T.C.

M LL E T M BAKANLII

MEGEP
(MESLEK E T M VE RET M S STEM N N GLEND R LMES PROJES )

E LENCE H ZMETLER

OCUKLA LET M

ANKARA 2007

 NDEK LER NDEK LER

NDEK LER..............................................................................................................i AIKLAMALAR ........................................................................................................ii G R ...........................................................................................................................1 RENME FAAL YET - 1..........................................................................................3 1. OCUKLA LET M ............................................................................................3 1.1. ocukla leti imde Temel Kurallar ...................................................................5 1. 2. Bireysel leti im ...............................................................................................8 1.2.1. Szl leti im..............................................................................................8 1.2.2. Arala leti im ..........................................................................................13 1.3. Grup leti imi ..................................................................................................14 1.3.1. Szl leti im............................................................................................14 1.3.2. Szsz leti im .........................................................................................15 1.3.3. Grup Etkinlikleri Yolu ile leti im ...........................................................15 UYGULAMA FAAL YET ...................................................................................17 DE ERLEND RME LTLER .......................................................................18 LME VE DE ERLEND RME.........................................................................19 RENME FAAL YET - 2 .....................................................................................20 2. D S PL N, DL VE UYARI ..............................................................................20 2. 1. Disiplin ...........................................................................................................20 2.1.1.Tan m .......................................................................................................20 2.1.2.Amac ........................................................................................................21 2.1.3. lkeleri .......................................................................................................22 2.2. dl .................................................................................................................25 2.2.1.nemi ........................................................................................................25 2.2.2. lkeleri ......................................................................................................26 2.2.3.dllendirme Teknikleri ...........................................................................26 2.3. Uyar ve Yapt r mlar .......................................................................................30 2.3.1. Amac .......................................................................................................30 2.3.2. lkeleri .......................................................................................................30 2.3.3.Uyar ve Yapt r m Trleri .........................................................................31 2.4.Aile ile leti imde Uyulmas Gereken Kurallar................................................33 UYGULAMA FAAL YET ...................................................................................35 DE ERLEND RME LTLER .......................................................................36 LME VE DE ERLEND RME.........................................................................37 MODL DE ERLEND RME ..................................................................................38 CEVAP ANAHTARLARI .........................................................................................43 KAYNAKA .............................................................................................................45

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KO UL YETERL K 761CBG012 E lence Hizmetleri ocuk Animatrl ocukla leti im ocuk animatrl nde ocuklarla sa l kl ve olumlu ileti im kurma ve disiplin kurallar na uygun dl ve uyar konular n n verildi i renme materyalidir. 40 / 24 ocuklarla do ru ileti im kurmak Genel Ama Bu modl ile e lence hizmetleri departman nda ocuklarla ileti imde ileti im yntemlerini do ru olarak kullanabileceksiniz. Amalar 1. E lence hizmetleri departman nda aktivitelere kat lan ocuklarla ileti im tekniklerine uygun olarak ileti im kurabileceksiniz. 2. E lence hizmetleri departman nda aktivitelere kat lan ocuklarla ileti imde disiplin kurallar na uygun olarak dl ve uyar lar kullanabileceksiniz. Ortam : S n f, atlye, sektr Donan m: Bilgisayar donan mlar , VCD, DVD, televizyon Her renme faaliyeti sonras nda o faaliyetle ilgili de erlendirme sorular ile kendi kendinizi de erlendirebileceksiniz. Bunun iin cevap anahtarlar haz rlanm t r. lme de erlendirme faaliyetleri esnas nda nerilere uyman z modl daha iyi renmeniz iin nemlidir.

MODLN AMACI

E T M RET M ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLEND RME

ii

G R G R
Sevgili renci, leti im insanl k varoldu u srece gereksinim duyaca m z bir sretir. leti im toplumsal ya am n bir paras d r. Gnlk ya am m z n hemen her an nda ba kalarile ileti im halinde bulunma durumunda kal r z. Toplumsal ya amda bireylerin ortak ya ant lar n payla malar , ku aktan ku a a kltrel de erleri aktarabilmeleri ve toplumsal rollerin renilebilmesi iin ileti ime ihtiya vard r. Ayr ca bireyin kendini ba kalar na anlatabilmesi, duygu ve d ncelerini ifade edebilmesi, yeni deneyimler, bilgi ve beceriler kazanabilmesi iin de ileti ime gereksinim duyar. Ancak bu aktar mlar n do ru olabilmesi byk nem ta r. Anla lmak, do ru anla lmak isteriz. Do ru anla lmak iin kendimizi do ru ifade edebilmemiz, ba kalar n n bize gnderdi i mesajlar da do ru yorumlayabilmemiz gerekir. Bu da ancak etkili bir ileti imle gerekle ebilir. Srekli geli en ve h zla de i en dnyaya ocuklar n uyum sa layabilmeleri de etkili bir ileti imi gerektirmektedir. ocuklar n bu konuda yeti kinlerin deste ine ihtiyalar vard r. zellikle tatil iin gidilen i letmeler ocuklar iin yeni ve tan nmayan bir ortamd r. lk kez gelinen bir ortamda ilk kez kar la lan insanlarla ileti im kurmak, birlikte zaman geirip payla mak baz ocuklar iin zor olabilmektedir. Burada da en byk grev siz ocuk animatrlerine d mektedir. Do ru bir yakla m ve etkili bir ileti imle ocuklar n ihtiyalar n ve isteklerini de gz nnde bulundurarak tatil srelerini e lenceli ve yararl bir ekilde geirmelerini sa lamak size d mektedir. Bunun sonucunda tatilini e lenerek ve mutlu bir ekilde geiren ocu un ailesinin de memnuniyeti artacakt r. Unutmay n z ki, tatl dil y lan deli inden kar r. Bu modl ile ocukla olumlu ve sa l kl ileti im kurman n yollar n , sorun kar s nda nas l davranman z gerekti ini, ocuklarla al rken disiplini nas l sa layaca n z , ocuk kulplerinde dl ve uyar larnas l kullanaca n z renecek ve tm bunlar uygulama becerisi kazanacaks n z. Tm bu bilgi ve becerilerin meslek ya am n zda yararl olmas dile imizle.

 RENME FAAL YET 1 RENME FAAL YET -1

AMA
E lence hizmetleri departman nda aktivitelere kat lan ocuklarla ileti im tekniklerine uygun olarak ileti im kurabileceksiniz.

ARA TIRMA
evrenizde yeti kinlerin ve e itimcilerin, ocuklarla ileti imde kulland klar yntemler hakk nda bilgi toplay n z. Elde etti iniz bilgileri rapor haline getirip s n fta arkada lar n zla payla n z. evrenizdeki i letmelerde ocuk animatrleri ile gr meler yaparak ocuk kulbne gelen ocuklarla ileti imde hangi yollarkulland klar n ara t r p rapor haline getiriniz. Sonucu arkada lar n zla payla n z.

1. OCUKLA LET M
leti im insanlar n birbirini anlamar n sa layan bir sre, iki birey aras nda kar l kl mesaj gndermeye dayanan bir etkile imdir. Bu anlamda d nd mzde ileti im devam eden bir sretir ve iki ynldr. Yani mesaj gnderir ve mesaj al r z. leti im sreci boyunca mesaj gnderen ve alan srekli yer de i tirir. Mesaj gnderen bizken kar m zdaki yan t verdi i anda mesaj alan biz oluruz. Bu nedenle ileti imin gerekle ebilmesi iin en az iki bireye ihtiya vard r. Bununla birlikte sadece mesaj gndermi olmak ileti imin gerekle mesi iin yeterli de ildir. leti im sreci iinde ileti imde bulunan insanlar n birbirlerini anlamalar , iletilen mesaj sonucunda bir etki uyand rmalar hatta davran de i ikli i sa lamalar ile ancak etkili bir ileti im gerekle miolur. Bu nedenle ileti im sreci iinde kurallara dikkat edilmeli ve etkili ileti im yollar kullan lmal d r. leti im hakk nda detayl bilgi iin leti im modlne bak n z. leti im gnlk ya ant m zda nemli bir yer tutmaktad r. nk gnlk ya ant m zda srekli ba kalar ile ileti im halinde bulunuruz. Di er insanlarla birbirimizi anlayabilmek, duygu ve d ncelerimizi payla abilmek iin ileti im kanallar m z her zaman a kt r. Do ru anla labilmek iinse, iyi bir ileti im kurmak gerekir. zellikle ocuklarla al an tm yeti kinler iin iyi bir ileti im kurabilmek ok nemlidir. nk ocuklar zerinde etkili olabilmemiz, onlara do ru davran lar kazand rabilmemiz iin ileti im srecini kullan r z. leti ime gemeden nce u sorular n yan tlar n d nmeliyiz: Ne sylemek istiyorum? Ne zaman sylersem uygun olur? Nerede sylemeliyim?

Yukar da s ralanan sorulara do ru yan tlar verebiliyorsan z, kurdu unuz ileti imde de ba ar ya ula acaks n z demektir. Ba ar l bir ileti imin temel ko ullar unlard r: Kar m zdaki ki ilere sayg duymak, onlar n varl n kabul etmek, nemli ve de erli olduklar n hissettirmek, oldu u gibi benimsemek, Gereki, do al ve abart dan uzak davranmak, leti imin en nemli gesi empatidir. Empati, bir anlamda, d dnyay kar m zdaki ki inin penceresinden grmeye al makt r. Kurulan bu duygu ortakl , ileti imi gl k lar (Yavuzer, 1995).

LET M EMASI
K O D L A M A
Z M L E M E

KAYNAK (K M)

KANAL (HANG YOLLA

ALICI (K ME)

MESAJ (NE SYLED )

Geri Bildirim

ekil 1: leti im srecinde bir ok ge yer al r

ocuklarla ileti im kurmadaki amalar m z s ralarsak; Temel amac m z ocu un geli imini desteklemek, ona katk da bulunabilmektir. Geli imin temeli ise bireyin kendini tan mas ve kendi yolunu izebilmesinden geer. Kendini gerekle tirebilmiinsanlar hayatta daha ba ar l olur. Biz de do ru bir ileti im sreci ile ocu un kendini gerekle tirmesine katk da bulunabiliriz. Ba kalar ile sa l kl ileti im kurabilen insanlar ruhsal a dan sa l kl ve mutlu olurlar. Arkadaedinemeyen, arkadagruplariinde yer alamayan ya da kendini anlatamayan ocuklar problemli davran lar sergileyebilirler. ocu un

mutlu ve sa l kl olabilmesi iin olumlu ve etkili ileti im yollar n renmesi gerekir. leti im bir anlam yla da uyum sa lama srecidir. ocu un evresine yeni kar la t durum ve ortamlara uyum sa layabilmesi ileti imin amalar mdan biri olarak say labilir. zelikle aktivite ve oyunlar s ras nda ileti im, ocu un e lenceli ve ho a vakit geirmesi iin bir ara olarak kullan l r.

1.1. ocukla leti imde Temel Kurallar

ocuklarla iyi bir ileti im kurabilmek yeti kinler iin nemli bir beceridir. ocukla olumlu bir ileti im kurabilmek her zaman kolayca gerekle tirebilece imiz bir i de ildir. nk ocuklar n ileti im yollar ile yeti kinlerin ileti im yollar birbirinden farkl l klar gsterir. ocu a ula abilmek ocu un kendine zg zelliklerini dikkate al p buna uygun davranmay gerektirir. ocuklar aras ndaki bireysel, ailesel ve geldikleri ulusa ait farkl l klar da her ocu a farkl yakla lmas n gerektirir. ocukla ileti im kurarken baz zelliklere dikkat etmemiz gerekir: Bireysel farkl l klar Cinsiyet zellikleri Geldi i ulusun zellikleri Ki ilik zellikleri Ya Bir nazl ku a benzer ocuk dedi in, Ev ister, ekmek ister. plmek, ok anmak ister. Cahit KLEB Sayd m z zellikler ocuklar n verece i tepkileri ve yeti kinin yakla m na tepkisini belirler. Yeti kin de ocu a yakla m nda bu zellikleri gz nnde bulundurursa ba ar l bir ileti in gerekle tirmi olur. rne in, ki ilik zelli i nedeniyle ekingen ve ie kapan k bir ocu un zerine gidilmemeli, aktivitelere kat l m iin zorlanmamal , model olu turularak u ra n kendisinin semesine f rsat tan nmal d r.

Resim 1: ocuklar birbirleri ile kolayca ileti im kurarlar

Asl nda ileti imin genel kurallar ocukla ileti im iinde geerlidir. Ancak daha nce de szn etti imiz gibi ocuklar n ya lar ve geli im dzeyleri farkl yakla mlar gerektirir. ocukla ileti imde uyulmas gereken kurallar a a daki gibi s ralayabiliriz: Ortam: leti imin etkili olabilmesi iin ortam n buna uygun olmasgerekir. rne in ok grltl bir ortamda kar m zdakinin bizi anlamaszorla r. Ayr ca ortamda ocu un dikkatini da tacak ilgi ekici materyallerin bulunmas da ileti imi gle tirir. Dinleme: Etkili bir ileti imde neyi, nas l syleyece imiz kadar kar m zdaki bireyleri nas l dinleyece imiz de nemlidir. Dinlerken; Konu an n yzne bakmak, Gz temas kurmak, Fiziksel olarak ayn seviyede olmak, Szn kesmemek, Dinledi imizi belirten szl ya da szsz tepkiler vermek, Sessiz kalarak kar m zdakinin konu mas na ortam yaratmak, Syledikleri nedeniyle kar m zdakini yarg lamamak, Duygular n anlamaya al mak gerekir. Konu ma dili: leti im bir anlamada sembollerin kar m zdaki bireylere iletilmesidir. Bu nedenle kulland m z sembollerin al ctaraf ndan anla l r olmasgerekir. Szl ileti imde semboller, kulland m z dil ve buna ba l olarak szcklerdir. Bilmedi imiz bir dille konu an birinin syledikleri bizim iin hi bir anlam ifade etmez. zellikle turizm sektrnde al an meslek elemanlar n n farkl dilleri kullanabiliyor olmas gerekir.

Ayr ca konu ma s ras nda kulland m z szckler basit, anla l r ve ocu a uygun olmal d r. Konu ma h z : Konu ma h z m z ocu un takip edebilece i h zda olmal d r. H zl konu ma kadar ok yava konu mak da dinlemeyi gle tirir. Beden dilini do ru kullanma: leti im konusunda yap lan bir ara t rma sonucuna gre; ileti imde szckler %10, ses tonu %30, beden dili %60 rol oynamaktad r. Konu urken kulland m z szcklerin istedi imiz etkiyi yaratabilmesi iin sylediklerimizi beden dilimizle de desteklememiz gerekir. rne in; ocu a onu dinledi imizi, isteklerini ya da duygular n bize anlatabilece ini sylerken srekli k p rday p sa a sola dnyor ve ba ka ynlere bak yorsak inand r c olamay z. Ses: Ses tonumuz kar m zdakinin duyabilece i kadar yksek olmal d r. Ancak ba rarak konu mamal y z. Tek dze bir ses tonu yerine sylenilenlere uygun olarak alal p ykselen, gerekli yerlerde vurgular yap lan bir ses tonu ile konu mal y z. Yz ifadeleri: Yz ifadelerimiz bize zengin bir seenek sunar. Konu ma s ras nda yzmzn ald ifade, bak eklimiz nemlidir. Sylediklerimizi yz ifadelerimizle de desteklemeliyiz. rne in kar m zdaki ocu a k zg nl m z ifade etmek isterken yzmzn glyor olmas istenen etkiyi yaratmaz. Duygular: leti imin olumlu ya da olumsuz olmas nda her iki taraf n birbiri zerinde yaratt duygular ok nemlidir. Olumlu bir ileti im kurabilmek iin kar m zdaki bireyin bize inanmas , gvenmesi, sevgi ve sayg duymas gerekir. Byle bir ortam yaratabilmek iin tav rlar m za ho gr hakim olmal d r. ncelikle biz kendimize gven duymal ve yapt m z i e inanmal y z. Ayr ca ileti im iin uygun zaman ve ortam seilmelidir.

D NEL M TARTI ALIM Can, be ya nda bir erkek ocu udur. Annesi i ten geldikten sonra mutfa a girip yemek haz rlamaya ba lam t r. Can ise salonda kendi ba na oyun oynamaktad r. Bir sre sonra Can annesine bir ey gstermek iin mutfak kap s na gelir ve anne diye seslenir. Anne i ine devam ederken Cana bakmadan efendim o lum der. Can annesine birka kez daha seslenir. Her seferinde anne Can n yzne bakmadan ne var diye sylenir. Can bunun zerine sa elini annesine do ru uzat p silah eklini verir ve dan dan dan.. diyerek oyununa geri dner. Can neden annesine silah ekmi tir? Can n duygular neler olabilir? Annenin yapt ileti im hatalar nelerdir? Do ru ileti im ekli nas l olmal d r?

Yukar da verilen rnek olay s n fta arkada lar n zla canland r n z. Siz de buna benzer olaylar ya ad n z m ? Duygular n z arkada lar n zla payla n z

1. 2. Bireysel leti im
ocukla yeti kin aras ndaki ileti imin byk k sm bireysel olarak gerekle ir. Yani sadece ikisi aras nda ve yz yze, do rudan ileti im kurma eklindedir. Byle bir ileti im srecinde yeti kinin tav rlar , ileti im tekniklerini ve beden dilini kullan nem kazan r. Yz yze ileti imde konu ulan konular, syleni biimi, kullan lan szckler kadar bedenin duru u, ses tonu, jest ve mimiklere de dikkat edilmelidir. Drst insan her zaman gere i syler, ak ll insan ise yaln zca zaman nda gere i syler. Bernard SHAW 1.2.1. Szl leti im Konu maya dayanan ileti im eklidir. ki ki i aras nda gerekle en szel ileti imde ileti imi bozan etkenlerin ba nda ileti im engelleri gelir. Kar m zdaki bireyleri zellikle de ocuklar dinlerken s kl kla uyar larda bulunur, konu tuklar hakk nda fikir yrtr, t verir, yorumlar ve yarg larda bulunuruz. Bylece asl nda kar m zdakini dinlemek yerine srekli mdahale ederek kendi d ncelerimizi syleriz. Bu mdahalelere ileti im engelleri denir. leti im engellerinin kullan lmas konu an ki inin sinirlenmesine, susmas na ya da kendini de ersiz hissetmesine neden olur. leti im engellerini on iki ana ba l k alt nda toplayabiliriz: Emretme Gzda verme, tehdit etme Ahlk dersi verme t verme, zm getirme Mant k yolu ile inand rma Yarg lama, ele tirme, sulama vgde bulunma, gr ne kat lma Ad takma, gln duruma d rme Analiz etme, te hi koyma Gven verme Ara t rma, soru turma Konuyu de i tirme, akaya vurma

leti im engellerinin kullan lmasbireyin kendini anlatmaya al mas n , ileti im kurmas n ve konu mas n engeller. Hatta ileride de ileti im engellerini kullanan kimselere yakla mamas na neden olur.

 leti im engellerini kullanmak yerine ocu u dinlerken ya da ocukla konu urken dikkat etmemiz gereken noktalar unlard r: Kar m zdaki bireylerle empati kurma Kar m zdaki bireylere konu mas iin sessizlik alanlar yaratma Drst olma Do al olma, yapmac kl ktan uzak davranma Kar m zdaki bireyleri oldu u gibi kabul etme Sen dili yerine ben dili ile konu ma Kat l ml dinleme

Resim 2 :ocuklar n dili heryerde ayn d r

Kat l mldinleme en basit anlam yla kar m zdakilerin sylediklerini k saca tekrar etmeye dayan r. Bu yntem kar m zdaki insanlar n sylediklerini dinledi imizi gstermenin yan s ra ayn zamanda anlad m z da gsterir. Dinledi imizi gsterebilmek iin ocu un sylediklerini k saca ama yarg katmadan tekrarlayabiliriz. rne in; - ocuk: Annem nerede kald ? - Yeti kin: Annen ge kald iin endi eleniyorsun. leti im engellerinin bir di eri de Sen dili ile konu makt r. zellikle k zg nl k ifade eden, kabul edilemeyen davran lar sonucunda gsterilen tepkilerde kurdu umuz cmleler Neden byle yap yorsun?, Niye sz dinlemiyorsun?, Oyuncaklara hep zarar veriyorsun? eklindedir. Bu cmlelerin ortak noktaskar m zdaki ocu a sen yapt n mesaj n iletmesidir. Bu konu ma tarz sen dili olarak adland r l r.

Ne kadar bilirsen bil, sylediklerin kar ndakinin anlayabildi i kadard r. Hz. MEVLANA
Sen dili ile kurulan cmleler genelde bizim duygular m zya da k zg nl m z n gerek nedenlerini iermez. Daha ok kar m zdakini sulamaya ynelik mesajlar ierir. Bu nedenle de ocuk zerinde olumsuz bir etki yarat r. ocu un olumsuz duygular ya amas na neden olur: sululuk, z gveni yitirme, savunmaya geme, fke duyma, ba kald rma gibi. Sen mesajlar bizim duygular m z ya da isteklerimiz hakk nda ipular vermez. Bunun yerine ben dili ile konu mak bizim ocu un davran larhakk nda ne d nd mz, ocu un davran n n bizi ya da ba kalar n nas l etkiledi ini, bize ne tr duygular ya att n anlatabilmemizi sa lar. Ben mesajlar ocu u sulamaz. Bunun yerine bizim ya ad m z duygular ortaya koyar. Bu da ocu un savunucu bir tutuma gemeksizin durumdaki kendi sorumlulu unu kabul etmesini sa lar. Ben dili ile konu man n tr olumlu etkisi vard r: Konu an ki iyi rahatlat r, duygular n a klanmas ki inin rahatlamas na ve birikim yapmamas na yol aar. Belirgin etkiyi d nen yeti kinler bazen belirgin etki olmad n fark eder, asl nda k zg nl n n ocu un davran nedeniyle olmay p zel ya ant s nda kar la m oldu u bir olumsuz durumdan kaynakland n anlar (ba ka birine kar duyulan k zg nl k gibi). Ben mesaj nda ocu a kar bir sald r olmad iin ocuk syleneni savunucu olmadan duyabilir ve yeti kinin gereksinimini kar lamak gayesiyle, davran n n sorumlulu unu stlenir, de i tirmeye ynelebilir (Navaro,1997).

rne in; ok yaramazs n, srekli ba kalar na zarar veriyorsun. Yerine; Arkada lar na vurman beni ve arkada lar n sinirlendiriyor demek davran tan mlayarak bizdeki etkisini ortaya koyar. Siz de s n fta arkada lar n zla sen mesajlar ve kar l olan ben mesajlar rnekleri olu turunuz. Szsz ileti im (Beden dili) Bedensel duru , hareketler, jest ve mimiklerin kullan m na dayanan ileti im eklidir. Szel ileti im s ras nda kulland m z szcklerin ve anlatt klar m z n istenen etkiyi yaratabilmesi iin beden dili ile desteklenmesi gerekir. Hayata geldi imizde kulland m z ilk dilimiz beden dilidir. Beden dili duygu ve d ncelerin yans mas d r.

10

Beden dilinin geleri : Beden duru u Mimikler Ba n kullan m Oturmak iin seilen yer Giyim Bak m ve makyaj Jestler Gz temas Ayaklar n kullan m Oturma biimi Mesafe Kullan lan aksesuarlar Gzlerin konu tu u dil her yerde ayn d r. Herber Gz temas : leti im s ras nda ilk ba lant gz temas ile kurulur. Bu nedenle bireyler aras ileti imde nemli bir yer tutar. zellikle ocuklarla ileti im kurarken sevgi ve onaylama ile bakan gzler, ileti imi olumlu hale getirir. Konu ma ve dinleme s ras nda kar m zdakine bakmak gerekir. Ancak insan n gznn iine bak lar m z dikip uzun sre bakmak rahats z edici olabilir. Bu nedenle k sa sreli gz temas kurup arada gzlerimizi sa a, sola kayd rmak en uygun olan d r.

Resim 3 : ocukla konu urken ayn gz seviyesinde olunmal d r

11

Ki iler aras mesafe: leti im s ras nda bireyler duygu yak nl na gre birbirlerine belirli bir mesafede durular. Ki iler aras ndaki bu mesafe kar m zdaki ki i ile duygusal yak nl m za gre azal r ya da artar. Genelde yak n oldu umuz ki iler ile 30 cmden ba layan bir mesafede dururuz. Aradaki mesafe 3 metreyi geti inde ileti im kurmak zorla r. zellikle ocuklarla al rken yak n mesafeden ileti im kurulmal d r. ocuklar, mesafe uzad ka ileti im kurmakta zorlan rlar. Ayr ca ileti imde bedensel ve grsel kanallar daha fazla kullanan bireylerle ileti im kuraca m zda yak n mesafeleri tercih etmeliyiz. ocuklar ileti im s ras nda dokunulmas ndan yani bedensel temas kurulmas ndan da ho lan rlar. Bedensel temas kurulmas kar m zdaki bireylere sevgi, gven, onay mesajlar iletir. Kar m zdaki ki ilerle mesafemizi ayarlarken ve bedensel temas kurarken onlar n tepkilerine dikkat etmeli, buna gre mesafemizi ayarlamal y z. Herkes yak n ileti imden ve bedensel temastan ho lanmayabilir. Konu mak bir gereksinim olabilir fakat susmak bir sanatt r. (Mademme De Steal) Bedenin durubiimi: Bedenin bir blmnn ya da tamam n n duru ekli ileti imimizi etkiler. leti im s ras nda bedenimizin yn konu tu umuz ya da dinledi imiz ki iye dnk olmal d r ve sylediklerimizi desteklemelidir. Yz ifadeleri : leti imde yz ifadeleri duygular yans tmalar bak m ndan nemlidir. Yz ifadelerimiz bize zengin bir mesaj e itlili i sunar. ocuklarla ileti imde, kabul edildi ini gsteren yz ifadeleri tercih edilmelidir. Glmseyen bir yz her zaman ileti im kap lar n aar. Ya grnd n gibi ol ya oldu un gibi grn.

(Hz. Mevlana)

Kol, bacak hareketleri: leti im s ras nda kol ve bacaklar n duru u, yap lan kol ve bacak hareketleri de duygular m z a s ndan ipular verir. rne in, g s hizas nda kenetlenmi kollar kar m zdaki ki ilere kapaloldu umuzu gsterir. Ayaklar n srekli sallanmas ise s k ld m z ya da tedirginli imizi ifade eder. Konu ma ve dinleme s ras nda kollar m z iki yana a k durmal , kollar ve bacaklar fazla hareket ettirilmemelidir. Jestler yani ellerin ve kollar n hareketleri ileti im s ras nda eksik kalan kelimeleri tamamlamak amac yla de il, konu ulanlar desteklemek amac yla kullan lmal d r. zellikle dillerini iyi bilmedi imiz ki ilerle konu urken eksik kalan szckleri ellerle tamamlamaya al mak yanl bir harekettir.

En etkili ileti im yz yze oland r.

12

Oturu dzeni : Oturu ekli ve dzeni de ileti im a s ndan nem ta r. Genellikle oturarak gerekle tirilen ileti imde e er byk bir masan n arkas nda oturuyorsak bu kar m zdaki ki ilere stat olarak byk oldu umuz duygusunu yarat r. Kar m zdaki ki i de ileti im kurmada rahat davranamaz. Bu nedenle ayn seviyede olmak nemlidir. zellikle ocuklara ileti im kurarken ocukla ayngz seviyesinde olmak, ocu a tepeden bakmamak ok nemlidir. Bir kurum ierisinde insan ili kilerinin olumlu olmas , al anlar n btn enerjilerini, i lerini daha iyi yapma ynnde kullanmalar nsa lar. Aksi takdirde al anlar, insan ili kilerinden kaynaklanan sorunlar a maya ynelir. Byle bir ortamda yarat c l ktan sz edilemez.(J. Sculley) Beden dili hakk nda daha fazla bilgi iin Mikrofon Kullanm modlnn beden dili blmne bak n z. 1.2.2. Arala leti im ocuklarla ileti im kurmada e itli aralar ya da yollar kullanmak ileti imi kolayla t r r. zellikle ileti im kurmada zorluk eken, ie kapan k, utanga ocuklarla ileti im kurabilmek iin oyun, sanat etkinlikleri gibi aktiviteleri kullanmak bu tr ocuklara ula man n yoludur.

Resim 4: Oyun ve aktiviteler ocukla ileti im kurman n en kolay yoludur

Oyun ve aktiviteler yolu ileti im: Oyun tm ocuklar n vazgeilmez u ra d r.

En utanga ocuklar bile oyun oynamak sz konusu oldu unda di er ocuklara ya da yeti kinlere daha kolay yakla rlar. Ancak ocuk oyun oynamak konusunda zorlanmamal , ilgisini ekebilecek oyunlar ve oyuncaklar kullan larak oyuna davet edilmelidir. ocu un tepkileri izlenerek en uygun olan zamanda ileti ime geilmelidir. Oyunlar ierisinde mizah unsurlar n n kullan lmas da ocu un dikkatini ekme a s ndan ba vurulabilecek bir yoldur. Ayr ca oyunlar s ras nda ocuklardaha iyi tan ma f rsatbuluruz. Bylece ocu un zelliklerini tan r ve ileti im yollar m z do ru seebiliriz.

13

 Resim ile ileti im: leti im kurmay kolayla t ran bir di er yol resim
etkinlikleridir. ocuklar bazen duygu ve d ncelerini a a vurmakta zorlan rlar. Bu gibi durumlarda bir resim k d ve boyalar en iyi arkada olabilir. ocuk e er resimle u ra maktan da ho lan yorsa resim yapmaya ynlendirilebilir. Daha sonra da yapt resim hakk nda konu ularak ileti im kurma sa lanm olur.

Resim 5: Resim yaparken ocuklar birbirleriyle de kolayca ileti im kurulabilirler

1.3. Grup leti imi

ocuk kulb ve benzeri yerlerde aktiviteler genelde grup halinde yap lmaktad r. Bu nedenle ileti im de tm grup yeleri aras nda gerekle mektedir. 1.3.1. Szl leti im Szl ileti imin kurallarbireysel ileti imde oldu u gibidir. Ancak grup halinde kurulan ileti imlerde baz kurallara dikkat etmek gerekir. Grupta ka ocuk varsa sylediklerimiz hepsine hitap etmelidir. Ses tonumuz gruptaki tm ocuklar n duyabilece i ykseklikte olmal d r. Srekli ayn ocuklarla ilgilenilmemelidir. Tm ocuklara e it zaman ayr lmal d r. ocuklar n hepsine sz hakk verilmeli ve syledikleri dinlenmelidir. Aktivitelerde tm ocuklar n grev almas , etkin olmas sa lanmal d r.

14

1.3.2. Szsz leti im Grup aktivitelerinde ya da ocuk say sfazla oldu unda ileti imde gnderdi imiz mesajlar n, tm ocuklara ynelik oldu unu ya da mesaj hangi ocu a gnderdi imizi beden dilimizle de desteklemeliyiz. Kalabal k gruplarla ileti im kurmada mesajlar beden diliyle desteklenmedi inde daha fazla sorunla kar la r z. ocuklar zerindeki kontrolmz kaybetmemek iin her ocukla ayr ayr gz temas kurmal y z. 1.3.3. Grup Etkinlikleri Yolu ile leti im Grup etkinlikleri s ras nda grupta yer alan tm yeler aras nda ileti im ve etkile im sz konusudur. Bu gibi durumlarda as l grev grup liderli ini stlenen yeti kindedir. Grup lideri, grubun tm yelerinin birbirleriyle olumlu bir ileti im yrtmesini sa lamal d r. Grup aktivitelerinde yeti kin tm ocuklara e it davranmaya zen gstermelidir. Aktivite iinde grupta yer alan tm ocuklar bir rol ya da grev stlenmelidir. Popler olan ocuklara daha fazla grev ya da rol vermek gibi yanl uygulamalrdan ka n lmal d r.

Resim 6: Grup aktiviteleri s ras nda ocuklar kalabal k gruplarla ileti im kurma becerileri kazan rlar

15

YA AMIN YANKISI Da l k bir blgede adam, kk o luyla yrrken o lan aya n ta a arpar ve can ac s yla, Ahhhhh! diye ba r r. Da dan, Ahhhhh! diye bir ses gelir ve bu sesi duyan ocuk hayret eder. Merakla, Sen kimsin? diye ba r r; ama ald tek yan t Sen kimsin? olur. ocuk bu yan ta k zar ve Sen bir korkaks n! diye ba r r. Da dan ald yan t, Sen bir korkaks n!d r. Babas na bakar ve Baba ne oluyor? diye sorar. O lum dikkat et! diyen baba, vadiye do ru,Sana hayran m! diye ba r r. Ses, Sana hayran m! diye yan tlar. Baba, Sen harikas n! diye yine ba rd nda, bu kez da dan, Sen harikas n! yan t gelir. ocuk a rm t r, ama hala ne oldu unu pek anlayamam t r. Baba o luna durumu a klar: O lum, insanlar buna yank derler; ama gerekte ya am n kendisidir. Ya ama ne verirsen sana onu yans t r. Ya am senin davran lar n n bir aynas d r. E er ya am nda daha ok sevgi istiyorsan, insanlar daha ok sev. E er sana sayg l davran lmas n istiyorsan, insanlara sayg l davran. E er ba kalar taraf ndan anla lmak istiyorsan, nce ba kalar n anlamaya gayret gster. E er insanlar n sana ho grl ve sab rl davranmas n istiyorsan, nce sen insanlara kar ho grl ve sab rl olmal s n. O lum, ya amda ne ekersen onu biersin. Bu do a yasas , ya am n n her yn iin geerlidir. nsanlar n ya am tesadfler sonucu olu maz; insanlar n ya am onlar n davran lar n n yans mas ndan ba ka bir ey de ildir (Ccelo lu, 2002).

16

UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET

4-6 ya da 7-12 yaocuklar ile uygulayabilece iniz bir bireysel, bir grup aktivitesi seiniz. Seti iniz aktiviteleri ocuklarla ileti im tekniklerini do ru kullanarak uygulay n z. Uygulamalar n z kameraya ekerek s n fta arkada lar n zla izleyip tart n z.

lem Basamaklar
leti ime gemeden nce Ne sylemek istiyorum? Ne zaman sylersem uygun olur? Nerede sylemeliyim? Sorular n n yan tlar n d nnz. leti im s ras nda ba ar l ileti imin temel ko ullar na uyunuz. leti im kurdu unuz ocuklar n bireysel farkl l klar n dikkate al n z. Ortam n ileti ime uygun olmas n sa lay n z. ocuklar konu urken dinleme ile ilgili kurallara dikkat ediniz. ocuklar n anlayaca bir dilde konu unuz. leti im s ras nda beden dilinizi do ru kullan n z. Ses tonunuzu uygun ykseklikte ve vurgulamalarla kullan n z. leti im engellerini kullanmamaya dikkat ediniz. Grup aktivitesinde gruptaki tm ocuklarla ileti im kurmaya dikkat ediniz.

neriler

Seti iniz aktivitelerin ocuklar n ya ve geli im dzeyine uygun olmas na dikkat ediniz. Aktiviteleri uygulamak iin bir okul ncesi e itim kurumu ya da ocuk kulbn yer olarak seiniz. Uygulama yapmak iin gerekli izinleri nceden al n z. Uygulama faaliyetinizi gerekle tirmeden nce ileti im modln tekrarlay n z. Kar la t n z sorunlar n zmnde pratik davran n z. Grup aktivitelerinizi ok kalabal k gruplarla gerekle tirmeyiniz.

17

DE ERLEND RME LTLER

A a da haz rlanan de erlendirme le ine gre kendinizin ya da arkada n z n yapt al may de erlendiriniz. Buna gre, Evet / Hay r seeneklerinden uygun olan i aretleyiniz.

De erlendirme ltleri 1 2 3 4 5 6 7 8 9
leti ime gemeden nce Ne sylemek istiyorum? Ne zaman sylersem uygun olur? Nerede sylemeliyim? Sorular n n yan tlar n d ndnz m? leti im s ras nda ba ar l ileti imin temel ko ullar na uydunuz mu? leti im kurdu unuz ocuklar n bireysel farkl l klar n dikkate ald n z m ? Ortam n ileti ime uygun olmas n sa lad n z m ? ocuklar konu urken dinleme ile ilgili kurallara dikkat ettiniz mi? ocuklar n anlayaca bir dilde konu tunuz mu? leti im s ras nda beden dilinizi do ru kulland n z m ? Ses tonunuzu uygun ykseklikte ve vurgulamalarla kulland n z m ? leti im engellerini kullanmamaya dikkat ettiniz mi? Grup aktivitesinde gruptaki tm ocuklarla ileti im kurmaya

Evet

Hay r

10 dikkat ettiniz mi?

aretleme sonucunda eksik oldu unuzu belirledi iniz konular tekrar ederek eksiklerinizi tamamlay n z.

18

LME VE DE ERLEND RME LME VE DE ERLEND RME

LME SORULARI A-BO LUK DOLDURMA
A a daki cmlelerde bo b rak lan blmlere uygun szckleri yaz n z.

1. nsanlar n birbirini anlamar n sa layan sre, iki birey aras nda kar l kl mesaj
gndermeye dayanan etkile im . olarak adland r l r. Kar m zdaki ki ilere sayg duymak, onlar n varl n kabul etmek, nemli ve de erli olduklar nhissettirmek, oldu u gibi benimsemek . ..temel ko ullar ndand r. 3. ocuklarla ileti im kurmadaki temel amac m z ocu un . ., ona katk da bulunabilmektir. 4. Konu ma s ras nda kulland m z szckler ., , ocu a uygun olmal d r. 5. Konu urken kulland m z szcklerin istedi imiz etkiyi yaratabilmesi iin sylediklerimizi dilimizle de desteklememiz gerekir. 6. Konu maya dayanan ileti im ekli .. ileti im olarak adland r l r. 7. Kar m zdaki ocu a "sen yapt n" mesaj nileten konu ma tarz . olarak adland r l r. 8. Bedensel duru , hareketler, jest ve mimiklerin kullan m na dayanan ileti im ekli . ileti imdir. 9. leti im kurmada zorluk eken, ie kapan k, utanga ocuklarla ileti im kurabilmek iin ., . etkinlikleri gibi aktiviteleri kullanmak bu tr ocuklara ula man n en kolay yoludur. 10. Grup aktivitelerinde ocuklar zerindeki kontrolmz kaybetmemek iin her ocukla ayr ayr .. kurmal y z. 2.

19

 RENME FAAL YET 1 RENME FAAL YET -2

AMA
E lence hizmetleri departman nda aktivitelere kat lan ocuklarla ileti imde disiplin kurallar na uygun olarak dl ve uyar lar kullanabileceksiniz.

ARA TIRMA
E lence hizmetleri departman nda ocuk kulbne gelen ocuklara, ne tr dller verildi ini ara t r p rapor haline getiriniz. E lence hizmetleri departman nda ocuk kulbnde kurallara uymayan ocuklara ne tr yapt r mlar uyguland n ara t r p rapor haline getiriniz.

2. D S PL N, DL VE UYARI
2. 1. Disiplin
2.1.1.Tan m Disiplin denildi inde hepimizin akl na katkurallar, k s tlamalar, zorla yapt r lan davran lar, cezaland rma gibi olumsuz durumlar gelir. Disiplin kavram n n gnlk dilde kullan m genelde davran lar belli kal plara sokmak amac yla uygulanan katkurallar btndr. Oysa disiplin kelimesinin szlkteki kar l na bakt m zda farkl bir tan mlamayla kar la r z. Disiplin szc nn kk Latince discodan gelmektedir ve anlam renimdir. Trk Dil Kurumu Trke szl e gre disiplin: Ki ilerin iinde ya ad klartoplulu un genel d nce ve davran lar na uymalar nsa lamak amac yla al nan nlemlerin btndr (TDK, Yeni bask , 1988). Bu tan mlamay kendi gnlk ya ant m za uygularsak ev, okul gibi ortamlar iinde ya ad m z topluluklard r. rne in evde bizim d m zda da aile bireyleri ya amaktad r. Aileyi bir topluluk olarak d necek olursak, her ailede uyulmas beklenen kurallar ve bu nedenle al nm nlemler vard r: Eve giri k saatlerimiz, evde gnlk i lerin payla m , ders al ma sorumlulu umuzu yerine getirmemiz, e yalar m z toplamak zorunda olmam z gibi. Ayn ekilde okulda da al nan nlemler vard r: Okul k yafetleri, okula geligidi saatleri, okul arkada lar m za davran ekillerimiz gibi kurallar nceden belirlenmi tir. Tm bu kurallar n geerli ve anlaml bir nedeni vard r. Disiplin asl nda dzendir. Dzenli bir ya am sistemi, dzenli al kanl klar btndr. Bireyin kendi ya ant s nda ba ar sa layabilmesi iin disiplinli bir ya am srmesi, kendi disiplin kurallar n belirleyip bunlara uymas gerekir. Disiplin beraberinde ba ar y da getirir.

20

Disiplinli bir insan; kendini tan r, ya ant s ndan beklentilerini bilir, ne yapmak istedi ini ve bunlar nas l yapabilece ini d nerek gnlk ya am n bir dzen iinde yrtr. al ma konusu: Ba ar lve dzenli bir ya am srmek iin kendi disiplin kurallar n z neler olabilir? Gnlk ya am n z iin bir kurallar listesi haz rlay n z. Kurallar n z n nedenlerini arkada lar n zla tart n z. E itimsel anlamda disiplin ise; ki iye belirli al kanl klar kazand rma, onu kendisi ve evresi ile uyum iinde ya amaya haz rlama olarak tan mlan r (Oktay, 1999). Bireye olumlu al kanl klar kazand rmay ieren bir sretir. Bu sre bask , zorlama, susturma ile de il, bireyi konu turmay , karar verme srecine etkin olarak kat lmas n , sorumluluk almas n ve yapt klar n n sonular n stlenmesini sa lamay gerektirir.

Disiplin bir kurallar btnne boyun e mek de il, renmek demektir. KR SNAMURT
2.1.2.Amac Ba kalar taraf ndan uymam z iin nmze konulan kurallar, ilk bak ta zgrlklerin k s tlanmas gibi alg lanabilir. Ancak hibir toplumda s n rs z zgrlk yoktur. Disiplin kurallar ile ama zgrlkleri k s tlamak de ildir. Bu kurallar ile bireye belli s n rlar iinde zgrlk verilir. Bireyler ba kalar n n zgrlklerine k s tlama getirmedikleri, ba kalar na zarar vermedikleri srece zgr davranabilirler. evremizde ortak ya am alanlar m z olan ba ka insanlar, bize zarar verebilecek nesne ve durumlar ya da bizim zarar verebilece imiz nesneler oldu u srece k s tlamalar da olmak zorundad r. Do ru bir disiplin anlay sonucunda: Birey kendisi hakk nda bilgi sahibi olur. Birey ba kalar hakk nda bilgi sahibi olur. Dzenli bir ya am sa lan r. Bireyin kurallara uymas kolayla r. Birey kendi ya am dzenini sa layabilir. Birey ba kalar ile uyumlu bir ya am srebilir. Birey demokratikle ir.

21

Resim 7: Disiplin ocu a stnlk sa lamak de ildir

Disiplinin as l amacbireyin kendi i disiplinini sa layabilmesidir. ocukluktan itibaren ailede ve okulda; Bireye istenen davran ve al kanl klar kazand rma, Kendi i kontroln sa lama, z gven ve sayg y geli tirme amac gden bir disiplin anlay benimsenmelidir. Disiplinin amac n ; stenen davran lar kazand rma, Bireyin ki ili ini geli tirme, Bireyin yeteneklerini geli tirme, Bireyin evresiyle uyumunu sa lama, Bireye kendine ve evresine sayg l davranma al kanl n kazand rma, Bireyin sorumluluklar n n fark na varmas n sa lama, Bireyin yapt hareketlerin sonular n kabul edebilecek olgunlu a ula mas n sa lama olarak zetleyebiliriz.

Temelinde sevgi olan hibir e itim ba ar s zl a u ramaz. PESTALOZZ

2.1.3. lkeleri Olumlu bir disiplin anlay baz ilkelere uymay gerektirir. Do ru ilkelerle olu turulan disiplin anlay ocuklar n k s tlamalara uymas n da kolayla t r r.

22

Olumlu disiplinin temel ilkesi kararl l k ve tutarl l kt r. ocuklardan yapmas n istedi imiz davran lar n bir gerekesi vard r. O anda akl m za geldi i gibi kurallar koyamay z. nceden d nlm , planlanm ve bir amac olan kurallar olmal d r. Bu kurallar duruma gre de i iklik gstermez, her zaman aynve geerlidir. Sreklilik gstermeyen kurallar n kal c olmas mmkn de ildir. Yeti kinlerin keyfine ve duygusal durumuna gre de i en, bazen uyulmas zorunlu bazen nemli olmayan kurallar yeti kinle ocuk aras nda anla mazl klara neden olur. Disiplinle ilgili ok yap lan yanl lardan biri de k s tlamalar n ocu un srar zerine gev etilmesidir. Kararl olmak bizi olumlu bir disiplin uygulamas na ve ba ar ya gtrr. E er kurallar ocuklar n da kat l m ile belirleyip nedenlerini ocu a a klarsak sonradan daha az sorunla kar la r z.

Ho gr kar m zdakini istedi imiz gibi olmaya zorlamak de il, kendi istedi i gibi mutlu olmas na imkn verme bykl dr (Balta , 1997).
Disiplinin ilkelerini a a daki gibi s ralayabiliriz: stenmeyen davran lar ortaya kmadan nlenmelidir. Birey kendini iinde bulundu u gruba ait hissetmelidir. Kurallar sadece ocuklar iin de ildir, yeti kinler iin de geerlidir. Disiplin yasaklay c , bast r c de il; yap c , dzeltici olmal d r. ocuklara kar demokratik olunmal d r. Disiplinin amac ceza vermek de il, anlay de i tirmektir. Davran a zaman nda mdahale edilmelidir. Olumlu disiplin sayg ve sevgiyi gerektirir. Olumlu bir disiplin iin yz yze ileti im artt r. ocuklar n ve grubun gereksinimlerinden yola kan bir disiplin anlay ba ar ya daha yak nd r. Disiplinin kurallar ocuk taraf ndan anla labilir olmal d r. Disiplinin kurallar uygulanabilir olmal d r. Kurallar ocu a nceden a klanmal d r. Disiplinin ba ar ya ula mas iin as k surata de il; ho grye, espiriye, sevgiye ihtiya vard r. ocu un davran lar na srekli engel koymak disiplinin ba ar s zl a u ramas na neden olur. Yeti kin ocu un hak, ihtiya ve sorumluluklar n kabul etmelidir. Yeti kinler kurallar n uygulanmas nda tutarl olmal d r. ocuklar, kendi iste i ile belirlenen kurallara uydu unda disiplin ba ar ya ula m olur.

23

Resim 8: Do ru bir disiplin anlay sevgi ve sayg ya dayan r

Bir ocukla u ra rken iki duygu iinde olmal y z: ocuk oldu u iin sevgi, yar n byyece i iin sayg . Louis PASTEUR

D NEL M TARTI ALIM Ailemiz 7 ocuk ve Albay olan babalar ndan olu maktad r. Anneleri olmad iin ocuklar n e itimi ve bak m ile dad ve mrebbiyeler ilgilenmektedir. Evde Albay n belirledi i katkurallar vard r. Evde ya ayan herkes bu kurallara uymak zorundad r. Her sabah ocuklar ayn saate kalkar, ellerini yzlerini y kay p temiz giysilerini giyer ve kahvalt sofras nda yerlerini al rlar. Sadece babalar soru sordu unda konu ur, kahvalt y sessizlik iinde yaparlar. Yatana kadar da baban n belirledi i plan dhilinde gnlk i ler ve dersler yap l r. Ak am oldu unda y kan p yataklar na yatarlar. Baba dd n ald nda ocuklar babalar n n yan na gelerek s raya girer ve babalar ndinlerler. Kurallar de i mez ve hibir zel durum geerli de ildir. ocuklar n ya am nda oyun ve e lenceye yer yoktur.

24

ocuklar n ya am yeni gelen mrebbiye ile tamamen de i ir. Yeni gelen mrebbiye ders ve oyun saatlerini ayr ayr planlar. ocuklarla birlikte dans eder, ark syler ve oyunlar oynar. Yap lacak etkinliklerle ilgili ocuklar n gr lerini al r. Ders saatleri ve kurallar yine vard r ancak ocuklar n d ncelerine de yer vermektedir. ocuklar yine dzenli bir ya am srerler, terbiyeli davran rlar, derslerini zaman nda yapar, zaman nda yat p zaman nda kalkarlar. Ancak daha mutludurlar ve yapt klar i lerden zevk al rlar (Ne eli Gnler-film-). Albay n disiplin anlay ile mrebbiyenin disiplin anlay n kar la t r n z. Olumlu ve olumsuz ynlerini belirleyiniz. Albay n ve mrebbiyenin disiplin anlay lar n n ocuklar zerindeki etkileri neler olabilir? Hangi disiplin anlay do rudur? Neden?

2.2. dl
dl, bir davran n yap lmas iin haz ya da keyif verici bir olanak veya bir hakt r. ocu un olumlu ve istenen davran lar kar s nda yeti kinlerin tepkileriyle, duygular yla ya da hediyelerle davran lar desteklemesi durumudur. ocuklar iin dln mutlaka maddi bir nesne olmas gerekmez. nk ocuk yeti kinin ilgisini, sevgisini ve deste ini grmekten son derece mutluluk duyar. Bu nedenle dl dendi inde akla sadece ocu a verilecek bir oyuncak ya da eker ikolata gibi maddi nesneler gelmemelidir. 2.2.1.nemi yi davran lar dllendirme davran dzeltmenin en iyi ve etkili yoludur. zellikle kk ocuklarda olumlu davran lar geli tirmek iin ll bir dllendirme kullan labilir. Maddi ya da szel kullan lan tm dller davran lar tekrarlat c niteli i olan nemli bir etkendir. ocuk takdir edilen davran lartekrarlar. Ayr ca yeti kinin davran lar n onaylamas ocuk iin nemlidir. Olumsuz davran lar grmezden gelip olumlu davran lar takdir etmek ocu un ki ilik geli imine byk katk sa layacakt r. Olumlu davran lar n n onaylanmas ve yeti kinden olumlu vgler duymak ocukla yeti kin aras ndaki ileti imin de daha iyi olmas n sa layacakt r. Srekli ele tirilmek ocu u bizden uzakla t raca gibi olumsuz duygular ya amas na neden olur. Yerinde, zaman nda ve ll kullan lan bir dl, tm di er etkenlerden daha ok etkiye sahiptir. Bazen istenmeyen davran lar da fark nda olmadan dllendiririz. ocu un yapt klar na glmek gibi davran lar dl yerine geer. Yapt davran a glnd nde ocuk ho a giden bir davran yapt nd nerek ayndavran tekrarlar. Bu nedenle zellikle kk ya larda yani bebeklik ve okul ncesi dnemde ocu un davran lar na gsterdi imiz tepkilerde dikkatli olmal y z. Olumsuz davran lar da fark nda olmadan dllendirmemeliyiz.

25

2.2.2. lkeleri dln etkili olabilmesi ve istenen sonucu verebilmesi iin dllendirmede baz kurallara dikkat etmemiz gerekir: dl istenen davran lar ilk kez yap ld nda verilmeli, davran tekrarland ka azalt l p zamanla ortadan kalkmal d r. dllendirmede ll olunmal , a r ya ka lmamal d r. Davran n ok zerinde bir dl istenen etkiyi yaratmaz. Ayr ca sonraki davran larda daha byk bir dl verilmesi gerekebilir. Bu nedenle dl davran la rt r byklkte ya da nemde olmal d r. ocu un her davran dllendirilmez. Gerekten dl hak edip etmedi i iyi d nlmelidir. dl olarak kullan lan nesneler sevginin temsilcisi yani sevginin yerini tutar duruma gelmi olmamal d r. Sevgi gstermek iin dller kullan lmamal d r. ocuk srekli olarak maddi hediyelerle dllendirilirse, maddi nesnelere sahip olma arzusu geli ir. ocu un ya na uygun dller verilmelidir. 10-12 ya nda bir ocu a dl olarak bir eker vermeniz ok etkili olmayabilir. dl gerekten hak edildi i zaman verilmelidir. dl verilirken ocu a, davran n n olumlu yn hissettirilmelidir. Neden dl almaya hak kazand a klanmal d r. dlle birlikte dllendirilen davran n ne oldu u a ka ifade edilmelidir. dllendirilen davran mutlaka szel olarak vurgulanmal ve takdir edilmelidir. ocu a ba ar s n n ya da davran n n olumlu ynn hissettirecek birka tatl sz sylemek onu ileride de ba ar l olmaya zendirir.

Takdir ve olumlu szckler a r ya kaarsa ocuk ba ar s ndan dolaymutluluk duymak yerine gereksiz bir ekilde kendini stn grme duygusuna kap labilir. Bu nedenle dllendirmede takdiri kullan rken dikkatli olmam z gerekir. 2.2.3.dllendirme Teknikleri ocukla ileti imimizde kullanaca m z dllerin etkili olabilmesi iin davran a, ocu un ya na, ortama uygun dllerin seilmesi gerekir. Yanl kullan lan bir dln yarardan ok zarar olabilir. Bu nedenle ocu un ho land durumlar ve ya n da gz nnde bulundurarak dllendirme tekni ini dikkatle sememiz gerekir.

26

OCUKLARIN HO UNA G DEN DLLER

Sosyal dller
Glmseme Kucaklama-Dokunma Gz k rpma lgi gsterme vg Aferin El rpma

Tan nan haklar da ieren etkinlik biiminde dller

Yeti kinle birlikte etkinlik yapma Parka gitme Yeti kine bir i inde yard m etme Arkada lar ile zaman geirme stedi i bir filmi izleme D ar da istedi i bir yere gitme

Maddi dller
Dondurma ikolata Top Kitap Balon Oyuncak

Szel dller: En etkili dl tr szel dllerdir. Takdir edilme ve olumlu ynleri vurgulayan gzel szler her ya ta ve zellikteki bireylerin ho una gider. Sadece ocuklarla de il, her ya tan bireylerle ileti imde, yapt klarnedeniyle te ekkr edilmesi, vg szcklerinin kullan lmas ok etkilidir.

Tatl dil y lan deli inden kar r. Trk Atasz

Szel dller kullan l rken beden dilimizle, zellikle yz ifadelerimizle sylediklerimizi desteklemeliyiz. ocu a Aferin derken yzmz as ksa ya da ba ka tarafa bak p konu uyorsak ocuk szlerimizin gerekli ine inanmayacakt r. Glmseyen bir yzle ve ocu a dnk olarak sylenen szler daha etkilidir. Kullan lan takdir szleri ocu un ki ili ine de il; yapt klar na, abas na, becerilerine yani davran na ynelik olmal d r. ocu a Aferin ok uslu oturdun. demek yerine, Sessiz oynad n iin te ekkr ederim. ok ses kt nda kendimi kt hissediyordum. demek daha uygundur. ocuklar n yapt klar aktivite ve benzeri al malar de erlendirirken ocuklar aras nda bireysel farkl l klar oldu u unutulmamal d r. zellikle el becerileri, byk kas becerileri gibi becerilerde ayn ya ta bile olsalar ocuklar aras nda belirgin farkl l klar olmas do ald r. Bu nedenle aktivitelerde gsterdi i ba ar sonula de il, srece nas l kat ld yla llmelidir. ocuk i i yaparken ne tr duygular ya ad , isteklimiydi gibi sorular n yan t na gre szel olarak takdir edilmelidir. rne in; resim al mas sonucunda resmin ne kadar gereki ya da gzel oldu u de il, ocu un ne kadar aba gsterdi ine ynelik szler kullan labilir. Resmin iindeki dikkat ekici zellikler ya da ne kadar dzenli al t gibi davran lar vurgulanabilir.

27

Resim 9: Aktiviteler s ras nda her ocuk kendi bireysel zelliklerini yans t r

Hediyeler: Maddi hediyeler ocuk e itiminde dikkatli kullan lmas gereken dllerdir. E er yanl kullan l rsa yarardan ok zarar getirir. Hediyenin verilme zaman n ve trn iyi semek gerekir. Maddi hediyeler ba lang ta kullan l rsa daha etkili olur. ocuktan yapmas n istedi imiz bir davran ilk kez yapt nda ya da bir duruma al t rmaya al rken maddi hediyeler tercih edilebilir. Zamanla hediye kltlmeli ve ortadan kald r lmal d r. ocuk srekli olarak maddi hediyelerle dllendirilmeye al rsa maddi dlleri bir pazarl k haline getirebilir. Her ba ar s iin bir dl bekler hale gelebilir ya da dl sz verilmedike do ru ve istenen davran lar gstermeyebilir. Bu tr ocuklar hibir zaman ba arm olman n hazz n ya ayamazlar. Her zaman ba ar ysonunda elde edilen maddiyatla lerler. Bu da sa l kl ki ilik geli imi iin istenen bir durum de ildir. Hediye yap lan davran a ve ocu un ya , cinsiyet gibi zelliklerine gre belirlenir. Kk ya gruplar nda eker, balon, ikolata gibi hediyeler uygundur. ocu un ya bydke kitap, top, ya na uygun kk oyuncaklar ya da aksesuarlar tercih edilebilir. ocuk kulb, okul ncesi e itim kurumu gibi yerlerde ocuklar aktivitelere kat ld , arkada lar ile birlikte bir etkinlik gerekle tirdi i ve benzeri durumlar iin yeti kinlerden kk hediyeler alabilirler. Bazen de hediyeleri aktivite s ras nda ortaya kan rn olabilir. Kendi yapt herhangi bir resim, tak , aksesuar gibi nesneleri anne babalar na hediye etmek de ocuklar n zevk ald klar bir durumdur. Unutulmamal d r ki, as l dl ocu a gsterilecek ilgi, efkat ve sevgidir. Gerek dl insanlar aras nda olu an s cak ve samimi ili kilerde yatar. Maddiyat ise ancak k sa bir sre etkili olur.

28

Belge ile dllendirme: ocuklar kat ld klaraktiviteler sonucunda belge almaktan mutluluk duyarlar. Ald klar belgeler ocuklar iin gurur kayna d r. Ayr ca kendilerini bir gruba ait olmu ve grup taraf ndan kabul edilmi hissederler. Genellikle ocuk kulb gibi kurumlarda kulp faaliyetlerine kat lan ocuklara kat ld klarfaaliyetler iin kulp taraf ndan dzenlenmi ba ar belgesi verilir. Belgeler aktivitelere gre nceden matbu olarak dzenlenmi halde kulpte bulundurulur. Aktivite sonlar nda ya da ocu un kat l m sresi sona erdi inde belge zerinde yer alan ilgili k sma ocu un ad yaz larak kulp yetkilisi taraf ndan imzalan p ocu a takdim edilir. Belge d nda o kulbe ait herhangi bir e ya, resim ve benzeri nesneler de dl olarak kullan labilir. Kulbn amblemi olan bir apka, fular, kola tak labilecek bir bant, rozet gibi e yalar da ocuklar n ilgisini ekecektir. Kulp faaliyetleri s ras nda ekilmi bir foto raf n erevelenip ocu a hediye edilmesi de uygun bir davran olacakt r.

Resim 10: Aktiviteler sonunda ocuklara e itli sertifikalar verilebilir

ocu un ki ili inin tam ve uyumlu geli mesi iin sevgi ve anlay a gereksinimi vard r. OCUK HAKLARI EVRENSEL B LD R S - LKE 6 29

2.3. Uyar ve Yapt r mlar

Kurallar n nceden belirlenmesi ve dllendirme tekniklerinin kullan lmasbazen yetersiz kalabilir. ocu un davran lar n n istenen nitelikte olmasya da istenmeyen davran lar n n ortadan kald r labilmesi iin farkl yntemlere ba vurulmas gerekebilir. ocu un olumsuz davran lar kar s nda ceza verilmesi zm yolu de ildir. ocuk e itiminde ceza kullan lmamal d r. nk; Ceza, olumsuz davran lar sadece geici bir sre iin bast rabilir. Ceza ortadan kalkt nda, ocuk olumsuz davran lar tekrarlar. Ceza uygulayan ki i, ocuk iin davran lar taklit edilecek bir model olu turabilir. ocuk cezay uygulayana kar olumsuz duygular geli tirir. Ceza her zaman ocu a davran n sonucunu ya atamaz.

ocu a ceza vermek yerine yapt r mlar kullan labilir. 2.3.1. Amac Uyar ve yapt r mlar ocu un yapt hatal davran lar n nlemeyi amalamal d r. ocu a ceza vermek ya da yeti kinin kendi fkesini bast rmak gibi ocu un geli imine hibir katk solmayacak tepkilerden ka n lmal d r. Kurallara uymayan, evresine zarar veren ocuklar davran lar n n sonular yla baba a b rak larak ya da davran lar n telafi etmeleri sa lanarak olaylar n sonular ndan ders almas sa lanmal d r. ocuk yeti kinin verece i tepkilerle yapt klar zerinde d nmeli ve ba kalar na hissettirdiklerinin fark na varmal d r. 2.3.2. lkeleri Uyar ve yapt r mlar kullan l rken istenen etkiyi yaratabilmesi iin yeti kinin baz kurallara dikkat etmesi gerekir. Uyar ve yapt r mlar do ru kullan lmazsa yarar yerine zarar verebilir. Uyar ve yapt r mlar kullan l rken uyulmas gereken ilkeleri a a daki gibi s ralayabiliriz: Yap lan hataya e de er bir yapt r m uygulanmal d r. Hataya gre ok a r ya da ok hafif kalan yapt r mlar gerekli etkiyi olu turmaz. A r bir yapt r m uygulan rsa, ocuk yapt davran d nmek yerine haks zl a u rad n d nr. Hafif bir yapt r m uygulan rsa, ocuk durumu nemsemez. ocu un hatal davran ile evresine ya da arkada lar na verdi i zarar telafi etmesi sa lanmal d r. Uyar ve yapt r mlar ile ocu un neden sonu ili kisini kurmas sa lamal d r. ocu a, yerine getirilemeyecek tehditler savrulmamal d r.

30

ocu a savrulan tehditler ya da uygulanmak istenen yapt r mlar uygulanabilir olmal d r. Gereki olmayan ya da uygulayamayaca m z tehditlerde bulunmamal y z. Uyar veya yapt r m n nedeni ocu a a klanmal d r. ocu a, hatal davran n n ne oldu u ve davran lar sonucunda evresindeki insanlar n neler hissetti i a klanmal d r. ocuk yapt r m n neden uyguland nbilmezse, davran lar zerinde de d nmez. Uyarve yapt r mlar davran n zerinden zaman gemeden uygulanmal d r. ocuk aradan zaman getikten sonra hataldavran nunutur ve etkisini hissetmez. Ancak hatal davran tan hemen sonra, davran n nedeni d nlmeden ve ocukla konu madan da uygulanmamal d r.

As l amac m z n ocu un ki ili ine zarar vermeden do ru davran al kanl klar n kazand rmak oldu u unutulmamal d r. 2.3.3.Uyar ve Yapt r m Trleri Uygulanacak yapt r m ya da verilecek uyar ocu a insanlar aras nda ili kilerin nas l srdrld n anlatacak nitelikte olmal d r. ncelikle olumsuz davran lara engel olmak iin baz nlemleri almam z gerekir. E er ocu a nceden uyar larda bulunulmam sa hata yapmas ya da olumsuz davran lar sergilemesi do ald r. ocu un olumsuz davran lar na engel olabilmek iin davran yap lmadan nce, davran s ras nda ve davran tan sonra yapmam z gerekenler farkl l k gsterir. ocuk davran yapmadan nce nleyici a klamalarda bulunmal y z. rne in ocuk kulbne ilk kez gelen bir ocu a, kulpte uymasgereken kurallar k saca a klan r. stedi in oyunca al p oynayabilirsin, yeni bir oyuncakla oynamak istedi inde nceki oynad klar n yerine kald rmal s n. Bir ey istedi inde gelip bana syleyebilirsin ben de sana yard mc olurum. Yeti kinler olarak ocu a rnek olmal y z. ocuklar n yksek sesle konu malar n ya da ba rmalar n istemiyorsak, biz de yksek sesle ba r r gibi konu mamal y z. ocuklara birbirlerine vurmamalar gerekti ini sylyorsak biz de ceza olarak vurma davran n sergilememeliyiz. Olumsuz davran lar n ortaya kmas n engellemek iin yapmam z gereken bir di er uygulama ortam n dzenlenmesi, aktivitelerin uygun ortamlarda yap lmas d r. Kar k ve dar meknlarda yap lan al malar ocuklar n da dzenli davranmas nengeller. zellikle hareketli aktivitelerde ocuklar n birbirine ya da kendilerine zarar vermelerini engellemek iin genibir mekn semeli, etrafdaki gereksiz ve fazla e yalar kald r lmal d r. ocuklar n olumlu davran lar sergilemeleri iin yeti kinlerin yard m na ve deste ine ihtiyalar vard r. Neyi nas l yapmas gerekti ini ocu a a klayarak ve gstererek iyi bir ba lang yapabiliriz. ocuk do ru davran lar yapt zamanda takdir etmeyi unutmamal y z.

31

Buraya kadar sayd klar m z ocu u cezaland rmadan, k z p ba rmadan, yapt r mlar uygulamadan olumlu davran lar kazand rabilmek iin alabilece imiz nlemleri ieriyordu. Tm bunlara ra men ocuk olumsuz davran lar sergileyebilir. Olumsuz davran lar n ortaya kmas durumunda yapmam z gerekenler unlard r: ocu un davran n n nedenini bilmeden yarg da bulunmaktan ka nmal y z. ocu un neden istenmeyen davran yapt n d np buna gre bir yol belirlemeliyiz. Genelde ocuklar giderilmemi bir ihtiyalar oldu unda olumsuz davran lar sergiler. E er ocu un olumsuz davran byle bir nedenden kaynaklan yorsa nce ocu un ihtiyalar n gidermenin bir yolunu bulmal y z. ocu un davran n n nedenini d nrken de ocu a dan mal ve nedenini nce kendisine sormal y z. ocu a olumsuz davran lar yerine yapabilece i olumlu davran lar n neler olabilece i konusunda alternatifler sunulmal d r. ocuklar genellikle olumsuzluk ieren emir cmlelerini alg layamazlar. Srekli kendisine yapma denilen bir ocuk bir sre sonra ma ekini duymaz olur. Bunun yerine ocu a yapmas gerekenler sylenmelidir. rne in arkada lar na srekli ta atan bir ocu a Ta atma! demek yerine ocu a bir kova verip Ta lar bunun iine atabilirsin. diyebilirsiniz. ocu un olumsuz davran ndan dolay ya ad m z olumsuz duygular ve bizi nas l etkiledi ini ocu a a klamal y z. Bylece hem biz duygular m z yans t p rahatlar z hem de ocuk olumsuz davran n n ba kalar zerinde ne tr bir etki yaratt n anlam olur. Tm oyuncaklar da t p b rakt n zaman odam z ok da n k grnyor. Sonra hepsini toplamak ok zor oluyor. Oynamaktan vazgeti in oyuncaklaryerine kald r p sonra yenisini al rsan beni ok sevindirirsin.

ocuk olumsuz davran lar sergiledikten sonra yapmam z gerekenler daha ok ocu a yapt klar n n etkisini ya atmak ve sonular n ya amas n sa lamak ynnde olmal d r. ocu a yapt olumsuz davran lar sonucunda ortaya kan zarar n ne oldu u gsterilmelidir. Bylece ocu un olumsuz davran n n ba kalar na verdi i zarar grerek pi man olmas sa lanabilir. Arkada lar na vurup canlar nac tman hi ho uma gitmiyor. O zaman birlikte oyun oynamak yerine srekli seni engellemeye al mam gerekiyor. Bu hi zevkli de il. Ayr ca arkada lar n da can yand iin zlyorlar ve seninle oyun oynamak istemiyorlar.

ocu un olumsuz davran na engel olma ynnde gsterilen tm abalara ra men sonu al nam yorsa art k ocuk davran lar n n sonular n ya amal d r. Ancak burada uyar ve yapt r m ilkeleri gz nnde bulundurulmal d r. ocuk ald yapt r m uygulan rken hem olumsuz davran zerinde d nmeli, hem de olumsuz davran telafi ederek kendini affettirebilmelidir. Yapt r mlar uygulan rken ocu un sululuk duygusu geli tirmemesine zen gsterilmelidir.

32

Uygulanacak yapt r mlar olumsuz davran n ekline ve derecesine gre farkl l klar gsterir: ocu un ok istedi i bir eyi almamak ya da vermemek Kat lmak istedi i bir program iptal etmek ocu un isteklerini k s tlamak Yapt hatay telafi etmesini sa lamak Duvar boyayan bir ocu un boyad yeri silmesi istenir. Oyuncaklar k r p dken bir ocu un oyuncaklarla oynamas na izin vermemek. A k meknda yap lan aktivitelerde yeti kinin yan ndan uzakla p tehlikeli olabilecek hareketlerde bulunan ocu un d ar da yap lan aktivitelere kat lmas na izin vermemek gibi yapt r mlar uygulanabilir. ocu a uygulanacak yapt r m ve uyar lar ocu un ya na, ki ilik zelliklerine gre yeti kin taraf ndan tespit edilmeli ve en etkili olabilecek ve en do ru yapt r ma karar verilmelidir. ocu un davran lar nda hibir dzelme sa lanam yorsa aile ile temasa geilerek birlikte zm aranabilir ya da ocuk kulbnn aktivitelerinden yararlanmas na izin verilmeyebilir. ocuklar n tten ok, iyi bir rne e gereksinimleri vard r. Joseph JOUBERT

2.4.Aile ile leti imde Uyulmas Gereken Kurallar

ocuklarla al an tm yeti kinler anne babalarla da olumlu bir ileti im kurmak zorundad r. ocu un ailesi ile ileti imde ileti imin genel kurallar geerlidir. Ancak ocukla ilgili zel sorunlar, disiplin sorunlar ve benzerleri oldu unda anne baba ile gr lmeli ve sorunlar n zmne ynelik al nacak nlemler birlikte belirlenmelidir. Ailelerle ocuklar ile ilgili gr lrken anne babalar n bu konudaki hassasiyetleri unutulmamal d r. ocu u, anne babaya ikyet etmek, kulpteki sorunlu davran larile ilgili anne baban n ceza vermesini istemek gibi yakla mlar kesinlikle ba vurulmamas gereken yakla mlard r. ocukla ilgili sorunlar iletirken ocu un ki ili ine ynelik sald r olarak alg lanabilecek szckler kesinlikle kullan lmamal d r. Sorun a klanmal , varsa zm nerileri sunulmal d r. Ailenin de fikri al narak zme karar verilmelidir. ocukla ilgili herhangi bir sorun olmad nda da aile ile gr mek ve ocu un gnnn nas l geti ini, kulpte neler yapt n olumlu ynleri ile zetlemek anne abalar n ho lanacaklarbir durumdur. Anne babalar ocuklar ile ilgili zellikle olumlu ynleri duymak isterler. Bu nedenle olumsuz davran lar sylenmeden nce olumlu olanlar sylenmeli, daha sonra olumsuz davran a klanmal d r. Ancak tamamen ocu u sulay c ifadelerle kurulan cmleler anne baban n kar tepki geli tirmesine neden olur. Sulay c szckler kullanmaktan ka narak daha ok kulpteki di er ocuklara ve ocukla ilgilenen yeti kine neler ya att a klanmal d r. ocuk olumsuz davran lar ile kendine de zarar vermi olabilir. Bu konudaki sorumlulu un grevli yeti kinlerde oldu u unutulmamal d r.

33

Aile ile ileti imde olsun, ocukla ileti imde olsun as l amac n konuklar n memnuniyetini sa lamak oldu u unutulmamal d r. ocuklar her trl ihmal ve istismardan korunmal ve onlar her ko ulda yeti kinlerden daha zel olarak ele al nmal d r. ocuk sevgisi bir ihtiyat r. Mustafa Kemal ATATRK

34

UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET

Bir ocuk kulbnde yar mal bir aktivite organizasyonu yapmaktas n z. Aktiviteye kat lan ocuklardan biri sadece kazanmaya odaklanm t r ve yar may kazanabilmek iin di er ocuklara da zarar vermektedir. Aktiviteye kat lan ve olumlu davranan ocuklara ne tr hediyeler verebilece inizi, olumsuz davran lar sergileyen di er ocuklara da ne gibi uyar ve yapt r mlarda bulunabilece inizi planlay n z. Ula t n z sonular s n fta arkada lar n zla tart n z.

lem Basamaklar
Aktivitenin zelli ine uygun dl ve hediyeleri tespit ediniz. Hangi davran lar ya da becerileri dllendirece inizi belirleyiniz. dl ve hediyelerinizi haz rlay n z. Olumsuz davran lar ortaya kmadan engellemek iin gerekli nlemleri belirleyiniz. Olumsuz davran ortaya konuldu unda yapman z gerekenleri belirleyiniz. Olumsuz davran ortaya konulduktan sonra uygulayaca n z yapt r mlar belirleyiniz. Yapt r mlar n z uyar ve yapt r m ilkelerine uygun olarak belirleyiniz.

neriler
ocuklar n ya ve geli im dzeylerini gz nnde bulundurunuz. Demokratik olmaya zen gsteriniz. leti im kurallar n gz nnde bulundurunuz. Yapt r mlar n z n uygulanabilir olmas na dikkat ediniz. Uyar ve takdirlerinizin ocu un ki ili ine de il, davran ve becerilerine ynelik olmas na dikkat ediniz.

35

DE ERLEND RME LTLER

A a da haz rlanan de erlendirme le ine gre kendinizin ya da arkada n z n yapt al may de erlendiriniz. Gerekle me dzeyine gre "Evet / Hay r" seeneklerinden uygun olan kutucu a i aretleyiniz.

De erlendirme ltleri 1 2 3 4 5 6 7 dl ve hediyeleri aktivitenin zelli ine uygun olarak tespit ettiniz mi? dllendirece iniz davran lar ya da becerileri belirlediniz mi?
dl ve hediyelerinizi haz rlad n z m ?

Evet

Hay r

Olumsuz davran lar ortaya kmadan engellemek iin gerekli nlemleri belirlediniz mi?
Olumsuz davran ortaya konuldu unda yapman z gerekenleri belirlediniz mi?

Olumsuz davran ortaya konulduktan sonra uygulayaca n z yapt r mlar belirlediniz mi? Yapt r mlar n z uyar ve yapt r m ilkelerine uygun olarak belirlediniz mi?

aretleme sonucunda eksik oldu unuzu tespit etti iniz konulartekrar ederek eksiklerinizi tamamlay n z.

36

LME VE DE ERLEND RME LME VE DE ERLEND RME

LME SORULARI A-BO LUK DOLDURMA
A a daki cmlelerde bo b rak lan blmlere uygun szckleri yaz n z. 1- .. bireye olumlu al kanl klar kazand rma, bireyi kendisi ve evresi ile uyum iinde ya amaya haz rlama srecidir. 2- Disiplinin as l amac bireyin kendi sa layabilmesidir. 3- Olumlu disiplinin temel ilkesi ve .. 4- ocu un olumlu ve istenen davran lar kar s nda yeti kinlerin tepkileriyle, duygular yla ya da hediyelerle davran lar desteklemesi durumudur. 5- dllendirilen davran mutlaka .. olarak vurgulanmal ve takdir edilmelidir. 6- ocukla ileti imimizde kullanaca m z dllerin etkili olabilmesi iin davran a, ocu un .., .. uygun dllerin seilmesi gerekir. 7- Kullan lan takdir szleri ocu un . de il; yapt klar na, abas na, becerilerine yani . ynelik olmal d r. 8- ocuktan yapmas n istedi imiz bir davran ilk kez yapt nda yada yeni bir duruma al t rmaya al rken . .. tercih edilebilir. 9- Uyar ve yapt r mlar ocu un yapt nlemeyi amalamal d r. 10- ocuk olumsuz davran lar sergiledikten sonra yapmam z gerekenler daha ok

ocu a yapt klar n n ya atmak ve . ya amas n sa lamak ynnde olmal d r.

37

MODL DE ERLEND RME MODL DE ERLEND RME

LME SORULARI
A a daki sorular dikkatle okuyarak do ru seenekleri i aretleyiniz. 1. ki ki i aras nda kar l kl mesaj al veri ine dayanan sretir. tan mlamas a a daki kavramlardan hangisine aittir? A) B) C) D) E) 2. Beceri Etkile im Haberle me leti im Payla m

ocu a ula abilmek ocu un kendine zg zelliklerini dikkate al p buna uygun davranmay gerektirir. Bu a klamaya gre a a dakilerden hangisi ocu un ileti imde gz nnde bulundurulmas gereken zelliklerinden biridir? A) B) C) D) E) Bireysel farkl l klar ocuk say s Fiziksel zellikler Zaman Sa l k durumu

3.

Etkili bir ileti imde kar m zdaki bieyleri dinleme byk nem ta r. A a dakilerden hangisi kar m zdaki bireyleri dinlerken yap lmamas gereken bir davran t r? A) B) C) D) E) Duygular n anlamaya al mak Gz temas kurmak Konu an n yzne bakmak nerilerde bulunmak Szl ya da szsz tepkiler vermek

4.

leti im s ras nda srekli kar m zdakilere mdahalede, yorum ve yarg larda bulunarak ileti imi bozan engeller ortaya koyar z. A a dakilerden hangisi ileti imi bozan ileti im engellerinden biri de ildir? A) B) C) D) E) Analiz etme, te his koyma zm getirme Gven verme Kar m zdakinin sylediklerini k saca tekrarlama Mant k yolu ile inand rma

38

5.

ocu un davran lar hakk nda ne d nd mz, ocu un davran n n bizi ya da ba kalar n nas l etkiledi ini, bize ne tr duygular ya att n anlatabilmemizi sa layan mesajlard r. tan mlamas a a dakilerden hangisine aittir? A) B) C) D) E) Ben dili Etkili ileti im Kat l ml dinleme Sen dili Szl ileti im

6.

Ki iye olumlu al kanl klar kazand rarak kendisi ve evresiyle uyum iinde ya amaya haz rlamay ieren sretir. tan mlamas a a daki kavramlardan hangisine aittir? A) Disiplin B) Dzen C) E itim D) Etkile im E) Olumlu ileti im A a daki ifadelerden hangisi do ru bir disiplin anlay n n sonular ndan biri de ildir? A) Birey demokratikle ir. B) Birey ba kalar hakk nda bilgi sahibi olur. C) Bireyin tm geli imlerine katk da bulunulur. D) Bireyin kurallara uymas kolayla r. E) Birey ba kalar ile uyumlu bir ya am srebilir. ocu un olumsuz davran lar kar s nda ceza verilmesi zm yolu de ildir. ocu un e itiminde cezan n kullan lmamas n n nedeni a a dakilerden hangisi olamaz? A) B) C) D) E) Ceza, olumsuz davran lar sadece geici bir sre iin bast rabilir. Ceza ortadan kalkt nda, olumsuz davran lar n tekrarlanma olas l azal r. Ceza uygulayan ki i, ocuk iin davran lar taklit edilecek bir model olu turabilir. Cezan n, ocukta cezay uygulayana kar olumsuz duygular olu turma tehlikesi vard r. Ceza her zaman ocu a davran n sonucunu ya atamaz. yeti kinin

7.

8.

9.

Arkada lar na srekli kfreden bir ocu un davran kar s nda kullanabilece i en etkili yol a a dakilerden hangisidir? A) B) C) D) E) Kfretmeyen arkada lar n ona rnek gstermek Kfretti inde sevdi i bir faaliyeti yapmas n bir sre yasaklamak Kfretti inde glmek Kfretmenin uygun ve do ru bir davran olmad n anlatmak Kfretmesini grmezden gelmek

39

10. A a dakilerden hangisi ocu un olumsuz davran kar s nda kullan labilecek bir yapt r m olamaz? A) B) C) D) E) ocu un olumsuz davran sonucunda olu an hatay telafi etmesini sa lamak Kat lmak istedi i bir aktiviteye kat lmas na izin vermemek Olumlu davran lar segileyen arkada lar n izleyerek onlar gibi davranmas n istemek ocu un olumsuz davran sonucunda olu an duygular m z anlatmak ocu un isteklerini k s tlamak

40

PERFORMANS TEST
Bir ocuk kulbnde animatr olarak al maktas n z. ocuk kulbne gelen ocuklardan 6 ya ndaki Deniz (erkek) ok hareketli bir ocuktur. ki dakikadan uzun sre yerinde oturamamaktad r. O gnk program n zda oturarak masa ba nda yap lmas gereken bir sanat etkinli i yer almaktad r. Deniz bir sre sonra s k larak masa zerinde yer alan malzemeleri yere atmaya, arkada lar n n al mas n engellemeye ba lam t r. Yukar da verilen problem durumunu inceleyerek zm yollar geli tiriniz. Olumsuz davran a engel olmak ve ortadan kald rmak iin yapman z gerekenleri belirleyiniz. Olay belirledi iniz zm yollarile arkada lar n zla canland r n z (Canland rma s ras nda siz animatr roln stleniniz). Canland rmalar n z kameraya ekerek s n fta arkada lar n zla izleyiniz ve sonular tart n z.

PERFORMANS DE ERLEND RME De erlendirme ltleri 1 2 3 4 5 6 7 8 9

leti im s ras nda ba ar l ileti imin temel ko ullar n uygulad n z m ? leti im s ras nda ocu un bireysel farkl l klar n dikkate ald n z m ? Ortam n ileti ime uygun olmas n sa lad n z m ? ocuk sizinle konu urken dinleme ile ilgili kurallara dikkate ettiniz mi? ocuklar n anlayaca bir dilde konu tunuz mu? leti im s ras nda beden dilinizle ilgili kurallara dikkat ettiniz mi? Ses tonunuzu uygun ykseklikte ve vurgulamalarla kulland n z m ? leti im engellerini kullanmamaya dikkat ettiniz mi?

Evet

Hay r

Olumsuz davran lar ortaya kmadan engellemek iin gerekli nlemleri belirlediniz mi? Olumsuz davran ortaya konuldu unda yapman z gerekenleri 10 belirlediniz mi? Olumsuz davran ortaya konulduktan sonra uygulayaca n z 11 yapt r mlar belirlediniz mi? Yapt r mlar n z uyar ve yapt r m ilkelerine uygun olarak 12 belirlediniz mi?

41

Uygulad n z performans de erlendirmede HAYIR cevaplar n z var ise modl tekrar ediniz. Modl ba arile bitirmi seniz ve amalanan yeterli i kazand ysan z bir sonraki modle geebilirsiniz. Modldeki yeterli inizi lmesi iin retmeninize ba vurunuz.

42

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAAL YET -1 N CEVAP ANAHTARI Sorular 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 leti im Ba ar l ileti imin Geli imini desteklemek Basit, anla l r Beden Szl ileti im Sen dili Szsz Oyun, sanat Gz temas Cevaplar

RENME FAAL YET -2N N CEVAP ANAHTARI Sorular 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Cevaplar Disiplin disiplinini Kararl l k ve tutarl l kt r dl (dllendirme) Szel Ya na, ortama Ki ili ine, davran na Maddi hediyeler Hatal davran lar n Etkisini, sonular n 43

MODL DE ERLEND RME-SORULARICEVAP ANAHTARI Sorular 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Cevaplar D A D D A A C B B C

44

KAYNAKA KAYNAKA

BALTAAcar, E itim Ba ar s n Ykseltmede, Sa l kl ve Mutlu nsanlar Yeti tirmede Ailenin Rol , Ana-Baba Okulu(6. Bask ), Remzi Kitabevi stanbul 1997.

CCELO LU Do an, leti im Donan mlar (6.Bas m), Remzi Kitabevi, stanbul 2002. A DA Yrd. Do. Dr. Anne Baba ocuk leti imi ( kinci Bask ), E itim Kitabevi Yay nlar , Konya 2003. A LAR Prof. Dr. Adil, Elif Kurtulu , Okul ncesi E itiminde Etkili S n f Ynetimi, Geli im ve E itimde Yeni Yakla mlar, Morpa Kltr Yay nlar , stanbul 2003. DEM RTA Gnsel, Yay nlanmam Ders Notlar , Antalya 2006. DKMEN stn, Kk eyler, (3. bask ), Sistem Yay nc l k, stanbul 2005. NAVARO Leyla,"ocukla leti im Nas l Kurulur","Ana-Baba Okulu"(6. Bask ), Remzi Kitabevi, stanbul 1997. NAVARO Leyla, Beni Duyuyor musun?(ikinci Bask ), YA-PA Yay nlar , stanbul 1988. OKTAY Prof.Dr. Ayla, Ya am n Sihirli Y llar : Okul ncesi Dnem , Epsilon Yay nc l k, stanbul 1999. NDER Do. DR. Alev, Okul a ocu u ve leti im, Morpa Kltr Yay nlar , stanbul 2005. YAVUZER Do. Dr. Haluk, ocuk E itimi El Kitab , Remzi kitabevi, stanbul 1995. http://www.egitim.com www.sosyalhizmetuzmani.org 45