ZARLARDAK YAPISAL LPDLER

Zar lipitleri iki ynldr;

Molekln bir ucu hidrofobikken, dier ucu hidrofiliktir.

Birbiri arasndaki hidrofobik ve suyla olan hidrofilik etkileimleri, bunlarn zar tabakalar ad verilen tabakalar halinde bulunmalarna neden olur. Gliserofosfolipidler; gliserole bal iki ya asidinden oluur, bir hidrofobik blge ierir. Sfingoliptler; sfingozin ad verilen bir amino alkole bal tek bir ya asidinden oluurlar Steroller; drt hidrokarbon halkasnn birlemesiyle oluurlar.

Fosfoliptler; Gliserofosfoliptler ve baz sfingolipitlerde bir polar grup, hidrofobik ksma fosfodiester bayla balanmasyla oluur. Glikolipitler; dier sfingolipitler gibi fosfat iermez, fakat onlarn da polar ularnda basit bir eker veya karmak bir oligosakkarit vardr.

Gliserofosfolipitler Fosfatidik Asit Trevleridir

Fosfogliseritler ad da verilen gliserofosfolipitler,

Gliseroln birinci ve ikinci karbonuna ester bayla balanm iki ya asidi ve nc karbona fosfodiester bayla balanm gl polar veya ykl bir grup ieren zar lipitleridir.

Gliserol prokiraldir; asimetrik karbonu yoktur, fakat herhangi bir ucuna bir fosfat eklenmesi

bu bileii doru bir ekilde L-gliserol-3-fosfat veya D-gliserol 1-fosfat diye adlandrlabilen kiral bir bileie dntrr.

Sfingolipitler Sfingozin Trevleridir

kinci byk zar lipitleri snf olan sfingoliptlerin de bir polar ba, iki apolar kuyruu vardr Fakat gliserofosfoliptlerin tersine gliserol iermez. Sfingolipitler

bir molekl, uzun zincirli amino alkol olan sfingozin (4sfingenin) veya onun trevlerinden birini, bir molekl, uzun ya asidi zincirini ve baz durumlarda da fosfodiester bayla balanm bir polar grubu ierir.

Sfingozin moleklnn C-1, C-2 ve C-3deki karbonlar, gliseroln gliserofosfolipitlerdeki karbonuna benzemektedir. Bir ya asidi amid bayla C-2deki NH2ye balannca oluan bileik yapsal olarak diailgliserole benzeyen seramittir. Seramit, btn sfingolipitlerin ana yapsdr. Sfingolipitlerin, hepsi seramidin trevleri olan, fakat ba gruplar farkl alt snf vardr

Sfingomiyelinler, ntral glikoliptler ve gangliyozitler

Sfingomiyenlinler polar ba grup olarak ya fosfokolin ya da fosfoetanolamin ierir ve dolasyla gliserofosfolipitlerle beraber fosfolipitler diye snflandrlr. Sfingomiyelinler

Genel zellikleri boyutlu ekilleri Ba gruplarnda net yk olmasyla fosfotidilkolinlere benzer.

Sfingomiyelinler, hayvan hcrelerinin plazma zarlarnda bulunur (miyelin)

Glikosfingolipitler

Seramidin C-1 deki OH ksmna dorudan balanm bir veya daha fazla eker ieren ba gruplar bulunur.

Serebrozitlerin seramide balanm tek bir ekeri vardr.

Galaktoz ierenler karakteristik olarak nral dokularn hcrelerinin plazma zarlarnda, Glukoz ierenler ise nral olmayan dokularn hcrelerinin plazma zarlarnda bulunur.

Globozitler genellikle, D-glukoz, D-galaktoz veya N-asetil D galaktozamin olan iki veya daha fazla eker ieren ntral glikosfingolipitlerdir.

Gangliyozitler sfingoliptlerdir

en

karmak

Oligosakkaritlerden oluur Bir veya daha fazla sayda sialik asit denilen N-asetilnraminik asit ieren polar ba gruplar vardr

Sialik asitten dolay pH7 de negatif ykldrler

GLKOLZ VE HEKSOZLARIN YIKIMI

GLKOLZ
Glykyus=tatl, lysis=paralanma Glikolizde bir molekl glukoz enzimlerle katalizlenen bir seri tepkimeyle iki molekl -karbonlu bir bileik olan PRVATA yklr. Glukozdan aa kan serbest enerjinin bir ksm ATP ve NADH eklinde saklanr. Glikoliz aydnlatlan ilk metabolik yoldur Glikoliz, glukoz ykmnn hemen hemen evrensel bir merkezi yoludur. Fermantasyon, ATP olarak saklanan enerjiyi elde etmek zere glukozun veya dier organik besinlerin anaerobik ykm iin kullanlan genel bir terimdir.

Glikolizin birbirini izleyen tepkimeleri iinde zellikle tip dnm dikkate deerdir;

1)glukozun karbon iskeletinin piruvat oluturmak zere yklmas 2)glikoliz srasnda oluan yksek-enerjili fosfat bileikleriyle ADPnin ATPye fosforillenmesi 3)bir hidrid iyonunun, elektronlaryla birlikte NAD zerine transferiyle NADH oluumu

Glikoliz, aerobik organizmalar ve dokularda aerobik artlar altnda glukozun tam ykmnda sadece ilk aamadr. Pirvat, karboksil grubunun CO2 eklinde kayb ile oksitlenir, asetil-koenzim-Ann asetil grubunu oluturur; Asetil grubu daha sonra sitrik asit dngs ile CO2e tamamen oksitlenir. Bu oksidasyonlardan aa kan elektronlar H2O oluturmak zere mitokondrideki bir dizi tayc araclyla O2e geirilir. Elektron transfer tepkimelerinden aa kan enerji miokondrideki ATP sentezini srdrr.

Pirvat iin ikinci yol laktik asit fermantasyonu yoluyla laktata indirgenmesidir. Kuvvetle kaslabilen kaslar dk-oksijenli artlarda (hipoksi) ilev grmek zorunda olduklar zaman, NADH yeniden NADye oksitlenemez ve pirvatn daha ileri oksidasyonu iin bir elektron alcs olarak NADye gereksinilir. Bu artlar altnda pirvat, NADHdan elektronlar olarak glikolizin devam iin gerekli olan NADyi yenilerken, laktata indirgenir.

Pirvat ykmndaki nc ana yol etanolle sonlanr. Pirvat, baz bitki dokularnda ve bir ksm mikroorganzimalarda protistlerde ve bira mayas gibi mikroorganzimalarda hipoksi veya anaerobik artlarda alkol (veya etanol) fermantasyonu denilen bir ilemle etanol ve CO2e dntrlr.

Glikolize Elenik ATP Oluumu

Glikoliz srasnda glukoz moleklnn enerjisinin bir ksm ATPde saklanrken byk bir ksm rn olan pirvata kalr. Glikoz iin toplam tepkime

eklindedir. Pirvata yklan her bir glukoz molekl iin ADP ve Piden iki molekl ATP oluur. Glikoliz denklemi iki ileme ayrlabilir. 1) egzergonik bir ilem olan glukozun piruvata evrilmesi 2) endorgenik bir ilem olan ADP ve Piden ATP oluumu

Glikoliz, glukoz moleklnde var olan toplam enerjinin sadece kk bir ksmn aa karr. Glikoliz ile oluan iki molekl pirvat, glukoz moleklnn kimyasal potansiyel enerjisinin byk bir ksmna halen sahiptir. Bu enerji sitrik asit dngsndeki oksidatif tepkimeler ve oksidatif fosforilenmeyle ztlenir.

Fosforillenmi Arabileiklerin nemi

Glukoz ve pirvat arasnda dokuz glikolitik ara bileiin her biri fosforlanr. Fosforil gruplarnn ileve sahip olduu grlr. 1) Her bir glikolitik ara bileie net bir negatif yk vermek zere pH7de iyonlar.

nk plazma zar ykl molekllere geirgen fosforillenmi arabileikler hcre dna szamazlar.

deildir,

2) fosforil gruplar metabolik enerjinin korunmas iin gerekli bileenlerdir.

Fosfoanhidrit bann krlmasyla aa kan enerji, glukoz-6fosfat gibi fosfat esterlerinin oluturulmasyla ksmen korunur.

Glikolizde oluan yksek enerjili fosfat bileikleri (1,3bifosfogliserat ve fosfoenolpirvat) fosforil gruplarn ATP oluturmak zere ADPye verir.

3)Fosfat gruplarnn enzimlerin aktif merkezlerine balanmasyla, balanma enerjisi enzimatik tepkimelerin zglln artrr ve aktifleme enerjisini drr.

ADP, ATP ve glikolitik arabileiklerin fosfat gruplar Mg iyonlar ile kompleksler yapar ve birok glikolitik enzimin substrat balanma blgeleri bu Mg komplekslerine zgldr. Glikolitik enzimlerin pek ou aktiviteleri iin Mg iyonuna gereksinir.

Tiyamin Pirofosfat
Vitamin B1den tretilen bir koenzim olan tiyamin pirofosfat (TPP) ile ilk defa karlatmz tepkime pirvat dekarboksilaz tepkimesidir. nsan diyetinde vitamin B1 eksiklii, vcut svlarnn toplanmas (ime), ar, fel ve sonuta lm ile karakterize olan beriberi denilen duruma neden olur. TPP, alfa-keto asitlerin dekarboksilenmesinde olduu gibi

karbonil grubuna bitiik balarn koparlmasnda ve aktif aldehit grubunun bir karbondan dierini transferini ieren kimyasal dzenlenmelerde nemli rol oynar.

Glikolizi Besleyen Yollar

Glukozun yan sra pek ok karbohidrat glikolitik yolda glikolitik ara bileenlerden birine evrildikten sonra katabolik yazglar ile karlar. En belirgin depo polisakkaritleri olan glikojen ve niasta, disakkaritler olan maltoz, fruktoz, mannoz ve galaktozdur. Glikojen ve niastann d dallarndaki glukoz birimleri iki enzimin;

Glikojen fosforilaz veya bitkilerdeki benzeri olan niasta fosforilaz ve fosfoglukomutazn birbirini izleyen etkileriyle glikolitik yola girer.

Glukoneogenez
Pek ok organizma pirvat ve laktat gibi basit ncllerden glukoz sentezler. Memelilerde bu ileme glukoneogenez denir. Balca karacierlerde olur ve rol; glukozun dier kaynaklar bittii zaman karacier dndaki dokulara ihra edilecek glukozu salamaktr. Glukoneogenez glikolizde rol oynayan pek ok enzimi ierir, fakat yaln olarak glukozun tersi DELDR

PENTOZ FOSFAT YOLUYLA GLUKOZ OKSDASYONU

Fosfoglukonat yolu olarak da adlandrlan pentoz fosfat yolu NADH ve riboz 5-fosfat retir. NADPH kimyasal enerjiyi indirgen g eklinde tar ve ounlukla anabolik yollarda bir indirgen olarak kullanlr. Memelilerde NADPHn rol (pentoz fosfat yolunun aktivitesi);

zellikle aktif ya asidi ve steroit sentezleyen meme dokusu, adrenal korteks, karacier ve ya dokusu gibi dokularda baskndr.

Bu dokular NADPH sentetik ilemlerdeki ara maddelerin ift balarn ve karbonil gruplarn indirgemek iin kullanr.

Pentoz fosfat yolunun ikinci ilevi; nkleik asit biyosentezi iin gerekli olan zellikle D-riboz gibi pentozlar retmektir. Nkleik asit biyosentezi byyen ve yenilenen dokularda ve tmrlerde yksek hzla gerekleir. Pentoz fosfat yolundaki ilk tepkime, glukoz-6fosfatn, glukoz-6-fosfat dehidrogenaz enzimiyle bir moleklii ester olan 6 fosfoglukono-gamalaktona dehidrojenlenmesidir.