XVI. Yüzyıla Ait Bir Tezkiretü'l-Evliya Tercümesi (Giriş-Metin-Sözlük-Tıpkıbasım)

T.C.
MARMARA NVERSTES
TRKYAT ARATIRMALARI ENSTTS
TRK DL VE EDEBYATI ANABLM DALI
TRK DL BLM DALI

XVI. YZYILA AT BR
TEZKRETL-EVLY TERCMES
(GR-METN-SZLK-TIPKIBASIM)

DOKTORA TEZ

SERHAT KK

stanbul 2011
T.C.
MARMARA NVERSTES
TRKYAT ARATIRMALARI ENSTTS
TRK DL VE EDEBYATI ANABLM DALI
TRK DL BLM DALI

XVI. YZYILA AT BR
TEZKRETL-EVLY TERCMES
(GR-METN-SZLK-TIPKIBASIM)

DOKTORA TEZ

SERHAT KK

Tez Danman
PROF. DR. ZUHAL KLTRAL

stanbul 2011

NDEKLER

N SZ........................................................................................................................... II
ZET............................................................................................................................. IV
ABSTRACT.....................................................................................................................V
KISALTMALAR........................................................................................................... VI
ARETLER................................................................................................................. VII
KULLANILAN TRANSKRPSYON SSTEM .......................................................VIII

1. BLM: GR...........................................................................................................1
1. Tezkire...................................................................................................................2
2. Trk Edebiyatnda Evliy Tezkireleri ...................................................................7
3. Feridddin Attrn Hayat ve Eserleri ................................................................15
4. Feriddin Attarn Tezkiretl Evliysnn Muhtevas ve nemi ...........................21
5. Tezkire'nin Kaynaklar ......................................................................24
6. Feridddin Attarn Tezkiretl-Evliysnn Bilinen Trke Tercmeleri.........25
7. 16. Yzyla Ait Bir Tezkiretl-Evliy Tercmesi..............................................30
8. Eserin ml zellikleri ........................................................................................40
9. Metnin Transkripsiyon ve mlsnda zlenen Yol ...............................................56
BBLYOGRAFYA................................................................................................57

II. BLM: METN.....................................................................................................66
III. BLM: SZLK...............................................................................................229
SZLNN HAZIRLANMASINDA ZLENEN YOL ................................239
ZEL SMLER DZN.......................................................................................395
IV. BLM: TIPKI BASIM.......................................................................................406
II

N SZ

Bu alma Eski Anadolu Trkesi dnemine ait Tezkiretl-Evliy metni
zerine kurulmutur. 16. yzylda Feridddin Attarn ayn adl eserinin Trkeye
mensur tercmesi olan bu eser, klasik Trk edebiyatnn nesirde kazand en nemli
rneklerinden birisidir. Eser Farsadan Trkeye eviridir. Yzyllar boyunca Trk
halk tarafndan sevilerek okunmu olan Tezkiretl-Evliy metninin deiik
dnemlerde Trkeye evirileri yaplmtr.
zerinde altmz Tezkiretl-Evliy Tercmesi 16. yzyl sonlarnda
sfendiyaroullar (Candaroullar) devrinde Hac Hsrev b. Abdullah tarafndan
istinsah edilmitir. Elimizdeki eserin konusundan ziyade en nemli yn beylikler
dnemine ait olmasdr. Eserde Eski Anadolu Trkesinin dil zelliklerini yanstan bir
Trke kullanlmtr. Eserin bugn iin bilinen tek nshas Yap Kredi Sermet ifter
Aratrma Ktphanesinde 154 numara ile kaytldr.
Doktora almamzn konusunu oluturan eserin ad yazmann birinci
sayfasnda ak olarak verilmitir: H Kitbu Tekiretl-Evliy. Fakat, bu ad ayn
konudaki dier eserlerden ayrt edici olmad iin tezin adn 16. Yzyla Ait Bir
Tezkiretl-Evliy Tercmesi olarak vermeyi uygun grdk.
Eserin yazar, yazl tarihi, yazld yer ve yazld dnem ile ilgili bilgiler giri
blmndeki Arapa-Farsa kark ksm, temmet ksm ve temellk kaydnda elde
edildii kadardr. Fakat, bu bilgiler de ok ak deildir.
almamz Giri, Metin, Szlk ve Tpkbasm olmak zere drt blmden
olumutur.
III
Giri blmnde metnin ierii, eserin ad, imlas, evirinin tarihi ve kayna,
mstensihin ad, nsha tantm, eser zerine yaplan almalar ve metnin yazm
zellikleri zerinde durulmutur. .Metin blmnde eser evriyazya
aktarlmtr.Szlk blmnde metindeki btn kelimelerin, deyimlerin metindeki
anlamlar verilmi; metin iinde birden fazla anlamda kullanlan kelimelerin ayr ayr
anlamlar verilerek her anlama metinden rnek cmleler gsterilmitir. Metinde geen
kii, yer ve eser adlar iin ayrca bir zel isimler dizini oluturulmutur. almann
sonunda metnin Tpkbasm bulunmaktadr.
Bu almann hazrlanmasnda deerli katklar olan danmanm Prof. Dr. Zuhal
Kltrala ve tez sresince bana yardmc olan hocam Prof. Dr. Glden Saol
Yksekkayaya, Prof. Dr. Necdet ztrke ayr ayr teekkr ediyorum.
Serhat Kk
stanbul, Haziran 2011
IV

ZET

Bu alma, Tezkiretl-Evliy XVI. yzylda Feridddin Attarn Tezkiretl-
Evliy isimli eserinin Trkeye mensur tercmesinin evriyazya aktarm ve metin
szln iermektedir. zerinde altmz Tezkiretl-Evliy Tercmesi 16.yy
sonlarnda sfendiyaroullar (Candaroullar) devrinde Hac Hsrev B. Abdullah
tarafndan istinsah edilmitir. Elimizdeki eserin konusundan ziyade en nemli yn
beylikler dnemine ait olmasdr.
Giri, Metin, Szlk ve Tpkbasm, almay oluturan blmlerdir.
Metin blmnde, esere ait 240 varan transkripsiyonlu metni yer almaktadr.
Szlk blmnde metnin sz varl ayrntl ekilde sralanm ve kelimeler, deyimler
metinde getii anlamyla verilmitir. almann sonunda eserin tpkbasm yer
almaktadr.
V

ABSTRACT

This work contains the transcription of prose Turkish translation of Feridddin
Attars homonym creation and lexicon of the text which is founded on Tezkiretl-
Evliy. The Tezkiretl-Evliy translation, we study on, was copied by Hac Hsrev B.
Abdullah in the period of sfendiyaroullar (Candaroullar) at the end of XVI.
Century. The text we had is more important than its theme as it belongs to a period
of principalities.
The work comprises an introduction part, a text part,a lexicon part and a facsimile
part.
The transcription of 240 sheets belonging to creation takes part in the text part. In
lexicon part aplhabecitcal order of all words in the text is sorted out and vocabularies
and idioms have been given as it is in the text. Lastly the pictures of the documents used
in the work presented in facsimile part.

VI

KISALTMALAR

A. Arapa
age. Ad geen eser
agm. Ad geen makale
b. birleik
ba. bala
bk. Baknz
c. Cilt
c. Cmle
ev. eviren
DLT Divan Lgatit-Trk
DTCFD Ankara niversitesi Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Dergisi
e Edat
ET Eski Trke
F. Farsa.
i. sim
kr. Karlatrnz
Mo. Moolca
nr. Numara
Osm. Osmanl Trkesi
s. Sayfa
S. Say
sf. Sfat
T. Trke
TDED stanbul niversitesi Trk Dili ve Edebiyat Dergisi
nl. nlem
vb. ve benzeri
Yun. Yunanca
zf Zarf
zm Zamir
VII
ARETLER

[ ] Dm, silik, okunmayan ksmlardaki onarmlar gsterir.
< > Eksik yazlm unsurlar gsterir.
{ } Mkerrer veya fazla yazlm unsurlar gsterir.
(?) phe belirtir.
< ? Kelimenin hangi dile ait olduunun belirsizliini ifade eder.
< Kelimenin nceki eklini gsterir.
> Kelimenin sonraki eklini ve deiim aamalarn gsterir.
- Gramer analizlerinde fiil tabanlarnn sonunu gsterir.
Dizinde yer alan birleik fiilleri, deyimleri, ikilemeleri ve
isim tamlamalarn iaret eder.
~ Kelimenin deiik iki eklini gsterir.
+ Gramer analizlerinde birleik kelimelerin birleimini gsterir.
Alnt ve vurgulanan anlam gsterir.
Ayetleri gsterir.
VIII
KULLANILAN TRANSKRPSYON SSTEM

Harf Transkripsiyon Harf
Transkripsiyon
, , a, e ,

b, p
p
t ,
F
c,
k, g,

L
d M
N
r v, o, , u, ,
z , h, a, e
s l, la, le
y, , i, ,

I. BLM

GR

2

1. Tezkire
Tezkire kelimesi, isteneni anma, hatra getirme yd etme, reislkttap tarafndan
Divan- Hmayun katiplerine verilen hrriyet varakas
1
kk mektup, pusula, bir i
iin izin verildiini bildiren veya bir hususu ispata yarayan resmi belge, ayn ehirde
resmi daireler arasnda yazma pusulas, makamlar arasnda gidip gelen resmi yaz,
belli bir konuya ait bilgileri iine alan kitapk, belli bir meslekteki tannm kimselerin
bilhassa airlerin hayatlarndan eserlerinden sz eden kitap,
2
gibi eitli anlamlar ihtiva
etmektedir.
Tezkire kelimesi slm corafyas ve kltrnde, belli bir meslekte hret sahibi
olmu kimselerin ve zellikle airlerin hl tercmelerinden bahseden ve airlerin
iirlerinden rnekler nakleden eserlerin geneli iin kullanlmaya balanm ve bu trn
genel ismi olmutur: Tezkiretl-Evliy, Tezkiret-uar gibi.
Tezkireler, kken itibari ile tabakat kitaplarna dayanmaktadr. Araplarn
neseplerine olan alkalar sebebi ile doup gelien tabakat kitaplar, slmn geni
corafya ve kltrlere yaylmasyla birlikte bu kltrlerde yerini kriler, fkihler ve
zellikle de airler hakknda yazlan tezkirelere brakmtr.

1
Mtercim Asm, Kamus Tercmesi, c. 2, s.349.
2
lhan Ayverdi, Misalli Byk Szlk, c. 3, stanbul 2005, s. 3157.
3
Trk edebiyatnda tezkire denilince akla gelenin uar tezkireleri olmas bunlarn
telif eserler olmasna balanabilir. Ancak eviri de olsa Trk edebiyatnda ilk evliy
tezkireleri uar tezkirelerinden en az bir, bir buuk asr nce yazlmtr. Ancak; Arap
ve bilhassa ran ve Trk edebiyatnda uar tezkirelerinin nemli bir yeri olduu da
unutulmamaldr.

1.1. Farsa Tezkireler
ran edebiyatnda Tezkiret-uar kabul edebileceimiz ilk Farsa eser Ahmed
b. mer Nizm-i Arznin ahr-maklasdr. yi bir hkmdarn mutlaka istifade
etmesi gereken drt meslek erbabyla (mni, air, mneccim ve hekim) ilgili bilgiler
verilmi, eserlerinden baz paralar nakledilmi ve hikyeler anlatlmtr.
3

ran edebiyatnda gerek manada tezkirecilik H. 7. yzylda Muhammed Avfnin
Lubb al-albb ile balar.
4
Mellif -bir takm eksiklere ramen- slmiyetten sonra
kendi zamanna kadar gelen ve Farsa yazan btn airlerin ksa hl tercmelerini
aktardktan sonra, airlerin iirlerinden setii paralara yer verir. Eser bu haliyle
tezkirecilik geleneinin ilk nemli eseridir.
uar tezkireciliinde en hretli ve kendinden sonra yazlacak Trke ve Farsa
uar tezkirelerine rneklik edecek olan ve bu sahada adeta klasik kabul edilen tezkire,
Devletahn Tezkiret-uarsdr.
5
Eser, mellifin ada olduu airler hakknda
ahsi bilgilerini de iermesi bakmndan nemlidir. Trk edebiyatnda nce, Fehim
Sleyman Efendi tarafndan Safnet-uar (stanbul, 1259) sonra Necati Lugal
tarafndan da Tezkire-i Devletah (Ankara, 1963, 1967) adlar ile Trkeye evrilmitir.
Devletahn Tezkiret-uarsndan sonra, Hindistan tezkirecilik gelenei
bakmndan ilgi eker. Bu tezkirelerin ounda Devletahn Tezkiret-uarsnn
etkisi byktr. Bunlarn en nemlisi, Sam Mirzann Devletahn eserine zeyl

3
Helmut Ritter, Attr, slam Ansiklopedisi, MEB, stanbul 1993.
4
Helmuth Ritter, agm.
5
4
mahiyetinde olan ve 1550de tamamlanan Tuhfa-i Sami adl eseridir.
6
Yine 16. yzyln
sonlarna doru yazlm nemli bir tezkire de Amin Ahmed Rzinin Haft-klimidir.
ciltten meydana gelen bu eserde, dnyann o zamanki corafi blmlerinde yetimi
olan lim, air ve eyhler hakknda tarih srasna gre bilgiler verilmitir.
17.yzylda ran tezkirecilerinden Mirza Muhammed Tbir Nar-bdinin
Tazkira-i Narbdi adl eseri, mellifin ada olan binden fazla airin hl
tercmesini ve eserlerinden rnekleri iermesi bakmndan olduka nemlidir. Yzyl
bitmeden bir dier nemli tezkire de Muhammed Aizal Sarhoun Kalimt al-uar
adl eseridir.
7
Cihangir ve Evrenzip devirlerinde yaam olan mellif, eserinde hemen
hemen hepsi Hindistanda yetien iki yze yakn airin hl tercmesini aktarmtr.
18 ve 19. yzyllarda ran tezkireciliinde Devletahn etkisi hala devam
etmektedir. Mesela 18. yzylda yaam olan Ltf Al Beyin Ategede adl
tezkiresinde mellif eski airler bahsinde geni bir ekilde Devletahdan istifade
etmitir. 19. yzyla gelindiinde ise bugn iin bile ran iir tarihi asndan ana kaynak
olarak adlandrabilecek eserlerin banda gelen Rz Kuli-hann Macma al-Fuahas,
Tbirler devri airi AbulAbbs al Marvazden 1867 ylna kadar olan ran airlerinin
hl tercmeleri ile iirlerinden semeleri iermektedir.
8

Farsa yazlm tezkirelerin says bir hayli fazladr. Yukarda bunlardan nemli
grdklerimizi zikrettik. Bununla birlikte uar tezkirelerini ve zellikle sufilerin hl
tercmelerini ihtiva eden eserleri iki grup altnda toplamak mmkndr.
9

1. Tezkireler (uar tezkireleri)
2. Sufilerin hl tercmeleri

6
7
8
9
Ahmed Ate-Abdlvahhab Terzi, Farsa Grameri, s. 450-451
5
Tezkireler (uar Tezkireleri)
1. Lubbl Elbb: Muhammed Avfi, H. 618.
2. Tezkiret uar: Devletah b. Alauddevle Bahtih El Gz Es
Semerkand, H. 892.
3. Tuhfe-i Sm: Sm Mrz H. 957.
4. Tezkire-i Meyhne: Fahruz-Zamn Kazvn Molla Abdn-Neb, H. 1028.
5. Tezkire-i Nasrbd: Muhammed Thir Nasrbd. Eserin yazlmas H.
1083de balanmtr.
6. Tezkire-i Hazn: Al Hazn
7. tegede: Lutf Al Bey Azar, H. 1192.
8. Mecmaul Fusah: Rza Kuli Han Hidyet, 2 cilt, ta basks, Tahran 1295.

Sflerin hl tercmelerini ihtiva eden eserler:
1. Tezkiretl-Evliy: Feridddin Attr. H. 4. Asr.
2. Menkbul rifn: emsddin Ahmed Eflk.
3. Nefahtl-ns: Abdurrahmn Cm, H. 833.
4. Sefinetl Evliy: Dr kh.
5. Riyzl-rifn: Rz Kuli Han Hidyet.

1.2 Trk Edebiyatnda uar Tezkirecilii
Trk edebiyatnda ilk uar tezkiresi aatay edebiyatnn en byk airi Al r
Nev tarafndan yazlan Meclisn-Nefis adl eserdir.
10
Bu eserle birlikte aatay
sahasnda balayan uar tezkirecilii Osmanl sahasnda gelierek bir ok uar

10
6
tezkiresi meydana getirmitir. aatay Trkesi ile yazlan Meclisn-Nefis, ran ve
aatay airlerinden bahsetmektedir. ok sevilen ve ok okunan bu tezkire birok kez
Farsaya evrilmitir.
Anadolu sahasnda uar tezkirecilii bakmndan otuza yakn eser telif edilmitir.
lk uar tezkiresi 16. yzylda Edirneli Sehi Bey tarafndan Cmnin Bahristan, Al
r Nevnin Meclisn-Nefisi ve Devletahn tezkiresi esas alnarak yazlan Het
bihittir. Eserin tertibi Meclisn-Nefis ile ayndr. Eserde 13, 14 ve 16. yzylda
yaam airlerin hl tercmeleri ve iirlerinden baz paralar vardr. Birok yazmas
bulunan eser Het bihit, sr- eslftan tezkire-i Seh adyla istanbulda (1907)
baslmtr.
Seh Beyin tezkiresinin ulat hret, birok airi tezkire yazmak noktasnda
heveslendirmitir. Bunlardan biri de Latf Tezkiresi ile bilinen Kastamonulu Latfdir.
Latf, Cm ve Nevnin mezkur tezkirelerini rnek alarak yazd eserinde II. Murat
devrinden yaad zamana kadar bilinen 310 airin hl tercmelerini ve iirlerinden
rnekleri aktarm ve eseri yazarken bakalar tarafndan yazlan 10 kadar tezkirenin
pek rabet grmediini de eklemeyi ihmal etmemitir. Bu eser Tezkire-i Latf adyla
stanbulda (H. 1314) baslmtr. Bunlardan baka Anadolu sahasnda yazlan tezkireler
unlardr:
11

Badadl Ahmed Ahd, Ahd Tezkresi; k eleb, Mair al-uar; Hasan
eleb, Hasan eleb Tezkresi; Rusuklu Mustafa Beyn, Beyn Tezkresi; Mehmet
Riyz, Riyz Tezkresi; Kaf-zde Fiz, Zubdat al-Ar; Seyyid Mehmed, Rz
Tezkresi; Mehmed Slih Ymn, Ymn Tezkresi; Mehmed sm, sm Tezkresi;
Edirneli Ali Gft, Gft Tezkresi; Mustafa Saf, Saf Tezkresi; Kazasker Mehmed
Emin Slim, Slim Tezkresi; Bursal smail Bel, Bel Tezkresi; Kemiksiz-zde
Mustafa Safvet, Safvet Tezkresi; Hseyin Rmiz, Rmiz Tezkresi; Silhdar-zde
Mehmed Emin Bey, Silhdar-zde Tezkresi; stanbullu Mehmet kif Bey, kif
Tezkresi; Mehmed Esrr Dede, Esrr Dede Tezkresi; Badadl Abd al-Fatth afkat,

11
7
efkat Tezkresi; Vakanvist Mehmed Esad Efendi, Esad Tezkresi; eyhlislm rif
Hikmet Bey, rif Hikmet Tezkresi; Davud Fatn Efendi, Fatn Tezkresi; Mehmed
Tevfik Efendi, Tevfik Tezkresi ve son olarak Fatn tezkresine zeyl olmak zere Son
Asr Trk airleri adyla byk bir eser ortaya koyan bnlemin Mahmud Kemal nan.

2. Trk Edebiyatnda Evliy Tezkireleri
Trk edebiyatnda 13. yzyldan itibaren grmeye baladmz Tezkiret'l-evliy
asl eserlerin byk bir ksm Feridddin Attrn ayn adl eserinin tercmeleri olarak
karmza kmaktadr.
12
Mool istilasnn yakp ykt Anadolunun manevi anlamda
inasnda evliy tezkirelerinin nemi byktr. Ksa ama vurucu hikyelerle dini mesaj
etkileyici bir biimde verilmektedir. Edebiyatmzda Feriduddin Attarn Tezkiret'l-
Evliysnn dnda ran edebiyat rnleri olan Nefhtl-ns, Min Hazaratl-Kuds,
Nesyiml-Mahabbe Min emyiml-Ftvve, Reaht- Aynl-Hayt, Ebul-Leys
Semerkandnin Tezkiret'l Evliy tercmesi gibi eserlerin Trkeye tercme edildii
grlmektedir. Btn bunlarn yannda Sinan Paann telif kabul edilebilecek bir
Tezkiret'l- Evliys vardr.

2.1. Nefahtl-ns
Cmnin 883 (1478) ylnda Al r Nevnin istei zerine kaleme ald Farsa
eserin tam ad Nefahtl-ns Min Hazaratl Kudstr. Eserin asl, Muhammed b.
Hseyin es-Sleminin ilk sf tabakat kitaplarndan olan Tabakts-Sfiyyesine
dayanr.
13
Al r Nev Cminin bu eserini 170 kadar Trk ve Hint kkenli sfnin
biyografisini ekleyerek 901 (1495)te Nesayimml-Mahabbe Min erayimil-Ftvve
adyla aatay Trkesine tercme etmitir. Ayn eser Lmi elebi tarafndan Anadolu
sahasna ait 48 veli ilave edilerek Futuhul Mcahidinli-Tervihi Kulubil Mahidin
ismiyle Anadolu Trkesine tercme edilmitir. Lmi elebinin bu tercmesi H.

12
Orhan Yavuz, Tezkiretl-Evliy Tercmesi ve Dil zellikleri, s. 27.
13
Sleyman Uluda, Nefahatl-ns, slam Ansiklopedisi, c.32, s.521
8
1289da Tercme-i Nefahtl-ns adyla baslm; ancak Terceme-i Nefaht adyla
mehur olmutur.

2.2. Nesyiml-Mahabbe Min emyimil-Ftvve
Bu eser Caminin Nafhtl-ns Min Hazartl-Kuds adl eserinin Al r
Nev tarafndan aataycaya yaplm bir tercmesidir. Nev, eserinde, Nefahtl-
nsteki 601 sfden 596sn tercme etmi, 170 civarnda ou Trk, bir ksm da
Hint olan meayh eserine kendisi ilave etmitir.
14

2.3. Reaht- Aynl-Hayt
Nakibendi hulefasnn hl tercmelerini ihtiva eden eser, aslen Farsa olarak Al
b. Hseyn Es-Sf tarafndan H. 909da yazlm, Trkeye ilk tercmesi Mehmed
ibn-i Mehmed erf El Abbs tarafndan H. 933 ylnda yaplmtr. Eser geni olarak
Nakibendiyye tarikatna yer vermektedir. Eserin bilhassa Trklerle meskun olan bir
yerde yazlm olmas, zamanla Anadoluya doru ynelen Trk topluluunun
terbiyesinde mhim bir rol oynadn gstermektedir.
15

2.4. Ebul-Leys Semerkand-Tezkiretl-Evliy Tercmesi
Tezkiretl-Evliy tahminen 15. yzyln sonlarna doru Farsadan tercme
edilmi bir eserdir. Mellifin ad bilinmemekte ancak mtercim eserin Ebul-Leys
Semarkand tarafndan dzenlenmi olduunu sylemektedir.
16
Eserin ad ve mellifin
kimlii eldeki bilgilerin yetersizliinden dolay aydnla kavuamamtr. Eser 20 bab
zerine kurulu olup her babda 10 hikye yer almaktadr. Bu bablar:

14
Kemal Eraslan, Al r Nevy-Nesyiml-Mahabbe Min emyimil-Ftvve, s. 39.
15
Orhan Yavuz, age., s.29
16
Selahattin Olcay, Ebul-Leys Semerkand-Tezkiretl-Evliy Tercmesi, Ankara 1965, s. 7.
9
1 Bbu evvel: Hell yimegi ve yiyecei pheden saknmakdur.
2 Bbu Sn: Nefse riyzet gsdermekdedr.
3 Bbu Slis: Tanrnun ibdetinde zahmet ekmekdr.
4 Bbu Rbi: Allahdan korkup ve gnhdan alamakdur.
5 Bbu Hmis: Dilin kfrden saklamakdur.
6 Bbu Sdis: Tevbe inclerin vilyetlerindedr.
7 Bbu Sbi: Evliynun kermetlerindedr.
8 Bbu Smin: Her du ki iderler, derhl kabl oldugndadur.
9 Bbu Tsi: Birbirnn gnlinden geeni bilmekdr.
10 Bbu Air: Tanrya tevekkl idp kimseden korkmaduklarndadur.
11 Bbu Hdi Aere: Cmerdler hikyetindedr.
12 Bbu sn Aere: Beglern zhdlerinde ve hikyetlindedr.
13 Bbu Slis Aere: Avratlar kermetlerindedr.
14 Bbu Rbi Aere: Oglanuklarun zhdlerindedr.
15 Bbu Hmis Aere: Kullar kermetlerindedr.
16 Bbu Sdis Aere: Dervlern hikyetlerindedr.
17 Bbu Sbi Aere: Dermndelern meded irdgindedr.
18 Bbu Smin Aere: Evliy evktnda ve hikytndadur.
19 Bbu Tsi Aere: Evliy ldginden sonra grindgindedr.
20 Bbu rne: Perkende hikyetlerndedr ves-selm.

Yukarda sralanan 20 bbda konu edinen hikyeler, evliylarn ve meyhlarn
hl tercmelerinden rneklendirilerek anlatlmtr. Bir ok hikye, Tezkiretl
Evliynn eitli tercmelerinde anlatlan hikyelerle benzerlik gsterir. Mesela: Hell
yimegi ve yiyecei pheden saknmakdur.un birinci hikyesi olan brhm-i
Edhemin Belh padiahln terk etmesi, tevbe edip Allaha ynelmesi, Allaha layk
olmann yolunun helal yemekten getii, daha sonra Horasan ve Ruma gelmesi, bir
kiiye ba bekiliinde durmas, bir gn ba sahibinin nar istemesi, brhm-i Edhemin
10
nar toplayp getirmesi, narlarn eki kmas ve ba sahibinin kzmas, Narn ekisini
tatlsn bilmez misin? demesi, brhm-i Edhemin Ben nar yemeye gelmedim.
eklinde cevap vermesi vs. devam eden hikyesi
17
ile Orhan Yavuzun doktora
tezindeki brhm-i Edhem blmnde anlatlan hikyeler arasnda benzerlik vardr.
Yine ayn hikye Mustafa Kuunun yksek lisans tezi olarak alt Sleymaniye
Ktphanesi, Fatih blmnde no: 2848/2de kaytl olan aatayca Tezkiret'l-
Evliyda da brhm Adham blmnde hemen hemen ayn ekilde anlatlmaktadr:
18
Naqldur kim bir vaqt bir kis i z ba n I brhm a tap urd. Bir kn
bag n iyesi (15) bag qa klip aytt: Barg l, sg nr ktrgil! dp. I brhm
barp her qays ulug raq nr bolsa
107(71b) (1) kltrr rdi. Turus qar rdi. Ol kis i aytt: Sn muna vaqt bu
bag iinde nr ag n, sgdin (2) tanmas sn. I brhm aytt: Sn bag n
maa saqlag al taps urup turur sn. Yoq kim nr yep yrgey m. Btn bu
benzerliklerden hareketle bu eseri yazann Attrn Tezkiret'l-evliysndan istifade
ettii ya da onun kaynaklarndan yararland sylenebilir.
2.5. Ak Ahmedin Cmil-Ahbar Adl Manzum Tezkiretl-Evliys
Eserin mellifi birgn evinde kitap okurken eline Det, Mool (Kpak) dilinde
yazlm bir eser geer. Bu dili bildii iin eseri zevkle okuyan airimiz, geride bir
yadigar brakmak arzusu ile eseri Trkeye tercmeye karar verir. Bylece asl
Tezkiretl-Evliy nevinden ve mensur olan eseri Trkeye manzum olarak Cmil-
Ahbar adyla tercme eder.

Otururken bir gn evmde iy yr
Gey mell idm hem oldum ikr
Nshalar var idi aldum okdum
bu eytn- lani tokdum

17
Orhan Yavuz, age., s. 30.
18
Mustafa Kuu, Tezkiretl-Evliy (Baslmam Yksek Lisans Tezi), stanbul, 2006, s. 107-108.
11
Nshalar iinde grdm bir kitb
yle eski (idi) mechl iy ebb
Kim atamdan kalm idi ol benm
Elme aldm an ben iy canum
....
Bir meyh szleridr cmle ol
lle yle ddi dil iy lutf bol
Bu Mokal dilince yle yazludur
yle sankim bir gherdr gizldr
....
Trkiye dnderben nazm eyledm
Kalb iinde szlerin nazm eyledm
Nesr iken nazm eyledm bunda bun
Ydigr kalsun diy bunda bun
....
Tezkiretl-Evliy hod ok durur
Bunculayn tezkire h yok durur
Cmil-Ahbar kodum hem adn
T bilesn ibu szin tadn
Evliydan her ne kim vardur haber
bu kitbda zikr olund muteber
Ann iin Cmil-Ahbar durur
leme tolm dah ebhr durur
(yk. 7b-12b)

12.239 beyit ihtiva eden Cmil-Ahbar hacimli bir mesnevidir. Filtn filtn
filn vezniyle yazlmtr. eser klasik tertip hususiyetlerine uygundur. iki Tevhidden
sonra iki nat, ayrca drt halife ve Hz. Hasanla Hz. Hseyin iin de natlar
bulunmaktadr. Ayrca iki para halinde biri mesnevi dieri de kaside tarznda olmak
12
zere Sultan kinci Murad medhiyeleri yer alr. Sebeb-i te'lif blmnden sonra kitabn
en hacimli blm olan ve yirmi bbdan oluan evliy menkbelerinin anlatld ksm
gelmektedir. Her bb muayyen bir konuya sahip olup, bu konular eitli hikyelerle
ilenir. Hikye saylar on ile on alt arasnda deimektedir. Bu bblar unlardr:

1 Bb
Hell yiyip imeye dair olup on hikye iermektedir.
2 Bb
Riyzete, nefsi hor klmaya dair on hikye iermektedir.
3 Bb
Cenab- Hakk anmann, Onun yolundan gitmenin, tat ehli olmann
ehemmiyeti zerinde durulur. On hikyeden olumaktadr.
4 Bb
Gnahn anp alamakla ilgili on hikye iermektedir.
5 Bb
Dili korumaya, kimseyi incitmemeye dair on hikye iermektedir.
6 Bb
Tvbe etmekle ilgili bir kaside ve on evliyya dair on hikye iermektedir.
7 Bb
Evliy kerametleriyle ilgili sekiz hikye iermektedir.
8 Bb
Dualarn tez icabetlerine dair on hikyeye iermektedir.
9 Bb
Vellerin birbirinden haberdar olmalarna dair on hikye iermektedir.
10 Bb
Tevekkln ne olduunu ve velilerin tevekkln anlatan on hikye
iermektedir.
11 Bb
Cmertlie dair sekiz hikye iermektedir.
12 Bb
Beylerin zhdne ve Hak yolunda olan cehdlerine dair sekiz hikye
iermektedir.
13 Bb
Zhide hatunlar hakknda sekiz hikye iermektedir.
14 Bb
Kk, hellzde ocuklara dair sekiz hikye iermektedir.
15 Bb
Kul ve karavalarn zhd, Hak muhabbeti ve kerametleri hakknda yedi
hikye iermektedir.
16 Bb
Zhid yoksullara ait alt hikye iermektedir.
17 Bb
Zahmet ve ihtiya zamannda Cenab- Hakkn rahmetinin erimesine dair
dokuz hikyeden olumaktadr.
18 Bb
Vellerin lrken gsterdikleri kerametlerle ilgili alt hikye iermektedir.
19 Bb
ldkten sonra, vellerin ryaya girmesine dair on bir hikye iermektedir.
20 Bb
Muhtelif on hikyeden ibarettir.

13
Yeri geldiinde okuyucuya nasihat ettii kadar kendisine de nasihat eden
mellifimiz, Cmil-Ahbarn sadece Tezkiretl-Evliy trnden bir kitap olmadn
ayn zamanda bir nasihat-name saylmas gerektiini eitli beyitlerle bizzat hatrlatr.
bu szler kim direm bunda sana
Cmlesi penddr bunun nden sana
(yk 50b)
Bu nasyih szlerine candan olgl msemi
Ho nasyihdr sana kim Cmil-Ahbar ider
(yk. 199a)
Nasihat ve benzeri ifadelerin okluu mellifin eseri tercme ederken eklemeler
yaptna iaret etmektedir. bu haliyle de Cmil-Ahbar telif bir eser olarak
gsterilebilir. Cmil-Ahbarn bilinen tek nshasnda telif tarihini belirten bir msra ya
da beyit bulunmamaktadr. Ancak mellifin eitli beyitlerde ifade ettii tarihi
olaylardan (stanbulun Sultan kinci Murada hara verdiini sylemesi yine Selaniin
Sultan kinci Murad tarafndan alndn sylemesi) hareketle eserin 833/1430 civarnda
te'lif edildiini sylenebilir.

2.6. Sinan Paa- Tezkiretl-Evliy
Sinnuddin Yusuf b. Hzr Hasan Paa (l. H. 891), Velyddin
Ktphanesinde no: 1643 (s. 670)de kaytl Tezkirenin kapanda bu isim
yazldr. Hac Mahmud Ef., no: 4514 (s.270); Ayasofya, no: 3138 (s. 212) ve Bursa
genel 1205de kayd bu ekilde yaplm, birok yer tamamen atlanm, baz ksmlar
eksik tercme edilmitir. Olduka ok tercme hatalar ihtiva eden bu tercmede
zaman zaman metnin dzeni ve ifadesi de deitirilmitir. A. Pavet de Courteille, bu
tercmenin H. 825 yllarna ait olduunu, Tezkirenin bir zeti olduunu
sylemekte, dier tercmenin esas metne bundan daha yakn olduunu ifade
etmektedir. Mehmed Zhid Kotku neri, bu tercmenin tertibi bozuk bir
nshasna dayanmaktadr (bk. slm Ansiklopedisi, Sinan Paa mad.). Sinan Paa
tercmesi Emine Grsoy Naskali tarafndan dil ve lehe ynnden incelenmi,
14
zgn metin ve Ltin alfabesine aktarlan ekliyle yaymlanmtr (Kltr ve
Turizm Bakanl Yaynlar, Ankara, 1987). Sinan Paann tercmesi 72 (ilavelerle
97) velnin hayat hikyesini ve menkbesini deil, bunlardan sadece 28ini iine alr.
Bu evliylar unlardr:
19

1 Cafer-i Sdk 16 Sfyn- Sevr
2 veys-i Karen 17 efk-i Belh
3 Hasan- Basr 18 Eb Hanfe-i Kf
4 Mlik b. Dinr 19 fi
5 Muhammed bin Vs 20 Ahmed-i Hanbel
6 Habb-i Acem 21 Dvd- T
7 Ebu Hazem-i Mekk 22 Hris-i Muhsibi
8 Utbe-i Glm 23 Eb Sleymn- Dry
9 Rbia-i-Adeviyye 24 Muhammed-i Semmk
10 Fuzayl bin yz 25 Muhammed bin Eslem-i Ts
11 brhm-i Edhem 26 Ahmed-i Harb
12 Bir-i Hf 27 Hatem-i Assam
13 Zn-Nn-i Msr 28 Sehl-i bin Abdullh- Teter
14 Byazd-i Bestam 29 Marf- Kerh
15 Abdullh bin Mbrek

Sinan Paa Tezkireyi tercme etmeye balam, ba tarafndan 28 velnin
menkbn tercme etmi, geri kalann, bilinmeyen bir sebepten dolay tercme
etmemitir. Sinan Paa, Tezkiredeki baz szleri ve menkbeleri alp uzun
uzadya aklar; ancak dier taraftan da sz ve menkbelerin ounu esere almaz.
Ayrca Sinan Paa kendi dncelerini de esere eklemekten ekinmemi ve bylece
telif saylabilecek bir eser vcuda getirmitir.

19
Emine Grsoy, Sinan Paa Tezkiretl-Evliy, Ankara, 1987, s. 27.
15
Nshalar:
1. stanbul Millet Ktphanesi, Ali Emiri eriye nu. 1231, 1066, 1113
2. stanbul Sleymaniye Ktphanesi Hac Mahmud Efendi Ksm Nu.
4549/2, 4577
3. stanbul Sleymaniye Ktphanesi Fatih Ksm Nu. 2784
4. stanbul Sleymaniye Ktphanesi Laleli Ksm Nu. 1789
5. stanbul niversitesi Ktphanesi TY 854, TY 2654, TY 2607

3. Feridddin Attrn Hayat ve Eserleri
Kendi ifadesine gre Niaburda domutur. Hl tercmesine ait bilgimiz ok
azdr. Eczaclk ve tp ile megul olduu iin Attr lakabn almtr.
20
Adnn
Muhammed olduu Mantkal-Tayrda geen bir beytten anlalmaktadr.
21
Hicr altnc
asrn son yarsyla yedinci asrn ilk yllarnda aayan Ferdddin Attrn doum ve
lm yl kesin olarak bilinmemektedir. Devletaha gre 513 hicrde (1119-1120)
domutur.
22
ocukluk ve genlik yllar hakknda kaynaklarn verdii bilgiler ok az
ve yetersizdir. Attrn eserlerinden anladmza gre genliinde bir taraftan attrlk
yaparken bir taraftan da ilim tahsil etmi, bu yolda eitli eyhlere hizmet ederek
tasavvuf bilgiler edinmitir. Attr'n nasl yetitiinden bahseden Devletah, irin
babas brahim'in Kutb al-Din Haydar'n mridi olduunu Attrn da ondan feyiz alarak
onun iin Haydar-nme'yi yazdn syler. Kutb al-Din Haydar, Devleth 'a gre,
meczb olup, abdaldan saylrd. Attr'n bir Haydar-nme yazd, Lisn al-ayb'ndaki
bir sz ile te'yit edilmi ise de, Kutb al-Din Haydar 'n ismine, eserlerinde imdiye
kadar rast gelinmemitir.
23
Ancak, Attrn bababnn eyh Kutb al-Din Haydar mridi
olduu dolaysyla Attrn ilk tasavvuf terbiyeyi bu derviten edindiini Abdlbaki

20
M. Nazif ahinolu, TDV slm Ansiklopedisi (DA), Attar mad., IV, 95-98.
21
Suumu sebep tutup yzm karartma. / Seninle adam ben, bu adalk hakk iin beni gr, gzet.
22
Devletah, Tezkiret-uara, Tahran, 1338, s. 187.
23
16
Glpnarldan renmekteyiz. Babas, 597 (12001201), yahut 604te (1207
1208) len ve menkabevi bir rivayete gre Mool istilsn haber verip srrolan
mehur Kutbddin Haydar'n derviidir. Kendisi de rivayete gre bugn ortada
olmayan "Haydar-nme"yi bu mehur sofi iin yazmtr.
24

Attrn ailesi ve yakn evresi hakkndaki bildiimiz tek ey anne ve babasn
kk yata kaybettiidir. Muhtar-nmede yer alan iki rubaisinden 32 yandaki bir
olunu kaybettii dolaysyla da evlendii anlalmaktadr.
Hakkndaki kaynaklardan edindiimiz bilgilerden ve baz iirlerinden
anlaldna gre Attr, kk yatan itibaren kendini tasavvufa vermi ve birok
seyahatlerde bulunmutur. Irak, am, Msr, Mekke, Medine, Hindistan ve Trkistana
yapt bu seyahatlerden sonra Niabura dnen Attr, burada kendini tamamen
tasavvufa vererek inzivaya ekilmi Mool istilasnda ehit edilinceye kadar yaamn
Niaburda srdrmtr.
Attrn tasavvuf terbiyesini kimden ald ve eyhlik yapp yapmad kesin
olarak bilinmemektedir. Kaynaklar, Attr Necmeddin-i Badadnin mridi olarak
gstermekte ve Tezkiretl-Evliy mukaddimesindeki szlerini buna delil saymaktadr.
Ancak Tezkiretl-Evliynn mukaddimesindeki bu ifadeler onun Necmeddin-i
Badadye bal olduunu gstermez. Kald ki Tezkiretl-Evliyda bahsedilen
evliylar pek mbalaal sfatlarla vd halde Necmeddin-i Badadden sadece
imam diye bahseder. Bu nedenle Attrn Necmeddin-i Badadnin mridi olduu
phelidir. Btn bunlar, Esrar-nmesinin mukaddimesinde ar derecede vd
eyh Ebu Said-i Ebl Hayra manen intisap ettiini, sahip olduu hereyi eyhinden
devirdiini dolaysyla da veysi olduuna iaret etmektedir. Esrar-nme, lahi-nme
Mantkut-tayr gibi eserlerinde Attrn Ebu Saidle ilgili menkibelere olduka ok yer
vermesi bu balln eseridir.
Attrn eserlerinden anladmza gre devrinde birok mutasavvf ve eyhle
tanm, onlarla dostluk kurup manev hallerinden nasiplenmitir. Attrn bir tarikata

24
Abdlbaki Glpnarl, Mantk Al-Tayr, MEB Yaynlar, stanbul 1962, s. 1.
17
mensup olmad kabul edilse bile onun tasavvufa ilgisi sadece merak olarak kalmam
dostluk kurduu eyhlerin eserlerini okuyarak kendisini gelitirmi ve bu gayretler
sonunda irad makamna ulam, kendisinden sonra yaayan pek ok ranl mutasavvf,
air ve edibe nderlik etmitir. Bunlar arasnda Mahmud- ebsteri, Sad, Hafz ve
Molla Cmi saylabilir. Devletahn ve Camiinin anlattklarna gre Hz. Mevln
babas Bahaddin Veledle birlikte Belhten hicret ettii zaman Niabura da uram,
burada Attr da grm, Attr Esrar-nmesini Hz. Mevlanaya hediye etmitir.
Mevlanann 12 yanda iken Attrla karlamasn Devletah ve Camii dndaki
kaynaklarda grmemekteyiz. Hatta ilk Mevleviler de bu hadiseden bahsetmez. Ancak
Mevlanann 12 yanda iken Attrla karlamas yine de imkansz deildir.
Attrn doum tarihi gibi vefat tarihi de kesin olarak bilinmemektedir.1193ten
1234e kadar muhtelif tarihler verilse de bunlar arasnda kabul gren 1221 tarihinde
Mool istilasna urayan Niaburda ehit edildiidir.

Eserleri:
Eserlerinden iyi bir renim grd anlalmaktadr. Tasavvufa muhabbeti bir
ok tasavvuf eser kaleme almasna sebep olmutur. Attr, geni bir dnce dnyasna,
zengin bir bilgi hazinesine, deerli mahedelere, nemli bir hayat tecrbesine, bol bir
ilhama, ilek bir zekaya, gl bir muhakemeye ve gzel bir ifadeye sahiptir. Doutan
hassas ve air ruhludur. Din hkmler, ilh srlar, itima mnasebetler ve ferd
davranlar hakknda isabetli tehisler koyacak, tesbitler yapacak, kimsenin aklna
gelmeyen incelikleri yakalayacak ve bunlar arpc bir slpla sergileyecek bir istidada
sahiptir.
25

Ritter, Attrn eserlerini slup bakmndan devreye ayrr. Birinci devrede Attr
usta bir hikyecidir. Bu devrede kaleme alnm olan eserlerde ba sonu belli, iyi tertip
edilmi asl hikye ile araya sktrlm fkralar yer alr ve hikyenin btnn bozmaz.

25
Sleyman Uluda, age., s. 18.
18
kinci devrede pln zayflamaya balar, dikkat dalr. Bu devrede fkralar azaltlm i
dnya ve maneviyata yer verilmitir. Bu eserlerde, uzatmalara ve tekrarlara sk sk yer
verilmitir. n devrede ise airin kudreti ve kuvveti snmtr. Bu devrede pln ve
tertipten hibir iz grlmez. Sadece hemen hemen ilhlam bir halde Alinin ahsiyeti
grlr.
26

Ritter, Attrda grlen uslp farkllklarn ran airlerinde ok ender grlen ruh
deiimlere balarken Sad-i Nefis, Zerrnkb ve Bedz-zaman Frzanfer bu slp
farknn Attra ait olmayan eserlerin ona isnat edilmesinden kaynaklandn, kendisinin
olduu kesin olarak bilinen eserlerinde slbun tek ve mkemmel olduunu ispata
alrlar.
27

Daha nce de sylediimiz gibi son dnem eserleri ait deildir. Attrn eserleri
zerinde oldua ok aratrma yaplmtr. Bu aratrmalara gre Attr'n gnmze kadar
gelen ve onun olduunda phe bulunmayan yedisi manzum, biri mensur sekiz eseri
vardr.
1- Mantku't-Tayr: Attrn en mehur mesnevilerinden biridir. Olduka ok
okunmu ve sevilmitir. Bir ereve hikye ile araya yerletirilmi birok kk
hikyeden meydana gelir. Konu ksaca udur: Kular bir araya gelip padiahszln
kendileri iin iyi olmadndan, basz kalan lkelerde nizam intizam olmadndan
yaknrlar. Bu srada Hthd kagelir. Kendisini Sleyman peygamberin mahremi
ve postacs olarak tantr. Kulara, Sizin zaten bir padiahnz var ama, haberiniz
yok. O bize bizden yakn da biz ondan uzaz. Daima padiah odur. Ad Smurg'dur,
binlerce nur ve zulmet perdeleri ardndadr. Gelin de onu arayp bulalm. der.
Kular ne kadar zr beyan ettilerse de onlar kandrmay baarr. Hepsi birden
Hthdn arkasndan Smurgu bulmak iin drler yola. Yol uzun ve etindir.
nlerinde almay bekleyen "istek, ak, marifet, istina, tevhit, hayret ve fakr u
fen" adlar verilen yedi vadi vardr. Hthd, bu vadilerin almasndan sonra
Smurga ulaacaklarn syler kulara. Onlardan biraz daha gayret ve sabr

26
27
M. Nazif ahinolu, Attr, Ferdddin, TDV slm Ansiklopedisi, stanbul 1992, IV, 95-98.
19
ister. Fakat kularn kimisi yoldaki hicaplarda kalr, kimisi yem isteiyle bir yere
dalar, kimisi a susuz can verir. Nihayet yzlerce kutan ancak otuz ku, bu
vadileri aabilir, yzlerce kutan sadece 30 ku kalr geriye. Merakla Smurgu
sormaya balarlar. Tam bu srada bir postac gelir ve hibirey sylemeden bir
kat uzatr kulara. Sonra Okuyun. der. Kular kad okuyunca btn
yaptklarnn katta yazl olduunu grp arrlar. Bu srada Smurg da tecelli
eder. Fakat tecelli edenin kendileri olduunu ve kendilerinin Smurg'dan, yani mna
bakmndan otuz kutan ibaret bulunduklarn grp bsbtn hayrete dalarlar.
Smurg, "Siz buraya otuzku geldiniz, otuz ku grndnz. Daha fazla, yahut, daha
eksik gelseydiniz o kadar grnrdnz. Buras bir. aynadr!" der. Hsl bu
makamda hepsi Smurg'da fni olurlar. Yani Allah arayan onu en sonunda
kendi iinde, kalbinde bulur.
2- lh-nme: 6500 beyitlik bir mesnevidir. Bir ereve hikye ile kk
hikyelerden olumaktadr. ereve hikyenin konusu ksaca udur: Bir
padiah alt oluna, dnyada en ok arzuladklar eyi sylemelerini emreder. Birinci
ocuk periler padiahnn kzn, ikincisi sihirbazlk, ncs arab, drdncs b-
hayat, beincisi Sleymann yzn ve altncs el-kimyay ister. Babalar onlar sra
ile bu dnyev arzulardan vaz geirmee ve kendilerine daha yksek gayeler
gstermee alr. Bu ereveye sdrlm olan kk hikyelerde bir ok zhd ve
tasavvuf mevzulardan bahsedilir. Bu eserde Attrn hikyeci yn dikkat ekmektedir.
lh-nme ilk olarak emseddin Sivs tarafndan manzum olarak Anadolu Trkesi'ne,
A. Glpnarl tarafndan da dz yaz halinde gnmz Trke'sine evrilmitir Eser H.
Ritter (Leipzig-stanbul 1940) ve F. Rhn (Tahran 1339/1960) tarafndan neredilmitir.
3- Esrr-nme: Attrn ilk tasavvuf mesnevisidir. 26 blmden ibarettir. ereve
hikye yoktur, kk hikyelerden meydana gelmitir. Sdk Gevherin tarafndan
neredilen (Tahran 1338/1959) eser 15. yzylda Ahmed Akkoyunlu tarafndan Trke'ye
evrilmitir.
4- Musbet-nme: Mesnevinin konusu Allah kainatta arayan slikin onu i
lemde bulmasdr. S1ik, pirinin emri ile, Allah aramak iin sra ile, srafil, Mikil,
20
Azrail, hamele-i ar, ar, krs, levh, kalem, cennet, cehennem, gk, gne, ay, anasr-
erbaa, da, deniz, mden, nebatat, vah hayvanla kular, ehl hayvanlar, blis, cin,
insan, Adem Mh, brahim, Musa, Davud, sa, Muhammed, his, hayl, akl, kalb ve can
ziyaret eder. Fakat hepsi slikin sorularna ustaca cevaplar vererek onu balarndan
savarlar. Allah d alemde aramaktan midini kesen salk kendi iine ynelir ve
aradn burada bulur. Bir ereve hikye ve araya serpitirilmi kk hikyelerden
oluur. Eser Pr Muhammed tarafndan Tarikat-nme ismi altnda, Trkeye
evrilmitir.
5- Hsrev-nme: Gl Hsrev veya Gl Hrmz de denen bu eser, Attr'n
tasavvuf olmayan tek mesnevisidir. Dnyev bir ak hikyesidir. Rum Kayserinin bir
cariyeden doan olu Hsrev ile Hzistn ahnn kz Gl 'n maceralar anlatlr.
8364 beyittir ve araya kk hikyelerin girmedii bir ereve hikyeden oluur.
Attra aidiyeti phelidir.
6- Muhtr-nme: Attrn 5000i akn rubaisinden seerek 50 blme tertip
ettii rubailer mecmuasdr.
7- Dvn: 10000 beyitlik divan, Attrn mesnevisindeki tasavvuf fikirlerinin
lirik bir ifadesidir. Eser zerinde alma yaplmamtr.
8- Tezkiretl-Evliy: Feridddin Attarn tek mensur eseridir. Bu eser zerinde
ayrca durulacaktr. bk. Feriddin Attarn Tezkiretl Evliysnn Muhtevas ve nemi
Kaynaklarda ve eitli aratrmalarda Pend-nme, Haydar-nme, Utur-nme,
Cevher'z-zt, Nzhet'l-ahbb, Maz-har'l-
c
ac'ib, Lisn'1-ayb, Rum-z'I-
c
kn, hbz-nme, Mihr Mter, Heftbd, Heft Vd, Tercemet'l-ehds, S Fal,
Mifthu'l-fth, B-ser-nme, Blbl-nme, Mi'rc-nme, Cm-cme-nme, Vulat-
nme, Heylc-nme, Hayyat-nme, Vasyet-nme, Kenz'l-hak'ik, Kenz'l-esrr
(Kenz'l-bahr), Veled-nme, Siyh-nme, hvn'-sa-f' ve Esrr'-hd gibi
eserler At-tr'a isnat edilip ou onun adyla baslm, hatta bazlar Trke dahil birok
dile bile tercme edilmitir. Son zamanlarda yaplan aratrmalarda bu eserlerden ilk
beinin Attra aidiyetinin pheli dierlerinin ise ona ait olmad ortaya kmtr.
21
Attra aidiyeti pheli ya da ona ait olmayan eserler 15. yy. yaayan Attr- Tun
tarafndan kaleme alnm bir ksm da Attr mahlasl kiiler tarafndan yazlmtr.
28

4. Feriddin Attarn Tezkiretl Evliysnn Muhtevas ve nemi
Attrn tek mensur eseri olan Tezkiretl-Evliy, ehid edilmesinden bir sene
nce H. 617. ylnda yazlmtr. Byk sufilerin, evliylarn hayatlar, kerametleri
davranlar, sz ve dncelerini konu edinmektedir.
Attr tezkirenin mukaddimesinde, kendisine dostlarnn ve mminlerin
okuyanlarn ibret ve feyz alacaklar evliylarn hl tercmelerini anlatan bir kitaba
ihtiya olduunu sylediklerini ifade etmekte kendisinin de bu istek ve tavsiyeler
uyarak bu eseri vcuda getirdiini sylemektedir. Tezkireyi hacimli olaca endiesi ile
muhtasar kldn syleyen Attr, velilerin hl tecmelerini eksiksiz okumak
isteyenlere Keful-Asrr, Marifatun-nafs var-rab, arhul-kulb adl kitaplar tavsiye
etmektedir.
29

Eserin asl 72 veliden olumaktadr. Ancak daha sonra esere 25 veli ilave
edilmitir. Muhammed stilmye gre
30
bu velilere Trke tercmelerde
rastlayamyor oluumuzun yegane nedeni bu zeyllerin Attardan sonra bakalar
tarafndan ilave edilmi olmasdr.
Tezkirenin Farsa aslnda ve Trke tercmelerinde her veli ksa, secili cmleler
ile takdim edilmekte ve sz fazla uzatlmadan asl hikyeye geilmektedir. Velilerin
ibretli hayat hikyeleri nakledildikten sonra gsterdikleri kerametler, olaylar
karsndaki davranlar ve syledikleri szler hareketli bir tahkiye iinde anlatlmakta,
okuyucunun sklmadan dinin emir ve yasaklarn ksa hikyeler zerinden renmesi
ve yaananlardan ibret almas amalanmaktadr. Attra gre tezkirenin drt nemli
faydas vardr. Bunlar, okuyann gnlnden dnya sevgisini karmas, ahiret

28
ahinolu, age. , s. 95
29
Sleyman Uluda, Tezkiretl- Evliy Tercmesi, stanbul 2002, s. 45.
30
Muhammed stilm, eyh Feridddn-i Attr- Nibr- Tezkiretl-Evliy, Mukaddime, s. 13.
22
dncesini canl tutmas, Allah sevgisini arttrmas, ahiret hazrln yani ibadetleri
daim klmas olarak zetlenebilir.
Tezkirede 72 evliy olduunu yukarda zikretmitik; ancak stilm
31
ve R.A.
Nicholsonun nerettii yaynlarda
32
veli says 72+25=92 olarak grlmektedir.
Buradaki 72 velinin Attr tarafndan yazld aktr. Cafer-i Sdk blm ile
balayan eser, Attrn en fazla hrmet ettii veli olan Hallc- Mansr ile sona erer.
Sonradan ilave edilen 25 veli H. 10. yzyldan sonra istinsah edilen nshalarda
grlmektedir. lavelerin 23 13. asrda Ahmed-i Ts tarafndan yazlmtr. Dier iki
velinin kimin tarafndan yazld belli deildir. Trke Tezkiretl-Evliylarn hepsi
72 veliden olumakta ilaveler tercmelerde grlmemektedir. Nicholsunun nerine
gre evliy yle sralanmtr:

1 Cafer Sadk 6 Habib Acem
2 Veysel Karn 7 Ebu Hzm Mekk
3 Hasan- Basr 8 Utbe b. Glam
4 Mlik b. Dinr 9 Rbiatul-Adeviye
5 Muhammed b. Vs 10 Fudayl b. yz
11 brahim b. Edhem 36 h Kirmn
12 Bir-i Hf 37 Yusuf b. Hseyin
13 Znnn- Msr 38 Ebu Hafs Haddd
14 Byazid-i Bistam 39 Hamdn Kassr
15 Abdullah b. Mbrek 40 Mansur b. Ammr
16 Sfyn- Serv 41 Ahmed b. Asm
17 akk-i Belh 42 Abdullah b. Hubeyk
18 mam Ebu Hanfe 43 Cneyd-i Badd
19 mam Azam 44 Amr b. Osman Mekk

31
Muhammed stilm, age., s. 27-28.
32
R. A. Nicholson, Tezkiretl-Evliy, Mukaddime s.2.
23
20 mam Ahmed b. Hanbel 45 Ebu Said Harrz
21 Dvd T 46 Ebu Hseyn Nr
22 Hris Muhsib 47 Ebu Osman Hir
23 Ebu Sleyman Darn 48 Ebu Muhammed Rveym
24 bn Semmk 49 bn At
25 Muhammed b. Eslem 50 Abdullah b. Cell
26 Ahmed b. Harb 51 brahim Rakk
27 Htem-i Asamm 52 Yusuf b. Esbt
28 Abdullah b. Sehl 53 Ebu Yakub Nehrocur
29 Maruf- Kerh 54 Semnn Muhb
30 Ser Sakat 55 Muhammed Mutrai
31 Feth Mevsil 56 Abdullah b. Muhammed
32 Ahmed Havr 57 Ebu Hseyn Buenc
33 Ahmed b. Hodreveyh 58 Muhammed b. Ali Tirmiz
34 Ebu Trb Naheb 59 Ebu Bekir Varrk
35 Yahya b. Muaz Raz 60 Abdullah b. Mnzil
61 Ali b. Sehl sfahn 67 Ebu Ali Czcn
62 Hayrun-Nessc 68 Ebu Bekir Kettn
63 Ebu Hayr Akta 69 Abdullah b. Muhammed b. Haff
64 Ebu Hamza Horasn 70 Ebu Muhammed Cerr
65 Abdullah Turabez 71 Ahmed b. Mesrk
66 Abdullah b. Ahmed Marib 72 Hseyn b. Mansr Hllc

Zeyl:

73 brahim Havvs 86 eyh Eb Ali Sakaf
74 Mmd Dnever 87 eyh Cafer b. Muhammed Hulh
75 eyh Eb Bekir ibli 88 eyh Ali Rdbr
76 Eb Nasr Serrc 89 eyh Eb Hasan Husr
24
77 Eb Abbs Kassb 90 eyh Eb shak ehriyr Kzern
78 Eb Al Dekkk 91 Eb Abbs Seyyr
79 eyh Eb Hasan Harakn 92 Eb Osman Marib
80 eyh brahim eybn 93 Eb Ksm Nasrbad
81 Eb Bekir Saydln (Tamestn) 94 Eb Abbs Nihvend
82 eyh Eb Hamza Badd 95 eyh Eb Said Ebl-Hayr
83 eyh Eb Amr b. Nceyd 96 eyh Eb Fadl Hasan
84 eyh Eb Hasan b. Si 97 mam Muhammed Bkr
85 eyh Eb Bekir Vst

5. Tezkire'nin Kaynaklar
Tezkiretl-Evliynn mukaddimesinde Attrn istifade ettii ancak tezkireyi
muhtasar klmak amac ile tamamn tezkireye almad eserden bahseder. Bu eserler
erhu'1-Kalb, Kefu'l-Esrr ve Mrifetu'n-Nefstir. Attar bu eseri okuyann tasavvuf
ilmine vakf olacan syler. Bu eserler aada ksaca tantlmtr.
erhu'l-Kalb: Attr, Tezkirenin Hakm-Tirmiz blmnn sonunda bu
eserin kendisine ait olduunu syler. Husrev-Nmenin giri ksmnda da eserlerin-
den bahsederken bu eserin ismini de zikreder. Ancak bu eserin zamanmza kadar
geldiine dair henz herhangi bir bilgiye rastlanmamtr.
33

Kefu'l-Esrr: Kefuz-Zunnnda, bu isimde yirmiden fazla eserin ismi
kaydedilmitir. Ancak Attrn ismini zikrettii bu eserin mellifinin kim olduuna
dair herhangi bir bilgi yoktur.
Mrifetu-Nefs: Mellifi hakknda hibir bilgimiz yoktur.
Attr'n Tezkirenin en nemli kaynaklarnn bu eserler olduunu
belirtmektedir. Fakat bunlarn elimizde olmamalar, Tezkirenin kaynaklar
hakknda tam bir bilgi sahibi olmamza engel tekil etmektedir. Ancak yaplan

33
25
aratrma ve karlatrmalar sonucunda bu eserler hakknda Tezkirede yer alan
bilgilerden bir ksmnn, elimizde bulunan Risale gibi kaynaklarda da hemen
hemen ayn ekilde var olduu grlmtr. Ancak bu bilgilerin sf tabakat
kitaplarndan dorudan doruya m, yoksa dier birtakm eserler aracl ile dolayl
olarak m alndna dair kesin bir eyler sylemek mmkn deildir.
34

Ancak Attar tezkiresini oluturutken baka kaynaklardan da istifade etmi
olabilir. Nitekim Mirza Muhammed b. Abdulvahhb Kazvn, Attrn
mukaddimesinde zikrettii bu eserden baka istifade etmi olduu kaynaklar
Nicholson nerinde yer verilen mukaddimesinde zikretmitir.
35
Bu kaynak eserler
Tabakats-Sfiyye, Hilyetl-evliy, Menakbul-Ebrr ve Mehasinl-Ayyar ve
Sfats-safvedir.
Yukarda zikerdilen -Attrn da mukaddimesinde zikrettii- eserler hakknda
elimizde yeterli derecede (-nerdeyse hi) bilgi olmay mezkur eserlerle Tezkiretl-
Evliyy karlatrmay imkansz klmtr. Bu nedenle Attrn bu eserlerden ne
kadar yararland hakknda kesin bir hkme varmamz mmkn deildir.
Muhammed stilm, Tezkiretl-Evliy ile Risle-i Kueyrye ve Kefl-Mahcbu
karlatrm
36
ve aralarndaki benzerlikleri delilleri ile ortaya koymutur. btn bu
almalar Attrn Tezkiretl-Evliyy kendisinden nceki eserlerden istifade
ederek yazdn gstermektedir.

6. Feridddin Attarn Tezkiretl-Evliysnn Bilinen Trke Tercmeleri
6.1. Dou Trkesine yaplan tercme:
Bu tercmenin Uygur harfleriyle yazlan bir tercmesi, Pariste Bibi. Nat. no:
100de; Arap harfleriyle aatay Trkesi ile yazl tercmesi, stanbulda Fatih
Ktphanesinde no: 2848de bulunmaktadr. Dr. Verdi Kankl bu tercme

34
35
R. A. Nicholson, age., s. 2.
36
Muhammed stilm, age., s. 18-22.
26
zerinde bir doktora almas yapmtr. Tezkirenin Franszca tercmesi de buna
dayanr.
6.2. Sinan Paann Tezkiretl-Evliys:
Sinnuddin Yusuf b. Hzr Hasan Paa (l. H. 891), Velyddin
Ktphanesinde no: 1643 (s. 670)de kaytl Tezkirenin kapanda bu isim
yazldr. Hac Mahmud Ef., no: 4514 (s.270); Ayasofya, no: 3138 (s. 212) ve Bursa
genel 1205de kayd bu ekilde yaplm, birok yer tamamen atlanm, baz ksmlar
eksik tercme edilmitir. Olduka ok tercme hatalar ihtiva eden bu tercmede
zaman zaman metnin dzeni ve ifadesi de deitirilmitir. A. Pavet de Courteille, bu
tercmenin H. 825 yllarna ait olduunu, Tezkirenin bir zeti olduunu sylemekte,
dier tercmenin esas metne bundan daha yakn olduunu ifade etmektedir.
Mehmed Zhid Kodku neri, bu tercmenin tertibi bozuk bir nshasna
dayanmaktadr (bk. A, Sinan Paa" mad.). Sinan Paa tercmesi Emine Grsoy
Naskali tarafndan dil ve lehe ynnden incelenmi, zgn metin ve Ltin
alfabesine aktarlan ekliyle yaymlanmtr (Kltr ve Turizm Bakanl
Yaynlar, Ankara, 1987). Sinan Paann tercmesi 72+25= 97 velnin hayat
hikyesini ve menkbesini deil, bunlardan sadece 28ini iine alr.
6.3. Ali Rza Karahisrnin Tezkiretl-Evliy Tercmesi:
Osmanl Melliflerinde Tezkiretl-Evliyy sade bir dille Trkeye tercme
ettii kaytldr (Bursal 1333, C. II: 223). Ktphanelerin katalog filerinde de tezkire
mtercimi olarak yazlmtr.
37

Sleymaniye-zmirli Ktphanesinde 466 numarada kaytl bulunan (s. 192)
yazmada bu isim -Ali Rza Karahisr- yazldr. u nshalardaki cmle ile ayndr:
Hac Mahmud, no: 4584 (v.193); Hac Beir Aa, no: 471 (v. 222); Mihriah Sultan,
no: 3604 (v, 197). Ayrca Beyazt, No: 3653, 3706, 3762; Fatih, no: 4260, 4262; Kl
Ali, no: 711; Laleli, no: 2030; Hlis Efendi, no: 854, 2654, 2667: Rza Paa, no: 1542;

37
Ahmet Kartal, Attrn Tezkiretl-Evliy simli Eseri ve Trke Tercmeleri, Dirizler Armaan,
Ankara 2003, s. 398.
27
Bursa Kuruni, No: 102. Bu tercme evvelkine nazaran daha az eksik olup metne
daha ok sadktr. Ayrca esas metinde ve br tercmede yer almayan baz Arapa
ifadeler de ihtiva eder. Bu tercmelerden her ikisinin de yazld tarih kesin olarak
bilinmemektedir.

6.4. Ahmed-i Dinin Tezkiretl-Evliy Tercmesi:
Karaca Beyin istei zerine kinci Murad iin Ferdddin Attrn ayn adl
eserinden tercme edilmitir.
38
Ahmed-i Dinin muhtemelen son eseri olan tezkire,
ayn zamanda mellifin sanatkar slubunun canl bir rneidir.
Tezkiret'l-evliynn bilinen tek nshas Sleymaniye Ktphanesi Serez Ksm,
Nu. 1800de bulunmaktadr.

6.5. brahim ibn-i Byezdn Tezkiretl-Evliy Tercmesi:
Catalogue des Manuscrits Turcs de la Bibliothque Nationele I-II. Paris, 1932-
33te bahsedilen drt geni Tezkiretl-Evliy nshalarndan 1439a ait 87 numaral
yazma yannda 826/1423e ait 86 numaral yazma muhtemel olarak brhm ibn-i
Byezd el-Azam tarafndan Trkeye evrilmitir.
39

6.6. Mustafa Hemednnin Tezkiretl-Evliy Tercmesi:
stanbul Sleymaniye Ktphanesi, Hac Beir Aa Blm 471 numarada kaytl
olan H. 996da istinsh edilmi 222 varak, 19 satr, harekeli nesihle yazlm olan ve
Attarn Tezkiretl-Evliy adl eserinden tercme olduu anlalan yazmann mtercimi
ktphane fiinde Mustafa Hemedn olarak gemektedir. Mukavva ciltli olan bu eser,
Aliyyddin ibn-i Dvud tarafndan istinsh edilmitir.
40

38
Gnay Kut, Ahmed-i Di, TDV slam Ansiklopedisi, stanbul 1989, II, 56-58.
39
Ahmet Kartal, age., s. 398.
40
Ahmet Kartal, age., s. 398.
28

6.7. XV. Yzylda Yaplm Bir Tezkiretl-Evliy Tercmesi
41
:
zlem Demirel ve Harun Aydn tarafndan yksek lisans tezi olarak allan bu
eser 15. yzylda Trkeye yaplm mensur bir eviridir. Eserin mtercimi belli
deildir.

6.8. 16. Yzyla Ait Bir Tezkiretl-Evliy Tercmesi:
Candaroullar dneminde yapldn dndmz bu Tezkiretl-Evliy
evirisi zerinde altmz doktora tezimizin konusudur. bk. 16. Yzyla Ait Bir
Tezkiretl-Evliy Tercmesi.

6.9. Anonim Tezkiretl-Evliy Tercmeleri:
Ktphanelerde pek ok Tezkiretl-Evliy tercmesi vardr. Bu tercmelerin
ounda evirenin ismi yoktur. Baz tercmelere de tercme edenin ismi sonradan
eklenmitir. Bu sebeple Ali Rza Karahisrnin tercmesinin bile hangisi olduu tam
olarak belli deildir. Karahisrye ait olduunu tahmin ettiimiz tercme Yavuz
Orhan tarafndan dil ve lehe ynnden incelenmi, Ltin harflerine aktarlm ve
yaymlanmtr (Kltr ve Turizm Bakanl Yaynlar, Ankara, 1988)
Bu tercmedeki 21 vel genellikle Tezkirenin ba tarafnda yer alan sflerdir.
Demek oluyor ki, bunlar balanm ama bitirilmemi tercmelerdir.
Daha sonraki dnemlerde, o asrlardaki Trkeye gre az ok deitirilip
sadeletirilmi, baz durumlarda ksaltlm ve bazen de dzenleri deitirilmitir. Bu
yzden tercme saysnn ikiden fazla olduu dnlmtr.

41
zlem Demirel, Tezkiretl-Evliy Tercmesi (Giri-Metin-Dizin, 1a-104a), (Yksek Lisans Tezi),.
Ankara, 2005.; Harun AYDIN, Tezkiretl-Evliy Tercmesi (Giri-Metin-Dizin, 104b-207b),
(Yksek Lisans Tezi), Ankara 2005.
29
Ebu1-Leys Semerkandye (l. 393/1003) ait olduu sylenen Tezkiretl-
Evliy isimli eserin tercmesi Selahattin Olcay tarafndan yaynlanmtr (Ankara,
1965).
Yukarda zikredilen tercmelerden baka stanbul Ktphaneleri Trke Tarih
Yazmalar Katalounda mellifi bilinmeyen 11 tane farkl Tezkiretl-Evliy
tercmelerinin nshalar hakknda bilgi verilmektedir.
Tezkiretl-Evliy, Trke dnda, Arapaya, Franszcaya ve ngilizceye tercme
edilmitir. Bu tercmeler, eserin Farsa aslndan yaplmtr. Bu tercmeler unlardr:
Franszca Tercme:
Uygurca metnini nereden Pavet de Courteille, Tezkirenin Franszca
tercmesini Uygurca tercmesiyle birlikte 1886da Pariste neretmitir. Mtercim bu
tercmeyi hazrlarken dier Trke tercmelerden ve eserin Farsa metninden
yararlandn belirtir. Fakat bu tercme, Tezkirenin esas metnine gre hem ok
eksik, hem de yanltr.
ngilizce Tercme:
Mslim Saints and Mystics Episodes From the Tadhkrat al-Avliya (Memorial of
the saints) by Farid al-din Attr, Trank A.J. Arberry, London, 1966. Tezkiret'1-
Evliydaki baz paralarn A. J. Arberry tarafndan yaplan ngilizce
tercmeleridir.
42

Arapa Tercme:
Tahranda Merkez-i Dangh Ktphanesinde 337 numara ile kaytl Tezki-
renin bir Arapa tercmesinin bulunduunu, Muhammed stilm bildirmektedir.
Ancak bunun dorudan Tezkirenin bir tercmesi mi, yoksa Esrrl-Ebrr isimli
zetinin bir tercmesi mi olduu belli deildir. Keza tercmede adndan bahsedilen
Siracuddin mer b. Alinin de, zetinin mi, yoksa tercmelerinin mi yazar

42
30
olduuna dair bilgi yoktur. Trkiye ktphanelerinde rastlayamadmz bu
tercme, anlaldna gre Trke tercmelere benzemektedir.
Tezkirenin bir de Ahmed b. Muhammed Ts tarafndan yaplan Hulsa-i Tez-
kiretl Evliy isimli bir zeti vardr. Baz kaynaklarda bu isim Esrrl-Ebrr ek-
linde gemektedir. Fakat bu zet Tezkireden ok Kueyr Risalesine benzer bir
dzene sahip bulunmaktadr.

7. 16. Yzyla Ait Bir Tezkiretl-Evliy Tercmesi
zerinde altmz Tezkiretl-Evliy Tercmesi 16.yy sonlarnda
sfendiyaroullar (Candaroullar) devrinde Hac Hsrev B. Abdullah tarafndan
istinsah edilmitir. Feridddin Attarn bu mehur eseri deiik dnemlerde Trkeye
defalarca evrilmitir. Elimizdeki eserin konusundan ziyade en nemli yn beylikler
dnemine ait olmasdr. Eserde Eski Anadolu Trkesinin dil zelliklerini yanstan
Trke kullanlmtr. Eserin bilinen tek nshas Yap Kredi Sermet ifter Aratrma
Ktphanesinde 154 numara ile kaytldr.

7.1. Eserin Ad, Yazar, Yazl Tarihi, Yazld Yer Ve Yazld Dnem
Doktora almamzn konusunu oluturan eserin ad yazmann ilk sayfasnda ak
olarak verilmitir: H Kitbu Tekiretl-Evliy. Fakat, bu ad ayn konudaki dier
eserlerden ayrt edici olmad iin tezin adn 16. YZYILA AT BR
TEZKRETL-EVLY TERCMES olarak vermeyi uygun grdk.
Eserin yazar, yazl tarihi, yazld yer ve yazld dnem ile ilgili sorularn
yant giri blmndeki Arapa-Farsa kark ksm, temmet ksm ve temellk
kaydnda elde edildii kadardr. Fakat, bu bilgiler de ok ak deildir. Bu ksmlarn
Trke evirisi ve deerlendirmesi aadaki gibidir:
Giri blmndeki Arapa-Farsa ksm
43
:

43
bk. Yazma: 1b/2 - 2b/7 ksm.
31
Rahman ve Rahim Allahn Adyla
vg lemlerin rabbi olan Allahadr. Onun yarattklarnn en hayrls olan Hz.
Muhammede ve btn ailesine salt selm olsun. mdi
Gkler kadar yce hazret, hamet sahibi padiah, en byk sultan, ulu hakan, milletleri
gzleyen, bar ve huzuru sunan, adalet ve ihsan yayan, sultan olu sultan, hakan olu hakan,
Ebl-feth Malik sfendiyr Bahadr Han (Allah, peygamberleri hrmetine onun devletinin
dostlarn glendirsin ve evliylarnn doruluuyla memleketinin dmanlarn terk etsin.)
Bu deersiz kul, eski devlet seven bir duac, kendisini inayet nazarna mazhar klarak, siz
iaret buyurduunuz iin en byk eyh, slik (yolcu), nsik (dindar), vasllarn (erenlerin)
srrna vakf olan, yakne (kesin bilgiye) gtren yolu gsteren Attrn (Allah onun aziz
ruhunu kutsasn) Farsa bir araya getirmi olduu Tezkiretl-Evliy kitabn Trkeye
tercme ettim. Ki bylece bu memleketin Rum klar, bunu okumaya daha fazla efkat
gstersinler; evliylarn sretinden (hayat hikyesi) ve sfilerin slkundan (getii yollar)
haberdar olup o gurubun yolundan gitsinler. Vasflar az olan bu fakir[iniz] ey benim
sultanm ey Turan hkmdarlar dedim.
Msra:
Ne buyurursanz candan hizmet ederim.
Beyt:
Benim saffet havsalam elde deil,
Nasl olur da ahinin lokmasna dman olurum.
kinci kez (yine de) boyun emi dnyann hkm devam etmektedir. leri adm at ve devletin
nezdinde hazr dur ki himmet-i evliy sana yardmc olsun. Bu erefli hitabn zevkinden yle
dedim:
Beyt:
Sen bana gnl ver kahramanl gr,
Ho sesli tilkiyi bir aslan gr.
Bundan sonra Allah Taalaya istihare etmek ve evliylarn ruhundan yardm istemek suretiyle,
Hazreti eyhin burada anlattklarndan alnanlarn Trke olmas kabul edildi.
Allah ileri kolaylatran, yardm eden, isabet ve baar yolunu gsterendir. Geri dn ve
dn yeri onadr. O her eye g yetirendir.
Temellk kayd yazmann ilk sayfasndadr ve mhr eklindedir. Arapa olan ibare ve
evirisi u ekildedir:
steshabehu el-fakr el-hakr turbu ekdmi'l-evliy ve'l-mrseln Hfz Mehmed Slih Nebt
bin Hfz brahim Melh an ktibn- dvn- l (gafera lehum) f sene hamse ve selsn ve
mieteyn ve elf f ehr-i Muharrem.
Fakir hakir, evliy ve peygamberlerin kademlerinin topra olan, divan- l katiplerinden
Hfz brahim Melh? olu Hfz Mehmed Slih Nebt (Allah onlarn ikisini de affetsin)
1235 senesinin Muharrem aynda bunu refakatine ald.
32
Yazmann temmet kayd 239a/5-12. satrlar arasndadr. Arapa olan temmet ksmnn
eviri u ekildedir:
Bu kitabn yazm Melik ve Mutlak Hbe edici olan Allahn yardm ile, Hicretn-Nebev
(sallalahu aleyhi ve selem) efendimizin takvimine gre 1006 ylnn abn- Muazzam
aynn ortalarnda tamamlanmtr.
Kullarn en zayf Hac Hsrev bin Abdullahn eliyle (yazlan bu kitap), yneticilerin ve
emirlerin en cmerti, kl, davul ve bayrak sahibi olan Hazret-i Mahmud Paann emriyle, -
Allah onu, btn erkek ve kadn mminleri ve mminlerin llerini, Hz. Muhammed ve onun
btn ailesi hakkna balasn- Yce olan Rabbe hamdederek, Kerm olan Allah Raslne
salavt getirerek, hazrlanmtr.
Btn bu bilgilerden kan sonu udur:
Gkler kadar yce hazret, hamet sahibi padiah, en byk sultan, ulu hakan,
milletleri gzleyen, bar ve huzuru sunan, adalet ve ihsan yayan, sultan olu sultan,
hakan olu hakan, Ebl-feth Malik sfendiyr Bahadr Han (Allah, peygamberleri
hrmetine onun devletinin dostlarn glendirsin ve evliylarnn doruluuyla
memleketinin dmanlarn terk etsin.) ifadesinden eserin sfendiyaroullar
(Candaroullar)
44
dneminde yazld anlalyor. Fakat, burada sz konusu olan
hkmdar 8. hkmdar olarak bilinen ve Candaroullarnn Sinop blmnde hkm
sren Mbrizd-din sfendiyar (1392-1440)
45
olmaldr. Bu da eserin 1392-1440
zaman dilimi ierisinde 15. yzylda yazldn ve muhit olarak Sinop-Kastamonu
muhitinde yazldn gsteriyor.
Bu deersiz kul, eski devlet seven bir duac, kendisini inayet nazarna mazhar
klarak, siz iaret buyurduunuz iin en byk eyh, slik (yolcu), nsik (dindar),
vasllarn (erenlerin) srrna vakf olan, yakne (kesin bilgiye) gtren yolu gsteren
Attrn (Allah onun aziz ruhunu kutsasn) Farsa bir araya getirmi olduu

44
Candaroullar veya 8. Hkmdar sfendiyar Beye izafeten sfendiyaroullar olarak anlan bu
beylik Kastamonu Sinop dolaylarnda etkili olmu, 1292-1461 yllar arasnda hkm srmtr.
Karamanoullarndan sonra en uzun mrl beyliktir. Saltanatlar 169 yl srmtr. Fatih
dneminde 1461 ylnda Osmanl topraklarna katlmtr.
45
Sinopta hkm sren Candaroullar Beyi. 1392-1440 yllar arasnda yarm asra yakn bir saltanat
devresi vardr. Osmanl tarihinde bu sebepten dolay bu beylik sfendiyaroullar olarak da geer.
Ktrm Bayezidin oludur. Dneminde Sinop ve Kastamonuda pek ok eser yaplmtr.
Candaroullarnn her adan en parlak devresi bu dnemdir. 22 Ramazan 843te (26 ubat 1440)
Sinopta vefat etti. Mezar kitabesinde ad es-Sultan sfendiyar b. Bayezid Han diye geer.
33
Tezkiretl-Evliy kitabn Trkeye tercme ettim. Ki bylece bu memleketin Rum
klar, bunu okumaya daha fazla efkat gstersinler; evliylarn sretinden (hayat
hikyesi) ve sfilerin slkundan (getii yollar) haberdar olup o gurubun yolundan
gitsinler. baresinden mtercimin mehur ranl air Feridddin Attarn Tezkiretl-
Evliy adl eserini Trkeye evirdiini ve Anadolu aklarnn bu kitaba meyl edip
evliylarn ve sufilerin hayat hikayelerini bilip, getii yollar grp o yoldan gitmeleri
iin bu kitab evirdiini sylyor. Fakat bu ve devamndaki ksmdan eserim
mterciminin kim olduunu renemiyoruz.
Temellk kaydndan kitabn Hfz brahim Melh olu Hfz Mehmed Slih
Nebt tarafndan 1235 senesinin Muharrem aynda (yaklak 1875-6 yllarnda) bu
kitab refakatine ald belirtiliyor. Buradaki bilgiler yalnzca temellk bilgileridir.
Eserin temmet ksmnda ise eserin yazmnn Hicri 1006 ylnn aban aynda
tamamland belirtiliyor. Yani yaklak 1596-97 yllarnda Mahmut Paann
46
emri ile
Hac Hsrev b. Abdullah tarafndan yapld belirtiliyor. Fakat, burada bahsedilen kii
eserin mstensihi olmaldr. Bahsedilen tarih sfendiyar Beyden (1392-1440) ok
sonradr. Btn verilen bu bilgilerden eserin kimin tarafndan evrildii
anlalamamaktadr. Tezkiretl-Evliy zerine yaplacak almalar ileride bu eserin
kim tarafndan evrildiini ortaya karabilir.

46
Burada sz edilen Mahmut Paa 1606 ylnda vefat eden Gzelce lakab ile anlan Enderun-
Hmayundan yetimi II. Selim, III. Murat, III. Mehmet ve I. Ahmet dnemlerini grm Osmanl
devlet adam Mahmut Paa olmaldr. Kaynaklarda kaarken Hac Husrevin yaptrd Bezirgan
Camii. gibi ifadeler geiyor. Burada geen adlarla ilgili midir, yoksa tesadf mdr, tartmaya ak
bir konudur. Konu ile ilgili daha fazla bilgi iin bk. Trk Ansiklopedisi, 23. Cilt s: 181-182.
Osmanl dneminde Fatihin Candaroullar topraklarn alrken smail Beye kar gnderdii
Kastamonu ve Sinopu kuatan nl vezir Mahmut Paa vardr. Fakat, 1474 ylnda vefat etmi ve
belirtilen 1596-7 tarihlerinden ok nce yaamtr. Bu nedenle sz konusu Mahmut Paann Gzelce
lakapl olan olmas daha muhtemeldir.
34
7.2. Nsha Tavsifi
Doktora almamzn konusu olan Tezkiretl-Evliy Tercmesi Yap Kredi
Sermet ifter Ktphanesi 154 numarada kaytldr. Eser mehur ranl air Feridddin-
i Attarn nl Tezkiretl-Evliy adl almasnn Trkeye mensur evirisidir.
Tezkiretl-Evliy Tercmesinin nsha tavsifi u ekildedir
47
: Eser, Arapa-
Farsa kark

szleriyle balar. Harekeli gzel bir nesih hatla, Trke, 205x130 (158x68) mm.
lsnde, 20b-258a varakta, 11 satrl, harl orta kalnlkta beyaz kda yazlmtr.
Hac Hsrev b. Abdullah tarafndan Hicr 1006 (1597-98) tarihinde istinsah edilmitir.
irzesi ksmen kopmu, beyz basma, orta emseli, srt tamir grm, kapak
kenarlarnn meini anm, koyu kahverengi mein cilt iindedir. Sz balar krmz
tezhiplidir. Tek krmz izgiden ibaret cetvellidir.

szleriyle sona erer. Trk dili tarihi asndan nemli bir eserdir.

7.3. Eserin Konusu ve Blmleri
Eser, Feridddin Attarn nl veli ve sufilerin hayatn anlatt mehur
Tezkiretl-Evliy adl biyografi kitabnn Farsadan Trkeye mensur evirisidir.
zerinde altmz Tezkiretl-Evliy yazmasnn 2b/8 ve 3b/8 satrlar arasnda
krmz tezhipli ereve iinde kare eklindeki kutucuklara baklava dilimi oluturacak
ekilde eserde ele alnacak veliler listelenmitir. Bu blmde doksan iki veli vardr. Bu
veliler u ekildedir
48

47
Yap Kredi Sermet ifter Aratrma Ktphanesi Yazmalar Katalou, stanbul 2001, s. 67.
48
Evliy adlar giri ksmnda, blm balklarnda ve Sleyman Uluda evirisinde bazen farkllklar
gsterebiliyor. Bu nedenle zel adlar konusunda yazmadaki ekle bal kaldk. Hangi ekillerin daha
doru olduu bu konuda deiik yazmalar zerinde yaplacak mukayeseli almalarla ortaya
kacaktr.
35
1. Cafer-i d
2. Veys el-arn
3. asan- Bar
4. Mlik-i Dnr
5. Muammed bin Vsi
6. abb-i Acem
7. Eb zm Mekk
8. Utba- ulm
9. Rabatul-Adeviyye
10. Fuayl ibn-i Iy
11. brhm Edhem
12. Bir-i f
13. en-nn- Mr
14. Byezd-i Besm
15. Abdullh ibn-i Mubrek
16. Sufyn-i evr
17. a-i Bel
18. Eb anfe
19. Muammed fi
20. Amed-i anbel
21. Dvd- Ti
22. ri Musib
23. Eb Sleymn Drn
24. Muammed es-Semmk
25. Muammed bin Eslem
26. Amed ibn-i areviyye
27. tem-i Aam
28. Sheyl bin Abdullh
29. Marf- Ker
30. Ser-i Saa
31. Fet-i Ml
32. Amed-i uvr
33. Amed areviyye
34. Eb Turb-i Na
35. Yay bin Mu
36. h uc-i Kirmn
37. Yusuf bin asan
38. amdn ar
39. Eb af addd
40. Manr Ammr
41. Amed ibn el-<m> Antk
42. Abdullh bin ayb
43. Cneyd Badd
44. mer ibn-i Omn Mekk
45. Eb Said azzn
46. Ebl-asan Nr
47. Eb Omn- ayr
48. Eb Muammed Rm
49. bn-i A Rametullh
50. brhm Zekk
51. Yusuf Esb
52. Eb Yakb
36
53. Semnn Mibb
54. Eb Muammed Murtai
55. Muammed bin Fal
56. Ebl-asan Benc
57. Muammed bin Al Tirmi
58. Ebbekr Varr
59. Abdullh bin Mendl
60. Al Sehl fahn
61. ayrun-Nessc
62. Ebl-ayr Ata
63. Eb amza urasn
64. Abdullh Amed Marb
65. Amed bin Mesr
66. Amed Ruav Abdullh
67. Eb Al Curcn
68. Ebbekr Trkistn
69. Eb Abdullh aff
70. Eb Muammed arr
71. seyin Manr allc
72. brhm av
73. Memd Dnever
74. Eb Bar Sar
75. Ebbekr ibl
76. Ebl-Iy
77. Eb Al Da
78. Ebl-asan aran
79. brhm eybn
80. Ebbekr ayln
81. Eb amza-i Badd
82. Eb mer Zeyd
83. Ebl-asan y
84. Ebbekr Vs
85. Eb Al aaf
86. Al Frend
87. Eb Al Rdbr
88. Ebl-sm ehriyr
89. Eb Abdullh all
90. Eb Omn Marb
91. Ebl-sm Naryr
92. Ebl-Abbs Nihvend

Bu velilerden sadece altm dokuz veliye ait biyografi yazmada ele alnmtr. Yani,
yazma bir ekilde hedeflendii gibi bitmemi, zellikle brahim b. Edhemden sonraki
veliler, birka hari muhtasar ekilde verilmitir. Eserin blmlerini oluturan veliler
ve blm balklar u ekildedir:

37
1. ikyet-i ibn-i Muammed
Cafer-i d rayallhu
Anhu: 6b/9-11b/7
2. ikyet-i Veys el-arn: 11b/8-
22a/11
3. ikyet-i asan- Bar: 22a/11-
38b/8
4. ikyet-i Mlik-i Dnr
Rayal-lhu Anhu: 38b/8-
47a/1
5. ikyet-i Muammed-i Vsi
Rayal-lhu Anhu: 47a/1-
48b/1
6. ikyet-i abb-i Acem
Rayal-lhu Anhu: 48b/1-
56a/4
7. ikyet-i Eb zm-i Meden
58a/1
8. ikyet-i Utba- ulm
60a/8
9. ikyet-i Rabatul-Adeviyye
Rayal-lhu Anh: 60a/8-79a/3
10. ikyet-i Fuayl bn-i y Rayal-
lhu Anhu vel-ir: 79a/3-89a/8
11. ikyet-i brhm Bin Edhem: 89a/8-
111a/7
12. ikyet-i Bir-i af: 111a/8-114b/1
13. ikyet-i en-nn- Mr
Raimehullh: 114b/1-121b/10
14. ikyet-i Byezd-i Besm: 121b/11-
133a/1
15. ikyet-i Abdullh bin Mbrek:
133a/1-135b/2
16. ikyet-i Sufyn- evr Rametullhi
Aleyhi: 135b/3-138a/8
17. ikyet-i Eb l aul-eru:
138a/8-140b/11
18. ikyet-i Eb anfe-yi Kfl-eru:
141a/1-142b/11
19. ikyet-i mm fi: 142b/11-146a/4
20. ikyet-i mm Amed-i anbel
Raimehullh: 146a/4-147b/6
21. ikyet-i Dvd- : 147b/7-148b/1
22. ikyet-i ri-i Musib: 148b/1-
149b/7
23. ikyet-i Sleymn Drn: 149b/7-
150a/6
38
24. iyet-i tem-i Aam: 150a/7-
151b/8
25. ikyet-i Sheyl bin Abdullh:
151b/8-153b/10
26. ikyet-i Marf- Ker:
153b/10-155a/6
27. ikyet-i Ser-i Saa: 155a/6-
156b/1
28. ikyet-i Amed-i areviyye:
156b/1-158a/5
29. ikyet-i Yay bin Mu:
158a/6-160a/3
30. ikyet-i h uc-i Kirmn:
160a/4-162b/1
31. ikyet-i seyin bin Yusuf:
162b/1-165a/9
32. ikyet-i Eb af- addd:
165a/9-167a/9
33. ikyet-i Manr- Ammr:
167a/9-169a/11
34. ikyet-i Amed m-
Ank: 169b/1-170a/10
35. ikyet-i ey Cneyd-i
Badd: 170a/11-180a/6
36. ikyet-i mer bin Omn- Mekk
Rametullh: 180a/6-182a/7
37. ikyet-i Eb Sad-i azzz: 182a/7-
184b/1
38. ikyet-i Ebul-asan- Nr: 184b/2-
186b/7
39. ikyet-i Eb Omn-i ayr: 186b/7-
189a/9
40. ikyet-i Eb Abdullh- Cell:
189a/9-190a/9
41. ikyet-i mm- Eb Muammed-i
Rm: 190a/10-190b/10
42. ikyet-i mml-Meyi bn-i At:
190b/10-192a/4
43. ikyet-i brhm bin Dvd- Mekk
Raimehullh: 192a/4-192a/10
44. ikyet-i Yusuf Esb: 192a/10-
192b/11
45. ikyet-i Eb Yab- s- Nehr:
192b/11-193b/8
46. ikyet-i Mevzn- Simnn- Mecnn:
193b/8-195b/10
47. ikyet-i Eb Muammed-i Murtai:
195b/10-197a/10
48. ikyet-i Eb Abdullh- Fal:
197a/11-198a/8
39
49. ikyet-i Ebul-asan- Penk:
198a/8-199a/3
50. ikyet-i ey akm-i Tirmi:
199a/4-201a/7
51. ikyet-i Ebbekr-i f:
201a/8-203a/3
52. ikyet-i Abdullh Mendil:
203a/3-203b/1
53. ikyet-i ey l-yi Sheyl-i
sfahn: 203b/1-203b/9
54. ikyet-i ayrun-Nessc:
203b/10-205a/3
55. ikyet-i Eb amza-y
orasn: 205a/3-206a/5
56. ikyet-i Amed-i Mesr:
206a/5-207a/2
57. ikyet-i Abdullh- Amed-i
Marib: 207a/2-207b/6
58. ikyet-i Eb l-yi Crcn:
207b/6-208a/1
59. ikyet-i ey Ebbekr-i
Trkistn: 208a/1-209b/3
60. ikyet-i Muammed bin es-
Semmk: 209b/3-210b/2
61. ikyet-i Muammed-i Eslem-i
Ank e-s: 210b/2-211b/10
62. ikyet-i Muammed bin arb:
211b/10-214b/6
63. ikyet-i Eb Fet-i Ml: 214b/6-
216a/7
64. ikyet-i Amed-i uvr: 216a/7-
216b/9
65. ikyet-i amdn- assr: 216b/9-
218a/7
66. ikyet-i Abdullh- bey: 218a/7-
218b/6
67. ikyet-i Abdullh- Muammed-i
ff: 218b/6-224a/3
68. ikyet-i Eb Muammed-i ureyr:
224a/4-231b/2
69. ikyet-i seyin-i Manr- allc:
231b/3-239a/4
40
8. Eserin ml zellikleri
zerinde allan eser olduka temiz, gayet okunakl ve harekeli yaz ile
yazlmtr. Eser umumiyetle Eski Anadolu Trkesinin iml zelliklerini
yanstmaktadr. Eserde Trke kelimelerde vokaller umumiyetle hareke ile
gsterilmitir, ancak baz Trke kelimelerdeki vokaller yazlmtr. Burada asli uzun
vokalli kelimelerdeki uzun vokaller yazlmtr yargsna iki sebepten dolay
varlmamaldr. Birincisi bu dnemdeki asli uzun vokalli tm kelimelerin listesinin
henz tam olarak yaplmam olmas, ikincisi ise Trke kelimelerde ayn kelimenin
vokali eserin bir yerinde gsterilmiken, baka bir yerinde hareke ile yazlmtr.

8.1. Vokallerin Yazl
8.1.1. a Vokalinin yazl:
8.1.1.1. Kelime banda: Trke kelimelerde a vokali kelime banda medli
elif () veya elifin zerine konan stn( \) ile yazlmtr.
ackd g.> (234a 4)
ad g.q (143b 1)
ald g.lq (10b 11)
an _. (233a 4)
agard g_c \ (177a 6)
aglad g .lc \ (115a 3)
aldana =..| \ (99a 2)
altun _.| \ (110b 11)
anar _I (91b 15)
8.1.1.2. Kelime ortasnda a vokalinin yazl: Kelime ortasnda a vokali
umumiyetle stn ( ) ile yazlmtr.
41
agard g_c \ (177a 6)
aglad g .lc \ (115a 3)
aldana =..| \ (99a 2)
anar _I (91b 15)
anamdur _.o. \ (33b 7)

8.1.1.3. Kelime sonunda a vokalinin yazl: Kelime sonunda a vokali elif
ya da gzel he (e = ) ile yazlmtr.
anda e.. \ (101a 11)
anula =lx. \ (105b 8)
arca =>_ (111b 6)
kaba !,b (160a 11)
kabada e!,b (160b 1)
kanda e..b (106a 4)
oda e_ \ (213a 9)
e vokali:

8.1.2. e Vokalinin yazl:
8.1.2.1. Kelime banda e vokalinin yazl: Kelime banda e vokali
hemzeli elif veya elif ile yazlmtr.
eger _I\ (100b 7)
eglendi g..lI \ (101b 4)
ekerdi g_I \ (58b 8)
etmek (ekmek) ga. \ (67a 7)
42
eksilr _l.I \ (48a 5)
emdi g.o \ (22b 5)
emek go \ (138b 7)
emer _o \ (95b 4)
eyledi g .l, \ (58b 7)

8.1.2.2. Kelime ortasnda e vokalinin yazl: seslerde e vokali
ounlukla stn ( ) ile yazlmtr.
emek go \ (138b 7)
emer _o \ (95b 4)
eger _I\ (100b 7)
etmek (ekmek) ga. \ (67a 7)

8.1.2.3. Kelime sonunda e vokalinin yazl: Kelime sonunda e vokali
umumiyetle gzel he ( e = ) ile yazlmtr.
etegine =.x. \ (118a 4)
evinde e.._ \ (184b 10)
gebre e_,I (119b 8)
gice ==,I (100a 10)
gine =.I (188a 5)
glge =x|I (121b 6)

43
8.1.3. ve i Vokallerinin yazl:
8.1.3.1. Kelime banda ve i vokallerinin yazl: Kelime banda ve
i vokalleri umumiyetle esreli elif ve ye (, \ ) ile bazen de esreli elifle ( \ ) yazlrlar.
istedi g... \ (105b 5)
ide e.&\ (173a 9)
iidr _.,& \ (71b 4)
iyi _, \ (20a 10)
rak \_ \ (126a 2)
rlard g_|_, \ (49b 6)
rmakdur _.b!o_ \ (91b 6)
scak _=. \ (21a 1)

8.1.3.2 Kelime ortasnda ve i vokalinin yazl: Kelime ortasnda ve
i vokali umumiyetle esre ile yazlr.
iidr _.,& \ (71b 4)
scak _=. \ (21a 1)
evinde e.._ \ (184b 10)
gine =.I (188a 5)
gice ==,I (100a 10)
eksilr _l.I \ (48a 5)
ald g.lq (10b 11)
arca =>_ (111b 6)

44
8.1.3.3. Kelime sonunda ve i vokalinin yazl: Kelime sonunda ve
i vokali ye (g g) ve bazen de esreli ye (g )ile yazlmtr.
rlard g_|_ \ (49b 6)
iyi _, \ (20a 10)
istedi g... \ (105b 5)
emdi g.o \ (22b 5)
eglendi g..lI \ (101b 4)
ekerdi g_I \ (58b 8)
ackd g.> (234a 4)
ad g.q (143b 1)
ald g.lq (10b 11)
an _. (233a 4)
8.1.4. o ve vokallerinin yazl:
8.1.4.1. Kelime banda o ve vokallerinin yazl: Kelime banda o
ve vokalleri umumiyetle elif-vav ile zerine konan tre (_\)ile yazlmtr.
olan _ >lc_ \ (34b 4)
olasn _. _ \ (34b 3)
oldur _.|_ \ (34b 4)
ol _ \ (100a 3)
yle =l,_ \ (220a 11)
o ud gb_ \ (104b 7)
orta =.__ \ (164b 11)

45
ldrdi g_.|_ \ (121a 10)
8.1.4.2. lk hecede o ve vokallerinin yazl: Kelime ortasnda o ve
vokalleri tre ()veya treli vav ile ()yazlmtr.
glge =x|I (121b 6)
bo _, (107b 3)
boyn _.,, (49a 1)
brk __, (79a 10)
byle =l,, (143b 8)
8.1.5. u ve vokallerinin yazm:
8.1.5.1. Kelime banda u vokallerinin yazm: Kelime banda u
vokalleri treli elif (\)veya treli elif-vav (_\)ile yazlmtr.
ucuz >\ (119b 9)
uar _q_\ (138a 7)
umak _aq_\ (11b 6)
__\ (101a 7)
n __\ (14a 10)
zm _\ (126b 6)
zere e__\ (39b 6)
8.1.5.2. Kelime ortasnda u vokallerinin yazm: Kelime ortasnda u
vokalleri tre () veya treli vav (_\)ile yazlmtr.
zm _\ (126b 6)
ucuz >\ (119b 9)
ldrdi g_.|_ \ (121a 10)
okud gb_ \ (104b 7)
46
oldur _.|_ \ (34b 4)
iidr _.,& \ (71b 4)
8.1.5.3. Kelime sonunda u vokallerinin yazm: Kelime sonunda u
sesleri treli vav (_) ile yazlmtr.
arzu __ (169b 7)
atlu l. (241b 4)
ey ,\ (197a 8)
gir __,I (183a 5)

8.2. Konsonantlarn yazl
Arap alfabesinde, Trkenin p, , g, nszlerini karlayan zel iaretler
bulunmadndan p (), (), g (), ve () iaretleri ile yazlmlardr. Bununla
birlikte yi karlamak iin (), pyi karlamak iin () harfi de kullanlmtr.

8.2.1. nsznn yazl
inde nsz bulunduran kelimelerde bu nsz bata, ortada ve son ses
durumunda ya ( ) ile ya da ( ) ile yazlmtr:

Hi _,o 4a/2
ana _.q 4b/2
ez- _q 153a/2
gie =qI 6a/6
ier _q\ 6a/3
ekdiz .x,.xq 8a/1
47
8.2.2 p nsznn yazl
Metinde Trke kelimelerde n ses durumunda p- nszne ancak birka
kelimede rastlanmaktadr. Bugn p ile yazlan parmak, pi- vb. kelimeler Eski
Trkede olduu gibi genellikle b ile; barmak, bi- eklinde yazlmaktadr.
paa !q! 43a/6
tepsi _.,. 23b/5
ip q\ 28b/8
p q_\ 29a/9
apu __b 9b/7
top qb 10b/4
yap _!, 50a/2
arpa =_\ 52b/9
kop qb 60b/5

8.2.3 g nsznn yazl
Metnimizde g nsz kef (/) ile yazlmtr:

ge- _J 54b/2
ger- _qJ 221b/7
geezlik g|xJ 203b/7
gerekl lJ_J 198a/5
gerek- __I 230b/4
geyik g,J 219b
gice ==,J 189b/5
48
gir __,I 39a/5
gizle- =|_J 114b/9
gtr- _.J 63b/1
gyn- _,J 136a/11

8.2.4 s nsznn yazl
Metnimizdeki Trke kelimelerde bu nsz sad ( ) ve sin ( ) ile
yazlmaktadr. Genellikle kaln ve incelik durumlarna gre yazlta uyum vardr.
Yabanc asll kelimelerin yazlnda kelime ierisinde kaln ve ince sradan nllerin
bulunuuna gre sad ve sinin yazlnda da genellikle bir dzen vardr.

a _!m 174a/6
ar _c!m 178a/9
ala- =lm 14a/10
seksen _!.J. 241b/6
selmatl _l.o>. 202b/7
selmet <o>. 231b/2
ra- \_qm 60a/6
syn- _,. 49b/3

8.2.5 t ve d nszlerinin yazl
Metindeki t-/d- durumu karktr. Eski Trkedeki t-ler genellikle sedallap d-
ye dnmekle beraber durum ok net deildir. Birok kez metinde ayn kelimenin hem
49
t-li hem d-li ekli bulunmaktadr. (dur-/ur-, doun-/okun-, duy-/ uy- vb.) Metindeki
baz rnekler u ekildedir:
dan- _.\ 95a/5
del | 100a/8
demr _o 236a/2
depe = 81b/10
depren- __ 106b/6
doy- g_ 107a/7
dek g&_ 155b/1
duy- g_ 133b/4
dkeli _J_ 74a/5
dken- _I_ 139b/3
dtn _. 101b/9
dz- 132b/11
dzl- _ 177b/3
orult- <|_cb 40a/4
ouyc _=,b 204a/6
ouzunc _=.b 149b/6
oldur- _.|b 156a/8
olu lb 122b/2
on- _b 123a/10
ouz xb 41a/5
oy- gb 234a/10
50
ul b 15b/11
uy- gb 92b/6
o- _b 122b/6
ouz b 191b/2

8.2.6 nsznn yazl
nsz n ses durumunda bulunmaz, yalnzca i ve son ses durumunda bulunur.
Metnimizde hep kef () ile yazlmtr:

baa !x, 163b/2
bala- _x, 133a/11
beiz _x, 224b/11
bezet- <_x, 95b/11
bua !x, 213b/10
gzg xII 155b/2
iile- =l,I\ 98a/2

8.3. SES BLGS
8.3.1. NL DEMELER
8.3.1.1. i > e; e > i deimesi
Eski Anadolu Trkesi dneminin nemli ses zelliklerinden birisidir. Baz
kelimelerin ilk hecesindeki veya tek nls olan sesin e mi yoksa i mi olduu tam
belirgin deildir.
49
Bu nedenle metnimizde bu kelimelerin iki ekilde de yazl

49
M. zkan, age., s. 99.
51
bulunmaktadr. Bu nl sesin i veya e olduunu yazdaki harekelerden anlamaktayz.
Metin oluturulurken hareke esas alnmtr. Gnmzde e nls ile kullanlan pek ok
kelimenin o dnemde ili ekilleri vardr. Metnimizde ili yazlp bugn eli
kullandmz kelimelerden bazlar:
girek 76b/2, gice 39b/8, gir 9b/11, idin- 149a/10, ir- 60b/10, iri- 27a/3, irte
19b/11, iik 172a/11, iy 8a/10
Bununla beraber metinde bu tr kelimelerin hem eli hem ili ekilleri de
bulunmaktadr.
be 11a/11~bi 44b/10, bez 21b/11~ biz 196b/2, gerek 74a/7~girek 76b/2, gi-
6a/6~ ge-20b/8, giy-15a/4~gey- 9a/3
8.3.1.2. nl dmesi
a. Genellikle vurgusuz olan orta hecede grlr.
Metinde orta hece nls den kelimelerden bazlar unlardr: gnl 6a/9, olan
95a/8, buyruk 115a/9
b. n ve ile edatlarnn eklemesi
le ve in edatlar eklemeye balamtr. Ancak tam bir eklemeden de sz
edilemez. Halk dilinin syleyi kolayl ve rahatl ile ve in edatlarnn ilk
hecelerindeki nly bazen drmtr. Metinden baz rnekler:
sen-n 24a/4, hrmeti-n 114a/2,, a-un 15a/2, avf-la 20a/4
c. i- fiilinin eklemesi
i. fiili ve i- fiilinin gerundium ekli -kenin ilk hecesinin drld grlr.
Baz rnekler:
giderken 50a/4< gider iken, varurken 42a/2 < varur iken, olancuken 22b/3, <
olancu iken, diriken 38a/11<diri iken
virrdi 100a/10 < virr idi, dererdi 100/9 < derer idi, degldi 100a/3< degl idi
52
varsa 50a/9< var ise, yosa 16a/5 < yok ise, bulursa 8b/9 < bulur ise
d. Bazen de ile, in edatlar ile i- fiilinin ekimli ekilleri, sonu nl ile biten bir
kelimeyle birletii vakit nl karlamasn nlemek iin araya bir -y- koruyucu
nsz gelmektedir.

ne-y-idi 8a/1, s-y-ile 20a/4, uffa-y-la 8a/8, gzi-y-ile 13a/6

8.3.1.3. nl Birlemesi
nl ile biten kelimelerden sonra nl ile balayan bir kelime geldii zaman
nllerden biri derek iki kelime birleir. Metinde aada rneklerini verdiimiz
szckler bugn de nls dm olarak kullandmz szcklerdir. Bu tip nl
dmeleri kalc tiptedir.
byle (< bu + ile) 26b/4, 42a/6, 49b/1, 104a/5
yle (< u + ile) 15b/11, 37b/10, 40b/4, 100a/1, 134b/2, 153a/3, 165a/7, 176a/4,
188a/9, 225a/2
imdi (< u + imdi) 12b/5, 40a/11, 89a/1, 107b/6, 134a/10, 160b/7, 180a/3,
198b/4, 232a/11
kendz (kend + zi) 59a/10
nesne (<ne + ise + ne) 10a/1, 21a/7, 55b/5, 88a/10, 142a/10, 191b/9, 214a/3
kimesne (<kim + ise + ne) 173a/9

8.3.1.4. nl Tremesi
Eski Anadolu Trkesinde Trke kelimelerde nl tremesinin rnekleri pek
fazla deildir. Ancak kelime ortasnda birka kelimede rastlanan ses hadisesidir.
50

50
Mustafa zkan, age. s. 105
53
azacu 151b/6 <az+cuk, azra 46a/11<az+rak
Ses yaps bakmndan Trkenin ses kurallarna ters den baz yabanc
kelimelerde ses dmesi hadisesi grlmektedir. Bnyesinde ift nsz barndran bu
yabanc kkenli szckler, ift nszlerinin arasna nl getirilerek Trke syleyie
uydurulmutur. Metnimizde bu tr szcklerin bazs nl tremesine uram, bazs
asli ekliyle kullanlmtr:
r < r 37b/10, al 43b/1< al 8a/9, ayr 166a/3 < ayr 9b/2, amr
147a/9< amr 229b/11,usl. 161a/7 < usl 146b/8

8.3.2. nsz Deimeleri
8.3.2.1. b > p deimesi
Baz kelimelerde bler Eski Trkede olduu gibi bli eklini devam ettirmi,
bugn olduu gibi pli yazlmamlardr.
barma 69a/10> parmak, bzr 23a/7>pazar,

*Ancak bir kelime hem p, hem de b ile yazlmtr.
baca 228b/4> paca i 62b/6

8.3.2.2. b > v deimesi
Eski Trkedeki baz kelimelerin n, i ve son ses durumundaki bleri v
olmutur. Metnimizde geen rnekler:
ev 22b/11< eb
var-61a/9, < bar-
vir-9b/10< ber-
yavuz 18a/2 < yabuz
54
8.3.2.3. t > d deimesi
Eski Trke dneminde kelime banda bulunan baz tli ekillerin dye
dnmesi Eski Trke dneminin sonlarnda balamtr. Eski Anadolu Trkesinde
tyi devam ettirme ve dye dntrme bakmndan kark bir durum vardr. Bu da
yzyldan yzyla ve eserden esere deiiklik gsterir. Genellikle ince sradan
kelimelerin bandaki tler dye dnrken kaln sradan kelimelerdeki ler daha ok
korunmu ve bunlar da genellikle t () ile yazlmtr.
51

d ile yazlanlar:
dan-95a/5, del100a/8, demr236a/2, depe81b/10, depren-106b/6, doy-107a/7,
dek155b/1, duy-133b/4

ile yazlanlar,:
orult-40a/4, ouyc204a/6, ouzunc149b/6, oldur156a/8, olu 122b/2, on-
123a/10, ouz41a/5, oy-234a/10, ul15b/11
Ancak hem dli hem de li ekilde kullanlan szckler de vardr:
duy- 133b/4 ~ uy- 92b/6, douz 54a/6 ~ okuz 54a/6, 92a/1, dur- 99a/11 ~ ur-
78b/5, doy- 107a/7 ~ oy- 234a/10

8.3.2.5. > deimesi
Trke kelimelerde n ses durumunda sesi yoktur. Bu nedenle n sesteki lar
kendini muhafaza etmektedir. (bk. anda 92a/3, ansn 65a/12) Trke kelimelerde i
ve son ses durumundaki > deiiklii ise EATde ska grlen bir ses olaydr.
Ancak bu dzenli bir ses olay deildir. nk metnimizde de olduu gibi ayn
kelimenin hem l hem l ekli vardr.
aam 153a/3, 225a/2, yosa 83b/10, yosul 137a/11, yosullu 47b/11

51
M. zkan, age. s. 106
55
Hem l hem l ekli olan kelimeler:
yosa 83b/10, 86b/2 ~ yosa 16a/5

8.3.2.6. g > v deimesi
Eski Trkede birden fazla heceli kelimelerin son seslerindeki /g nszleri ile
ek ve hece bandaki /gler bat Trkesine geerken bir ksm dmtr. Den bu
seslerden bir ksm kendinden nceki nly yuvarlaklatrrken ( ayru 90b/8< adrg,)
bir ksmnda her hangi bir deiiklik olmamtr. (kiilk 61a/1, < kiig, at 228a/5
<at)
Bu kelimelerde ise g > v deiimi grlmektedir:
gvde 180b/9 <ggde, ov- 188a/11<o-

8.3.3.nsz Dmesi
8.3.3.1. g dmesi
Birden fazla heceli kelimelerin sonundaki /glerin bir ksm ile yapm ve ekim
ekleri bandaki /gler Eski Anadolu Trkesinde dmtr. Metinde bu ses olayna
u rnekler gsterilebilir:
belr- 15a/6 <belgr-, biti 181b/8, 197b/5, 203b/4 <bitig, drl 68a/3, 188a/9
<trlg, grkl 23a/4, 150a/11, 211b/1 <krklg, apu 92a/10, 123b/4 <kap, at
228a/5 <at

8.3.4. nsz tremesi
8.3.4.1. nsz kizlemesi
Bu seslerin dmesi ya da deimesi sonucu bir ka kelimede -ss- ikizlenmesi
grlmektedir.
issi 9b/7 < idisi, ss 31a/2, < sg
56
9. Metnin Transkripsiyon ve mlsnda zlenen Yol

1. Metnin tespitinde bilimsel eserlerde uygulanan transkripsiyon sistemi kullanlmtr.
2. Her sayfaya varak ve satr numaras verilmitir.
3. Metnin transkripsiyonunda normal cmle dzeni kullanlm ve noktalama iaretleri
kullanlarak anlamlandrma yaplmtr.
4. Metnin okunuunda ikili imlya sahip kelimeler yazld gibi transkripsiyon
lanmtr: be bi, ye- yi-,dedi- vb
5. Metinde -ub eklinde yazlan zarf-fiil eki up / -p olarak gsterilmitir.
6. ile, iin edatlaryla idi, ise gibi i- fiilinden treyen kelimelerinin okunuunda ayr
ve bitiik yazlma durumlar gz nne alnmtr. Bitiik yazlmalarda araya ksa
izgi - konulmutur: gzi-y-ile, ayr-la, muteds-y-d.
7. Arapa ve Farsa birleik kelime ve ikilemelerde araya ksa izgi - konulmutur:
be-yet, kerrem-allahu, resl-ullh.
8. nol-, neyle-, nit- gibi nl dmelerinin olduu kelimelerde den nl kesme
iareti ile gsterilmitir.
9. Arapa ve Farsa ksmlar Arap harfli olarak verilmi; metinde aklamas
verilmeyen ksmlarn Trkeye evirisi yaplmtr.
10. Mstensih tarafndan yaplan eksik yazllar tamir edilirken < > iareti, silik veya
okunmayan yerlerdeki tamirler [ ] iareti ile gsterilmitir.
11. Bildirme grevindeki durur kelimesi araya izgi konarak gsterilmitir.
12. Metinde krmz olarak yazlan yerler ve kelimeler koyulatrlarak (bolt) olarak
yazlmtr.
13. Metinde yer alan vv- madleler
v
eklinde gsterilmitir.
14. Dikkatsizlik sonucu yanl yazlm olduu tahmin edilen kelimelerin doru
biimleri yazlm, asl metinde geen yanl biim dipnotta gsterilmitir.
15. Metinde geen sreler dipnotta belirtilmitir.

57

BBLYOGRAFYA

ADAMOV, Milan (2009): Floransal Filippo Agentinin Notlarna Gre (1553) XVI.
yzyl Trkesi, eviren: Aziz MERHAN, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara.
AKALIN, Mehmet (1975): Ahmedi, Cemd Hurd, nceleme-Metin, Atatrk
niversitesi Edebiyat Fakltesi Yaynlar, Ankara.
AKALIN, Mehmet (1988): Tarihi Trk iveleri, Trk Kltrn Aratrma Enstits,
Ankara.
ARAT, Reit Rahmeti (1979): Kutadgu Bilig III, ndeks, (Haz.: Kemal Eraslan-Osman
F. Sertkaya-Nuri Yce), TKAE Yaynlar, stanbul.
ARAT, Reit Rahmeti (1992): Edip Ahmet b. Mahmud Ygneki, Atabetl-Hakayk,
Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara.
ARGUNAH, Mustafa (1999): Tuhfe-i Murd, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara.
ATA, Aysu (1988): Nehcl-Ferdis III. Dizin-Szlk. Trk Dil Kurumu Yaynlar,
Ankara.
ATA, Aysu (2004): Trke lk Kuran Tercmesi (Rylands Nshas), Karahanl
Trkesi, Giri-Metin-Notlar-Dizin, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara.
ATALAY, Besim (1941): Trk Dilinde Ekler ve Kkler zerine Bir Deneme, Trk Dil
Kurumu Yaynlar, stanbul.
ATALAY, Besim (1998):Divan Lgatit-Trk Tercmesi c.I-IV.,, Trk Dil Kurumu
Yaynlar, Ankara.
ATTR, Feridddn (2007): Evliy Tezkireleri, eviren: Sleyman Uluda, Kabalc
Yaynevi.
AYAN, Gnl (1998): Lmii Vamk u Azr, nceleme-Metin, Trk Dil Kurumu
Yaynlar, Ankara.
AYDIN, Harun (2005): Tezkiretl-Evliy Tercmesi (Giri-Metin-Dizin, 104b-207b),
(Yksek Lisans Tezi), Ankara.
58
AYVERD, lhan (2006): Misalli Byk Trke Szlk, 3 cilt, Kubbealt Yaynlar,
stanbul.
BANGUOLU, Tahsin (2000): Trkenin Grameri, Trk Dil Kurumu Yaynlar,
Ankara.
BRAY, Himmet (1999): Bat Grubu Trk Yaz Dillerine sim, Trk Dil Kurumu
Yaynlar, Ankara.
BODROLGET, A. (1968): Ferdn Attar Tazkiratul-avliy Adl Eserinin lk Trke
Tercmesi Hakknda, XI. Trk Dil Kurultaynda Okunan Bilimsel Bildiriler
1966, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara, s.: 87-97.
BOROVKOV, A.K. (2002): Orta Asyada Bulunmu Kuran Tefsirinin Szvarl (XII-
XIII. Yzyllar), eviren: Halil brahim USTA - Eblfez AMANOLU, Trk
Dil Kurumu Yaynlar, Ankara.
BOZKURT, Fuat (2000): Trkiye Trkesi, Hatibolu Yaynlar, Ankara.
Bursal Mehmet Tahir Efendi (1975): Osmanl Mellifleri 1299-1915, Hazrlayan: A.
Fikri Yavuz-smail zen, 3 Cilt, Meral Yaynlar, stanbul.
CAFEROLU, Ahmet (1968): Eski Uygur Trkesi Szl, Trk Dil Kurumu
Yaynlar, stanbul.
CAFEROLU, Ahmet (2000): Trk Dili Tarihi I-II, Enderun yaynlar, stanbul.
CANPOLAT, Mustafa (1981): mer Bin Mezd, Mecm atn-Ne ir, Trk Dil
Kurumu Yaynlar, Ankara.
CEMLOLU, smet (1994): 14. Yzyla Ait Bir Ksas- Enbiya Nshas zerinde
Sentaks ncelemesi, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara.
CLAUSON, Gerhard (1960): Sanglax. A Persian Guide to the Turkish Language by
Muhammed Mahd Xn, London.
CLAUSON, Sir Gerhard (1972): An Etymological Dictionary of pre-Thirteenth-Century
Turkish, Clarendon Press, Oxford.
AATAY, Saadet (1963): Trk Leheleri rnekleri, Ankara niversitesi Dil ve
Tarih-Corafya Fakltesi Yaynlar, Ankara.
ABAYIR, Yaar (2007): tken Trke Szlk, tken Yaynlar, 5 cilt, stanbul.
59
DEMRC, mit zgr-enol KORKMAZ (2008): eyyd Hamza, Ysuf u Zelh
(Giri-Metin-Gnmz Trkesine Aktarma-Dizin ve Szlk-Tpkbasm),
stanbul.
DEMREL, Mustafa (2004): Keml Paa-zde, Amed bin Sleymn emseddn, Ysuf
u Zel, eviriyaz ve Tpkbasm, Harvard University.
DEMREL. zlem (2005): Tezkiretl-Evliy Tercmesi (Giri-Metin-Dizin, 1a-104a),
(Yksek Lisans Tezi), Ankara.
DENY, JEAN (2004): Trk Dilinin Temel Kurallar (Trkiye Trkesi), ev.: Oytun
ahin, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara.
Derleme Szl (1963-82): c.: I-XII, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara.
DEVELLOLU, Ferit (2007): Osmanlca-Trke Ansiklopedik Szlk, 24. Bask,
Aydn Kitabevi, Ankara.
DLN, Cem (1983): Yeni Tarama Szl, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara.
DLN, Cem (1992): rneklerle Trk iir Bilgisi, Trk Dil Kurumu Yaynlar,
Ankara.
DLN, Dehri (1946): eyyad Hamza, Yusuf ve Zeliha, Trk Dil Kurumu Yaynlar,
stanbul.
DLEK, Sunaya (2005): Eski Anadolu Trkesinde simden Fiil, Fiilden Fiil Yapma
Ekleri ve Fonksiyonlar (Baslmam Yksek Lisans Tezi), stanbul.
Divan Lgatit-Trk Dizini (1972): Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara.
DOERFER, Gerhard 1963-75: Trkische und mongolische Elemente im Neu-persischen,
I-IV, Wiesbaden.
DURMAZ, Esra (1994): eyyad Hamzann Ahvl-i Kymeti, Marmara niversitesi
Trkiyt Aratrmalar Enstits (Baslmam Yksek Lisans Tezi), stanbul.
EDSKUN, Haydar (2003): Trk Dilbilgisi, Remzi Kitabevi, stanbul.
ERCLASUN, Ahmet Bican (1984): Kutadgu Bilig Grameri-Fiil, Gazi niversitesi
Basn-Yayn Yaynlar, Ankara.
ERDAL, Marcel (1991): Old Turkic Word Formation: A Fuctional Approach to the
Lexicon I-II, Wiesbaden.
EREN, Hasan (1999): Trk Dilinin Etimolojik Szl, Ankara.
ERGN, Muharrem (1997): Trk Dil Bilgisi, 21. Bask, Bayrak Yaynlar, stanbul.
60
ERTAYLAN, smail Hikmet (1952): Ahmed-i Dai, Hayat ve Eserleri, ler Basmevi,
stanbul.
ERNSAL, smail E.-Ahmet Yaar OCAK (1995): Elvan elebi, Menkbul-Kudsiyye
F Mensbil-nsiyye, (Baba lyas- Horasn ve Sllesinin Menkabev
Tarihi), Trk Tarih Kurumu, Ankara.
GABAN, A. Von (1988): Eski Trkenin Grameri, eviren: Mehmet Akaln, Trk Dil
GEN, Glcan (2005): Eski Anadolu Trkesinde simden sim, Fiilden sim Yapma
Ekleri ve Fonksiyonlar (Baslmam Yksek Lisans Tezi), stanbul.
GLENSOY, Tuncer (1986): Dou Anadolu Osmanlcas Etimolojik Szlk Dene-
mesi, Ankara.
GLENSOY, Tuncer (2007): Trkiye Trkesindeki Trke Szcklerin Kken Bilgisi
Szl I-II, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara.
GLSEVN, Grer (1997): Eski Anadolu Trkesinde Ekler, Trk Dil Kurumu
Yaynlar, Ankara.
GLSEVN, Grer-Erdoan Boz (2004): Eski Anadolu Trkesi, Gazi Yaynlar,
Ankara.
GNER, Fatma Turhal (1996): eyyad Hamzann Veft- Hazret-i Muhammed
Aleyhis-selm Adl Mesnevisi, Marmara niversitesi Trkiyt Aratrmalar
Enstits (Baslmam Yksek Lisans Tezi), stanbul.
GRSOY-NASKAL, Emine (1987): Sinan Paa, Tezkiretl-Evliy, Kltr ve Turizm
Bakanl Yaynlar, Ankara.
HACIEMNOLU, Necmettin (1991): Trk Dilinde Yap Bakmndan Fiiller, Kltr
Bakanl Yaynlar, Ankara.
HATPOLU, Vecihe (1981): Trkenin Ekleri, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara.
KAALN, Mustafa S. (2006): Dedem Korkutun Kazan Bey Ouz-nmesi, Kitabevi
Yaynlar, stanbul.
KANAR, Mehmet (2000): Farsa-Trke Szlk, Deniz Kitabevi, stanbul.
KANAR, Mehmet (2003): rnekli Etimolojik Osmanl Trkesi Szl, Derin
Yaynlar, stanbul.
KANKILIN, Verdi (1972): Uygurca Tezkiretl-Evliy Tercmesi, Aratrma-Metin,
(Baslmam Doktora Tezi), .. Trkiyat Enstits, Nu: 1300, stanbul.
61
KARASMALOLU, Adnan (1989): Bir Tezkiretl-Evliy Tercmesi Hakknda,
lim ve Sanat, S.:7, s.:83-85.
Karamanlolu, Ali Fehmi (1989): Seyf Sary, Glistan Tercmesi, Trk Dil Kurumu
Yaynlar, Ankara.
KARTAL, Ahmet (2003): Attrn Tezkiretl-Evliy simli Eseri ve Trke
Tercmeleri, Dirizler Armaan, Ankara, s.: 383-405.
Katip elebi, Kefz-Zunn (2007): Arapadan eviren: Rt Balc, 5 Cilt, Tarih
Vakf Yurt Yaynlar, stanbul.
KOCAOLU, Timur (2002): Tarihi Metinlerin Trankripsiyonlanmasnda Kapal / i
Sorunu. Trk Kltr, S.: 483- 484, stanbul, s.: 266-281.
KORKMAZ, Zeynep (1973): adrud-dn eyholu, Marzubn-nme Tercmesi,
nceleme-Metin-Szlk-Tpkbasm, Ankara niversitesi Dil ve Tarih-Corafya
Fakltesi Yaynlar, Ankara.
KORKMAZ, Zeynep (1977): Eski Anadolu Trkesi zerindeki almalarn
Bugnk Durumu ve Karlat Sorunlar, Trkoloji Dergisi, c.: VII, Ankara
niversitesi Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Yaynlar, Ankara, s. 13-22.
KKTEKN, Kazm (2007): Yusuf- Meddh, Varka ve Glah, Trk Dil Kurumu
Yaynlar, Ankara.
KPRL, Fuat (1986): Trk Edebiyat Tarihi, stanbul.
KUT, Gnay (1989): Ahmed-i D mad., Trkiye Diyanet Vakf slm Ansiklopedisi,
c.:2, stanbul, s. 56-58.
KUT, Gnay-Nimet Bayraktar (2003): ems Amed Paa, eh-nme-i Suln Murd,
The Department of Near Eastern Languages and Civilizations, Harvard
University.
KLTRAL, Zhal Latif Beyreli (1999), erf ehnme evirisi (Szlk), IV,
TDK, Ankara.
KLTRAL, Zhal (2009): Hac Mustafaolu, Mecmal-Envr, Tenkitli Metin-
nceleme, Simurg Kitaplk, stanbul 2009.
MANSUROLU, Mecdut (1946): Anadolu Trkesi (XIII. asr) eyyad Hamzaya Ait
Manzume, TDED, c.:I, S.: 3-4, stanbul, s. 180-195.
62
MANSUROLU, Mecdut (1946): Anadoluda Trk yaz Dilinin lk Mahsulleri,
TDED, c.: 1, S.: 1, stanbul, s. 9-17.
MENINSKI, Franciscus Mesgnien (2000): Thesaurus Linguarum Orientalium
Turcicae-Arabicae-Persicae, Lexicon Turcico-Arabico-Persicum, Index der
trkischen Wrter-VI, Mit einer Einleitung und mit einem trkischen Wortindex
von Stanisaw Stachowski, sowie einem Vortwort von Mehmet lmez, Simurg,
stanbul.
NADALYAYEV, V. M.- vd. (1969): Drevnetyurkskiy Slovar, Leningrad.
OLCAY, SELAHATTN (1965): Ebul-Leys Semerkandi, Tezkiretl-Evliy Tercmesi,
nceleme-Metin-ndeks, Ankara niversitesi Basmevi, Ankara.
ZKAN, Mustafa (1993): Mahmd b. Kd-i Manys, Glistan Tercmesi, Giri-
nceleme-Metin-Szlk, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara.
ZKAN, Mustafa (1995): Trk Dilinin Yaylma Alanlar ve Eski Anadolu Trkesi,
Filiz Kitabevi, stanbul.
ZN, Mustafa N. (1959): Byk Osmanlca-Trke Szlk, stanbul.
ZTRK, Zehra (2001): Hamdullh Hamdnin Ysuf u Zel Mesnevisi, Giri-
Metin-nceleme ve Tpkbasm, 1. cilt: Tipler, Motifler ve Tpkbasm [Ayasofya
K. 390/1], 2.cilt: Tenkitli Metin, Harvard University.
ZYETGN, A. Melek (2001): Eb ayyn, Kitbul-drk li Lisnil-Etrk, Fiil:
Tarihi-Karlatrmal Bir Gramer ve Szlk Denemesi, Kksav, Ankara.
PAKALIN, Mehmet Zeki (1971): Osmanl Tarih Deyimleri ve Terimleri Szl, 3Cilt,
stanbul.
RADLOFF, Wilhelm (1893-1911): Versuch eines Wrterbuches der Trk-Dialecte, Bd.
1-4, St. Petersburg.
RSNEN, Martti (1969): Versuch eines Etymologischen Wrterbuchs der
Trksprachen, Helsinki.
RSONY, L. (1968): Feridddin Attar Tezkeretl-Evliysnn Budapete Yazmas,
XI. Trk Dil Kurultaynda Okunan Bilimsel Bildiriler 1966, Trk Dil Kurumu
Yaynlar, Ankara, s.: 83-86.
REDHOUSE, Sir James W. (1974): A Turkish and English Lexicon, Beirut.
RTTER, Helmuth (1993): Attar maddesi, slm Ansiklopedisi, stanbul, s.: 7-12.
63
RHRBORN, Klaus (1977-98): Uigurisches Wrterbuch 1-6, Franz Steiner Verlag
GMBH, Wiesbaden.
SAOL, Glden (1993-99): An Inter-Linear Translation of The Quran into Khwarazm
Turkish, Introduction, Text, Glossary and Facsimile: I. Introduction and Text, II.
Glossary, III. Facsimile of the MS Sleymaniye Library, Hekimolu Ali Paa No.
2, Section One: 1b-300b, Section Two: 301a-587b, Harvard University.
SAM, emsettin (1899-1900): Kms- Trk, stanbul.
SARI, Mevlt (1980): El-Mevrid, Arapa-Trke Lgat, stanbul.
SERTKAYA, Aye Gl (1999): Ferded-Dn-i Attrn Tezkire-i Evliysnn Dou
Trkesi Tercmesinde Cafer-i Sdk Blm, lmi Aratrmalar, 8. Say,
stanbul, s.: 221-232.
SERTKAYA, Aye Gl (2000): Ferded-Dn-i Attrn Tezkire-i Evliysnn Dou
Trkesi Tercmesinde Veys-i Karen Blm, lmi Aratrmalar, 9. Say,
stanbul, s.: 193-208.
SEVORTYAN, E. V. (1974-97): Etimologieskiy Slovar Tyurkskix Yazkov, c.: I-V,
Moskva.
STEINGASS, F. (1975): A Comprehensive Persian-English Dictionary, Librairie du
Liban Publishers, (New Reprint) Beirut, Lebanon.
AHN, Hatice (2003): Eski Anadolu Trkesi, Aka Yaynlar, Ankara.
AHNOLU, M. Nazif (1992), TDV slm Ansiklopedisi (DA), Attar, Feridddin
mad., IV.
KN, Ziya (1984): Farsa-Trke Lgat, Gencine-i Gftar-Ferheng-i Ziy, 3. Cilt,
stanbul.
Tarama Szl (1963-77): (Haz.: mer Asm Aksoy-Dehri Dilin), c.: I-VIII, Trk
TA, brahim (2009): Sheyl Nev-Bahrda Eskicil eler, Palet Yaynlar, Konya.
TEKCAN, Mnevver (2007): Hakm Ata Kitab, Beir Kitabevi, stanbul.
64
TEKN, Talat (1951): 13. Asr Anadolu airlerinden eyyd Hamzann Destan- Ysuf
Mesnevisi zerinde Dil Tetkikleri, stanbul niversitesi Trkiyat Enstits
(Baslmam Mezuniyet Tezi), stanbul.
TEKN, Talat (1988): Orhun Yaztlar, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara.
TEKN, Talat (1995): Trk Dillerinde Birincil Uzun nller, Ankara.
TEZCAN, Semih (1994): Sheyl Nev-bahr zerine Notlar, Simurg Yaynlar,
Ankara.
TEZCAN, Semih (2001): Dede Korkut Ouznameleri zerine Notlar, YKY, stanbul.
TIETZE, Andreas (2002, 2009): Tarihi ve Etimolojik Trkiye Trkesi Lugat, C.: 1: A-
E, C.: 2:F-J stanbul-Wien.
TMURTA, Faruk K. (1963): eyhnin Hsrev u rini, nceleme-Metin, stanbul
niversitesi Edebiyat Fakltesi Yaynlar, stanbul.
TMURTA, Faruk K. (1978): Osmanl Trkesi Grameri-III, Alfa Yaynlar,
stanbul.
TMURTA, Faruk K. (1994): Eski Trkiye Trkesi, Enderun Kitabevi, stanbul.
TOPALOLU, Ahmet (1978): Muhammed b. Hamza, XV. yzyl Balarnda Yaplm
Satraras Kurn Tercmesi I-II, Kltr Bakanl Yaynlar, stanbul.
TOPARLI, Recep-Hanifi Vural-Recep Karaatl (2003): Kpak Trkesi Szl, Trk
TURAN, Zikri (1999): Eski Anadolu Trkesinde Ol- Cevher Fiili, TDAY-Belleten:
1996, s. 265-289.
Trk Ansiklopedisi (1970): Candaroullar Maddesi, 9. cilt, Milli Eitim Basmevi,
stanbul, s: 320-322.
Trk Ansiklopedisi (1976): Mahmut Paa Maddesi, 23. cilt, Milli Eitim Basmevi,
stanbul, s: 181-183.
Trke Szlk (2005): 10. Bask, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara.
UZUNARILI, smail Hakk, Osmanl Devletinin lmiye Tekilat, 2. bs., Ankara:
Trk Tarih Kurumu, 1984.
Yap Kredi Sermet ifter Aratrma Ktphanesi Yazmalar Katalou (2001): YKY,
stanbul.
YAVUZ, Kemal (2000): k Paa, Garib-nme, Cilt: I/1, I/2, II/1, II/2, Trk Dil
65
YAVUZ, Orhan (2006): Anadolu Trkesiyle Yaplan En Eski Tezkiretl-Evliy
Tercmesi ve Dil zellikleri (nceleme-Gramer-Metin), Tablet Kitabevi, Konya.
YAZIR, Elmall M. Hamdi (1995): Kun- Kerim ve Trke Meali, (Sadeletirenler:
M. Sadi genli, Nevzat H. Yank) Huzur Yaynevi, stanbul.
YELTEN, Muhammet (2009): Eski Anadolu Trkesi ve rnek Metinler, stanbul
niversitesi Edebiyat Fakltesi Yaynlar, stanbul.
YILDIZ, Osman (2008): Ysuf u Zel (Destn- Ysuf), Giri-nceleme-Metin-
Dizinler, Aka Yaynlar, Ankara.
YCE, Nuri (1988): Mukaddimetl-Edeb, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara.

66

II. BLM

METN

67

METN

1. ikyet-i ibn-i Muammed Cafer-i d rayallhu Anhu: ..............6b/9-11b/7
2. ikyet-i Veys el-arn:...................................................................... 11b/8-22a/11
3. ikyet-i asan- Bar: ........................................................................ 22a/11-38b/8
4. ikyet-i Mlik-i Dnr Rayal-lhu Anhu:........................................ 38b/8-47a/1
5. ikyet-i Muammed-i Vsi Rayal-lhu Anhu: .............................. 47a/1-48b/1
6. ikyet-i abb-i Acem Rayal-lhu Anhu: .................................... 48b/1-56a/4
7. ikyet-i Eb zm-i Meden Rayal-lhu Anhu: ............................ 56a/4-58a/1
8. ikyet-i Utba- ulm Rayal-lhu Anhu: ...................................... 58a/2-60a/8
9. ikyet-i Rabatul-Adeviyye Rayal-lhu Anh: ........................... 60a/8-79a/3
10. ikyet-i Fuayl bn-i y Rayal-lhu Anhu vel-ir: ................. 79a/3-89a/8
11. ikyet-i brhm Bin Edhem: .............................................................. 89a/8-111a/7
12. ikyet-i Bir-i af: .......................................................................... 111a/8-114b/1
68
13. ikyet-i en-nn- Mr Raimehullh: .......................................114b/1-121b/10
14. ikyet-i Byezd-i Besm: ............................................................ 121b/11-133a/1
15. ikyet-i Abdullh bin Mbrek: ...................................................... 133a/1-135b/2
16. ikyet-i Sufyn- evr Rametullhi Aleyhi: ................................ 135b/3-138a/8
17. ikyet-i Eb l aul-eru: .................................................. 138a/8-140b/11
18. ikyet-i Eb anfe-yi Kfl-eru: ............................................ 141a/1-142b/11
19. ikyet-i mm fi: ...................................................................... 142b/11-146a/4
20. ikyet-i mm Amed-i anbel Raimehullh: ............................... 146a/4-147b/6
21. ikyet-i Dvd- : ........................................................................147b/7-148b/1
22. ikyet-i ri-i Musib:.................................................................148b/1-149b/7
23. ikyet-i Sleymn Drn: ................................................................ 149b/7-150a/6
24. ikyet-i tem-i Aam:..................................................................... 150a/7-151b/8
25. ikyet-i Sheyl bin Abdullh:........................................................151b/8-153b/10
26. ikyet-i Marf- Ker:.................................................................. 153b/10-155a/6
27. ikyet-i Ser-i Saa:........................................................................ 155a/6-156b/1
28. ikyet-i Amed-i areviyye: .......................................................... 156b/1-158a/5
29. ikyet-i Yay bin Mu: ................................................................ 158a/6-160a/3
30. ikyet-i h uc-i Kirmn: ........................................................... 160a/4-162b/1
31. ikyet-i seyin bin Yusuf: ............................................................. 162b/1-165a/9
69
32. ikyet-i Eb af- addd:............................................................. 165a/9-167a/9
33. ikyet-i Manr- Ammr: ............................................................. 167a/9-169a/11
34. ikyet-i Amed m- Ank:..................................................... 169b/1-170a/10
35. ikyet-i ey Cneyd-i Badd:.................................................... 170a/11-180a/6
36. ikyet-i mer bin Omn- Mekk Rametullh: .......................... 180a/6-182a/7
37. ikyet-i Eb Sad-i azzz:............................................................. 182a/7-184b/1
38. ikyet-i Ebul-asan- Nr: .............................................................184b/2-186b/7
39. ikyet-i Eb Omn-i ayr: ........................................................... 186b/7-189a/9
40. ikyet-i Eb Abdullh- Cell: ....................................................... 189a/9-190a/9
41. ikyet-i mm- Eb Muammed-i Rm: .................................... 190a/10-190b/10
42. ikyet-i mml-Meyi bn-i At: ............................................ 190b/10-192a/4
43. ikyet-i brhm bin Dvd- Mekk Raimehullh: ...................... 192a/4-192a/10
44. ikyet-i Yusuf Esb:.................................................................... 192a/10-192b/11
45. ikyet-i Eb Yab- s- Nehr:..............................................192b/11-193b/8
46. ikyet-i Mevzn- Simnn- Mecnn: ............................................193b/8-195b/10
47. ikyet-i Eb Muammed-i Murtai: ............................................ 195b/10-197a/10
48. ikyet-i Eb Abdullh- Fal: ....................................................... 197a/11-198a/8
49. ikyet-i Ebul-asan- Penk:........................................................ 198a/8-199a/3
50. ikyet-i ey akm-i Tirmi: ........................................................ 199a/4-201a/7
70
51. ikyet-i Ebbekr-i f:................................................................... 201a/8-203a/3
52. ikyet-i Abdullh Mendil:.............................................................. 203a/3-203b/1
53. ikyet-i ey l-yi Sheyl-i sfahn: ...........................................203b/1-203b/9
54. ikyet-i ayrun-Nessc: ................................................................ 203b/10-205a/3
55. ikyet-i Eb amza-y orasn: ..................................................... 205a/3-206a/5
56. ikyet-i Amed-i Mesr:................................................................. 206a/5-207a/2
57. ikyet-i Abdullh- Amed-i Marib: ............................................ 207a/2-207b/6
58. ikyet-i Eb l-yi Crcn:............................................................ 207b/6-208a/1
59. ikyet-i ey Ebbekr-i Trkistn: ................................................. 208a/1-209b/3
60. ikyet-i Muammed bin es-Semmk:..............................................209b/3-210b/2
61. ikyet-i Muammed-i Eslem-i Ank e-s: ..............................210b/2-211b/10
62. ikyet-i Muammed bin arb:........................................................211b/10-214b/6
63. ikyet-i Eb Fet-i Ml: ............................................................... 214b/6-216a/7
64. ikyet-i Amed-i uvr:.................................................................. 216a/7-216b/9
65. ikyet-i amdn- assr: ................................................................ 216b/9-218a/7
66. ikyet-i Abdullh- bey:............................................................ 218a/7-218b/6
67. ikyet-i Abdullh- Muammed-i ff: ........................................ 218b/6-224a/3
68. ikyet-i Eb Muammed-i ureyr: ................................................. 224a/4-231b/2
69. ikyet-i seyin-i Manr- allc: ................................................. 231b/3-239a/4
71
[1
b
]
1
H Kitbu Tekiretl-Evliy
2
Bismillhirramnirrm
3

4

5

6

7

8

9

10

11

[2
a
]
1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

[2
b
]
1

2

3

4

5

6

7

8
Cafer-i d 25, Veys el-arn 30, asan- Bar, Mlik-i Dnr,
Muammed bin Vsi
9
abb-i Acem, Eb zm Mekk, Utba- ulm, Rabatul-
Adeviyye, Fuayl ibn-i Iy
10
brhm Edhem, Bir-i f, en-nn- Mr,
Byezd-i Besm, Abdullh ibn-i Mubrek [3
a
]
1
Sufyn-i evr, a-i Bel, Eb
anfe, Muammed fi, Amed-i
2
anbel, Dvd- i, ri Musib, Eb
Sleymn Drn, Muammed es-Semmk, Muammed bin Eslem
3
Amed ibn-i
areviyye, tem-i Aam, Sheyl bin Abdullh, Marf- Ker, Ser-i Saa
4
Fet-
i Ml, Amed-i uvr, Amed areviyye, Eb Turb-i Na, Yay bin Mu
5

h uc-i Kirmn, Yusuf bin asan, amdn ar, Eb af addd, Manr
Ammr
6
Amed ibn el-<m> Antk, Abdullh bin ayb, Cneyd Badd,
72
mer ibn-i Omn Mekk, Eb Said azzn
7
Ebl-asan Nr, Eb Omn-
ayr, Eb Muammed Rm, bn-i A Rametullh, brhm Zekk
8
,Yusuf Esb,
Eb Yakb, Semnn Mibb, Eb Muammed Murtai, Muammed bin Fal [3
b
]
1

Ebl-asan Benc, Muammed bin Al Tirmi, Ebbekr Varr, Abdullh bin
Mendl, Al Sehl fahn
2
, ayrun-Nessc, Ebl-ayr Ata, Eb amza
urasn, Abdullh Amed Marb, Amed bin Mesr
3
, Amed Ruav Abdullh,
Eb Al Curcn, Ebbekr Trkistn, Eb Abdullh aff, Eb Muammed arr,
4

seyin Manr allc, brhm av, Memd Dnever, Eb Bar Sar, Ebbekr
ibl,
5
Ebl-Iy, Eb Al Da, Ebl-asan aran, brhm eybn,
Ebbekr ayln,
6
Eb amza-i Badd, Eb mer Zeyd, Ebl-asan y,
Ebbekr Vs, Eb Al aaf,
7
Al Frend, Eb Al Rdbr, Ebl-sm
ehriyr, Eb Abdullh all, Eb Omn Marb,
8
Ebl-sm Naryr, Ebl-
Abbs Nihvend. Raimehumullhu Tal il yevmil-ym.
[4
a
]
1
ey areti addese-allhu rahul-azz yle buyurur ki:
2
urndan
ve adden sora h sz yodur ki meyi
3
sznden yigrek. Rvnullh- aleyhim
ecman. Zr anlaru
4
kelm ayr kelmlaru rndsidr; l u l emerei
degildr,
5
ayndandur beyndn degildr, esrrdandur tekrrdan degildr,
6

52
n lemindendr,
53
cihetinden degildr. Anlara
7
veree-yi enbiy dirler
aleyhmes-selm. Ba dostlarmuz mblaa
8
rabet iderlerdi, dyim ben da
bunlaru szlerine mel
9
idm. Ve bular a bilrem. Ve bu kitblar cem
itdgmden sebeb
10
oldur ki, bira araum vardur: Biri oldur ki, ab u yrn
11

dyimiltims iderlerdi kim bularu szlerin cem idem. Ve [4
b
]
1
da biri oldur ki,
benden bir ydigr ala. Her ki bu kitba
2
mla ide, ben b-re bir du-la aa ve
yed ki bir derv
3
vat bu szlerden o ola, anu berektnda benm da
4

vatum o ola.
Yay bin Ammr rametullhi aleyhi veft
5
itdi. Bir kii an dinde grdi,
ord ki, a Tal
6
senle nitdi? Didi kim: Tar tal baa ib itdi kim, y

52
Rabbim beni tedb (terbiye) etti.
53
Babam bana retti.
73
Yay
7
saa yet siysetm vard, amm ol bir gn ki, va iderd,
8
bir derv
vat o old, seni aa baladum didi. Ve da
9
oldur kim, ey Al Daadan
ordlar ki: Bu meyi
10
szlerin amadan fide nedr; n kim ol szler-ile amel
11

itmeyeler. Eyitdi: ki fide vardur, birisi oldur ki, eger bu [5
a
]
1
szleri lib iide, da
ziyde ola ve himmeti slkde
2
av ola. Ve eger bir marur kii iide, bile ki erenler
3
dirligi ne imi, t erenler kemlini ve kendin nosann bile.
4
yle kim ey
maf eydr:
5

6
Yan
al kend terzla artma, belki kendi meyi
7
terzsna art. T anlaru faleti
ve sen mflisligi bilesin.
8
Ve da oldur kim, ey Cneyde ordlar kim:
Meyi szlerin mrd
9
oumadan fide nedr, didiler. Eyitdi: Anlaru szi bir
lekerdr,
10
Tar lekerinden ki mrd gli anula av olur, andan meded
11
bulur.
Bu sze dell, a Tal kelmnda buyurur kim, [5
b
]
1

54
Yan
2
gl anula arr ve arm duta ve av ola. Y Muammed
biz bu gemi
3
peyamberler aberin saa eydrz. Ve da resl areti buyurur
kim:
4
Yan her yirde ki liler
5
ala, Tarnu rameti
r ol mafile gele. Ve da sebeb
6
oldur kim, anlaru muaddes rularndan bu
ftelere bir meded ola.
7
Bir ib-i devlete iriem, baa da bir i l ola. Ve da
8

sebeb oldur kim, egeri anlardan deglem, amm anlara teebbh itmi
9
olaym:
Ve da sebeb oldur kim,
10
yaramaz szden gller ararur. Bu
an szleri itdm ki, ola kim
11
gllere eeri ola, geri bu esrr meyiden
bilmezlerse. Nitekim [6
a
]
1
imm Abdur-rmandan ordlar kim: Bir kii urn
our, amm bilmez ki,
2
nedr? Mansndan b-aber, aa fide nedr? ey eyitdi:
Bir kii ot
3
ier, bilmez ki ol ne otdur? Elbetde aa fide ider, zametini giderr.
4

Eger bilse ki, ne otdur, da yigrek fide ider didi. Ve da
5
sebeb oldur ki, imm Ebu
Ysuf Hemednye ordlar kim: Bu
6
rzigr gie ve bu avmdan kii bulunmaya,
nice idelm ki
7
anlardan b-nab olmayavuz. Eyitdi: Gnde sekiz vara bunlaru
8

szlerinden ou kim, dm selmet olasn. Ve da fidesi
9
oldur kim, au
maabbetin alu glne braur ve b-derdleri
10
ib-i derd ider, aa yneldr.

54
Hd 11/120.
74
Ve da sebeb oldur kim,
11
bir naar bu fare naar ideler, ab- kehf kelbi gibi
[6
b
]
1
abl ideler, redd olmayam. Ceml Ml rametullahi aleyhi o
2
zamet
ekdi, ml arc itdi, t reslu mbrek ravasna
3
aru ol adar yir l itdi ki,
veftundan ora anu defn
4
ideler. Vaiyyet itdi ki, kabr stnde yazu

5
55
Yan esbul-kehf iti erenler arasnda
6
yaturd. ki bilegin ben
da bunda yatam. Bu kitbu adn
7
Tekiretl-Evliy odum. lh enbiy ve evliy
ve ulem rmeti-n bu
8
avmdan marm ve b-nab itmeyesin, mn y Rabbel-
lemn.
9
ikyet-i ibn-i Muammed Cafer-i d rayallhu anhu

10

11

[7
a
]
1

2
Eb
Muammed Cafer-i d ryallhu anhu. Eger
3
bu kitb iinde enbiynu ve
aabeler ve ehl-i beyit menbn
4
ikr idevz, yet muavvel olur. Amm bu
kitb iinde ol
5
meyiler alur kim, anlardan ora hir oldlar. Amm teberrk
6

in mm Caferi eyitdk. Ser-defterimz anu ikri ile ola.
7
Ehl-i beyitden arat
szlerini bir kii tarr itmemidr. Anu
8
menbn kim beyn iderse mecm-
ulmda kmildr, meyi
9
pvsdur. lhlere ey idi ve hem Muammedlere
imm idi
10
ve hem ehl-i ev muteds-y-d. Hem ayda ehl-i tanf
11
idi.
Leif-i tefsrde ve hem esrr- tenzlde b-miildr. Benm [7
b
]
1
itidum oldur kim,
her kii kim reslu, ehl-i beyti ve aabelerin
2
muteid olup sevmeye, anu mn
drst degldr.
Rivyetdr ki,
3
hlaf-y ben Abbsiyeden ikinci Mansr idi. Bir gice vezrini
4
gnderdi kim, var d getr, ldrelm. Vezr eyitdi:
5
Bir kii kim bir bucada
oturmudur, aldan uzlet itmidr.
6
Tarnun ibdetine meldur, dnydan el
ekmidr. Hbir
7
alde alfeye zameti irimeye, an getrp incitmek ve
8

ldrmek rev degildr didi. o cehd itdi, re olmad.
9
Vezr n-r vard, alfe
ullarna didi, hemn ki Cafer
10
ier girdi kim otura, ben dil-bendmi getrem siz an

55
Kehf 18/18.
75
ldr.
11
Vezr vard, Caferi getrdi. Hemn ki girdi, alfe urd. [8
a
]
1
Eyitdi: Y
imm cet ne-y-idi zamet ekdiz, terf buyur-
2
-duz? d eyitdi: cetim
oldur kim, beni kend vatime
3
oyasn. r diledi, izz ve ikrm-la gnderdi.
Hemn ki
4
Cafer gitdi, alfe o zamn ditredi, yorann bana ekdi.
5
Uss gitdi,
gn yle b-h yatd. gnden ora
6
kend zine geldi. Vezr ord ki, al
nold? Eydr: nkim
7
Cafer geldi, bir ejderh bile geldi, azn ad. Eydr: Eger
8

bun bir erre incidesin, seni bu uffa-y-la ve bu al-la bile yudam.
9
Anu
orusndan alum zl old, didi.
Rivyetdr ki, bir gn
10
Dvd-i , mm Cafere geldi. Eydr: y reslu
ol,
11
baa bir naat eyle. mm didi ki: Sen imdiki zamnda ey- [8
b
]
1
-sin,
benm naatuma ne itiycu var? Eyitdi: Y imm, sen ki
2
reslu olsn, cmle
sen naatuna mutcdur. mm
3
eyitdi: Y Eb Sleymn, ben andan oruram ki,
ymet gninde ceddm baa
4
itb eyleye kim, benm arm nin yirine
getrmed diye. Bu i
5
neseb-ile degildr; ey amel, ey dirlik gerekdr. Dvd-i
zr
6
zr alad. Eyitdi: Bu kim reslu oldur, byle ayrndur.
7
Benm alm
nice ola, diy alad.
Rivyetdr ki, Cafer
8
bir gn yrenleri-y-ile oturmd. Didi kim: Gel bir
ahd idelm ki
9
ymet gninde her anmuz ki al bulursa blerimze efat
10

idelm. Ol yrenler didi kim: Sen peyamber neslisin, bizm efatmze
11
ne
cet var? Sen cedd cem-i lem afidr. Eyitdi: [9
a
]
1
Bu ameller ki ben
iderem, ymet gninde reslu mbrek yzne
2
nice baam!
Rivyetdr ki, bir gn d grdiler, bir ymetl aftn
3
giyer. Eyitdiler: y
resl ol:
4
Yan, bu libs siz ehl-i beyitiz libs
degildr. Ol kiin
5
elin utd, kend yanna ekdi. Grdi kim ol aftnu altnda
6
bir
pels var. Eyitdi: Yan, ibu
7
al-undur ve bu a-undur.
Rivyetdr ki, bir kii da eyitdi,
8
mecm- ilm-ile, ilm-ile, kermetle
rstesin, zhidsin; amm
9
mtekebbrsin. Eydr: Ben mtekebbr deglem, kend
76
tekebbrmi ortadan
10
giderdm. au kibriys geldi, benm tekebbrm yirine
oturd. Pes
11
tekebbrlk Tarnudur, benm degildr, didi.
Rivyetdr ki: d, mm [9
b
]
1
anfeye ord kim, il kimdr? Eb
anfe eydr: il oldur kim,
2
ayru err arasnda far ide. d eydr, bun
ayvn
3
da far ider. Kendye yarar nesneyi yir, ziyn ideni yimez. Eb
4
anfe
eyitdi, iki ayr arasn far ide, yigregiyle amel ide. ki
5
err arasnda far ide,
yaramazndan da o itirz ide.

6
Rivyetdr ki, bir kii bir kiiden altun uurlad. Ksesini du
7
apusunda
adlar. Altun issi bilmedi ki ol kimdr? Geldi, d
8
dutd, altunum sen almsn
didi. d eyitdi, ne adar
9
idi? Eyitdi, bi dnr idi. Ald evine iletdi, bi
10
dnr
virdi. Bira gnden ora ol kii altunn buld, ddan
11
aldun gir virdi. Eydr:
Ben altunum buldum, sen altunu al. [10
a
]
1
d almad, eyitdi ki, o nesne ki bizden
gitdi, da almazuz. Ol kii
2
ord ki, bu kimdr? Eyitdiler, Cafer-i ddur. Eyitdi,
vallhi d didi.
3
Ol bi altun fuarya atd.
Rivyetdr, bir gn bir alvet yolda
4
giderdi. Eydrdi: Allh, Allh, Allh! Bir
miskn ardnca giderdi. Ol da
5
eydr kim: Allh, Allh. Cafer eydrdi kim, Allh,
onum yodur; Allh, Allh, glegm
6
yodur; Allh, Allh, aftnum yodur. O
demde bir ra giyerdi, n-gh havdan
7
bir boa on geldi. d anlar geydi. Ol
miskn iler geldi,
8
eyitdi: Y imm, ben da Allh Allh dimekde ortaam, yei sen
geyd,
9
eskisin baa vir didi. da ol sz o geldi, ry aa
10
virdi.
Rivyetdr ki, bir kii da geldi eyitdi, Tary baa gster.
11
d eyitdi,
iitmed mi Ms gibi kimseye len tern didiler. Bu millet [10
b
]
1
od Amed
milletidr. Bizi arur ki Yan glm
2
perverdigrum grdi. Biri da
eydr:
3
Yan ol perverdigr ki grmemiem, aa apmayam. d ol
kii utdurd,
4
balatdurd. Bir op gibi a iine atdlar. Feryd itdi, iy Resl-
5
-
ullhu ol, feryd! ad didi kim, iy u batur! Batd. Gir ban
6
rd, zr ld:
y reslu ol, feryd! Bira kez batdurd,
7
ol feryd iderdi. T cem vcd ar
old, mi aldan
8
kesilp, ileyp y ilh meded senden didi. ad, getr didi.
9

77
Getrdiler, adlar. Azndan burnndan u gitdi. nki kend zine
10
geldi, d didi
kim, an Tar grd mi? Mdem ki ayr-la idm,
11
nki der-mnde ve b-re
oldum. m aldan kesdm, bir derece [11
a
]
1
ald, badum ol nesne kim isterdm,
anda buldum. ad ourdu,
2
dd degild, imdi ol dereceyi ala kim, a
andadur. Da
3
didi kim: Her kii diye kim, Tar Tala bir nesnen stindedr, y
bir nesne-
4
-n iindedr diye kfir olur. Da didi kim: bdet tevbesiz gelmez,
5

a Tal tevbeyi ibdetden den ad.
56

6
Da eyitdi kim, bu yet
mansnda
57
Yan
7
idem kend rametime, ol kii ki
vsalar ve illetleri
8
ve sebebleri ortadan gidermi ola. T bilesin kim ma- adur.
Da
9
didi kim: Tarnu mekri bend iinde gizldr ki, bir arnca yrye,
10

Tarnu gizl mekrinden fil olmama gerekdr. Ve da didi kim, batlu
11
ol kii
kim, dmn ola, anu mekrinden urtla. Be ifen [11
b
]
1
muabbetinden aer
idn: Biri yalanc ki, dim zametde olsar. Biri
2
amadur ki, vat old sen uu
dileye, ol saa ziyn ola.
3
Bir da bal kiidr kim, sen eylgni senden men ide.
Bir da
4
ora kiidr kim, cet vatnda seni yi ide. Bir da fsdur ki,
5
seni
bir lomaya ata. Da didi kim: a Talnu uma var ve amus
6
var. Uma
fiyetdr, amu abdur. fiyet oldur ki, kend ii
7
Tarya oyasn. Bel oldur
ki, Tarnu iini nefse oyasn.
8
ikyet-i Veys el-arn

9
Veys
10

el-arn.
11
Yan Veys el-aran
tbin yigrekidr. Nice kii anu medhin [12
a
]
1
ide ki, anu medd
rametullhil-lemn ola, anu nefsi ramn ola.
2
Vaten vaten resl Yemene
baard, eydrdi:
3
Yan nesm rameti Yemenden
yaa gelr dirdi. Amm
4
ara Veys idi. Ve da resl areti buyurur ki, ymet
gninde
5
a celle ve al yetmi bi ferite yarada, Veys el-arnn retinde.
6

T kim Veys anlaru arasnda arata gele, Cennete vara, kimse an
7
bilmeye. yle

56
Tevbe 9/112.
57
Bakara 2/105.
78
kim aldan uzlet itmidi ve a-la anu bzrn
8
kimse bilmezdi. retde da
ayru naarundan rtl ola. Ve
9
ad-i udsde gelmidr ki:

10
Yan benm dostlarum benm izzetm ubbeleri altndadur. Benden
11

ayr kimse bilmez. Ve da ymetde abr- Arabde gelmidr ki, [12
b
]
1
resl
allallhu aleyhi ve sellem kend cresinden a. yle kim,
2
bir kii isteye, ib
gele kim, y Muammed kimi istersin? Diye,
3
Veysi isterem. Gir vz gele kim,
zamet ekme. yle kim, dnyda
4
an grmed, bunda da grmeyisersin. Gir
diye kim, y lh
5
ol imdi andadur? itb gele kim, maad- ddadur. Gir
6
resl
diye kim, ol beni grmez mi? itb irie kim, bir kii
7
bizi gre, seni nin gre? Y
Muammed, seni benm-n grrlerdi.
8
imdi beni gre, seni ne gre. Bensz seni
grmegn fidesi
9
nedr ve da sensiz beni grmeg h ziyn yodur.
Ve da
10
aret-i resl buyurur ki, benm mmetmde bir er vardur ki,
Rbianu
11
ve Maaru oyun tyi anca ymet gninde ala [13
a
]
1
efat
ide. Ve Arabda h blen ol oyun yodur ki
2
ol iki blen vardur. abeler
didiler: Y reslullh, ol
3
didgz Tar bendelerinden bir bendedr. Biz da dkeli
bende-
4
-lerz. mdi anu ad nedr, didiler. Eyitdi, Veysdr didi.
5
Ol anda olur, didi.
Resl eyitdi, arndadur, didi. Ol
6
grmi midr, didiler. r gzi-y-ile
grmemidr, didi. ayr
7
lar gibi aretze nin gelmedi, didiler. Resl
eyitdi,
8
iki sebebden oturd, bir bu kim, alebeyi aldan ve bir da eratu
9
tami-
n ki, bir ar anas vard, yet afdi, oturmu
10
almdur. Veys gndzin alu
develerin gder, cretini anasna
11
ve kendye arc ider, didi. Eyitdiler: Biz an gre-
bile miyz? Ebbekre [13
b
]
1
didi: Sen an kend ahduda grmeyesin, amm mere
ve Alye
2
didi kim, siz an gresiz. Veys bir llu erdr ve anu a ayasnda
3
ve ol
eyegsinde bir direm adarnca a noa vardur. Ol a
4
noa baradan degldr. Vata
ki an gresiz, benden aa selm
5
viresiz ki, mmetme du ide. Rivyetdr kim,
Reslu sallal-lhu
6
aleyhi ve sellem veft yan geldi. aabeler didiler kim, y
7

resl-ullh sen muraaun kime virelm? Eyitdi, Veyse vir.
8
Reslden ora
nki mer ube oud, ube iinde
9
didi, iy Necd ifesi uruuz. urdlar.
aranuda h
10
sizle kimse var m? Didiler, vardur. Bira kii mere gnderdiler.
79
11
mer anlara Veysi ord. Didiler, biz an bilmezz. Didi ki, baa [14
a
]
1
reslullh
aber virpdr, ki ol ilf diye, meger siz an
2
bilmezsz. Bir kii didi ki, ol yet
ar kiidr, siz sobetze
3
ly degildr. Bir del amadur, aldan aar.
Eyitdiler, biz an
4
isterz, andadur? Didiler, bir derede olur, deve gder. Aam
5

vatnda iki etmek virrz. Bir rde kiidr, imretlii sevmez.
6
Adam iine girmez,
h kimseyle obet itmez. Her nesne ki al
7
yir, ol yimez. ve ua bilmez.
nki al gler, ol
8
alar. mer didi ki, biz da an isterz. Pes mer ve Al anda
9

vardlar, grdiler ki, namza mel. a celle ve al bir ferite gnder-
10
-midr ki,
develeri alar. nki ulauna n ound, namz
11
itir itdi. nki namzdan fri
old. mer aa selm [14
b
]
1
virdi, ol da aleyke ald. mer ord ki, adu nedr,
didi.
2
Adm Abdullhdur didi. mer eyitdi, amumuz Allh uluyuz, adu
3
nedr?
Eyitdi, Veysdr, didi. mer didi ki, eli gster. Elin gsterdi,
4
ol nin ki resl-ullh
dimidi, an grdi. mer elin pdi, eyitdi,
5
resl-ullh saa selm ld, didi kim,
mmetme du itsn. Veys eyitdi,
6
du itmege sen lysn ki bu gn senden azz
yo. mer eyitdi:
7
Dyim bizm imz du itmekdr, sen reslu vaiyetin abl it.
8
Didi: Y mer, resl-ullh didki ayru kii ola, benm ol addm
9
yodur. mer
eyitdi, resl seni didi. Veys eyitdi, reslu
10
muraan baa vir t du idem.
Muraan aa virdiler, eyitdiler, imdi
11
du it. Eyitdi: Sabr id cet dileyem.
Anlaru atndan ra [15
a
]
1
gitdi, muraan ol vat giyerem ki Miammed
mmetini cem balayasn;
2
reslu meri ve Alyi gndermi, imdi izz
cellu a-un ben
3
af ul ki bala, didi. ib geldi kim: Bu adar saa
baladum,
4
muraa gey. Veys eydr, geymezem, dkelini bala. T gir ib
gelrdi,
5
bu adar da baladum, muraa gey. ol adar mnct eyledi ki, t
6

aba belrdi. mer ve Aln abr arr almad, yan vardlar ki
7
greler ne
idedr? n Veys anlar grdi, ol ldan ald.
8
Eyitdi, h nin geldz, eger
gelmesez Tar a-un reslu
9
tamm mmetini balamaynca bu muraa
geymezdm, abr itmek gerekdiz. mer
10
bad, grdi, deve ynden bir kilim
geymidr, ba aya yalnca. On
11
sekiz bi lemi anu kilim altnda grdi,
ilfetde-y-iken kendden [15
b
]
1
b-zr old. Ola kim bu ilfeti bizden bir pre etmege
80
atun ala.
2
Veys didi ki, bir nesnen ki al yodur, ne atarsn, yabana at,
3
her kime
gerekse ala. Satma alma bu arada neyler? abe feryd idp
4
eyitdiler ki, ilfet
abl idp mecm Mslimnlaru ilerini yi
5
itmeg vechi nedr? Sen bir gn
adlu altm gn ibdet
6
itmekden artudur. Andan sora Veys muraa geydi,
eyitdi: Rab
7
ve Maaru oyun tyi anca Muammed mmetini bu
muraaa baladlar.
8
Bunda bir l vardur, olmaya ki kii eyle fikr ide ki Veys
merden
9
iller gemi. Eyle degildr. Veys tecrdi artu-d. mer diledi ki,
10

an da kemle iridre ve ill mer cem faille rste
11
idi ve pv idi. yle
kim resl aret ul avratlaru apularn [16
a
]
1
aar-d, eydrdi: Muammedi
dudan unutmauz. Ali rayullhu anhu epsem
2
olm-d, h nesne dimezdi.
mer eydr, resl-ullh nin gelp
3
grmed? Eyitdi, siz grdz mi? Didiler
kim, grdk. Eyitdi, meger
4
reslu onun grdz ola, didi. Eyitdiler, grdk.
Eyitdi, imdi reslu
5
alar atu mdur yosa au? Haber viremediler, anu-un ki
resl
6
aretinde bir heybet vard kim, kimse aa drst baamaz idi. Gir
7
eyitdi, siz
Muammedi sevmezsiz yosa sever misiz? Eyitdiler, cnumuzdan
8
bi kez yig
severz didiler. Eyitdi, dilerizi gster. Gsterdiler.
9
Grdi hep btn eyitdi, nki
resl severdz, ol mbrek
10
dii ehd old, siz nin aa muvfaat idp dizi
11
armaduz? Zr kim dostlu almeti muvfaatdur. Kendi dilerini [16
b
]
1

gsterdi hep dilerini arm. Uda ben muvfaat in dilermi
2
ekdrdm. Pes
Al alad, eyitdi, muabbeti ve muvfaat bu kiiden grenmek
3
gerek. Pes mer
eyitdi, y Veys baa bir du it. Eyitdi, mn iinde
4
biregye meyl yodur. Her gn
du iderem:
5
Her kii ki Mslimn ola, duda erkdr.
mer didi ki,
6
baa bir vaiyet eylegil. Veys eyitdi, Tarybilr misin? Eyitdi,
bilrem.
7
Eger Tarnu ayr kii bilmeyesin, saa yigrek ola. mer didi, da
8

ziyde eyle. Veys eyitdi, Tar seni bilr mi? mer eyitdi, bilr. Da
9
ayr kii seni
bilmese yigrekdr. mer diledi kim aa nesne vire. Veys
10
elini cebine od, iki aa
ard, eyitdi, bun devecilkden
11
l itdm. Eger sen py<an>dan olursan, ben ol
adar diri alam [17
a
]
1
ki, bun arc idem, da nesne alaym. Bir laa da oturdlar.
81
Eyitdi,
2
zamet ekdiz ki, ymet yandur. Ben dilerem ol gn in au
3

getrem.
nki anlar gitdi, andan sora Veyse aran l izzet ve rmet
4
iderlerdi.
Develeri od, andan ad, Kfeye vard. Andan sora
5
an kimse grmedi. Meger
Herem bin ayyn rayullhu anhu eyitdi: nki
6
faleti iitdm, isterdm, bir gn
grdm. Furt kenrnda b-dest
7
alurd, an bildm, zr fatn iitmidm. Selm
virdm, aleyke ald,
8
baa bad. Diledm ki elin utaydum, omad. Eyitdm, y
Veys Tar saa
9
selm, ramet itsn, nicesin? nki bun didm, alamaum utd.
10

Anu vafndan yet afl olmd, Veys da alad, eyitdi,
11
Tar seni yarlasn
iy ayynu ol Herem ardaum, nicesin bunda, [17
b
]
1
seni kim getrdi, didi.
Eyitdm, atam ve beni saa kim bildrdi. Sen
2
od beni grmemid. Eyitdi:
yan ol alm,
3
abr pdih baa bildrdi, da benm rum sen run
bildi ki,
4
mminler rlar biribirlerin bilrler, egeri bir birin grmemidr.
Eyitdm,
5
baa resl aretinden bir aber virgil. Eyitdi, ben an grmemimdr
amm
6
aberlerin iitmiem. Dilemezem ki muaddi ve mft olam, benm da im
vardur
7
aa mel oluram didi. Eyitdm, bir yet urn senden iideym.
8
Elmi
utd, eyitdm: zr zr
9
alad. Pes didi kim, a celle ve
al buyurur ve
10

58

11

59

60
Yan, a Tal [18
a
]
1
yiri ggi ve
her nesne ki bularu arasndadur dkelin vade-gh
2
ymet gnidr ki, ey yavuz
anda malmdur. Eyyi yavuzdan, a
3
bldan, ayr erden seeler. Ol bir gndr
ki, h dostu
4
dosta fidesi yodur. Ol kiilere ki Tar ramet ide, be-drst
5
a
Tal izzet ramet iidr. nki bu yetleri oud,
6
yle feryd eyledi, andum ki
u gitdi. Pes didi kim: y ayyn
7
ol seni bunda ne sebebe getrdi? Eyitdm,
senle ns tutma
8
diledm ki bunda dinlenem. Didi bilmezdm ki kii Taryla ola,
da
9
kimseyle olmaya. Dedm ki, baa bir vaiyyet it. Eyitd ki, vat ki
10
yatursn,
lmi yaduun altnda o, nki urasn aruna getr,
11
yan lmi r bil. Da

58
Duhan 44/38.
59
Duhan 44/39.
60
Duhan 44/42.
82
gnhn kii grme. Ol kimsen [18
b
]
1
ululuna ba ki kime olmsn, an gr,
fikr eyle. Eger
2
gnh kii bilesin, Tarn kii dutmu olasn; eger gnh
3
ulu
gresin, Tar ulu, am bilmi olasn. Eyitdm anda turaym?
4
Didi kim, mda
ur. Didm, maetm nice ola? Eyitdi kim, lanet ola
5
kiiye ki, gli dyimekk
iinde ola. Bunu gibi gllere
6
naat fide itmez didi. Eyitdm, baa bir naat
it. Eyitdi, iy
7
ayyn ol atan ve anan ve dem ve avv hep ldiler. N ve brhm
8
ve Ms ve Dvd ve Sleymn ve Muammed resl-ullh cem ldiler. Ebbekr
9

reslu alfesi idi ldi ve arndaum ve dostum mer ldi. Eyvh
10
mer didm,
Tar ramet itsn. mer ld mi? Eyitdi, bel.
11
Neden bild, didm. Eyitdi, baa
Tar bildrdi didi. Pes didm [19
a
]
1
ben da sen liserz. Pes resle alavt virdi,
du idp
2
eyitdi, vaiyyet oldur kim, Tarnu kitbn ouyasn, anula amel
3

idesin. Da ehl-i alu yolndan mayasn. Da bir laa lmi
4
unutmayasn,
ldan naat dir itmeyesin, ehl-i snnet ve cemat
5
mehebinden mayasn.
Eger aca olursa ol yolda dnsz olasn,
6
amuya varasn nebillh. Pes baa
bu duy itdi, eyitdi, iy Herem
7
gidelm, da ne sen beni gr, ne ben seni griserem.
Sen beni dudan
8
unutma, ben seni dudan unutmayayn. Sen yle git, ben yle
9

giderem. Ben eyitdm, nola senle bir sat yriyem, omad zr
10
zr alad. Ben
da aladum. Gitdi, ardnca badum. Bir aa d.
11
Andan sora an grmedm.
Eker szi benmle merden ve Alden [19
b
]
1
idi.
Reb eydr, vardum ki Veysi grem, aba namzn lurd. Didm ki,
2

turaym evrd ouya, andan sora syleyem. yle mel
3
old, t yleyi ve ikindiyi
bekledm. gn gice h
4
l olmad. Drdnci gice bir laa uyud, fil-l
uyand,
5
eyitdi ki, ilh saa snuram ol gzden o uyuya,
6
da snram ol
arndan kim o yiye. Reb eydr, nki
7
bu l grdm, didm baa bu naat
yiter. Aa h tev
8
virmedm, dndm.
Rivyetdr ki, Veys hergiz uyumazd, abaa
9
degin ymda ururd. Da bir
gice rkda ururd, bir
10
gice da secdede ururd. Eydrlerdi, nice dye-bilrsin
11

bir gice irteye degin bir lda urursun. Eydrdi ki siz ki dirsiz[20
a
]
1
ben da bir kez:
dimedm.
2
Bular kez dimek snnetdr. Bun
83
anu-un iderem ki,
3
feriteler ibdetiyle berber ola. Da Veyse ordlar, namzda
4

nice avf-la urma gerekdr. Eyitdi, eger bir s-y-ile vururlarsa
5
kim bir yanna
a, ol bilmeye.
Rivyetdr ki, Veyse ordlar, nicesin.
6
Bir kii niceligin ne bile kim, aba
dura aama irie mi,
7
irimeye mi? Ve da ordlar kim, i nicedr? Eyitdi, ol
8

yoldan ne orarsuz ki, menzil ra, au yo. Ve da eydr,
9
her ki nesneyi seve,
amuya andan yanra olmaya kii olmaya.
10
Biri ey am, biri eyi geymek, biri
baylarla oturma.
Rivyetdr
11
ki, Veyse didiler, bir kii otuz yldur bir sinle azmdur, [20
b
]
1

bir kefen anda amdur, ol sinle atunda oturmdur, dyim
2
alar gice gndz. Veys
eydr, beni anda ilet an greyim.
3
letdiler, grdi bir kii sinle atunda oturmdur,
af ,
4
naf, bezi aru, gzleri alamadan batm. Veys eydr: Y
5
kii, otuz yldan
ber kefen saa icb olm, Tardan
6
seni ra om. Bu iki nesne saa icb olm,
didi.
7
Veys nr-y-la ol feti grdi, l mteayyir old. Bir
8
nara urd, ol satda
gedi, ol abre ddi. Pes
9
nki abr u kefen icb olca, gir alan llar nice
10

olsar.
Rvler eydr, Veys yolda bir kez bir dnr buld, almad.
11
Elbetde bir kiiden
dmi ola didi. Yabanda ot dirrdi, [21
a
]
1
grdi, bir oyun bir sca etmek azna
dutm gelr. Veys
2
atunda od. Eyitdi, yed ki bir kiiden apm ola. Yz
3

evrdi, almad. Koyun syledi eydr, sen da Tar ulsn,
4
ben da Tar ulyam.
Tarnu virdgii ulundan al.
5
Veys inde od. Koyun da grlmedi.
Rivyetdr ki, Veys
6
eydr:
7
yan her
kim Tary bilse, aa h gizl nesne almaya. Mans
8
budur ki, her ki fer bildi,
al da bilr. Mans budur ki,
9
Tary bilmegi gir Tar-y-la bilrler. Da anu
szidr kim:
10
yan selmet yaluuzludadur. Anu szidr
11
ki,
yan dyim gli r dut ki ayr aa [21
b
]
1
yol bulmaya. Da anu szidr ki:

2
yan tevu bir nesnedr ki, ululu istedm, tevuda
3

buldum. ala ba
4
olma istedm, naat itmekde
84
buldum.
5
mrvvet istedm, oruluda buldum.

6
far istedm, farlda buldum.
7

nisbeti istedm, tavda buldum.
8
ve ratl istedm,
dnynu
9
terkinde buldum.
Rivyetdr, nie yl anu vech-i maeti urm
10
ekirdegin yoldan direrdi,
atard, anula aam ifr iderdi,
11
tndan ziyde geleni adaa iderdi. Anu on
eski bezlerden [22
a
]
1
idi, eskileri yollardan direrdi, yamanurd. Saba namz vatnda
2

ard, yatsudan sora gelrdi. Her maalleden geerdi, olancular
3
aa a atard.
Eydrdi, baldurum incedr, ufa a-la
4
atu, oraram ayaum cerrlu ola,
namzdan alam dirdi.
5
Anu menb addan aradur, ibrta smaz. Ar ocald,
6
Emrl-mminn Al - kerrem-allahu vechehu - anda avada ehd
7
old. Bir
avm vardur ki anlara Vesle dirler. Anlara ey cet
8
degildr. Anlara kend
alvetinden, nbvvetden ird olur. Geri
9
Veysi grmedi, amm fey anda l
olurd. Bu mam
10
al mamdur, her kiiye myesser olmaz:
11

61

ikyet-i asan- Bar
[22
b
]
1
Rame. Anu menkb odur; aib-l idi, dyim
2
Tar orus
glnde-y-idi. Anu anas mm Selemenin ullusyd.
3
mm Seleme, reslu
atndur. Olancuken her vat ki bir ie
4
varurd, asan alard, mme Seleme
rayal-lhu anha emcegini azna
5
virrdi, ol emerdi. Bira are sd emdi, ol fal-
ilm
6
keml-i marifet ki asanda vard, bira are sdden l.
7
Rivyetdr, asan- Bar fl-iken reslu bardandan u
8
idi. Resl ord,
uy kim idi? mme Seleme eyitdi, y resl-ullh
9
asan idi. Ne adar kim benm
uyumdan idiyse ol adar
10
Tar aa ilm vire.
Rivyetdr, bir gn resl, aret-i mm Selemeni
11
evine girdi, asan
yanna od, resl aa du eyledi. [23
a
]
1
Her kermeti ki buld, ol dudan buld.

61
Cuma 62/4.
85
Rivyetdr, n asan anadan
2
od, an mer atna getrdiler. Eyitdi:

3
yan bunu adn asan o ki yzi asendr yan
4
grkldr.
mme Seleme an besledi. Dyim Tardan dilerdi kim, ilh bun ilmde
5
ve amelde
pv eyle, anu-un kim a Tal muted-y al itdi.
6
Rivyetdr, anu tevbesin sebebi evvel oldur kim, ol cevher-fur idi.
7
Aa
asan- Ll dirlerdi. Rm begleriyle bzr idiciydi. Bir kez Rma
8
vard. ayer-i
Rmu vezrine vard, atnda oturd. Vezr
9
eyitdi: y asan, bu gn biz bir yirde
varuruz, sen da bizmle varup
10
bize muvfaat ider misin? Eydr, nola varalum.
Bir ata an da bindr-
11
-diler anlarula bile vard. Bir yazya iridiler. asan grdi bir
dr [23
b
]
1
urulup-durur, be-yet bezenmi, anblar ebrimden, azlar
2

altundan. asan bir yana durd, grdi bir alebe eri gelr, cemsi
3
cebel cevenl.
evresinde biraz urdlar, gitdiler. Andan sora bir nie
4
prler geldiler, dru
evresinde urdlar. Anlar da gitdiler.
5
Andan da mabbe ullu geldiler,
ellerinde birer tepsi, ii olu
6
altun ve cevhir. Anlar da biraz urdlar, anlar da
gitdiler. Andan
7
sora ayer geldi, ol vezrler ile dra girdiler, da gitdiler.
8
asan
urdu yirde ayrn olup durmu idi. Bu l nidgin
9
bilemedi. Eydr, nki gir
geldigimz yire vardu, ordum ki bu ne ldur?
10
Eydr, ayer bir ol vard,
cihnda bir ad yet mabb,
11
l-nar idi. N-gh asta old, bir nie gnden sora
[24
a
]
1
veft itdi. Anas yet severdi an. Ol dru iine defn
2
itdiler. Ylda bir kez
gelr, an ziyret lur. Siphler ki grd,
3
varurlar, eydrler: y bizm hmuz ol,
bu l ki sen bauna geldi,
4
eger eriyle ve avamala def olayd, biz bamuz
sen-n vireydk,
5
bu bely senden avaydu. Amm neyleyelm, bu i bir
kiinndr ki, biz anula
6
sylemezz dirler giderler. Feylesoflar ve ekmler gelrler,
eydrrler: y bizm
7
pdihmuz ol, bu i ki saa old, eger ilmle ve ikmet-ile
def olayd,
8
o drldevlar-la say ideydk, sen al olaydn. Amm bu
9
i bir
kiidendr ki, cem-i ulem ve kem anu aretinde cizdr.
10
Eyle diyp anlar
da giderler. Andan sora mabblar, aravalar ve mabb
11
ullar gelrler, eydrler,
y bizm sulnmuz ol, bu l ki saa old, [24
b
]
1
eger sn-ile ve ml-la ve ceml-
la olayd, biz cnmuz ve bamuz sen yola
2
vireydk, bu l senden def
86
ideydk. Amm, bu i bir kimsedendr ki,
3
anda ml ceml gemez dirler, giderler. Pes
sora, ayer da gir ve-
4
-zrleriyle eydr, iy cnmu presi ve sn glm
eglencesi ve re-
5
-suzlla elmden giden ve beni prligmde mabn iden oul,
6

saa ki bu l geldi, eger bir dev-y-la y eriyle y kmiyle y ml-la olayd,
7

cnum da sen-n terk ideydm. Amm bu l bir der-ghdandur ki,
8
eriyle ml-
la ve ceml-la olmaz, ben da anu kmi altnda bir ciz
9
dermndeyim diyp
alar, saa selm olsun dir, ol da or gider.
10

n bu szi asan iitdi, trna yet eer itdi. Kendden
11
gitdi, fil-l
yara itdi, dndi gir Baraya geldi. And idi ki [25
a
]
1
dnyda da glmeyem t
rete lum malm olmad. Andan sora
2
riyete ve mchedeye mel old.
Riyeti ve mchedeyi ol
3
adar mblaa itdi ki, ol zamnda andan eller riyet
ekerdi,
4
yo-d. T ol adar riyet itdi ki, yitmi yl anu b-desti msterdan
5

ayr yirde nmazd. yle uzlet itdi ki, cem aldan kesildi.
6
Ol mertebeye iridi ki,
muted-y al old.
Haftada bir va iderdi.
7
Eger ki Rbia r olmayayd, va itmezdi. Aa
eydrlerdi, cem
8
aa yirler va ve erfler r olmulardur, sylemezsin bir ar
9

r olmaynca! Eyitdi, bir loma kim, fl in dzmizdr an,
10
arncalara nin
yidrrz. Her vat ki meclis yetde germ olayd,
11
glleri biryn ve gzleri giryn
olurd. Rbiaya baard, eydrdi: [25
b
]
1
y kilimde gizl kii, bu l hep sen gln
arretindedr.
2
Aa eydrlerdi, bu adar cemat ki sen meclise r olurlar,
3

bilrz ki trua o gele. Eydr, ben alu olndan
4
olmazn, belki bir
derv r ola, yet oluruz.
5

Aa sul itdiler ki Mslimnl andadur ve da Mslimn kimdr? Eydr,
6

Mslimnlu kitblardadur ve Mslimnlar topra iindedr. Sul itdiler
7
ki, dnn
al nedr? Eyitdi, tavdr. Eyitdiler, tavy ne
8
nesne bl ider? Eyitdi, ama bl
ider. Sul itdiler ki,
9
cennet-i adn ne nesnedr? Eydr, bir kkdr altundan cennetde
10
aa girmeye ill peyamberler ve ddlar ve ehdler ve da dil pdihlar.
87
11
Rivyetdr, eydrler, y ey bizm glmz uyur m kim, sen sz bize
[26
a
]
1
eser itmez. Eydr, eger uyuyayd, vat vat uyanur idi. Amm
2
glzi yle
bil kim, lmidr ki h dirilmez. Ve da eyitdiler,
3
bu zhidler, fler bizi ol adar
odular ki glmz pre pre
4
olur. Eydr, bir avm-la obet idesiz, sizi orudalar,
yarn emn
5
olasz ve eger bu gn emn olasz yarn orasz.
Rivyetdr,
6
bir gn va iderdi, n-gh accc bin Yusuf bir alebe eriyle
7

ellerinde yalnca l ier girdi. Bir ulu kii r-d. Eydr:
8
Bu gn asan
nayalum. asan, acccu gelmesnden h taayyr olmad.
9
accc oturd. asan
aa h iltift itmedi, t kim meclis tamm
10
old, ol kii eyitdi: Vallhi asan
asandur. accc iler geldi,
11
asanu elin ald, eyitdi, eger tamm er gresiz bun
gr.
[26
b
]
1
Rivyetdr ki, accc dde grdiler, arat- ymetde gezer orar-
2
-
dlar ki, ne istersin? Eydr, an isterem ki, mecm muvaidler an
3
isterler didi. Bu
mertebeyi ol vat l itdi ki, nez vatnda
4
bir mnct itdi. Eyitdi, ilh bu alu
itidunda byledr kim,
5
bu ben b-re ula ab idisersin, anlaru zumn anlara
gster,
6
ekreml-ekremnsin, er-ramanr-rimnsin beni yarla didi. Bu szi
7

asana didiler. Eydr, eyle bezer ki bu ayyr, bu arrr reti da
8
alsardur.
Rivyetdr ki, Al raiyallhu anhu Baraya vard, yle ki
9
kimse an
bilmedi. gn anda durd, mecm minberleri d,
10
vileri vadan men eyledi.
asanu meclisine geldi, asan
11
kelimtda idi. asana eyitdi, lim misin y
mteallim misin? Eyitdi [27
a
]
1
baa reslden irimidr, an nal iderem. Al an
szden
2
men itmedi. Pes Al eyitdi, bu kii sz sylemege lydur, sylesin
3
didi.
asan sora fersetle bildi, ardnca vard iridi,
4
etegini dutd. Eyitdi, baa b-dest
alma gred didi. Barada
5
bir yir vard, aa Babul-at dirler. Bir legen getrdiler,
b-desti
6
mkemmel asana bildrdi, andan sora gitdi.
Rivyetdr, bir kez
7
Barada al old. ki yz bi adam cem old. Bir
minber
8
odlar, asan minbere ardlar ki du ide. asan eyitdi, diler misin ki
9

88
yamur yaa. Eyitdiler, pes da nin gelmiz? Eyitdi, imdi
10
beni bu ehirden srn,
zr ki benm umlumdan yamaz didi.
11

Rivyetdr, asana Tar ors yle lib idi kim, oturmada [27
b
]
1

urmada yleydi kim, bir kii celld elinde urur gibi hergiz
2
anu gldgin kimse
grmemidi.
Rivyetdr, bir gn bu adi oud ki:
3

yan ir kii cehennemden
4
a, anu ad Hunnd
62
ola. asan eyitdi, nolayd ol
5

Hunnd ben olaydum.
Rivyetdr, asan birken zviyesi stnde namz
6
ld. Ol adar alad ki,
mizbda u revn old, bir kii
7
geerken stne amd. Eyitdi, iy m issi ar mdur
yosa
8
yuma m gerek? asan eyitdi, leri gzi ydur, yuma
9
gerek, ar
degildr.
Rivyetdr, asandan meger bir gnh gelmidi. Olanken
10
her gh ki yii
gmlek giyerdi, ol gnh yaasna yazard.
11
Aa aru baard, alard.
Rivyetdr ki, bir gn mer ibn-i Abdul-azz [28
a
]
1
nme yazd ki, baa bir
mutaar vaiyet eyle kim, an ezber idem,
2
anula amel idem. asan cevbnda yazd
ki, eger Tar senledr
3
kimden orarsn ve eger Tar senle degldr kimden
m dutarsn.
4

Rivyetdr ki, Sad bin Cnbeyre naat itdi, eyitdi,
5
iden kendi ala:
Pdihlar atna varma, geri o
6
efat da grrsen. Da avrat-la alvete
oturma, eger Rbat-
7
-l-Adviye da olursa. Ve eger urn da gredrsen da
begler
8
szine itimd itme ki abet bir alelden l degldr.
Rivyetdr,
9
Mlik-i Dnr, asana ord ki, gl neden olur? Eyitdi, dny
alebinden.

62
Bu kelime nce eklinde yazlm, sonradan stne krmz olarak olarak yazlmtr.
Kelime Hunnd olarak okunmutur. bk. Feridddn Attr, Evliy Tezkireleri, eviren: Sleyman
Uluda, Kabalc Yaynevi, stanbul 2007, s. 69
89
10
Rivyetdr, Mlikden ki, abaa yan asanu mescidine vard-
11
-m d
kim, anula cemat olup namz lam. Grdm mescidn apus [28
b
]
1
yapu. asan
du ider, o cemat mn dirler, andum ki asanu
2
yrenleri andadur. Biraz abr
itdm, ub-i d od. Elmi
3
mescid apusna urdum, apu ald. er girdm,
grdm ki asan
4
yaluuz durur. Mteayyir aldum. nki namz ldu, asana
l
5
ordum. Eydr, da kiiye dime, her cuma gicesi bir cemat
6
perler gelrler,
anlara du iderem, mn dirler.
Rivyetdr, meyiden
7
bir ulu kii eydr, bir cemat asanla acca vardu,
yet usadu.
8
Bir uyuya iridk, ipmz da yo-d, yet ciz aldu.
9
Biz
eyitdk, iy dir usuz aldu, helk olsaruz. asan eyitdi:
10
Ben namza mel
olaym, siz u iin. nki namza mel old,
11
u uyunun azna geldi. Dkelimz
idk, and. Yrenler birini [29
a
]
1
bir ibrigi vard, an u-y-la oldurd, gizledi.
Der-l u indi,
2
mad. n asan namz ld, didi ki, Tarya itimd itdz,
3

u anu-un indi didi. Andan gitdk, yolda asan bize urm virdi,
4
an yrenlere
smet itdk. Ol urmnu ekirdegii Mednede atdu,
5
am aldu.
Ol zamnda Eb mer flaru eyi idi, ala
6
urn talm iderdi. Bir
kez bir olan geldi, yet bd,
7
eyn vesvese itdi. Hep al oudular, gitdiler.
Olan
8
oyi-virmedi. nki hep gitdi, alvet ld, ad eyledi ki olan
9
pe. Da
olana irimeden mecm urn trndan gitdi.
10
Pemn old, glne od ddi,
ayretde ald. asan atna
11
geldi, zr zr alad. Eyitdi: Tarun azze ve celle
meded [29
b
]
1
eyleye didi. asan ol iden yet mell old. Eyitdi, liy
2
imdi accu
vatdur, acc l, andan sora ayf mescidine var.
3
Bir pr grrsn ki mirbda
oturur, ol adar ur ki al hep
4
gideler, andan atna var ki, saa du ide didi. mer
vard acc
5
ld, andan ol mescide vard, grdi bir heybetl nran pr oturur
6

mirbda, bir cemat al anu evresinde oturur. mer da bir bucada
7
oturd,
grdi bir a on geymi bir kii ier girdi, ol kii
8
ol cemat-la selmlad, ol
cemat-la aleyke alup urd. Geldiler,
9
an aruladlar, selm virdiler, ol da aleyke
ald. Oturdlar
10
sylediler. Namz vat old. Ol kii durd, gitdi. Ol cemat
11
da
gitdiler. Ol pr yaluuz ald. mer iler vard, selm [30
a
]
1
virdi. Eyitdi, Allh Allh
90
Tarun baa meded didi. Ol
2
pr iitdi, mell old. Hep ln alad. Gzi
3
uc-y-la
gge bad, henz yire bamadan cem urn
4
mer rna geldi. mer
ayana ddi. Ol pr
5
eyitdi, seni baa kim gnderdi? Eyitdm, asan Bar. Ol
6
pr
eydr, ol bizi ala bildrdi, biz da an rsvy
7
idelm. Eyitdi, ol er kim a onl-y-
d, namzdan iler
8
geldi, yine aldan den gitdi, eyitdi, grdn mi? Eyitdm,
9

grdm. Eyitdi, ol asan- Bar idi. Her gn yle
10
namzu Barada lur. Bunda
gelr biraz oturur, bizmle
11
obet eyler, gir ikindyi Barada lur.
Rivyetdr, asan [30
b
]
1
zamnnda bir kii vard, yet ziyna urad, ciz
ald.
2
Bir at vard, da nesnesi yo-d. asanu atna geldi,
3
aczini asana ihr
eyledi. asan atn drt yz aaya
4
atun ald, aay aa virdi. Ol kii ol gice dinde
5
grdi, cennetde bir b emende bu at otlar. Sord ki
6
bu at, bu yir kimdr?
Eyitdiler, sen-idi, imdi asan- Basrn-
7
-dr didiler. Ol kii uyand, tz
asanu apusna geldi.
8
Eyitdi, y imm ol beyden pemn oldum, atum baa vir.
9

Uda aa, al. asan eydr, ol nesne ki grdn geen
10
gice, ben da dnki gice
grdm didi. Ol kii mell
11
old, gitdi. Sora asan dinde Cennetde bir yce yirde
[31
a
]
1
grdi ki, kkler o evler. Sord kim, bu evler kimdr? Eyitdiler:
2
Bu ol
kiindr kim pemn old, gir beyini boza, issine
3
vire. Yarndas, asan ol kiiyi
istedi, buld. Atn
4
gir virdi.
Rivyetdr, asan- Barn bir onus var-d.
5
Kfir idi, oda apar idi. Ad
emnd. Hasta old.
6
lmege yan old. Yitmi yl idi, te-perest-idi.
asana
7
eyitdiler ki, bu gebr o vatdur ki onumuzd, nola ki bu
8
lda an
ormaa varasn? asan anu atna vard,
9
grdi kim oddan dtnden apara olm.
asan eyitdi, y emn
10
Tardan or, yitmi yldur ki oda taparsn, Allhu
rsn
11
omsn, gel Mslimn ol kim Tar saa ramet ide. Ol [31
b
]
1
gebr eydr,
nesne omaz ki Mslimn olam: Biri
2
oldur ki siz dnyy sevmek dirsiz. kinci
oldur ki, bilrsiz ki
3
lm adur, h yaran grmezsiz. nci, eydrsiz ki, yarn
4

a Taly grrz dirsiz, amm iler idersiz ki ol aa r
5
degldr. asan eydr,
bu sz bililer szidr. Amm mminler bu sen
6
didign gibi iderler, br an bilrler,
sen yitmi yldur oda
7
aparsn. Ben aa inanmazn ki, beni nice yaarsa, seni da eyle
91
8
yasar. Amm Tar Tal dileye ki od bir kiiyi yaa, odun resi
9
almaz ki bir
erresini yaa. Sen yitmi yldur ki oda aparsn, gel
10
imdi elni oda degr, ben da
degreyin. Tarnu udretin,
11
odun aczn gresin. Bun didi, iki elin od iine od.
[32
a
]
1
Bir zamn urd, ol mbrek eline bir erre kr itmedi.
2
Ol gebr ayrn ald.
Ha Tal inyeti apusn ad.
3
Ol gebr asana eyitdi, yitmi yldur Tary
incidmim, imdi ki
4
lda bir iki nefes almdur, ne tedbr idelm didi. asan
5

eyitdi, tedbr oldur ki Mslimn olasn. Eyitdi ki sen baa bir
6
biti vir pyandan ol kim,
a Tal beni yarlaya, ubet itmeye.
7
Eger bir biti virmezsen Mslimn
olamazam. asan bir biti yazd,
8
aa virdi. emn eyitdi, dilerem Baranu
ulularnu anul
9
bu biti iinde bile ola, zr gnhum olndan Tardan
10

orarm didi. asan buyurur: Baranu ulularn ol biti iine
11
yazdlar, ad
emna virdiler. o alad, mn [32
b
]
1
getrdi, vaiyet itdi asana ki, hemn ki
veft idem, beni
2
yuyasn kend elle. Ol bitiyi elme viresin ki a Tal
3

aretinden ol biti benm ccetm olsar. Bu vaiyeti itdi, kelime-yi
4
ehdet getrdi,
andan veft itdi. asan anu vaiyetin
5
yirine getrdi. o al anu namzn ld,
defn itdiler.
6
asan ol gice uyumad, dyimnamz ld. Bu fikirde idi:
7
Bu ne i-idi ki
iledm. Bir biti virdm, l bilmedm, km itdm.
8
Benm ne addum idi, ben od
ar olmam, bir ar olmu
9
da nice urtaram. Ha Tal bilr anu ln nice
olacan.
10
Bu fikr iinde-y-iken n-gh uyud. emn dinde grdi. Gne gibi
11
bir
tc banda, bir lle enginde gle gle cennet iinde alnur. [33
a
]
1
asan ord ki, iy
emn nicesin? Eydr, ne orarsn,
2
yleyem ki grrsin, a celle ve al cennetde
yir virdi, ddrn
3
baa gsterdi. Ol adar luf u kerem itdi ki er olmaya. Pyandan-
4

-ldan al oldu, bitiyi al, baa artu gerekmez, cetm bitdi.
5
asan uyand, grdi
biti elinde. Ol adar alad ki, eyitdi, ilh
6
malm old ki sen in illetszdr, luf
u keremdr. Yitmi yll
7
kfire bunca a ve kerem idersin:
Rivyetdr,
8
asan her nesne ki grrdi, kendden yig grrdi. Bir gn
9
a
kenrnda geerdi. Grdi bir ara kii bir avrat-la oturur,
10
elinde bir e sci ol
avrat-la ier. Fikrinden gedi, bu da
11
benden yig mi ola didi. erata naar itdi,
eyitdi, aat [33
b
]
1
bu benden yig degl bir n-marem avrat-la sci ier. nki bu
92
fikri
2
trndan geerdi, grdi ol bir arafdan bir arafa geerdi. Grdi
3
bir nice kii ol
uda ar old. Ol are er, fil-l
4
onn ard, vard. Ol ar olanlar alt kii idi. ki
5
kiiyi bir eline ald, iki kiiyi bir eline ald, ikisin da ayana
6
ard. asana
ard. Eyitdi, eger benden yig isen, altsn
7
ben ardum, urtuld, birisin da sen
urtar. Bu avrat benm anamdur,
8
bu e iindeki udur, ieriz, seni naruz, gzn
var mdur
9
yosa kr midr, didi. asan anu ayana ddi. Bildi ki
10
er kiidr, anu
irdna gelmidr. o zr diledi, eyitdi, iy
11
Tarnu dost, ol alt kiiye nice
sebeb oldnsa, beni da [34
a
]
1
nefsm elinden urtar didi. Andan sora her nesne ki
grdi,
2
kendden yig bildi. T bir gn bir kelb grdi, eyitdi, ilh
3
beni bu ite bala
didi. Bir kii bu szi iitdi, eyitdi, meger
4
asan del olm. asan eyitdi, y kii eger
ymet gninde al
5
bulursam andan yig olam ve eger al bulmayam bu benden
yig
6
ola.
Rivyetdr, asan eydr, drt kiin szine acabe
7
lmam. Biri bir nayi
szidr ki geerken etegimi drdm
8
aa degmesn diy. Eydr, y ey da
lmuz malm degldr
9
etegi alarsn, retde malm olsaruz didi. Bir da bir
10

esrge uradum ki, bal iinde giderdi. Bu yaadan ol yaaya
11
derdi. Ben
eyitdm, iy miskn ademni bit dut ki dmeyesin. [34
b
]
1
Eydr, y imm eger ben
dersem bir esrk kiiyim gir uram, yuram.
2
Vy saa ki bu enniyyet ki sende var,
eger dersen ne ur
3
bilesin ne od pk olasn. mdi sen ademini bit dut ki
dmeyesin,
4
benm ddgmde nesne yodur. Biri da oldur kim, bir olan
5

giderdi, elinde ra. Ben eyitdm, bu era anda getrdn? Fil-l
6
frdi syndi.
Eydr, y ey, sen eyit ki bu anda gitdi, t ben da
7
diyem bu andan geldi? Biri
da oldur ki bir avrat aib-ceml
8
yzi au gelr, bir kiiden ikyet iderdi. Ben
eyitdm, evvel yzi
9
rt, andan sora syle. Eydr, sbnallh bir acib ldur,
ben
10
mal ndan yle ayrn olmam ki bilmezem yzm au mdur
11
y
degl midr, sen Tar n dav idersin, nice grd benm yzm [35
a
]
1
auln.
Bu drt szden acebe aldum, amm ol esrk szi
2
yet eer itdi. asan aib-esrr-
idi, amm zhd perdesiyle
3
kendyi rterdi.
93
Rivyetdr, bir gn bir Arab asana abrdan ord.
4
asan eydr, abr
ikidr: Biri belya, mubete abrdur; biri
5
da ol nesnelerden ki a Tal bizi andan
ymdur. Ol
6
Arab eydr: y asan, senden zhid kimse az ola ve da
7
senden br
kii grmemiem. asan eydr, benm zhdm amadan
8
ve abrum orudandur
didi. Arab eydr, y asan bun da beyn
9
it, ben teve ddm dir. asan eydr,
zhd itmegm anuundur
10
ki, cennet bulam. Pes ol ama degl mi, abr anuun
iderem ki
11
amuya varmayam. Pes oru degl mi yigrek ol kii ldur ki [35
b
]
1
bu
iki arazdan l ola. Zhd, Tarun ola, cennet in
2
olmaya, amudan orup
olmaya, ide il budur.
Ve da
3
didi, oyun demden rdur, oban sziyle otlama terk
4
ider;
dem Tar sziyle kendi nefsi arzs terk idemez.
5
Ve da yzk a dem ey
itiddan men ider. Ve da
6
eydr, bir kii beni sci imege davet ide, yigdr dny
alebine
7
davet itmekden. Ve da eydr, marifet oldur ki rnda kudret
8

bulunmaya. Ve da eydr, cennet ehli cennete gireler sekiz yz bi
9
yl kendlerden
gide, b-h olalar. Ol sebebden ki a Tal
10
cell fatyla anlara tecell ide, anu
heybetinden mest olalar.
11
Andan ceml fatyla tecell ide, vadete ar olalar. Ve
da [36
a
]
1
eydr, fikret bir ynedr, sen amelni saa gsterr, eyyi yzden
2

temz ider. Ve da eydr: Her sz ki ikmetden degldr, fetdendr.
3
Ve da her
epsemlik ki fikretden olmaya, ol afletdendr. Da her naar ki
4
ibretden olmaya,
illettendr.
Ve da eydr: Tevrtde getrmidr, dem
5
ol n anat ide, ala
itiyc almaz. nki aldan uzlet
6
ide, selmet bula. n ehveti basa, dyimzd
ola. n asedi
7
terk ide, mrvvet hir ola. n bira gn abr ide, dyim
8
nz
nimetde ola.
Ve da eydr, vera nesneyle l olur:
9
Biri oldur ki her kii-y-ile kim
sylee, a sz syleye. kinci
10
oldur ki bir nesneye mel ola ki Tar andan r
ola.
11
nci oldur ki asn alaya, her nesneden ki Tarnu m [36
b
]
1
anda
ola. Ve da her kim diye ben mminem belki mnf ola. Nitekim
2
urnda
94
buyurd:
63
yan
3
nefszi ar bilmez; Tar
bilr mtte kimdr. Ve da mmin
4
oldur ki, skin ola, her ne kim elinden gele,
itmeye. Ve da her ne
5
kim gline gele, sylemeye.
Ve da eydr, her kii ki dnydan gide
6
ill nesneye asret ala: Biri oldur
ki cem itdgi nesneleri
7
yimedin. Ve biri oldur ki m dutard, aa irimedi. Ve da
ol
8
vardu menzil in yara grmedi. Ve da bir kii aa aber virdi,
9
bir fln kii
cn ekimekden urtuld, anda varsar? Ve da
10
ol kiiler ki sizden den urn
bir nme bilrdi ki Tardan
11
anlar alamlar. Gice an fikr iderlerdi, gndz anula
amel iderlerdi. [37
a
]
1
Siz an ders alduz, irbn ve arfin drst idersiz, amm siz
2

anula amel itmezsiz, an da let-i dny idersiz.
Ve da eydr:
3
Tar a-un her kii ki altun gmii azz duta, ola ki Tar
Tal
4
an or ve ell eyleye. Ve da her kim ayr kii rzn saa
5
diye, elbette
sen da ayrya dir. Ve da eydr, bir onum vard.
6
Bir gn avrat erine eydr,
elli yldur ki sen azna ona ryam,
7
da senden bir kiiye ikyet itmedm.
Amm ibu nesneye abr
8
idemedm ki benm bir da itiyr idersin senden asan-
Barye
9
ikyet iderin, dir. asan- Bar iitdi, vat o old,
10
alad. Eydr,
greyim urnda bua bezer sz anda var? rna
11
geldi ki a Tal
buyurmdur ki: [37
b
]
1

64
yan a
Tal yarlamaz aa
2
irk getrenleri; andan aaasn yarlar, amm irki
yarlamaz. Ol
3
avrat da erin her cefsna abr itdi, amm bir da almaa r
4

olmad.
Rivyetdr, asana didiler bir er vardur, alt yldur ki cemata
5
gelmez,
kimseyle oturmaz, bir bucada oturmdur. asan urd, anu
6
atna vard. Eydr, y
fln, nin cemata gelmezsin, ala armaz-
7
-sn? Eydr, y imm mar dut ki
melam. Eydr, niye mel-
8
-sn. Eydr, h nefes urmazam ki bir nimet irimeye
ve da benden
9
aa bir maiyet irimeye, ol nimetlern krine, ol maiyetlern
10

63
Necm 53/32.
64
Nis 4/48.
95
rne melam. asan eydr, yle mel ol ki, sen benden
11
yigsin, da yig
olasn.
Rivyetdr, bir kii asana ord, nice- [38
a
]
1
-sin? Eydr, bir kiin l nice
ola ki deiz iinde gemi mu
2
ola. Eydr, l mkil ola. asan eydr, imdi benm
lum
3
yledr.
Rivyetdr, asan, bayram gn bir cemat glerler oynarlar,
4
acebledi. Eydr,
bir kii kend ln bilmedin ol nice gler?
5
Rivyetdr, asan bir kiiyi grdi, ziyretde etmek yir. Eydr,
6
bu kii
mnfdur. Eyitdiler, neden did? Eydr, bir kii ki bu adar
7
ulular gre, gli nice
am dileye, acebdr ki anu iretde
8
mn ola, bu mnflar nindur. Mnctda
eydrdi: lh baa
9
nimet virdn krni bilmedm, bel gnderd abr itdm, kr
10
itmedigm in nimeti benden kesmed, abr itmedegm in
11
bely dyimitd,
dirdi.
Rivyetdr, asan diriken hergiz glmedi, [38
b
]
1
lm vatnda gldi, eyitdi,
a gnh fil-l veft itdi?
2
Meyiden birisi dinde grdi, eydr, y imm sen
hergiz
3
glmezdn veft vatnda gldgn ne-y-idi, hem da eyitdn
4
an gnh?
asan eydr, ol letde bir vz iitdm ki, y meleku
5
l-mevt at dut ki bir gnh
lmdur. Ol feradan gldm, eyitdm,
6
an gnh? Andan sora cn virdm.
Rivyetdr, ol gice ki
7
veft itdi, bir ey dinde grdi ki gkler apus
almdur,
8
nid iderler ki asan- Bar, Tarsna iridi.
ikyet-i Mlik-i
9
Dnr Rayal-lhu Anhu

10

11
Mlik-i Dnr rayul-lhu [39
a
]
1
anhu. asan-
Barn yryd. Bu aifen ulularndandur. Anu kermeti
2
mehr ve riyetleri
mekrdur. Dnr, anu atasdur. Egeri
3
ul ol-y-d, amm iki cihnda zd idi.
Rivyetdr, Mlik bir kez
4
gemide-y-idi. Gemiciler navlun istediler. Eydr,
nesnem yodur. Ol
5
adar dgdiler ki u gitdi. nki kend zine geldi, gir
6
navlun
96
getr. Eydr, yodur. Eyitdiler, ayaun balayalum, deize braalum.
7
Hemn ki bu
szi sylediler, deizde ne adar bal varsa, deizden
8
balarn ardlar, her birin
aznda iki altun. Mlik birinden
9
iki altun anlara virdi. Gemiciler nki bu l
grdiler, Mlik
10
ayana ddiler. Ol deizde u zerine revn old, gitdi.
11
Ol
sebebden aa Mlik-i Dnr didiler.
Bir rivyet da vardur kim [39
b
]
1
anu tevbesi sebebi oldur kim yet aib-
ceml kii idi.
2
Dnyy severdi. o ml vard. Dmda olurd.
3
Dmu
cmiin Muviye yapdurmd. Anu o vaf
4
vard. Mlik ama itdi kim, ol
mescid tevliyetini aa virdiler.
5
Ol mescid bir bucanda seccde brad, tamm
bir yl ibdet
6
itdi. Ol m zere ki mescide mtevell ola. Her kimse
7
an namzda
grdi, bir yl bu ariyle ibdete mel old.
8
Gice ard, iretine mel olurd.
Bir gice iretde
9
d alard. nki yrenleri uyudlar, ol d ki alard, vz
10
geldi
ki, y Mlik: nki vz iitdi, d
11
terk itdi. Mescide vard,
ayretde ald. Eydr, neyledm, [40
a
]
1
ne ideyim? Bir yldur ki Tarya ibdet
eylerem, riy-y-la, imden
2
sora il-la amel ideyim, Tardan utanaym, mescid
3

tevliyetin virrlerse da almayam. Bu niyeti itdi ki kend
4
srrn Tarya orultd. Ol
gice d-la ibdet itdi.
5
Yarndas mescid al cem oldlar, bu mescid eksigi
6

vardur, bua mtevell gerek didiler. ttif itdiler ki,
7
Mlikten yig kii yodur,
tevliyeti aa virelm didiler.
8
Mlik atna geldiler. Namzda idi. Fri olnca abr
itdiler,
9
eyitdiler, biz anuun geldik ki, mescid tevliyetin abl
10
idesen. Mlik
eyitdi, y lh, bir yl riy-y-la at itdm,
11
bir kii yzime bamad, imdi yz saa
dutdum, bu adar [40
b
]
1
al gnderd benden dilek iderler, izzet a-un abl
2
itmeyeyin. Anlara eydr, benm im degldr. Beni o didi, abl
3
itmedi, da
mescdden mad.
Dyimibdet iderdi,
4
riyet ekerdi. T yle muayyen old ki, Barada bir
ulu
5
kii var-d, veft itdi. o ml ald. Bir aib-ceml
6
z vard, bit Benn
atna vard, eydr: Dilerem ki Mlike
7
avrat olam, mrm anu idmetinde
geirem. Bu aberi Mlike
8
didiler. Mlik eydr, ben dnyy ala boamum,
avrat
9
da dnydandur, muallaa-y elaeyi nice alaym, didi.
97
Rivyetdr
10
ki, bir gn Mlik bir yirde uyurd. Bir ylan gelmi, bir deste
11

nerges aznda, seekin orur. Mlik, dyim dilerdi ki azya vara. Bir gn [41
a
]
1
bu
niyyetle Ruma vard. Ol gn az old, an stma tutd,
2
azya marekeye varmad,
yet mell old. Eydr, azya ly
3
degldm, anu-un byle old. Uyud, htifden
bir vz iitdi ki,
4
y Mlik eger bu gn sen azya varaydu, kfir elinde esr olurdu,
5
saa ouz eti yidrrlerdi, seni kfir iderlerdi. Bu stmay
6
saa tufe gnderdim
dinildi. Uyand, Allha o krler itdi.
7

Rivyetdr ki, bir kez Mlik yetde asta old. Gir bir kez ey
8
old. Bzra
vard bir cet-in, meger ehr begi geerdi.
9
Bir avu Mlike yri didi. Mlik
afdi, khil deprendi,
10
ol avu an bir amyla urd. Mlik eydr, eli kesilsn.
11

Yarndas ol avu bir gnh-la dutdlar, elin kesdiler.
Rivyetdr, [41
b
]
1
bir kez Mlik zamnuda bir yigit var-d. yet mfsid idi.
Mlike
2
onu-y-d. Mlik, dyimandan incinrdi, amm abr iderdi ki
3
bir ayr kii
ikyet ide, el-a cem ol yir al andan
4
ikyetl old. Mlik anu atna vard
ki emr-i marf ide.
5
Ol yigit yetde cebbr nefs-idi. Mlike eydr: Ben sulnun
6

kiisiyem, h kimsen zehresi olmaya ki baa syleye, y beni oruda.
7
Mlik
eydr, biz sulna dirz. Ol yigit eydr, suln siz
8
gibi kiiler szin benm
aumda abl itmez. Mlik eydr, suln
9
iitmezse ramn da m iitmez? Yigit
eydr, ol andan kerimdr ki
10
benm gnhum-un baa itb ide, andan size ne?
Mlik da szi
11
almad, gitdi. Bira gn da gedi. Evvelden ziyde fesdlar
itdi, [42
a
]
1
al Mlike ikyet itdiler. Mlik arr geldi ki, vara an
2
men ide. Yolda
varurken bir vz iitdi ki, bizm dostumuz kend
3
lna o, andan ne istersin?
Mlik, acebe ald. Ol yigit
4
atna geldi, an grdi aab-la oturur. Mliki grdi,
eydr,
5
gir niye geld? Mlik eydr, bu kez gelmiem ki saa aber virem
6
ki bunu
gibi bir vz iitdm. Yigit alad. Eydr, nki byle
7
imi, cem mln a yolna
arf itdi, evin atd, a
8
ddi. Mlik eydr bir mddetden sora an grdm
Mekkede
9
bir yirde dmi, yet af olm ol a ki bizm
10
dostumuzdur.
Rivyetdr, Mlik bir evi kiriye tutm-d. Ol eve
11
aru bir Cuhd evi var-d.
Cuhd diledi ki an incide. Bir mstar [42
b
]
1
azdurd, ol mstaru bir deligi
98
Mlik mirb yannda-y-d.
2
Her gh ki ferat olurd ziydesinden biraz
mirba derdi
3
Mlik h nesne dimezdi. Bir zamn bunu zerine gedi, and ki
4

ol delik dutulmdur. Eger au olayd, Mlik bir kez ikyet
5
ideydi. Cuhd, Mlik
atna geldi, eydr, iy civn-merd
6
mirbu delginden necset ous eve dmez
mi? Mlik eydr,
7
der. Necset da der, yabana ataram. Cuhd eydr, amaz
msn?
8
Eydr, aram amm aabum def iderem. adan iret
9
yledr ki:

65
nkim
10
bun byle grdi, Cuhd Mslimn old.
Rivyetdr, yllar
11
geerdi, Mlik atlu y eki nesne yimezdi. Her gice bir
etmek birle [43
a
]
1
orucn aard. Bir kez ayru old, nefsi et istedi. Ol
2
gn abr itdi.
yet arz eyledi. Bir ba dkknna vard,
3
bir paa ald, yiine od, gitdi. Ba
taaccb itdi ki,
4
kird ardnca gnderdi, var gr neyler? Birazdan kird geldi,
5

gzi yalu eydr, bundan gitdi bir alvet yire iridi.
6
Paalar yiinden ard, bir iki
kez ylad, eydr, y nefs
7
ey yid, yiter diyp paay bir derve virdi. Andan sora
8
eydr: y benm af tenm, bu zameti saa virdm, anma ki
9
seni dman
dutaram. Dnyda baa senden azz yo, bun
10
sen-in iderem ki yarn oda
yanmayasn. Bira gn abr
11
it ki, nimet issi olasn ki nihyeti yo. Ve da eydrdi
kim, [43
b
]
1
ne aceb szdr ki eydrler, bir kii r gn et yimese al
2
n olur.
Ben yigirmi yldur ki et yimemiem alum her gn artar.
3
Rivyetdr, Mlik r yl Barada old, ruab yimedi.
4
Hemn ki ruab vat
olurd, eydrdi, iy Bara al, ruab
5
yimedm, siz yidiz, arnlarmuz hep
berberdr dir-idi.
6
r yldan sora nefsi yet ta itdi, diledi ki ruab vire.
7
Ne
adar ki cehd itdi, nefs abr itmedi. Cehd ide grdi, olmad,
8
ciz old. Eydr, y nefs
ben saa ruab virsem olmaz. Dinde
9
htifden vz geldi ki, nefsiz murdn vir,
gnhdur. nki bu di
10
grdi, nefs furat buld, feryd itdi, ruab gerek didi. Mlik
11
eydr: Y nefs dilerse ki saa ruab virem, bir hafta oru dut, [44
a
]
1
yle ki gice
da yimeyesin ve yatmayasn, dyimat idesin.
2
Nefs r old. Bir hafta yle gedi,
h nesne yimedi,
3
uyumad. Andan sora bzra vard, ruab ald, bir mescde
4
girdi ki
yiye, bir olancu ard. Eydr: y baba bir cuhd ruab
5
alm, mescde girdi. Atas

65
l-i mrn 3/134.
99
olanla mescde vard, Mliki grdi.
6
Ol kii ayana ddi. Mlik eydr, bu olan ne
szdr kim
7
syledi. Atas eydr, y Mlik mar dut, olandur. Bu maallede
8
bir
nice Cuhdlar vardur vat ki biz oru oluruz, anlar mescde girrler,
9
nesne yirler.
imdi bu olan eyle and Tar in afv it,
10
bilmezlikdendr didi. Mlik n an
iitdi, cnna od
11
ddi. Bildi kim olanu u yodur, udret diledi ki an [44
b
]
1

syletdi. Eyitdi, lh ruab yimedin adum Cuhd old, eger yirsem
2
adum kfir ola,
izzet a-un hergz yimeyem.
Rivyetdr, bir kez
3
Baraya od ddi. Mlik bir as var-d, bir naln
var-d.
4
Getrdi bir yksek yire d, ala baard, al at zametde-
5
-y-idi.
Bas yanar-d, bazs uman aururd, her biri zametde-
6
-y-idi. Mlik eydr:
yan yki
7
yeyni urtld, arlar helk old. ymetde da
yle olsar.
8
Rivyetdr, Mlik bir kez ayru ora vard, grdi vat yan
9
gelmi, ehdet
kelimesin ar itdi. Her gh ki Mlik eydrdi:
10
La ilahe illel-lahu Muammedn resl-
ullhi. Ol eydrdi, on, on bi. Mlik
11
eyitdi, nin ehdet kelimesin getrmezsin?
Eyitdi, y ey mde [45
a
]
1
oddan bir a vardur, her gh ki ad iderem kelime-yi
ehdet
2
getrem, ol adam baa ad ider. Mlik ord ki, bu kii ne
3
pe bilr?
Eyitdiler, rib-ordur ve da klesi eksikdr.
Rivyetdr,
4
Cafer bin Sleymn eydr: Mlikle icza vardu. Hemn ki

5
didi, ddi uss gitdi. Gir zamndan sora
6
kend zine geldi. ordum
ki, noldu? Eydr, nki lebbeyke didm,
7
ordum ki l-lebbeyk didiler.
Rivyetdr, ftiada
8

66
eydrdi, eger bu urnda
olmasayd, oumazdum. Yan saa
9
aparuz, senden yardum isterz, sora ururuz
azye varuruz,
10
seni oruz, aa ikyet iderz.
Rivyetdr, Mlik h uyumazd. Bir z
11
vard, aa eydr, nola bir gice
bizmle yatasn. Eydr, sekir deminden [45
b
]
1
oraram. N-gh bir devletl gele, beni

66
Ftiha 1/5.
100
uyur bula didi. Eyitdiler,
2
nicesin? Eydr, nice uyuyam? Tar nimeti yerim, eyn
fermn..........
3
uaram.
Ve da eydr, eger mescd apusndan arsalar, an
4
yaramaz sun,
benden dn kimse maya. Bir kez bir avrat
5
aa eydr, y riy idici kii! Mlik
eydr, u yigirmi yldur kimse
6
beni adum-la oumad, sen beni bild adum-la
oudu. Ve da eydr
7
her yr ve arda ve muaibi dn iinde yardum olmaya,
andan
8
uzlet evldur. Ve da eydr, bu zamn alnu dostl bzr
9
yiyecegine
bezer, ryias b, dad irkin. Ve da eydr, her
10
kimsen atnda Allh
mnct yig ola, al-la sylemekden
11
anu ilmi yodur. Geri lim da olursa,
gli gzi krdr [46
a
]
1
ve mri yidr.
Ve da eydr, auz bu cz ardan ki, mecm-
2
ulemnu glini
almdur, musaar itmidr. Ve da eydr, benm atumda
3
ildan yigrek amel
yodur. Ve da eydr, Tevrtda oumam,
4
a Tal eydr y ben dem ben size
mtam, siz baa mt
5
olmaduz. Ve da eydr, kitblar iinde oumam, a
celle ve al
6
mmet-i Muammede iki nesne a itmidr, da kimseye
virmemidr.
7
Ne Cebrle ve ne Mikle virmemidr. Biri oldur ki:
8

67
beni yd idiz, ben da sizi aaym ve biri da
9
oldur ki:

68
hemn ki du idesiz abl idem.
10
Ve da eydr, bir kitb iinde oumam.
Bir lim ki dnyy seve,
11
azra nesne ki aa virem. Eyledr ki, ilm-i alvet
anu glinden [46
b
]
1
giderem. Ve da eydr, her kimse ki dny leetine ve dny
hevesine mel
2
ola, yan kend iini anula bitrmidr.
Ve da eydr, bir kii
3
andan naat istedi, Eydr, r l ol kii ki dyim
eksg
4
bitre. Veftndan sora bir kii an dinde grdi, ord,
5
a Tal senle
neyledi? Eydr, gnhum o-d, amm gmnum
6
anu aretine ey-y-idi, ol
annuma balad. Meyiden birisi
7
dinde grdi ki, ymet gnidr, nid lur ki,
Mlik Dnr Muammed
8
Vsi-la cennete ilet. Ol ey eydr, greyim ans
evvel
9
girr. Mlik iler girdi. Ben eyitdm, ne aceb, Muammed Vsi da
10
lim

67
Bakara 2/152.
68
Mmin 40/60.
101
ve fl idi, nin Mlik evvel girdi. Eyitdi, anu-un ki
11
Muammed Vsi
gmlegi iki-y-idi, Mlik glegi bir idi. Pes iki [47
a
]
1
gmlekl-y-ile bir gmlekl
berber degldr.
ikyet-i Muammed-i Vsi Rayal-lhu Anhu
2

3
Muammed-i
Vsi rayul-lhu anhu. Kend zamnnda b-
4
-nar idi. Tbinden o kiiye
idmet itmi-idi. Nie meyi
5
grmemi-idi. eratda aratda b-nar idi.
Riyetde ol mertebede
6
idi kim, ur etmegi uya bandurub yir-idi. Eydrdi, her kii
kim bunula
7
anat ide, aldan biri ola. Mnctda eydrdi: lh, beni a
8
ve yaln
dutarsn dostlaru gibi, ben bu mama neden ly olmam?
9
Vat olurd, aldan
asan- Barn evine gelrdi ab-la,
10
her nesne ki bulurlard yirlerdi. asana
o gelrdi, anula far iderdi.
11
Eydrdi: o kii ala a ura, gice a yata ve da
l-la [47
b
]
1
Tardan r ola. Bir kii andan naat istedi, eydr, saa
2
naat
oldur ki dnyda ve retde pdih olasn. Ol kii
3
eydr nice olam? Eydr: Dnyda
zhid olasn, aldan aman
4
kesesin, dkeli al saa mutc bilesin, l-cerem sen
an ola-
5
-sn. Her kii yle ola, dnyda ve retde pdih ola. Ve da
6
Mlik
eydr, dil alama aa alamadan dvrdur. Bir gn
7
bir ulu kii atna vard,
bundan l geymi ol kiiye or-
8
-d ki bu f nin geymisin? Epsem old cevb
virmedi.
9
Eydr, nin cevb virmezsin? Ol kii eydr, eger dirsem
10
zhdden
geymiem, kendmi gmi oluram ve ger diyem ki,
11
yosulludan geymiem,
Tardan ikyet itmi oluram.
Bir gn [48
a
]
1
ol alnurd, oud, eydr, h bilr misn ki sen kimsin?
2

Anan yz aaya atun almam, atan bir kiidr ki Mslimnlar
3
iinde andan
yaramaz kii yodur, sen byle alnma neden?
4
Bir kii andan ord kim nicesin?
Eydr, ne orarsn, bir kii ki
5
dyimmri eksilr ve gnh artar. Ve da bu sz
anudur ki:
6
h nesne grmedm
7
ill Tary anda
grdm, yan cem-i mevcdtun istimeti
8
Taryladur. Ve da aa sul itdiler ki,
Tary alar msn? Epsem
9
bir kii ki Tar Tal kend marifetiyle azz eylemi
102
ola, ly
10
oldur ki anu mhidesinde ola, ayrya bamaya ve da anu
11
zerine
ayr nesne itiyr itmeye ve da rif olan kiin [48
b
]
1
avf, recs berber ola.
ikyet-i abb-i Acem Rayal-lhu Anhu
2

3

4
dem abb-i Acem rayal-lhu anhu. aib-i d-d ve
5

aib-i himmet-idi. Kermetde ve riyetde kmil idi. Evvelde
6
ml-drd aasn
aya virrdi. Barada olurd.
Borlular-
7
-dan ki vadesi gemi ola, aya ab isterdi. Kend
8
arcn andan
isterdi. Andan eydrlerdi: Bir gn bir borluya
9
vard, ol borlu evde degldi.
Avratndan aya ab isterdi.
10
Ol avrat eydr: Erim evde yodur ve benm nesnem
yodur.
11
Bir oyun boazlammdur, boynndan artuk nesnesi almamdur. [49
a
]
1

Dilersen an al. Eydr, getr ol boyun. Avrat getrdi.
2
Ald evine geldi. Avratna
eydr, bu adandur, bun
3
bir. Avrat eydr, etmek yodur ve da mlek r
4

degldr, didi. Varaym anlar da getreyim didi. Vard
5
dkelini ald geldi. Avrat
eti vurd. nki bidi,
6
avrat diledi kim otara, bir derv: didi.
7
abb
ad, eydr, ol nesne ki dilersin, eger virrsz,
8
sen bay olmazsn, biz yosul aluruz.
Derv nevmd old,
9
gitdi. Avrat vard ki otara, grdi ki an olm. Avrat
10
abb
atna geldi, lmegi getrdi, eydr, gr ki sen
11
rib, mln ve dervi nevmd
gnderdig baumza [49
b
]
1
neler getrdi. Bu dnyda byledr, Allh bilr ki ol
dnyda neler
2
ekisersin. nki abb an grdi, gline od ddi ki
3
hergiz
synmez. Avratna eydr, her neden oldysa ben an terk
4
itdm, tevbe ldum.
nki aba old, evden d ki vara,
5
borlularndan aalarn ala. Ayru
ribya virmeye. Cuma
6
gniydi olancular rlard. nki abbi grdiler, bir birine
7

arup eydrler, rib-or abb geliyor, anu aya toz
8
size irimesn kim bizde
anu gibi bed-bat olmayalum. Bu szi
9
da iitdi, abb at ualu old. asan-
Barn
10
meclisine geldi. asanu dilinden nesneler gedi kim yle abb
11

gli tamm yamaland. Feryd itdi, ddi u gitdi. [50
a
]
1
nki kendi zine geldi
asanu elini dutd, tevbe itdi.
2
Anu etegine yapd.
103
nki ol meclisden d, bir borlusna
3
urad. Diledi ki abbden aa.
abb eydr, ama. imdiye
4
degin sen benden aardu, imden sora ben senden
aaram. Andan
5
gitdi. Giderken bir sri olanculara urad. Bir birine didiler kim
6

abb tib old, bizm tozumuz aa degmesn gnh-kr oluruz.
7
abb eydr, lh
y seyyid bu bir gnde ki saa dndm, adum eylge
8
ardu diyp, andan sora
rd ki abbde kim nesnesi
9
varsa gelsn alsun. al cem old. Cem-i ml
a yolna
10
ledrdi. Kend mflis ald. Bir kii da geldi, dav
11
itdi. abb,
avrat rn virdi. Biri da dav itdi. [50
b
]
1
Kend gmlegini virdi. Yalnca ald.
Furt kenrnda bir avmaaya
2
girdi, ibdete mel old.
Gice gndz asan ilm gretdi.
3
Dili urn oumaa dnmezdi, ol sebebden
Acem didiler. nki
4
bir nie mddet gedi, avrat nafaa kisvet diledi. abb
5

eydr, varayum ileyeyim, nesne azanaym, saa getreyim. Evden avmaaya
6
vard,
giceye degin ibdet eyledi. Aam evine geldi. Avrat
7
eydr, anda-y-du, ne
iled, nesne getrmed. Eydr, ol
8
kii kim ben anu iin ilerem, ol yet kereml
kiidr. Ben
9
anu kereminden utanuram ki andan nesne isteyem. On gnde bir kez
10

nesne virrler, hemn ki vat ola virrler, her gn avmaaya varurd,
11
ibdet iderdi.
Gice evine gelrdi. T onunc gn old, [51
a
]
1
yle vatnda fikrine geldi ki, bu gice
neyleyem, avrata ne diyem.
2
Ol fikirde gli ar olmd. a Tal bira
ammllar
3
evine gnderdi. Biriyle bir yk un, biriyle bir oyun, biriyle
4
bal, biriyle
ya, da avyicden da bir aib-ceml yigit
5
yz aa-y-la abb evine
vardlar. apu adlar. Avrat
6
d, grdi. Eyitdi, nedr? Ol yigit eydr,
dvendigrmuz
7
gnderdi, abbe didi ki, sen idmeti nitekim arturasn, biz
da
8
creti arturavuz. Bun didi, da gitdi. Aam old.
9
abb evine geldi mell
ayulu, amm evinde etmek ous
10
var. Avrat arulad, aa luf gsterdi. Eydr,
iy abb
11
ol iin iledgin kii ne aib-i kerem kiiymi, bize bu adar [51
b
]
1
nesne
gndermi. Bir yigit bile gndermi, eyitmi ki, abbe diyesin ki,
2
eger ol ii artura,
biz da creti arturavuz. abb ayrn
3
old. Eydr, on gn iledm, bu adar kerem
buldum diyp, dnydan
4
yzni aen evirdi, ibdete mel old.
104
Rivyetdr kim, bir kez
5
bir avrat geldi. abb ayana ddi, alad. Eydr,
bir olum
6
vard, odan ber gitmidr, anu firndan bu la ddm,
7
Tarun
bir du eyle. Sen du berektnda Allh Tal olum
8
baa iridre. Eydr h
aa var mdur? Eyitdi, iki aam vardur.
9
Getrdi, dervlere virdi. abb du itdi,
var olun gr.
10
Avrat da evine varmadan olun grdi. Fin itdi firndan
11
ve
feranden abb atna geldi, eyitdi, u olum geldi. Olna [52
a
]
1
ord ki l nice
old? Eydr, Kirmnda stum beni et
2
almaa gnderdi, vardum et aldum, gir
gelrken beni yil apd.
3
Bir vz iitdm ki, iy yel, bun evlerine ilet, yel beni bunda
4

getrdi. abb dus berektnda, hem ol iki aa berektnda.
5
Eger bir kii dise
ki, bir laanu iinde Kirmndan Baraya nice
6
gelr? Cavbnda eyit kim, grmez
misin Sleymn peyamber tatn, r
7
fersa yiri dutard, yel an bir gnde bir
ayl yol iledrdi. Ve
8
da yle, Belsu tatn abdan bir laada Sleymna
iletdi,
9
urnda mekrdur.
Rivyetdr, abb terviye gn Barada olurd,
10
arefe gn Araftda olurd.
Bir gn Barada a old.
11
abb viresiye o am ald, dervlere virdi. Bir kse
[52
b
]
1
dikdi, yasdu altnda od. Gelrlerdi, amu bahs isterlerdi,
2
ol kseden
arurlard. Kii h bilmezdi, ol andan gelrdi.
Rivyetdr,
3
bir krki vard, ve yaz an geyerdi. Bir gn b-dest almaa
vard,
4
krkini yol stinde od, gitdi. asan Bar geerken grdi,
5
eydr, bu abb
krkidr, bunda omama gerek idi. Drdi, krki
6
alad. abb geldi. asan eydr,
bilmed mi, krki anda omama gerek.
7
Kime inandu, odu? Eydr, ol kimseye
inandum odum ki, seni gnderdi,
8
aladu.
Rivyetdr, bir kez asan- Barye abb ziyret itmege vard.
9
abb iki
arpa etmegi bir pre uz-la asan atna getrdi. asan
10
balad ki yiye. Bir derv
apuya geldi: didi. abb
11
etmegi derve virdi. asan eydr, iy abb, ey
kiiyd, ill biraz [53
a
]
1
ilm gerek idi, ill ki yodur. Bilmezsin ki onu atndan
etmegi tamm
2
gtrmek olmazd. Birazn derve virp birazn onua virmek
3
gerek
idi. Bu arleri da gren. Da bu szde-y-idi henz bir kii
4
geldi. Bir sini elv ve
etmek ve bi yz aa getrdi. abb atna
5
od. abb aay fuarya virdi,
105
etmekle elvy asan atna
6
getrdi. Eydr, y imm, ey kiisi, ilm o, amm
biraz yan da
7
gerekdi.
Naildur, bir kez aam old, asan- Barn avmaasna irdi.
8
abb
namz lur idi. asan ier girdi, iitdi ki, el-amdu dimegi
9
el-hemd our. Bua
uyma ciz degl. Baa ld, gitdi. Ol
10
gice a Tal dinde grdi, eyitdi, lh
ben b-reden r
11
misin? a celle ve al eydr, eger bir amel ideydn, senden
r olurdum. [53
b
]
1
asan eyitdi, lh ol ne ameldr? a Tal eydr, eger bu gice
abbe
2
uyaydu, benm rm l ideyd. Ve ol bir namzd kim cem-i
3

namzlarundan yigrek-idi, amm sen ibdete mel oldu, sn-i niyyetnden
4
fil
oldun. o tefvt vardur, dil ur itmekle gl ur
5
itmekde.
Rivyetdr, bir kez accc Yusufu nkerleri asan- Baryi
6
isterlerdi.
asan abb avmaasnda gizletdi. abbe ordlar
7
ki, bu gn asan grd
mi? Eydr, grdm, bu avmaaya girdi, avnlar
8
ier girdiler. Her ne adar istediler,
asan bulamadlar. dlar, eyitdiler:
9
Y abb, a acccu elindedr ki, size ne
iderse elindedr,
10
revdur. Nin yalan sylersin? abb eydr, benm gnhum
nedr? Ol
11
bu avmaaya girdi, eger grmedizse ben neyleyeyin? Gir ier
girdiler. [54
a
]
1
o istediler, bulmadlar. T yle ki, asan eydr, yidi kez elleri
2

baa dound, grmediler. asan d, abbe eydr, orus
3
girdligi an
yirine getrd, beni ele-virmed. abb eydr,
4
y imm orulu berektnda
urtuldu. Eger yalan diyeydm, seni da
5
beni da giriftr iderlerdi. asan eydr,
beni neyled ki grmediler.
6
Eydr, ouz yetl-krs oudum, ouz kez mener-
reslu, touz kez
7
ul hval-lhu oudum. Didm ki, y lh asan saa
smarladum, an ala.
Rivyetdr,
8
bir kez asan- Bar, a kenrunda mtefekkir durmudur.
abb geldi,
9
ord, y imm nin urmsn? Eydr, im vardur, gemiye
10
kyerem.
abb eydr, y imm ve y stdum bu nedendr ki byle
11
ayrn urmusn. Ben
ilmi senden grendm. alu asedini [54
b
]
1
glden gider, dnynu maetin
glnden ar ve da bellar
2
anmet gr. Cem-i ileri Tardan bil. Andan
sora uya bas, ge.
3
Bun didi, fil-l suy gedi. H aya lmedi. asan an grdi,
106
4
ddi u gitdi. nki kendye geldi, abb eydr, noldu? Eydr,
5
sen benm
kirdmsin, sen beni melmet itd, u gibi u zerine ged,
6
ben aldum. Eger
ymet gninde da nid gele, r ge, ben yirmde
7
alam, ol vat neyleyem?
asan eydr, y abb bu mertebeyi neyle buldun?
8
Eydr, ben glimi aardurdum,
sen ad aralardu. asan eydr:
9
yan ilmm ayr kiiye fide
itdi, baa itmedi.
10
Rivyetdr, bir gn mm fi ve mm Amed ve mm anbel bir yirde
11
otururlard. abb andan geerdi. Amed eydr, abbe bir sul [55
a
]
1
idiserem.
afi eydr, bular bir aceb aifedrler bulara sul itmemek
2
gerek. Eydr, elbetde
sul iderem. abbe eydr, y abb ne dirsin
3
bir kiin anda kim, yetmi vat
namzda bir vat namz fevt
4
old, bilmez ki ansdur, nice ide? abb eydr:

5
Eydr: Ol bir gl almetidr ki
6
Tardan fil, an
edeblemek gerek. afi eydr, dimedm mi saa ki
7
bunlar aceb avmdur, bulara
sul itmemek gerek. Amed ayrn
8
ald.
Rivyetdr, abb bir criyesi var-d. Otuz yl idi kim
9
anu atnda-y-d.
abb, anu yzni grmemi-idi. Bir gn
10
criyeye eydr: y mestre, bizm
ardamuz o, gelsn. Eydr,
11
sen ardaun degl miyim, bilmez misin? abb
eyitdi, ben otuz yldur [55
b
]
1
zehrem yodur ki dostdan ayrya baam, seni nice gre-
bilem?
2

Naldur kim, bir araulu yirde otururd. Eydrdi: Her kiin
3
ki gzi senle
ruen olmaya, ol gz ruen olmasun.
4
Ve da her kiin ki nsi senle olmaya, da
mnis olmasun.
5
Rivyetdr, bir kii abbe ord, r ne nesne iindedr? Eydr:
6
Bir
glde ki nif olmaya, r andadur.
Rivyetdr, her vat ki abb
7
atnda urn ourlard, zrllar lurd,
alard. Eydrler ki,
8
sen Acemisin, urn Arab, mans bilmezsin niye alarsn?
Eydr,
9
ben Acemim amm glm Arabdr.
107
Rivyetdr, bir derv abbi ulu mertebede
10
grdi, eydr, sbnallhu bu bir
Acemdr, bu bunca mertebeyi neden buld?
11
Bir vz iitdi ki, geri Acemdr
amm abbdr.
Rivyetdr kim, [56
a
]
1
bir kez bir anluy adlar. Ol gice an bir kii grdi,
cennetde
2
bir yeil lle geyer, aln aln gezer. Ol kii ord ki, bu mertebeyi
3
neden
buldun? Eydr, ol dem ki adlar, abb geerken gzi uc-y-la
4
baa bad, bu
mertebeyi ol bir naar- berektunda buldum.
ikyet-i
5
Eb zm-i Meden Rayal-lhu Anhu

6
Eb zm-i Meden
7

rayul-lhu anhu. Mchedede, mhedede nari yo-d. o
8
meyi eyi-y-
idi. Anu szleri hep gller mabldur,
9
dkeli mkiller kildidr.
Anu szleri kitblarda odur,
10
teberrk in bira szin nal idelm.
Evvel ol tbin
11
birinden ve da o abe grmidr, Enes bin Mlik gibi, [56
b
]
1
Eb Hreyre gibi.
Naldur, Him bin Abdul-melik, Eb zmdan ord,
2
ol ne nesnedr ki
anula nect bulavuz dnyda? Eydr, her
3
bir aa ki alursn, bir yirden alasn ki
elldur. Da an
4
a-un viresin, nefs rs-un virmeyesin. Him eydr,
5

bun kim ide bile? Ol kii ki amudan ora, cennet isteye
6
ve da ramnu rsu
aleb eyleye.
Naldur, Eb zm eydr,
7
dnydan itirz id. Bir ad-i ade baa
irimdr ki:
8
Bir kii ki dnyy ululam ola, ymet gninde an tur-
9
-uralar.
Cemat iinde ki, nid lalar. Bu bir kiidr ki, bir nesne
10
ki Tar an or itmidr,
bu aa izzet iderdi. Ve da
11
a Tal ol nesneyi ki dman dutard, bu an severdi.
[57
a
]
1
Ve da ol nesne ki a Tal omd, bu an getrmidi.
2
Eydrdi, dnyda h nesne yodur ki anula olalar,
3
anu altnda bir
nesne olmaya ki anula mell olmayalar, f
4
al h cihnda yodur. Ve da
eydr, az nesne dnyda
5
retde seni o nesneden nabsz or. Ve da eydrdi ki,
108
6
dkeli nesneyi iki nesneden buldum. Biri oldur ki her nesne ki
7
benmdr, eger andan
aam, da ol benm ardumca geliser.
8
Ve da her nesne ki benm degldr, o
cehd-ile irie myesser
9
olmaz. Ve da eydrdi, sen bir rzigr iindesin ki fiil-ile
10

avilden r olmlar ve da ilm-ile amelden r olmular.
11
Pes, sen bir
rzigrdasn, bed rzigrdur ve da bir al-la- [57
b
]
1
-sn ki bed-tern aldur.
Andan ordlar kim, sen mlu,
2
sermye ne nesnedr? Eydr, benm
mlum Tarnu rsdur
3
ve sermyem istifrdur. Her kii ki adan rdr,
aldan
4
ol mstandr.
Naldur, bir kez bir ab eydr, bu et semz
5
etdr, bundan bir pre al. Eydr,
aam yodur. ab eydr, bu et semz
6
etdr, bundan bir pre al. Eydr, aam
yokdur. ab eydr, ben saa kyeyim. Eydr, belki lem, borlu alam, et yimemek
7
yigrekdr seni kydrmekden.
Naldur, meyiden biri azm
8
itdi ki acca vara. Eb zmu atna vard ki
an ziyret
9
ide. Eb zm uyurd. Biraz abr itdi. Uyand, eydr,
10
imdi resl-ullh
dmde grdm beni saa gnderdi, didi ki,
11
anasna imet yigrekdr saa acca
varmadan. Ol ey [58
a
]
1
andan gir evine geldi, anasnu imetine mel old.
2
ikyet-i Utba- ulm Rayal-lhu Anhu

3

4
Utba-y
ulm. Mecm- meyi mabl-y-d.
5
asan- Barn kirdi idi. Bir gn
asanla deiz kenarnda
6
dururd. Utba deiz zerine revn old, gitdi. asan
7

kenrda ald, taaccb eyledi. Y Utba bu mertebeye
8
neyle irid? Utba eydr, sen
otuz yldur ol nesneyi
9
ilersin ki an Tar buyurur, ben otuz yldur ol nesneyi
10

ilerem ki an Tar diler. Bu rya ve teslme iretdr. Tevbe-
11
-sin evveli budur
ki, evvelde bir kez bir avrata bad, r [58
b
]
1
aa meyl itdi, ol sebebden gline bir
ulemt peyda old.
2
Bu l ol avrata didiler. Bir kii Utbaya gnderdi kim,
3
y
ey benm nirem grd ki gln meyl eyledi? Utba eydr,
4
gzni grdm,
glm aa meyl eyledi. Ol kii avrata aber
5
virdi. Ol avrat gzlerini ard, bir
tepsi iine od,
6
eye gnderdi, eyitdi, uda grdgin alsun. Utba bu
7
l grdi,
109
pemn old, tevbe eyledi. asan- Barye
8
vard, imet eyledi. T yle old ki
kend eliyle arpa ekerdi,
9
gtrrdi un iderdi, u-y-la amr iderdi. Haftada
10
bir kez
andan yirdi. bdete mel idi, andan artu
11
nesne yimezdi. Eydrdi, ol feritelerden
utanram ki, benmle [59
a
]
1
ururlar, haftada bir kez cet yirine varmayam.
Rivyetdr, Utbay
2
bir yirde grdiler yle derlemi kim deri amar. ordlar
3

ki l nedr? Eyitdi, o zamn old ki bir gn bira
4
kii baa onu oldlar. Bir
onumuzu dvrundan bir pre kesek
5
aldum. Ol onular ellerin yudlar. Ol
onudan elll diledm.
6
Her vat ki bundan geerem, acletden byle derlerem.
Abdul-vhid
7
ibn-i Zeyde eyitdiler, h kii bilr misn ki Tarya yle
mel
8
ola kim aldan ferat ola. Eyitdi, bir kii bilrem ki imdi
9
gele. Fil-l,
Utba geldi. ordlar, yolda kimi grd? Eyitdi,
10
h kimse grmedm. Henz ol gn
bzr gni-y-idi, kendzne
11
meld kim h al grmedi.
Utba ol la iridi ki [59
b
]
1
h ey am yimezdi. Anas, kendne ram it.
Eyitdi, ram
2
iderem. Bira gn nefsm bunda zamet eksn, ol
3
lem-i bde
dyimrat ola.
Rivyetdr, Utba gice yatmazd,
4
eydrdi, eger baa ab idesin, an severem
ve eger ramet
5
idesin, seni severem. Bir gn mevsimi-y-idi, Utba bir yirde
6

otururd. Yrenlerinden bir kii vard, eydr, al senden bir
7
nesne diler. Eyitdi, ne
dilersin? Eydr, ruab gerek. Fil-l,
8
bir zenbl ruab aa virdi, bilmedi ki andan
geldi.
Rivyetdr,
9
Muammedis-Semmk ve en-nn- Mr, Rba atnda
oturmulard.
10
N-gh, Utba da ier girdi. Bir yei gmlek geymi
11
alnur-d.
Muammed eydr, bu ne alnmadur? Utba eydr, nice [60
a
]
1
alnmayam ki benm
adum Cebbr uldur. Bun didi, ddi.
2
Grdiler cn teslm lm, rametl-lhi
aleyh.
Rivyetdr, veftndan
3
sora an dinde grdi, yzn bir yan ararm.
ordlar
4
ki yze nold? Eydr, bir gn st atna vardum, bir emred
5
olan
geerdi, aa badum idi. Bunda geldm a Tal
6
buyurd ki, beni cennete ilettiler,
110
amudan bir ylan rad, yzmi
7
od. Eydr: yan bir bamaa bir
oma.
8
Eger artu baaydu, artu oaydum.
ikyet-i Rabatul-Adeviyye
9
Rayal-lhu Anh

10

11
Rabatul-adeviyye. Eger bir kii [60
b
]
1
diye ki,
erenler afnda bir avrat nin? Diyeler ki, Resl areti
2
allall-lhu aleyhi ve
sellem buyurur ki:
3
be-drst a Tal naar eylemez siz
retize ve-lkin niyyetze
4
ve glize naar ider. Ve da buyurur ki:

5
yan ymet opsar dem olanlar niyyetleri zerine.
Dn
6
bandan bir ba ieden rayal-lhu anh hir old,
7
ne
aceb ki anu criyelerinden bunu gibi ikre ola. nki
8
avrat Tarnun yolnda
erenler gibi ola, aa avrat dimiyeler kim,
9
ol erdr. Bu avm Tar vadetinden yo
olmlardur. Her ki
10
mam- tevde ire, anu h vcd almaz, anda bir erlik-
11
-
dr, erlik avratl smaz.
Eb Al eydr, nbvvet ayn- izzetdr [61
a
]
1
ve rifatdur. Vilyetde
ululudr. Anda ululu kiilk yodur, cemi
2
birdr. uen Rba kend
zamnnda marifetde ve tade ve
3
tevdde b-nar idi. Rzigrda ccete dir
idi,
4
hem idi.
Naldur ki, ol gice ki Rba dnyya geldi,
5
atasnu h nesnesi yo-d. T
ol adar ki, bir are ya
6
bulunmad ki Rbianu gbegine drteler. Ve da bir pre
bez bulunmad
7
ki aa ararlar. Atasnu z vard, drdncisi Rbayd.
8
Anu-
un aa Rba didiler. Pes avrat eyitdi, fln onunu
9
evine var, bir are ya dile
yanduralum, lmuz grelm. Atas
10
d ve anu Tary-la ahd vard ki, h
maldan nesne
11
dilemeye. Elini onunu apusna od, gir dndi, evine geldi.
[61
b
]
1
Avratna eydr, apuy amazlar. Avrat o alad bu melmetden
2
ban
dizine od, biraz uyud. Resl aretini dinde grdi.
3
Resl aret eyitdi: Mell
olma, bu zu bu gice ki dnyya
4
geldi, bir zdur ki seksen bi kii benm
mmetmden bunu
5
efatyla cennete gire. aba, Bara begin atna var, eyit ki,
111
6
her gice baa yz kez alavt virrdi, cuma gicesi drt yz
7
alavt virrdi, bu geen
gice unutd. mdi anu ivz ellden
8
drt yz altun virsn didi. n aba old, bu
ikyeti
9
bir ada yazd. Bir avua virdi. nki avu ad bege
10
virdi, beg ol
ad oud, eydr: On bi aa dervlere
11
virinz, anu krnesi ki, Resl areti
bu kemne ulun am. Ve drt [62
a
]
1
yz dnr ol kiiye viriz, aa di ki, baa
gele, t ben an
2
grem. Amm bilrem ki, ben aa ly deglem ki, ol zamet eke
3

eke benm atma gele. Ben varaym yzmi ayana reyim. Amm
4
her vat ki
ceti ola, gelsn baa, siz bildr. Rbanu atas
5
bzra vard, her ne ki cet idi,
ald evine geldi.
6
Pes n Rba biraz bydi, atas anas ldiler. Barada
7
yet a old. z
arda mutaarrf oldlar. Rba bir lim
8
eline ddi, alt aaya atd. Ve ol
atun alan kiiye
9
imet iderdi, zamet ve meaatla gni geerdi. Bir gn geerken
10
bir n-mareme urad, andan ad, ddi, ol snd. Yzni
11
opraa od alad,
zrllar eyledi, eyitdi: lh, arbem kszem, [62
b
]
1
bir kimsem yodur ki beni
esirgeye. olum da snd. Cemisinden ayrmazam,
2
amm sen r gerekdr,
bilmezem ki benden r misin degl
3
misin? Bir vz iitdi kim ayrma, bir mama
irisersin ki cem-i gk
4
muarrebleri saa mutc olsarlar. Rba gir efendisi evine
geldi.
5
Dyimgndz oru dutard, gice namz lurd. Bir gice efendisi
6
uyand, bir
vz iitdi. Geldi bacadan bad, Rbay grdi
7
kim secdede Allha mnct lur,
alar. Eydr: lh, sen bilrsin kim
8
benm glm sen vil arz ider, sen
muabbetine mteallidr.
9
Glm gzm ra sen mhedendr. Eger i
benm elmde
10
olayd, bir laa sen atndan l olmayaydum, ill nidelm
11

beni mal eline vird. Esr oldum. Aa da ullu gerek. [63
a
]
1
Byle mnct
iderdi, bir andil zencrsiz, ba zere urur,
2
ol ev ii anu nrundan mnevver
olm. Hocas
3
n bu l grdi, ord gir yirine vard. Ol
4
gice bu fikirden
yatmad. T aba old, vard Rbay
5
zd eyledi. Rba eydr, imdi baa destr vir
112
gideyim.
69

6
czet virdi, andan gitdi bir vrneye girdi. H kimse
7
{kimse} bilmezdi ki
ol andadur. bdete mel old. Her gn
8
gicesiyle bi rekat namz lurd. Vat
vat asan-
9
Barn meclisine varurd, anula obet iderdi.
Naldur kim,
10
evvel Rba murib idi, sora asan elinden tevbe itdi.
11
Ol
vrneye girdi, ibdete mel old. Andan sora [63
b
]
1
acca azm itdi. Bir eegi
vard, ratn gtrrdi. Yolda
2
eegi ldi. al eyitdiler, ykni biz gtrelm. Eydr
siz
3
gidiz, ben yola tevekkl birle gelmiem. al gitdiler, Rba
4
yaluuz ald,
mnct idp eyitdi: lh, pdihlar
5
yle mi idrler, bir ciz derd-mendeyi eve
oudu, yolda
6
merkebm ldrd. Beni bu aczla Beriyyede ser-gerdn itd.
7

Henz bu mnct tamm olmadan eek dirildi, ur geldi.
8
Rba ykletdi, revne
old. nki bira gn gitdi, gl
9
ar old, eyitdi, ben anda giderem, bira a
10

neylerem, benm arazum od sensin. Ben dilerem seni grem.
11
a celle ve al
vsasz glne nid ld, eydr: Y Rba [64
a
]
1
cem-ilem atna girme.
Grmed mi Msy-la neler itdm,
2
seni greyin didi. Ol dem a tecell ldum,
t pre
3
pre old. Bu lemde szle anat ide gr. Gir yola
4
ddi, gider. Yol
ortasndan grdi, Kabe aru
5
gelr. Eydr, baa ev issin gerek, evi neylerem?
6
Ol
mertebeye h olmad.
ikyet brhm Edhem
7
addese-Allhu rahul-azz. On drt yl sl
8
itdi.
Zametler ekdi, t Kabeye vard, Kabeyi
9
yirnde bulmad. Henz her adum yirde
iki rekat namz
10
lurd. n Kabeye vard, yirnde grmedi, eyitdi:
11
h bu ne
ldur, meger benm gzme alel yitimidr. [64
b
]
1
Htifden vz geldi kim, sen
gze alel yitimemidr,
2
amm Kabe bir afemze aru vard, der-ghmuza
gelrdi.
3
brhme ayret l old, eyitdi, sbnallh bu ne
4
kiidr kim Kabe an
arulaya! Grdi ki Rba gelr, Kabe
5
yirine geldi. nki brhm an grdi, eydr,
y Rba
6
bu ne r avdr ki cihna bramsn. Rba eydr,
7
avy cihna sen
bramsn ki on drt yldur ki
8
sen yolda gidersin t bu eve geld? brhm eyitdi,
9

bel, on drt yldur kim bdiyeyi namz-la a itd, ben
10
niyzla geldm. Pes,

69
Bu kelime yazmada nce gidelm diye yazlm, sonra altna eklenen ibare ile gideyim diye
dzeltilmitir.
113
Rba acc ld, zr zr alad. Eydr:
11
lh, vade itmisin ki acca evb viresin
ve hem [65
a
]
1
mubetine evb viresin. imdi eger acc abl itdse
2
evbum vir,
eger abl itmedse bu od ulu mubetdr.
3
Pes, gir Baraya vard. bdete
mel old, t bir
4
yl old, andan eyitdi, eger geen yl Kabe baa aru
5
geldi ise bu
yl ben aa varaym. nki Kabe vat
6
old, ey Al-yi Frendeden yle naldur
kim: Rba
7
Kabeye mteveccih old. Baradan yidi ylda dyimyuvaland
8

Arafta degin. n Arafta irdi htifden vz geldi ki:
9
y dav idici avrat bu ne
davdr ki idersin? Eger
10
bizi dilersin, bir tecell idelm ki fil-l iresin. Eyitdi,
11
y
Rabb Rbanu ol adar uvveti yodur ki diye. Amm, faru [65
b
]
1
noasn
dilerem. Nid geldi ki, y Rba far bizm ahrmuzu
2
yetidr ki erenler yolnda
omz, ola ki bir l alm ola, bizm
3
aretimze vl ola. n-gh as ola, vil
4
fira dne. Sen da yitmi icbu altndasn. T bu icblaru
5
altndan
mayasn ve da yitmi mam gemeyesin, saa far
6
szin sylemek dmez.
Yuaru ba didiler, Rba yuaru bad
7
andan bir deiz grdi. Htifden vz geldi
ki: Y Rba bu
8
deiz ki grrsin, laru gzi yadur ki vil alebine
9
geldiler,
evvel menzilde yo nesne oldlar. yle kim h
10
birin ad an h lemde bell
olmad. Rba eydr:
11
Y Rabb, anlaru fatunda bir fat ben afe gster. [66
a
]
1

Fil-l, ay l old. Htifden vz geldi ki: Y
2
Rba anlaru evvel budur ki anlar
yidi yl yanlar zerine
3
yuvalanurlar ki varalar bir a ziyret eyleyeler. Bizm
yolumuzda
4
anlara bir l irir ki, ol a da ziyret itmege ly
5
olmazlar. Anu-
nki yle helk olurlar. Rba eydr, lh
6
neyleyem ciz aldum, ne beni orsn ki
Barada uram, bunda
7
gelrem omazsn ki evi ziyret idem, bu ayretde aldum,
8

ne tedbr ideym; y beni evmde o, y Mekkede eve ly
9
eyle. Evvel bu eve
r olmazdum, seni dilerdm. imdi od
10
ly deglem ki eve girem. Bun didi,
gir dndi Baraya
11
geldi.
Naldur kim, meyiden iki kii Rbay grmege vardlar. [66
b
]
1
arnlar
ad. Eyitdiler, anu atuda bulunur, Rba bize
2
vire, yiyevz. er girdiler.
Grdiler bir dest-ml iinde iki
3
etmek urur. Gllerinden bu etmegi bize vire didiler.
N-gh
4
bir derv geldi, Rba ol etmekleri derve virdi.
5
Anlar mell oldlar amm
114
nesne dimediler. Biraz vatdan bir criye
6
geldi, bir seped iinde bira etmek getrdi,
eyitdi, bun
7
atnum gnderdi didi. Rba ayd, on sekiz etmek.
8
Rba eydr, bun
baa gndermemidr didi. Criye eydr,
9
saa gnderdi. Rba abl itmedi. Criye
etmegi ald, gitdi.
10
Meger etmeg ikisin al oyup dururd, an da atd,
11
gir
getrdi. Rba ayd, grdi yigirmi etmek, ald. [67
a
]
1
Eyitdi, uda budur bize gelen
etmek didi. Anlaru nde od,
2
eyitdi, yiz. Anlar yirlerdi amm taaccb
eylerlerdi. Eyitdiler,
3
y Rba bu ne srdur? Eyitdi, ol ki geldiz asz. Eyitdm,
4
iki
etmek ulu kii atna nice oyam? Derv geldi,
5
aa virdm. Eyitdm: lh sen
eydrsin ki:
6

70
Yan birine on virrem dirsin. Benm
7

yanim eyledr ki iki etmek virdm, yigirmi ekmek vire. Grdm ki
8
ol gelen etmek
on sekiz, bildm ki bunda bir sr vardur.
9
nki yigirmi getrdi, bildm ki bizmdr.
Naldur kim, Rba bir gice
10
avmaasnda namz lurd. Biraz uyud, yle
mstara
11
kim, kendyi bilmezdi. Bir hasr presi gzne girdi, an revn [67
b
]
1

old. aberi olmad. Bir ur avmaaya girdi, rn ald.
2
Diledi ki a, yol bulmad.
r od, apuy buld. r
3
yine ald, apuy bulmad. Yidi kez yle eyledi.
avmaanu
4
bir bucaundan bir vz geldi kim, ol otuz yldur ki kendyi bize
5

smarlamdur. eynu zehresi yodur ki aa dal ide-bile.
6
Ey arat urus bir dost
uyursa bir dost uyandur.
7
Naldur ki, Rba bira gn olmd kim nesne yimemi-idi.
8
Ol imet iden
avrat diledi kim anuun nesne bire. oan
9
gerek old. Ol ime diledi ki
onudan oan ala. Rba
10
eydr, r yldur ki ahd itmiem ki Tardan ayrdan
11
nesne dilemeyem. H oan gerekmez. Fil-l, havdan bir u bir [68
a
]
1
bir oan
brad kim r oyulmu. Rba eydr, mekrden emn
2
degildr. Ol adan yimedi.
Naldur, bir gn Rba aa
3
d. Drl cnavarlar, tavan geyik gibi,
Rbay ziyret
4
itmege geldiler. asan- Bar da ol aa md.
5
Rba atna
vard. asan gricek cnavarlar ald.
6
asan mteayyir ald. Eyitdi: Bular nin

70
Enm 6/160.
115
adlar, senden
7
amazlar. Rba eydr, sen bu gn ne yid? Eydr, yal
8
orva
idm. Eydr, anlar yan yir-isen, anlar senden
9
nice amaya?
Naldur kim, Rba bir kez asan- Barn evinden
10
geerdi. asan bir
derecede oturm alard. Pes, Rbanu
11
onna amd. Yamur and, yuaru bad.
asan [68
b
]
1
grdi alar. Eydr: Y asan ve y stdum bu alama da dunet-i
2

nefsdr. Gzi ala, t gl bir deize dne. Ne adar
3
gl isteyesin
bulmayasn olmaya ol pdih- tvnnu
4
atnda olasn didi. asana bu sz at
geldi, amm h
5
nesne dimedi.
Naldur kim, bir gn asan bir ulu gl atnda
6
Rbay grdi. Seccdesin u
zerine brad, eydr, y Rba
7
gel bunda namz lalum. Rba eydr, y stum
bir nesne it ki
8
ayrlar idemesn. Bun didi seccdesin havya ald, ud
9
Seccde
zerine d. Eyitdi: Y std gel bunda namz lalum
10
t al da grsn.
asanu ol mam yo-d, nmad.
11
Rba yine diledi ki anu gln tesell ide.
Eydr, y asan [69
a
]
1
ol ii ki sen itd, bir bal da ider. Ol ii ki ben
2
itdm, bir
siek da ider. Bunu gibi nesneleri far idinmek
3
mlarudur, amm i bu
nesnelerden aradur.
Naldur, asan-
4
Bar eydr, bir gn Rbay-la arat ve aat szlerin
5

syledk. yle mstara old ki ne ben beni bildm er kiiyem
6
ne ol bildi
avratdur. nki ol obetden urdu,
7
kendmi mflis buldum ki h nesnem yo-
m, an bir muli
8
buldum ki opoludur.
Naldur, bir gice asan bira yrenleriyle Rba
9
atna geldi. Rbanu
ra yo-d. Yrenler ra istediler.
10
Rba kend barmalarn frdi, barmalar
yand. Ol gice
11
abaa degin mbrek barmalar ra gibi yand.
Naldur kim, [69
b
]
1
Rba asan- Barye nesne gnderdi: Bir pre mm,
bir igne,
2
bir l. Yan mm gibi lemi mnevver tut, sen yan. Da
3
igne gibi
yalnca ol ve alu ayblarn rt. Andan sora
4
i bir l zerine olsar.
Naldur kim, bir gn asan-
5
Bar, Rbaya eydr: Gel seni bir kiiye nik
eyleyelm yaud
6
baa gel. Rba eydr, nik bir kiiye gerek kim anu vcd
7
ola.
116
Benm varlum a varlndan mav olmudur, beni andan
8
dilemek gerek. asan
eyitdi, bu l ne-y-ile buldun? Eydr,
9
anula buldum ki, kendmi yav ldum. asan
eyitdi, hele an
10
nice buldu? Eyitdi, y asan an nicesz buldum.
Naldur kim,
11
asan eyitdi, eger ymet gninde cennetde bir nefes au
[70
a
]
1
ddrndan marm alam, ol adar alayam kim cennet ehli
2
beni esirgeyeler.
Rba eydr: Amm anu almeti oldur ki, eger
3
dnyda bir nefes Tarnu
ikrinden fil ala, yle olsar
4
ve eger bunda yle olmaz-sa ekk yodur ki anda
da eyle olmaysar.
5
Naldur kim, Rbaya didiler kim nin ere varmazsn? Eydr,
6
size
nesne orayn, baa cevab virz, ben da
7
siz szzi abl ideyim. Evvel baa
eyd kim, veft
8
vatnda mn-la varam m yosa varmayam m? Eyitdiler,
bilmezz. kinci,
9
eyd ki, ol vat ki her kiin nmesin vireler, ol vat benm
10

nmemi a elme mi vireler, yosa ol elme mi vireler?
11
Didiler ki, bilmezz.
nci budur ki, ymet gninde ben cennete mi [70
b
]
1
gidem yosa amuya m
gidem? Eyitdiler, bilmezz. Eyitdi: Bir kiin
2
ki bunu gibi orulu yollar ola, aa
ne er ays alur, didi.
3
Naldur kim, Rbaya ordlar kim, andan gelrsin? Eydr, ol
4
lemden.
Eyitdiler, anda gidersin? Eydr, ol leme. Eyitdiler,
5
bunda neylersin? Eydr, aala
glerem. Eyitdiler, nice? Eydr: Bu lem
6
etmegin yirem, ol lem iin ilerem.
Ve da aa ordlar kim
7
Tary sever misin? Eydr, severem. Eyitdiler, eyn
dman dutar msn?
8
Eydr, yo. Eyitdiler, nin? Anuun ki ramnu beni
eyndan
9
ferat itdi.
Naldur kim, Rba eydr Resl aretini dimde
10
grdm. Eyitdi, y
Rba beni sever misin? Ben eyitdm, y Resl-ullh
11
kim ola seni sevmeye, lkin
Tar muabbeti glmi yle eylemidr ki [71
a
]
1
da kiin dostl dmanl
smaz.
Naldur kim, Rbaya
2
ordlar kim, ol kimse kim aparsn, an grer misin?
Eydr, eger
3
grsem apmazdum.
117
Naldur kim, Rba dyimalard. Didiler, nin
4
alarsn? Eydr, anuun
kim anula grenmiem, oraram ki lm vatnda
5
diye kim, baa ly degilsin, ol
vat tedbrm nice ola? Da
6
aa ordlar kim, bende aan r ola? Ki minete yle
nimet
7
gibi ola. Ve da eyitdiler, kiin gnh ne adar olsa eger
8
tevbe itse
cemisin a Tal afv eyleye. Eydr, kii nice
9
tevbe eyleye meger Tar tevbe
vire. Eger, Tar tevbe virmeye, mmkin
10
degldr kim kii kendye tevbe ide. Ve
da eydr, gzden aa
11
menzil yodur. Dilden, uladan, elden, ayadan aa yol
yodur. [71
b
]
1
Al gldr. Cehd it ki glz uyanu ola. nki glz
2

uyand, aa yardum cet degldr. Ol gl ki a varlnda
3
yavu lna, kend
vcdun bilmeye, aa ne yardum gerek. bu
4
mamdur. Ve da didi,
istifr diliyle yalanclar iidr. Yani
5
istifr glden gerekdr. Ve da didi: rif
oldur ki Tardan
6
bir gl isteye, hemn ki aa gl vire; gir aa smarlaya, t
7

kendi udreti abasndan an alaya, ayar aa yol bulmaya.
8
Naldur kim, Rba bir kiiyi grdi, eydr, h dan, h dertden.
9
Rba
eydr, yle dime. Sen derd yodur. Eger derd olsa,
10
nefes uraydu. yle ki,
bir ste eydr:
Naldur kim, bir kiiye on drt [72
a
]
1
aa virdi ki, bir klim al ki, yalncaam.
Ol kii vard,
2
gir geldi, eydr, ne reng alaym? Rba eydr, imdi ki, reng
3
ortaya
girdi, beri aay didi. Aay ald, eydr, klim
4
klimden tefr old geysem od neler
ola.
Naldur kim, evvel
5
bahrd, bir eve girdi, hergiz ara mad. dimesi
eydr,
6
iy Seyyde bir kerre ara u, Tarnu unn greyd.
7
Rba eydr,
sen ier gir, unn gresin:
8
yan nii grmek
9
beni omaz ki un grem.
Naldur kim, bira kiiler Rba
10
atna vardlar. Grdiler et yir, diiyle
keser. Eyitdiler,
11
bau yo mdur ki dile kesersin? Eydr, atiyyet orusndan
[72
b
]
1
hergiz ba alamazam.
118
Naldur ki, Rba yidi gn yidi gice oru
2
dutd, h nesne yimedi ve uyumad.
Dyimnamz ld.
3
Al lib old. Bir kii bir ana a getrdi, inde
4
od, gitdi.
Rba vard kim ra getre, geldi grdi kim,
5
kedi a dkmi. Eydr: Br u
getreyim, ieym. nki uy
6
getrdi, ra erb old. Diledi ki arauluda u ie,
barda
7
elinden ddi, nd. Rba bir h itdi, yan old ki
8
yana. Eydr: lh, bu
nedr ki ben b-re afeye idersin?
9
Bir vz geldi ki, eger dilersen cem-i lem
nimetini saa vaf idem
10
amm benm derdmi glden aram. Dny nimeti
bizm derdmzle
11
bir yirde cem olmaz. Rba eydr, hemn ki bu itb iitdm,
[73
a
]
1
glmi dnydan kesdm. Otuz yldur ki, her namz ki ldum, o
2
namzum
andum. Ve da yle aldan kesildm, nki aba
3
olur, oraram ki dem gele
beni melden oya. Mnct iderdi ki:
4
lh, her kiiyi kendye mel eyle, beni
egmesnler; gelp sen
5
meluda beni eglemesnler, didi.
Naldur, Rba dyimilerdi.
6
Eyitdiler, ey iki lem azzi ve hiresi, h
zamet od
7
yodur nin ilersin? Eydr, benm derdm iindendr, lem
8

abbleri anu mulecesinden cizdr. Benm ceretim merhemi
9
dostu
vilidr. Bu gn bunda ilerem, yarn anda masda
10
iriem. Geri dertl deglem,
kendmi dertl iderem, elbette abb
11
derd-mende dev ider. Dimilerdr ki:
[73
b
]
1

Naldur kim, meyilerden bir cemat
2
Rba atna geldiler. Rba birine
ord kim Tarya nin aparsn?
3
Eydr, yidi abaalu amus vardur, cem-i lem
al andan geiser-
4
-lerdr, ol orudan aparam. Zih yaramaz bende ki kend
cesinden
5
amu orusndan tr apa. Y bir m in ki uma mi
6
gibi
yud ama in ibdet eyleye. Anlar eyitdiler, uman
7
ama itmez misin? Pes,
nin aparsn? Rba eydr,
8
evvel on gerek, andan ev gerek.
Naldur, bir kii Rba atna
9
vard, grdi kim eski onlar geymi oturur. Ol
kii eyitdi:
10
Y Rba, eger dilersen onlar ideler, saa giyrevz, sen o
11

muibbler vardur. Rba eydr, ben utanuram ol kiiden dny [74
a
]
1
dkeli anu
milkidr. Pes, kiin ki dny elinde riyeti ola,
2
ol nice dileye? Ol kii eydr, bu
yce himmetl arya bau
3
ki dir dutar adan dilemege mel olur.
119
Naldur kim,
4
bir cemat imtin in Rba atna vardlar. Eyitdiler,
5
dkeli
falet erenler indr, da nbvvet tc erenlere urulmudur
6
ve da kermet
kemerini erenler uatmdur. H avrat peyamber
7
olmamdur. Rba eydr, bu sz
gerekdr, amm h avratdan
8
muannatlu gelmemidr.
Naldur kim, Rba bir kez ayru old, or-
9
-dlar ki, zamet ne nesnedr?
Eydr:
10
yan seer vatnda cennete badum idi, dost baa
11

itb itdi, ol itbu heybetinden ayru oldum, didi. [74
b
]
1
Bir gn asan- Bar anu
ormaa vard. Eydr, grdm ki
2
Barada celerden bir ce elinde bir kse altun,
durm
3
h alar. Eyitdm: Ey ce, nin alarsn? Eydr, eger bu zhiden
4
al
iinde berekt gide, bu al dirilmezler. Hele bira aa
5
getrmiem oraram ki
almayasn. Rba aab-la aa bad, eydr:
6

yan Tar
7
Taal bir mhmelta bulam kiin rzn virr, bir kiin ki cn
8

anu muabbetinde aynaya, rzn virmeye mi dirsin? Ben bilmiem, kll
9
aldan
yz dndermiem. Bilmezem ki bir kiin ki ml anu ell mdur
10
arm mdur,
nice alaym ki? Bir gice sultanu mealesin ulesinden
11
geerken glegm
dikdm, nice rzigr glm apus baland. [75
a
]
1
Bildm ki sebeb oldur, gmlegi
yrtdum, t glm apus ald.
2
mdi senden dilerem ki baa ru almasun, didi.
Naldur,
3
Abdul-vidi Sufyn-la Rbay ormaa geldiler. Bir sz
sylemediler.
4
Sufyna, sen syle didiler. Sufyn eyitdi: Y Rba, nola bir du
5

eylesen ki a Taal senden bu zameti gidersin? Rba
6
eydr, y Sufyn bilmez
misin sen ki bu zameti baa ol virdi?
7
Sufyn eyitdi, bel, pes bilrem. Rba eydr,
bilrsen
8
pes baa ne dirsin? Bir nesne ki ol dilemi ola, an def
9
itmek ilf degil
midr? Pes, Sufyn eyitdi: arzu nedr?
10
Rba eydr, y Sufyn sen lim kiisin,
amm aceb sylersin.
11
Tar a-un on iki yldur ki nefsm urm diledi. Bilrsin
ki [75
b
]
1
Barada urm ne adar odur. Da urm yimemiem. Ben ulam,
2
ul
olanda rz dilek olmaz. Eger ben dileyem a dilemeye,
3
bu od kfrdr ve eger ben
dileyem ol da dileye, pes benm
4
dilegm fidesi ne ola. Pes ul gerekdr ki
kendi dileg
5
ortadan gidere, au dilegine r ola. Pes, Sufyn eyitdi:
6
Sen
od dinilmez, benm-n bir sz syle. Rba eydr, sen ey
7
kiisin, amm dnyy
120
seversin. Sufyn alad, eydr: lh, sen
8
benden r ol. Rba eydr, utanmaz msn,
kiin rs
9
dilersin ki, sen andan r degilsin?
Naldur, Mlik eydr, bir gn Rbay
10
grmege vardum. Grdm bir n
barda var, andan u ier
11
hem b-dest alur ve bir eski ar var ve bir kerpi kim
vath [76
a
]
1
ban aa ord. Glm anu-un ualu old. Ben eyitdm:
2
Benm
bay dostlarum vardur, iczet vir kim anlardan sen-n
3
bira aa alaym. Eydr, y
Mlik ne aceb sylersin.
4
Baa bu l ve anlara bayl viren bir midr? Ben
5

eyitdm, birdr. Rba eydr, y smet virici dervleri
6
dervlik-in unutd m,
yosa baylar bayl-un unutd m?
7
Ben eyitdm, yo. Eydr, n Rezz oldur ve
hem lm
8
ol bilr, ne ideyim, nice iderse itsn, biz da anu
9
dilegn dilerz.
Naldur, bir gn asan- Bar ve Mlik-i
10
Dnr ve a-i Bel, Rba
atna geldiler. Rba
11
ayru-y-d. asan eydr: [76
b
]
1

yan her kii kim dostnu
2
abrna abr itmezse davsinden girek
degl. Rba eydr,
3
bu szden benlik ous gelr. a eydr:
4

yan
5
her kii kendi dostnu arbna kr itmeye,
davsinde
6
girek degl. Rba nmad. Mlik eydr:
7

her kii ki kend
8
dostnu zametinden leet bulmaya, ol kii davsinde
9

girek degildr. Rbaya eydr, bundan yigrek gerek ise
10
syle didiler, eydr:

11
Her kii kend dostn [77
a
]
1
grdgi
vatda dostu arb unutmaya, ol davsinde girek
2
degl. Bu aceb degldr ki,
Mr atnlar Yusuf gricek ellerin
3
zam unutdlar. Ol bir mal idi. Eger
kii lii grdgi
4
vat zam unutsa aceb midr?
Naldur ki, Baranu ulularndan
5
bir kii Rba atna geldi. Dnyy at
or ar eyleyp
6
yet ikyet eyledi. Rba eydr: Bezer ki sen yet
7
dnyy
seversin. Eger sevmez imisen bu adar egmezd.
8
Her kii ki
bir nesneyi seve,
9
an o syler.
Naldur, bir azzden ki, bir gn Rbay grmege
10
vardum, nesne birr.
uy eti lmege oyd, marifete
11
mel old. af buld, eydr, bu szler ol adan
121
[77
b
]
1
yigrekdr. yle aama degin marifete mel old. Bir kez
2
lmege bad.
Aam ld. Bir pre ur etmek getrdi,
3
orucumuz adu. Rba vard ki lmegi
getre, eli yand.
4
Tar udretiyle aynar a bimi-idi, otard, yidk.
5
Bir amd
kim, h anclayn leetl am yimedm idi. Rba
6
eydr, ayrular in bunu gibi
am birrler.
Naldur,
7
Sufyn eydr, Rba atna vardum, Rba grdm mirbda
8

namz lur. Ben da bir bucada namz ldum. aba degin
9
ben eyitdm, nice
kr idevz ki bize tevf virdi? Bu gice
10
irteye degin namz ldu. Rba eydr,
anula kr idelm ki
11
irte im ola.
Rba mnctda eydrdi: lh, eger [78
a
]
1
ymet gni beni amuya
gnderesin, bir sr ikre idem ki
2
amu benden bi yll yol aa. Ve da eydrdi,
lh
3
dnyda her nesne ki baa smet eylemisin dmenlere vir
4
ve her nesne ki
retde vireceksin, dostlarna vir. Baa sen
5
yitersin. Ve da eydr, lh, ben saa
amu orusndan taparsam
6
beni amuya ya ve ger saa sen-in taparsam cemlini
benden
7
dir itme. Ve da mnctda didi kim, lh eger yarn
8
amuya alasn,
diyem: lh, benm dilegm oldur ki seni severem,
9
dostlar yle mi iderler? Htifden
vz geldi ki, y Rba:
10
bize yavuz niyyetle gelme, saa
onuluumuzdan
11
yir virelm, t bizmle vsasz syleesin. Ve da [78
b
]
1

mnctda eydr: lh, benm murdum dnyda sen ikrdr,
2
retde
ddrudur. Benden budur ki didm, sen her ne dilersen
3
eyle. Ve da bir gice
mnctda eydrdi: Y bir r gl
4
vir, y ursz namz abl eyle. nki
veft yan
5
old, atnda oturanlara eydr, uruz uz Tarnu
6
elilerine yir
vir. dlar bir vz iitdiler ki:
7
*

71

8
y rm idici cn, perverdigra dn, ol lda ki
9
sen andan r olasn, ol
senden r ola. Biraz abr
10
itdiler, h vz gelmedi. er girdiler ki greler. Grdiler
ki
11
veft itmi:
72

71
Fecr 89/27-28.
72
Bakara 2/156.
122
Rivyetdr, [79
a
]
1
meyiden ki, dnydan rete vard, perverdigr-la
edebszlik
2
itmedi. Dimedi ki, beni yle eyle, benmle yle it. Perverdigr-la
3
yle
idi, al-la od nice ola.
ikyet-i Fuayl bn-i y
4
Rayal-lhu Anhu vel-ir

5
Fuayl
6

bn-i y rayl-lhu anhu. Ulu meyilerdendr. Taratu ayyrdur.
7
o
meyi muteds-y-d. Marifetde, verada b-nar
8
idi.
Anu evvelki l oldur kim, orsnda iki ehir vardur, biri
9
Mervdur biri
Bverd, ol iki ehr arasnda bir dr dutm-d.
10
Bir pels geymidi, yden bir
brk banda, bir tesb boynunda.
11
o yrenleri vard, cemisi armydi, gice
gndz arml [79
b
]
1
idp Fuayln ne getrrlerdi. Her ne getrrse anlara
sm
2
ide-virrdi. Ne ki gli diler, kend alurd ve an yazard
3
ve amm hergiz
cemat terk itmezdi. Eger yrenlarinden ans r
4
olmazd, an ord. Bir gn bir
alebe krbn gelrdi. Ol armler
5
krbn gzedrlerdi. Ol krbndan bir kii
arm aberin iitdi.
6
Bir kse altun vard, fikr itdi, an bellce yire gizleye. Eger
7

bsin alurlarsa an sermye idinem, didi. nki yoldan
8
apd, Fuaylu drna
geldi. Fuayl bid, zhid and,
9
old. Ol kseyi emnet od. Fuayl eyitdi, var
10

dru ol bucanda o. Anda od, gitdi. Geldi grdi krbn
11
hep urmular,
mllarn almlar, bzirgnlar balamlar gitmiler. [80
a
]
1
Ol kii Fuaylu drna
geldi kim, altun ala. Grdi kim umn
2
smet ider. nki an grdi, h neylemiem,
altun kend
3
elmle virmiem didi. Fuayl eyitdi: Y kii ne dilersin,
4
gel emnet
nereye odunsa al, didi. Ol kii dra girdi,
5
kseyi ald, gitdi. Yoldalar eyitdiler, biz
bu krbndan
6
h nad aa almadu, sen bir kse altun gir virrsin. Fuayl
7
eydr,
bu kiin benm amda ey anus vard, bun baa
8
marlad. Benm da Tar
anda ey gmnum, ey anum vardur baa
9
tevbe vire. Anu an virdm ki
anus ayrus olmaya. Ola ki
10
a Taal benm anum ayrus itmedin baa tevbe
vire.
123
T bir kez
11
da krbn urdlar umlarn aldlar, am yimege oturdlar [80
b
]
1
Krbn alndan bir kii ord ki, siz uluuz andadur? Eyitdiler:
2
Bizmle
degldr. Fln yirde bir aa vardur, anda namz lur.
3
Eyitdi, namz vat degldr.
Didiler, taavvu oruc dutar, nfile
4
namz lur. Bu szden kii acibe ld.
Fuaylu atna
5
geldi, grdi bir o ur-la namz lur. abr itdi t namzdan
6

fri olnca. Andan eyitdi: yan iki dd
7
nesne bir yirde cem olmaz.
Oru anda, uurlu anda; namz
8
anda, adam ldrmek anda. Fuayl eydr:
urndan nesne
9
bilr misin? Ben eyitdm, bilrem. Fuayl oud ki:
10

73
yan bir cemat da
11
anlardur ki gnhlarna
irr iderler, ey amel ardururlar yavuz amel [81
a
]
1
birle didi. Ol kii nmad,
acebledi.
Dyim anu abtnda bir mrvvet,
2
bir eylik vard ki, h vafa gelmezdi.
yle ki, kiin
3
sermyesi az olayd, nesnesin almazd. yle ki bir krbnda bir
4

avrat olayd, ol krbn urmazd. Dyim aliyyetde idi.
5
Evvelde bir avrata
olmd. Her nesne ki l iderdi,
6
aa iletrdi. Her vat dvrlar stinde olurd, ol
avratu
7
ndan dyim alard. Bir gice krbn geerdi, bir kii krbndan
8
o
vz-la urn our. Bu yete irdi ki:
9

74

yan henz vat olmad m ki gller
10
gzi Tar ikri ile uyana? anki bu ounan
bir od, Fuaylu cnna
11
dound. yibden bir vz geldi ki: Ey Fuayl, ne vata
degin [81
b
]
1
kydirrsin. Vat old ki biz sen yolu gsterevz. Fuayl dvrdan
2

aaa ddi, yine al geldi kim bir vrneye vard. Bir cemat anda-y-d,
3
bas
eydr kim gidelm, bas eydr Fuayl yoldadur. Fuayl
4
eydr, hy ol tevbe itdi, siz
bilmi olu. Pes, dyim alard gezerdi,
5
buldu amlar r lurd. T bir cuhd
ald, ne adar ki cehd
6
itdi, r olmad. B cuhdlara eydr: Vatdur ki
Muammedlere orlu
7
idevz. Cuhd eydr, eger dilerse ki ell idem yolmuzda
bir depe-
8
-mz vardur, an gider, ell ideyim didi. Fuayl depeyi azmaa
9
balad.
Dyim ilerdi amm fide-virmezdi. Bir a gibi depe-y-idi
10
ciz ald. N-gh bir

73
Tevbe 9/102.
74
Hadd 57/16.
124
seer vatnda bir yil d depeyi dpdz eyledi.
11
Yarndas cuhdlar an grdiler,
mteayyir aldlar. Eydr: Ben and imiem ki [82
a
]
1
altunum virmeyesin, ell
itmeyem. Yaduum altnda aa vardur, eli
2
o baa vir, andum yirine gelsn, saa
ell idem, didi. Cuhd ad-la
3
yadu altna opra omd. Fuayl cuhdu evine
girdi,
4
yadu altna elin od, bir avu ard, cuhda virdi. Cuhd
5
grdi, altun
olm. Cuhd eydr, baa mn ar eyle didi.
6
Mslimn old. Eydr, bilr misin ki
nin Mslimn oldum? Fuayl
7
eydr, yo. Eydr, anu-un ki imdiye degin slm
dni a idgin
8
bilmezdm. Bu gn bildm. Fuayl eydr, neden? Cuhd eydr,
Tevrtde
9
oumam ki her kiin ki tevbesi drst ola, eger eli opraa
10
irise altun
ola. Ben yaduum altunda opra omdum
11
tecribe in. nki sen el undu,
altun old, bildm ki [82
b
]
1
tevbe abul olmdur, dnn adur.
Naldur, Fuayl bir kiiye
2
eydr: Tar-un elmi ayaum bala, beni kim
atna ilet, baa add
3
ura kim gnhum odur, ola kim biraz anula gee. Ol kii eyle
4
itdi. nki kim atna getrdi, kim an grdi kim anu
5
ekli ehl-i al ekli,
eydr, ben bua add urmazam. An rmet-ile,
6
izzet-ile gir gnderdi. Evine geldi,
avratna ard, avrat
7
eydr, vzu afdr yrel mi oldu? Fuayl eydr, bel.
Yer
8
andadur? Eydr, cnumdadur. Pes avratna eyitdi: Ben Tar evine
9
vardum,
dilerse saa al vireyim. Avrat eydr, her lda ben
10
senden ayrlmazam.
Pes gitdiler, Kabeye vardlar. Anda mcvir oldlar.
11
Evliylardan anda o
kii grdi. uen mm anfeyi grdi, [83
a
]
1
raiyallhu anhu, aa bir mddet
imet itdi. l rivayetleri vardur.
2
Sz apus aa Mekkede ald. Mekke al
anu atna gelrlerdi.
3
Anula sylerlerdi. Anu l yle old ki, avmlar
orsndan
4
an grmege geldiler. Evine girdi, apusn amad. Anlar mbla
durdlar,
5
gitmediler. am stine geldi, eydr, zih isz avm ki, Tar
6
size bir i
virsn ki beni unudasuz. Da nie bunu gibi
7
szler sylerdi. Grdiler ki fidesi yo,
dndiler gitdiler.
ikyet,
8
Hrnr-Red bir muarrab vezri var-d. Ad Fal idi.
9
Aa
eydr: Glm bu dny ilerinden dndi, beni bir kiiye ilet ki
10
beni baa gstere.
Fal an Sufyna iletdi. apuy ad. Sufyn
11
eydr, kimdr? Fal eydr, Emrl-
125
muminndr. Nin zamet ekdiz, [83
b
]
1
baa disez ben imete varurdum,
didi. Hrn eydr, bu kii ben
2
didgm degldr. Sufyna bun aber virdiler. Eydr,
ol kii meger Fuayl
3
ola. Andan artu Fuayla vardlar. Fuayl ol demde bu yeti
oud kim:
4

5

75

Yan ki yle mi anurlar unlar kim gnh kesb itdiler,
6
unlar gibi mi ki mn
getrdiler, da amel-i li ilediler. Hrn
7
nki bun iitdi, eydr, eger naat
istersevz, bize bu yiter.
8
apu adlar. Fuayl eydr, kimdr? Didiler ki, Emrl-
muminn. Eydr,
9
Emrl-muminn bunda neyler, ne ii vardur? Fal eydr,
destrula m
10
girelm yosa km-ile didi. Destrum yodur, meger km-ile
gelesiz.
11
Hrn ier girdi. Hemn ki Fuayla yan geldi, Fuayl ra [84
a
]
1

syndrdi ki Hrnu yzin grmeye. Hrn el-ile Fuaylu
2
elii utd, eyitdi:
Yan
3
ne yuma eldr, eger amu odundan urtulursa. Bun didi,
4

urd raa vard. Namza mel old. Hrn alad,
5
eydr, bizmle bir sz
sylesez didi. Namzdan fri old,
6
eydr, ata Muafnu ammsdur,
Resldan diledi ki, beni bir avm
7
zerine kim eyle. Resl buyurd, y amm ben
seni sen zerine
8
kim itdm, Yan sen nefs Tarnu fermnnda ola, saa
9

yigrekdr nie bi kii sen fermnda ola. Hrn eydr,
10
ziyde eyle. Fuayl
eydr, n mer bin Abdul-Azzi alfe
11
itdiler, Slim bin Abdullh ve Rc bin
iym ve Muammed bin Kabye [84
b
]
1
eyitdi: Ben bu belya mbtel oldum,
benm tedbrm nedr ki bu bir
2
beldur ki geri al bun bir ulu nimet bilrler.
Andan biri
3
eydr, y mer dilerse ki ymet gni aret-i zzet abndan
4

urtlasn, Mslimnlaru prlerini ata gibi bilesin, yigitlerini arda
5
bilesin,
olanlarn olanlaru bilesin. Andan sora anlaru-la yle
6
dirlik eyle ki ata-la,
ardaula ve olula idersin ki cem-i slm
7
sen ev gibidr. Ve da anu ehli
sen ehl aylu gibidr.
8
Ataa rmet it, ardalarua izzet it, olu oa. Ve
da
9
Tardan or, Tarya cevb virmege yara eyle. Ve da ol ki
10
ymet
gninde a Tal Mslimnlaru ln birbirinden oracadur.
11
yet bir ar ki od
dmi ola, sen etege yapsar, senle [85
a
]
1
ceng idiser. Hrn o alad, yle

75
Csiye 45/21.
126
ki u gitdi. Fal
2
eydr, hemn yiter, Emrl-muminni ldrd. Fuayl eydr, y
Hmn
3
sen avm beni helk idiser, sora baa eydrsen ki alfeyi
4
ldrd.
Hrn bu sz-ile da at alad. Fala eyitdi:
5
Saa Hmn anu-un eydr ki, beni
Firavn eyledi. Pes, Hrn eyitdi,
6
sen borcu var m? Fuayl eyitdi: Tarya
borcum vardur, didi.
7
Hrn eyitdi: Y Fuayl ala borcu direm saa. Tar aretine
8
o drl krm vardur, andan h ikyetm yodur ki ala
9
diyem. Hrn bir kse
ile bi altun anu ne od,
10
eyitdi, bu elldur, atamdan mr degmidr. Fuayl
eydr:
11
Y alfe bu benm naatum saa fide itmemi. Gir bunda [85
b
]
1
ulme
baladu. eyitdi ne ulm itdm? Eydr, ben dilerem ki sen urtlasn,
2
sen dilersin ki
beni aba giriftr idesin. Ben saa direm alu
3
mln issilerine viresin. Getrdi
ara brad od gitdi,
4
Hrn da od gitdi. Eyitdi, ne aceb heybetl kiidr.
5

aatde suln budur ki, dny anu atnda yle ardr.
6
Naldur, bir kez bir olanc drt yanda-y-d, an oad
7
barna bad. Ol
olan eyitdi: Baba beni sever misin? Eydr,
8
severem. Tary da sever misin?
Eydr, severem. Eydr, a gl
9
vardur? Eydr, bir. Eydr, bir gl ile iki kiiyi
nice seversin?
10
Fuayl bildi kim ol sz kimdendr, anu ayreti syletdi.
11
Andan
sora ol fldan da kesildi, tamm aa mteveccih [86
a
]
1
old.
Naldur, bir gn araftda urmlard, al alard,
2
taarru ve zrl
iderlerdi. Fuayl eyitdi: Sbnallh, bu cem-i
3
al eger bir kiiye varsalar bir aa
dileseler, bir aa vir cemimz
4
senden r olalum, ol kii ol aay vire, cem-i
al
5
r eyleye. Tar atnda yz bi bu adar ala ramet
6
itmek geezdr. Ol
kii bir aa virdginden didi.
Naldur,
7
araftda aam vatnda Fuayla ordlar ki, bu alu l
8
nice
old? Eydr, heme ramet iderdi, ben aralarnda
9
olmasam. Ve da ordlar ki, nin
bu gizl erenleri grmez? Eydr,
10
nki derdz, oruuz yodur; anlar derd-
menddr, dertlyi
11
dertl bilr.
Naldur, mm Amed-i anbel eyitdi: itdm Fuayldan, [86
b
]
1
her kii ki
dileye azz ola, ol orlu abl eylemek gerek.
2
Bir-i f eydr, ordum Fuayla
127
zhd mi yigdr yosa
3
r m? Eydr, r efaldr. An-un ki r kend
4

menzilinde yig h mertebeye r olmaya, dyimterade ola.
5
Hikyet, Sufyn- evr eydr: Bir gice Fuayl atna vardum.
6
Ol giceyi
tefsr-ile ve ad-ile gerdk. nki ab old,
7
eyitdm, zih mbrek oturma ki
bu oturma yaluuzldan
8
yigrek degl mi, didm. Fuayl eydr, zih m ki bu gice-
y-idi.
9
Eyitdm, nin? Eydr, an-unki dyim sen alebde id,
10
bir ey sz anda
bulasn ki baa o gele ve da ben
11
alebde idm ki bir ey cevb anda bulam saa
diyem ki o gele [87
a
]
1
Ol tekellf bizi Tardan ra drdi h ile yaluuzlu
2
didi.
Naldur, Fuayl eydr, dilerem ki namz cemat-la lam, amm
3
dilemezem
ki al grem. Ve da eydr: Size yigrek oldur ki bir
4
yirde olasz ki h kimse
grmeye. Ve da azm minnetdr
5
oluram ki, bir kii gee, baa selm virmeye; eger
ayru olam,
6
beni ormaya. Ve da eydr, hemn ki gice olur, oluram
7
ki yaluuz
aluram diy; hemn ki ab olur, mell oluram ki
8
al grem diy. Ve da eydr:
Her kii ki yaluuzlu o gelmeye,
9
al-la nsi ola, andan selmet radur. Ve da
her kii ki
10
Tardan ora, dili skin olur ve da a Tal bir ul ki
11
seve, aa
o ua virr. nki sevmeye, dnyln artura. [87
b
]
1
Ve da alu zekt bir
uzun mellludur. Acebdr ki bir
2
kii dnyda gler, retde l nedr bilmez. Ve
da evet
3
almeti be nesnedr: Biri gl pern olmama, biri alamama,
4

biri aysuzlu, biri dnyya rabet itmek, biri l- amel.
5
Ve da bir kiide ki Tar
orus ola, mlaYan sylemeye ve da
6
dny arzusn gidere. Ve da her kim
Tardan ora, cem-i al
7
andan ora ve her kim Tardan ormaya, cem-i
aldan ora.
8
Zr her kiin orus ilmi adardur Yan Tary bildgi adar
9

orar. Ve da bu dnyda al himmetl ben un grdm ki dnydan
10
aa didi.
Zr ki: Ve da
11
eyitdi: Eger dny bir fn altundan ola,
ret bir b asdan [88
a
]
1
ola, b as baa yigdr ol fn altundan didi. Ve da
eydr:
2
Eger saa orsalar ki, Tary sever misin? Epsem ur, cevb virme;
3
zr ki
eger severem dirse yalanc olursun, aa ly amel
4
yo, eger sevmezem dirse
olursn. Ve da didi ki, al-la
5
avama yigdr, chil-ile helv yimekden didi.
Ve da didi kim: Bir kii
6
bir fsu yzne gle, basa kend dnin ym ola. Ve
128
da eydrdi ki,
7
ben duy pdihlar in luram, eger dnym in y retm
in
8
lsam baa evb olmaz. Zr ki pdihlara du itmek cem-i lemi
9
ln
dilemi olur, evb odur, dirdi. Ve da eydrdi ki, iki
10
nesne gli ldrr: Biri
o yimek, biri o uyuma.
Naldur,
11
bir kez olnu yol utuld, yet zamet ekerdi. Mnct [88
b
]
1

itdi, eydr: lh, benm muabbetm a-un ki senledr baa if vir
2
didi.
Hemn if buld. Ve da eydrdi ki, lh beni a utarsn
3
ve aylumuz yalnca
utarsn, giceler baa ra virmezsin, lbuki
4
sen bunlar evliylara idersin, bilmezem
ki bu mertebeyi neden vird, bu
5
cemi sen faludur.
Naldur, Fuayl otuz yl glmedi. Ol gn ki
6
ol ldi, gldi. Eyitdiler: Y ey
ne glmek gndr. Eyitdi:
7
a celle ve al diledi ki bu olan le, ben da anu
dilegine
8
muvafat idp gldm.
Naldur, Fuaylu veft yan geldi.
9
ki z vard, avratna vaiyyet itdi ki,
ben ki veft idem,
10
bu zlaru al, Cebel-i ubeyse , mnct it. Eyit ki: lh,
11

Fuayl baa vaiyyet itdi ki, ben diriyken bunlaru eksgin ben [89
a
]
1
grdm, imdi ki
beni abre giriftr itd, bu afeleri saa
2
marladum, sen kermsin. Hemn ki
Fuayl defn itdiler, avrat zlar
3
ald, Cebel-i ubeyse d. yle ki vaiyyet
yirine getrdi.
4
o alad, zrl itdi. Ol demde Yemen begi anda md.
5

Anlar grdi. Ol l ord. Tarr itdiler. Ol beg
6
iki ol vard, fil-l iki z
olna virdi. Her birine
7
on bi mil altun nik itdiler, pdihne tertbiyle
Yemene
8
iletdiler:
ikyet-i brhm Bin Edhem
9

10

11
brhm bin Edhem raiyullhu anhu. dd- vat-d.
Evliynu [89
b
]
1
ccetiydi. Enf- aide ve env- mumeltda sermed-yi
rzigr
2
idi. Cem-i meyi mablyd. o meyie imet itdi.
3
Amm Eb
anfe ile obet iderdi. ey Cneyd:
4
ilm kildi idi.
129
Naldur, bir kez brhm Eb anfe
5
atna vard. Eb anfe eyitdi: o
geld y Seyyid diyp
6
yet rmet itdi. Eb anfen ebna at geldi.
Eyitdiler,
7
br bundan Seyyid olayd. Eb anfe eyitdi: Cmlemz seyyiddr.
8

Ol dyim Tarnu ibdetine meldur, biz kend nefsimze meluz.
9
Anu
evvelki ayt Bel iklmin pdihyd, cem-i orsna km
10
iderdi. Ne vat ki
binerdi; r alan altundan r oma
11
altundan bilesince getrrlerdi. Bir gice tat
zerinde yaturd, [90
a
]
1
grdi bir kimse sary zerinde gezer. brhm ard, hy
2

kimsin, bu vat sary zerinde gezersin. Bir vz geldi kim,
3
deve yav lmam, an
isterem. Eydr, deli misen yhd chil
4
kim deveyi am stnde istersen. Eydr: Y
fil, sen Tar
5
tat stnde istersin, ben deveyi am stnde istesem
6
aceb mi, didi.
Bu szden iine od ddi, aba degin oturd,
7
mtefekkir ve mteayyir old. Erkn-
devlet r oldlar, yirl yirnde
8
urdlar, u mma yol virdiler. N-gh bir
heybetl kii
9
ier girdi, cem-i uranlar ordlar, h sylemediler. brhm
10

tatna srdi, brhm eydr, ne istersen? Eydr, bu krbn-saryda
11
onaram. brhm
eydr: Del misin, bu od evdr. Eydr, senden [90
b
]
1
den kim idi? Dedem.
Andan den kim idi? Fln
2
kiin. Eydr, anda vardlar? brhm eydr, ldiler.
Eydr, y kr-
3
-bn-sary degl midr, biri gider biri onar didi, yib old,
4
h kii
grmedi. Meger r peyamber idi. brhm od
5
da ziyde old. Bildi ki giceki
kimdr ve bu kimdr. brhm
6
eyitdi: h glm, glm utuld, varalum ata
binelm diyp svr
7
old. arda ayrn gezerdi, bilmezdi ki neyler, anda varur,
avcsndan
8
ayru ddi. Yolda bir vz iitdi ki, y brhm uyan. ltift
9
itmedi. Gir
iitdi ki, y brhm uyan. Yine fil gitdi. Yine iitdi ki,
10
uyan, andan den ki seni
uyaralar. An iitdi, bir uurdan
11
itiyr gitdi. N-gh bir geyik d, brhm aa
mel old. [91
a
]
1
Geyik segirdi geldi, eydr: Beni gnderdiler ki seni avlayam. Sen
2

beni avlayamazsn: yan ibunu-un m
3
yaradldu, bu i-in
mi buyuruldu, i yo m? brhm ayrn
4
ald, bilmez ki ne ldur. Ynn
geyikden evrdi. Ol ldan ord
5
a Tal diledi ki, iin tamm ide. Bu szi
kez ayr atnda
6
kez gmlegi yaasndan iitdi. Kefi yete iridi, lem-i
7

melektu apular ald, yani berkidi, bit old. Ol adar
8
alad ki, cem-i onlar
130
gz yandan eyeri ve at lad. Tevbe-yi
9
na itdi. Yoldan apd, giderken bir
obana urad. Bir eski
10
kepenek geyerdi, bir kee brk banda oyun gderdi. Ol
oban
11
anu ulyd, oyunlar da anu idi. Atn, altun eyerini, pdihne [91
b
]
1

onlarn obana virdi; oyunlar aa balad. Kepenegi, brkini, aruun
2
ald,
geydi. lem-i melektu al an teferrc iderlerdi, eydrlerdi,
3
zih salanat Tar
Edhem olna virdi. Dnynu murdr
4
onlarn brad, far ilatn geydi. Andan
sora alarda yazlarda
5
gezerdi, dyim gnhlarun aar alard, zrl iderdi.
Mervetr-rde
6
iridi. Ol orsnda ulu rmalar, ol rma stnde bir yce
7
kpri
vard. Bir kii ol kpriden aaa ddi, eger u olmasa
8
lrdi. brhm radan ard:
yan lh salal
9
an. Ol kii mualla havda urd. Vardlar, yuaru
ekdiler.
10
brhm iine ayrn aldlar. Bu ne kiidr, bilmediler. Andan
11
gitdi,
Nibra vard. Bir alvet ister ki, ibdete mel ola. [92
a
]
1
Bir mara vard, ouz
yl anda urd. Ol mara bir yirdedr,
2
o kii gerekdr ki anda ur-bile. Pencenbe
gn ol maranu
3
stne ard, bir pre odun alurd, Nibra varurd,
4
atard.
Cuma namzn lurd. Odun bahasna etmek alurd.
5
Yarusn dervlere virrdi,
yarusn maraya iletrdi. Bir hafta
6
anula geerdi. Yine iderdi.
Naldur, bir gice mevsimiydi, ol
7
marada itilm old. uya girdi. yle
soud ki, buz
8
d, andan uya girdi. aba degin namza mel old.
9
ab
vatnda yetde di, old ki helk ola. r
10
od diledi. apuda bir eski krk buld,
geydi. apu atnda
11
yatd. nki uyand, grdi gndz olm, biraz nm. Grdi ki
[92
b
]
1
krk iinde bir ulu ejderh, her gzi bir ana gibi. yet ord.
2
Eydr: lh,
bu krki baa ey retde gnderd, imdi ahr
3
retine girdi. Bu af b-re
ulu aat yodur. Fil-l,
4
ol ejderh gitdi. Evvel brhm atnda bira kez yzin
srdi,
5
andan revn old.
Naldur, o al aberdr old, maray
6
uydlar. Andan ad, icza ad
itdi. Beriyyeye giderdi.
7
Ekbirlerden bir ekbir kiiye urad. sm-i aam gretdi.
Hemn
8
ki brhm ol ismi oud, fil-l r geldi. Eyitdi: Y brhm
9
benm
ardaumdur ki saa ism-i aamgretdi. Pes ikisin arasnda
10
o sz gedi.
brhm, ru mrdiydi. Evvel ird ol
11
itdi. Tar fermn-la beriyyeye gitdi.
131
Yolda yitmi muraa p [93
a
]
1
fler grdi. Dmiler azlarndan, ulalarndan
an revn olm
2
aar. Cn teslm lmlar. Henz birisin nefesi gelr, brhm
eyitdi:
3
Ey civn-merd, bu ne ldur? Eydr, ey Edhem ol zinhr ra
4
varma,
mehcr olasn igen da iller varma asta olasn.
5
Olmasun ki kii n-gh pdihlar
urnda kstl ide. Ol
6
dostdan or ki clar Rm kfirleri gibi ldrr. Bilgil
kim
7
biz bir cemat fydu. Tevekkl birle beriyyeye girdk. Azm itdk ki epsem
8

olavuz, h sylemeyevz ve da Tardan ayr nesne glmzden
9
geirmeyevz.
Her ne i ki idevz, an-un idevz. Andan ayrya
10
bamayavuz. Bu ar-la
beriyyeyi at itdk. rm balanma yirine
11
iridk. r aleyhis-selm bize iridi.
Selm virdk, ol da [93
b
]
1
cevb virdi. Fera oldu, el-amdulillh, didk, bu
sefermzde fide
2
virdi, lib malba iridi, bunu gibi kii bizi arulad.
3
Fil-l
cnumuza nid geldi kim: Ey yalanc fler, avliz ahduza
4
bu adar myd, beni
unudasz, benden ayrya mel olasz?
5
Varuuz, t ben itdigz i ivandan
cnlaruuz yamaya
6
virmeyem, anlaruuz dkmeyem, sizle barmazam didi. Bu
suteleri
7
ki grrsin, ol itba giriftr olmlardur. mdi y brhm eger
8
uvvet
var ise bismillh, eger atlanmazsan ra ol. brhm ayrn
9
ve ser-gerdn ald.
Kendsine eydr: Y brhm, anlar putelerdr,
10
bu l ekdiler. Sen henz msn,
biraz da cn eki, t pute
11
olasn. Ol vat sen da bu itba ly olasan. Bu
szde- [94
a
]
1
-iken biri cn teslm lmd.
Naldur, on drt yl gedi, yolda
2
giderdi, t Mekkeye yan geldi. Bu on drt
yl dyim namzda idi,
3
taarruda idi. Hemn ki yan geldi, meyiler an
aruladlar. brhm
4
bildi kim kendye gelrler, iler gitdi, t kimse an tanmaya.
dimler iler
5
geldiler. brhmi grdiler ki gelr. An h grmemilerdi bilimediler.
6
Andan ordlar ki, brhmi grd mi ki prler an aruladlar. brhm
7
eydr, ol
znddan ne umarsn? dimler bun iitdiler, brhmi
8
yet dgdiler. Eyitdiler: Bir
kii ki, cem-i meyi an arulaya, sen aa
9
znd dirsin, znd sensin, didiler.
nki andan gedi, kend
10
nefsine eydr, dilerd seni Mekken ulular arulaya
yar o
11
dgld. El-amdulillh ki seni yle grdm. Andan sora Mekkede
skin [94
b
]
1
old. Dlgerlik iderdi. Kend kesbinden yirdi ve baa-bnl iderdi.
132
2
Naldur, nki Belden gitdi, anu bir fl olanc var-d, hemn ki
3

bydi, anasna ord? Eyitdi: Sen atan n-gh yav lnd.
4
Ol ki bun iitdi,
Bele rd ki acca heves iden gelsn,
5
devesini, azun vireyim. Drt bi kii
cem old. Ol hevese
6
ki atasn gre-bile. ol vech-ile gitdi ki t Mekkeye degin.
Mescidler aremine
7
fler grrdi. ord ki brhm Edhemi bilr misiz? Eyitdiler,
8

ulumuzdur. Eyitdi, imdi andadur? Eyitdiler, bize am almaa gitdi.
9
Ninn ord,
diy virdiler. Ol yola d, grdi yazda
10
gelr, ba au, yaln aya, bir yk odun
arasnda. Zr zr
11
alad amm kendsini salad. Ardna ddi, vard bzra girdi,
[95
a
]
1
ard ki: yan odun kim alur? Yine ar-
2
-d ki:
yan elli elle
3
kim alur? Bir etmeki odunun ald, bira etmek
virdi. Etmegi
4
ald, ol yrenleri atna iletdi. Yidiler. Ol ord ki,
5
n-gh
oluuzdur diyeler. N-gh aa vard. Anasna dand.
6
Eydr, neylemek gerek, an
ele getrevz? Anas eyitdi, abr
7
it, t ac idelm. nki ol gitdi, brhm
yrenlerine
8
marlad, eyitdi ki, bu acda ki avratlar ola ve olanlar ola, gzz
9

alauz. Cemi abl itdiler. nki aremi avf itdiler,
10
brhm avfda bir ib-
sn olan grdi gelr.
11
brhm aa be-cidd bad. Yrenleri acebe aldlar. nki
[95
b
]
1
avfdan fri oldlar, eyitdiler: Y brhm sen bize dird
2
ki avrata olana
bama ya sen ol olana nin
3
badu? Eydr, siz an grdz mi? Didiler, grdk.
Eydr,
4
Belden ki gitdm, bir emer olum vard, bun aa bezetdm.
5
Birisi
Bel filesine vard, ord. brhm oln
6
grdi, ibrimden bir adr urulm,
olan bir altun krs
7
stinde oturm, urn our alar. Ol kii ord ki
8
ne yirlsin?
Eydr, Belden. Eydr, kim olsan? Olan iki
9
eliyle yzin utd, alad. Elinden
muaf yire od,
10
eydr, y ey ben atam grmemiem. Evet dn bir kii grdm
11

aa bezetdm. Ol mdur, degil midr, oraram ki benden aa. Ol [96
a
]
1
da bizden
aup gitmidi. Benm atam brhm Edhemdr.
2
Bel sulnyd. Ol kii eyitdi,
gel seni ata atna
3
ileteyim. Olan old. Anasn bile ald. brhm ol dem
4
Rkn-i
Yemende otururd. Iradan ol yrn grdi, olan-la
5
anasyla gelr. Avrat brhm
grdi, rd ki, u ata!
6
Bir alama old, anki ymet opd. Cem-i al ve
yrenler
7
alad. Olanu u gitdi. Gir kendye geldi. Atasna
8
selm virdi. brhm
133
aleyke ald, oln ucd, eydr,
9
ne dndesin? El-amdulillh slm dninde. Eydr,
urn bilr misin?
10
Eydr, bilrem. Eyitdi, ilmi oudu m? Eydr, oudum. Eyitdi,
11
el-amdulillh. brhm diledi ki gide. Olan iki eliyle [96
b
]
1
yapd, omazd.
brhm yzini gge utd, eyitdi: lh,
2
Olan, brhm oltunda cn virdi.
Yrenler
3
eyitdiler, y brhm bu ne-y-idi ki itd, didiler? nki
4
an ucdum, anu
muabbeti glmde eer itdi. Srrma nid geldi kim,
5
y brhm:
yan bizm muabbetimz
6
dav idersin ayr kiiyi seversin, muabbeti irketle
mi idersin?
7
nki bu nidy iitdm, didm: Y rabbel-izze baa meded eyle!
8
Eger
anu muabbeti bende olursa, sen muabbetden fil oluram.
9
Ya benm cnum
al, y bunu didm. Dum bunu anda meir
10
ddi. Eger bir kii bu ldan
acebleye, diyelm ki brhmden
11
oul urbn itmek aceb degl.
Naldur kim, brhm eydr: Furat [97
a
]
1
isterdm ki bir keze Kabeyi al
bulam. N-gh bir gice at yamur
2
yad, Kabeyi al buldum. avf itdm. Tar
aretinden imet
3
diledm ki, beni yle ut ki benden h gnh gelmeye,
hirmden
4
ve bnumdan. Bir nid iitdm ki, eyitdiler: Y brhm bir nesne
dilersin ki,
5
h kimseye myesser olmamdur. Eger al imetde utaydum, pes
6

affrlum, afrlum, ramnlum, ramlim deizlerini kime ileteyim,
7
kime
fide ide? Pes didm ki: ey perverdigrum
8
benm gnhlarum
yrla. Bir vz iitdm ki, bizm-ile ki sylersin,
9
alu szlerin syle, sen szi
o ki, ra kiiler syleye.
10
Naldur, brhm mnctda eydrdi ki: lh, sen bilrsin ki
11
sekiz uma
atmda bir siek anad adar degldr, keremler [97
b
]
1
mubelesinde itmisin
dirdi. Ve da eydrdi ki, lh:
2
yan ol kii
ki
3
seni bildi, aate seni bilmedi; anu l nice olur ki
4
seni h bilmedi.
Naldur, brhm eyitdi, on bi yl
5
zamet ve meaat ekdm, t bir itb
iitdm ki:
6
yan ul ol, dilen. ullda ol yle ki, ulu itiyr
7

yodur; itiyr cendr. Sen da itiyr ortadan gider.
134
8
Naldur, brhme ordlar, saa ne old ki memleket terk itd?
9
Eydr, bir
kez tat zerine otururdum. Baa bir yne aru utdlar.
10
Ol yneye badum,
menzilmi grdm. Anda baa bir mnis olur yo.
11
mde bir sefer var, h azum
yo. Bir dil a grdm, h [98
a
]
1
ccetm yo. Hemn memleket gzmden
d.
Naldur, brhm bir derv
2
grdi iiler. brhm eydr, dervlik mi atun
aldu? Derv
3
eydr, dervlk atun alnur m? brhm eydr, ben Bel
4

memleketine dervlik atun aldum, henz benm bzrm yig.
5
Naldur, bir kii brhme bi altun getrdi. brhm eydr:
6
Gtr bun, ben
dervden nesne almazam. Eyitdi, ben derv
7
deglem, mlum odur. brhm eydr:
H mlikden artu diler misin?
8
Eydr, dilerem. Eyitdi, gtr imdi, dkeli dervler
sen basn.
9
Naldur, bir kii an-un altun getrdi. Eyitdi, diler misin ki bu
10
adar altun-
un adum dervler dvnndan arasn? Ve da eydr,
11
her kii ki kend glni
yirde r bulmaya, anu almetidr ki [98
b
]
1
stine yib apus almamdur:
Evvel urn ouma vatnda,
2
ikinci ikr itmek vatnda, nci namz lma
vatnda. Ve da
3
eydrdi ki, rif almeti oldur ki, anu epsemligi tefekkrden
4

ve ibretden ola ve sziperverdigru amd ve medi ola ve
5
ii Tarnu aat ola ve
bamal Tarnu udreti ve un
6
ola.
Ve da eydr, icb rif glinden gitmek gerek,
7
t devlet apus aa
ala: Biri oldur ki eger iki lem
8
memleketini aa vireler ebed olmaya. An-
un ki eger bu adar
9
nesneye ola, henz da ar olmadur, ar da
10
od
marmdur. kinci oldur ki eger iki lem memleketin andan
11
alalar, iflsdan mell
olmaya, zr ki bu mellet amau [99
a
]
1
eeridr. nci icb oldur ki med-ile,
alama-la aldanmaya.
2
Her kii ki bu nesneye aldana, himmetsiz ola, zr himmetsiz
kii
3
macbdur.
Rivyetdr, brhm bir kiiye eyitdi: Diler misin ki evliylardan
4
olasn? Eyitdi,
dilerem. Eydr, imdi bir erre adar dnyya ve
5
rete rabet eyleme, hemn yzi
135
Tarya ut ve Tardan ayr
6
nesneden fri ol. arm yime. Dilersen oru ut,
dilerse
7
utma. Dilerse gicelerde aat it, dilerse itme.
Naldur,
8
brhme eyitdiler: Bir yigit vardur, ib-vecddr, riyetde
9

mchedesi yetdedr. brhm eydr: Beni anda iletz. letdiler.
10
Vard, grdi.
brhm eyitdi ki, tevau oldur ki gn baa
11
onu olasn. gn anda durd.
Her ar-la anu ln tefau [99
b
]
1
itdi. Grdi, didiklerinden artu gice h
yatmaz, dyim aat ider,
2
nesne yimez, uyumaz. brhm anu lna ased itdi. Biz
bunu
3
atnda mflisz. hir l mamr. Bn ln grelm ki aa
4
eynu
dali var m li mi? bnydn itiy itmek
5
gerek. mdi bu i bnyd ell
yimekdr. Teft itdi grdi,
6
lomas ol adar ar degl. Eyitdi: Allhu Ekber, bu
cem-i kar-bn
7
eyn-m. Pes ol yigide eyitdi: Ben saa gn onu oldum
8
su-
y-la, sen baa r gn onu ol etmekle didi. Yigit abl itdi
9
Geldiler brhm
avmaasna. brhm am kesbinden idi.
10
r gn aa ol lomadan yidrdi. Ol
yigidn l mteayyir old;
11
, evi, evi almad. Ol germyyet, h, derd hep
gitdi. Ol [100
a
]
1
gicelerde uyumazd. yle khil old ki ub namzn cehd-ile lur.
2

brhme eyitdi: r benmle nitd? Beni lmdan tayr itd.
3
Bir erre derdm
almad. brhm eyitdi: Loma ey degldi. Ol
4
ev eynyd. nki ell
loma yid, gresin ki ne
5
ev, ev bulsarsn. Bu i al elldr.
Naldur, bir gn
6
a-i Bel brhme eyitdi: Nin aldan aarsn?
Eydr,
7
dnmi gtrmiem adan aa aruram. Her kii ki beni grr, amml
8

anur ya del. nallh ki dnmi t rete degin eyndan alayam.
9
Naldur, Raman aynda ot dererdi, atard. Bahsn
10
dervlere virrdi. H
gice uyumazd, namz lurd. Eyitdiler:
11
Nin gze uyu gelmez? Eydr, anu-
un ki bir saat alamadan [100
b
]
1
l degldr. n namzdan fri olurd, ellerini
yzne utard,
2
eydrdi ki, lh oraram ki namzum yzme urasn.
Naldur, bir gice
3
h nesne bulmad ki yiye. Eyitdi: lh, bu gice nesne
virmeyesin,
4
drt yz rekat namz artu lam. Nesne virmedi. kinci da
5
ner itdi.
T yidi giceye dek nesne virmedi. Her gice drt yz
6
rekat namz artu ld. Yidinci
136
gice yet af old
7
Eyitdi, eger ki nesne viresin vatdur. Fil-l, bir yigit geldi,
8

eydr, nesne yir misin? Eydr, bel. Evine davet itdi. nki
9
oturd, bir kii brhme
eydr, ben sen uluam, nem varsa
10
sendr. brhm eydr, ben seni zd itdm,
her ne varsa
11
saa virdm. Andan sora mnct itdi, eyitdi: lh [101
a
]
1
ahd itdm
ki senden ayr kimseden nesne dilemeyem. Bir kez ki
2
diledm, beni rsvy itd.
Naldur, Sheylden, ol eydr, brhm
3
bin Edhemle bir kez sefer itdk. ayru
ddm. Her nesne ki
4
vard, baa arc itdi. Ayru nesnesi almad. Bir eegi da
5

var-d, an da atd, baa yidrdi. Hemn ki o oldum,
6
gitmege azm itdk. Eegi
ordum. Eydr, atdum. Eyitdm, pes neye
7
bineyim? Eydr, gel boynuma bin.
Bindm. menzil beni gtrdi.
8
Naldur, A Selmden raiyallhu anhu, eydr, bir kez brhm
9

nafaas kesildi. r gn um yidi. brhm eyitdi, r
10
yldur ki Mekken
yimiinden yimemiem. Eger veftum yan olmasa
11
size dimezdm. Anu-un
yimezem ki sulnu atlar anda otlard. a [101
b
]
1
kez ac ld, zemzem uyndan u
ekmedi, arc itmedi. An-un kim
2
ipi, tili sulndan gelrdi.
Naldur, dyim brhm giceye dek
3
ilerdi, gice gelrdi, eline ne girrse
yrenlerine arc iderdi.
4
Her gn aamn gelrdi. Bir gice eglendi, gi geldi. Yrenlere
5
eyitdiler: Gel bir etmek yiyelm, yatalum. Ol da sora gele bize
6
intir virmeye.
Eyle itdiler. Sora brhm geldi. Yrenlarin grdi
7
uyur. Nesne yimediler and. Bir
pre un getrmidi, fil-l
8
yourd. Od getrdi yad, t yrenler uyanalar, yiyeler,
oru utalar.
9
Uyandlar, grdiler akaln yir stine dmi od frr, dtn
10
iinde
ar olm, ya gznden revn olm. Didiler neylersin?
11
Eydr, grdm uyumsz.
Eyitdm: Bunlar nesne yimemi ola diy [102
a
]
1
sizn nesne itmek isterem ki
urasz yiyesiz. Yrenler eyitdiler,
2
gr biz anu anda neylerz, ol bizm
aumuzda neyler.
3
Naldur, her kiiyle ki brhm obet eyleye ar iderdi:
4
Biri oldur ki,
cmleze ben ullu ideyin dirdi. Biri da
5
mein ben olayn dirdi. nci her
ft kim dnyda l
6
ola, berber olalum dir.
137
Naldur, bir kii bir mddet brhm obetinde idi.
7
Gider old, eydr, ey
udvend eger benden ayblu bir nesne grmi
8
isen afv it ve baa bildr ki terk
ideyim. brhm eydr,
9
ben senden ayb grmemiem, zr ki dyim saa inyet
gziyle
10
bamam. Anda ki muabbet ve inyet ola, h nesne aa ayb gelmez.
11

Ben senden ne ki grdm dkeli baa o geldi.
Naldur, [102
b
]
1
Mutam alfe, brhme ord ki, ne i bilrsin, neye
mel-
2
-sn? Eydr, dnyy, aleb idenlere odum; uby, isteyenlere virdm.
3
Bu
lemde, ol lemde ddrn itiyr itdm, pem budur.
Naldur,
4
bir kii brhme eyitdi: Ey bal brhm! Eyitdi, Bel
5

memleketini ve salanatn terk itdm, bal miyem? Bal oldur ki,
6
kend nefsine er
anus ola. Eyitdi, nefsine er anma nedr?
7
brhm eyitdi, kii nefsine er anma
oldur ki, nefs murd
8
zerine yrye, yan nefs dilegin vire didi. Ve da
brhm
9
eydr: Bir nie yirde ben da nefsimi murdumca buldum: Biri oldur ki,
10

bir kez gemiye girdm, anda beni bilmezlerdi, al retindeydm, aum
11
da
uzamd. Bir aceb ret-idm. Gemi alnu ileri yo-d, [103
a
]
1
beni masaraya
dutarlar, glerlerdi. Her dem biri gelrdi, aum ekerdi
2
arurd. Anda da nefsmi
murdumca grdm, orla yet
3
oldum. N-gh deiz alaland, ar olmaa
yan old.
4
Gemici eydr: Gemi yeynilmek gerek. Biri eydr, bu ne ie yarar, deize
5

atu. Birisi ulaum dutd ki beni deize ata, deiz skin old,
6
gemi da skin old.
Anda da nefsmi yet ell grdm,
7
oldum. Bir kez da bir mescide girdm.
yet yorun-dum,
8
diledm ki anda yatam. lbu ki mescidi ben yapdrmdum, beni
anda
9
yatmaa omadlar. yle afdm ki deprenemezdm; beni ken ber ken
10

ekdiler, ara bradlar. Ol mescid pyel-y-idi; her pyede bir baum
11
yarld, an
revn old. Anda da nefsmi murdumca grdm, [103
b
]
1
oldum. nki beni ol
almet-ile bradlar her pyede bir ilm
2
srr kef old. R-y-idm ki ol pye
da artu ola, sadete
3
da artu olmaa sebeb olayd. Ve bir yirde da dutulm-
idim,
4
bir masara benm stme bevl itdi. Anda da nefsm incindi, yet
5

oldum. Bir kez da bir krk geymidm, beni yet endrdi.
6
N-gh ol nzk
138
onlarum rmdan gedi, nefsm feryd itdi,
7
yet incindi. Anda da nefsmi
rmca grdm, oldum.
8
Naldur, brhm eydr, bir kez tevekkl itmi-idm, on gn h nesne
9

bulmadum. ad itdm ki, bir dost var-d, evi yet ra-d, anda
10
varam, nesne
bulam. Hemn ki aa yan geldm, glmden gedi ki,
11
eger ol kii atna varam,
tevekkl bl olsar. Bir mescide iridm, [104
a
]
1
aam vatyd, mescide girdm,
eyitdm:
2
yan tevekkl itdm Tarya ki ayydur,
aa lmek yodur.
3
Hemn ki bun didm htifden vz geldi ki:
4

yan pkdur ol Tar kim al itmidr
5
yiryzni tevekkl
idicilerden. Eyitdm, nin? Tevekkl idici byle mi olur?
6
Bir loma in bir mecz
dostn isteyp bunca yollar kese, da dne
7
eyde ki:
Naldur, brhmden
8
bir kez bir ul atun aldum. ordum ki, adu nedr?
Eydr, sen
9
ne dirsen oldur. Eyitdm, ne yirsin? Eydr, sen ne virrse. Eyitdm,
10
ne
geyerse? Eydr, ne geydrse. Eyitdm, ne ilersin? Ne buyurursan.
11
Eyitdm, ne
dilersin? Eydr, ulu ne dilegi ola, mevls atnda. brhm [104
b
]
1
eydr, kend
nefsme eyitdm: Ey miskn hergiz bunclayn ullu itmed
2
br ullu gren. Ol
adar aladum ki uum gitmi.
Naldur,
3
brhm h bada urup oturmazd. Eyitdiler: Nin murabbaca
4

oturmazsn? Eydr: Bir gn urup oturmdum, bir vz iitdm ki,
5
y Edhem ol
ullar efendisi atnda yle mi oturur? Ol
6
heybetden da eyle oturmadum.
Naldur, brhme ordlar ki,
7
bende misin? Ditredi ddi, u gitdi. Kendye
geldi, bu yeti oud ki:
8

76

9
yan
h nesne yodur yirde gkde ill Ramn uldur. Eyitdiler, nin
10
den cevb
virmed? Eydr, ordum. Eger bende deglem
11
dirsem kfir olam; eger bendeyem
dirsem, ordum ki ullu [105
a
]
1
ana ne itd, ne getrd diyeler, cevb
virmeyem.

76
Meryem 19/93.
139
Naldur,
2
brhme ordlar ki, rzigr nice gerrsin? Eydr, drt
3
atum
vardur, alaram. Hemn ki bir nimet grrem, gelr kr
4
atna binerem, an
arularam. Ve da hemn ki bir minet grrem,
5
gelr abr atna binerem, an
arularam. Hemn ki bir maiyet grem, gelr
6
tevbe atna binerem. Hemn ki bir
aat grrem, gelr
7
il atna binerem, an arularam.
Naldur, bir gn meyiden
8
bir cemat otururlard. brhm azm itdi ki
anlaru atna
9
vara. Getrmediler, eyitdiler ki, git, sende da pdihl
10
ous
gelr. mdi brhme yle diyecek bize ne
11
diyeler fikr eyle. Ve da brhme
ordlar ki: Gl [105
b
]
1
adan nin macb? Eydr, an-un ki, ol nesneyi ki
a
2
sevmez, an severler, fn glen muabbeti-y-in b gleni
3
terk iderler.
Naldur, bir kii brhme eyitdi, baa naat
4
it. Eyitdi: Tary yr ut,
bleri o. Bir kii da naat
5
istedi. Ol nesne ki baludur, a; ol nesne ki adur,
yap.
6
Ol kii eydr, fehm idemedm. Eydr: Yancu ki baludur, a;
7
deligi audur,
bala.
Naldur, bir kii brhme eydr: Y ey
8
glmde bir aleb l old. Baa
bir naat eyle ki, anula
9
amel idelm. Eydr, abl idersen alt alet saa
10

diyeyim, anula amel da eyle, ziyn itme. Ol eydr, beyn
11
id. Evvel oldur ki,
nki Tarya bir maiyet idesin, da [106
a
]
1
anu nimetini yime. Eydr: y
brhm, her nesne lemdedr, hep
2
anudur, y ne yiyeyim? Eydr, y aan rev ola
ki, anu nimetin yiye-
3
-sin, da aa olasn? kinci aan ki Tarya bir maiyet
4
idesin, anu milkinden . Eydr, cem-i lem Tarnu, y anda
5
varaym? Y
pes aan rev ola ki, anu nimetin yiyesin, milkinde urasn,
6
aa olasn? nci
aan ki bir gnh ileyesin, br cehd
7
it ki bir yir bulasn ki an Tar Tal grmeye.
Eydr, bu anda
8
Tar gizlyi ikr bilr, grr; ne nesne ola ki an grmeye?
9

Eydr, y aan rev ola ki, a Talnu urnda gnh ileyesin?
10
Drdnci ol
vat ki Azrl cnu almaa gele, andan
11
mhlet iste, ol vata degin ki tevbe idesin.
Eydr, ol [106
b
]
1
kimseye mhlet virmez. nki bilrsin kimseye mhlet virmez
2
ve
da bilmezsin ne vat gelecekdr, pes nin andan den
3
tevbe lmazsn? Benci
nki seni yirne oyalar, Mnkir ve Nekr
4
geleler, saa sul ideler, anlar o, eger
140
ava eyle. Eydr, nice
5
oyam ve y nice ava idem? Eydr, nki bilrsin, nin sst
6
deprenrsin, amel itmezsin? Altnc, yarn Arat meydnnda
7
nid gele, bun
amuya ilet dinile, varmazam diyesin, varmayasn.
8
Eydr, nice diyeyim? Hemn ol
dem brhm elinden tevbe itdi.
9

Naldur, brhme ordlar ki, Tardan nesne dilerz abl
10
olmaz,
nindr? brhm eydr, anu-un ki, Tary bilrsz vardur,
11
emrin utmazsz, ol
da siz szzi dutmaz. Peyamberi [107
a
]
1
bilrsiz adur, snnetin yirine
getrmezsiz. urn oursz, anula
2
amel itmezsiz ve da arm yirsiz. H arm
yiyen dus
3
mstecb ola m, didi.
Naldur, brhme ordlar ki, bir kiin arn
4
a olsa, nesne bulmasa
neyleye? Eydr, abr ide. Eydr,
5
andan sora neyleye? ki gn abr ide. Da neyleye?

6
gn abr ide. Da neyleye? Eydr, bir ay abr ide. Eyitdiler:
7
Ol vate degin
doymaz, lr. Eydr, lrse an bahs anlus
8
stne ola.
Ve da bir gn brhme eyitdiler: Bu yl yet
9
et zl old. Eydr, biz
yimeyelm ucuz olsun.
Naldur,
10
bir gn brhm al onn geydi, ammma vard. ammmu
11

cretin istediler. Aas yo-d, ier omadlar. Aa bir l [107
b
]
1
peyd old ki u
gitdi. Yine geldi. Aa ordlar kim, noldu?
2
Eydr, mflislikle bu eyn evne
omazlar, cennet ki Ramn evidr
3
bo el-ile nice oyalar didi.
Naldur, brhm eydr, bir kez
4
tevekkl birle acca vardum. Bira gn
gitdm h nesne bulmadum ki
5
yiyem, gir avm idem. N-gh blis atma geldi,
eydr:
6
Padiahl, ol adar nimeti terk itd, imdi a acca varursn.
7
Ml-la
yra-la da yig varlmaz myd, didi. nki bu szi
8
iitdm, bir aa dum,
mnct itdm. Eyitdm: lh, dostlu
9
arasnda dman avle ldu. Ben bu
beriyyeyi sen mededle geem
10
direm. Bir vz iitdm ki, y brhm ol nesne ki
ceybdedr,
11
an ar; t ol nesne ki aybundadur, biz da aralum. Elimi [108
a
]
1

cebme odum drt aa buldum. Kfeden ber unutmam.
2
Der-l bradum.
eyn benden hemn zldi. o uvvet
3
l old.
141
Naldur, brhm eydr, bir kez bir kiiden
4
icreye b aldum ki alayam.
B issi bir gn bna geldi,
5
eydr, bira enr getr. Bir aan enr getrdm. Eki
enr-d.
6
Eydr, atlusn getr. Bir tepsi da getrdm, ol da
7
eki-y-imi. Eydr,
ben atlu direm. Bunca mddetdr ki bu bdasn
8
da ekiyi atluy bilmezsin. Ben
eyitdm: B ben alamaa
9
dutmam. Enru dadn bilmege almadum. Benm
enrla ne im
10
vardur? Eydr, bu zhdlkde sen bezersin ki brhm bin Edhem
11

olasn. An iitdi. B odum gitdm.
Ve da bir gice dmde [108
b
]
1
aret-i Cibrli grdm, gkden bir afe
elinde, ordum ki,
2
neylersin? Eydr, au dostlarunu adn yazarum. Eyitdm,
nola ki
3
benm adum da yazasn. Eydr, sen anlardan deglsin. Ben eyitdm,
4
eger
dost degilsem, dostlarnu dostyam. Biraz fikre vardum.
5
Eydr, buyurdlar ki, anu
adn cmlesinden iler yaz ki bu yolda
6
m, mszlikden l olur.
Naldur, bir gice brhm
7
Beyitl-Muaddes mescidinde bir ar iine
gizlendi, zr kimse
8
omazlard. Bir laadan bir pr cemat-la ier girdi. Namz
9

ldlar. inden birisi eydr, bu gice bu mescidde bir kii vardur
10
bizden degldr. Pr
gldi, eydr, Edhem oldur. r gndr
11
ibdetin alvetin bulmaz. brhm hem
da eyle-y-idi ki didi. brhm [109
a
]
1
taamml itmedi, ardan d. Pr atna
geldi, selm
2
virdi. Eydr, y ey tor nin vird. mdi Allh in
3
nedendr? Pr
eydr, fln gn Barada urm aldu
4
fln dkkndan. nki urmy aldu, bir
urm buldu yir
5
stnde. Sen andu urma atdu. Ol od sen
6
degldi,
urmy yid. bdetn alvetin anda bulasn? brhm
7
urd, Baraya vard.
ki ayl yold. Ol dkkna
8
vard, elll diledi, ol l aa didi. An ell
9
itdi.
Eydr, nki yol yle incedr, ben da bu yola
10
gireyim. Tevbe itdi, dkknn terk
itdi bdaldan old.
11
Naldur, brhm bir arda gezerdi. Bir siph aa urad, [109
b
]
1
eydr, ne
kiisin? Eydr, bir ulam. Eydr, bdnl an yaadur?
2
Sinleleri gsterdi. Siph
ad, eydr, benm akaluma
3
glersin diy, amyla brhmi ol adar dgdi ki
ba yarld,
4
aal ve yzi ana bulad. Boazna bir ip tad ekdi,
5
ald gitdi. ehir
al an grdiler, eyitdiler, bu brhm
6
Edhemdr, nin edebszlk itd? nki
142
siph an
7
grdi, brhm ayana ddi, rin diledi. abl
8
idp ell itdi.
Eydr, var fri ol. Yolmuzda-y-d.
9
Siph eydr, y ey baa ulam did.
brhm eydr, kimdr ki
10
ul degildr? Eydr, y ey ben seni dgerdm sen baa
du
11
iderd, sebeb ne-y-idi? brhm eydr, sen beni dger id, [110
a
]
1
ehl-i
cennet-idm diledm ki bir kii sebeb-ile ehl-i cennet olam
2
ol benm sebebmle ehl-i
cehennem ola. Eydr, bdnl ordum,
3
sinleleri gsterd. brhm eydr, an-un
ki sinleler
4
her gn alebedrler, imretdr ehirler her gn alvetdr didi.
5
Siph
tevbe itdi.
Naldur, brhm bir gn bir esrk
6
dm kimseye urad. u getrdi, anu
azn yud. Eydr,
7
bir az kim Tarnu ikrin dimi ola, yle murdr oma
8

olmaz rmetszlikdr. n ki ol esrk kendye geldi,
9
eyitdiler: brhm sen azu
yud didiler. Ol kii
10
tevbe itdi. Andan sora brhm dinde grdi, eyitdiler,
11
y
brhm sen bizmn anu azn yudu, biz da saa [110
b
]
1
muvfat idp glin
yudu.
Naldur, bir kez brhm meyiden
2
bir kii-y-ile bir a stinde oturmd,
avurd iderlerdi. Ol kii brhme
3
eyitdi: Bir er ki yet kemline irie, anu nin ne
ola?
4
brhm eyitdi, ol er eger bir aa yri diye, yrye.
5
Fil-l, ol a yrdi.
brhm eydr, y a ben saa
6
yri dimedm hemn syleiyoruz. Bu kii cevbnda
didi, a
7
skin old.
Naldur, bir gn brhm a kenrnda otur-
8
-md rasn dikerdi. gnesi
a rmana ddi.
9
Bir kii aa eydr, salanat terk idp ne buldu? brhm
10
eydr,
bun ki grd, ala diyp rmaa iret itdi ki
11
ignemi getr. Bi bal d, her
birin aznda bir altun [111
a
]
1
igne. brhm eyitdi: Ben kend ignemi dilerem. Bir
afe
2
balca d, ignesi aznda. brhm igneyi ald,
3
eydr, salanat terk
itdigmden fidem edns budur ki
4
grd, da ulu nesneleri sen bilmezsin.
143
Naldur, ol gn ki
5
brhm veft itdi, gkden bir vz geldi ki:
6

yan yir emni ldi. Cem-i
7
al ayrn old.

77

8
ikyet-i Bir-i af

9

10

11
Bir-i af rahmetul-lhi aleyhi. Mchedede yetde
ib-keml-d. Ol [111
b
]
1
avm meyiiydi. lm-i frda ve ilm-i uslda nari
yo-d.
2
aysnu mrdi idi. Merve ehrinden idi. Baddda oturmd.
3

Tevbesin sebebi old kim, yetde fsd, ierdi. Bir gn
4
mest geerdi, bir kd
buld kim iinde yazlm:
5
Ol kd gtrdi. Bir pre mk ald,
ol kd iinde
6
od. zzetiyle bir arca yirde od. Ol gice dinde
7
eyitdiler: y
Biir, sen benm adum tam idp ey oul
8
eyled, ben da sen adu lemde
ey oul idem. Bir-i
9
af uyand, grdi ol evvelki Biir degl. Bir la da
10

dnmi, hemn tevbe itdi, ibdete mel old.
Aya ab
11
geymezdi, af anu-un didiler. Yan aa ordlar ki nin aya-
[112
a
]
1
-ab geymezsin? Eydr, a Tal eydr, yiri size dek itdm.
2
mdi anu
degi stinde ayaab ile yrmek
3
edebszlikdr.
Naldur, mm Amed-i anbel dyim anu obetine
4
varurd. akirdleri
aybladlar. Sen imm- zamnsn, adisde,
5
tefsrde, fhda narn yodur. Her dem
urursn bir
6
deln ardna dersin, yaln aya gezer bir delye uyarsn.
7
mm
eydr: Ey dirsiz bu ilmleri ben andan yig bilrem,
8
ol Tary benden yig bilr. Her
vat ki Bir-i af
9
atna varurd, eydrdi: yan baa perverdigrumdan
10
syle.
Naldur, Bill-i avvdan ki, ol eyitdi: r peyambere
11
iridm, ordum
ki, mm fin anda ne buyurursn? [112
b
]
1
Eyitdi, ol evtddandur. Eyitdm:
mm Amed-i anbel nicedr? Eydr,
2
ol ddlardandur. Eyitdm, Bir-i fye
ne dirsin? Eydr, andan
3
sora anu gibi kii gelmeyiser.

77
Bakara 2/156.
144
Naldur, Bir eyitdi: Bir gn
4
evme girdm, bir kii grdm. Eyitdm, ne
kiisen, bunda destrsz
5
benm evme gird? Eydr, ben r peyamberem.
Eyitdm, baa du
6
l. Eydr, a Tal saa aat sn eylesin. Eyitdm, da
7

du it. Eydr, sen aatu senden gizlesin. Bunu mansi
8
oldur ki sen ki aat
idersin, vata ki gle gele kendi
9
gresin, bunclayn aat itdm diyesin.
Naldur Biirden ki, eydr,
10
bir mabereye iridm. Grdm ol abrda
sinlerinden mlar,
11
biri biriyle ekirler. Eyitdm: lh, bu ne ldur? itb geldi
kim, [113
a
]
1
anlara or? Vardum ordum birine ki, ne ekirsiz? Eydr, gndz
2
bir
kii urad, kerre il oud. a Tal ol adar
3
evb virdi kim, bir haftadur
anu evbn smet idemezz.
4
Naldur, Bir eydr: Resl aretini dmde grdm, eydr,
5
y Bir bilr
misin ki a Tal seni nin yle azz
6
itiyr itdi? Eyitdm, bilmezem. Eydr,
anu-un ki benm snnetlermi
7
yirine getrd, lilere rmet itd ve naat
aldan
8
dir itmed ve benm ebum ve ehl-i beyitmi sevd. Bu sebeblerden
9

a Tal bu maam saa virdi, didi.
Naldur, Biir ebna
10
eydrdi, sefer id ki, u o urca tayr olur.
nki
11
aar gkek olur. Ve da her kii ki diler dnyda azz ve retde [113
b
]
1

azz ola, nesneyi yimesn: Biri bu ki h kimseden cet
2
dilemeye. kinci
kimseden h mesv itmeye. nci kimseye onu
3
olmaya. Ve da didi ki, zhd bir
pdihdur ki degme yire onmaz, meger
4
bo glde. Ve da eyitdi, f oldur ki
gli Tary-la f
5
ola. Ve da dir ki, bal kiin yzne bama gli arardur.
6
Naldur, Bir veft yan old, bir aceb la geldi.
7
Eyitdiler, diri
yrmegi sever imisin, lmi sevmez imisin.
8
Eydr, sevmez degilem amm, am
suln atna varma mkil
9
idr. Veft vatnda bir kii andan nesne diledi. Bir
10

gmlegi vard, ard aa virdi. Bir riyete gmlek ald,
11
geydi. Anu iinde veft
iinde itdi.
Naldur, Bir-i f [114
a
]
1
diri oldua h Baddda ayvn yolda
terslemedi, Bir-i
2
fn rmeti-n ki dyim yaln aya yrrdi. Bir kiin
3
at
145
bir kerre yolda tersledi, ol kii eyitdi, h Bir ldi
4
didi. Eyitdiler, neden bild? ilf-
detden bildm. Atum
5
tersledi, meger Bir veft itmidr, didi.
Naldur, Bir
6
veftndan sora dde grdiler, ordlar ki, Tar Tal
7

senle neyledi? Eydr, baa itb eyledi. Eyitdi: Y Bir,
8
dnyda benden nin
yle orardu, bilmez miyd ki kerem
9
benm fatumdur.
Naldur, bir kii da dinde grdi, eyitdi:
10
Y Bir, a Tal senle
neyledi? Eydr, Tary grdm, baa
11
eyitdi, ey Biir merhab. Ol gn ki sen
cnu aldum, [114
b
]
1
cem-i dnyda senden dostum yo-d.
ikyet-i en-nn-
2
Mr Raimehullh

3

4

en-nn- Mr rametullhi
5
aleyhi. aratu immyd. Bel ve
melmet yolnu slikiydi. Esrr-
6
tevde ince naarlu-y-d. Anu kermetleri marf
ve mehrd.
7
Mr alnu o aa znd dirlerdi. Gir anu iinde
8
ayrn
alurlard. Nitekim dkeli al aa mnkir idi. T veft
9
itmeyince kimse an aul-
marifetle bilmedi. Kendyi yle gizlemidi.
10
Anu tevbesin sebebi old kim, bir
rivyet iitdi ki, fln yirde
11
bir bid vardur, an ziyret ide. Vard, grdi kendyi bir
aaca [115
a
]
1
am, eydr ki, ey benm tenm eger benmle ata muvfat
itmeyesin,
2
seni yle a miskn idiserem ki t helk olasn. An grdi
3
alad. Bir vz
iitdi ki, eydr: Kimdr ki bir kiiyi esirger, ays
4
az ve gnh odur. Anu atna
vardum, selm itdm, ordum ki,
5
bu ne ldur? Eydr, benm tenm benimle Tar
atna arar
6
utmaz, diler ki ala ara. en-nn eydr, didm y ey
7
andum ki
meger an itmisin. Eydr, bilmez misin bir kiiyi cmle
8
al-la ara, her nesne
andan gelr. Eyitdm, yet zhidsin.
9
Eydr, diler misin benden da zhid kii
gresin? Eyitdm, dilerem.
10
Eydr, bu aa , gresin. dum. Ol ada bir yigit
grdm,
11
bir mara apusnda oturur, bir aya ara kesmi bram, urd [115
b
]
1

dmi. Anu atna vardum selm virdm. Aleyke ald. Anu
2
lndan ordum.
Eydr, bu marada oturmdum, bir avrat gedi.
3
Diledm ki aa meyl idem, anu
ardnca varam. Bir ayaum avmaadan
4
ardum. Bir vz iitdm ki: Utanmaz
146
msn, otuz yldur ki Tarya
5
ibdet idersin, imdi bir avratu ardna dersin?
Hemn ki
6
bu vz iitdm, ol bir ayaum armdum, kesdm. yle bir adem
7
ki
oturmam, bilmezem ki gnhmla a Tal beni neyleye? Eydr:
8
Y en-nn, bu
gnhkr atna neye geldn? Eger aru er grmek
9
ise bu aa . yetde yksek-
idi. amadum, ordum ki,
10
ol didig nice kiidr? odan ber ol marada ibdet
11
ider. Bir gn bir kii anla mnara ider. Eyitdi, rzun sebebi [116
a
]
1
kesbdr. Ol
nedr? Eyitdi ki: mrnde sebebi anu alu kesbi ola,
2
yimeye. Bira gn geer,
a Tal aruya emr ider, gelrler anu
3
evresinde uarlar. Aa ol adar bal virrler
ki bir nie gn
4
yiter. en-nn eydr, bu llardan glme bir derd ddi. Bildm ki
her
5
kii Tarya tevekkl ide, a Tal anu iini bitre, an yi
6
omaya. Pes
yolda gelrken bir gzsz uaz grdm, bir aa stinden
7
aaa indi. Ben bu
fikirde-y-idm ki bu b-re rzn andan yiye? Ol
8
uuaz burn-y-la yiri azd,
bir altun ana susamdan olu a
9
geldi. Ve da gmiden bir ana, iinde olu gl-
b peyd old.
10
Ol uuaz yidi, idi. Yine ol aaca ond. Ol analar
11
yib old.
en-nnu itimd da ziyde old. Tevbesi at [116
b
]
1
berkidi.
Pes Mrdan bira menzil gitdi. Bir gn aam yan
2
old bir rbe iridi.
Vard ki anda yata. Ol vrnede bir gveck
3
altun buld ve da cevhirden bir tata,
aznda Tarnun ad yazlu.
4
Yrenleri altun, cevhiri smet itdiler. en-nn ol
tatay ald.
5
Eyitdi: Baa bu yiter ki mabbu ad yazlmdur. Ol gn ol gice
6
ol
tatay dem-be-dem perdi, yzine srerdi. Anu berektnda
7
bir mertebeye iridi ki,
bir gice dinde grdi, eyitdiler: Her kii ki
8
altun ve gmie mel old, sen benm
adum abl itd. zzetm
9
a-un ilm-i ikmetim apusn saa adum. Gir
ehre geldi. Eydr,
10
bir gn Nl kenrnda bir kk grdm, anda ahret itdm,
11

b-dest aldum. N-gh gzm bir ib-ceml aravaa dound. [117
a
]
1
Diledm ki
an nayam, nice zdur bilem. Eyitdm: Kim arava-
2
-sn? Eydr, en-nn
radan ki seni grdm, andum ki delsin.
3
Biraz yan geld, seni lim andum.
Da yan geld, seni
4
bir rif andum. Sen od bulardan birisi deglmisin?
Eyitdm,
5
nice? Eydr, del anduum old kim, eger del olmasa ahretsz
6

gezmezd. Eger lim olsa, n-marem yzine bamazdu. Eger
7
rif olsa,
147
adan ayr bilmezd. Baa kim aravasn
8
diy ormazdu, didi. Da
grnmez old, bildm ki ol dem
9
deglmi. Bu kerre da cnuma bir od ddi,
ayrn aldum. Deizden
10
yaa vardum bir cemat gemiye girrler. Ben da girdm.
Bir iki gn
11
gitdk. Bir tcir bir bahlu gevheri yitdi. Bir bir gemi aln arardlar.
[117
b
]
1
Bulunmad. Cem-i al ittif itdiler ki gevheri bu derv ald.
2
Pes an o
dgdiler, or ar itdiler. Ol epsem nmazd.
3
nki addan gedi, bir nesne didi, bir
nice bi bal deizden
4
ara geldi, her birin aznda bir gevher. en-nn birinden
ald,
5
ol bzirgna virdi. Gemi al an grdiler, ayana ddiler,
6
o r dilediler.
Naldur, en-nn eydr, bir kez m alarndan
7
gezerdm. Grdm bir
cemat ayrular cem olmlar. ordum ki, luz
8
nedr? Eyitdiler, bunda bir
marada bir bid vardur, ylda bir kez
9
ar ayrulara, mbtellara du ider. a
Tal anu dus
10
berektnda if virr. Gider gir maaraya girr, bir yla degin
11

maz didiler. Ben da kydm. Ol nca bira gn gedi. [118
a
]
1
d grdm,
be-yet af, bezi ar, gzleri uur.
2
Anu heybetinden ol aa od ddi. efat
gziyle ol
3
ala bad, gir gke bad, ol ala frdi. Hep sa oldlar.
4
Pes diledi ki
maraya gire, vardum etegine yapdum. Eyitdm: Tar in
5
hir illetlere ilc
itd, bn illete da ilc eyle. Baa
6
bad, eydr, y en-nn o beni kim dost
aametden ayr
7
kiiye yapca, ne seni oya ne beni, ikimizi da helk ide.
8
Bun
didi, maraya girdi.
Naldur, en-nn eydr: Otuz yl al
9
davet itdm a Talnu yolna.
d-la bir kii geldi. Gelmesine
10
sebeb old kim: Bir gn bir pdih ol kend
gebe<>iyle benm mescidmden
11
geerdi. Ben eyitdm: lemde h kimse ol
kiiden ama olmaya ki [118
b
]
1
kend bir af ola bir av kiiyle ekie. Ol pdih-
zde ier
2
girdi, eydr, y ey bu sz ki did, bunu mans nedr? Ben eyitdm:
3

dem ol ki bir afdr perverdigr atnda, imdi bu afln
4
undur, enniyet
balar, ben flnam dir. Bilmez ki perverdigr atnda
5
midr nedr, didm. nki
bu szi iitdi ki bezi mteayyir
6
old. urd, gitdi. Yrndas geldi, eydr, y ey
Tarnu
7
derghna yol nicedr? Eyitdm, yol ikidr: Biri kii yoldur,
8
biri ulu
yoldur. Kii yol oldur ki dnyy terk idesin.
9
Ulu yol oldur ki her nesne ki Tardan
148
ayrdur an terk
10
idesin, glni cemisinden al idesin. Ol pdih-zde
11
eydr:
didi. Da bir ab [119
a
]
1
geydi, ibdete mel old. Az
zamnda bidlerden old.
2
Naldur, bir kii en-nn atna geldi, eydr, y ey borluyam,
3
h nesnem
yodur didi. en-nn yirden bir a ald,
4
aa virdi. Ol a zmrrdden old. Yz
dnra virdi.
5
Naldur, en-nn eydr, bir kerre seferde bir avrata aldum. Aa
6

muabbet yetinden ordum. Eydr, y ndn muabbet yeti mi
7
olur, eydr.
Eyitdm, nin? Eydr, an-unki mabbu nihyeti
8
yodur.
Naldur, en-nn eydr, bir seferde bir yazya uradum.
9
mevsimi-y-idi,
ar dmidi, ol yaz olu ard.
10
Bir kfir grdm, bir uval aruy ar stine aar.
Eyitdm:
11
Neylersin? Eydr, uuazlar bugn nesne bulmaysarlar, yisnler [119
b
]
1

direm, ola ki Tar baa ramet ide. Ben eyitdm bir gebr
2
bir ki dneyi ama-la h
a Tal abl ide mi? Eydr,
3
abl itmezse da aaram, baa ol yiter. en-nn
eydr, nki
4
acca vardum ol gebri grdm, lar gibi avf ider.
5
Bun grdi,
eydr, y en-nn grd mi ol adum tom
6
bitdi, ilm virdi, beni in eyledi,
kend evine davet
7
eyledi. en-nna bu sz mkil geldi. Eydr: lh, bu dkeli
8

kermet bir gebre ki vird, r yl mri ydl-la gemi
9
ola, bir avu aruya
virmek yet ucuz bzrdur. Htifden
10
vz geldi kim: a celle ve al her kiiyi kim
ouya, illetsz
11
our ve da her kiiyi ki sre, illetsz srer. Y en-nn [120
a
]
1

sen fri ol kim,
78
ileri sen alu
2
ys-y-la aan bir olsar.
Naldur, en-nn eydrdi ki, kend
3
nefsini grmekden yaramaz icb
yodur. Ve da dirdi ki,
4
ikmet ol midede ki, amdan olu ola, yol bulmaz dirdi.
5

Ve da eydrdi ki, Tar mnu almeti oldur ki, bendeyi
6
dervlikden or dir-idi.
Ve da eydrdi, muabbet almeti
7
a-y-la oldur ki, Tarnu muabbetine
tbi ola yan Resl,
8
aa tbi ola, alda ve eflda, buyrularda, snnetlerde. Ve
da
9
eydrdi ki, her kiin ki nsi al-la ola hergiz a-la ns
10
utmaya. Ve da

78
Hd 11/107.
149
eydrdi ki, her nesnen ubeti vardur, muabbet
11
ubeti oldur ki mabbu
ikrinden fil ola. Ve da [120
b
]
1
dir ki: au maabbetin almeti oldur kim,
her nesne ki seni Tardan
2
men ide, aa mel olmayasn.
Ve da dir ki, gl astalnu
3
almeti drt nesnedr: Biri oldur ki atdan
alvet bulmaya.
4
kinci oldur ki, Tardan orus olmaya. nci oldur ki, her
5

neye baarsa ibret almaya. Drdnci oldur ki, her nesneyi limden
6
iide fehm
idemeye, dirdi. Ve da drt avmu tevbesi
7
gnhdandur, avu tevbesi
afletdendr. Ve da dir ki: Kii ki
8
Tardan ora, gir Tarya na. Her kim
Tarya na, her kim
9
Tarya na, urtla. Ve da ordlar ki, kimle obet
idelm?
10
Eydr, ol kii ile ki anu milki olmaya ve h lda saa mnkir
11
olmaya ve
da sen taayyrle mteayyir olmaya. Ve da ordlar ki, [121
a
]
1
tevekkl
almeti nedr? Eydr, oldur kim cmle aldan amau
2
kesesin. Aa ordlar ki,
dny ne nesnedr? Eyitdi, her nesne ki
3
seni adan yar, dnydur. Ve da
ordlar ki, fler ne
4
kiidr? fler anlardur ki, cem-i nesneyi terk ide, a
Taly
5
itiyr ide.
Naldur, en-nnu ki veft yan geldi, aa
6
didiler ki, murdu nedr?
Eydr: Murdum oldur ki a bilem,
7
eger bir nefesde lrsem lem. Pes bu beyiti
oud ki,
8

9
yan oru beni ayru
itdi, ev ve itiy beni yad
10
ve muabbet beni ldrdi ve Allh beni diri ld.
Naldur,
11
ol gice ki en-nn veft itdi, bir azz an dinde [121
b
]
1
grdi ki
yetmi resl an aruladlar ki, Tarnu dost
2
en-nn gelr an arularuz didiler.
Naldur, n en-nn
3
veft itdi, anu yanuda bir a grdiler yeil yazlm
ki,
4
yan bu Tarnu dostdur,
5
Tarnu
muabbetinde bun ldrdi. nki cenzesini gtrdiler,
6
ol gn gne yet syd.
ular havda aa glge
7
itdiler, evinden abrine degin. Ve da bir mein didi ki:

8
en-nn barman tbtdan ard, al
9
eyle andlar ki diridr.
Tbt aaa odlar, grdiler ki
10
lmidr, amm ne adar ki cehd itdiler barman
aaa oyamadlar.
150
11
ikyet-i Byezd-i Besm
[122
a
]
1

2

Byezd-i
3
Besm rametullhi aleyhi. Ekber-i
meyi, aam- evliy-y-d.
4
Tarnu alfesiydi ve lem ub idi. Anu
riyetlerin
5
ve kermetlerin addi hisb yo-d. Esrrda b-nar
6
idi. Dyim
urb- heybet mamnda-y-d. ns maabbetde
7
ar olmd. Dyim teni
mhedede-y-idi. adde, rivyetde
8
l-y-idi. Andan den kimse aii beyn
itmedi. Evvel
9
keml mertebesine adem Byezd od. Anun Cneyd rametullhi
10
aleyhi Byezd aramuza ol Cebril gibidr. Da Cneyd didi ki,
11
cem-i
slikler nihyeti Byezd bidyeti-y-idi. ey Eb [122
b
]
1
Sad Ebul-ayr:
Eydrdi, on sekiz
2
bi lemi Byezdden olu grdm, Byezdi ortada
grmedm,
3
yan Byezd a atunda mav olmdur. Byezd dedesi
4
bir gebr
idi. Besmu ulularndan biri anu atasyd.
5
Ol dyim l ehli-y-idi. Andan ki tod,
yle ib-
6
-l tod, belki anasnu arnnda aber iderdi.
Naldur
7
anasndan, eydr: Byezd arnumda-y-iken her ne vat ki bir bhel
8
loma azuma alurdum arnmda hareket iderdi, t ol lomay
9
bramaynca arar
itmezdi.
Naldur, anas an mektebe virdi.
10
Bir gn bu yete iridi ki:

79

11
yan baa kr it, da anana ullu it. Ben iki eve [123
a
]
1

kethdalu idemen. Y beni o Tarya ullu ideyim, y Tardan
2
dile saa ullu
ideyim. Anas eydr, y oul ben kend
3
aum saa ell itdm, var Tarya ullu
eyle, didi.
4
Hemn Byezd Besmdan gitdi. Otuz yl mda riyet
5
ekdi, al
uyuszl ekdi, yz on eye imet
6
itdi, dkelinden fide utd. Anlardan biri
Cafer d
7
idi.
Naldur, Byezd: Riyetde ve mchedede ol adar nesne
8
ki kesb itdm,
anam ullundan buldum. Bir gice anam
9
u diledi, u getrmege vardum. Ben u
getrince anam uyum.
10
Barda elmde utdum, barda elmde ond. Anam uyand

79
Lokman 31/14.
151
11
ol l grdi, baa du eyledi. Pes baa eyitdi: Y Byezd [123
b
]
1
ol apunu
yarusn rt. Ben aba degin uyumadum, apuy
2
lerdm ki aceb yarus mdur,
degl midr diy. T anam szne
3
mualefet ola diy, ordum. Her nesne ki
buldum, ol abda
4
buldum. Malbum apudan ier girdi.
Naldur, Byezd eydr:
5
On iki yl nefsme demrcilik itmiem. Riyet
kresinde
6
mchede odyla nefsm demrin eritdm. orlu rsi zerinde
7

melmet ekiyle dgdm, t nefsmden bir yne dzdm. Bi yl
8
da aa ayal
urdum, t ald. Bir yldan sora itibrla
9
naar itdm, bnumda benlikden bir
znnr buldum. Bi yl da
10
cehd itdm, ol znnr kesdm, yei mn getrdm.
Cem-i
11
al l bildm, dkelini defn itdm, cenzelerinden dndm, [124
a
]
1

zametsz Tar Talnu inyetiyle Tarya iridm.
Naldur,
2
bir kez elinde bir elma var-d, eyitdi, ne laf elmadur.
3
Srrna nid
geldi kim, utanmaz msn ki bizm adumuzla elmay oursun.
4
r gn Tarnu ad
glinden gitdi. Andan sora ki da Besmu yimiin yimeye.
Naldur, bir kez geerken
6
bir ite urad etegini divrdi ki ol ite degmeye. Ol
7

it ol dem sze geldi, eydr: Y Byezd, etegni benden
8
ne dirersin? Eger ben uru
olam benden saa ziyn yodur
9
ve eger ya olam uyla yuyasn arna, amm eteg
saa degeydi
10
deiz uy an artmaya. Byezd eydr: Sen hir murdrdur,
11

benm bnum necisdr, gel yolda olalum. Ola ki bir arl [124
b
]
1
l ola. Ol
itgez eydr, benm yoldaluma ly deglsn.
2
Ben alu merddiyem, sen
mablsan. Her kii ki beni gre ala or,
3
her kim seni gre es-selmu aleyke y
sulnul-rifn dirler. Ve ben
4
henz bir kemcegi irte kemrem diy omazam,
sen bir kp budayun
5
var, an yiyem dirsin. Da senle ben nice yolda olam didi.
6
Byezd eyitdi: Ey dir bir it yoldalna da ly
7
olmadum. Ol aamet ve
cell issi Tarya nice yolda olam.
8
Pes Byezd gli ar old, eydr, varaym bir
znnr alaym,
9
bilime balayaym ki alu itid benden kesile didi. Vard
10
bir
kimseden bir znnr buld, and ki bir aaya vireler. Eydr, bu znnr
11
nieyedr?
Eyitdi, bi altunadur. Nid geldi kim, y Byezd bilmez misin [125
a
]
1
ki ol znnr ki
152
sen gibi kii uana bi altundan eksk mi
2
olur? nki bun iitdi, kr itdi. Bildi
kim henz au
3
inyeti vardur.
Naldur, a Beln bir mrdi var-d,
4
azm itdi ki acca vara. a aa
eydr, evvel Besma
5
var, Byezdi ziyret it. Ol mrdi Besma urad, Byezdi
6
grdi. Byezd aa ord ki, kim mrdisin? Eydr, a
7
mrdiyem. Eydr, ol
nice kiidr? Eydr, a aldan fri
8
olmudur, tevekkle oturmdur, eydr ki,
eger gkler bardan ola,
9
yir demrden ola, gkden hergiz yamur yamaya, yirden
nesne
10
bitmeye ve cem-i lem benm aylum ola, ben h bir ua yimeyem,
11

tevekkli terk itmeyem. Byezd eydr, zih ab ve kfir ve mrik [125
b
]
1
kii-y-imi.
Eger ben bir u olsam, ol ehr zerinde umazdum.
2
Sen gir anda var, aa eyit ki:
Tary etmek birle mi tecribe idersin?
3
nki arnu adur, bir sen gibi kiiden
dile. Bu bo tevekkl
4
bir yaa o ki t ol ehir sen mlndan ylmaya. Bu
heybetden
5
ol kii dndi, acca varmad, ae vard. Eydr, ne tz
6
geld? Bu kii
eyitdi, siz didiz ki, Byezdi ziyret eyle, vardum
7
an grdm. Ortada bu sz gedi,
geldm ki size ar idem.
8
a bu szleri iitdi, bildi ki ha idermi, amm ihr
9

itmedi. O mrdine eydr, ol eyle diyicek, sen dimed mi kim
10
ol yledr, sen
nicesin? Eydr, dimedm. a eydr, var
11
imdi. Ol mrd gir Besma vard. Srdi
Byezd atna [126
a
]
1
vard, eyitdi, ol yledr sen nicesin? Byezd eyitdi: Eger
2
ben
dirsem sen ne bilesin? Ol kii eydr, Tarun ra
3
yirden gelrem br bir cevb
yazu, alaym gideyim. Byezd
4
bir kda yazd: ol kiiye virdi.
5

Mans oldur ki, Byezd vcd yodur, vcd ada mav
6
olmudur. Bir kii
mav ola, anu ne tevekkli ola, ne il
7
ola. An-un kim bular fatdur. nki
mevfu vcd olmaya
8
fat anda ola? bu manyi virr kim,
9

eger tevekkl ve d ve il malu fatdur, li bunu
10
gibi fatlardan
mnezzehdr. Meger a asta olmd kim, mara-
11
mevtde bu cevba muntar
idi. Mrd geldi. a ord kim, [126
b
]
1
ne didi? Mrd kd eline virdi. Ald oud,
grdi. Eyitdi:
2
h imdiye degin arada almam, yii Mslimn olma gerek diyp
3

balad ki: didi.
4
Da tevbe itdi, fil-l
cn teslm eyledi raiyullhu anhu.
153
5
Naldur, en-nn. Byezd bir gice ibdet evn bulmad.
6
Eydr, gr
evmzde nesne var m? stediler yarm alum zm
7
buldlar. Bir kiiye virdiler.
Eydr, evmz bal dkkn olmu
8
didi. Andan ibdete mel old, evn buld.
Naldur,
9
Besmda bir gebr var-d. Eyitdiler, gel Mslimn ol. Eydr, vallhi
10
Mslimnl Byezd itdgi gibi olursa benm elmden gelmez
11
ve ger fln al
gibi olursa an gerekmez.
Naldur, ey [127
a
]
1
Sad geldi ki Byezdi ziyret ide. Diledi ki Byezdi
naya. Byezd
2
an bir mrdine avle ld ki ad Ry-idi. ey Sad, R
3

atna vard, grdi bir yazda namz lur, oyunlar otlar, bira urd
4
ol oyunlar
alar. nki namzdan fri old, Sade ord ki, ne
5
dilersin? Eyitdi, ss etmek birle
zm dilerem. Ol dem iret itdi,
6
bira etmek r getrdi. Bir aac vard ki oyun
srerdi, an ortasndan
7
d, yarusn kend yanna dikdi, yarusn anu atna dikdi. Ol
dem
8
yeerdi, zm virdi. Ol aa ki R atnda a zm virdi.
9
Sad atnda ara
zm old. Yimege baladlar. Sad ord ki,
10
nin benm zmm aradur, sen
adur? R eydr, an-un ki
11
ben yan birle diledm, yanl a old. Sen
imtindan diled, [127
b
]
1
imtin ekdr, aradur. Aa ly ara old. Andan sora
R
2
bir kilm virdi ey Sade, eyitdi, bun ala. nki ey
3
Sad acca vard,
bir yirde od, unutd. itdi bulumad, eyitdi,
4
h ol derv kilmi gitdi. Gir
Besma geldi, grdi kim kilm
5
gir Rdedr.
Naldur, bir gn bir kii Byezde aydan bir mesele
6
ord. Byezd cevb
didi, ol kii dyemedi. Eridi bir are
7
u old. oald bir gl old. Byezd bir
mrdi n-gh ier
8
girdi, grdi bir gl aru u urur, ord ki, bu nedr? Eydr,
nden
9
bir kii geldi, aydan bir mesele ord. nki cevb iitdi,
10
miskn eridi, u
old.
Naldur, bir gn bir imm mescidde imml
11
iderdi. Byezd da aa uyd.
Hemn ki selm virdi, Byezd [128
a
]
1
atna geldi. Bir laa oturd. Byezde ord ki,
kru kesb nedr?
2
Byezd eydr, abr it ki bu namz a ideyim, andan sora
3

154
cevb vireyim. mm eydr, nin a idersin? Eydr, bir
4
imm ki razz bilmeye,
uyma nice drst ola, didi.
Naldur,
5
Byezd eydr, srruma nid geldi kim, bizm aznemz aatlardan
6
oludur. Bir nesne getr ki bizm aznemzde olmaya. Byezd didi kim,
7
ol ne
nesnedr? Aciz, niyz, b-relik, orludur. Bir azz bu many
8
nam itmidr:

9

Naldur, bir gice yatsudan
10
aba degin ayanu ba barma zerine urd.
Gzlerinden
11
an ya dkilrdi. Bir imi vard, ol mhedesinde-y-idi. [128
b
]
1
Ol
gn Byezde eydr: Y ey bu giceki nabden bu ben bende-i
2
afe bir nab vir.
Byezd eydr, evvel ademde ara vardum,
3
ar bir a urd gibi grdm. Eyitdm,
y ar mabbe senden nin
4
virrler ki:
80
getr. Ar
eydr, ne
5
dirsin? Benden ne gizlersin, dost senden nin virrler,
6

dimidr. Beni n gller atnda iste.
7
h ne aceb ldur, gk al yir
alndan orarlar. Yir al gk
8
alndan orarlar. Pr yigitden ister, yigit prden
ister;
9
zhid rbtden, rbt zhidden. Byezd eydr, andan sora
10
urb
mamna iridm. itb geldi kim, ne dilersin dile. Didm,
11
benm dilegm yodur.
Gir sen benim-n dile, elbetde dile. Eyitdm, [129
a
]
1
seni dilerem. Mdm ki
Byezd, Byezdl vcdndan bir erre oya,
2
bu dilek muldur.
Eyitdm, cem-i ala ramet eyle.
3
Eyitdiler, arduna ba. Badum grdm ki a
celle ve al al zerine
4
dkelinden mfidr, skin oldum. Yine didm, blse
ramet it.
5
Eyitdiler, kstl itd, ol otdandur, oda lydur. Cehd it ki
6
oda ly
olmayasn. Oda atlanmazsn, yine ol atlanur.
Naldur,
7
Byezd eydr, bi mamda i a celle ve al beni r itdi,
8
her
mamda bir memleket ar itdi. H birin abl itmedm. Sora
9
baa eyitdi: Y
Byezd ne dilersin? Eytdm, an dilerem ki h dilemeyem.
10
Naldur, bir kii Byezd atna geldi, eytdi, baa bir nesne gret ki
11
an
ileyem urtulam. Byezd eydr, iki arf gren yiter: Biri oldur ki [129
b
]
1
Tar seni

80
Th 20/5.
155
bilr bilesin. Ve biri oldur ki her nesne ki idersin an
2
grr bilesin. Ve da bilesin ki
Tarnu amele h itiyc yodur.
3
Naldur, Byezd eydr, mnctda didm ki:
4
yan ne
aatla seni bulam ve ne arle saa iriem?
5
Didiler, y Byezd:
yan kendi
6
al ile boa, andan sora beni al.
Naldur, Byezd eydr,
7
retde eger ddrn gstermeye, ol adar h u
feryd idem ki
8
amu ehli benm ferydumdan kend ablarn undalar.
Naldur, otuz
9
yl glmi istedm, bulmadum. Sora didiler: Y Byezd
bizden ayr
10
da nesne mi istersin ki, gl-ile ne i var-d? Ve da
11
eyitdi:
Tarnu bendesi vardur ki eger sekiz uma ziynet-ile anlara [130
a
]
1
ar ideler,
anlar feryd ide amu ehli gibi ki bun bize
2
gerekmez, seni diyeler. Ve da didi ki, bir
erre Tar marifeti leeti
3
glde yigrekdr umada bi ardan. Ve da didi ki,
ilm-i abr
4
ol kiiden baa bilinmidr, ilmden malma vara, aberden
5
aber vire
ki ne var? Eger ol kii ilm al-un ouya
6
ve ululu bulma-un ve da dny
mertebesin l ide, t
7
an al begeneler, her gn Tardan ral arta. Ve da didi
ki,
8
rif oldur ki ardan serya degin naar ide, yz bi
9
ibret ve yz bi ikmet ala.
Ve da yz bi muarrab ferite
10
anu zviyesine gireler. a marifetine anlar-la
bile ire. Ve da
11
anu girmeginden mandan aberi olmaya. Ve da a celle
[130
b
]
1
ve al evliynu gline naar itdi. Ol gli grdi ki marifet
2
ykin ekmez,
at yodur. An ibdete mel itdi. Ve da
3
bir kimse ki a seve nin
vardur: Biri oldur ki aa
4
deiz savet gibi savet vire. Ve da didi ki, gne efat
5
gibi efat vire. Ve da yir gibi tevu vire.
Naldur,
6
Byezde ordlar ki, rnu kemli nedr? Eydr, kemln
bilmezem
7
amm kend rmdan bir emmesini diyeyim. Eydr, benm rm
8

yledr: Eger a Tal bir bendesini al-y illiyyne irdre
9
ve baa dyim
esfel-i sfiln smet ide ben ol bendeden
10
da yig r olam. Ve da Byezd eydr:
rif ol kiidr ki
11
dnde Tardan ayr nesne grmeye, uyanu lnda [131
a
]
1

Tardan artu kimse fikrine gelmeye ve srrn Tardan kimse-
2
-y-ile sylemeye.
156
Ve da eyitdi, nefsmi Tarya davet itdm,
3
abl itmedi. Ben da an terk itdm,
yaluz arete vardum.
4
Ve da eydr: Tary dmde grdm, baa eydr, ne
dilersin?
5
Eyitdm, an dilerem ki sen dilersin. Eydr, sen benmsin ben senm.
6
Ve
da mnctda eydrdi ki, lh, ne vate degin bu benlik senlik
7
aramuzda ola?
Benm benligm ortadan gider, t yaluz sen olasn.
8
Ve da, lh mdm ki
senleyem cem-i nesneden ziydeyem
9
ve hemn ki benmleyem cemsinden
eksgem. Ve da eydr, lh
10
baa zhidlik gerekmez beni esrrdan lasn, beni
dostlaru
11
mertebesine oyasn. Ve da eydrdi ki, lh ben kemne, [131
b
]
1
ciz ve
af, ar ulam, seni sevsem aceb degl. Aceb
2
oldur ki, sen an sulnsn, ben
muhtc ul seversin.
3
Naldur, Byezd dyim Allh Allh, dirdi. nki veft itmege
4
yan geldi,
gir yle Allh Allh, didi. Pes eyitdi: lh
5
seni her vat-ki ikr itdm, aflet-ile ikr
itdm, imdi da
6
cn virrem, sen atudan filem. Bilmezem ki ur
7
ne vat
olsar? Ol ur iinde, ol ikr iinde cn
8
teslm ld.
Naldur, Byezd bir mrdi var-d: Eb Ms
9
adlu. Ol gice ki Byezd
veft itdi, Eb Ms anda r
10
degldi. Dnde grdi, ar ba zerine gtrr.
ab
11
urd gitdi ki, bu di eye diye. Geldi grdi ey [132
a
]
1
veft itmi. Eb
Ms eydr, nki bu l grdm, dmi
2
da unutdum. aly cem oldlar,
ey tbtn getrdiler.
3
Ben da cehd-ile tbt altuna baum zerine getrdm.
4

ey tbtdan ard kim, y Eb Ms gice ki d tabri
5
budur ki, hemn ar
gtrmisin.
Naldur, bir kii da Byezdi
6
dinde grdi. ordlar ki, Mnkir ve Nekrle
nitd, ne cevb
7
vird? nki sul itdiler yan perverdigru
8
kimdr?
Didm ki, beni baa orma, arete oru ki ben
9
anu nesiyem. Ol her ne buyurursa
ben olam. Eger bi kez
10
diyem ki perverdigrum oldur, ol baa benmdr dimeyicek
fidesi
11
yodur.
Naldur, bir kii da Byezdi dinde grdi. [132
b
]
1
Didi ki, aret senle
neyledi y Byezd? Eydr, izzet itdi.
2
Y Byezd baa ne getrd? Didm, lh
157
nesne getrmedm ki arete
3
ly ola, amm irk da getrmedm. aret-i izzet
didi ki,
4
yan sd gicesi irk degl midr? Ol
5
Byezde ord, sd gicesi
nice nesnedr? Eydr, bir gice
6
sd idm ki arnum ard, didm ki sd arnum
artd.
7
Geri fikrme geldi amm vh sd diyince istifr
8
itdm idi. aret-i izzet
baa itb itdi.
Naldur, Pr
9
mer, Byezdi dnde grdi. Eyitdi: Ey suln baa
10
bir
naat it. Eydr, bu al bir nihyetsz deizdr,
11
anlardan urtlmaa bir gemi dz,
cehd it ki gemiye binesin, cnu [133
a
]
1
ol deizden urtarasn.
ikyet-i Abdullh bin Mbrek

2

3

Abdullh bin Mbrek
4
raiyullhu anhu. Aa sulnul-ulem dirlerdi. lm ve
ecatda,
5
fal ve belatda b-nar idi. Eb-i aratu muteemi-y-idi.
6
Erbb-i
eratu muteremi-y-idi. Anu mehr tanfleri
7
var-d. Anu tevbesine sebeb old
kim, bir z sevdi, abru
8
ve arr almad. Bir gice mevsimi-y-idi, yet od.
9

Bir gice yaluz ol mabben dvrna vard. Ol mabbe da
10
am zerine d.
Bir birine aru aba degin urdlar.
11
Mein balad, yatsu namzn andlar, fil-
l ab old. [133
b
]
1
Bildi kim ol gice aba degin ol mabbeye ayrn alm.
2

Srrna nid geldi kim, utan y Mbrek ol, bunu gibi havda
3
bir gice aba degin
kend nefs-in urursn ve eger namzda
4
bir uzun sre ousalar incnrsin
duymazsn ki Tarun
5
ki ol adar urasn. Hemn ol dem l mteayyir old. Ol
6

mertebeye iridi ki bir gn anas ba girdi, grdi ki Abdullh
7
uyur. Bir byk ylan
bir reyn buda aznda dutm siegin
8
orur. Abdullh alda Mervedendr.
Merve orsnda bir ehirdr.
9
Merveden Badda vard, meyilerden o keml
l itdi.
10
Anlarula o obeti old, gir Merveye geldi. Anda vaa, derse
11

mel old. Sora icza vard, mcvir old.
Naldur, [134
a
]
1
Abdullh bir yl acc lurd, bir yl azya giderdi, bir yl
da
2
bzirgnl iderdi. Asn ebna yosullara ledrrdi.
3
urm alurd,
158
dervleri cem iderdi. anuz ki artu yir,
4
her bir urmya bir aa virem dirdi.
Hem eyle iderdi.
Naldur,
5
Abdullh bir gn geerdi, yolda bir gzsz ururd. Aa didiler ki,
6

Abdullh bin Mbrek geliyorur, her ne murdusa andan dile. Ol gzsz
7
eyitdi: Y
Abdullh baa du eyle, a Tal baa gzmi gir virsn
8
didi. Abdullh ban
aaa ald, andan sora du eyledi.
9
a Tal gzin gir virdi.
Naldur, Abdullh Mervedeydi, i-
10
-l-icce ay girdi. Abdullh accu
hevesinde-y-idi. Eydr, imdi anda
11
varmazam, anda r olmaynca bunda clar
ameline mel [134
b
]
1
olaym. Bir yazda irm geyp gezerdi. N-gh bir arya
urad,
2
yle bklmi bir a elinde, aa urad, eydr, y Abdullh meger
3
ac
hevesindesin clar amelin ilersin. Abdullh eydr, yet
4
rzdur. Ol ar n
eydr: Beni senn gnderdiler, gel seni
5
Arafta ileteyim. Abdullh eydr,
gn almdur nice iletrsin
6
Merveden Arafta? Eydr: Ey Abdullh, ol kii ilete
ki, Resl-ullh
7
bir gicede ev edn mamna iletdi. Bir kii ki ub namz snnetin
8

seccdede lm ola, faray Ceyhn kenrnda lm ola, da
9
gn omadn
Merveye gele, senle yolda olmaa yaramaya m,
10
didi. Abdullh eydr, imdi
grelm didi. Revne oldlar.
11
Abdullh eydr, ulu rmaa iridk ki gemiyle hezr
zametle geilrdi. [135
a
]
1
Baa eydrdi ki, gzi yum. Yumardum. Kendyi te
kenrnda grdm,
2
arefe gn tamm Arafta iridk, acc ldu. arcu eydr,
3

gel bunda bir olum vardur ki gresin. Abdullh eydr, bir maraya
4
vardu. Bir
yigit grdm yetde bezi ararm, amm yzinde nr balr
5
Hemn ki anasn grdi,
ayana ddi, yzin srdi,
6
Allha kr itdi. Eyitdi, benm vatum ar olmudur kim
giderem,
7
beni arasn. ar eydr, y Abdullh gitme bun aralum
8
didi. Ol adar
urdum ki veft itdi. Defn itdk. ar eydr,
9
benm da varum yodur, ben da
veft idem, gelesi yl
10
gelp grmeyisersin, didi.
Naldur, Sufyn- evr bu arcu
11
ldkden sora dinde grdi. Meger
Abdullh da lmidi. [135
b
]
1
Sufyn ol arcua ord ki, Abdullh l nedr?
arcu eydr:
2
ki kerre Tar Tal aretine vard rametullhu aleyhi
159
3
ikyet-i Sufyn- evr Rametullhi Aleyhi

4

5

Sufyn- evr rametullhi aleyhi yle kii-y-idi ki
6
aa Emrl-mminn dirlerdi.
Muted-y al-d. Verada, tavda
7
edebin, tevunu addi yo-d. Bir gn
bir pr Sufyn atna
8
geldi, namz ld. aru aaln oynard. Sufyn eydr, bu
namzu
9
namz degldr. ymet gninde bu namz yze ursarlar. Ol pr
10

alfe-y-idi. Bu sz aa at geldi, gli iinde utd. Bir gn
11
buyurd ki, varu
Sufyn getr, benm atmda asu, baa bunclayn [136
a
]
1
kelici itdi. Ol demde
Sufyn yaturd, ba bir ey dizinde-y-idi, bir aya bir ey dizinde-y-idi ve bir
aya bir ey dizinde-
2
-y-idi. Anlara bu l malm old. Dilediler ki Sufyn
uyaralar. Ol
3
od uyanu idi. Eydr, Nedr? Ol l didiler. Eydr, benm cnm-un
4

ayrmazam, amm yz kiin andan ma gerek. Alad, lh
5
at ut anlar.
Hemn ki bu laf Sufynu azndan d,
6
bir vz opd. alfe dkeli nkerleriyle
yire gedi. Ol eyler
7
eyitdiler, y ey ne tz old. Eydr, biz au derghnda
8

dyim yzmz uyn alamuz.
Naldur, bir kez Sufyn asta
9
old. alfe aa yet muteid idi. Bir Narn
abbi
10
var-d, Sufyna gnderdi ki aa ilc ide. nki arresin
11
grdi, eyitdi: Bu
bir erdr ki Tar orusndan yregi gynmi, [136
b
]
1
cigeri pre pre olm. Bir dn
iinde ki bir er yle ola, anu
2
dni bl olmaya diyp znnrn kesdi, Mslimn old.
3
Bir yigid acc fevt old, Sufyn atnda bir h itdi, Sufyn
4
eyitdi, drt kez acc
ldum sen olsun, bir h baa
5
vir. Yigit eydr, virdm. Ol gice Sufyn dinde
grdi ki,
6
eyitdiler: Y Sufyn yine bir alu bzr itdn. Cem-i Araftda uranlara
7
smet itseler dkeli bay olarlard, didiler.
Naldur, bir gn
8
Sufyn etmek yirdi. Bir presin kend yirdi, bir presin bir ite
9
virrdi. Eyitdiler: Y ey nin etmegi aylula yimezsin? Eydr,
10
an-un ki
etmegi ite virrem irteye degin ps-bnl ider ve eger
11
ki ehl-i ayluma virem, beni
atdan men ider.
160
Naldur, [137
a
]
1
Sufyn eydr, alama on czdr, ouz cz riydur, bir cz
2
Tar-undur. Ol Tarun olan ylda bir kez gzden amlaya
3
yiter. Ve da
eydrdi ki, eger cem-i al, lemi rsalar ki bu gn
4
giceye degin her ki
lmeyecegin bile ursun diyeler, h bir kii
5
urmaya. Eyle olca, bu ne arr idecek
dnydur didi.
6
Ve da eydr, aceb budur ki lmege od ekk yodur. Eger
7

arsalar ki yaran tamm itmi kim var diseler, h kimse virr
8
bulunmaya. Ve da
sulnlaru yigregi oldur ki limleriyle ura otura
9
didi. Ve da eydrdi, alu azzi
be ifedr: Biri
10
limdr ki zhid ola. Biri fardr ki f ola. Biri
11
baydur ki
tevu ola. Biri yosuldur ki kir ola.
Naldur, [137
b
]
1
Sufyna ordlar ki, resl-ullh -allalhu aleyhi ve selem-
buyurmdur ki
2
Tar tebreke ve tal dmn utar ol evi ki anda et yimek
3
o ola.
Sufyn eydr, aybet ehlini dimidr ki, alu
4
etin yimekdr, didi.
Naldur, Sheyl bin Abdullh Tser
5
eydr: Sufynu veft yan geldi,
baa eydr, yzmi yir
6
stinde odum. Yrenlerine aber idem, cmlesini anda r
buldum.
7
Didm, size kim aber itdi? Eyitdiler, cmlemz dmzde grdk ki,
8

Sufyn namna r olu didiler. Geldk, vat ar olm.
9
Bilden bir kse aa
ard, eyitdi, bun adaa vir. al
10
eyitdi: y sbnallh bu Sufyn cem-i
ala naat iderdi,
11
ne alama. Kend bu adar aa alarm. Sufyn eydr:
Ayru [138
a
]
1
nesne fikr itme ki, bu aa benm dnim ps-bndur. mnum
eyn
2
errnden bunula aladum. nki baa eyde ki, ne yirsin? Eydrdm ki,
3
u
aa bilmde. nki eyde ki, ne geyersin? Eydrdm ki, u
4
aa bilmde. bls
vesvsn bunula def iderdm didi.
5
Andan sora ehdet kelimesin getrdi, cn
teslm ld.
6
Ol gice ki ldi, dinde grdiler ki, cennetde bir aacdan bir aaca
7
uar.
Eyitdiler, Tar Tal senle neyledi? Eyitdi, bir adem ra
8
badum, bir adem
umaa badum.
ikyet-i Eb l aul-eru

9

10

Eb l a
11
addese-Allhu rahul-azz.Yigne-yi ahd-d. ey-i vat-
161
d. [138
b
]
1
Zhdi, ibdeti yetde-y-idi. mri tevekklde gedi. Cem-i ulmda
2

kmil-idi. Her fende o tanfleri var-d. arat brhm
3
Edhemden l itdi idi.
Eydrdi kim, bi yidi yz sta
4
imet itdm, didi. Tevbesin evvel sebebi old
kim, bir bzirgn
5
ol-y-d, o ml var-d. Andan ki dndi yolda bir kfire
6
urad.
a ord ki, ne idesin? Eydr, ticret iderem.
7
Bu ula ki aleb idersin ne emek
ekersin, eger senle ve
8
sen-n tadr olm ie ne zamet ekersin ol saa
9

degiser ve eger senle tadr olmam ise yz bi cehd
10
it saa degmeyiser. Bu sz
ae yet eer itdi.
11
Bele geldi. Belde yet a olm-d. al [139
a
]
1

birbirin yimel olm-d. Cem-i al ualu-y-d. Yolda bir
2
ul grdi ki o gler,
fera iderdi. al didiler ki,
3
utanmaz msn, cem-i al yle mell, sen glersin?
Eydr, benm
4
h uam yodur. Benm bir cem vardur, bir ulu kyi vardur, o
5
buday arpas vardur, neden mell olaym? a bu
6
szi ki iitdi, eyitdi: lh, bir
ul ki cesine itimd
7
itmidr, bir ky vardur diy h mell olmaz, sen mlik-
8
-
l-mlksin, her kiin rz sen aznende muadderdr,
9
biz bu adar nin
mell olalum? Ol dem dnynu terkin
10
urd, tevbe-yi na ld, ret iine mel
old,
11
tevekkle balad.
Naldur, bir kii ae eyitdi: alu [139
b
]
1
kesbinden yirsin, gel ki sen-
n bir vafe tayn ideyim,
2
andan yiyesin. a eydr, eger sen be aybu
olmasa
3
eyle ideydm: Biri oldur ki azne n-gh dkene, ve biri
4
oldur ki aznei
yed ur aa ve da yed pemn
5
ola ve da n-gh benm bir aybum gresin,
benden itidu
6
gide, vafemi kesesin ve biri da n-gh benden evvel
7
lesin, ben
rzsuz alam. Benm bir cem vardur ki cem-i
8
ayb eridr.
Naldur, a acca varurken Badda
9
irdi. Hrnur-Rede vard.
Hemn-ki ier girdi, Hrn
10
eyitdi: a zhid sen misin? Eydr, benem. Eydr,
baa
11
naat it. Eydr, Tar Tal Eb Bekr yirin saa virdi, [140
a
]
1
senden d
isteyiser. Ve mer yirin saa virdi, senden
2
adl ister. Ve Omn yir saa virdi,
senden ilm edeb
3
ister. Ve l yirin saa virdi, senden ilm kerem
4
ister. Hrn
eyitdi, artur. a eyitdi, eger
5
bir yazda olasn, hav da yet ss ola, da yle
6

usayasn helk olmaa yan olasn u da bulunmaya,
7
da bir im uya ne
162
virrd? Eydr, yar mlum virrdm.
8
Eydr, andan ol uy kim id, gir od
ma gerek,
9
eger bevl yol balansa, h dev bulunmaya, n-gh
10
bir abb
gelse dise ki, memleket yarusn baa vir saa
11
ilc ideyim, ne virrd? Eydr,
memleketm ve [140
b
]
1
rzumu yarusn da virrdm. a eydr: Pes, bir
memleket
2
ki bahs bir im u yud bir bevl olsa aa ne itimd
3
idersin, didi.
Hrn zr zr alad, an rmetle
4
gnderdi.
Naldur ki, a eydr, yidi yz dnimende
5
be nesne ordum, ol yidi yz
kii her biri bir neve
6
cevb virrdi. ordum ki, il kimdr? Eyitdiler, il oldur ki
7

dnyy sevmeye. Da ordum ki, zrek kimdr? Eyitdiler, zrek
8
oldur ki dny an
aldamaya. Ve da ordum ki an kimdr? Eyitdiler,
9
an oldur Tarnu smetine
r ola. Ve da ordum ki yosul kimdr?
10
Eydr, oldur ki ased ehli ola. Ve da
ordum ki bal
11
kimdr? Eyitdiler, oldur ki Tarnu mln Tardan dir duta.
[141
a
]
1
ikyet-i Eb anfe-yi Kfl-eru

2

3

Eb anfe-yi Kf rametullhi
4
aleyhi. Anu fatn kim
er ide-bile? Anu riyetini ve mchedesini
5
ve mhedesini kim beyn ide-bile?
Ul-i aratda, fr- eratda
6
b-nar idi. Cafer-i dla raiyallhu anhu
obet iderdi.
7
Fuayl bin yu ve brhm bin Edhem ve Bir-i fnu ve
Dvd-
8
n styd. Resl mbrek trbesi zerine vard,
9
es-selmu
aleykm y seyyidl-mrseln, didi. Ravadan vz geldi kim aleykme-
10
-s-selm
y imml-mslimn diy. Anu iin evveli old kim, aldan
11
mna old, uzlet
itiyr itdi, ynini tamm aa dndrdi. [141
b
]
1
Bir gice resl aretini dinde
grdi. Sallallhu aleyhi ve sellem
2
eyitdi: Y Eb anfe, seni benm snnetimi diri
lmaa sebeb
3
eylemiler, aldan uzlet itme.
Naldur, her gice yz rekat
4
namz lurd. Bir gn bir yirde giderdi, bir
avrat, bir avrata eydr:
5
Bu kii her gice be yz rekat namz lur. Eyitdi, ol avrat
6

bizm aumzda ey ann eyledi, anu anusn yi eylemeyelm.
7
Bir gn da
geerken bir olancu bir kiiye eydr, bu kii her gice
8
bi rekat namz lur. Eb
163
anfe eydr, ol olanu annn
9
or idelm. Bir gn bir kirdi eydr, Eb anfe
gicede
10
h yatmaz uyumaz. Eb anfe eydr, niyyet itdm da yatmayam. Ol
11

kird eydr, nin? Eydr, a Tal buyurmdur kim: [142
a
]
1

yan bendelerm severler ki geler ol nesne-y-ile
2
ki ilemezler. Andan sora
otuz yl ub namzn
3
aam b-destiyle ld.
Naldur, her vat ki imm, bir mesele
4
mkil olurd, r atm urn ourd,
t andan ol
5
meseleyi all iderdi. Bir gn bir bay kiiye tevu itdi,
6
anu keffreti-
n bi atm urn oud.
Naldur, alfe melek-
7
ul-mevti dinde grdi, ord ki, benm mrm ne
adardur?
8
Melekul-mevt be barman iret itdi. alfe uyand,
9
bu dden at
ord. Tabrin o kiilere ord.
10
Her kii bir nesne didi, gli mumainne olmad.
Eb anfe eydr,
11
bu iretdr ol nesneye ki a celle ve al buyurmdur ki: [142
b
]
1

2

3

81
yan Tar Tal bilr ki ymet
4
aan
olsar ve yamur aan yasar ve avrat arnnda
5
er midr, z mdur ve andan
ayr kimse bilmez ki yarn
6
ne ileyecekdr ve deme melekul-mevt aan
gelecekdr. Bu nesneleri Allh-
7
-dan ayr kimse bilmez, didi. alfen gli
mumain old.
8
mma bir ymetl ilat virdi; imm geymedi.
Naldur, Yay
9
bin Mu eydr, resl-ullh dimde grdm, ordum: Y
Reslallh
10
seni anda isteyim? Eydr, Eb anfen ilmi altunda. Anu menb
11
vafa maz.
ikyet-i mm fi
[143
a
]
1

2

mm fi raiyallhu anhu. An vaf itmek
3
ne cet! Ol cem-i kemltda
gne gibidr. Fersetde, kiysetde
4
yigne idi. Mrvvetde, ftvvetde l gibi idi.
Anu kermeti, riyeti
5
ol adar degldr ki bu kitba a.

81
Lokman 31/34.
164
On be yanda-y-d fetv
6
virrdi. On yl arem-i Kbede old. arurd
kim, her
7
nesne ki ruzdadur, oru. Meyi ve ulem aa sul eydrler,
8
cevb
virrdi. H kimse aa itiraz idemezdi. mm Amed-i
9
anbel ki cihnu immyd,
yz bi ad rnda-y-d,
10
fin atnda kird idi, iyesin getrrdi.
mm Amed-i anbel
11
eydrdi, fhu apus balu-y-d, a Tal fiyi
sebeb eyledi, [143
b
]
1
ad. Ve da mm Amed-i anbel didi ki, resl-ullh sallalhu
aleyhi
2
ve sellem, her yz ylu banda bir er geliser, benm ilmmi ala
3
beyn
ider, evvelki yzde mer bin Abdul-Azz, ikinci yzde fidr.
4
Naldur, mm fi eydr, Reslullh dmde grdm, eydr:
5
Y olan
ne kiisin? Eyitdm: Sen cematndan biriyem. Eydr, yan
6
gel. Vardum. Eydr,
azu a. Adum. Kend az yarndan azum
7
oldurd. Eyitdi, yrndi Tarnu
inyeti sen zerne
8
olsun. Hemn ki byle didi, Emrl-Muminn Al -kerrem-
allahu vechehu-
9
grdm, benmle grdi. Yzgii benm barmama gerdi. L-
cerem
10
ln ilmi aa eer itdi.
Naldur, mm fi alt yandayd.
11
Mektebe varurd. Anas Ben Him
zlarundan idi. yet zhid-idi. [144
a
]
1
Her kii ki emnet alurd aa marlard. Bir
gn iki kii
2
geldiler. Bir mefre uma odlar, eyitdiler: Zinhr ki t ikimz bile
3

r olmaynca virmeyesin didiler, gitdiler. zerine ayl zamn
4
gedi. Ol birisi
geldi, emneti istedi. fi ol ar
5
unutd, emneti virdi. Bira gnden da o birisi
geldi, emneti
6
istedi. Eyitdi, emnet yoldau ald. Eydr, senle ar
7
itmedk mi
kim, ikimz bile olmaynca virmeyesin? atn mteayyir
8
old, bezi arard. fi
mektebden geldi. Grdi anas
9
alar. fi eyitdi: y aa ne alarsn? Anas bu l
didi.
10
mm am an, ben cevb vireyim? Eydr, u benem. Eydr,
11
aruuz bu
mdur ki, ikiz bile gelesiz emnetizi alasz? [144
b
]
1
Eydr, bel. Eyitdi, imdi var
an da getr, emnetizi alu.
2
Ol er ayrn ald.
Naldur, Hrnur-Red avrat Zbeyde
3
atnla mnara itdiler. Zbeyde
Hrna eydr, sen amulsn.
4
Hrn eydr, eger ben amul olam sen benden
al bo
5
ol didi. Birbirinden ayru oldlar. Zbeydeyi yet severdi. Cnna
6
od
ddi. Ulemy, fuahy cem itdi; bu meseleyi ord.
7
Ulemlar eyitdiler, bu bir
165
meseledr biz bun ne bilelm? Hrn amul mdur
8
umal mdur, bira mddet
bu mesele ortada ald, ciz aldlar.
9
Ol mm fi fl idi. Cemat arasnda
ururd.
10
Eydr, ben cevb vireyim. al eyitdi: Del misin, cem-i ulem ciz
11

ald, sen nice cevb virrsin? Hrn eyitdi, iler gel, [145
a
]
1
vir. mm fi eyitdi:
Sen baa mutcsn ben bunda ururam,
2
sen tat stinde oturmsn, nice cevb
vireyim? Cemi
3
ayrn aldlar. Hrn an tat zerine davet itdi. Di
4
imdi cevb
vir. mm eydr, h mrde bir gnha ad
5
idp da furat bulup gir Tardan
orup kendni men
6
itd mi? Hrn eydr, bel vi old. mm eyitdi, or
7

syle. Hrn eyitdi, Tar a-un yledr. mm eyitdi, Tar
8
a-un yledr.
mm eyitdi, imdi ben km itdm ki sen
9
cennetlksin, Zbeyde avratudur. Ulem
feryd itdiler, sen bun
10
andan bilrsin? Dell nedr? Eyitdi, dellm urndur;
a Tal
11
buyurur: [145
b
]
1

82
yan kim ki aretinden ora, nefsi
2
rzsndan men ide, cennet anu
uradur. Ol cem-i al
3
acibe aldlar. Ayana ddiler, eyitdiler, bu olanken
yledr,
4
ulalcak ne ola? Hrn on bi dnr virdi, bzra
5
varmadn cmlesin
fuarya virdi.
Naldur, mm fi
6
eydr: Her lim ki ilmi bir kiiye grede ki ol ilme
ly ola,
7
eger lyna gretmese ilme ulm itmi ola. Ve eger ilmi bir
8
kiiden
men itse ki ol kii ilme ly ola, ol kiiye
9
ulm olm ola.
Naldur, nki mm fin veft
10
yan geldi, Rabi dinde grdi,
dem peyamber -a.m.-
11
lmi, al cenzesine dirilmi. Bu di bu muabbire ord
[146
a
]
1
Eydr, bir lim veft ide ki imdiki zamnda dnyda anclayn
2
lim yo.
Anu-un ki mahar- ilm demdr -aleyhis-selm.- Bundan
3
sora bira gn
gedi, mm fi veft itdi
4

83

82
Nziat 79/40-41.
83
Bakara 2/156.
166
ikyet-i mm Amed-i anbel raimehullh
5

6
mm Amed-i
anbel raiyallhu anhu. Snneti cematu
7
eyi idi. Dn devlet mstecbd-
davetiydi.
Naldur,
8
Muteziller Badda alebe itdiler. mm Amede teklf
9
itdiler ki
yet-i urn maldur. Ol dimedi. An alfe
10
saryna oudlar. mm pridi, yet
af idi. Anu
11
mbrek ellerin baladlar, bir aaca adlar. Bi am urdlar [146
b
]
1
sen da urna mal di, diy. Dimedi. Bu arada on ba
2
iildi. Elleri balu-y-
d. Havdan iki el indi, on ban
3
balad. nki bu brhn grdiler, an
oyvirdiler.
Naldur,
4
bir yigid anas asta old. Olna eyitdi, var mm Amede
5
eyit
ki baa du itsn. Ol yigit imm apusna geldi. Bir
6
araulu yirde otururd. apuy
ad. mm eyitdi, kimdr?
7
Eydr, cetm vardur. Eyitdi, nedr? cetini didi.
mm apuy
8
ad. Epsem old, urd usl itdi, namza r itdi.
9
Ol yigit apuda
ururd, bir ar aa on idi, ol yigide
10
eydr, sen git kim ol idedr. Yigit eve geldi
grdi,
11
anas apuda urur, ey olmu.
Naldur, mm Amed Baddda [147
a
]
1
olurd, Baddu etmegin yimezdi.
Eydrdi ki, bu yiri Emrl-Mminn
2
mer zlere vaf itmidr, dirdi. Adam
gnderrdi, Mldan
3
getrrdi, andan yirdi. Bir ol vard, li adlu, sfahndan
4

az-y-idi. yle zhid idi kim dyim oru utard. Gicen
5
iki saatn yaturd, bsin
ibdete arf iderdi. Sary
6
apusnda evde otururd, anu-un ki gicede gndzde n-
gh
7
bir kiin ceti ola, an bulmaya. Bunu gibi az idi.
8
Ol li Badda
vard, atasnu onulnda olurd. Bir
9
mm Amedin etmek birdi. amr
myesin li evinden
10
aldlar. mm etmegi grdi, eyitdi: Bu etmeg acib ous
var.
11
Eyitdiler, myesi li evindendr. mm eydr, ol bir yl azl [147
b
]
1

itmidr didi, ol etmekden yimedi. Eyitdiler, bu etmegi neyleyelm?
2
Eyitdi, bir derv
gele, viresin, diyesiz ki bu etmeg un Ameddr,
3
myesi lidr diyesiz,
dilerse ala didi. r gn derv
4
gelmedi, etmek kflendi, aa bradlar. mm
167
Amed ord ki,
5
neyledz? Eyitdiler, kflendi, aa bradum didi. Da hergiz
6

adan bal yimedi. Zhdi, vera byle-y-idi rametullhi aleyhi.
7
ikyet-i Dvd-

8
Dvd y rametullhi aleyhi.
yet ululardandur.
9
Yigirmi yl Eb anfeye kirdlik itdi. abb-i Dn mrdi
10
idi. libdi. ala armazd. Bir gn bir dost Dvdu atna
11
geldi, grdi
Dvd gler. Acebe geldi, zr gldgi yo-d, gldgin [148
a
]
1
grmemidi. ordlar
ki, y ey ne ldur ki glersin? Eydr:
2

3
yan geen gice baa ns arbn irdi, bu gn bayram
4
iderem.
Naldur, bir gn Dvd etmek yirdi. Bir gebr geerdi,
5
bir presin aa virdi. Ol
an yidi. Ol gice avratyla yatd.
6
Marf Ker andandur.
Naldur, bir kii andan naat istedi.
7
Dvd eydr, ibu dnyda ol adar ile
ki retde urduu
8
adar saa az ola.
Naldur, bir kii anda kird idi.
9
Bir gice dinde grdi uar. Eydr, zindndan
imdi
10
als oldum. Ol kii uyand geldi kim, bu di Dvda
11
diye. Grdi kim veft
itmi. Ol gn gkden vz geldi kim, Dvd- [148
b
]
1
y aa avud

84

ikyet-i ri-i
2
Musib

3
ri Musib raiyallhu
anhu. o tanfleri vardur.
4
yet himmetl-y-idi. Kend vatnda Badda
eyl-meyiiydi, amm
5
Baradan idi. Baddda veft itdi. Anu vcdna
hergiz
6
bhel am girmezdi. Eger sehvle bu bhel ama elin uzada
7
bir amar
ururd, andan bilrdi ki bheldr yimezdi.
Cneyd eydr:
8
Bir gn ri geerdi, bildm ki adur, eyitdm: Gel varalum
evmzde
9
nesne var-sa yiyelm. Geldk, evde nesne bulunmad. Bir dkkndan
10

am getrmiler an buldum atna iletdm, didm ki yi. Eli
11
utmaz old, hezr

84
Bakara 2/156.
168
zamet-ile bir loma azna od, ne adar ki [149
a
]
1
cehd itdi yudamad. Azndan
gir brad. Sora aa ordum ki
2
ol ne idi? Eydr, benm bunu gibi lum vardur.
a Tal bhel
3
amdan beni alar. Hemn ki ol am getrd amarum
4

urud. Amm sizden utandum, fikr itdm ki, bunlaru am bhel
5
ola m didm,
azuma aldum. Her end ki cehd itdm yudamadum.
6
Ol andan gelmidi, didi.
Eyitdm, bir ablemz dkknudan getrmiler.
7
ri eyitdi, gele bu gn bizm
odamuza varalum. Vardu.
8
Bir pre ur etmegi var imi, getrdi yidk. Eydr, eger
9

dervlere am virse bunu gibi vir.
Naldur, bir kii andan
10
naat iltims itdi. Eyitdi, on aleti det idin:
11
Biri
oldur ki h Tarya and ime, ne yalana ne girege. [149
b
]
1
kinci yalan syleme, ne
ciddle ne sehvle. nci vadeye
2
ilf itme belki h vade itme. Drdnci h
kimseye
3
du itme, eger saa ulm itse. Benci h kiiye lanet dime
4
ve kimseyi
incitme. Altnc h kiin kfrne, nifna anulu
5
virme. Yidinci aylun h
Tardan ayr kimseye marlama.
6
ouzunc aldan amau kes. Onunc her kim
ki grrse
7
kendden yigrek bilesin.
ikyet-i Sleymn Drn
8

9
Sleymn Drn raiyallhu
anhu. Yigne-yi vat ve lafe-yi
10
ahd idi. Lufundan aa reynul-ulb dirler.
Naldur,
11
Sleymn eydrdi ki: Tardan yle oru ki rametinden [150
a
]
1

m kesmeyesiz. Ve da eydr, ayretden ilm artar, tefekkrden avf
2
artar. Her kii
ki d-la bir maiyeti terk ide, a Tal ol
3
maiyet muabbetin anu glinden
giderr. Ve da eydr, bir
4
yosul ki bir nesne bulmaya, bir h ide, ol h bay kiin
5

ibdetnden yigrekdr. Ve da didi ki, her nesne bni vardur; cennet
6
bni
vardur. Cennet bni dnynu aldur dirdi. Raimehullh.
7
iyet-i tem-i Aam

8
tem-i Aam raiyallhu anhu. Bel
meyilern
9
ulularndan idi. a mrdi idi. Riyetde, edebde
10
ve dda
add yo-d.
169
Naldur, bir gn tem mrdlerne ord kim,
11
h bilriz var mdur kim
baa bir grkl kii eydesiz? Biri eydr, [150
b
]
1
fln mrd nie kez azya vard.
Eydr, ol bir
2
z kii ola. Baa bir i yaram kii gerek.
3
Biri da eydr, fln
mrdiz o ml terk itdi.
4
Ol bir sa kiiye ola. Baa bir gerekl kii gerek. Biri
da
5
eyitdi, fln kii yayan acca vard. Eydr, bir kii
6
ola. Baa bir gerekl kii
gerek. Eyitdiler, imdi biz bilmezz
7
Gerekl kii, Tardan ayr kimseden ormaya
ve Tardan
8
ayrdan m utmaya.
Naldur, bir gn tem vanda
9
mnct itdi, eyitdi: lh, bu meclisimzde
fslar ve bed-
10
-batlar var. lh, cemimze sen ramet eyle, didi.
11
Ol meclisde
bir kii vard, her gice bir abri aard, [151
a
]
1
kefen oyard. Ol gice gir vard, bir
abri ad.
2
Bir vz iitdi ki, bu gn tem meclisinde yarlandu, gir
3
ie mi
geld? Hemn ol dem tevbe itdi.
Naldur,
4
tem eydr, mrz heb yirde germe kim ymet
5
yandur,
fil urma, didi. azya gider old,
6
avratna eyitdi: Saa ne adar nafaa oyaym?
Avrat da
7
yet lia idi, eydr, ol adar ki mrm tayn
8
idesin. tem eydr,
mr benm elmde degldr. Avrat
9
eydr: Rzum da sen elde degldr.
Pes tem gitdi,
10
onularndan bir avrat ord kim, tem sen-n ne od?
11

Eydr, tem da bizm gibi bir smet yiyicidr. Ol gitdi, [151
b
]
1
smet virici
gitmedi, rdur.
Naldur, tem n Badda
2
vard, alfeye aber itdiler. An outd, ier
girdi.
3
Eyitdi, es-selmu aleykm y zhid. alfe eyitdi, ben zhid
4
deglem, zhid
sensin. Bu memleket benm kmmdedr. tem
5
eyitdi, a Tal

85
didi. Yan dnynu
6
met azacudur. mdi sen dnyya melsn, pes
7
az
nesneye rsn. Pes az nesneye r olan zhid ola. Ben
8
dnyya, rete r deglem
nice zhid olam, didi.

85
Nis 4/77.
170
ikyet-i
9
Sheyl bin Abdullh

10
Sheyl bin
11

Abdullh raiyallhu anhu. Bu ifen ulularndandur. Kend [152
a
]
1
zamnuda
aatda nari yo-d. Anu faili, inyeti
2
odur. Anu anda dimiler ki,
erat-la aat ol cem
3
itdi. en-nn- Mrn mrdi idi. Ol dyim ufliyyet
4

zamnndan ber ib-ld. Eydrdi, ol dem ki a Tal
5
sul itdi ki:

86
Ben da cevb virdm, bel didm.
6
An bilrem ve anam arnnda-y-iken
l bilrem.
Naldur, Abdullh
7
eydr, on iki yaumda-y-dum, bir va grdm.
Meyilere
8
ulemlara ar eyledm, h kimse all eylemediler. Barada
9
meyi
odur, var anlara or didiler. Vardum Barada
10
bira mddet abb bin amza
atnda urdum, ol al
11
itdi, o fideler grdm, gir ehre geldm.
Naldur, [152
b
]
1
bir ylda bir aal arpa un alurd, bir yla degin anula
geirdi.
2
Ol mertebeye irdi ki, yitmi gnde bir kez nesne yirdi. Evvelde
3
o nesnesi
vard. Hemn ki bu la vi old, her
4
nesnesi ki vardur, biraz kda yazd, al
cem itdi, eyitdi,
5
her biriz bir kd alu. Her birin kdna ne yazlu-y-d, aa
6

virrdi. Minnet da iderdi ki, beni bunda al itdiz.
7
Andan sora icza azm
itdi. Nefsine eyitdi: Y nefs
8
bilrsin ki ldm, nesnem almad benden ayru nesne
tevau
9
itme. Hemn ki Kfeye vard, nefsi eyitdi, bunda gelince
10
senden
dilemedm, imdi baa etmek, bir pre bal vir, Kabeye
11
degin da nesne
istemeyem. Geldi ehirde bir beir-nda [153
a
]
1
grdi bir deve balu-y-d, anula
beir arrlard. ord ki,
2
bu deveye ne virrsin? Didiler ki, iki aa. Eyitdi, deveyi
ezi,
3
ben ekeyim, baa bir aa viriz. yle itdiler. Aam old
4
Etmekle bala
virdi, nefsine didi, y nefs her vat ki
5
benden nesne istersin seni ayvn gibi
ilediserem, didi.
6
Naldur, Abdullh eydr, ulem ifedr: Biri ulem-y
7
hirdr ve
hir ilm-i hir, ehl-i hire dirler. Biri
8
ulem-y bndur, ilm-i bn bn ehl-i

86
Araf 7/172.
171
bna dirler.
9
Ve biri da bir limdr ki ol ilim anula au arasndadur,
10
ol
ilmi h dimeye. Ve da didi, chilludan ulu
11
maiyyet yodur. Ve da eydrdi ki,
a Tal ardan [153
b
]
1
fere degin mmin ulu glinden azzrek nesne
yaratmamam.
2
Anun ki marifet azzdr, anu yiri bendelern yiridr,
3

marifetullh anda ar. Pes andan azz yir olmaya. Ve
4
da dirdi ki, h gn yodur
ill a Tal ullarna
5
nid lur, eydr, y infsz bendelerm ben sizi ikr
iderem,
6
siz beni ikr itmezsiz. Ben sizi kendme davet iderem,
7
siz ayr kiilere
varursz. Ve da eydr, bellar ben
8
sizden def iderem, siz anu iva nie gnhlar
idersiz.
9
Y dem ol, yarn benm atma gelesiz, ol vat ne
10
r bulasz.
ikyet-i Marf- Ker

11
[154
a
]
1

Marf- Ker rametullhi aleyhi.
2
Kend
zamnuda p adem idi. ns mamnda, ev mamnda
3
yet kemlde idi. Atas
gebr idi. Mektebe virdiler. Ke
4
eyitdi: Eyit,
87
Ol eyitdi:

5
Her end ki ke eydrdi, Tar dr, ol eydrdi,
6
ve kell. o dgdi,
dimedi. Andan ad. l bin Ms
7
-r-R elinde Mslimn old. Evine geldi,
apuy ad.
8
Atas didi, kimdr? Eydr, benem. Eyitdiler, an dndesin? Eydr,
9

Muammed resl-ullh dnindeyin. apu adlar, ier girdi. Atas anas
10
da
Mslimn old. Andan o riyet ekdi. Dvd- yiye
11
vard. Ol adar zamet
ekdi ki mrun-ileyh old.
Naldur, [154
b
]
1
Muammed bin Manr eydr, bir gn Badda Marfu
atna
2
vardum. Grdm yzinde bir yara var, ben eyitdm, y ey dn
3
da sen
atda-y-dum yzizde yara yo-d, bu nedendr?
4
Eydr, bir nesne ki sen andan
fide yodur nin orarsn?
5
Didm Tar a-un eyit, bu nedr? Eydr, dn
rum diledi ki
6
Kabeyi bir avf idem. Vardum avf itdm. Vardum Zemzemden
7
u iem, yzm dvra tound, bu nin oldur.

87
Mide 5/73.
172
Naldur,
8
Marf eydr, veln nin vardur: Biri oldur ki
9
anu fikr ve
endesi Tar ola -celle ve al-. Ve da arr
10
rm Tarun ola. Ve da didi ki:
a Tal nki bir ula
11
ayr virmek dileye amel apusn aar, sz apusn aa
[155
a
]
1
balar. Eger bir kiiye er virmek dileye amel apusn balaya,
2
sz apusn
aa.
ikyet, Ser-i Saa eydr, Marf
3
dmde grdm, Tarnu ar
altnda ayrn ve medhdur.
4
a Tal feritelerine ord ki bu ne kiidr?
Eyitdiler, sen
5
limsin. aret-i izzet buyurur ki bu Marfdur, benm
muabbetmde
6
yle ayrndur beni grmeyince kendye gelmeye.
ikyet-i
7
Ser-i Saa

8
Ser-i Saa
rametullhi aleyhi.
9
Ehl-i taavvufu immyd. Enf- b-nar idi. Derd
10
ve
u deizi idi. Rumzda iretde nihyeti yo-d. Iru
11
meyii eker eker
anu mrdi idi. Cneyd eydrdi, Ser [155
b
]
1
tosan yaundayd. Hergiz anu aras
dekde yatmad. Her
2
gn bir gzgye baard, ordlar ki, gzgye ne o
baarsn?
3
oraram gnhdan yzm arara.
Naldur, ey Cneyd eydr:
4
Bir gice srrum ta itdi ki mescide varam.
Vardum mescid
5
apusnda bir heybetl kii grdm, ordum. Eyitdi: Y Cneyd
benden
6
ormazdu. Didm, sen kimsin, didi, blsem. Hemn ki ben fikre
7

ddm, Tardan fil oldu, beni grmekden fil oldu.
8
Beni grmekden
murdu nedr? Eyitdm, dilerem ki saa oram, evliyya
9
afer bulur msn? Didi,
yo. Didm, nin? Eydr, anuun ki n
10
dilerem ki anlar dny-y-la aldayam,
ubya aarlar, eger ubyla
11
aldayam mevlya aarlar. Benm udvende
yolum yodur. Eyitdm, [156
a
]
1
nki anlara afer bulmazsn, anlar grr misin?
Eydr, grrem. Va-
2
-ta ki vecdde ve semda olalar, grdm anlar didi, n-bedd
old.
3
Mescide girdm, bucada Ser grdm, ban dizi stine om.
4
Ban aldurd,
eydr, ol Tarnu dmn yalan syler, ol
5
ife andan azzrekdr, anlar Cebril
grecekde eyn m
6
gsterr?
173
Naldur, Ser bir gice Yab peyamberi dinde grdi.
7
Eyitdi: Y Yab bu
ne r erdr, Yusufu sni-n cihn
8
oldurmsn? Eger a dilerse Yusuf
szinden ge. Bir
9
vz iitdi ki, ey Ser glini ala ki Yusufu cemlin gresin.
10

Ol cemli aa gsterdiler, bir kez nara urd u gitdi.
11
Ddi aberi olmad. nki
al geldi, didiler, bu ol [156
b
]
1
kiin sarydur ki bizm larumz melmet ide.
ikyet-i
2
Amed-i areviyye

3
Amed reviyye-yi
Bel raiyallhu anhu. orsn
4
meyiin muabbirleriydi. Riyetde, kermetde
b-nar idi.
5
Bi mrdi var-d, cmlesi deiz stinde yrrlerdi,
6
havda uarlard.
tem-i Aamu mrdi Eb afa ordlar ki,
7
bu abaada meyiden kimi
grd ki her bbda kmil ola?
8
Eydr, Amed-i araviyyeden ayr l himmetl
kii grmedm.
9
Eb af eydr, Amed olmasa ftvvet olmazd, mrvvet
10

olmazd. Amed siph on geyerdi. Ve da Fma ki anu
11
avratyd, aratda
yigne-y-idi. Bel begin z idi. [157
a
]
1
Tevbe itdi, Amede gnderdi ki, beni
atamdan dile. abl itmedi.
2
Gir dem gnderdi, Amed ben seni merdne kii
anurdum,
3
yol gsterici anurdum, yol kesici bilmezdm. Pes Amed dem
4
gnderdi,
atasndan diledi. Teberrk in an Amede {vi}
5
virdiler. Fma dnyy kll terk
itdi. Uzlet itiyr
6
itdi. Amedile her bbda muvfd. Amed Suln Byezdi
7

grmege vard. Hemn ki Byezd atna girdiler, Fma
8
yzin ad, Byezde
kst sylerdi. Amed ayret
9
itdi, eyitdi, y Fma Byezde ne kst syled?
Fma
10
eydr, benm tabatmu maremesi Byezd aratumu maremidr.
11

Ben senden havya iridm, Byezdden udya iridm. [157
b
]
1
Bunu delli oldur
ki, ol benm obetmden mstandr,
2
sen benm obetimden mutcsn.
Naldur, bir gice evine
3
urad girdi, drt kez evin arad, nesne bulmad.
4

Nevmd olup durd ki gide, Amed eydr, nevmd gitme,
5
destide u vardur, b-dest al,
bu gice bira rekat
6
namz l, nevmd almayasn. Ur b-dest ald, namz
7
ld.
nki ab old, bir kii geldi, bi dnr
8
Amede getrdi. ey ol aay aa virdi,
eyitdi,
9
bu gice Tarya ibdet itd, beni saa gnderdi. Ur
10
eydr, bu gice
174
tevbesiz ibdet itdm bu adar kerem
11
inyet itdi, eger derv il birle tevbe idem
[158
a
]
1
da neler ola diy tevbe itdi.
Naldur, bir derv
2
Amede onu old. Ol gice ey yitmi mm
3
yad. Ol
derv eyitdi: Taavvuf tekellfle nice
4
cem olur? ey eyitdi, y derv ur, ans
tekellfdr,
5
syndr. aba degin zamet ekdi, bir mm syndremedi.
6
ikyet-i Yay bin Mu

7
Yay bin Mu raiyallhu anhu.
8

yet ul ehli idi. Bas lib idi. Laf-i ma
9
idi. ib-tanf idi.
Naldur, meyi dimilerdr ki,
10
Tar Talnu iki Yays vardur, biri
enbiydadur, biri
11
evliydadur. Yay bin Zekeriyy avfda b-add idi.
[158
b
]
1
Naldur, dyim eydrdi, bu dny melekul-mevtsiz bir pla
2
degmez,
zr kim dost dosta avudurcdur. Ve da eydrdi,
3
a Tal baa ymet
gninde ora kim, y Yay ne dilersin?
4
Ben diyem ki, lh, beni amuya gndr,
buyur benmn bir
5
oddan saryperde uralar, ol saryperde iinde
6
bir tat urulur,
ben anu zerine oturam, baa marlayasn ki
7
yandurmayam, zr ki bi kerre
yanmdur. Ve
8
da eydrdi ki: Eger ki sen Tardan orarsn cem-i
9
lem senden
orar, eger ki sen Tardan ormayasn
10
cem-i lemden sen orasn. Ve da
sen ki Tar
11
iine mel olasn al da sen ie mel [159
a
]
1
olur. Ve da
her kii ki Tar seve, nefsini dmn uta,
2
beldan emn ola. Ve da zhd
arfdur: z, h,
3
dl. Zden murd ziyneti terk itmekdr. Hden murd hevy
4
terk
itmekdr. Dldan murd dnyy terk itmekdr.
Naldur,
5
Yaydan ordlar ki nice bilelm ki Tar bizden r
6
ola? Her kii
ki Tardan r ola, Tar da andan
7
r ola.
Naldur, Yaynu bir arda var-d. Mekkede
8
mcvir old. Yayya bir
biti gndrdi ki, murdum
9
var-d, ikisi myesser old, biri ald. Du it ki
10
an
da a Tal myesser ide. Murdum old kim, Tar
11
Tal bir azz yire ilede
kim cem-i yirden azz ola, [159
b
]
1
u Kabe myesser old. Ve bir murdum old kim,
175
baa bir muvf
2
idmet-kr vire. Virdi. Bir murdum oldur ki, lmeden evvel seni
3

grem. An da Tar vire. Yay cevbnda yazd ki
4
ol bir ki didn, Tardan bir yir
diledm ki cem-i yirler
5
azzi ola, yle eyit ki, ey kii olasn, her yirde ki
6

dilersin ol yir demle merrefdr amm degildr. Ve da dileg
7
olm ki, Tar
bir ey idmet-kr vire. Ey miskn
8
gerek ki sen Tarya idmet idesin, idmet-kr
madml
9
istese Firavn ola. mdi idmet-kru ii idmetdr.
10
Ve da dimisin ki
murdum seni grmekdr. Sen yle eyit:
11
Murdu Tar, eger murdu Tar olayd
beni h amazdu. [160
a
]
1
Bu derghda oul urbn iderler, arda ne olsar.
2
Eger
a bilmi olasn, ben arada neylerem? Eger
3
a bilmemi olasn, beni bilmekden
saa ne fide.
4
ikyet-i h uc-i Kirmn

5
h uc-i Kirmn
6

rametullhi aleyhi. Kend ahdna pv-y-d. aratda, aatda
7
b-nar idi.
Anu ferseti a dmedi. Pdih-
8
-zde idi. ib-tanf idi. Bir kitb vardur,
9

ad Mirtul-kem, nari yodur. Ol ab geyerdi.
10
n Nibra geldi, Eb
af addd an grdi,
11
didi ki, bu ab nedr? Eyitdi: Ol nesne ki abda [160
b
]
1

isterdk, abda buldu, didi.
Naldur, h- uc r
2
yl hergiz uyumad. Hemn ki uyus gelrdi, bir
pre
3
uz oard. Gzleri olu an olm-d. Bu r
4
yl iinde uyanula isterdi. O
gicede grdi,
5
selm virdi, eyitdi: lh seni uyan isterdm, uyuda
6
buldum. aret-i
zzet celle ve al eyitdi: y h- uc
7
ol uyanl berektnda imdi grd. Andan
sora
8
her yirde ki varurd, bir yadu ord yaturd, eyitdi, ola ki
9
bir anclayn d
grem.
Naldur, h uca Allh Tal
10
bir ayl virdi. Ggsnde yeil a-la Allh
Tal ad
11
yazlu-y-d. Hemn ki yigit old, vard rebb [161
a
]
1
alma grendi.
Dyim alard.
Naldur, gezerdi, b vzla
2
eydrdi, alard. Bir gice rbtdan d rebb
alar,
3
eydrdi. Bir avrat deginden d geldi ki anu
4
vzn dileye. Eri uyand,
176
avratu gremedi. stemege
5
vard, ol l grdi. Eydr: Y yigit da vat olmad m
ki
6
tevbe idesin? Bu sz aa eer itdi, eyitdi, vatdur.
7
Hemn yaasn k itdi,
rebbun d, usl itdi.
8
Vard bir evde r gn oturd, h nesne yimedi,
9
uyumad.
Ol isim ki ggsinde yazlu-y-d msemms old.
10
r gnden sora sefer itdi. h
uc eyitdi:
11
Her nesne ki bize r ylda virdiler, bu olana [161
b
]
1
r gnde
virdiler.
Naldur, h ucu Yay bin
2
Mula aralarnda dostlu var-d. Bir gn
ikisi bir ehirde
3
cem oldlar. h uc Yaynu meclisine varmazd. Aa
4
ord,
Yaynu vana nin gelmezsin? Eyitdi,
5
malaatdur ki varavuz. ttif bir gn
bir yirde oturd ki,
6
gizl yirde. Yay an grmedi, hemn ki Yay balad ki syleye,
7
nefesi baland, bir kelime sz rna gelmedi ki syleye. Bildi,
8
eyitdi: Y cemat
bu gn bunda bir kii vardur, benm ne addum
9
vardur ki anu atnda sz syleyem.
h eyitdi, dimedm mi ki
10
benm bunda gelmegm malaat degldr.
Naldur, ce
11
l h ucu trbesin beklerdi. Her kim gelrdi, [162
a
]
1

aa am virrdi. Bir gn am r itmidi, h
2
kimse gelmedi. Eyitdi: lh bir
onu vir, anula am
3
yiyelm. N-gh bir itgez ier girdi. ce l an
4
od.
hu trbesinden bir vz geldi kim, onu istersin,
5
virrz, gir ovarsn. Bun kim
iitdi, d ayrn olup
6
maallelerde gezerdi. Ol an ki buld bir yirde yaturd, ald
7

vard am atna od. Ol itcegez h bamad,
8
yimedi, yirnden deprenmedi. ce
yet acl old. stifr
9
itdi, dlbendin aaa idp itden r diledi, eyitdi,
10
tevbe
itdm. t eyitdi, ey vardu, sen onu ister isen
11
bir gz iste ki gresin. Eger hu
r olmasa [162
b
]
1
imdi l grrd, didi.
ikyet-i seyin bin Yusuf
2

3

seyin bin Yusuf rametullhi aleyhi.
4
Meyi-i kibrdandur. Evliy-y
muaddemdendr. Env- ulm ve kemlde
5
ve marif-i esrrda b-nar en-nn-
}Mrn mrdi idi.
6
yet mri uzun idi. o meyi grmidi. Eb
7
Sad
arrnu yolda idi. Anu evvelki l old kim Arabda
8
bir kye iridi. Bir
177
cemat-la Yusufun yet b sni
9
var-d. Ol obanu begin z an severdi. N-
gh
10
ol z furat buld, Yusufu stne ddi. Yusuf
11
ditredi, urd ad, bir obaya
ddi. Ban dizi stne [163
a
]
1
od, uyud. Dinde grdi ki, bir yirde urur, anu
gibi
2
bir da grmemidi. Bir cemat yeil onlular bir yir iinde cem
3
olmlar. Bir
tat stinde bir pdih oturur. Yusuf seyin iler
4
vard, cemat aa tam itdiler.
ord ki, siz ne kiisiz?
5
Eyitdiler, biz feritelerz ve da tat stindeki Yusuf
peyamber
6
aleyhis-selmdur. Yusuf bin seyin ziyretine gider. {Yusuf
7
bin
seyin ziyretine gider.} Bun iitdi, alama utd.
8
Ben kim olam ki au
peyamberi benm ziyretime gele. Bu fikirde-y-idm,
9
Yusuf peyamber tatdan
aaa indi, beni ud, kend tatna
10
od. Didm, y nebiyyallh ben ne gedyam ki
benm gibi kiiye bu adar
11
luf idersin? Yusuf peyamber aleyhis-selm, ol dem ki
[163
b
]
1
ol Arabu z geldi sen ste ddi, sen anu
2
snine bamadu,
kendi Tarya marladu, Tar Tal baa
3
tecell eyledi. Eyitdi: Y Yusuf sen ol
Yusufsn ki,
4
ad itd, andan sora def itd, bu ol Yusufdur ki
5
ad itmedi,
ad, beni bu feriteleriyle sen ziyretine
6
gnderdi. Bu zamnu eyl-vat
en-nn- Mrdr, Tar
7
aamn bilr, anda var, an kesb it. Yusuf bin seyin
8

dinden uyand. arr almad, Mra vard. en-nnu
9
mescidine vard, selm
itdi. en-nn cevb virdi. Yusuf
10
bir yl ol mescidde bir bucada oturd. Zehresi
olmad ki
11
en-nna bir kelime ora. Bir yldan sora en-nn didi, [164
a
]
1
bu yigit
ne yirldr? Eyitdi, Rey ehrndenem. Bir yl da
2
gedi, da nesne sylemedi.
Yusuf yle ol bucada
3
oturd. Bir yldan sora gir en-nn ord, bu yigit
4
neye
gelmidr? Eyitdi, sizi ziyret itmege gelmidr. Bir
5
yl da nmad. Gir ord ki,
cet nedr? Eyitdi,
6
dilerem baa ism-i aam gredesin. Bir yl da nmad.
7
Bir
yldan sora, aacdan bir ana az rtl, Yusufa
8
virdi. Eyitdi: ur git Nlden ge,
fln yirde bir ey
9
vardur, bu ana aa vir, her nesne ki saa grede, gren.
10

Yusuf ana ald, Nle degin vard. Ol ana areket
11
itdi. ana ad ki gre ne
var. ana iinde bir an [164
b
]
1
var-d, d gitdi. Ol dem Yusuf ayrn ald ki bu
ne srdur?
2
Ol ey atna vard. Yusuf ana eye virdi. Meger
3
en-nndan ism-i
aam grenmegi dilemisin. Diledm. ey eyitdi,
4
en-nn sen abrszl saa
178
gsterdi, eyitdi, sen bir an
5
alayamazsn Tarnu ism-i aamn nice alarsn?
Yusuf acl
6
old, gir en-nnu mescidine vard. en-nn eyitdi, dn
7
gice Tar
aretinden yidi kez iczet diledm ki saa ism-i
8
aam gredem, destr virmediler.
Eyitdi: bu iiyle tecribe
9
it. tdm, yle old: Gir vilyetie var didi. Eyitdm, baa
10
bir naat it. en-nn eyitdi, vaiyet ideyim: Biri
11
ulu, biri orta, biri kii. Ulu
vaiyet budur ki, her nesne ki [165
a
]
1
oum ve yazmsn kllsin unut, ola ki
icblaru gide.
2
Yusuf eyitdi, bun idemezem. Orta budur ki, unudasn,
3
adum h
kiiye dimeyesin. Bun da idemezem. Kii
4
vaiyet budur ki, naat aldan dir
utmayasn.
5
ala la davet idesin, ol ar-la, al
6
ortada grmeyesin. Bun
ideyim. Andan gitdi, Reye vard.
7
ala naata mel old. Tade yle
mblaa
8
iderdi ki an Znda nisbet itdiler. Melmetiyye arn
9
itiyr itdi.
ikyet-i Eb af- addd

10
Eb
11
af- addd
raiyallhu anhu. Meyi sulnyd. [165
b
]
1
alu alfesiydi. Omn- ayr
anu mrdidr.
2
Amed-i araviyye anu yoldadur. h uc-i Kirmndan
3
anu
ziyretine vard, anula Badda vard. Anu
4
ibtid l old kim, bir z severdi, abr
u arr almamd.
5
Aa didiler ki, Nibrda bir Cuhd vardur, cdur, saa
6
bir
tedbr meger andan ola. Eb af anu atna
7
vard, ln aa bildrdi. Cuhd eyitdi,
r gn
8
namz lma, Tarnu adn dime, h ayr niyet gle
9
getrme, r
gnden sora Cuhd ol lsm itdi.
10
Bu i olmad. Eyitdi, elbette senden bir ey
olmad,
11
elbette olsa gerekdi. Eb af eyitdi, h bilmezem ki [166
a
]
1
bu gnlerde bir
ey i itmi olam. Meger yolda geerken
2
bir auaz yoldan giderdm, t kimsen
ayana
3
tounmaya. Cuhd eyitdi, incidme ol Tary kim bu adarca ayrla
4
seni
bunca gnhlardan alad. Bu sz Eb afu iine
5
ddi. Ol Cuhdu elin ald,
tevbe itdi. Yine demrciligine
6
mel old. Kend srrn aldan pinhn itdi. Her gn
7
bir dnr kesbi vard, an dervlere nafaa virrdi. Ol
8
vecden alurd, an ifr iderdi.
Bir gn bir kii bzrda
9
bu yeti oud ki:
88

10

yan Tardan anlar ikre old, ol nesne ki an anmazlard.
11
Gli dilegine mel

88
Zmer 39/47.
179
old. Hemn ki bun iitdi kendnden [166
b
]
1
gitdi. sa yirine elii oda od,
kirdlerine ard kim,
2
vuru. Eyitdiler, nki demr eridi ne vuralum? Bir nara
3

ard, demri yire brad. Dkknn yamalatd. Dnyy
4
terk itdi, riyete mel
old.
Naldur, bir gn bir
5
kpriden geerdi, bir Trki grdi ki alar aurur. Eb
af didi,
6
saa nold? Eydr, cihnda ml ve milketden bir eegm var-d,
7
ol da
bu kpriden aaa ddi, belrsiz old. ey
8
andan ord, eyitdi: lh, izz a-
un bundan gitmezem
9
t bunu eegini virmeyince. Ol dem eegi udan d,
10
geldi.
Naldur, Eb af acca azm itdi, yrenleri
11
eyitdiler, biz Badda
varmazuz, mmdr Arab bilmez, ayb [167
a
]
1
olsar. Hemn ki Badda vardlar,
ey Cneyd mrdleri
2
aa aru vardlar. Anlarula fa Arab sylemege
balad.
3
Mrdleri aceblediler. Ve da eydrdi ki, bir kii nesne balaya
4
ivan
istemeye erdr, eger balaya ivan isteye
5
yarum erdr. Ve eger bir nesne dileyeler,
virmeye, ol kii
6
nekesdr, an dem anmauz.
Naldur,bir kii andan naat
7
istedi. Eyitdi, bir apuya mlzm ol ki t saa
dkeli
8
apular ala ve da bir ceye mlzm ol ki cmle celer
9
saa mlzm
ola.
ikyet-i Manr- Ammr

10
Manr- Ammr
11
raiyallhu
anhu. Meviede l kelimt var-d. Env- [167
b
]
1
ulmda kmil-idi. Merveden
idi. Barada mum old.
2
Tevbesin sebebi old kim bir kd buld stnde
yazluyd kim:
3
an yirden gtrdi. Bir ar yir stnde
4
oma
istedi, bulmad. Azna oyd. Gice dinde
5
grdi, eyitdiler, ol ruaya r yazdu,
da saa ikmet
6
apularn adu. Andan sora ilme ikmete mel old.
7
Naldur, bir yigit fesda mel old, ulna drt aa
8
virdi ki, bize nuul
getr. ul giderken Manru meclisine
9
urad, eyitdi: Bu meclis cem
meclisinden yigrekdr didi.
10
Bu meclise geldi. Manr meclisde eyitdi, her ki baa
drt aa
11
vire, aa drt du iderem. ul eyitdi, h bundan yig nesne [168
a
]
1
yodur
180
ki bu drt aay virdi. Manr eyitdi, ne cet dilersin?
2
ul eyitdi, evvel an dilerem
ki baa zdl vire. kinci an
3
dilerem ki ceme tevbe vire. nci an dilerem ki
Tar bu drt
4
aanu ivaun vire. Drdnci cet budur ki Tar tal
5
baa ve
saa ve bu cemata ramet eyleye. Manr du itdi. ul
6
eve geldi. cesi eyitdi, ne
o eglend, br ne getrd?
7
Eydr, ol drt aanu iva saa drt du
getrdm.
8
Eyitdi, nice du? ul ikyeti didi. oca eyitdi: Tar
9
anu olsun ki seni
zd itdm ve da tevbe itdm ve da
10
ol drt aanu iva saa drt yz aa
virdm.
11
Amm drdnci benm elmde degl. Gice yatd, dinde aret-i [168
b
]
1

zzet eydr: Ey ce ol nesne ki sen elnde-y-idi itd,
2
ol ki baa marladun ben
da ideyim.
Naldur, Hrnur-Red
3
Manr Ammra eyitdi, saa bir sul iderem,
mhlet da virrem.
4
Ne vat cevb virrsen vir. ord kim, dnyda alu
5
limi
ansdur? Manr d, fil-l gir dndi. Eyitdi, alu
6
limi oldur ki Tarnu
atna mel ola, Tardan ora
7
ve chil oldur ki Tarya ola.
Naldur, Manr bir gn
8
va iderdi. Bir kii bir ruaya yazd ki:
9
Yan
10
bir kii ki mtte degldr al
tavya ilter, ol abbe bezer ki
11
ala dev ider amm kendi ayrudur. Bu beyiti
oud. [169
a
]
1
Grdi o alad. Andan sora eyitdi: y kii sen
2
benm szmle amel
it ki saa fidedr, da benm amelme
3
bama ki ol saa ziyndur.
Naldur, meyiden bir kii Manr
4
dinde grdi, ord ki, a Tal
senle neyledi? Eydr,
5
beni oud, eyitdi, Manr sen misin? Didm, bel. Eyitdi,
6

sen ol kii misin ki al zhde davet iderd, sen zhid
7
degld? lh eyledr
amm her vat meclis dutardum, amda
8
enya mel olurdum, andan sora ala
naat
9
iderdm. a Tal didi, Pes feritelere buyurd,
10
bir minber urdlar.
Eyitdi, imdi bunda da amd ve en
11
it, yle ki yirde iderd:
[169
b
]
1
ikyet-i Amed m- Ank

2
Amed bin m-
Ank.
3
adm meyidendr. Ulm- hirde ve ulm- bnda b-nar
4
idi.
181
mri yet uzun-d. o meyi grmi-idi. Eb
5
Sleymn Drn aa: Cssul-
udsul-ulb, dirdi. Anu
6
o laf kelimtlar vardur.
Naldur, bir kii aa ord ki,
7
sen Tarya mt msn? Eyitdi, yo. Anuun
ki rz yiblere
8
olur, ol od rdur. Ve da aa ordlar, marifet ne
9
nesnedr?
Eydr, marifet derecesi vardur: Evvel
10
ibt- vadniyyetdr. kinci glini
mna itmekdr m-
11
-sivllhdan. nci ibrete maz, didi. Ve da didiler
ki, [170
a
]
1
muabbet almeti nedr? Eydr, odur ki ibdeti az, tefekkri
2
o ola,
dyim epsem ola. Mubetle ualu olmaya,
3
nimetle olmaya ve kimseden
ormaya ve kimseye m dutmaya.
4
Ve da ordlar ki, avfla recnu almeti
alebdr. Her kim
5
ib-rec ola, aleb olmaya, yalancdur; her kim ib-
6
-avf ola,
ama olmaya, yalancdur. Ve da ne vat ki d
7
ehliyle oturasn sen de d-la ol,
zr ki anlar gller
8
csslardur. Siz glze gireler alar, siz bilmezsiz.
Ve da
9
il oldur ki, bir amel-i li ki idesin dilemeyesin ki anula
10
gilesin y ol
amel sebebiyle saa rmet ideler didi.
11
ikyet-i ey Cneyd-i Badd
[170
b
]
1

2

ey Cneyd Badd raimehullh. lemde
3
ulu ey idi. Fnn-i
ilmde kmil-idi. Ul ve frda
4
mft idi. Evvelden ra mabl-d. mmetine ve
eylna
5
cem-i al muted idi. H kimse anu hirine bnna
6
itir itmedi.
Ol ife aa lisnul-ulb dirlerdi
7
ve da vsul-ulem dirlerdi ve da sulnul-
muan dirlerdi.
8
Ve eratda ve aratda, verada ve zhdde, da mili yo-
d.
9
Eker meyi ras aa varurd. aratda aatda
10
mehr idi. Tanfleri
vardur. Ol kii ki ilm-i ta
11
ikre itdi, Ser-yi Saatn yigeniydi, mrdiydi.
Serye [171
a
]
1
ordlar ki mrd mertebesi ey mertebesinden yuaru olur m?
2

Eyitdi, hirdr ki bu Cneyd mertebesi benm mertebemden o
3
ycedr.
Cneyd hiri, bn, derdi, birdr. Anu evvel
4
l da olanken edebl-y-
idi ve libdi. Fehm ve idrk
5
yet tz idi.
182
Naldur, bir gn mektebden geldi, grdi ki
6
atas alar, eyitdi, y baba nin
alarsn? Bu gn zektdan
7
bira aa Serye gnderdm, abl itmedi. Cem-i
mrmi
8
yi itmiin. Bir nesne l itdm anurdum, an od
9
Tarnu dostlar
abl itmezlerimi. Cneyd eyitdi, getr
10
ben aa vireyim. Ald geldi, Sern
apusn ad.
11
Ser eyitdi, kimdr? Eyitdi, Cneyd. Tz apuy ad. er [171
b
]
1

girdi, eyitdi, ey ay bu zekt aasn nin almadu? abl
2
it. Ser eyitdi, almazam.
Cneyd eyitdi, ol Tar a-un ki
3
fal itmidr, da atamla adl itmidr, alasn.
Ser,
4
benmle nice fal itdi, y ata-la nice adl itdi? Eyitdi:
5
Senle fal itdi ki, seni
far itdi, da itiyr virdi;
6
dilerse alasn, dilemezse almayasn. Atamla adl itdi ki,
7
oldur ki an dny ehli eyledi, dilerse vire, dilemezse virmeye.
8
aullhdur virmek
gerek. Serye bu sz yet o geldi.
9
Eydr: Oul aadan den seni abl itdm.
Aa cn iinde
10
yir eyledi, ol aay da ald anu r-un.
Naldur,
11
Cneyd yidi yanda-y-d, Seryle icza vard. Kabede [172
a
]
1

dervler arasnda bir ba old krden. Drt yz derv
2
r-d, her biri bir avl
didiler. Ser Cneyde eyitdi, y olan
3
sen da ne dirsin? kr nedr? Cneyd biraz
vat ban aaa
4
ald, yine aldurd, eydr, kr oldur ki Tar Tal virdgi
5

nimetle aa olmaya, anu nimetini mubete sermye itmeyesin,
6
maallna arf
idesin. nki bu cevb virdi, ol drt yz
7
derv tasn itdiler, bundan yig cevb
olmaya. Ser eydr:
8
Y oul bun andan getrd? Eyitdi, sen berektudur.
Gir
9
Badda geldiler. Sra atard, her gn dkkna varurd, bir perde
10

arduna geerdi, drt yz rekat namz lurd. Nie mddet eyle
11
gedi, sora dkkn
terk itdi. Sern iigi nde bir evcgez[172
b
]
1
var-d, anda vard ibdete mel
old. Ol mertebeye iridi kim
2
adan ayr hbir nesne rndan gemezdi. r yl
3
bu ar-la ibdet itdi. Otuz yl yatsu b-destiyle ab namzn
4
ld.
Naldur, Cneyd eydr, r yl ibdet itdm, yle
5
ann itdm ki aa
iridm, fil-l htifden vz geldi kim
6
iy Cneyd vat old ki saa znnru
gsterem. nki
7
an iitdm, didm lh Cneyd gnh nedr? Eyitdi ki, bundan
8
ulu gnh olmaya ki t sen varasn, ser-be-ser gnhsn. Cneyd
9
h itdi, didi ki:

10
Pes Cneyd dyim ol evde otururd. Gicelerde Allh
183
Allh,
11
dirdi. nki Cneyd ol mertebeye iridi kim vresi lemde [173
a
]
1
mehr
old. ib-aralar alfe didiler, bu kiin sziyle
2
al fitneye vard, anu
anda bir fikir itmek gerek. alfe
3
eyitdi: ccetsz biz an men idemezz.
alfen bir criyesi
4
var-d, on bi mil altuna alnmd, ol zamnda andan
5

ib-ceml yo-d. snde bir bedr-ay gibi-y-idi. alfe
6
an yle severdi ki, bir
laa onsuz olmazd. Buyurd, an
7
bezediler cevherl ziynetleriyle altunlu onlaryla.
Aa alfe eyitdi:
8
Var, b-tekellf Cneyd alvetine gir. Kendi bu ziynetleriyle
aa
9
ar it, eyit ki, kimesnem yodur, ide grrsin mlum o,
10
lemde glmi
gezdrmiem, saa itid getrmiem. Tevauum oldur ki
11
beni niklanasn, da
sen berektuda ben da ret iine [173
b
]
1
mel olam, glm dny iinden
utuld. Bunu gibi szleriyle
2
yet cehd it, didi. Bir dim od, gnderdi. Criye,
3

Cneyd atna vard oturd, yzin ad. Cneyd itiyr-
4
-suz yzne bad. Ol
ceml, ol ziyneti grdi, ban aaa
5
eyledi. Criye ol gretdkleri szleri ol adar
syledi
6
alad ki addan gedi. N-gh Cneyd ban aldurd, criyeye
7
bad, bir h
itdi. arava ol dem cn teslm ld. dim
8
bu l vard alfeye aber virdi.
alfen cnna od
9
ddi, ol ie pemn old. Eyitdi, her kii ki a
10
erenleriyle
byle ide, n-ar grmeyecek nesneleri gre. ur
11
geldi, ey Cneyd atna vard.
Cneyde eyitdi: Y ey [174
a
]
1
nice glinden geldi kim anclayn r fatluy
ldrrsin?
2
Cneyd eyitdi, y Emrl-Muminn sen efatu al zerine
3
yle
midr ki r yll riyetimi yire viresin, ben arada yanam?
4
tme, itmesinler didi.
Andan sora vz lemi utd.
5
Naldur, eyitdi, benm arum eri oldur ki Tarnu kitbn
6
a eline ala ve
peyamber snnetini ol eline ala, bu iki
7
emu aydlyla yrye. Da ne bhe
apusna de ve ne
8
bidat uurna de. Ve da eyitdi on yl glm
9
aladum, on
yl da glm beni alad. Amm imdi yigirmi
10
yldur ki benm glmden
aberm yo, glm benden aberi
11
yodur, didi.
Naldur, Cneyd dnimendler on gibi on geyerdi. [174
b
]
1
Eyitdiler, nin
fuar muraa geymezsin? Eydr, eger bilsem ki muraa-la
2
i biter, oddan
184
demrden on geyerdm. Amm srruma her saat nid
3
iderler ki:

Naldur,
4
Ser-i Man, Cneyde didi ki: Minbere ma gereksin, ala
naat
5
itmek gereksin. Cneyd tereddd eyledi, ey nde minbere ma
6

edebszlikdr, didi. T bir gice Resl-ullhu -allalhu aleyhi ve selem- dinde grdi,
7
eyitdi, minbere , ala naat it. urd ki vara, bu di
8
Seriye diye. Ser grdi
apuda urur, eyitdi, szmz abl
9
itmed, imdi imdi sen sz lemler
nectna sebebdr.
10
imdi Resl-ullh buyurd, mel ol. Cneyd abl itdi. Ol
11

men itdgine istifr itdi. Seriye ord ki, sen neden bild? [175
a
]
1
Eyitdi, Resl-
ullh dmde grdm ve Tar Taly dmde grdm.
2
Eyitdi: Resl gnderdm
ki Cneyd minbere a. Pes, Cneyd
3
minbere d, mblaa al cem old.
Cneyd eyitdi, eger
4
r kiiden artu ola, size da sylemezz. r kii geldi,
5
bir
meclis itdi. On sekiz kii cn virdi, yigirmi ikisi
6
kendnden gitdiler. Geldiler,
aralarna gtrdiler evlerine iletdiler.
Naldur,
7
ekbirden birisi Resl-ullh dinde grdi oturur. Bir kii istift
8

getrdi, Cneyd da anda idi. Resl-ullh iret itdi ki,
9
Cneyde virdi. Di gren
eydr: Y Reslallh, sen bundasn,
10
fetvy Cneyde mi virelm? Eyitdi, her
peyamber dkeli mmetine nice
11
far iderse, ben Cneyde yaluuz ol adar far
iderem didi.
[175
b
]
1
Naldur, bir gn Cneyd glini yav lmd. Eyitdi: lh,
2
glmi
gir vir. Bir vz geldi kim, y Cneyd gli biz aldu
3
ki bizm olasn, sen dilersin
ki ayrulara alasn.
Naldur, bir kez
4
r- Snda Byezd vecdde-y-idi, ra iderlerdi. Bir ke
5
radan anlar grdi, eyitdi: Tarun baa cevb virn.
6
ev ve istir yetinden
aa bamadlar. Hemn ki sem skin old,
7
yrenlerden biri dir ki, bir ke ard ki
Tarun baa cevb
8
vir. ey ebyla ol ke atna vardlar. Ke avmaa-
9
-sndan d ord ki, uluuz andur? eyi gsterdiler.
10
Ke eye ord ki: Bu
ne mezhebdr, ne ardr ki, siz idersiz?
11
Bu sem mm mdur, yosa hemn bu
185
ifeye madur. ey [176
a
]
1
eyitdi, bu ara madur, bu ife ki flerdr.
Ke eyitdi,
2
eli vir ki liya iriem. ey elin utd, eyitdi:
3

didi.
4
Andan eyitdi: nclde yle ki
Muammed mmetin lar semda
5
areket iderler, ol arla ki dnydan
mna olmu olalar. mdi
6
bu cemat mmet-i Muammed lardur.
Naldur, bir kez Cneyd aya
7
ard, Ftia oud, frdi. Htifden vz
geldi kim, utanmaz msn,
8
bizm adumuz ayaua arf idersin, didiler.
Naldur, bir gn Cneyd
9
zr lup alard. ibl ord ki, ninalarsn?
Eydr, eger
10
dostu bels bir ejderh ola, ol kii ki kendyi bir lomaya eyleye,
11

anu azna ben gireydm. ll bel budur ki, sen ol adar ulluu [176
b
]
1
bu adar
ki bizm belmuz eke-bilesin didiler.
Naldur, bir kii Cneyde
2
ord ki, gl ne vat o olur? Didi, ol vat ki
dost
3
gl iinde ola.
Naldur, bir gn mescidde bir kii ururd,
4
nesne diledi. Cneyd rndan
gedi ki bu kii adur, yigitdr, uvvetldr,
5
nin orlu ekp nesne diler? Derv
gitdi. Cneyd gice dinde
6
grdi ki, bir kii bir sini bir boa-y-la rtl Cneyd
ine od, eyitdi,
7
yi. Cneyd rtsin gtrdi, grdi ki ol dnki derv lmi, sinide
8

anu etidr ki dirler. Cneyd eydr, bildm ki ol derv aybet itdm, oldur ki
9
baa
itb iderler. urdum an istemege vardum, a kenrnda oturm,
10
ol tereler u
stinde gelr, alur yir. Hemn ki beni grdi, didi:
11
y Cneyd tevbe it, ol nesne ki
benm aumda fikr itd idi. Tevbe [177
a
]
1
itdi.

89
Bundan
2
sora gli an, didi.
Naldur, Cneyd bir mrdi var-d,
3
Barada bir gn alvetinde bir gnh
rndan gedi. yneye bad, yzi
4
{yzi} apara old, ayrn ald. Her ne adar
ki cehd itdi, re olmad.
5
gn ala grnmedi, yle ald. Andan sora oyum
oyum
6
aarmaa balad, t ki hep aard. N-gh bir kii apusn ad,
7
aa bir biti
virdi, eyitdi, bun ey Cneyd gnderdi, didi. Ald
8
grdi yazm kim Tar Tal

89
Tevbe 9/104.
186
urnda nin edebszlik idersin.
9
Bu gn gndr zamet ekerem ki t yz
aarnca.
Naldur,
10
Cneyd sekiz mrdi var-d, yetde lardan idi. Her nesne ki
11
Cneyd rndan gedi, anlar an eydrlerdi. Ol mrdlern rndan [177
b
]
1

yle gedi ki, azya varalar. Bir gn Cneyd buyurd kim, ayaablar
2
getr,
azya varuruz. Ol sekiz kii vardlar, Cneydle kfire
3
iridiler. aflar dzldi,
avaa mel oldlar. Bir mrd meydna
4
vard, ehd old. Cneyd grdi havda
ouz mafa var,
5
bu ehd cnn bir mafaya odlar. Aldlar, gitdiler. Mrd
biri
6
da meydna girdi, ehd old. An da bir mafaya odlar. Aldlar,
7
gitdiler.
Sekizi da bu resme old. Havda bir mafa ald. ey
8
eyitdi, ne ururam, bu bir
mafa od benmdr, didi. Meydna girdi,
9
n-gh bir kfir yigidi geldi, eydr, y
ey zamet ekme ol mafa
10
benmdr, sen gir Badda var. Ol ala ird it.
Dndi,
11
amm imdi baa ird it, didi. mn ar ld, Mslimn old. [178
a
]
1
Dndi
meydna vard, sekiz kfir ldrdi. An da ehd itdiler
2
Anu cnn da ol bir
mafaya odlar, al-y illiyyne iletdiler.
3
Cneyd eyitdi: Tary-la bende arasnda drt deiz vardur, ol
4
deizleri
gemek gerekdr ki bende aa irie. Bir deiz dny, anu gemisi
5
zhddr. kinci
deiz aldur, anu gemisi uzletdr. nci deiz eyndur,
6
anu gemisi eyn
dmn utmadur. Drdnci rzdur, anu gemisi
7
mulif itmekdr. Ve da eydr
ki, her gz ki a Talnu udretine
8
bamaya, grmemek yigrekdr ve her dil ki
au ikrine mel olmaya,
9
dilsz olma yigrekdr ve her ula ki au szin
iitmeye, ar
10
olma yigrekdr ve da her cism ki a ullna mel olmaya,
lmek
11
yigrekdr. Ve da bel rifler radur, filler helkdur, didi.
[178
b
]
1
Naldur, Cneyd bir mrdi vard, cmlesinden an yig severdi.
2

B mrdler ayret itdiler, r eye didiler. ey eyitdi,
3
anu edebi ve da fehmi
cmlesinden artudur. Bizm naarumuz anu
4
zerinedr, didi. Bir tecribe idelm,
da grelm, didi. dimine
5
buyurd, yigirmi tavu getrdiler, her birin birine virdi,
birin da
6
ol yigide virdi, eyitdi, her biriz tavuuuz boazla, h
7
kimsez
grmesn, da getr didi. Hep gitdiler, bir laadan
8
geldiler. Her biri didi ki, ben
187
fln yirde vardum beni kimse grmedi.
9
Her biri bir yirde boazlamlar, getrdiler
dkdiler. Ol yigit da geldi,
10
tavu diri getrdi. Cneyd eyitdi, sen nin
boazlamadu? Eyitdi:
11
Siz buyurduz kimse grmesn, her nereye ki vardum a
subnehu gre [179
a
]
1
urur, l yir bulmadum ki ol grmeye, tavu yine getrdm.
Cneyd
2
eyitdi, grdiz mi anu fehmi sizden ziydedr. Dkeli istifr
3
itdiler.
Naldur, bir yigit Cneyd elinden tevbe itdi, da dkeli
4
nesi var-sa yamaya
virdi, bi dnr alad, an Cneyd atna
5
getrdi. Cneyd eyitdi, ol aret dny
areti degldr. Getrdi
6
ol aay a kenrna vard, ol aay bir bir aa ad,
7

eli bo gir geldi. Cneyd an grdi, eyitdi, bir kademi bir kez
8
bama gerek-idi, sen
bi kez badu, bizm obetmze aan ly
9
olsarsn? Glnden geldi ki bir kez
uya braasn, hisb-la bradu.
10
Eger bu yolda da yle deprenesin hbir mam
lna irimeyesin.
11
Gir bzra var hisbua mel ol, didi.
Naldur, bir ce [179
b
]
1
var-d, dyim adaa flere virrdi. Eydrdi: Bular
bir avimdr
2
ki himmetleri adur, adan ayr anlaru h ceti yodur.
3
Eger
ayr himmetleri perkende ola, adan gir ra diserler.
4
Bir glde ki adan
ayr nesneye meyl olmaya, yig severem
5
ol glden ki himmeti dnyya ola. Bu szi
Cneyde didiler,
6
eyitdi, bu sz bir vel szidr. Pes yle ddi ki ol
7
ce mflis
ald, anuun ki her derv ki andan nesne
8
alurd bahsn almazd. Cneyd eyitdi,
sen gibi bzirgnl
9
ziyn itmez.
Naldur, veftndan sora bir kii an dinde
10
grdi. Eyitdi, y ey Cneyd
Mnkir ve Nekr cevbn nice
11
vird? Eydr, hemn ki ol iki feriteler aret-i
zzetden [180
a
]
1
ol heybetle baa yan oldlar, eyitdiler, ben anlara
2
badum
gldm eyitdm, ol gn ki kend benden ord,
3

90
ben aa cevb virdm,
didm: Bel. Siz imdi geldiz,
4
perverdigru kim dirsiz, kii sulnu itbn iidp
cevb
5
virmi ola, bu gn bunda ne diye? Da anu diliyle eydrem,
6

91
izzetle, rmetle atumdan gitdiler.

90
Araf 7/172.
91
uar 26/78.
188
ikyet-i
7
mer bin Omn- Mekk Rametullh

8
mer bin Omn- Mekk raiyallhu
anhu.
9
aratu ulularndan-d. Anu szleri mabldur. Riyete,
10
veraa
madur. Anu tanfleri vardur. Cneyd mrdlerinden
11
idi. arem eyi idi.
Nie yl Mekkede mutekif old.
[180
b
]
1
Naldur, bir gn Genc-nmen tercmnu yazard. Seccdesi
omd,
2
b-deste vard. seyin Manr geldi, ol kd ald. mer
3
adem-ghda
an bildi, d, andan den kim czi isteye.
4
Eyitdi, czi uurladlar. Pes eyitdi: Ol ki
Genc-nme uurlad. Emir
5
byledr ki, elini ayan keseler, an aalar, yaalar klini
gge avuralar.
6
Genc-nme uurlamadan fide nedr? Gence irimek gerek yd
elbette
7
armetini ekiser dimiler kim, her ne kim seyin Manr ekdi, anu
8

nefsinden ekdi.
Naldur, Genc-nmede yazlu buyd kim, ol vat kim cn
9
dem gvdesine
girdi, cmle feriteler a Tal secde buyurd,
10
dkeli ol opra stine urmulard.
Cn lba girdi, cmlesi ol dem
11
secde itdiler. bls eyitdi, ben itmezem. Cnum
oynayam bu srr [181
a
]
1
grem, yeti ol ola ki baa lanet ideler, fs ve mr
diyeler, br
2
sen srru grem. T dem srrn grdi, bilmedi. L-cerem
blsden
3
ayr dem srrn kimse bilmedi ve demden ayr bls srrn
4

kimse bilmedi. Pes anuun itmedi kim ol srr gre. Ol srr bir genc
5
idi ki bls
gzi an grdi. Eyitdiler, opra iinde bir genc
6
odu. Genc deti oldur ki, her kim
an gre, ar oldur ki ol
7
kiin ban keseler, t kim ammzlu itmeye. Pes bls
feryd itdi ki:
8

92
vz geldi kim: Saa mhlet virdk,
93
Byle
9

didi, da eyitdi, amm saa bir nesne idelm ki ldrmekden
10
yig ola. Feriteligi
eynla degrdiler. Egeri adem olmaya,
11
gencden aber virrse yalancdur
diyeler. Eydeler: [181
b
]
1

94
yan ol eyndur, girek

92
Araf 7/14.
93
Araf 7/15.
94
Kehf 18/50.
189
aan syliyeser l-cerem
2
ol meln man old. Genc-nme mer bin Omn ki
yazmd, budur.
3
Naldur, aremden Cneyde ve arreye ve iblye biti yazd ki, bu bir
bitidr ki
4
mer bin Omndan, da icz azzlerinden ki Ir meyileri
5
eger
bizde bir kii varsa ki himmeti l ola, eyd. Byle girsn ki
6
bu yolda iki bi a
vardur oddan ve da iki bi ar idici
7
deiz vardur. Eger atiz yo-sa dav
nesne virmez. Pes nki
8
biti Cneyde iridi, Iru meyilerin cem itdiler, ol
bitiyi
9
oud. Andan sora Cneyd ve arr ve ibl eyitdiler, gel
10
grelm bu
alar ki yazmd ara nedr? Eyitdiler, ol ara erenler
11
yo olmadur, yan
fen olmadur, t lib iki bi iken fn [182
a
]
1
olmaya ve da iki bi kez b
olmaya, ol izzet derghna irimeye.
2
Pes Cneyd eyitdi: Ben bu oddan alardan
birisinden da ayrsndan
3
gememiem. arr eyitdi: Devlet sen ki br bu yoldan
birazn
4
at itmisin, bu iki biden birisinden gemisin, ben henz
5
adm
bamam. ibl zr zr alad, eyitdi, siz vatuz,
6
biriz birin gemi, biriz
adem bam, da ben tozun grmemiem,
7
ousn da uymamam, didi.
ikyet-i Eb Sad-i azzz
8

9
Eb
Sad-i azzz raiyallhu anhu. Meyi
10
ekbiridr. Ol ifen muaddemi
idi. Kermet-ile ma idi.
11
Cem-i fnnda b-nar idi. Mrd terbiyet etmekde
nari [182
b
]
1
yo-d. Aa Lisnut-Taavvuf, dirlerdi. Drt kitb tanf
2
itdi. Alda
Baddluy-d. en-nn grmi-idi. Bir-i f ve Ser-yi Saa ile
3
musib idi.
Fen ve be ibreti andan almdur. Daik-i ulmda
4
ba ulem aa inkr
itdiler, an kfre mensb itdiler. Ba elfnu da
5
kitbnda grdiler, mansn
bilmediler. Ol kitbu ad Kitbus-Srrdur. Cmle
6
szlerinden biri budur ki:

7

8
Yan nki bende Tarya dne ve da
9
Tarya
yapa ve da Tarnu urbnda skin ola, kend nefsini a Talya
10
marlaya.
Ve her nesne ki Tardan ayr ola unuda. Eger aa diseler kim,
11
sen da andansn?
Yd diyeler, ne dilersin? Allhdan ayr anu h szi [183
a
]
1
olmaya.
190
Naldur, bir gn eyitdi: Beni muayyer itdiler, nbvvet ve ikmet
2
arasnda
ikmet itiyr itdim ki, nbvvet ekmege atm yodur.
3
Ve da eydrdi ki, bir
gice dmde grdm iki ferite gkden indi, baa
4
ordlar ki, d ne nesnedr?
Eyitdm: kisi da,
5
eyitdiler: gir gge gitdiler.
Naldur, eydr bir gice dmde
6
Resl aretini grdm, eyitdm: Y
Reslallh, mar ut ki Tarnu
7
dostl beni omaz yle ki vafemdr seni
sevem. Resl buyurdu ki,
8
her kii ki Tary seve beni sevmi ola.
Naldur, eydr, bir gice eyn
9
dmde grdm, diledm ki an as-y-la
uram. Htifden vz geldi kim,
10
bls asdan ormaz. Glde bir nr vardur andan
orar. Eyitdm,
11
ber gel. Eydr, seni neyleyeyim, sen bir nesne bramn ki ben
al anula [183
b
]
1
aldardum. Eyitdm, ol nedr? Eyitdi, dnydur.
Naldur, eydr, bir kez
2
berriyede tevekkl-ile giderdm iken atsuz oldum.
Badum menzili
3
gir sevindm. rma ddi ki, bu fera ki benm nefsm itdi,
4

beni mtevekkiller mamna dr. And idm ki ol menzile varmayam,
5
meger beni
oparalar anda ileteler. umdan bir uur azdum,
6
iine girdm, oturdum. Bir vz
geldi kim ol ala: Y cemat
7
evliydan bir vel mtevekkildr, kend umda
gizlenmitr, varu an
8
getr. Ol cemat geldiler gtrdiler, menzile iletdiler. Ve
da eydr:
9
Bir kez beriyyede giderdm, gnde bir kerre nesne yirdm. gn
10

gedi. Drdnci gn yet zaf oldum, nefsm ta itdi.
11
Oturdum, htifden vz
geldi kim, ne dilersin, biz uvvet virelm mi [184
a
]
1
ala dyesin ya am virelm ki
nefs arr uta. Eyitdm,
2
lh, uvvet vir. Bir uvvet buldum ki, on iki gne da
amsuz
3
vardum.
Da eydrdi, nki a Tal ben bendeyi dost duta,
4
ikir apusn aa aa.
Pes an ferdniyyet evinde ondura, cellet
5
ve aamet menzilini aa gstere. Hemn
ki cellet ve aamet gre,
6
ol lmsiz b ala, andan sora cemsinden emn ola.
7

Ve da eyitdi, her lib ki dileye, kendyi bir nihyetsz deize
8
bram ola. Ve da
ikir nevadur: Biri dil-ile gl andan
9
fil olmaya. Bu det ikirdr. Biri dil-ile
gl anda r. Bu
10
ikirdr. Ve da rif ki henz irimemi ola, her nesneden
191
yardum
11
dileye. nki Tardan urb bula, cem-i nesne mstan ola [184
b
]
1
ve
da cmle lem aa mutc ola didi. addese rahul-azz.
2
ikyet-i Ebul-asan- Nr

3
Ebul-asan- Nr
raiyallhu anhu.
4
Ahdu yignesiydi. Vatu dvesiydi. Ehl-i taavvufu
5
arfi
idi. Ehl-i muabbet erfiydi. ev ve kemlde-y-idi.
6
nihyetsz idi. Aa
emrul-ulb dirlerdi. Anu evvelki l eyle
7
idi ki, her gn ki ab evinden ard,
dkkna varurd. Etmek
8
getrrdi, dervlere virrdi. A mescide girrdi, yleye degin
9
namz lurd. yleden sora mescidden dkkna varurd, oru
10
utard. Evinde eyle
anurlard kim dkknda am yidi. Yigirmi yl
11
yle bu l-la gedi. H kimse
anu ln bilmedi.
Naldur, Nr [185
a
]
1
eyitdi: Nice ylda mchede ekdm, aldan uzlet
itdm, riyete
2
mel oldum. H baa nesne almad, ayrn aldum. Didm, hele
3

cehd ideyim, nesne olmazsa br bu yolda cnum vireyim. Bir mddet
4
yle rzigrum
gerdm. Gir nesne olmad. Eyitdm, bir itiy
5
ideyim, bundandur. N-gh grem
sebeb ol ki, her a ki glm
6
derghdan uta, nefsm bir smn glmden alur,
anula rm ve arr
7
utar. Ol baa icb olur. nki an bildm, pes her nesne ki
8

nefsme o gelrdi, an terk iderdm. Mesel eger nefsm namz-la
9
ns ide,
murdn kesdm. mden bir nesne hir old, esrrdan
10
madum buldum.
Naldur, Nr bir kez bir kii grdi, namzda
11
aalyla oynar. Nr eyitdi:
Tarnu aaln elden o. Bu szi [185
b
]
1
vardlar alfeye didiler. Fahler ittif
itdiler kim bu szle
2
an ldrmek gerek, kfir old, didiler. An alfe atna
getrdiler.
3
alfe eyitdi: Bu szi did mi? Eyitdi, didm. Eyitdi, nin
4
did?
Eyitdi, ol kim bendesidr? Eyitdi, Tarnu. Eyitdi,
5
y pes aal kim olur?
alfe eyitdi, kr ki a Tal beni bunu
6
anndan alad.
Naldur, bir gn ey Cneyd, Nr atna geldi.
7
Nr ayana ddi, zri zri
alad. Eyitdi, y ey atm
8
almad, bilmezem ki neyleyem. Otuz yldur ki n
dost peyd olur
9
ben yav varuram, hemn ki ben bulunram ol yib olur. Benm
192
benligm
10
anu yiblndadur ve anu ur benm yiblmdadur. Ben nice
11

ideyim, bu yolda lrem. Cneyd eyitdi, yle it ki: Eger [186
a
]
1
senle perdede ola,
eger ikre ola, sen sen olmayasn dkeli
2
oldur, ol ola.
Naldur, Nr eyitdi, bir gice aremde
3
yet yamur yad. Benm rzm old
kim Kabeyi bir kez alvet
4
avf idem. avf itdm. Her vat ki istilma irirdm,
du
5
iderdm ki: lh, baa
6
bir fat vir ki da
ayrus olmayam ve ol ldan dnmeyem.
7
Bir nie kez bun didm. Kaben
iinden bir nid iitdm ki,
8
y Nr diler misin ki benmle berberlik ekiesin? Ol
bizm fatumuz-
9
-dandur, dnmezz amm bendelermzi dndrrz, t
rbbiyyetle ubdiyyet
10
far ola. Bir fat zerine bizz.
Naldur, bir gn Nr ayr
11
old. Cneyd an grmege vard. Biraz gl biraz
yimi iletdi. Andan [186
b
]
1
sora Cneyd da ayr old. Nr ebyla an anda
ormaga
2
vardlar. Cneyd azm ayru-y-d. Nr ebna eyitdi: Her biriz
3
bu
ayruldan nesne getr. Fil-l Cneyd urugeldi, o old.
4
Nr eyitdi, ayru
ormaga yle varma gerekdr, glden yimiden
5
ne fide.
Nakldur, Nrye ordlar, Tar zerine dell nedr?
6
Eydr, al. Eyitdiler,
alun l nedr? Eyitdi, cizdr. ciz
7
dellet idemeye, meger cize ol ide.
ikyet-i Eb Omn-i ayr
8

9
Eb Omn
ayr raiyallhu anhu. Ol
10
bir kiidr ki ululuna hbir kiin szi yodur. Anu
11
ahdnda yle dimilerdr ki: Dnyda er vardur ki [187
a
]
1
anlaru drdncileri
yodur. Eb Omn Nibrda, Cneyd
2
Baddda, Eb Abdullh Cil mda.
Anu eyi
3
var-d. Her birinde o fideler utm-d. Evvel Yay
4
bin Mu,
ikinci h uc, nci Eb af addd
5
raiyallhu anhum.
Naldur, bir gn mektebe giderdi, drt
6
ul bilesinde giderdi: Biri Rmlu, biri
abe, biri Trk,
7
biri Kemr, biri Bedev. At altnda, bir ems dlbend
8
banda,
harr on geymi idi, giderdi. Bir krbn-
9
-sarya urad, grdi bir yar eek urur, bir
ara
10
aras stnde oturur, an endrr. Ol eek
11
ciz, orunmaz. Eb Omn
193
an esirgedi, ulna didi, [187
b
]
1
sen benimle neylersin? ul eyitdi, sen ulnam, ne
buyurursa
2
utaram, didi. Fil-l ol arr onlar ard, eege
3
pln gibi geydrdi,
dlbendini aa ola eyledi. Eek n
4
ol merameti grdi, l diliyle Tarya
mnct itdi,
5
Eb Omn henz mektebe irimedin ib-l old.
6
Ol nesne ki
erenler mrinde isterdi, ol bir demde buld.
7
Yay bin Muu meclisine vard, i
ald. Atadan,
8
anadan kesildi, dyim Yay ile olurd. Sora h ucu
9
obetine
iridi. Andan sora Eb afu imetine
10
iridi. andan tamm old. Eb af
zn aa
11
virdi.
Naldur, Eb Omnu rs yetde-y-idi. Eydrdi, [188
a
]
1
r yldur kim
a celle ve al beni her l-la ki utd biri
2
birinden yeg l idi; h l dmedi beni
aba getre.
3
Szine dell oldur ki, bir mnkir kii vard, Eb Omn
4
evine girdi,
gir d. Didi evde, didi evde nesne yodur
5
didi, gitdi. Gir ard, gel. Gine geldi,
gir eydr, nesne
6
yodur. Yri git. Gir gitdi. Hele otuz kerre yle oud,
7
her kerre
bir orlu iderdi, ol erre adar aa mteayyir olmad.
8
Ol mnkir acebledi, elin
ayan pdi, ne aceb adamsn,
9
otuz kerre yle edebszlk itdm, sen bir drl
olmadu? Eb
10
Omn eyitdi, bu sehel mamdur. Bu bir it mamdur, yz
11
kez
ouyasn gelr, ovarsn gider, da gider, bir drl olmaya. [188
b
]
1
Ol kii tevbe itdi,
geldi aa mrd old.
Naldur,
2
bir gn bir yoldan geerken bana bir nesne vurdlar, yrenleri
3

diledi ki an dgeler. Eyitdi, hy neylersin? Allha bi bi
4
kr olsun, bir vurumda
bir mertebem artd. Da ursa,
5
da artard, didi.
Naldur, Eb mer rivyet itdi
6
ey Cneyde ki, Eb Omna mrd
oldum. N-gh ramdan bir
7
maiyet gedi, eyi odum, ol maiyete vardum
mel
8
oldum. Bir mddet mdvemet itdm. Her yirde ki eyhi grrdm,
9

utanurdum, aardum. Bir gn bir yirde atadum, eydr: Y olan
10
her ne areket
iderse, dmnlar atnda itme, bizm atmuzda
11
it. Her ne aybu var ise bizm
atmuzda setr olur, amm [189
a
]
1
dmnlar atnda alur, didi. Hemn vardum elin
pp gir
2
tevbe itdm.
194
Naldur, her kii ki bu ilm-i taden bir nesne
3
iide ve anla amel ide, ol
fatla muttaf ola, anu
4
nr r mrinde anu gline hir ola, aa menfaat
5

vire. Ve ol amelden ki nesne iide, an amele getrmeye, ol
6
fatla fatlanmaya.
Naldur, eydrdi, sadet almeti
7
oldur ki, mu olasn, amm dyim
oruda olasn, ola ki
8
seni redd ideler. evet almeti oldur ki, bir gnh
ileyesin,
9
m utasn ki mablsn.
ikyet-i Eb Abdullh- Cell
10
Eb Abdullh- Cell raiyallhu anhu.
11
mu
meyilerindendr. Bu aifen mablyd. aide, [189
b
]
1
marifde ayet
kmil idi. en-nn ile ve Cneyd ile ve Nr ile
2
muib idi. Eb Abdullh-
Dm eyitdi: bn-i Cellden iitdm
3
ki, eyitdi, evvel lda atama, anama eyitdm
ki, Beni Tarya
4
balauz. Didiler, baladuk. Hemn gitdm, ayl mddet
eglendm,
5
sora gir vardum. Bir gice yamur yaard, apuya vardum,
6
apuy
adum. Didiler, kimdr? Didm, oluzdur. Eyitdiler, biz olumz
7
Tarya
balad, gir almazuz. apuy amadlar.
Naldur, bn-i
8
Cellden. Eydr, bir gn bir Ters olann grdm, yet
9

ib-ceml idi, anu mhedesine ayrn oldum. Grdm ki
10
Cneyd geerdi, aa
eyitdm, y st ibunu gibi ret da
11
amuda m yansar? Cneyd eydr, ey yr
bu nefs bzrdur, [190
a
]
1
da eynu uzadur, ibretle baarsa, lem nice
drl
2
herzesi varsa bu andan eeddr. Bun didi, ol dem urn
3
rumdan gitdi.
Nice yl zrl itdm, meyilerden istinet
4
diledm: a Tal kend falndan
urn yine ra getrdi. Nice
5
vatdur zehrem yodur ki mevcdtdan birine
baam.
Naldur,
6
eydr, bir kez Medneye vardum, Reslu muahhar, mnevver
ravas
7
atna vardum. Selm virdm, didm, y Reslallh onuam, arete
8

geldm. Ol dem yatdum, uyudum. Resl-ullh dmde grdm bir kirde
9
virdi.
Yarusn yedm, yarusn uyandum mde buldum didi. Raiyallhu anhu.
195
10
ikyet-i mm- Eb Muammed-i Rm

11
Eb
Muammed-i Rm [190
b
]
1
raiyallhu anhu. Meyi-i kebrdendr. Cneyd
andan ulu yr yo-d.
2
ib-himmet ve ib-ferset idi. aratda o
tanfleri
3
var idi.
Naldur, Eb Muammed eydr, yigirmi yldur ki benm glmden
4
h am
yimek gemezdi. ll ki r old, aa ordlar ki,
5
marifetde evvel bendelere ne far
itdi? Eyitdi, marifet ki
6

95
didi. nki a Tal
7

saa sylemegi ve ilemegi smet itmidr, andan sora sylemegi ala,
8
ilemegni
oya, bir mubet ola, eger ikisini ala, ol fetdr. Ve da
9
eyitdi, ns oldur ki, her
nesne ki Tardan ayr ola, va
10
olasn, yle ki kend nefse da va olasn.
ikyet-i
11
mml-Meyi bn-i At
[191
a
]
1
mml-Meyi
bn-i At raiyallhu anhu. Ehl-i
2
tau sulnd. Ehl-i tevd brhnd. Tefsr
ilminde,
3
ta ilminde beyn- lafden ayet kemli vard. Cneyd ulu
4

mrdlerinden idi. Bir gn bir cemat anu avmaasna vardlar,
5
grdiler avmaaya
ular alm. ordular ki, bu nin? Eydr, geen gice
6
baa bir aceb l old, anu
acletinden avmaada gezdm aladum,
7
bu u gzm yadur, didi. Sebeb ne idi
didiler. Eydr: Yigitlikde
8
bir kiin ggercinin dutm idm, unutm idm. N-gh
ruma geldi,
9
bi dirhem gmi ol kii evb in adaa virdm, henz glm
10

arr utmad, didi.
Naldur, bn-i Atnu on ol var-d.
11
Dkeli ib-cemld. Bir yolda
giderlerdi, armler kllisini dutdlar [191
b
]
1
baladlar, bir bir ldrdiler. Onunc da
ldrmege getrdiler. Atasna
2
eydr: Ne aceb efatsz atasn, ouz olun
ldrdiler, sen
3
glersin, h nesne dimezsin. Eyitdi, ey babanu cn, ol kii
4
ki bun
eyder aa h nesne dimezem. Nidelm, ol bilr hem
5
grr, eger dilese cmlesni

95
Zriyat 51/56.
196
alard. armler ulus ki bun
6
iitdi, aa bir l vi old. Eyitdi: Y ey, eger
bu szi
7
evvelde sylese h birin ldrmezdm, didi.
Naldur, bn-i At
8
eydr, ilm yigregi nedr didiler, eyitdm, ilm yigregi
ol nesne
9
ki dimemiler, dime ve ol nesne ki itmemiler, itme ve da tamm
10
er
isteyesin ilm meydnnda iste. Her kii ki bu meydndan
11
ara ola, anu
dninden ama kes. Ve da kii ki gl [192
a
]
1
snnet edebiyle bezeye, anu
glini a Tal kend marifeti
2
nryla mnevver ide. Ve da her kii ki edebden
marm itdiler,
3
bil ki cmle ayrtdan da marm itdiler. Ve da bu i
4
evveli
marifetdr, r tevddr.
ikyet-i brhm bin
5
Dvd- Mekk Raimehullh
lim-idi. lem eylerin ulularndan
6
idi. mu ekbirlerinden idi. mri
yet uzund.
7
Naldur, bir kez bir derv bir arda giderdi, bir arslan aa
8
ad itdi. nki
derv yzine yzin opraa od,
9
sebeb old kim brhm rasndan bir pre
kend onna
10
dikmidi, bildi ki aa rmet itdi.
ikyet-i Yusuf Esb
11
Yusuf Esb raiyallhu anhu. Tbinde [192
b
]
1
anu gibi
zhid yo-d. Kend ln, marifetini aldan pinhn
2
iderdi. Dnydan el ekmi
idi. o meyii grmidi.
3
Naldur, yitmi bi aa atasndan mr degmidi,
4
h nesne abl itmedi,
yle ib-terk idi. Eydrdi:
5
Her kiin atnda altun gmi retden yigrek ola,
Tardan
6
nice m uta dirdi.
Naldur, ibl eydr: Yusuf Esba
7
ordlar ki, tevuu yeti nedr?
Eyitdi, oldur ki nki
8
den asn, her neyi grrse kendden yig bilesin. Ve da
9
du yeti oldur ki, diliyle gli muvf ola, avliyle fili
10
muvf ola, dnyda
glmegi sevmeye, ululu istemeye, reti
11
dny zerine itiyr ide, nefsini ahr
ide.
197
Naldur [193
a
]
1
ikyet-i Eb Yab- s- Nehr
Eb Yab-
2
s- Nehr raiyallhu anhu. Bu
aifen ekbirinden idi.
3
Luf u ul yetde idi. Cneyd obetine irimi-idi.
Mekkede
4
mcvir idi. Gir anda veft itdi. Bir kii aa eyitdi:
5
Glm yetde
atdur, fln kiiye ordum nesne buyurd,
6
ol illet gitmedi. Fln kiiye ordum
sefer buyurd, itdm
7
zil olmad, didi. Eyitdi, a itmiler. Sen devn oldur ki,
8

mltezime varasn, Kabede bir yirde taarru idesin, lh kend
9
imde
mteayyirem elm ut diye. Ol kii eyle itdi, gli
10
yumad.
Naldur, bir kii aa eyitdi, namz luram, glmde
11
alvetin bulmazam.
Eyitdi, yle et ki glide namzdan [193
b
]
1
ayr nesne olmaya, alvet bulasn.
Naldur, eydr: Her kiin ki
2
ol am-la ola, dyim a ola ve her kim
cetin dyim al
3
zerine braa, ol dyim marm ola. Ve da her kim iine
4

yardum Tardan dilemeye, heme rsvy, or ola. Ve da tevekkl
5
aat
brhm allde idi ki Cebril aa eyitdi, ol
6
vat ki Nemrd aa mancl-la oda
atmd, ol vat eyitdi:
7
Y brhm h cet var m, didi. Eyitdi, senden cetm
8

yodur.
ikyet-i Mevzn- Simnn- Mecnn

9
ey Mevzn- Simnn- Mecnn
raimehullh.
10
Kend nnda yigne idi. Ehl-i zamnu mablyd. Acib
11

rumzlar var-d. Muabbet mamnda uvvet-i muabbetden aa Simnn dirlerdi.
[194
a
]
1
Ser ile hem obet idi. Cneyd yrenlerinden idi. Anu
2
muabbetinde bir
meheb vardur. Muabbeti tadm iderdi
3
marifet zerine. Ve ba meyi,
marifet muaddemdr,
4
didiler muabbet zerine.
Naldur, ol vat Simnn
5
iczdan gelrdi, Feydede minbere d. Kimse
6

yo-d kim szin iide. andllere bad eyitdi, size
7
eydrem. andller raa
geldiler, birbirine oundlar,
8
pre pre oldlar. Bir kez muabbetden sz sylerdi. Bir
9
uuaz havdan geldi, anu bana ond. Bandan
10
yire ond, burnn yire urd,
an revn old.
11
Ol dem cn virdi.
198
Naldur, r vatnda snnete [194
b
]
1
riyet itmek in bir avrat ald. Ol
avratdan bir z
2
old. yana iridi. Bir gn ol zuaz
3
efatle oad. Ol gice
ymeti dinde grdi ki,
4
her ife in bir alem gtrmiler. N-gh bir yce alem
5
grdi, anu nr Arat nr lm. Simnn ord ki:
6
Bu alem an ifendr?
Eyitdiler, ol ifendr,
7

96
anlaru andadur. Yan muibbler
alemidr
8
Simnn kendyi ol alem altna brad. Bir kii
9
geldi, an andan ard.
Simnn feryd itdi.
10
Bu muibbler lemidr, sen ifeden degilsn. Eyitdi, baa
11

Simnn- Muibb dirler, a Tal beni bilr. Ol dem htifden [195
a
]
1
vz geldi kim,
y Mecnn sen muibblerden id, dnd
2
gl zna meyl itdi, sen adu
muibbler defterinden
3
giderdiler. Simnn gir dinde zrl itdi. Eyitdi:
4
lh, bu
fl benm muabbetm yolunu armsi oldysa an
5
yoldan gider. Ol dem feryd ve
fin old. Simnn uyand,
6
eyitdi, ne ldur? Didiler ki, zu amdan ddi ldi.
7
Naldur, bir kez Simnn eyitdi mnctda: lh, beni her
8
nesnede nayasn,
beni anda tamm bulasn. Ol gice bir ar
9
virdi ki, cn yle yanard, amm h itmedi,
sylemedi. Yarndas
10
old. ab onlar geldi, y ey bu gice nolduz,
11

feryduzdan uyumadu. lbuki bu kii dem urmamd [195
b
]
1
amm rnu fat
rete gelmidi, alu ulalarna
2
iitdrrdi. T a Tal an aa eyle gsterdi ki,
epsemlik
3
cn epsemligidr, eger aatda epsem olsa onlaru
4
bilmezlerdi. Pes,
bir nesne ki eliden gelmez, dime.
Naldur,
5
Tarnu muibbleri dny ve iret erfleridr. Resl-ullh -
alam-
6
buyurur kim: Yan, her kii ne severse anla
7
olsar. H
muabbetden lafra nesne yodur ki
8
muabbet anula tarf iderler. Ve da ordlar
ki, nin
9
muabbeti bel-y-la omlar? Eyitdi: Anuun ki her sfl-ter dmeni
10

muabbeti dav itmeye; n bely gre, aa.
ikyet-i Eb
11
Muammed-i Murtai
[196
a
]
1
Eb Muammed-i
Murtai raiyallhu anhu. Ek-
2
-birler mablyd. o seferler itmidi.

96
Mide 5/54.
199
Nibrdan idi.
3
Eb af grmidi. Cneyd ile obet itmidi. unziyyede
4

otururd. Gir Baddda veft itdi.
Naldur, on kerre
5
tevekkl birle acca varm-d. Andan sora eydr:
nki
6
badum, grdm ol dkeli aclar h imi itdiler.
7
Nice bild? Eydr, andan
bildm ki, anam eyitdi, bir seek
8
u getr. Baa o gelmedi, bildm ki riy imi ol
aclar.
9
Naldur, bir derv rndan geti kim, nolayd Murtai
10
baa on be
dirhem vireydi ki ben anula bir barda ve bir ip
11
ve naln alurdum. Andan sora
berriyyeye giderdm. [196
b
]
1
Ol derv eydr, gice bir kii apu ad, dum grdm
2
Murtai, bir pre biz iinde bira aa balu, baa virdi.
3
Almadn eydr, ol be
aadur ki diled.
Naldur, Murtai
4
bir gn Baddda bir maalleden geerdi, uad, bir evden
u diledi
5
imege. Bir z d, aa bir barda u virdi. Ol dem Murtai
6
glini
ald. Oturd anda. Ev issi geldi, eydr: y ce
7
bir gl bir iim uya yet zdur.
Sen evde bir iim
8
u virdiler, glmi aldlar. Ev issi eyitdi: Ol benm zumdur,
9
saa virdm ellla didi. Ol kii Baddu mnimlerindendr.
10
Murtai glin
istemek in ier girdi. Bir dnimend
11
getrdiler aa nik itdiler. Murtaii
ammma gnderdiler. rasn [197
a
]
1
giderdiler, arrler geydrdiler. n gice old,
z marladlar.
2
Ol urd namza mel old, evrdn tamm yirine
3
getrdi. Feryd
itdi ki onum getr yan ram vir. Eyitdiler,
4
noldu? Eydr: Srrma nid geldi
kim, bir naar ilfumuza badu,
5
seni ehl-i alu hiresinden arduk. Bir da
basan,
6
inl onun bnndan giderevz, didiler. Hemn ra-
7
-n geydi,
zdan gedi; kend lna vard. Eyitdiler,
8
taavvuf ey uldur.
Naldur, aa ordlar ki bende Tarnu
9
dostl ne vech-ile l ide? Ol
nesnen dmnlyla
10
ki Tar an dmn utar. Ol ibu dnydur, nefsdr,
eyndur.
200
11
ikyet-i Eb Abdullh- Fal
[197
b
]
1
Eb Abdullh-
2

Fal raiyallhu anhu. orsn ve Ir meyilerin ekbir-
3
-lerinden idi.
Riyetde, verada b-nar idi. Ftvvetde, mrvvetde
4
b-miil idi. Amed-i
araviyyen mrdi idi. Eb Omn ayr
5
aa muted dirdi.
Naldur, bir kez Fal bir biti yazd ki, bed-
6
-batlu almeti nedr? Eydr,
nesnedr: Biri oldur ki
7
ilim vire, amelden marm eyleye. kinci ilmi vire,
ildan
8
marm eyleye. nci oldur ki liler obetin vire, anlara
9
rmet
itmektden marm eyleye.
Naldur, Eb Omn eydr, Fal
10
erenler simsrdur. Fal, Bel alndan
o bel ekdi.
11
Seferden sora ki geldi, aa an itdiler, Belden srdiler. [198
a
]
1

Anlara yavuz du itdi. Eyitdi: lh, anlardan d gider. Andan
2
sora Belden
dd opmad.
Naldur, eyitdi: Mslimnl
3
bir kiiden drt nesne-y-ile gide: Biri oldur ki
bile, amel
4
itmeye. kinci oldur ki bir nesneyi ki bilmeye, amel ide. nci
5
oldur ki
bir nesneden ki bilmeye, an grenmeye. Bunlar ol dne gerekl
6
nesnelerdr.
Drdnci oldur ki al grenmeden men ide. Ve da
7
ilim arfdr: Ayn
ilimdr, lm ameldr, mm aa ildur,
8
ilimde da amelde didi.
ikyet-i Ebul-asan- Penk
9
ey Ebul-asan- Penk raiyallhu anhu.
10
arat
ilminde yet idi. Penkden gitdi, Ira vard.
11
Sora Bele vard. An znda
nisbet itdiler, anda urmad [198
b
]
1
Nibrda vard. mrin anda gerdi.
Naldur, bir Trk
2
eegi yitdi, ord ki bu ehirde prs kii kimdr? Ebul-
seyini
3
gsterdiler. Vard an utd ki eegm sen uurladu.
4
ey ben od seni
imdi grdm. Trk cidd itdi, ey
5
ciz ald. Eyitdi: lh, beni bu Trk elinden
al urtar.
6
Ol dem bir kii ard kim, eegi buldum. Trk ey elin
7
pdi, didi:
Y ey, ben bilrdm ki sen bu iden bersin,
8
ben bilrem ki benm Tar
201
derghndan rmetm yodur, sen
9
sz ol derghda geer, bu edebszligi
anuun itdm ki,
10
du idesin, Tar eegm vire.
Naldur, bir gn Ebul-asan
11
msterda-y-d, rndan gedi ki,
gmlegmi fln derve [199
a
]
1
vireyim. Fil-l, dimine ard, fln gmlegmi
fln derve
2
vir. dim eyitdi: Y ey abr it, asn. Eydr, oraram ki
3
eyn
vesvese ide, beni bu ayrdan men ide, didi.
4
ikyet-i ey akm-i Tirmi
ey
5
akm-i Tirmi rahmetullhi aleyhi. Meyiler
muteremiydi. Ehl-i
6
vilyet muteemiydi. Man-yi urnda bar idi. yet
kerm-idi.
7
Fnn- ilimde kmildi. Aa lim-i rabbn dirlerdi. Ol zamnda
8
h kii
yo-d anu szin fehm ide. Anu evvel l
9
ol idi kim, lib-i ilm-ile ittif itdiler
ki, varalar ilm tal
10
ideler. Anas var-d, bun iitdi, ayet mell old.
11
Eyitdi: Y
olum, ben afem da kimsem yodur ki baa [199
b
]
1
imet eyleye, beni kime
orsun? Bu szden kim seferi terk
2
itdi. Ol iki lib-i ilm gitdiler. Bunu stne be
3

ay gedi. Bir gn akm mehedlerde otururd, zr zr
4
alard. Ben bunda chil ve
mhmel aldum, anlar ilm keml
5
l idiserler, geliserler dirdi. N-gh bir nrlu
pr geldi,
6
eyitdi, h ayrma. Dilerse her gn gelem saa ilim gredem. Az
7

zamnda anlardan yig olasn. akm eydr, her gn gelrdi
8
baa seba eydrdi. Ol
yl tamm old. yldan
9
sora bildm ki ol rdur a.m.
Naldur, Ebbekirden ki eydr,
10
bir gn akm kend tanfinden bira cz
baa virdi.
11
Eyitdi, var bun Ceyhna bra. Vardum ki braaydum, grdm [200
a
]
1

dkeli ai ve leif, bramaa yamadum, iletdm evmde
2
bradum. Didi, ne
grd? Didm ki, nesne grmedm. Eyitdi,
3
bramamsn. Var bra. Ben eyitdm,
mkilim iki old.
4
Biri bu ki, bu czleri nin uya bradurursn ve biri
5
da aceb
ne hir olur ola? Eydr, var bra. Vardum,
6
ol czleri uya bradum. Grdm ki
Ceyhn ald, bir andu
7
peyd old az au, ol czler andu iine ddi,
8
gir
andu apand. Gir hemeki gibi old. Geldm eye didm.
9
de gereksin, didi.
Eyitdm: Y ey, Tar izzeti a-un
10
bu srr baa eyit. Eydr, bir kitb tanf
202
itmidm ilm-i
11
aatda, arndaum r aleyhis-selm an benden dilemidi.
[200
b
]
1
Ol andu kim grd bir bal anu sziyle getrdi. a
2
Talnu
fermnyla ol andu aa iridriserler,
3
didi.
Naldur, kend mrinde bir kez Tar Taly
4
dinde grdi. Ve da aa
ordlar ki, tav nedr ve
5
cmerdlik nedr? Eyitdi: Tav ehli oldur ki ymetde
6

sen yaana kimse yapmaya, didi. Ve cmerdlik oldur ki
7
ol gnde kimsen
yaasna yapmayasn.
Naldur, anu ahdndan
8
bir zhid var-d, ulu kii idi. akme itir
9
iderdi.
akm bir mutara evcgezi var-d, apusn
10
gidermidi. akm, icza vard,
gir geldi. Grdi kim
11
bir kelb ev iinde enklemi. akm an dgmedi, ovmad,
[201
a
]
1
diledi ki gide. Anlar endrmeye seksen kez vard,
2
gir geldi. Gli varmad
ki endre. Ol zhid ol
3
gice Muafy dinde grdi. Eydr: Y zhid, bir kii-y-ile
4
ba idersin ki seksen kez bir it-in vard, geldi
5
an endrmeye. Eger sadet-i
ebed dilerse, var
6
aa imet it. Ol zhid akme evvel selm virmege
7
r iderdi,
bu kez vard nice yl imet itdi.
8
ikyet-i Ebbekr-i f

9
Ebbekr-i
10
f
raiyallhu anhu. Zhhdu, ubbdu birindendr. Tavda,
11
verada tamm idi.
Meyi aa meddebl-evliy dirlerdi. [201
b
]
1
Nefsi mbrek idi. Eb l-yi
Tirmin mrdi idi. Belde
2
olurd. Amed-i araviyye anu mrdi idi.
Belden olurd.
3
Amed-i araviyyen yrenlerinden idi.
Naldur, dyim rzdayd ki
4
bir kez r gre. Her gn ziyretlere varurd,
gir dnerdi.
5
Gelmekde gitmekde bir sipre urn ourd. Bir gn hemn ki
6

ziyretden d, bir nrlu pr grdi, selm virdi. Eydr,
7
diler misin ki biraz senle
musib olavuz. Eydrdi, dilerm.
8
Pr eydr, bir nie yldur beni grmek dilersin. Ben
ram.
9
Benmle musib oldu, bir sipre urn senden fevt
10
old. nki benm
obetm saa bu adar ziyn gsterdi,
11
grdi ki ayr kiin obeti nice ola? mdi
tecerrdi [202
a
]
1
ve yaluzl elden oyma, didi.
203
Naldur, bir olancu var-d,
2
mektebe virdi. Bir gn mektebden geldi, ditredi,
bezi
3
apar olm. ey eyitdi, saa nold? Eydr, nesne
4
olmad. Mblaa itdi.
Eydr: Y bb, bu gn stdumdan
5
bir yet oudum anu heybetinden yle oldum.
Eyitdi,
6
an yet? Eydr, ibu kim,
97

7
yan ymet gni ol
gndr ki olancular oca ider.
8
Ol olancu ayr old, bir gnden sora veft itdi.
9

Atas stnde alard, yan dkerdi, eydrdi, ey
10
gzm nr bu bir yet seni ldrdi,
ben nice kez atm
11
itdm glm evvelki gibi h eer itmedi.
Naldur, eydr: [202
b
]
1
Mekke yolnda giderdm. Bir ar grdm. Eydr: Y
yigit,
2
ne kiisin? Ben eyitdm, bir arbem. ar eydr, Tarnu
3
nsiyle urbet
vaetinden ikyet mi idersin? n
4
bun iitdm, ol adar uvvetm almad ki bir
adem anula
5
yryem.
Naldur, dem zamnndan bu deme ne adar fitne
6
oldysa al armadan
old. Ol vatdan imdiye
7
degin selmatl ol kii buld ki, al armad. Ve
8
da
Tar Tal aldan sekiz nesne diler. Glden
9
iki nesne, biri Tarnu fermnn
tam itmek ve ala
10
efat itmek. Ve dilden iki nesne diler, biri Tarnu
11

vadniyetine irr itmek ve ala luf-la sylemek. Ve da [203
a
]
1
ayndan iki
nesne diler, biri Tarya at ve ala yardum
2
itmek. Ve da aldan iki nesne diler,
biri Tarnu kmine
3
abr itmek ve ala ilm.
ikyet-i Abdullh Mendil
4
Abdullh Mendil raiyallhu. Melmetin
5
eyi idi.
Dnydan ve aldan kesilmi idi. amdn- aru
6
mrdi idi. Anu zamnnda
ehl-i tecrd yo-d.
Naldur,
7
bir gn bir kii aa mesele ord, cevbn didi. Ol
8
kii eydr, bir kez
da eyit. Eydr, ben evvel didgime
9
pemn oldum. Egeri az ola, kelm o
amelden
10
yigrekdr. Ve da o amelden yigrekdr. Ve da her kiiye ki
11

muabbet virdiler, muabbet adarnca oru virmediler, ol [203
b
]
1
kii
marrlardandur.

97
Mzzemmil 73/17.
204
ikyet-i ey l-yi Sheyl-i sfahn
2
ey l Sheyl-i sfahn raiyallhu
3
anhu. yet ulu
muteber kiiydi. Cneyd aa laf
4
bitileri vardur. fiyetdedr, aikde yce
szleri vardur.
5
Anu ziyretine mer bin Omn Mekk vard, otuz bi aa
6
borc
var-d. l-yi Sheyl cemsin dedi.
Naldur,
7
eyitdi, bayl istedm, zhdde buldum. isb geezligin
8
istedm,
sktda buldum. Ve da dem zamnnda bir al eydrler ki,
9
benm glm bir
kimse yodur ki gl ne nesnedr, beyn eyleye.
10
ikyet-i ayrun-Nessc

11
ayrun-Nessc
raiyallhu anhu. [204
a
]
1
Badd meyiin stdur. Kend vatnda ilimde
yet
2
idi. Nefesi yet meir-idi. ibl, Cneyde gnderdi. Cneyd
3
rmeti
in Sern mrdi idi. Cneyd ile muib idi. Cneyd
4
aa yet rmet iderdi.
Aa Nessc dirlerdi aa. Dyim ma
5
giderdi ac niyyetine, yol Kfeye urad,
ehre girdi. Pre
6
pre muraa giymi ara yaz kii idi. Bir arr ouyc an
7

grdi, eydr, ol gelen kii eyle kiiye bezer bira gn
8
an iledelm. Anu atna
vard, eydr, sen ul msn? Eydr,
9
bel. Eydr, ocadan amsn, gel seni
alayaym, yine ocaa
10
marlayaym. Nessc eyitdi: Ben od dilerem bir kii ola
beni
11
ocama iridre. Ol kii eyitdi, imdi sen benm [204
b
]
1
ulumsn. Adu, ayr
olsun. Ol da abl itdi. Aa
2
ouma gretdi. Bir nice yl anda iledi. Ol kii
3
anda
edebinden, ulndan, aysndan, o atndan utand,
4
rlendi, eyitdi: Tarun
mar ut, sen ul degl
5
sulnsn. Her yirde ki ru diler anda var. Andan
Mekkeye
6
vard, t ol mertebeye iridi ki Cneyd eyitdi,
7
yan Cneyd
bizden yigrekdr.
Naldur, bir kez bir avrat aa eyitdi:
8
Y ey, destimzdeki ki getrdk, seni
bulmazam ki virem. Eydr, aa
9
bra. Vard getrdi, eyi bulmad, aa brad.
ey
10
u kenrna vard, bir bal ol aay eye getrdi.
205
11
Naldur, ayrdan ki eydr: Ben evmde idm, rma [205
a
]
1
ddi ki
elbetde Cneyd apudadur. dum grdm ki hem da
2
Cneyd apudadur, eydr, ol
ryla madu raiyallhu
3
anhu.
ikyet-i Eb amza-y orasn

4
Eb amza-y orasn raiyallhu anhu. orasn
meyilerinden idi.
5
yet l-himmetl-y-idi. Fersetde nari yo-d.
Naldur,
6
bir kez tevekkl ile berriyyeye girdi, ner itdi ki h kimseden
7
nesne
dilemeye, h kimseye bamaya. Bu niyyet ile gitdi. Biraz aas
8
vard. Fersete vard.
Eydr: Utanmaz msn ki tevekkl davsn idersin,
9
bu aay alarsn. Ol Tar ki bu
ggi direksz utar, sen
10
mideni aasuz alayamaz m? Ol aay brad.
Giderdi,
11
n-gh bir uyuya urad, itiyrsuz ol uyuya ddi. Amm, [205
b
]
1
aa
h zamet irimedi. Anu-un ki yan dost idi.
2
nki biraz gedi, nefs feryd itdi.
Eb amza epsem
3
oturd. Bir kii yoldan geerdi, uyuya yetidi. Eydr: Ola ki
4
n-
gh bir kii de, bun rtmek gerek. Vard muayln
5
getrdi, ol uyunu azna
mukem utd. ey nefsi
6
zrl eyledi. Eyitdi: a Tal

98

7
kend elz-ile kendizi tehlikeye brama. ey eydr: Tevekkl
8
ol
nesne degildir ki nefs telbsi-y-ile bl idevz. Ve da
9
eydr, ol kii kim yuaruda
alayubile, bunda da bilr.
10
nki tevekkl bit old, n-gh a Tal bir arslan
gnderdi,
11
ol uyunu azn ad. Bir ip aaa ald, eyitdi, yap [206
a
]
1
y ey.
Eyitdi, ben tevekkli bir kedi ile bl itmezem. Htifden vz
2
geldi kim, ilf ileme,
yap. Yapd, d. Bir vz
3
geldi kim tevekklde bit oldu, bir helk idici nesne-
y-ile saa
4
nect virdk. Arslan yzin yire srdi, da gitdi rametullhi
5
aleyhi.
ikyet-i Amed-i Mesr
Amed-i Mesr
6
raiyallhu anhu. orsn
meyi lerindendr. s ehrindendr. Baddda
7
otururd. H kimsen anu
vilyetine ekki yo-d. ub- vat-d.
8
Cneydle muib idi. Kendsi da ub.

98
Bakara 2/195.
206
Aa ordlar ki,
9
bu zamnda ub kimdr? hire dimedi, amm szinden yle
10

mlm old ki ub oldur.
Naldur, bir gn Mesr
11
eydr, bir kii bize geldi, laf szleri var-d, dav [206
b
]
1

iderdi ki her nesne ruza gele, baa dz, ben aa
2
tedbr ideyim. Benm
ruma ddi ki bu kii cuhddur.
3
arreye didm, ad. Ol r benden gitmedi.
N-r
4
aa didm, sen cuhdsn. Ban aaa ald, andan sora
5
eyitdi:

6
didi. Eydr, geri didiz cuhd idm, imdi
Mslimn oldum.
7
Ve da her dnleri grdm, siz dnizden a dn yodur.
8
imdi menn
ve addan.
Ve da ey Mesr eydr: Her kiin
9
ki bn aa or ola, a Tal
anu hirin alaya,
10
yan bir nesne ki gnh ola, aa mel itmeye. Ve da tav
11
oldur ki gz dnyya bamayasn. Ve da didi ki tav avf u [207
a
]
1
recdan
dr. An-un ki h kimse Umaa varmaya, t amudan
2
gemeyince, didi.
ikyet-i Abdullh- Amed-i Marib

3
Abdullh- Amed-i Marib raiyallhu anhu.
Evliynu
4
styd. Mrdlere terbiyet itmede b-nar idi. Anu
5
menb budur ki,
brhm av gibi mrdleri var-d.
6
Yz yigirmi yaad. Anu acib ileri var-
d. Ot kkinden
7
ayr nesne yimezdi. Hergiz anu on kir olmazd
8
ve a uzamazd.
Naldur, eydr, anamdan bir ev almd. An
9
atdum, belme baladum,
beriyyeye giderdm. Bir Araba uradum.
10
Baa ord ki ne var? Ben didm, elli
dnrum. Eydr, imdi
11
baa vir. Getrdm virdm. Grdi, gir baa didi ki, gel
deveye bin. [207
b
]
1
Ben eyitdm, saa nold? Eydr, sen orulndan glme
2

efat ddi, didi. Benmle icza vard. Bir mddet
3
benmle old. Ol da bir vel
old.
207
Naldur, eydr, her kii ki
4
ullu davsn ide, henz anu bir murd ola, ol
kii o davsinde
5
yalancdur. ullu ol vat ola ki, kend murdndan fn ola.
6
Anu
ull mabl ola.
ikyet-i Eb l-yi Crcn

7
Eb l-yi Crcn raiyallhu anhu. Ulu meyidendr.
8

akm Tirmidn mrdi idi. Anu szlerindendr: Eydrdi,
9
sadet almeti
oldur ki benden zerine at
10
itmek geez ola, snnetleri yirine getrmek nefsine
o
11
gele, ehl-i al seve, ul ey ola, mminler ilerine [208
a
]
1
yardm ola,
vatn alaya.
ikyet-i ey Ebbekr-i Trkistn
2

3
ey Ebbekr-i Trkistn
raiyallhu anhu. Mekken
4
eyi idi. Zamnu pri idi. Cem-i ulmda mili yo-
d,
5
eten ilm-i tade. ey Cneyd ve da Eb Sad
6
ve Nrn
obetin grmidi. Aa ra- arem dirlerdi.
7
Mekkede mcvir idi. Veftna degin
her gice namzda urn
8
tamm atm iderdi. avfda on iki bi kez urn atm
itmidi.
9
Otuz yl Kabede altun olua aru oturmd. Gice
10
ile gndz bir b-dest
alurd, h uyumazd.
Naldur,
11
eydr, bir kez bir kii benmle obet iderdi, baa akl [208
b
]
1

gelrdi. Aa nesne baladum, ola ki ol alet gide.
2
Gitmedi. Eyitdm, aya
yzm stine o. R olmad.
3
lzm itdm, ayan yzm stine od. Biraz urd,
4

glmden alet gitdi. ki ellca aam var-d,
5
getrdm seccdesi zerine
bradum. Baa gzi ucyla bad.
6
Eydr: Ben bu seccdeyi yetmi altuna alup
ururam, dilersin ki
7
iki aa-y-la murdr idesin didi. Silkivirdi, urd
8
gitdi. Anu
izzetine, benm orlma taa aldum.
Naldur, bir gn
9
bir pr ier girdi. Eydr: Nin brhm mamna
varmazsn?
10
ey eyitdi, anda ne var? Eyitdi, bir pr gelmidr, ad
11
nal ider. Var
sen da ad istim eyle. Hep cemat [209
a
]
1
anda r-d, eyitdi, kimden rivyet
ider? Eyitti,
2
Abdullhdan, ol ehrden, ol Eb Hreyreden, anlar dkeli Resl-
3
-
208
ullhdan. ey eydr iken, uzun isndlar getrd. Anlar
4
her ne isnd iderlerse ben
isndsuz iidrem. Pr
5
eydr, kimden iidrsin? ey eydr:
6
Yan albm
Perverdigrumdan rivyet ider. Dell nedr?
7
Eydr, oldur ki, sen rsn. Eyitdi,
sbhnallh imdiye
8
degin Tarnu vellerini anurdum ki bilrem, imdi Ebbekir
9

beni bildi, ben an bilmedm. Malm old ki o veller
10
ola ki r anlar bilmeye.
Naldur, bir gicede elli kez Resl
11
dinde grdi, eydr, o mesil ordum.
Her kerre didm: [209
b
]
1
Y Reslullah baa nesne gret ki an ouyam, glm
lmeye,
2
diri ala. Her kerre buyurd ki, her gn drt kerre eyit:
3

ikyet-i Muammed bin es-Semmk

4
Muammed bin es-Semmk raiyallhu anhu. Kelmda l
kiiydi.
5
Da meviede b-nar idi. Marf-i Kernn, Fetnn
6
obetine
irimedi. Hrnur-Red aa yet rmet iderdi.
7
Muammed es-Semmk aa eyitdi:
Y emrl-muminn sen erf
8
iinde tevuu da yigrekdr. Ve da anu
szidr ki,
9
bundan den al devlara bezerdi, anlaru-la if
10
bulurlard, imdi
dkeli derd olmlar ki h dermn bulunmaz.
11
Dermn bulnur ill devya bil degl.
Naldur, Amed-i rden [210
a
]
1
ki eydr: Muammed es-Semmk ayru
old. Anu arresin grdm.
2
Bir Narn abb var-d, yolda varurken bir kiiye
uradu:
3
ekli gkek, ous laf, onlar geymi bize ord,
4
anda gidersin? Didk,
fln abbe giderz, Muammed es-Semmku
5
arresin aa gsterelm dirz.
Eydr, sbhnallh Tarnu
6
dost devsn, dmnndan m dilersin? Varu bnis-
Semmka
7
eyd, barman ol yire osn ki arr, eyitsn:
8
Ol sz
ile dndk, Semmk atna vardu.
9
Bun didiler. Eyitdi, o. Hemn balad, byle
diyince
10
at buld. Bildk ki ol r imi aleyhis-selm.
Naldur,
11
n veft yan geldi, eyitdi: lh, sen bilrsin ki ol [210
b
]
1
vat ki
gnh iderdm, sen dostlaru an bu gnhuma kefret
2
eyle
209
ikyet-i Muammed-i Eslem-i Ank e-s

3
Muammed-i Eslem-i e-s raiyallhu anhu.
Muted-y ard. Aa lisn-
4
r-resl dirlerdi. Anu avli ve fili snnete
muvfd.
Naldur,
5
ol va iderdi. Bi bi kii anu meclisinde, elinde tevbe
6
itdiler.
Cem-i lilerden oldlar. Bir gn aa eyitdiler kim, eyit:
7
urn mal mdur?
nmad. Bu sebebden an iki yl zindna bradlar.
8
Her cuma gn zindnda usl
iderdi. Ar onlar giyerdi. Snnetleri
9
yirine getrrdi. Seccde gtrrdi, zindn
apusna degin
10
varurd, omazlard. Gir dnerdi, yzin opraa ord, eydrdi:
11

lh, ol nesne ki benm zermde-y-idi, itdm. Bsini sen bilrsin.
[211
a
]
1
Naldur, Abdullh- Thirden ki, orsn begi idi, Nibra vard.
2

Cem-i ehr ulular aa istibl itdiler. Alt gne degin
3
selmna geldiler. Abdullh
ord ki, da kimse ald m baa
4
gelmeye? Eyitdiler, cmle geldiler, iki kii gelmedi.
Didi, anlar
5
kimlerdr? Eyitdiler, biri Amed-i arb, biri Muammed-i Eslem. Didi,
nin
6
gelmediler? Didiler, anlar ulem-y rabbndr ve meyi-i sbndr, begler
7
atna varmazlar. Eyitdi, anlar gelmezlerse biz varalum. Anlaru
8
selmna ur geldi.
Amed-i arbn atna vard, apu
9
adlar. Didi, kimdr? Didiler, Abdullh.
Didi, nin gelr?
10
Grdiler olmaz, ier girdiler. Amed aa ur geldi, ban
11
aaa
ald. Ban aldurd, sora bad, eyitdi: itdm ki [211
b
]
1
grkl, ey lu kiidr
dirlerdi seni. imdi ol gkek
2
yzi gnh-la, Tarya olma-la irkin itmeyi
gr didi.
3
Abdullh andan d, Muammed-i Esleme vard. Her ne adar ki cehd
4

itdi, yol virmedi. abr itdi, t cuma gni old. Muammed-i
5
Eslem cuma mescidine
vard. Furat buld, arur geldi.
6
n an radan grdi, atdan indi anu ademi
7

oprana srdi. Eyitdi: y azz, Tar in ben yaramaz kiiyem.
8
Ol senin in beni
sevmez ve ben anu-un ki ol ey kiidr sen-ndr.
9
Bu yaramaz ol eyye
bala. Andan sora Muammed-i Eslem sa
10
vard, anda skin old raiyallhu
anhu.
210
ikyet-i Muammed bin arb
11
pr-i orasn Muammed bin arb raiyallhu anhu. [212
a
]
1
Anu faleti yetde odur. Verada, ibdetde mili yo-d.
2
Tavda yle idi ki,
evvelde evvelde anas anas tavu
3
biryn itdi. Eyitdi: Bu tavu evmde beslemiem,
h
4
bhesi yodur, bun yiz. Eydr, bir gn grdm bu tavu
5
fln onnu
amna d. Ol onunu am
6
siph amdur, yed ki anda bira dne yemi ola,
yimezem
7
didi.
Naldur, Amed bir fl ol var-d, aa
8
tevekkl talm iderdi. Ol
olancua gretdiler ki, her vat ki
9
gl nesne dileye, pacaya gel eyit ki: Y
Perverdigrum
10
baa etmek vir y da nesne vir, di didiler. Her gh olancu
11

varurd, eyle dirdi. Bir kii anu diledgin pacadan [212
b
]
1
braurd. Bir gn evde
kimse almad. Olan acd,
2
ol hemeki det ile paca altna vard, eyitdi:
3
y
perverdigr baa etmek vir, ldm. Diledgi nesne
4
pacadan ddi. Yirken geldiler,
grdiler olan nesne
5
yir. Eyitdiler, bun saa kim virdi? Ol kii ki her gn
6
virrdi.
Bildiler ki ol la iridi.
Naldur, Amed
7
bir gebr onus var-d, anu bir orta o ml ile
8

sefere varmd. arm urd, mln ald. Ol
9
aberi ey iitdi, yrenlere didi: Gel,
varalum r
10
oralum, nola? Gebr ise ondur. nki Gebr saryna
11

iridiler, Gebr eyi arulad, elin pdi. ey ier [213
a
]
1
girdi oturd. Gebr and ki
adlar nesne yimege geldiler.
2
eyh eyitdi: y on anu gibi fikirler itme, biz
3

an-un geldk kim, iitdk saa ziyn olm, ru
4
ormaa geldk. Gebr eyitdi,
yledr amm nesne:
5
Biri oldur benden aldlar ben kimseden almadum. Biri oldur
ki
6
mlmu basn aldlar bas b ald. Biri da
7
ol kim dnm yirindedr,
ml giderse gitsn. eye bu sz
8
o geldi. Yrenlerine eydr: Bu szden Mslimnl
ousu
9
gelr. ey aa eyitdi, bu oda nin taparsn? Bu odun
10
nin yaarsn?
Gebr eyitdi, an-un ki ymet gninde yamaya.
11
Ve gnde bu adar odun ki aa
virrem, yarn benm vaarum [213
b
]
1
alaya, beni Tarya iridre. ey eyitdi,
yet
2
a itmisin. Bu ol nesnedr, yetde zaf
3
ve chil ve vefsuzdur. Her nesne
211
ki bu nesneyi taavvur itmi-
4
-sin bldur. Eger bir olancu biraz u biraz opra
5

anu stine oya, fil-l synr. Bir nesne ki yle
6
zaf ola, seni bir avye nice
iridre? Ve da eger
7
bir lal y bir pre necset iine braasn ikisin da
8
far
itmez. Bir nesne ki yle chil ola, ymetde nice
9
bile ki sen kimsin ve da yetmi
yl ola ki bunula zamet
10
ekesin, bu adar odun bua viresin. Ben ki bunula h
11

nisbetm yodur, ikimz da elmizi iine oalum, eger [214
a
]
1
beni yaub seni da
yaarsa vefs yodur. Bu szler
2
ol Gebre o geldi, eer itdi, eyitdi: Y ey drt
3

nesne oraym saa, eger cevb virrse mn getrem.
4
Eyitdi, or. Eydr, Tar
Taal bu al nin yaratd?
5
Ve da nki yaratd, nin rz virdi? Gir nin
6

ldrr? nki ldrr, nin yaratd, byle ider didi.
7
ey eyitdi, an-un yaratd
kim, anu vadniyyetin bileler.
8
Ve da rz virdi, rezzln bileler. Ve da diri
eyler ki
9
udretin bileler. Ve da ldrr ki ahhrln bileler. Gebr
10
nki bu
szleri iitdi, ddi u gitdi. Gir
11
al bana geldi, ol dem mn getrdi. nki
Gebr [214
b
]
1
mn getrdi, ey bir feryd itdi, ddi u gitdi.
2
Yine kendye geldi.
Anda olan ord ki, y ey noldu?
3
Eyitdi, hemn ki sen mn getrd, srruma
itb itdiler:
4
Y Amed bu Gebr yetmi yl mri kfr-ile gedi bu dem bize
5
mn
getrdi, sen yetmi yldur ki mr slm ile gedi
6
bize ne getrd?
ikyet-i Eb Fet-i Ml

7
Eb Fet-i Ml raiyallhu anhu. Meyiler ekbirinden
8

idi. zni, avf lib idi. Bir deste kild dyim kend ile
9
gezdrrdi. Ol kildler
seccdesi altnda ord ki bilmeyeler
10
ne kiidr.
Naldur, Abdullh- Cel eyitdi: Sern alvetindeydm.
11
Dn buu old.
Bir ar gmlek geydi, ridsn boynna [215
a
]
1
brad, naln geydi. Eyitdm: Bu vat
anda gidersin? Eydr,
2
Fet-i Mlyi grmege. d, gitdi. Baddu
maallelerinden
3
geerken an ases utd. Zindna iletdiler. ab old;
4
km itdiler
ki zindn iinde kim var-sa ldr. nki
5
celld elin lca urd gtrdi ki eyi
ldre, eli havda
6
ald. Eyitdiler, nin almazsn? Eydr, bir pr kii
7
aruma
urmdur, alma dir, elm havda ald. Grdiler
8
ol pr Fet-i Mldr. Ser anu
atna vard, celldu
9
eli ald.
212
Naldur, Fet eyitdi: Emrel-mminn Al kerem-ullahu veche
10
dmde
grdm, didm, baa vaiyet eyle. Eyitdi: ol
11
iden yigrek nesne grmedm ki, bir
bay kii bir derve tevu [215
b
]
1
ide evb in. Didm, da artu eyle. Eydr, da
yigrek
2
oldur ki derv baylar sevmeye.
Naldur, Fet didi: Bir gn
3
yrenler-ile mescide oturmdu, bir yigit geldi, bir
eski
4
gmlek geymi. Eyitdi, bilrsiz ki lm adur. rte fln
5
maallede ulu
vatnda fln evde veft itsem gerek.
6
Kerem it, gel beni kend el-ile yu, defn eyle
didi. Bu
7
gmlegmi baa kefen eyle, didi gitdi. Yarndas vardum
8
ol didgi evde
buldum ki veft itmi. Kend elm ile yudum,
9
gmlegini kefen itdm, gir dndm.
Eydr ki arur,
10
Yan eger Tar atnda
11

benm bir mertebem ola, bunu ivan saa idem. Andan sora [216
a
]
1
eyitdi:
Bun didi, epsem
2
old raimehullh. Fete veftndan sora
ordlar ki,
3
Tar Tal senle neyledi? Eydr, beni o utd.
4
Eyitdi, y Fet nin
o aladu? Didm, lh gnhlarumdan
5
utanuram. Eyitdi: y Fet, izzm cellm
a-un r
6
yldur ki ol ferite ki gnhlaru yazd, ol alama-un
7
afv itdm.
ikyet-i Amed-i uvr

8
Amed-i uvr rametullhi aleyhi. Ululardan idi. Cem-i
ulmda
9
kmil-idi. Anu zamnnda her kiin ki bir mkil vas
10
olsa aa
orard. ey Cneyd an-un eydrdi ki, ol mu
11
reyndur. Sleymn-
Drnn mrdidr. Anu szi yet meir-idi [216
b
]
1
gllerde.
Naldur, Sleymn- Drn ve Amed-i rn arasnda
2
ahd olmd ki h
nesnede mulefet itmeye. Bir gn
3
Sleymn szde germ olmd. Amed geldi didi
ki, tennr
4
yand, ne buyurursz? Sleymn cevb virmedi. Bir iki kez
5
tekrr itdi.
Sleymn eyitdi, nice sylersin, var
6
iine gir. nki szden fri old, ol ikyet
7

rna ddi. Eyitdi: Amedi aleb id ki tennrdadur,
8
benmle ahdi vardur ki h
nesnede baa mulefet itmeye.
9
Vardlar grdiler bir l yanmam.

213
ikyet-i amdn- assr
10
amdn- assr raiyallhu anhu. Verada,
11
tavda
mehr-d. Fh ilminde, adsde yet marf-d. [217
a
]
1
Eb Turbu mrdi idi.
Nibrda melmetlerde meheb anda
2
ikre old.
Naldur, amdn- assr eyitdi, Nibrda
3
bir ayyr var idi, ad N-d.
Cem-i ayyrlar bayd.
4
Geerken aa uradum, didm, y N cmerdlik ne
nesnedr?
5
Eydr: Benm cmerdligm oldur ki tevbe idem, aftnum aram,
6

ra giyem. Da ol nesne ki raya lydur an idem. Ol
7
ray giyp aldan
utanam, yavuz areket itmeyem. Ve da
8
sen cmerdlig oldur ki, ran
arasn, t al
9
aldamayasn ve aldanmayasn. Benm cmerdligm erat ikre
10

itmek in ola, sen cmerdlig aat ikre eylemeyp
11
rtmek in ola.
Naldur, nki amdnu ii kemle iridi [217
b
]
1
ve anu velyeti al iinde
hir old. Nibru eimme-
2
-si ve ekbirleri eyitdiler: Minbere ma gerek, ala
naat
3
itmek gerek, sen sz gllere eer virr. Eydr, baa sz
4
dimek rev
degldr. Didiler, nin? Eydr, an-un ki benm
5
glm dny ve h manbu
maabbetine baludur. Benm szm eer
6
itmez. Ol naat itmek ki gllere eeri
olmaya, ilme
7
erata orlu itmekdr. Sz ol kiiye lzmdur ki eger
8
epsem ola,
anu epsemligi-n dni bl ola ve eger syleye
9
ol dnn aleli anula la gele.
Anu gibi kiiye lzmdur.
10
Naldur, amdna ordlar ki: Gemi meyi ve ulemnu szi
11

bizm szmzden menfaatludur, da yig eer ider. An-un ki anlaru [218
a
]
1
szi
slm-indr, nefs nect-undur, Tarnu rs-undur.
2
Bizm szmz
nefsmz izzeti-ndr. Anu-undur ki al biri abl ide,
3
l-cerem anlaru szi
eer ide, bizm itmeye. Ve da her kiide bir
4
ayr iyyet gresin, andan
ayrlmayasn, ola ki anu berektnda
5
saa da bir ayr irie. Ve da her kii ki
kend nefsini Firavn
6
nefsinden yigrek bile, kfirligi ikre ola. Ve da tevu
oldur ki,
7
bir fatla olasn h kimseye ne bu cihnda ne o cihnda.
214
ikyet-i
8
Abdullh- bey
Abdullh- bey
9
raiyallhu anhu.
Zhidlerden ve bidlerden idi. Kend Kfeden
10
idi. Anu laf szleri vardur.
Naldur, Fet-i Ml eyitdi,
11
evvel ki an grdm. Didi, Y orasn,
drtden artu degldr: [218
b
]
1
gz ve dil ve gl ve nefs. Gzle bir nesneye
bama ki saa yaramaya.
2
Dille bir nesne dime ki Tar tebrek ve tal glde
anu
3
ilfn bile. Ve da glni kibir ve ynetden ala. Ve nefsi
4
ehvet eline
virme, seni helk itmeye. Her kiide bu drt alet
5
olmaya, vcda gelmek odur. Ve
da her kii ki bl o
6
iide, at alveti glden gide.
ikyet-i Abdullh-
7
Muammed-i ff

8
Abdullh- Muammed-i ff
raiyallhu anhu. Kend ahdnda
9
eyl-meyi idi. lem yignesiydi. lm-i
hirde, ilm-i
10
bnda st ve muted-y-d. Anu faili ol adar degldr ki
11

kitblara a. Her r gnde bir kitb tanf iderdi. Ol [219
a
]
1
mchideler ve
riyetler kim ol ekerdi, aa isb yo-d. Madr-
2
beer degldi. Pdih-zde-y-
idi. Rm ve arr ve bn-i A
3
ve seyin ve Manr ve Cneyd-i Badd
grmidi. Evvelde her gn
4
bi rekat namz lurd. Yigirmi pels geyerdi. Ylda drt
5
cille arurd. mrnde r cille armd. r cillede veft
6
itdi.
Naldur, aa ff anu-un dirler ki, her gice yidi dne
7
ur zm ifr
iderdi. Bir gice dim sekiz dne uru zm
8
virdi. ey bilmedi idi, ol atdan her
giceki gibi leet bulmad.
9
Bilmedi ki nedendr? dime ord. dim eydr, grdm
iken af
10
olmsuz, zmi sekiz dne virdm. Eyitdi, sen benm dostum
11
deglsin.
zmi alt dne virme gerekid. Pes ol dimi [219
b
]
1
imetden azl itdi.
Naldur, ff eydr: btid acca
2
vardum, enniyyet ol adar dimmda-y-
d ki Badda yitidm,
3
Cneydi grdm, gedm gitdm. Beriyyede giderken
usadum. Bir
4
ip, bir tli buldum. Vardum bir uyuda bir geyik u ier. Vardum,
5

geyik gitdi, u aaa indi. ayrn aldum, eyitdm, ey Abdullh
6
kimsin? Bir nid
215
iitdm ki, ipi ve tli yo, anu itimd biz idk.
7
Sen ip tl vardur. nki an
iitdm glme o
8
old, ipi tli bradum. Gir bir vz iitdm, seni nadu. n
kim
9
abr itd, dn u i. Dndm vardum u idm, b-dest
10
aldum. Medneye
degin b-dest almaa lzm cet olmad.
11
acc ldum, Badda vardum. Hemn ki
Cneyd beni grdi, eyitdi: [220
a
]
1
Eger ki abr ideyd u ayau altndan ard.
Naldur,
2
ey Abdullh eyitdi: Baa aber virdiler ki Mrda bir ocayla
3

bir yigit uzlet itmiler. aldan mna ibdete mel olmlar.
4
Anlar grmege
vardum. Yzlerini bleye itmiler, murabede
5
urda oturmlar. kez selm
virdm, iitmediler. Didm,
6
Tarun selmma cevb vir. Ol yigit ban gtrdi,
7

eyitdi, dny az nesnedr. Bu azdan az zamn almdur. Bu azdan
8
o nab al. Y
ff ol frisin ki bizm selmmuza
9
gelrsn. Bun didi, gir ban raya
ekdi, lna
10
mel old. Ben yetde a ve arun idm. Unutdum, cnum
11
glm
aa mel old. yle namzn, ikindi namzn [220
b
]
1
anlar-la ldum. Didm baa
bir naat eyle. Eydr, biz maiyet
2
ehliyz, ol dilimz yodur ki ala naat
idevz.
3
gn anda oldum; ne yidk, ne uyudu. Eyitdi, bir kiin obetin
4
aleb it
ki an gresin, Tarya iresin, Tarnu heybeti gle
5
de, saa fil diliyle
naat ide, dil naatna cet olmaya.
6
Naldur, eyitdi, bir vat Rmda-y-dum. Bir gn bir tem-in
7
yazya
dum. Bir kii grdm hill gibi af olmu. An
8
getrdiler bir demrden tat
zerine odlar, yadlar. Klin
9
divrdiler, gzszler gzne odlar, grdi;
ayrulara
10
irdiler, a old. ey eydr: yet ayrn aldum ki bular
11
bldur, bu
nice ldur! Yatdum. aret-i Resl dmde grdm, ordum: [221
a
]
1
Y
Reslallh, bu ne ldur ki bir ydu bu adar mam ola? Eyitdi:
2
Bu du eeridr
blda, eger d ada ola, greler
3
ki nice ola?
Naldur, her snneti ki ey Reslullh ilemidr
4
ey dilerdi ki aa
mtbaat ide, h birin fevt itmeye.
5
Cmleden biri oldur ki aret-i Resl ayau ba
barma
6
zerine namz lurd; ey da diledi ki la. Bir rekat ld.
7
Diledi ki
ikinci rekat la. Mirb yarld, aret-i Resl allallhu
8
aleyhi ve sellem ageldi,
didi, y Abdullh bu neve at benm
9
mdur, sen itme diy, yib old.
216
Naldur, ey bir gice
10
dimine didi ki: Var benm-n bir avrat bul ki kbn
idem. dim
11
eyitdi, ben da kii bilmezem, bir zum vardur getreyim. ey var
[221
b
]
1
getr didi. Vard, getrdi. Nik itdiler. Yidi ay gedi,
2
Tar tal bir
zuaz virdi. Gir ldi. ey dimine
3
didi ki, dilerse ayrlalum, dilemezse ursun.
dim eyitdi:
4
y udvend, bu ne srdur? Eydr, ol gice ki nika
5
azm itdm,
ymeti dmde grdm. Cem-i al dermnda
6
ciz almlar. N-gh bir fl
grdm ki, geldi atasnu elin
7
ald, yil gibi r gerdi. Ben da diledm ki bir
flum
8
ola. nki ol murdum l old, da araum yodur,
9
didi.
Naldur, ey iki mrdi var-d; birine ulu
10
Amed dirlerdi, birine kii
Amed dirlerdi. Ol kii Amedi
11
ol adar sevmezdi, ulu Amedi severdi. Mrdlere
bu o [222
a
]
1
gelmezdi. Eydrlerdi: Bu kii Amed eye o imet itdi
2
ve da
o riyet ve mchede ekdi. Ulu Amed bu adar
3
zamet ekmedi, dirlerdi. ey
bu manyi bildi, bu man
4
nin idgin bunlara bildrdi. Bir gn bir deve zviyen
5

apusnda yaturd. Kii Amede eyitdi, ur bu deveyi am
6
stne ar. Amed eyitdi,
ne aceb szdr, deve
7
ama nice ar? ey ulu Amede buyurd. Fil-l
8
urd,
etegin biline od, berk uand. Vard deveye
9
yapd ki gtre. o durud
gtremedi. ey
10
eyitdi: o, malm old yrenlere didi. Grdz mi ullu
11
nice
gerek-imi Bu szi abl itdiler. Buyrua bad, [222
b
]
1
ie bad. Ol Amed gibi
itirz itmedi.
2
Yan, ol nesne ki dem yanudadur hirinde
3

ikre olur.
Naldur, eye bir msfir geldi. Bir
4
ara ra geyerdi, bir ara bana
arnm, bir ara rid
5
boynnda. ey bnna ayret ddi, iki rekat namz
6
ld.
Selm virdi, eyitdi, y Amed bu cmle araya boyanmsn.
7
Eydr, an-un ki
nefsm lmidr. ey eyitdi, bun
8
aru. ardlar. Didi, getr. Vardlar
getrdiler. Gir
9
didiler, d. Gel didiler, geldi. Yitmi tamm olca
10
ey urd
elin pdi ve yzn pdi, rlendi.
11
Didi, y derv bu ara geymek saa msellem
old; bu yitmi kerrede [223
a
]
1
mteayyir olmadu.
Naldur, bir kez ra memleketden iki f
2
ey ziyretine geldiler. ey
andadur? Audud-Devvel
3
atndadur. Ol fler mnkir oldlar; ey suln-la
4

217
ya sarynda ne ii vardur? Ol dem ayalar abn geydiler.
5
Eyitdiler, iy dir iimz
fsid old. Ira yirden
6
gelmiz br ehri grelm didiler. Vardlar bir derzn
7

dkknna vardlar. Meger birisin cebi yrtlmd, an
8
dikmege oturdlar. Derzn
nuds yav lnd. stedi,
9
bulmad. fleri utd ki ndum siz alduz. And idiler
10
ki, aberimz yodur. Fide virmedi. fleri bu aretle
11
Audud-Devvel
atna getrdiler. ehr pdihyd, ey [223
b
]
1
anda r-d. Bu l ar itdiler.
Audud-Devvel buyurd ki,
2
ellerin keseler. ey eyitdi, abr id. ara d,
fleri
3
grdi. Didi: Yrenler ol siz fikrz a-d, amm benm suln
4

saryna gelmegm ol cihetden idi ki bunu gibi i diser-
5
-di. aramuz budur, da
nesne degldr, didi. Gir ier
6
girdi, eyitdi, anlaru gnh yodur. Tz pdih
buyurd, anlar
7
oyuu-virdiler. Geldiler eye mrd oldlar. mdi yle
8
bilesiz ki her
ki erenler etegine yapa, cem-i zametlerden
9
emn olur dnyda ve retde.
Naldur, nki veft yan
10
geldi, dimine didi: Ben bir bendeyem,
nki veft
11
idem. Bir demr boynuma o, bir buau ayauma ur, ellerm arduma
[224
a
]
1
bala, yzmi bleye dndr, ola ki abl ideler. Veftndan
2
sora ol dim
yle itdi. Htifden vz geldi kim: Y alsuz,
3
bir kii ki biz azz itmiz orlu
nin idersiz, dinildi.
4
ikyet-i Eb Muammed-i ureyr

5

6

Eb Muammed-i ureyr raiyallhu anhu. Yigne-i lem-idi
7

aratu dalerine yetde vf idi. Cem-i
8
ulmda kmil-idi. Mft idi. mm-
ar-d. Ul
9
ilminde yet idi. aratda od mili yo-d. Cneyd
10
mrdiydi.
Sora Cneyd im mam old. Sheyl Abdullh
11
Tusrn obetin grmi-
idi. Anu edebi yle idi kim: [224
b
]
1
eyitdi, yigirmi yl alvetde ayaum uzatmadum.
An-un ki perverdigru ilmi
2
dkeli yirde rdur; sn-i edeb ol aretle
gerekdr.
Naldur,
3
ureyr bir yl tamm Mekkede imet itdi. Ol yl iinde
4
uyumad
ve sylemedi, arasn dvra virmedi, ayan uzatmad.
5
ey Eb Bekr-i Kettn didi
218
ki, aa ordum, nice eyle ur
6
bild? Eyitdi, bnmu d hiruma uvvet virdi.
nki
7
ey Cneyd veft itdi, anu yirine ey old.
Naldur,
8
bir gn bir a oan elme girdi, amm adrn bilmedm ud
9
gitdi,
didi. U r yldur ki a urmam elme girmez.
10
ordlar ki, nice-y-idi? Eydr: Bir
gn ub namzn ldu. Namzdan
11
sora bir kii apudan girdi, yaln aya, yzi
tozlu, bezi [225
a
]
1
aru, yet af olm. Bir b-dest ald, iki rekat namz
2
ld.
Ban yaasna ekdi, aama degin yle oturd.
3
Ol gice beni bir yire davet itdiler.
Bu derve didm ki, bizmle
4
varur msn? Eyitdi, baa plze gerek, da sen
bilrsin. Ben andum ki
5
yii Mslimn olmdur. Bizmle muvafakt itmez, bizden
nesne diler.
6
Ol davete gitdk, gir geldk. Derv ban yaasna ekdi,
7
oturd. Biz
yatdu. aret-i Resl dmde grdm allalhu
8
aleyhi ve sellem bilesinde
brhm peyamber ve Ms peyamber aleyhmes-selm ve b peyamber
aleyhmes-selm gelrler. Resl aretine
10
selm virdm, mbrek yzn benden
evrdi. Didm, y Reslullh
11
neyledm ki mbrek yzi benden evrd?
Eyitdi: Bir derv [225
b
]
1
bizm dostumuz ola, senden plze isteye, sen ballu
idesin,
2
didi. Bu itbu orusndan uyandum, ol dervi grdm
3
yirinden alm
gider. Didm, bir laa ur ki t sen murdu
4
virem. Derv gldi, eydr, her vat ki
bir derv senden
5
nesne dileye, yz bi yigirmi drt bi peyamberi sen atua
6
m
getrsnler ki anu murdn viresin? Hemn ki bun didi,
7
yib old. Bilmedm ki
anda vard, didi.
Naldur, ureyr
8
eydr, Baddda cmide bir derv var-d, yaz bir
gmlek geyerdi
9
artu geymezdi. Aa ordlar ki, bu ne ldur?
10
Eydr, ben bir kii
idm ki yet ar idm ki drl drl
11
onlar geyem. Dmde grdm ki
cennetdeyem, bir cemat [226
a
]
1
dervler bir snden nesne yirlerdi. Ben da vardum
ki anlarula
2
bile yiyem. Bir ferite elmi utd. Didm nin utarsn?
3
Eydr, bunlar
ol avmdur ki bir gmlekden artu nesne geymezlerdi.
4
Uyandum, hemn ner itdm
ki bir gmlekden ayr nesne geymeyem.
5
Naldur, bir kez Yay bin Mu bir biti yazd sulna ki:
6
Ne dirsin, bir
kiin anda ki ezel ebed mest old.
7
Suln cevbnda yazd ki, ben an
219
bilmezem; bunda kii vardur ki
8
her gn ezel ebed deizlerin ier, suln
didgimz Byezddr.
9
Eydr, deizlerin ier da feryd ider ki da var m
ieydm.
10
Gir Yay nme yazd ki, senle bir srrum vardur, amm ol sr
11

senle benm aramdadur. Cennetde b aac dibinde sylenser [226
b
]
1
didi. Ve ol
nmeyle bir rek gnderdi. Eyitdi: ey
2
bu regi yis ki amrin zemzem uy-y-
la itmiem. Byezd cevbnda,
3
ol srr kim Yay vade itmidi ki cennetde syleye-
y-idi yazd.
4
Ve da didi ki, her yirde ki dostu szi sylene, ol bir nad-
5
cennetdr
ve bdur, amm regi yimedm anu-un kim, uyn did,
6
budayn dimed.
Andan sora Yay Byezde yet mt
7
old. urd ey ziyretine vard. Yatsu
vatyd,
8
anda iridi. aba degin abr idemedi. ey ord,
9
Byezddr didiler.
Yay eydr: Anda vardum, eyi grdm ki
10
yatsu namzn lur, ayanu iki ba
barma zerine urur.
11
Ben anu uvvetine acibe aldum. Ol gice irteye degin
mumelede [227
a
]
1
idi, sylerdi, iidrdi. Hemn ki ab old, mnct
2
itdi, didi: Y
Rabbi yan
3
ey perverdigr saa nuram ki bu mam
senden dileyem.
4
Yan bu mama r deglem, l mam isterem, rz lasn.
5

Yay iler vard, selm virdi. Byezd aleyke ald.
6
Yay giceki ldan ord.
Eyitdi, yigirmi bi mam
7
gsterdiler, didm ki, bunlar icbdur. ara buyd kim,
Yay
8
mbted idi, Byezd mnteh idi. Aa ird iderdi ki,
9
her mama iriesin,
r olma. Andan sora Yay
10
eyitdi: Y ey nin Tar aretinden marifet
dilemed?
11
Ol od ekreml-ekremndr, her ne dilerse virr. Byezd [227
b
]
1
bir
feryd eyledi: Epsem ol y Yay, ben kendme ayret iderem ki
2
an bilem. Ben
dilemezem an andan ayr kimse bile. Ol perde ki
3
anu marifeti ola, ben anda kim
olam, y ol arada ne im
4
ola. Ol da yle diler ki an andan ayr kimse bilmeye.
5

Pes Yay eyitdi: Y ey Tar izzeti-n giceki ftdan
6
baa bir nab vir. ey
eyitdi: Y Yay, eger dem afvetini
7
ve Cebril ve brhm ulletini ve
Msnu evini ve snu
8
ahretini ve Muammed maabbetini alavtullhi
aleyhim ecman virrlerse
9
zinhr r olma, da nesne iste, andan ayr nice iler
10

vardur. ib-himmet ol, h nesneye r olma. Eger
11
r olasn, saa icb olur,
andan alsarsn.
220
Naldur, [228
a
]
1
bir gn bir kii tim atna vard, eyitdi: yet o mlm
2

vardur; aan ki saa bir nesne gerekl ola, benden dile. tim eyitdi,
3
oraram ki
eger senden nesne alam, n-gh sen lesin ben gir
4
mutc olam, yzm da
almaya. Diyem ki: lh, sen baa rz vir. Bu sz
5
ol kiiye at geldi, eyitdi, pes
rz andan yirsin? Eydr:
6
Tarnu aznesinden yirem. Ol azne, aa hergiz
eksilmek yodur.
7
ce eydr, Mslimnlaru mln efsn-ile yirsin. tim eyitdi:
8

Mslimn olsan keke sen ml yirdm. oca eydr, ccet idersin.
9
tim eyitdi:
Yarn, Tar areti bendelerden ccet dileyiserem.
10
Bu szdr tim eyitdi: a
Tal gkden sz gnderdi
11
didi, da atana anana sz-ile ell old. ce eyitdi,
[228
b
]
1
sen sz gkden mi gelr? tem eyitdi, cem-i alu rz
2
gkden
gelr. a Tal buyurur kim:
3

99
ce eyitdi, meger
zviyen pacasndan de.
4
tem eyitdi: ouz ay anam arnnda yidm; rzum
bacadan
5
gelrdi. ce eyitdi: El ayau bala yat, rzu yi
6
tim eydr, iki yl
biikde rzm yle yidm. ce eyitdi,
7
h kimse grd mi ekmeden bie? tim
eydr, her vat ekmekden
8
biersin. ce eydr, havya u rz yi. tim eydr,
9

ben da rzm ular gibi yiyem. ce eyitdi, u altna gir
10
rz yi. tim eyitdi,
ballar rz u altnda yir, ben da yisem
11
aceb degl. ce epsem old, tevbe
itdi. Andan sora [229
a
]
1
tim eyitdi, baa bir naat it. tim eyitdi: aldan
amau
2
kes, t al da senden n-kesligi keseler. Ve da srr Taryla
3
pinhn
eyle, t a Tal al saa ikre eyleye. Ve da
4
anda gerekse Tarya imet
it, t al da saa imet
5
ide.
Naldur, bir gn Abdullh mbrek azya varmd,
6
bir kfirle avaurd.
Namz vat old. Abdullh eyitdi, baa
7
mhlet vir ki namz lam. Gir kfir didi,
var l. Abdullh
8
vard, far ld geldi. Kfir da namz vat old.
9
Eyitdi: Sen
da baa mhlet vir kim namz lam. Eyitdi, var.
10
Vard. nki put ine secde itdi,
Abdullh eyitdi:
11
imdi dmane zafer buldum. l ekdi, vard kim ban [229
b
]
1

kese. Yan varduda nid geldi kim:
2

100
Yan,

99
Zriyat 51/22.
100
sr 17/34.
221
ahdua vef it ki yarn ymetde saa
3
ahdudan orsarlar. Abdullh alad,
lcn alad. Kfir
4
ban aldurd, Abdullh grdi, ba zerinde urur
5
lcn
ekmidr alar. Kfir eydr, noldu alarsn? Abdullh
6
l aa didi. Kfir eyitdi,
infsuzldur bunu
7
gibi perverdigra olma kim kend dostna dman-un
8

itb eyleye. Eyitdi, baa mn ar it. mn ar
9
itdi. Mslimn old, bir mddetden
sora cem-i evliydan
10
old.
Naldur, Marf- Ker yrenleriyle bir gn a
11
kenrnda vardlar.
urmlar bira kiiler amr iderler, sz [230
a
]
1
alarlar. Yrenleri eyitdiler: Y ey,
du it ki a Tal bunlaru
2
mlndan bunlar ar ide, al da bunlaru
mlndan
3
urtla. Marf urd, ellerin getrdi, didi: lh,
4
bu ifeye yle ki ay
ve iret vird retde da
5
ey iret vir. Yrenler aceblediler. Didiler, y ey biz
bu srr
6
bilmezz. Marf didi: Eger, a bunlara ey iret nab
7
itmi ola, bundan
tevbe-y-ile gidiserler. Ol yigitler nki
8
eyi grdler, arb dkdiler, sz dlar.
Geldiler Marfu
9
ayana ddiler, tevbe itdiler. ey yrenlerine eyitdi, grdz
mi
10
siz murduz l old, bunlar dkeli tevbe itdiler. ey
11
yrenlerine eyitdi,
ide h ortada kimse incinmedi el-amdulillh.
[230
b
]
1
Naldur, bir gn bir kii Amed-i araviyye atna vard.
2
Eyitdi:
Dervem ve da ayruyam baa bir nesne gret ki
3
bu zametden urtlam. Amed
eyitdi, bir kesbe mel
4
olma gereksin. Eydr, ben pr oldum, h nesne bilmezem,
5

neyleyem? ey eyitdi: Var cem-i peler ki lemde vardur,
6
bir kda yazdur,
kd prele, bir torbaya oy getr. Ol
7
kii eyle itdi. ey elin torbaya od, bir kd
ard.
8
arml yazlm didi, saa arml itmek gerek. Ol kii
9
acebe ald,
eyitdi, bu prlik vatnda beni armla gnderr.
10
re bulmad, armler
muaddemi atna vard. Eyitdi, ben
11
da bu peye geldm. Baa da gred kim
nice itmek gerek. [231
a
]
1
arm eyitdi: arumuz oldur ki her sz ki diyevz, utasn.
2

abl itdi. Ol gn gezdiler, h krbn bulmadlar. Didiler,
3
meger bu kiin ademi
bize yaramad. aly gezdiler, bir iki
4
gnden sora bir armye uradlar. Bir alebe
krbn
5
aln virdi. Vardlar ol krbn buldlar. Vardlar krbn alndan bir
kiin
6
uma yet o-d. Ol ocaya virdiler ki bun ldr.
7
oca tevauf eyledi.
222
armler muaddemi didi, bu ii
8
saa didk, itmezse kend ie var. oca fikre
9
vard, eyitdi: nki her yirde buyru utma gerek
10
imi br Tar buyrun utma
yigrekdr. Furat istedi ki
11
ol muaddem ban kese. Kesdi bir uvala od. nki
[231
b
]
1
grdiler, alan armler adlar. Ol al umalaryla urtuldlar,
2
ol ocaya
isbsz ml virdiler. Selmet geldi gitdi.
3
ikyet-i seyin-i Manr- allc

4
seyin-i
5
Manr-
allc raiyallhu anhu. Dyim itiyda-y-d. I
6
od-la emi gibi yanard. Dyim
mest idi; arr
7
rm yo-d. Acib cehdi var-d. Kermetde riyetde b-
8
-nar
idi. o tanfleri vard. aida mande
9
marifde yet idi. abb-i Acem ve
ibl ve Cneyd-i Badd
10
aa yet itid iderlerdi. Ve balar an sire
11
nisbet
iderlerdi ve balar an kfre nisbet iderlerdi. [232
a
]
1
Sebeb bu kim, szin mansn
bilimezlerdi. Amm her kiin
2
dimna tevdden bir emme irimi ola, bile ki
seyin
3
Manr ne kiidr. Mam- tevdde nice fn olm
4
imi. Ben acebe
aluram ki, msellem utarlar ki msellem olur-
5
-lar ki bir aacdan
101
vz
gele, ol dem aac
6
ortada olmaya. Y nin rev utmazlar ki, Manrdan enel-a
7

vz gele. Manr ortada, amm bu mam ve bu mertebeyi
8
her ter dmen sst
adem nice fehm ide.
9
Yan, her kii ki bir nesnen dadn bilmeye,
10
ol nesneyi nice bile. Eger bir anne yz yl ehvet leet
11
beyn itse nice
alaya? Bir imdi om mama [232
b
]
1
yz kez skker leetin beyn itse nice
alaya. Mr:
2
Yan eger
3
bunlaru avlndan,
eflndan bir nesne gre iide,
4
al fehmi irimeye. ur kend alndan bile,
5

anlardan bilmeye.
El-a, seyin Manr Prs iklminde
6
bir pr vardur. Bey dirler, seyin
andadur, amm vada
7
buyurd. Abdullh- ff raiyallhu anhu eydrdi ki,
seyin
8
Manr lim-i rabbndr. Ve da ibl rametullhi aleyhi
9
eydr,
Manrla ben bir idm, dellige urdum urtuldum.
10
Anu al an helk itdi. Bir

101
Th 20/14.
223
azye ki iki an
11
ola, da sz almaz. seyin dyim riyet ve ibdet [233
a
]
1
ve
tevd marifet meydnnda-y-d. Hergiz erat yolndan
2
mad. Amm ol dem ki
ol szi didi. seyin dimezdi,
3
enel-a dirdi.
Naldur, ol gn ki ulem yazdlar, seyini
4
yama gerek, ama gerek
didiler. Cneyd fleri onn
5
geyerdi, aa da didiler, sen da yaz bu bbda didiler.
6

Yazmad. Cehd itdiler. bet ray ardlar. ne-
7
-ghdan d, medreseye
vard. Ulem onn geydi,
8
ol kd stine yazd kim:
9
Yan, hir
eratda ldrmek gerek. Fetv hir zerine-
10
-dr, bn Allh bilr.
Naldur, Hseyni elli pre ehirden
11
ardlar. Ol sebebden ki ehl-i hir
szni fehm [233
b
]
1
idemezdi, itir iderlerdi. Aa allc an-un dirler ki,
2
bir kez
penbe anbrna iridi ki igiden arurlard.
3
Bir iret itdi cem igid penbeden
ayrld. al
4
an grdiler ayrn aldlar.
Naldur, her gn gicesiyle
5
drt yz rekat namz lurd. Eger bir gn ba
fevt
6
olsa yarndas fara gibi ed iderdi. Aa eydrlerdi,
7
bu derecede ki sensin
yodur nin zamet ekersin?
8
Eydrdi, dostun imetini gir dost itmek gerek.
9

Eydrdi ki, elli yamdayam. imdiye degin meheb utmamdum.
10
Amm bu vata
degin her namz lmam, bir usl itmiem.
11
Naldur, bir gn bir kii seyin atna vard, bir areb [234
a
]
1
grdi
anda gezer. ad itdi ki an ldre. seyin
2
eydr, o an, on iki yldur benm
muibmdr.
Naldur,
3
Red Semerand eydr: seyinle icza vardu,
4
fydu
beriyyede. fler acd, bira gn
5
gedi, h nesne bulmadlar. seyine didiler:
Y ey
6
glmz ss etmekle bimi ba diler. seyin eyitdi,
7
utu. Bi drt yz
ba, sekiz yz etmek ol flere
8
virdi. Andan sora eyitdiler, bize ruab gerek.
9
ur
geldi eyitdi, gel bun silk. Silkdiler,
10
ol adar ruab indi ki ol fler dkeli
oydlar.
11
Ve da yolda kim kan diken yanna otururd, ol diken [234
b
]
1
ruab
virrdi.
224
Naldur, bir kez beriyyede bir ife andan incr
2
dilediler. Havdan bir tepsi
incr getrdi, anlara virdi.
3
Eyitdiler, meger bunu gibi elv Baddu bbut-nda
4
ola. Eydr, bizm atmuzda bbut- beriyyedr.
Naldur,
5
seyine ordlar ki, rif vat olur m? Yo, olmaz.
6
An-un
kim vat, ib-vatu fatdur. Her ki kend
7
fatyla ola rif olmaya. Ve da
ordlar ki, a
8
Talya yol nicedr? Eyitdi, iki ademdr; biri dnydan
9
ge, biri
da ubdan ge, mevlya irid. Ve da
10
ordlar ki, rnu leminde bir ejderh
var-m. Eydr:
11
vardur. Aa yan dirler, cem-i lem ameli anu bir yazda
[235
a
]
1
erre gibidr didi.
Naldur, anu ii ol mertebeye
2
iridi ki acib iler hir old. Muteidleri
3

a sz old. Amm o mnkirleri vard. Anu mnkir
4
mted andai alfe idi.
ttif itdiler ki, an ldrmek
5
gerek kim, enel-a dir. Aa didiler kim, hvel-
a di. Ol
6
belli degl mi? h, oldur. Siz yle di ki: seyin, mue
7
dmidr,
anda yav lnmdur. Pes ulem alfeye didiler.
8
ttif itdiler, seyini zindna
bradlar. Bir yl zindnda
9
old, amm al anu atna varurlard mesil orarlard.
10
Andan sora yasa itdiler. Bi ay kimse atna
11
varmad. bn-i A aa bir kii
gnderdi. Eyitdi: [235
b
]
1
Ol szden ge, rni dile, t urtlasn. seyin eyitdi,
2
ol
kii eydr mi bu szi? Eyitdi, bel. Eydr, ol kend
3
rin dilesn ki urtla. bn-i
A bu szi iitdi,
4
zr zr alad.
Naldur, ol gice ki seyini zindna
5
aldlar, seyini zindnda bulmadlar.
nci gice gir
6
an zindnda buldlar. Aa ordlar ki, bu ne ldur? Eyitdi,
7
evvelki
gicede ben aret atna varmdum, ikinci gicede
8
aret bunda idi, an-un zindnda
bulmaduuz. imden
9
gir bunda getrdiler. Gel, erat alama-in iiz
10

bitr, didi.
Naldur, seyinle yz kii zindnda idi.
11
Eyitdi, sizi zd ideyim mi?
Eyitdiler, eger elden [236
a
]
1
gelrse kendi zd it. Pes iret itdi, cmlesin
2

demrleri zldi dkldi. Didiler, andan alum, apu
3
balu. ret itdi, dvr
delindi. Cmle dlar gitdiler.
4
Sen da , didiler. Eydr, benm a-la bir
225
srrum
5
vardur, ol sr dr aac stinde hir olsar. Anlar gitdi.
6
ab old, zindn
aln bulmadlar. ordlar ki, bunlar
7
an? Eydr, zd itdm. Didiler, sen nin
gitmed? Eydr,
8
Tarnu benmle inyeti vardur an-un gitmedm. Bun
alfeye
9
didiler, eydr, fitne da ziyde olsar. Eger bu szden
10
dnmezse o
dg, ldr. Zindndan ardlar, yz
11
aa urdlar. Ol aa uran kii iidr ki,
fa [236
b
]
1
dil-ile yibden: Y Manr ol orma. Abdul-Cell affar
2
eydr:
seyinden ol taamml aceb degldi; aceb urandandur
3
ki, anu gibi vz iide,
erat edebin alaya. Andan
4
sora an amaa vardlar. al cem olmd. Ol bu
5

yaa o yaa baard. Eydrdi, a, enel-a. Ol letde bir derv
6
aa ord ki,
nedr? Eyitdi, bu gn gresin, yarn
7
gresin, bir gn gresin. Ol gn an ber-dr
itdiler.
8
rtesi yadlar. Birisi gn klini avurdlar. Alup giderken
9
aln aln giderdi.
Didiler: Y seyin bu lda ne alnursn?
10
Eydr, urbn yirine giderem, merdne
gitmek gerek. On bala
11
balamlard. Nara ururd, hayrurd, bu beyiti ourd:
[237
a
]
1
Yan benm arfm
2
ol arf degldr ki
kiiye ayf ide. Da:
3
Yan irdi
4
baa yle ki
onu onua irr gibi.
5

6
Yan her kii ki yaz gnnde ejderh-y-la ie, yaz gninde
7
anu l ne
ola, didi. Andan ol nerdbnu evvel pyesini
8
pdi, andan ayan od. Eyitdiler, ne
l? Eydr, erenler
9
mirc aacdur. Ba mrdler didiler ki, ne dirsin?
10
Bizm
aumuzda, irrmuz drstdr. Sen ada, da
11
ol kiin anda ki
mnkirlerdr. Eydr, anlara iki evb [237
b
]
1
olsardur, size bir. Anu-un ki, siz
itiduuz baa bir sn-i
2
ann indr, anlar eratu albeti-ndr. Pes her kii
3

bir a atard. ey ibl da anlara muvfat idp
4
aa bir gl atd. seyin bir h
itdi. Eyitdiler, adan
5
h itmed, bir glden h nedr? Eydr, anlar bilmezler, ol
6

mardur; szm bunuladur ki bilr. Nerdbn stnde
7
ellerin ayalarn kesdiler. Ol
gler, ol kesk elleriyle
8
yzne an drter. ordlar ki, nin yle idersin? Eydr,
9

an o gitdi, n-r yzm arard; mddeler eyle
10
andlar ki ordum. Bun an-
un iderem ki yzm zara:
11
Yan [238
a
]
1
iki
rekat namz vardur ki anu b-desti drst degldr. ll
2
ki an-la. Andan sora
226
dilini da kesdiler. Andan aam
3
old, ban kesdiler. Gldi. Glmekle cn virdi. Ol
4

kiin ki derdi vard, zr zr alad. An
5
pre pre itdiler. Her presinden enel-
a vz geldi.
6
Yarndas eyitdiler: Bu fitne da ziyde olsar. An
7
yadlar.
Klinden enel-a vz geldi; ciz oldlar,
8
klini a rmana adlar. a
aynad, ad;
9
yan old ki Badd ar ola. seyin bir
10
idmet-kr ey
rasn getrdi uya gsterdi,
11
u skin old. Ol gn da skin old. Ol [238
b
]
1

ime ordlar ki, bu ne ldur? Eydr, seyin baa
2
vaiyyet itdi ki, nki benm
klm uya atalar, u
3
asar, yle ki Badd ar olca vat ram
4
uya gster,
skin ola, didi. Anu vaiyyetin
5
yirine getrdm. H ehl-i aratda bu ft l
olmad.
6
Bir ey eyitdi: Ol gice irteye degin dr
7
aacnu dibinde namz ldum.
nki ab old,
8
htifden vz geldi kim:
9

Yan
10
her kii ki suln srru f ide cezs
11
birdr.
Naldur, bir ey an dinde grdi. [239
a
]
1
Basuz, bir olu elinde. Aa ord
ki, bu ne ldur?
2
seyin eyitdi, bu oluy dost virdi,
3
dost oluy ba kesiklere
4

virr, didi.
5

6

7

102

8
. .
9

10
.

11

12
.
103

102
Bu kitabn yazm Melik ve Mutlak Hbe edici olan Allahn yardm ile, Hicretn-Nebev (sallalahu
aleyhi ve selem) efendimizin takvimine gre 1006 ylnn abn- Muazzam aynn ortalarnda
tamamlanmtr.
103
Kullarn en zayf Hac Hsrev bin Abdillahn eliyle (yazlan bu kitap), yneticilerin ve emirlerin en
cmerti, kl, davul ve bayrak sahibi olan Hazret-i Mahmud Paann emriyle, -Allah onu, btn
erkek ve kadn mminleri ve mminlerin llerini, Hz. Muhammed ve onun btn ailesi hakkna
balasn- Yce olan Rabbe hamdederek, Kerm olan Allah Raslne salavt getirerek,
hazrlanmtr.
227
[239
a der-kenr
]
1
Nam:

2
Grr bir ehl-i dil Manr der-b
3
Kesik ba elinde cm- cullb

4
Dir iy server nedensin ser brde
5
Nedr y elde bu cm- gzde

6
Dir ol suln tat nk nm
7
unar serden geen cna bu cm

8
er serden geenler bu arb
9
Yaar serden grenler bu ra

[239
b
]
1
Naldur, aret-i mer Nesefden ki, Teysr adlu tefsrinde buyurm:
2
a Tal Melik-i Bbile yan Nemrda istidrcda ba
3
nesneler virmidr ki
hbir melike da virmedi. Cmleden
4
biri aa virdgindendr ki ol melik yidi pre
ehri vard.
5
Her bir ehrinde bir eser-i acb var idi. Evvelki ehr apus
6
zerinde
bir rdek var-d bardan. aan ol apudan bir
7
arb insn girse idi, ol bardan
rdek bir
8
rma ile rurd ki ol ehirde olan insn cemi
9
iidrdi ve hem
bilrler idi ki bu ehre bir arb dem
10
gelmidr. Gelrler idi sul iderlerdi, ne yirden
gelp
11
ve ne yire gidersin dirler idi. Ve lna muali olurlard. [240
a
]
1
Ve ikinci
ehrinde bir abl var idi. Her aan bir kimsen bir yitigi
2
yitse yd bir esbb
uurlansa, gelrler ol abl urarlard.
3
Ol ablu iinden bir vz gelr idi ki, sen
esbbu
4
ve yitig fln mekndadur. Var, da al dir idi. Ve nci
5
ehrinde bir
yne var idi. Her aan bir kimsen avmndan
6
y amlarndan birisi yib olsa,
y bir ehirden bir r ehre
7
varup ve aberi da gelmese ve ol kimseye kll
itiylar
8
olsa, sene gnlerinde bir gnde ki m-beynlerinde malm idi, gelrlerdi.
9

Ol yneye naar iderler idi. Ol gnde ol yib olan
10
kimselerini ol yne iinde her ne
228
lda ise ayn ile
11
grrlerdi. asta ise asta ve a ise a ve pr [240
b
]
1
ise pr ve
yigit ise yigit grrlerdi ve itiylar da
2
def olurd. Ve drdnci ehrinde bir avu
var idi. Ve her
3
yl melik memleket ehline onulu idp am ve ey oulu
4

nesneler r iderdi. iyfete rdu kimselere emr iderdi
5
ki, kend evlerinden her
birisi birer erbet getreler. Ve anlar da
6
her biri birer erbet getrp ol melik
avuna cmle oyup
7
ardurulard. Andan sora pdih am emr iderdi,
8

getrlerdi. Ve r da getrp istiml iderlerdi. Andan
9
slere emr iderdi, ol
sler ol avua alarlard
10
ve her kimseye kendi getrdgi erbeti virrlerdi. arb
getren
11
kimseye arb ve atlu erbet getren kimseye yine atlu erbet [241
a
]
1
ve
eki erbet getren kimseye yine eki erbet virrlerdi.
2
Benci ehrnde bir kcek
deiz vard. Ol deiz kenrnda
3
iki a om idi. Her aan iki davci gelp
birin
4
davsi a ve birin davsi bldur. n birisi birine
5
ve birisi birine
emr iderdi. bu deiz zerine yr dirlerdi.
6
Anlar da yrrlerdi. Ol kimse ki
davsi bldur, deize ar
7
olurd ve ol kimse ki davsi adur, deiz zerine
yryp
8
giderdi. Bun ul iderlerdi, ikisi da deiz zerine yrrlerdi,
9
batmazlard.
Altnc ehrinde bir gl var idi udan ve ol
10
pdihu tat- kmetinde olan ehr
cemin reti
11
ol gl kenrnda tavr olunmd. aan pdih bir ehr [241
b
]
1

ehline aab ider olsa, ol aab itdgi kimseler ehrin
2
reti zerine ol glden
aard. Fil-l, ol ehr
3
ehli her anda olsa uya ar olur-d. Ve yidinci ehrinde
pdihu
4
apusnda bir aa var-d. Eger ol aa dibinde bi atlu ursalar
5
cemi
glgesi brrdi. Ve eger bi atludan bir ziyde olsa anu
6
cemi gnede alurlard.
Ve anu oturdu ev seksen arund.
7
Altundan ve gmden idi. Ve anu iine siek
ve yez girmezdi.
8
bu istidrclar ol pdih kibre yitrdi ve Tarl davsn
9
eyledi
nebillh. Ve bizm lmuz andan acebdr. Hele anda kibre
10
hiren bis var
idi. H bir nesne yo, ya nice
11
kibr iderz.

229

III. BLM

SZLK

230
SZLNN HAZIRLANMASINDA ZLENEN YOL
1. Madde balar ve alt madde balklarnn sralanmasnda alfabetik sralama esas
alnd.
2. Madde balarnda kelimenin hangi dile ait olduu ksaltma ile ( A., F., vb. )
ayra ierisinde gsterilmitir. Kelimelerin kayna noktasnda Misalli Trke
Szlk esas alnm, ancak bu szlkte bulunmayan kelimeler iin Redhouse,
Steingass, TDK Szl, Yeni Tarama Szl, erif ehnme evirisi Szlk
blmnden ve Develliolu gibi dier szlklerden de yararlanlmtr.
3. Trke ve Trkelemi olduu kabul edilen kelimelerde dil ksaltmas
verilmemitir: aceble- armak, hayret etmek 38a/4, 81a/1, 188a/8.
4. Arac bir dil vastasyla Trkeye geen kelimelerde kaynak dil deil, arac dil
iaret edilmitir. Buna gre rnein; andl maddesinde kelimenin kaynak dili
olan Latince deil, Trkeye geite arac dil olduu kabul edilen Arapa (A.)
ksaltmas bulunmaktadr.
5. Madde ba olan kelimelerin ve ara maddelerin kelime trleri (isim, sfat, zarf
vb.) belirtilmi, ancak fiiller kendi bana net bir btn oluturduundan ayrca
gsterilmemitir. ok anlaml maddelerde kelime trlerini belirten ksaltmalar,
saynn nnde ise bir sonraki tr ksaltmasna kadar, kendinden sonra gelen
btn saylar kapsamaktadr. Numaradan sonra yazlan kelime tr ksaltmas
yalnzca ilgili sayya aittir.
6. Mecaz kullanmlardaki anlamlar verilirken mecazlara mec. ksaltmas ile iaret
edilmitir.
7. Anlam verilirken genel szlklerde olduu gibi tanm yaplmam, metnin doru
anlalmasna yetecek kadar karlk verilmeye allmtr. Bu yzden ok
bilinen kelimelerde madde ba aynen yazlmtr.
8. Fiil kk ve gvdelerinde mastar eki yerine tire iareti (-) kullanlm, szln
sralamasnda bu ek (-mAk) dikkate alnmamtr.
231
9. Deiik yazma sahip kelimelerde metinde en ok geen biim asl olarak kabul
edilmi, burada btn deiik okuyular, birbirinden taksim / iareti ile
ayrlarak kaydedilmi, dier biimlerin madde balarndan asl olana gnderme
yaplmtr.
10. Kelimelerde karlk yazlrken asl anlamlardan yan anlamlara; somut
anlamlardan soyut anlamlara doru bir sralama yaplmtr. Bir kelimenin
birbiriyle ilgisi ak olmayan birden ok anlam varsa, bu durumda kelime her
anlam grubu iin ayr madde olarak yazlm ve yanlarna (I), (II) gibi ayrc
numaralar verilmitir.
11. Kelimelere karlk verildikten sonra, metnin uzunluu gz nne alnarak
kelimenin getii varak/satr numaras kaydedilmitir.
12. Szlkte sralama dzeninin temeli madde balardr. Bunun dnda ara
maddeler, deyim ve birleikler ancak madde bana bal olarak dizilmitir.
Szln bu zelliini bozmamak ve kullanmda karkla meydan vermemek
iin, metinde yalnzca ara madde, deyim ve birleikler olarak yani bir birleik
yap iinde gemi, fakat yaln olarak gememi kelimeler iin, farazi bir madde
ba alnm, anlam yazlm fakat nne herhangi bir sayfa ve satr numaras
yazlmakszn ara maddesi, deyim veya birleii ya da atf yaplmtr.
13. Szlkte dil bakmndan kaynan belirleyemediimiz maddelerde, dil
ksaltmas yerine (?) iareti konulmu, anlamn zemediimiz ya da yaklak
bir anlam verip de bu anlam yararlandmz szlklerde bulamadmz
kelimelerde ise anlamdan sonra (?) iareti kullanlmtr.
14. Birden fazla anlaml kelimelerde anlam yanstan cmle rnekleri alnm ve
italik yazlmtr:
dk- 1. Koymak, bir yere brakmak Her biri bir yirde boazlamlar, getrdiler dkdiler.
178b/9
2. Boaltmak eyi grdler, arb dkdiler, sz dlar. 230a/8
3. Drp ziyan etmek geldi grdi kim, kedi a dkmi. 72b/5
4. Aktmak cnlaruuz yamaya virmeyem, anlaruuz dkmeyem, 93b/6
232
15. Atf yaplan birleik kelime ve deyimler iareti ile gsterilmitir:
dy- Dayanmak, katlanmak, tahamml etmek 19b/10, 127b/6
ala dy- 184a/1
16. Kelimelerle ilgili birleik ekiller ve deyimler o kelime ile balyorsa anlam o
kelime altnda verilmitir; balamyorsa atf yaplmtr:
du (A.) i. Dua, Allaha yalvarma, yakar, yakarma 16b/5, 19a/7, 23a/1, 168a/8
d. eyle- Dua etmek 22b/11, 75a/4, 123a/11, 134a/7
d. it- Dua etmek 13b/5, 109b/10, 167b/11, 198b/10, 230a/1,
d. l- Dua etmek 112b/5
17. Metin iinde geen Arapa cmle ve ibareler szlk iinde ele alnmtr:
rametullhi aleyh (A.) c. Allahn rahmeti onun zerine olsun. 4b/4, 6b/1, 60a/2,
111a/11, 135b/2, 135b/3, 147b/6, 154a/1, 162b/3, 199a/5, 206a/4, 216a/8, 232b/8
18. Kii, kavram, eser ve yer adlar iin ayr bir dizin oluturulmutur.
19. Zamirlerin ekimli ekilleri (ses deiikliine urayanlar hari) madde ba
alnmamtr.
20. Ses deiikliine urayan kelimelerin dier ekillerine bk., kr. iaretleri ile
gnderme yaplmtr.
21. Metin iindeki balklar giri ksmnda verildii iin ayrca szle dahil
edilmemitir.
233
SZLK

Sra: a b c d e f g h i j k l m n o p r s t u v w y z

A
b-dest (F.) i. badet etmek iin yaplan
temizlik 25a/4, 157b/5, 208a/10
. al- badet etmeden nce usulnce
yaplan temizlik 52b/3, 157b/6,
225a/1
ab (A.) i. Ynden dokunmu, ok
salam, ounlukla deve ty
renginde olan bir eit kaba
kuma, uha. 118b/11, 160a/11
bdnl i. Mamurluk, bayndrlk.
109b/1, 110a/2
bid (A.) i. badet eden, kulluk eden
kimse. 114b/11, 117b/8, 119a/1,
218a/9
acib (A.) sf. Garip, allmam,
tuhaf 147a/10, 193b/10, 207a/6
a. al- armak, hayret etmek
145b/3, 226b/11
a. l- ok armak, hayret etmek
80b/4
aceb (A.) 1.sf. Hayranlk
uyandracak, aknlk
yaratacak, garip, tuhaf (ey) Bir
aceb ret-idm.102b/11,
113b/6, 236b/2
2. nl. Hayret, ama, acaba
Eger kii lii grdgi vat
zam unutsa aceb midr?
77a/4, 85b/4, 90a/6,
a. gel- Hayret etmek, armak 147b/11
a. al- armak, hayret etmek 34a/6,
42a/3, 95a/11, 230b/9, 232a/4,
aceble- armak, hayret etmek 38a/4,
81a/1, 188a/8
acem (A.)i.. ranl 55b/9
acem (A.) sf. ranl, ran lkesinden olan
50b/3, 55b/10, 55b/11
ac- Yemek yeme ihtiyac duymak
212b/1, 234a/4
acb (A.) sf. Garip, tuhaf, acayip
239b/5
eser -i acb 239b/5
ciz (A.) sf. Gsz, zayf 24b/8, 73a/8,
198b/5,
a. al- Zor durumda kalmak 28b/8,
30b/1, 66a/6, 81b/10 144b/8,
144b/10, 198b/5, 221b/6,
a. ol- Gsz olmak 238a/7, 43b/8
acz (A.) i. Gszlk, zayflk 31b/11,
30b/3, 63b/6
a i. ve sf. 1. Yemek yeme ihtiyacnda
olan (kimse), a o kii ala a
ura, gice a yata. 47a/11, 128/3,
184b/8, 220a/10
2. Yoksul kimse, fakir Padiahl, ol
adar nimeti terk itd, imdi a
acca varursn.107b/6, 115a/2
a. ol- Ackmak193b/2
a. ut- Yoksul brakmak 88b/2
234
a- 1. Bir eyi kapal durumdan ak
hale getirmek a Tal nki
bir ula ayr virmek dileye
amel apusn aar
154b/11,143b/1, 157a/8
2. Bir eyin kapan veya
rtsn kaldrmak Ol meclisde
bir kii vard, her gice bir abri
aard.150b/11, 164a/11
3. (Suyu) Salmak, brakmak Ol
aab itdgi kimseler
ehrin reti zerine ol glden
aard. 241b/2
oru a- 43a/1, 77b/3
a i. Kapal olmayan, ak, alm
105b/5
a- Ackmak, karn a olmak
213a/1
al- 1. Ak hale gelmek Elmi
mescid apusna urdum, apu
ald.28b/3, 38b/7, 11a/1
2. Ferahlamak, kendine gelmek
Bildm ki sebeb oldur, gmlegi
yrtdum, t glm apus
ald., 75a/1
3. Ortaya kmak, meydana
kmak Sz apus aa
Mekkede ald.83a/2, 189a/1
4. Yarlmak, dalmak Grdm ki
Ceyhn ald 200a/6
i al-187b/7
al i. A olma durumu, alk 47a/9,
72b/3,184a/1
au sf. ve zf. 1. Kapal, rtl, bal, kilitli
durumda olmayan. Eydr: Yancu
ki baludur, a; deligi audur,
bala. 105b/7, 34b/8, 35a/1
2. Aral ok olan, ayr 16a/5
ba au 94b/10
aukl i. Ak olma durumu 35a/1
ad i. sim, ad 6b/6,13a/4,14b/1
176a/8, 124a/3
dem (A.) i. nsan, kii, insan olu 153b/9,
167a/6, 239b/9
ben dem 46a/7
dem (A.) i. nsan, kii, insan olu 35b/3,
35b/4
det (A.) i. Tabiat, alkanlk, grenek
181a/6, 184a/9, 212b/2
. idin- Alkanlk haline getirmek
149a/10
ilf-i det 114a/4
dil (A.) sf. Adaletli, doruluktan
ayrlmayan 25b/10, 97b/11
adl (A.) i. Adalet, doruluk 15b/5, 140a/2
a. it- Dorulukla hareket etmek, adaletli
davranmak171b/3, 171b/4, 171b/6
adn (A.) i. Cennet
cennet-i adn 25b/9
adum i. Adm 64a/9, 98a/10
fet (A.) i. Byk felaket, bela 20b/7, 36a/2,
190b/8
fitb (F.) i. Gne
fiyet (A.) i. Salk, esenlik 11b/6, 203b/4
afv (A.) i. Kusur ve gnahlar
balamak
a. eyle- Balamak, affetmek 71a/8
235
a. it- Balamak, affetmek 44a/9,
102a/8, 216a/7
a i. A, tuzak 224b/9
aa i. 1. Aa Fln yirde bir aa
vardur, anda namz lur. 80b/2,
116a/6, 138a/6
2. Sopa, denek Bir aac vard ki
oyun srerdi 127a/6, 236a/11
aar- Beyazlamak 177a/6, 177a/9
aart- Beyazlatmak, temizlemek
gli aart- 54b/8
az i. Az 8a/7, 10b/9, 110a/7
ala- Gz ya dkmek, alamak
20b/4,115a/3, 136a/4, 140b/3
zr zr ala- 182a/5,
185b/7, 199b/3, 235b/4, 238a/4
ala- Birlikte alamak 96a/6, 99a/1
ar i. Sz, ar 195a/8
ar- Szlamak, armak 132b/6, 176a/7,
210a/7
ar i. Ar 44b/7
ayar (A.) i. Yabanclar, bakalar
10b/10, 12a/8, 71b/7
h (F.) nl. Feryat, inleyip szlama
80a/2,
114a/3, 150a/4, 235a/6
. it- Feryat etmek, inlemek136b/3,
150a/4, 172b/9, 237b/4
. u feryd it- nleyip feryat etmek
129b/7
abr (A.) i. Haberler, sylentiler
a.- Arab Araplara ait sylentiler
12a/11
ilm-i abr 130a3
ahd (A.) i. 1. Yemin, ant, sz verme Atas
d ve anu Tary-la ahd vard
ki, h maldan nesne dilemeye.
61a/10, 67b/10, 93b/3
2. Devir, zaman Sen an kend
ahduda grmeyesin, amm
mere ve Alye didi kim, siz an
gresiz.13b/1
a. it- Sz vermek 8b/8, 67b/10, 101a/1
a. ol- Anlamak, sz vermek 216b/2
lafe-yi ahd 149b/9, yegne-yi
ahd 138a/11
ir (A.) sf. ve zf. Son, sonunda, nihayet
100a/2, 178b/2, 219a/5, 240a/6
iret (A.) i. br dnya, ahiret 139a/10,
173a/11, 223b/9, 230a/4
al (A.) i. Ahlak, tabiat 120a/8
ama (A.) sf. ve i. Akl kt, kaln kafal,
anlaysz (kimse) 11b/2, 14a/3
a. ol- Kaln kafal olmak, akl kt olmak
118a/11
aam (A.) i. Akam 14a/4, 50b/6, 104a/1,
153a/3, 225a/2
a i. ve sf. Beyaz 13b/3, 29b/7, 30a/7,
127a/8, 224b/8
a. ol- Beyaz olmak, ak olmak 127a/11
a- Akmak, revan olmak 93a/2, 113a/11
aa i. Para 49b/5, 61b/10, 86a/6, 138a/4,
196b/2, 203b/5
aal i. Paralk 152b/1
aasuz i. Parasz 205a/10
abet (A.) 1. i. Nihayet, son Begler
szine itimd itme ki abet bir
alelden l degldr. 28a/8
236
2. zf. Nihayet, sonunda bet
ray ardlar. 233a/6
al bk. al 43b/1, 88a/4
il (A.) i. Akll 9b/1, 140b/6
al (A.) i. Akl, us 8a/9, 15b/2, 120a/1,
186b/6, 232b/10
a. bana gel- Akl bana gelmek,
kendine gelmek 214a/11
a. gel- Akl bana gelmek 81b/2
alsuz i. Aklsz 224a/2
areb (A.) i. Akrep 233b/11
as (A.) i. arpp geri dnme, yansma
a. ol- Tersine dnmek, aykr olmak
65b/3
avl (A.) i. Lakrdlar, szler 232b/3
al- 1. Almak Uda aa, al. 30b/9,
33a/4, 33b/5, 49a/1, 126a/3,
240a/4
2. Satn almak ben ol adar diri
alam ki, bun arc idem, da
nesne alaym. 17a/1, 43a/3,
72a/1, 72a/2, 124b/8, 152b/1
3. (Allah bir insan) lm
yoluyla dnyadan ayrmak Ya
benm cnum al, y bunu
didm. D96b/9
4. Kurtarmak lh, beni bu
Trk elinden al urtar.
198b/5
5. Geri almak, tahsil etmek
nki aba old, evden d ki
vara,

borlularndan aalarn
ala.49b/5
6. Elde etmek, salamak, temin
etmek Eydr, her bir aa ki alursn,
bir yirden alasn ki elldur 56b/3,
67b/9, 76a/3, 147a/10
7. Kabul etmek d almad, eyitdi
ki, o nesne ki bizden gitdi, da
almazuz. 10a/1, 66b/11, 74b/5,
74b/10, 171b/10
8. Elinden almak kinci oldur ki eger
iki lem memleketin andan alalar
98b/11
9. Yanna almak Avrat zlar ald,
Cebel-i ubeyse d. 89a/3, 9b/9,
96a/3
10. almak, soymak, vurgun
yapmak Geldi, d dutd,
altunum sen almsn didi. 9b/8,
79b/11, 80a/11, 212b/8
11. Evlenmek r vatnda snnete
riyet itmek in bir avrat
ald.194b/1
a. oy- Ayrp saklamak, bir yerde
tutmak 66b/10
b-dest al- 52b/3, 157b/6, 225a/1,
aleyke al- 29b/9, 96a/8, 115b/1,
227a/5, cnu al- 106a/10, 114a/11,
ders al- 37a/1, emnet al- 144a/1,
glini al- 46a/2, 196b/6, 196b/8,
ibret al- 120b/5, nab al- 220a/8,
atun al- 15b/1, 30b/4, 48a/2, 62a/8,
98a/2, 98a/3, 98a/4, 104a/8
al (A.) sf. daha yksek, en yksek, pek
yce 22a/10, 87b/9
al (A.) i. an, eref, ycelik
237
a.-y illiyyn Cennetin ve
gkyznn en kutsal, en
yksek tabakas 130b/8, 178a/2
celle ve al 12a/5, 17b/9,
33a/2, 46a/5, 53a/11, 63b/11,
88b/7, 119b/10, 129a/3, 129a/7,
130a11, 142a/11, 154b/9,
160b/6, 188a/1
almet (A.) i. z, iaret, nian 70a/2,
98a/11, 120a/5, 189a/6, 207b/9
alda- Aldatmak, kandrmak, oyun etmek
140b/8, 155b/10, 155b/11,
183b/1, 217a/9
aldan- Aldanmak, kanmak 99a/1, 99a/2,
217a/9
lem (A.) i. Cihan, dny 15a/11,
73b/3, 106a/4, 158b/9, 184b/1,
192a/5
.-i b Kalc dnya, teki dnya
59b/3
.-i melekt Tanrnn mutlak
hkmdar olduu lem 91a/6,
91b/2
cem-i lem 8b/11, 64a/1,
72b/9, 73b/3, 88a/8, 106a/4,
125a/10, 158b/8, 158b/10,
234b/11
al- lem137a/3
yigne-i lem 224a/6
let (A.) i. Vasta, let
.-i dny it- Dnya ina etmek
37a/2
aleyh (<A. aleyhi) i. Onun zerine
rametullhi aleyh 60a/2, 114b/5,
122a/10, 141a/4
aleyhi (A.) e. Onun zerine
rametullhu aleyhi 135b/2
aleyhis-selm (A.) c. Ona selam olsun!
mnsnda din byklerinin ad
anlrken kullanlan bir sz. 93a/11,
146a/2, 163a/6, 163a/11, 210a/10,
200a/11
aleyhmes-selm (A.) c. Onlara selam
olsun. 4a/7, 225a/8, 225a/9
aleyke (A.) i. Senin zerine olsun.
a. al- Selam almak 14b/1, 17a/7, 29b/9,
96a/8, 115b/1, 227a/5
a. alup ur- Selam almak 29b/8
es-selmu aleyke 124b/3
aleykm (A.) e. Sizin zerinize
es-selmu aleykm 141a/9,
151b/3
aleykmes-selm (A.) c. Selam sizin
zerinize olsun mnsnda bir
cmle 141a/9
aln- Alnmak, elde edilmek 173a/4
l (A.) i. ve sf. Yce, yksek 83a/1,
122a/8, 156b/8, 167a/11, 209b/4,
227a/4
. ol- Yce olmak 181b/5
lim (A.) sf. Bilen, ok bilen 17b/2,
45b/11, 75a/10, 145b/6, 168b/6
. ol- Bilen olmak, bilgili olmak 117a/6
. ve fl Bilgili ve faziletli 46b/10
.-i rabbn Rabbni lim 199a/7,
232b/8
238
Allh (A.) i. Allah, Tanr 10a/5, 14b/2,
51b/7, 109a/2, 121a/10, 233a/10
A. Allh Allah Allah 30a/1, 131b/3,
131b/4, 172b/10
A. Tal Yce Allah 51b/7, 160b/9,
160b/10
A.u Ekber Tanr ulularn ulusudur.
99b/6
alt i. st kart, alt, aa 15a/11, 82a/4,
155a/3, 194b/8, 228b/9
alt sf. Alt says 37b/4, 62a/8, 105b/9,
143b/10, 211a/2
altnc sf. Altnc 106b/6, 149b/4,
241a/9
altm sf. Altm says 15b/5
altun i. ve sf. Altn 39a/9, 61b/8, 85a/9,
116b/8, 173a/4, 192b/5, 208a/9
a. ol- Altn olmak, altn haline
dnmek 82a/10, 82a/11
altunlu sf. Altnl, altnla sslenmi
173a/7
amel (A.) i. Davran, hareket, i 8b/5,
46a/3, 80b/11, 105b/10,
154b/11, 203a/10
a. it- Davranmak, hareket etmek
4b/10, 9b/4, 19a/2, 28a/2,
36b/11, 37a/2, 40a/2, 53a/11,
105b/9, 106b/6, 107a/2, 169a/2,
189a/3, 198a/3, 198a/4
a.-i li yi i, gzel davran,
uygun hareket 170a/9, 83b/6
l- amel 87b/4
mener-reslu (A.) i. Bakara suresinin
son iki ayeti 54a/6
menn ve addan (A.) c. nandk ve
tasdik ettik. 206b/8
mn (A.) Amin, Allah kabul etsin 6b/8,
28b/1, 28b/6
amm (A.) i. Amca 84a/7
mm (A.) sf. Herkese it, umum 175b/11
ve mm 90a/8
amm (A.) ba. Ama, fakat, lkin, ancak
12a/3, 37b/2, 55b/11, 74a/7, 113b/8,
121b/10, 130b/7, 226b/5
amm bk. amm 84a/6
an (A.) i. Zamann blnemeyecek kadar
ksa paras, lahza, dem. 162a/6
a- Anmak, hatrlamak, zikretmek 11a/5,
61b/11, 91b/5, 159b/11
ana i. Anne 23a/1, 62a/6, 95a/6, 122b/7,
196a/7, 228b/4
a.s anas Anneanne 212a/2
aa zm. Ona 16b/9, 60b/8, 144a/1, 177a/7,
187b/10, 192a/7, 204b/1, 212a/7
anbr (A.) i. Tahl saklanan yer 233b/2
anclayn sf. Onun gibi, ona benzer 77b/5,
146a/1, 160b/9, 174a/1
and i. Yemin 82a/2
a. i- Ant imek, yemin etmek 24b/11,
81b/11, 124a/5, 149a/11, 183b/4
anda i. 1. Orada ymet gnidr ki, ey
yavuz anda malmdur.18a/2, 20b/2,
26b/9, 28b/2
2. Oraya Pes mer ve Al anda
vardlar 14a/8, 79b/10, 89a/4,
103b/9, 125b/2
239
3. Onda Ol nesne kim isterdm,
anda buldum. 11a/1, 22a/9,
24b/3, 36b/1
4. O zaman, o vakitte Her dem
biri gelrdi, aum ekerdi
arurd. Anda da nefsmi
murdumca grdm. 103a/2,
103a/6, 103a/11, 103b/4
andan i. 1. Ondan Tar lekerinden ki
mrd gli anula av olur
andan meded bulur. 5a/10, 8b/3,
20a/9, 35a/5, 41b/2
2. Oradan Develeri od, andan
ad 17a/4, 29a/3, 54b/11,
58a/1, 63a/6
3. e. Ondan sonra, o zamandan
sonra Bu vaiyeti itdi, kelime-yi
ehdet getrdi, andan veft itdi.
32b/4 23b/5, 29b/4, 29b/5,
an zm. Onu 29a/4, 62a/1, 101a/5,
121b/2, 160a/10, 185a/8,
200b/11, 238a/6
al- Anlmak, zikredilmek 5b/5, 7a/5
an bk. anu 189a/3, 195b/6
an (A.) i. Kle, ii 232a/10
ala- 1. Anlamak, idrak etmek,
kavramak Ol pr iitdi, mell
old. Hep ln alad.30a/2,
48a/8, 110b/10, 232a/11, 232b/1
2. renmek urn bir nme
bilrdi ki Tardan anlar
alamlar.36b/11
anlar zm. Onlar 7a/5, 36b/11, 130a1,
166a/10, 170a/7, 211a/7, 236a/5
anu zm. Onun, onun iin 4b/3, 35a/9,
88b/7, 110a/6, 141b/6, 155b/9,
192b/1, 226b/11
r (A.) i. Utanma
. it- Utanmak 201a/7
ara i. 1. Aralk,uzaklk, mesafe Cneyd
eyitdi: Tary-la bende arasnda
drt deiz vardur. 178a/3
2. Mevki, orta, ara, yer il oldur
kim, ayru err arasnda far ide
9b/2, 15b/3, 79a/9, 174a/3
3. Esna, sra, vakit Bu arada on
ba iildi. 146b/1
a.da al- Ortada kalmak, iki eyin
arasnda kalmak126b/2
ara- Aramak, bulmaya almak 117a/11,
157b/3
Arab (A.) i. Arap kavminden olan, Arap
13a/1, 35a/3, 163b/1, 207a/9
Arab (A.) i. Arapa, Arap dili 55b/8,
166b/11, 167a/2
abr- Arab 12a/11
rm (A.) i. Dinlenme, durma, karar klma
154b/10, 231b/7
rm it- Dinlenmek, elenmek 78b/8
. ve arr ut- Durmak, dinlenmek
185a/6
arr ve arm dut- 5b/2
Arat (A.) i. Maher yeri 12a/6, 106b/6,
194b/5
a.- ymet Kyamet meydan, maher
yeri 26b/1
rste (F.) sf. Bezenmi, sslenmi 9a/8,
15b/10
240
ard i. Arka taraf, pe 19a/10, 129a/3,
172a/10, 223b/11
a.na d- Ardndan gitmek, takip
etmek 94b/11, 112a/6, 115b/5
a.nca git- Ardndan gitmek, takip
etmek 10a/4
a.nca var- Ardndan gitmek, takip
etmek 27a/3, 115b/3
arefe (A.) i. Arife, dn bayramlardan
bir nceki gn 52a/10, 135a/2
arun i. Yorgun 220a/10
ar i. Temiz, pak 27b/9, 99b/6, 167b/3,
210b/8
a. bil- Temiz sanmak, ar olduunu
dnmek 36b/3
arca sf. Temiz, pak 111b/6
arl i. Halislik, temizlik 124a/11
arn- Temizlenmek 124a/9
art- Temizlemek 124a/10
rif (A.) i. ve sf. Bilen, bilgili, irfan
sahibi 71b/5, 117a/4, 130a/8,
184a/10, 234b/5
. ol- Bilgili olmak, irfan sahibi
olmak 48a/11, 117a/7, 234b/7
riyet (A.) i. Geici olarak bakasndan
alnan veya bakasna verilen
(ey), dn 74a/1, 113b/10
ara i. Arka, srt 94b/10, 155b/1, 175a/6,
187a/10, 224b/4
arur i. Aykr, eri, kar, tersine, yan
a. gel- Kar koymak, karsna
kmak 211b/5
arpa i. Arpa 52b/9, 58b/8, 139a/5,
152b/1
arslan i. Arslan 192a/7, 205b/10, 206a/4
ar (A.) i. Ar, dokuzuncu gk, gkyz
128b/3, 128b/4,130a/8, 153a/11
arun i. Arn, bir uzunluk ls 241b/6
art- Artmak, oalmak, fazlalamak,
iyilemek 43b/2, 130a/7, 150a/1,
188b/5
artu / artu 1. i. ve sf. Fazla olan ey,
ziyade bdete mel idi, andan
artu nesne yimezdi. 58b/10, 98a/7,
100b/4, 131a/1
2. zf. Daha ok, daha fazla, Bir
bamaa bir oma. Eger artu
baaydu, artu oaydum.60a/8,
134a/3, 225b/9
3. zf. Artk, bundan sonra Bitiyi al,
baa artu gerekmez, cetm bitdi.
33a/4, 83b/3
artu eyle- Artrmak, oaltmak 215b/1
artu ol- Artmak, oalmak,
fazlalamak 103b/2, 103b/3, 175a/4
artur- Arttrmak 51a/7, 51b/2, 87a/11,
140a/4
aru i. Ar 116a/2
ar (A.) i. Arz, bildirme, ortaya koyma,
sunma
a. eyle- Ortaya koymak, sunmak 82a/5
152a/8
a. it- Ortaya koymak, sunmak 44b/9,
125b/7, 129a/8, 130a/1, 173a/9,
223b/1, 229b/8
a. l- Ortaya koymak, sunmak 177b/11
rz (F.) i. Arzu, heves, istek 35b/4, 75b/2,
87b/6, 169b/7, 201b/3
241
. eyle- Arzu etmek, dilemek,
istemek 43a/2
. it- Arzu etmek, dilemek, istemek
62b/8
a- 1. Asmak, idam etmek Bir kez
bir anluy adlar.56a/1,
180b/5, 233a/4, 236b/4
2. Asmak, zerine takmak
Ksesini du apusunda
adlar.9b/7, 20b/1, 115a/1,
135b/11, 146a/11
a (A.) i. Denek, dervilerin
tadklar sopa 44b/3, 134b/2,
183a/9, 183a/10
sn (F.) i. Kolay
. eyle- Kolaylatrmak 112b/6
r (A.) i. Almetler, belirtiler, izler,
nianlar 5b/5
ases (A.) i. Gece devriye gezen, gece
bekisi 215a/3
ab (A.) i. Sahipler, mlik ve
mutasarrf olanlar
a. u yren Mlikler ve dostlar 4a/10
a.- kehf Kuranda kendilerinden
bahsedilen bir maarada uzun
sre uyumu bulunan kiiler
6a/11
al bk. al 71b/1, 182b/2
ar (A.) i. Asr, yzyl
mm-i ar 224a/8,
Muted-y ar 210b/3
(A.) i. s, gnahkr, kar gelen
27b/8, 223b/10
. ol- Gnahkr olmak, isyankr olmak
18b/1, 88a/4, 106a/3, 106a/6,
168b/7, 172a/5, 211b/2, 229b/7
al (A.) i. 1. Esas . Mans budur ki, her ki
fer bildi, al da bilr. 21a/8,
25b/7, 71b/1, 100a/5
2. Asl, kk, soy Abdullh alda
Mervedendr.133b/8
a i. Fiz, kr, kazan, yarar 49a/2, 134a/2
a.ya vir- Fize vermek 48b/6
alu sf. Kazanl, yararl 136b/6
a i. Yemek 68a/2, 72b/3, 72b/5, 77a/11,
77b/4
aaa i. Aa, aaya 81b/2, 91b/7, 116a/7,
134a/8, 173b/4, 219b/5
a. it- Aa itmek, yere sarktmak 162a/9
ba aaa eyle- 173b/4, ba
aaa al- 134a/8, 172a/3, 206b/4,
211a/10
(A.) i. k, tutkun 13a/7, 65b/8,
119b/4, 156b/1
. ol- k olmak, tutkun olmak 81a/5
ikr bk. ikre 106a/8
ikre (F.) i. Ak, belli, meydanda
. eyle- Ortaya karmak 217a/10,
229a/3
. it- Ortaya karmak 170b/11, 217a/9
. ol- Belli olmak, ortaya kmak
166a/10, 186a/1, 218a/6, 217a/2,
222b/3
in (F.) i. Bildik, tandk
. eyle- Bilmek, tanmak 119b/6
inl i. Tanma, tanklk 197a/6
kr bk. ikre
242
. it- 78a/1
. ol- 60b/7
fte (F.) i. ldrrcasna seven,
perian 5b/6
at i. At 23a/10, 30b/6, 187a/7, 211b/6
a.a bin- Ata binmek 90b/6
at- Atmak, frlatmak 10b/4, 22a/3,
103a/5, 237b/3, 238b/2
yabana at- 15b/2, 42b/7
ata i. Baba 96a/1, 157a/1, 187b/7,
228a/11
a (A.) i. Ba, ihsan
a. it- Ba yapmak, ihsanda
bulunmak 46a/6
a. ve kerem it- hsan ve ltufta
bulunmak 33a/7
ma- a 11a/8
te-perest i. Atee tapan 31a/6
atlu i. Atl, svari 241b/4, 241b/5
avm (A.) i. Halk, halkn kaba ve cahil
kesimi 120b/6
avn (A.) i. Yardm edenler,
yardaklar, muhafzlar 53b/7
vre (F.) i. Dank, perian 172b/11
vz (F.) i. Ses, sed 12b/3, 42a/6,
90b/8, 136a/6, 141a/9, 162a/4,
236b/3
. gel- Ses gelmek 12b/3, 39b/9,
43b/9, 64b/1, 65a/8, 65b/7,
66a/1, 67b/4, 72b/9, 78a/9,
78b/10, 81a/11, 90a/2, 104a/3,
111a/5, 119b/10, 141a/9,
148a/11, 162a/4, 172b/5,
175b/2, 176a/7, 181a/8, 183a/9,
183b/6, 183b/11, 195a/1, 224a/2,
238b/8, 240a/3
avc i. Avc 90b/7
avla- Avlamak, yakalamak 91a/1, 91a/2
avrat (A.) i. Kadn, zevce 37b/3, 51b/5,
115b/2, 161a/3, 194b/1, 221a/10
a. ol- E olmak, zevce olmak 40b/7
avratl i. Kadnlk 60b/11
avu i. Avu 82a/4, 119b/9
avurd i. Sohbet
a. it- Sohbet etmek 110b/2
ay i. Yln ayrld on iki blmden her biri
100a/9, 107a/6, 134a/10, 221b/1
aya i. Avu 13b/2
aya i. Ayak 15a/10, 39a/6, 71a/11, 115a/11,
136a/1, 223b/11
a.na d- Aciz kalmak, perian olmak
30a/4, 33b/9, 39a/10, 44a/6, 51b/5,
109b/7, 117b/5, 135a/5, 145b/3,
185b/7, 230a/9
ba aya yalnca 15a/10
aya ab i. 1. Ayakkab, pabu Aya ab
geymezdi 111b/10, 112a/2, 177b/1,
223a/4
2. Ayak kiras Borlulardan ki
vadesi gemi ola, aya ab
isterdi. 48b/7, 48a/9
ayl i. Aile, oluk ocuk 88b/3, 136b/9,
136b/11, 149b/5, 160b/10, ehl-i
ayl 136b/11, ehl ayl 84b/7
ayn i. Belli, mlum 4a/5
ayb (A.) i. Kusur, noksan, utanlacak ey
69b/3, 139b/2, 139b/5, 188b/11
243
a. ol- Ayplanmak, ayp saylmak
166b/11
cem-i ayb 139b/7
ayblu sf. Hatal, kusurlu 102a/7
aydl i. Aydnlk, parlklk 174a/7
yet (A.) i. Kurnn herhangi bir
cmlesi 11a/6, 17b/7, 81a/8,
122b/10, 166a/9, 202a/10
.-i urn Kurnn yetleri 146a/9
yetl-krs Kurnda Bakara sresinin
255. yetini tekil eden ksm
54a/6
aybla- Ayplamak, knamak 112a/4
ayn (A.) i. Osmanl alfabesinin yirmi
birinci harfi 198a/7
ayl sf. Bir ay sren 52a/7, 109a/7
yne (F.) i. Ayna 36a/1, 97b/9, 177a/3,
240a/9, 240a/10
. dz- Ayna yapmak 123b/7
ayn (A.) i. Asl, kendisi, bir eyin tpks
240a/10
a.- izzet zzetin kendisi 60b/11
ayr bk. ayru 91a/5
ayrl- Ayrlmak, uzaklamak 82b/10,
218a/4, 221b/3, 233b/3
ayru i. Ayr, uzak
a. d- Ayrlmak, uzaklamak 90b/8
a. ol- Ayrlmak, boanmak 144b/5
ayru i. Baka, dier, gayr 14b/8, 49b/5,
101a/4, 137b/11, 152b/8, 175b/3
ayrus i. Baka, baka trl, farkl
a. ol- Farkl olmak, baka trl
olmak 80a/9, 186a/6
a. it- Farkllatrmak, baka trl
yapmak 80a/10
ay (A.) i. Yaama 230a/4
ayyr (A.) i. Hrsz, sahtekar, dolandrc
26b/7, 79a/6, 217a/3
cem-i ayyr 217a/3
az 1. i. ve sf. ok olmayan, az Bir gn
avrat erine eydr, elli yldur ki
sen azna ona ryam, da
senden bir kiiye ikyet itmedm ,
Ve da eydr, az nesne dnyda
retde seni o nesneden nabsz
or 37a/6, 57a/4, 115a/4, 151b/7,
170a/1
2. zf. Az Arab eydr: y asan,
senden zhid kimse az ola 35a/6,
81a/3, 203a/9
a (A.) i. Organlar, yeler 36a/11
ab (A.) i. Felaket, ikence, keder 11b/6,
84b/3, 85b/2, 129b/8
a. it- kence etmek 26b/5, 59b/4
zd (F.) i. Kurtulmu, serbest 39a/3
. eyle- Kurtarmak, serbest brakmak
63a/5
. it- Kurtarmak, serbest brakmak
100b/10, 168a/9, 235b/12, 236a/1,
236a/7
. ol- Kurtulmak 36a/6
zdl i. Kurtulu, serbestlik
. vir- Kurtulu vermek, serbestlik
tanmak 168a/2
aam(A.) i. Byk 163b/7
a.- evliy Evliylarn by 122a/3
244
ism-i aam92b/7, 92b/9,
164a/6, 164b/3, 164b/5, 164b/7
aamet (A.) i. Byklk, ululuk 118a/6
a. ve cell Byklk ve ululuk
124b/7
cellet ve aamet 184a/5
azacu i. Azck, ok az 151b/6
az i. Azk, erzak, yiyecek 97b/11,
148a/8
azra sf. Daha az 46a/11
am (A.) i. Byk, ulu 87a/4, 113b/8,
186b/2
a. bilmi ol- Ulu bilmi olmak
18b/3
azz (A.) i. Aziz, deerli, muhterem
14b/6, 77a/9, 128a/7, 159a/11,
211b/7
a. dut- Deer vermek, yceltmek
37a/3
a. eylemi ol- Yceltmi olmak
48a/9
a. it- Yceltmek, ykseltmek
224a/3
a. ol- Deerli olmak, muhterem
olmak 86b/1, 113b/1, 159a/11,
159b/5
azzrek sf. Daha deerli, daha
muhterem 153b/1, 156a/5
azl (A.) i. inden karma, yol verme
a. it- Azletmek, yol vermek 219b/1
azm (A.) i. Karar, niyet
a. it- Karar vermek, niyet etmek
57b/7, 63b/1, 93a/7, 101a/6,
105a/8, 125a/4, 152b/7, 166b/10,
221b/5
Azrl (A.) i. Azrail, lm melei 106a/10
azu bk. az 17a/2, 20a/8, 94b/5
azze (A.) nl. Aziz olsun!
a. ve celle Aziz ve cell olan (Allah)
29a/11

B
bb (A.) i. Blm, ksm 156b/7, 157a/6,
233a/5
baba i. Baba 44a/4, 85b/7, 171a/6, 191b/3,
202a/4
baca i. Baca kr. paca 228b/4
bdiye (A.) i. l, kr 64b/9
ba (I) i. Ba, ip, sicim 146b/1, 236b/10
b (II) (F.) i. Ba, byk bahe, bostan
108a/4, 108a/7, 133b/6
Baddlu i. Badatl 182b/2
bada i. Ayaklar uyluklarn altna alarak
oturma, bada
b. ur- Bada vaziyetinde oturmak
104b/3
bar i. Bar, gs, yrek
b.una ba- Barna basmak, kucaklamak
85b/7
bala- 1. Affetmek Muraan ol vat
giyerem ki Muammed
mmetini cem balayasn.
15a/1, 15a/3, 15a/4
2. hsanda bulunmak, vermek
Tonlarn obana virdi; oyunlar
aa balad. 91b/1, 167a/3, 208b/1
245
bala- 1. Balamak Eyitdiler, ayaun
balayalum, deize braalum.
39a/6, 82b/2, 105b/7
2. Zaptetmek Hep urmular,
mllarn almlar, bzirgnlar
balamlar gitmiler. 79b/11,
191b/1
3. Engellemek, kapatmak nki
bir ula ayr virmek dileye
amel apusn aar, sz apusn
aa balar, 155a/1
enniyet bala- 118b/4
balan- 1. Tutulmak Bir gice sultanu
mealesin ulesinden
geerken glegm dikdm,
nice rzigr glm apus
baland. 74b/11, 161b/7
2. Kapanmak Eger bevl yol
balansa, h dev bulunmaya
140a/9
rm balan- 93a/10
balatdur- Balattrmak 10b/4
balu i. ve sf. 1. Kapal mm Amed-i
anbel eydrdi, fhu apus
balu-y-d, 143a/11, 236a/3
2. Bal, balanm olan Elleri
balu-y-d 146b/2, 153a/1,
196b/2, 217b/5
bah (F.) i. Bedel, deer, kymet 52b/1,
92a/4, 100a/9, 140b/2
bahlu sf. Deerli, kymetli 117a/11
bahr (F.) i. Bahar 72a/5
baa-bnl i. Bahvanlk
b. it- Bahvanlk yapmak 94b/1
bal (A.) i. Cimri, tamahkr 11b/3, 102b/4,
113b/5, 140b/10
ballu i. Cimrilik
b. it- Cimrilik etmek 225b/1
bar (A.) i. Deniz 199a/6
ba (A.) i. Husus, mesele, konu
b. it- Bahsetmek, konumak 201a/4
b. ol- Sz konusu olmak 172a/1
ba (F.) i. Ba, ihsan 60b/6
batlu sf. Talihli, ksmetli 11a/10
bis (A.) i. Sebep 241b/10
ba- 1. Bakmak Bu ameller ki ben
iderem, ymet gninde reslu
mbrek yzne nice baam! 9a/2,
18b/1, 15a/10, 65b/6, 194a/6, 208b/5
2. lgilenmek, megul olmak;
ilgilenilmek, megul olunmak
da benm amelme bama ki
ol saa ziyndur.169a/3
3. Muhta olmak Anu
mhidesinde ola, ayrya bamaya
48a/10
4. Bir eyi esas almak Buyrua
bad, ie bad.222a/11
bar i. Bakr 125a/8, 239b/6, 239b/7
b (A.) i. ve sf. Dim, kalc 8b/9, 88a/1,
105b/2, 178b/2, 225a/9
b. al- Bk kalmak, ebed olmak
184a/6, 213a/6
b. ol- Bk kalmak, ebed olmak 182a/1
lem-i b 59b/3
bal (A.) i. Bakkal 126b/7
bamal i. Bak, nazar 98b/5
246
bal i. Bal 51a/4, 116a/3
bal i. amur 34a/10
baldur i. Baldr, incik 22a/3
balca i. Balkck, kk balk 111a/2
bal i. Balk 39a/7, 69a/1, 110b/11,
152b/10, 200b/1
bal- Parlamak, parldamak 135a/4
bandur- Batrmak, bulatrmak 47a/6
baa zm. Ben zamirinin ynelme hali,
bana 14b/10, 105b/3, 132a/10,
163b/2, 200a/10, 237a/4
bala- Ezan okumak 133a/11
bara (A.) i. Vcutta yer yer beyaz ve
alaca lekeler meydana getiren ve
tedavisi olmayan bir hastalk
13b/4
barda i. Bardak, testi 22b/7, 72b/6,
123a/10, 196a/10
bar- Anlamak, barmak, uzlamak
93b/6
br (F.) e. Hi olmazsa, hlsa 89b/7,
104b/2, 126a/3, 168a/6, 181a/1,
223a/6, 231a/10
barma i. Parmak 69a/10, 128a/10,
143b/9, 221a/5, 226b/10
ba barma 128a/10, 221a/5,
226b/10
bas- Basmak 54b/2, 138a/8, 179a/8,
182a/5
baruna ba- 85b/7, adem
ba- 182a/6, ehvet bas- 36a/6
bas (A.) i. Ama, yayma, uzun uzadya
anlatma 158a/8
ba i. 1. Ba, kafa alfe o zamn
ditredi, yorann bana ekdi. 8a/4,
15a/10, 32b/11, 61b/2, 91a/10,
136a/1
2. Bakan, nder, reis Eyitdi, gtr
imdi, dkeli dervler sen basn.
98a/8, 217a/3
3. Balang Resl-ullh sallalhu
aleyhi ve sellem, her yz ylu
banda bir er geliser. 143b/2
b. barma El ve ayakta bulunan en kaln
parmak, badem parmak 128a/10,
221a/5, 226b/10
b. ol- Bakan olmak, nder olmak 21b/3
b. vir- lmek 24a/4, 24b/1
b.na arn- Bana sarmak 222b/4
b. au ok perian, plak 94b/10
b. aaa eyle- Ban nne emek
173b/4
b. aaa al- Ban nne emek
134a/8, 172a/3, 206b/4, 211a/10
b. aya yalnca ok perian, plak
15a/10
b. zere ur- Yan banda dikilmek
Kfir ban aldurd, Abdullh
grdi, ba zerinde urur 229b/4
b. zerine gtr- Ba zerinde
gezdirmek 131b/10
b.n gtr- Ban kaldrmak 220a/6
b.n yaasna ek- Ban yakasna
sokmak 225a/2, 225a/6
b.um zerine getr- Bann zerine
koymak 132a/3,
247
b.una gel- (Kt bir durum) bana
gelmek 24a/3
b.una getr- (Kt bir durum) bana
getirmek 49a/11
al bana gel- 214a/11
ba i. Kasap 43a/2, 43a/3
baa i. Mstakil, ortaksz
b. l- Tek bana namaz
klmak,imama uymamak. 53a/9
bala- (Bir ie) balamak, girimek
52b/10, 85b/1, 139a/11, 177a/6,
210a/9
basuz i. Ba olmayan, basz 239a/1
bat- 1. Batmak, suya gmlmek
ad didi kim, iy u batur!
Batd. 10b/5, 241a/9
2. Klmek,kmek:Naf,
bezi aru, gzleri alamadan
batm. 20b/4
batdur- Batmak, suya gmlmek 10b/6
bl (A.) i. Bo, beyhde, doru
olmayan, yalan 18a/3, 221a/2,
241a/4, 241a/6
b. it- Boa gtrmek, hkmsz hale
getirmek 25b/8, 205b/8, 206a/1
b. ol- Hkm kalmamak 103b/11,
136b/2, 217b/8
bn (A.) i. ve sf. Gizli, grnmeyen;
i, i yz 99b/3, 118a/5, 170b/5,
197a/6, 224b/6
ehl-i bn 153a/8, ilm-i
bn 153a/8, 218b/9, ulem-y
bn 153a/8, ulm- bn
169b/3
batur- Batrmak, gark etmek 10b/5
bay i. Zengin 20a/10, 76a/2, 142a/5, 150a/4,
215a/11
b. ol- Zengin olmak 49a/8, 136b/7
byezdl i. Bayezidlik, onu Bayezid yapan
129a/1
bayl i. Zenginlik 76a/4, 76a/6, 203b/7
bayram i. Bayram 38a/3
b. it- Bayram yapmak 148a/3
ba (A.) i. ve sf. Baz, birka, bir miktar,
bir ksm 4a/7, 231b/10, 231b/11,
237a/9
bzr (F.) i. 1. , al-veri Rm begleriyle
bzr idiciydi 23a/7
2. ar, pazar Bu zamn alnu
dostl bzr yiyecegine bezer
45b/8, 94b/11, 145b/4, 166a/8
b. it- Al-veri yapmak, pazarlk etmek
23a/7, 136b/6
ba (A.) i. Biraz, bir ksm, kimi 44b/5,
81b/3, 182b/4, 194a/3, 213a/6
bzirgn i. Bezirgan, tacir, tccar 79b/11,
117b/5, 138b/4
bzirgnl i. Bezirganlk, tccarlk 179b/8
b. it- Tacirlik yapmak, tccarlk etmek
134a/2
be (F.) e. Kelimelere -e halini verir
dem be dem 116b/6, ser be ser
172b/8
bed (F.) sf. Kt 57a/11
bed-bat (F.) i. Bahtsz, baht kara, talihsiz
49b/8, 150b/9
bed-batl i. Bahtszlk, talihsizlik 197b/5
248
Bedev (A.) i. Bedev tarikatndan olan
187a/7
bed-tern (F.) sf. En kt, beter 57b/1
bedr-ay (A.) i. Ayn on drd, dolunay
173a/5
beg i. Bey 61b/10, 89a/4, 156b/11,
211a/6
begen- Beenmek, holanmak 130a7
be-cidd (A.) zf. Ciddiyetle, ehemmiyetle
95a/11
be-drst (F.) i. Dorulukla, drstlkle
18a/4, 60b/3
be-yet (A.) zf. Ar, pek ok, son
derece 23b/1, 118a/1
be (A.) i. Bki olma, ebedlik, yok
olmama
fen ve be 182b/3
bekle- 1. Beklemek, bir i oluncaya
kadar durmak yle mel
old, t yleyi ve ikindiyi
bekledm. 19b/3
2. Gzetlemek, korumak,
muhafaza etmek ce l h
ucu trbesin beklerdi
161b/11
bel (A.) i. Dert, eziyet, keder, sknt
11b/7, 38a/9, 176a/11, 195b/9
b. ek- Eziyet grmek, sknt
ekmek 197b/10
b. ve melmet Eziyet ve knama
114b/5
belat (A.) i. Gzel sz syleme
fal ve belat 133a/5
bel (F.) i. Evet, pekiyi, tamam 18b/10,
75a/7, 100b/8, 144b/1, 152a/5,
180a/3, 204a/9, 235b/2
belki (F.) e. Belki, ihtimal, olabilir 5a/6,
25b/4, 36b/1, 57b/6, 149b/2
belli bk. bell 235a/6
bell i. Ak, aikr, belli
b. ol- Ak olmak, belli olmak 65b/10
bellce sf. Belli, ok belirli 79b/6
belr- Belli olmak, grnmek, meydana
kmak 15a/6
belrsiz i. Belli olmayan, belirsiz
b. ol- Belirsiz olmak, grnmemek
166b/7
ben zm. Teklik birinci ahs zamiri, ben
4a/8, 31b/7, 76a/1, 100b/10, 132a/8,
185b/10, 228a/3
b.-i b-re aresiz ben, zavall ben 4b/2
bend (F.) i. Ba, balama, dm 11a/9
bende (F.) i. Kle, kul 13a/3,71a/6, 73b/4,
130b/9, 153b/5, 197a/8, 228a/9
b.-i af Gsz kul, zayf kle 128b/1
benlik i. Benlik, ahsiyet 76b/3, 123b/9,
131a/6, 185b/9
ben (A) i. Oullar
b. dem nsanlar,ademoullar
46a/4
beiz i. ehre, yz 20b/4, 118a/1, 135a/4,
144a/8, 224b/11
b.i apar ol- Yznn rengi solmak
202a/2
beze- Andrmak, benzemek 45b/9, 108a/10,
209b/9
bezer i. Benzer, benzeyen 37a/10, 168b/10
249
bezet- Benzetmek 95b/4, 95b/11
ber (F.) sf. Alan, getiren, gtren
ken ber ken 103a/9
berber (F.) i. Beraber, denk, eit 47a/1
b. ol- Beraber olmak, bir arada
olmak 20a/3, 48b/1, 102a/6
berberlik i. Beraberlik, denklik
b. eki- Denk olmak, eit olmak
186a/8
berekt (A.) i. Mutluluklar, saadetler
4b/3, 52a/4, 74b/4, 160b/7,
218a/4
naar- berekt 56a/4
ber (A.) i. Uzak 72a/3, 198b/7
ber-dr (F.) i. Aslm
b. it- Asmak, ipe ekmek 236b/7
beriyye (A.) i. l, sahra 63b/6, 183b/2,
196a/11, 205a/6
berk (A.) i. Salam, sk, kuvvetli, sert
91a/7, 116b/1, 222a/8
ber e. Beri, bu tarafa, bu yana 20b/5,
51b/6, 108a/1, 152a/4, 183a/11
besle- Beslemek, bytmek, yetitirmek
23a/4, 212a/3
be sf. Be says kr. bi 11a/11,
139b/2, 196a/10, 196b/3, 199b/2
beer (A.) i. nsan
madr- beer 219a/1
benci sf. Beinci 106b/3, 149b/3,
241a/2
bevl (A.) i. drar, sidik 140a/9, 140b/2
b. it- emek 103b/4
bey(A.) i. Satma 30b/8, 31a/2
beyn (A.) i. Aklama, anlatma, bildirme
4a/5
b. eyle- Aklamak, bildirmek 203b/9
b. it- Aklamak, bildirmek 7a/8, 35a/8,
105b/10, 122a/8, 141a/5, 143b/3,
232a/11, 232b/1
b.- laf Ho aklama, gzel bildiri
191a/3
beyt (A.) i. 1. (iirde) Beyit Pes bu beyiti
oud ki 121a/7, 168b/11, 236b/11
2. i. Aile
ehl-i beyt 7a/3, 7a/7
bez i. Bez, kuma 21b/11, 61a/6
beze- Bezemek, sslemek 173a/7, 192a/1
bezen- Bezenmek, sslemek 23b/1
bezir (A.) i. Bezir ya 153a/1
bezir-n i. Bezir ya karlan yer. 152b/11
ba i. Bak 72a/11, 72b/1
bra- 1. Brakmak, koymak Ol mescid
bir bucanda seccde brad,
39b/5, 68a/1, 85b/3, 122b/9, 166b/3
2. Brakmak, salmak Bu ne r
avdr ki cihna bramsn.
64b/6, 64b/7, 68a/1
3. karmak .Dnynu murdr
onlarn brad, far ilatn geydi
91b/4
4. Terk etmek, brakp gitmek nki
beni ol almet-ile bradlar
103a/10, 103b/1
5. (Suya) brakmak, atmak Eyitdiler,
ayaun balayalum, deize
braalum 39a/6, 68b/6, 147b/4,
179a/9
250
bradur- (Suya) braktrmak, attrmak
200a/4
bi- (Ekin) bimek 228b/7, 228b/8
bidat (A.) i. Sonradan meydana kan
ey 174a/8
bidyet (A.) i. Balama, balang
122a/11
b-re (F.) i. aresiz, zavall 26b/5,
53a/10, 72b/8, 92b/3, 116a/7
b. ol- aresiz olmak, zavall hale
gelmek 10b/11
ben-i b-re 4b/2
b-relik i. aresizlik, zavalllk 128a/7
b-derd (F.) i. Dertsiz 6a/9
b-gmn (F.) sf. phesiz
b-aber (F.) i. Bilgisiz, habersiz 6a/2
b-add (F.) i. Hadsiz, snrsz, pek ok
158a/11
b-h (F.) i. Kendinden gemi, sersem,
akn 8a/5, 35b/9
b-miil (F.) i. Benzeri olmayan 197b/4
b-nab (F.) i. Nasibi olmayan, nasipsiz
b. it- Nasipsiz hale getirmek,
nasipsizletirmek 6b/8
b. ol- Nasipsiz olmak 6a/7
b-nar (F.) i. Esiz, ei bulunmayan
47a/4, 79a/7, 133a/5, 141a/6,
197b/3, 231b/7
enf- b-nar 155a/9
b-nin (F.) i. aretsiz, niansz
b-tekellf (F.) i. Teklifsizce,
sammiyetle, ulu orta 173a/8
b-zr (F.) sf. Bkm, kskn, usanm
b. ol- Bkmak, ksmek 15b/1
bil i. nsan bedeninin bir blm, bel
124b/9, 137b/9, 138a/3, 222a/8
bil- 1. Bilmek Eger aatda epsem
olsa onlaru bilmezlerdi 195b/4,
198b/7, 210b/11, 219a/8
2. Tanmak Veys anlaru arasnda
arata gele, Cennete vara, kimse
an bilmeye. 12a/7, 194b/11, 209a/8,
209a/9, 221a/11
3. Anlamak, idrak etmek Baa o
gelmedi, bildm ki riy imi.
196a/7, 196a/8, 199b/9, 210a/10,
212b/6
4. Kabul etmek, inanmak Ve bular
a bilrem 4a/9, 214a/8, 214a/9
ar bil- 36b/3, am bilmi ol-
18b/3, a bilmemi ol- 160a/3,
a bilmi ol- 160a/2, r bil-
18a/11, kii bil- 18b/2, nimet bil-
84b/2, pes bil- 75a/7, razz bil-
128a/4, yig bil- 112a/7, 112a/8,
192b/8
bil-kere 6b/6
bildr- 1. Haber vermek Eyitdi, baa Tar
bildrdi didi. 18b/11, 62a/4
2. retmek Bir legen getrdiler,
b-desti mkemmel asana
bildrdi, 27a/6, 222a/4
3. Gstermek Ol pr eydr, ol bizi
ala bildrdi, biz da an rsvy
idelm. 30a/6
bile 1. zf. Beraber, birlikte Bun bir erre
incidesin, seni bu uffa-y-la ve bu
251
al-la bile yudam. 8a/8, 32a/9,
144a/7, 226a/2
2. i. Yan ; r alan altundan
r oma altundan bilesince
getrrlerdi. 89b/11, 187a/6,
225a/8
bilin- Haber verilmek 130a/4
bili i. Bildik, dost, tandk 31b/5
bilmezlik i. Bilmeme, cehalet 44a/10
bi sf. Bin says 78a/2, 84a/9, 85a/9,
98a/5, 138b/3, 225b/5
bin- Binmek, zerine kp oturmak
89b/10, 90b/6, 101a/7, 207a/11
ata bin- 90b/6
bindr- (Ata) bindirmek 23a/10
bir 1. Bir (Say sfat) N-gh
havdan bir boa on geldi.
10a/7, 15b/1, 19a/9, 20b/10,
100a/11
2. Bir (Belirsizlik sfat) Bir kii
an dinde grdi. 4b/5, 103a/7,
110b/2, 133b/8
3. i. Ayn, beraber, eit Anda
ululu kiilk yodur, cemi
birdr. 61a/2, 76a/5, 171a/3,
238b/11
4. i. Tek, yalnz Bir krki vard,
ve yaz an geyerdi. 52b/3
b. bir zf. Tek tek 117a/11, 191b/1
b. ol- Eit olmak 120a/2
biraz sf. ve zf. Biraz, bir para, bir
miktar 30a/10, 42b/2, 93b/10,
108b/4, 117a/3, 172a/3, 213b/4
birbiri i. Birbiri, yekdier 17b/4, 84b/10,
139a/1, 144b/5, 194a/7
bireg i. Birisi 16b/4
birer sf. Birer 23b/5, 240b/5, 240b/6
biri zm. Bir tanesi, herhangi biri, her biri
39a/8, 67a/6, 93a/2, 129a/8, 178b/5,
221a/4
biribir i. Birbiri 17b/4
bira sf. Az sayda, birka 10b/6, 22b/6,
36a/7, 72a/9, 117b/11, 146a/3
birle e. le 42b/11, 63b/3, 81a/1, 107b/4,
157b/11, 196a/5
biryn (F.) i. Kebap 25a/11
b. it- Kebap yapmak 212a/3
bismillh (A.) i. Bismillhir-ramnir-
rm cmlesinin ad 93b/8
bismillhirramnirrm (A.) c.
Esirgeyen, balayan Allahn
adyla anlamndadr. 1b/2
bi sf. Be kr. be 44b/10, 87b/3, 123b/7,
137a/9, 140b/5, 235a/10
bi- Pimek 49a/5, 77b/4, 234a/6
biik i. Beik 228b/6
bir- Piirmek 49a/3, 67b/8, 77a/10, 77b/6,
147a/9
bit- (I) Sona ermek, tamamlanmak 33a/4,
174b/2
bit- (II) Yerden kmak, yetimek 119b/6,
125a/10
biti i. Mektup, name 32a/7, 159a/8, 181b/8,
197b/5, 203b/4
bitr- 1. Tamamlamak Eydr, r l ol
kii ki dyim eksg bitre. 46b/4
252
2. Sonulandrmak, yerine
getirmek Dny hevesine
mel ola, yan kend iini
anula bitrmidr. 46b/2,
116a/5, 235b/10
biz (I) i. bk. bez 196b/2
biz (II) zm. okluk birinci ahs zamiri,
biz 13a/11, 28b/9, 102a/2,
136a/7, 150b/6, 183b/11, 230a/5
boaz i. Boaz 109b/4
boazla- Boazlamak, ldrmek 48b/11,
178b/6, 178b/9, 178b/10
boa / boa i. Boha 10a/7, 176b/6
bor i. Bor 85a/6, 85a/7, 203b/6
borlu i. Borlu, borcu olan 48b/9,
49b/5, 50a/2, 57b/6, 119a/2
bo sf. Bo 107b/3, 113b/4, 125b/3,
179a/7
b. ol- Erkein karsn boamak iin
syledii sz 144b/4
boa- Gzden karmak, terk etmek
40b/8, 129b/6
boyan- Boyanmak
araya boyan- 222b/6
boyun i. Boyun 49a/1, 79a/10, 101a/7,
214b/11, 223b/11
boz- Bozmak, geersiz saymak, iptal
etmek 31a/2
brk i. Brk, kalpak, klah 79a/10,
91a/10, 91b/1
byle 1. i. Byle, bu ekilde Eyitdi,
ilh bu alu itidunda
byledr 26b/4, 42a/6, 49b/1,
104a/5
2. zf. Byle, bu ekilde Eyitdi: Bu
kim reslu oldur, byle
ayrndur .8b/6, 41a/3, 42b/6, 48a/3,
63a/1
bu 1. sf. Bu Ve bu kitblar cem
itdgmden sebeb 4a/9, 5b/11,
43b/9, 100b/3
2. zm. Bu Bu ol kiindr. 31a/2
31/5, 33b/1, 52b/5
buca i. Bucak, kenar, ke Bir kii kim bir
bucada oturmudur, 7b/5, 29b/6,
79b/10, 156a/3, 163b/10
buu i. Buuk, yarm 214b/11
buda i. Budak, dal 133b/7
buday i. Buday 124b/4, 139a/5, 226b/6
buau i. Hayvann ayana vurulan kstek
223b/11
bul- 1. ( Arayarak veya rastgele) bir
kimse veya bir durumla karlamak
Veys yolda bir kez bir dnr buld,
almad 20b/10, 31a/3, 45b/1, 47a/10,
64a/9, 81b/5
2. (Kaybedilen bir eyi) tekrar elde
etmek Bira gnden ora ol kii
altunn buld ,9b/10, 9b/11, 198b/6
3. Bulmak, elde etmek, meydana
karmak ululu bulma-un ve
da dny mertebesin l ide,
130a/6, 167b/4, 179a/1, 223a/9
4. Nil olmak, ulamak, ala ba
olma istedm, naat itmekde
buldum. 21b/3, 21b/4, 21b/7,
35a/10, 68b/3, 100a/5, 185a/10
253
furat bul- 43b/10, 145a/5,
162b/10, 211b/5, al bul-
8b/9, 34a/5, alvet bul- 193b/1,
120b/3, al bul- 97a/1, 97a/2,
r bul- 98a/11, urb bul-
184a/11, leet bul- 76b/8,
219a/8, nect bul- 56b/2, r
bul- 153b/10, af bul- 77a/11,
at bul- 210a/10, if bul-
88b/2, 209b/9, tamm bul-
195a/8, afer bul- 155b/9,
156a/1, ev bul- 126b/5,
126b/8
bular zm. Bunlar 55a/1, 179b/1, 220b/10
bulardan zm. Bunlardan 117a/4
bular zm. Bunlar 4a/9, 20a/2
bularu zm. Bunlarn 4a/11, 18a/1
bula- 1. Bulamak aal ve yzi
ana bulad 109b/4
2. Kt bir ie girmi bulunmak
Taal bir mhmelta bulam
kiin rzn virr ,74b/7
buln- / bulun- 1. Bulunmak, elde
edilmek imdi dkeli derd
olmlar ki h dermn
bulunmaz. 209b/10, 209b/11
2. (Bir yerde) mevcut olmak, var
olmak rzigr gie ve bu
avmdan kii bulunmaya, nice
idelm ki 6a/6, 61a/6, 148b/9
bua (Bu iaret zamirinin ynelme hali
eki alm ekli) Buna 37a/10,
40a/6, 53a/9, 213b/10
bunca sf. Bunca, bu kadar, bu denli, byle
33a/7, 55b/10, 108a/7, 166a/4
bunclayn zf. Byle, bunun gibi 104b/1,
112b/9, 135b/11
bunda i. 1. Burada ki bil-kere ben da
bunda yatam 6b/6, 18a/8, 52b/5
2. Buraya nicesin bunda, seni kim
getrdi, didi 17a/11, 18a/7, 52a/3
3. Bu hususta Bunda bir l vardur,
15b/8, 67a/8
bundan 1. i. Buradan Her vat ki bundan
geerem, acletden byle derlerem
59a/6, 166b/8, 230a/7
2. zm.Bundan ul eyitdi, h bundan
yig nesne yodur 167b/11, 172a/7
bun (Bu iaret zamirinin belirtme hali eki
alm ekli) Bunu 17a/9, 95b/4,
104a/3, 145a/9, 216a/1
bunlar (Bu iaret zamirinin okluk eki alm
ekli) Bunlar 6a/7, 55a/7, 88b/11,
198a/5, 226a/3
bunu zm. Bunun 42a/6, 69a/2, 118b/2,
157b/1, 229b/6
burun i. Burun 10b/9, 116a/8, 194a/10
buyru i. Buyruk, emir 120a/8, 222a/11,
231a/9
buyur- Emir vermek, emretmek 12a/4,
37a/11, 108b/5, 158b/4, 232b/7
secde buyur- 180b/9, terf
buyur- 8a/1
buyurul- Emredilmek, ferman verilmek
91a/3
buz i. Buz 92a/7
254
bdal (A.) i. Aklsz, budala, sersem
109a/10
bkl- Bklmek, kvrlmak 134b/2
bnyd (F.) i Asl, esas, temel 99b/4,
99b/5
brhn (A.) i. Delil, ispat, tank 146b/3,
191a/2
brde (F.) i Kesik, kesilmi 239a/17
br- Kaplamak, rtmek, sarmak 241b/5
by- Bymek, yetimek 62a/6, 94b/3
byk sf. Byk 133b/7

C
chil (A.) sf. ve i. Bilgisiz 88a/5, 90a/3,
168b/7, 213b/3
c. ol- Bilgisiz olmak 213b/8
c. ve mhmel al- Cahil ve bo
verilmi bir durumda bulunmak
199b/4
chillu (A.) i. Bilgisizlik 153a/10
ciz (A.) sf. ve i. zin verilmi, uygun
olan 53a/9
cm (F.) i. Kadeh 239a/20
c.- cullb 239a/16
c. - gzide Gzel kadeh 239a/18
cmi(A.) i. 39b/3, 225b/8
cn (F.) i. Ruh, hayat, yaay 93a/2,
126b/4, 180b/8, 195b/3
c. ekilmek zere olmak 93b/10
c. na od d- ok ac ekmek
44a/10,144b/5, 173b/8
c. kalba gir- Ruhun bedene girmesi
180b/10
c. oyna- Cann fedaya hazr olmak
180b/11
c. teslim kl- lmek, cann teslim etmek
94a/1, 173b/7
c. u al- ldrmek 106a/10, 114a/11
c. vir- lmek, can vermek 38b/6, 96b/2,
131b/6, 175a/5, 185a/3, 194a/11,
238a/3
cnavar (<F. cn-ver) i. Hayvan, canavar
68a/3, 68a/5
criye (A.) i. Halayk, hizmeti kz 66b/5,
66b/8, 173b/2, 173b/5
css (A.) i. Gizli eyleri izleyip haber veren
170a/8
cssul-udsul-ulb Kalplerin kutsal
casusu 169b/5
c (F.) i. Byc, cad 46a/1, 165b/5
cebbr (A.) sf. 1. Zorlayc, cebredici Ol
yigit yetde cebbr nefs-idi. 41b/5
2. Kuvvet ve kudret sahibi nice
alnmayam ki benm adum Cebbr
uldur.60a/1
cebel sf. Techizatl, donanml 23b/3
cebril (A.) i. Allah ile peygamberler
arasnda elilik grevi yapan melek
kr. cibrl 46a/7, 122a/10, 156a/5,
193b/5
aret-i cebrel 108b/1
cedd (A.) i. Ata, baba, soy 8b/3, 8b/11
cef (A.) i. Eziyet, incitme, sknt 37b/3
cehd (A.) i. alma,abalama 57a/8,
100a/1,132a/3, 231b/7
c. it- almak, gayret etmek 7b/8,
43b/7, 71b/1, 81b/5, 106a/6,
255
121b/10, 123b/10, 129a/5,
132b/11, 138b/9, 149a/1,
149a/5, 173b/2, 177a/4, 185a/3,
211b/3, 233a/6
cehennem (A.) i. Cehennem, tamu 27b/3
ehl -i cehennem 110a/2
cell (A.) i. Byklk, ululuk 15a/2,
216a/5
aamet ve cell 124b/7
cellet (A.) i. Byklk, ululuk
c. ve aamet Byklk ve ululuk
184a/4, 184a/5
cell (A.) sf. Ulu, yce 35b/10
celld (A.) i. Cana kyc kimse, cellat
27b/1, 215a/5, 215a/8
celle (A.) Yce ve aziz olsun!
manasnda bir dua sz
celle ve al Onun bykl,
ycelii artsn anlamna gelen
sayg sz 12a/5, 17b/9, 33a/2,
46a/5, 53a/11, 63b/11, 88b/7,
119b/10, 129a/3, 129a/7,
130a11, 142a/11, 154b/9,
160b/6, 188a/1
azze ve celle 29a/11
cem(A.) i. Toplama, yma, bir araya
getirme
c. it- Toplamak, bir araya getirmek
4a/9, 4a/11, 36b/6, 134a/3,
144b/6, 152a/2, 152b/4, 181b/8
c. ol- Toplanmak, bir araya gelmek
117b/7, 132a/2, 158a/4, 161b/3,
163a/2, 175a/3, 236b/4, 27a/7,
40a/5, 50a/9, 72b/11, 80b/7, 94b/5
cemat (A.) i. Topluluk, cemaat 105a/8,
117a/10, 161b/8, 208b/11
c. ol- Toplanmak, bir araya gelmek
28a/11
ehl-i snnet ve cemat 19a/4
ceml (A.) i. Yz gzellii 24b/3, 116b/11,
173a/5, 189b/9
ceml (A.) sf. Gzel 35b/11
cem(A.) e. Cmle, hep, btn
10b/7,106a/4, 137b/10, 233b/3
c.-i lem Btn herkes, btn dnya
8b/11, 64a/1, 72b/9, 73b/3, 88a/8,
106a/4, 125a/10, 158b/8, 158b/10,
234b/11
c.-i Araft Araftn tamam 136b/6
c. -i ayb Ayplarn hepsi, btn ayplar
139b/7
c.-i ayyr Btn hilekarlar, btn
dolandrclar 217a/3
c.-i dny Btn dnya 114b/1
c.-i evliy Btn evliylar 229b/9
c.-i fnn Btn fenler 182a/11
c.-i gk Btn gkler, gklerin hepsi
62b/3
c.-i al Halkn tamam, btn halk
86a/2, 86a/4, 87b/6, 87b/7, 96a/6,
111a/6, 117b/1, 123b/10, 129a/2,
137a/3, 137b/10, 139a/1, 139a/3,
145b/2, 170b/5, 221b/5, 228b/1
c.-i orsn Btn Horsn, Horsnn
tamam 89b/9
c.-i slm Btn slm 84b/6
c.-i i lerin hepsi, btn iler 54b/2
256
c.-i krbn Kervann hepsi 99b/6
c.-i kemlt Btn mkemmellikler
143a/3
c.-i ml Btn mal, maln hepsi
50a/9
c.-i meyi Btn eyhler 89b/2,
94a/8
c.-i mevcdt Varlklarn hepsi,
btn varlklar 48a/7
c.-i namz Namazlarn hepsi 53b/2
c.-i nesne Nesnelerin hepsi, btn
nesneler 121a/4, 131a/8,
184a/11
c.-i mr Btn mr 171a/6
c.-i pe Btn iler 230b/5
c.-i li Btn salihler 210b/6
c.-i slik Bir yola girenlerin hepsi
122a/11
c.-i ehr Btn ehir, ehrin tamam
211a/2
c.-i on Btn elbiseler 91a/8
c.-i uranlar Duranlarn hepsi 90a/9
c.-i ulem Btn alimler 144b/10
c.-i ulem ve kem Btn alimler
ve bilginler 24a/9
c.-i ulm limlerin tm, btn
ilimler 138b/1, 208a/4, 216a/8,
224a/7
c.-i yir Btn yerler 159a/11, 159b/4
c.-i zamet Btn zahmetler 223b/8
cenze (A.) i. nsan ls, cenaze
121b/5, 123b/1, 145b/11
ceng (F.) i. Sava, vuruma
c. it- Savamak 85a/1
cennet (A.) i. Cennet, bahe 35a/10, 107b/2,
145b/2, 226b/3
c.-i adn Cennetin sekiz tabakasndan
biri 25b/9
ehl-i cennet 110a/1, nad-i
cennet 226b/4
cennetlk i. Cennetlik 145a/9
cep (A.) i. Kese, cep kr. Ceyb 16b/10,
108a/1, 223a/7
ceret (A.) i. Yara, iltihap 73a/8
cerrlu i. Doktorluk, cerrahlk
22a/4
cevb (A.) i. Karlk 28a/2, 52a/6, 127b/9,
172a/7
c. vir- Karlk vermek, cevaplamak
47b/8, 47b/9, 84b/9, 88a/2, 93b/1,
104b/10, 105a/1, 128a/3, 132a/6,
140b/6, 143a/8, 144a/10, 144b/10,
144b/11, 145a/2, 145a/4, 152a/5,
163b/9, 168b/4, 172a/6, 175b/5, 175b/7,
180a/3, 180a/4, 214a/3, 216b/4, 220a/6
c. di- Cevap vermek, cevaplamak 127b/6
c. virmi ol- Karlk vermi olmak
180a/4
c. yaz- Yazl olarak cevap vermek
28a/2, 126a/3, 159b3, 226a/7
cevhir (A.) i. Cevherler, kymetli talar
23b/6, 116b/3,116b/4
cevher-fur (A.F.b.i.) Cevher satan,
cevahirci 23a/6
cevherl sf. Elmasl, mcevherli 173a/7
cevenl sf.. Donanml, techizatl 23b/3
ceyb bk. cep 107b/10
cez (A.) i. Ceza, kt karlk 238b/10
257
Cibrl (A.) i. Cebrail. kr. cebril
108b/1
cidd(A.) i. 1.alma, gayret kinci yalan
syleme, ne ciddle ne sehvle.
149b/1
2. Ciddilik Trk cidd itdi, ey
ciz ald. 198b/4
c. it- Ciddi olmak 198b/4
ciger (F.) i. Cier, bar 136b/1
cihn (F.) i. Dnya, cihan 39a/3, 64b/6,
166b/6, 218a/7
cihet 1. Sebep, vesile, bahane benm
suln saryna gelmegm ol
cihetden idi 223b/4
2. Taraf, yn Babam bana
retti cihetinden degildr.
4a/6
cille (<F. ille) i. Bir derviin inzivaya
ekilip dnya nimetlerinden el
ektii ve kendisini ibadete
verdii sresi deiik devre ve
bu devrede geirilen hal 219a/5
c. ar- Dervilik ilesini
tamamlamak 219a/5
cism (A.) i. Beden, gvde, madde
178a/10
civn (F.) sf. Gen 42b/5, 93a/3
civn-merd (F.) b.sf. Temiz, asl,
cmert 42b/5, 93a/3
cmerdlik i. Cmert olma durumu, eli
aklk 200b/5, 200b/6, 217a/4,
217a/10
cuma (A.) i. Cuma gn 28b/5, 49b/5,
92a/4, 210b/8
cmle (A.) sf. Btn, hep 115a/7, 180b/9,
192a/3, 240b/6
cz(A.) i. Ksm, para, blm 137a/1,
199b/10, 180b/3, 200a/7

dr (T.-F.) i. adr 23a/11, 79a/9, 80a/4,
95b/6
ar- Seslenmek, barmak, haykrmak
10b/1, 95a/1,166b/5, 188a/5
nara ar- 166b/2
h (<A. ch) i. Makam, mevki, yer
dny ve ch 217b/5
k (F.) i. Yrtk, yark
. it- Paralamak, yrtmak 161a/7
al- 1. Bir mzik aleti almak Bir gice
iretde d alard 39b/9, 161a/1,
161a/2, 230a/1
2. Vurmak, arpmak ald. Eyitdiler,
nin almazsn? 215a/6, 215a/7
ana i. Toprak vb. den yaplm ukur kap,
anak 72b/3, 92b/1, 116a/8, 164a/10
r (A.) i. Kadnlarn brndkleri araf,
byk al 50a/11, 67b/1, 67b/2
re (F.) i. Tedbir, derman, g, takat 31b/8
. bul- Tedbir dnmek 230b/10
. ol- Derman olmak 7b/8, 177a/4
reszl i. aresiz olma, aciz kalma 24b/4
aru i. Deriden yaplm pabu, ark 91b/1
atu sf. Sert ve dnceli bir ifade ile
gerilmi, atlm 16a/5
avu i. Askeri idare eden grevli, avu
41a/9, 41a/10, 41a/11, 61b/9
258
ek- 1. Kendine doru ekmek elin utd,
kend yanna ekdi 9a/5
2. Hareket ettirip srklemek
ekdiler, ara bradlar
103a/10, 109b/4, 153a/3
3. Sknt iinde olmak Allh
bilr ki ol dnyda neler
ekisersin 49b/2, 93b/10,
4.Yukar karmak Vardlar,
yuaru ekdiler. 91b/9, 101b/1
5. Kuvvetle tutup aslmak Her
dem biri gelrdi, aum ekerdi
103a/1
6. rtmek, kapatmak yorann
bana ekdi 8a/4, 220a/9,
225a/6
7. Silahna davranmak, silahn
hazrlamak l ekdi, vard
kim ban kese 229a/11, 229b/5
8. (Bir eye) Tahamml etmek,
katlanmak ykin ekmez, at
yodur. 130b/2, 225a/2
acl uyuszl ek- 123a/5,
ban yaasna ek- 225a/2,
225a/6, bel ek- 176b/1,
197b/10, dnydan el ek- 7b/6,
192b/2, emek ek- 138b/7,
aramet ek- 180b/7, orlu
ek- 176b/5, mchede ek-
185a/1, nefsinden ek- 180b/8,
nbvvet ek- 183a/2, riyet
ek- 25a/3, 40b/4,123a/4,
154a/10, riyet ve mchede
ek- 222a/2, uyuszl ek-
123a/5, zamet ek- 6b/2, 8a/1,
12b/3, 17a/2, 59b/2, 62a/2, 64a/8,
83a/11, 88a/11, 138b/8, 154a/11,
158a/5, 177a/9, 177b/9, 213b/9,
222a/3, 233b/7, zamet ve meaat
ek- 97b/5
ekdr- ekme iini yaptrmak 16b/2
ekirdek i. Meyve tohumu 21b/10, 29a/4
eki- Anlamazlk iinde bulunmak,
tartmak, mcadele etmek 118b/1,
112b/11, 113a/1
berberlik eki- 186a/8, cn
eki- 36b/9, 93b/10
ek (F.) i. Bir eyi dvmek iin kullanlan
alet, eki 123b/7
emen (F.) i. imen, yeillik yer 30b/5
end (F.) sf. Birka 149a/5, 154a/5
erb (F. ) i. Ya bollanmak, snmek (?)
. ol- Snmek 72b/6
evr- Dndrmek 91a/4
yz evr- 21a/3, 51b/4, 225a/10,
225a/11
evre i. Etraf, yre 23b/3, 23b/4,
29b/6,116a/3
ez- zmek 153a/2
r- Barp armak, haykrmak 82b/6,
96a/5, 239b/8
- 1. Dar kmak Kii cehennemden
a, anu ad Hunnd ola 27b/4,
40b/3
2. Yksekteki bir yere erimek bir
yksek yire d, ala baard
44b/4
259
3. Gitmek Avrat d, grdi.
Eyitdi, nedr 19a/10, 22a/2,
39b/8, 45b/4, 53b/8
4. Durmak Seccde zerine
d. Eyitdi: Y std gel
bunda namz lalum 68b/9
5. Huzura kmak avrat zlar
ald, Cebel-i ubeyse d.
getrdi 89a/3
6. Ortaya kmak, belirmek Ol
demde Yemen begi anda
md. 89a/4, 90b/11, 220a/1
a gel- Anszn gelmek 116a/8,
221a/8
gzden - 98a/1, yola -
94b/9
ar- 1. Dar karmak Elini cebine
od, iki aa ard, 16b/10,
121b/8, 236a/10
2. lgisini kesip ayrmak Adum
dervler dvnndan
arasn.98a/10
3. Giyilen eyleri vcuttan
ayrmak onn ard, vard.
33b/4, 113b/10, 187b/2
4. Darya doru uzatmak Gir
ban rd, zr ld: 10b/6,
39a/8
5. Yksek bir yere tamak,
yukar iletmek asan minbere
ardlar ki du ide 27a/8,
33b/6
gnlden ar- 54b/1,72b/10
ra (F.) i. Kandil, mum, k 34b/5, 69a/11,
72b/4, 239a/22
. vir- Ik vermek, aydnlatmak 88b/3
.- arem Harem 208a/6
igid i. ekirdek, tohum 233b/2, 233b/3
iri i. Asker 23b/2, 24a/4, 24b/8, 26a/6
irkin (F.) sf. irkin, hoa gitmeyen, kt
45b/9
. it- irkin duruma getirmek,
irkinletirmek 211b/2
oban (F.) i. Koyun, manda gibi hayvan
srlerini gdp otlatan kimse,
oban 35b/3, 91a/9, 91b/1, 91a/10
o bk. o
oal- Fazlalamak, artmak, az iken ok
olmak 127b/7
o 1. i. ve sf. ok, fazla aa o ua
virr. 37a/6, 46b/5, 87a/11, 113b/9,
114b/7, 173a/9, 212b/7, 231a/6
2. zf. ok fazla o alad, zrl
itdi. 89a/4, 117b/2, 155b/2, 168a/6
n (F.) ba. nk, gibi, ne zaman ki, ..d
zaman, dolay 36a/6, 44a/10, 61b/8,
134b/4
nki (F.) ba. nk, zira, madem ki,
..dnda, ..d vakit, ..nca 14a/11,
100b/8, 156a/1, 224b/6, 231a/11
nkim (F.) ba. nk, zira, ..den dolay,
..d zaman 4b/10, 8a/6, 42b/9,
219b/8

D
da ba. Dahi, bile, hatta, stelik 41b/9,
182b/4
260
dad i. Tat, lezzet 45b/9, 108a/9, 232a/9
da e. Da, de, ve, dahi, daha, ayrca,
stelik, artk, bundan baka, o
kadar, hl 25b/5, 100b/4,
127b/11, 169a/10, 218a/3,
240b/5
dal (A.) i. Tesir, etki 99b/4
d. it- Etkisi olmak, tesiri grlmek
67b/5
daik (A.) i. Anlalmas g olan ve
dikkat isteyen ince eyler
d.-i ulm limlerin incelikleri
182b/3
da (A.) i. nce, incelik 224a/7
dl (A.) i. Arap alfabesinin sekizinci
harfi 159a/3, 159a/4
dmen (F.) i. Etek 195b/9, 232a/8
dne (F.) i. 1. Tane, tohum Ben eyitdm
bir gebr bir ki dneyi ama-la
h a Tal abl ide mi?
119b/2
2. Tane, adet siph amdur,
yed ki anda bira dne yemi
ola, yimezem 212a/6, 219a/6,
219a/7, 219a/10, 219a/11
dan- Bir konu hakknda birine fikir
sormak, tavsiyesini renmek
95a/5
dnimend (F.) i. lim sahibi kimse,
bilgin, lim 140b/4, 174a/11,
196b/10
dr (F.) i. Dar aac
d. aac Dar aac 236a/5,
238b/6
arb (A.) i. Darbe, dvme, vurma 76b/5,
77a/1
dav (A.) i. ddia, dava, zlmesi gereken
mesele kr. dav
d. eyle- ddia etmek, iddiada bulunmak
241b/8
d. it- ddiada bulunmak, iddia etmek
205a/8, 207b/4
davet (A.) i. ar, davet 225a/6
d. eyle- armak, davet etmek 119b/6
d. it- armak, davet etmek 35b/6,
35b/7, 100b/8, 118a/9, 131a/2,
145a/3, 153b/6, 165a/5, 169a/6,
225a/3
dav (F.) i. Bir eyi iddia etme, dava kr.
dav 65a/9,181b/7, 207b/4, 241a/7
d. it- ddia etmek 34b/11, 50a/10,
50a/11, 65a/9, 96b/6, 195b/10,
206a/11
davci i. Dava eden 241a/3
dyim (<A. dim) sf. Devaml, srekli
4a/8, 72b/2, 99b/1, 187b/8, 232b/11
de ba. Da, de, hatta, stelik 170a/7
de- Demek, sylemek 20b/11, 200a/2,
200a/9, 202a/1, 239a/15
dede i. Dede, ata, baba 90b/1, 122b/3
def(A.) i. Kovma, savma, giderme
d. it- Def etmek, kovmak 24b/2, 42b/8,
75a/8, 138a/4, 153b/8, 163b/4
d. ol- ekip gitmek, uzaklamak, yok
olmak 24a/4, 24a/7, 240b/2
defn (A.) i. Gmme, gmlme, defin
d. eyle- Gmmek, defnetmek 215b/6
261
d. it- Gmmek, defnetmek 6b/3,
24a/1, 32b/5, 89a/2, 123b/11,
135a/8
defter (A.) i. Defter 195a/2
deg- 1. Dokunmak geerken etegimi
drdm aa degmesn diy
34a/8, 50a/6, 124a/6, 124a/9,
138b/9, 138b/10
2. Deerinde olmak, yakmak
dny melekul-mevtsiz bir pla
degmez, 158b/2
mr deg- 85a/10, 192b/3
degil Deil kr. degl 11a/2, 68a/2,
113b/8, 194b/10 205b/8
degin e. Kadar, dek 100a/8, 128a/10,
136b/10, 164a/10, 184b/8,
226b/8
degr- Deitirmek 181a/10
degl Deil kr. degil 5b/8, 33b/1, 57a/8,
99b/6, 108b/3, 168a/11, 204b/4,
236b/2
degr- Dokundurmak, dedirmek 31b/10
dek e. Kadar, dein 100b/5, 101b/2
dellet (A.) i. Yol gsterme, iaret
d. it- Yol gstermek, iaret etmek
186b/7
delik i. Delik 42b/1, 42b/4, 105b/7
dell (A.) i. Bir eyin varln
ispatlamaya yarayan ey, kant
5a/11, 157b/1, 186b/5, 188a/3,
209a/6
delin- zerinde delik peyda olmak, delik
almak 236a/3
del i. Akl yerinde olmayan, deli 14a/3,
90a/3, 100a/8, 144b/10
d. ol- Akli dengesi bozulmak, kendini
kaybedecek duruma gelmek 34a/4,
117a/5
delk bk. delik 42b/6
dellik i. Deli olma durumu, delilik 232b/9
dem (F.) i. An, zaman, vakit, devir, nefes,
soluk 10a/6, 112a/5, 151a/3, 173b/7,
190a/8, 232a/5
d. be dem Vakit vakit, dima 116b/6
d. ur- Bahsetmek, sz etmek, iddiasnda
bulunmak 195a/11
demin zf. Biraz nce, az nce 45a/11
demr i. Demir 123b/6, 174b/2, 220b/8,
223b/11, 236a/2
demrcilik i. Demir ileyip ondan eitli
eyler yapma sanat, demircilik
166a/5
d. it- Demircilik etmek, demircilikle
uramak 123b/5
deiz i. Deniz 103a/3, 130b/4, 156b/5,
178a/4, 181b/7, 241a/2, 241a/8
depe i. Tepe, zirve 81b/7, 81b/8, 81b/9,
81b/10
depren- Kmldamak, hareket etmek,
sarslmak 41a/9, 103a/9, 106b/6,
162a/8
der (F.) e. -de, iinde 239a/2
der- Toplamak kr. dir- 21b/10, 22a/1,
100a/9
derd (F.) i. Keder, sknt, tasa, kayg, znt
73a/7, 99b/11, 100a/3, 155a/9,
238a/4
262
d. d- ine phe dmek,
skntya dmek 116a/4
d. ol- Derde dmek, sknt iinde
kalmak 209b/10
sahib-derd 6a/10
derd-mend sf. Dertli, zntl, kaygl
63b/5, 73a/11, 86a/10
dere i. Kk akarsu, dere 14a/4
derece (A.) i. 1. l, miktar, radde
m aldan kesdm, bir
derece ald, 10b/11, 68a/10,
169b/9
2. Mertebe , imdi ol dereceyi
ala kim, a andadur .11a/2,
233b/7
der-gh (F.) i. Tarikatlarda dervilerin
zikir ve ibadet ettikleri ve iinde
tarikatn gerektirdii biimde
yaadklar yer, tekke 24b/7,
118b/7, 136a/7,160a/1, 198b/9
derl (F.) zf. Hemen, o anda, imdi
29a/1, 108a/2
der-mnde (F.) zf. aresiz, aciz 10b/11
derle- Terlemek 59a/2, 59a/6
dermn (F.) i. 1. are, ila, derman ,
imdi dkeli derd olmlar ki h
dermn bulunmaz. 209b/10,
209b/11
2. G, takat Cem-i al
dermnda ciz almlar.
221b/5
der-mnde (F.) zf. aresiz, aciz 10b/11,
24b/9
ders (A.) i. Ders 133b/10
d. al- bret almak 37a/1
dert bk. derd 71b/8
dertl i. Dertli, zntl, kaygl 73a/10,
86a/10, 86a/11
d. it- zlmek, skntl olmak 73a/10
derv (F.) i. Tarikata girip bir eyhe
balanan, nefsini slah eden, kendini
Hakka ve onun yarattklarna
adayan kimse 76a/5, 117b/1,
157b/11, 192a/7, 222b/11
dervlik i. Dervi olma durumu 76a/6,
98a/2, 98a/3, 98a/4, 120a/6
dery (F.) i. Deniz, nehir
derz (F.) i. Diki yapan, terzi 223a/6, 223a/8
dest (F.) i. El, bilek 204b/8
deste (F.) i. Demet, tutam, deste 40b/10,
214b/8
desti (F.) i. Testi 157b/5
dest-ml (F.) b.i. Mendil, pee 66b/2
destr (F.) i. Msaade, izin 83b/9, 83b/10,
112b/4
d. vir- zin vermek, yetkili klmak 63a/5,
164b/8
dev (A.) i. 1. are, tedbir Sen devn
oldur ki, mltezime varasn 193a/7,
209b/9, 209b/11
2. la Saa ki bu l geldi, eger bir
dev-y-la y eriyle y kmiyle y
ml-la olayd, 24b/6, 24a/8, 140a/9,
210a/6
d. it- are bulmak, deva bulmak
168b/11, 73a/11
deve i. Deve 14a/4, 94b/5, 153a/2, 222a/8
263
devecilk i. Deve obanl yapma ii
16b/10
devlet (A.) i. 1. Saltanat, hkmdarlk
eydr, icb rif
glinden gitmek gerek, t
devlet apus aa ala: 98b/7,
146a/7
2. Baht, talih Devlet sen ki
br bu yoldan birazn at
itmisin, bu iki biden birisinden
gemisin, 182a/3
erkn- devlet 90a/7, ib-i
devlet 5b/7
devletl i. Devlet erkanndan olan 45b/1
di nl. Haydi, imdi 145a/3
di- Demek, sylemek 10a/2, 83b/2,
135a/8, 180a/4, 184b/6, 235a/5
d.-mi ol- Sylemi olmak, demi
olmak 110a/7
d.-y vir- Syleyivermek 94b/9
cevb di- 127b/6, lanet di-
149b/3, sz di- 217b/3
ddr (F.) i. Yz, ehre, sevgili 33a/2,
70a/1, 102b/3, 129b/7
dik-1. Dikmek, ilemek dikdi, yasdu
altnda od 52b/1, 74b/11,
110b/8, 192a/10, 223a/8
2. Bir bitkiyi kk salp yetimesi
iin topraa yerletirmek Bir
aac vard ki oyun srerdi, an
ortasndan d, yarusn kend
yanna dikdi, yarusn anu
atna dikdi. 127a/7
diken i. Baz bitkilerde bulunan ucu sivri,
sert, batc knt, diken 234a/11
dil (I)i. 1. Tat alma organ, dil Dille bir
nesne dime ki Tar tebrek ve
tal glde anu ilfn bile.
218b/2, 238a/2
2. Lisan, dil, Tarnu heybeti
gle de, saa fil diliyle
naat ide, dil naatna cet
olmaya. 220b/5, 47b/6, 53b/4,
dil (II) (F) i. Gnl Ve dilden iki nesne
diler, biri Tarnu vadniyetine
irr itmek ve ala luf-la
sylemek.202b/10, 220b/2
ehl -i dil 239a/15
dile- Arzu etmek, talep etmek, istemek, rica
etmek 18a/8, 123a/2, 196b/3, 227b/2
d. mi ol- stemi olmak 75a/8, 88a/9
cet dile- 14b/11, 113b/2,
168a/1, a dile- 156a/8, ru
dile- 204b/5, elll dile- 59a/5,
109a/8, iczet dile- 164b/7, imet
dile- 97a/3, istinet dile- 190a/4,
kisvet dile- 50b/4, udret dile-
44a/11, marifet dile- 227a/10, zr
dile- 8a/3, 33b/10, 109b/7, 117b/6,
162a/9, 235b/1, 235b/3, u dile-
123a/9, am dile- 38a/7, yardum
dile- 184a/10
dilek i. stek, arzu, ihtiya 75b/2, 102b/8,
128b/11, 129a/2, 166a/11
d. it- Rica etmek, istemek 40b/1
dil-bend (F.) i. Gnl balayan 7b/10
dilsz i. Konuamayan, dilsiz
264
d. ol- Konuamamak, dilsiz olmak
178a/9
dim (A.) i. Akl, zihin 219b/2, 232a/2
dn (A.) i. Din, inan, iman 45b/7,
146a/7, 191b/11, 206b/7

dnr (A.) i. Bir para birimi, dinar 9b/10,
62a/1, 145b/4, 157b/7, 207a/10
dinil- Denilmek, sylenmek 75b/6,
224a/3
dinlen- Dinginlik bulmak, huzur bulmak
18a/8
dnsz i. Dinsiz 19a/5
dile- Dinlemek 97b/6, 161a/4
dip i. Kk, alt 226a/11, 238b/7, 241b/4
dir- Toplamak, bir araya getirmek kr.
der- 124a/8
direksz i. Aa, demir, beton vs.den
yaplm kaln destek, stun
205a/9
direm (F.) i. Aka, dirhem kadar kk
13b/3
dirhem (A.) i. Eski bir para eidi,
gm sikke 191a/9, 196a/10
diri i. ve zf. Canl, yaamakta olan, sa
88b/11, 113b/7, 121b/9,
178b/10, 209b/2
d. eyle- Canlandrmak, hayatiyet
kazandrmak 214a/8
d. kal- Canl kalmak, yaamak
16b/11
d. kl- hya etmek, canlandrmak
121a/10, 141b/2
d. ol- Yaamak, hayatta olmak 114a/1
dir (F.) i. 1. Eyvah, yazk, aman Biz
eyitdk, iy dir usuz aldu, helk
olsaruz. 28b/9, 223a/5
2. Esirgeme, kyamama Tarnu
mln Tardan dir duta
d. dut- Esirgemek kr. d. tut- 74a/3,
140b/11
d. it- Esirgemek 19a/4, 78a/7, 113a/8
d. tut- Esirgemek kr. d. dut- 165a/4
dir (F.) nl. Eyvah, yazk 124b/6
diril- Canlanmak, yaamak 26a/2, 63b/7,
74b/4, 145b/11
dirlik i. Yaay, iyi geim, huzur 5a/3, 8b/5
d. eyle- yi geinmek, huzurlu yaamak
84b/6
di i. Di 16a/8, 16a/10, 72a/10
ditre- Titremek 8a/4, 104b/7, 162b/11,
202a/2
dvn (A.) i. Byk meclis 98a/10
dvr (F.) i. Duvar 59a/4, 81a/6, 154b/7,
236a/3
divr- Toplamak, bir araya getirmek
124a/6, 220b/9
diye e. Diye kr. diy11a/4, 12b/2, 12b/6,
193a/9
diy e. Diye kr. diye 101b/11, 124b/4,
158a/1, 221a/9
diz i. Bacakta uylukla baldrn birletii
oynak ksm, diz 61b/2, 156a/3,
136a/1, 162b/11
doun- 1. Temas etmek, dokunmak asan
eydr, yidi kez elleri baa dound,
grmediler 54a/2,
265
2. ine ileyip duygulandrmak
veya zmek, tesir etmek anki
bu ounan bir od, Fuaylu
cnna dound. 81a/11,
3. Fark etmek, tesadf etmek
N-gh gzm bir ib-ceml
aravaa dound. 116b/11
douz i. Dokuz says kr. ouz 54a/6
dost (F.) i. Yakn arkada, ahbap, dost
74a/10, 108b/4, 185b/8, 239a/3,
d. ol- Aralarnda yaknlk, anlama
ve arkadalk kurmak 225b/1
d. tut- nsanlarla dostluk kurup
devam ettirmek, dost kazanmak
84a/3
dostl bk. dostlu 16a/11, 45b/8,183a/7,
197a/9
dostlu i. Birine veya bir eye kar
duyulan samm ve gvenilir
sevgi, dostluk 107b/8, 161b/2
doy- Alk duygusu gidinceye kadar
yemek, tok hale gelmek. kr.
oy- 107a/7
dg- 1. Dvmek Ol adar dgdiler ki
u gitdi. 39a/5, 109b/3,
117b/2, 154a/6
2. Vurmak, arpmak orlu rsi
zerinde melmet ekiyle
dgdm, t nefsmden bir yne
dzdm. 123b/7
dgl- Dvlmek, vurulmak 94a/11
dk- 1. Koymak, bir yere brakmak
Her biri bir yirde boazlamlar,
getrdiler dkdiler. 178b/9,
2. Boaltmak eyi grdler, arb
dkdiler, sz dlar. 230a/8
3. Drp ziyan etmek geldi grdi
kim, kedi a dkmi. 72b/5
4. Aktmak cnlaruuz yamaya
virmeyem, anlaruuz dkmeyem,
93b/6
ya dk- Alamak, gz ya dkmek
202a/9
dkl- / dkil- 1. Akmak Gzlerinden an
ya dkilrdi. 128a/11
2. Dmek, salmak , cmlesin
demrleri zldi dkldi. 236a/2
dn- 1. Bir yere geri gitmek veya geri
gelmek, avdet etmek Kendden
gitdi, fil-l yara itdi, dndi gir
Baraya geldi. 24b/11, 78b/8,
125b/5, 219b/9
2. Deimek, baka bir hale gemek,
bizm aretimze vl ola. n-
gh as ola, vil fira dne.
65b/4, 111b/10, 186a/6, 195a/1
3. Benzer bir hal almak, gibi
olmak, benzemek, andrmak
nefsdr. Gzi ala, t gl bir
deize dne. 68b/2
4. Vazgemek Aa eydr: Glm
bu dny ilerinden dndi, 83a/9
dili dnme- 50b/3, szden dn-
236a/10
dndr- / dnder- Bir tarafa doru
yneltmek, evirmek, dndrmek
141a/11, 186a/9, 224a/1
yz dnder- 74b/9
266
drt i. ve sf. ten sonra, beten nce
gelen saynn ad 19b/4,
106a/10, 168a/10, 240b/2
dek i. Dek, yatak 112a/2, 155b/1,
161a/3
d. it- Dek sermek, yatak sermek
112a/1
dy- Dayanmak, katlanmak, tahamml
etmek 19b/10, 127b/6
ala dy- 184a/1
du (A.) i. Dua, Allaha yalvarma,
yakar, yakarma 16b/5, 19a/7,
23a/1, 168a/8
d. eyle- Dua etmek 22b/11, 75a/4,
123a/11, 134a/7
d. it- Dua etmek 13b/5, 109b/10,
167b/11, 198b/10, 230a/1,
d. l- Dua etmek 112b/5
dur- 1. Kalmak, durmak, beklemek
gn anda durd, mecm
minberleri d, 26b/9, 29b/10,
83a/4, 99a/11
2. Dikilmek, ayakta beklemek
asan bir yana durd, grdi bir
alebe eri gelr, 23b/2, 23b/8,
157b/4
3. (Bir yerde) bulunmak,
durmak Rivyetdr, bir kez
asan- Bar, a kenrunda
mtefekkir durmudur. 54a/8,
58a/6, 74b/2
4. Uyanmak, Bir kii niceligin
ne bile kim, aba dura aama
irie mi, irimeye mi? 20a/6 kr. ur-
mtefekkir dur- 54a/8 kr.tur-
duru- Urap gayret etmek, alp
abalamak 222a/9
dut- 1. Kavramak, tutmak, asanu elini
dutd, tevbe itdi. Anu etegine
yapd 50a/1,
2. Kabul etmek, benimsemek
gnh kii bilesin, Tarn kii
dutmu olasn;18b/2
3. Durumda kalmasn salamak,
halde bulundurmak lh, beni a
ve yaln dutarsn dostlaru gibi, ben
bu mama neden ly olmam?
47a/8
4. Mekn edinmek Mervdur biri
Bverd, ol iki ehr arasnda bir
dr dutm-d. 79a/9
5. Alkoymak, bekletmek Bir byk
ylan bir reyn buda aznda
dutm siegin orur. 133b/7
6. Yakalamak, tutmak Bir yolda
giderlerdi, armler kllisini
dutdlar baladlar,
191a/11,41a/11,27a/4
7. Takip etmek, izlemek Sleymn
peyamber tatn, r fersa yiri
dutard, 52a/7
8. Olarak grmek a Tal ol
nesneyi ki dman dutard, bu an
severdi. 56b/11, 184a/3 kr. ut-
267
azna dut- 21a/1, azz dut-
37a/3, dir dut- 74a/3, 140b/11,
dost tut- 184a/3, dman dut-
43a/9, 56b/11, 70b/7, r dut-
21a/11, kii dutmu ol- 18b/2,
masaraya dut- 103a/1, mar
dut- 37b/7, 44a/7, meclis dut-
169a/7, oru dut- 43b/11, 62b/5,
72b/2, 80b/3, bit dut- 34b/3,
34a/11, aklamaa dut- 108a/9,
sz dut- 106b/11, m dut-
28a/3, 36b/7, 170a/3, yz dut-
40a/11
dutl- / dutul- 1. Alkonmak, bekletilmek
Ve bir yirde da dutulm-idim,
103b/3
2. Kapatmak, kilitlemek ol delik
dutulmdur. Eger au olayd,
Mlik bir kez ikyet ideydi.
42b/4
dunet (A.) i. Dklk, alaklk
d. -i nefs Nefsin dkl
68b/1
duy- itmek 133b/4
dkn bk. dkkn 43a/2
dkeli sf. Hep, btn, cmle 18a/1,
74a/5, 136a/6, 179a/2, 230a/10
dken- Tkenmek 139b/3
dkkn (A.) i. Dkkan, kk esnafn i
yaptklar yer 109a/7, 184b/7,
223a/7
dlbend (F.) i. Tlbent, ba rts
162a/9, 187b/3, 187a/7
dlgerlik i. Dlgerin yapt i
d. it- Dlgerlik yapmak, yaplardaki
kaba tahta ve aa ilerini yapmak
94b/1
dn i. 1. inde bulunulan gnden bir nceki
gn, dn Evet dn bir kii grdm
95b/10, 154b/2, 164b/6,
2. Gece, Dn buu old 214b/11
dnki sf. inde bulunulan gnden bir
nceki gne ait, dnk 176b/7
dny (A.) i. 1. inde yaamakta olduumuz
yeryz, lem, dnya 7b/6, 83a/9,
192b/11, 223b/9
d. ve iret Bu dnya ve teki dnya
195b/5
d. ve ch Dnya ve mevki 217b/5
d.dan git- lmek 36b/5
d.nu terkin ur- Dnyay terk etmek,
dnyadan vazgemek 139a/9
let -i dny it- 37a/2
cem-i dny 114b/1
dnyal i. Dnya mal, dnyalk 87a/11
dpdz i. Girintisi knts olmayan, dz
d. eyle- Dz hale getirmek, Girintisi
knts olmayan bir ekle getirmek
81b/10
dr- Katlamak, kvrmak 52b/5
drl sf.ve zf. Trl 24a/8, 68a/3, 188a/9,
188a/11, 190a/1
d. drl sf. Trl trl, eit eit
225b/10
drt- 1. Drtmek, sarsmak bulunmad ki
Rbianu gbegine drteler. Ve da bir
pre bez bulunmad 61a/6
268
2. Srmek Ol gler, ol kesk
elleriyle yzne an drter. 237b/8
drst (F.) i. ve zf. Doru, dzgn 7b/2,
16a/6, 237a/10, 238a/1
d. it- Doru yapmak 37a/1
d. ol- z sz bir olmak, mert
olmak, doru olmak
82a/9,128a/4
d i. Uyurken zihinde beliren hayaller
ve dnceler, rya 26b/1,
114a/6, 174b/7, 220b/11
d. gr- Rya grmek d gr- 4b/5,
26b/1, 30b/4, 32b/10, 38b/2,
38b/7, 43b/9, 46b/4, 46b/7,
53a/10, 57b/10, 60a/3, 61b/2,
70b/9, 110a/10, 113a/4, 114a/6,
114a/9, 116b/7, 121a/11,
131a/4, 131b/10, 132a/6,
132a/11, 132b/9, 135a/11,
136b/5, 137b/7, 138a/6, 141b/1,
142a/7, 142b/9, 143b/4,
145b/10, 148a/9, 155a/3,
156a/6, 160b/9, 163a/1, 167b/4,
169a/4, 174b/6, 175a/1, 175a/7,
175a/9, 176b/5, 179b/9, 183a/3,
183a/9, 190a/8, 194b/3, 200b/4,
201a/3, 209a/11, 215a/10,
220b/11, 221b/5, 225a/7,
225b/11, 238b/11
d- 1. Yukardan aa doru hzla
inmek, dmek Elbetde bir
kiiden dmi ola didi. 20b/11,
34a/7, 91b/7, 110b/8, 200a/7
2. Dengesini kaybederek yklmak,
dik durumda iken devrilip yatk
duruma gelmek esrge uradum ki,
bal iinde giderdi. Bu yaadan ol
yaaya derdi.34a/11, 45a/5,
62a/10, 104b/7, 185b/7
3. Bir yerde bulunmak, gelmek bir
mara apusnda oturur, bir aya
ara kesmi bram, urd dmi.
115b/1, 235a/7
4. Bitkin bir hal almak, dkn
duruma gelmek, kmek bir yirde
dmi, yet af olm ol a ki
bizm
10
dostumuzdur 42a/9
5. Yaylmak, bulunmak mirbu
delginden necset ous eve
dmez mi? 42b/6, 42b/7
6. Skntya dmek, dar olmak ,
odan ber gitmidr, anu
firndan bu la ddm, 51b/6
7. lmek Bun didi, ddi. Grdiler
cn teslm lm, rametl-lhi
aleyh.60a/1
8. zerine vazife olmamak T bu
icblaru altndan mayasn ve
da yitmi mam gemeyesin,
saa far szin sylemek
dmez.65b/6
9. Yamak mevsimi-y-idi, ar
dmidi, ol yaz olu ard. 119a/9
d. mi ol- Yukardan aaya doru
inmi olmak, dm olmak 20b/11
ardna d- 115b/5, aa d-
42a/8, ayana d- 30a/4, 33b/9,
269
39a/10, 44a/6, 51b/5, 109b/7,
117b/5, 135a/5, 145b/3, 185b/7,
230a/9, ayr d- 90b/8, cnna
od d- 44a/11, 117a/9, 144b/6,
173b/8, derd d- 116a/4, eline
d- 62a/8, fikre d- 155b/6,
gline od d- 29a/10, 49b/2,
ra d- 183b/3, 206b/2,
216b/7, iine od d- 90a/6,
meir d-96b/10, od d-
44b/3, 118a/2, ayru d-
101a/3, teve d- 35a/9
dmn (F.) i. yi duygular beslemeyen,
ktlk etmek iin frsat
kollayan kimse, hasm 107b/9,
156a/4, 188b/10, 210a/6,
d. dut- Birileri veya bir eyler
hakknda kt duygular
beslemek, nefret etmek 43a/9,
56b/11, 70b/7, 137b/2, 159a/1,
178a/6, 197a/10
dmanl i. Dman olma durumu,
dmanca davran 71a/1,
197a/9
dmen bk. dmn 78a/3, 229b/7,
229a/11
dr- 1. Kazanm olduu makamn
klmesine, alalmasna yol
amak beni mtevekkiller
mamna dr. 183b/4
2. stemeden veya fark etmeden
dp kaybolmasna sebep
olmak, kaybetmek Biri bir
nayi szidr ki geerken
etegimi drdm
8
aa degmesn
diy. 34a/7
ra dr- 87a/1
dvr (F.) i. G, zor 47b/6
dtn i. Duman 31a/9, 101b/9
dz- Tanzim etmek, tertip etmek, yapmak,
meydana getirmek, hazrlamak
25a/9, 123b/7, 132b/11
ne dz- 123b/7
dzl- Tanzim edilmek, tertiplenmek 177b/3

E
ebed (A.) i. Sonu olmayan gelecek zaman,
sonsuz 226a/6, 226a/8
ebed (A.) sf. Sonu olmayan, sonsuz 98b/8
sadet-i ebed 201a/5
ebrr (A.) i. Hayr sahipleri, z sz doru
olanlar, iyiler
ebrim (F.) i. briim, bklm ipek 23b/1
ed (A.) i. Yerine getirme
e. it- Yerine getirmek, yapmak 233b/6
edeb (A.) i. Sz ve davranlardaki
lllk, terbiye, nezaket 150a/9,
192a/2, 224a/11
sn-i edeb 224b/2, ilm ve edeb
140a/2
edeble- Terbiye vermek 55a/6
edebl i. Terbiyeli, ll 171a/4
edebszlik i. bk. 1. Edebszlk, edepsiz
olma, edebe yakmayacak tarzda
davranma 112a/3, 174b/6, 198b/9
e. it- Terbiyesizce davranmak 79a/1,
109b/6, 177a/8
270
edebszlk bk. edebszlik/g 188a/9
edn (A.) sf. Pek aa, en baya, daha
aa 111a/3, 134b/7
efl (A.) i. Ameller, iler 120a/8,
232b/3
efendi (Yun.) i. Sahip durumunda olan,
buyruu geen, kendisine
uyulan kimse, sahip 62b/5,
104b/5
efsn (F.) i. By, sihir 228a/7
efdal (A.) i. En faziletli, en stn 86b/3
eg- 1. Saptrmak, dalalete drmek
lh, her kiiyi kendye mel
eyle, beni egmesnler; gelp
sen meluda beni
eglemesnler, didi 73a/4
2. Anmak, zikretmek dnyy
seversin. Eger sevmez imisen
bu adar egmezd. 77a/7
eger (F.) e. Eer, ayet, veya 26a/5,
98b/10, 100b/7, 175a/3, 241b/4
egeri (F.) e. Her ne kadar, olsa da, ise
de 5b/8, 17b/4, 39a/2, 181a/10,
203a/9
egle- Oyalamak, megul etmek 73a/5
eglen- Oyalanmak, vakit geirmek
101b/4, 168a/6, 189b/4
eglence i. Ho vakit geirten ey,
elence 24b/4
ehl (A.) i. 1. Sahip, malik, ehil Ol dyim
l ehli-y-idi. Andan ki tod,
yle ib- 122b/5, 140b/10,
158a/8, 241b/3
2. Topluluk, cemaat Oldur ki an
dny ehli eyledi, dilerse vire,
dilemezse virmeye. 171b/7, 238b/5,
240b/3, 241b/1
e.-i ayl oluk ocuk, aile 136b/11
e. ayl Aile ve oluk ocuk 84b/7
e.-i bn lahi srra ermi bulunanlar,
sfler 153a/8
e.-i beyt Hz. Peygamberin yakn
akrabas 7a/3, 7a/7, 7b/1, 9a/4
e.-i buyt Ehl-i beyte mensup olan
aileler 113a/8
e.-i cehennem Cehennemlik, gnahkr
110a/2
e.-i cennet Cennetlik olanlar, gnahkr
olmayanlar 110a/1
e.-i dil Gnl adam, gnl dilinden
anlayan kimse, kalender 239a/15
e.-i muabbet Muhabbet ehlinden olan
kimse, gnl adam 184b/5
e.-i al Namuslu, doru olan kimse
19a/3, 82b/5, 197a/5, 207b/11
e.-i snnet ve cemat Peygamberimizle
dostlarna inananlar 19a/4
e.-i ta Hakikat ehilleri, ilahi
srra nail olanlar 191a/1
e.-i arat Tarikat mensubu olan 238b/5
e.-i taavvuf Tasavvufla uraan 155a/9,
184b/4
e.-i tanf Eser ve kitap haline getiren,
snflandrma iini yapan 7a/10
e.-i tecrd Dnyasndan gemi olan
derviler 203a/6
e.-i tevd Mslman 191a/2
271
e.-i vilyet lkenin halk, insanlar
199a/5
e.-i hir Grnte inanl olan,
mn ehli olmayan kimse 153a/7,
233a/11
e.-i zamn Halk, insanlar 193b/10
e.-i ev Zevk dkn olan kimse
7a/10
eimme (A.) i. mamlar 217b/1
ejderh (F.) i. Milletlerin hayal gcne
gre tasarlanan, azndan ate
pskren masal canavar, byk
ylan 8a/7, 92b/4, 176a/10,
234b/10
ek- 1. rn elde etmek iin topraa
tohum atmak veya gmmek T
yle old ki kend eliyle arpa
ekerdi. 58b/8
2. Hazrlk yapmak H kimse
grd mi ekmeden bie?228b/7
ekbir (A.) i. Bykler, ileri gelenler
92b/7, 175a/7, 196a/1, 217b/2
ekber (A.) sf. En byk 99b/6
e.-i meyi eyhlerin en by
122a/3
ekmek bk. etmek/g 67a/7
ekreml-ekremn (A.) sf. Ekremlerin
ekremi, cmertlerin cmerdi,
Allah 26b/6, 227a/11
eker (A.) sf. En ok, daha ziyade
19a/11, 155a/11, 170b/9
eksik/eksk i. 1. Mevcut olmad iin
ihtiya duyulan ey, noksan
Yarndas mescid al cem
oldlar, bu mescid eksigi vardur.
40a/5, 88b/11, 46b/3, 131a/9
2. Olmas gerekenden daha az olan
Eyitdiler, rib-ordur ve da klesi
eksikdr. 45a/3
e. ol- Olmas gerekenden daha az olmak
125a/1
eksil- Azalmak 48a/5, 228a/6
eki sf. Tad limon veya sirkeye benzeyen,
eki 42b/11, 108a/5, 241a/1
el i. El 9a/5, 146b/2, 198b/6, 230b/7
e. ek- Vazgemek 7b/6, 192b/2
e.den koy- Brakmak, terketmek 202a/1
e.e getr- Elde etmek, ele geirmek
95a/6
e.e vir- Haber verip yakalatmak, ihbar
etmek 54a/3
e.in lca ur- Klc eline almak 215a/5
e.inden gel- Yapabilmek, becermek,
gc dahilinde olmak 36b/4
e.ine d- Kendisine istedii gibi
hkmedebilecek birinin buyruu
altna girmek 62a/8
e. ii tut- Elini tutmak, eline dokunmak,
temas etmek 9a/5, 17a/8, 17b/8,
84a/2, 226a/2
elbetde (A.) zf. Mutlaka, kesin olarak,
elbette 6a/3, 20b/11, 55a/2, 128b/11,
205a/1
elbette bk. elbetde 37a/5, 73a/10, 165b/10,
165b/11, 180b/6
eli i. Peygamber, resul 78b/6
elf (A.) i. Lafzlar, szler 182b/4
el-amdu bk. el-amdulillh 53a/8
272
el-amdulillh (A.) c. Allaha hamd
olsun 93b/1, 94a/11, 96a/9,
96a/11, 230a/11
el-hemd Metinde el-amdu
kelimesini yanl olarak el-
hemd olarak telafuz edildiini
vurguluyor. 53a/9
el-a (I) (A.) zf. Netice olarak, szn
ksas 41b/3
el-a (II) (A.) i. Hikye, kssa 232b/b
elli i. Krk dokuzdan sonra, Elli birden
nce gelen saynn ad 37a/6,
207a/10, 209a/10, 233a/10,
233b/9
elma i. Elma 124a/2, 124a/3
em- Emmek 22b/5, 95b/4
emnet (A.) i. Emanet 80a/4, 144a/5,
144a/6, 144b/11
e. al- Bir eyi geri vermek zere
geici bir sre iin almak 144a/1
e. o- Belli bir sre sonra almak
zere brakmak 79b/9
emcek i. Meme 22b/4
emek i. Zahmet, emek
e. ek- Bir eyin olmas iin
almak, zahmet ekmek
138b/7
emn (A.) i. 1. Gvenilir, inanlr, itimat
edilir Rba eydr, mekrden
emn degildr. 68a/1
2. Gvenilen kimse Yan yir
emni ldi. Cem-i al ayrn
old 111a/6
e. ol- nanmak, gvenmek 26a/4, 159a/2,
184a/6, 223b/9
emir (A.) i. Emir, bakan, reis, bey kr. emr
emrul-ulb Gnllerin hkmdar,
kalplerin emiri 184b/6
emrl-mminn Mminlerin emiri,
hkmdar, halife 22a/6, 83b/8,
83b/9, 135b/6, 143b/8, 174a/2,
209b/7, 215a/9
emr (A.) i. Buyruk, emir kr. emir. 180b/4
e. it- Buyurmak, emretmek 116a/2,
240b/4, 240b/7, 240b/9, 241a/5
e.-i marf it- Doru ve gzel olan eyi
emretmek 41b/4
e. ut- Buyruu dinlemek, emri yerine
getirmek 106b/11
emred (A.) sf. Yznde henz ty, kl
bulunmayan gen 60a/4
enniyyet (A.) i. Bencillik, kendini beenme
34b/2, 118b/4, 219b/2
e. bala- Kendini beenmek 118b/4
enr (F.) i. Nar 108a/5, 108a/9
enbiy (A.) i. Mstakil eriat sahibi olmayan
peygamberler 6b/7, 7a/3, 158a/10
veree-yi enbiy 4a/7
ende (F.) i. Dnce, endie, tasa 154b/9
enel-a (A.) c. Ben Hakkm. 232a/6,
233a/3, 235a/5, 236b/5, 238a/5,
238a/7
engin sf. Gz alabildiine uzanan, snrsz
32b/11
enkle- (Kedi kpek vb. hayvanlar iin)
yavrulamak, dourmak 200b/11
env (A.) i. eitler, trler, neviler
273
e.- mumelt eitli iler 89b/1
e.- ulm eitli ilimler, trl
ilimler 167a/11
e.- ulm ve keml eitli ilimler ve
deerler 162b/4
epsem (F.) zf. Sessiz 16a/1, 88a/2,
117b/2, 216a/1
e. ol- Konumamak, susmak, suskun
olmak 47b/8, 146b/8, 170a/2,
217b/8, 228b/11
epsemlik i. Sessizlik 36a/3, 98b/3,
195b/3, 217b/8
er i 1. Erkek Rbaya didiler kim nin
ere varmazsn? 70a/5, 110b/3,
144b/2
2. i. Koca, e Bir gn avrat erine
eydr, elli yldur ki sen azna
ona ryam, 37a/6, 48b/10,
161a/4
3. sf. Yiit, kahraman Bildi ki er
kiidr, anu irdna gelmidr.
33b/10
erbb (A.) i. Ehil, muktedir
e.- erat eriat sahipleri, Allahn
emirlerine uyanlar 133a/6
erban (A.) sf. Krk, krknc srada
eren i. 1. Ermi vel, evliy bir marur
kii iide, bile ki erenler
dirligi ne imi. 5a/2, 181b/10,
237a/8
2. Erkek Eyitdiler, dkeli falet
erenler indr, da nbvvet
tc erenlere urulmudur 74a/5,
74a/6
eri- Erimek, zlmek 127b/6, 127b/10,
166b/2
erit- Eritmek, zlmesini salamak 123b/6
erkn (A.) i. Esaslar, detler, reisler
e.- devlet Devletin ileri gelenleri 90a/7
erlik i. Er olma durumu, erkeklik 60b/10,
60b/11
er-ramanr-rimn (A.) sf. Balayan ve
esirgeyen (Allah) 26b/6
esbb (<A. evb) i. Giyecek, giyim, kuam,
donanm, tehizat, mal mlk 240a/2,
240a/3
eer (A.) i. 1. Etki, iz, belirti Bu an
szleri itdm ki, ola kim gllere
eeri ola, 5b/11, 99a/1, 221a/2
2. Bir kimsenin meydana getirdii,
ortaya koyduu ey Her bir ehrinde
bir eser-i acb var idi. 239b/5
e. it- Tesir etmek, iz brakmak 24b/10,
96b/4, 161a/6, 217b/11
e.-i acb Acayip eser, tuhaf yap 239b/5
e. vir- Tesir etmek, iz brakmak 217b/3
esfel (A.) sf. En sefil, pek aa, ok baya
e.-i sfiln Cehennem 130b/9
eb (A.) i. Sahipler, malikler, mutasarrf
olanlar 47a/9, 89b/6, 113a/9, 186b/2
e.- arat Allaha ulamak arzusuyla
yol tutanlar, tarikat sahipleri 133a/5
esr (A.) i. Tutsak, esir, kul, kle
e. ol- Tutsak olmak, esir dmek 41a/4,
62b/11
esirge- Korumak, kayrmak, gzetmek,
himaye etmek 62b/1, 70a/2, 115a/3,
187a/11
274
eski i. ve sf. zerinden zaman gemi
olan, eski 10a/9, 21b/11, 22a/1,
75b/11, 92a/10, 215b/3
enf (A.) i. Neviler, eitler, zmreler
155a/9
e.- b-nar Benzersiz bir esnaf
(mutasavvf) 155a/9
e.- ai eitli hakikatler 89b/1
esrr (A.) i. Gizlenilen ve bilinmeyen
eyler, srlar 4a/5, 35a/2, 122a/5,
185a/9,
e.dan kl- Gizlemek, saklamak
131a/10
marif-i esrr 162b/5
e.- tevd lilhe-ill-allh
szndeki srlar 114b/5
esrk i. ve sf. Sarho 34a/10, 34b/1,
35a/1, 110a/5, 110a/8
es-selmu aleyke (A.) c. Selam senin
zerinize olsun. 124b/3
es-selmu aleykm (A.) c. Selam
sizin zerinize olsun. 141a/9,
151b/3
eed (<A. eedd) sf. En iddetli, etin ve
sert 190a/2
eek i. Uzun kulakl, attan kk binek
ve yk hayvan, eek 63b/1,
63b/2, 63b/7, 101a/4, 101a/6,
166b/6, 166b/9, 187a/9,
187a/10, 187b/2, 198b/3,
198b/10
et i. Et 43b/1, 57b/6, 72a/10, 107a/9,
137b/2, 193a/11
etek i. 1. Etek 34a/7, 34a/9, 84b/11, 118a/4,
222a/8
etmek i. nsann balca gdas olan yiyecek,
ekmek 14a/5, 70b/6, 101b/5,
147a/10, 212a/10
etmeki i. Ekmek yapan veya satan kimse
95a/3
ev i. Mesken, hane, iinde yaanlan yer, ev
22b/11, 82a/3, 119b/6, 200b/11
evcgez i. Kk mesken, fazla byk
olmayan ev 172a/11, 200b/9
evet nl. Cevap olarak kullanlan tasdik sz
95b/10
evl (A.) i. Daha uygun, daha iyi 45b/8
evliy (A.) i. Veliler, ermiler, evliy 89a/11,
130b/1, 155b/8, 207a/3
e.-y muaddem Deerli evliy, byk
evliy 162b/4
aam- evliy 122a/3
cem-i evliy 229b/9
meddebl-evliy 201a/11
tekiretl-evliy 6b/7
evrd (A.) i. Okunmas det edinilmi olan
belli yet, sre ve dular 19b/2,
197a/2
evtd (A.) i. Din bykleri 112b/1
evvel (A.) i. ve zf. nce, ilk olarak 23a/6,
70a/7, 190b/5, 212a/2
e.de evvelde ok eskiden, ok nceden
212a/2
evvel (A.) zf. lk nce, ilk olarak 56a/10
evvelki (A.) sf. Birinci, ilk, nceki 79a/8,
111b/9, 162b/7, 202a/11, 235b/7
275
ey nl. Hitap edilen kimsenin dikkatini
ekmek veya anlam
glendirmek iin kullanlr
81a/11, 102a/7, 124b/6,
176b/11, 202a/9
eyeg i. Kaburga kemii 13b/3
eyer i. Binek hayvanlarnn stne
konulan nesne, eyer, at eyeri
91a/8, 91a/11
eyit- Sylemek, demek kr. it- 8b/3,
10a/10, 25b/7, 30a/5, 30a/8,
34b/5, 51b/1, 52a/6, 61b/5,
64a/10
eyle zf. yle, o kadar, o ekilde 15b/9,
101b/6, 184b/10, 230b/7
e. it- yle yapmak 82b/3
eyle- Etmek, yapmak anlamnda
yardmc fiil 8b/4, 70b/11,
168a/5
afv eyle- 71a/8, artu eyle-
215b/1, arz eyle- 43a/2, ar eyle-
82a/5, 152a/8, sn eyle- 112b/6, ikre
eyle- 217a/10, 229a/3, in eyle-
119b/6, zd eyle- 63a/5, azz eylemi
ol- 48a/9, ba aaa eyle- 173b/4, beyn
eyle- 203b/9, cn teslm eyle- 126b/4,
davet eyle- 119b/7, defn eyle- 215b/6,
dirlik eyle- 84b/6, du eyle- 22b/11,
51b/7, 75a/5, 123a/11, 134a/7, 134a/8,
dpdz eyle- 81b/10, feryd eyle- 18a/6,
227b/1, fikr eyle- 18b/1, 105a/11,
firavn eyle- 85a/5, kim eyle- 84a/7,
all eyle- 152a/8, idmet eyle- 58b8,
199b/1, or ve ell eyle- 37a/4, ibdet
eyle- 40a/1, 50b/6, 73b/6, il eyle- 118a/5,
istim eyle- 208b/11, itb eyle- 8b/4,
114a/7, 229b/8, ihr eyle- 30b/3, abl
eyle- 78b/4, 86b/1, ad eyle- 29a/8, kefen
eyle- 215b/7, smet eyle- 78a/3, ullu
eyle- 123a/3, li eyle- 66a/9, marm
eyle- 197b/7, 197b/8, 197b/9, meded eyle-
29b/1, 96b/7, men eyle- 26b/10, mel
eyle- 73a/4, meyl eyle- 58b/4, naat eyle-
8a/11, 105b/8, 220b/1, naar eyle- 60b/3,
nik eyle- 69b/5, pinhn eyle- 229a/3,
pv eyle- 23a/5, rabet eyle- 99a/5, ramet
eyle- 129a/2, 150b/10, 168a/5, r eyle-
86a/5, ava eyle- 106b/4, sebeb eyle-
141b/2, 143a/11, obet eyle- 30a/11,
102a/3, ikyet eyle- 77a/6, taaccub eyle-
58a/7, 67a/2, aleb eyle- 56b/6, tecell eyle-
163b/3, tereddd eyle- 174b/5, tevauf
eyle- 231a/7, tevbe eyle- 58b/7, 71a/9,
vaiyet eyle- 16b/6, 28a/1, 215a/10, yara
eyle- 84b/9, yir eyle- 171b/10, ann eyle-
141b/6, zrl eyle- 62a/11, 205b/6, yi
eyle- 141b/6, ziyde eyle- 16b/7, 84a/10,
ziyret eyle- 66a/3, 125b/6
eyt- bk. eyit- 61b/3, 125b/2, 193b/5, 199b/8,
206b/5
naar eyt- 60b/4, sul eyt-
143a/7
eylik bk. eylk 81a/2
eylk bk. eylk 11b/3
ey 1. sf. ve i. ve zf. yi, gzel, ho ymet
gnidr ki, ey yavuz anda
malmdur. 18a/2, 20a/10, 46b/6,
276
80a/8, 100a/3, 197a/8, 211b/1,
211b/8, 211b/9
2.i. yilik, sevap Eydr, fikret
bir ynedr, sen amelni
saa gsterr, eyyi yzden
temz ider. 36a/1
e. ol- 1. Gzel olmak, ho olmak
Eyitdi, elbette senden bir ey
olmad, 165b/10, 207b/11
2. yilemek Yigit eve geldi
grdi, anas apuda urur, ey
olmu.146b/11
e. yavuz yi kt 18a/2
eylk i. yilik, gzellik 50a/7
eyvh nl. Eyvah, yazk 18b/9
ezber (F.) i. Bir sz, bir metni kitaba
bakmadan aynen tekrar
edebilecek ekilde zihinde
tutma, hfzetme
e. it- Ezberlemek 28a/1
ezel (A.) i. Balangc olmayan gemi
zaman, ebedin kart 226a/6,
226a/8

F
far (A.) i. vnme , iftihar,
gururlanma, iftihar sebebi,
vn kayna 21b/6
f. idin- vn kayna olarak
grmek 69a/2
f. it- vnmek, kvan duymak
47a/10, 175a/11, 175a/11
fide (A.) i. Menfaat, kazan, yarar, fayda
4b/10, 83a/7, 169a/2, 186b/5
f. it- yi tesir etmek, yarar salamak
6a/3, 6a/4, 18b/6, 54b/9, 85a/11,
97a/7
f. tut- Fayda bulmak, yarar grmek
123a/6
f. vir- Yarar salamak, fayda vermek
81b/9, 93b/1, 223a/10
fah (A.) i. Fkh alimi, slamiyetin
hkmlerini delilleriyle birlikte
bilen ve bu alanda sz sahibi olan
kimse 185b/1
far (A.) i. Yoksul, muhta, zavall 6a/11,
91b/4, 137a/10
f. it- Yoksul, muhta duruma getirmek,
fakirletirmek 171b/5
farl i. Fakir olma durumu, fakirlik 21b/6
far (A.) i. Fakirlik, yoksulluk 65a/11,
65b/1, 65b/5
fn (A.) sf. lml, bk olmayan 88a/1,
87b/11, 105b/2
f. ol- Bir ey urunda kendi varln ve
nefsini yok etmek, kendini yok
edecek kadar o eye balanmak
181b/11, 207b/5, 232a/3
fri (A.) sf. Vazgemi, ekilmi 220a/8
f. ol- Vazgemek, el ekmek 14a/11,
99a/6, 127a/4, 216b/6
fara (A.) i. Farz, Allahn emri 134b/8,
233b/6
far (A.) i. ki eyin birbirinden ayrlmasn
salayan deiik taraf, bakalk
277
f. it- Ayrmak, fark etmek,
bakalamak 9b/2, 9b/3, 9b/4,
9b/5, 190b/5, 213b/8
f. ol- Farkl olmak 186a/10
far (A.) i. Yaplmas dinen zarr olan
ey, farz 229a/8
fs (A.) i. Gnah ileyen kimse,
gnahkr 11b/4, 88a/6, 150b/9,
181a/1
fsid (A.) sf. Fesada uram,
bozulmu, bozulmu, kt
f. ol- Bozulmak 223a/5
fa (A.) sf. Gzel, dzgn ve ak
konuan 167a/2, 236a/11
f (A.) i. Meydana kma, aa
vurulma, duyulma
f. it- Meydana karmak, aa
vurmak 238b/10
ftia Kurn- Kerimin birinci sresi,
ftiha sresi 45a/7, 176a/7
fail (A.) i. Fazilerler 218b/10
fl (A.) sf. Fazilet sahibi, faziletli
lim ve fl 46b/10
falet (A.) i. stnlk, fazilet, erdem
5a/7, 17a/6, 74a/5, 212a/1
fal (A.) i. Cmertlik, iyilik, kerem,
ltuf 88b/5, 190a/4
f. it- yilik etmek, cmertlik yapmak
171b/3, 171b/4, 171b/5
f.- ilm keml lim ve olgunluun
cmertlii 22b/5
f. ve belat Cmertlik ve gzel sz
syleme 133a/5
fehm (A.) i. Anlama, anlay, idrak 171a/4,
178b/3, 232b/4
f. it- Anlamak, idrak etmek 105b/6,
120b/6, 179a/2, 199a/8, 232a/8,
233a/11
fen (A.) i. lim, fen 138b/2
fen (A.) i. Gelip geici olma, devaml ve
kalc olmama, yokluk
f. ol- Yok olmak 181b/11
f. ve be Yokluk ve varlk 182b/3
ferat (A.) i. 1. Hakkndan isteyerek
vazgeme, el ekme Anuun ki
ramnu beni eyndan
ferat itdi 70b/9
2. Vazgemenin verdii rahatlk,
huzur Her gh ki ferat olurd
ziydesinden biraz mirba derdi
42b/2, 59a/8
f. it- Hakkndan vazgemek, el ekmek
70b/9
f. ol- Rahatlamak, huzur bulmak 42b/2,
59a/8
fera (A.) i. Gnl akl, sevin, ferah
38b/5, 51b/11, 183b/3
f. it- Skntdan kurtarp rahatlatmak,
ferahlatmak 139a/2
f. ol- Sevinmek, rahatlamak, ferahlamak
93b/1
ferset (A.) i. Hemen anlama, abuk
kavrama, feraset 27a/3, 143a/3,
190b/2, 205a/5
ferdniyyet (A.) i. Birlik, teklik, esizlik
184a/4
278
fer (A.) sf. Aslla ilgili olmayp fere
mensup olan, ayrntl, ikinci
derecede olan 21a/8
ferite (F.) i. Melek 12a/5, 58b/11,
179b/11, 183a/3, 226a/2
fermn (F.) i. Emir, buyruk 84a/8, 84a/9,
92b/11, 200b/2, 202b/9
f. tut- Verilen emri tanmak,
buyruu yerine getirmek 45b/2
fersa (A.) i. Bir uzunluk birimi, fersah
52a/7
fer (A.) i. Yeryz 153b/1
feryd (F.) i. Yksek sesle ve kuvvetle
barma, haykrma, lk 10b/5,
10b/6, 129b/8, 195a/11
f. eyle- Yksek sesle barmak,
haykrmak 18a/6, 227b/1
f. it- Haykrmak, barmak 10b/4,
10b/7, 15b/3, 43b/10, 49b/11,
103b/6, 130a1, 145a/9, 181a/7,
194b/9, 197a/3, 205b/2, 214b/1,
226a/9
f. ve fin Yksek sesle barp
haykrma 195a/5
h u feryd it- 129b/7
fesd (A.) i. Bozukluk, fenalk, ktlk
167b/7
f. it- Fitne karmak, ktlk
yapmak 41b/11
fetv (A.) i. Bir olay, bir muamele
hakknda er esaslar bilen bir
kimsenin vermi olduu bilgi ve
hkm 175a/10, 233a/9
f. vir- Bir meselede erata uygun olan
cevab bildirmek 143a/5
fevt (A.) i. Kaybetme, elden karma
f. it- Kaybetmek, elden karmak 221a/4
f. ol- Elden kamak, yok olmak 55a/3,
136b/3, 201b/9, 233b/5
fey (A.) i. Verimlilik, bereket, feyiz 22a/9
fail (A.) i. Gzel vasflar, erdemler
15b/10, 152a/1, 218b/10
fh (A.) i. erat ilmi, eratn usul ve
hkmleri, fkh 143a/11
fh bk. fh 112a/5, 216b/11
fin (F.) i. Iztrapla barma, haykrma,
feryat
f. it- Feryat etmek, haykrmak 51b/10
feryd ve fin 195a/5
fiil (A.) i. , amel, hareket 57a/9
fikir (A.) i. Dnce, fikir 32b/6, 32b/10,
33b/1, 51a/2, 63a/4, 116a/7, 154b/9,
163a/8, 213a/2, 223b/3, 231a/8
f. eyle- Dnmek 105a/11, 18b/1
f. it- Dnmek 15b/8, 36b/11, 79b/6,
138a/1, 149a/4, 173a/2, 176b/11
f.e var- Bir kanaate varmak 108b/4
f.ine gel- Dncesine gelmek 51a/1
f.e d- Dnmek, fikretmek 155b/6
fikret (A.) i. Dnme, dnce, fikir 36a/1,
36a/3
fl (A.) i. Hortumlu, kaln derili, memeli
hayvan, fil 25a/9, 192b/9, 210b/4,
220b/5
fil-l (A.) zf. O anda, hemen imdi
24b/11, 100b/7, 168b/5, 199a/1,
241b/2
279
feylesof (Fr.) i. Felsefeyle uraan,
felsefenin gelimesine katkda
bulunan kimse, filozof 24a/6
fir (A.) i. Ayrlk 51b/6, 51b/10, 65b/4
Firavn (A.) i. Eski Msr
hkmdarlarna verilen unvan
159b/9, 218a/5
f. eyle- Firavun bilmek 85a/5
fitne (A.) i. Karklk, fitne, bela,
mihnet 173a/2, 202b/5, 236a/9,
238a/6
fuah (A.) i. Fkh limleri, fkh
ilminde sz sahibi olan kimseler
144b/6
fuar (A.) i. Fakirler, yoksullar 10a/3,
53a/5, 145b/5, 174b/1
furat (A.) i. Uygun zaman, elden
karlmayacak vakit 96b/11,
231a/10
f. bul- Bir eyin yaplmas iin
uygun den durum ve zaman
bulmak 43b/10, 145a/5,
162b/10, 211b/5
fnn (A.) i. limler, fenler 182a/11
f.- ilim lim fenleri 170b/3, 199a/7
cem-i fnn 182a/11
fr(A.) i. Bir asln neticeleri, ikinci
derecede ehemmiyeti olan eyler
170b/3
f.- erat Dinin neticeleri141a/5
ilm-i fr 111b/1
ft (A.) i. 1. Karlksz verilen
yiyecek maddeleri, ikram Y
ey Tar izzeti-n giceki
ftdan baa bir nab vir. ey
eyitdi 227b/5
2. Kalp yoluyla Hakkn gizli
srlarna erime, tecelliyat nci
her ft kim dnyda l ola,
berber olalum dir.102a/5, 238b/5
fln (A.) i. Her hangi biri, falan 36b/9,
80b/2, 90b/1, 109a/4, 150b/1,
240a/4
ftvvet (A.) i. Cmertlik, el akl 143a/4,
156b/9

G
affrl i. Balayc olma 97a/6
fil (A.) 1. i. Gaflete dm, habersiz
kimse Eydr: Y fil, sen Tar
tat stnde istersin, ben deveyi am
stnde istesem 90a/4, 131b/6
2. zf. Gaflete dm olarak,
habersizce Gir iitdi ki, y brhm
uyan. Yine fil gitdi. 90b/9
. al- Habersiz kalmak 70a/3
. ol- Habersiz olmak 11a/10, 53b/4,
96b/8, 120a/11, 155b/7, 155b/7,
184a/9
. ur- Gaflete dm bir halde kalmak,
habersiz durmak 151a/5
aflet (A.) i. Gafillik, habersiz olma 36a/3,
120b/7, 131b/5
afrl i. Mafiret edici olma, balayc
olma 97a/6
gh (F.) e. Zaman bildiren edat 27b/10,
42b/2, 44b/9, 45a/1, 212a/10
vade-gh 18a/1
280
ib (A.) i. Grnmeyen, hazr
olmayan, kayp 81a/11, 98b/1,
169b/7, 236b/1
. ol- Kaybolmak 90b/3, 116a/11,
185b/9, 221a/9, 225b/7, 240a/6,
240a/9
ibl i. Grnmeyen olma, kayp
olma 185b/10
alebe (A.) i. ve sf. Kalabalk 13a/8,
23b/2, 26a/6, 79b/4, 110a/4,
231a/4
. it- Galip duruma gelmek 146a/8
lib (A.) i. stn gelen, yenen 27a/11,
147b/10, 158a/8, 214b/8
. ol- stn gelmek, yenmek 72b/3
ammzlu i. Fitnecilik, mnfk olma
durumu
. it- Fitnecilik yapmak, mnfklk
etmek 181a/7
an (A.) i. Zengin 131b/2, 140b/8,
140b/9
. ol- Zengin olmak 47b/4
anmet (A.) i. Beklenmeyen kazan
54b/2
armet (A.) i. Bor, diyet 180b/7
ara (A.) i. Maksat, niyet 12a/4, 35b/1,
63b/10, 173a/1, 181b/10, 227a/7
arb (A.) i. ve sf. Kimsesiz, yalnz,
zavall 62a/11, 202b/2, 239b/7,
239b/9
ar (A.) i. Boma, boulma
. it- Bomak 181b/6, 230a/2
. ol- Boulmak 10b/7, 32b/8,
32b/8, 33b/3, 33b/4, 35b/11,
101b/10, 103a/3, 122a/7, 238a/9,
238b/3, 241a/6, 241b/3
iye (A.) i. rt 143a/10
av (F.) i. Kargaa, velvele 64b/6, 64b/7
ayb (A.) i. Bilinmeyen, grnmeyen, kayp
107b/11
aybet (A.) i. Arkadan konuma, ekitirme,
dedikodu yapma 137b/3
. it- Arkasndan konumak,
ekitirmek176b/8
yet (A.) 1. i. Nihayet, son Aa
muabbet yetinden ordum.
119a/6, 181a/1, 192b/7
2. zf. ok fazla, son Derece bir kez
olnu yol utuld, yet zamet
ekerdi 88a/11, 100b/6, 162a/8,
231b/10
.e iri- Sona erimek, lmek 91a/6
yetde zf. Son derece, pek ok 25a/10,
92a/9, 115b/9, 135a/4, 220a/10
ayret (A.) i. 1. alma, gayret Fuayl bildi
kim ol sz kimdendr, anu ayreti
syletdi. 85b/10, 150a/1, 222b/5
2. Haset, kskanlk brhme
ayret l old, eyitdi, sbnallh bu ne
kiidr kim Kabe an arulaya! 64b/3
. it- Haset etmek, kskanlk 157a/8,
178b/2, 227b/1
ayr (A.) i. Baka, baka ey, zge 4a/4,
16b/9, 101a/1, 156b/8, 226a/4
az (A.) i. Din uruna sava, gaza 41a/1,
134a/1, 151a/5, 229a/5
.ya var- Savamak, savaa
katlmak150b/1
281
ab (A.) i. Hiddet, fke 42b/8, 74b/5,
188a/2
. it- Hiddetlenmek, fkelenmek
241b/1
z (A.) i. Gaza eden, savaan, savatan
sa dnen 147a/2, 150b/2
gebe i. Yiit, pehlivan. 118/10
gebr (F.) i. Mecs, Atee tapan 31a/7,
119b/1, 122b/4, 213a/1
ge- 1. (Bir yerden) gemek Bir nara
urd, ol satda gedi, ol abre
ddi. 20b/8, 54b/2, 115b/2,
219b/3
2. (Bir yeri) amak, gemek :
ur git Nlden ge, fln yirde
bir ey vardur. 164a/8 178a/4,
182a/3
3. (Zaman) geip gitmek Bira
gn da gedi. 41b/11, 42b/3,
44a/2, 50b/4
4. Yaamak, mr srmek
Zamet ve meaatla gni
geerdi. 62a/9, 138b/1, 214b/4
5. Brakmak, vazgemek Eger
a dilerse Yusuf szinden
ge. 156a/8, 234b/9, 235b/1
6. Sylemek, sylenmek
ikisin arasnda o sz gedi.
92b/10
7. Dnmek, hatrlamak N-
gh ol nzk onlarum
rmdan gedi, nefsm
feryd itdi 103b/6, 176b/4,
177a/3, 177a/11
8. Dolamak, yaylmak Ortada bu
sz gedi, geldm ki size ar idem.
125b/7
9. Gmlmek, yere gemek Bir vz
opd. alfe dkeli nkerleriyle
yire gedi. 136a/6
g.-mi ol- Gemi olmak, yaam olmak
48b/7, 119b/8
geen sf. Gemi olan, bir evvelki 30b/9,
61b/7, 65a/4, 191a/5
geil- Geilmek, gidilmek 134b/11
geir- 1. Yaamak, yaayp tketmek Avrat
olam, mrm anu idmetinde
geirem. 40b/7, 152b/1
2. Dnmek Tardan ayr nesne
glmzden geirmeyevz.93a/9
kr. ger-
gemi sf. Geride kalm, nceki 5b/2
ger- 1. Bir yerden bir yere gemesini
salamak Geldi atasnu elin ald,
yil gibi r gerdi. 221b/7
2. (Zaman) geirmek Ol giceyi
tefsr-ile ve ad-ile gerdk.
86b/6, 105a/2, 185a/4
3. Yaamak, yaayp geirmek
tem eydr, mrz heb yirde
germe kim ymet yandur,
fil urma, didi. 151a/4, 198b/1
4. Takmak Yzgii benm
barmama gerdi. 143b/9 kr.
geir-
ged (F.) i. Dilenci, yoksul 163a/10
282
gel- 1. Gelmek Cafer geldi, bir
ejderh bile geldi, azn ad.
8a/7, 10a/10, 23b/4, 26b/10,
30b/2, 50b/6
2. Bulunduu yerden ayrlp geri
dnmek, avdet etmek Rba
gir efendisi evine geldi. 62b/4
3. (Bir maksatla) bir yere
uramak Rbay ziyret
itmege geldiler.68a/4, 163a/8,
223a/2
4. Domak, yaamak, dnyaya
gelmek Eydr, andan sora anu
gibi kii gelmeyiser. 112b/3
5. Ortaya kmak, zuhur etmek
Gh havdan bir boa on
geldi. d anlar geydi 10a/7,
92b/8
6. Yardmc fiil olarak sreklilik
fiilleri yapar 12b/3, 51a/1,
112b/8
arur gel- 211b/5, vz gel-
12b/3, 39b/9, 43b/9, 64b/1, 65a/8, 65b/7,
66a/1, 67b/4, 72b/9, 78a/9, 78b/10,
81a/11, 90a/2, 104a/3, 111a/5, 119b/10,
141a/9, 148a/11, 162a/4, 172b/5,
175b/2, 176a/7, 181a/8, 183a/9, 183b/6,
183b/11, 195a/1, 224a/2, 238b/8,
240a/3, acebe gel- 147b/11, al gel-
81b/2, bauna gel- 24a/3, elinden gel-
36b/4, fikrine gel- 51a/1, ger gel-
52a/2, gline gel- 36b/5, gle gel-
112b/8, rna gel- 30a/4, 37a/10,
161b/7, ib gel- 12b/2, 15a/3, 15a/4,
o gel- 25b/3, 47a/10, 86b/10, 86b/11,
87a/8, 89b/5, 102a/11, 171b/8, 185a/8,
196a/8, kend zine gel- 8a/6, 10b/9,
kendye gel- 54b/4, 94a/4, 96a/7, 104b/7,
110a/8, 155a/6, 214b/2, mkil gel- 119b/7,
nid gel- 54b/6, 93b/3, 96b/4, 106b/7,
124a/3, 124b/11, 128a/5, 133b/2, rete gel-
195b/1, tiz gel- 125b/6, vcda gel- 218b/5,
yan gel- 13b/6, 44b/8, 88b/8, 94a/2, 94a/3,
117a/3, 121a/5, 131b/4, 137b/5, 143b/5,
145b/10, 210a/11, 223b/9, ziyde gel-
21b/11
gemi i. Su stnde giden byk tat, gemi
39a/4, 102b/10, 132b/11, 178a/6
gemici i. Gemi ileten veya gemilerde
alan kimse 39a/4, 39a/9, 103a/4
genc (F.) i. Hazine, define 181a/4, 181a/5,
181a/6, 181a/11
geez i. Kolay 86a/6, 207b/10
geezlik i. Kolaylk 203b/7
ger (F.) e. Eer, ayet 47b/10, 78a/6,
126b/11
gerek bk. girek 74a/7, 200a/9
geri zf. Her ne kadar, ise de, geri 5b/11,
22a/8, 28a/5, 45b/11, 55b/11,
73a/10, 84b/2, 132b/7, 206b/6
gerek i. Gerekli, lazm 11a/10, 27b/9, 40a/6,
136a/4, 150b/2, 234a/8
gerek- Lazm olmak, yakmak; uygun
dmek 15a/9, 33a/4, 126b/11,
130a/2, 230b/4
gerekl sf. Gerekli olan, lazm olan 150b/4,
150b/7, 198a/5
g. ol- Gerekmek, lazm olmak 228a/2
283
germ i. Scak
g. ol- Scak olmak 25a/10, 216b/3
germiyyet (F. germ + A. -iyyet) i.
Hararet 99b/11
getr- 1. Gelmesine sebep olmak,
iletmek, nakletmek Bir gice
vezrini gnderdi kim, var
d getr, ldrelm. 7b/4,
10b/8, 32b/5, 52b/9, 72b/3
2. Ortaya kmasna sebep
olmak, dourmak Dervi
nevmd gnderdig baumza
neler getrdi. 49b/1
3. Nakletmek, hikye etmek,
rivayet etmek Ve da eydr:
Tevrtde getrmidr, dem
ol n anat ide, ala
itiyc almaz. 36a/4
4. Dile getirmek, sylemek
Nin ehdet kelimesin
getrmezsin? 44b/11, 138a/5
5. Amak, aarak havaya
kaldrmak Marf urd, ellerin
getrdi, didi: lh, bu ifeye
yle ki ay ve iret vird
retde da ey iret vir.
230a/3
baum zerine getr- 132a/3,
bauna getr- 49a/11, ele getr-
95a/6, gle getr- 165b/8,
ra getr- 190a/4, mn getr-
32b/1, 123b/10, 214a/3,
214a/11, 214b/1, 214b/3,
214b/5, istift getr- 175a/7,
itid getr- 173a/10, kelime-yi
ehdet getr- 32b/3, 45a/2, irk
getr- 37b/2, yirine getr- 8b/4,
32b/5, 54a/3, 89a/3, 107a/1, 113a/7,
197a/2, 207b/10, 210b/9, 238b/5
gevher (F.) i. Elmas, mcevher, inci
117a/11, 117b/1, 117b/4
gey- Giymek 15a/4, 56a/2, 73b/9, 107a/10,
197a/7, 233a/7
geydr- Giydirmek 104a/10, 187b/3, 197a/1
geyik i. Geyik 68a/3, 91a/4, 219b/4, 219b/5
geyr- Giydirmek 73b/10
gez- Dolamak, gezmek 26b/1, 56a/2, 90a/1,
134b/1, 191a/6, 231a/2
gezdr- Dolatrmak, gezdirmek 173a/10,
214b/9
gibi e. Gibi 10a/11, 56b/1, 70b/2, 130b/5,
174a/11, 236b/3
gice i. Gece 39b/8, 77b/9, 86b/6, 141b/9,
189b/5, 235b/5
g. gndz Gece ve gndz 20b/2, 50b/2
gi zf. Ge, erken kart 101b/4
gi- bk. ge- 6a/6
gider- Ortadan kaldrmak, yok etmek 46b/1,
87b/6, 195a/5, 197a/1, 200b/10
gine zf. Tekrar, yine 188a/5
gir- 1. (Bir yere) girmek Cafer ier
girdi kim otura, ben dil-bendmi
getrem siz an ldr. 7b/10,
22b/11, 44a/4, 118b/2
2. (Bir eyin) altna gemek ce
eyitdi, u altna gir 228b/9
284
3. Girmek, smak Genc-
nmede yazlu buyd kim, ol
vat kim cn dem gvdesine
girdi. 180b/9
4. Sulu bir eyin iine batmak,
dalmak Bir gice mevsimiydi,
ol marada itilm old. uya
girdi. 92a/7, 92a/8
5. Binmek, girmek Bir kez
gemiye girdm, anda beni
bilmezlerdi, al retindeydm.
102b/10, 117a/10
6. Tbi olmak, uymak Var, b-
tekellf Cneyd alvetine
gir. 173a/8
7. ntikal etmek, gemek lh,
bu krki baa ey retde
gnderd, imdi ahr retine
girdi. 92b/3
8. Balamak icce ay girdi.
Abdullh accu hevesinde-y-
idi. 134a/10
9. (Bir yere) konmak Bir gn bir
a oan elme girdi, amm
adrn bilmedm ud gitdi
224b/8
cn lba gir- 180b/10
girek i. Doru, drst, hakiki 76b/2,
76b/6, 76b/9, 149a/11, 181b/1
giriftr (F.) sf. Dm, yakalanm,
esir olmu
g. it- Esir etmek, 54a/5, 85b/2, 89a/1
g. ol- Esir olmak, tutsak olmak
93b/7
giryn (F.) i. Alayan 25a/11
gir i. Tekrar, yine, yeniden 9b/11, 39a/5,
183a/5, 195a/3, 200b/10
git- 1. Gitmek, uzaklamak Sen yle
git, ben yle giderem. 19a/8, 50a/5,
105a/9, 188a/6, 215a/1
2. Akmak, gemek Getrdiler,
adlar. Azndan burnndan u
gitdi. 10b/9
3. Yol almak, yolda ilerlemek Bir
da bir esrge uradum ki, bal
iinde giderdi. 34a/10, 64a/4,
107b/4, 117a/11
4. Elden kmak, yok olmak Ol kim
dnm yirindedr, ml giderse
gitsn. 213a/7
dnydan git- 36b/5, fil git-
90b/9, glnden git- 124a/4,
trndan git- 29a/9, itiyr git-
90b/11, kendden git- 24b/10,
35b/9, kendnden git- 175a/6, u
git- 8a/5, 18a/6, 39a/5, 45a/5,
49b/11, 54b/4, 85a/1, 96a/7, 104b/2,
104b/7, 107b/1, 156a/10, 214a/10,
214b/1
giy- bk. gey- 9a/3, 10a/6, 27b/10, 204a/6,
210b/8, 217a/6
giydir- bk. geydr- 197a/1
gizle- Gizlemek, saklamak 29a/1, 79b/6,
114b/9, 128b/5
gizlen- Gizlenmek, saklanmak 108b/7,
183b/7
gizlet- gizlemek, saklamak 53b/6
285
gizl i. ve sf. Gizli, sakl 11a/10, 25b/1,
86a/9, 161b/6
gbek i. Gbek 61a/6
ggercin i. Gvercin 191a/8
ggs i. Gs, sine 160b/10, 161a/9
gk i. Gkyz, gk 18a/1, 30a/3, 96b/1,
128b/7, 183a/5, 205a/9
cem-i gk 62b/3
gkek i. ve sf. Gzel, sevimli,ho
210a/3, 211b/1
g. ol- Gzellemek, sevimli hale
gelmek 113a/11
gl i. Gl 68b/5, 127b/8, 241a/11
g. ol- Gllenmek 127b/7
glge i. Glge 241b/5
g. it- Ia engel olmak 121b/6
gmlek i. Elbise, gmlek 27b/10, 75a/1,
91a/6, 113b/10, 215b/9
gmlekl sf. Gmlei olan 47a/1
gnder- 1. Gndermek, yollamak Bir
gice vezrini gnderdi kim, var
d getr, ldrelm.7b/4,
13b/10, 30a/5, 157b/9
2. Uurlamak r diledi, izz
ve ikrm-la gnderdi 8a/3,
82b/6, 140b/4
gndr- Gndermek 158b/4, 159a/8
gil bk. gl 49b/11
gl i. Gnl, sevgi, istek, kalpte
oluan duygularn kayna
46a/11, 113b/4, 192b/9, 220a/11
g. iste- Sevgi istemek 71b/6
g. pern ol- zlmek, kalbi
krlmak 87b/3
g. vir- Gnl vermek, sevmek 71b/6,
78b/3
g.i aart- Gnl beyazlatrmak, gnl
temizlemek 54b/8
g.i iinde ut- Gnlnde saklamak,
kalbinde saklamak 135b/10
g.i ar ol- Gnl skntl olmak 51a/2,
63b/9, 124b/8
g.i yuma- Kalbindeki katlk yok olmak,
gnl yumuamak193a/9
g.ine gel- Diline gelmek, aklna gelmek
36b/5
g.ini al- Gnln almak, honut etmek,
kendine balamak 46a/2, 196b/6,
196b/8
g. utul- Tutkun hale gelmek, k
olmak 90b/6
g.nden git- Kalbine unutturulmak
124a/4
g.e gel- Dnmek 112b/8
g.e getr- Kalbine getirmek,
dnmek 165b/8
g.ne od d- Gnlne ate dmek
29a/10, 49b/2
g.i an- Kalbini gzetmek, korumak
177a/1
glek bk. gmlek 10a/5, 46b/11, 74b/11
gr- 1. Grmek Elin utd, kend yanna
ekdi. Grdi kim ol aftnu altnda
9a/5, 14a/9, 21a/1, 94b/10, 234a/1
2. Yanna gidip grmek y baba
bir cuhd ruab alm, mescde
girdi. 44a/5, 66a/11, 75b/10, 157a/7,
215a/2
286
3. Karlamak, rast gelmek, Bir
gn d grdiler, bir
ymetl aftn giyer 9a/2,
38a/5, 42a/8, 59a/9
4 Anlamak, idrak etmek
mer ve Aln abr
arr almad, yan vardlar ki
greler ne idedr?15a/7,
31b/11, 44b/8, 83a/7
5. Bulmak, grmek Gh benm
bir aybum gresin, benden
itidu gide, vafemi kesesin
139b/5, 181a/2
6. Gnl gzyle bilmek,
hissetmek Tary anda
grdm, yan cem-i
mevcdtun istimeti
Taryladur.48a/7, 130b/1
7. (yi durumlar iin) erimek,
nil olmak, (kt durumlar iin)
kendisine yaplmak, maruz
kalmak Pdihlar atna varma,
geri o efat da grrsen
28a/6, 105a/3, 105a/4, 152a/11,
184a/5
8. Yapmak, f etmek lm
adur, h yaran grmezsiz.
31b/3, 36b/8, 61a/9
9. Saymak, kabul etmek asan
her nesne ki grrdi, kendden
yig grrdi. 33a/8, 54b/2
10. Tamamlamak, gidermek
Bunlaru eksgin ben
grdm.89a/1
11. Yardmc fiil olarak kullanlr.
accc dde grdiler, arat-
ymetde gezer orar- 26b/1,
18a/11, 18b/3
g.-e bil- Grebilmek 13a/11, 55b/1,
94b/6
d gr- 4b/5, 26b/1, 30b/4,
32b/10, 38b/2, 38b/7, 43b/9, 46b/4,
46b/7, 53a/10, 57b/10, 60a/3, 61b/2,
70b/9, 110a/10, 113a/4, 114a/6,
114a/9, 116b/7, 121a/11, 131a/4,
131b/10, 132a/6, 132a/11, 132b/9,
135a/11, 136b/5, 137b/7, 138a/6,
141b/1, 142a/7, 142b/9, 143b/4,
145b/10, 148a/9, 155a/3, 156a/6,
160b/9, 163a/1, 167b/4, 169a/4,
174b/6, 175a/1, 175a/7, 175a/9,
176b/5, 179b/9, 183a/3, 183a/9,
190a/8, 194b/3, 200b/4, 201a/3,
209a/11, 215a/10, 220b/11, 221b/5,
225a/7, 225b/11, 238b/11, kii gr-
18a/11, ulu gr- 18b/3
grkl sf. Gzel, temiz, iyi, ekici,
gsterili 23a/4, 150a/11, 211b/1
grl- Grlmek 21a/5
grn- Belirmek, grnmek, meydana
kmak 117a/8, 177a/5
gr- Grmek 143b/9
gster- 1. Gstermek, iaret etmek mer
didi ki, eli gster. 14b/3, 51a/10,
175b/9, 238a/10
2. (Bir niteliini) ortaya koyacak
tarzda davranmak Avrat arulad,
aa luf gsterdi.51a/10, 201b/10
287
yol gsterici 157a/3
gtr- 1. Tamak, ulatrmak, iletmek
Bilmezsin ki onu atndan
etmegi tamm gtrmek
olmazd.53a/2, 58b/9, 63b/1,
183b/8
2. zerinde tamak, yannda
bulundurmak dnmi
gtrmiem adan aa
aruram. 100a/7
3. Yukar kaldrmak celld elin
lca urd gtrdi ki eyi
ldre, eli havda ald.215a/5,
220a/6
4. Almak, kaldrmak an yirden
gtrdi. Bir ar yir stnde
oma istedi 167b/3, 176b/7
5. Srtna almak Geldiler,
aralarna gtrdiler evlerine
iletdiler. 175a/6
ba zerine gtr- 131b/10,
ban gtr- 220a/6
gvde i. nsan bedeni, gvde 180b/9
gyn- Yanmak 136a/11
gz i. Gz 20b/4, 30a/2, 56a/3, 116b/11,
208b/5
g.den - terk edilmek 98a/1
g.i yum- Gzn kapatmak
135a/1
gzet- Beklemek, gzetlemek 79b/5
gzg i. Ayna 155b/2
gzg i. Ayna 155b/2
gzsz sf. Gz olmayan, gzsz
116a/6, 134a/5, 134a/6, 220b/9
urbet (A.) i. Gurbet, yabanc yer 202b/3
usl (A.) i. Madd ve manev kirlerden
arnmak iin ykanma, temizlenme
. it- Arnmak, ykanmak 146b/8,
210b/8
ua (A.) i. Keder, kayg, tasa 14a/7,
139a/1, 139a/4
. vir- Sknt vermek 87a/11
. yi- Gam yemek, zlmek 125a/10
.lu ol- Kederlenmek, kayglanmak
49b/9
ualu sf. Skntl, kederli 76a/1
. ol- Skntl olmak, kederli olmak
170a/2
usl bk. usl
. it- 161a/7, 233b/10
ge (F.) i. Ke, bucak
gl (F.) i. Gl 186a/11, 186b/4, 237b/4,
237b/5
g.-b Gl suyu 116a/9
gl- Glmek, elenmek 38b/1, 88b/6,
108b/10, 147b/11, 225b/4
g.e gle Glerek, elenerek 32b/11
aala gl- 70b/5
glen (F.) i. Gl bahesi 105b/2
gmn (F.) i. Zan, sanma, sezme 46b/5,
80a/8
gmi i. Gm 37a/3, 116a/9, 191a/9,
192b/5
gm bk. gmi 241b/7
gn i. 1. Gn saa yet siysetm vard,
amm ol bir gn ki, va iderd.
4b/7, 35a/3, 50b/9, 218b/11
288
2. Gndz gn gice h
l olmad. 19b/3, 72b/1,
197a/1, 233b/4
gnh (F.) i. Gnah 38b/6, 97a/3,
145a/4, 172b/8, 211b/2
g. ile- Hata yapmak, su ilemek
106a/6, 106a/9, 189a/8
g. it- Hata yapmak, su ilemek
153b/8, 210b/1
g. l- Hata yapmak, su ilemek
38b/5
g. ol- Gnah olmak, hata olmak
206b/10
gnh-kr (F.) i. Gnah ileyen,
gnahkr 115b/8
g. ol- Gnah ileyen olmak,
gnahkr olmak 50a/6
gndz i. Gndz 36b/11, 62b/5, 92a/11,
113a/1, 208a/10
gice gndz 20b/2, 50b/2
gne i. Gne 32b/10, 130b/4, 143a/3,
241b/6
gt- (Hayvan) gtmek 13a/10, 14a/4,
91a/10
gveck i. Kk kp veya kap116b/2
gzde (F.) sf. Sekin, seilmi
cm- gzde 239a/18

H
h (F.) zf. Mtemadiyen, durmadan
74b/3
b (F.) i. Uyku 239a/15
aber (A.) i. Bilgi, havadis, haber 5b/3,
17b/5, 40b/7, 130a/4, 223a/10
. it- Haber gndermek, haber vermek
122b/6, 137b/6, 137b/7, 151b/2
.i ol- Haberli olmak, (o eyi) duymu,
iitmi olmak 130a/11, 156a/11
. vir- Bir eyi bildirmek, bir ey
hakknda bilgi vermek 14a/1, 16a/5,
36b/8, 42a/5, 58b/4, 83b/2, 130a5,
173b/8, 181a/11, 220a/2
aberdr (F.) sf. Haberi olan, haberli, bilgili
. ol- Haberi olmak, bilmek, renmek,
vkf olmak 92b/5
abe (A.) i. Habeistan halkndan olan,
Habeli 187a/6
abr (A.) sf. Bilgili 17b/3
ac (A.) i. Kbeyi ziyaret etme, hac kr.
hacc 95a/8, 134b/3, 196a/6, 196a/8,
204a/5
. it- Hacca gitmek, hac olmak 95a/7
aclet (A.) i. Utanma, utngalkla arma
59a/6, 191a/6
acc (A.) i. Kbeyi ziyaret etme, hac kr.
ac 29b/2, 63b/1, 107b/4, 136b/3,
166b/10, 219b/1
.a var- Hac zamannda Mekkeye gidip
Kbeyi ziyaret etmek119b/4,
125a/4, 125b/5, 127b/3, 139b/8,
150b/5, 196a/5
. kl- Haccn yerine getirmek, hacca
gitmek 29b/2, 29b/4, 64b/10,
101b/1, 134a/1, 135a/2, 136b/4,
219b/11
ce (F.) i. Hoca, molla, efendi, stat 72b/2,
162a/8, 179a/11, 196b/6, 228a/11
289
cet (A.) i. htiya, gerekli ve lzumlu
olan ey 11b/4, 71b/2, 168a/4,
220b/5
. dile- Allahtan veya byk bir
makamdan istekte bulunmak
14b/11, 113b/1, 168a/1
. ol- htiya olmak, gerekli olmak
219b/10
ne cet 8b/11, 143a/3,
168a/1
c (A.) i. Kbeyi ziyaret eden, hacca
giden, hac 93a/6, 134a/11,
134b/3
acl (A.) sf. Utanm, utancndan yz
kzarm
. ol- Utanmak, mahup olmak
162a/8, 164b/5
add (A.) i. 1. Snr, hudut Anu
riyetlerin ve kermetlerin
addi hisb yo-d.
122a/5,117b/3, 14b/8,135b/7,
150a/10, 173b/6
2. Gerek deer Anu menb
addan aradur, ibrta
smaz. 22a/5, 32b/8, 161b/8
3. erate verilen ceza Tar-
un elmi ayaum bala, beni
kim atna ilet, baa add ura
kim gnhum odur 82b/2,
82b/5
. ur- erat hkmnce suluyu sopa
ile dverek cezalandrmak
82b/2, 82b/5
dim (A.) i. Hizmet eden, yarayan 94a/4,
173b/2, 199a/2, 219a/7
dime (A.) i. Kadn hizmeti 72a/5
ad (A.) i. Peygamberimizin kutsal sz,
hadis 4a/2, 27b/2, 86b/6, 112a/4,
143a/9, 208b/10
.-i a Gerek hadis 56b/7
.-i uds Kutsal sz, kutsal hadis 12a/9
f (A.) i. Kur n- Kermi bandan
sonuna kadar ezberleyen 29a/5
hafta (F.) i. Hafta 25a/6, 44a/2, 58b/9,
92a/5, 113a/3
a (A.) i. 1. Allah, Hud, a Tal
tevbeyi ibdetden den ad.
11a/5, 69b/7, 75a/5, 75b/2, 126a/5,
2. Doru, gerek bular a
bilrem.4a/9, 117a/7, 121a/3,11a/2,
3. Gemi, harcanm emek
aum saa ell itdm 123a/3
. it- Lyk olmak 82a/7
a Tal Allah, Tanr 4b/5, 11a/5,
11b/5, 17b/11, 18a/5, 23a/5, 31b/4,
32a/2, 32a/6, 32b/2, 35a/5, 35b/9,
37a/11, 37b/1, 46a/4, 46b/5, 51a/2,
53a/10, 53b/1, 56b/11, 57a/1, 60a/5,
60b/3, 71a/8, 75a/5, 80a/10, 84b/10,
91a/5, 106a/9, 112a/1, 112b/6,
113a/2, 113a/5, 113a/9, 114a/10,
115b/7, 116a/2, 116a/5, 117b/9,
118a/9, 119b/2, 121a/4, 130b/8,
134a/7, 134a/9, 141b/11, 143a/11,
145a/10, 149a/2, 150a/2, 151b/5,
152a/4, 153a/11, 153b/4, 154b/10,
155a/4, 158b/3, 159a/10, 169a/4,
290
169a/9, 178a/7, 180b/9, 182b/9,
185b/5, 190a/4, 190b/6, 192a/1,
194b/11, 195b/2, 205b/6,
205b/10, 206b/9, 228a/10,
228b/2, 229a/3, 230a/1, 239b/2
ai (A.) i. Hakikatler, gerekler
122a/8, 189a/11, 200a/1,
203b/4, 231b/8
enf- ai 89b/1
aret (A.) i. Hakirlik, hor grme,
incitme, kk drme 223a/10
ay bk. ai 7a/10
aat (A.) i. Gerek olan, asl, doru
33a/11, 69a/4, 195b/3, 217a/10
ilm-i aat 200a/10
kim (A.) i. Hkmeden, hakim 82b/2,
82b/4, 82b/4
. it- Hkmetme grevini vermek
84a/8
ar (A.) i. ve sf. Deersiz, itibarsz,
kk 14a/2, 85b/5, 131a/11
or ar eyle- Deerini
kaybettirmek, nemsiz hale
getirmek 77a/5
or ar it- Kk drmek,
itibarn kaybettirmek 117b/2
a bk. a 6a/10, 9a/10, 12a/7
.a avu- lmek 148b/1
. bilmemi ol- Hakk tanmam
olmak 160a/3
. bilmi ol- Hak yoluna girmi
olmak, Hakk bilmek, Allahn
varln kabul etmek 160a/2
. dile- Allaha kavumay istemek,
Hakk tanmak156a/8
an (A.) sf. Hak ve adalete uygun
5b/10
aul-marifet (A.) i. Hak tarafndan
verilen marifetler, Haktan gelen
hnerler 114b/9
aullh (A.) i. Zekt mal 171b/8
a celle ve al (A.) c. Hakkn
bykl ve ycelii artsn.
anlamna gelen sayg sz 14a/9
a subnehu (A.) Her trl kusurdan ve
beer nitelik ve zaaflardan uzak
olan Allah 178b/11
l (A.) i Durum, vaziyet, olu, bulunu
7b/7, 13a/8, 63a/3, 107a/11, 136a/2,
188a/1, 191b/6, 237a/8
aly (A.) i. Mahlklar, yaratklar, insanlar
132a/2
al (A.) i. Kurtulma, kurtulu
. bul- Kurtulu bulmak, kurtulmak
8b/9, 34a/4, 34a/5
. it- Kurtarmak 152b/6
. ol- Kurtulmak 24a/8, 33a/4, 148a/10
alvet (A.) i. Tatllk, irinlik, holuk, zevk
193a/11, 218b/6
. bul- Tatllk bulmak, tadna varmak,
zevk bulmak 193b/1
ilm-i alvet 46a/11
lbuki ba. Oysa, oysa ki, hakikat udur ki,
yle iken 195a/11
alel (A.) i. Bozukluk, eksiklik, noksan
28a/8, 64a/11, 64b/1, 217b/9
291
let (A.) i. Hal, nitelik, keyfiyet 38b/4,
236b/5
li (A.) sf. Karksz, katksz, saf,
temiz, samimi 99b/4
l (A.) sf. Bo, sahipsiz, tenha 28a/8,
100b/1, 179a/1
. bul- Bo bulmak, tenha bulmak
97a/1, 97a/2
. it- Isszlatrmak, ssz hale
getirmek 104a/4, 118b/10
. ol- Yalnz olmak, ssz olmak
35b/1, 62b/10
alfe (A.) i. Halife, vekil 7b/11, 18b/9,
102b/1, 146a/9, 185b/2, 235a/4
. it- Halife yapmak, halifelik
makamna getirmek 84a/10
li (A.) i. Yaratc, yaratan 77a/3,
126a/9, 165a/5
aly (A.) zf. imdiki zamanda, imdiki
halde 29b/1, 231a/3
al (A.) i. nsanlar, mahlk, yaratk
50a/9, 102b/10, 130a7, 169a/8,
230a/2
.- lem Btn insanlar 137a/3
cem-i al 86a/2, 86a/4, 87b/6,
87b/7, 96a/6, 111a/6, 117b/1,
123b/10, 129a/2, 137a/3,
137b/10, 139a/1, 139a/3,
145b/2, 170b/5, 221b/5, 228b/1
muted-y al 135b/6
mutad-y al it- 23a/5
all (A.) i. zme, halletme
. eyle- Halletmek, zmek 152a/8
. it- Halletmek, zmek 142a/5,
152a/10
alvet (A.) i. ve sf. Tenhaya ekilme, yalnz
kalma, tenha yer 10a/3, 28a/6,
110a/4, 186a/3, 224b/1
. iste- Tenha bir yerde kalmay istemek
91b/11
. kl- Bir yeri yabanclardan tahliye
etmek, boaltmak, datmak 29a/8
.e otur- Yalnz kalmak 28a/6
m (F.) sf. Yeterince olgunlamam
93b/10
amd (A.) i. Tanrya olan kran duygularn
bildirme 98b/4, 169a/7
. ve en it- Allahn bykl ve
ltflar karsnda onu methederek
krn bildirmek 169a/10
amr (A.) i. Hamur 147a/9, 226b/2
. it- Hamur yapmak, hamur haline
getirmek 58b/9
amml (A.) i. cretle yk tayan kimse,
hamal 51a/2, 100a/7
ammm (A.) i. Hamam 107a/10, 196b/11
amr bk. amr
. it- Hamur yapmak 229b/11
negh (F.) i. Bir tarikatn merkez
durumundaki tekkesi, hangh
233a/6
rbe (A.) i. Bina yknts, virane, ok
harap ev 116b/2
rbt (A.) i. Meyhane 161a/2
rbt (A.) i. Vaktini meyhanede geiren,
ikiye dkn kimse 128b/9
292
arm (A.) i. ve sf. Dn kurallarna
aykr olan, helal kart 74b/10,
99a/6
. yi- Kendisinin hakk olmayan bir
eyi kendi yararna kullanmak
99a/6, 107a/2
arm (A.) i. Haydut, hrsz, yol kesen
kimse 79b/5, 191a/11, 230b/10
armil i. Haydutluk, ekiyalk 230b/8,
230b/9
. it- Ekiyalk yapmak 79a/11,
230b/8
arret (A.) i. Scaklk, hararet 25b/1
arc (A.) i. Bir i iin harcanan para,
masraf 48b/8
. it- Harcamak 6b/2, 13a/11, 17a/1,
101a/4, 101b/1, 101b/3
areket (A.) i. Bir nesnenin konumunu
veya durumunu deitirmesi,
kmldama
. it- Yerini veya durumunu
deitirmek, kmldamak
122b/8, 164a/10, 176a/5,
188b/10, 217a/7
arem (A.) i. Herkesin girmesine izin
verilmeyen, sayg gsterilmesi
gereken yer, harem 95a/9,
180a/11, 181b/3, 186a/2
.-i Kbe Kbenin haremi 143a/6
ra- arem 208a/6
arf (A.) i. Alfabeyi meydana getiren
iaretlerden her biri 37a/1,
129a/11, 159a/2, 198a/7
arf (A.) i. Dost, meslekta 237a/1, 237a/2
ar (A.) sf. Hrsl, bir eye ok dkn,
lzmundan fazla istekli 98b/9,
148b/8, 149a/7, 225b/10
. ol- Hrsl olmak 98b/9
(A.) sf. 1. Yce ve sekin kii, iyi
nitelikleri kendinde toplam olan
Cneyd sekiz mrdi var-d,
yetde lardan idi. 177a/10
176a/4, 176a/6
2. Ona mahsus olan, zg Anu
muabbetinde bir meheb
vardur. 194a/2
ased (A.) i. Kskanlk, ekememezlik,
haset 36a/6, 54a/11, 140b/10
. it- Haset etmek, kskanmak 99b/2
l (A.) i. Meydana gelme, ortaya kan
22b/6
. it- Elde etmek, ele geirmek
6b/3,16b/11, 26b/3, 53b/2, 81a/5,
130a6, 133b/9, 138b/3, 171a/8,
197a/9, 199b/5
. ol- Elde edilmek, meydana gelmek,
ortaya kmak 5b/7, 22a/9, 36a/8,
64b/3, 102a/5, 105b/8, 108a/3,
108b/6, 124b/1, 221b/8, 230a/10,
238b/5
am (A.) i. Muhalif, kar taraf, dman
81b/5, 240a/6
ar (A.) i. Hasr rgs tarznda yaplm
olan nesne 67a/11, 108b/7, 109a/1
ar bk. ar 75b/11
iyyet (A.) i. zellik, hassa
ayr iyyet 218a/4
293
alet (A.) i. nsann yaradlndaki
huyu, tabiat, mizc 105b/9,
149a/10, 218b/4
am bk. am 144a/10
asret (A.) i. Ayr kalnan veya elden
karlan bir eye kar duyulan
istek, zleyi, zlem
. al- zlediine kavuamam
olmak, ok zlemek 36b/6
(A.) i. Mahsus, zel, hususi 221a/9
. it- Hususi hale getirmek 11a/7
. ve amm Herkes 90a/8
eten (A.) zf. Huss olarak,
zellikle, ayrca, yalnz 208a/5
asta (F.) i. Sal bozuk olan, shhati
yerinde olmayan kimse,
rahatsz, hasta 240a/11
. ol- Sal bozulmak,
hastalanmak 23b/11, 31a/5,
41a/7, 93a/4, 126a/10, 136a/8,
146b/4
astal i. Hastalk 120b/2
(A.) e. Asla, katiyen, hibir vakit,
Allah gstermesin 14a/1
. ve kell Asla, katiyen, hibir
zaman 154a/6
a Yanllk, yanlma, gnah, kusur,
kabahat 160a/7
. it- Yanl hareket etmek,
yanlmak 125b/8, 193a/7,
213b/2
r (A.) i. 1. Zihin, fikir trndan
geerdi, grdi ol bir arafdan bir
arafa geerdi. 33b/2, 103b/6,
204b/11, 206b/3
2. Gnl, kalp, arzu r aa meyl
itdi. 58a/11, 92a/9, 162a/11,
171b/10
.dan ge- Dnmek 33b/2
.a getr- Dnmek 190a/4
.a d- Hatrlamak 183b/3, 206b/2,
216b/7
.na gel - Dnmek, hatrlamak 30a/4,
37a/10, 161b/7
.ndan git- Unutmak 29a/9
.u dile- Memnuniyetini dilemek
204b/5
ra (A.) i. Yaanm eylerden zihinde
kalan her trl iz, hatra 188b/6
htif (A.) i. Gzle grnmeyen manevi
alem, gayb 41a/3, 43b/9, 64b/1,
65a/8, 65b/7, 66a/1, 78a/9, 104a/3,
119b/9, 172b/5, 176a/7, 183a/9,
183b/11, 194b/11, 206a/1, 224a/2,
238b/8
atm (A.) i. Kurn- Kermi ezbere okuyup
bitirmek 142a/4, 142a/6
. it- Kurn- Kermi bandan sonuna
kadar ezberden okumak 202a/10,
208a/8
a (A.) i. Yaz 121b/3, 160b/10
atn (A.) i. Kadn, hanm, e, zevce 22b/3,
66b/7, 77a/2, 144a/7, 144b/3
hav (A.) i. Hava, gk 10a/6, 67b/11,
68b/8, 91b/9, 121b/6, 133b/2,
140a/5, 146b/2, 156b/6, 157a/11,
294
159a/3, 177b/4, 177b/7, 194a/9,
215a/5, 215a/7, 228b/8, 234b/2
avle (A.) i. Bir eyi birine veya bir
yere doru savurma, yneltme
. l- Musallat etmek 107b/9,
127a/2
av (A.) i. Bir toplumda okumu
yazm olanlar snf, ileri
gelenler, sekin snf 120b/7
avyic (A.) i. htiyalar, gerekli eyler
51a/4
avf (A.) i. Korku 20a/4, 48b/1, 150a/1,
158a/11, 170a/4, 214b/8,
. u rec Korku ve mit 206b/11
ib-i avf 170a/5
avu (A.) i. Havuz 240b/2, 240b/6,
240b/9
hy nl. Eyvah, hay, hey 81b/4, 90a/1,
188b/3
ay (A.) i. Utanma, ar 115a/3, 127b/5,
127b/9, 204b/3
aysuzlu i. Utanmazlk, edepsizlik
87b/4
ayt (A.) i. Yaay, canl olma, dirilik,
hayat, mr 89b/9
ayf (A.) i. Yazk, cevr, zulm,
hakszlk 29b/2
. it- Esef etmek, yazk etmek
237a/2
ayr (A.) 1. i. yilik, fayda incidme ol
Tary kim bu adarca ayrla
166a/3, 199a/3, 218a/5
2. sf. yi, faydal Namz lma,
Tarnu adn dime, h ayr niyet
gle 165b/8, 218a/4
. vir- yilik etmek, bakalarna hayr
dokunan yardm vermek 154b/11
hayr- ok yksek sesle barmak,
haykrmak 236b/11
ayl (F.) sf. Olduka fazla, oka, epey
144a/3, 189b/4
ayr bk. ayr 9b/2, 9b/4, 18a/3,
ayrn (A.) i. akn, arp kalm, hayrette
kalm 8b/6, 90b/7,155a/3, 155a/6
. al- arp kalmak, ok beenmek
32a/2, 91a/3, 91b/10, 93b/8, 114b/8,
117a/9, 133b/1, 144b/2, 145a/3,
164b/1, 177a/4, 185a/2, 219b/5,
220b/10, 233b/4
. l- artmak, hayranlk duygusu
uyandrmak 55a/7
. ol- arp kalmak, ok beenmek,
hayranlk duymak 23b/8, 34b/10,
51b/2, 111a/7, 162a/5, 189b/9
. ur- akn bir ekilde beklemek,
arp kalmak 54a/11
ayrt (A.) i. yilikler, hayrl iler 192a/3
ayret (A.) i. Bir durum veya bir ey
karsnda ne yapacan, ne hkm
vereceini bilememe, arma,
arp kalma
.de al- armak 29a/10, 39b/11, 66a/7
ayvn (A.) i. Hayvan 9b/2, 114a/1, 153a/5
ayy (A.) i. Allahn isimlerinden olup ebed
diriliini ifade eder 104a/2
ay (A.) i. Ayba (kadnlarda) 66a/1
295
h (A.) i. Bu, o, u
aar (A.) i. Bar zaman
aer (A.) i. Saknma, kanma,
korunma, ekinme
. it- Korkmak, ekinmek 11b/1
r (A.) i. Mevcut olan, bizzat
bulunan, sz edilen yerde var
olan 18a/11, 78b/3, 137b/6,
184a/9, 223b/1
. bul- Hazr durumda bulmak
98a/11
. dut- Hazr duruma getirmek
21a/11
. it- Hazrlamak, hazr duruma
getirmek 129a/7, 162a/1, 240b/4
. ol- Hazr durumda bulunmak
25a/7, 25a/8, 25a/9, 25b/2,
25b/4, 79b/3, 90a/7, 134a/11,
137b/8, 144a/3, 190b/4
azne (A.) i. Hazine 128a/5, 128a/6,
139a/8, 228a/6
aret (A.) i. 1. Bir sayg ve ululama
ifadesi olarak byk zatlara
verilen unvan, zat Ve da resl
areti buyurur ki 12a/4,
15b/11, 132b/1,
2. Tap, ilahi huzur, kat, huzur
bizm aretimze vl ola.
n-gh as ola, vil fira
dne 65b/3, 131a/3, 164b/7,
228a/9
.-i Cebrel Cebril hazretleri
108b/1
.-i izzet Yce Allah 84b/3, 132b/3,
132b/8, 155a/5, 160b/6, 168a/11,
179b/11
.-i mer Nesef mer Nesefi
hazretleri 239b/1
.-i resl Resl hazretleri 12b/10,
220b/11, 221a/5, 221a/7, 225a/7
.-i mm Seleme mm Seleme
hazretleri 22b/10
a (<A. a) i. Holanma, zevklenme,
sevin, memnunluk 185a/5
heb (A.) i. Boa harcanan, telef olan 151a/4
ekm (A.) i. Meslei hastalklar tehis ve
tedavi etmek olan kimse, tabip 24a/6
helk (A.) i. lme, mahvolma, yok olma
178a/11
h. it- Mahvetmek, yok etmek 85a/3,
118a/7, 206a/3, 218b/4, 232b/10
h. ol- Mahvolmak, yok olmak, lmek
28b/9, 44b/7, 66a/5, 92a/9, 115a/2,
140a/6
ell (A.) i. ve sf. Dnen yasak ve haram
olmayan ey, helal 56b/3,
61b/7,85a/10, 95a/2, 100a/4
. it- Yapt veya verdii eyi gnlden
balamak 81b/7, 81b/8, 82a/1,
82a/2, 109a/8, 109b/8, 123a/3
. ol- Uygun ve yerinde olmak 228a/11
. yi- Drstlkle kazanlm eyleri
kullanmak 99b/5
ellca i. Hak edilerek kazanlm olan
208b/4
elll i. Helallik 109a/8, 196b/9
296
. dile- Birinden hakkn helal
etmesini istemek 59a/5
alvet (A.) i. Tatllk, irinlik 108b/11,
109a/6
. bul- Holuk, irinlik bulmak
120b/3
hele (F.) ba. zellikle, bu durumda, hi
olmazsa, her eyden nce,
sonunda 74b/4, 69b/9, 185a/2,
188a/6, 241b/9
elv (A.) i. Bir eit tatl, helva 53a/4,
53a/5, 88a/5, 234b/3
hem (F.) zf. stelik, bir de, u da var ki,
zaten 7a/10, 64b/11, 191b/4,
239b/9
hemn (F.) zf. 1. Derhal, abucak, vakit
geirmeden Hemn ki Cafer
gitdi, alfe o zamn ditredi.
8a/3, 45a/4, 106b/8, 133b/5,
210a/9
2. Ancak, sadece, yalnz brhm
eydr, y a ben saa yri
dimedm hemn
syleiyoruz.110b/6, 175b/11
hemn-ki Derhal, hemen, o anda
104a/3, 105a/6, 139b/9, 143b/8
hemn (F.) zf. Yerine gre, ancak,
hemen, her zaman 50b/10,
94b/2, 115b/5, 160b/2, 227a/1
hemn ki Hemen, daima, her zaman
101a/5, 103b/10, 131a/9,
135a/5, 136a/5
heme (F.) zf. Daima, her zaman 86a/6,
193b/4, 200a/8, 212b/2
henz (F.) zf. Daha, hl, imdi, henz
30a/3, 98b/9, 184a/10, 207b/4
hep zf. Tamamyla, tamamen 18b/7, 25b/1,
99b/11, 118a/3, 208b/11
her (F.) sf. Her, herbir, tamam, btn
4b/1, 15b/3, 76b/5, 100a/7, 123b/3,
159a/6, 240b/10
hergiz (F.) zf. Asla, katiyen, hibir vakit
19b/8, 72a/5, 104b/1, 120a/9,
160b/2, 207a/7
herze (F.) i. Bo, beyhde sz 190a/2
heves (A.) i. Arzu, istek, heves 46b/1, 94b/5,
134a/10, 134b/3
h. it- Heveslenmek 94b/4
heybet (A.) i. Ululuk, byklk, azamet,
gsteri 16a/6, 35b/10, 125b/4,
220b/4
urb- heybet 122a/6
heybetl sf. Byk, ulu, azametli 29b/5,
85b/4, 90a/8, 155b/5
hezr (F.) sf. Bin, binlerce 134b/11,
148b/11
ra (A.) i. Hrka, elbise 10a/6, 110b/8,
197a/3, 217a/6, 238a/10
m (F.) i. Kzgnlk, fke 36a/11, 120a/5
ynet (A.) i. Hainlik, ihanet 218b/3
h (A.) i. Arap alfabesinin yedinci harfi
159a/2, 159a/3
icb (A.) i. 1. Utanma, sklma en-nn
eydrdi ki, kend nefsini
grmekden yaramaz icb yodur.
120a/3, 165a/1, 227a/7
297
2. Perde, rt, engel Sen da
yitmi icbu altndasn.65b/4,
98b/6, 99a/1, 165a/1
. ol- Perde olmak, engel olmak
20b/5, 20b/6, 20b/9, 185a/7,
227b/11
h (F.) 1. sf. Hibir H gice uyumazd,
namz lurd.100a/10, 100b/3,
102a/10, 103b/8
2. zf. Asla, hi kinci kimseden
h mesv itmeye. 113b/2,
129a/9, 139a/7, 140a/9, 141b/10
hbir (F.) sf. Hibir 7b/6, 172b/2,
179a/10, 186b/10, 239b/3
hidyet (A.) i. Doru yola ulama,
hidayet
idmet (A.) i. Hizmet, i 57b/11, 58a/1,
83b/1, 159b/9, 219b/1, 233b/8
. eyle- Hizmet etmek 58b/8, 199b/1
. it- Hizmet etmek 47a/4, 62a/9,
67b/8, 83a/1, 89b/2, 123a/5,
138b/4, 159b/8, 201a/6, 201a/7,
222a/1, 229a/4, 229a/4
idmet-kr i. Hizmetkar 159b/2,
159b/7, 159b/8, 159b/9, 238a/10
ikyet (A.) i. Hikye 47a/1, 61b/8,
168a/8, 216b/6
ikmet (A.) i. Bilgelik, hikmet Bu i ki
saa old, eger ilmle ve ikmet-
ile def olayd, o
drldevlar-la say ideydk,
sen al olaydn. 24a/7, 36a/2,
120a/4, 130a/9, 167b/5, 167b/6
ilm-i ikmet 116b/9
ilf (A.) i. Kar gelme, muhalefet, itiraz
14a/1, 75a/9, 197a/4, 218b/3
. ile- Kar kmak, itiraz etmek
206a/2
. it- Kar kmak, itiraz etmek 149b/2
.-i det Allmn dnda olan 114a/4
ilfet (A.) i. Halifelik, hilafet 15a/11,
15b/1, 15b/4
hill (A.) i. Yeni ay, hilal 220b/7
ilat (A.) i. Padiah tarafndan mkafat iin
verilen kaftan, hilat 91b/4, 142b/8
ilm (A.) i. nsan yaratlnda bulunan
yumuaklk, sabr ve tahamml
9a/8, 203a/3
himmet (A.) i. 1. Yardm,himmet, iyilikle
davranma ki fide vardur, birisi
oldur ki, eger bu szleri lib iide,
da ziyde ola ve himmeti slkde
av ola. 5a/1, 179b/2, 179b/5,
227b/10
2. Gayret, alma, abalama ib-
himmet ve ib-ferset idi.
aratda o tanfleri var
idi.190b/2
aib-i himmet 48b/5
himmetl i. Yardm sever, lutufkr 74a/2,
87b/9, 148b/4, 156b/8, 205a/5
himmetsiz i. Yardm sever olmayan 99a/2
h. ol- Yardm sever olmamak, lutufkr
olmamak 99a/2
isb (A.) i. 1. Hesap, sayma, say
Kermetlerin addi hisb yo-
d. 122a/5, 179a/9
298
2. Sorgu, sual Bayl istedm,
zhdde buldum. isb
geezligin istedm, sktda
buldum. 203b/7, 219a/1
3. , g, alma Gir bzra
var hisbua mel ol,
didi.179a/11
isbsz sf. Saylamayacak kadar ok,
lsz 231b/2
itb (A.) i. Sz, hitap, arma 12b/5,
72b/11, 97b/5, 128b/10, 225b/2
. gel- Ses gelmek, ar gelmek
12b/2, 15a/3, 15a/4
. iri- ar gelmek, ses gelmek
12b/6
. it- Seslenmek, armak 4b/6,
214b/3
hoca (F.) i. Muallim, hoca, ulu kii,
efendi 63a/2
od (F.) sf. Kendi, bizzat, dahi, de
10b/1, 90a/11, 109a/5, 136a/3,
227a/11
hor (F.) zf. Deersiz, baya, hakir 77a/5
. ar it- Kk drmek,
itibarn kaybettirmek 117b/2
. it- Kk drmek 56b/10
. ol- Kk dmek, itibarn
kaybetmek 193b/4
. ve ell eyle- tibarn
kaybettirmek 37a/4
orasn (F.) i. Horasan ehrine ait,
Horasanl 218a/11
orl / orlu i. Hakirlik, bayalk, aalk
86b/1, 103a/2, 123b/6, 208b/8,
224a/3
. ek- Aalanmak, hakirlik grmek
176b/5
. it- Aalamak, kaba ve krc
davranmak 81b/6, 188a/7, 217b/7
o 1. sf. Gzel, ho asan dinde
Cennetde bir yce yirde grdi ki,
kkler o evler. 31a/1, 80b/5
2. zf. Gzel Ho ki bir derv vat
bu szlerden o ola, 4b/3, 10a/9,
101a/5, 185a/1
. gel- Houna gitmek 25b/3, 47a/10,
86b/10, 86b/11, 87a/8, 89b/5,
102a/11, 171b/8, 185a/8, 196a/8
. ol- 1. Rahat olmak, rahatlamak,
huzura kavumak Hemn ki o
oldum, gitmege azm itdk 101a/5,
176b/2, 186b/3
2. Ho vakit geirmek, elenmek Bir
derv vat bu szlerden o ola.
4b/3, 4b/8, 37a/9
. ut- Memnun etmek 216a/3
b (F.) i. ve sf. 29a/6, 30b/5, 45b/9,
161a/1, 162b/8
ud (F.) i. Allah, Tanr 157a/11
udvend (F.) i. Allah 102a/7, 155b/11,
221b/4
ul (A.) i. Huy, tabiat, gzel ahlk 158a/8,
193a/3, 197a/8, 204b/3, 207b/11
ullet (A.) i. ten sevgi, hakik dostluk,
arkadalk 227b/7
lu (F.) i. Huylu, mizal, yaratll 211b/1
299
r (A.) i. Esir olmayan, karan
greni olmayan, serbest
167b/5
r (F.) i. Cennet kz, huri 174a/1
urm (A.) i. Hurma aac ve bu aacn
meyvesi 21b/9, 75a/11, 109a/4,
134a/3
uen (A.) zf. Hususi olarak, hele,
ayrca 61a/2, 82b/11
ube (A.) i. Cuma ve bayram
namazlarnda minberde okunan
dua ve verilen nasihat 13b/8
ur (A.) i. 1. Gnl rahatl, huzur
Geldi, grdi bir o ur-la
namz lur 80b/5, 131b/6,
131b/7,
2. Kat, makam Olmasun ki kii
n-gh pdihlar urnda
kstl ide. 93a/5, 106a/9,
177a/8, 220a/5
ursz i. Huzursuz, gnl rahatl
olmayan 78b/4
ccet (A.) i. Delil, vesika 32b/3, 89b/1,
98a/1, 228a/9
. it- Delil gstermek 228a/8
ccetsz i. Kantsz, delilsiz 173a/3
dvendigr (F.) i. Hkmdar, efendi,
sahip 51a/6
kem (A.) i. lim adamlar, filozoflar
cem-i ulem ve kem
24a/9
km (A.) i. Emir, hkmranlk 24b/8,
83b/10, 151b/4, 203a/2
. it- Hkm srmek, hkmetmek 32b/7,
89b/9, 145a/8, 215a/4
kmet (A.) i. Devlet
tat- kmet 241a/10
lle (A.) i. Cennette giyilecek elbise
32b/11, 56a/2
cre (A.) i. Gz, odack 12b/1
na (A.) i. Kendisinde hem erkeklik, hem
diilik alameti bulunan kimse. 34a/7
rmet (A.) i. Sayg, hrmet 6b/7, 82b/5,
140b/3, 198b/8, 204a/3
. it- Hrmet etmek, sayg gstermek
84b/8, 89b/6, 113a/7, 170a/10,
192a/10, 197b/9, 204a/4, 209b/6
izzet ve rmet 17a/3
rmetszlik i. Saygszlk 110a/8
sn (A.) i. Gzellik 23a/3, 95a/10, 162b/8,
173a/5
.-i edeb Gzel terbiye, iyi terbiye
224b/2
.-i niyet yi niyet, gzel niyet 53b/3
.-i ann yi fikir besleme 237b/1
hvel-a (A.) c. Hak odur, Allah
odur 235a/5
hvel-lahu (A.) c. Allah odur 54a/7
zn (A.) i. Gam, keder, sknt 214b/8

I
ra i. Uzak 14b/11, 84a/4, 103b/9, 126a/2,
223a/5,
. ol- Uzak olmak, uzak durmak 93b/8
ral i. Uzak olma, uzaklk 130a7
rla- ark sylemek, terennm etmek 49b/6
300
rma i. Irmak, nehir 91b/6, 110b/8,
134b/11, 238a/8
sca sf. Scak 21a/1
n- Isnmak, scak duruma gelmek
92a/11
stma i. Stma 41a/1, 41a/5
la- Islatmak, slak duruma getirmek
91a/8
l (A.) i. yiletirme, dzeltme 88a/9,
217b/9
marla- 1. Emanet etmek Bu kiin
benm amda ey anus
vard, bun baa marlad.
80a/8, 89a/2, 144a/1, 163b/2,
204a/10
2. Tembih etmek brhm
yrenlerine marlad, eyitdi ki,
bu acda ki avratlar ola ve
olanlar ola, 95a/8,
ss i. Scak, scaklk 31a/2,
85b/3,121b/6, 124b/7, 127a/5,
140a/5, 196b/6
. it- Istmak, stmak kzartmak
234a/6
(A.) i. Muhabbet, sevgi 42a/9,
71b/8, 170b/8, 231b/5
.a d- k olmak, sevgi beslemek
42a/7
r (A.) i. Gzel koku 240b/8
iva (A.) i. Bedel, karlk 93b/5,
153b/8, 168a/10, 215b/11

i- Olmak, imek (cevher fiili) 4a/9, 5a/3,
9b/9, 10b/10, 30a/9, 33b/6, 42a/7,
65a/5, 76b/9, 77a/7, 86b/9, 86b/11,
93b/8, 102a/6, 102a/8, 109b/11,
108a/7, 113b/7, 115b/9, 138b/9,
149a/8, 152a/3, 162a/10, 179a/4,
188b/11, 191a/8, 196a/6, 196a/8,
198a/10, 204b/11, 205b/1, 206b/6,
210a/10, 212b/10, 215a/4, 219b/6,
220a/10, 225b/10, 231a/10, 232a/4,
232b/9, 234b/10, 240a/1, 240a/10,
240a/11,
ibdet (A.) i. Allahn emirlerini yerine
getirme, tapma 11a/4, 15b/5,
58b/10, 126b/8, 212a/1
i. eyle- badet etmek 40a/1, 50b/6,
73b/6
i. it- badet etmek 39b/5, 40a/4, 40b/3,
50b/11, 115b/5, 115b/10, 157b/9,
157b/10, 172b/3, 172b/4
ibrt (A.) i. Cmleler, bir metinden
karlm olan satrlar 22a/5
ibret (A.) i. bare, sz 169b/11, 182b/3
iblis (A.) i. eytan 107b/5, 129a/4, 155b/6,
180b/11
ibret (A.) i. Ders, ibret 36a/4, 98b/4,
130a9,190a/1
i. al- Ders almak, ibret almak 120b/5
ibrik (A.) i. Kulplu ve ince boyunlu su kab,
ibrik 29a/1
ibriim (F.) i. Bklm ipekten iplik,
ibriim 95b/6
ibtid (A.) i. Balama 165b/4, 219b/1
icre (A.) i. Kira, gelir 108a/4
301
iczet (A.) i. zin, ruhsat
i. dile- zin istemek 164b/7
i. vir- zin vermek 63a/6, 76a/2
i i. 1. , dahil ol ev ii anu
nrundan mnevver
olm.63a/2, 101b/10, 176b/3,
240a/10
2. Ara Adam iine girmez, h
kimseyle obet itmez.14a/6,
48a/3, 217b/1
iine od d- Yreini byk bir ac
ve znt kaplamak 90a/6
gli iinde ut- 135b/10
i- mek 22b/8, 28b/10, 72b/5, 111b/3,
154b/7, 219b/9
and i- 24b/11, 124a/5,
149a/11, 183b/4
ier i. eri, ieriye, i taraf, dahil
7b/10, 29b/7, 53b/11, 127b/7,
212b/11
iim i. Bir defada iilecek miktar, iim
196b/7
in e. in 16b/1, 35b/1, 104a/6,
196b/10, 211b/7, 215b/1
ir- irmek 148a/3, 220b/10, 237a/3,
237a/4
idin- Edinmek, sahip olmak
det idin- 149a/10, far
idin- 69a/2, sermye idin- 79b/7
idrk (A.) i. Anlay, anlama, idrak
171a/4
ifls (A.) i. nemini ve geerliliini
kaybetme 98b/11
ifr (A.) i. Oru ama, iftar
i. it- Oru amak 21b/10, 166a/8, 219a/7
igen i. Pek, fazla, ziyade 93a/4
igne i. ne 69b/1, 69b/3, 110b/8, 110b/11,
111a/1, 111a/2
il (A.) i. Ballk, samimiyet, ihlas 35b/2,
40a/2, 105a/7, 113a/2, 157b/11,
170a/9
irm (A.) i. Kbeyi tavf ederken haclarn
rtndkleri dikisiz beyaz rt
134b/1
i. balan- Beyaz rtye brnmek,
ihrma brnmek 93a/10
itilm (A.) i. D azmas, uykuda cenbet
olma
i. ol- Uykuda cenbet olmak 92a/7
itir (A.) i. Tutuup yanma
itirz (A.) i. Saknma, ekinme
i. it- ekinmek, korkmak 9b/5, 56b/7,
222b/1
itir (A.) i. Ksaltma
i. it- Ksa tutmak, zetlemek 14a/11
itiyc (A.) i. Gereklilik, ihtiya 8b/1, 36a/5,
129b/2
itiyr (A.) i. 1. Seme, tercih etme yan ul
ol, dilen. ullda ol yle ki,
ulu itiyr yodur. 97b/6, 97b/7
2. Kendi isteiyle hareket etme,
iradesini kullanma An iitdi, bir
uurdan itiyr gitdi.90b/11,
171b/5
i. git- Kontroln kaybetmek, kendine
hkim olamayacak duruma gelmek
90b/11
302
i. it- Semek 37a/8, 48a/11, 102b/3,
113a/6, 121a/5, 141a/11, 157a/5,
165a/9, 183a/2, 192b/11
itiyrsuz zf. Elinde olmadan,
gayriihtiyar 173b/3, 205a/11
itiy (A.) i. Tedbirli davranma, ihtiyat
i. it- Tedbirli davranmak 99b/4,
185a/4
imet (A.) i. Bir yerde oturma, ikmet
i. it- Bir yerde oturmak, ikmet
etmek 224b/3
iken zf. Esnasnda, -d / -dii hlde,
-d / -dii zaman 94a/1,
181b/11, 183b/2, 209a/3, 219a/9
iki sf. ve i. ki 9b/4, 57a/6, 92b/9,
135b/2, 159a/9, 184a/2, 225a/1
ikinci sf. kinci srada olan, ikinci 7b/3,
98b/10, 120b/4, 187a/4, 235b/7
ikindi i. le ile akam arasndaki
zaman, ikindi 19b/3, 30a/11,
220a/11
iklim (A.) i. lke, diyar 89b/9, 103b/1,
232b/5
ikrm (A.) i. Hrmet, sayg, arlama
izz ve ikrm 8a/3
irr (A.) i. Kabul etme 237a/10
i. it- Kabul etmek 80b/11, 202b/11
ilc (A.) i. la
i. eyle- Tedavi etmek 118a/5
i. it- Tedavi etmek 118a/5, 136a/10,
140a/11
ilh (A.) i. Allah, Tanr 40a/10
ilh nl. Ey benim Allahm
anlamnda Allaha hitap sz
7a/9, 38a/8, 92b/2, 119b/7, 175b/1,
216a/4
ile ba. le 7a/6, 81a/10, 112a/2, 129b/6,
183a/9, 210a/8
iler i. 1. leri accc iler geldi, 26a/10,
94a/4, 144b/11, 163a/3, 227a/5,
2. nce, evvel, nceki Ol ey
eydr, greyim ans evvel girr. 46b/9
ilet- Gtrmek, ulatrmak, iletmek 9b/9,
52a/3, 83a/9, 134b/7, 186a/11,
215a/3
ilim (A.) i. lim, bilgi 153a/9, 197b/7,
199b/6, 204a/1
fnn- ilim 199a/7
ill (A.) ba. Ancak, sadece, den baka
36b/6, 48a/7, 62b/1, 153b/4, 190b/4,
238a/1
iller bk. iler 15b/9, 93a/4
illet (A.) i. 1. Hastalk, maraz Tar in
hir illetlere ilc itd, bn
illete da ilc eyle. 118a/5, 193a/6
2. Kusur, eksiklik idem kend
rametime, ol kii ki vsalar ve
illetleri ve sebebleri ortadan
gidermi ola. 11a/7
illetsz i. Nedensiz, sebepsiz 33a/6,
119b/10, 119b/11
illiyyn (A.) i. Cennetin ve gkyznn en
kutsal, en yksek tabakas
al-y illiyyn 130b/8, 178a/2
ilm (A.) i. lim, bilgi 50b/2, 119b/6, 130a5,
150a/1, 217b/6
i.-i abr Kesinlii olmayan bilgi,
sylenti 130a/3
303
i.-i bn Gizli bilgi 153a/8, 218b/9
i.-i fr Frilmi, dinin yan
konularyla ilgilenen ilim dal
111b/1
i.-i aat Gerek bilgi, doru bilgi
200a/10
i.-i alvet Halvet ilmi 46a/11
i.-i ikmet Hikmet ilmi 116b/9
i. ou- Bilgi edinmek, ilim
renmek 96a/10
i.-i ta Aratrma, inceleme ilmi
170b/10, 189a/2, 208a/5
i. tal it- lim renmek, bilgi
edinmek 199a/9
i.-i usl Usul ilmi 111b/1
i. keml lim ve olgunluk, ilim ve
eksiksizlik 199b/4
i. ve edeb lim ve edeb 140a/2
i. ve kerem lim ve cmertlik
140a/3
i. ve ecat lim ve cesaret 133a/4
i. vir- Bilgi vermek 22b/10
i.-i hir Din ve dnya ilimleri
153a/7, 218b/9
fal- ilm keml 22b/5,
fnn-i ilm 170b/3, mahar-
ilm 146a/2, mecm- ilm 9a/8,
lib-i ilm 199a/9, 199b/2
ilt- Ulatrmak, gtrmek, iletmek
168b/9
iltift (A.) i. tibar etme, gnl alma
i. it- Gnln almak 26a/9, 90b/8
iltims (A.) i. Yaplmasn isteme
i. it- Yaplmasn istemek 4a/11, 149a/10
ilzm (A.) i. Susturma
i. it- Susturmak 208b/3
imm (A.) i. mam 6a/5, 7a/9, 8a/1, 8a/11,
8b/1, 8b/2, 10a/8, 30b/8, 34b/1,
37b/7, 38b/2, 53a/6, 54a/4, 54a/9,
54a/10, 54b/10, 82b/11, 86a/11,
112a/3, 112a/7, 112a/11, 112b/1,
127b/10, 128a/3, 128a/4, 142a/3,
142b/8, 144a/10, 145a/4, 145a/6,
145a/7, 145a/8, 146a/4, 146a/6,
146a/10, 146b/5, 146b/6, 146b/7,
147a/10, 147a/11, 147b/4
i.l-mslimn (A.) i.t. Mslmanlarn
imam 141a/10
i.- zamn Devrin nderi, zamann en
iyisi 112a/4
i.-i ar Asrn en iyisi, asrn nderi
224a/8
immet (A.) i. mamlk, nderlik 170b/4
imml i. mamlk
i. it- mamlk yapmak 127b/10
immul-meyi (A.) i.t. eyhlerin
nderi 191a/1
imn (A.) i. 1. nanma, inan Muteid olup
sevmeye, anu mn drst
degldr 7b/2, 16b/3, 38a/8, 83b/6
2. slm dnini kabul etme Grdi,
altun olm. Cuhd eydr, baa
mn ar eyle didi. 82a/5, 229b/8
i. getir- / i. getr- Mslmanl kabul
etmek 32a/11, 123b/10, 214a/3,
214a/11, 214b/1, 214b/3, 214b/5
imret (A.) i. Bayndr, mamur 110a/4
304
imretlik i. maretlik, bayndrlk 14a/5
imdi zf. imdi, artk, o halde, bundan
sonra 27a/9, 38a/2, 61b/7, 75a/2,
93b/7, 118b/3, 150b/6, 201b/11
imtin (A.) i. Deneme, snama, tecrbe
74a/4, 127a/11, 127b/1
in- Aaya doru gelmek, inmek 29a/1,
29a/3, 116a/7, 146b/2, 163a/9,
183a/3, 211b/6, 219b/5, 234a/10
inan- nanmak, gvenmek 31b/7, 52b/7
inyet (A.) i. Yardm, iyilik 32a/2,
102a/9, 125a/3, 143b/7, 236a/8
inyet it- Yardm etmek 157b/10
ince sf. 1. nce, kalnl az olan Aa
a atard. Eydrdi, baldurum
incedr, ufa a-la atu. 22a/3,
109a/9
2. Duygulu, hassas, kibar Esrr-
tevde ince naarlu-y-
d.114b/6
3. Manevi anlamda
incelik.zorluk Eydr, nki yol
yle incedr, ben da bu yola
gireyim. 109a/9
ncl (A.) i. Drt kutsal kitaptan Hz.
sya indirileni, ncl 176a/4
incin- znt duymak, gcenmek 41b/2,
103b/4, 103b/7, 133b/4, 230a/11
incr (F.) i. ncir 234b/1, 234b/2
incit- znt vermek, gcendirmek,
incitmek 7b/7, 8a/8, 32a/3,
42a/11, 149b/4, 166a/3
inkr (A.) i. Reddetme, inkr
i. it- Reddetmek, inkr etmek 182b/4
infsz sf. Merhametsiz, vicdansz,
imansz 153b/5
infsuzl i. nsafszlk, vicdanszlk 229b/6
insn (A.) i. Kii, demolu, insan 239b/7,
239b/8
inallh (A.) nl. Eer Allah isterse, Allah
nasip ederse anlamnda bir dilek
sz 100a/8
intir (A.) i. Bekleme, bekleyi 101b/6
iile- nlemek, szlamak kr. ile- 98a/2
ile- nlemek, szlamak, feryat etmek kr.
iile- 10b/8, 73a/5, 73a/7, 73a/9
ip i. p, sicim 28b/8, 101b/2, 109b/4,
196a/10, 205b/11, 219b/8
ir- Ulamak, erimek, varmak, kavumak
60b/10, 62b/3, 81a/8, 130a10,
220b/4
irb (A.) i. Arapa kelimelerin sonlarndaki
harf veya harekenin deimesi
37a/1
iri- Ulamak, erimek, vasl olmak 27a/3,
93b/2, 116b/2, 134b/11, 181b/8,
186a/4, 233b/2
i.-memi ol- Erimemi olmak,
varmam olmak 184a/10
i.-mi ol- Erimi olmak, varm olmak
232a/2
yete iri- 91a/6, itb iri-
12b/6, malba iri- 93b/2, zamet
iri- 205b/1
iridr- Ulatrmak, kavuturmak 15b/10,
200b/2, 204a/11, 213b/1, 213b/6
ird (A.) i. Doru yolu gsterme 22a/8,
33b/10, 92b/10
305
i. it- Anlatmak, gstermek 177b/10,
177b/11, 227a/8
irte i. Sabah, erte, yarn, sabah vakti
19b/11, 77b/11, 124b/4,
136b/10, 215b/4, 236b/8, 238b/6
ibt (A.) i. Kantlama, ispat
i.- vadniyet Allahn birliini
gsterme 169b/10
slm (A.) i. slamiyet 82a/7, 84b/6,
96a/9, 214b/5, 218a/1
cem-i slm 84b/6
ism (A.) i. Ad, isim 92b/8, 161a/9
i.-i aamAllahn 99 adnn
zikredildii dua 92b/7, 92b/9,
164a/6, 164b/3, 164b/5, 164b/7
imet (A.) i. Drstlk, temizlik 97a/5
i. dile- Drst, temiz olmay
istemek 97a/2
i.de ut- Temiz tutmak, gnahsz
olmasn salamak 97a/5
isnd (A.) i. Atfetme, ykleme 209a/3
i. it- Atfetmek, yklemek 209a/4
isndsuz i. Atfetmeden, yklemeden
209a/4
issi i. Sahip, malik 9b/7
iste- 1. Dilemek, talep etmek Gelrlerdi,
amu bahs isterlerdi,
52b/1, 106a/11, 162a/11, 227b/9
2. Aramak asan ol kiiyi istedi,
buld. Atn gir virdi.31a/3,
53b/6, 53b/8, 129b/9, 142b/10,
160b/1
3. Arzulamak, istek duymak Bir kez
ayru old, nefsi et istedi. 43a/1,
68b/3, 102a/1
adl iste- 140a/2, furat iste-
97a/1, gl iste- 71b/6, alvet iste-
91b/11, iva iste- 167a/4, ilm ve
edeb iste- 140a/2, mhlet iste-
106a/11, naat iste- 46b/3, 47b/1,
105b/5, 148a/6, 167a/6, d iste-
140a/1
istinet (A.) i. Yardm 190a/3
istidrc (A.) i. Hakk olmad hlde talihin
ltfuna urama, kaderi dzgn
gitme 239b/2, 241b/8
istift (A.) i. Fetv almak isteme, mftye
mrcaat etme
i. getr- Fetv vermek 175a/7
istifr (A.) i. 1. Gnhn balanmasn
dileme Eydr, benm mlum
Tarnu rsdur ve sermyem
istifrdur. 57b/3, 71b/4, 71b/5
2. Tvbe etme stifr itdi,
dlbendin aaa idp itden r
diledi, eyitdi, 162a/8
i. it- Tvbe etmek 132b/7, 162a/8,
174b/11, 179a/2
istir (A.) i. Dalma, iine gmlme
ev ve istir 175b/6
istimet (A.) i. Doruluk, doru gidi,
doru hareket 48a/7
istibl (A.) i. Bir kimseyi karlama
i. it- Karlamak 211a/2
istilm (A.) i. pmek veya el srmek
sretiyle ziyaret etme 186a/4
306
istim(A.) i. Kulak verme, dinleme
i. eyle- Kulak vermek, dinlemek
208b/11
istiml (A.) i. Kullanma
i. it- Kullanmak 240b/8
i i. , amel, alma, hareket, davran
8b/4, 40a/1, 91a/3, 102b/1,
164b/8, 231a/7
i. al- leri yoluna girmek 187b/7
i. itmi ol- yapm olmak 166a/1
cem-i i 54b/2
iret (A.) i. Belirti, nian, iz 42b/8,
58a/10, 142a/11, 155a/10
i. it- aret etmek, gstermek,
belirtmek 110b/10, 127a/5,
142a/8, 175a/8, 233b/3, 236a/1,
236a/3
ibu sf. Bu 9a/6, 37a/7, 148a/7, 164b/8,
197a/10, 202a/6, 241a/5, 241b/8
iig i. Eik 172a/11
iit- Duymak, iitmek 5a/1, 30a/2, 53a/8,
172b/7, 189b/2, 199a/10,
219b/6, 239b/9
iitdr- itmesini salamak, duyurmak
195b/2
ile- 1. almak Eydr, varayum
ileyeyim, nesne azanaym,
saa getreyim. 50b/5, 51b/3,
81b/9, 101b/3, 204b/2
2. Yapmak Ol iin iledgin kii
ne aib-i kerem kiiymi
51a/11, 70b/6, 83b/6, 142b/6
gnh ile- 106a/6, 106a/9,
189a/8, ilf ile- 206a/2
ilet- lemesini salamak, altrmak
153a/5, 204a/8
iret (A.) i. Zevk safa, iki meclisi 39b/8,
230a/4, 230a/5, 230a/6
isz sf. i olmayan 83a/5
itiy (A.) i. zlem, hasret 231b/5, 240a/7,
240b/1
ev ve itiy 121a/9
it i. Kpek 6b/5, 124a/6, 136b/8, 162a/9,
188a/10
it- (I) Yapmak, etmek, klmak anlamnda
yardmc fiiler yapar. 136b/6,
143b/3, 226a/9
i.-e bil- Yapabilmek 56b/5, 67b/5,
141a/4, 141a/5
i.-e gr- Edip durmak, edivermek 64a/3,
211b/2
i.-e vir- Yapvermek, edivermek 79b/2
adl it- 171b/3, 171b/4, 171b/6,
afv it- 44a/9, 102a/8, 216a/7, h it-
72b/7, 136b/3, 150a/4, 172b/9,
173b/7, 195a/9, 237b/4, 237b/5, h u
feryd it- 129b/7, ahd it- 8b/8,
67b/10, 101a/1, abet it- 32a/6,
let-i dny it- 37a/2, amel it-
4b/11, 9b/4, 19a/2, 28a/2, 36b/11,
37a/2, 40a/2, 53a/11, 105b/9,
106b/6, 107a/2, 169a/2, 189a/3,
198a/3, 198a/4, am it- 93a/7, r it-
201a/7, rm it- 78b/8, ar it-
44b/9, 125b/7, 129a/8, 130a1,
173a/9, 223b/1, 229b/8, aaa it-
162a/9, ikre it- 170b/11, 217a/9,
kr it- 78a/1, avurd it- 110b/2,
307
a it- 46a/6, a ve kerem it-
33a/7, ayrus it- 80a/10, ab
it- 26b/5, 59b/4, zd it-
100b/10, 168a/9, 235b/12,
236a/1, 236a/7, azz it- 224a/3,
azl it- 219b/1, azm it- 57b/8,
63b/1, 101a/6, 105a/8, 125a/4,
152b/7, 166b/10, 221b/5, baa-
bnl it- 94b/1, ballu it-
225b/1, ba it- 201a/4, bl it-
25b/8, 205b/8, 206a/1, bayram
it- 148a/3, bzr it- 136b/6,
bzirgnl it- 134a/2, ber-dr it-
236b/7, bevl it- 103b/4, beyn it-
7a/8, 35a/8, 105b/11, 122a/8,
141a/5, 143b/3, 232a/11,
232b/1, b-nab it- 6b/8, biryn
it- 212a/3, cehd it- 7b/8, 43b/7,
71b/1, 81b/6, 106a/6, 121b/10,
123b/10, 129a/5, 132b/11,
138b/9, 149a/1, 149a/5, 173b/2,
177a/4, 185a/3, 211b/3, 233a/6,
cem it- 4a/9, 36b/6, 134a/3,
144b/6, 152a/2, 152b/4, 181b/8,
ceng it- 85a/1, cidd it- 198b/4,
k it- 161a/7, irkin it- 211b/2,
dal it- 67b/5, davsn it-
205a/8, davet it- 35b/6, 35b/7,
100b/8, 118a/9, 131a/2, 145a/3,
153b/6, 165a/5, 169a/6, 225a/3,
dav it- 34b/11, 50a/11, 50a/11,
65a/9, 96b/6, 195b/10, 206a/11,
defn it- 6b/4, 24a/2, 32b/5,
89a/2, 123b/11, 135a/8, def it-
24b/2, 42b/8, 75a/9, 138a/4, 153b/8,
163b/4, dellet it- 186b/7,
demrcilik it- 123b/5, dertl it-
73a/10, dev it- 73a/11, 168b/11,
dilek it- 40b/1, dir it- 19a/4, 78a/7,
113a/8, dek it- 112a/1, du it-
13b/5, 14b/5, 14b/10, 14b/11, 14b/6,
14b/7, 16b/3, 16b/4, 19a/1, 19a/6,
27a/8, 28b/1, 28b/6, 29b/4, 46a/9,
51b/9, 88a/8, 109b/11, 112b/7,
117b/9, 146b/5, 149b/3, 159a/9,
167b/11, 168a/5, 186a/4, 198a/1,
198b/10, 230a/1, dlgerlik it- 94b/1,
drst it- 37a/1, ed it- 233b/6,
edebszlik it- 79a/2, 177a/8,
edebszlk it- 109b/6, 188a/9, emr
it- 116a/2, 240b/4, 240b/7, 240b/9,
241a/5, emr-i marf it- 41b/4, eer
it- 24b/10, 26a/1, 35a/2, 96b/4,
138b/10, 143b/10, 161a/6, 202a/11,
214a/2, 217b/5, 217b/11, 218a/3,
eyle it- 82b/4, ezber it- 28a/1, far
it- 47a/10, 175a/11, fide it- 6a/3,
6a/4, 18b/6, 54b/9, 85a/11, 97a/7,
far it- 171b/5, far it- 9b/2, 9b/3,
9b/4, 9b/5, 190b/5, 213b/8, f it-
238b/10,fal it- 171b/3, 171b/4,
171b/5, fehm it- 105b/6, 120b/6,
199a/8, 232a/8, 233a/11, ferat it-
70b/9, fera it- 139a/2, feryd it-
10b/4, 10b/7, 15b/3, 43b/10, 49b/11,
103b/6, 130a1, 145a/9, 181a/7,
194b/9, 197a/3, 205b/2, 214b/1,
226a/9, fesd it- 41b/11, fevt it-
308
221a/4, fin it- 51b/10, fikir it-
173a/2, fikr it- 15b/8, 36b/11,
79b/6, 138a/1, 149a/4, 176b/11,
alebe it- 146a/8, ammzlu it-
181a/7, ar it- 181b/6, 230a/2,
aybet it- 176b/8, ayret it-
157a/8, 178b/2, 227b/1, aab
it- 241b/1, giriftar it- 54a/5,
85b/2, 89a/1, glge it- 121b/7,
usl it- 146b/8, usul it- 161a/7,
233b/10, gnh it- 153b/8,
210b/1, gstl it- 93a/5,
129a/5, aber it- 122b/6, 137b/6,
137b/7, 151b/2, ac it- 95a/7,
a it- 82a/7, kim it- 84a/8,
al it- 152b/6, alfe it-
84a/11, al it- 104a/4, 118b/10,
all it- 142a/5, 152a/10, amd
ve en it- 169a/10, amr it-
58b/9, amr it- 229b/11,
armili it- 79b/1, 230b/8, arc
it- 6b/2, 13a/11, 17a/1, 101a/4,
101b/1, 101b/3, hareket it-
122b/8, 164a/10, 176a/5,
188b/10, 217a/7, ased it- 99b/2,
l it- 6b/3, 16b/11, 26b/3,
53b/2, 81a/5, 130a/6, 133b/9,
138b/3, 171a/8, 197a/9, 199b/5,
it- 11a/7, ha it- 125b/8,
193a/7, 213b/2, atm it-
202a/10, 208a/8, ayf it- 237a/2,
aer it- 11b/1, r it- 129a/7,
162a/1, 240b/4, helk it- 85a/3,
118a/7, 206a/3, 218b/4,
232b/10, ell it- 81b/7, 81b/8,
82a/1, 82a/2, 109a/9, 109b/8,
123a/3, heves it- 94b/4, idmet it-
47a/4, 62a/9, 67b/8, 83a/1, 89b/2,
123a/6, 138b/4, 159b/8, 201a/6,
201a/7, 222a/1, 229a/4, 229a/4,
ilf it- 149b/2, itb it- 4b/6,
214b/3, orlu it- 81b/7, 188a/7,
217b/7, or ar it- 117b/2, or it-
56b/10, ccet it- 228a/8, km it-
32b/7, 89b/10, 145a/8, 215a/4,
rmet it- 84b/8, 89b/6, 113a/7,
170a/10, 192a/10, 197b/9, 204a/4,
209b/6, ss it- 234a/6, ibdet it-
39b/6, 40a/4, 40b/3, 50b/11,
115b/11, 115b/5, 157b/9, 157b/10,
172b/3, 172b/4, ifr it- 21b/10,
166a/8, 219a/7, itirz it- 9b/5,
56b/7, 222b/1, itir it- 14a/11,
itiyr it- 37a/8, 48a/11, 102b/3,
113a/6, 121a/5, 141a/11, 157a/5,
165a/9, 183a/2, 192b/11, itiy it-
99b/4, 185a/4, imet it- 224b/3,
irr it- 80b/11, 202b/11, ilc it-
118a/5, 136a/10, 140a/11, ilm tal
it- 199a/9, iltift it- 26a/9, 90b/9,
iltims it- 4a/11, 149a/10, ilzm it-
208b/3, imml it- 127b/10, inkr
it- 182b/4, ird it- 177b/10,
177b/11, 227a/8, isnd it- 209a/4,
istifr it- 132b/7, 162a/8, 174b/11,
179a/2, istibl it- 211a/2, istiml
it- 240b/8, iret it- 110b/10, 127a/5,
142a/8, 175a/8, 233b/3, 236a/1,
309
236a/3, i itmi ol- 166a/1, itb
it- 41b/10, 74a/11, 132b/8,
176b/9, itid it- 231b/10,
itimd it- 28a/8, 29a/2, 139a/6,
140b/2, itiraz it- 143a/8,
170b/6, 200b/8, 233b/1, ittif
it- 40a/6, 117b/1, 185b/1,
199a/9, 235a/8, ihr it- 125b/9,
izzet it- 56b/10, 84b/8, 132b/1,
izzet ve rmet it- 17a/3, kbn
it- 221a/10, abl it- 6b/1,
14b/7, 15b/4, 40a/10, 40b/2,
40b/3, 41b/8, 46a/9, 65a/1,
65a/2, 66b/9, 70a/7, 95a/9,
99b/8, 105b/9, 109b/8, 116b/8,
119b/2, 119b/3, 129a/8, 131a/3,
157a/1, 171a/7, 171a/9, 171b/1,
171b/9, 174b/8, 174b/10,
192b/4, 204b/1, 218a/2,
222a/11, 224a/1, 231a/2, kfir
it- 41a/5, ahr it- 192b/11,
anat it- 36a/5, 47a/7, 64a/3,
an it- 115a/7, arar it- 122b/9,
137a/5, ar it- 32a/1, ad it-
45a/1, 45a/2, 92b/6, 103b/9,
145a/4, 163b/4, 163b/5, 192a/8,
234a/1, at it- 64b/9, 93a/10,
182a/4, a it- 128a/2, zil
it- 147a/11, kefen it- 215b/9,
kelici it- 136a/1, kerem it-
215b/6, kerem inyet it-
157b/10, kesb it- 83b/5, 123a/8,
163b/7, kethudalu it- 123a/1,
sm it- 79b/2, smet it- 29a/4,
80a/2, 113a/3, 116b/4, 130b/9,
136b/7, 190b/7, kibr it- 241b/11,
oca it- 202a/7, onulu it- 240b/3,
ullu it- 102a/4, 104b/1, 122b/11,
123a/1, 123a/2, urbn it- 160a/1,
96b/11, lanet it- 181a/1, luf it-
163a/11, lf kerem it-, mabn it-
24b/5, marm it- 192a/2, 192a/3,
maiyet it- 105b/11, 106a/4, meclis
it- 175a/5, medh it- 12a/1, melmet
it- 156b/1, 54b/5, mensb it- 182b/4,
men it- 11b/3, 27a/2, 35b/5, 42a/2,
120b/2, 136b/11, 145a/5, 145b/2,
145b/8, 173a/3, 174b/11, 198a/6,
199a/3, mesv it- 113b/2, mel it-
130b/2, 206b/10, meyl it- 58b/1,
58b/3, 115b/3, 195a/2, miskn it-
115a/2, mulefet it- 216b/2,
216b/8, mulif it- 178a/7,
muayyer it- 183a/1, mutad-y
al it- 23a/5, murdr it- 208b/7,
musaar it- 46a/2, mutbaat it-
221a/4, mula it- 4b/2, muvfat
it- 16a/10, 23a/10, 88b/8, 110b/1,
115a/1, 225a/5, 237b/3, mblaa it-
25a/3, 165a/7, 202a/4, mdvemet
it- 188b/8, mnct it- 26b/4, 63a/1,
63b/4, 73a/3, 88b/1, 88b/10,
100b/11, 107b/8, 150b/9, 187b/4,
227a/1, mnara it- 115b/11,
144b/3, mnevver it- 192a/2,
mna it- 169b/10, myesser it-
159a/10, nal it- 208b/11, 27a/1,
56a/10, naat it- 18b/6, 21b/4,
310
28a/4, 105b/3, 132b/10,
137b/10, 139b/11, 164b/10,
169a/8, 174b/4, 174b/7, 217b/2,
217b/6, 220b/2, 220b/5, 229a/1,
naar it- 6a/11, 33a/11, 123b/9,
130a8, 130b/1, 240a/9, nam it-
128a/8, nece it- 55a/4, nesne it-
68b/7, 102a/1, nezr it- 100b/5,
205a/6, 226a/4, nid it- 174b/2,
38b/8, nik it- 196b/11, 221b/1,
89a/7, nisbet it- 165a/8, 198a/11,
231b/11, niyet it- 40a/3,
141b/10, pre pre it- 238a/5,
ps-bnl it- 136b/10, pinhn it-
166a/6, 192b/1, rabet it- 4a/8,
87b/4, ramet it- 17a/9, 18a/4,
18b/10, 31a/11, 59b/5, 86a/6,
86a/8, 119b/1, 129a/4, ram it-
59b/1, 59b/2, ra it- 175b/4,
redd it- 189a/8, riyet it-
194b/1, rivyet it- 188b/5,
209a/1, 209a/6, riy it- 45b/5,
riyet it- 25a/4, rusvy it-
30a/7, 101a/2, abr it- 14b/11,
15a/9, 28b/2, 36a/7, 37a/8,
37b/3, 38a/10, 38a/9, 40a/8,
41b/2, 43a/11, 43a/2, 43b/7,
57b/9, 76b/2, 78b/10, 80b/5,
95a/7, 107a/4, 107a/5, 107a/6,
107a/6, 128a/2, 199a/2, 203a/3,
211b/4, 219b/9, 220a/1, 223b/2,
226b/8, adaa it- 21b/11, arf
it- 42a/7, 147a/5, 172a/6,
176a/8, ava it- 106b/5, avm
it- 107b/5, ayru it- 121a/9, say it-
24a/8, secde it- 180b/11, 229a/10,
sefer it- 101a/3, 113a/10, 161a/10,
selm it- 115a/4, 163b/9, ser-gerdn
it- 63b/6, sermye it- 172a/5, obet
it- 14a/6, 26a/4, 63a/9, 89b/3,
120b/9, 141a/6, 196a/3, 208a/11,
sul it- 25b/5, 25b/6, 25b/8, 48a/8,
55a/1, 55a/1, 55a/2, 55a/7, 106b/4,
132a/7, 152a/5, 168b/3, 239b/10,
ul it- 241a/8, sul it- 64a/8,
girdlik it- 147b/9, ar it- 102a/3,
144a/7, efat it- 8b/10, 13a/1,
efat it- 202b/10, ehd it- 178a/1,
er it- 141a/4, ikyet it- 34b/8,
37a/7, 37a/9, 41b/3, 42a/1, 42b/5,
45a/10, 47b/11, ikyet it- 202b/3,
ur it- 146b/8, kr it- 38a/10,
41a/6, 76b/5, 77b/10, 77b/9,
122b/11, 125a/2, 135a/6, taaccub it-
43a/3, aat it- 112b/8, 112b/9,
207b/9, taamml it- 109a/1, tasn
it- 172a/7, ta it- 43b/6, 155b/4,
183b/10, tadm it- 194a/2, tarr it-
7a/7, 89a/5, aleb it- 102b/2, 138b/7,
216b/7, 220b/4, talm it- 29a/6,
212a/8, tamm it- 91a/5, 137a/7,
ama it- 39b/4, 73b/7, an it-
197b/11, tarf it- 195b/8, taavvur
it- 213b/3, tanf it- 182b/1,
200a/10, 218b/11, avf it- 95a/9,
97a/2,119b/4, 154b/6, 186a/4,
tavau it- 152b/8, tayn it-
139b/1, 151a/7, taarru it- 193a/8,
311
taarru ve zrl it- 86a/2,
tam it- 111b/7, 163a/4,
202b/9, tecell it- 35b/10,
35b/11, 65a/10, tecribe it-
125b/2, tecrbe it- 164b/8,
178b/4, tedbr it- 32a/4, 66a/8,
206b/2, tefau it- 99b/1,
teferrc it- 91b/2, teft it-
99b/5, tayr it- 100a/2, ehret
it- 116b/10, teklf it- 146a/8,
tekrr it- 216b/5, temz it- 36a/2,
terbiyet it- 182a/11, 207a/4, terk
it- 24b/7, 35b/4, 36a/7, 39b/11,
49b/4, 79b/3, 97b/8, 102a/8,
102b/5, 105b/3, 107b/6,
109a/10, 110b/9, 111a/3,
118b/10, 118b/8, 121a/4,
125a/11, 131a/3, 150a/2, 150b/3,
157a/5, 159a/3, 159a/4, 159a/4,
166b/4, 172a/11, 185a/8,
199b/1, tesell it- 68b/11,
teebbh it- 5b/8, tevu it-
142a/5, 215a/11, tevbe it- 50a/1,
63a/10, 71a/10, 71a/8, 188b/1,
189a/2, 210b/5, 217a/5, tevekkl
it- 103b/8, 104a/2, 104a/5,
116a/5, lsm it- 165b/9, ticret
it- 138b/6, or it- 141b/9,
tvbe it- 81b/4, 106a/11, 106b/8,
109a/10, 110a/10, 110a/5,
111b/10, 126b/4, 151a/3,
157a/1, 157b/11, 158a/1, 161a/6,
166a/5, 168a/9, 176b/11,
176b/11, 179a/3, 228b/11,
230a/10, 230a/9, tvbe-yi na it-
91a/9, ubet it- 32a/6, un it- 58b/9
, uzlet it- 7b/5, 12a/7, 25a/5, 36a/6,
141b/3, 185a/1, 220a/3, ns it-
185a/9, vade it- 64b/11, 149b/2,
226b/3, vaf it- 72b/9, 147a/2, vaf
it- 143a/2, vaiyet it- 6b/4, 18a/9,
32b/1, 32b/3, 88b/11, 88b/9,
164b/10, 238b/2, va it- 4b/7,
25a/6, 25a/7, 26a/6, 168b/8, 210b/5,
vef it- 229b/2, veft it- 24a/1,
32b/1, 32b/4, 38b/1, 38b/7, 40b/5,
4b/5, 78b/11, 88b/9, 111a/5, 114b/9,
121a/11, 121b/3, 131b/3, 131b/9,
132a/1, 135a/8, 135a/9, 146a/1,
146a/3, 148a/11, 148b/5, 193a/4,
196a/4, 202a/8, 215b/5, 215b/8,
219a/5, 223b/10, 224b/7, vesvese it-
199a/3, yd it- 46a/8, yara it-
24b/11, yardum it- 203a/1, yasa it-
235a/10, ann it- 172b/5, zrl it-
91b/5, 190a/3, 195a/3, zrlu it-
89a/4, yi it- 11b/4, 15b/4, 171a/8,
ikr it- 7a/4, 98b/2, 131b/5, 153b/5,
153b/6, ziyn it- 9b/3, 105b/10,
179b/9, ziyret it- 52b/8, 57b/9,
66a/4, 66a/7, 68a/4, 114b/11,
125a/5, 127a/1, 164a/4, ulm it-
149b/3, 85b/1, ulm itmi ol-
145b/7, zhd it- 35a/9
it- (II) bk. eyit-
itb (A.) i. Azarlama 74a/11, 93b/7, 93b/11
i. eyle- Azarlamak 8b/4, 114a/7, 229b/8
312
i. it- Azarlamak 41b/10, 74a/11,
132b/8, 176b/9
itcegez i. Kpekcik, kk kpek162a/7
itgez bk. itcegez 124b/1, 162a/3
itibr (A.) i. Ehemmiyet, nem verme,
hrmet 123b/8
itid (A.) i. nanma, inan 7b/1, 26b/4,
35b/5, 124b/9, 237b/1
i. getr- nanmak 173a/10
i. it- nanmak 231b/10
itimd (A.) i. Emniyet, gven, gvenme
116a/11, 219b/6
i. it- Gvenmek 28a/8, 29a/2,
139a/6, 140b/2
itiraz (A.) i. Kar kma
i. it- Kar kmak 143a/8, 170b/6,
200b/8, 233b/1
ittif (A.) i. Birleme, uyuma, anlama
161b/5, 235a/4
i. it- Anlamak, ittifak etmek 40a/6,
117b/1, 185b/1, 199a/9, 235a/8
ivz (A.) i. Bedel, karlk 61b/7
iy nl. Ey, y 8a/10, 10b/4, 17a/11,
23a/9, 42b/5, 78b/8
izz (A.) i. Yceltme, sayg gsterme
i. ve ikrm Yceltme, sayg
gsterme 8a/3
ihr (A.) i. Gsterme, meydana karma
i. eyle- Meydana karmak 30b/3
i. it- Meydana karmak 125b/8
izz (A.) i. Ycelik, ululuk, eref 15a/2,
166b/8, 216a/5
izzet (A.) i. Deer, kymet, ycelik, eref
12a/10, 116b/8, 182a/1, 200a/9,
218a/2
i. it- Hrmet etmek, sayg gstermek
56b/10, 84b/8, 132b/1
i. ramet Ycelik ve rahmet 18a/5
i. ve rmet it- Sayg gstermek 17a/3
aret-i izzet 84b/3, 132b/3,
132b/8, 155a/5, ayn- izzet 60b/11

K
ab (A.) i. Elbise, kaftan 160a/9, 160a/11,
160b/1
bil (A.) i. Mmkn, olabilir 209b/11
ble (A.) i. Kabile, boy 13a/1, 13a/2,
149a/6
bn (F.) i. Nikh 150a/5, 150a/6, 150a/6
. it- Nikhlamak 221a/10
abr (A.) i. Kabir, mezar 20b/8, 89a/1,
112b/10, 150b/11
. u kefen Kabir ve kefen 20b/9
abl (A.) i. Benimseme, raz olma
. eyle- Kabul etmek 78b/4, 86b/1
. it- Kabul etmek 6b/1, 14b/7, 15b/4,
40a/9, 40b/1, 40b/2, 41b/8, 46a/9,
65a/1, 65a/2, 66b/9, 70a/7, 95a/9,
99b/8, 105b/9, 109b/7, 116b/8,
119b/2, 119b/3, 129a/8, 131a/3,
157a/1, 171a/7, 171a/9, 171b/1,
171b/9, 174b/8, 174b/10, 192b/4,
204b/1, 218a/2, 222a/11, 224a/1,
231a/2
. ol- Kabul edilmek, kabul olmak
82b/1, 106b/9
313
aba (A.) i. Kabza 71b/7
a sf. Ka 85b/8, 101a/11
a- Kamak, savumak 50a/3, 78a/2,
95b/11, 195b/10, 231b/1
a.a var- Kamak 95a/5
aan zf. 1. Her ne vakit, ne zaman, ne
zaman ki Eydr, y aan rev
ola ki, anu nimetin yiye-
106a/2, 106a/6, 142b/4, 228a/2,
241a/11
2. Nasl Bama gerek-idi, sen
bi kez badu, bizm
obetmze aan ly
olsarsn?179a/8
ar- Karmak 100a/7
aur- bk. ar- 44b/5
adar (A.) e. Kadar, miktar, denli,
derece 15a/5, 68b/2, 97a/11,
104b/2, 113a/2, 154a/11, 221a/1
adarca e. Kadar, denli 166a/3
addese-allhurahulazz(A.)c.Allah
mukaddes ve mbarek eylesin, aziz
ruhlu olsun. 4a/1, 64a/7, 138a/11,
184b/1
ade (A.) i. Kadeh
adem (A.) i. Ayak, adm 34a/11,
115b/6, 122a/9, 154a/2, 232a/8
adem ba- Ayak basmak, gelmek
138a/7, 182a/6
adem o- Adm atmak 122a/9
adem-gh (A.F.b.i.) Abdest-hne
180b/3
adm (A.) sf. Eski, nceki, evelki
169b/3
dir (A.) i. Gc yeten 61a/3
adr (A.) i. Deer, itibar 224b/8
file (A.) i. Kafile 95b/5
fir (A.) i. Kfir, Hakk tanmayan 41a/4,
119a/10, 178a/1, 229b/3, 229b/5

. it- Kfir yapmak, kfirletirmek
41a/5
. ol- Kfir olmak 11a/4, 44b/2,
104b/11, 185b/2
sab ve kfir ve mrik 125a/11
firlik i. Kfirlik 218a/6
aftn i. Kaftan 9a/2, 10a/6, 217a/5
kd (F.) i. Kt 32a/11, 54b/8, 111b/4,
167b/2, 230b/7
ahhrl i. Kahredicilik, yok edicilik 214a/9
khil (A.) sf. Tembel, gayretsiz, yava
41a/9
k. ol- Tembel olmak, gayretsiz olmak
100a/1
ahr (A.) i. 1. Zulm, eziyet Eydr: lh, bu
krki baa ey retde gnderd,
imdi ahr retine girdi.92b/2
2. znt, keder Nid geldi ki, y
Rba far bizm ahrmuzu
yetidr ki erenler yolnda omz
65b/1
. it- Eziyet etmek, zulm etmek
192b/11
a (A.) i. Ktlk
. ol- Yokluk ekmek, alk ekmek
52a/10, 62a/7, 138b/11
al i. Ktlk, yokluk 27a/7
314
im sf. Birinin yerini tutan, birinin
yerine geen 224a/10
a- almak, vurmak 16a/1, 83a/10,
83b/8, 154a/7, 171a/10, 196b/1,
211a/8
apu a- 51a/5, 83a/10,
83b/8, 146b/6, 154a/7, 171a/10,
189b/6, 196b/1, 211a/8
a- fkelenmek, kzmak 42b/7, 49a/7,
109b/2, 206b/3
mellet a- 98b/11
l (A.) i. Sz, laf
l u l 4a/4
al- 1. Var durumda olmak, mevcut
bulunmak mer ve Aln
abr arr almad 15a/6,
185b/8, 202b/4, 211a/3, 228a/4
2. Miras olarak kalmak Kii var-
d, veft itdi. o ml ald.
40b/5, 207a/8
3. Bulunmak, olmak Bir gn
evde kimse almad. 212b/1,
4. Olduu yerde veya olduu
halde durmak Bir ar anas
vard, yet afdi, oturmu
almdur 13a/10, 54b/7, 58a/7,
215a/6, 215a/7
5. Zaman belirtilen miktarda
bulunmak Dny az nesnedr.
Bu azdan az zamn almdur.
220a/7
6. Muhta olmak dem ol n
anat ide, ala itiyc
almaz. 36a/5, 227b/1,
7. Bir eyin etkisine maruz kalmak
Eger bi atludan bir ziyde olsa
anu cemi gnede
alurlard.241b/6
.m ol- Mevcut olmak 65b/2
acibe al- 145b/3, 226b/11,
acebe al- 42a/3, 95a/11, 230b/9,
232a/4, ciz al- 28b/8, 30b/1, 66a/6,
81b/10, 144b/8, 144b/10, 198b/5,
221b/6, arada al- 126b/2, b al-
184a/6, 213a/6, borlu al- 57b/6,
chil ve mhmel al- 199b/4, diri al-
16b/11, fil al- 70a/3, asret al-
36b/6, ayrn al- 32a/2, 91a/4,
91b/10, 114b/8, 117a/9, 133b/1,
144b/2, 145a/3, 164b/1, 177a/4,
185a/2, 219b/5, 220b/10, 233b/4,
ayrn ve ser-gerdn al- 93b/8,
ayretde al- 29a/10, 39b/11, arr
al- 163b/8, marm al- 70a/1,
mutaayyir al- 28b/4, 68a/6, 81b/11,
mflis al- 50a/10, 179b/7, nevmd
al- 157b/6 , abr ve arr al-
165b/4, usuz al- 28b/9, ydigr al-
4b/1, yalnca al- 50b/1, yaluuz
al- 63b/4, 87a/7, yosul al- 49a/8
alb (A.) i. Gnl, yrek 209a/6
aldur- Yukar doru hareket ettirmek
156a/4, 172a/4, 173b/6, 211a/11,
229b/4
lb (A.) i. Kalp
cn lba gir- 180b/10
al- Gitmek zere yerinden ayrlmak
225b/3
315
alan i. Kalkan 89b/10
am i. Kam 41a/10, 109b/3, 146a/11
. ur- Kam vurmak 146a/11
kmil (A.) i. Noksansz, mkemmel,
olgun 7a/8, 48b/5, 138b/2,
167b/1, 170b/3, 189b/1, 199a/7,
216a/9, 224a/8
k. ol- Mkemmel olmak, eksiksiz
olmak 156b/7
amu i. Herkes, hepsi 14b/2
an i. Kan 93a/1, 107a/7, 128a/11,
237b/8
. it- nsan ldrmek 115a/7
. ol- 1. Kanlanmak, kanlanm
Avrat vard ki otara, grdi ki
an olm. 49a/9
2. Byk bir znt iinde
olmak Gzleri olu an olm-d
160b/3
. revn ol- Her yan kana bulanmak
67a/11, 103a/11, 194a/10
an- Yeme veya ime isteini doyasya
karlamak 28b/11
anat (A.) i. Yeter bulma, yetinme
. it- Yetinmek, az eyle iktifa
etmek 36a/5, 47a/7, 64a/3
anat i. Kanat 97a/11
anda zf. Nerede, nereye 12b/5, 34b/5,
80b/7, 109a/6, 126a/8, 142b/10,
210a/4
andan zf. Nereden 34b/7, 59b/8, 70b/3,
116a/7, 145a/10, 172a/8, 228a/5
andl (A.) i. Kandil 63a/1, 194a/6,
194a/7
an sf. Hangi, hangisi 8b/9, 38b/4, 79b/3,
109b/1, 154a/8, 168b/5, 194b/6,
234a/11
an zf. Hani, nerede 10b/10, 45b/3,
144a/10, 236a/7
anlu i. Katil 56a/1, 107a/7
ap- Yakalayp almak, kapmak 52a/2
.m ol- Yakalayp alm olmak 21a/2
apan- Kapal duruma gelmek, kapanmak
200a/8
apara i. Simsiyah, kararm
. ol- Simsiyah olmak, kararmak 31a/9,
177a/4
apu i. Kap 15b/11, 28b/3, 92a/10, 123b/4,
154a/9, 236a/2
. a- Kapy almak, kapya vurmak
51a/5, 83a/10, 83b/8, 146b/6,
154a/7, 171a/10, 189b/6, 196b/1,
211a/8
. ur- Kapy almak 28b/3
ar i. Kar 119a/9, 119a/10
ar d- Kar yamak
kr (F.) i. 128a/1
k. it- Etki etmek, tesir etmek 32a/1
ara i. ve sf. Siyah, kara 33a/9, 127a/9,
127b/1, 204a/6, 222b/4, 222b/6,
222b/11
. ol- Kararmak, siyahlamak 127b/1
. yaz Esmer (erkek) 204a/6
.ya boyan- Karalara brnmek 222b/6
arala- Yazvermek, yazmak 54b/8
araulu i. Karanlk 55b/2, 72b/6, 146b/6
arr (A.) i. 1. Devam, sreklilik, yerinde ve
sznde durma Anu fikr ve
316
endesi Tar ola -celle ve al-.
Ve da arr rm Tarun
ola 154b/9, 231b/6,
2. Rahat, huzur mer ve
Aln abr arr almad.
15a/6
. alma- Sabr kalmamak 15a/6,
163b/8
. it- Bulunmak, durmak 122b/9,
137a/5
. tut- Devaml olmak, yerinde
durmak 115a/5, 184a/1, 191a/10
. ve arm dut- Devaml olmak 5b/2
rm ve arr ut- 185a/6,
abr ve arr al- 133a/7,
165b/4
arr- 1. Rengi karaya dnmek,
siyahlamak Sora an dinde
grdi, yzn bir yan
ararm. 60a/3, 155b/3
2. Kederlenmek, can sklmak
Yaramaz szden gller
ararur. 5b/10
arart- znt duymasna yol amak
gli arart- 113b/5
arava i. Cariye, hizmeti 24a/10,
116b/11, 117a/7, 173b/7
krbn (F.) i. Kervan 79b/4, 80a/11,
99b/6, 187a/8, 231a/4
cem-i krbn 99b/6
krbn sf. Kervana ait, kervan
halkndan olan 231a/5
krbn-sary Kervansaray, han 90a/10,
90b/2, 187a/9
arda i. Karde 17a/11, 45b/7, 84b/4, 92b/9,
160a/1
ara i. Karga 187a/9
ar i. Yal, ihtiyar 13a/9, 25a/8, 46a/1,
84b/11, 134b/4, 146b/9, 202b/1
arcu i. htiyar, yal kadn 135a/2,
135a/10, 135b/1
arn i. Karn 19b/6, 43b/5, 66b/1
arnca i. Karnca 11a/9, 25a/10
arnda bk. arda 18b/9, 200a/11
ar- 1. Bir araya gelmek Nin cemata
gelmezsin, ala armaz--sn?
37b/6, 115a/6, 115a/8, 147b/10
2. Karmak, bozulmak dem
zamnndan bu deme ne adar fitne
oldysa al armadan old.
202b/6, 202b/7
ardur- Kartrmak 80b/11, 240b/7
arn bk. arn 107a/3, 122b/8, 132b/6,
142b/4, 152a/6, 228b/4
aru i. Kar 6b/3, 18a/10, 97b/9, 133a/10,
135b/8, 167a/2, 208a/9
. var- Karlamak 64b/2
. gel- Karlamak, karlamak iin
gelmek 65a/4
. ur- Karsnda durmak 215a/7
. ut- Kardan grlecek ekilde
tutmak, kar tutmak 97b/9
arula- Karlamak 51a/10, 93b/2, 121b/1,
212b/11
arre (A.) i. drar kab 136a/10, 210a/1,
210a/5
ad (A.) i. Niyet 82a/2,
317
. eyle- Kastetmek, yapmaya
davranmak 29a/8
. it- Niyet etmek 45a/1, 45a/2,
92b/6, 103b/9, 145a/4, 163b/4,
163b/5, 192a/8, 234a/1
ar (A.) i. Kk, saray 130a3
ab (A.) i. Kasap 57b/4, 57b/5
a i. Ka 16a/5
at i. Huzur, yan, nezd, kat 49b/9, 68b/4,
107b/5, 153b/9, 234b/4
at(A.) i. Kesme, geme, gitme, kat
etme 64b/9, 93a/10
. it- Yol almak, kat etmek 64b/9,
93a/10, 182a/4
at- Eklemek, katmak 66b/10, 109a/5
aen (A.) zf. Asla, hibir vakit 51b/4
at 1. sf. Ar, ac Bu sz ol kiiye at
geldi. 228a/5
2. zf. ok, pek, fazla, gayet
Hrn bu sz-ile da at
alad.85a/4, 97a/1, 116a/11,
142a/9
3. sf. iddetli, sert N-gh bir
gice at yamur yad 97a/1
. dut- Sk tutmak 38b/5
. ut- Sk tutmak 136a/5
t(A.) zf. Kesin, ak olarak 61a/4
at bk. t 77a/5
atiyyet (A.) i. Kesilme, kesinlik 72a/11
atlan- Dayanmak, tahamml etmek
93b/8, 129a/6
are (A.) i. Damla 22b/5, 22b/6, 33b/3,
61a/5, 61a/9, 127b/6
av (A.) sf. Kuvvetli, gl 118b/1, 213b/6
. ol- Gl olmak, kuvvetli olmak 5a/2,
5a/10
avil bk. avl 57a/10
avim bk. avm 179b/1
avl (A.) i. Sz 93b/3, 172a/2, 192b/9,
210b/4
avm (A.) i. Kavim, halk, topluluk, millet
6b/8, 22a/7, 26a/4, 60b/9, 83a/5,
111b/1, 226a/3, 240a/5
avu- Grmek, bulumak
aa avu- 148b/1
avudurc i. Kavumay salayan arac
158b/2
ayulu i. Kaygl, endieli, zntl 51a/9
ay i. Kayg, znt,dert, tasa 70b/2
ayn i. Hsm, akraba, e-dost 203a/1
ayr- 1. Endielenmek, tasalanmak,
kayglanmak h ayrma. Dilerse
her gn gelem saa ilim gredem
199b/6
2. Kurtarmak, ilgilenmek olum
da snd. Cemisinden
ayrmazam amm sen r
gerekdr. 62b/1, 62b/3, 136a/4
ayna- 1. Comak, coup tamak Anu
muabbetinde aynaya, rzn
virmeye mi dirsin? 74b/8
2. Dalgalanmak, alkalanmak,
kprmek Klini a rmana
adlar. a aynad, ad 238a/8
aynar sf. Kaynamakta olan, kaynayan
77b/4
az- Kazmak 20a/11, 81b/3, 116a/8, 183b/5
318
a (A.) i. Allah tarafndan takdir
edilen ey, kaz
. it- Yerine getirmek, kabul etmek
128a/2, 128a/3
azan- Elde etmek, salamak, kazanmak
50b/5
az i. Kazk 23b/1
a (A.) i. Kad, eriat hakimi 45a/9,
97b/11, 147a/7, 241a/3
azl i. Kadlk, hakimlik
. it- Kadlk etmek 147a/11
kebr (A.) sf. Byk, ulu
meyi-i kebr 190b/1
kee sf. Kaba kumatan yaplm, kee
91a/10
kei i. Kei 118b/7, 118b/8
kedi i. Kedi 72b/5, 206a/1
kefret (A.) i. Bir kabahatin aff iin
denen karlk 142a/6,
k. eyle- Karlk olarak kabul etmek
210b/1
kefen (A.) i. Kefen 20b/1, 20b/5, 151a/1
k. eyle- Kefen yapmak 215b/7
k. it- Kefen yapmak 215b/9
abr u kefen 20b/9
kehf (A.) i. Snak, snacak yer
ab- kehf 6a/11
kelm (A.) i. Sz 4a/4, 5a/11, 203a/9,
209b/4
kelb (A.) i. Kpek 6a/11, 34a/2, 200b/11
kelici i. Sz, laf, lakrd
k. it- Konumak, sz sylemek
136a/1
kelimt (A.) i. Kelimeler, szler 26b/11,
167a/11, 169b/6
kelime (A.) i. Kelime, sz 44b/9, 138a/5,
161b/7, 163b/11
k.-yi ehdet getr- Kelime-i ahdet
cmlesini sylemek, bu cmleyi
syleyerek Mslman olmak 32b/3,
45a/1
kell (A.) zf. Hi, asla, katiyen
ve kell 154a/6
keml (A.) i. Olgunluk, eksiksizlik, yetkinlik
5a/3, 15b/10, 122a/9, 133b/9,
154a/3, 217a/11
env- ulm ve keml 162b/4,
fal- ilm keml 22b/5,
ilm keml 199b/4
kemlt (A.) i. Olgunluklar, mkemmellikler
143a/3
cem-i kemlt 143a/3
kemer (F.) i. Kemer 74a/6
kemne (F.) sf. Hakir, aa, hor, ciz
61b/11, 131a/11
kemcek i. Kemikik, kk kemik 124b/4
kemr- Kemirmek 124b/4
kenr (F.) i. Ky, kenar 17a/6, 58a/7,
110b/7, 179a/6, 204b/10, 241a/11
kend / kendi zm. Kendi, kendisi 5a/6,
22a/8, 58b/8, 35b/4, 76b/5 76b/11,
102b/6, 129b/8, 154a/2, 163a/9,
192a/1, 200b/3, 229b/7, 240b/55a/3,
, 168b/11, 240b/10
k. zine gel- Kendine gelmek, zne
dnmek 8a/6, 10b/9
319
k.den git- Kendinden gemek,
kendini kaybetmek 24b/10,
35b/9, 175a/6
k.ye gel- Kendine gelmek 54b/4,
94a/4, 96a/7, 104b/7, 110a/8,
155a/6, 214b/2
kendz zm. Kendisi 59a/10
kepenek (F.) i. Keeden dvlerek
yaplm kolsuz, dikisiz
giyecek 91a/10, 91b/1
kermet (A.) i. Ermi kiilerde bulunan
olaan st hal, mucize, hrmet
9a/8, 48b/5, 119b/8, 156b/4,
182a/10, 231b/7
kerem (A.) i. Cmertlik, iyilik, el
akl, ba 50b/9, 51b/3,
97a/11, 114a/8
k. it- yilik etmek, cmert
davranmak 157b/10, 215b/6
a ve kerem it- 33a/7, ilm
ve kerem 140a/3, lf kerem
33a/6, lf kerem it- 33a/3,
aib-i kerem 51a/11
kereml i. yilik sahibi, cmert 50b/8
kerm (A.) i. Kerem sahibi, cmert
41b/9, 89a/2, 199a/6
kerpi i. Yap ta, kerpi 75b/11
kerre (A.) i. Def, kez, kere 72a/6,
113a/2, 135b/2, 158b/7, 188a/6,
209a/11, 222b/11
kerrem-allahu vechehu (A.) c. Allah
onun yzn aartsn.
Anlamnda olan bu sz Hz.
Alinin adyla birlikte
kullanlmaktadr. 22a/6, 143b/8,
215a/9
kes- 1. Kesmek Byledr ki, elini ayan
keseler, an aalar, yaalar klini
gge avuralar. 180b/5, 181a/7,
223b/2, 229b/1, 231a/11, 238a/3
2. Son vermek, gidermek Benden
itidu gide, vafemi kesesin ve
biri da n-gh benden evvel
lesin. 139b/6, 229a/2
3. Bir eyden yoksun brakmak,
vermemek Bel gnderd abr
itdm, kr itmedigm in nimeti
benden kesmed, abr itmedegm
in bely dyimitd, dirdi.
38a/10, 73a/1
4. Geii nlemek, tutmak,
kapatmak Bir loma in bir mecz
dostn isteyp bunca yollar kese,
da dne 104a/6
5. Kopartmak, paralamak Rba
atna vardlar. Grdiler et yir,
diiyle keser. Eyitdiler, bau yo
mdur ki dile kesersin? 72a/10,
72a/11
murdn kes- 185a/9, amau
kes- 47b/4, 121a/2, 149b/6, 191b/11, 229a/2,
m kes- 10b/11, 150a/1
kesb (A.) i. Kazanma, elde etme 99b/9,
116a/1, 139b/1, 166a/7, 230b/3
k. it- Kazanmak, elde etmek 83b/5,
123a/8
kesek i. ri ve sert toprak paras 59a/4
kesici i. Kesme iini yapan kimse 157a/3
320
kesik sf. Kesilmi olan 239a/3, 239a/16
kesil- 1. Bitmek, tkenmek
brhm nafaas kesildi.
r gn um yidi. 101a/9,
124b/9
2. Ayrlmak, uzaklamak yle
uzlet itdi ki, cem aldan
kesildi.25a/5, 73a/2, 187b/8,
203a/5
3. Kesilmek Mlik eydr, eli
kesilsn. 41a/10
mi kesil- 10b/8
kesk bk. kesik 237b/7
ken (F.) sf. eken, ekerek
k. ber ken Zorla, eke eke,
gtrerek 103a/9
kef (A.) i. Ama, meydana karma
k. ol- Meydana karlmak 103b/2
ke (F.) i. Kei 154a/3, 175b/10,
175b/8, 176a/1
keke (F.) zf. Keke, ne olurdu 228a/8
kethdalu i. Kethdalk
k. it- Kethdalk yapmak 123a/1
kez i. Kere, defa, kez kr. keze 16a/8,
43a/6, 74a/8, 101a/1, 124a/2,
164b/7, 182a/1, 208a/8, 233b/2
keze i. Kere, kez, defa kr. kez 97a/1
ble (A.) i. Kble 220a/4, 224a/1
dve (A.) i. Kendisine uyup ardndan
gidilecek kimse 184b/4
r- armak, seslenmek, yalvarmak,
dua etmek 50a/8, 94b/4, 137a/3,
240b/4
l i. Kl 65b/2, 69b/2, 69b/4, 216b/9
l- Yapmak, etmek, eylemek, klmak
anlamnda yardmc fiiller yapar.
53a/9, 112b/6, 62b/7
.m ol- Klm olmak, yerine getirmi
olmak 134b/8
acibe l- 80b/4, ar l-
77b/11, baa l- 53a/9, cn teslm
l- 60a/2, 93a/2, 94a/1, 131b/8,
138a/5, 173b/7, diri l- 121a/10,
141b/2, du l- 112b/6, esrrdan
l- 131a/10, gnh l- 38b/5, acc
l- 29b/2, 29b/5, 64b/10, 101b/1,
134a/1, 135a/2, 136b/4, 219b/11,
alvet l- 29a/8, avle l- 107b/9,
127a/2, ayrn l- 55a/8, mnct
l- 62b/7, namz l- 27b/5, 28a/11,
28b/4, 29a/2, 32b/6, 53a/8, 62b/5,
63a/8, 64a/10, 67a/10, 68b/7, 68b/9,
72b/2, 77b/8, 77b/10, 80b/2, 80b/4,
80b/5, 92a/4, 98b/2, 100a/10,
108b/9, 127a/3, 135b/8, 141b/4,
141b/5, 141b/8, 157b/6, 165b/8,
172a/10, 184b/9, 193a/10, 219a/4,
221a/6, 222b/5, 224b/10, 225a/1,
226b/10, 229a/7, 229a/9, 233b/5,
233b/10, 238b/7, nefes l- 32a/4,
nid l- 46b/7, 56b/9, 63b/11,
153b/5, nr l- 194b/5, r l-
46b/3, 81b/5, rz l- 227a/4, selm
l- 14b/5, tecell l- 64a/2, tvbe
l- 49b/4, 106b/3, yav l- 69b/9,
90a/3, 175b/1
zr l- 10b/6, 176a/9, zrllar l-
55b/7, ziyret l- 24a/2
321
l i. Kl 26a/7, 215a/5, 229a/11,
229b/3, 229b/5
elin lca ur- 215a/5
ln- Yaplmak
yav ln- 94b/3, 223a/8,
235a/7, yavu ln- 71b/3
llu i. Kll 13b/2
r i. Krk says 43b/1, 89b/10, 101a/9,
142a/4, 161a/8, 172b/4, 224b/9
sa i. Kska, maa 166b/1
sm (A.) i. Pay, blk, para 185a/6
. idevir- Paylatrmak, letirmek
79b/1
smet (A.) i. Talih, nasip, ksmet 76a/5,
140b/9, 151a/11, 151b/1
. eyle- lmek, ayrmak 78a/3
. it- Blmek, paylamak 29a/4,
80a/2, 113a/3, 116b/4, 130b/9,
136b/7, 190b/7
i. K mevsimi 59b/5, 92a/6, 119a/9,
133a/8, 225b/8
y- Kymak, acmamak, ktlk etmek
200a/1
ym (A.) i. Ayaa kalkma, ayakta
durma 19b/9
ymet (A.) i. Kyamet, dnyann sonu
12a/4, 78a/1, 84b/10, 135b/9,
142b/3, 158b/3, 213a/10
arat- ymet 26b/1
ys (A.) i. Karlatrma, kyas 120a/2
ymetl i. Kymetli, deerli 9a/2,
142b/8
z i. Kz 45a/10, 89a/6, 162b/10,
165b/4, 196b/5, 221a/11
. arda Kz karde 62a/7
zar- Krmz hale gelmek, kzarmak
yz zar- 237b/10
zuaz i. Kzcaz 194b/2, 221b/2
zdur- Kzdrmak, fkelendirmek 42b/1
zl i. Pahallk, ok rabet grmek,
muteberlik.
. ol- Pahal olmak, revata olmak
107a/9
ki (F.) ba. Ki, iin, maksadyla, zira 9b/7,
10b/3, 18b/1, 28b/3, 55b/3, 70a/9,
96b/3, 100a/1, 131a/6, 153a/4,
170a/9, 238a/1
kibr (A.) i. Bykler, ulular
meyi-i kibr 162b/4
kibir (A.) i. Kibir, byklk taslama kr. kibr
218b/3
kibr (A.) i. Kendini beenme, byklenme
kr. kibir 241b/8, 241b/9
k. it- Byklenmek, kendini beenmek,
kibirlenmek 241b/11
kibriy (A.) i. Byklk, ululuk 9a/10
kii i. ve sf. Kk 164b/11, 165a/3,
221b/10, 221b/10, 222a/1
k. bil- Az olduunu dnmek 18b/2
k. dutmu ol- Kk grmek,
nemsememi olmak 18b/2
k. gr- Az olduunu dnmek 18a/11
kiilk i. Kklk 61a/1
l (A.) i. Sz
. u l Dedikodu 4a/4
kle (A.) i. Kile, lek 45a/3
kild (F.) i. 1. Anahtar Anu szleri hep
gller mabldur, dkeli
322
mkiller kildidr 56a/9,
214b/8, 214b/9
2. Asl, kaynak Amm Eb
anfe ile obet iderdi. ey
Cneyd: ilm kildi idi. 89b/4
kilm (F.) i. Kilim 15a/10, 15a/11, 25b/1,
72a/1, 72a/3, 127b/2, 127b/4
kim zm. 1. Ki (Balama zamiri) d
didi kim, an Tar grd
mi?10b/10, 12a/6, 65a/6,
101b/1, 140a/8, 206a/2
2. Kim (Soru zamiri) ululuna
ba ki kime olmsn, an
gr, fikr eyle.18b/1, 30a/5,
120b/8, 124b/3, 137b/7, 156b/7,
193b/2
kimesne i. Kimse 173a/9
kimse i. 1. Kimse, kii Amm, bu i bir
kimsedendr ki, anda ml ceml
gemez dirler, giderler.24b/2,
124b/10, 240b/4, 241b/1
2. Hi kimse kimseye myesser
olmamdur.97a/5, 108b/7,
122a/8, 170b/5, 213a/5
kir i. Kir, leke
k. ol- Kirlenmek, lekelenmek 207a/7
kirde (<F. girde) i. Bir eit pide, tandr
ekmei, girde 190a/8
kiri (<A. kir) i. Kira, bir eyin
kullanlmasna bedel olarak
verilen cret 42a/10
k. ye ut- Kiralamak 42a/10
kse (F.) i. Kese, torba 9b/6, 52a/11, 74b/2,
79b/6, 80a/6, 85a/9, 137b/9
kisvet (A.) i. Elbise
k. dile- Elbise istemek, giyecek dilemek
50b/4
kii i. Kii, kimse , insan 9a/7, 12b/6, 55b/5,
86a/4, 98a/11, 100a/7, 130a5,
159a/1, 163a/4, 185a/10, 238b/10
kitb (A.) i. Kitap, eser 7a/3, 19a/2, 25b/6,
46a/10, 160a/8, 182b/1, 218b/11
kiyset (A.) i. Anlayllk, aklllk, zekilik
143a/3
o- / oy- 1. Brakmak, terk etmek,
vazgemek Develeri od, andan
ad, Kfeye vard 17a/4, 31a/11,
125b/4
2. Bir eyi, bir yere brakmak seni
yirne oyalar, Mnkir ve Nekr
geleler, saa sul ideler 106b/3,
111b/6, 121b/9, 127b/3, 144a/2
3. Brakmak fiyet oldur ki, kend
ii Tarya oyasn. Bel oldur
ki, Tarnu iini nefse
oyasn.11b/7, 79b/10, 80a/4,
108a/11, 151a/6, 151a/10, 188b/7
4. Msaade etmek, izin vermek
Diledm ki elin utaydum, omad.
17a/8, 107a/11, 107b/2, 123a/1,
146b/3, 183a/7, 210b/10, 234a/2
5. Yanna brakmak asan yanna
od, resl aa du eyledi. 22b/11,
199b/1
.u vir- Serbest brakdlar, brakverdiler
29a/8, 223b/7
323
.vir- bk. .uvir- 146b/3
elden oy- 185a/11, 202a/1,
emnet o- 79b/9, ra o- 20b/6,
az o- 241a/3, melden oy-
73a/3, murdr o- 110a/7, yi
o- 116a/6
oca i. htiyar, yal 220a/2, 231a/6,
231a/7, 231a/8, 231b/2
. it- Yalandrmak 202a/7
ocal- Yalanmak, ihtiyarlamak 22a/5
ou i. Koku 51a/9, 76b/3, 105a/10,
182a/7, 210a/3
oul sf. Kokusu olan, kokulu 111b/7,
111b/8
oulu bk. oul 240b/3
ol i. Kol 62a/10, 62b/1
ola i. Eein semerini balamak iin
kullanlan yass kemer 187b/3
oltu i. Kol, koltuk 96b/2
on- 1. Bir yere inmek Ol uuaz
yidi, idi. Yine ol aaca ond
116a/10, 194a/9, 194a/10
2. Bir yere inip oturmak,
konaklamak, konuk olmak
Eydr, bu krbn-saryda
onaram. 90a/11, 90b/3, 113b/3
ondur- Misafir etmek, arlamak
184a/4
on i. Komu 73b/8, 146b/9, 195a/10,
213a/2
onu bk. on 37a/5, 59a/5, 67b/9,
151a/10, 212a/5
onul i. Komuluk 78a/10, 147a/8
onu i. Misafir, konuk 53a/1, 162a/10,
162a/2, 162a/4, 190a/7, 237a/4
. ol- Misafir olmak, arlanmak 59a/4,
99a/11, 99b/7, 99b/8, 113b/2,
158a/2
onulu i. Misafirlik
. it- Misafir olmak 240b/3
op- Ortaya kmak, meydana gelmek,
zuhur etmek 198a/2
vz op- 136a/6, ymet op-
60b/5, 96a/6
opar- Yerinden ayrmak, almak 183b/5
or- Korkmak 31a/10, 84b/9, 93a/6,
120b/8, 145b/1, 183a/10, 228a/3
ora sf. Korkak 11b/4
oru i. Korku 27a/11, 35a/8, 86a/10,
121a/9, 189a/7, 225b/2
. vir- Korkutmak 203a/11
orut- Korkutmak 41b/6
orulu sf. Korku veren, korkutan, korkulu
70b/2
oru- Korumak, esirgemek 40b/11, 133b/8
orun- Korunmak, d tehlikelerden
esirgenmek 187a/11
o- Arkada olarak vermek, katmak, yanna
vermek 173b/2
otar- Pien yemei baka kaba boaltmak
49a/6, 49a/9, 77b/4
ov- Uzaklatrmak, defetmek 188a/11,
200b/11
oy- bk. o-
oyun i. Koyun 21a/1, 35b/3, 48b/11, 51a/3,
91a/11, 127a/3
324
. sr- Koyun otlatmak, koyun
gtmek 127a/6
kpri i. Kpr 91b/7, 166b/5, 166b/7
kk i. Kk 25b/9, 207a/6
kr i. Kr 33b/9, 45b/11
kk (F.) i. Kk, kasr 31a/1, 116b/10
ky (F.) i. Ky 139a/4, 139a/7, 162b/8
ubbe (A.) i. Kubbe 12a/10
uc- Kucaklamak, barna basmak
96a/8, 96b/4
u- bk. uc- 163a/9
udret (A.) i. G, kudret 31b/10, 71b/7,
98b/5, 178a/7, 214a/9
. dile- G sahibi olmay istemek
44a/11
uds (A.) i. Kutsal
ad-i uds 12a/9
ul (A.) i. Kul, kle, hizmet eden 15a/3,
104a/8, 139a/2, 168a/8, 187a/6,
204b/4
. ol- Kle olmak, hizmetinde
bulunmak 75b/2, 97b/6
ula i. Kulak, iitme organ 14a/10,
71a/11, 93a/1, 103a/5, 178a/9
ull bk. ullu 97b/6, 178a/10, 207b/6
ullu i. Hizmet etme, hizmette bulunma
62b/11, 104b/11, 123a/8,
176a/11, 222a/10
. eyle- Hizmet etmek, kulluk
yapmak 123a/3
. it- Hizmet etmek, hizmette
bulunmak 102a/4, 104b/1,
122b/11, 123a/1, 123a/2
ullu i. Hizmeti 22b/2, 23b/5
um i. Kum 101a/9, 183b/5, 183b/7
uma (A.) i. pek, yn vb.den yaplan
dokuma, kuma 44b/5, 80a/1,
144a/2, 231a/6
ur- Dzenlemek, hazrlamak, yerletirmek
40b/11, 104b/3, 158b/5, 224b/9
urn (A.) i. Kurn- Kerm,
Mslmanln kutsal kitab 6a/1,
30a/3, 52a/9, 96a/9, 146b/1, 190a/2,
201b/9
. oku- Kurn- Kermi okumak 50b/3,
55b/7, 81a/8, 95b/7, 98b/1, 107a/1,
142a/4, 142a/6, 201b/5
yet-i urn 146a/9
urb (A.) i. Yakn olma, yaknlk 128b/10,
182b/9
. bul- Yaknlk bulmak 184a/11
.- heybet Ululua yakn olan, ululuk
sahibi 122a/6
urbn (A.) i. Kurban 236b/10
. it- Kurban etmek 96b/11, 160a/1
urd i. Kurt 115a/11, 127a/3, 128b/3
ur sf. Kuru 47a/6, 77b/2, 149a/8, 219a/7
urtar- Kurtarmak 32b/9, 34a/1, 133a/1,
198b/5
urtl- bk. urtul- 11a/11, 44b/7, 84b/4,
85b/1, 230a/3, 235b/1, 235b/3
urtul- Kurtulmak, selamete kmak, rahata
ermek 33b/7, 54a/4, 84a/3, 129a/11,
230b/3
uru i. Kuru 124a/8
uru- Kurumak 148b/7, 149a/4
urul- Hazrlanmak, kurulmak 23b/1, 95b/6,
158b/6
325
ur (A.) i. Noksan, eksiklik, ihmal,
kabahat, tedbirsizlik 232b/4
u i. Ku 67b/11, 121b/6, 228b/9
. ol- Ku gibi olmak 125b/1
uan- Sarmak, kuanmak 125a/1,
222a/8
uat- Balamak, kuanmak 74a/6
uaz bk. uuaz 116a/6
uuaz i. Kucaz, zavall ku
116a/10, 116a/8, 119a/11,
194a/9
ulu i. Gnn sabah ile le
arasndaki blm, kuluk vakti
. vat Kuluk vakti 215b/5
t (A.) i. Azk, yiyecek 21b/11
ub (A.) i. Bir konuda geni bilgisi ve
salhiyeti olan kimse 122a/4,
206a/8, 206a/9, 206a/10
.- vat Zamann kutbu 206a/7
uvvet (A.) i. G, kudret, kuvvet
65a/11, 93b/8, 108a/2, 183b/11,
224b/6
.-i muabbet Sevginin kudreti,
muhabbetin gc 193b/11
uvvetl i. Kuvvetli 176b/4
uyu i. Kuyu 28b/11, 205a/11, 205b/3,
219b/4
kcek sf. ok kk, kcek 241a/2
kdret (A.) i. Gam, tasa 35b/7
kflen- Kflenmek, kf olumak
147b/4, 147b/5
kfr (A.) i. manszlk, inanmama, kfr
75b/3, 149b/4, 182b/4, 231b/11
kl i. Kl 180b/5, 220b/8, 238a/7, 238b/2
kll (A.) sf. Btn, hep, tamam 74b/8,
157a/5, 165a/1, 191a/11, 240a/7
kp (A.) i. Kp 124b/4
kre i. Demirci oca 123b/5
krk i. Krk 52b/4, 92a/10, 92b/2, 103b/5
krs (A.) i. Taht 95b/6
kst (F.) sf. Kstah, edepsiz, saygsz
k. syle- Saygszca konumak 157a/8,
157a/9
kstl i. Edepsizlik, saygszlk
k. it- Edepsizlik etmek, saygszlamak
93a/5, 129a/5
ky- 1. Beklemek, sabretmek Eydr, aam
yokdur. ab eydr, ben saa
kyeyim.57b/6, 117b/11
2. evreyi gzetlemek, beklemek
m vardur, gemiye
kyerem.54a/10
kydr- Bekletmek 57b/7, 81b/1

L
la ilhe illal-lhu Muammedu reslul-
lhi (A.) c. Kelime-i ehdet
cmlesi: Allahtan baka lah
olmadna ve Hz. Muhammedin
onun peygamberi olduuna tanklk
ederim. 44b/10
laf (A.) i. Sz 136a/5
laa (A.) i. An, bir anlk zaman 17a/1,
19a/3, 19b/4, 62b/10, 128a/1,
173a/6, 178b/7, 225b/3
326
ly (A.) i. Yakr, yarar, uygun
14a/3, 27a/2, 41a/2, 48a/9,
62a/2, 71a/5, 124b/1, 127b/1,
217a/6
l. eyle- Yarar duruma getirmek,
yaktrmak 66a/8
l. ol- Yakmak, uygun gelmek
47a/8, 66a/4, 93b/11, 124b/6,
129a/6, 132b/3, 145b/6, 145b/7,
145b/8, 179a/8
l-cerem (A.) i. Mutlaka, phesiz 47b/4,
143b/9, 181a/2, 181b/1, 218a/3
l-lebbeyk (A.) nl. Senin duana icabet
etmiyorum, niyazn
reddediyorum anlamnda
kullanlmtr 45a/7
l-nar (A.) sf. Esiz, benzersiz 23b/11
lkin (A.) ba. Ama, fakat, ancak 70b/11
lal (A.) i. Deerli krmz bir ta 213b/7
lm (A.) i. Osmanl alfabesinin yirmi
altnc harfi 198a/7
lanet (A.) i. Beddua, ilen, lanet
l. di- Beddua etmek, lanetlemek
149b/3
l. it- Lanetlemek, kovmak 181a/1
l. ol- lenmek, ktln istemek
18b/4
laf (A.) sf. Yumuak, ho, gzel
124a/2, 169b/6, 203b/3,
206a/11, 210a/3, 218a/10
l.-i ma Zamann latfi 158a/8
beyn- laf 191a/3
lafra sf. Ho, gzel 195b/7
lzm (A.) i. Gerekli, lzumlu 217b/7,
217b/9, 219b/10
lebbeyk (A.) nl. Buyurunuz, emir sizindir
efendim! anlamnda kullanlr
45a/6
legen (F.) i. Leen 27a/5
len tern (A.) c. (Sen) beni
grmeyeceksin. 10a/11
leker (F.) i. Asker 5a/9, 5a/10
leif (A.) i. Latifeler, gzel szler 200a/1
l.-i tefsr Gzel szlerin izah 7a/11
leet (A.) i. Tat, zevk, lezzet 46b/1,
130a2, 232a/10, 232b/1
l. bul- Zevk almak, holanmak 76b/8,
219a/8
leetl sf. Tatl, lezzetli 77b/5
libs (A.) i. Elbise 9a/4
li (A.) i. Kavuma, vuslat
l.ya iri- Vuslata erimek, kavumak
176a/2
lisn (A.) i. Lisan, dil
l.ir-resl Resln dili 210b/3
l.ul-ulb Kalplerin, gnllerin dili
170b/6
l.ut-taavvuf Tasavvufun dili 182b/1
loma (A.) i. Lokma 11b/5, 25a/9, 99b/10,
100a/3, 104a/6, 122b/8, 148b/11,
176a/10
ll(A.) i. nci 23a/7
luf (A.) i. yilik, lutuf 51a/10, 149b/10,
202b/11
l. it- yilik etmek, lutufta bulunmak
163a/11
l. u kerem yilik 33a/6
327
l. u kerem it- yilik etmek 33a/3
l. ve ul yilik ve tabat 193a/3

M
man (A.) i. Mnlar, anlamlar 231b/8
m.-yi urn Kurann mns
199a/6
marif (A.) i. Marifetler, bilimler
189b/1, 231b/9
m.-i esrr Srlarn aklanmas
162b/5
m-beyn (A.) i. ki eyin aras, aradaki
ey, ara 240a/8
mdem (A.) ba. Mdem, nk, deil
mi ki 10b/10, 129a/1, 131a/8
mara (A.) i. Maara 92a/1, 115a/11,
117b/8, 135a/3
mabn (A.) zf. Krgn, mahzun olarak
m. it- Skntya drmek, zor
duruma drmek 24b/5
marr (A.) i. Kendini beenmi, marur
5a/2, 203b/1
maabbet bk. muabbet 6a/9, 120b/1,
122a/6, 217b/5, 227b/8
mafa (<A. mahfe) i. Sedye, tabut.
177b/4, 177b/7, 177b/8, 177b/9
maall (A.) i. Yer, mekn 172a/6
maalle (A.) i. Mahalle, oturulan yer
22a/2, 44a/7, 162a/6, 196b/4,
215b/5
mabb (A.) i. Sevilen kimse, sevgili
23b/10, 116b/5, 119a/7,
120a/11, 128b/3
mabbe (A.) i. Muhabbet olunmu,
sevilmi 23b/5, 133a/9, 133b/1
macb (A.) sf. Utanan, utanga 99a/3,
105b/1
madm (A.) i. Hizmet edilen, hizmetinde
bulunulan kimse
m.l iste- Hizmet edilen olmay arzu
etmek 159b/8
mafil (A.) sf. Toplanlacak yer, meclis,
cemiyet 5b/5
mal (A.) i. Canl, yaratk, mahlk
34b/10, 62b/11, 77a/3, 146b/1,
210b/7
marem (A.) i. Gizli olan herkese
sylenmeyen, sr 157a/10
marm (A.) i. stediini elde edememi,
mahrum 6b/8, 98b/10
m. eyle- Yoksun brakmak, istediini
elde etmesine engel olmak 197b/7,
197b/8, 197b/9
m. it- Yoksun brakmak 192a/2, 192a/3
m. al- Bir eyden nasibini alamamak,
istediini elde edememek 70a/1
m. ol- Mahrum olmak, nasipsiz kalmak
193b/3
ma (A.) i. Hususilemi, has, zg
175b/11, 176a/1, 180a/10, 182a/10
mav (A.) i. Yok etme, ortadan kaldrma
m. ol- Yok olmak, ortadan kalkmak
69b/7, 122b/3, 126a/5, 126a/6
ma (A.) i. 1. Ta kendisi Asl bilesin kim
ma- adur. 11a/8
328
2. Zaman yet ul ehli idi.
Bas lib idi. Laf-i ma
idi.158a/8
m.- a Lutfun kendisi, iyiliin asl
11a/8
laf-i ma 158a/8
man (A.) sf. Hznl, tasal,kaygl
m. ol- Hznlenmek, kayglanmak
181b/2
maet (A.) i. Geim, geinme, yaay,
geinmek iin lzumlu olan ey
18b/4, 54b/1
vech-i maet 21b/9
maad (A.) i. Oturulacak yer, minder
m.- d Takv erbbnn Cennette
bulunacaklar makam 12b/5
mam (A.) i. Mansp, mevki, derece,
yer, durak 47a/8, 62b/3, 129a/8,
154a/2, 179a/10, 227a/3
m.- tevd Birlik makam, birleme
yeri 60b/10, 232a/3
mabere (A.) i. Mezar, mezarlk 112b/10
mabl (A.) i. Kabul gren, beenilmi,
ho karlanm 56a/8, 89b/2,
124b/2, 170b/4, 189a/9, 193b/10
m. ol- Beenilmek, kabul edilmi
olmak 207b/6
madr (A.) i. G, kuvvet, elden gelen
ey
m.- beer nsan gc, takati 219a/1
masd (A.) i. stenen, niyet edilen,
istek, arzu, maksat 73a/9,
185a/10
ml (A.) i. Varlk, servet, mal, mlk 6b/2,
24b/3, 74b/9, 85b/3, 98a/7, 107b/7,
138b/5, 166b/6, 231b/2 ,
cem-i ml 50a/9
mlayani (A.) sf. Mnsz, faydasz, bo
eyler
m. syle- Faydasz, bo szler sylemek
87b/5
mlik (A.) i. Sahip, bir eye sahip olan
m.-l-mlk Mlklerin sahibi, Allah
139a/7
ml-dr (A.F.b.s.) Mall, mall olan, zengin
48b/6
malm (A.) i. Bilinen, belli 18a/2, 34a/8,
130a/4, 240a/8
m. ol- Bilinmek, malm olmak 25a/1,
33a/6, 34a/9, 136a/2, 206a/10,
209a/9, 222a/10
mamr (A.) i. Bakml, bayndr 99b/3
man (A.) i. Mn, anlam kr. man 6a/2,
21a/7, 21a/8, 55b/8, 118b/2, 126a/5,
182b/5, 232a/1
mancl (A.) i. Ta ve glle atmaya yarayan
bir sava arac 193b/6
man (F.) i. Anlam, mn kr. man
112b/7, 126a/8, 222a/3
manb (A.) i. Makam, rtbe 217b/5
mara (A.) i. Hastalk
m.- mevt lm hastal 126a/10
marifet (A.) i. Bilgi, hner, ustalk 22b/6,
35b/7, 48a/9, 79a/7, 130b/1, 153b/2,
169b/8, 190b/5, 227b/3
tevd marifet 233a/1
marifetullh (A. it.) Allah anlama 153b/3
329
mareke (A.) i. Sava meydan 41a/2
marf (A.) i. Herkese bilinen,
tannm, mehur
m. ve mehr nl, tannm,
mehur 114b/6
emr-i marf it- 41b/4
masara (A.) i. Elendirici, gln
103b/4
m.ya dut- Alaya almak 103a/1
m-sivllh (A.) i. Allahtan baka her
ey 169b/10
maiyet (A.) i. itaatsizlik, gnah, isyan
37b/9, 105a/5, 150a/3, 153a/11,
188b/7, 220b/1
m. it- syan etmek, itaatsizlik etmek
105b/11, 106a/3
malaat (A.) i. , husus, emir, keyfiyet
161b/5, 161b/10
mam (A.) i. Susuz, kabahatsiz,
masum 232a/11
malb (A.) i. stenilen, arzu edilen ey
123b/4
m.a iri- Arzu edilen eye ulamak
93b/2
mevie (A.) i. t 167a/11
mye (F.) i. Maya, asl ve lzumlu
madde, asl, esas 147a/9,
147a/11, 147b/3
mahar (A.) i. Nail olma, erime
m.- ilm lime erimi olan 146a/2
mar (A.) i. Ho grlebilecek bir zr
bulunan 237b/6
m. dut- Ho grmek, affetmek
37b/7, 44a/7
m. tut- bk. m. dut- 183a/6, 204b/4
mecz (A.) sf. Gerek olmayan, hayal
104a/6
meclis (A.) i. Toplanma, toplant, sohbet
odas, meclis 25a/10, 50a/2,
150b/11, 167b/9, 210b/5
m. dut- Toplanmak, bir araya gelmek
169a/7
m. it- Toplanmak 175a/5
mecm(A.) i. Hep, hepsi, btn, tamam
15b/4, 26b/2, 26b/9, 29a/9, 46a/1
m.- ilm lmin tamam 9a/8
m.- meyi eylerin tamam, hepsi
m. - ulem Alimlerin hepsi, btn
alimler 46a/1
m.- ulm limlerin hepsi, btn ilimler
7a/8
medd (A.) i. medheden, ven 12a/1
meded (A.) i. Yardm, are, imkn 10b/8,
30a/1, 107b/9
m. bul- Yardm bulmak 5a/10
m. eyle- Yardm etmek 29a/11, 96b/7
m. ol- mkan olmak, are bulunmak 5b/6
med (A.) i. vg 98b/4, 99a/1
m it- vmek, methetmek 11b/11
medh (A.) i. Dehete uram, arm,
korkmu
ayrn ve medh 155a/3
medrese (A.) i. Medrese 233a/7
mefre (A.) sf. Meinden veya adr
bezinden yaplm harar 144a/2
meger (F.) ba. Meer, oysa, ancak, gereken
o ki 27b/9, 41a/8, 64a/11, 83b/10,
90b/4, 135a/11, 223a/7
330
mehcr (A.) i. Uzaklatrlm,
terkedilmi
m. ol- Terk edilmi olmak 93a/4
mekn (A.) i. Yer, mahal, blge 240a/4
mekr (A.) i. Dzen, hile, aldatma, tuzak
11a/9, 11a/10, 11a/11, 68a/1
mekteb (A.) i. Okul 122b/9, 143b/11,
187b/5, 202a/2
mellet (A.) i. Sknt, tasa
m. a- Kzmak, fkelenmek
98b/11
melmet (A.) i. Ayplama, azarlama,
knama 61b/1, 123b/7, 203a/4,
217a/1
m. it- Ayplamak, knamak 54b/5,
156b/1
bel ve melmet 114b/5
melek (A.) i. Melek
melekul-mevt lm melei, Azrail
38b/4, 142a/6, 142a/8, 142b/6,
158b/1
melekt (A.) i. Ruhlarn ve meleklerin
alemi
lem-i melekt 91a/6, 91b/2
melik (A.) i. Padiah, hakan, hkmdar
239b/3, 239b/4, 240b/3, 240b/6
mell (A.) i. zntl, kederli 51a/9,
139a/3
m. ol- Kederlenmek, znt
duymak, mell olmak 29b/1,
30a/2, 30b/10, 41a/2, 57a/3,
61b/3, 66b/5, 87a/7, 98b/11,
139a/5, 139a/7, 139a/9, 199a/10
melllu i. zntl olma durumu,
kederlilik 87b/1
meln (A.) i. Lanetlenmi, kovulmu
181b/2
memleket (A.) i. lke, memleket 98a/4,
102b/5, 129a/8, 140b/1, 151b/4,
240b/3
men(A.) i. Yasaklama, nleme, mani
m. eyle- Menetmek, engellemek 26b/10
m. it- nlemek, engel olmak 11b/3,
27a/2, 35b/5, 42a/2, 120b/2,
136b/11, 145a/5, 145b/2, 145b/8,
173a/3, 174b/11, 198a/6, 199a/3
menb (A.) i. Menkabeler, vnlecek
vasflar 7a/3, 7a/8, 22a/5, 22b/1,
142b/10, 207a/5
menfaat (A.) i. Fayda, kar, yarar, kazan
189a/4
menfaatlu i. Kazan getiren, yarar salayan
217b/11
mensb (A.) i. Ait, bal, bir eyle ilgisi
bulunan
m. it- Nispet etmek 182b/4
menzil (A.) i. 1.Varlacak yer, konaklama
yeri Menzil ra, au yo 20a/8,
36b/8, 101a/7, 116b/1, 183b/2
2. Gzergh, yol Ol yneye
badum, menzilmi grdm.
97b/10
3. Makam, rtbe, derece kend
menzilinde yig h mertebeye r
olmaya, dyim terade ola.86b/4
merdne (F.) 1. sf. Yiit, mert Amed ben
seni merdne kii anurdum 157a/2
331
2. zf. Merte, yiite, ere yakr
biimde Eydr, urbn yirine
giderem, merdne gitmek
gerek.236b/10
merdd (A.) i. Reddedilen, istenmeyen
124b/2
merhab (A.) nl. Merhaba 114a/11
meramet (A.) i. efkat, acma, birini
esirgeme 187b/4
merhem (A.) i. Merhem, are, derman,
ila 73a/8
merkeb (A.) i. Binilecek ey, binek
63b/6
mertebe (A.) i. Derece, basamak, rtbe,
mevki 47a/5, 55b/9, 130a/6,
171a/2, 235a/1
mesil (A.) i. Meseleler 209a/11, 235a/9
mesv (A.) i. Ktlkler, fenalklar
m. it- Ktlk etmek, fenalk
yapmak 113b/2
mescid (A.) i. Mescit 40a/2, 45b/3,
103a/10, 127b/10, 163b/10,
176b/3, 215b/3
mesel (A.) zf. Misal olarak, unun gibi,
sz gelii 185a/8
mesele (A.) i. Sorulup karl istenilen
ey, problem, mesele 127b/5,
142a/3, 144b/8, 203a/7
mest (F.) i. Sarho, kendinden gemi
111b/4, 231b/6
m. ol- Kendinden gemek 35b/10,
226a/6
mestr (A.) i. rtl, kapal, gizli
mestre (A.) i. Ak sak gezmeyen,
namuslu kadn 55a/10
meaat (A.) i. Sknt, glk, eziyet,
zorluk
zamet ve meaat 62a/9,
zamet ve meaat ek- 97b/5
meale (A.) i. Aydnlatc alet, kandil
74b/10
meyi (A.) i. eyhler 4a/2, 5a/8, 47a/4,
94a/8, 143a/7, 158a/9, 162b/6,
194a/3, 201a/11
m.-i kebr Byk eyhler, ulu eyhler
190b/1
m.-i kibr Byk eyhler, ulu eyhler
162b/4
m.-i subn Rabban alimler 211a/6
cem-i meyi 89b/2, 94a/8
ekber-i meyi 122a/3
mel (A.) i. Bir ile uraan, megul 4a/8,
14a/9, 19b/2, 37b/10, 58b/10, 89b/8,
151b/6
m.den oy- ini yapmasna engel
olmak, iinden alkoymak 73a/3
m. eyle- Uratrmak, oyalamak 73a/4
m. it- Uratrmak, megul etmek
130b/2, 206b/10
m. ol- lgilenmek,alkadar olmak,
uramak 17b/7, 25a/2, 28b/10,
36a/10, 37b/10, 39b/7, 39b/8, 46b/1,
50b/2, 51b/4, 53b/3, 58a/1, 59a/7,
63a/7, 63a/11, 65a/3, 74a/3, 77a/11,
77b/1, 84a/4, 90b/11, 91b/11, 92a/8,
93b/4, 111b/10, 116b/8, 119a/1,
120b/2, 126b/8, 133b/11, 134a/11,
332
139a/10, 158b/11, 165a/7,
166a/6, 166a/11, 166b/4,
167b/6, 167b/7, 168b/6, 169a/8,
172b/1, 173b/1, 174b/10,
177b/3, 178a/8, 178a/10,
179a/11, 185a/2, 188b/7,
197a/2, 220a/3, 220a/10,
220a/11, 230b/3
mehed (A.) i. Bir adamn ehit olduu
veya bir ehidin gmld yer
199b/3
mehr (A.) sf. hretli, hret
kazanm, n salm 39a/2,
133a/6, 170b/10, 216b/11
m. ol- n kazanmak, tannmak,
hretlenmek 173a/1
marf ve mehr 114b/6
met(A.) i. Mal, elde bulunan varlk
151b/6
mevcdt (A.) i. Var olan eyler,
varlklar 48a/7, 190a/5
cem-i mevcdt 48a/7
mevie (A.) i. t 209b/5
Mevl (A.) i. Allah 104a/11, 155b/11,
234b/9
mevsim (A.) i. Mevsim, sezon 59b/5,
92a/6, 119a/9, 133a/8
mevf (A.) i. Vasflanm.
Vasfolunmu 126a/7
mevt (A.) i. lm
mara- mevt 126a/10
meydn (A.) i. 1. Meydan, alan Yarn
Arat meydnnda nid gele,
bun amuya ilet dinile,
varmazam diyesin, varmayasn
106b/6, 191b/10, 233a/1
2. Sava meydan, cephe Bir mrd
meydna vard, ehd old 177b/3,
177b/6, 177b/8, 178a/1
meyl (A.) i. Gnl akmas, sevme, istek,
eilim, temayl 16b/4
m. eyle- stemek, eilim gstermek,
ynelmek 58b/3, 58b/4
m. it- Eilim gstermek, istemek 58b/1,
115b/3, 195a/2
m. ol- Rabeti olmak, zenmek 179b/4
meyve (F.) i. Meyve, yemi
meheb (A.) i. Mezhep, girilen, takip edilen
yol 19a/5, 175b/10, 194a/2, 217a/1
m. ut- Bir mezhebe girmek, bir yolu
takip etmek 233b/9
mekr (A.) i. Anlan, zikrolunan 39a/2,
52a/9
mr(A.) i. Msra, dize 232b/1
mide (A.) i. Mde, kursak 120a/4, 205a/10
minet (A.) i. Sknt, eziyet, dert, keder
71a/6, 105a/4
mihr (F.) i. Gne
mirb (A.) i. Mihrap 29b/3, 29b/6, 42b/1,
77b/7, 221a/7
Mikl (A.) i. Drt byk melekten biri
46a/7
midr (A.) i. Derece, seviye, l 118b/5
milk (F.) i. Birinin tasarrufu altnda bulunan
ey 74a/1, 106a/4, 106a/5, 120b/10
milket (A.) i. lke, memleket, mlk 166b/6
millet (A.) i. Topluluk, cemaat 10a/11
333
mm (A.) i. Osmanl alfabesinin yirmi
yedinci harfi 198a/7
minber (A.) i. Camilerde hatibin kp
hutbe okuduu merdivenli krs
26b/9, 27a/7, 169a/10, 174b/4,
194a/5, 217b/2
minnet (A.) i. Gnl borcu, minnet
152b/6
minnetdr i. Gnlden borlu ola,
mteekkir
m. ol- Gnlden borlu olmak,
mteekkir olmak 87a/4
mirc (A.) i. Merdiven 237a/9
mr (A.) i. Miras
mr deg- Miras kalmak 85a/10,
192b/3
mil (A.) i. Yirmi drt kratlk bir
arlk ls 89a/7, 173a/4
miskn (A.) i. Zavall, beceriksiz ciz
10a/4, 10a/7, 34a/11, 104b/1,
127b/10, 159b/7
m. it- ciz duruma drmek 115a/2
mil (A.) i. Benzer, e 170b/8, 208a/4,
212a/1, 224a/9
mizb (A.) i. Su yolu, oluk 27b/6
muabbir (A.) i. Ry tabir eden,
yorumlayan 145b/11, 156b/4
mulece (A.) i. la yapma, ila
kullanma 73a/8
mualla (A.) sf. Aslm, asl, havada,
bota duran 91b/9
mumelt (A.) i. Davranlar,
muameleler
env- mumelt 89b/1
mumele (A.) i. Davranma, davran,
muamele 226b/11
muayyen (A.) i. Belirli, belli, tyin edilmi
m. ol- Belirlenmek 40b/4
muayln (F.) i. Deve dikeni ad verilen bir
bitki 205b/4
muabbet (A.) i. Sevgi, sevme, muhabbet
102a/10, 121a/10, 193b/11, 194a/4,
195b/8, 203a/11
ehl-i muabbet 184b/5, uvvet-i
muabbet 193b/11
m. vir- Sevgi vermek, muhabbet vermek
203a/11
muaddi (A.) sf. Hads ile megul olan,
Hz. Muhammedin szlerini
bildirmi olan kimse 17b/6
mul (A.) i. Mmkn olmayan, olmayacak,
imkansz 129a/2
mulefet (A.) i. Muhliflik, uygunsuzluk,
aykrlk, dmanlk
m. it- Kar kmak, kar davranta
bulunmak 216b/2, 216b/8
m. ol- Kart olmak, muhalif olmak
123b/3
mulif (A.) i. Aykr, kart, muhalif
m. it- Dman etmek, muhalif etmek
178a/7
Muammed (A.) sf. Muhammed
mmetinden olan 7a/9, 81b/6
muannatlu Alaklk 74a/8
muayyer (A.) i. Semeli, beenmeye bal
m. it- Semekte serbest brakmak 183a/1
muibb (A.) i. Dost 73b/11, 194b/7,
194b/10, 195a/1, 195a/2, 195b/5
334
mu (A.) i. Kuatan, etrafn eviren
235a/6
mukem (A.) sf. Tahkim edilmi,
salam, salamlatrlm,
kuvvetli
m. ut- Kapatmak, salamlatrmak
205b/5
muli (A.) i. Dostluu gnlden olan,
samimi 69a/7
muhtc (A.) i. htiyac olan, muhta,
yoksul 8b/2, 47b/4, 131b/2,
145a/1, 157b/2
m. ol- Gereksinim duymak, ihtiyac
olmak 62b/4, 184b/1, 228a/4
mutara (A.) sf. Kk, ufak 200b/9
mutaar (A.) i. Ksaltlm, ksaltma
28a/1
muterem (A.) i. Saygdeer 133a/6,
199a/5
muteem (A.) i. htiaml, sayg ve
hayranlk uyandran 133a/5,
199a/6
mubele (A.) i. Karlk verme,
karlama 97b/1
muaddem (A.) i. nde gelen, stn
194a/3, 182a/10, 230b/10,
231a/7, 231a/11
Evliy-y muaddem 162b/4
muadder (A.) i. Takdir olunmu 139a/8
muaddes (A.) sf. Kutlu, mukaddes
5b/6
muarreb (A.) i. Yakn, samimi,
yaknlam 62b/4, 83a/8, 130a9
mum (A.) i. Oturan, ikmet eden
m. ol- kmet etmek, oturmak 167b/1
muted (A.) i. Kendisine uyulan kimse
7a/10, 79a/7, 170b/5, 218b/10
m.-y ar Devrin nderi 210b/3
m.-y al Halkn kendisine tbi olduu
kimse, halkn nderi 135b/6
m.-y al it- Halkn kendisine tbi
olduu biri haline getirmek 23a/5
m.-y al ol- Halkn kendisine tbi
olduu kimse olmak 25a/6
muted (A.) i. ktid eden, uyan, arkadan
gelen 197b/5
mm (F.) i. Mum 69b/1, 69b/2, 158a/2,
158a/5
mnis (A.) i. Samimi, cana yakn, ho
97b/10
m. ol- Cana yakn olmak, ho olmak
55b/4
muntar (A.) i. Bekleyen, yol gzleyen
126a/11
murabba(A.) Bada kurup oturmak. 104b/3
murd (A.) i. Dilek, istek, maksat 43b/9,
78b/1, 102b/7, 121a/6, 185a/9,
225b/6
murabe (A.) i. lemine bakma, dalp
kendinden geme, bakma, gzetme
220a/4
muraa(A.) i. Yamal giyecek 15a/4,
92b/11, 174b/1, 204a/6
murdr (F.) i. ve sf. Kirli, pis 91b/3,
124a/10
m. it- Kirletmek, pisletmek 208b/7
m. o- Kirlenmi bir halde brakmak
110a/7
335
musaar (A.) i. Ele geirilmi, tbi
klnm
m. it- Ele geirmek 46a/2
muib (A.) i. Arkada, dost 45b/7,
189b/2, 204a/3, 206a/8, 234a/2
m. ol- Dost olmak, arkada olmak
201b/7, 201b/9
muaf (A.) i. Sayfa haline getirilmi
ey, kitap, Kurn- Kerm 95b/9
mubet (A.) i. Bela, sknt, musibet
35a/4, 65a/1, 65a/2, 172a/5,
170a/2, 190b/8
muahhar (A.) sf. Temizlenmi, temiz
190a/6
muallaa (A.) i. Braklm, boanm
m.-y elae defa boama 40b/9
mutaarrf (A.) i. Tasarruf eden,
kendinde kullanma hakk ve
salhiyeti olan
m. ol- Kendinde kullanma hakk ve
salhiyeti olmak, evlenmek
62a/7
muavvel (A.) i. Tatvl edilmi, uzatlm
m. ol- Uzatlmak, tatvl edilmek 7a/4
muteber (A.) sf. tibarl, hatr saylr,
saygn 203b/3
muteid (A.) i. tikat eden, inanan, dni
btn kimse 136a/9, 235a/2
m. ol- nanl olmak, itikat etmek
7b/2
mutekif (A.) sf. Bir ibadet yeri veya
trbenin yannda bir keye
ekilerek vaktini ibadetle geiren
180a/11
mu(A.) i. taat eden, boyun een
m. ol- Boyun emek, itaat etmek 189a/7
mumain (A.) i. Gnl kanm, ii rahat,
phesi yok (kimse)
m. ol- i rahatlamak, gnl kanmak
142a/10, 142b/7
murib (A.) i. alg alan, ark okuyan
63a/10
muali(A.) i. renmi, haber alm, bilgili
m. ol- Bilgili olmak, renmi olmak,
haberli olmak 239b/11
muttaf (A.) i. Vasflanan, kendisinde bir
hal, bir vasf bulunan
m. ol- Vasflanmak 189a/3
muvfat (A.) i. Uzlama, raz olma
16a/11, 16b/1, 16b/2
m. it- Uzlamak, raz olmak 16a/10,
23a/10, 110b/1, 115a/1, 225a/5,
237b/3
muvf (A.) i. Uygun, yerinde 157a/6,
159b/1, 210b/4
m. ol- Uygun dmek, yerinde olmak
192b/10, 192b/9
muvaid (A.) i. Tevhdeden, Allahn
birliine inanan 26b/2
mblaa (A.) sf. ok fazla, pek ok 4a/7,
175a/3, 83a/4
m. it- Bir eyi ok bytmek, abartmak
25a/3, 165a/7, 202a/7
mbarek (A.) sf. Uurlu, kutlu, hayrl 6b/2,
32a/1, 69a/11, 86b/7, 133b/2,
146a/11,201b/1, 225a/10, 229a/5
mbted (A.) i. Bir eyi renmeye yeni
balayan, acemi 227a/8
336
mbtel (A.) i. Tutulmu, uram
117b/9
m. ol- Tutulmak, uramak 84b/1
mchede (A.) i. Urama, mcadele
etme, nefsi yenmeye alma
25a/2, 56a/7, 99a/9, 111a/11,
123a/7, 123b/6, 141a/4, 219a/1,
222a/2
m. ek- Nefsi yenmeye almak,
mcadele etmek 185a/1
mcvir (A.) i. Mabet veya tekke
yaknna ekilip oturan, komu
193a/4, 208a/7
m. ol- Mabette kendini ibadete
vererek yaamak 82b/10,
133b/11, 159a/8
mdvemet (A.) i. Devam etme, bir yere
her vakit gidip gelme
m. it- Devam etmek, devaml olmak
188b/8
mdde (A.) i. stek ve iddiasnda inatla
direnen, iddiac 237b/9
mddet (A.) 1. i. Zaman, vakit 50b/4,
108a/7, 172a/10, 189b/4
2. zf. Bir mddet, bir zaman
102a/6, 144b/8, 152a/10,
185a/3, 188b/8, 207b/2, 229b/9
meddeb (A.) sf. Okumu, bilgili,
edepli
m.l-evliy Vellerin eitmeni
201a/11
meir (A.) i. Tesir eden, iz brakan ,
etkili, dokunakl, ie ileyen
204a/2, 216a/11
m. d- Tesir etmek, etkili olmak 96b/9
mein (A.) i. Ezan okuyan din grevlisi
102a/5, 121b/7, 133a/11
mflis (A.) i. Parasz, zrt, iflas etmi
69a/7, 99b/3
m. al- Parasz kalmak 50a/10, 179b/7
mflislik i. Paraszlk, zrtlk 5a/7,
107b/2
mfsid (A.) i. Bozguncu, bozan, fesatlk
eden 41b/1
mft (A.) i. Fetva veren 17b/6, 170b/4,
224a/8
mhlet (A.) i. Bir iin yaplmas iin verilen
zaman, mhlet 106a/11, 168b/3,
229a/7, 229a/9
m. vir- Bir iin yaplmas iin zaman
tanmak, mhlet vermek 106b/1,
181a/8
mhmel (A.) i. hmal edilmi, bolanm,
braklm, nemsenmemi
chil ve mhmel al- 199b/4
mhmelt (A.) i. Mnsz, bo szler 74b/7
mkemmel (A.) i. Eksiksiz, kusursuz
27a/6
mlzm (A.) i. Bir yere bal olan, bir
greve devam eden, hizmette
bulunan
m. ol- Bir yere bal olmak, hizmette
bulunmak 167a/7, 167a/8, 167a/9
mltezim (A.) i. ltizam eden, bir eyi veya
kimseyi destekleyen 193a/8
mmin (A.) i. ve sf. man etmi, inanm
kimse, mmin 17b/4, 31b/5, 36b/1,
36b/3, 153b/1, 207b/11
337
mmkin (A.) i. Mmkn, olabilir,
olabilen 71a/9
mnct (A.) i. Yalvarma, yakar 38a/8,
47a/7, 78a/7, 97a/10, 129b/3,
131a/6, 195a/7
m. eyle- Yalvarmak, yakarmak
15a/5
m. it- Yalvarmak, yakarmak 26b/4,
63a/1, 63b/4, 73a/3, 88a/11,
88b/10, 100b/11, 107b/8,
150b/9, 187b/4, 227a/1
m. l- Yalvarmak, yakarmak 62b/7
mnf (A.) i. Riyakr, iki yzl 38a/6,
38a/8
m. ol- ki yzl olmak, riyakr
olmak 36b/1
mnara (A.) i. Karlkl konuma,
ilm mnkaa, ilm tartma
m. it- Tartmak, karlkl
konumak 115b/11, 144b/3
mnevver (A.) i. ve sf. Aydnlatlm,
nurlandrlm, kl 190a/6
m. it- Aydnlatmak, nurlandrmak
192a/2
m. ol- Aydnlanmak, nurlanmak
63a/2
m. tut- Aydnlatmak, nurlandrmak
69b/2
mnezzeh (A.) i. Tenzh edilmi, temiz,
uzak 126a/10
mnim (A.) i. Nimet veren, rzk veren
196b/9
mna(A.) i. Uzaklaan, ayrlan,
kesilen, son bulan 220a/3
m. it- Ayrmak, uzaklatrmak 169b/10
m. ol- Ayrlmak, uzaklamak 141a/11
m. olmu ol- Ayrlm olmak,
uzaklam olmak 176a/5
mnkir (A.) i. ve sf. nkr eden, kabul
etmeyen 114b/8, 188a/3, 188a/8,
235a/3, 237a/11
m. ol- Kabul etmemek, inkr etmek
120b/10, 223a/3
Mnkir (A.) i. Sorgu meleklerinden birinin
ad
M. ve Nekr Sorgu melekleri 106b/3,
132a/6, 179b/10
mnteh (A.) i. Bir eyi tamamlayan 227a/8
mr (A.) i. kiyzl (kimse)
fs ve mr 181a/1
mrd (A.) i. Bir eyhe bal olan kimse
5a/8, 125b/11, 150b/1, 182a/11,
221b/9
m. ol- Birine balanmak, mrd olmak
188b/1, 188b/6, 223b/7
mrseln (A.) i. Peygamberler
seyyidl-mrseln 141a/9
mrvvet (A.) i. nsaniyet, yiitlik, cmertlik
21b/5, 36a/7, 81a/1, 143a/4, 156b/9,
197b/3
msfir (A.) i. Misafir, yoldan gelen, konuk
222b/3
msellem (A.) i. Gereklii herkese kabul
edilmi olan, tasdik edilmi
m. ol- Dorulu herkese kabul edilmi
olmak, tasdik edilmek 222b/11,
232a/4
m. ut- Doruluu kabul edilmek 232a/4
338
msemm (A.) i. Tesmiye olunan, bir
ismi olan, adlanm 161a/9
mslimn (A.) i. slm dininde olan,
mslman 15b/4, 25b/5, 31b/1,
32a/5, 48a/2, 84b/10, 228a/7
m. ol- slm dinine inanm olmak,
mslman olmak 16b/5, 32a/7,
42b/10, 82a/6, 82a/6, 126b/2,
126b/9, 136b/2, 154a/7,
154a/10, 177b/11, 206b/6,
225a/5, 228a/8, 229b/9
mslimnl i. Mslmanlk 126b/10,
198a/2, 213a/8
mslimn (A.) i. Mslmanlar
imml-mslimn 141a/10
mstan (A.) i. Doygun, gnl tok,
ihtiyac olmayan 57b/4, 157b/1
m. ol- htiyac olmamak, gnl tok
olmak 184a/11
mstara (A.) i. Batm, gark olmu
67a/10
m. ol- Batmak, gark olmak 69a/5
mstecb (A.) i. Kabul olunmu
m. ol- Kabul olmak 107a/3
m.d-dave Dus kabul olunan,
dus makbl olan 146a/7
mster (A.) i. 1. Tuvalet, hela T ol
adar riyet itdi ki, yitmi yl
anu b-desti msterdan ayr
yirde nmazd.25a/4, 42a/11,
42b/1
2. Rahatlama yeri, rahat bir yer
Ebul-asan msterda-y-d,
rndan gedi ki, gmlegmi
fln derve vireyim.198b/11
mhede (A.) i. Bir eyi gzle grme
48a/10, 56a/7, 62b/9, 122a/7,
128a/11, 141a/5, 189b/9
mrun-ileyh (A.) sf. Kendisine iaret
olunan, ad geen, ad anlan (erkek)
m. ol- Parmakla gsterilen bir mertebeye
erimek 154a/11
merref (A.) i. ereflendirilmi, kendisine
eref verilmi, erefli 159b/6
mfi (A.) i. efkatli, merhametli, acyan,
seven 129a/4
mg (F.) i. Misk 111b/5
mkil (A.) 1. sf. G, zor, etin am
suln atna varma mkil idr
113b/8, 216a/9
2. i. Glk, zorluk, etinlik
Meyi eyi-y-idi. Anu szleri
hep gller mabldur, dkeli
mkiller kildidr.56a/9, 200a/3
m. gel- Zor gelmek 119b/7
m. ol- Zorlamak, zor olmak 38a/2,
142a/4
mrik (A.) sf. Allaha erik, ortak koan
125a/11
mt (A.) i. zleyen, arzu duyan 46a/4,
169b/7
m. ol- Arzu duymak, zlemek 46a/4,
226b/6
mtbaat (A.) i. Birine tbi olma,
arkasndan gitme, uyma
m. it- Arkasndan gitmek, birine tbi
olmak 221a/4
339
mla (A.) i. Tetkik, inceleme
m. it- ncelemek, tetkik etmek 4b/2
mtealli (A.) i. Asl, bal, ilgili,
iliii olan 62b/8
mteallim (A.) i. Taallm eden, ilim,
bilgi edinen, renen 26b/11
mtefekkir (A.) i. Tefekkr eden,
dnen, dnce sahibi 54a/8
m. ve mteayyir ol- Dnce ve
aknlk iinde olmak 90a/7
mteayyir (A.) i. Bakalaan, deien
m. ol- Bakalamak, deimek
20b/7, 99b/10, 118b/5, 120b/11,
133b/5, 188a/7, 223a/1
mteayyir (A.) i. Hayrette kalan,
am, arm 193a/9
m. al- Hayrette kalmak 28b/4,
68a/6, 81b/11
m. ol- armak 144a/7
mtefekkir ve
mteayyir ol- 90a/7
mtekebbr (A.) i. Kibirlenen, kibirli,
kendini beenmi 9a/9
mtemekkin (A.) i. Meknlanan,
yerleen, oturan
mteveccih (A.) i. Tevecch eden, bir
tarafa ynelen
m. ol- Bir tarafa ynelmek 65a/7,
85b/11
mtevekkil (A.) i. Tevekkl eden, iini
Allaha veya oluruna brakan
183b/4, 183b/7
mtevell Bir vakfn idaresi kendisine
verilmi olan kimse 40a/6
m. ol- Bir vakfn idaresini zerine almak
39b/6
mted (A.) sf. Zt, kart 235a/4
mtte (A.) i. ttik eden, dayanan,
dayanm 36b/3, 168b/10
myesser (A.) i. Kolay bulunup yaplan,
gerekleebilen
m. ol- Nasip olmak, myesser olmak
22a/10, 57a/8, 97a/5, 159a/9, 159b/1
m. it- Nasip etmek, myesser etmek
159a/10
N
n-bedd (F.) i. Grnmez, belirsiz, kayp
n. ol- Grnmez olmak, kaybolmak
156a/2
n-ar (F.) sf. aresiz, ister istemez 7b/9,
173b/10, 206b/3, 237b/9
n-dn (F.) i. Bilmez, cahil 119a/6
nafaa (A.) i. Yiyecek paras, geimlik
50b/4, 101a/9
n. oy- Geimlik brakmak, yiyecek
paras brakmak 151a/6
n. vir- Geinecek para vermek 166a/7
nfile (F.) sf. Farzlarn dnda klnan
namaz 80b/3
n-gh (F.) zf. Anszn, birdenbire 10a/6,
59b/10, 90a/8, 103a/3, 134b/1,
177a/6, 194b/4, 228a/3
naf (A.) i. Zayf, ark 20b/4
nad (A.) i. Pein para, ake, servet 80a/6
n.-i cennet Cennet serveti 226b/4
n-keslik i. Cimrilik, pintilik, insniyetsizlik
229a/2
340
n (A.) i. Noksan, eksik, tam
olmayan, kusurlu
n. ol- Kusurlu olmak, eksik olmak
43b/2
nal (A.) i. Rivyet, nakil, aktarma
69a/11, 86a/6, 100a/5, 113b/11,
127b/5, 166b/10, 180b/1,
194a/11, 221a/3
n. it- Rivyet etmek, anlatmak,
nakletmek 27a/1, 56a/10,
208b/11
naln (<A. naleyn) i. Bir ift ayakkab,
pabu 44b/3, 196a/11, 215a/1
nm (F.) i. Ad, isim 239a/19
n-marem (F.) sf. Mahrem olmayan,
yabanc 33b/1, 62a/10, 117a/6
namz (F.) i. Namaz 29b/10, 73a/1,
80b/3, 100b/4, 135b/9, 185a/10,
238a/1
n. l- Namaz klmak 27b/5, 28a/11,
28b/4, 29a/2, 32b/6, 53a/8,
62b/5, 63a/8, 64a/9, 67a/10,
68b/7, 68b/9, 72b/2, 77b/8,
77b/10, 80b/2, 80b/4, 80b/5,
92a/4, 98b/2, 100a/10, 108b/8,
127a/3, 135b/8, 141b/4, 141b/5,
141b/8, 157b/6, 165b/8,
172a/10, 184b/9, 193a/10,
219a/4, 221a/6, 222b/5,
224b/10, 225a/1, 226b/10,
229a/7, 229a/9, 233b/5,
233b/10, 238b/7
cem-i namz 53b/2
nme (F.) i. Mektup, ferman 36b/10, 70a/9,
70a/10, 226a/10
n. yaz- Mektup yazmak 28a/1, 226a/10
nn (F.) i. Ekmek 144a/1
nara (A.) i. Haykr, barma
n. ar- Haykrmak, barmak 166b/2
n. ur- Haykrmak, barmak 20b/8,
156a/10, 236b/11
nab (A.) i. Ksmet, pay, rzk 128b/1
n. al- Faydalanmak 220a/8
n. itmi ol- Ksmet etmek 230a/6
n. vir- Rzk vermek, pay vermek
128b/2, 227b/6
nabsz i. Ne yapsa bir ey elde edemeyen,
nasibi olmayan 57a/5
naat (A.) i. t, nasihat 18b/6, 19b/7,
47b/1, 83b/7, 149a/10, 165a/7,
220b/5
n. eyle- t vermek 8a/11, 105b/8,
220b/1
n. iste- t istemek, bir kimseden
doru yolu gstermesini istemek
105b/4, 148a/6, 167a/6
n. it- t vermek, nasihat etmek 18b/6,
21b/4, 28a/4, 105b/3, 132b/10,
137b/10, 139b/11, 164b/10, 169a/8,
174b/4, 174b/7, 217b/2, 217b/6,
220b/2, 220b/5, 229a/1
Narn sf. Hristiyan, sevi 136a/9, 210a/2
na (A.) sf. Hlis, samimi
tvbe-yi na it- 91a/9, tvbeyi
na l- 139a/10
navlun (A.) i. Gemiye yklenen maln tama
creti 39a/4, 39a/6
341
nz (F.) i. htimam, el stnde tutma
36a/8
naar (A.) i. Bakma, bak 6a/11, 12a/8,
36a/3, 178b/3, 197a/4
n. eyle- Bakmak 60b/3
n.- berekt Bereketli bak, hayrl
bak 56a/4
n. it- Bakmak 6a/11, 33a/11, 60b/4,
123b/9, 130a/8, 130b/1, 240a/9
naarlu i. Fikirli, dnceli 114b/6
nar (A.) i. Benzer, e 56a/7, 112a/5,
152a/1, 182a/11, 205a/5
b-nar 47a/4
nam (A.) i. iir, manzume, sz 239a/14
n. it- Dizmek, sralamak 128a/8
nzk (F.) sf. Gzel, zarif 103b/6
ne 1. zm. Ne, hangi ey Eger bir
marur kii iide, bile ki
erenler dirligi ne imi, t
erenler kemlini ve kendin
nosann bile.5a/3, 6a/2, 13a/4,
26b/2, 38b/3, 51a/1
2. e. Deil Rba eydr, lh
neyleyem ciz aldum, ne beni
orsn ki Barada uram, 66a/6,
70b/2, 71b/3, 88b/6
3. sf. Ne, hangi Bir kii ot ier,
bilmez ki ol ne otdur? 6a/3,
15a/7, 18a/7, 23b/9, 25b/7,
32b/7,64b/3, 81a/11
4. zf. Nasl Bir yei gmlek
geymi alnur-d. Muammed
eydr, bu ne alnmadur?
59b/11
5. zf. Neden, niin Sen imdiki
zamnda eysin, benm
naatuma ne itiycu var?8b/1,
12b/8, 15b/2, 33a/1
ne cet Ne ihtiya var, ne lzum var
8b/11, 143a/3, 168a/1
ne ki / ne kim Her ne 36b/4, 62a/5,
102a/11, 180b/7
nem Neyim, sahip olduum her ey
100b/9
nen Neyin, sahip olduun her ey
207a/10
ne ne (F.) ba. Cmle iinde birden
fazla unsuru birletirmek iin
kullanlan bala 19a/7, 34b/2,
46a/7, 69a/5, 118a/7, 126a/6
neb (A.) i. Peygamber
nebiyyallh (A.) i. Allahn peygamberi
163a/10
necset (A.) i. Pislik, murdarlk 42b/6,
42b/7, 213b/7
nect (A.) i. Kurtulma, kurtulu 174b/9,
218a/1
n. bul- Kurtulu bulmak, kurtulmak
56b/2
n. vir- Kurtarmak, kurtulmasn
salamak 206a/4
necis (A.) i. Pis, kirli 124a/11
neden i. Niin, ne sebepten 18b/11, 38a/6,
49b/3, 54a/10, 88b/4, 109a/3,
139a/5, 154b/3, 219a/9
nefes (A.) i. 1. Soluk, nefes Cn teslm
lmlar. Henz birisin nefesi
gelr 93a/2, 121a/7, 161b/7, 204a/2
342
2. An, zaman Tary
incidmim, imdi ki lda bir
iki nefes almdur, ne tedbr
idelm didi.32a/4, 69b/11,
70a/3,
n. ur- Nefes vermek 37b/8, 71b/10
nefs (A.) i. Arzu, istek, heves, nefis
12a/1, 41b/5, 89b/8, 152b/7,
197a/10, 205b/2, 218b/1
dunet -i nefs 68b/2
nekes sf. Cimri, eli sk 167a/6
Nekr (A.) i. Sorgu meleklerinden
birinin ad
Mnkir ve Nekr 106b/3,
132a/6, 179b/10
nerdbn (F.) i. Merdiven 237a/7,
237b/6
nereye zm. Hangi yere, nereye 80a/4,
178b/11
nergis (F.) i. Nergis iei 40b/11
neseb (A.) i. Nesil, soy 8b/5
nesm (A.) i. Hafif rzgr, esinti 12a/3
nesl (A.) i. Soy, nesil 8b/10
nesne i. Eya, nesne, ey 10a/1, 21a/7,
55b/5, 88a/10, 142a/10, 191b/9,
214a/3
n. dile- Bir ey istemek, bir ey rica
etmek 59b/7
n. it- Bir ey yapmak 68b/7, 102a/1
n. yi- Bir eyler yemek 58b/11
cem-i nesne 121a/4, 131a/8,
184a/11
ne-billh (A.) nl. Allaha sndk,
Allah korusun. 19a/6, 241b/9
nev(A.) i. eit, tr 140b/5, 184a/8, 221a/8
nevmd (F.) i. mitsiz 49a/11, 157b/4
n. al- mitsiz kalmak, midini
kaybetmi olmak 157b/6
n. ol- mitsiz olmak 49a/8
neyle- Ne yapmak, ne etmek 46b/5, 80a/2,
114a/10, 169a/4, 216a/3, 225a/11
nez(A.) i. Can ekime 26b/3
ner (A.) i. Adak, adama
n. it- Adak adamak 100b/5, 205a/6,
226a/4
nice sf. ve zf. 1. Nasl Bu rzigr gie ve bu
avmdan kii bulunmaya, nice
idelm ki anlardan b-nab
olmayavuz.6a/6, 8b/7, 31b/7,
33b/11, 52a/1
2. Ne kadar Veyse ordlar,
namzda nice avf-la urma
gerekdr.20a/4, 71a/8, 77b/9,
118b/7, 190a/1, 234b/8
3. Hangi ol didig nice
kiidr?115b/10, 125a/7, 168a/8,
4. ok, pek fazla Nice kii anu
medhin ide ki, anu medd
rametullhil-lemn ola 11b/11,
33b/3, 38a/7, 117b/3, 185a/1
5. i. Nasl, ne durumda asan ord
ki, iy emn nicesin? 33a/1, 48a/4,
125b/10, 224b/10
n. it- Ne etmek, ne yapmak 55a/4
n. ol- Nasl olmak 52a/1, 86a/8
nie bk. nice 21b/9, 47a/4, 50b/4, 84a/9,
102b/9, 153b/8, 172a/10, 180a/11
343
nin zf. Niin, neden 8b/4, 13a/7,
15a/8, 70a/5, 86b/9, 127a/10,
185b/3, 200a/4, 216a/4
nid (A.) i. Barma, arma, seslenme
65b/1, 97a/4, 100a/6, 186a/7,
197a/4, 219b/6, 229b/1
n. gel- Ses gelmek 54b/6, 93b/3,
96b/4, 106b/7, 124a/3, 124b/11,
128a/5, 133b/2
n. it- Barmak, seslenmek 38b/8,
174b/2
n. l- Barmak, seslenmek 46b/7,
56b/9, 63b/11, 153b/5
nif (A.) i. ki yzllk, mnfklk,
ara bozukluu 149b/4
n. ol- Mnfklk bulunmak 55b/6
nihyet (A.) i. Son, bitim, biti 43a/11,
119a/7, 122a/11, 155a/10
nihyetsz i. Sonsuz 132b/10, 184a/7,
184b/6
nk (F.) sf. yi, ho, gzel, beenilen
239a/19
nik (A.) i. Nikh 69b/6, 221b/4
n. eyle- Nikhlamak 69b/5
n. it- Nikhlamak 89a/7, 196b/11,
221b/1
niklan- Nikhlanmak, nikhna almak
173a/11
nimet (A.) i. 1. yilik, ihsan Eydr, h
nefes urmazam ki bir nimet
irimeye ve da benden aa bir
maiyet irimeye 37b/8, 38a/9,
43a/11, 71a/6, 105a/3
2. Yiyecek iecek, azk Tar
nimeti yerim 45b/2, 72b/9,
72b/10, 106a/5, 107b/6
n. bil- yilik sanmak 84b/2
nire zm. Hangi taraf, nere 58b/3
nisbet (A.) i. Ballk, ilgi 21b/7, 213b/11
n. it- Aralarnda balant kurmak 165a/8,
198a/11, 231b/11
nin Belirti, iz, almet 14b/4, 38a/8, 94b/9,
130b/3, 154b/7
n. vir- Haber vermek 109a/2, 128b/3,
128b/5
nit- Ne etmek, ne yapmak 4b/6, 23b/8,
62b/10, 100a/2, 132a/6, 191b/4
nitekim ba. Nitekim, nasl ki, yle ki
5b/11, 36b/1, 51a/7, 114b/8
niyz (F.) i. Yalvarma, yakarma, du 64b/10,
128a/7
niye zf. Neden, niin 37b/7, 55b/8
niyyet (A.) i. Niyet 41a/1, 60b/3, 60b/5,
78a/10, 204a/5, 205a/7
n. it- Niyetlenmek 40a/3, 141b/10
sn-i niyyet 53b/3
nosan (A.) i. Eksiklik, kusur 5a/3
noa (A.) i. 1. Nokta gibi kk ey, zerre
Amm, faru noasn dilerem
65b/1
2. Benek, leke Veys bir llu erdr
ve anu a ayasnda ve ol
eyegsinde bir direm adarnca a
noa vardur.13b/3, 13b/4
nol- Ne olmak 8a/6, 23a/10, 60a/4, 108b/2,
166b/6, 196a/9, 212b/10
nker i. Maiyet, asker 53b/5, 136a/6
344
nuul (A.) i. Nakiller, rivyetler,
hikyeler 167b/8
nr (A.) i. Aydnlk, parlt 20b/7, 63a/2,
183a/10, 194b/5, 202a/10
n. l- Aydnlatmak 194b/5
nran (A.) i. Nurlu, kl 29b/5
nrlu sf. Aydnlk, kl, parlak 199b/5,
201b/6
nbvvet (A.) i. Neblik, peygamberlik
22a/8, 60b/11, 74a/5
n. ek- Peygamberliin ykn
tamak 183a/2
n. ve ikmet Peygamberlik ve
hikmet 183a/1

O

o 1.sf. bk. ol 10a/1, 10a/6, 125b/9,
144a/5, 160b/4, 207b/4, 218a/7,
236b/5
2.zm. o bk. ol 170a/1
oba i. Bir kabilenin oturduu yer, oba
162b/9, 162b/11
od i. Ate 31b/11, 90b/4, 92a/10, 101b/8,
123b/6, 193b/6, 213a/9
o.a yan- Ateler iinde yanmak
43a/10
o. d- Yangn kmak 44b/3,
118a/2
o. dm ol- Ate dt zaman,
maher gnnde 84b/11
cnna od d- 44a/10,
117a/9, 144b/6, 173b/8, gline
od d- 29a/10, 49b/2, iine od d-
90a/6
oda i. Oda, mesken, yer 149a/7
odun i. Odun 92a/3, 92a/4, 94b/10, 95a/3,
213a/9, 213b/10
olan i. 1. Erkek evlat, olan, oul
asandan meger bir gnh
gelmidi. Olanken her gh ki yii
gmlek giyerdi 27b/9, 34b/4,
96a/11, 188b/9, 212b/4
2. Kz ya da erkek ocuk, evlat
Yan ymet opsar dem
olanlar niyyetleri zerine.60b/5,
84b/5
olanc bk. olancu 85b/6, 94b/2
olancu i. Kk ocuk, olanck 22a/2,
44a/4, 50a/5, 141b/7, 213b/4
oul i. Erkek ocuk, oul 9a/3, 17a/11,
24b/5, 89a/6, 104b/5, 118a/10,
147a/3, 153b/9, 160a/1, 212a/7
oa- Okamak, sevmek, efkatle muamele
etmek 84b/8, 85b/6, 194b/3
o i. Ok 81a/10
o- / ou- 1. Sesli olarak veya ezgi ile
sylemek, okumak avu ad
bege virdi, beg ol ad oud
61b/10, 82a/9, 121a/7, 126b/1,
168b/11, 181b/9
2. Sylemek, demek Meyi
szlerin mrd oumadan fide
nedr, didiler.5a/9, 11a/1, 92b/8,
124a/3
3. armak, davet etmek Yigirmi
yldur kimse beni adum-la
345
oumad, sen beni bild adum-
la oudu. 45b/6, 48a/1,
55a/10, 63b/5, 146a/10, 188a/11
4. (Dua) okumak Eydr, ouz
yetl-krs oudum 54a/6,
83b/3, 104b/7, 113a/2, 133b/4
5. Okuyup renmek Eydr,
bilrem. Eyitdi, ilmi oudu
m? 96a/10, 165a/1
oun- Okunmak, kraat edilmek 81a/10
out- artmak 151b/2
ol 1. zm. Tekil nc ahs
zamiri, o 98b/7, 100a/3,
Tevbesin sebebi old kim,
yetde fsd, ierdi. 111b/3,
138b/8, 211b/8
2. sf. aret sfat, o 55b/3,
123a/11, 160b/7, 188a/8, 239b/7
ol- Olmak, bulunmak, meydana gelmek,
zaman gelmek, erimek,
gereklemek 49b/3, 55b/4,
75b/8, 156a/2, 184a/8, 202a/5,
239b/8
ola ki / ola kim Belki, olur ki 5b/10,
119b/1, 124a/11, 160b/8,
165a/1, 200a/5, 205b/3
ciz ol- 43b/8, 238a/7, a ol-
107a/4, 193b/2, ahd ol- 216b/2,
ama ol- 118a/11, a ol-
127a/11, as ol- 65b/3, l ol-
181b/5, lim ol- 117a/6, altun
ol- 82a/10, 82a/11, rif ol-
48a/11, 117a/7, 234b/7, ol-
88a/4, 106a/3, 106a/6, 168b/7,
172a/5, 18b/1, 211b/2, 229b/7,
ol- 81a/5, ikre ol- 166a/10,
186a/1, 218a/6, 222b/3, kre ol-
60b/7, 217a/2, avrat ol- 40b/7,
aylum ol- 125a/10, ayb ol-
166b/11, ayru ol- 144b/5, zd ol-
36a/6, am bilmi ol- 18b/3, azz
eylemi ol- 48a/9, azz ol- 86b/1,
113b/1, 159a/11, 159b/5, az ol-
81a/3, ba ol- 172a/1, b ol-
182a/1, ba ol- 21b/3, bl ol-
103b/11, 136b/2, 217b/8, bay ol-
49a/8, 136b/7, bell ol- 65b/10,
belrsiz ol- 166b/7, bezi abar ol-
202a/2, berber ol- 48b/1, 102a/6,
bevl ol- 140b/2, bram ol- 184a/8,
b-re ol- 10b/11, b-nab ol- 6a/7,
b-zr ol- 15b/1, bilmi ol- 81b/4,
bo ol- 144b/4, chil ol- 213b/8,
cemat ol- 28a/11, cem ol- 27a/7,
40a/5, 50a/9, 72b/11, 80b/7, 94b/5,
117b/7, 132a/2, 158a/4, 161b/3,
163a/2, 175a/3, 236b/4, cerb ol-
72b/6, cevb virmi ol- 180a/4, re
ol- 7b/8, 177a/4, def ol- 24a/4,
24a/7, 240b/2, del ol- 34a/4,
117a/5, demrden ol- 125a/9, derd
ol- 209b/10, dilemi ol- 75a/8,
88a/9, dilsz ol- 178a/9, dimi ol-
110a/7, dost ol- 225b/1, drst ol-
82a/9, 128a/4, dmi ol- 20b/11,
eksk ol- 125a/2, emn ol- 26a/4,
26a/5, 159a/2, 184a/6, 223b/9,
epsem ol- 47b/8, 146b/8, 170a/2,
346
195b/3, 217b/8, 227b/1,
228b/11, esr ol- 41a/4, 62b/11,
ey ol- 207b/11, fn ol-
181b/11, 207b/5, 232a/3, fri
ol- 40a/8, 80b/6, 84a/5, 95b/1,
99a/6, 100b/1, 109b/8, 120a/1,
125a/8, 127a/4, 216b/6, far ol-
186a/10, fsid ol- 223a/5, fen
ol- 181b/11, ferat ol- 42b/2,
59a/8, fera ol- 93b/1, feryd ve
fin ol- 195a/5, fevt ol- 55a/4,
136b/3, 201b/9, 233b/5, fil ol-
53b/4, 96b/8, 11a/10, 120a/11,
155b/7, 155b/7, 184a/9, ib ol-
90b/3, 116a/11, 185b/9, 221a/9,
225b/7, 240a/6, 240a/9, lib ol-
72b/3, an ol- 47b/5, ar ol-
10b/7, 32b/8, 33b/3, 33b/4,
35b/11, 101b/10, 103a/3,
122a/7, 238a/9, 238b/3, 241a/6,
241b/3, gemi ol- 48b/7,
119b/9, gerekl ol- 228a/2, germ
ol- 25a/10, 216b/3, giriftr ol-
93b/7, gkek ol- 113a/11, gl
ol- 127b/7, gli ar ol- 51a/2,
63b/9, 124b/8, gl pern ol-
87b/3, ualu ol- 49b/9, 170a/2,
gnh ol- 206b/10, gnh-kr
ol- 50a/6, aberi ol- 130a/11,
156a/11, aber-dr ol- 92b/5,
cet ol- 219b/10, acl ol-
162a/8, 164b/5, a bilmemi
ol- 160a/3, a bilmi ol-
160a/2, al ol- 24a/8, 33a/4,
148a/10, l ol- 35b/1, 62b/10, l
ol- 191a/6, ar ol- 98b/9, l ol-
5b/7, 22a/9, 36a/8, 64b/3, 102a/6,
105b/8, 108a/3, 108b/6, 124b/1,
221b/8, 230a/10, 238b/5, asta ol-
23b/11, 31a/5, 41a/7, 93a/4,
126a/10, 136a/8, 146b/4, ayrn ol-
23b/8, 34b/10, 51b/3, 111a/7,
162a/5, 189b/9, r ol- 25a/7,
25a/8, 25a/9, 25b/2, 25b/4, 79b/4,
90a/7, 134a/11, 137b/8, 144a/3,
190b/4, helk ol- 28b/9, 44b/7,
66a/5, 92a/9, 115a/2, 140a/6, ell
ol- 228a/11, icb ol- 20b/5, 20b/6,
20b/9, 185a/7, 227b/11, himmetsiz
ol- 99a/2, or ol- 193b/4, o ol-
4b/3, 37a/9, 101a/5, 176b/2, 186b/3,
ra ol- 93b/8, il ol- 126a/6,
itilm ol- 92a/7, irimi ol- 232a/2,
irimemi ol- 184a/10, ird ol-
22a/8, i itmi ol- 166a/1, ey ol-
146b/11, 165b/10, apara ol-
177a/4, abul ol- 82b/1, 106b/10,
kfir ol- 11a/4, 44b/2, 104b/11,
185b/2, khil ol- 100a/1, a ol-
52a/10, 62a/7, 138b/11, alm ol-
65b/2, kmil ol- 156b/7, anda ol-
13a/5, an ol- 49a/9, 160b/3, an
revn ol- 67b/1, 194a/10, apm ol-
21a/2, ara ol- 127b/1, av ol- 5a/2,
5a/10, keken ol- 207b/10, kef ol-
103b/2, lm ol- 134b/8, zl ol-
107a/9, kii dutmu ol- 18b/2, kir ol-
207a/7, onu ol- 59a/4, 99a/11,
347
99b/7, 99b/8, 113b/2, 158a/2,
ul ol- 75b/2, 97b/6, u ol-
125b/1, ly ol- 47a/8, 93b/11,
124b/7, 129a/6, 132b/3, 145b/6,
145b/8, 179a/8, marm ol-
193b/3, mav ol- 69b/7, 122b/3,
126a/6, man ol- 181b/2,
mabl ol- 207b/6, mlm ol-
33a/6, 34a/9, 136a/2, 206a/10,
209a/9, 222a/10, meded ol-
5b/6, mehcr ol- 93a/4, mell
ol- 29b/1, 30a/2, 30b/11, 41a/2,
57a/3, 61b/3, 66b/5, 87a/7,
98b/11, 139a/5, 139a/7, 139a/9,
199a/10, mest ol- 35b/10,
226a/6, mel ol- 17b/7, 25a/2,
28b/10, 36a/10, 37b/10, 39b/7,
39b/8, 46b/2, 50b/2, 51b/4,
53b/3, 58a/1, 59a/8, 63a/11,
63a/7, 65a/3, 74a/3, 77a/11,
77b/1, 84a/4, 90b/11, 91b/11,
92a/8, 93b/4, 111b/10, 116b/8,
119a/1, 120b/2, 126b/8,
133b/11, 134a/11, 139a/10,
158b/11, 165a/7, 166a/6,
166a/11, 166b/4, 167b/6,
167b/7, 168b/6, 169a/8, 172b/1,
173b/1, 174b/10, 177b/3,
178a/8, 178a/10, 179a/11,
185a/2, 188b/7, 197a/2, 220a/10,
220a/11, 220a/3, 230b/3, mehr
ol- 173a/1, meyl ol- 179b/4,
minnetdr ol- 87a/5, muayyen
ol- 40b/4, muabbet ve inyet
ol- 102a/10, mualefet ol- 123b/3,
mutc ol- 62b/4, 184b/1, 228a/4,
mum ol- 167b/1, mnis ol- 55b/4,
97b/10, musib ol- 201b/7, 201b/9,
mubet ol- 190b/8, mutakif ol-
180a/11, mutaarrf ol- 62a/7, mu
ol- 189a/7, mumain ol- 142b/7,
mumainne ol- 142a/10, muali
ol- 239b/11, muttaf ol- 189a/3,
muvf ol- 192b/9, 192b/10,
mbtel ol- 84b/1, mcvir ol-
82b/10, 133b/11, 159a/8, mlzm
ol- 167a/7, 167a/8, 167a/9, mnf
ol- 36b/1, mnevver ol- 63a/2,
mna ol- 141a/11, mna
olmu ol- 176a/5, mnkir ol-
120b/11, 223a/3, mrd ol- 188b/1,
188b/6, 223b/7, msellem ol-
222b/11, mslimn ol- 32a/7,
42b/10, 82a/6, 82a/6, 126b/2,
126b/9, 136b/2, 154a/10, 154a/7,
177b/11, 206b/6, 225a/5, 228a/8,
229b/9, mstan ol-184a/11,
mstara ol- 69a/5, mstecb ol-
107a/3, mkil ol- 38a/2, 142a/4,
mt ol- 46a/5, 226b/6,
mtefekkir ve mteayyir ol- 90a/7,
mteayyir ol- 20b/7, 99b/10,
118b/6, 120b/11, 133b/5, 188a/7,
223a/1, mteayyir ol- 144a/7,
mteveccih ol- 65a/7, 86a/1,
mtevell ol- 39b/6, myesser ol-
22a/10, 57a/9, 97a/5, 159a/9,
159b/1, n-bedd ol- 156a/2, n
348
ol- 43b/2, nab itmi ol- 230a/6,
nevmd ol- 49a/8, nice ol- 8b/7,
18b/4, 52a/1, 86a/8, nif ol-
55b/6, od dmi ol- 84b/11,
oru ol- 44a/8, gmi ol- 47b/10,
rtl ol- 12a/8, pk ol- 34b/3,
pre pre ol- 26a/4, 64a/3,
136b/1, 194a/8, pyandan ol-
16b/11, 32a/6, perakende ol-
179b/3, perdede ol- 186a/1,
pemn ol- 29a/10, 30b/8,
31a/2, 58b/7, 139b/4, 173b/9,
203a/9, peyd ol- 58b/1, 107b/1,
116a/9, 185b/8, 200a/7, pute
ol- 93b/11, rat ol- 59b/3,
ravan ol- 55b/3, r ol- 36a/10,
37b/4, 44a/2, 47b/1, 53a/11,
57a/10, 66a/9, 71a/6, 75b/5,
75b/8, 78b/9, 81b/6, 86a/4,
86b/4, 130b/10, 140b/9, 151b/7,
159a/5, 159a/6, 159a/7, 208b/2,
227a/9, 227b/9, 227b/10,
227b/11, redd ol- 6b/1, rev ol-
106a/2, 106a/5, 106a/9, revn
ol- 27b/6, 39a/10, 58a/6, 92b/5,
93a/1, 101b/10, 103a/11, revne
ol- 63b/8, 134b/10, ruen ol-
55b/3, rsvy ol- 193b/4, bit
ol- 91a/7, 205b/10, 206a/3, f
ol- 113b/5, ar ol- 178a/9, a
ol- 118a/3, 220b/10, skin ol-
36b/4, 87a/10, 94b/1, 103a/5,
103a/6, 110b/7, 129a/4, 175b/6,
182b/9, 211b/10, 238a/11,
238a/11, 238b/4, ayr ol- 186a/10,
186b/1, 202a/8, ayru ol- 74a/8,
74a/11, 87a/5, 210a/1, im ol-
77b/11, sebeb ol- 103b/3, 118a/10,
133a/7, selmet ol- 6a/8, setr ol-
188b/11, evb ol- 88a/8, sevmi ol-
183a/8, seyyid ol- 89b/7, mu ol-
38a/2, obet ol- 133b/10, f ol-
137a/10, u ol- 127b/7, 127b/10,
svr ol- 90b/7, kir ol- 137a/11,
ol- 25b/4, 57a/2, 64a/6, 71a/7,
79b/9, 87a/6, 96a/3, 98b/8, 98b/9,
103a/3, 103a/7, 103b/1, 103b/5,
103b/7, 170a/3, ehd ol- 16a/10,
22a/7, 177b/4, 177b/6, er ol-
33a/3, ey ol- 224b/7, yle ol-
83a/3, bhel ol- 149a/4, tbi ol-
120a/7, 120a/8, taayyr ol- 26a/8,
tayr ol- 113a/10, tib ol- 50a/6,
atsuz ol- 183b/2, tadr ol-
138b/8, 138b/9, tamm ol- 26a/9,
63b/7, 187b/10, 199b/8, 222b/9,
amul ol- 144b/4, an ol-
232b/10, anu ol- 168a/9, tar ol-
135a/6, 137b/8, tefr ol- 72a/4,
terade ol- 86b/4, tevekkli ol-
126a/6, tiz ol- 136a/7, or ol-
206b/9, olu ol- 120a/4, ucuz ol-
107a/9, ululam ol- 56b/8, uyanu
ol- 71b/1, nsi ol- 87a/9, va ol-
190b/10, vi ol- 145a/6, 152b/3,
191b/6, vat ol- 11b/2, 47a/9, 81a/9,
81b/1, vl ol- 65b/3, vel ol-
207b/3, vcd ol- 126a/7, yan ol-
349
31a/6, 72b/7, 78b/4, 83b/11,
101a/10, 103a/3, 113b/6,
116b/1, 140a/6, 180a/1, 238a/9,
yrel ol- 82b/7, ya ol- 124a/9,
ym ol- 88a/6, yigit ol-
160b/11, yigrek ol- 192b/5, yo
ol- 181b/11, yo ol- 60b/9,
234b/5, yolda ol- 124b/5,
124b/7, 134b/9, zhid ol- 47b/3,
137a/10, 151b/7, 151b/8, hir
ol- 7a/5, 36a/7, 60b/6, 185a/9,
189a/4, 200a/5, 217b/1, 235a/2,
236a/5, zametde ol- 11b/1,
af ol- 42a/9, 100b/6, 118b/1,
183b/10, 213b/6, 220b/7,
225a/1, zil ol- 8a/9, 193a/7,
ziyde ol- 5a/1, 90b/5, 116a/11,
236a/9, 238a/6, ziyn ol- 11b/2,
213a/3, ulm itmi ol-145b/7,
ulm olm ol- 145b/9
olu i. Oluk 208a/9
olun- Klnmak, yaplmak
tavr olun- 241a/11
olur- Oturmak, ikmet etmek 201b/2
on i. ve sf. On says 44b/10, 67a/6,
103b/8, 122b/1, 145b/4, 173a/4,
196a/10, 234a/2
onunc sf. Onuncu 50b/11, 149b/6,
191b/1
on sekiz bi sf. On sekiz bin 15a/10
orta i. 1. Orta, ara Rba eydr, imdi
ki, reng ortaya girdi 72a/3,
127a/6, 164b/11, 165a/2
2. Ortalk Yan ul ol, dilen.
ullda ol yle ki, ulu itiyr
yodur; itiyr cendr. Sen
da itiyr ortadan gider.97b/7,
122b/2, 125b/7, 144b/8, 165a/6
orta i. Birlikte i yapan kimselerden her
biri, ortak 10a/8, 212b/7
oru i. (<F. rze) Oru 80b/7
o. a- Vakit geldiinde orucu bozmak,
iftar etmek 43a/1, 77b/3
o. dut- Oru tutmak 43b/11, 62b/5,
72b/1, 80b/3
o. ol- Orulu olmak 44a/8
o. ut- Oru tutmak 99a/6, 101b/8,
147a/4, 184b/9
ot i. Ot 6a/3, 6a/4, 20b/11, 100a/9, 207a/6
otla- Otlamak 30b/5, 35b/3, 101a/11, 127a/3

otur- 1. Bir arada bulunmak, beraber
olmak Cafer bir gn yrenleri-y-ile
oturmd.8b/8, 20a/10, 33a/9,
105a/8, 137a/8
2. Oturmak Cafer ier girdi kim
otura 7b/10, 20b/1, 29b/3 158b/6
3. kamet etmek, oturmak Bir kii
kim bir bucada oturmudur 7b/5,
96a/4, 111b/2
alvete otur- 28a/6
otuz sf. Otuz says 20a/11, 55a/11, 67b/4,
115b/4, 188a/9, 208a/9
oyna- 1. Elenmek asan, bayram gn bir
cemat glerler oynarlar 38a/3
350
2. Bir eyle oyalanmak
maksadyla megul olmak aru
aaln oynard.135b/8, 185a/11
3. Fed etmek, harcamak
Cnum oynayam bu srr
grem, yeti ol ola ki baa
lanet ideler, fs ve mr
diyeler 180b/11
cn oyna- 180b/11
oyum i. ine baka bir ey sacak
byklkte delik ya da yz
o. oyum zf. Yer yer, kme kme
177a/5

de- demek, vermek 203b/6
g- Methetmek, vmek 142a/1
.mi ol- vm olmak, methetmi
olmak 47b/10
gil- vlmek 170a/10
gred- bk. gret- 27a/4, 28a/7, 230b/11
gren- Bilmek, renmek 16b/2, 53a/3,
104b/2, 164a/9, 198a/5
gret- retmek 50b/2, 92b/7, 129a/10,
173b/5, 199b/6, 209b/1, 230b/2
gt i. Nasihat, pend, t 30b/10
gl- bk. gil- 192b/10
ksz i. Anas lm olan, ksz 62a/11
l- lmek 18b/8, 26a/2, 63b/2, 135a/11,
176b/7, 209b/1, 231a/6
l- Hesaplamak, lmek 123b/2
ldr- ldrmek 7b/4, 63b/6, 80b/8,
85a/4, 121b/5, 191b/1, 234a/1
l- Islanmak, nemlenmek 54b/3
lm i. lm, vefat 19a/3, 31b/3, 71a/4,
113b/7, 215b/4
lmsz i. Ebed, lmsz 184a/6
mr (A.) i. Hayat, mr, yaama, yaama
sresi 48a/5, 119b/8, 162b/6,
192a/6, 214b/4
cem-i mr 171a/6
i. 1. n, n taraf Eyitdi, y ey
mde oddan bir a vardur
44b/11, 172a/11, 176b/6, 190a/9
2. nce, evvel Eyitdiler, nin
den cevb virmed? 104b/10,
106b/2, 122a/8, 171b/9, 207a/1,
209b/9
3. Yakn gelecek zaman mde bir
sefer var, h azum yo.97b/11
dnki zf. nceki 30b/10
p- pmek 14b/4, 29a/9, 116b/6, 198b/7,
222b/10
rdek i. rdek 239b/6, 239b/7
rs i. rs 123b/6
rt- 1. Kapamak, rtmek Ben eyitdm, evvel
yzi rt 34b/9, 123b/1, 205b/4
2. Gizlemek asan aib-esrr-idi,
amm zhd perdesiyle kendyi
rterdi.35a/3, 69b/3, 217a/11
rt i. rt 176b/7
rtl i. Bir nesne ile rtlm olan, rtl,
kapal 164a/7, 176b/6
. ol- Gizli olmak, sakl olmak 12a/8
te sf. Kar, karki 135a/1
tr e. Dolay, sebebiyle 73b/5
yle (I) i. O kadar, yle 108b/11
351
yle (II) i. le vakti 19b/3, 30a/9,
51a/1, 184b/8, 184b/9, 220a/11
z i. Kendi, bizzat, z 39a/5, 45a/6,
50a/1
kend zine gel- 8a/6, 10b/9
r / r (A.) i. zr, bir kusurun ho
grlmesini gerektiren sebep
37b/10
.in dile- Balanmay istemek,
zr dilemek 109b/7, 235b/1,
235b/3
. bul- zr dilemek, af
istemek153b/10
. dile- zr dilemek 8a/3, 33b/10,
117b/6, 162a/9
rlen- zr dilemek 204b/4, 222b/10

P
paca i. Baca, kap kr. baca 62b/6,
212a/9, 212a/11, 212b/2,
212b/4, 228b/3
paa i. Kasaplk hayvanlarn kesilmi
aya 43a/3, 43a/6, 43a/7
pdih (F.) i. Padiah, sultan, hkmdar
17b/3, 47b/5, 89b/9, 118a/10,
163a/3, 240b/7
p.- tvn Gl padiah, kuvvetli
hkmdar 68b/3
pdih-ne (F.) sf. Padiaha yakacak
srette 89a/7, 91a/11
pdih-zde (F.b.i.) Padiah olu
118b/1, 118b/10, 160a/7, 219a/2
pdihl i. Padiahlk 105a/9, 107b/6
pk (F.) i. Temiz, ar 104a/4
p. ol- Temizlenmek 34b/3
pln (F.) i. Palan, semer, eer 187b/3
plze (F.) i. Souk yenen bir eit pelte,
plze 225a/4, 225b/1
pre (F.) i. Para 15b/1, 52b/9, 101b/7,
149a/8, 192a/9, 233a/10
p. pre Para para, ksm ksm 204a/5
p. pre it- Paralamak, para para
etmek 238a/5
p. pre ol- Para para olmak,
yaralanmak 26a/4, 64a/3, 136b/1,
194a/8
prele- Paralamak, para para etmek
230b/6
prs (F.) sf. ffetli, namuslu, dne bal
198b/2
ps-bn (F.) i. Beki 138a/1
ps-bnl i. Bekilik
p. it- Bekilik etmek 136b/10
pyandan (<F. pyende) i. Destek olma,
teminat verme 16b/11, 32a/6
p. ol- Destek olmak, teminat vermek
16b/11, 32a/6
pyandanl i. Destek olma, teminat verme.
33a/3
pye (F.) i. Merdiven basama 103b/1,
103b/2, 103a/10, 237a/7
payel i. Basamakl, merdivenli 103a/10
pels (F.) i. Aba, ul 9a/6, 79a/10, 219a/4
penbe (F.) i. Pamuk 233b/2, 233b/3
pencenbe (F.) i. Beinci gn, perembe
92a/2
perkende (F.) i. Dank, darmadan
352
p. ol- Dank hale gelmek,
darmadan olmak 179b/3
perde (F.) i. Engel, rt, perde 35a/2,
172a/9, 227b/2
p.de ol- Gizli olmak, kapal olmak
186a/1
sary perde 158b/5
per (F.) i. Peri 28b/6
pern (F.) i. Gaml, kederli, zgn
gl pern ol- 87b/3
perverdigr (F.) i. Besleyici, rzk verici,
Allah 10b/3, 78b/8, 118b/3,
132a/10, 212b/3, 227a/3
pes (F.) ba. yleyse, u halde, nihayet,
sonra, o zaman, bundan dolay,
imdi 19a/1, 35a/10, 62a/6,
82b/10, 121a/7, 157a/3, 181b/7,
235a/7
pemn (F.) i. Piman
p. ol- Nedamet getirmek, piman
olmak 29a/10, 30b/8, 31a/2,
58b/7, 139b/4, 173b/9, 203a/9
peyd Ortada, ak, grnen
p. ol- Ortaya kmak, belli olmak,
belirmek 58b/1, 107b/1, 116a/9,
185b/8, 200a/7
peyamber (F.) i. Peygamber, Allah
tarafndan haber getiren 5b/3,
8b/10, 52a/6, 90b/4, 106b/11,
112b/5, 175a/10, 225a/8
pinhn (F.) i. Gizli, sakl
p. eyle- Gizlemek, saklamak 229a/3
p. it- Gizlemek, saklamak 166a/6,
192b/1
pr (F.) i. htiyar, yal 29b/3, 30a/6, 84b/4,
94a/6, 135b/9, 199b/5, 215a/6,
240b/1
p.-i orasn Horasan ihtiyar, Horasan
pri 211b/11
prlik i. htiyarlk, yallk 24b/5, 230b/9
p (F.) i. n, ileri 154a/2
pe (F.) i. Amel, i, hner, sanat; huy, tabiat
45a/3, 102b/3, 230b/5, 230b/11
cem-i pe Btn iler 230b/5
pv (F.) i. Reis, bakan, nder 7a/9,
15b/11, 160a/6
p. eyle- nder yapmak, birisini bir
konuda en uzman kii haline
getirmek 23a/5
pute (F.) i. Pimi, pikin, olgun 93b/9
p. ol- Olgunlamak, pimi olmak
93b/10
pl (F.) i. Para 158b/1
p (F.) i. rt, rtnecek ey, elbise 92b/11
put i. Kendisine tapnlan heykel, put
229a/10

R
Rabb (A.) i. Allah 65a/11, 65b/11, 227a/2
rabbn (A.) sf. Rabla ilgili, ilah
lim-i rabbn 199a/7, 232b/8,
ulem-i rabbn 211a/6
rabbel-lemn (A.) i. Kinatn efendisi,
Allah 6b/8
rabbel-izze (A.) i. zzet sahibi, Allah 96b/7
rabet (A.) i. stekle karlama, itibar
r. eyle- Deer vermek, itibar etmek
99a/5
353
r. it- Deer vermek, itibar etmek
4a/8, 87b/4
rh (F.) i. Yol
rat (A.) i. Kedersiz bir halde bulunma,
zntsz olma, rahat
r. ol- Kedersiz , zntsz olmak
59b/3
ratl i. zntsz olma durumu,
rahatlk 21b/8
raimehullh (A.) c. Allah ona
merhamet etsin. 114b/2,
150a/6, 170b/2, 192a/5, 216a/2
raimehumullhu Tal il yevmil
ym (A.) c. Kyamet gnne
kadarAllah ona merhamet etsin
acsn. 3b/8
ramli i. Merhametlilik 97a/6
ram (A.) i. Acma, esirgeme
r. it- Acmak, esirgemek 59b/1
ramn (A.) i. Dnyadaki her canlya
merhamet eden Allah 12a/1,
41b/9, 56b/6, 70b/8, 104b/9,
107b/2
ramnl i. Merhametlilik, rahmanlk
97a/6
rame (A.) Rahmetullhi aleyhin
ksaltlm ekli. 22a/11
bk. rahmetullhi aleyh
ramet (A.) i. Acma, esirgeme, koruma
5b/5, 11a/7, 12a/3, 149b/11
r. eyle- Acmak, esirgemek 129a/2,
150b/10, 168a/5
r. it- Acmak, esirgemek 17a/9, 18a/4,
18b/10, 31a/11, 59b/4, 86a/5, 86a/8,
119b/1, 129a/4
izzet ramet 18a/5
rametullhil-lemn (A.) sf. lemlere
rahmet olan 12a/1
rametullhi aleyh (A.) c. Allahn
rahmeti onun zerine olsun. 4b/4,
6b/1, 60a/2, 111a/11, 135b/2,
135b/3, 147b/6, 154a/1, 162b/3,
199a/5, 206a/4, 216a/8, 232b/8
rat (F.) i. At takm, eya 63b/1
ra (A.) i. Dans, oyun 194a/7
r. it- Dans etmek 175b/4
raman (A.) i. aylarn sonuncusu, oru
ay 100a/9
rstn (F.) i. Doru olanlar, sddklar
rv (A.) i. Rivayet eden, anlatan 20b/10
r. ol- 55b/3, 55b/3
rava (A.) i. Bahe 6b/2, 141a/9, 190a/6
ryia (A.) i. Koku 45b/9
rz (F.) i. Sr 37a/4
r (A.) i. Kabul eden, rza gsteren,
memnun olan 37a/6, 62b/2, 103b/2,
151b/8, 227a/4
r. eyle- Kabul ettirmek, honut etmek
86a/5
r. l- Honut etmek, memnun etmek
46b/3, 81b/5
r. ol- Kabul etmek, uygun bulmak
36a/10, 37b/3, 44a/2, 47b/1, 53a/11,
57a/10, 57a/10, 66a/9, 71a/6, 75b/5,
75b/8, 78b/9, 78b/9, 81b/6, 86a/4,
86b/4, 130b/10, 140b/9, 151b/7,
354
159a/5, 159a/6, 159a/7, 208b/2,
227a/9, 227b/10, 227b/11,
227b/9
raiyallhu anh (A.) c. Allah ondan
raz olsun. 7a/2, 26b/8, 47a/1,
48b/4, 56a/5, 60b/6, 83a/1,
101a/8, 141a/6, 156b/3,
165a/11, 189a/10, 190a/9,
197b/2
rebb (A.) i. Bir tr kemene 160b/11,
161a/2, 161a/7
rec (A.) i. mit 48b/1, 170a/4
avf u rec 206b/11, ib-i
rec 170a/5
redd (A.) i. Reddetme, geri evirme
r. it- Reddetmek, geri evirmek
189a/8
r. ol- Geri evrilmek 6b/1
rekat (A.) i. Namazda bir kyam, bir
rk ve iki secdeden oluan
blm, rekt 63a/8, 100b/4,
157b/5, 172a/10, 219a/4, 233b/5
reng (F.) i. Renk 72a/2
resm (A.) i. det, tarz, usul 177b/7
resl (A.) i. Peygamber 12a/2, 15b/11,
113a/4, 120a/7, 175a/2, 225a/9
aret-i resl 12b/10
resl-ullh Hz. Muhammed 10b/4,
16a/2, 57b/10, 134b/6, 174b/10,
190a/7, 225a/10
rev (F.) i. Uygun, yerinde, yakr 7b/8,
53b/10, 217b/4
r. ol- Uygun olmak, yerinde olmak
106a/2, 106a/5, 106a/9
r. tut- nanmak 232a/6
revn (F.) i. Akan, akp giden
r. ol- Akmak, gitmek 27b/6, 39a/10,
58a/6, 92b/5, 93a/1, 101b/10,
103a/11
an revn ol- 67a/11, 194a/10
revne (F.) i. Giden, yryen, akan
r. ol- Gitmek, yrmek 63b/8, 134b/10
reyn (A.) i. Fesleen 133b/7, 216a/11
reynul-ulb (A.) i. Gnllerin gzel
kokulu iei 149b/10
rezz (A.) i. Btn canllarn rzkn veren
Allah 76a/7, 128a/4
rezzl i. Rzk verici 214a/8
r (A.) i. 1. Raz olma, kabullenme
Cemisinden ayrmazam, amm
sen r gerekdr 62b/2, 86b/3,
130b/7
2. Memnunluk, honutluk Bir kii
abbe ord, r ne nesne
iindedr?55b/5, 55b/6, 75b/8,
218a/1
rz (A.) i. 1. Allahn kullarna takdir
bahettii nimet, rzk Taal bir
mhmelta bulam kiin rzn
virr 74b/7, 74b/8
2. Yiyecek, iecek, azk Bir gn bir
kii anla mnara ider. Eyitdi,
rzun sebebi kesbdr 115b/11,
116a/7, 140b/1
3. Nafaka Rzum da sen
elde degldr. 151a/9
r. vir- Nimet vermek 214a/5, 214a/8,
228a/4
355
rzsuz i. Nimetsiz, rzksz 139b/7
rvnullh- aleyhim ecman (A.) c.
Allahn rzas hepsinin zerine
olsun. 4a/3
riyet (A.) i. tibar etme, hrmet etme
r. it- tibar etmek, sayg gstermek
194b/1
rib (A.) i. Tefecilikle alnan fhi fiz
49a/11, 49b/5
rib-or (A.F.b.s.) Fizci 45a/3, 49b/7
rid (A.) i. Dervilerin omuzlarna
attklar post, belden yukar
rtlen rt 214b/11, 222b/4
rifat (A.) i. Ykseklik, ycelik 61a/1
rivyet (A.) i. Sylenti, rivayet, haber
verme, nakletme 10a/10, 27a/11,
55a/8, 99a/3, 114b/10, 122a/7
r. it- Anlatmak, nakletmek 188b/5,
209a/1, 209a/6
riy (A.) i. ki yzllk 40a/1, 40a/10,
45b/5, 137a/1, 196a/8
r. it- ki yzllk et- 45b/5
riyet (A.) i. Nefsin isteklerinden
saknma, nefsi terbiye etme
25a/2, 48b/5, 99a/8, 123b/5,
154a/10, 180a/9, 222a/2
r. ek- Riyazet ekmek, nefsi terbiye
etmek 25a/3, 40b/4, 123a/4
r. it- Nefsin isteklerinden saknmak
25a/4
rz bk. rz 139a/8
r (A.) i. Can, nefes
r. Inu 5b/6, 17b/3, 17b/4,
195b/1
rua (A.) i. zerine yaz yazlan kt, deri
paras 167b/5, 168b/8
Rmlu i. Anadolulu 187a/6
rumz (A.) i. aretler, remizler 155a/10,
193b/11
ruen (F.) i. Aydn, parlak
r. ol- aydnlanmak 55b/3
ruab (A.) i. Hurma, olgun hurma 43b/3,
43b/10, 44a/4, 59b/7, 234a/10
rz (F.) i. Nasip, ksmet
r. l- Nasip etmek, ksmet etmek 227a/4
rzigr (F.) i. Zaman, devir 6a/6, 57a/9,
74b/11, 105a/2, 185a/4
sermed-yi rzigr 89b/1
rbbiyyet (A.) i. Efendilik, Tanrlk,
ulhiyyet 186a/9
rk(A.) i. ne doru eilme 19b/9
rsvy (F.) i. Rezil, itibarsz
r. it- Rezil etmek, itibarn drmek
30a/6, 101a/2
r. or ol- Rezil olmak 193b/4

S
sadet (A.) i. Mutluluk 103b/2, 189a/6,
207b/9
s.-i ebed Sonsuz mutluluk 201a/5
sat (A.) i. Saat, vakit, zaman 19a/9, 20b/8,
100a/11, 147a/5, 174b/2
ab (A.) sf. G, zor, etin 125a/11
ab (A.) i. Gn dousundan esen hafif ve
latif rzgr, sab 52a/8
ab (A.) i. Sabah 15a/6, 20a/6, 61b/8,
92a/9, 133a/11, 157b/7, 227a/1
bir (A.) i. Sabreden, sabredici 35a/7
356
bit (A.) i. Hareketsiz, sabit
. dut- Hareketsiz tutmak, sabit
tutmak 34a/11, 34b/3
. ol- Hareketsiz olmak, sabit olmak
91a/7, 205b/10, 206a/3
abr (A.) i. Sabr 15a/6, 35a/3, 35a/4,
76b/2, 105a/5
. it- Sabretmek 14b/11, 15a/9,
28b/2, 36a/7, 37a/7, 37b/3,
38a/9, 38a/10, 40a/8, 41b/2,
43a/10, 43a/2, 43b/7, 57b/9,
76b/2, 78b/9, 80b/5, 95a/6,
107a/4, 107a/5, 107a/6, 128a/2,
199a/2 , 203a/3, 211b/4, 219b/9,
220a/1, 223b/2, 226b/8
. ve arr al- Sabr olmak,
dayanmak 133a/7, 165b/4
abrszl i. Sabrl davranmama
durumu, sabrszlk 164b/4
apar i. ok sar, sapsar
bezi apar ol- 202a/2
abr bk. abr 35a/4
a i. Sa 102b/10, 103a/1, 207a/8
a- Samak, serpmek, datmak
119a/10, 119b/3, 119b/5,
179a/6, 238a/8
al- Salmak, yaylmak 191a/5
adaa (A.) i. Sadaka 179b/1
. it- Sadaka olarak vermek 21b/11
. vir- Sadaka vermek 137b/9,
191a/9
d (A.) i. Doru, gerek
ub-i d 28b/2
dn (A.) i. Doru kimseler, sadaktli,
iten ball olan kimseler
af (A.) i. Ferahlk, gnl rahatl, huzur,
zevk, elence
. bul- Huzur bulmak, ferahlamak
77a/11
f (A.) sf. Katksz, hlis, saf 57a/3
. ol- Saf olmak, temiz olmak 113b/4
sfil (A.) sf. Aa, alak
esfel-i sfiln 130b/9
af (A.) i. Dizi, sra kr. af 177b/3
afvet (A.) i. Saflk, temizlik 227b/6
a (I) i. Solun kart, sa 13b/2, 22a/6,
70a/10, 174a/6
a (II) i. Salk iinde olan, salam, diri,
canl 176b/4, 240a/11
. ol- Salkl olmak, iyilemek 118a/3,
220b/10
ar i. Duymayan, sar
. ol- Sar olmak 178a/9
a i. Say, adet, miktar, hesap 12b/11,
15b/7
abe (A.) i. Hz. Muhammedi grm olan
mmin kimse, sahabe 7a/3, 7b/1,
13a/2, 13b/6, 15b/3, 56a/11
aan (A.) i. Kap, kse 108a/5
savet (A.) i. El akl, cmertlik 130b/4
s. vir- Cmertlik vermek, cmert
olmasn salamak 130b/4
af (<A. af) Nezd, yan, saf kr. af 60b/1
sa (A.) sf. Eli ak, cmert 150b/4
ib (A.) i. Malik, sahip, bir vasf olan, ehil
234b/6
357
.-ceml Gzellik sahibi, gzel yze
sahip 34b/7, 39b/1, 40b/5, 51a/4,
116b/11, 173a/5, 189b/9,
191a/11
.-derd Dert sahibi, dertli 6a/10
.-devlet Devlet sahibi, hkmdar
5b/7
.-esrr Sr sahibi, esrarl 35a/2
.-ferset Her eyi abuk sezen,
anlayllk sahibi 190b/2
.-ara Hedef sahibi, ama sahibi
173a/1
.-l Hkmdar 22b/1, 122b/5,
152a/4, 187b/5
.- avf Korku sahibi, korkusu olan
170a/5
.-himmet Himmet sahibi, gayretli,
alkan 48b/5, 190b/2, 227b/10
.-sn Gzellik sahibi 95a/10
.-keml Olgunluk sahibi, olgun
111a/11
.-kerem Kerem sahibi, cmert
51a/11
.-rec mit sahibi, mitli 170a/5
.-d Doruluk sahibi 48b/4
.-tanf Tasnif sahibi, eser sahibi
158a/9, 160a/8
.-terk Terk sahibi, dnya
nimetlerinden elini ekmi olan
192b/4
.-vat Vakit sahibi, vakti olan
234b/6
.-vecd Kendini kaybedecek derecede
ilah aka dalm olan 99a/8
afe (A.) i. Kt yapra 108b/1
a (A.) i. Gerek, doru
ad-i a 56b/7
ar (A.) i. l, kr 90b/7, 109a/11, 192a/7
im (A.) i. orulu, oru tutan
. ol- Orulu olmak 77b/11
aal i. Sakal 101b/9, 109b/4, 135b/8,
185b/5
.a gl- Dalga gemek, glp elenmek
70b/5
alet (A.) i. Sknt, arlk. 208b/1, 208b/4
an- Korumak, saklamak, esirgemek
177a/1
s (A.) i. ki sunan, iki datan 240b/9
akl (A.) sf. Skntl, can skc 208a/11
skin (A.) i. Sakinleen, dinen, hareketsiz
olan
s. ol- 1. Sakinlemek, dinginlemek,
hareketsiz olmak Ve da mmin
oldur ki, skin ola, her ne kim
elinden gele, itmeye.36b/4, 87a/10,
103a/5, 103a/6, 110b/7, 129a/4,
175b/6, 182b/9, 238a/11, 238b/4
2. Oturmak, ikmet etmek Andan
sora Mekkede skin old 94a/11,
211b/10
ala- 1. Gizlemek, saklamak Develeri
alar.14a/10, 52b/6, 127b/2,
137b/11, 204a/9
2. Korumak, muhafaza etmek imdi
ol dereceyi ala kim, a
358
andadur.11a/2, 28a/5, 34a/9,
36a/11, 54a/7
3. Bulundurmak, tutmak Hergiz
ba alamazam 72b/1
as i. Pimi toprak, plastik vb.den
yaplan kap 87b/11, 88a/1
al- 1. Gndermek lh eger yarn
amuya alasn, diyem:78a/8
2. Uzatmak ol uyunu azn
ad. Bir ip aaa ald 205b/11
3. Koymak, brakmak Ol gice ki
seyini zindna aldlar
235b/5
4. Yaymak Seccdesin havya
ald 68b/8
ba aaa al- 134a/8,
172a/3, 206b/4, 211a/10
albet (A.) i. Kuvvet, salamlk 237b/2
ala (A.) i. Rahatlk, bar, doruluk,
iyilik
ehl-i ala 19a/3, 82b/5,
197a/5
aliyyet (A.) i. Dine olan ballk,
dindarlk 81a/4
alam (A.) c. allalhu aleyhi ve
sellem cmlesinin
kaynatrlp, ksaltlm ekli.
195b/5
alavt (A.) i. Peygamberimiz Hz.
Muhammede ve onun soyundan
gelenlere sayg bildirmek iin
okunan dua.
. vir- Dua okumak 19a/1, 61b/6,
61b/7
alavtullhi aleyhim ecman (A.) c
Hepsinin zerine selam ve dua
olsun. 227b/8
elae (A.) i.
muallaa-y elaeyi 40b/9
al i. Haber 231a/5
aln- Edl bir biimde yrmek, salnmak
48a/3, 59b/11, 60a/1, 236b/9
s.- saln Edl bir biimde, salnarak
56a/2, 236b/9
li (A.) i. Dnin emirlerine uyan, doru,
inanl 5b/4, 147a/8, 197b/8, 210b/6
amel-i li 83b/6, 170a/9,
cem-i li 210b/6
lia (A.) i. Dnin emirlerine uyan, doru,
inanl 151a/7
slik (A.) i. Bir yola giren, bir yolda giden
114b/5, 122a/11
cem-i slik 122a/11
alum i. Salkm 126b/6
allalhu aleyhi ve sellem (A.) c. Allahn
salat ve selam Onun zerine
olsun. anlamnda Hz.
Muhammedin ad geerken
sylenen dua cmlesi. 12b/1, 13b/5,
60b/2, 141b/1, 143b/1, 174b/6,
221a/7, 225a/7
salanat (A.) i. Sultanlk, hkmdarlk 91b/3,
102b/5, 110b/9, 111a/3
an i. hret, nam, san 65b/10
an- Dnmek, tasarlamak, zannetmek
28b/1, 42b/3, 83b/5, 101b/7,
133a/11, 237b/10
359
andu (A.) i. Sandk 200a/6, 200a/7,
200a/8, 200b/1
ni(A.) i. Yaratan, Tanr 72a/8
niye (A.) i. kinci
anki zf. Sanki, gy 81a/10, 96a/6
anu i. Zan, dnce 80a/7, 80a/9,
80a/10, 102b/6, 141b/6
saa zm. Sen zamirinin ynelme hali,
sana 17a/8, 50b/5, 92b/9,
100b/11, 102a/9, 105b/9,
110a/11, 112b/6, 123a/2,
140a/1, 164b/4, 173a/10,
202a/3, 230b/8
ap- Yn deitirmek 79b/8, 91a/9
ar- Sarmak 61a/7
arar- Sararmak 135a/4, 144a/8, 237b/9
sary (F.) i. Saray 90a/1, 147a/5, 187a/9,
223b/4
s. perde adr 158b/5
krbn-sary 90a/10, 90b/2,
187a/9
arf (A.) i. Harcama
. it- Harcamak, sarf etmek 42a/7,
147a/5, 172a/6, 176a/8
ar i. Sar renk 118a/1
arn- Kendi stne sarmak, sarnmak
222b/4
bana arn- 222b/4
aru bk. ar 20b/4, 127b/8, 225a/1
at- Bir eyi birisine cret karlnda
vermek 11b/5, 15b/2, 42a/7,
62a/8, 100a/9, 207a/9
ata- Karlamak, rast gelmek 188b/9
atun i. Satma
. al- Satn almak 15b/1, 30b/4, 48a/2,
62a/8, 98a/2, 98a/3, 98a/4, 104a/8
av- Uzaklatrmak, def etmek 24a/5
ava i. Sava, vuruma 22a/6, 24a/4, 177b/3
. eyle- Savamak 106b/4
. it- Savamak 106b/5
ava- Savamak 88a/5, 229a/6
avm (A.) i. Oru
. it- Oru tutmak 107b/5
avmaa (A.) i. badet edilen yer, tapnak
53a/7, 67b/3, 99b/9, 115b/3, 175b/8,
191a/6
avur- Samak, savurmak 180b/5, 236b/8
say (A.) i. Emek, gayret
s. it- Gayret etmek 24a/8
ay- Hesap etmek, saymak 66b/7, 66b/11
ayal (A.) i. Cil
. ur- Cilalamak 123b/8
ayr bk. ayru
. ol- 186a/10, 186b/1, 202a/8
ayru i. Hasta 43a/1, 44b/8, 77b/6, 117b/7,
168b/11, 186b/4, 230b/2
. d- Hasta dmek, hastalanmak
101a/3
. it- Hasta etmek 121a/9
. ol- Hasta olmak, hastalanmak 74a/11,
74a/8, 87a/5, 210a/1
ayrulu i. Hastalk 186b/3
sz (F.) i. Saz, alg 229b/11, 230a/8
seba (A.) i. Ders 199b/8
sebeb (A.) i. Sebep 4a/9, 33b/11, 58b/1,
109b/11, 185a/5, 192a/9, 232a/1
s. eyle- Vesile eylemek 141b/2, 143a/11

360
s. ol- Sebep olmak 103b/3, 118a/10,
133a/7
seccde (A.) i. Seccade 39b/5, 68b/9,
134b/8, 180b/1, 210b/9, 214b/9
secde (A.) i. Secde 19b/10, 62b/7,
s. buyur- Secde etmelerini emretmek
180b/9
s. it- Secde etmek 180b/11, 229a/10
se- Semek, tercih etmek 18a/3
sefer (A.) i. Yolculuk 93b/1, 97b/11,
119a/5, 193a/6, 212b/8
s. it- Yolculuk etmek 101a/3,
113a/10, 161a/10
segir- Komak, kprdamak 91a/1
seer (A.) i. Tan yerinin aarmasndan
biraz nceki zaman, seher vakti
74a/10, 81b/10
sehel (<A. sehl) sf. Kolay, pek basit
188a/10
sehv (A.) i. Hata, yanllk, yanl
148b/6, 149b/1
sekir (A. sekr ) i. Dalgnlk, mahmurluk
45a/11
sekiz sf. Sekiz 97a/11, 129b/11,
177a/10, 219a/10
s. uma Cennetin sekiz blm
97a11, 129b/11
seksen sf. Seksen 61b/4, 201a/1,
201a/4, 241b/6
selm (A.) i. Selm, hayr dua, esenlik
17a/9, 24b/9, 211a/3, 220a/6
s. it- Selam gndermek 115a/4,
163b/9
s. l- Selam sylemek, selam getirmek
14b/5
s. vir- Selam vermek 13b/4, 14a/11,
17a/7, 29b/11, 29b/9, 87a/5, 93a/11,
96a/8, 109a/1, 115b/1, 127b/11,
160b/5, 190a/7, 201a/6, 220a/5,
222b/6, 225a/10, 227a/5
selmatl i. Eminlik, selmetlik 202b/7
selmet (A.) i. Eminlik, selmete kma,
kurtulma 21a/10, 87a/9, 231b/2
s. ol- Kurtulmak, emin olmak 6a/8
selmla- Birbirine selam vermek,
esenlemek 29b/8
sem (A.) i. Gkyz 156a/2, 175b/11,
175b/6, 176a/4
emere (A.) i. Meyve, yemi 4a/4
semz sf. Besili, dolgun 57b/4
sen zm. Tekil ikinci ahs zamiri 10a/8,
48a/3, 75a/10, 112b/8, 159b/8,
162a/10, 228a/3
en (A.) i. vme, vg 169a/8
amd ve en it- 169a/10
sene (A.) i. Sene, yl 240a/8
seek (I) i. Aatan ya da topraktan yaplm
su kab, testi 196a/7
seek (II) i. bk. siek 40b/11
senlik i. Senlik
benlik senlik 131a/6
seped (F.) i. Sepet 66b/6
ser (F.) i. Ba, kafa 239a/17, 239a/20,
239a/21, 239a/22
s. -be-ser zf. Batan baa, btnyle
172b/8
361
s.-defter i. Bata bulunan, ileri gelen
7a/6
s.-gerdn it- artmak 63b/6
ayrn ve ser-gerdn al- 93b/8
er (F.) i. Toprak, yer 130a/8
sermye (F.) i. Anapara, sermaye 57b/2,
57b/3, 81a/3
s. idin- Sermaye edinmek 79b/7
s. it- Sermaye etmek 172a/5
sermed (F.) i. Daimi, srekli
s.-yi rzigr Zamann ileri geleni,
vaktin dindar 89b/1
server (F.) i. Ulu, byk kii, reis,
bakan 239a/17
setr (A.) i. rtme, gizleme
s. ol- rtmek, gizlemek 188b/11
sev- Muhabbet beslemek, sevmek 20a/9,
46a/10, 113a/8, 133a/7, 159a/1,
183a/8, 207b/11
evb (A.) i. Sevap 65a/2, 88a/9, 191a/9,
237a/11
. vir- Sevap vermek 64b/11, 65a/1,
113a/3
. ol- Sevap olmak 88a/8
sevin- Mutlu olmak, sevinmek 183b/3
seyyid (A.) i. Ba, nder 50a/7, 89b/5,
89b/7
s. ol- nder olmak, ileri gelen olmak
89b/7
s.l-mrseln Peygamberlerin
efendisi, ba, Hz. Muhammed
141a/9
seyyide (A.) i. Muhterem kadn 72a/6
- 1. Krmak, paralamak gn anda
durd, mecm minberleri d
26b/9, 92a/8, 161a/7, 230a/8
2. Kesmek Bir aac vard ki oyun
srerdi, an ortasndan d 127a/7
.mu ol- Krlm olmak, batm olmak
38a/1
an i. Fare 164a/11, 164b/4
ra- Atlmak, sramak 60a/6
dd (A.) i. Asla yalan sylemeyen, ok
doru, sznn eri 11a/2, 25b/10,
112b/2, 198a/2
- vat Zamann en doru insan, vaktin
piri 89a/11
d (A.) i. Doruluk, gereklik 140a/1,
170a/6, 183a/4, 221a/2
maad- d 12b/5, aib-i d
48b/4
fat (A.) i. Bir kimse veya eyin sahip
olduu nitelik, ona ait olan zellik,
hal ve vasf 17a/7, 65b/11, 126a/8,
186a/10, 195b/1, 234b/6
fatlan- Vasflanmak, nitelendirilmek
189a/6
fatlu sf. Biimli, sretli, grnl 174a/1
- 1. Smak Anu menb addan
aradur, ibrta smaz. 22a/5,
143a/5, 169b/11, 218b/11
2. Yakmak, uymak Mam-
tevde ire, anu h vcd almaz,
anda bir erlikdr, erlik avratl
smaz 60b/11, 71a/1, 153b/3
n- Snmak, gvenmek, iltica etmek
19b/6, 120b/8, 227a/3
362
at (A.) i. Salk, shhat
. bul- Salk bulmak, shhatli olmak
210a/10
n- Krlmak, bozulmak 25a/5, 62a/10,
62b/1, 72b/7
na- Denemek, tecrbe etmek,
yoklamak 33b/8, 117a/1,
195a/8, 219b/8
sn sf. Krk, paralanm 24b/4,
75b/10, 128b/6
nud i. Makas 223a/8
sr bk. srr 67a/3, 78a/1, 164b/1, 221b/4,
236a/5
r (A.) i. Srat kprs 54b/6, 138a/7,
221b/7
sra i. Cam, sra 172a/9
srr (A.) i. Gizli tutulan ey, sr 40a/4,
103b/2, 124a/3, 133b/2, 181a/4,
230a/5
sir (A.) i. By, sihir 231b/10
silk- Temizlemek, kuvvetle sallamak,
sarsmak 234a/9
s.ivir- Sarsvermek, sallayvermek
208b/7
simsr (A.) i. Simsar, tellal, komisyoncu
197b/10
sin i. Kabir, mezar 20a/11, 20b/1,
112b/10
siek i. Sinek 69a/2, 97a/11, 133b/7,
241b/7
sini i. Tepsi, sini 53a/4, 176b/6, 176b/7,
226a/1
sinle i. Mezarlk 109b/2, 110a/3
siph (F.) i. Asker 24a/2, 109a/11, 156b/10,
212a/6
sipre (F.) i. Kurnn her bir cz 201b/5,
201b/9
siyset (A.) i. lm cezas, idam 4b/7
siz zm. oul ikinci ahs zamiri, siz 16a/3,
37a/1, 62a/4, 125b/6, 153b/8,
179a/2, 235a/6
oan i. Soan 67b/8, 67b/9, 67b/11, 68a/1
o- Soumak 133a/8
sou i. Iss dk olan, souk 92a/7
obet (A.) i. Konuma, grme, sohbet
14a/2, 69a/6, 194a/1, 201b/11,
224a/11
. eyle- Sohbet etmek, konumak 30a/11,
102a/3
. it- Sohbet etmek, konumak 14a/6,
26a/4, 63a/9, 89b/3, 120b/9, 141a/6,
196a/3, 208a/11
. ol- Sohbetinde bulunmak 133b/10
o- 1. Bir yere girmesini salamak,
sokmak Veys elini cebine od, iki
aa ard 16b/10, 82a/2, 160b/3,
213b/11
2. Isrmak, sokmak Buyurd ki, beni
cennete ilettiler, amudan bir ylan
rad, yzmi od 60a/7, 60a/8
elii oda o- 166b/1
ol i. San kart, sol taraf 13b/3, 70a/10,
174a/6
o sf. Son, nihayet 73a/1
sora e. Sonra 19a/11, 50a/8, 100b/11,
134a/8, 184a/6, 229b/9
363
or- Sormak, sual etmek 20a/8, 84b/10,
113a/1, 152a/9, 214a/4, 235a/9
.a var- Sormaya gitmek, ziyaret
etmek 44b/8
oy- almak, soymak 151a/1
oyul- (Kabuu) yzlmek, karlmak,
soyulmak 68a/1
syle- Demek, sylemek, konumak
25a/8, 34b/9, 75a/4, 112a/10,
145a/7, 190b/7, 226b/4
gst syle- 157a/8, 157a/9,
mlayani syle- 87b/5, sz
syle 75b/6, 161b/9, 194a/8
syle- Karlkl konumak, sylemek
29b/10, 45b/10, 69a/5, 84a/5,
110b/6, 167a/2
sylet- Konuturmak, syletmek 44b/1,
85b/10
syndr- Sndrmek 84a/1, 158a/5
syn- Snmek, parlakl gitmek 34b/6,
49b/3, 213b/5
sz i. Kelam, sz, ifade, konuma 10a/9,
75a/3, 119b/7, 138b/10, 179b/6,
228a/4
s. syle- Sz sylemek, konumak
161b/9, 194a/8, 75b/6
s. dut- Sz dinlemek 106b/11
u i 1. Su Azndan burnndan u
gitdi.10b/9, 72b/5, 101b/1,
127b/8, 213b/4
2. Nehir, gl, akarsu, deniz
ad didi kim, iy u batur!
Batd.10b/5, 166b/9, 179a/9
. dile- Su istemek 123a/9
. ol- Su haline gelmek 127b/7, 127b/10
sul (A.) i. Soru, sorulan ey
s. eyt- Soru sormak 143a/7
s. it- Soru sormak 25b/5, 25b/6, 25b/8,
48a/8, 54b/11, 55a/1, 55a/2, 55a/7,
106b/4, 132a/7, 152a/5, 168b/3,
239b/10
ub (A.) i. Sabah, sabah vakti 100a/1,
134b/7, 142a/2, 224b/10
.-i d Gne 28b/2
u i. Hata, kabahat, kusur 44a/11
uf (A.) i. Ynden dokunmu kyafet, elbise
47b/8
uffe (A.) i. Avlu, sofa 8a/8
f (A.) i. Tasavvuf ehli, tasavvuf yolunda
olan kii 26a/3, 93b/3, 113b/4,
179b/1, 223a/1
. ol- Tasavvuf ehlinden olmak 137a/10
ste Yanm, tutumu, yank 71b/10,
93b/6
ul (A.) i. Uyuma, uzlama
. it- Uzlamak, uyumak 241a/8
suln (A.) i. Hkmdar, padiah 41b/7,
85b/5, 113b/8, 132b/9, 238b/10
s.ul-rifn Ariflerin sultan 124b/3
s.ul-muan Hakikat ehlinin sultan
170b/7
s.ul-ulem Ulemann sultan, limlerin
sultan 133a/4
un(A.) i. Yap, yapma, sanat, kudret
72a/6, 72a/7, 72a/9, 98b/5
un- Vermek, arzetmek, sunmak 82a/11,
239a/20
364
sre (A.) i. Kurnn ayrld Yz on
drt blmnden her biri 133b/4
ret (A.) i. 1. Yz, ehre Cneyd
geerdi, aa eyitdm, y st
ibunu gibi ret da amuda
m yansar?189b/10
2. Biim, klk, hal Eydr: lh,
bu krki baa ey retde
gnderd, imdi ahr retine
girdi.92b/2, 92b/3, 102b/10,
102b/11, 241b/2
.e gel- Ortaya kmak, meydana
gelmek 195b/1
usa- Suya ihtiya duymak, susamak
28b/7, 140a/6, 219b/3
susam i. Susam 116a/8
usuz zf. Susam olarak, susuz olarak
. al- Susam durumda bulunmak,
susuz kalmak 28b/9
sbnallh (A.) c. Allah her trl
arazlardan, kusur, ayp ve
eksikliklerden tenzih ederim.
34b/9, 55b/10, 64b/3, 86a/2,
137b/10, 209a/7, 210a/5
sbn (A.) sf. Allaha ait, Allah ile
ilgili
meyi-i sbn 211a/6
sci i. ki, arap 33a/10, 33b/1, 35b/6
sd i. St 22b/6, 132b/4, 132b/5, 132b/6,
132b/7
sfl-ter (F.) i. Serseri 195b/9
skker (A.) i. eker 232b/1
skt (A.) i. Susma, sz sylememe
203b/8
sl (A.) i. Bir yola girme, tarz, gidi 5a/1
s. it- Yolculuk yapmak, gitmek 64a/7
snnet (A.) i. Hz. Muhammedin szleri,
ileri ve hareketlerinin btn 20a/2,
107a/1, 146a/6, 192a/1, 210b/4,
221a/3
s Sng, karg, mzrak 20a/4
sr- (I) Dokundurmak, dedirmek, srmek
116b/6, 206a/4, 211b/7
sr- (II)1. Gitmek, ilerlemek brhm
tatna srdi, brhm eydr, ne
istersen? 90a/10, 125b/11
2. Kovmak, uzaklatrmak,
defetmek Eyitdi, imdi beni bu
ehirden srn, zr ki benm
umlumdan yamaz didi. 27a/10,
197b/11
oyun sr- 127a/6, yz sr-
62a/3, 92b/4, 135a/5
sri i. Topluluk, sr 50a/5
sst (F.) i. Tenbel, gevek 106b/5, 232a/8
svr (F.) i. Ata binen, svari
s. ol- Svari olmak 90b/6

(F.) i. bk. 25b/4, 57a/2
d i. Sevin, memnunluk 14a/7
h (F.) i. Hkmdar, sultan, ah 24a/3,
161b/9, 162a/4, 162a/11, 187b/8
kir (A.) i. kreden, kredici
. ol- kredici olmak 137a/11
kird (F.) i. Talebe, renci, rak, yamak
43a/4, 58a/5, 112a/4, 141b/11,
143a/10, 148a/8, 166b/1
365
kirdlik i. rencilik, raklk 54a/3
. it- rencilik etmek, raklk
yapmak 147b/9
l (F.) i. al 47b/7
n (A.) i. Hal, keyfiyet 193b/10
arb (A.) i. ki, arap 148a/3, 230a/8,
239a/21, 240b/10, 240b/11
ar (A.) i. art, koul, gerek, icap
144a/4, 165a/5, 176a/5, 181a/6,
231a/1
. it- art ileri srmek 102a/3,
144a/6
a bk. a 10b/4, 204b/8, 204b/9
a (A.) i. Byk nehir 33a/9, 54a/8,
110b/7, 147b/5, 176b/9,
229b/10, 238a/8
yed (F.) ba. Eer, ayet 4b/2, 21a/2,
139b/4, 212a/6
(F.) i. Sevinli, neeli kr.
. ol- Sevinli olmak, neeli olmak
25b/4, 57a/2, 64a/6, 71a/7,
79b/9, 87a/6, 96a/3, 98b/8,
98b/9, 103a/3, 103a/7, 103b/1,
103b/5, 103b/7, 170a/3
al i. Sevin, memnunluk 57a/4
ecat (A.) i. Yiitlik, cesaret
ilm ve ecat 133a/4
edd (A.) i. Sk balanma, sk balama
efat (A.) i. Balama, efaat 8b/10,
61b/5
. it- Balamak 8b/9, 13a/1
efat (A.) i. Acyarak ve koruyarak
sevme, merhamet 28a/6, 118a/2,
130b/4, 174a/2,194b/3, 207b/2
. it- Acmak, efkat etmek 202b/10
. vir- Sevgi gstererek ilgilenmek,
efkat vermek 130b/5
efatsz sf. Merhameti olmayan, kat
yrekli, efkatsiz 191b/2
ehdet (A.) i. ahitlik, ahitlik etme,
tanklk 44b/9, 44b/11, 138a/5
kelime-yi ehdet getr- 32b/3,
45a/1
ehd (A.) i. Din veya yksek bir lk
urunda len kimse, ehit 25b/10,
177b/5
. it- ehit etmek 178a/1
. ol- Allah yolunda lmek, ehit olmak
16a/10, 22a/6,177b/4, 177b/6
ehr / ehir (F.) i. Belde, kent, ehir 27a/10,
110a/4, 111b/2, 125b/4, 198b/2,
233a/10, 239b/4
cem-i ehr 211a/2
ehvet (A.) i. Nefsin meyli ve arzusu, ar
istek, ehvet 218b/4, 232a/10
. bas- Ar istek duymak 36a/6
ek bk. ekk 127b/1
ekavet (A.) i. Uursuzluk, bedbahtlk, baht
karalk 87b/2, 189a/8
ekk (A.) i. phe, tereddt 18b/5, 70a/4,
137a/6, 206a/7
ekl (A.) i. Biim, grn 82b/5, 210a/3
em(A.) i. Mum 174a/7, 231b/6
emm (A.) i. Koku alma, koklama 232a/2
emme (A.) i. Koklama, koku 130b/7
ems (A.) sf. Altn 187a/7
er (A. err) i. Ktlk, fenalk 18a/3,
102b/6, 102b/6, 102b/7, 156a/7
366
. vir- Ktlk etmek, fenalk
yapmak 155a/1
erbet (A.) i. erbet 240b/5, 240b/6,
240b/10, 240b/11, 241a/1
er (A.) i. Aklama, erh
. it- Aklamak, anlatmak 141a/4
. ol- Aklanmak, anlatlmak 33a/3
erat (A.) i. Din kurallar, eriat, hak
yolu 13a/8, 33a/11, 170b/8,
217a/9, 236b/3
erbb-i erat 133a/6, fr-
erat 141a/5
erf (A.) i. Soylu, erefli, mbarek
25a/8, 184b/5, 195b/5, 209b/7
erk (A.) i. Ortak 16b/5
err bk. er 9b/2, 9b/5, 138a/2
ev (A.) i. Nee, sevin, arzu, heves
99b/11, 100a/5, 154a/2, 184b/5,
227b/7
. ve itiy evk ve nee 121a/9
ey (A.) i. Byk, tecrbeli, mrit,
yal 4a/1, 25b/11, 65a/6,
105b/7, 195a/10, 238b/11
. ol- eyh olmak, mrit olmak
224b/7
.-i vat Zamann eyhi, devrin
mridi 138a/11
.l-meyi eyhlerin eyhi
148b/4, 218b/9
.l-vat Vaktin eyhi, zamann
mridi 163b/6
eyl i. eyhlik, mritlik 170b/4
eyn (A.) i. eytan 29a/7, 67b/5,
99b/7, 107b/2, 183a/8, 199a/3
eynl i. eytanlk 181a/10
if (A.) i. are, iyilik, derman
. bul- yi olmak, onmak 88b/2, 209b/9
. vir- yi etmek, salna kavuturmak
88b/1, 117b/10
ikyet (A.) i. Szlanma, yaknma, ikayet
34b/8, 85a/8
. eyle- ikayet etmek, yaknmak 77a/6
. it- ikayet etmek, yaknmak 37a/7,
37a/9, 41b/3, 42a/1, 42b/4, 45a/10,
47b/11, 202b/3
ikyetl i. Szlanan, yaknan kimse,
ikayeti
. ol- ikayeti olmak 41b/4
imdi zf. u anda, imdi 12b/5, 40a/11,
89a/1, 107b/6, 134a/10, 160b/7,
180a/3, 198b/4, 232a/11
imden gir zf. Bundan sonra, bundan byle
235b/8
imden sora zf. Bundan sonra, bundan
byle 40a/1, 50a/4
irk (A.) i. Allaha ortak koma 37b/2,
132b/3, 132b/4
. getr- Allaha ortak komak 37b/2
irket (A.) i. Beraber olma, beraberlik,
ortaklk 96b/6
e (F.) i. Cam, sra, ie 33a/10, 33b/8
iil- zlmek 146b/2
ol sf. u 15a/5, 46b/3, 79b/10, 94b/6,
106a/11, 122a/10, 198a/5, 215a/10
yle zf. yle, yle, u ekilde, o ekilde
15b/11, 37b/10, 40b/4, 100a/1,
134b/2, 153a/3, 165a/7, 176a/4,
188a/9, 225a/2
367
. ol- u ekilde olmak, yle olmak
83a/3
yle kim zf. yle ki, o ekilde ki 5a/4,
12a/7, 15b/11, 65b/9
ule (A.) i. Ik, parlaklk, parlt 74b/10
m (F.) i. Uursuz, kutsuz, om 86b/8
ml i. Uursuzluk, omluk 27a/10,
49a/11, 125b/4, 230a/2
un zm. unu 87b/9
unlar zm. unlar 83b/5, 83b/6
r (F.) i. Kargaa, fitne 64b/6, 156a/7
rde (F.) sf. k, ttkun 14a/5
r(A.) i. Balama
. it- Balamak 146b/8
urva (F. r +b tuzlu yiyecek, halk
aznda urva diye de geer.)
i. orba 68a/8
bhe (A.) i. Kuku, phe 174a/7,
212a/4
bhel sf. pheli, netameli 122b/7,
148b/6, 148b/7, 149a/2
. ol- pheli olmak, kukulu olmak
149a/4
kr / kr (A.) i. Allaha duyulan
minneti dile getirme, kr
37b/9, 85a/8, 172a/3, 188b/4
. it- kretmek 38a/9, 41a/6, 76b/5,
77b/10, 77b/9, 122b/11, 125a/2,
135a/6
krne (A.) i. kran belirtisi, iyilik
bilme nianesi 61b/11
T
t (F.) zf. Kadar, dek, nihayet, sonunda,
iin, diye 11a/8, 25a/4, 78a/11,
100a/8, 125b/4, 144a/2, 195b/2,
229a/4, 235b/1
taaccb (A.) i. arma, hayrete dme,
aknlk
t. eyle- armak, hayrete dmek 58a/7,
67a/2
t. it- armak, hayrete dmek 43a/3
tal (A.) c. Yksek olsun. mnsna
gelen bir sz olup Allah adyla
birlikte kullanlr.
Allh Tal 51b/7, 160b/9,
160b/10, a Tal 4b/5, 11a/5,
11b/5, 17b/11, 18a/5, 23a/5, 31b/4,
32a/2, 32a/6, 32b/2, 35a/5, 35b/9,
37a/11, 37b/1, 46a/4, 46b/5, 51a/2,
53a/10, 53b/1, 56b/11, 57a/1, 60a/5,
60b/3, 71a/8, 75a/5, 80a/10, 84b/10,
91a/5, 106a/9, 112a/1, 112b/6,
113a/2, 113a/5, 113a/9, 114a/10,
115b/7, 116a/2, 116a/5, 117b/9,
118a/9, 119b/2, 121a/4, 130b/8,
134a/7, 134a/9, 141b/11, 143a/11,
145a/10, 149a/2, 150a/2, 151b/5,
152a/4, 153a/11, 153b/4, 154b/10,
155a/4, 158b/3, 159a/10, 169a/4,
169a/9, 178a/7, 180b/9, 182b/9,
185b/5, 190a/4, 190b/6, 192a/1,
194b/11, 195b/2, 205b/6, 205b/10,
206b/9, 228a/10, 228b/2, 229a/3,
230a/1, 239b/2, Tar Tal 4b/6,
11a/3, 31b/8, 37a/3, 48a/9, 74b/7,
106a/7, 114a/6, 124a/1, 135b/2,
138a/7, 139b/11, 142b/3, 158a/10,
163b/2, 168a/4, 172a/4, 175a/1,
368
177a/8, 200b/3, 202b/8, 216a/3,
221b/2, Tar tebreke ve tal
137b/2, 218b/2
am (A.) i. Yemek, a 29a/5, 59b/1,
77b/5, 120a/4, 190b/4, 240b/7
t. dile- Yemek arzu etmek, a
istemek 38a/7
amsuz i. Yemeksiz, asz 184a/2
aat (A.) i. taat etme, ibadet etme,
kulluk etme,boyun eme
62b/10, 98b/5, 105a/6, 136b/11,
168b/6, 219a/8
abaa (A.) i. Snf, zmre, taife 156b/7
abaalu sf. Katl, katmanl 73b/3
tbi(A.) i. Uyan, itaat eden, boyun een,
tbi olan 11b/11
t. ol- Uymak, itaat etmek, boyun
emek 120a/7, 120a/8
abt (A.) i. Huy, yaratl, karakter
81a/1, 157a/10
abb (A.) i. Doktor, hekim, tabip 73a/8,
140a/10, 168b/10, 210a/4
tbin (A.) i. Hz. Muhammedi grm
olanlar grp kendilerinden
hads dinlemi olanlar 47a/4,
56a/10, 192a/11
tabr (A.) i. Yorum, d yorumu 132a/4,
142a/9
abl (A.) i. Davul 240a/1, 240a/2, 240a/3
tbt (A.) i. Tabut 121b/8, 121b/9,
132a/3, 132a/4
tc (A.) i. Ta 32b/11, 74a/5
tcir (A.) i. Tccar 117a/11
a i. Da, byk tepe 19a/10, 45a/1, 81b/9,
110b/2, 115a/10, 181b/6
taayyr (A.) i. Bakalama, deime,
deiiklik 120b/11
t. ol- Bakalamak, deimek 26a/8
al- Uzaklamak, kamak, dalmak 68a/5
at- Bltrmek, taksim etmek 10a/3
tayr (A.) i. Bakalatrma, deitirme,
bozma
t. it- Bakalatrmak, deitirmek 100a/2
t. ol- Deitirmek, bozmak 113a/10
taamml (A.) i. Dayanma, katlanma 236b/2
t. it- Dayanmak, katlanmak 109a/1
ahret (A.) i. Temizlik, temiz olma 227b/8
. it- Temizlenmek 116b/10
ahretsz sf. Temiz olmayan, temizlik
sahibi olmayan 117b/5
hire (A.) i. Temiz 73a/6
ta (A.) i. Aratrma, inceleme 61a/2,
165a/7, 191a/3
ehl-i ta 191a/1, ilm-i
ta 170b/10, 189a/2, 208a/5
tal (A.) i. renme, tahsil
ilm tal it- 199a/9
tasn (A.) i. Gzel bulup beenme, takdir
etme
t. it- Beenmek, takdir etmek 172a/7
tat (F.) i. Taht 52a/8, 97b/9, 145a/3, 158b/6,
239a/19
t.- kmet Hkmet taht, devlet taht
241a/10
tata (F.) i. Tahta 116b/3, 116b/4, 116b/6
tib (A.) i. Tvbe eden, tvbekr
t. ol- Tvbekr olmak 50a/6
369
ife (A.) i. Grup halindeki insan
topluluu, blk, kavim, kabile
11a/11, 55a/1, 156a/5, 170b/6,
230a/4
ta- Geirmek, takmak 109b/4
at (A.) i. Kuvvet, g, diren 92b/3,
130b/2, 185b/7
atsuz i. Gsz, kuvvetsiz
. ol- Gsz kalmak, dirensiz
olmak 183b/2
ta (A.) i. Baa kakma, sktrma,
tazyik
t. it- Sktrmak, baa kakmak
43b/6, 155b/4, 183b/10
tadm (A.) i. Sunma, takdim
t. it- Takdim etmek, sunmak 194a/2
tadr (A.) i. Allahn ezelde her eyi
belirlemesi, kader
t. ol- Takdir olmak, belirlenmek
138b/8, 138b/9
tarr (A.) i. Anlatma, syleme
t. it- Anlatmak, sylemek 7a/7,
89a/5
tav (A.) i. Allahtan korkma, takva
25b/7, 135b/6, 200b/4, 216b/11
al- ine girmek, dalmak 240b/9
al (A.) i. Boama, nikhl kadn
brakma 40b/8, 129b/6, 144b/4,
150a/6
. vir- Boamak, nikhl kadn
brakmak 82b/9
aleb (A.) i. Arzu, istek 28a/9, 65b/8,
86b/11, 105b/8, 170a/5
. eyle- stemek, talep etmek 56b/6
. it- stemek, talep etmek 102b/2,
138b/7, 216b/7, 220b/4
alalan- Dalgalanmak 103a/3
lib (A.) i. steyen, istekli 5a/1, 93b/2,
171a/4, 181b/11
.-i ilm lme talip olan, ilme istekli
199a/9, 199b/2
talm (A.) i. retme, talim
t. it- retmek, talim etmek 29a/6,
212a/8
am i. Dam 83a/5, 90a/4, 90a/5, 133a/10,
195a/6, 212a/5, 222a/5
am- Damlamak 27b/7, 68a/11
ama(A.) i. Agzllk, doymazlk,
tamah.25b/8, 35a/10, 73b/6, 149b/6,
191b/11, 222a/7
. it- Tamah etmek 39b/4, 73b/7
tamm (A.) 1. i. ve sf. Btn, eksiksiz, tam
Tar a-un reslu tamm
mmetini balamaynca bu
muraa geymezdm, abr itmek
gerekdiz.15a/9, 26a/11, 53a/1,
191b/9, 201a/11, 224b/3
2. i. Bitme, sona erme, son Arefe
gn tamm Arafta iridk 135a/2
3. zf. Bsbtn, btnyle Ynini
tamm aa dndrdi 141a/11,
197a/2, 208a/8
t. bul- Eksiksiz bulmak, tamam bulmak
195a/8
t. it- Eksiksiz yapmak, tamamlamak
91a/5, 137a/7
t. ol- Tamamlanmak, bitmek 26a/9,
63b/7, 187b/10, 199b/8, 222b/9
370
amar i. Damar 59a/2, 148b/7, 149a/3
amla- Damlamak 137a/2
amu (Sod.) i. Cehennem 11b/6, 35b/2,
78a/2, 130a/1, 207a/1
.ya ya- Cehennemde yakmak
78a/6
amul i. Cehennemlik 144b/3
. ol- Cehennemlik olmak, cehennem
ehlinden olmak 144b/4
a i. afak vakti, gne domadan
nceki zaman 47a/11
an (A.) i. Yerme, knama
. it- Knamak, yermek 197b/11
ta- Hayrette kalmak, amak
t.a al- Hayrette kalmak, armak
208b/8
tan- Tanmak 94a/4
an bk. anu 232b/10
Tar i. Allah, Yaratan, Tanr 11a/3,
44a/9, 75a/11, 104a/4, 154b/9,
198b/8, 200a/9, 227b/5
T. tebreke ve tal Mukaddes ve
yce Allah 137b/2, 218b/2
T. Tal Yce Tanr, yce Allah
4b/6, 11a/3, 31b/8, 37a/3, 48a/9,
74b/7, 106a/7, 114a/6, 124a/1,
135b/2, 138a/7, 139b/11,
142b/3, 158a/10, 159a/10,
163b/2, 168a/4, 172a/4, 175a/1,
177a/8, 200b/3, 202b/8, 214a/4,
216a/3, 221b/2
Tarl i. Tanrlk 241b/8
anu i. ahit, tank
. ol- ahit olmak, tank olmak 168a/9
anul i. ahitlik, tanklk 32a/8
anulu bk. anul 149b/4
. vir- ahitlik yapmak 149b/5
ap- Tapmak, ibadet etmek 10b/3, 31a/5,
45a/9, 73b/5, 213a/9
ar i. Skntl, kasvetli, dar
. ol- Daralmak 135a/6, 137b/8
gli ar ol- 51a/2, 63b/9, 124b/8
araf (A.) i. Yan, yn 33b/2
tarf (A.) i. Aklama, bildirme, tarif
t. it- Anlatmak, aklamak, bildirmek
195b/8
ar (A.) i. 1. Yol Yan ne aatla seni
bulam ve ne arle saa
iriem?129b/4, 165a/8, 174a/5
2. Usl, det, tarz Baa itb eyleye
kim, benm arm nin yirine
getrmed diye 8b/4, 39b/7, 53a/3,
172b/3, 175b/10
arat (A.) i. Allaha ulamak arzusuyla
tutulan yol, tarikat 7a/7, 47a/5,
67b/6, 170b/9, 198a/10, 224a/9
Ehl-i arat 238b/5, Ul-i
arat 141a/5, Eb-i arat
133a/5
arrr (A.) i. Dzenbaz, hileci, yankesici
26b/7
art- Arln bulmak, ekmek, tartmak
5a/6, 5a/7
aru i. Dar, msr tanesi 119b/9, 119a/10
taavvuf (A.) i. Gnln Allah sevgisine
balama, tasavvuf 158a/3, 197a/8
Ehl-i taavvuf 155a/9, 184b/4
371
taavvur (A.) i. Zihinde biimlendirme,
dnce
t. it- Dnmek, tasavvur etmek
213b/3
tanf (A.) i. Eser 133a/6, 148b/3,
160a/8, 190b/2, 231b/8
t. it- Dzenlemek, telif etmek
182b/1, 200a/10, 218b/11
ehl-i tanf 7a/10
tavr (A.) i. Resmini yapma, ekil, suret
t. olun- Resmedilmek, izilmek
241a/11
a i. Ta 22a/3, 35b/5, 66a/4, 119a/4,
237b/3
a- Tamak 238a/8, 238b/3
auaz i. Kk ta 166a/2
ara i. Dar, darda 22a/5, 69a/3,
85b/3, 117b/4, 223b/2
taavvu(A.) i. Farz ibadetin haricinde
ibadet etme 80b/3
atlu i. ve sf. Tatl, gzel, hoa
giden,irin 42b/11, 108a/6,
108a/7, 108a/8, 240b/11
avf (A.) i. Hac zamannda Kbenin
etrafn dolaarak ziyaret etme,
tavaf 95a/10, 95b/1, 208a/8
. it- Hac zamannda Kbenin
etrafn doaarak ziyaret etmek
95a/9, 97a/2, 119b/4, 154b/6,
186a/4
tavan i. Tavan 68a/3
tavu i. Tavuk 178b/6, 178b/10, 179a/1,
212a/3, 212a/4
vsul-ulem limlerin tvusu 170b/7
ay i. Day 111b/2, 171b/1
tayn (A.) i. Belirleme, tespit
t. it- Belirlemek, tespit etmek 139b/1,
151a/7
ayyr (A.) i. Uucu, uan
taarru(A.) i. Yalvarma, yakarma 94a/3
t. it- Yalvarmak 193a/8
t. ve zrl it- Alayarak yalvarmak
86a/2
tam (A.) i. Ululama, yceltme, sayg
gsterme 13a/9
t. it- Ululamak, yceltmek 111b/7,
163a/4, 202b/9
tebrek (A.) Mbarek etsin!
Tar tebreke ve tal 137b/2
teberrk (A.) i. Mbarek sayma, uur sayma
7a/5, 56a/10, 157a/4
tecell (A.) i. Belirme, grnme, ortaya
kma
t. eyle- Belirmek, tecelli eylemek 163b/3
t. it- Ortaya kmak, tecelli etmek
35b/10, 35b/11, 65a/10
t. l- Belirmek, grnmek 64a/2
tecerrd (A.) i. Her eyden vazgeip Allaha
ynelme 201b/11
tecribe (A.) i. Snama, tecrbe 82a/11
t. it- Denemek, snamak, tecrbe etmek
125b/2, 164b/8, 178b/4
tecrd (A.) i. Her eyden el ayak ekip
Allaha ynelme, tecrit 15b/9
ehl-i tecrd 203a/6
tedbr (A.) i. are, tedbir; hazrlk 32a/5,
71a/5, 84b/1, 165b/6
372
t. it- are dnmek, hazrlk
yapmak, tedbir almak 32a/4,
66a/8, 206b/2
tefau (A.) i. nceden inceye
aratrma, inceleme
t. it- Aratrmak, incelemek 99a/11
tefvt (A.) i. ki ey arasndaki fark
53b/4
tefekkr (A.) i. Dnme, zihin yorma
98b/3, 150a/1, 170a/1
teferrc (A.) i. Dolama, gezme
t. it- Seyretmek, temaa etmek 91b/2
tefr (A.) i. Ayrma, seme, ayrt etme
t. ol- Ayrt edilmek 72a/4
tefsr (A.) i. Aklama, Kurn-
Kermin anlam bakmndan
zh 86b/6, 112a/5, 191a/2,
239b/1
Leif-i tefsr 7a/11
teft (A.) i. Aratrma, kontrol etme,
tefti
t. it- Aratrmak, kontrol etmek
99b/5
tehlike (A.) i. Tehlike 205b/7
tekebbr (A.) i. Byklenme, kibir
gsterme, 9a/9, 9a/10
tekebbrlk i. Byklenme, kibirlenme
9a/11
tekellf (A.) i. Klfet, resmiyet, zahmete
girme 87a/1, 158a/3, 158a/4
teklf (A.) i. Birinden eziyetli, fakat
bakas iin faydal bir i
isteme, teklif
t. it- Birinden zahmetli bir i istemek,
teklif etmek 146a/8
tekrr (A.) i. Tekrar, yineleme 4a/5
t. it- Tekrarlamak, yinelemek 216b/5
telbs (A.) i. Aybn rtp iyi gsterme, hile,
oyun 205b/8
tem (F.) i. Dolama, gezinme 220b/6
temz (A.) i. Ayrma, iyiyi ktden ayrma,
seme
t. it- Ayrmak, semek 36a/2
ten (F.) i. Beden, vcut 43a/8, 122a/7,
115a/1, 115a/5
anb (A.) i. adr ipi 23b/1
tennr (A.) i. Frn, tandr 216b/3, 216b/7
tenzl (A.) i. Kurn- Kerm
esrr- tenzl 7a/11
tepsi i. Tepsi 23b/5, 58b/5, 108a/6, 234b/2
ter (F.) i. Taze, yeni, gzel 195b/9, 232a/8
tera (A.) i. Yukar kalkma, ykselme
t.de ol- Ykselmek 86b/4
terz (F.) i. Terazi 5a/6, 5a/7
terbiyet (A.) i. Eitme, yetitirme, eitim
t. et- Eitmek, terbiye etmek 182a/11
t. it- Eitmek, terbiye etmek 207a/4
tercmn (A.) i. evirici, tercman 180b/1
tere (F.) i. Yapraklar yenen bir bitki, tere
176b/10
tereddd (A.) i. Kararszlk, duraksama
t. eyle- Kararsz kalmak, duraksamak
174b/5
terk (A.) i. Vazgeme, brakma, terk etme
21b/9, 139a/9
t. it- Brakmak, terk etmek 24b/7, 35b/3,
35b/4, 36a/7, 39b/11, 49b/3, 79b/3,
373
97b/8, 102a/8, 102b/5, 105b/3,
107b/6, 109a/10, 110b/9,
111a/3, 118b/8, 118b/9, 121a/4,
125a/11, 131a/3, 150a/2,
150b/3, 157a/5, 159a/3, 159a/4,
166b/4, 172a/11, 185a/8,
199b/1, ib-terk 192b/4
ters (F.) i. Hristiyan 189b/8
tersle- Azarlamak, ters davranmak
114a/1, 114a/3, 114a/5
tertb (A.) i. Dzen, nizam 89a/7
terviye (A.) i. Zilhiccenin sekizinci
gn, arefeden evvelki gn
52a/9
tesb (A.) i. Tespih 79a/10
tesell (A.) i. Avunma, avutma, teselli
t. it- Avutmak, teselli etmek 68b/11
teslm (A.) i. 1. Verme, brakma, terk
etme Bu szde iken biri cn
teslm lmd. 94a/1, 138a/5
2. Kendini Allahn kaderine
brakma, Allahn takdirine
boyun eme Bu rya ve
teslme iretdr. 58a/10
cn teslm eyle- 126b/4, cn
teslm l- 60a/2, 93a/2, 94a/1,
131b/8, 138a/5, 173b/7
teebbh (A.) i. Benzeme, andrma,
kendini benzetmeye zenme
t. it- Kendini benzetmeye zenmek,
zorla benzemeye almak,
andrmak 5b/8
terf (A.) i. ereflendirme, eref verme,
onurlandrma
t. buyur- eref vermek, onurlandrmak
8a/1
tev (A.) i. Sknt, endie, kayg
t. vir- Sknt, dert vermek 19b/7
t.e d- Skntya dmek, kayglanmak
35a/9
tevau(A.) i. Bekleme, arzu etme, isteme
99a/10, 173a/10
t. it- Arzu etmek, istemek 152b/8
tevauf (A.) i. Duraksama, tereddt
t. eyle- Tereddtte kalmak, duraksamak
231a/7
tevu(A.) i. Alakgnlllk, tevazu
21b/2, 137a/11, 192b/7, 218a/6
t. it- Alakgnlllk gstermek, tevazu
gstermek 142a/5, 215a/11
t. vir- Alakgnlllk gstermek,
tevazu gstermek 130b/5
tevbe (A.) i. Tvbe 11a/5, 23a/6, 39b/1,
58a/10, 120b/6, 167b/2
t. eyle- Tvbe etmek 58b/7, 71a/9
t. it- Tvbe etmek 50a/1, 63a/10, 71a/8,
71a/10, 81b/4, 106a/11, 106b/8,
109a/10, 110a/5, 110a/10, 111b/10,
126b/4, 151a/3, 157a/1, 157b/11,
158a/1, 161a/6, 162a/10, 166a/5,
168a/9, 176b/11, 176b/11, 179a/3,
188b/1, 189a/2, 210b/5, 217a/5,
228b/11, 230a/9, 230a/10
t. l- Tvbe etmek 49b/4, 106b/3
t. vir- Tvbe etmek 71a/9, 71a/9, 80a/10,
80a/9, 168a/3
t.-yi na it- Bozulmas imknsz tvbe
etmek 91a/8
374
t.-yi na l- Bozulmas imknsz
tvbe etmek 139a/10
tevbesiz i. Tvbesiz 11a/4, 157b/10
tevekkl (A.) i. Sebeplerini yerine
getirdikten sonra ii Allaha
havale etme, boyun eme,
tevekkl 63b/3, 93a/7, 103b/11,
125a/11, 196a/5, 212a/8
t. it- Tevekkl etmek 103b/8,
104a/2, 104a/5, 104a/5, 116a/5
t.i ol- Tevekkl sahibi olmak 126a/6
tevf (A.) i. nayet, yardm
t. vir- nayet vermek, yardm etmek
77b/9
tevd (A.) i. Allahn birlii 61a/3,
192a/4, 232a/2
t. marifet Allahn birlii ve
herkesin yapamad ustalk
233a/1
ehl-i tevd 191a/2, esrr-
tevd 114b/5, mam- tevd
60b/10, 232a/3
tevliyet (A.) i. Mtevellilik, vakf
ilerine bakma vazifesi 39b/4,
40a/3, 40a/7, 40a/9
Tevrt (A.) i. Drt kutsal kitaptan Hz.
Ms iin ineni 36a/4, 46a/3,
82a/8
tezkire (A.) i. Baz meslek sahibi
kimseler iin yazlan biyografi
t.tl-evliy Evliylar tezkiresi 1b/1,
6b/7
fl (A.) i. 1.i. Kk ocuk Andan sora ol
fldan da kesildi, 85b/11, 195a/4,
221b/6, 221b/7
2. sf. Kk, ufak Anu bir fl
olanc var-d 94b/2, 212a/7,
fl bk. fl 22b/7, 144b/9
lsm (A.) i. Tlsm
. it- By yapmak, sihir yapmak 165b/9
n- Ses karmak, sz sylemek 68b/10,
76b/6, 81a/1, 117b/2, 164a/5,
164a/6, 210b/7
ticret (A.) i. Alm-satm, alveri, ticaret
t. it- Alm-satm yapmak, ticaret yapmak
138b/6
til i. bk. tl 101b/2
tiz zf. abuk, tez, acele, derhal 30b/7,
171a/5, 171a/11, 223b/6
t. gel- abuk gelmek, tez gelmek 125b/5
t. ol- abuk olmak, tez olmak 136a/7
to- 1. Dnyaya gelmek, domak asan
anadan od, 23a/2, 122b/5, 122b/6,
232a/11
2. (Gne, gn) domak Biraz abr
itdm, ub-i d od 28b/2,
134b/9
oan i. Doan 224b/8
tor i. ve sf. ve zf. Doru, gerek, drst
53b/4, 109a/2, 145a/6
t. it- Gerekletirmek 141b/9
t. ol- Doru olmak, drst davranmak
206b/9
orul i. Doruluk, samimiyet, drstlk
207b/1
orult- evirmek, yneltmek 40a/4
375
orulu bk. orul 54a/4
tom (F.) i. Tohum 119b/5
ol i. Tokluk, tok olma durumu
193b/2
osan sf. Doksan says 155b/1
ou- Dokumak, rmek 204b/2
oun- Demek, isabet etmek,
dokunmak 14a/10, 154b/7,
166a/3, 194a/7
ouyc i. Dokuyucu, dokuma iini
yapan 204a/6
ouz sf. Dokuz says kr. douz 54a/6,
92a/1, 137a/1, 177b/4, 191b/2,
228b/4
ouzunc sf. Dokuzuncu 149b/6
oldur- Doldurmak, dolu hale getirmek
29a/1, 143b/7, 156a/8
olu (I) i. Dolu, bo olmayan 23b/5,
116a/8, 116a/9, 119a/9, 122b/2,
128a/6, 160b/3
. ol- Dolu olmak 120a/4
olu (II) ki kadehi 239a/1, 239a/2,
239a/3
on i. Elbise, giysi 10a/7, 29b/7,
174a/11, 174b/2, 187a/8,
207a/7, 225b/11
cem-i on 91a/8
on- Donmak 123a/10
onl i. Elbiseli, giyisili 30a/7
ouz i. Domuz 41a/5
op i. Top 10b/4
opra i. Toprak, hk 25b/6, 62a/11,
82a/9, 180b/10, 192a/8,
210b/10, 211b/7
opolu i. Bsbtn dolu, dopdolu 69a/8
torba i. Torba, kese 230b/6, 230b/7
orus zf. Gerekten, hakikaten 54a/2
orulu bk. orul 21b/5
oy- (Karn) doymak kr. doy- 234a/10
toz i. Toz 49b/7, 50a/6, 182a/6
tozlu sf. Tozlu, toprakl 224b/11
b (A.) i. Cennette bulunan ve dallar
btn cenneti kaplayan ilh aa
226a/11, 226b/5
ufliyet (A.) i. ocukluk, kklk 152a/3
tufe (A.) i. Hediye, armaan 41a/6
ul sf. Dul 15b/11
l (A.) i. Uzunluk
.- amel Bitmez tkenmez i 87b/4
r (A.) i. Da
.- Sn Sn da 175b/4
ur- 1. Ayakta beklemek, dorulmak,
durmak Da bir gice rkda
ururd, bir gice da secdede
ururd.19b/9, 78b/5, 90a/9,
162b/11, 164a/8, 222a/8, 225b/3
2. Bir yerde oturmak, ikmet etmek
Didi kim, mda ur. Didm,
maetm nice ola? 18b/4, 66a/6
3. Beklemek, durmak Didi, iy
Necd ifesi uruuz. 13b/9,
18a/10, 29b/3, 133b/5, 136b/6,
158a/4 222a/5,
4. Durmak, bulunmak asana Tar
ors yle lib idi kim,
oturmada urmada yleydi kim,
bir kii celld elinde urur gibi
376
27b/1, 63a/1, 66b/3, 102a/1,
106a/5, 137a/8 kr. dur-
.-bil- Durabilmek 34b/2, 92a/2
.-gel- Ayaa kalkp gelmek 63b/7,
173b/10, 186b/3
a ur- 47a/11, aleyke alup
ur- 29b/8, ba zere ur- 63a/1,
229b/4, epsem ur- 88a/2, fil
ur- 151a/5, ayrn ur- 54a/11
ura i. Yaanlan yer, mekn 145b/2
urur- Kaldrmak 56b/9
ut- 1. (Alama) musallat olmak,
yakalamak Bun didm,
alamaum utd. 17a/9, 163a/7
2. Dokunmak, tutmak Olan iki
eliyle yzin utd 95b/9, 100b/1
3. (Ynn, yzn, gzn bir
tarafa) evirmek brhm yzini
gge utd 96b/1, 99a/5
4. Tutmak, kaplamak tme,
itmesinler didi. Andan sora
vz lemi utd. 174a/4
5. Yerine getirmek, yapmak
Tary bilrsz vardur, emrin
utmazsz, ol da siz
szzi dutmaz.106b/11,
231a/1, 231a/9, 231a/10
6. Kavramak, tutmak Barda
elmde utdum, barda elmde
ond 123a/10, 198b/3
7. Alkoymak, tutmak N-gh
grem sebeb ol ki, her a ki
glm derghdan uta, nefsm
bir smn glmden alur.185a/6
8. Zaptetmek, bulundurmak r
yldur kim a celle ve al beni her
l-la ki utd biri birinden yeg l
idi 188a/1 kr. dut-
a ut- 88b/2, dir ut- 165a/4
dmn ut- 137b/2, 159a/1,
197a/10, elii ut- 9a/5, 17a/8,
17b/8, 84a/2, 226a/2, fide ut-
123a/6, 187a/3, fermn tut- 45b/3,
gli iinde ut- 135b/10, o ut-
216a/3, imetde ut- 97a/5
arar ut- 115a/6, 184a/1, 191a/10,
aru ut- 97b/9, at ut- 136a/5,
kiriye ut- 42a/10, mar ut-
183a/6, 204b/4, meheb ut- 233b/9,
mukem ut- 205b/5, mnevver tut-
69b/2, msellem ut- 232a/4, oru
ut- 99a/6, 101b/8, 147a/4, 184b/9,
rev ut- 232a/6, m ut- 150b/8,
189a/9, 192b/6, ns tut- 18a/7,
120a/10, yalunca ut- 88b/3, yr
ut- 105b/4
utdur- Yakalatmak 10b/3
utul- 1. Kapanmak, tutulmak Bir kez
olnu yol utuld, yet zamet
ekerdi 88a/11
2. ekilmek, alkoyulmak Glm
dny iinden utuld.173b/1
gl utul- 90b/6
uy- 1. Haber almak o al aberdr
old, maray
uydlar 92b/6
377
2. Hissetmek ousn da
uymamam, didi.182a/7
uz i. Tuz 52b/9, 160b/3
uza i. Tuzak 190a/1
tl (Fr. tlle) i. p, urgan 219b/4, 219b/6,
219b/7, 219b/8
trbe (A.) i. Mezar zerine yaplan yap,
trbe 141a/8, 161b/11, 162a/4
Trk i. Trk 166b/5, 198b/1, 198b/4,
198b/5, 198b/6
Trk i. Trk milletinden olan, Trke
mensup 187a/6
tvn (F.) sf. Gl, kuvvetli
pdih- tvn 68b/3
ty i. Ty 12b/11, 15b/7

U
u / ba. Ve kr. ve 20b/9, 129b/7,
206b/11
ubbd (A.) i. bitler 201a/10
ubdiyyet (A.) i. Kulluk, klelik 186a/9
ucuz i. Ucuz 119b/9
u. ol- Ucuz olmak, ucuzlamak
107a/9
u i. U taraf, u 30a/3, 56a/3, 208b/5
u- Havalanmak, umak 116a/3, 125b/1,
138a/7, 148a/9, 228b/8
uma i. Cennet 11b/6, 73b/6, 97a/11,
129b/11, 130a3, 138a/8
umal i. Cennetlik 144b/8
d (A.) i. Bir alg ad, ud 39b/9, 39b/9,
39b/10
ufa sf. Kk, ufak 22a/3
ura- 1. Rastlamak, tesadf etmek Bir da
bir esrge uradum ki, bal iinde
giderdi 34a/10, 50a/3, 125a/5,
187a/9, 217a/4
2. Gitmek, varmak Bir gice evine
urad girdi, drt kez evin arad,
nesne bulmad 157b/3, 167b/9,
204a/5
ziyna ura- 30b/1
ur i. Hrsz 67b/1, 139b/4, 157b/6, 157b/9
uru bk. ur 67b/6
uur i. Yn,yol; zaman90b/10
uurla- almak, sirkat etmek 9b/6, 180b/4,
180b/6, 198b/3
uurlan- alnmak 240a/2
uurlu i. Hrszlk 80b/7
uba (A.) i. Ahiret, br dnya 102b/2,
155b/10, 234b/9
ubet (A.) i. Azap, eziyet, ikence
120a/10, 120a/11
u. it- Ceza vermek, ikence etmek 32a/6
ulal- Bymek 145b/4
ulem (A.) i. limler, ilim sahipleri,
bilginler 6b/7, 46a/2, 143a/7,
144b/7, 182b/4, 217b/10
u.-y bn Btn limi 153a/8
u.-i rabbn Rabbn lim 211a/6
u.-y hir Zhir limi 153a/6
cem-i ulem 144b/10, cem-i
ulem ve kem 24a/9, mecm-
ulem 46a/1
ulu i. ve sf. Ulu, byk, ileri gelen, yce,
erefli 84b/2, 111a/4, 139a/4,
153a/10, 164b/11, 190b/1, 222a/2
378
u. gr- Byk olduunu dnmek
18b/3
ulula- stn tutmak, yelemek
u.m ol- stn tutmu olmak,
yelemi olmak 56b/8
ululu i. Azamet, byklk 18b/1,
21b/2, 61a/1, 130a6, 186b/10,
192b/10
ulm (A.) i. limler 208a/4
u.- bn Batni ilimler 169b/3
u.- hir Zahiri ilimler 169b/3
cem-i ulm 138b/1,
208a/4, 216a/8, 224a/7, daik-
i ulm 182b/3, env- ulm
167a/11, env- ulm ve keml
162b/4, mecm- ulm 7a/8
um- Beklemek, mit etmek 94a/7
un i. Un 51a/3, 101b/7, 147b/2, 152b/1
u. it- Un haline getirmek 58b/9
unt- bk. unut- 129b/8
unut- Unutmak 61b/7, 93b/4, 127b/3,
165a/1, 182b/10, 220a/10
ur- 1. Vurmak, arpmak Ol avu
an bir amyla urd.41a/10,
183a/9, 194a/10, 212b/8,
236a/11
2. Balamak, takmak Bir demr
boynuma o, bir buau
ayauma ur 223b/11
3. (Herhangi bir mzik aletini)
almak Bir esbb uurlansa,
gelrler ol abl urarlard 240a/2
4. Yol kesmek Geldi grdi
krbn hep urmular, mllarn
almlar, bzirgnlar balamlar
gitmiler 79b/11, 80a/11, 81a/4
5. Srmek (frna) Dkelini ald
geldi. Avrat eti urd. 49a/5
dellige ur- 232b/9, dem ur-
195a/11, dnynu terkin ur-
139a/9, elin lca ur- 215a/5, add
ur- 82b/3, 82b/5, am ur- 146a/11,
apu ur- 28b/3, nara ur- 20b/8,
156a/10, 236b/11, nefes ur- 37b/8,
71b/10, ayal ur- 123b/8, yze ur-
100b/2, 135b/9
urul- Taklmak, giydirilmek 74a/5
u i. 1. Akl Feryd eyledi, andum ki u
gitdi 18a/6
2. Fayda, yarar Biri amadur ki, vat
old sen uu dileye, ol saa
ziyn ola 11b/2
u. git- Akl gitmek, kendini kaybetmek
8a/5, 18a/6, 39a/5, 45a/5, 49b/11,
54b/4, 85a/1, 96a/7, 104b/2, 104b/7,
107b/1, 156a/10, 214a/10, 214b/1
u.u dile- Faydan istemek 11b/2
ul (I) i. Ana baba, nesil, soy
u. ve fr Atalar, cetler ve ocuklar, bir
kimsenin soyundan olup
kendisinden nce vaya sonra gelen
kimseler 170b/3
ul (II) i. Bir ilmin asl konusundan nce
renilmesi gereken balang
bilgileri, metot, yntem 224a/8
u.-i arat Tarikatn usl 141a/5
ilm-i ul 111b/1
379
u zf. te 16b/1, 45b/5, 67a/1, 138a/3,
224b/9
uda zf. te 30b/9, 58b/6
utan- Haya etmek, utanmak, sklmak
40a/2, 50b/9, 73b/11, 133b/2,
205a/8, 217a/7
uy- Tbi olmak, uymak, arkasndan
gitmek 53a/9, 53b/2, 112a/6,
127b/11, 128a/4
uyan- 1. Uykudan uyanmak Od getrdi
yad, t yrenler uyanalar,
yiyeler, oru utalar 101b/8,
123a/10, 163b/8, 195a/5
2. Akl bana gelmek Yolda bir
vz iitdi ki, y brhm uyan
90b/8, 90b/9, 90b/10
u. ol- Ak olmak, farknda olmak
71b/1
uyan i. Uyank, uyumayan 67b/6,
160b/5
uyanl i. Uyanklk, uyumama
durumu 160b/7
uyanu bk. uyan 71b/1, 130b/11,
136a/3, 160b/4
uyar- Uykudan uyandrmak 90b/10,
136a/2
uyu bk. uyu 100a/11
uyu i. Uyku 160b/5
uyuszl i. Uykusuzluk
u. ek- Uyuyamamak, uykusuzluk
ekmek 123a/5
uyu- Uyumak 19b/4, 32b/10, 41a/3,
67a/10, 100a/10, 163a/1, 190a/8,
220b/3
uyu bk. uyu 160b/2
uza- Uzamak 102b/11, 207a/8
uzat- Uzatmak 148b/6, 224b/1, 224b/4
uzlet (A.) i. Yalnzla ekilme, bir kenara
ekilme, yalnzlk 45b/8, 178a/5
u. itiyr it- nzivaya ekilmek, bir
kenara ekilmek 141a/11, 157a/5
u. it- Yalnzla ekilmek, bir kenara
ekilmek 7b/5, 12a/7, 25a/5, 36a/5,
141b/3, 185a/1, 220a/3
uzun i. ve sf. Uzun, ksa olmayan 87b/1,
133b/4, 162b/6, 169b/4, 192a/6,
209a/3

bk. u 18a/5, 22b/5, 33a/3, 33a/6, 84b/7,
199b/4
cret (A.) i. Hizmet karl verilen para
veya mal, cret 13a/10, 51a/8,
51b/2, 107a/11
i. ve sf. says 8a/5, 40b/8, 70a/6,
91a/5, 123a/5, 154a/5, 157b/3,
186b/11, 187a/2, 191b/10, 213a/4
nci i. ve sf. 36a/11, 98b/2, 99a/1,
102a/5, 113b/2, 149b/1, 178a/5,
187a/4, 235b/5
fr- frmek, flemek 34b/6, 69a/10,
101b/9, 118a/3, 176a/7
ledr- Pay ederek datmak, paylatrmak,
bltrmek 50a/10, 134a/2
m (F.) i. Umut, umma, mit 10b/11,
39b/6, 73b/5, 108b/6
. dut- mit balamak 28a/3, 36b/7,
170a/3
380
. kes- mit kesmek 150a/1
.ut- bk. . dut- 150b/8, 189a/9,
192b/6
mszlik i. Umutsuzluk, mitsizlik
108b/6
mmet (A.) i. Bir peygmbere tbi olup
onun yolundan giden cemaat,
mmet 13b/5, 15b/7, 61b/4,
175a/10, 176a/4
.-i Muammed Hz. Muhammede
balanp onun yolundan
gidenler, Hz. Muhammedin
mmeti 46a/6, 176a/6
mm (A.) sf. Anasndan nasl
domusa yle kalp okuma
yazma renmemi kimse
166b/11
n i. Ses 14a/10
ns (A.) i. Alkanlk, alma; samimiyet
55b/4, 122a/6, 148a/3, 154a/2,
190b/9
. it- Megul olmak, almak185a/9
.i ol- Samimiyeti olmak 87a/9
. ut- Almak, tanmak 18a/7,
120a/9
rnd i. Sekin, seilmi 4a/4
st i. st, zeri, st taraf 11a/3, 27b/5,
52b/4, 81a/6, 119a/10, 156a/3,
208b/2, 236a/5
std (F.) i. Bir ilim ve sanatta bilgisi ve
ustal olan, hoca 54a/10,
68b/1, 68b/7, 68b/9, 202a/4
st bk. std 52a/1, 60a/4, 138b/3, 141a/8,
189b/10, 204a/1, 218b/10
endr- Tedirgin etmek, rahatn karmak
103b/5, 187a/10, 201a/1, 201a/5
- mek 92a/9
yez i. Sivri sinek, at sinei, tatarck 241b/7
zere i. zerine, zerinde, stne 39b/6,
63a/1
ba zere ur- 63a/1, 229b/4
zeri i. st, zeri 48a/11, 68b/6, 90a/2,
125b/1, 132a/3, 178b/4, 192b/11,
229b/4, 241a/5
ba zerine gtr- 131b/10,
baum zerine getr- 132a/3
zer bk. zeri 143b/7, 210b/11
zl- Uzaklamak, kopmak 108a/2
zm i. zm 126b/6, 127a/9, 219a/7

V
vade (A.) i. 1. Sz verme, vaat nci
vadeye ilf itme belki h vade
itme 149b/1
2. Bir i iin nceden belirlenen
zaman, mhlet Borlulardan ki
vadesi gemi ola, aya ab isterdi
48b/7
v.-gh Ecel 18a/1
v. it- Sz vermek, vaatte bulunmak
64b/11, 149b/2, 226b/3
vade-gh i. mrnn sonu, ecel gn 18a/1
vh (F.) i. nleme, feryat 132b/7
vadniyet (A.) i. Birlik, Allahn bir oluu
202b/11, 214a/7
ibt- vadniyet 169b/10
381
vadet (A.) i. Birlik, teklik, yalnzlk
35b/11, 60b/9
vaet (A.) i. Vahlik, yabanlik 202b/3
va (A.) i. Vahi, yabani
v. ol- 190b/9, 190b/10
vi (A.) i. Dn tlerde bulunan, viz
26b/10
vaar (A.) i. Arballk, temkinlilik
213a/11
vaf (A.) i. Vakf, bir mal veya mlk
bir hayr iine balma 39b/3
v. it- Vakfetmek, balamak 72b/9,
147a/2
va (A.) i. Meydana gelen hal, vuku
bulmu bir i 152a/7, 216a/9,
232b/6
vf (A.) i. Bir eyi elde eden, bir iten
haberdar olan kimse 224a/7
vi(A.) i. Meydana gelen, olagelen,
vuku bulan
v. ol- Meydana gelmek, vuku
bulmak 145a/6, 152b/3, 191b/6
vat (A.) i. 1. Vakit, zaman Muraan
ol vat giyerem ki
Miammed mmetini cem
balayasn 15a/1, 54b/7,
106a/10, 131b/7, 238b/3
2. Durum, hal cetim oldur
kim, beni kend vatime
oyasn.8a/2
v. ol- Vakit gelmek, zaman olmak
11b/2, 47a/9, 81a/9, 81b/1
v. vat Ara sra, zaman zaman
26a/1, 63a/8
v.en vaten Ara sra, zaman zaman
12a/2
ub- vat 206a/7, dd- vat
89a/11, ey-i vat 138a/11, yegne-
yi vat 149b/9
vallhi nl. Allaha and olsun ki, Allah
hakk iin anlamnda yemin sz
10a/2, 26a/10, 126b/9
var i. Mevcut olan, bulunan 11b/5, 37a/5,
124b/5, 149a/8, 164a/11, 208b/4,
234b/10
var- 1. Gitmek, varmak Fln onunu
evine var.61a/9, 109b/8, 125a/5,
221a/10
2. Erimek, kavumak, ulamak
Develeri od, andan ad, Kfeye
vard 17a/4, 23a/8, 26b/8, 64a/8
fikre var- 108b/4, azya var-
150b/1, acca var- 119b/4, 125a/4,
125b/5, 127b/3, 139b/8, 150b/5,
196a/5, ora var- 44b/8, yan var-
15a/6, yav var- 185b/9
vara (A.) i. Yaprak 6a/7
vrid (A.) i. Vasl olan, yetien
varl i. Var olma durumu, var edilmi olma
69b/7, 71b/2
vaf (A.) i. 1. zellik, nitelik, vasf Anu
vafndan yet afl olmd
17a/10,
2. Vasfetme, tanmlama, tarif etme
Bir eylik vard ki, h vafa
gelmezdi 81a/2, 142b/11
v. it- Tanmlamak, tarif etmek 143a/2
vl (A.) i. Erien, ulaan
382
v. ol- Erimek, ulamak 65b/3
vsa (A.) i. Arac, araya giren, vasta
11a/7
vsasz i. Aracsz, vastasz 63b/11,
78a/11
vaiyyet (A.) i. Bir kimsenin ldkten
sonra yaplmasn istedii ey
19a/2, 89a/3, 164b/11, 165a/4,
238b/4
v. eyle- Nasihat etmek, t vermek
16b/6, 28a/1, 215a/10
v. it- 1. ldkten sonra ne
yaplmasn istediini bildirmek,
vasiyet etmek Vaiyyet itdi ki,
kabr stnde yazu 6b/4,
32b/1, 32b/3, 88b/9, 88b/11,
238b/2
2. Nasihat etmek, t vermek
Dedm ki, baa bir vaiyyet
it.18a/9, 164b/10
vy (F.) nl. Yazk 34b/2
va (A.) i. Nasihat, t 26b/10,
133b/10, 150b/8, 161b/4
v. it- Nasihat etmek, t vermek
4b/7, 25a/6, 25a/7, 26a/6,
168b/8, 210b/5
va(A.) i. Alak, baya, d 25a/8
vafe (A.) i. Grev, dev 139b/1,
139b/6, 183a/7
ve(A.) ba. Ve kr. u/ 5a/3, 37a/1,
61a/10, 102a/8, 120b/11,
158b/2, 206b/7
vecd (A.) i. Kendinden geecek derecede
dalgnlk, ar heyecan, 156a/2,
166a/8, 175b/4
ib-vecd 99a/8
vech (A.) i. Tarz, slup 15b/5, 94b/6, 197a/9
v.-i maet Yaama tarz, yaay tarz
21b/9
vef (A.) i. Sznde durma, szn yerine
getirme, doruluk 214a/1
v. it- Sznde durmak, szn yerine
getirmek 229b/2
vefsuz i. Vefasz 213b/3
veft (A.) i. lm, lme, vefat 6b/3, 38b/3,
70a/7, 121a/5, 145b/9, 224a/1
v. it- lmek 4b/4, 24a/1, 32b/1, 32b/4,
38b/1, 38b/7, 40b/5, 78b/11, 88b/9,
111a/5, 114a/5, 114b/8, 121a/11,
121b/3, 131b/3, 131b/9, 132a/1,
135a/8, 135a/9, 146a/1, 146a/3,
148a/11, 148b/5, 193a/4, 196a/4,
202a/8, 215b/5, 215b/8, 219a/5,
223b/10, 224b/7
ve-lkin (F.) ba. Ama, fakat, lkin 60b/3
velyet (A.) i. Velilik, ermilik 217b/1
vel (A.) i. Ermi, vel 154b/8, 179b/6,
183b/7, 209a/8, 209a/9
v. ol- Ermi olmak, eren olmak 207b/3
vera(A.) i. Haramdan kanma 36a/8,
135b/6, 170b/8, 197b/3, 216b/10
veree (A.) i. Miraslar
v.-yi enbiy Peygamberlerin miraslar
4a/7
Vesle Metinde manevi bir topluluk iin
kullanlyor, Vesile kavmi 22a/7
383
vesvs (A.) i. Fitne, fesat 138a/4
vesvese (A.) i. kil, kuruntu, phe
v. it- Kuruntu vermek,
phelendirmek 29a/7, 199a/3
vezr (A.) i. Vezir 7b/11, 7b/9, 8a/6,
23a/8, 23b/7, 83a/8
vilyet (A.) i. 1. Vellik, evliylk Eb
Al eydr, nbvvet ayn-
izzetdr ve rifatdur. Vilyetde
ululudr.61a/1, 206a/7
2. Vilayet, il Gir vilyetie var
didi 164b/9
ehl-i vilyet 199a/5
vir- 1. Vermek Ald evine iletdi, bi
dnr virdi 9b/10, 13b/7, 29a/3,
30b/4
2. Karlk beklemeden vermek,
balamak, ihsan etmek Y
imm, ben da Allh Allh
dimekde ortaam, yei sen
geyd, eskisin baa vir didi.
10a/9, 21a/4, 88b/4, 98b/8,
102b/8, 159b/3
3. Fed etmek Eger eriyle ve
avamala def olayd, biz
bamuz sen-n vireydk
24a/4, 24b/2
4. Bir yerin ynetimini birisine
brakmak Mlik ama itdi kim,
ol mescid tevliyetini aa
virdiler.39b/4, 40a/3, 40a/7
5. Biriyle evlendirmek ki ol
vard, fil-l iki z olna
virdi 89a/6
6. Bilgi edinmesi iin gndermek
Anas an mektebe virdi 122b/9,
154a/3, 202a/2
7. Teslim etmek ddan aldun
gir virdi.9b/11, 144a/5
8. Dayamak, yaslamak Uyumad ve
sylemedi, arasn dvra virmedi,
ayan uzatmad.224b/4
aya vir- 48b/6, zdl vir-
168a/2, ba vir- 24a/4, 24b/1, cn
vir- 38b/6, 96b/2, 131b/6, 175a/5,
185a/3, 194a/11, 238a/3, cevb vir-
47b/8, 47b/9, 84b/9, 88a/2, 93b/1,
104b/10, 105a/1, 128a/3, 132a/7,
140b/6, 143a/8, 144a/10, 144b/10,
144b/11, 145a/2, 145a/4, 152a/5,
163b/9, 168b/4, 172a/6, 175b/5,
175b/7, 180a/3, 214a/3, 216b/4,
220a/6, cevb virmi ol- 180a/4,
ra vir- 88b/3, destr vir- 63a/5,
164b/8, ele vir- 54a/3, eer vir-
217b/3, fide vir- 81b/9, 93b/2,
223a/10, fetv vir- 143a/5, gl
vir- 71b/6, 78b/4, ua vir- 87a/11,
aber vir- 14a/1, 16a/5, 36b/8,
42a/5, 58b/5, 83b/2, 130a5, 173b/8,
181a/11, 220a/2, ayr vir- 154b/11,
iczet vir- 63a/6, 76a/2, itiyr vir-
171b/5, ilm vir- 22b/10, intir vir-
101b/6, oru vir- 203a/11,
muabbet vir- 203a/11, mhlet vir-
106b/1, 106b/1, 181a/8, nafaa vir-
166a/7, nab vir- 128b/2, 227b/6,
nect vir- 206a/4, nin vir- 109a/2,
384
rz vir- 228a/4, adaa vir-
137b/9, 191a/9, savet vir-
130b/4, alavt vir- 19a/1,
61b/6, 61b/7, selm vir- 13b/4,
14a/11, 17a/7, 29b/9, 30a/1,
87a/5, 93a/11, 96a/8, 109a/2,
115b/1, 127b/11, 160b/5,
190a/7, 201a/6, 201b/6, 220a/5,
222b/6, 225a/10, 227a/5, evb
vir- 64b/11, 65a/1, 113a/3,
efat vir- 130b/5, er vir-
155a/1, if vir- 88b/1, 117b/10,
al vir- 82b/9, anulu vir-
149b/5, tev vir- 19b/7,
tevu vir- 130b/5, tevbe vir-
71a/9, 80a/9, 80a/10, 168a/3,
tevf vir- 77b/9, yamaya vir-
93b/5, 179a/4, yir vir- 33a/2,
78a/11, 78b/6, yol vir- 90a/8,
211b/4
vrne (F.) i. Yklm, harap olmu yer
63a/6, 63a/11, 81b/2, 116b/2
viresiye sf. Bedeli sonradan denmek
zere yaplan (al-veri),
veresiye 52a/11
virici i. Veren, verici 76a/5, 151b/1
vil (A.) i. Kavuma, ulama, birleme
62b/8, 65b/3, 65b/8, 73a/9
vur- bk. ur- 20a/4, 166b/2, 188b/2
vurum i. Darbe, vuru 188b/4
vcd i. 1. Varlk, var olma 60b/10,
69b/6, 126a/5, 129a/1
2. Beden, vcut 10b/7, 71b/3,
148b/5
v.a gel- Var olmak 218b/5
v. ol- Varl olmak 126a/7

Y
y (I) (A.) nl. Ey 6b/8, 104b/5, 132b/2,
161a/5, 190a/7, 200a/9
y (II) (F.) ba. Yahut, veya, yoksa 24b/6,
26b/11, 41b/6, 123a/1
yaban (F.) i. l, yaz 20b/11
y.a at- 1. nem vermemek, zerinde
durmamak Necset da der,
yabana ataram. Cuhd eydr,
amaz msn? 42b/7
2. Ortaya frlatp atmak Veys didi
ki, bir nesnen ki al yodur, ne
atarsn, yabana at 15b/2
yd (F.) i. Anma, hatrlama, hatra 221a/1
y. it- Anmak, hatrlamak, zikretmek
46a/8
ydigr (F.) i. Hatra, yadigr
y. al- Hatra kalmak, yadigr kalmak
4b/1
ydl i. Yabanclk 119b/8
ya i. Ya 51a/4, 61a/5, 61a/9, 68a/8
ya- (Yamur vb.) yamak 27a/9, 27a/10,
97a/2, 125a/9, 142b/4, 189b/5
yar sf. Srt yaral (hayvan)187a/9
yaz sf. Esmer
ara yaz 204a/6
yal sf. Yal 68a/7
yama (F.) i. apul, yama
y.ya vir- Yamalamak 93b/5, 179a/4
yamalan- Yama edilmek 49b/11
385
yamalat- Yamalama iini yaptrmak
166b/3
yamur i. Yamur 27a/9, 68a/11, 97a/1,
125a/9, 142b/4, 186a/3
yaud (F.) ba. Veya, yahut, ya da
73b/6, 90a/3, 140b/2, 180b/6,
240a/2
ya- Atee vermek, yakmak 31b/8,
101b/8, 121a/9, 180b/5, 239a/22
amuya ya- 78a/6
yaa i. Boyun, yaka 27b/10, 91a/6,
161a/7, 200b/6, 225a/6
ban yaasna ek- 225a/2,
225a/6
yan 1. i. ve sf. Uzak olmayan, yakn
zamet ekdiz ki, ymet
yandur. 17a/2, 28a/10, 42b/1,
151a/5, 205b/1
2. zf. Yaknca, yakn Yan
varduda nid geldi kim 229b/1
y. gel- Yaklamak 13b/6, 44b/8,
88b/8, 94a/2, 94a/3, 117a/3,
121a/5, 103b/10, 131b/4,
137b/5, 143b/5, 145b/10,
210a/11, 223b/9
y. ol- Yaklamak, yakn olmak
31a/6, 72b/7, 78b/4, 83b/11,
101a/10, 103a/3, 113b/6,
116b/1, 140a/6, 180a/1, 238a/9
y. var- Yaklamak, yakna gitmek
15a/6
yanra sf. Daha yakn, ok yakn
20a/9
yan (A.) i. Salam bilgi. 53a/6, 67a/7,
91a/7, 127a/11, 234b/11
yanl i. Yakn olma durumu. 127a/11
yalan i. Aslsz sz, yalan 53b/10, 54a/4,
149b/1, 149a/11, 156a/4
yalanc i. Yalanc, yalan syleyen 11b/1,
93b/3, 170a/6, 181a/11, 207b/5
yaln i. plak, ryan 47a/8, 112a/6, 114a/2,
224b/11
yalnca i. plak, ryan 15a/10, 26a/7,
50b/1, 69b/3, 72a/1
y. ut- plak brakmak 88b/3
ba aya yalnca 15a/10
yaluz / yaluuz zf. 1. Tek bana, yalnz
Ben da an terk itdm, yaluz
arete vardum 131a/3, 28b/4,
133a/9
2. Sadece, yalnz Benm benligm
ortadan gider, t yaluz sen olasn
131a/7, 175a/11
y. al- Tek bana kalmak, yalnz
kalmak 29b/11, 63b/4, 87a/7
yaluuzl/ yaluuzluk i. Yalnzlk 21a/10,
87a/1, 87a/8 86b/7, 202a/1
yaman- Yama yaplmak, yamalamak 22a/1
yan i. 1. Taraf, cihet asan bir yana durd,
grdi bir alebe eri gelr 23b/2
2. Bedenin bir blm, yan Sora
an dinde grdi, yzn bir yan
ararm 60a/3, 66a/2
3. Yan taraf Elin utd, kend yanna
ekdi 9a/5, 22b/11, 121b/3, 127a/7,
222b/2, 234a/11
386
yan- 1. Yanmak, tutumak Bas
yanar-d 44b/5, 69b/2, 72b/8,
77b/3, 189b/11, 216b/9
2. Is ve k yaymak, parlamak
Rba kend barmalarn
frdi, barmalar yand 69a/10,
69a/11
3. Ak derdine dmek, k
olmak yandurmayam, zr
ki bi kerre yanmdur 158b/7,
231b/6
4. ok zlmek yle midr ki
r yll riyetimi yire
viresin, ben arada yanam?
174a/3
5. Acs olmak, can yanmak Ol
gice bir ar virdi ki, cn yle
yanard, amm h itmedi 195a/9
oda yan- 43a/10
yaa 1. e. Tarafa, tarafta Yan nesm
rameti Yemenden yaa gelr
dirdi 12a/3, 34a/10, 125b/4,
236b/5
2. i. Cihet, taraf Eydr,
bdnl an yaadur?
109b/1, 117a/10
yancu i. Kese, torba 105b/6
yandur- Yakmak, tututurmak 61a/9,
158b/7
yanca zf. Yannda, beraberinde 241b/10
yan (A.) ba. Yani 9a/4, 37b/1, 60b/5,
95a/2, 104a/4, 129b/5, 237a/3
yap- Balamak, kapatmak, rtmek
105b/5
yapdr- Yaptrmak, ina ettirmek 103a/8
yapdur- bk. yapdr- 39b/3
yap- 1. Sarlmak, tutunmak, yapmak
Anu etegine yapd. 50a/2, 84b/11,
96b/1, 118a/7, 200b/7
2. Snmak Tarya yapa ve da
Tarnu urbnda skin ola
182b/9
yapu i. Kilitli, kapal, rtk 28b/1
yr (F.) i. Arkada, dost, sevgili 39a/1,
45b/7, 96a/4, 189b/11, 190b/1
y. ut- Dost edinmek, arkada olarak
kabul etmek 105b/4
yara i. Yara, irin 154b/2, 154b/3
yara- 1. Fayda salamak, gerekli olmak
Biri eydr, bu ne ie yarar, deize
atu 103a/4, 218b/1, 231a/3
2. Uygun olmak, yakmak Senle
yolda olmaa yaramaya m,
didi.134b/9
yaradl- Yaratlmak, halkedilmek 91a/3
yara i. 1. Fayda ,yarar lm adur, h
yaran grmezsiz. 31b/3, 36b/8,
137a/7
2. Silah, tehizat Ml-la yra-la
da yig varlmaz myd, didi.107b/7
y. eyle- Hazrlk yapmak, tedbir almak
84b/9
y. it- Hazrlk yapmak, tedbir almak
24b/11
yaramaz i. ve sf. e yaramaz, faydasz,
fena, kt 5b/10, 9b/5, 45b/4, 48a/3,
73b/4, 120a/3, 211b/7, 211b/9
yarar sf. e yarayan, faydal 9b/3
387
yarat- Meydana getirmek, yaratmak,
yoktan var etmek 12a/5, 153b/1,
214a/5, 214a/6
yardm bk. yardum 208a/1
yardum i. Yardm 45a/9, 45b/7, 71b/2,
71b/3, 193b/4
y. dile- Yardm istemek, yardm
dilemek 184a/10
y. it- Yardm etmek 203a/1
yrel sf. Yaral
y. ol- Yaralanmak, yaral olmak
82b/7
yren (F.) i. Arkadalar, dostlar 28b/2,
29a/4, 79a/11, 194a/1, 230a/5
ab u yren 4a/10
yar 1. sf. Bir eyin yarm kadar olan,
yarm olan Eydr, yar mlum
virrdm. 140a/7
2. zf. Tam olmayan, ksmen
Nefsine eydr, dilerd seni
Mekken ulular arulaya
yar o dgld.94a/10
yarl- Yarlmak, ikiye ayrlmak 103a/11,
221a/7
yarm sf. Yarm 126b/6
yarn i. 1. Bugnden sonraki gn, yarn
Yarn emn olasz ve eger bu
gn emn olasz yarn orasz
26a/4, 26a/5, 236b/6
2. Kyamet gn nci,
eydrsiz ki, yarn a Taly
grrz 31b/3, 43a/10, 73a/9,
78a/7, 106b/6, 153b/9, 213a/11,
229b/2
yarndas i. Ertesi, ertesi gn 40a/5, 81b/11,
118b/6, 195a/9, 215b/7, 238a/6
yarla- Affetmek, balamak 17a/11,
26b/6, 32a/6, 37b/1, 37b/2, 97a/8
yarlan- Affolunmak, balanmak 151a/2
yaru i. Yarm, yar 92a/5, 123b/1, 127a/7,
140a/10, 190a/9
yarul- bk. yarl- 109b/3
yarum bk. yarm 167a/5
yasa i. Yaplmas istenmeyen, yasak
y. it- Yasak etmek, yasaklamak 235a/10
yadu i. Yastk 18a/10, 52b/1, 82a/3, 82a/4,
82a/10, 160b/8
ya (I) i. Gzya 27b/8, 65b/8, 101b/10,
128a/11, 191a/7
y. ol- Islanmak 124a/9
y.n dk- Alamak 202a/9
ya (II) i. mr, ya 85b/6, 143b/10, 152a/7,
171b/11, 194b/2, 233b/9
yaa- Hayat srmek, yaamak 207a/6
yalu i. Nemli, slak 43a/5
yat- 1. Uyumak, yatmak Uss gitdi,
gn yle b-h yatd 8a/5, 47a/11,
92a/11, 103a/8, 116b/2, 148a/5,
2. Gml olmak Yan esbul-
kehf iti erenler arasnda yaturd.
6b/6
yatsu i. Yats vakti 22a/2, 128a/9, 133a/11,
172b/3, 226b/10
yuvalan- Yuvarlanmak, yuvarlanarak gitmek
65a/7
yav i. Yitik, kaybolmu, kayp
y. l- Kaybetmek, yitirmek 69b/9,
90a/3, 175b/1
388
y. ln- Kaybedilmek, kaybolmak,
grnmez olmak 94b/3, 223a/8,
235a/7
y. var- Kaybolmak, yitmek 185b/9
yavu bk. yav
y. ln- Kaybolmak 71b/3
yavuz i. ve sf. Fena, kt 18a/2, 78a/10,
80b/11, 198a/1, 217a/7
e. yavuz 18a/2
yayan zf. Yayan, yryerek 150b/5
yaz i. Yaz mevsimi 52b/3, 225b/8,
237a/6
yaz- Yazmak, naketmek 6b/4,
32a/11, 108b/5, 181b/10, 233a/5
cevb yaz- 28a/2, 126a/3,
159b3, 226a/7, nme yaz- 28a/1,
226a/10
yaz i. Ova, sahra, kr 23a/11, 91b/4,
119a/9, 127a/3, 140a/5, 234b/11
yazl- Yazlmak 111b/4, 116b/5, 121b/3,
230b/8
yazlu i. Yazlm, yazl 116b/3, 152b/5,
160b/11, 167b/2, 180b/8
yeg bk. yig 188a/2
yel i. Rzgr 52a/2, 52a/3, 52a/7
Yemen sf. Yemene mensup, Yemen ile
ilgili
rkn-i Yemen 96a/4
yemi bk. yimi 212a/6
yei i. Yeni, taze 10a/8, 59b/10
yer bk. yir 82b/7
yeer- Yaprak vermek, yeillenmek,
filizlenmek 127a/8
yeil sf. Yeil 56a/2, 121b/3, 160b/10,
163a/2
yeti- Ulamak, varmak 205b/3
yetmi bk. yitmi 121b/1, 208b/6, 213b/9,
214b/4, 214b/5
yeyni zf. Kolay, kolayca 44b/7
yeynil- Hafifletmek 103a/4
y- (I) Biriktirmek, toplamak, ymak 35a/5
y- (II) Mahrum etmek, uzaklatrmak
121a/3
y- Bozmak, datmak, ykmak
y.m ol- Bozmu olmak, geersiz hal
getirmi olmak 88a/6
yl- Devrilmek, yklmak 125b/4
yl i. Sene, yl 25a/4, 40a/10, 75a/11, 107a/8,
134a/1, 172b/2, 235a/8
yla- pmek, yalamak 43a/6
ylan i. Ylan 40b/10, 60a/6, 133b/7
yrt- Paralamak, yrtmak 75a/1
yrtl- Paralanmak, yrtlmak 223a/7
yi- Yemek yeme, karn doyurma ii 14a/7,
43b/3, 44a/4, 95a/4, 101a/9,
148b/10, 176b/7, 228b/10
ua yi- 125a/10, arm yi-
99a/6, 107a/2, ell yi- 99b/5
yidi sf. Yedi says 54a/1, 72b/1, 138b/3,
140b/5, 171b/11, 239b/4
yidinci sf. Yedinci 100b/6, 149b/5, 241b/3
yidr- Beslemek, yedirmek 25a/10, 41a/5,
99b/10
yig i. ve sf.1. yi, daha stn, daha iyi
asan her nesne ki grrdi,
kendden yig grrdi 33a/8, 107b/7,
130b/10, 167b/11, 181a/10, 217b/11
389
2. zf. Daha iyi, daha ok
Eyitdiler, cnumuzdan bi kez
yig severz didiler 16a/8, 34a/5,
37b/11, 45b/10, 112a/7, 112a/8,
192b/8, 199b/7
yigne (F.) i. Biricik, ei benzeri
olmayan, tek 143a/4, 156b/11,
184b/4, 193b/10, 218b/9
y.-yi ahd Zamann biricii 138a/11
y. -i lem lemin biricii 224a/6
y. -yi vat Vaktin biricii 149b/9
yigen i. Yeen 170b/11
yigirmi sf. Yirmi says 67a/9, 147b/9,
174a/9, 190b/3, 207a/6,
224b/1
yigit i. Gen, delikanl, yiit 41b/7,
99b/10, 146b/9, 178b/6,
240b/1
y. ol- Yiit olmak, byyp gen
olmak 160b/11
yigitlik i. Genlik, yiitlik 191a/7
yigrek i. 1. Daha iyi, daha stn anfe
eyitdi, iki ayr arasn far ide,
yigregiyle amel ide. 9b/4,
86b/8, 137a/8, 150a/5, 215a/11
2. zf. Daha iyi Her kiin
atnda altun gmi retden
yigrek ola 192b/5
yil i. Rzgr, yel 81b/10, 221b/7
yimi i. Yemi, meyve, yiyecek ey
101a/10, 124a/5, 186a/11
yi i. Yen, elbisenin kol ksm 43a/3,
43a/6
yine zf. Tekrar, yeniden, yine 30a/8, 67b/3,
107b/1, 129a/4, 190a/4, 240b/11
yii 1. sf. Yeni, taze Olanken her gh
ki yii gmlek giyerdi27b/10,
2. zf. Biraz nce, henz cehd itdm,
ol znnr kesdm, yei mn
getrdm.123b/10, 126b/2, 225a/5
yir i. 1. Yer, mevki, mekn Her yirde ki
eyhi grrdm 188b/8, 188b/9,
193a/8, 204b/5, 210a/7
2. Yeryz, dny a Tal yiri
ggi ve her nesne ki bularu
arasndadur 18a/1, 104b/9, 125a/9,
128b/7
3. Mesafe, uzaklk Sleymn
peyamber tatn, r fersa
yiri dutard, yel an bir gnde bir
ayl yol iledrdi 52a/7
y. eyle- Yer vermek 171b/10
y.ine getr- Yerine getirmek, ifa etmek
8b/4, 32b/5, 54a/3, 89a/3, 107a/1,
113a/7, 197a/2, 207b/10, 210b/9,
238b/5
y. vir- Mevki vermek, yer sahibi
olmasn salamak 33a/2, 78a/11,
78b/6
y.l yirnde zf. Yerli yerinde 90a/7
cem-i yir 159a/11, 159b/4
yirl i. Bir memlekete ait 95b/8, 164a/1
yiryz i. Yeryz 104a/5
yit- (I) Kfi gelmek, yetmek 83b/7, 116a/4,
116b/5, 129a/11
yit- (II) Ortadan kalkmak, kaybolmak
117a/11, 198b/2, 240a/2
390
yitik i. Kayp, zayi 240a/1, 240a/4
yiti- Vasl olmak, yetimek, ulamak
64a/11, 64b/1, 219b/2
yitmi sf. Yetmi says 12a/5, 25a/4,
31a/10, 158a/2, 192b/3, 222b/11
yitr- Kaybetmek, mahvetmek, zayi
etmek 241b/8
yiyecek i. Yiyecek 45b/9
yiyici i. Yiyen 151a/11
yo bk. yo 25a/4, 68b/10, 150a/10,
199a/8, 208a/4, 231b/7
y. ol- 181b/11
your- Yourmak 101b/8
yosa bk. yosa 16a/7, 27b/7, 33b/9,
76a/6, 83b/10, 86b/2, 175b/11
yosul i. Fakir, yoksul 134a/2, 137a/11,
140b/9, 150a/4
y. al- Fakir kalmak, yoksul olmak
49a/8
yosullu i. Fakirlik, yoksulluk 47b/11
yo 1. i. Mevcut olmayan, yok
Dnyda baa senden azz yo
43a/9, 146a/2, 174a/10, 241b/10
2. nl. Hayr!, yok!, olmaz!
Eydr, yo. Eyitdiler, nin?
70b/8, 76a/7, 155b/9, 234b/5
y. ol- Yok olmak 60b/9, 234b/5
yosa ba. Yoksa 16a/5, 70a/10, 70a/8
yol i. 1. Yol, tarik Bir gn bir alvet
yolda giderdi.10a/3, 20a/8,
90b/8, 114a/1, 116a/6 166a/1
2. Uur, gaye, ideal, maksat Biz
cnmuz ve bamuz sen
yola vireydk 24b/1, 42a/7, 50a/9,
60b/7, 185a/3
3. Ara, mesafe Bir gnde bir ayl
yol iledrdi 52a/7, 109a/7,
4. Gzergh Mekke yolnda
giderdm 202b/1, 204a/5
y. gsterici Yol gsteren 157a/3
y. vir- Yol vermek, gemesine izin
vermek 90a/8, 211b/4
y.a - Yola dmek, yolculua kmak
94b/9
y.dan ap- Yanl yola girmek, yolu
armak 79b/7, 91a/9
yolda i. Arkada, dost, yol arkada 80a/5,
144a/6, 162b/7, 165b/2
y. ol- Dost olmak, yol arkada olmak
124a/11, 124b/5, 124b/7, 134b/9
yoldal i. Arkadalk, dostluk 124b/1,
124b/6
yoran i. Yorgan 8a/4
yorun i. Yorgun 103a/7
yn i. Cihet, taraf, yn 91a/4, 141a/11
ynelt- evirmek, yneltmek 6a/10
yu- Temizlemek, ykamak 27b/8, 34b/1,
59a/5, 110a/9, 215b/6
yuaru i. ve zf. st tarafa, yukarya 65b/6,
68a/11, 91b/9, 171a/1, 205b/9
yuma- Yumuamak
gli yuma- 193a/9
yuma sf. Sert olmayan, yumuak 84a/3
yum- Kapamak, yummak
gzi yum- 135a/1
yut- / yud- Yutmak 8a/8, 149a/1, 149a/5
yuvalan- Yuva edinmek 66a/3
391
yuy- Temizlemek, ykamak 32b/2,
124a/9
yce i. ve sf. 1. Deerli, stn asan
dinde Cennetde bir yce
yirde grdi ki, kkler o evler
30b/11, 74a/2, 171a/3, 194b/4,
203b/4
2. Yksek Ol orsnda ulu
rmalar, ol rma stnde bir
yce kpri vard.91b/6
yk i. 1.Eya, mal, yk Yan yki yeyni
urtld, arlar helk old
44b/6, 51a/3, 63b/2, 94b/10
2. Arlk, zahmet Ol gli
grdi ki marifet ykin ekmez,
at yodur.130b/2
yklet- Yklemek 63b/8
yksek i. ve sf. Yksek 44b/4, 115b/9
y i. Koyun, deve vb. hayvanlarn kl,
ty 15a/10, 79a/10
yrek i. Gnl, kalp, yrek 136a/11
yri- / yr- Gitmek, yrmek 11a/9,
19a/9, 41a/9, 110b/4, 188a/6,
241a/5
yrndi (<yr + indi) imdi yr,
haydi imdi git. 143b/7
yz (I) sf. Yz says 48a/2, 61b/6,
119a/4, 130a/8, 141b/3,
188a/10, 232a/10
yz (II) 1. ehre, yz 9a/1, 23a/3, 34b/8,
40a/11, 84a/1
y. evr- lgisiz davranmak, yz
dndrmek 21a/2
y. dnder- lgiyi kesmek, vazgemek
74b/9
y.e ur- Ayplamak, suunu yzne
vurmak 100b/2, 135b/9
y.in sr- Varmak, yz srmek 92b/4,
135a/5
y. arar- Yz siyahlamak, kararmak
155b/3
yzk i. Yzk 35b/5, 143b/9

Z
afer (A.) i. Baarma, stn gelme, yenme
. bul- Baarmak, stesinden gelmek,
yenmek 155b/9, 156a/1, 229a/11
zhid (A.) i. Ar sofu, dinin yasaklad
eylerden saknp buyruklarn
yerine getiren 115a/9, 139b/10,
147a/4, 151b/3, 192b/1, 200b/8
z. ol- Kaba sofu olmak, zht ehlinden
olmak 47b/3, 137a/10, 151b/7,
151b/8
zhidlik i. Kaba sofu olma durumu, zahitlik
131a/10
hir (A.) 1. sf. Ak, belli, grnen,
meydanda Biz bunu atnda
mflisz. hir l mamr.99b/3,
118a/5
2. i. D yz, grn Sen hir
murdrdur, benm bnum necisdr
124a/10, 170b/5, 222b/2
. ol- Belli olmak, grnmek 7a/5,
36a/7, 60b/6, 185a/9, 189a/4,
200a/5, 217b/1, 235a/2, 236a/5
392
hiren zf. Grnte, grne
gre 241b/10
ehl-i hir 153a/7, 233a/11,
ilm-i hir 153a/7, 218b/9,
ulem-y hir 153a/6, ulm-
hir 169b/3
hire (A.) i. Dar frlam gz 197a/5
zam (A.) i. Yara 77a/3, 77a/4
zamet (A.) i. Sknt, glk 44b/5,
75a/5, 148b/11, 230b/3
z. ek- Eziyet ekmek, sknt
ekmek 6b/2, 8a/1, 12b/3, 17a/2,
59b/2, 62a/2, 83a/11, 88a/11,
158a/5, 177a/9, 177b/9, 213b/9,
222a/3, 233b/7
z. ve meaat Sknt ve glk
62a/9
z. ve meaat ek- Sknt ve eziyet
ekmek 97b/5
z.de ol- Skntda olmak 11b/1
cem-i zamet 223b/8
zametsz zf. Kolayca, skntsz,
zahmetsiz 124a/1
af (A.) i. ve sf. Aciz, gsz,
kuvvetsiz, takatsiz 15a/3, 43a/8,
92b/3, 131a/11, 146a/10, 219a/9
. ol- Aciz olmak, gszlemek
42a/9, 100b/6, 118b/1, 183b/10,
213b/6, 220b/7, 225a/1
bende-i af 128b/1
afe sf. Biraz gsz, takatsiz 111a/1
afe sf. Aciz, gsz 64b/2, 72b/8,
89a/1, 199a/11
afl i. Acizlik, gszlk 17a/10, 118b/3
zil (A.) sf. Devaml ve kalc olmayan,
sona eren, yok olan
z. ol- Ortadan kalkmak, yok olmak 8a/9,
193a/7
lim (A.) sf. Hakszlk eden, zulmeden
62a/7
zamn (A.) i. 1. Vakit, zaman alfe o
zamn ditredi 8a/4, 32a/1, 59a/3,
144a/3, 220a/7
2. a, devir , asan zamnnda bir
kii vard 30b/1, 45b/8, 61a/2,
203a/6, 216a/9
ehl-i zamn 193b/10, imm-
zamn 112a/4
ann (A.) i. Sanma, zannetme 46b/6, 141b/8
. eyle- Sanmak, zannetmek 141b/6
. it- Sanmak, zannetmek 172b/5
sn-i ann 237b/1
zrl i. Alayp inleme, feryat
z. it- Alayp inlemek, feryat etmek
89a/4
z.lar eyle- Alayp inlemek, feryat
etmek 62a/11
z.lar l- Alamak, inlemek, feryat
etmek 55b/7
taarru ve zrl it- 86a/2
zr (F.) i. Alayp szlama
z. l- Alamak, inlemek 10b/6, 176a/9
z. zr ala- Alayp inlemek, feryat
etmek 8b/5, 17b/8, 19a/9, 29a/11,
64b/10, 94b/10, 140b/3, 182a/5,
185b/7, 199b/3, 235b/4, 238a/4
zrl i. Alayp inleme, feryat
393
z. eyle- Alayp inlemek, feryat
etmek 205b/6
z. it- Alayp inlemek, feryat etmek
91b/5, 190a/3, 195a/3
arf (A.) sf. Beenilir tavr ve edl,
ince, nzik 184b/5
arr (A.) zf. ster istemez, mecburen
42a/1
zviye (A.) i. Kk tekke 27b/5,
130a/10, 222a/4, 228b/3
yi(A.) i. Yitik, zarar, ziyan 46a/1
. eyle- Ziyan etmek 141b/6
. it- Yitirmek, ziyan etmek11b/4,
15b/4, 171a/8
. o- Zararda brakmak 116a/5
zehre (F.) i. Cesaret, yiitlik 41b/6,
55b/1, 67b/5, 163b/10, 190a/5
zekt (A.) i. Zekt 87b/1, 171a/6, 171b/1
ell (A.) i. Alak, hakir, hor 103a/6
or ve ell eyle- 37a/4
Zemzem (A.) i. Kbe civarndaki mehur
kuyu, bu kuyudan karlan su
101b/1, 154b/6, 226b/2
zenbl (A.) i. Zenbil 59b/8
zencrsiz sf. Zincirsiz, zincir olmadan
63a/1
erre (A.) i. ok ufak para, zerre 8a/8,
32a/1, 99a/4, 100a/3, 188a/7,
235a/1
ev (A.) i. evk, zevk, haz 99b/11,
100a/4
. bul- Haz duymak, hoa gitmek
126b/5, 126b/8
. ev bul- Haz duymak, hoa gitmek
100a/5
. ve istir Zevk ve kendinden geme,
manevi zevklere dalma 175b/6
ehl-i ev 7a/10
dd (A.) sf. Bir eyin karl, aksi 80b/6
znd (A.) i. Zndk, mnfk, ahirete
inanmayan 94a/7, 94a/9, 114b/7,
165a/8, 198a/11
z (A.) Arap alfabesinin bir harfi 159a/2,
159a/3
zih (A.) nl. Ne gzel!, ne ho! 73b/4,
83a/5, 86b/7, 86b/8, 91b/3, 125a/11
ikir bk. ikr 184a/4, 184a/8, 184a/9,
184a/10
ikr (A.) i. Anma, anlma, hatra getirme
7a/6, 81a/10, 131b/7, 178a/8
. it- Anmak, hatra getirmek, zikretmek
7a/4, 98b/2, 131b/5, 131b/5, 153b/5,
153b/6
i-l-icce (A.) b.i. Arab Aylarn on ikincisi
olup, onuncu gn kurban
bayramna rastlar. 134a/9
illet (A.) i. Alaklk, hakirlik, horluk 36a/4
zindn (F.) i. Karanlk yeralt hapishanesi,
zindan 148a/9, 210b/9, 215a/4,
235b/11, 236a/6
zinhr (F.) zf. Asla, sakn, olmaya ki 93a/3,
144a/2, 227b/9
zr (F.) ba. nk, undan dolay ki 4a/3,
32a/9, 87b/10, 158b/2, 170a/7
zrek (F.) i. Anlayl, uyank, zek 140b/7,
140b/7
394
ziyde (A.) 1. i. Bol, ok, fazla 42b/2,
131a/8, 179a/2
2. zf. ok, fazla 21b/11, 41b/11
z. eyle- Artrmak, oaltmak 84a/10
z. gel- Fazla gelmek, artmak 21b/11
z. ol- Artmak, oalmak 5a/1, 90b/5,
116a/11, 236a/9, 238a/6, 241b/5
iyfet (A.) i. Misafir kabul etme, len,
ziyafet 240b/4
ziyn (A.) i. Kayp, zarar 124a/8, 169a/3,
201b/10
z. it- Zarar vermek 9b/3, 105b/10,
179b/9
z. ol- Zarara uramak, kayba
uramak 11b/2, 213a/3
z.a ura- Zarar etmek, zarara
uramak 30b/1
ziyret (A.) i. Grmeye gitme, ziyaret
163a/8, 201b/6, 226b/7
z. eyle- Ziyaret etmek 66a/3, 125b/6
z. it- Ziyaret etmek 52b/8, 57b/8,
66a/4, 66a/7, 68a/3, 114b/11,
125a/5, 127a/1, 164a/4
z. l- Ziyaret etmek 24a/2
ziynet (A.) i. Bezek, ss 129b/11, 159a/3,
173a/7, 173a/8, 173b/4
145b/9
zum (A.) i. Bo inan, san 26b/5
ulm (A.) i. Eziyet, hakszlk, zulm 85b/1
. it- Eziyet etmek, hakszlk yapmak
85b/1, 149b/3
. itmi ol- Hakszlk yapm olmak
145b/7
. olm ol- Hakszla uram olmak
ulumt (A.) i. Karanlk 58b/1
zhd (A.) i. Her trl zevke kar koyarak
kendini ibadete verme, takva 35a/2,
86b/2, 113b/3, 159a/2, 169a/6,
170b/8, 203b/7
z. it- Kendini ibadete vermek 35a/9
zhdlk i. Kendini ibadete verme, takva
108a/10
zhhd (A.) i. Zahitler 201a/10
zmrrd (A.) i. Zmrt 119a/4
znnr (A.) i. Papazlarn bellerine
baladklar kuak 123b/9, 123b/10,
124b/10, 124b/10, 124b/8, 125a/1,
136b/2, 172b/6
395
ZEL SMLER DZN

dem 18b/7, 145b/10, 146a/2, 181a/2,
181a/3, 202b/5, 227b/6
Audud-devvel 223a/2, 223a/11, 223b/1
Amed 10b/1, 54b/11, 147b/2, 156b/9,
156b/10, 157a/1, 157a/2, 157a/3,
157a/4, 157a/6, 157a/8, 157b/4, 157b/8,
158a/2, 211a/10, 212a/7, 212b/6,
214b/4, 216b/3, 216b/7, 221b/10,
221b/11, 222a/1, 222a/2, 222a/5,
222a/6, 222a/7, 222b/1, 222b/6, 230b/3
Amed m- Ank / Amed bin m-
Ank / Amed ibn-i el-sen-Antk
3a/6, 169b/1, 169b/2
Amed bin Masr 3b/2
Amed anbel 3a/1
Amed 55a/7
Amed-i arb 211a/5, 211a/8
Amed r 3a/4
Amed areviyye / Amed-i areviyye /
Amed areviyye Bel / Amed ibn-i
areviyye 3a/3, 3a/4, 156b/2, 156b/3,
156b/8, 165b/2, 197b/4, 201b/2,
201b/3, 230b/1
Amed-i r 209b/11,
Amed-i uvr 216a/7, 216a/8
Amed Ruav Abdullh 3b/3
ie 60b/6
Al 13b/1, 14a/8, 15a/2, 15a/6, 16a/1,
16b/2, 19a/11, 22a/6, 26b/8, 27a/1,
27a/2, 140a/3, 143a/4
l bin Ms-r-R 154a/6
Al Frend / ey Al-yi Frende 3b/7,
65a/6
Al Sehl fahn / l-yi Sheyl / ey
l-yi Sheyl-i sfahn 3b/1, 203b/1,
203b/2, 203b/6
Araft 52a/10, 65a/8, 86a/1, 86a/7, 134b/5,
134b/6, 135a/2, 136b/6
A Selm 101a/8
Ataba-y ulm 2b/9
Babul-at 27a/5
Bbut- 234b/3, 234b/4
Badd 133b/9, 166b/11, 204a/1, 219b/11,
238a/9
Bara 27a/4, 43b/4, 61b/5, 109a/3, 152a/8,
167b/1, 177a/3
Bverd 79a/9
Byezd / Suln Byezd 122a/9, 122a/10,
122a/11, 122b/2, 122b/3, 122b/7,
123a/7, 123a/11, 123b/4, 124a/7,
124a/10, 124b/6, 124b/8, 124b/11,
125a/5, 125a/6, 125a/11, 125b/6,
125b/11, 126a/1, 126a/3, 126a/5,
126b/5, 126b/10, 127a/1, 127b/5,
127b/6, 127b/7, 127b/11, 128a/1,
128a/2, 128a/5, 128a/6, 128b/1, 128b/2,
128b/9, 129a/1, 129a/7, 129a/9,
129a/10, 129a/11, 129b/3, 129b/5,
129b/6, 129b/9, 130b/6, 130b/10,
131b/3, 131b/8, 131b/9, 132a/5,
132a/11, 132b/1, 132b/2, 132b/5,
132b/9, 157a/6, 157a/7, 157a/8, 157a/9,
157a/10, 157a/11, 175b/4, 226a/8,
396
226b/2, 226b/6, 226b/9, 227a/5, 227a/8,
227a/11
Byezd Besm / Byezd Besm /
Byezd-i Besm / Besm 2b/10,
121b/11, 122a/2, 122b/4, 123a/4,
124a/5, 125a/4, 125a/5, 125b/11,
126b/9, 127b/4
Bel 89b/9, 95b/8, 138b/11, 150a/8,
156b/11, 197b/10, 201b/1
Bels 52a/8
Ben Him 143b/11
Beytl-Muaddes 108b/7
Bey 232b/6
Bill-i avv 112a/10
Biir / Bir / Bir-i af 2b/10, 86b/2,
111a/8, 111a/11, 111b/7, 111b/8,
111b/9, 112a/8, 112b/2, 112b/3,
112b/9, 113a/4, 113a/5, 113a/9, 113b/6,
113b/11, 114a/1, 114a/3, 114a/5,
114a/7, 114a/10, 114a/11, 141a/7,
182b/2
Cafer / Cafer d / Cafer-i d 2b/8,
7b/9, 7b/11, 8a/4, 8a/7, 8b/7, 10a/2,
10a/5, 45a/4, 123a/6, 141a/6
Cafer bin Sleymn 45a/4
Cebel-i ubeys 88b/10, 89a/3
Ceml Ml 6b/1
Ceyhn 134b/8, 199b/11, 200a/6
Cuhd 42a/11, 42b/5, 42b/7, 42b/10, 44a/4,
44a/8, 44b/1, 81b/5, 81b/6, 81b/7,
81b/11, 82a/2, 82a/3, 82a/4, 82a/5,
82a/8, 165b/5, 165b/7, 165b/9, 166a/3,
166a/5, 206b/2, 202b/4, 206b/6
Cneyd / Cneyd Badd / Cneyd-i
Badd / ey Cneyd / ey Cneyd
Badd / ey Cneyd-i Badd 3a/6,
5a/8, 89b/3, 122a/9, 122a/10, 148b/7,
155a/11, 155b/3, 155b/5, 167a/1,
170a/11, 170b/2, 171a/2, 171a/3,
171a/9, 171a/11, 171b/2, 171b/11,
172a/2, 172a/3, 172b/6, 172b/7, 172b/8,
172b/10, 172b/11, 173a/8, 173b/3,
173b/6, 173b/11, 174a/2, 174a/11,
174b/4, 174b/5, 174b/10, 175a/2,
175a/3, 175a/8, 175a/9, 175a/10,
175a/11, 175b/1, 175b/2, 176a/6,
176a/8, 176b/1, 176b/4, 176b/5,
176b/6, 176b/7, 176b/8, 176b/11,
177a/2, 177a/7, 177a/10, 177a/11,
177b/1, 177b/2, 177b/4, 178a/3,
178b/1, 178b/10, 179a/1, 179a/3,
179a/4, 179a/5, 179a/7, 179b/5, 179b/8,
179b/10, 180a/10, 181b/3, 181b/8,
181b/9, 182a/2, 185b/6, 185b/11,
186a/11, 186b/1, 186b/2, 186b/3,
187a/1, 188b/6, 189b/1, 189b/10,
189b/11, 190b/1, 191a/3, 193a/3,
194a/1, 196a/3, 203b/3, 204a/2, 204a/3,
204b/6, 204b/7, 205a/1, 205a/2, 206a/8,
208a/5, 216a/10, 219a/3, 219b/3,
219b/11, 224a/9, 224a/10, 224b/7,
231b/9, 233a/4
n 127b/8
Dvd 18b/8, 147b/10, 147b/11, 148a/4,
148a/7, 148a/10
Dvd i / Dvd y / Dvd-

/
Dvd-i / Dvd- y / Dvd-
397
yi 3a/2, 8a/10, 8b/5, 141a/7, 147b/7,
147b/8, 148a/11, 154a/10
Dm 39b/2, 39b/3
Eb Sleymn 8b/3
Ebbekir 199b/9, 209a/8
Ebbekr 13a/11, 18b/8
Ebbekr-i f 201a/9
Ebbekr eyln 3b/5
Ebbekr ibl 3b/4
Ebbekr Trkistn / ey Ebbekr-i
Trkistn 3b/3, 208a/1, 208a/3
Ebbekr Varr 3b/1
Ebbekr Vs 3b/6
Ebl-Abbs Nihvend 3b/8
Ebl-asan Benc 3b/1
Ebl-asan aran 3b/5
Ebl-asan Nr / Ebul-asan- Nr /
Nr 3a/7, 184b/2, 184b/3, 184b/11,
185a/10, 185a/11, 185b/6, 185b/7,
186a/2, 186a/8, 186a/10, 186b/1,
186b/2, 186b/4, 186b/5, 189b/1, 208a/6
Ebl-asan y 3b/6
Ebl-ayr Ata 3b/2
Ebl-Iy 3b/5
Ebl-asm Naryr 3b/8
Ebl-asm ehriyr 3b/7
Ebul-asan 198b/10
Ebul-seyin 198b/2
Eb Abdullh- Cell 189a/9, 189a/10
Eb Abdullh- Fal 197a/11, 197b/1
Eb Abdullh Cil 187a/2
Eb Abdullh- Dm 189b/2
Eb Abdullh aff 3b/3
Eb Abdullh all 3b/7
Eb Al 60b/11
Eb Al Curcn / Eb l-yi Crcn
3b/3, 207b/6, 207b/7
Eb Al Du 3b/5
Eb Al Rdbr 3b/7
Eb Al aaf 3b/6
Eb l a 138a/9, 138a/10
Eb l Tirmid 201b/1
Eb mer Zeyd 3b/6
Eb Bar Sar 3b/4
Eb Bekr 139b/11
Eb Fet Ml 214b/6, 214b/7
Eb af 156b/6, 156b/9, 165b/6, 165b/11,
166a/4, 166b/5, 166b/10, 187b/9,
187b/10, 196a/3
Eb af addd / Eb af- addd
3a/5, 160a/10, 165a/9, 165a/10, 187a/4
Eb amza Badd 3b/6
Eb amza / Eb amza ursn / Eb
amza-y orasn 3b/2, 205a/3,
205a/4, 205b/2
Eb anfe / Eb anfe-yi Kf 3a/1,
9b/1, 9b/3, 89b/3, 89b/4, 89b/5, 89b/6,
89b/7, 141a/1, 141a/3, 141b/2, 141b/8,
141b/9, 141b/10, 142a/10, 142b/10,
147b/9
Eb zm Mekk 2b/9
Eb zm / Eb zm-i Meden 56a/5,
56a/6, 56b/1, 56b/6, 57b/8, 57b/9
Eb Hreyre 56b/1, 209a/2
Eb Muammed / Eb Muammed-i Rm
190a/11 / 190b/3
Eb Muammed Cafer-i d 7a/2
Eb Muammed arr 3b/3
398
Eb Muammed Murtai / Eb
Muammed-i Murtai / Murtai 3a/8,
195b/10, 196a/1, 196a/9, 196b/10,
196b/2, 196b/3, 196b/5, 196b/11
Eb Muammed Nr 3a/7
Eb Ms 131b/8, 131b/9, 132a/1, 132a/4
Eb Omn Marb 3b/7
Eb Omn / Eb Omn ayr 3a/7,
186b/9, 187a/1, 187a/11, 187b/5,
187b/11, 188a/3, 188a/9, 188b/6,
197b/4, 197b/9
Eb mer 29a/5, 188b/5
Eb Sad Ebul-ayr 122a/11
Eb Sad / Eb Sad arr / Eb Said
azzn / Eb Sad-i azzz 3a/6,
162b/6, 182a/7, 182a/9, 208a/5
Eb Sleymn Dri / Eb Sleymn
Drn 3a/2, 169b/5
Eb Turb / Eb Turb Ba 3a/4, 217a/1
Eb Yakb / Eb Yab- s- Nehr
3a/8, 193a/1, 193a/2
Ebu Ysuf Hemedn 6a/5
Ebul-asan- Penk / ey Ebul-asan-
Penk / Penk 198a/8, 198a/9,
198a/10
Edhem 91b/3, 93a/3, 104b/5
Emrl-Mminn mer 147a/1
Enes bin Mlik 56a/11
Esbul-kehf 6b/5
Fma 156b/10, 157a/5, 157a/7, 157a/9
Fal / Fal 83a/8, 83a/10, 83a/11, 83b/9,
85a/1, 85a/4, 197b/5, 197b/9, 197b/10
Fet 209b/5
Fet / Fet Mul / Fet-i Ml 3a/4,
215a/2, 215a/8, 215a/9, 215b/2, 216a/2,
216a/4, 216a/5, 218a/10
Feyde 194a/5
Furt 17a/6, 50b/1
Fuayl / Fuayl bin y / Fuayl ibn-i Iy
2b/9, 79a/3, 79a/5, 79b/1, 79b/8, 79b/9,
80a/1, 80a/3, 80a/6, 80b/4, 80b/8,
80b/9, 81a/10, 81a/11, 81b/1, 81b/3,
81b/8, 82a/3, 82a/6, 82a/8, 82b/1,
82b/7, 83b/2, 83b/3, 83b/8, 83b/11,
84a/1, 84a/10, 85a/2, 85a/6, 85a/7,
85b/10, 86a/2, 86a/7, 86a/11, 86b/2,
86b/5, 86b/8, 87a/2, 88b/5, 88b/8,
88b/11, 89a/2, 141a/7
Genc-nme 180b/1, 180b/4, 180b/6, 180b/8,
181b/2

abb / abb Acem / abb-i Acem
2b/9, 48b/1, 48b/4, 49a/7, 49a/10,
49b/2, 49b/6, 49b/7, 49b/9, 49b/10,
50a/3, 50a/6, 50a/7, 50a/8, 50a/11,
50b/4, 51a/5, 51a/7, 51a/9, 51a/10,
51b/1, 51b/2, 51b/5, 51b/9, 51b/11,
52a/4, 52a/9, 52a/11, 52b/5, 52b/6,
52b/8, 52b/9, 52b/10, 52b/11, 53a/4,
53a/5, 53a/8, 53b/1, 53b/6, 53b/9,
53b/10, 54a/2, 54a/3, 54a/8, 54a/10,
54b/4, 54b/7, 54b/11, 55a/2, 55a/4,
55a/8, 55a/9, 55a/11,55b/5, 55b/6,
55b/9, 55b/11, 56a/3, 231b/9
abb bin amza 152a/10
abb D 147b/9
399
accc / accc bin Yusuf / accc Yusuf
26a/6, 26a/8, 26a/9, 26a/10, 26b/1,
53b/5, 53b/9
ce l 161b/10, 162a/3
af 111b/11
ff 219a/6, 219b/1, 220a/8
akm / akm Tirmid / ey akm-i
Tirmid 199a/4, 199b/3, 199b/7,
199b/10, 200b/8, 200b/9, 200b/10,
200b/11, 201a/6, 207b/8
allc 233b/1
Hmn 85a/2, 85a/5
amdn / amdn ar / amdn-
assr 3a/5, 203a/5, 216b/10, 217a/2,
217a/11, 217b/10
arr / arr / arre 181b/3, 181b/9,
182a/3, 206b/3, 219a/2
ri Mahs / ri Musib / ri-i
Musib 3a/2, 148b/1, 148b/3
Hrn / Hrnur-Red 83a/8, 83b/1, 83b/6,
83b/11, 84a/1, 84a/4, 84a/9, 85a/1,
85a/4, 85a/5, 85a/7, 85a/9, 85b/4,
139b/9, 140a/4, 140b/3, 144b/2,
144b/3, 144b/4, 144b/7, 144b/11,
145a/3, 145a/6, 145a/7, 145b/4, 168b/2,
209b/6
asan / asan Bar / asan- Bar 2b/8,
22b/4, 22b/6, 22b/7, 22b/9, 22b/11,
23a/1, 23a/3, 23a/9, 23a/11, 23b/2,
23b/8, 24b/10, 26a/8, 26a/9, 26a/10,
26a/11, 26b/7, 26b/10, 26b/11, 27a/3,
27a/6, 27a/8, 27a/9, 27b/4, 27b/5,
27b/8, 27b/9, 28a/2, 28a/10, 28a/11,
28b/1, 28b/3, 28b/4, 28b/7, 28b/9,
29a/2, 29a/3, 29a/10, 29b/1, 30a/5,
30a/9, 30a/11, 30b/2, 30b/3, 30b/6,
30b/7, 30b/9, 30b/11, 31a/3, 31a/4,
31a/6, 31a/8, 31a/9, 31b/5, 32a/3,
32a/4, 32a/7, 32a/10, 32b/1, 32b/4,
32b/6, 33a/1, 33a/5, 33a/8, 33b/6,
33b/9, 34a/4, 34a/6, 35a/2, 35a/3,
35a/4, 35a/6, 35a/7, 35a/8, 35a/9,
37a/8, 37a/9, 37b/4, 37b/5, 37b/10,
38a/2, 38a/3, 38a/5, 38a/11, 38b/4,
38b/8, 39a/1, 47a/9, 47a/10, 49b/9,
49b/10, 50a/1, 50b/2, 52b/4, 52b/6,
52b/8, 52b/9, 52b/11, 53a/5, 53a/7,
53a/8, 53b/1, 53b/5, 53b/6, 53b/7,
53b/8, 54a/1, 54a/2, 54a/5, 54a/7,
54a/8, 54b/3, 54b/7, 54b/8, 58a/5,
58a/6, 58b/7, 63a/8, 63a/10, 68a/4,
68a/5, 68a/6, 68a/9, 68a/10, 68a/11,
68b/1, 68b/4, 68b/5, 68b/10, 68b/11,
69a/3, 69a/8, 69b/1, 69b/4, 69b/8,
69b/9, 69b/10, 69b/11, 74b/1, 76a/9,
76a/11
asan- Ll 23a/7
tem / tem Aam / tem-i am /
tim 3a/3, 150a/7, 150a/8, 150a/10,
150b/8, 151a/2, 151a/4, 151a/8, 151a/9,
151a/10, 151a/11, 151b/4, 156b/6,
228a/1, 228a/2, 228a/7, 228a/9,
228a/10, 228b/1, 228b/4, 228b/6,
228b/7, 228b/8, 228b/10, 229a/1
avv 18b/7
ayr / ayr Nisc /.ayrun- Nessc / Nessc
3b/2, 203b/11, 204a/4, 204a/10, 204b/1,
204b/11
400
ayyn 17a/11, 18a/6, 18b/7
aret-i mmi Seleme / mmi Seleme
22b/2, 22b/3, 22b/4, 22b/8, 22b/10,
23a/4
Henn (Hennd) / Hennn (Hennd) 27b/4,
27b/5
Herem / Herem bin ayyn 17a/5, 17a/11,
19a/6
r 90b/4, 92b/8, 92b/10, 93a/11,
112a/10, 112b/5, 199b/9, 200a/11,
201b/4, 201b/8, 209a/7, 209a/10,
210a/10
icz 45a/4, 92b/6, 133b/11, 152b/7,
171b/11, 181b/4, 194a/5, 200b/10,
207b/2, 234a/3
Him / Him bin Abdul-Melik 56b/1,
56b/4
orsn 79a/8, 83a/3, 89b/9, 91b/6, 133b/8,
156b/3, 197b/2, 206a/6, 211a/1
ureyr 224b/3, 225b/7
Hlaf-y beni Abbsiye 7b/3
seyin 219a/3
seyin bin Yusuf 162b/2, 162b/3
seyin Manr / seyin Manr allc /
seyin-i Manr- allc / Hseyn
3b/4, 180b/2, 180b/7, 231b/3, 231b/4,
232a/2, 232b/5, 232b/6, 232b/7,
232b/11, 233a/2, 233a/3, 233a/10,
233b/11, 234a/1, 234a/3, 234a/5,
234a/6, 234b/5, 235a/6, 235a/8, 235b/1,
235b/4, 235b/5,235b/10, 236b/2,
236b/9, 237b/4, 238a/9, 238b/1, 239a/2
Ira 155a/10, 181b/4, 181b/8, 197b/2,
198a/10

bn-i At / bn-i A Rametullh /
mml-Meyi bn-i At 3a/7,
191a/, 191a/10, 191b/7, 219a/2,
235a/11, 235b/3
bn-i Cell 189b/2, 189b/7
ibn-i Muammed Cafer-i d 6b/9
bnis-Semmk / Muammedis-Semmk /
Muammeds-semmk / Muammed
bin es-Semmk / Muammed es-
Semmk / Semmk 3a/2, 59b/9, 209b/3,
209b/4, 209b/7, 210a/1, 210a/4, 210a/6,
210a/8
brhm / brhm bin Edhem / brhm
Edhem 2b/10, 18b/7, 64a/7, 64b/3,
64b/5, 64b/8, 89a/9, 89a/11, 89b/4,
90a/1, 90a/9, 90a/10, 90a/11, 90b/2,
90b/4, 90b/5, 90b/8, 90b/9, 90b/11,
91a/3, 91b/8, 91b/10, 92b/4, 92b/8,
92b/10, 93a/2, 93b/7, 93b/8, 93b/9,
94a/3, 94a/5, 94a/6, 94a/7, 94b/7,
95a/7, 95a/10, 95a/11, 95b/1, 95b/5,
96a/1, 96a/3, 96a/5, 96a/8, 96a/11,
96b/1, 96b/2, 96b/3, 96b/5, 96b/10,
96b/11, 97a/4, 97a/10, 97b/4, 97b/8,
98a/1, 98a/2, 98a/3, 98a/5, 98a/7,
99a/3, 99a/8, 99a/9, 99a/10, 99b/2,
99b/9, 100a/2, 100a/3, 100a/6, 100b/9,
100b/10, 101a/2, 101a/8, 101a/9,
101b/2, 101b/6, 102a/3, 102a/6, 102a/8,
102b/1, 102b/4, 102b/7, 102b/8,
103b/8, 104a/7, 104a/11, 104b/3,
104b/6, 105a/2, 105a/8, 105a/10,
105a/11, 105b/3, 105b/7, 106a/1,
401
106b/8, 106b/9, 106b/10, 107a/3,
107a/8, 107a/10, 107b/3, 107b/10,
108a/3, 108a/10, 108b/6, 108b/11,
109a/6, 109a/11, 109b/3, 109b/5,
109b/7, 109b/9, 109b/11, 110a/3,
110a/5, 110a/9, 110a/10, 110a/11,
110b/1, 110b/2, 110b/4, 110b/5,
110b/7, 110b/9, 111a/1, 111a/2, 111a/5,
138b/2, 141a/7, 192a/9, 193b/7, 208b/9,
225a/8, 227b/7
brhm all 193b/5
brhm av 3b/4, 207a/5
brhm eybn 3b/5
brhm Zekk 3a/7
mm Abdur-rman 6a/1
mm Amed 54b/10
mm Amed / mm Amed-i anbel /
mm Amed-i anbel / mm anbel
54b/10, 86a/11, 112a/3, 112b/1, 143a/8,
143a/10, 143b/1, 146a/4, 146a/6,
146a/8, 146b/4, 146b/11, 147a/9,
147b/4
mm Cafer 7a/6, 8a/10
mm anfe 9a/11, 82b/11
imm fi 54b/10, 112a/11, 142b/11,
143a/2, 143b/4, 143b/10, 144b/9,
145a/1, 145b/5, 145b/9, 146a/3
mm- Eb Muammed-i Rm 190a/10
s 227b/7
sfahn 147a/3
Kabe 64a/4, 97a/1, 143a/6, 159b/1, 193a/8
aran / arn / aranu 13a/5, 13b/9, 17a/3
ayer 23b/7, 23b/10, 24b/3
ayer-i Rm 23a/8
Kefi 91a/6
Kemr 187a/7
Kirmn 52a/1, 52a/5, 165b/2
Kitbus-srr 182b/5
Kfe 17a/4, 108a/1, 152b/9, 204a/5, 218a/9
Mlik / Mlik Dnr / Mlik-i Dnr 2b/8,
28a/9, 28a/10, 38b/11, 39a/3, 39a/8,
39a/9, 39a/11, 39b/4, 39b/10, 40a/7,
40a/8, 40a/10, 40b/6, 40b/7, 40b/8,
40b/10, 40b/11,41a/4, 41a/7, 41a/9,
41a/10, 41b/1, 41b/2, 41b/4, 41b/5,
41b/7, 41b/8, 41b/10, 42a/1, 42a/3,
42a/4, 42a/5, 42a/8, 42a/10, 42b/1,
42b/3, 42b/4, 42b/5, 42b/6, 42b/11,
43b/3, 43b/10, 44a/5, 44a/6, 44a/7,
44a/10, 44b/3, 44b/6, 44b/8, 44b/9,
44b/10, 45a/2, 45a/4, 45a/10, 45b/5,
46b/7, 46b/9, 46b/10, 46b/11, 47b/6,
75b/9, 76a/3, 76a/9, 76b/6
Manr / Manr Ammr / Manr-
Ammr 3a/5, 7b/3, 167a/9, 167a/10,
167b/8, 167b/10, 168a/1, 168a/5,
168b/3, 168b/5, 168b/7, 169a/3, 169a/5,
219a/3, 232a/6, 232a/7, 232b/9, 236b/1,
239a/15
Marf / Marf Ker / Marf- Ker
3a/3, 148a/6, 153b/10, 154a/1, 154b/1,
154b/8, 155a/2, 155a/5, 209b/5,
229b/10, 230a/3, 230a/6, 230a/8
Maar 12b/11, 15b/7
Mecnn / Mevzn- Simnn- Mecnn /
ey Mevzn- Simnn- Mecnn
193b/8, 193b/9, 195a/1
Medne 29a/4, 190a/6, 219b/10
402
Mekke 42a/8, 66a/8, 83a/2, 94a/2, 94a/10,
94a/11, 94b/6, 101a/10, 159a/7,
180a/11, 193a/3, 202b/1, 204b/5,
208a/3, 208a/7, 224b/3
Melmetiyye 165a/8
Melik-i Bbil 239b/2
Memd Dnver 3b/4
Merv / Merve / Mervetr-rd 79a/9,
91b/5, 111b/2, 133b/8, 133b/9, 134a/9,
134b/6, 134b/9, 167b/1
Meryem 60a/11
Mesr / ey Mesr 206a/10, 206b/8
Mr 77a/2, 114b/7, 116b/1, 163b/8, 220a/2
Mirtul-kem 160a/9
Muviye 39b/3
Muammed 5b/2, 12b/2, 12b/7, 15a/1,
15b/7, 16a/1, 16a/7, 44b/10, 46a/6,
59b/11, 176a/4, 227b/8
Muammed Bezslem 3a/2
Muammed bin Al Termed 3b/1
Muammed bin Fal 3a/8
Muammed bin arb 211b/11
Muammed bin Kab 84a/11
Muammed bin Manr 154b/1
Muammed-i Eslem / Muammed-i Eslem
s / Muammed-i Eslem-i Ank e-
s / Muammed-i Eslem-i e-s
210b/2, 210b/3, 211a/5, 211b/3,
211b/4, 211b/9
Muammed ibn-i Vsi / Muammed Vsi /
Muammed-i Vsi 2b/8, 46b/7, 46b/9,
46b/11, 47a/1, 47a/3
Muammed resl-ullh 18b/8, 154a/9
Muammed fi 3a/1
Ms 10a/11, 18b/8, 64a/1, 225a/8, 227b/7
Ml 147a/2
Muaf 84a/6, 201a/3
Mutam alfe 102b/1
Mutezil 146a/8
Necd 13b/9
Nemrd 193b/6, 239b/2
Nl 116b/10, 164a/8, 164a/10
Nibr 91b/11, 92a/3, 160a/10, 165b/5,
187a/1, 196a/2, 198b/1, 211a/1, 217a/1,
217a/2, 217b/1
N 18b/7, 217a/3, 217a/4
Omn 140a/2
Omn ayr 165b/1
mer 13b/1, 13b/8, 13b/10, 13b/11, 14a/8,
14a/11, 14b/1, 14b/2, 14b/3, 14b/4,
14b/6, 14b/8, 14b/9, 15a/2, 15a/6,
15a/9, 15b/8, 15b/9, 15b/10, 16a/2,
16b/3, 16b/5, 16b/7, 16b/8, 16b/9,
18b/9, 18b/10, 19a/11, 23a/2, 29b/4,
29b/6, 29b/11, 30a/4, 84a/10, 84b/3,
132b/9, 140a/1, 180b/2
mer bin Abdul-Azz / mer ibn-i
Abdul-azz 27b/11, 143b/3
mer bin Omn / mer bin Omn
Mekk / mer bin Omn- Mekk /
mer ibn-i Omn Mekk 3a/6,
180a/7, 180a/8, 181b/2, 181b/4, 203b/5
Prs 232b/5
Raba 15b/6
Rbia 25a/7, 25a/11
Rba 12b/10, 59b/9, 61a/2, 61a/4, 61a/6,
61a/7, 61a/8, 62a/4, 62a/6, 62a/7,
62b/4, 62b/6, 63a/4, 63a/5, 63a/10,
403
63b/3, 63b/8, 63b/11, 64b/4, 64b/5,
64b/6, 64b/10, 65a/6, 65a/11, 65b/1,
65b/6, 65b/7, 65b/10, 66a/2, 66a/5,
66a/11, 66b/1, 66b/4, 66b/7, 66b/8,
66b/9, 66b/11, 67a/3, 67a/9, 67b/7,
67b/9, 68a/1, 68a/2, 68a/3, 68a/5,
68a/7, 68a/9, 68a/10, 68b/6, 68b/7,
68b/11, 69a/4, 69a/8, 69a/9, 69a/10,
69b/1, 69b/5, 69b/6, 70a/2, 70a/5,
70b/3, 70b/9, 70b/10, 71a/1, 71a/3,
71b/8, 71b/9, 72a/2, 72a/7, 72a/9,
72b/1, 72b/4, 72b/7, 72b/11, 73a/5,
73b/2, 73b/7, 73b/8, 73b/10, 73b/11,
74a/4, 74a/7, 74a/8, 74b/5, 75a/3,
75a/4, 75a/5, 75a/7, 75a/10, 75b/6,
75b/8, 75b/9, 76a/5, 76a/10, 76b/2,
76b/6, 76b/9, 77a/5, 77a/6, 77a/9,
77b/3, 77b/5, 77b/7, 77b/10, 77b/11,
78a/9
Rabatul-Adeviyye 60a/8, 60a/11
Rbat-l-Adviye 28a/6
Rbietel-advyyet 2b/9
Rabi 145b/10
R 127a/2, 127a/8, 127a/10, 127b/1,
127b/5
Reb 19b/1, 19b/6
Red Semerand 234a/3
Rey 164a/1, 165a/6
Rc bin iym 84a/11
Rum 41a/1
Rm 23a/7, 93a/6, 220b/6
Rm 219a/2
Rkn-i Yemen 96a/4
bit Benn 40b/6
d 7b/4, 8a/2, 9a/2, 9a/7, 9a/11, 9b/2,
9b/6, 9b/7, 9b/8, 9b/10, 10a/1, 10a/2,
10a/7, 10a/9, 10a/10, 10a/11, 10b/3,
10b/5, 10b/8, 10b/10, 11a/1
Sad Ebul-ayr 122b/1
Sad / ey Sad 127a/1, 127a/2, 127a/4,
127a/9, 127b/2
Sad bin Cnbeyr 28a/4
Slim bin Abdullh 84a/11
Semnn Mibb / Simnn / Simnn-
Muibb 3a/8, 193b/11, 194a/4, 194b/5,
194b/8, 194b/9, 194b/11, 195a/3,
195a/5, 195a/7
Ser 194a/1, 214b/10, 215a/8
Ser / Ser-i Man 174b/4, 174b/8,
174b/11,
Ser / Ser Saa / Ser-i Saa / Ser-yi
Saat 3a/3, 155a/2, 155a/7, 155a/8,
155a/11, 156a/3, 156a/6, 156a/9,
170b/1, 170b/11, 171a/7, 171a/10,
171a/11, 171b/2, 171b/3, 171b/8,
171b/11, 172a/2, 172a/7, 172a/11,
182b/2, 204a/3
Sufyn / Sufyn evr / Sufyn- evr
3a/1, 75a/4, 75a/6, 75a/7, 75a/9,
75a/10, 75b/5, 75b/7, 77b/7, 83a/10,
83b/2, 86b/5, 135a/10, 135b/1, 135b/3,
135b/5, 135b/7, 135b/8, 135b/11,
136a/1, 136a/2, 136a/5, 136a/8,
136a/10, 136b/3, 136b/5, 136b/6,
136b/8, 137a/1, 137b/1, 137b/3,
137b/5, 137b/8, 137b/10, 137b/11
Sheyl / Sheyl-i Yemen 11b/9 101a/2

404
Sheyl Abdullh Tusr / Sheyl bin
Abdullh / Sheyl bin Abdullh Tser
/ Sheyl ibn-i Abdullh 3a/3, 137b/4,
151b/9, 151b/10, 224a/10
Sleymn / Sleymn Drn / Sleymn-
Drn 18b/8, 52a/6, 52a/8, 149b/8,
149b/9, 149b/11, 216a/11, 216b/1,
216b/3, 216b/4, 216b/5
fi 55a/1, 55a/6, 143a/10, 143a/11,
143b/3, 144a/4, 144a/8, 144a/9
h uc / h- uc / h uc Kirmn
/ h uc-i Kirmn 3a/5, 160a/4,
160a/5, 160b/1, 160b/6,160b/9,
161a/10, 161b/1, 161b/3, 161b/11,
165b/2, 187a/4, 187b/8
a / a Bel / a-i Bel 3a/1,
76a/10, 76b/3, 100a/6, 125a/3, 125a/4,
125a/6, 125a/7, 125b/5, 125b/8,
125b/10, 126a/10, 126a/11, 138b/6,
138b/10, 139a/5, 139a/11, 139b/2,
139b/8, 139b/10, 140a/4, 140b/1,
140b/4, 150a/9
m 18b/4, 117b/6, 123a/4, 187a/2,
189a/11, 192a/6, 204a/4, 216a/10
emn 31a/5, 31a/9, 32a/8, 32a/11, 32b/10,
33a/1
ey Abdullh 220a/2
ey Al Daa 4b/9
ey Eb Bekr-i Kettn 224b/5
ey Maf 5a/4
ibl / ey ibl 176a/9, 181b/3, 181b/9,
182a/5, 192b/6, 204a/2, 231b/9, 232b/8,
237b/3
unziyye 196a/3
Teysr 239b/1
s 206a/6
Utba / Utba-y ulm 58a/6, 58a/2, 58a/4,
58a/7, 58a/8, 58b/2, 58b/3, 58b/6,
59a/1, 59a/9, 59a/11, 59b/3, 59b/5,
59b/10, 59b/11
Veys / Veys el-arn / Veysel arn 2b/8,
11b/8, 11b/9, 11b/11, 12a/4, 12a/5,
12a/6, 12b/3, 13a/4, 13a/10, 13b/2,
13b/7, 13b/11, 14b/3, 14b/5, 14b/9,
15a/4, 15a/7, 15b/2, 15b/6, 15b/8,
15b/9, 16b/3, 16b/6, 16b/8, 16b/9,
17a/3, 17a/8, 17a/10, 19b/1, 19b/8,
20a/3, 20a/5, 20a/11, 20b/2, 20b/4,
20b/7, 20b/10, 21a/1, 21a/5, 22a/9
Yay / Yay bin Ammr 4b/4, 4b/6
Yay / Yay bin Mu 3a/4, 142b/8,
158a/6,158a/7, 158a/10, 158b/3,
159a/5, 159a/7, 159a/8, 159b/3, 161b/1,
161b/3, 161b/4, 161b/6, 187a/3,
187b/7, 187b/8, 226a/5, 226b/3,
226b/6, 226b/9, 227a/5, 227a/6, 227a/7,
227a/9, 227b/1, 227b/5, 227b/6
Yay bin Zekeriyy 158a/11
Yab 156a/6, 156a/7
Yemen 12a/2, 12a/3, 89a/4, 89a/7
Yusuf 77a/2, 156a/7, 156a/8, 156a/9
Yusuf / Yusuf bin seyin / Yusuf seyin
162b/8, 162b/10, 163a/3, 163a/5,
163a/6, 163a/9, 163a/11, 163b/3,
163b/4, 163b/7, 163b/9, 164a/2, 164a/7,
164a/10, 164b/1, 164b/2, 164b/5,
165a/2
Yusuf bin asan 3a/5
405
Yusuf Esb 3a/8, 192a/10, 192a/11, 192b/6
ehr 209a/2
en-nn- Mr / n-nn / n-nn
Mr / n-nn- Mr 2b/10, 59b/9,
114b/1, 114b/2, 114b/4, 115a/6,
115b/8, 116a/4, 116a/11, 116b/4,
117a/2, 117b/4, 117b/6, 118a/6, 118a/8,
119a/2, 119a/3, 119a/5, 119a/8, 119b/3,
119b/5, 119b/7, 119b/11, 120a/2,
121a/5, 121a/11, 121b/2, 121b/8,
126b/5, 152a/3, 162b/5, 163b/6,
163b/8, 163b/9, 163b/11, 164b/3,
164b/4, 164b/6, 164b/10, 182b/2,
189b/1
Zbeyde / Zbeyde atn 144b/2, 144b/3,
144b/5, 145a/9

406

IV. BLM

TIPKIBASIM
*

*
Tpk basmdaki grseller Yap Kredi Sermet ifter Ktp.sindeki 154 numaral yazmadan alnmtr.

XVI. Yüzyıla Ait Bir Tezkiretü'l-Evliya Tercümesi (Giriş-Metin-Sözlük-Tıpkıbasım)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

XVI. Yüzyıla Ait Bir Tezkiretü'l-Evliya Tercümesi (Giriş-Metin-Sözlük-Tıpkıbasım)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

You might also like