SEMNER ALIMASI 0-6 YA OCUKLARIN BEDENSEL-ZHNSEL-RUHSAL-SOSYAL GELMLER 0-6 YA OCUK GELM I. BLM Bebek !k D"#e$!#%ek! Ge !&!

$'0-( )*&+ A-+ Be%e#,e Ge !&!$ Bebeklerin doumdaki byklkleri ve doumdan sonraki byme hzlar onlarn genel geliimleri hakknda bilgi verir. Ortalama olarak erkek bebekler kzlara gre tm beden oranlar bakmndan biraz daha byktrler .Bebein beden oranlarnda grlen deimeler zellikle birinci yln ikinci yarsnda hzlanr. Doumdan itibaren incelendiinde ban en hzl gelien organ olduu grlr. Doumdan bir yana kadar gvde en hzl byyen alan olutururken bacaklardaki hzl bymenin bir yala ergenlik arasnda gerekletii grlr Douma ortalama arlk !"# gramdr. Doumdan rastlanabilen en dk arlk ##$% gram en yksek arlk ise $ &" gramdr.'eni doann doumun ilk gn ya da bunu izleyen iki gnde arlnn yzde onu orannda kilo kaybetmesi beklenir. Bebein kiloyu onuncu gn dolaylarnda yeniden kazand grlr. (rlk geliiminin ocuktan ocua )arkllat dikkati eker. ilk ay ierisinde bebeklerin ortalama olarak ha)tada *+" gram almalar beklenir. ,ke e- Ge !&!$! 'eni doan !%,&" cm boyundadr. *, ya arasnda boyda ortalama #"-& cm lik arlkta !-+ kg lk bir art gzlenir. Bundan sonra byme daha da yavaalar. ,$ yalar arasnda ocuk ylda +,% cm.lik arlkta #-# kg lk bir art gzlenir. 'eni doann iskelet ya/s nceleri yumuak kkrdaktan olumaktadr.0emikleme olgusu doum ncesi evreden balay/ geliim boyunca sre gelir.Bebeklerin iskelet ya/lar byk a/ta kemiklememi olduundan yumuaktr ve kolayca bklebilir.Bu nedenle basnca kar daha direnlidirler. K*, Ge !&!$! 'eni doan kz olsun erkek olsun beden bykl ile orantl olarak kas li)lerine sahi/tir. 1rkek bebekleri kas doku oran kz bebeklerinden daha )azladr. .EMEL /ZYOLO0IK GEREKSNMELER Be, e#$e Ge1ek,!#!$! 'eni doan bebekler ortama olarak gnde + yada sekiz kez beslenirler. Drdnc ha)tadan itibaren bu saynn be altya indii grlr. 2ocuun bir de)ada ok stle emzirilmesi gerekmez .Belki en dorusu azar azar emzirmektir. Bir de)ada ok stle emzirilmesi belki de onun midesinde gaz ya/abilir. 3ki yl sreyle ocuun emzirilmesi de gereklidir. U)k2 Ge1ek,!#!$! 2ocuun temel )izyolo4ik gereksinmelerinin banda saylan uyku ocuun etkin katksn gerektirir. 'eni doan bebekler gnde ortalama *$,*% saat uyuyarak zamanlarnn 5%".ini uykuda geirirlerken bir ya bebeklerinde bu sre 5&" ye dmektedir. B-+ B! !&,e 3e !&!$ Dnyay alglama ve anlamaya dnk zihinsel sre ve etkinliklerdeki gelimeye bilisel geliim denilmektedir. 6iaget.e gre dnem kavram yaa bal olarak zihinsel geliimin doasnda ve ya/snda ortaya kan niteliksel deiikliklerdir. 6iaget.in Bilisel 7eliim (klamas8

6iaget.e gre ocuklarn tamamen kendilerine has zihinsel ileyileri ve bak alar vardr. 'a/t gzlemler srasnda kk ocuklarn ounun yrdklerinde gnein yada ayn kendilerini izlediine..... hareket eden her eyin canl olduuna- dlerindeki kahramanlarn gece uyurlarken /encereden ieri girdiklerine inandklarn ke)etti. Binet zeka testlerinde ayn yalardaki ocuklarn sorulara ayn trden ceva/lar verdiklerini gzlemlemesi 6iaget.e bilisel geliimin ya dzeyine bal olarak )arkl zellikler tadn dndrmtr. 6iaget 9ekay: ;zel bir biyolo4ik uyum biimi <m zihinsel ya/nn yneldii bir denge durumu =anl ve etkin Bir ilemler sistemi olarak kavramlatrmtr. 6iaget kuramsal ve deneysel almalarnda zekann ieriinden ok ya/larn ve ilevlerini incelemeyi yelemitir. Bir tara)tan kaltsal )aktrler sinir sistemi ve duyu organlarnn biyolo4ik ya/s dier tara)tan bireyin kar karya kald evreden gelen uyarclar zeka geliimini etkiler. 6iaget yaamn yaklak ilk iki yln duyusal, motor dnem olarak adlandrmtr. Bu dnemde sembolik dnce gelimedii iin bebein zihinsel etkinlikleri duyusal uyarclar re)leksler ve basit hareketlerle snrlanmtr.;rnek87zle tarama srma tutma emme gibi. Duyusal, motor renmedeki dzenli geliim sras ilk olarak duyularn kullanlmas le balar. Bunun ardndan altnc aydan itibaren motor yetenekler daha sonra yani ikinci ylda ise bu birincil yeteneklerin koordinasyonu balar. Bebek bu dnemin sonunda duyusal,motor yolla karmak olamayan zihinsel )aaliyette bulunabilir. 'eni doann en nemli aamasn ilk +,% gn oluturur.Bebek grebilir iitebilirkoklayabilir-tat alabilir- acya duyarldr. Dokunma ve yerinin deitirilmesi durumlarna kar hassastr. 'eni doann davranlar dikkate deer bir dzeyde gelimitir- eitli re)leksleri vardr. Bunlardan en nemlileri yaamn devam iin gerekli olan emme ve yakalama re)leksleridir. Duyusal,motor dnemde zamanla ilk hareketlerle onu izleyen sonucun tek bir eylem haline dnt grlr. 2ocuk baz hareketleri kendi arzusuyla durdurmay/ yineleme giriiminde bulunur.6iaget bu dneme >dner te/ki? adn verir. Dner te/kinin temelinde hareketi srdrme amac yatmaktadr. 6iaget dnemin ilk ylnda dairesel hareketlerin zihinsel geliim zerindeki nemini vurgulamtr. Birinci yln sonlarna doru bebeklerde taklit davran ortaya kmaktadr. Bebek duyusal,motor dnemin balarnda uyarcy gr alannn dna kana kadar izleyi/ sonra brakmaktadr. 9ihinsel ya/lar olutuka bir nesne gr alannn dna ksa da bebekler nesneyi zihinsel olarak temsil edememektedir. @esne devamll kavramnn ilk belirtileri %,*# aylar arasnda ortaya kmakta *% ay ierisinde gelimektedir. Duyusal ,motor dneminin son aamasnda ocuk ke)etmenin yannda icat etmeye zihinsel kombinasyonlar yoluyla yeni aralar retmeye balar.ark duyu hareket yntemi yerine zihinsel kombinasyonlar kullanmaya bylelikle /roblemlere ivedi zmler aramaya koyulur. D dnyaya ima4 an ve semboller yoluyla zihinsel bir biimde kendini sunmaya balar. Bu dnemde 6iaget.e gre dikkat edilmesi gereken ok nemli noktalar vardr8 *,'a normlar kesin deildir- ocuktan ocua deiebilir. 2nk ocuun iinde evre- )iziksel gelime hz )arkllklar yaratr. #, Bireysel )arkllklara ramen evrelerin sras deimez . , 7eliim tedricidir.Bir evrenin bitimine yakn dier evre balam olabilir.1vreler bitiiklik gsterirler kesin bir izgi ile ayrlmazlar. (yrca bir sonraki evrenin belirtileri baladnda bir nceki evrede gelimi olan zellikler kaybolmaz. C-+ D2)32,* Ge !&!$ 'eni domu bebekteki heyecan ve davran )arkllamamtr. 7enel heyecanlanma haz veren ve vermeyen uyarmlara ya/lan basit te/kiler eklinde gru/landrlabilir. Aaz vermeyen uyarmlara kar bebein te/kisi beden /ozisyonunu deitirmek yada anszn bararak alamak biiminde olabilir. G4 $e 5e G4 4$,e$e Bebeklerin bir yana basmalarndan nceki i)adeleri yetikinler tara)ndan tannabilir ve duygusal te/kileri giderek zenginleir. Doumdan sonraki ha)talarda ocuun duygusal yaamnda

belirgin )arkllklar gze ar/maktadr. Bu dnemde bebek ak bir ilgi ile evresini gzlemlemeye ve ke)etmeye balar. 2ocuun yzleri seerek dikkat etmesi bazlarna ilgi gstermemesi ondaki duygusal i)adenin ilk belirtileri saylabilir. 2ocuklar bydke te/kilerin giderek daha az yaygn ama daha ok )arkllam trden olmaya balad grlr. /1e2% 5e E1!k,6#7* 3"1e D2)32,* Ge !&!$ Breud doumdan yedi yana kadar olan dnemde duygusal adan temel geliim evresi olduunu syler . Bunlardan oral evre ",*% aylar aras- anal evre *-&, yalar aras- )allik evre ,+ yalar arasnda grlr. Oral dnemde balca haz kayna azdan besin almaktr.Besin alrken nce dudaklar ve az boluu uyarlr sonra yutulur eer besin maddesinden holanlmazsa darya tkrlr. Oral dnem bebein annesine en baml olduu ve onun bakmna en ok gereksinim duyduu dnemdir. (nal dnem de besin maddesi sindirildikten sonra artklar barsan son blgesinde birikir ve ans kaslar zerinde belirli gte bir basn ya/tnda darya atlr. Dknn boalmas rahatszla son verir ve bir re)ahlama duygusu yaratr. Ballik dnem cinsel organlarn ilevlerine ilikin cinsel ve saldrgan ierikli duygular nem kazanr. Oedi/us karmaas )arkl cinsten olan ebeveyne kar cinsel duygularn ayn cinsten olana kar ise dmanca duygularn olumas ile belirlenir. ,& ya arasndaki ocuun davranlar oedi/us karmaasnn etkisi altndadr. Beinci yaatan sonra bu etki ortadan kalkar yada bastrlarak yaam boyu kiilii etkileyen bir g olarak kalr. 1rikson.a gre insan yavrusunun yetikin oluncaya dek gelimenin /sikososyal grevlerini zmlemesi gerekir.7eliim bireyin tm yaamna yaylr. D-+ S6,)* Ge !&!$ Cosyalleme bebein ay dolaylarnda insanla ob4eler arasndaki )ark grerek deiik te/kiler gstermesiyle balar. Dnc ayn bandan itibaren sosyal davran egemen olur.Bebek artk bakalaryla birlikte iken mutlu yalnz bana kald zaman mutsuz ve huzursuz olmaya balar. Dier bebekleri )ark etme onlara glme ve aladklarnda onlara ilgi gsterme !,& aylkken balar. Bakma ve dokunma eklinde balayan arkadalk ilikileri altnc aydan itibaren giderek daha saldrgan bir biim almaya balar.E. ve * . aylar arasndaki sosyal davran belirtileri iinde-dierlerinin ses ve davranlarn taklit etme ve oyuncaklarla birlikte oynama saylabilir. %,E aylk olduunda ocuk bakalarnda gzledii konuma seslerini- basit davranlar ve 4estleri taklit etmeye abalar.*" ve *#. aylar arasnda-aynadaki kendi grntsyle oynar ve grntsn sanki baka bir insanm gibi /er. * yana kadar ocuk dier insanlara- zellikle annesine bamldr.* yana geldiinde-evresini yalnz bana ke)edebildii halde-ocuk bu dnemde gven temeline dayal anne desteine gereksinim duyar. 'aamn ikinci ylndaki hzl geliim-ocuu birok adan bamsz hale getirir.motor yeteneklerle- dil becerisinin kazanlmasnn-ocuun bu bamszlnda etkisi byktr.bu evrede ocuk- her gn biraz daha bamszlndan haberdar olmaya balar. 3kinci yln son yarsndan itibaren nesneler-sosyal ilikinin bir arac olarak grlr.btn bu ilikiler sonucunda bir takm sosyal te/kiler gelimeye balar:taklit-utanma-)iziksel ve sosyal bamllk otoritenin kabul- rekabet- ilgi ekme arzusu-sosyal ibirlii gibi 3ki 'a ocuu yetikinlerle birlikte basit )aaliyetlerde bulunabilir. Bylece edilgen bir eleman olmaktan kurtulu/ aile )aaliyetlerine katlan ve sosyal iliki kurabilen etkin bir yeye dnr. BLM k 682k 2k-* Ge !&!$'(-6 )*&+ A-Be%e#,e Ge !&!$ 3lk iki ylda hzl bir art gsteren boy uzamas giderek daha yava )akat srekli bir art gsterir. 3lk ylda #",#& cm olan boy art ikinci ve nc ylda on santimetre ! ve & ylda &,$ cm ye

der: altnc ve yedinci yllarda on cm lik bir artla hzlanm gibi grnmesine karn ergenlie kadar ani bir art kaydedilmez. Douta ortalama -& kg olan arlk iki ylda ortalama katna ular. 3kinci yl , -& kg.lk bir artma gstererek ocuun arl *# kg dolaylarna varr bu art oran iki yandan sonra git gide yavalayarak yanda #, kg : !,& yalarnda *-&,# kg dr.0ilo da art- boy uzamasna benzer bir art gsterir. 3lk di genellikle ocuk $ yada + aylkken kar ve on iki tane olan st dileri ! yalarna doru tamamlanr. @ormal olarak ta $ yana doru dilerin deimesi balar ve ergenlie kadar dilerin says olduka dzenli olarak bir yldan brne artar. B-B! !&,e Ge !&!$ Bu evrede ocuk dile ve sembolik dnme yeteneine sahi/tir. (rtk o eylemdeki baarsnn yannda ima4 ve sembollere de yer verir. ve ! ya civarnda ocuklar byk lde d dnyay zihni semboller halinde tasarmlayabilecek gtedirler- yetikin ve yatlar ile serbeste etkileimde bulunabilirler anca bu etkileim ben merkezlidir. Fantksal dnme ilemi bu dnemde gelimemitir. Bu dnemde ocuklar- nesnelerin grnnn etkisi altndadrlar. Aenz korunum iin gerekli zihinsel kavrama srecinden yoksundurlar. 0orunum ilkesini kazanm bir birey- herhangi bir nesnenin eklinin deimesinin etkisi altnda kalmakszn onun ayn kaldn anlayabilir. 3lem ncesi evrede ocuk- nesneleri baka eylerin simgesi gibi kullanmaya balar. ;rnein bir denee bini/ at diye dolaabilir.Bu aama somut ilemler iin bir hazrlk evresi olu/ duyusal, motor ya/lardan o/erasyonel dnceye gei dnemini oluturur. Bu evrede ocuk gzle grlebilecek bir yerde bulunmayan bir nesneyi veya insan temsil eden bir kelime veya sembol gelitirir. 9ihinsel semboller gelitirir. 3lem ncesi dnemin balarnda bir eyin yerine bir bakasn sunma yetenei geliir.Bu dnemde zellikle dilin geliimi ile birlikte dncede yaygnlk ve hz grlr. Bu yetenek ocuun dili kullanmasn yorum ya/abilmesini- resim izebilmesini oyunlarnda sembolik ve ina oyunlarna doru yaygnlaabilmeyi daha sonra okuyabilmesini ve yazabilmesini olanakl klar. Bu evrede ocuklarn byk bir blm ayr orantlar dikkate almadan genel olarak alglar ve ilikisiz ob4e ve kavramlar btnletirirler. 2ocuk her ey arasnda her trl iliki kurabilir.'ine bu dnemde ocuk /arayla btn ayn zamanda dnememektedir. Bu dnemde ocuklar hala zihinsel kyaslama ya/amazlar. 9ihinsel dzeyde temsil edebilme- kavram kullanabilme mmkn olmamakta- onun yerini ani alglamalar almaktadr. Bu dnemde ocuklarn dncesi hala ben merkezcidir: znel olanla nesnel olan ayramazlar. Bunun sonucu olarak da doal olaylarn insanlar tara)ndan kontrol edildiklerine inanrlar. C- D2)32,* Ge !&!$ K61k2 0orkuyu oluturan btn uyarmlardaki orta zellik ani ve birden bire olu- bunu sonunda da ocuun yeni duruma uyum gsterememesidir. 2ocuun iinde bulunduu koullar heyecan etkileyen dier )aktrleri olutururlar.D yandan sonra heyecanlarn giderek kontrol altna alnd dikkati eker. K9,k*#: 9k 0skanln nedeni ve i)ade biimi byk lde /siko sosyal etkileim ortam ile ocua yneltilen uyarmlara baldr. 0skanl oluturan ortam ou kez to/lumsal kaynakl olu/ zellikle ocuun sevdii kiileri ierir. 0skanlk nedeni ile ocukta grlebilecek alt slatma- trnak yeme/armak emme gibi gerileme belirtileri onun ruh saln byk lde etkiler ;ke ;)ke te/kileri ilk ocukluk dneminde ksa srer- 'a/lan incelemelere gre ilk sekiz yl iinde bu te/kilerin sresi be dakikay gemez. A#k,!)e-e'E#%!&e+ Corunun ne olduunu bilmeksizin duyulan belirsiz bir korku olarak tanmlanabilen anksiyete erikin ve ocuklarda eitli biimlerde grlen gerginlik- sinirlilik ksaca ho olmayan bir duygusal durumdur. ;zellikle okul ncesi durumda anksiyete neden olan etkenlere sk rastlanr.

SA<UNAM MEKANZMALARI Cavuma zellikle anksiyetenin etkisini azaltmak zere renilmi te/ki biimi olarak tanmlanabilir. :e ek! $e D*51*#9&9 Okul ncesi dnemdeki ocuk genellikle korkutulduu ortamlarda sk sk bu savunma yolunu seer yabanc bir odaya girdiinde ocuk ondan gzlerini karr- odadan kaar Ge1! e$e Bir ruhsal atma nne geilemeyecek ve bireyin uyumunu tmyle bozacak bir dzeye ularsa birey kolaylkla uyum gsterebilecei ilkel davran rneklerine dnebilir. 7erilemede ocuk o andaki artmakta olan endie hali nedeniyle kendi iene ekilme giriiminde bulunmaktadr. #k*1 1er kii tehlikeyle ba edemez ya da ondan kanmazsa kullanlabilecek tek yol bu tehlikeyi yok saymak olur.inkar anksiyetenin oald durumda grlr. B*,-91$* Bilincin kabul edemeyecei bir takm arzularn bilin altna itilmesi olay bastrma biiminde bir savunma mekanizmasdr. Baka bir deyile bastrma herhangi bir ey hakknda dnmeyi ret etmedir. Y*#,9-$* Bir bireyin istenmeyen herhangi bir dnce ya da eylemi saldrgan arzu- ne)ret veya sululuk gibi bilin alt duygularn bir baaksna yanstmas durumudur. S6,)* Ge !&!$ 3ki ya ocuu aile dndaki bireylerle iliki kurmaya ve kendi akranlaryla olan beraberlikten zevk almaya balar. Okul ncesi kurumlarnn en nemli yararlarndan biri bu kurumlarn ocuklara uzman elemanlarn rehberliinde sosyal deneyim )rsatlarn hazrlamalar ve ocuklarn sorunlarn eitli tekniklerle ortay koyarak bunlara zm aramalardr. 2ocuklarn yetikinlerden ok kendi yatlaryla beraber olma isteklerinin her geen yl giderek artt gzlenmektedir. # yana kadar ocuklar yanl oynarlar ,! yalarnda guru/ halinde oynamaya oynarken birbirleriyle konumaya ve gru/ iinde oynamak istediklerini semeye balarlar. & yandaki ocuk yeteneklerinden en iyi biimde yararlanmak ister hak ettii sorumluluk ve devlere biraz sahi/ olmaktan holanr. & ya ocuu yaad kltr evresine uyum gstermesini baarl bir kontrolle gerekletiren ocuktur.