri eviren lkeden evini arayan bir ta gibi doldurdu zamann derinlii mavi bir ta-yaprayla. yz yl boyunca savat kendi sava soyu, yz yldr doldurdu Araukanya'nn kvlcm krals boluklar klle. yz yldr yere akld kumandann yaralanm gmlekleri topraa, yz yldr sszlat sabanlar ve balpetekleri, yz yldr gzden dt

her bir kifin ad, derisini yrttlar yz yldr saldrmak isteyen kartallarn, yz yl gmd topraa okyanusun az gibi damlar ve kemikleri, zrhlar, kuleleri ve altn nvanlar. Sslenmi gitarlarn kzgn izlerine geldi atlarn bir drtnalas ve kllerden bir frtna. Kat topraa geri dnd gemiler, dourdu buday spanyol gzler byd yamurun lkesinde, ne ki Arauco kertti kiremit atlar, ezdi talar, ykt duvarlar ve arap-ubuklarn, arzular ve giysileri. Bak, nasl da aklyor topraa, nefretin hrn oullar, Villagras, Mendozas, Reinosos, Reyes, Morales, Alderetes toplatlar buz-souu Amerika'nn beyaz tabanna. Ve krals zamann gecesinde dt mperial, dt Santiago, dt Villarica karda, katland Valdivia rma, ta Bio Bio'ya kadar, duraklad rmak-lke kann yzyl karsnda ve kurdu zgrl kanayan toprakta. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------602) YEN BAYRAKLAR ALTINDA BRLEME Kim yalan syledi? Zamban sap krk, karanlk, esrarl, yaralarla dolu ve mat ltl! Her ey, dzg dalgadan dalgaya dalgaya, kehribarn zensiz mezar ve baan sert damlalar! Bunda destekledim yreimi, dinledim znl tuzun hepsini: geceleri gittim ve kkler saldm: inceledim topran acln: benim iin her ey gece ve yldrmd: sakl balmumu doldurdu kafam ve savurdu kllerimi yoluma. Ve kimin iin aramadm ki bu souk nabz, bir lm iin olmasa da? Ve hangi aleti yitirmedim ki

kimsenin beni duymad o korunmasz karanlkta? Hayr, zaman gelmiti, ka, kan glgeleri, yldz buzu, ekil geri insan admlar yaklarken ve al o siyah glgeyi ayaklarmdan! nsanlarnki gibi ayn yaral eli tarm, kaldrrm o krmz kadehleri ve ayn yabanl armay barndrrm: ve bir gn insan dlerinden titreyen uan yulaflar geldi benim yrtc geceme, birletirebileyim diye kurt admlarm insan admlaryla. Ve bylece birleti, belimde glce, ka aramam gzyann boluunda: iaretlerim arnn kkn: harika ekmek insan oluna: gizemde hazrlar mavi kendini nihayet kandan uzakta olan tahla bakmaya. Nerede senin gldeki yerin? Nerede senin yldzlardan gz kapan? Unuttun mu bu terli parmaklarn kum iin lgn zlemini? Huzurla dol, kasvetli gne, huzurla dol, kr aln, yollarda yanan yer var senin iin, sana bakan gizemsiz talar var, deli yldzl bir hapishane sessizlii var, plak, kaba saba, dncede cehennemsi. Gzyana kar ortak cephe! Zaman geldi topran ve rayihann, bak o korkun tuzdan yeni ortaya km bu yze, bak glmseyen o ac aza, kararl, altn renkli ve aldayan ieiyle seni selmlayan o yeni yree bak. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( nc Konaklama dan, 1935-45) . Pablo Neruda ---------------------------------------------603) YEN EFENDLER te byle durdu zaman sarnlarda. nsan, zorlanm ssz tuzaklarda, kalenin ta ardnda, krs-mrekkebiyle, dolduruldu ssz braklm, Amerika'ya zg kent azlarla. Her ey bar ve uyumken, hastahane ve krallk smrgesi iken, Arellano, Rojes, Tapia, Castillo, Nunez, Perez,

Rosales, Lopez, Yorquera, Bermadez, Kastilyal son askerler, yaland mahkeme-krss ardnda, varaklarn altnda batt ller, bitleriyle gmlp gittiler krals hazine-odalarnn dlerinde gerildikleri yere, tek tehlikeyken san kana susam lkeler iin, uvallar ortaya ktnda Bask'l, backl ayakkaplaryla Errazuriz, Fernandez Larrain balmumu n satmak iin, ynl fanilasyla Aldunate, orap kral Eyzaguirre. Bunlarn hepsi a insanlar olarak geldi, kaak olarak jandarmadan ve hayatn sillesinden. Ama ok gemeden, gmlek deitirircesine kovaladlar kifi ve attlar temelini smrge-ticaretinin zaptediliinin. O zamandan beri uratlar gururla, satn aldlard karaborsada. aldlar kendileri iin mlkleri, krbalar, kleleri, sorulu-yantl din kitaplarn, d lke komiserliklerini, sadaka kutularn, gecekondular, kerhaneleri, ve btn bunlara kutsal dediler bat kltr dediler. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------604) YEN ZALMLER Yeniden yaygnlayor insan av bugn Brezilya'da, kle tacirlerinin souk agzll evinde hissediyor kendini orada: Wall Street'de emrettiler domuzsu uydularna dilerinizi geirin halkn yaralarna diye, ve sonra balad av ili'de, Brezilya'da, tccarlarn ve cellatlarn yerle bir ettii Amerika'mzda. Geeceim yolu saklad halkm, elleriyle rtt iirlerimi, kurtard beni lmden, ve Prestes'in bir kez daha gaddarlara vurduu Brezilya'da yolu kapatyor halkn saysz kaps.

Brezilya, keke saklasaydn senin zntye deer liderini, Brezilya, keke sen yarn O'nun ans adna toplamak zorunda kalmasaydn her bir lifi yapmak iin O'nun resmini ykseltmek iin o sert kayada dnda yreinin ortasnn braksaydn da srseydi hl ulaabilecein zgrln keyfini ey Brezilya. 'Los libertadores'den - 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------605) YERALTINDAN IKARILMI Kont Villamediana ya adanmtr Toprak slak gzkapaklaryla doluyken kle dnr ve katlar, kalburlanm hava, ve o kuru kemikler ve sular, kuyular, metaller, nihayet verirken enkaza dnm llerini, kendime bir kulak isterim, bir gz, yaral ve emekleyen bir yrek, ok zaman nce yok olup yatan yalnz bir bedende saplanm bir bakla delinmi, bir ift el isterim kendime, trnan bilgisini, dehetten ve len gelinciklerden bir az, grmek isterim, nasldr sallanm damarlaryla bouk sesli bir aacn ayaa kalk yararsz tozdan, en ac topraktan isterim, kkrdn ve firuzenin ve kzl dalgalarn ve suskun kmrn evrintisi arasndan, grmek isterim bir etin kemiklerinden uyandn alazlarla uluyarak, ve bir eyi ararken garip bir kokunun geip gittiini, ve toprakla krlemi bir grntnn kotuunu iki koyu gzn ardndan, ve bir kulak, anszn, hiddetli bir istiridye gibi, lgn ve snrsz, dorulur gk grltsne doru, ve temiz bir dokunu, batm tuzlarn arasnda, anszn gelir ve okar memeleri ve zambaklar. Ey llerin gn! Ey l baan uzanp imekten kokusunu dnd mesafe, ey bir yuva ve bir ku ve bir yanak ve bir kl sunan derin dehlizler, her ey o karmakark dzensizlikte tld, o umutsuz rmlk, her ey beslendi o kuru uurumda arasnda o sert topran dileri arasnda. Ve geri dner geriye onlar: kendi yumuak kuunun ty, kuana ay, biimine rayiha, ve gllerin arasnda yeraltndan karlm,

talam yosunlarla dolu adam, ve deliklerine gzleri onun. plaktr o, elbiseleri grnmyor tozda ve ezilmi zrh dm cehennemin dibine, ve sakal sonbaharda hava gibi bym, ve yanarak zler elmalar srmay. Dizlerinden ve omuzlarndan dalgalanr unutuun yamalar, zlr toprak, krk camdan ve alminyumdan blgeler, kekre cesetten kavklar, demire dnm su torbalar: ve korkun azlardan gruplar yaylmlar ve mavi, ve hznl mercandan dallar rer yeil ba iin bir elengi, ve znl l bitkiler ve gecesel snrlar kuatr onu, ve onda uyur daha yar ak gvercinler yeralt imentosu gzleriyle. Tatl kont, siste, ey madenlerde yenilerde uyanm, ey yenilerde rmaksz sulardan kurumu, ey yenilerde rmcekler olmakszn! Dakikalar gcrdar senin filizlenen ayaklarnda, ldrlm cinsiyetin dorulur, ve kaldrrsn elini kpn hl yaayan gizine doru. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde kinci Konaklama dan Not: Kont Villamediana 1582-1622 yllar arasnda yaam spanyol airidir. Pablo Neruda ---------------------------------------------606) YERLLER Kendi derisinden kat yerli eski azametin derinine, oradan da bir gn ykseldi adalara: yenilmi olarak dnt grnmeyen atmosfere, yayd kendisini toprakta ve serpti gizli iaretlerini kumun zerine. Ay israf eden, dnyann gizemli yalnzln tarayan, o muazzam tata ykseltmeden kendisini dolamayan, havayla talanm, kendi ormanlarnn grkemi altnda o gksel k gibi kalc olan, tketti kendisini birden tek bir ip kalana dek, krklklara dntrd kendisini, akan kendi kulelerini ezdi

ve ald paavralardan paketini. Grdm onu Amatitln n manyetik tepelerinde, kemiren genilikleri gizemli suyun: bir gn gitti o kalan ku ve kklerden artyla ezen hametine Bolivya dalarnn. Aladn grdm onun, lgn iirden oluan kardeim benim, Alberti, bu Araukanya blgeleri, onlar Ercilla y kuattklar zamanki gibi ve ad anlan ilk krmz tanrlar yerine, sadece llerden mavi siyah bir zincir vard. Daha uzaklarda, Ate lkesi nin vahi su ebekesinde, ykseldiklerini grdm, ah dik tyl kurtlar, o sefil sallarda dilenmek iin ekmeini Okyanus ta. Her bir lifini ldrdler onlarn ssz blgelerinde, ve yerli avcs ald kelleler karlnda o kirli banknotlar havann efendilerinden, Antarktik in, karla kapl yalnzlklarnn krallarndan. Bu crm deyenler oturuyorlar bugn Parlamento da, kayda geiriyorlar Bakanlk Saray nn ofisleriyle evliliklerini, yayorlar Kardinallerin ve Genel Mdrlerin arasnda, fakat Gney in efendilerinin kesilmi grtlaklar byyor iekler gibi. Araukanya da imdiden yok edildi arapla marur ku ty, butikler tarafndan mahvedildi, avukatlar tarafndan karartld onlarn zengin soyguncularna hizmet ederken, ve bu toprakta, ve yollarda ldrenler silah atmlaryla, savunusu bizim kendi kylarmzn gz kamatran gladyatrnn, geldi ate ederek ve pazarlk yaparak, onlara Bar Oluturanlar denildi, ve apoletleri oaldka oald onlarn. te byle kaybetti her eyini o, gremeden bir zerresini, ite byle tamamland, yerlinin gremedii, mirasndan dklen: grmedi hi bir sava sancan brakmad ki ok vnlasn, ykansn kanda, fakat herkes emdike emdi onu azar azar, resmi makamlar, yankesiciler, toprak sahipleri, aldlar onun imparatorsu uysalln, herkes hapsetti anda ceketini onun, ta ki srene dek onu Amerika nn en son bataklna kanayana dek son damlasna kadar.

Ve yeil ovalardan, salnan yapraklarn sonsuz, saf gnden, ar granit yapraklardan ina edilen o lmsz meskeninden srdler onu harap olan kulbeye, sefaletin orak lamna. Gz kamatran plaklktan, o altn gsten, o soluk belden, ya da onun derisinde btn iyi toparlayan mineralsi sslerden, srdler onu paavra iplere, hoyrata frlattlar ypranm pantolonlar ona, ve havann arasndan bylelikle dolat yamalanm hameti bir zamanlar onun olan bu dnyada. te byle oluturuldu bu strap. Bir hainin gelii gibi grnmezce oldu bunlar, kanser gibi fark edilmezce, ta ki dene dek, babamz, ta ki ona bir hayalet olmay retene dek onlar ve atklar tek kapdan gidene dek, baka yoksullarn kapsndan, dvlm btn yoksullarn bu dnyadaki kapsndan. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------607) YETTM GREVE Yetitim altndan daha da tesine: Orada bulunuyordu henz insanlar birletiren o ince ip, orada yayordu insanlarn saf kua. Geirdi lm dilerini onlara, altn, o eki diler ve zehir yayld onlara kar, fakat halk yd kapnn ardna bir akmaktan, efkati ve kavgay iki paralel su gibi kklerin ipi, aa gvdesinin dalgalar gibi aksn diye brakan dayanan bir arsaya dnt. Grdm uykusuzluu yaran birlemi kollardaki grevi, ve kavgann titreyen bir molasnda grdm ilk kez tek yaayan eyi! nsan hayatlarnn birliini. Harap ocaklaryla direncin mutfaklarnda, gzlerinde kadnlarn, o gzelim ellerde ki yavaa yaylmt bir gnn ilevsizliine, tannmayan mavi bir denizde gibi, o ok olmayan ekmein kardeliinde

yenilmez birliktelikte, filizlenen btn tatan tohumlarda, kendini acizliin tuzuna ykselten bu deerli narda, buldum en sonunda yitik temeli, efkatin uzak kentini. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Evrensel ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------608) YILDIZLARDAN KARTAL, SABAH SSNDEN ARAPDAI Yldzlardan kartal, sabah sisinden arapda. Kaybedilmi kale, kr pala. Yldzla sslenmi kemer, kutsal ekmek. Dalgalanan basamak, snrsz gzkapa. keli tnik, tan iektozu. Granitten lamba, tan ekmei. Mineralsi ylan, tan gl. Batk yelkenli, tan kayna. Ay'n at, tan . Gndnmnn eyrek-dairesi, tan duman. Sonlu geometri, tan kitab. Boralarla evrili buzda. Batk zamanlarn yldz-mercan. efkatli ellerle taranm sur. Tyle savunulmu gkyz ats. Aynasal dal, frtnann yrei. Srnak arapla mahvolmu talar. Kana susam toynan saltanat. Taduvara frlatlm frtnal deniz-yeli. Kmltsz turkuvaz katarakt. Orda uyuyanlarn yurtsever an. Boyun emi kar-ynlarnn metal halkas.

Dayanaklarnda dinlenen demir. Eriilmez ve ie-kapank frtna. Puma penesi, kana susam kaya. Kulesel glge, kar-tartmas. Parmaklarda ve kklerde ykselen gece. Sislerin penceresi, merhametsiz gvercin. Gecesel gelime, yldrmn ikonu. Da-zinciri, denizin ats. Kaybolmu kartallarn mimarisi. Gkyz halat, doruun arbal. Kan dzeyi, el yapm yldz. Mineral havakabarc, kuvartz'dan ay. And-da ylan, horozibiinin aln. Sessizliin kubbesi, ldrlemez memleket. Denizin gelini, katedrallerin aac. Tuzun dal, siyah kanatl kiraz aac. Karbeyaz kaya-dileri, buz-souu imek. rktlm ay, tehditkr ta. Souun sa, havann devinimi. Ellerin volkan, kara katarakt. Gms dalga, zamann yn. ('Alturas de Macchu Picchu'dan, 'Canto General' Trkeye eviren: smail Aksoy) Pablo Neruda ---------------------------------------------609) YOKLUK Daha senden ayrlmamtm bile, girdin iime, kristal gibi, ya da titreyerek, ya da huzursuz, tarafmdan yaralanm, ya da akla dolu, gzlerini kapatr gibi sana srekli verdiim hayatn armaanna. Sevgilim, birbirimizle karlatk,

susuzduk, ve itik btn suyu ve kan, birbirimizle karlatk, atk, ve srdk birbirimizi atein srd gibi, yaralar iinde kaldk. Fakat bekle beni, sakla irinliini bana. Bunun karlnda bir gl vereceim sana. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden) Pablo Neruda ---------------------------------------------610) YOKSULLUK ok da hevesli deilsin, yoksulluk korkutur seni, ok da istekli deilsin pazara ypranm ayakkablarla gitmeye ve eski giysilerle eve dnmeye. Zenginlerin arzuladnn tersine sefaleti sevmeyiz biz, sevgilim. Bugne dek insan yreini kemiren eyi ekip karacaz ikimiz rk bir di gibi. Fakat istemem ki korkasn ondan. Eer sorumlusu bensem evine gelmesinden, eer yoksulluk kovalamsa altn renkli ayakkablarn, brakma kovalamasna gln, hayat ekmeini. deyemezsen kiran, gururlu admlarla git ie, ve baklarmn seni izlediini dn sevgilim, ve yeryznde daha nce hi grlmemi en byk servetiz biz birlikteyken. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Kaptann Dizeleri nden, 1952) Pablo Neruda ---------------------------------------------611) YOL ARKADALARI Sonra geldim bakente, sisle ve yamurla sersemce doymu. Hangi tr sokaklard bunlar? Yl 1921, elbiseler dolup tayordu sokaklarda

bunaltc dumannda kahvenin, gazn ve tulann. rencilerin arasnda dolayordum, anlamadan, bendeki duvarlar glendiriyordum ve aryordum her akam zavall iirimde kaybolmu dallar, damlalar ve o ay. iirin dibinde aryordum, her akam dalyordum iirin suyuna, sarlyordum belirsiz igdlere, terk edilmi bir denizin frtna martlarna, sarlyordum gzlerimi kapatmama ve kendi zmde batmama. Karanlklar myd, yoksa sadece yeraltnn gizli ve nemli yapraklar myd? Hangi yaral maddeden kayp gitmiti lm, kollarma ve bacaklarma dokunmutu, glm ynlendirmiti ve kazmt caddelerde mutsuz bir kuyuyu. Yaamak iin dar ktm: bydm ve pekitim sefil sokaklarda dolandm durdum, merhamet beslemeden, lgnln snrlarnda ark syleyerek. Duvarlarda att boyas yzlerin: grmeyen gzler, bir su gibi aydnlatt eilen sular, yalnz bir kstahln miras gibi, maaralar yok edilmi yreklerle dolu. Onlarla dolatm durdum: sadece onlarn korosunda tanyabildi sesim doduu yalnzlklar. nsan olmak iin daldm ieri, alevlerin ierisinde ark syleyerek gece arkadalarnn ho geldin karlamalaryla, benimle birlikte meyhanelerde ark sylemilerdi ve bana sempatiden daha fazla duygu gstermilerdi onlarn dmans ellerinin koruduu birden fazla ilkbahar vard tek bir ate, dm varolarn gerek filizi. Pablo Neruda ('Yo soy' / 'Canto General'den) eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------612) YOLCU (1927) Ve dolatm durdum denizlerden limanlara. Maunalarn ve meyhanelerin arasndan aa kard dnya tortular ve dilenci ynlarn, bordalarn yannda a hayalet srleri. Uykudaki lkeler, kumda kurumu, lden gelen kl giysiler ve bol entariler, kire tutmu glerin tozlu andaki petroln yal deliini gzetleyen akrepler gibi silahlanm. Burma da yaamtm, kubbelerin

Zengin metali ve yeil allklar arasnda, kaplann kendi kanl altn emberini yakt yerde. Dalhousie Caddesi ndeki pencerelerimden geliyor o betimlenemez koku, pagodalarn yosunu, ttslerin kokusu ve dk, insan kokusunun ar bast bir dnyadan iek tozu ve barut. ekip ald beni sokaklar safran sars maddelerin ve krmz tkrklerin ba dndren rpnlaryla rrawadhy nin kirli dalgalarnn yaknlarnda, suyun ya, kan ve petrol en azndan tanrlarnn balklarnda derin uyuduu kuzeye doru ycelerden dalga dalga gelmiti. Pablo Neruda ('Yo soy' / 'Canto General'den) eviren: smail Aksoy. Pablo Neruda ---------------------------------------------613) YOLUNU YTRM BU TRENLER Yolunu yitirmi bu trenler, utantan m ldler yoksa? Sarsabr aacn hi grmemi olan kim? Nereye dikildi yolda Paul Eluard n gzleri? Yer var m baz dikenlere? Soruldu mu gl alsna? Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Sorular Kitab ndan Pablo Neruda ---------------------------------------------614) YUKARIDAN (1949) Alm uzay, kararsz hava, allarn ay dnyas, o kuru ay dklm zerine damarlarn, o yrtk tunikann kire beyaz delii, donmu yllarn yeillii, kuvarsn, budayn, sabah kzllnn panii, saklam kayalardaki serpilmi anahtarlar, parampara Gney'in korku dolu izgisi, sere serpe corafyadan olumu bedende kkrdn uyumas, ve turkuvazn dzenlemelerinin o ksk kta dnp durmas, her zaman ieklenen, kekre dal, korunun geni gecesi.

('Amrica, no invoco tu nombre en vano' / 'Canto General'den) Trkeye eviren: smail H. Aksoy Pablo Neruda ---------------------------------------------615) YUNANSTAN (Bu zamanda akyor imdi Yunan kan) . Tekrar uyanyorlar dalarn ycelerinde. Bir yalnz aydr tozla talarn arasnda: obanlar iner kann baka obanlarn: Bir yalnz ince iptir akan dalardan denize doru, her eyi bilen ve ark syleyen denize doru) . ... evir gzlerini kendi toprana, kendi denizine, bak a gneyin sular ve kar ynlar zerindeki, gne oluturuyor zmleri, parldyor l, ili nin denizi ykseliyor krbalanm izgisiyle... Lota da bulunur derin kmr madenleri: souk bir limandr o hain, gney knda, yamur iddetli yaar srekli zerine atlarn ve mart kanatlarnn sis rengi zerine, ve altnda o karanlk denizin kazar ve kazar adam o siyah galerisinde. nsann hayat kmr gibi karanlktr, paavralar iindedir gece, berbattr ekmek, katdr gn. Ulatm dnya hakkndaki bilgiye fakat hi bir zaman yollarda ya da ehirlerde, hi grmedim insanlara bundan daha kt davranldn. On iki kii uyuyor ayn odada. Adsz artklardan yaplm evlerin atlar: teneke levhalardan, tatan, kartondan ya da slak kattan. O souk mevsimin yap yap havas tutturuyor ocuklarla kpekleri birbirine birazck alabilmek iin yoksul hayatn ateini, ki o hayattan yeniden dosun diye alk ve karanlk. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Evrensel ark'dan Pablo Neruda

---------------------------------------------616) YUVARLANAN DALGALARIN GRLTSYLE Yuvarlanan dalgalarn grltsyle muhteem am ormanlar, n ikircikli oyunu o yalnz ann nlamas iin, alacakaranln gzlerindeki elencesi, ey gzel, dnya arklarn syler deniz kabuuyla. Sende akr rmaklar, ve rmaklara kaar benim ruhum, istediin gibi, ve nereye istiyorsan oraya. Gster bana ne olur yolu umudunun yaynda, ve gnderirim sana ben ehvetimin ok aknn. Etrafmda gryorum sisten belini, ve sessizliin ac veriyor bana ezinli saatlerimde, ve senin yannda berrak talardan kollarnla apa atyor plerim, ve yapkan arzum oturur orada. Ah, gizemli sesin, akn boyad ve edii, akam lp giderken nlayarak! te byle grdm seni derin saatlerde eiliyor tarladaki baaklar rzgrn kudretiyle. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy 'Veinte Poemas de Amor y Una Cancion Desespera'dan Pablo Neruda ---------------------------------------------617) YK GEMSNN HAYALET O ev kpkten borunun iinde uzaklk, trensi dalgalardaki tuz ve baz belirli kurallara gre, ve bir koku, eski gemiden bir grlt, rm tahtalardan ve paslanm demirden ve uluyan ve alayan yorgun makinelerden, arpyor pruvaya, iniyor geminin brn, ar ar yiyor ikayeti, yutuyor uzaklklar biteviye, ac sudan bir grlt yapyor ac suda, ve srklyor telere o eski gemiyi eski sularda. Geminin i ambar, lo tneller, gnlerin limanda ara sra ziyaret ettii: uvallar, kasvetli bir tanr gibi istiflenmi uvallar gzsz boz yuvarlak hayvanlar gibi, irin boz kulaklarla ve dikkat eken karnlar imi budayla ve kobrayla, gebe kadnlardaki gibi hassas karnlar hrpani boz giysi iinde bekler sabrla avuntusuz bir sinemadan oluan glgede. Anszn iitilir en utaki sularn lo bir at gibi hzla geii, suda at toynaklarnn bir grltsyle, hzl ve sularn tekrar yuttuu. Ve zamandan baka bir ey kalmaz kamaralarda: zaman o ssz feci yemek salonunda, kmltsz ve grlr byk bir kaza gibi. Meinin ve ypranm maddelerin kokusu,

ve soan, ve ya, ve daha fazlas, ve geminin kelerinde salnan birinin kokusu, ismi olmayan baka birinin kokusu gelir merdivenlerden aa bir imbat gibi, ve seirtir dehlizler arasndan namevcut bedeniyle ve lmn koruduu gzleriyle aratryor. Renksiz gzlerle, baksz gzlerle, bakp duruyor yavaa etrafna ve gidiyor titreyerek, varolmakszn ve glgesiz: sesler krklk ekliyor ona, eyler delik deik ediyor onu, effafl parlatyor kirli iskemleleri. Kimdir hayalet bedeni olmayan bu hayalet, gecesel un gibi hafif admlaryla ve sadece eylerin destekledii bir sesle? Dilsiz varlyla dopdolu ayaa kalkyor mobilyalar kk gemiler gibi o eski gemide, yklenmi onun mat, kararsz varoluunda: giysi dolaplar, o yeil iyler, perdelerin ve yerin rengi, her ey tahamml ediyor ellerinin boluuna onun, ve nefes al ypratt eyleri. Kayarak gidiyor ve sryor, iniyor effafa, geminin zerindeki souk havadaki svazlayan bir hava gibi, grnmeyen elleriyle yaslanyor filika kpetesine ve bakp duruyor geminin arkasnda kaan ac denize. Sadece sular reddediyor onun kudretini, rengini onun ve unutulmu hayaletten kokusunu onun, ve souk ve derin giriyorlar dansa ateten varlklar gibi, kan ya da gzel koku gibi, yeni ve gl fkrp atlyor srekli bir birliktelikte. Tkenmez, alkanlksz ya da zamansz, yeil ynlarda, etkin ve souk, vuruyor sular geminin kara karnna ve ykyor maddesini, yarlm kabuunu, demirdeki krklklarn: yaayan sular kemiriyor geminin kavkn ve dei toku ediyor onlarn kpkten uzun bayraklarn, ve tuzdan dileri damlarlarda uuyor havann iinden. Hayalet bakyor denize gzsz yzyle: gnn dolam, geminin ksr, bir ku uzayn yuvarlak ve yalnz denkleminde, ve tekrar iniyor geminin hayatna, dyor l zamann ve aacn zerine, kayyor o kara mutfaklarda ve kamaralarda, havayla ve atmosferle ve avuntusuz uzayla durgun. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yeryznde Birinci Konaklama

dan

Pablo Neruda ---------------------------------------------618) YKSELMEK N GE Ykselmek iin ge gereksindiin iki kanat,

bir keman, ve bir ok eydir, saylamaz onca eydir, adsz eyler, uzun ve hantal gzn sertifikalar, badem aacnn trnaklarndaki yazt, sabahleyin imdeki unvanlardr. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy ( Estravagario dan, 1958) . Pablo Neruda ---------------------------------------------619) YREM N YETERL OLAN Yreim iin yeterli olan gsnde senin, zgrln iin yeterli olan kanatlarmda benim. Azmdan ykselecek ge senin ruhunda uyuklayan. Sende bulunmaktr her gnn yanlsamas. ieklerin talarna iyin gelmesi gibi geliyorsun. Yokluunla kazyorsun altn ufuun. Dalga gibi kata srekli. Derdim ki, akrdn rzgrda, amlar ve direkler gibi. Benziyorsun onlara, yksek ve sessiz. Ve birden, bir haner saplayyla, zyorsun birini. Dosta koruyarak yal bir yol gibi. inde oturur zlemin sesleri ve yanklar. Uyanmda habersizce kaar zamanlara ruhunda duran ve uyuyan kular. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Yirmi Ak iiri ve Umutsuz Bir ark dan Pablo Neruda ---------------------------------------------620) YZ YIL YAAMAK Bu yzyl snmac olarak yaadm savatan savaa, kitaplarda itim kan, gazetelerde, televizyonda ve evde, trende, ilkbaharda, aclarmn spanya snda. Avrupa unuttu her eyi, resim sanatn ve peynirlerini, Rimbaud yu ve Rotterdam , datmak iin salkmlarn zerimize, masum Amerikallar, ve kirletmek iin bizi dnyann kanyla.

Ey siyah Avrupa, a gzlsn a ylanlar gibi, kaburgalarn grene dek senin ada corafyanda ve sunarsn dier askerlere ruhsuz n, bir kelime dahi anlamadan dierlerine retmeye alan her zaman asker olanlara: yalnzca kirletebilirler Kuzey Amerika tarihini kanla. Fakat yalnzca bu kadar deil, hayr, daha ok, daha, yalnzca imdi hakknda deil ya da yarn yaayacamz hakknda, hayr, ite byle iliyor akl ki patlatyoruz sahip olduklarmz, eziyoruz havada tuttuumuz kristal cam gibi, gmyoruz burnumuzu kana ve hakaretler yadryoruz birbirimize. Onca soruyla geldim ben yaarken kahraman olan ben, ezamanl denizin kysnda, ve frlattm yantlarm suya kimseyle dvmemek iin, artk bir ey sormayana dek ve tam bir yzyllk lm getirdi beni buraya, bir ey sylemeyen denizin ne dediini duyaym diye. Pablo Neruda eviren: smail Aksoy Pablo Neruda ----------------------------------------------

You might also like