^aeZÜ R‰ðûf-2009
Sûea§e _âûPú^ ùaø¡Mêµû : gòcêkòùLûf
aeMWÿ Ròfûä e _\à_eê C_LŠe ÊZª HZòjý I iõÄéZò
ejòQò û _\à_êe ^òKU M§cûŸð^ _û\ ù\gùe ù~Cñ ùaø¡
Kò•ðeò ûRò cû^ ejòQò Zûjû ajê HZòjûiòKcû^uê aòiàZò Kùe û
M§cû¡ð^ _éÂùe gâú^éiòj^û[ cjû_âbê aòeûRòZ û _ûAKcûke
_aòZâ _û_Zû_ jûeòYú _úV gâú gâú ^éiòõj^û[ ]ûc iµKðùe
còkê[ôaû @ù^K HZòjûiòK aòhd c¤eê ^ûMûRêð^u aògßaò\ýûkd
_âZÂò û @^ýc û CKôk aògaß \ò ýûkd @]ú^ùe a\ýû]ýd^ Keê[aô û
ùaø¡ gcYcûù^ aòbò^Ü iÚû^ùe @aiÚû^ Keê[ôùf û Gjûe
_âûcûYòK iò¡û« @\ýûa]ô ùjûA^[ôùf c¤ M§cûŸð^ _û\
ù\gùe [ôaû aòb^ò Ü MWÿ ùcfQûcêŠû, ^òKUùe [ôaû M^ò@û_ûfòe
ùaø¡Kú•òð @û\ò Gjûe ÊÌ _âcûY cûZâ û ùZùa ùaø¡cû^ue
iû]^û_úV bûùa M§cûŸð^e _éÂbìcòKê @ÊúKûe Keû~ûA ^
_ûùe û Gjò iaê MùahYûe @û]ûeùe Sûea§ aäK i\e
cjKêcûVûeê 2Kò:cò: C•e-_¼òc \òMùe @aiÚZò ‘gòck ê ùò Lûf’
Mê¶ûKê Gaõ ùaø¡ Kú•òð ùaûfò ùKùZK cZaýq Ke«ò û @agý
G _~ðý« Gjûe iZýûiZý ^òeê_Y Keû~ûA _ûeò^ûjó û Gjò
‘gòcêkòùLûf’ iµKðùe ajê Kò´\«ú I ùfûKK[û cû^ ejòQò û
GiµKðùe _âù`ie eûcP¦â Zâ_ò ûVú GK ùgäûK CùfäL KeòQ«ò:
gûkàòkú ùLûf iõiÚòZûü
ùaû]ô iµ^Ü iÜûZKûü
aòZe« cjZþmû^
gâcZû[ôa Z_ôeûü ûû
‘gûkà^ú ùLûf’ aû gòcêkò ùLûf’ ùe ùaø¡ gâcY aû
aê¡ù\au QûZâcûù^ aû gòhýcûù^ @aiÚû^ Keê[ùô f û ùicûù^
ùi icdùe iÜûZK ùgâYúùe @¤d^ Keê[ùô f I _ûAKcûkVûùe
ùi icdùe ^ûMûRê^ð u \ßûeû _eò·kòZ aòg\òß ýûkdùe @ûdêùð a\
Z[û @^ýû^ý gûÈ @¤d^ Keê[ôùf ùaûfò aògßûi Keû~ûG û
Pú^ _eòaûâ RK jêG^þ iûõ 637 LâúÁû±ùe IWÿgò û bâcY
@aKûg ùe ùKûgk eûRý c¤ bâcY Keò[ôùf I ùijò icdùe
a•ðcû^e M§cûŸð^Kê ùi “ù_û-ùfû-ùcû-ùfû-Kò-fò” aû
_eòck Mòeò ùaûfò ^ûcòZ Keò[ôùf ùaûfò Zûu bûeZ bâcYeê
RYû~ûG û
Pú^ _eòaâûRK jêG^þiûõu _ûfòbûhûùe fòLôZ Gjò
c«aý @ûcKê AZòjûi iò¡ @•ke cjû^ Kú•ðò @ûWÿKê MùahYû
Keòaû _ûAñ @]ôK c^^gúk KeûG û ^ûMûRê^ð u icdùe _âZaò hð
aê¡ Rd«ú ùa÷gûL _ì‰ðcú ùaùk _ûkòZ ùjC[ôaû c]ý _âcûY
còùk û ùZYê Mòeò a^bìcòe ^ûc -ùaø¡ + i´iôe = aûXÿûi´e
(K[ôZ ^ûc) aû _eòckMòeò, M§Mòe. aõUýMòeò aû M§cûŸð^
Navratna Journal 2009 www.navratnanews.com
@¤û_K WKÖe egàòe¬^ cjû«ò
ùaûfò Kêjû~ûAQò û _ûPú^ \lòY ùKûgk eûRýùe (@û]ê^òK
QZògMWÿ I IWÿgò ûe _½òcû•k) ùiûcaõgú eûRûcû^u \ßûeû
_eò·kòZ ùjC[ôaû gâú_êe iÚZò cjûgòaMê¯ ùLû\òZ gòkûùfLûeê
RYû~ûG û ùiùZùaùk ùKûgk eûRý ‘iea_ê e úd’
eûRûcû^u \ßûeû gûiòZ ùjC[ôfû I ùicûù^ ùaø¡]cðe
C_ûiK [ôùf û ùiùZùaùk Cq eûRýùe 100eê C¡ßð ùaø¡
cV Gaõ _âûd 1.000 eê @]ôK ùaø¡ bòlêK [ôaû MùahYûeê
RYû~ûG û _êYò aògòÁ ùaø¡]cð _âPûeK ^ûMûRðê^u GK _âÉe
cV M§cûŸð^ùe ^òcZðò ùjûA[ôaû RYû~ûG û ùZYê ‘gòckê ùò Lûf’
Mê¶ûUò aòkûi_êe I i´f_êe iúcû« (ùiùZùake ùKûgk
eûRý @^ê~ûdú) ùjûA[ôaûeê I M§cûŸð^ _ûjûWÿeê cûZâ
20Kò.cò. \ìeùe @aiÚòZ ùjZê GjòVûùe ùaø¡ gâcYcûù^
@aiÚû^ Keòaû @ûù\ø @i¸a ùjûA ^_ûùe û Cq @^êcû^
@^ê~ûdú Gjû ùiùZùaùk ùaø¡ cVcû^u c¤eê GK cV
ùaûfò MâjY Keû~ûA _ûùe û
_ea•ðú icdùe GKgZ gZû±úùe c¤_âù\ge
aòkûi_êee eûRû, Rcò\ûecûù^ KkPêeò cû^u bdùe
ùKûgke aòbò^Ü _ûjûWÿ _aðZ cû^uùe @ûcôùMû_^ Keê[ôùf
Gaõ gòcêkòùLûf Mê¶ûUò ^òcûðY ùKøgk @ûcôùMû_^ Keòaû
_ûAñ _âKêÁ iÚkú [ôaûe @^êcû^ Keû~ûG û AZòjûi c¤ @ûjêeò
ÆÁ KeûA\òG ù~ ùbûR ^ûcK RùY eûRû M§cûŸð^ _aðZùe
@ûcôùMû_^ Keò[ôùf û M§cûŸð^ ~òaû _ûAñ gòcêkòùLûf _[ jó
GK iêMc Z[û ^òeû_\ _[ [ôfû û _ea•ðú icdùe Gjò
ReûRú‰ð Mê¶ûUò @ûc _½òc IWÿògûe _âcêL iõMâûcú C^aòõg
gZû±úe ùgh icd ù~û¡û aúe iêùe¦â iûG ù~Cñ iò_ûjú
aòù\âûje iìZâ_ûZ Kùf Zûjû ùWaâòMWÿ Vûeê ùNñi G_eòKò
gòcêkòùLûf _~ðý« _eòaýû¯ [ôfû û KûeY i´f_êe (@aòbq)
ùiùZùaùk aúe iêùe¦â iûGu _ûAñ Z[û iò_ûjúcû^ue
PeûbêAñ [ôfû ùZYê gòcêkò ùLûf Mê¶ûUò Zûue ajê Kû~ðýùe
^ò½d @ûiò[ôa û
Gjò Mê¶û c¤ùe ajê Zk _âûiû\, GK aòeûU ù_ûLeú,
aýûdûc gûkû Z[û @^ýû^ý iÚû^ ejò[ôaû @^êcû^ Keû~ûG û
Kò´\«ú Z[û G @•ke ajê _êeYê û aýqòcûù^ Gjò ùLûfe
_âûPú^ZûKê ù^A @ù^K K[û C_iÚû_òZ Keò[û«ò û
_ea•ðú icdùe 1990 ciòjûùe i´f_êe
aògßa\ò ýûkde _âZÜZ•ß aòbûM AZòjûi _âù`ie Wü iû]êPeY
_Šû (a•ðcû^ iõÄéZò aògßaò\ýûkde Kêk_Zò) Gaõ Wü.
Pò•eõR^ cògâ I Zûue 8RY ijù~ûMú QûZâ gòck ê ò ùLûf
page . B 19
 ^aeZÜ R‰ðûf-2009
Mê¶û c¤Kê _âùag _ûAñ ajê gâc Keò[ùô f, Gaõ _ea•ðú icdùe @ûXÿ@ê ûkùe KkûWwe, fûùc^ Wwe, _òfûZò Wwe, _eó Wwe
1985 ciòjûùe @•k cjûaò\ýûkd _\à_eê AZòjûi aòbûM jñêuûeê Wwe, ]ßdû Wwe (_ûjûWÿ) ùgûbû _ûCQò û Gjò gòcêkò
_âù`ie _âbf ê ûf \ûg I _•ûdZ icòZò KùfR, Sûea¡e ùLûf _ûjûWÿ _ûLùe Sûea§, \êWÿêKò \û\e, K_ûUú, ieMêf,
còkòZ ijù~ûMùe 50`êU _~ðý« ~òaû _ûAñ ilc ùjûA[ôùf iì~ðýcYò_êe @û\ò Mâûc ejòQò û @û\òaûiú R^RûZòcû^u c¤ùe
û Mê¶ûe _âùag _[ùe ùRù^ùeUe @ûùfûK \ßûeû @ûC @]ôK aòƒûf, jeòR^, MõW I ijñeû RûZòcûù^ GVûùe ejòQ«ò û Gjò
_[ ~òaû i¸a ùjûA _ûeò^[ôfû ~\ßûeû GK ajê @ûKûõlòZ I _ûjûWÿKê fûMò @Wÿ_Yò Rwf @Qò û ùaùkùaùk GVûùe
@^ûùfûWÿòZ \òMUò ùicòZ @§Kûee @k§ê c¤ùe _Wÿò ejòQò û bûfê Kê ù\LôaûKê còkêQò û _ùWÿûgú QZògMWÿ eûRýe ai^û
bûeZúd _âZZÜ •ß aòMûMe ijù~ûM còkùò f Gjûe L^^ Kû~ðý ~òaûKê Gjò _ûjûWÿ _ûgßðùe eûÉû ejòQò û gòcêkòùLûf _ûLùe
KeûMùf bòZee MêXÿ ejiý _\ûKê @ûiò _ûe«û û aûÉaùe GK ^kKì_, ~mcŠ_ ejòQò û ùLûf @ûWÿKê ~òaû _ûAñ aòÉéZ
@ûùc C_^úZ jê@ù« ù~ Mê¶ûUòò KûjóKò ùLûkû ~ûA[ôfû û _ûjûWÿ,GK ùMûgûkû ^òcûðY, Reû ^òaûi iÚû_^ Gaõ bqcû^u
KûkKâùc Gjò _âûPú^ Kú•ðòUò GK bMÜÉê_ùe _eòYZ ejòaû _ûAñ Méj ^òcûðY ùjûA _ûeòùf GVûKê ajê _~ðýUK
ùjaûKê aiòfûYò û @ûV`êU CyZû I 12`êU PCWÿû aògòÁ @ûiò_ûeù« û Rkù~ûMûY, aò\êýZþ @ûùfûK aýaiÚû gòcêkò ùLûf
Mêµûe \ßûe ù\gUò iùZ ù~_eò GK @iêee aòeûU cêjñ _eò Mê¶ûe _âZÜZû•ßòK L^^ I iùaðlY @û\ò ùjûA_ûeòùf aeMWÿ
ù\Lû~ûG û gq _ûjûWÿe _[e LŠMêWÿòK @ûaWÿû LûaWÿû eì_ Ròfäûe Sûea§ aäK GK _~ðýU^ iÚkúe cû^ýZû _ûA_ûe«û
Zûe \û« i\ég cù^jêG û Mê¶ûe i¹êLùe _âûd 30`êU û eûRý I ùK¦â ieKûeu iõÄéZò Z[û _~ðýU^ cªYûkd G
Cye GK aògûk _[e _WÿòejòQò û Gjò _[eKê ùaû]jêG \òMùe aòjòZ Kû~ðýû^êÂû^ ù^ùf GK @aùjkòZ Z[û ]ßõi_âûd
\ßûe ù\ge KaûU _eò aýajûe Keû~ûC[ôfû û Mê¶û c¤Kê _âûPú^ Kú•òðe iêelû ùjûA _ûe«û û
40`êU aò^û \ßò]ûùe ~ûA ùjC[ôaû ùaùk iõKú•ð _[ IWÿ@ò û aòbûM, _•ûdZ icòZò KùfR,
bòZeKê auûUuû ùjûA[ôaûeê aò^û @ûùfûKùe ~òaû i¸a_e
Sûea§, Rò: aeMWÿ
jêG^ûjó û iµâZò _eòZýq Mê¶û c¤ùe ajê a^ý~«ê aûi
Keê[ôaû ùjZê bòZeKê ~òaûKê ùKjò ^òeû_\ cYê ^ûjû«ò û
aòhûq i_ðð, bûfê, aòfê@û, @û\ò @\ýûa]ô Zû’ c¤ùe fêPò
ejê[ôaû ù\LôaûKê còkêQò û
ùfûKu cêLeê gêYòaûKê còùk ù~ ùijò Mê¶ûùe
MWÿ`f ê Se @•ke RùY i^ýûiú aiaûi Keê[ùô f I Zûc¤ùe
iÜû^ Keê[ôùf I aò^û _âZòa§Kùe ejê[ôùf û iõ_âZò ajê iû]ê
i^Ú ùijò iÚû^Kê @ûiò @Ì KòQò Kûk ejò _êYò ù`eò~òaû flý
Keû~ûCQò û Mê¶ûe PZêŸðòMùe gòcêkò MQ [ôaû ùjZê ùaû]jêG
Gjûe ^ûcKeY ‘gòcêkòùLûf’ eLû~ûAQò û @\ýûa]ô ùijò
_ûjûWÿùe gòcêkò, cjêf, fò´, aeùKûkò, Rûcê, KêùeA, gûk,
_ò@ûgûk, ·e, ùKùKU, Kefû @û\ò MQ ejòQò û Kò«ê R^iû]ûeY
@aùjkû I \îZ Rwf KUû ù~ûMêñ _ûjûWÿUò fŠû _ûjûWÿùe
_eòYZ ùjaûKê aiòfûYò û ùKùZahð ùja ùKùZK Ciôûjú ~êaK
I iõMV^ ùiVûùe aél ùeû_Y Keòaû flý Keû~ûAQò û
ùagþ KòQò ahð ùja 2001 ciòjûeê GVûùe _âùZýK
cûN PZêŸgð úùe GK ùckû @^êÂZò ùjCQò û ù~Cñ ùckû icdùe
aòbò^Ü ~m cŠ_cû^ iÚû_^ Keû~ûA gòcêkò ùLûfòG^þ ù\aúu
_ìRû @ûeû]^û Keû~ûCQò û _âZýj ^ûc iõKú•ð^, ~m, _âaP^,
_ûfû, bR^, cjòcû ùckû, bûMaZ, _êeûYPyûð iûwKê ù\ûKû^
aRûe aiò ajê aýqò icûMc ùjCQò û Gjò gòcêkò ùLûfe

Navratna Journal 2009 www.navratnanews.com page . B 20