NDEKLER

NSZ

BLM I

TEMEL EXCEL BLGLER........................................... Excel'in Temel le le!i...................................................... Excel'in K"!"lm#$%n&# G'(e)ilece* l*ele!.......................+ Bi! K#,%) -l")"!#l%m........................................................ Excel'&e Temel K"ll#n%m /$"lle!i...................................... 1l%)%!m# 2........................................................................... 1l%)%!m# 3...........................................................................

5 5

. 0 22 23

BLM II

EXCEL S1451L1RINI BMLENDRME.................. 1l%)%!m# 6..........................................................................

26 25

BLM III

5-NKS4-NL1R............................................................. K"ll#n%lm#,# 7#(%! 58n*$i,8nl#!...................................... -)8m#)i* D8l&"!m#........................................................... 1l%)%!m# 9.......................................................................... 1l%)%!m# 5..........................................................................

2+ 2+ 20 32 32

BLM I:

7CRELERDE -;ER1S4-N......................................... 7<c!ele!i T8=l"c# 7#!e*e) E))i!me...................................

33 33

7<c!ele!in >e!i?ini T8=l"c# Silme.................................... S%!# e,# S<)"nl#!% Silme................................................... S#)%!@ S<)"n e,# 7<c!e E*leme........................................ 7<c!ele!e N8) E*leme......................................................... K8=,#l# e 4#=%)%!............................................................ 1l%)%!m# +...........................................................................

33 33 36 36 39 35

BLM :

EXCEL'DE 1DRESLER................................................... G'!eli e M")l#* 1&!e$le! ................................................. -)8m#$,8n# 4#!&%mc% -l#l%m........................................... 7<c!ele!i 1&l#n&%!m#........................................................ K#!m# 1&!e$le!.................................................................. 1l%)%!m# ...........................................................................

3. 3. 6A 66 69 65

BLM :I

EXCEL'DE M1NTIKS1L BLEMLER........................... B#$i) B#!)l% 58n*$i,8n........................................................ Bi!Ci!i >in&e B#!)l% 58n*$i,8nl#!...................................... :e@ :e,#@ De?il................................................................... 60 1l%)%!m# D..........................................................................

6. 6. 60

93

BLM :II

M1NTIKS1L 5-NKS4-NL1R1 B1ELI BLER........ C-/NTI5........................................................................... S/MI5................................................................................

99 99 95

1l%)%!m# 0..........................................................................

9+

BLM :III

T1R7LER :E S11TLER............................................... S#,F#l#!# T#!iG Gi!me....................................................... HB"I<nH ile ilemle!........................................................... HD1TEH ile ilemle!............................................................ T#!iGe D#,#n#n 7e$#=l#m#l#!.......................................... 5A 1l%)%!m# 2A.........................................................................

9. 9D 90 5A

52

BLM IX

M1L BLEMLER............................................................. IRR le K#!#!%................................................................ 1l%)%!m# 22.........................................................................

53 59 55

BLM X

LSTEJ :ER 4NETM................................................. Li$)ele!................................................................................. 58!m.................................................................................... -)8m#)i* 5il)!eK1")8Fil)e!L................................................. S%!#l#m#.............................................................................. 1!# T8=l#m......................................................................... (e) T#Cl8........................................................................... S8n">...................................................................................

5+ 5+ 5. 5. 50 50 50 50

BLM XI

1LIBTIRM1L1RIN CE:1;L1RI................................... 1l%)%!m# 2...........................................................................

+A +A

1l%)%!m# 3........................................................................... 1l%)%!m# 6.......................................................................... 1l%)%!m# 9........................................................................... 1l%)%!m# 5........................................................................... 1l%)%!m# +........................................................................... 1l%)%!m# ........................................................................... 1l%)%!m# D........................................................................... 1l%)%!m# 0........................................................................... 1l%)%!m# 2A......................................................................... 1l%)%!m# 22.........................................................................

+A +A +A +2 +2 +3 +3 +3 +6 +6

NSZ

Herkes, HTML sayfalar yazp, Web siteleri kurmuyor; i dnyas hala defter tutmak zorunda! akat !elen talepleri in"eledi#imizde, okuyu"ularmzn ihtiya"nn $%"el&i '#renmek kadar, hatta ondan daha fazla oranda, $%"el ile belirli ileri yapmak, belirli (erileri )'zmlemek, 'zetle

$%"el&i !nlk yaamn !erektirdi#i i sorunlarna uy!ulamak alannda topland#n !'rdk* Tabii, iiniz defter tutmak (e (eri analizi yapmak de#il de Web sayfas yapmaksa (e bu kitap)#n size !'re olmad#n dnyorsanz, hemen bir dzeltmede bulunalm+ $%"el ile harika Web listeleri (e tablolar yapabilir (e ,nternet&te ziyaret)ilerinizden talep etti#iniz (erilerin size sistemli, $%"el ile ilenmeye hazr ekilde ulamasn sa#layabilirsiniz* -ani iiniz sade"e Web ise dahi $%"el&in size suna"a# hizmetler (ar*

$%"el, Mi"rosoft .ffi"e ailesinin en )ok ama)l yesidir dersek, durumu abartm olmayz* $%"el&in Mi"rosoft firmasnn en )ok satlan pro!ram oldu#unu dnrseniz, durumu hi) de abartmad#m !'rrsnz* /ok pahal (e hem '#renme hem de kullanma sre"i epey emek isteyen st dzey bir istatistik pro!ram paketinin yapabile"e#ini $%"el yapabilir* $%"el ile birbirinden !zel istatistik tr !rafikler oluturabilirsiniz (e bunlar resim tr 0!rafik0 olarak istedi#iniz yerde kullanabilirsiniz* $%"el, size bir dizi rakamdan bir anlam )kartmakta yardm" olur; bu rakamlar size HTML tablosu olarak bile (erir; size Web sayfas yaparken tablo hazrlamaktan kurtarr* $%"el, bu taksit dzeyi ile ne zaman yeni bir bil!isayara ka(uabile"e#inizi bile hesaplar0

1ir arkadamla bil!isayar ma#azasnda dolarken, elini banka hesab denkletirmek (e )ek defterinin toplamasn )kartmasn yapmakta kullann pro!ramlardan birinin kutusuna do#ru uzatt#n !'rdm* . pro!ram ne yapa"a#n sordum* 1u arkadan, hem e(inde hem de iyerinde bil!isayarnda M2 .ffi"e (e bu arada $%"el&in kurulu oldu#unu biliyordum* . pro!ramn yapa"a# her eyi, stelik daha esnek (e daha stn bir ekilde neden $%"el&le yapmad#n sordum* 1ana, 01iliyorum, ama $%"el&i kullanmak )ok zor diyorlar!0 dedi*

1u kitap)k $%"el&i belirli sorunlar )'zmekte nasl kullana"a#n !'stererek, $%"el&in ne kadar kolay (e ne kadar kullanl oldu#unu anlatyor*

1ir 'nemli nokta, ksa bir sre sonra Mi"rosoft&un $%"el&in de par)as oldu#u M2 .ffi"e 34&yi !n"elletiren M2 .ffi"e 5666&i piyasaya sre"ek olmas* 1u kitap)# hazrlarken, ta(siyelerimizin (e 'nerdi#imiz )'zm yollarnn 5666 paketindeki $%"el&e aykr olmamasna 'zen !'sterdik* akat bizim snad#mz M2 .ffi"e 5666 paketi, 1eta yani snama srm oldu#u i)in, piyasaya )ka"ak nihai $%"el&e ilikin ta(siyelerde bulunmak erken olurdu* -ine de $%"el&in beta srm ile son ekli arasnda esasa ilikin fazla bir fark olmaya"a# dnlrse, bu kitap)ktaki ta(siye (e 'nerilerin 5666&de de ilememesi i)in fazla bir sebep olamaz diyebiliriz*

1ir pro!ram kullanmay '#renmek, ne zaman, nerede, han!i '#eyi tklaya"a#nz, ya da kla(yede filan"a tua basa"a#nz bilmekten ibaret de#ildir* $(et, tklamak (e tularn yeri, zaman (e nasl yapla"a#, pro!ramn ilemesi (e arzu etti#iniz ii yapmas i)in arttr* akat bir pro!ram bildi#imizi s'yleyebilmek i)in, o pro!ramla ne !ibi iler yaplabile"e#ini (e belirli bir ii yapmak i)in nasl bir mantk sras izlemek !erekti#ini bilmek !erekir* 1aka bir deyile, tklamalarn (e tularn arkasnda yatan ka(ramlar bilmek zorundayz* 1enim 78 dnyasnda en )ok iime yarayan pro!ramlar, daima ka(ramlarn tand#m (e iyi"e '#rendi#im pro!ramlar oldu* 1u pro!ramlarla belirli bir ii nasl yapa"a#m bilmesem bile, bir iki denemede )kartmam daima mmkn olur; )nk pro!ramn temelde nasl )alt#n biliyorum* 9olaysyla, bu kitap)kta tklamalar (e tulamalar kadar, $%"el&in mantksal (e ka(ramsal yapsna da !irmeye )ala"a#z*

:imdi kollar s(ayalm (e balayalm $%"el ile problem )'zmeye*

BLM I

TEMEL EXCEL BLGLER

Dan Bricklin adl bir renci, 1979 ylnda Harvard niversitesi nde !" !daresi #aster ya$t srada, %er%alde derste can &'k skld i&in 'lacak( ' srada 'k)llarda yay*n 'larak *ir+eye ba"la+" 'lan ,$$le -- bil*isayar i&in bir $r'*ra+ ya.+ay d/"/n+/"( B) $r'*ra+n b/t/n i"levi, kendisine verilecek 'lan raka+ di.isini al$, di.inin altndaki k)t)da yer alacak 0'r+/le *re %esa$ ya$+ak 'lacak+"(

!" idaresi rencileri sk sk "yle s'r)lar &.erler1 2), ") *irdileri k)llanarak "yle bir +al /retsek, s'nra ") ve ") +asra0lar ya$arak b)n) $a.arlasak, b) +aldan ne kadar sat+aly. ki, k3r edeli+4

B) kadar sata+a. da, ") kadar satarsak, k3r et+ek i&in %an*i *irdi +asra0larn ne kadar a.altabiliri.4 6saca, !" !daresi de+ek, 78er((( ise47 s'r)s)na d'r) ceva$ ara+ak de+ektir( Dan Bricklin in $r'*ra+, b) t/r s'r)larn cevabn ararken, sk sk dei"en t'$la+alar, &ar$+alar de0alarca ya$+aktan k)rt)l+ay saly'rd)( 9isible :alc)lat'r ;<r/n/n Hesa$ #akinesi= veya ksaca 9isi:alc denen b) $r'*ra+ ' kadar t)tt) ki, sadece Dan Bricklin deil bir&'k arkada" ve 'nlarn k)rd)) >'t)s 0ir+as da .en*in 'ld)lar(

Dan Bricklin, *elecein ,$$le bil*isayarlarna ait 'laca inancndayd, b) sebe$le 9isi:alc n ?: s/r/+/n/ ya$+ay d/"/n+edi bile( 1953 te, Bricklin in 9isi:'r$ 0ir+asndan ayrlan #itc% 6a$'r )n k)rd)) >'t)s 0ir+as ?: ler i&in 1@2@3 $r'*ra+n /rettiinde adeta ka$"@ka$" satld(

Dan Bricklin, ?: nin *eleceini *re+edi ise, #itc% 6a$'r da Aind'Bs )n *eleceini *re+edi( DCD $r'*ra+ 'lan 1@2@3 nin #icr's'0t )n &kartt #)lti$lan, 8Ecel adyla Aind'Bs a ve #acint's% a *e&tii %alde, >'t)s, DCD d/nyasnn %aki+i 1@2@3 /n Aind'Bs s/r/+/n/ &kart+akta *e& kald(

B)*/n 8Ecel in en */&l/ raki$leri >'t)s 1@2@3 ve F)attr' ?r' $r'*ra+lardr( Her /&/n/n aralarnda i"lev bak+ndan ne+li 0arklar 'l+akla birlikte, k)llan+lar birbirine &'k ben.e+ektedir( B) sebe$le birini &'k iyi ren+ek ve k)llan+ak, dierlerini ren+eyi de k'layla"tr+aktadr(

EXCEL'N TEMEL BLE:LER

8Ecel, en kaba %atlaryla ve en te+el tan+yla bir de0ter t)t+a $r'*ra+dr( <./n/./n n/ne 'rta'k)lda ticaret bil*isi derslerinde *rd//n/. t/rden bir *elir@*ider de0teri *etirinG dikine s/t)nlar ve yatay satrlar 'lan bir de0ter( !"te byle bir de0teri 8Ecel ile t)tabilirsini.( Hrnein beni+ banka de0teri+ 'lan 8Ecel d'syasnda birinci s/t)nda 7!"le+in tari%i7, ikinci s/t)nda

7!"le+in t/r/7, drd/nc/ s/t)nda 7yatan $ara +iktar7, be"inci s/t)nda 7&ekilen $ara +iktar7 yer aly'r( 8Ecel 't'+atik 'larak, say0ann en altnda ' anda eli+de ka& $ara kaldn syl/y'r(

8Ecel, b) y/.den, yeni bir d'sya a&t .a+an, b)na De0ter ;A'rkb''k= adn veriy'r( Her yeni de0ter *ibi 8Ecel in ekrandaki de0teri de b'" say0alar ;D%eet= i&eriy'r( 8Ecel si.e sadece /& adet b'" say0a veriy'r( Di., eer %esa$ de0terini.de da%a &'k say0a 'ls)n istiy'rsan., istediini. kadar say0a ekleyebilirsini.(

B/t/n bil*isayar )y*)la+a $r'*ra+lar *ibi, 8Ecel de ilk */nden beri %er yeni s/r/+le birlikte da%a &'k i" ya$ar %ale *eliy'r( D'laysyla b)*/n artk 8Ecel in birincil i"levi kayt t)t+aktr dersek, $r'*ra+n k)llan+ yerinin sadece ticari de0ter ve bilan&' 'l+adn belirt+i" 'l)r).( 8Ecel, kayt de0terini.e raka+lar *ir+ekte, b) raka+lar k)llanarak yandaki s/t)nlarn i&inde yer al+as *ereken deerleri belirle+ekte ve s/t)n s'n)nda, ' s/t)nda yer alan deerleri belirle+ekte ve s/t)n s'n)nda, ' s/t)nda yer alan deerleri k)llanarak ar.) ettiini. bir i"le+i ya$+akta ;t'$la+a *ibi= si.e says. k'laylk salayacaktr(

8Ecel in .a+anla ka.and bir dier en ne+li i"lev, raka+ t/r/ndeki kaytlarn., istatistik *ra0ikleri 'larak si.e s)n+asdr( 8Ecel, kayt de0terini.deki raka+lar ve b) raka+larn b)l)nd)) s/t)nlara ve sralara ve sralara verdiini. ba"lklar alarak, b)nlar, ;eldeki raka+lara )y*)n

1I

'larak= si.in se&eceini. bir istatistik *ra0ii 'larak bi&i+lendirir( !"te yandaki tabl'n)n *ra0ik 'larak s)n)l)")1

8Ecel, de+e *ra0ik $r'*ra+larna ta" &kartrcasna, istatistik *ra0iklerini.i 0arkl *rsel etkilerle s)n+an.a da i+kan salar( B) arada 8Ecel in &i.+e, b'ya+a, "ekil 'l)"t)r+a, ya.lara "ekil ver+e 0'nksiy'nlarn bir araya *etiren resi+ bl/+/, k/&/k i"ler i&in *ra0ik $r'*ra+larna ba"v)r+ay *ereksi. klan becerilere sa%i$ b)l)n)y'r( 8er b) *ra0ikteki &)b)klar *./n/.e */.el *r/n+edi ise, *ra0ii t/+/yle yenileyebilirsini., .e+in renklerini, &)b)klarn ebadn ve *ra0iin t/+/yle k'n)+)n) dei"tirebilir, /& b'y)tl) ;3D= etkiler verebilirsini.1

8Ecel in +ari0etleri b)n)nla kalsa bile yeterli saylabilecek 'ld)) %alde, 8Ecel, veri yneti+i bak+ndan da k)llancya &'k yararl %i.+etler s)nar( Diyeli+ ki, ret+ensini. ve sn0ta ya$tn. snavlar s/rekli 'rtala+ann altnda kalan rencilerini.in bir listesini *r+ek istiy'rs)n).( 8Ecel e, b/t/n rencilerin n'tlarnn 'rtala+asn al+asn ve b)n)n altnda kalan rencileri bir liste %aline *etir+esini syleyebilirsini.( Ja da sat"a s)nd))n). +allarn belirli bir tari%ten nce aln+" 'lanlarn se&+ek isteyebilirsini.( 8Ecel, tabl'n).daki 7,l+ tari%i7 deerlerini vereceini. deerle kar"la"tr$, altnda veya /st/nde 'lanlar se&ecektir(

EXCEL'N K/R/LM1SIND1 GZETLECEK LKELER

8Ecel i &ar"dan tek ba"na alabileceini. *ibi, #icr's'0t C00ice 97 nin $ar&as 'larak da alabilirsini.( !ster tek, ister C00ice i&inde k)r)n, ;ur $r'*ra+nn 8Ecel e ait bl/+/nde Her ey

11

+addesini se&in( B) sabit diskini.e belki birka& +e*abayt y/k *etirecektir, a+a da%a s'nra ") ara&, b) ara& *erektiinde skntya d/"+eyeceksini.(

2) anda &al"tn. 8Ecel in byle .en*in bir "ekilde k)r)l)$ k)r)l+adn snayabilirsini.( 8Ecel i a&n, Tools <=ra)lar> +en/s/n/ tklayn( 8n altta, 09ata =nalysis***0 <?eri =nalizi> +addesini *r/y'r +)s)n).4

8er b) satr y'ksa, b/y/k bir i%ti+alle 8Ecel, sabit disk alan sar0 bak+ndan bira. ci+rice bir yakla"+la k)r)l+)" 'labilir( Jine Tools +en/s/nden 0=dd@,ns***0 <eklenebilir unsurlar> +addesini se&inG sabit diskini.e k)r)l+)" ek )ns)rlarn listesini *receksini.( 8n a.ndan 8Ecel in rendiini. s/re i&in b) )ns)rlarn %e$sini etkin %ale *etirinG yani =dd@,ns k)t)s)ndaki )ns)rlarn %e$sinin n/ne bir i"aret k'y)n ve .; d/+esine tklayn(

Dabit disk alann. kstl ise da%a s'nra neye i%tiyacn. 'ld))n) neye 'l+adn da%a iyi bilir d)r)+a *eldiini.de, yine b) y'lla, *ereksi. ek )ns)rlar kaldrabilirsini.(

=dd@,ns k)t)s)nda 9ana =nalysis se&enei y'ksa, i"ini. bira. ).ayacak de+ektir( Bir yerlerden #D C00ice veya 8Ecel in 'riKinal :D@LC# )n) b)larak, 2etup <;ur> $r'*ra+n yeniden &al"trnG b) ke. :)st'+ se&eneini i"aretleyerek, =naliz =ra)lar 7aketini <=nalysis Toolpak> k)rd)r)n(

;ur $r'*ra+nda si.in i&in %a.rlan+" b/t/n rneklerin k)r)l+asn salayn( B) rnekler &') .a+an *er&ekten iyi birer rnek 'larak k)llanlabilir( Hrnek d'syalar %a.rlayan 8Ecel )stalar, %an*i s'r)n) nasl &.+/"lerG s)n)"lar naslG renkler nasl se&il+i"G ra$'rlar nasl d/.enlen+i"4 Hrnekleri incelerken b) t/r s'r)larn ceva$larn ara+ak, ki+i .a+an s'n derece retici 'labilir(

12

BR K14IT -L/BT/R1LIM

2i+di 8Ecel i a&al+ ve kendi+i.e bir de0ter ya$al+( B) de0tere ba. basit bil*iler *irerek, 8Ecel in te+el k)llan+ )s)llerini *.den *e&ir+i" 'lal+(

Diyeli+ ki b/r' +al.e+eleri satan bir +aa.a+. var( B/y/k bir 0ir+a bi.den +asa, k'lt)k ve d'sya d'lab al+ak istiy'r( bir 0iyat listesi 0aksla+a+. istedi( He+en 8Ecel i a&al+, kar"+.a /& b'" say0as 'lan bir de0ter *elecektir( 8Ecel, b) de0tere B''k1 adn verecektir( Bi. 9osya < ile> +en/s/nden 2a(e =s < arkl ;aydet> +addesini se&erek, de0teri+i.e 7Dene+eI1(Els7 adn vereli+(

Bir ticari de0terde s/t)nlar 'l)r, satrlar 'l)r( 8Ecel in s/t)nlar ,, B, :((( diye %ar0lerle, satrlar l, 2, 3((( diye raka+larla adlandrlrlar( De0teri+i.in kayt %aneleri ;satrlarla s/t)nlarn 'l)"t)rd)) %/creler= ait 'ld)klar s/t)n ve satrn adyla anlrlar1 ,1, B2, 87 *ibi(

Bir de0terin kayt %anelerine ;%/crelere= ne ya.l1 6eli+eler, raka+lar veya bir %esabn s'n)&lar( ,yn "ekilde 8Ecel de %/crelere keli+e, raka+ veya 0'r+/l k'y+a+.a i+k3n verir( H/creleri b'" brakabilirsini.( 8Ecel, %/crelerdeki ya.larla da &'k i"i ya$abilir( ,+a 8Ecel in asl +ari0eti, raka+lar ve b)nlar k)llanarak )y*)la+asn istediini. 0'r+/llerle il*ilidir(

13

2i+di yeni de0teri d'ld)r+aya ba"layal+( !lke 'larak, ilerde */.el, cicili@bicili ra$'rlar elde edebil+ek i&in, &') ki"i, ilk s/t)n) ve satr b'" brakr( B), 8Ecel ncesi $r'*ra+larda i" e$eyce ilerledikten s'nra, tabl'n).)n 'r*ani.asy'n) a&sndan karar dei"tirdiini.de yeni s/t)n ve satr *er+enin i+kans.l veya .'rl))ndan kal+a bir *elenektir( 8Ecel de i"in %an*i a"a+asnda 'l)rsan. 'l)n, istediini. yere istediini. kadar satr, s/t)n ve %/cre *irebilirsini.( ;8Ecel in %er bir de0ter say0as, 65,536 satr ve 255 s/t)ndan 'l)")r( 8kleyebileceini. say0a says da bil*isayarn.n %a0.as ile snrldr( ,+a b/t/n b) saylar .aten n'r+al "artlar altnda )la"labilecek snrlarn &'k tesinde 'ld)) i&in, ksaca istediini. anda istediini. yere s/t)n ve satr *irebilirsini., de+ek yeterlidir(= 6)t)lara, keli+e raka+ veya 0'r+/l ya.+ak i&in ' k)t)y) tklay$, d'r)ca i&ine ya.abilirsini.( ;B) +/+k/n 'l+)y'rsa, Tools +en/s/nde .ptions +addesini se&i$, $dit sek+esine *iderek 0$dit dire"tly in "ell0 se&eneinin n/ne bir &ar$ i"areti k'y)n(= Bir k)t)y) se&tiini.de, tabl'n)n %e+en /st/nde Asim ;utusu <Bame 1o%> ad verilen yerde se&tiini. k)t)n)n adn *receksini.( B) k)t)n)n yannda ormula 1ar < orml /ubu#u> denen yerde, se&tiini. k)t)n)n i&erii belirir( B'" bir %/cre se&tiini.de tabiatyla b) yer de b'" 'l)r( !sterseni., b) yeri tklay$, istediini. ya.y veya 0'r+/l/ b)raya da *irebilirsini.( B) ynte+in de k)llanl" 'ld)) anlar *elecektir( H/creden %/creye sa#@sol ok t)"laryla veya Tab t)")na basarak *idebilirsini.( $nter t)") da tabl' i&inde %areket arac 'larak k)llanlabilir( 8nter a basnca 'dak n'ktas ilk d'l) ;i&ine bir deer ya.l+"= %/creye atlar( !&inde $nter&a bastn. %/creden s'nra d'l) %/cre y'ksa, bir alttaki %/creye *idersini.( 2i+di b) bil*ilerle, ba"layal+ 0iyat tekli0i+i.i 'l)"t)r+aya(E

B2 ye, ;yani B s/t)n)nda 2 nci satra= 0iyat listesi y'llayaca+. 0ir+ann adn ve b) kaydn ne 'ld))n) a&klayan bir ba"lk *iriy'r).( D'nra, srasyla B5, D5, M5 ve H5 k)t)larna, ' s/t)nlarn ba"lklarn ya.y'r).( B7, B5 ve B9 a +allar+.n cinsini, B12, B14 ve B16 ya N'$la+, 6D9 ve

14

<enel N'$la+ etiketlerini *iriy'r).( B)nlar birer satr aralkl ya.d+. dikkatini.i &ek+i" 'l+al( B)n), da%a s'nra ra$'r)+).)n */.el *r/n+esi i&in ya$y'r).(

2i+di D7, D5 ve D9 a +iktarlar ve M7, M5 ve M9 a %er bir +aln biri+ 0iyatn ya.dktan s'nra, bir dakika d)r)$, tabl'ya baky'r).( H7, H5 ve H9 da ne 'l+al ki, 8Ecel +iktarla biri+ 0iyatn &ar$$, elde edecei raka+ b)raya ya.sn4 8vet, d'r) bildini.1 B)rada 0'r+/l 'l+al( Jani, 8Ecel e, biri+ 0iyat ile +iktar &ar$+asn syle+eliyi.1 D7EM7OH7((( *ibi( 2) 0arkla ki, deerin ya.laca %/crenin adn ya.+a+.a *erek y'k, &/nk/ .aten ' %/crenin i&indeyi.G 8Ecel &ar$ i"areti 'larak yld. karakterini ;P= k)llanrG ve E"it i"areti nce ya.lr( Jani =D7*F7 *ibi( 8Ecel bir k)t)ya *irdiini. deerlerin 0'r+/l 'l)$ 'l+adn, *irdiini. deerin n/nde E"it i"areti 'l)$ 'l+adna bakarak anlar( 8"it i"aretini *r/rse, de+ek ki, *irdiini. "eyler k)t)ya d'r)ca ya.l+ayacak, 0akat *erei ya$lacak diye d/"/n/r( 8"it i"aretinin n/nde b'"l)k b)l)n+a.( Bir 0'r+/l/n n/nde b'"l)k 'l)rsa, 8Ecel b)n) 0'r+/l diye deil, +etin diye al*lar( M'r+/l/ ya.$, a"a satra *e&tiini.de, 0'r+/l kayb'lacak, yerini 0'r+/l/n s'n)c) 'lan deer alacaktr( J)kardaki ekran res+inde 'ld)) *ibi 0'r+/llerin s'n)&larn deil de kendisini *r+ek i&in Tools +en/s/nden .ptions +addesini se&in, a&lacak k)t)da WindoCs .ptions <7en"ere se)enekleri> bl/+/nde ormulas k)t)s)n)n n/ne &ar$ i"areti k'y)n( Ben b)rada 0'r+/lleri

*sterebil+ek i&in b)n) )y*)lad+G 0akat n'r+al 'larak 0'r+/l b)l)nan %/crelerde 0'r+/l/ deil s'n)c) *r+ek *erekir( D/rekli %ata veren bir tabl'da %ata ararken, ba.en 0'r+/lleri 0'r+/l 'larak *r+ek isteyebilirsini.( C .a+an b) y'la ba"v)racaksn.( Bi.i+ tabl'n)n bit+i" "ekli1 D'lda *r/lebilir( ?eki kat kale+le ve +inik bir %esa$ +akinesiyle $ekala ya$abilecei+i. bir "eyi +ily'nl)k bir bil*isayar ve bil*isayar kadar $a%al bir $r'*ra+ k)llanarak becer+i" b)l)n)y'r).Q D'r)( ,+a 8Ecel k)llan+a+.n .evki b) n'ktada ba"ly'r( Crtan. tabl'ya baky'r ve 3I +ilyar 5II k/s)r

15

+ily'n liralk bir 0iyat tekli0ini y/ksek b)l)y'r( B/y/k %'ldin*i elden ka&r+ak iste+e.sini.( C %alde %an*i biri+in 0iyatn ne kadar ksabilirsini.4 Dandalyeleri, rnein, 24 +ily'na deil de 19 +ily'na verseni. t'$la+ ne 'l)r4 M5 k)t)s)n) 19 +ily'na indirdii+de bakn t'$la+lar nasl 't'+atik 'larak d/.eltiliy'r(

B) listenin /& kale+ +aldan deil de 133 kale+ +aldan 'l)"t))n) d/"/n/nQ Di.in kat kale+ ve %esa$ +akinesi ynte+i %er %alde %ayatn .'rl)klarna katkda b)l)n+aktan ba"ka bir i"e yara+a.d deil +i4

8Ecel i k)llan+a+.n sebebini tek bir "eye indir*eyebilirsek, b/y/k bir i%ti+alle, 7%esa$lar 't'+atik ya$+ak7 diyebiliri.(

EXCEL'DE TEMEL K/LL1NIM /S/LLER

6at kale+ yerine 8Ecel k)llan+aya karar verdii+i.e *re, $r'*ra+n seyr/se0er i"leriyle bira. da%a yakndan tan"abiliri.( 8kranda y'l)+).) b)l+ak ve 8Ecel e derdi+i.i anlatabil+ek i&in 'n)n dilinden anla+a+. *erekir(

H/crelere bir "ey ya.arken %ata ya$arsan., 1a"kspa"e <Ma"intosh&ta 9elete> t)") ile s'n ya.dn. silebilirsini.( $s" <$s"ape> t)") ise ya.dn. %er "eyi sil+eni.i salar( D'ld)r)l+)" bir %/crenin i&eriini t/+den te+i.le+ek i&in de %/creyi se&ili %ale *etirdikten ;yani /.erine bir kere tkladktan= s'nra, 9el t)")na bas+ak yeter( D'n ya$t+. i"i, ya$l+a+" %ale *etir+ek i&in $dit

16

+en/s/nden DB9. +addesini se&ebilir veya ekranda si+*e +en/lerden *eriye kvrk 'k) tklayabilirsini.( 8lini.i klavyeden kaldr+ak iste+iy'rsan., ayn i"i 8trl t)")n) t)tarak ve ayn anda R t)")na basarak ya$abilirsini.( ;8trlSJ ayn i"i tekrar ettirir(=

8Ecel in +ate+atik i"le+leri i&in k)lland i"aretler dier b/t/n Aind'Bs $r'*ra+lar ile ayndr1

Toplama kartma Blme arpma Yzde ss alma

+ / * % !

Bir saynn eksi deerde 'ld))n) *ster+ek i&in n/ne eksi i"areti k'yacan. .a+an raka+ ve n/ndeki i"areti $arante. i&ine al+an. *erekir( Hrnein ;@3= *ibi( J'ksa 8Ecel b)radaki eksi i"aretini &kart+a i"le+i i&in k'+)t sayabilir( J/.de i"le+i i&in k'+)t 'larak k)llanlan y/.de i"areti, N/rk&eTde 'ld)) *ibi saynn n/ne deil ardna k'n)r1 U 4 *ibi( B) 8Ecel e i"aretin n/ndeki raka+ lII e bld/r/r( Bir de 8Ecel +ate+atik i"le+leri %an*i srayla ya$tn bil+e+i. *erekir( Diyeli+ ki, 6 ile 5 i t'$la+ak s'nra &kan s'n)c) 15 ile &ar$+ak istiy'rs)n).( #antken b)n) 76S5E157 diye d/"/n/rs/n/.( B) i"le+in s'n)c) 252 dir( Makat 8Ecel e k'+)t) byle yani 76S5P157 'larak verirseni., s'n)& 15I &kacaktr( #ily'nl)k bil*isayar ve $r'*ra+ i&in 'ld)k&a ba"arl bir +ate+atik i"le+iQ Makat kaba%at 8Ecel de deil, bi.de(

17

8Ecel in arit+etik i"le+lerde bir ncelik sras vardr( B) sray 8Ecel in klav).)ndan aynen aktaral+ ve aynen reneli+1

1@ Hnce $arante.lerin i&ini %allet 2@ 9arsa saylar eksi ya$ 3@ J/.deleri b)l 4@ sleri al 5@ Var$+alar ve bl+eleri ya$ 6@ N'$la+alar ve &kar+alar y'k 7@ 9erilen k'+)tlar ayn srada ya$l+ak .'r)nda ise s'ldan saa d'r) *it(

2i+di b) 0'r+/l ya.al+ ve b)na *re, 8Ecel in nasl &al"acan belirleyeli+(

="#+$$%&+&'*(#/%#-&

B)rada 8Ecel, nce $arante.lerin i&ini %alledecek ve 0'r+/l/ ") "ekle *etirecektir(

Birinci ad+da 1 !kinci ad+da 1

="#+$)#*(#'/%#-& ="#+)##/%#-&

D'nra, eksi ya$lacak, y/.desi b)l)nacak veya /ss/ alnacak say, 'l+adna *re, drd/nc/ ad+a *e&ecek ve &ar$+alarla bl+eleri ya$acaktr(

="#+(&-&

15

D'nra sra t'$la+alara ve &kar+alara *elecektir( B)rada %e+ t'$la+a %e+ de &kart+a 'ld))na *re, 6 nc k)ral *erei, i"le+ s'ldan saa d'r) ya$lacak, yani nce 4I ile 15 t'$lanacak, 'rtaya &kacak saydan 5 &kartlacaktr(

=&#

B) n'ktada, 0a.la k)ral ren+ekten yana 'l+ayan bir ki"i 'larak beni+ 8Ecel le &al"rken )y*)lad+ en sala+c y'l, "/$%ede 'ld))+ %er .a+an, %er "eyi $arante. i&ine al+ak ve i"i "ansa brak+a+aktr( Belki arada bir, %atta sk sk l/.)+s). $arante. ya.d+ 'l)r a+a, s'n)&ta 8Ecel in %esa$lar beni+ istedii+ *ibi ya$+asn da sala+" 'l)r)+(

M'r+/llerde *er&ek saylar yerine &') .a+an %/cre adlarn k)llanr.( H/creler, %atrlayacaksn., b)l)nd)klar s/t)n)n ve satrn adlar birle"tirilerek 'l)"t)r)lan isi+lerle bilinirler( 87 ve M7 *ibi( B) iki %/crenin k'n)klarn bir arit+etik i"le+de k)llanaca+. .a+an, 8Ecel e %/crelerin adlarn ve arit+etik k'+)tlar veriri.G 8Ecel, %/crelerin ' andaki deerini tabl'dan 'k)r ve %esab b) verileri k)llanarak ya$ar( D'laysyla 8Ecel e *=E7*F7* 0'r+/l/n/ verdii+i.de, 87 adl k)t)ya ya.d+. ;veya 8Ecel in ba"ka bir %esa$ s'n)c) b)larak ' k)t)ya ya.d= deer 5 ve M7 adl k)t)ya ya.d+. ;veya 8Ecel in ba"ka bir %esa$ s'n)c) b)larak ' k)t)ya ya.d= deer 1I ise, 0'r+/l/n s'n)c) 5I 'lacaktr( Nabii 0'r+/llerde istedii+i. kadar %/cre adresi verebilecei+i.i ve %/cre adreslerinin de $arante. i&lerine *irebileceini syle+eye *erek bile y'k(

B/t/n b) i"le+ler ya$lr ve tabl'lar d'ld)r)l)rken, ekranda *rd//n/. %er "ey, ' anda 8Ecel tara0ndan bil*isayarn %a0.asnda ;L,#= t)t)l+aktadr( Biliy'rs)n)., bil*isayarlarn %a0.alar da

19

%er t/rl/ siste+ &k+esinde, elektrik kesintisinde ya da k)llanc 'larak bi.i+ ya$abilecei+i. %er%an*i bir %atal i"le+de k'laylkla y'k 'l)rQ !nce ince ya.dn. 0'r+/ller ve titi.likle d'ld)rd))n). %/creler ka"la *. arasnda y'k 'l+asn istiy'rsan., ' anda a&k 'lan de0teri sabit diskini.e kaydettir+ek si.in s'r)+l)l))n).dadr( ile <9osya> +en/s)nden 2a(e <;aydet>

+addesini se&erek, /.erinde &al"tn. de0tere bir isi+ verir( B) isi+, Aind'Bs )n n'r+al d'sya adlandr+a k)rallarna bal 'l+ak .'r)ndadr, yani i&inde * + , - . + = / / 0 1 2 karakterleri b)l)na+a.( Bir de0terin 8Ecel tara0ndan Day0a 1 ;D%eet 1=, Day0a 2 ;D%eet 2=((( diye adlandrlan say0alarna da ekranda b) keli+elerin /.erini iki kere tklayarak istediini. is+i verebilirsini.(

.erinde &al"tn. de0ter say0asn istediini. anda basabilirsini.( B)n) ya

ile +en/s/nden

7rint k'+)t) se&erek, ya da resi+li +en/ &)b))ndan ya.c si+*esini tklayarak ya$abilirsini.( Da%a s'nra 8Ecel de 0iyakal ra$'rlar %a.rla+a )s)llerinden de s. edecei.(

1LIBTIRM1 2

2) 8Ecel say0asna bakn, ve a"adaki s'r)lar b) tabl'ya *re 8Ecel e ba"v)r+adan ceva$la+aya &al"n1

(- =B"+(# %- =3"/B"

2I

)- =3"/D" "- =D(%/D" &- =$$4(%*B(#'/4(#'/B5 5- =D6+45

1LIBTIRM1 3

2i+di &al"trn 8Ecel i a&lacak b'" say0a /.erinde ") i"le+leri ya$n1

Da ve s'l 'k t)"larna basarak ekran /.erinde *e.inin( ,yn i"i +')se ile ya$n( D4 e 7,d7 keli+esini, D6 ya adn., D7 e 7,li7 ve D5 e 9eli ya.n( B)nlar bi.i+ b/r' +al.e+eleri d/kkan+.n sat" ele+anlar( 84 e 7#aa"7 M4 e 7Dat"lar7, <4 e 76'+isy'n)7 ve 14 e 7N'$la+7 keli+elerini ya.n( 6endini.e 25I, ,li ye 2II ve 9eliye l5I +ily'n +aa" bi&in ve b)nlar ait 'ld)klar %/crelere ya.n( ?ers'neli+i.in aylk sat" +iktarlar "yle1 Di. 1 +ilyar 23I +ily'n 4II

21

bin, ,li 2 +ilyar 46I +ily'n, 9eli ise 3 +ilyar 4II +ily'n lira( ;#aa"lar a. 'l)nca ele+anlar da%a &'k &al"y'r *alibaQ=

2i+di sat" ele+anlar+.a ya$tklar sat"tan y/.de 6 k'+isy'n veriy'r).( B) d)r)+da1

1@ <6, W7 ve <5 e ya.acan. 0'r+/l ne 'l+aldr4

2@ B/t/n sat" ele+anlar+.a verdii+i. t'$la+ k'+isy'n <11 de yer aly'r( B) %/crenin i&eriini %esa$lattr+ak i&in ka& t/rl/ 0'r+/l *irebilirsini.4

3@ -6, -7 ve -5 %/crelerinde %er bir ele+ann +aa" ve k'+isy'n)n)n t'$la+ 'lacak( B) %/crelere *ireceini. 0'r+/ller nasl 'l+aldr4

4@ -11 de b/t/n ele+anlarn +aa"lar ve k'+isy'nlarn t'$la+lar yer aly'r( B) %/creye ka& t/rl/ 0'r+/l *irebilirsini.4

2i+di ya$tn. tabl'y), sadaki tabl'yla kar"la"trnG

22

BLM II

EXCEL S1451L1RINI BMLENDRME

Mark ettiini. *ibi, 8Ecel in de0ter say0alar "ekilde 0a.la .en *ster+iy'r( Cysa bir bil*inin d'r)l))ndan s'nra s)n)l)")ndaki .en ne+ ta"r( Makat 8Ecel say0alarn. +)tlaka ekranda *sterildii *ibi 'l+ak .'r)nda deil( B) bl/+de de0terleri+i.i ve say0alar+. bi&i+lendir+e )s)llerinden s. edecei. ve 8Ecel say0alarn M'r+ 'larak k)llan+aya &al"aca.(

2i+di, nceki bl/+de, b/r' +al.e+eleri +aa.a+.dan 0iyat tekli0i isteyen B/y/k H'ldin* ,(2( i&in %a.rlad+. de0teri a&al+(

23

2i+di, b) say0ay ya.cya bastracak 'l)rsak kar"+.a "yle bir bel*e &kacaktr1

B) arada, 8Ecel de %er "eyi nasl *r/neceini +erak ederek +)tlaka ya.cda bastr+an.n "art 'l+adn, ile +en/s/nde 7rint 7reCieC <-az" En izleme> +addesini se&erek say0ann baslrsa nasl 'lacan *rebileceini de %atrlatal+(

B) say0ada ne bi.i+ 6/&/k B/r' #al.e+eleri ,(2( +i.in ' kadar )ra"$ %a.rlad+. l'*'s) *r/n/y'r, ne raka+larn ne 'ld)) anla"ly'rG s/t)n ba"lklar belir*in deil( 6sacas, 'rtan. b) kada bakarak, byle +/"teri t)ta+ayacan., %erkesin si.in ya.larn %ala daktil' ile ya.an k/&/k bir "irket sanacan syleyerek itira. ediy'r( Mir+ann 8Ecel ).a+an da si. 'ld))n).a *re, "i+di b) say0ay bira. "ekillendir+eni. *erekiy'r(

2i+di nce, s'l /st k"eye 0ir+a+.n l'*'s)n) k'yal+( 5 c+ ye 3 c+ ebadndaki l'*'+).) k"eye ;veya ba"ka bir yere= yerle"tirebil+ek i&in ,nsert <-erletir> +en/s/nden 7i"ture <Fesim> +addesini, 'n)n i&inden de orm ile*** <9osyadan***> alt@+en/s/n/ se&iy'r). ve arad+. l'*' *ra0ik d'syasn ;si., b) l&/lere )y*)n %er%an*i bir 8#M, A#M, X?8<, ?<Y, B#?, L>8, 8?D, DZM, DLA, <-M, N-M, N<,, ?DN, A?< veya ?:Z t/r/ *ra0ik d'syasn se&ebilirsini.= sabit diskte b)l)y'r).( >'*' *ra0ii, kendi 'riKinal b/y/kl// ile ekrann 'rtasnda ve b/y/k bir i%ti+alle ya.larn /.erinde beliriy'r( B) arada dikkat ederseni., 8Ecel, *ra0iin &evresine seki. k/&/k n'kta k'yacaktr( B) n'ktalardan res+in 'rtasnda 'lanlar 'rans., k"elerde 'lanlar ise 'rantl "ekilde res+i b/y/t/$ k/&/lt+eye yarar( #')se i"areti ile b) n'ktalar t)tarak ;b) n'ktalarda i"aretin 'ka dn/"t//ne dikkat edin= saa s'la, a"a y)kar veya &a$ra.la+a

24

'ynat+ak s)retiyle res+i b/y/t/$, k/&/ltebilirsini.( ;<ra0ik d'syalarnn &') 'riKinal ebadndan b/y/k %ale *etirilirse, y)varlak %atlarn kaybederler, &irkin *r/n/rlerQ=

Jine +')se i"aretini res+in /.erine *etirdiini. .a+an i"aretin drtl/ 'k "eklini aldn *r/y'r +)s)n).4 B), res+in %er%an*i bir yerini tklayarak ve #')seT)n d/+esini brak+adan, res+i tabl'n)n %er%an*i bir yerine s/r/kleyebileceini. anla+na *eliy'r( Bi. de res+i t)t)$, s'l /st k"eye &ekiy'r).( Les+in yannda, D1 e 0ir+a+.n adn ya.y'r).( 2i+dilerde %erkesin bir sl'*an 'ld))na *re, bi. de D2 ye 0ir+a+.n sl'*ann ya.y'r).( D3 e de adresi ya.dk +, 0iyat tekli0 ra$'r)+). bir "eye ben.eyecek de+ektir( Makat %ala bel*e+i. +)%asebe de0teri *r/n/+/nden k)rt)l+)" deil( ?eki, D1 i tklayn 0akat #')seT)n d/+esini brak+adan, i"areti H1 e kadar s/r/kleyin( D1, 81, M1, <1 ve H1 se&il+i" 'ld)( Lesi+li +en/ &)b))nda, Mer!e and 8enter <1irletir (e .rtala> si+*esini tklayn( De&il+i" b/t/n %/creler birle"i$ tek %/cre 'ld)) ve i&inde yer alan 0ir+a+.n ad 'rtaland( B) k)t)lar se&il+i" iken ;ba"ka bir yeri tkladn.sa, D1 i yeniden tklayabilirsini.= i&inde b/y/k bir i%ti+alle =rial ya.an ont <Harf> k)t)s)n)n sandaki se&+e d/+esini ;)c) a"a /&*en= tklayn, a&lan listeden Times Foman veya %'")n).a *iden bir %ar0 t/r/ se&inG s'nra ont k)t)s)n)n yanndaki ont 2ize <Harf 1ykl#> k)t)s)n)n se&+e

d/+esini tklayarak 16 $)nt'y) se&in( Ha.r elini. de+i"ken, %ar0 karakterini belirleyen /& k'+)ttan HBH KB8l&MSi,#G@K8,"L d/+esini de tklayarak, ya.y da%a k'y) %ale *etirin( Mir+a+.n ad *.e *r/n/r bir "ekil ald saylr( ,yn i"le+leri srasyla sl'*an ve adres ya.larna da ya$n( Makat b)nlara 16 $)nt' deil, 5 $)nt' b/y/kl/k verin( B) arada sl'*an italik ya$abilirsini.(

Dra bel*enin ba"ln "ekillendir+eye *eldi( B7 den H7 ye kadar b/t/n %/creleri se&in ve birle"tiri$@'rtalayn( Har0lerin 14 $)nt' ve k'y) ya$abilirsini.( 7#aln cinsi7, 7#iktar7 7Biri+

25

Miyat7 ve 7N'$la+7 keli+elerini tek tek se&erek, 23 ="n)8 ve *8," ya$n( Makat b) s/t)n ba"lklar, ait 'ld)klar s/t)n)n s'l)nda d)r)y'rlarG 'ysa birinci s/t)n d"nda s/t)n ba"lklarnn 'rtala+as *.e da%a */.el *r/n/r( Hrnein D1I ) se&in ve %/cre i&eriklerinin s'la, 'rtaya veya saa bl'kla"+asn salayan +arK si+*elerinden 8enter <.rta> si+*esini tklaynG 7#iktar7 keli+esinin 'rtaya kaydn *receksini.( 2i+di b) satrdaki B1I, :1I, D1I, 81I, M1I, <1I ve H1I k)t)larn se&in ve ta+ /stlerinde #')seT)n sa d/+esini tklayn( ,&lacak +en/den, ormat 8ells <H"releri 1i)imlendir> +addesini se&in( B) si.i d'r)ca se&ili %/crelerin bir&'k .elliini belirtebileceini. k'ntr'l k)t)s)na *t/recektir(

B) k)t)da, bir %/crenin i&eriini, i&indeki deerlerin +arK ayarlar ;saa, s'la, 'rtaya *el+eleri= %ar0i, &er&evesi, i&eriinin .e+in .ellikleri ve t/+ b) .elliklerin dei"tirili$ dei"tirile+e. 'ld))n) belireceini. k'ntr'ller vardr( B) k)t)da 1order </er)e(e> sek+esine *idin ve 1order bl/+/nden alt &er&eveyi, Line </iz!i> bl/+/nde d/. tek &i.*iyi se&in1

V'k */.el( Dra 7#asa7, 7Dandalye7 ve 7D'la$7 keli+elerinde( Bir listenin )ns)rlar ba"l ile ayn %ar0 karakterinde 'l)rsa da%a */.el d)r)r( B) /& keli+eyi de sadece bira. b/y/t/$, rnein 1I $)nt' ya$$, ren*ini de k'y)la"trn(

Makat dikkatini.i &ekiy'r +)1 Nabl'+).da iki t/r raka+ b)l)nd)) %alde, %e$si ayn *r/n/y'r( Jani +iktar belirten 22I, 22I ve 11I raka+lar ile $ara belirten dier raka+lar ayn( Miyatlarn d'lar ise n/nde d'lar i"areti, N/rk >iras ise arkasnda N> i"areti 0ilan 'l+as *erek+iy'r +)4 <erekiy'r da, b)n) 8Ecel e syle+e+i. "art( J'ksa $r'*ra+ kendi ba"na b)n) ya$a+a.( #asann biri+ 0iyatn i&eren M13 / tklaynG s'nra si+*eli +en/lerden $ara biri+i si+*esini se&in1

26

Bil*isayarn.daki Aind'Bs N/rk&e ise N/rkiye l&/leri *e&erli 'lacak "ekilde k)r)l+)"sa, b) si+*eyi tkladn.da, raka+larn. N> 'larak ya.lacaktr( B) sadece raka+n s'n)na N> i"areti si+*elerinde raka+larn 'ndalk bl/+/ vir*/lle, y/.ler, binler ve dier basa+aklar ise n'kta ile ayrlrlar( Cysa ,n*l'@Daks'n /lkelerinde, rnein D'lar cinsinden bir raka+ ya.arken, b)n)n tersi 'l)r( Aind'Bs site+ini. N/rk&e, 0akat ya.+ak istediini. raka+ d'lar ise, raka+n b)l)nd)) %/creyi sa@tklaynG a&lan +en/den ormat 8ells +addesini se&inG a&lacak k)t)da Bumber <2ay> sek+esinde 8urren"y <7ara 1irimi> +addesini tklayn( ,&lacak k)t)da, ka& basa+akl 'ndalk %anesi, %an*i cins $ara biri+i ve eski saylarn nasl ya.l+asn istediini belirleyin( 8Ecel, i&inde y/.de %esab b)l)nan 0'r+/llerini.in s'n)c)n) y/.de 'larak belirtir( Cysa bi.i+ %esa$lar+.da ;Hrnein, 6D9 %esabn ya$trd+. H22 de raka+n $ara biri+i 'larak ya.l+as *erekir(

2i+di bira. da 0iyaka i"leri ya$al+1 B131H13 bl*esini ;8Ecel in diliyle Fan!e ini, 8Ecel i N/rk&ele"tirenlerin diliyle $rim ini= yani B13 den H13 e kadar 'lan b/t/n k)t)lar se&in ve sa tklayarak ormat 8ells e *idin( 7atterns sek+esinde en a&k *riyi se&in( B) se&tiini. %/crelerin

.e+ininin y/.de 1I *ri 'l+asn salayacaktr( Nabii renkli ya.cn. varsa, a&k bir +avi de &'k )y*)n d)r)r( D'nra ayn "eyi B151H15, B171H17, B2I1H2I, B221H22 ve B241H24 bl*elerine ya$n( ;Ben bl*e dedii+ .a+an si. Fan!e veya $rim anla+akta ser betsini.Q=

B) d/.elt+eleri ya$tn.da, 'rtaya 'rtan. +e+n)n eden bir bel*e &k+" 'l+alG

B) bl/+/ ka$atrken, 8Ecel *ibi ana i"levi bel*e tan.i+i ve say0a tasar+ 'l+ayan bir $r'*ra+a bile b)nca bi&i+lendir+e i+kan k'n)l+)" 'l+asnn %ik+etine dikkatini.i &ek+ek isteri+( [n)t+a+ak *erekir ki, 7Rar0 +a.r)0) tayin eder(7 Jani, bir bel*enin i&eriine dikkati &ek+ek istiy'rsan.,

27

s)n)l)")n) itici 'l+aktan k)rtarn( B)rada 8Ecel in say0a tasar+ i+kanlarn sadece tan+" 'ld)k( Da%a ya$lacak &'k "ey var( Dene+ekten k'rk+ayn(

1LIBTIRM1 6

2i+di %e+ +ate+atik bil*ini.e %e+ de yeni edindiini. 8Ecel ile say0a tasar+ becerini.e dayanarak, 'rtaya "yle bir Dvi. Hesa$ #akinesi &kartn( !l*ili yerlere *irdiini. dvi.ler N/rk >iras na, N/rk >iras, ar.) ettiini. dvi.e &evrilsin1

B) al"tr+a i&in birka& i$)c)1 ;ur %anesi b) i"le+i ya$tn. */nk/ k)rlar *irebilirsini.( ,BD D'lar ve ,l+an #ark yerine, istediini. $ara biri+leri yerine in&i +etreye, santi*rat dereceyi Ma%ren%eit dereceye, ya da ne bileyi+, desi+al saylar .naltlk <Heksade"imal> saylara &evirebilirsini.( ,+a Dvi. Hesa$ #akinesi ya$acaksan., &./+/n/./ sna+ak i&in bil*i ve 0'r+/lleri ") %/crelere *irin1

D'lar N> ye &evirdiini. bl/+de ,l" 6)r) raka+1 M9 6)llancnn *irecei D'lar +iktar raka+1 M12 D'larn N> ye &evril+e 0'r+/l/1 M15 N>Tni D'lara &evirdiini. bl/+de Dat" 6)r) raka+1 -19 6)llancnn *irecei N> +iktar raka+1 -12 N> nin D'lara &evril+e 0'r+/l/1 -15 D#T N> na &evirdiini. bl/+de ,l" 6)r) raka+1 M2I

25

6)llancnn *irecei D# +iktar raka+1 M22 D# n N> ye &evril+e 0'r+/l/1 M24 N> n D# a &evirdiini. bl/+de Dat" 6)r) raka+1 -2I 6)llancnn *irecei N> +iktar raka+1 -22 N>Tnin D# a &evril+e 0'r+/l/1 -24

BLM III

5-NKS4-NL1R

2) ana kadar 8Ecel in 't'+atik 'larak ya$abilecei veya t'$l) k'+)tlar %alinde syledii+i.de anlayabilecei "eyleri, ya elle ya$tk, ya da s'r)n)+).) tek tek k'+)tlar vererek &.d/k( 2)n) *r+/" 'ld)k ki, 8Ecel, iki b'y)tl) ;s'ldan saa ve y)kardan a"aya= bir tabl' /.erinde, tabl'n)n %/crelerindeki deerleri k)llanarak, verecei+i. 0'r+/le *re yeni deerler b)labilir( !"in .evkli ve k)llancya k'laylk salayan tara0, %/crelerdeki bil*iler dei"tii .a+an, b) %/crelerdeki bil*ileri k)llanan 0'r+/llerin s'n)&lar da 't'+atik 'larak */ncelle"tiril+esi( Makat 8Ecel, %ayat da%a da k'layla"tr+ak i&in si.e %a.r ba. 0'nksiy'nlar s)nar ve si.i bir&'k %esa$ 0'r+/l/n/ tek tek ver+ekten k)rtarr(

K/LL1NILM141 71ZIR 5-NKS4-NL1R

Be" +a%alleli il&eni.de t/$ *a. bayii 'ld))n).) varsayal+( Jln ilk alt aynda +a%allelere *re sat" raka+lar 8Ecel e *irdini.( 2i+di t'$la+lar alacaksn.( He+ +a%alleler itibariyle %e+ de aylar itibariyle, 11 t'$la+a i"le+i i&in 8Ecel e e+ir vereceksini.(

29

Hrnek 'larak, ,ynal kavak #a%allesi sat" raka+larn t'$la+as i&in, 8Ecel e -9 %/cresine ") 0'r+/l/ ya.aca.1

=37+D7+E7+F7+87+97

2i+di b)n), %/cre adreslerini dei"tirerek 11 kere ya$aca.( 8%, baya bir i"Q Hesa$ ya$+aktan t/$ *a. sat+aya 0a.la .a+an kal+ayacakQ Diyeli+ ki, i"ini. bir il&enin be" +a%allesi ve alt aylk sat" raka+lar ili deil de, b/t/n N/rkiye deki bayilerini.in s'n 5 yllk 7,ylk Dat" Dk/+lerinin N'$la+n7 al+ak( ,lt raka+ i&in 11 t'$la+a 0'r+/l/n/ ya.+ak *./n/./ k'rk)tt))na *re, %er%alde byle bir i"le+e %i& yakla"+ayacaksn. de+ektir(

6'rk+aya *erek y'k1 8Ecel, si.e k)llanl+aya %a.r bir&'k 0'nksiy'n veriy'r( M'nksiy'n, 8Ecel in dilinde t'$l) 0'r+/l de+ektir( M'nksiy'n k'+)tlar !n*ili.ce keli+elerin ksaltl+"ndan ibarettir( ;8er %ala bil+iy'rsan., i"te si.e $atr'na &k$, 7Beni+ alt aylna >'ndra ya *idi$ !n*ili.ce ren+e+ *erekiy'rQ7 de+ek i&in ta+ 0rsatQ=

2i+di, 8Ecel in k)llanl+aya %a.r 0'nksiy'nlarndan biri 'lan 2DM <2ummation, toplama kelimesinin ksaltlm> si.e b) alt raka+ t'$la+ayverecektir1

=:;<$37,97'

<rd/n/. +/ ne kadar k'lay( 2i+di ayn 0'nksiy'n), dier %/creler i&in ya.al+( Hrnein, D/t aac #a%allesi nin t'$la+ %anesi 'lan -1I %/cresine1

3I

=:;<$3(#,9(#' ya.acaksn.( D/t)n t'$la+alar i&in yine ayn 0'nksiy'n) k)llanacaksn., 0akat t'$lanacak bl*enin ;Fan!e in veya $rim in= %/cre adresleri 0arkl 'lacak( Ccak ay i&in b/t/n +a%allelerin t'$la+n ya.acan. :15 e ") 0'nksiy'n) k'yacaksn.1

=:;<$37,3()'

2i+di ba" bayiinin i"inin ne kadar k'lay 'ld))n) *r/y'rs)n). deil +i4 !ster be" raka+, ister 5I5 raka+Q 8er : s/t)n)nda be" +a%alle deil de 5I5 +a%alle 'lsayd, 0'r+/l "yle 'lacakt1

=:;<$37,3&#&'

8Ecel in %a.r 0'nksiy'nlarnn says y/.leri b)l)y'r( #ali, +ate+atik ve tri*'n'+etri, istatistik, +/%endislik ve veritabanna dayanan %esa$lar *ibi &'k k)llanlanlarnn yan sra, +etin ve d'sya i"le+leri, +antksal se&+e 0'r+/lleri *ibi #icr's'0t )n 9is)al Basic $r'*ra+la+a i"i i&in k)llanabileceini. 0'nksiy'nlar var(

Hrnein :C[YN 0'nksiy'n), vereceini. %/cre bl*esinde raka+ 'lan ka& deer b)l)nd))n) sayar( D.*eli+i, bi.i+ t/$ *a. bayii, 8Ecel say0asnda Ccak ayna ait ka& adet veri b)l)nd))n) bil+ek ve b)n) tabl'n)n bir %/cresine ya.drt+ak isterse, ") 0'nksiy'n) verecektir1

=3=;>T$37,3()'

31

8Ecel de 'na 5 diye kar"lk verecektir( 2i+di tabii yine tabl'n).da sadece be" +a%alle varsa, Ccak ayna ait verilerin ka& adet 'ld))n) say+aya bile i%tiya& 'l+ayabilir( Makat tabl'n).da binlerce +a%alle varsa, b) s'n derece ne+ ta"yabilir( #a%alleler arasnda ba. satrlar b'" brakl+" 'labilirG d'laysyla satr n)+aralarna bakarak karar ver+e.seni.(

:C[YN ile elde ettiini. sayy, t'$la+a blerseni., 'rtala+ay b)l)rs)n).( Makat 8Ecel si.e ,rit+etik Crtala+a ynte+iyle elde ettii 'rtala+ay ,98L,<8 0'nksiy'n)n)n kar"l 'larak syleyecektir(

Ccak ay t/$ *a. sat"lar+.n 'rtala+asn b)l+ak i&in, ") 0'nksiy'n) *irecei.1

= 4?E@48E$37,3()'

B) 0'nksiy'n bi.e, 194 saysn verecektir( Ccak aynda ya$t+. en y/ksek sat" ve en a. sat" srasyla M=G ve M,B 0'nksiy'nlar ile b)l)n)r1

= <4A$37,3()' = <B>$37,3()'

B) iki 0'nksiy'n ise srasyla 421 ve 21 saysn verir(

2i+di b) basit 0'nksiy'nlarda bile dilbil*isi k)ral dikkatini.i &ek+i" 'l+al( Bir 0'nksiy'n)n *erektirdii i"le+in )y*)lanaca eleri <=r!ument> veya bir *r)$ eyi i&ine alan bir bl*esi

32

<Fan!e, $rim> b)l)n)r( Jani 0'nksiy'n)n birden 0a.la tek esi varsa, b)nlar n'ktal vir*/lle ;da%a nceki s/r/+lerde vir*/lle= birbirinden ayrr.( !"te kar+a"k bir 2DM 0'nksiy'n)1

=:;<$3(+)C(%*D('

B) 0'nksiy'n) *r/nce 8Ecel, :1 %/cresindeki sayy +)tlak 3 ile t'$layacak ve b)laca s'n)c) 12 ile D1 %/cresindeki saynn &ar$+n s'n)c) ile t'$layacaktr( :1 deki say 2, D1 de say da 5 ise, b) 0'nksiy'n)n s'n)c) -=%+)+$(%*&'. (#& 'lacaktr(

2i+di bi.i+ t/$ *a. sat"larna dnersek, -15deki raka+ b)l+ak i&in 2DM 0'nksiy'n) nasl ya.l+aldr4 B) n'ktada, yine bl*e <Fan!e, $rim> adresi verecei., 0akat b) ke. da%a nce 'ld)) *ibi, ayn s/t)n veya ayn sra /.erindeki yan yana veya alt alta %/crelerin deil, belirli bir k)t)n)n i&indeki alt alta ve yan yana adresleri tan+layaca.( Jine da%a nce 'ld)) *ibi ba"lan*& n'ktas ile biti" n'ktas adreslerini aralarna iki n'kta /st /ste k'yarak ya.aca., 0akat ba"lan*& adresi k)t)n)n s'l /st k"esini, biti" adresi de k)t)n)n sa alt k"esini belirleyecek1

=:;<$37,9()'

?eki, byle bir tabl' adresi verdii+i. .a+an, %/crelerden birinde raka+ deil de ya. 'l)rsa ne 'lacak4 Nabl'larda ba.en bil*i edinile+ediini *ster+ek a+acyla say yerine kes+e &i.*isi ;@= k)llanld 'l)r( Byle d)r)+larda 8Ecel ' %/creyi 0'nksiy'nla veya basit 0'r+/lle ya$t %esaba kat+a.(

Bl*e adresi, +)tlaka birbirini i.leyen sralar ve s/t)nlar i&er+ek .'r)nda da deildir( Hrnein1

33

=:;<$(%#C3(%CB"CB6,B(7CE%,E5'

"eklindeki bir 0'nksiy'n i0adesi ta+a+en +e"r)d)r( B) d)r)+da 8Ecel, 12I saysyla :12 deki, B4 deki, B5 den B17 ye kadar sralanan 1I %/credeki ve 82 den 86 ya kadar 'lan 5 %/crenin i&indeki b/t/n saylar t'$layacaktr( B) t/r kar+a"k 0'nksiy'nlar ya.arken, n'ktal vir*/lleri ve iki n'kta /st /ste karakterlerini.i dikkatli k)llann( Y'ktal vir*/l ile ayrlan iki adres, sadece iki %/creyi, iki n'kta ile ayrlan iki adres ise ' iki %/cre ve aralarndaki t/+ %/creleri t'$lattrr(

M'nksiy'n ya.arken, %er "eyi illa ya %/creye ya da 0'r+/l &)b))na d'r)dan klavyeden ya.+ak .'r)nda da deilsini.( Bir %/creye 0'nksiy'n ya.acan. .a+an, k)t)y) tklaynG k)t) i"aretli iken, orml /ubu#u ndaki e"ittir i"aretini tklayn( M'nksiy'n diyal'* k)t)s) a&lacaktr1

B) k)t)da 7Y)+ber 17 adl satrn sandaki re0erans ve ar*/+an *ir+e si+*esini ;'rtasnda kr+. 'k 'lan k/&/k si+*e= tkladn.da, diyal'* k)t)s) k/&/lecek ve 8Ecel say0asn ra%at&a *receksini.( 2i+di 0'nksiy'na *ir+ek istediini. %/creleri #')se ile ekranda i"aretleyebilirsini.( D'nra k/&/l+/" 'lan 0'nksiy'n diyal'* k)t)s)n) ;b) ke. tabl'n)n ta+ /.erinde beliren kr+. 'kl) si+*eyi tklayarak= b/y/t/nG se&tiini. %/crelerin 0'nksiy'n)n ar*/+an bl/+/ne ya.ldn *receksini.(

Bir ba"ka k'laylk1 Bir %/creye d'r)dan 0'nksiy'n *irdiini.de $it i"aretini ve 0'nksiy'n)n adn klavyeden ya.dktan s'nra, #')se ile ;s'l d/+esi t)tarak= adresini *ir+ek istediini. %/creleri ba"ndan s'n)na tarayn(

34

2DM 0'nksiy'n) ' kadar ld/resiye k)llanlr ki, 8Ecel 2DM 0'nksiy'n)n) da%a k'lay k)llan+an. salayan ,)t's)+ kestir+esini %i.+etini.e s)n+)"t)r( B) ekrann /st/nde +en/lerin altndaki si+*eli +en/lerde 2i!ma si+*esiyle elde edilir( 2i!ma adyla bilinir ve 2DM 0'nksiy'n)n)n bir&'k ar*/+annn k'layca *iril+esini salar(

Bir kere akll bir kestir+e 'ld)) i&in, i&inde b)l)nd)) %/crenin /st/nde veya s'l)nda raka+ varsa, kendiliinden b) raka+lar t'$la+ay tekli0 edecektir( 2i!ma nn b) nerisini beni+siy'rsan., b/t/n ya$acan. $nter t)")na bas+ak( M'nksiy'n) beeni$ de b) srada 7B)rada i" bittiQ7 diye ba"ka bir %/creyi tklayacak 'l)rsan., akll 2i!ma b) %/creyi de t'$la+aya katarQ B) n'ktada 'nayn. ancak $nter t)")yla verebilirsini.(

Belki ba"ka yerde 0rsat 'l+a., %atrlata+ay.1 M'nksiy'nlar, kendi ar*/+anlar arasnda ba"ka 0'nksiy'nlara da i.in verirler( Jani1

=<4A$:;<$37,3(#'C:;<$D7,D(#'C:;<$E7,E(#''

"eklinde bir 0'nksiy'n si.e /& ayr %/cre *r)b)n)n t'$la+ndan en b/y//n/n %an*isi 'ld))n) verecektir(

M'nksiy'nlarda sk sk ya$lan bir %atadan da s. edeli+( B)n) 8Ecel dilince >%*m#( &'nI< ;"ir"ular referen"e= ada verilir( Bir %/credeki 0'nksiy'n, i"le+in k'n)s) 'larak yine kendisine *nder+e ya$ar( Diyeli+ ki, H2I ye bir D[# 0'nksiy'n) ya.acaksn.( B) 0'nksiy'n)n bl*e adresini yanl"lkla "yle ya.abilirsini.1

35

=:;<$B7,9%#'

8Ecel, t'$la+a i"le+ini ya$arken, H2I deki deeri de 'k)+ak isterG 0akat b) %/crede ' srada i"le+ini ya$t 0'nksiy'n 'ld))n) *r/nce bir %ata 'ld))n) anlar ve si.i ;8Ecel k)r)l)" terci%lerine bal 'larak= ya %ata +esaK ile, ya da 0'nksiy'n)n b)l)nd)) k)t)ya bir +avi n'kta k'yarak )yarr,

-T-M1TK D-LD/RM1

J)karda t/$ *a. "irketinin bl*e bayii 'l+aktan s. et+i" ve bl*eni.deki y/.lerce bayiinin, +a%alle +a%alle dk/+/n/ al+ak .'r)nda 'ld))n).) syle+i"tik( M'nksiy'nlar si.i +a%allelerinin %er birinin kar"sna alt aylk, 12 aylk t'$la+lar %/cre@%/cre ya.+aktan k)rtar+"t(

Makat, 0'nksiy'n ya.arak da 'lsa bl*e bayiinin de i"inin baya .'r 'ld))n) kab)l et+ek .'r)nday.( Diyeli+ ki, elinde 12II +a%alle varsa ve %er +a%alle i&in alt aylk raka+ b)l)n)y'rsa, ta+ 12II kere 0'nksiy'n ya.acak de+ektirQ 8Ecel, sadece il&e bayilerini deil, bl*e bayilerini de d/"/nerek, si.e 't'+atik d'ld)r+a k'layl saly'r(

B)n) k)llan+ak i&in, ilk 2DM 0'nksiy'n)n) si. ya.arsan. ve 8Ecel e tabir yerinde isi 7B)ndan s'nrasn b)na bakarak sen d'ld)rQ7 dersini.(

Nabl'+).) %atrly'rs)n).G ,ynal kavak +a%allesi i&in -9 a 2DM 0'nksiy'n)n) *iriy'r).1

=:;<$37,97'

36

B) srada 0'r+/l/ *irdii+i. %/crenin &evresinde 'l)"an &er&evenin sa alt k"esinde bir n'kta belirdiine dikkat edin( B) n'ktay #')se ile t)t)$, ayn 0'nksiy'n)n sadece bl*e adresi dei"tirilerek *ir+esini istediini. b/t/n %/creleri ka$sayacak "ekilde a"aya &ekiy'r).1

#')se )n d/+esini brakt+.da 8Ecel b) %/crelere ayn 0'nksiy'n), %er birine ait 'l+as *ereken adresleri *irerek, yerle"tiriy'r ve s'n)&larn *steriy'r(

Bl*e bayi ilii de baya k'layla"t, de+ektirQ Makat 14II satrlk bir tabl'y) ba"tan a"a tararken, $ar+an. + y'r)l)y'r4 ?eki, yleyse tara+a yerine ilk 0'nksiy'n) ya.dn. k)t)n)n 7Ct'+atik d'ld)r+a7 n'ktasn #')se ile iki kere tklaynG 8Ecel, a"aya d'r) birbirine biti"ik b/t/n %/crelere ayn 0'nksiy'n) ;ar*/+anlarn ve adreslerini dei"tirerek= 't'+atik 'larak *irecektir(

Bit+ediQ Di. 't'+atik d'ld)r+adan %'"lan+"a ben.iy'rs)n).( Hyleyse bir iki k'laylk da%a *reli+1

B'" bir %/creye 1, altna veya yanna 2 ya.n( !ki %/creyi birlikte taraynG 2 nin sa alt k"esinde 't'+atik d'ld)r+a n'ktas belirsin( 2i+di b) n'ktay t)tarak ;2,1 in sanda ise saa, altnda ise a"a d'r)= dier k'+") %/creleri i&ine alacak "ekilde *eni"letin( H/crelerini. 3, 4, 5, 6 "eklinde ka& %/cre ka$sayacak kadar bir alan i"aretledini.se, ' kadar %/creyi d'ld)racaktr(

?eki, 1 yerine ?a.artesi, 2 yerine Dal ya.n ve ayn i"le+i ya$n( !stediini. kadar %/cre birbirini i.ler "ekilde */n adlar ile d'ld)r)lacaktr( ?a.artesi yerine Ccak, Dal yerine 2)bat ya.nG b) ke. %/crelerini. ay adlaryla d'ld)r)lacaktr(

37

Aind'Bs siste+ini. N/rk&e deilse veya ba"ka bir dildeki Aind'Bs siste+ine N/rk&e destei k'y+a+" iseni., b) 't'+asy'ndan yararlana+a.sn.( Makat 8Ecel Aind'Bs )n).)n varsaylan dili ne ise 'na *re */n ve ay adlarn 't'+atik 'larak *irebilir(

Ct'+atik d'ld)r+a i"le+i, ilk iki deerin arasndaki b'"l)) dier %/crelere de aynen )y*)lar( !lk iki %/crede 2 ve 4 ya.dysan., dier %/crelerini., 6, 5, 1I((( diyeG Ccak ve #art ya.d iseni. #ays, Ne++). , 8yl/l((( diyeG ?a.artesi ve Var"a+ba ya.dysan. :)+a, ?a.ar, Dal diye d'ld)r)lacaktr(

B) kadar k'laylktan s'nra, "i+di al"tr+alar+.a *e&ebiliri.(

1LIBTIRM1 9

Hnce ") 8Ecel say0asna bakn1 D'nra, kat kale+i aln ve si. 8Ecel 'lsaydn., ") 0'nksiy'nlar nasl &.erdini., ya.n1

(- =:;<$4&,D&' %- =3=;>T$4&,D&' )- =4?E@48E$4&,D&' "- =<4A$4&,D&'

35

&- =<B>$4&,D&' 5- =4?E@48E$4),47' 7- =3=;>T$4),47' 6- =:;<$4?E@48E$B&,B(#'C<4A$B&,B(#'C<B>$B&,B(#' 7- =:;<$)*B5CB7,B(#C<4A$3&,37'C%*<B>$B6,E7'

1LIBTIRM1 5

2i+di 8Ecel i &al"trn ve ") tabl'y) 'l)"t)r)n1

Trkiye'de Sektrler tibariyle Enflasyon (1984=100) 12 199& 1998* T)E *!da *iyi% +on,t -obilya Sa#l!k .la$t!r%a E#len/e E#iti% 0okanta12tel "i#er %al 3e 4i5%etler 88.00 92.30 100.70 86.80 82.60 75.50 84.70 86.00 91.40 91.40 75.60 80.40 72.20 82.60 85.40 65.10 94.00 97.20 84.50 87.10 87.10 76.00 85.70 92.50 74.90 82.20 71.80 87.30 93.60 76.00 80.80 80.80 102.50 93.60 98.60 82.10 90.20 85.00 96.30 97.50 100.00 96.30 96.30 96.80 yl!k "e#i$%eler 199' 199(

:eva$larn. snayabil+ek i&in 1995 i B1 e, NM8 ;N/ketici Miyat 8ndeksi= ni ,2 ye *irin ve aralarda b'"l)k brak+ayn( B)na *re, Dektr adlar ,21,12, 1995 raka+lar B21B12, 1996 raka+lar :21:12, 1997 raka+lar D21D12 ve 1995 in ilk satr aylk raka+lar :21812 'larak sralanacaktr(
39

2i+di b) tabl'y) *ir+eyi bitirdikten s'nra, saat t)tarak ") s'r)larn ceva$larn alacak "ekilde 0'nksiy'nlarn. *irin( Hnce s'r)lar 'k)y)nG *ir+eni. *ereken 0'r+/lleri ve b)nlar *ir+ekte )y*)layacan. +et'd) ka0an.da iyice 'l)"t)r)n ve bitirdiini.de saatini.e bakn( D'r) ceva$lar veren 0'nksiy'nlarn t/+/ ;12 0'nksiy'n= t'$la+ 1 ile 2 dakika arasnda *iril+elidir(

1@ N/ketici Miyat 8ndeksi ;NM8= %ari&, b/t/n sektrlerin yllk dei"i+ 'rtala+alar( 2@ N/ketici Miyat 8ndeksi ;NM8= %ari&, b/t/n sektrlerin en y/ksek yllk dei"i+ 'ranlar( 3@ N/ketici Miyat 8ndeksi ;NM8= %ari&, b/t/n sektrlerin en d/"/k yllk dei"i+ 'ranlar(

BLM I:

7CRELERDE -;ER1S4-N

8Ecel de %er t/rl/ i"le+in te+el ta"nn %/cre 'ld))n) biliy'rs)n).( Makat ba"tan beri %/creleri+i., *er&ekten te+el ta" *ibi k'n)ld)klar yerden k$rda+y'rlar( 8Ecel in b/t/n +ari0eti, tabl'n)n %/crelerinde 'labilecek dei"iklikleri %esa$la+alara 't'+atik 'larak yanst+asyd( 8lde ettii+i. yeni b)l*)lar veya bir de0ter say0asn ilk 'l)"t)rd))+). .a+an )n)tt))+). bir s/t)n, eli+i.deki verilere s'nradan eklenen bir yeni satr bi.i sadece ni%ai %esa$la+alar+. deil, 0akat tabl'+).)n k)rl) ")n) da dei"tir+ek .'r)nda brakabilir(

Na%+in edebileceini. *ibi, 8Ecel de %/cre '$erasy'nlar, s'n derece k'lay icra edilir(

4I

7CRELER T-;L/C1 71REKET ETTRME

Bir *r)$ %/creyi say0a /.erinde ba"ka bir yere %areket ettir+ek i&in, %e$sini i&ine alacak "ekilde tarayn, s'nra #')se i+lecini %/crelerini.in &evresinde 'l)"acak &er&evenin kenarlarndan birine *t/r/n ve #')seT)n s'l d/+esi ile t)tarak, &er&eveyi ve i&indeki b/t/n %/creleri istediini. yere *t/r/$, brakn( #erak et+eyin, belirli %/crelerle at0 ya$an 0'r+/ller ve 0'nksiy'nlar 't'+atik 'larak d/.eltilecektir( Makat yine de b/t/n 0'r+/l ve 0'nksiy'nlarn d/.*/n "ekilde aktarldn incele+ekte yarar var( Byle bir t'$l) nakil i"le+inde, *eride bir sraya veya s/t)n) )n)tt))n) 0ark ederseni., %e+en $dit +en/s/nden Dndo y) se&in( [n)tt))n). yeri de i&ine alarak, ta"+a i"ini t/+/yle yeniden ya$n( <eride kalan bir sray veya s/t)n) tek ba"na ta"+aya kalkarsan., 0'r+/l ve 0'nksiy'nlarn kar"+a te%likesi artar(

7CRELERN EREN T-;L/C1 SLME

Cl)"t)rd))n). bir say0ada bir sra veya s/t)na artk i%tiyacn. y'ksa ve i&indekilerle birlikte sil+ek isterseni., b)n)n &e"itli y'llar var( 8n k'lay, sra veya s/t)n) t/+/yle i"aretleyin( #')se i"aretini sa alt k"esindeki n'ktann /.erine *etirdiini.de i"aretin ince bir art i"aretine dnd//n/ *receksini.( #')se )n sa d/+esine basarak, b) n'ktay i"aretli alann en /st kenarna d'r) s/r/kleyin( #')se )n /.erinden *e&tii %/cre *ri renk alacaktr( #')se )n d/+esini nerede brakrsan., 'raya kadar 'lan %/crelerin i&erii t/+/yle silinecektir(

SIR1 :E41 ST/NL1RI SLME

41

N/+/yle 'rtadan kaldr+ak istediini. srann raka+n, s/t)n)n %ar0ini #')se ile bir kere tklayn( Datrn veya s/t)n)n t/+/ se&ilecektir( $dit +en/s/nden 9elete +addesini se&in( Datr veya s/t)n t/+/yle y'k 'lacak, alttaki veya sadaki s/t)n 'n)n yerini alacaktr( Byle bir t'$l) sil+e i"le+inde 8Ecel 0'r+/l ve 0'nksiy'nlar &') .a+an ba"aryla */ncelle"tirir( M'r+/l veya 0'nksiy'nlar silinen satr veya s/t)ndaki bir %/creye at0ta b)l)n)y'rsa, 0'r+/l veya 0'nksiy'n)n yerinde \L8MQ ;Le0erans Hatas= +esaKn *r/rs/n/.( B) ynte+le birden 0a.la satr veya s/t)n) y'k ek+ek i&in, #')se i+lecini, d/+eyi brak+adan, adres raka+lar veya adres %ar0leri /.erinde s/r/kleyin( S1TIR@ ST/N :E41 7CRE EKLEME

V') .a+an 8Ecel tabl'larn.da bir %esa$ i&in veya yeni bir kale+ +al i&in yeni bir satr veya s/t)n 'l)"t)r+ak isteyebilirsini.( Dadece bir satr veya s/t)n ekle+ek istediini. .a+an, i%tiya& 'lan yerde bir %/creyi sa tklayn ve a&lacak +en/den ,nsert <$kle> +addesini se&inG a&lacak k)t)dan yeni bir satr i&in $ntire FoC <Tam 2atr>, yeni bir s/t)n i&in $ntire 8olumn <Tam 2tun= +addesini i"aretleyerek, .; i tklayn1

6i+i .a+an iki %/crenin arasnda bir %/cre ekle+ek isteyebilirsini.( 8Ecel b)n) yandaki %/creleri saa veya a"aya iterek ya$ar( H/cre ekle+ek istediini. yerin s'l)nda veya /st/ndeki %/creyi sa tklayn, a&lacak +en/den ,nsert i se&inG a&lacak k)t)da i"aretli %/creden itibaren b/t/n %/crelerin saa *it+esini istiy'rsan. 02hift "ells ri!ht,0 a"a *it+esini istiy'rsan. 02hift "ells doCn0 +addesini i"aretleyerek C6 i tklayn(

8kle+e i"ini ya$arken ka& satr, s/t)n veya %/cre i"aretlerseni., 8Ecel ' kadar satr, s/t)n veya %/cre ekleyecektir(

42

Dyle+eye bile l/.)+ y'kG 0'r+/l ve 0'nksiy'nlarn.n at0ta b)l)nd)) adresler 't'+atik 'larak */ncelle"tirilecektir(

7CRELERE N-T EKLEME

Bir eki$ ile birlikte /.erinde &al"tn. 8Ecel d'syasnda bir %/credeki bil*iye ili"kin 'larak dier k)llanclara n't ver+ek isteyebilirsini.( Hrnein 'rtak bir ara"tr+a $r'Kesinde, belirli bir *r)$ bil*inin yeniden k'ntr'l edil+esi *erekebilir( 8Ecel, y/kle+i" 'ld))n). s/r/+e bal 'larak ister ya.l, ister s.l/, H"re Botu <8omment> 'l)"t)rabilir(

8Ecel n't ekle+ek istediini. %/creyi sa tklayn ve a&lacak +en/den 0,nsert "omment0 +addesini se&in( 9arsaylan l&/leriyle 8ommentH-orum k)t)s) a&lacaktr( B) k)t)ya ya.+ak istediini. n't) ya.n ve ba"ka bir yeri tklayn( 2i+di b) %/crenin sa /st k"esinde k/&/k bir kr+. /&*en belirecektir( #')se i+lecini byle i"aret b)l)nan bir %/crenin /.erinde birka& saniye t)tarsan., 8Ecel n't) *r/nt/leyecektir( Byle bir %/creyi tekrar sa tklarsan. b) ke. a&lacak +en/de 0$dit "omment0 <-orumu de#itir> ve 09elete "omment0 <-orumu kaldr> +en/lerini de *receksini.(

8Ecel in 0arkl s/r/+lerinde, bir %/creyi sa tkladn. .a+an a&lan +en/de veya bir %/creyi se&erek ,nsert +en/s/n/ tkladn.da +addeler arasnda 0Bote***0 satrn *receksini.( B) +addeyi tkladn.da 08ell Bote0 diyal'* k)t)s) a&lr ve %e+ n't +etnini %e+ de istiy'rsan. bir ses kayd ya$+an. salayan k'ntr'lleri *r/rs/n/.(

43

K-;41L1 :E 41;IBTIR

Aind'Bs 'rta+nda, 7ano <8lipboard> denilen bil*i t)t+a aracndan yararlanarak k'$yala+a, kes+e ve ya$"tr+aya a"ina 'l+alsn.( 8Ecel de ayn arac k)llanarak, %/creleri, i&erikleri ile birlikte bir yerden dierine k'$yalay$, ya$"trabilirsini.( B)n)n i&in kes+ek veya k'$yala+ak istediini. %/creyi sa tklay$, a&lan +en/den ;es veya ;opyala +addelerini se&ebileceini. *ibi, $dit +en/s/nden ;es veya ;opyala +addelerini de se&ebilirsini.( Da%a s'nra %ede0 %/creye *iderek, ya yine sa tklayarak a&lacak +en/den, ya da 8dit +en/s/nden 7aste +addesini se&erek, kestiini. veya k'$yaladn. %/creyi ya$"trabilirsini.(

Dier Aind'Bs )y*)la+a $r'*ra+larndan 0akl 'larak 8Ecel in keserek veya k'$yalayarak ba"ka bir yere ya$"trdn. %/crenin i&erii 0akll kopyalama0 denen ynte+le dei"tirilir, yeni yerine )y*)n %ale *etirilir( B)n) bir ke. deneyeli+(

Bi.i+ t/$ *a.cnn 8Ecel d'syasn a&nG ,15 deki NC?>,# diye ba"layan satrn altnda bir b'"l)k brak$, ,17 ye Crtala+a, ,15 e 8n V'k, ,19 a 8n ,. diye ya.n( Crtala+ann kar"sna Ccak raka+larnn altna ;B17= b) s/t)ndaki raka+larn 'rtala+asn aldracak 0'nksiy'n) *irin( ,yn "ekilde 8n V'k satrnda Ccak raka+larnn altna ;B15= b) s/t)ndaki raka+larn en &')n)G 8n ,. satrna en a.n b)lacak 0'nksiy'n) *irin(

44

D'nra Ccak Crtala+as %/cresini i"aretleyin ve k'$yalayn( 2i+di, Crtala+ann %i.asndaki 2)bat@ N'$la+ %/crelerinin t/+/n/ se&in ve %er%an*i birini sa tklayarak a&lan +en/den 7aste i se&in( Ccak 'rtala+asn tklaynG 0'nksiy'na bakn( Hrnein Yisan 'rtala+asn tklayn, 0'nksiy'na bakn(

M'nksiy'nlarn ar*/+anlar ayn, a+a ar*/+anlarn %ede0 bl*eleri dei"+i" +i4 8Ecel dilinde b)na akll k'$yala+a denilir( 6e"ke b/t/n bil*isayar $r'*ra+lar b) kadar akll 'lsaQ

Makat b) aklllk ki+i .a+an i"ini.e yara+ayabilir( Hyle bir an 'l)r ki, bir 8Ecel say0asna, 0'r+/lleri ile deil sadece s'n)&lar ile yani %a+ verici 'larak aktar+ak isteyebilirsini.( B) d)r)+da kes+e veya k'$yala+adan s'nra, sra ya$"tr+aya *eldiinde 7aste +addesini deil 7aste 2pe"ial <Ezel yaptr> +addesini se&+elisini.(

Bir rnek ya$al+( Bira. nce 'l)"t)rd))n). alt aya ve +a%alle t'$la+larna ait Crtala+a, 8n V'k ve 8n ,. verilerinin b)l)nd)) %/creleri ;B171H19= se&in ve k'$yalayn( D'nra, %er%an*i bir %/creyi sa tklayn, a&lacak +en/den 7aste 2pe"ial& se&in1

,&lacak diyal'* k)t)s)nda 9al)es ;Deerler= +addesine i"aret k'y)n ve C6 i tklayn( 5 s/t)nl) /& sral kaynak verileri, yeni yere aynen k'$yalanacaktr( Nabii b)rada 7aynen7 s'n)& itibariyle d'r)G 0akat 'riKinal 0'nksiy'nlar al+adn. i&in d'r) deil( Dna+ak i&in rnein Yisan s/t)n)n)n 8n V'k %/cresini tklayn( orml &)b))nda da%a nce verdiini. 0'nksiy'n)

*receksini.( 2i+di bira. nce ya$"trdn. raka+lardan Yisan 8n V'k )na denk *elen %/creyi tklaynG orml &)b))nda sadece raka+ *receksini.( B)n)n sebebi, ya$"tr+a srasnda

8Ecel e sadece verileri ya$"tr+asn syle+i" 'l+an.dr( 7aste 2pe"ial k)t)s)n) k)llanarak

45

kestiini. veya k'$yaladn. %/cre veya %/crelerin t/+ i&eriini veya sadece 0'r+/llerini, deerlerini, bi&i+ini, y'r)+larn ya$"trabilirsini.(

1LIBTIRM1 +

Dn0 arkada"n. si.in 8Ecel ile inanl+a. i"ler ya$tn. d)yd) ve si.den ya.llarda ve yaryl snavlarnda ald n'tlar t'$l) %ale *rebilecei ve b) *idi"le yl s'n)nda ka& alabileceini *steren bir listeyi si.e verdi ve si. de ") a"adaki 8Ecel say0asn ya$tn.1

26n/i S!n!f 16n/i Ti/aret 9,k,k, :irketler 9,k,k, ktisat -edeni 9,k,k .l,slararas! li$kiler ra$t!r%a -et odlar! "e3ri% Tari4i 7a5!l! 6 7 9 3 8 6 10 26n/i 7a5!l! 8 7 9 3 8 7 7 7ar!y!l S!na3! 4 7 9 5 10 8 9 16n/i 7a5!l! 8 8 26n/i 7a5!l! 7!l S!na3! 6,5 7,25 9 3,66667 8,5 7 9 son, 82T

8 10

Nabl'n).) 'l)"t)r)rken, k'$yala+a ynte+inden yararlan+ay )n)t+ayn(

1@ D'nra, n'tlara baknca .aten dersleriyle ne kadar il*ili 'ld)) anla"lan arkada"n., *eldi ve 6a+) #aliye dersini )n)tt))n) syledi( Nabl'ya 6 nc srada 6a+) #aliyesini *irin( Y'tlar, srasyla, "yle 'lacak1 5 ve 5(;Birinci yaryl s'n) snavnn n't) %en/. belli deilG ikinci yarylda %en/. snav 'l+a+"larQ=
46

2@ ,radan bira. da%a .a+an *e&ti ve arkada"n. tekrar si.i arad, 6a+) #aliyesi %'casnn +eerse bir /&/nc/ ya.l ya$tn, 0akat kendisinin b) snav ka&rdn, ikinci yarylda da /& ara snav ya$acan rendiini syledi( D s/t)n)n) 73 nc/ ya.l7 n'tlarna ayrn( ;a= Crtala+a %/crelerini d/.elt+ek isterseni. ne ya$+an. *erekir4 ;b= Crtala+a %/crelerini d/.elt+eden, 0akat /&/nc/ snav 'l+ayan derslerde b) snav 'rtala+aya kat+a+ak i&in ne ya$+ak .'r)ndasn.4

3@ !kinci yaryln 'rtalarnda arkada"n. [l)slararas !li"kiler $r'0esr/n/n dei"tiini, yeni %'cann derse deva+ .'r)nl)) *etirdiini ve derse deva+ n't)n)n y/.de 2I sini, snav 'rtala+alarnn /.erine ekleyeceini syledi( ;Y't bylece 1I ) *e&erse, ret+en ' renciye kendi kita$larndan birini ar+aan edecekQ= !kinci yaryla derse deva+ s/t)n) ekleyin ve b) dersin ni%ai n't 'rtala+asn yeni s/t)ndaki saynn y/.de 2I si t'$lanacak "ekilde dei"tirin( ;Y't 1I ) *e&erse aldr+ayn( Da%a s'nra "artl %esa$la+alar ele alaca.(= B) 0'nksiy'n)n). nasl 'l+aldr4 4@ ,ra"tr+a #et'tlar dersinde ikinci yarylda rencilerden bir ara"tr+a ya$+alar ve ara"tr+a ra$'r) ya.+alar istendi( B) )y*)la+ada renciler iki n't alacaklar1 ,ra"tr+a tasar+ ve ara"tr+a ra$'r)( B) iki n't)n 'rtala+as, dersin ni%ai n't)n), derste ya$lacak snavlar ve yaryl snavlar s'n)&lar ile e"it deerde etkileyecek( 7,ra"tr+a Hdevi7 adn vereceini. b) )y*)la+ay ;a= satr ya$arsan. tabl'n).da ne *ibi dei"iklikler ya$+alsn.G b) d)r)+da b) dersin ni%ai n't)n) belirleyen 0'nksiy'n ne 'l+aldr4 ;b= ,ra"tr+a Hdevinin iki esini ayr ayr s/t)n ya$arsan. ne *ibi dei"iklikler ya$+alsn.G b) dersin ni%ai n't)n) belirleyen 0'nksiy'n nasl 'l+aldr4

47

45

BLM :

EXCEL'DE 1DRESLER

2) ana kadar *rd//+/. kadaryla bile, 8Ecel in %esa$la+alarda +)%te"e+ bir adres siste+i k)llandn syleyebiliri.( Ct'+atik d'ld)r+a n'ktalarn &ekerek, yeni %/crelere +evc)t 0'nksiy'nlar adreslerini */ncelle"tirerek alabil+e+i.G k'$yala+a, kes ve ya$"tr ynte+inde adreslerin 't'+atik 'larak */ncelle"tiril+esi ve 0'nksiy'nlarda k)llanl" "ekliyle, %/cre adreslerinin 8Ecel de ne+li bir yer t)tt)) da anla"ly'r(

49

GREL :E M/TL1K 1DRESLER

,kll d'ld)r+a ve akll ya$"tr+ada, rnein <1I daki bir =:;<$8%,87' 0'nksiy'n), H1I a aktarldnda =:;<$9%,97' 'l)veriy'r( B) b/y/k k'layln i"e yara+ad d)r)+lar 'la+a. +4 Clabilir( Hrnein, Crant ;$r'$'rti'n= %esa$larnda, 0'r+/lleri ve 0'nksiy'nlar y)kardan a"a d'r) k'$yalay$, */ncelle"tir+ek i"i+i.e yara+a.(

N/rkiye de bl*eler itibariyle t)ri.+ yatr+ i&in alnan r)%sat saylarna ili"kin ") tabl'y) inceleyin1

1 2 ? 4 & ' ( 8 9 10 11 12 1? 14 1& 1'

; < ;l=elere *re T,ri5% 7at!r!%! >,4satlar! ( ral!k 199') >,4sat @erilen T,ri5% 7at!r!%! <o#rafi ;l=e Marmara Ege Akdeniz Orta Anadol !aradeniz "o# Anadol $%ne&do# Anadol ToAla% Say! 159 530 385 74 67 53 41 1309 2rant!

"

B)rada, 13I9 t'$la+ r)%sattan #ar+ara bl*esine verilenlerin 'rantsn b)l+ak istersek,

159]13I9 "eklinde bir %esa$ ya$+a+. *erekir( ;B)n) y/.de 'larak i0ade et+ek istersek, elde ettii+i. sayy 1II le &ar$ar.(

J/.de %esab b/t/n 'rantlar 1II tabannda standart %ale *etirir( B) anla+da 'rant, $ayn 1 tabannda i0adesi de+ektir(=

5I

2i+di b) tabl'y) si. de 'l)"t)r)n ve B15 e

=:;<$B7,B()'

0'nksiy'n)n), #ar+ara Bl*esi nin t'$la+ i&indeki $ayn verecek 'rant %esab i&in de :7 ye

=B7/B(&

0'r+/l/n/ *irin( Da%a nce rendiini. 't'+atik d'ld)r+a ynte+ine *re, :7 yi se&in ve sa alt k"edeki n'ktay, b/t/n bl*eleri ka$sayacak "ekilde a"a d'r) &ekin ve brakn( 8Ecel
1 2 ? 4 & ' ( 8 9 10 11 12 1? 14 1& 1' ; < ;l=elere *re T,ri5% 7at!r!%! >,4satlar! ( ral!k 199') >,4sat @erilen T,ri5% 7at!r!%! <o#rafi ;l=e Marmara Ege Akdeniz Orta Anadol !aradeniz "o# Anadol $%ne&do# Anadol ToAla% Say! 159 530 385 74 67 53 41 1309 2rant! 0,121467 '"()*0+ '"()*0+ '"()*0+ '"()*0+ '"()*0+ '"()*0+ "

:7 deki 0'r+/l/, i"aretlediini. %/crelere )y*)layacak ve

%e$sine de bir sayy s0ra bl+e %atas ya$t+.a ili"kin +esaK verecektirQ

Yeden4 V/nk/ 't'+atik d'ld)r+a 0'nksiy'n), 7B7]B157 'lan ilk 0'r+/l/+/./ al$, %er bir %/creye, s'l)ndaki verilere )yarlayarak, yerle"tirdi( Hrnein, :5 deki 0'r+/l/+/. 7B5]B167 'ld)( 8Ecel in k'$yala+a veya 't'+atik d'ld)r+a da k)lland 't'+as@y'n, aslnda %/cre adreslerini 'riKinal 0'r+/l/n b)l)nd)) %/creye *re arttr+a veya eksilt+eye dayanr( Ja$+ak istedii+i. i"le+ satra veya s/t)na ba+l bir i"le+ 'lsayd, da%a nce 'ld)) *ibi, 't'+atik d'ld)r+a bi.e b/y/k bir k'laylk salayabilirdi( ,+a b)rada sala+y'r( Hrnein :5 deki 0'r+/l/+/./n,

51

7B5]B157 'l+as *erekiy'r ki, 8*e bl*esinde alnan t)ri.+ yatr+ r)%satlarnn r)%sat t'$la+larna 'rantsn d'r) 'larak b)labileli+(

Makat %e+en 8Ecel in ' kadar da akll 'l+adn d/"/n+eyin( Ba"ta 8Ecel e ilk ya.d+. :7 deki 0'r+/l/n %an*i bl/+/n/n 7*reli7 'ld))n) yani yeni yerlere )yarlan+as *erektiini %an*i bl/+/n/n +)tlak 'ld))n) yani 'ld)) *ibi brakl+as *erektiini syle+i" 'lsaydk, 8Ecel 't'+atik d'ld)r+a i"le+ini d'r) 'larak ya$abilirdi(

B)rada adreslerin 7*reli7 ;veya nisbi= ve +)tlak adresler 'larak ikiye ayrldn syle+i" 'l)y'r).( 2) ana kadar ya.d+. "ekliyle n'r+al adresler, yani rnein :5 bir *reli adrestir( Her%an*i bir 't'+atik i"le+de b) adresin re0erans, yeni %/crelerin adresine *re dei"tirilir( Cysa b) adresi 7^:^57 'larak ya.arsak, yani %e+ s/t)n %e+ de satr adresinin n/ne ^ i"areti k'yarsak, b) adres +)tlak adres %alini alr( Ct'+atik i"le+lerde b) adres dei"tiril+e.G &/nk/ re0erans k'n)s) %/cre, re0eransn ya$ld yere *re dei"ebilir nitelikte deildir( Bi.i+ t'$la+ r)%sat saysn ya.d+. B15 %/cresi *ibi(

2i+di :7 ye dneli+ ve 0'r+/l/+/./n ikinci bl/+/n/ yani B15 i +)tlak, dei"+e. %ale *etireli+( :7 deki 0'r+/l/ ") "ekilde dei"tirin1

=B7/DBD(&

D'nra, a"ada %ata +esaK b)l)nan k)t)larn t/+/n/ "e&in ve 't'+atik d'ld)r+a n'ktasnn #')se i+leyici t)tarak, y)karya kadar *etirerek i&indekileri silin ;B) i"le+i ba"ka ka& t/rl/ ya$abileceini.i de b) arada bir %atrlaynQ=( 2i+di :7 yi i"aretleyerek, 't'+atik d'ld)r+a n'ktas

52

:13 e kadar *etirin( !"te "i+di t'$la+ r)%sat says 1 'l)rsa, %er bir bl*ede verilen r)%sat saysnn 'rantsn b)l+)" 'ld)k( :5 den :13 e kadar %/crelerini.i tek tek k'ntr'l ederseni., B15 e ya$lan re0eransn sabit kaldn, b)na kar"lk %er bl*enin kendi raka+n i&eren %/crenin adresinin )y*)n "ekilde dei"tirildiini *receksini.(

?eki, d'r) raka+lar elde et+eyi ba"ardkG 0akat 'ndalk i"aretinden s'nra alt %aneli saylar 'k)+a ve anla+a a&sndan .'r deil +i4 stelik ") anda /.erinde )ra"t+. %esa$ta, b) raka+larn b) kadar ayrntl 'l+as, bi.e t)ri.+ r)%satlarnn dal+n anla+akta ve *eride kalan yrelere arlk ver+ek /.ere bir $r'*ra+ 'l)"t)r+akta *erekli +i4 B)rada vir*/lden s'nra sadece iki basa+akl bir say 'lsa, belki raka+lar da%a k'lay kavrayabiliri.(

B)n)n i&in 8Ecel e 'ndalk i"aretinden s'nra ka& %aneli say istedii+i.i syle+e+i. *erekir( B)n) da, yeniden bi&i+lendir+ek istedii+i. t/+ %/creleri se&erek;:71:13= ve sa tklayarak a&t+. +en/den 0 ormat "ells***0 +addesini se&erek ya$abiliri.1

Da%a nce de k)lland+. b) diyal'* k)t)s)nda b) ke., kate*'ri %anesinde Bumber <2ay> +addesini se&in, sa tara0ta belirecek k'ntr'llerden 09e"imal pla"es0 <ondalk haneler> k)t)s)nda vir*/lden s'nra ka& basa+ak istiy'rsan., ' sayy b)l)r).( Bi.e, ") anda vir*/lden s'nra iki raka+ yeterli 'ld))na *re, b)radaki sayy 2 ya$aca. ve C6 i tklayaca.( Nabl'+).daki b/t/n 'ndalk bl/+ler iki %aneli %ale *elecektir(

53

Nabl'+).)n yeni "ekline baknca, &') ki"inin 1 tabanl 'rant %esabna 0a.la a"ina 'l+adn d/"/nebiliri.( <enel 'larak 'ranlarn 1I veya 1II /.erinden i0ade edil+esi da%a anla"lr s'n)&lar verir( B/t/n b) )ra"dan s'nra, 'rant s/t)n)+).) y/.de %esabna &evir+eye karar veriy'r).( B) i"le+i &'k )ra"+adan nasl ya$abiliri.4

!"te :51:13 / te+i.leyerek ba"layal+( D'nra :7 deki 0'r+/le 7&ar$ 1II7 i0adesini ekleyeli+( :7 yi se&tiini. .a+an 0'r+/l &)b))nda 0'r+/l/n/./ *receksini.( B) &)b))n i&ini tklayn ve en s'na 7P1II7 ya.n( M'r+/l "yle 'lacak1

=B7/DBD(&*(##

D'nra, b) %/crenin 't'+atik d'ld)r+a n'ktasn, :13 e kadar a"a &ekin( B/t/n raka+larn. y/.deye dn/"+/" 'l+al( Makat bira. nce vir*/lden s'nra iki basa+ak istedii+i. i&in raka+lar iki basa+akl %ale *eldi( Cysa byle bir %esa$ta bi.e bir basa+ak yeter( Nekrar :71:13 e i"aretleyinG se&ilen %/creleri sa tklayn ve a&lacak k)t)dan 7M'r+at cells(((7 +addesini se&in( 9ir*/lden s'nraki 'ndalk basa+ak saysn 1 e d/"/r/n( !"te "i+di 1997 itibaryla verilen t)ri.+ yatr+ r)%satlarnn bl*eler arasnda dal+n anla+l bir "ekilde *rebiliy'r).(

54

1 2 ? 4 & ' ( 8 9 10 11 12 1? 14 1& 1'

; ;l=elere *re T,ri5% 7at!r!%! >,4satlar! ( ral!k 199') >,4sat @erilen T,ri5% 7at!r!%! <o#rafi ;l=e Marmara Ege Akdeniz Orta Anadol !aradeniz "o# Anadol $%ne&do# Anadol ToAla% Say! 159 530 385 74 67 53 41 1309 2rant!

<

"

12,1 40,5 29,4 5,7 5,1 4,0 3,1

-T-M1S4-N1 41RDIMCI -L1LIM

B) istatistik i"i si.e sar+aya ba"lad *alibaQ Hyleyse ") tabl'y) birlikte inceleyeli+1

1980 1 199& 8f,s Say!% Son,Blar! (000 olarak)

B) tabl'ya bakarken, akln.a, acaba N/rkiye nin n/0)s) 21II ylnda veya 25II

7!l 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987

8f,s 44,439 45,540 46,688 47,864 49,070 50,306 51,433 52,561 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 53,715 54,893 56,098 57,326 58,584 59,869 61,183 62,526

ylnda veya 3III ylnda ne 'lacak diye bir s'r) *eliy'r +)4 8e, b'")na de+edik b) istatistik si.i baya sard diye(

55

?eki yleyse, &al"trn 8Ecel i ve tabl'y) *iriverin( ;Biliy'r)+, syle+esi k'layQ= 21II, 25II, 3III ylnda ya da ar.) ettiini. ba"ka bir y/.ylda /lkenin n/0)s) ne 'lacak s'r)s)na ceva$ ararken bi.e nce sala+ bir art" 'ran raka+ *erekiy'r( lke n/0)s) *ibi 'ld)k&a basit dei"kenlerde 15 yllk bir di.i, bi.e %e+en d'r) bir eili+ *sterebilir( Jani b) tabl'ya bakarak, N/rkiye nin a"a y)kar d'r) bir n/0)s art" %.n %esa$layabiliri., ya da da%a d'r) i0adeyle 8Ecel e %esa$lattrabiliri.(

Nabl'n).)n ") "ekli al+" 'l+asna dikkat edinG bylece a"adaki %/cre adresi re0eranslarn )y*)layabilirsini.1

56

1 2 ? 4 & ' ( 8 9 10 11 12 1? 14 1& 1' 1( 18 19 20 21

; < 1980 C 199& 8f,s Say!% Son,Blar! 7!l 1980 1981 1982 198? 1984 198& 198' 198( 1988 1989 1990 1991 1992 199? 1994 199& 8f,s 44439 45540 46688 47864 49070 50306 51433 52561 53715 54893 56098 57326 58584 59869 61183 62526

"

Hnce ya$aca+. i"e karar vereli+1 6)llanabilecei+i. sa@la+ bir n/0)s art" %. 'ran b)labil+ek i&in nce bi.e eli+i.de +evc)t raka+larn bir nceki yla *re art" 'ran *erekiy'r( Da%a s'nra b) 'ranlarn 'rtala+asn %esa$laya@biliri.( ;<er&ek n/0)s art" ta%+inleri, istatis@tikte !%ti+al Hesab ad verilen ynte+le ve E$ '=E$#'e$m' "eklinde bir 0'r+/lle %esa$lanr( Makat b)rada )y*)laya@ca+. ynte+ de &'k yanl" s'n)& ver+e.(= De+ek ki, Bfus s/t)n)n)n yanna bir =rt .ran s/t)n) a&aca.(

?eki1 D3 e Cran ya.n( 195I den nceki ra+ak eli+i.de 'l+adna *re, 'ran %esabna 1951 den itibaren ba"layaca.( 1951 deki Cran %/cresine, 195I den 1951 e dei"i+i b)lacak bir 0'r+/l k'lay+1

=35/3&

B)rada elde edecei+i. saylar 1II tabanyla i0ade et+e+i.e, yani y/.de 'larak belirt+e+i.e %en/. *erek y'k( Makat 'ld)k&a %assas bir %esa$ ya$aca+.a *re, 'ran da%a iyi anla+ak i&in

57

'ndalk basa+an +/+k/n 'ld)) kadar ).)n, rnein drt %aneli 'l+as da%a iyi 'lacaktr( ;Di. ekranda *steril+esi iste+eseni. de 8Ecel kendi %esa$larnda k)llanabildii kadar &'k basa+akl say ile %esa$ ya$ar(=

B) 0'r+/l/ D6 ya k'n)y) ve b) %/crenin 't'+atik d'ld)r+a n'ktasn t)tarak, D2I ye kadar a"a &ekin( H+++G de+ek ki s'n 15 yllk n/0)s art" 'ran y/.de 2 ila 3 arasnda dei"iy'r( ?eki, b) 'ranlarn 'rtala+as nedir4

Hesa$larn.a kar"+ayacak ve tabl'n).)n *r/n/+/n/ b'.+ayacak bir yere, rnein M3 e 7Crtala+a ,rt" Cran7 ya.n, <3 e de b) 'ran b)lacak 0'nksiy'n) *irin( Crtala+a art" 'ran, ad /st/nde, art" 'ranlarnn 'rtala+as 'lacaktr( Jani, D6GD2I nin 'rtala+asn alaca.1

=4?E@48E$D5,D%#'

B) kadar &'k birbirinin ayn raka+n 'rtala+as da ayn 'lacaktrQ Yiteki+, b) 0'r+/l/n s'n)c) y/.de 1I2(3, Cran s/t)n)nda en &'k tekrar eden raka+(

2i+di, Jl s/t)n)+).a 1996 dan diyeli+ ki 3III ylna kadar, yllar *ir+e+i. *erekir( Nabii b)n)n bir y'l), B21 e 1997, B22 ye 1995, B23 e 1999 diye srasyla bin adet yl ya.arsn.Q 8Ecel de b)n)n kestir+e bir y'l) y'k +)4 9ar, tabii( Jl s/t)n)ndaki deerleri de bir 0'r+/l *ibi d/"/n( Diyeli+ ki, D21 e, 7Denin deerin, D2I ye bir eklenerek b)l)ns)nQ7 desek ve s'nra b) %/creyi 't'+atik k'$yalarken i&erdii 0'r+/l/ 't'+atik 'larak */ncelle"tir+iy'r +)4 ?eki yleyse, D21 e aynen ") 0'r+/l/ *irin1

55

=D%#+(

C da ne1 1996,IIII4 Nabii, 8Ecel 'ndalk %anesine bira. nceki tali+atn. )yarnca drt raka+ k'y)y'r( B)n) I a indirin, yl yla ben.eyecektir(

2i+di, b) %/creyi 3III kere k'$yala+aya *eldi sra( Makat ) sylendii kadar .'r bir i" deil( Ct'+atik d'ld)r+a n'ktasn t)t)n ve #')se i"aretini 8Ecel in &er&evesinin altna d'r) &ekin( !ki saniye elini.i 'ynat+adan d)rabilirseni., 645I yln da tabl'n).a yerle"tir+i" 'labilirsini.Q

Jllar *irdik( 2i+di sra *eldi n/0)s s/t)n)n) d'ld)r+ay( 1996 nn kar"sna ya.aca+. n/0)s ta%+inini 8Ecel verecei+i. 0'r+/lle %esa$layacak ve bir b) %/creyi a"a d'r) 't'+atik k'$yalayaca.( B) 0'r+/l, 'rtala+a art" 'rannn, 1996 dan itibaren %er yl i&in reel art" 'ran 'laca varsay+na dayanarak, rnein *(775 FGsG=(77& FGsG*art " ora *

0'r+/l/yle ;ve tabii Devlet ?lanla+a Ne"kilat na %aber ver+e+ek "artyla= b)l)nabilir( C %alde :21 de 0'r+/l/+/. "yle 'lacaktr1

=3%#*D8D)

Bira. s'nra b) %/creyi 't'+atik 'larak dier yllara k'$yalatrken, 8Ecel :2I yi :21, :22, :23((( diye yeni %/creye *re */ncelle"tirirken, <3 / de <4, <5, <6((( ya$+asn diye, 'rtala+a ,rt" H. Cran n ya.d+. <3 /n adresinin +)tlak 'ld))n) belirtiy'r).( B) %/crenin 't'+atik d'ld)r+a n'ktasn t)t)$, yllarn. b'y)nca a"a &ekin( !"te si.e 4III li yllara kadar 't'+atik n/0)s ta%+in tabl's)( Beni+ tabl'+a *re 3III ylnda N/rkiye nin n/0)s), 539,976,653,575,67l,III ya da kabaca 54I katrily'n 'lacak+"Q 2i+di b) %esabn d'r) +) yanl" + 'ld))n) sna+ak i&in,

59

bi.i+ tabl'+).)n 2III yl ta%+inine bakal+1 7I +ily'n I64 bin( Bir de Devlet !statistik 8nstit/s/ n/n raka+na bakal+1 69 +ily'n 694 bin( ,rada yar+ +ily'n 'yn)y'r ki, b) ya$tn. i"le+i D?N ye bildir+e+eni. i&in si.i neden )yard+ da *steriy'rQ

2aka bir tara0a, 3III yl deilse bile diyeli+ ki 2I5I ylndaki n/0)s) d'r) ta%+in et+ek, 'k)l saysndan t)t)n, 0rn saysna kadar %er t/rl/ s'syal, ek'n'+ik ve siyasal $lanla+a i&in ne+lidir( N'$l)+larn %er t/rl/ i%ti+ale kar" %a.rlkl 'l+as *erekir( 2i+di diyeli+ ki si. b) t/r i%ti+allerle il*ili bir s'syal $lanla+a i"i ya$y'rs)n). ve n/0)s art" 'rtala+asnn bira. a.al+as veya bira. art+asnn s'n)&larn bil+ek istiy'rs)n).( Jani <3 de binde 1 lik bir a.al+a 2I5I ylndaki n/0)s) nasl etkileyecektir4 Ja da b) raka+daki binde 2 lik bir art"n si.in $lanlarn.a etkisi ne 'lacaktr4

Byle bir ara"tr+a ya$+ak istiy'rs)n)., a+a *./n/./ k'rk)tan, b/t/n b) 0'r+/lleri+i.e <3 deki deeri +)tlak 'larak k'yd)k1 Jani <3 /n i&eriini dei"tir+ekle, 8Ecel e 3 bin k/s)r %esab yeni ba"tan ya$trabilirsini.( Makat ") andaki d)r)+) itibaryla <3 te dei"iklik ya$a+a.sn., &/nk/ <3 deerini ba"ka bir %esabn s'n)c)ndan aly'r( <3 / tklay$, +evc)t 0'nksiy'n)n yerine ver+ek istediini. yeni art" 'ran deerini ya.n ve tabl'n).) inceleyin(

Diyeli+ ki, <3 / 1,I23I 'larak deil de 1,I2II 'larak ta%+in ediy'rs)n).( 2I5I yl i&in ta%+inini. 'lan 215 +ily'n raka+ da 155 +ily'na d/"ecektir(

Makat byle bir y)kar, bir a"a *idi$ *el+ek .'r 'l+)y'r +)4

6I

8Ecel say0asn a"a y)kar %areket ettirdiini. kaydr+a &)b))n)n y)kar 'k)n)n ve saa s'la %areket ettirdiini. kaydr+a &)b))n)n saa bakan 'k)n)n n/nde ince bir &i.*i *receksini.( B)na 7Day0a bl+e arac7 denir( #')se i+leciyle b)n) &i.*ileri t)tar a"a veya s'la %areket ettirirseni., tabl'n). 'rtadan ikiye bl/necek ve /st tara0 ayr, alt tara0 ayr %areket i+kan ka.anacaktr( 2i+di /st tara0ta <3, alt tara0ta da 2I5I ta%+ini *r/lecek "ekilde say0an. ikiye bl/n( 9e ba"layn <3 de 0arkl deerler vererek, 2I5I ylnda n/0)s ta%+inini.deki dei"iklikleri i.le+eye( Dyledik si.e istatistii sevdini. diyeQ

7CRELER 1DL1NDIRM1

H/crelerin *reli adresini ya.+ak nis$eten k'lay ;<3=, 0akat +)tlak adresleri ya.+ak ba.en .a%+etli 'labilir ;^<^3=( D'nra <3 k'lay aklda kalan bir isi+ deil( B)n)n yerine <3 e 7,rt" 'ran7 *ibi bir isi+ vere+e. +iyi.4 B/t/n at0lar+., ya.aca+. adresleri b) isi+le ya$a+a. +y.4

Nabii ya$abiliri.( B)na 8Ecel dilinde %/creleri adlandr+a denilir( ,dlandr+ak istediini. %/creyi tklayn, orml /ubu#u&n)n s'l)nda Bame 1o% <Asim ;utusu> denilen k)t)da %/crenin n'r+al adresini *receksini.( B) k)t)n)n i&ine %/creye ver+ek istediini. ad ya.n( H/cre adlarnda b'"l)k 'la+a., 255 karakteri *e&e+e., +)tlaka %ar0le ba"la+as *erekir ve arit+etik i"le+ i"aretleri yer ala+a.( Hrnein <3 e *=rtalama 4rt" =ra * deil,

*=rtalamaH4rt"H=ra * adn verebilirsini.(

61

,dlandrdn. %/crelere adlaryla at0ta b)l)nabilirsini.( Hrnein, y)karda :21 e ya.d+. 0'r+/l, *3%#*D8D)* yerine *3%#*=rtalamaH4rt"H=ra * "eklinde ya.labilirdi(

H/creleri bir kere adlandrdn. +, b) isi+ler, 8Ecel tara0ndan bir liste 'larak t)t)l)r ve !si+ 6)t)s) n)n yanndaki se&+e 'k) tklandnda *sterilir( Bir 0'r+/l ve 0'nksiy'n ya.arken, b)radan ya$acan. se&+e d'r)ca 0'r+/l veya 0'nksiy'nda *sterilir( Jani de0alarca ve ).)n ).)n *=rtalamaH4rt "H=ra * ya.+an.a da *erek y'k(

Bir de 8Ecel in adlandrl+" %/crelere ya$lan at0larn +)tlak 'ld))n) varsaydn %atrlatal+( Jani adlandrl+" %/crelerin adresleri 't'+atik d'ld)r+a ve k'$yala+ada dei"tiril+e.(

!sterseni. bir *r)$ %/creyi de t'$l)ca adlandrabilirsini.( Diyeli+ ki, da%a nceki bl/+de ya$t+. snav s'n)&lar say0asnda, birinci ve ikinci yaryl n'tlarn iki ayr *r)$ 'larak adlandrabilirsini.( B)n)n i&in B4189 *r)b)na *Biri IiHYarJl*K M41>9 *r)b)na da

*!ki IiHYarJl* adn vererek, yaryl n't 'ta+alar ve ben.eri %esa$larda d'r)ca b) *r)b) adres *sterebilirsini.( Hrnein, =4?E@48E$B",E7' yerine, =4?E@48E$Biri IiHYar Jl' ya.+an. ka0idir(

8Ecel,

%/cre

ve

adres

*r)b)

isi+lerinde

b/y/k

%ar0@k/&/k

%ar0

0ark

*.et+e.(

*B!@!>3!HY4@BYBL* ile *Miri IiHJar Jl* 8Ecel a&sndan ayn isi+ saylr(

K1RM1 1DRESLER

62

Bir 0'r+/l veya 0'nksiy'nda adresin s/t)n bl/+/n/n +)tlak, satr bl/+/n/n *reli veya tersi 'l+asn istediini. d)r)+lar 'labilir( 2) say0ay inceleyin1

; 1 2 ? 4 & ' ( 8 9 10 11 12 1? FarA!% <et3eli 1 2 ? 4 & ' ( 8 9 10 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

< 2 2 4 6 8 10 12 14 6 18 20

" ? 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30

E 4 4 8 12 16 20 24 28 32 36 40

) & 5 10 15 20 25 30 25 40 45 50

* ' 6 12 18 24 30 36 42 48 54 60

9 ( 7 14 21 28 35 42 49 56 63 70

D 8 8 16 24 32 40 48 56 64 72 80

E 9 9 18 27 36 45 54 63 72 81 90

+ 10 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Bir &ar$+ cetvelinde %/crelerde s/t)n ve satr ba"ndaki saylarn &ar$+ s'n)&lar yer alr( 8Ecel dilinde sylersek, rnein B3 /n deeri, , s/t)n)nda 3 nc/ satrdaki %/crenin deeri ile B s/t)n)nda 2 nci %/crenin deerinin &ar$+dr( B) satrdaki dier b/t/n %/crelerin deerini b)l+ak i&in, B3 deki 0'r+/l/n sadece &ar$+a i"aretinden s'nraki bl/+/n/n s/t)n adresini dei"tir+e+i. yeterlidir( ,yn "ekilde B3 ile ayn s/t)ndaki dier %/crelerin deerlerini b)labil+ek i&in B3 deki 0'r+/l/n sadece &ar$+a i"aretinden nceki bl/+/n/n satr adresini dei"tir+e+i. yeterli 'lacaktr( B) sebe$le B3 deki 0'r+/l/n &ar$+a i"aretinden nceki bl/+/n/n s/t)n bl/+/ +)tlak, satr adresi *reli, satr adresi +)tlak 'l+aldr( B)na *re B3 de 0'r+/l/ "yle ya.ar.1

=D4)*BD%

M'r+/l/ ya.dktan s'nra b) %/crenin 't'+atik d'ld)r+a n'ktasn t)tar 6 s/t)n)na kadar &ekerseni., 0'r+/l/n/. 3 nc/ satrn t/+/ne )yarlan+" 'l)r( Cn s/t)nl)k 3 nc/ satrn 't'+atik d'ld)r+a n'ktasn t)tar 12 satrna kadar indirirseni., b) ke. 0'r+/l b/t/n satrlar i&in )yarlan+" 'l)r( B) d)r)+da 7'n &ar$ 'n7 satrnn 0'r+/l/n/ 8Ecel e bak+adan syleyebilir +isini.4 V'k

63

k'lay1 B3 deki 0'r+/le baknG i"aretten nceki bl/+de s/t)n ad yani , sabit kalacak, 0akat satr says dei"ecek, yani 7'n &ar$ 'n7 %/cresi 12 nci satrda 'ld))na *re 0'r+/l/n birinci bl/+/ ^,12 'lacak( !"aretten s'nraki bl/+de ise s/t)n ad dei"ecek 0akat satr ad 2 'larak kalacakG yani 7'n &ar$ 'n7 6 s/t)n)nda 'ld))na *re 6^2 'lacak( D'n)& itibariyle 7'n &ar$ 'n7 %/cresinin 0'r+/l/ 7^,12P6^27 'l+aldr(

B) t/r, bir bl/+/ +)tlak, bir bl/+/ *reli adreslere 7kar+a adresler7 veya 7kar+a re0erans7 ad verilir( 1LIBTIRM1 .

1@ N)ri.+ Jatr+lar tabl'+).) a&n( N)ri.+ yatr+larnn bl*eler arasnda &e"it 'l+asa bile e"ite yakn dal+asn sav)nan bir t)ri.+ $lanla+acs 'larak %an*i yrelere arlk ver+eni. *erektiini d/"/n/rken, nce %an*i yrelerin *eri kaldn belirle+ek istiy'rs)n).( B)n)n i&in bir katsay veya bir 'rtak $ayda b)l+ak .'r)ndasn.( N)ri.+ yatr+ says tabl'da *r/ld// +iktarda kalsa 0akat b/t/n bl*eler t)ri.+ yatr+ndan e"it $ay alsa idi, b) raka+ b)l+ak i&in k)llanacan. 0'r+/l ne 'l)rd)4

2@ #evc)t tabl'da ,15 e Crtala+a keli+esini ya.n ve B15 e y)kardaki s'r)n)n cevab 'larak belirlediini. 0'nksiy'n) *irin( D'nra D5 e Da$+a keli+esini ya.n ve b) s/t)nda %er bl*enin B15 den ne kadar ayrldn ;istatistik diliyle 'rtala+adan sa$tn= %esa$ edin( B)n)n i&in D7 ye nasl bir 0'r+/l *ir+elisini.4 B) 0'r+/l/ D5 den D13 e kadar 't'+atik 'larak yerle"tirirseni., D71D13 bl*esindeki %/crelerin deeri ne 'l)r4

64

3@ ?i..a :)+%)riyeti nin "i+di :e.ayir 'lan 6).ey ,0rika b/y/kel&isi <)iliel+' B'nacci nin 'l) >e'nard' n)n ,ra$ +ate+atik ret+enleri 'na Vin den *elen s'r)lar ve yantlarn ret+i"ler, ' da 12I2 de ya.d bir kita$la b)nlar ,vr)$a ya ta"+"t( >e'nard' Mib'nacci ;B'nacci nin Cl) anla+na= l/.)+s). i"lerle )ra"t i&in ksa .a+anda Bi*'ll' ;bir i"e yara+a. seyya% anla+na= lakabyla anl+aya ba"land( ,+a &ada"lar 'na #aster ;)sta= adn da ver+eyi i%+al et+ediler( </n/+/.de Mib'nacci dernekleri, Mib'nacci Der*isi ve -nternet te y/.lerce Mib'nacci sitesi var( Mib'nacci nin /nl/ kitabnda 'rtaya att bir s'r) ")yd)1 Bir ada+ drt d)varn i&ine bir &i0t tav"an k'ysa, tav"anlar %er ay bir yavr) yavr)larsa ve %er yavr) bir ay s'nra er*in %ale *else ve ayda bir yavr) verse, ada+n bir yl s'nra ka& tav"an 'l)r4 B) s'r)n)n cevab, */n/+/.de /nl/ Mib'nacci Di.isi denilen di.iye y'l a&t ve bili+ ada+lar b) di.iden ?i saysn elde et+eden t)t)n, Hklid in te're+lerini kantla+aya kadar bir&'k yaray"l i"ler ya$tlar( Jer&eki+inden k)rt)lan bir ).ay aracnn %. bile Mib'nacci Di.isi ile %esa$lanabilir( Mib'nacci Di.isi, I ve 1 ile ba"lar, %er raka+ yanndaki ile t'$lanr elde edilen s'n)& t'$lanan raka+n yanna ya.lr1 I, 1, 1,2,3, 5, 5, 13((( *ibi( 2i+di bir 8Ecel say0as ya$n1 ,1 e Mib'nacci Di.isi ya.n( ,2 ye I ve ,3 e 1 raka+larn *irin( ,3 de Mib'nacci Di.isi ni %esa$ et+ek i&in ya.acan. 0'r+/l ne 'l+aldr4

4@ 8Ecel de bir s/t)na 255 raka+ *irebildiine, b)ndan 0a.la raka+ 'lan saylarn bili+sel n'tasy'nla ;yani s0rlar k'y+adan, sadece ka& s0r 'ld))n) belirterek= ya.abildiine *re, n'r+al ya.ld taktirde *rebildiini. en y/ksek Mib'nacci raka+ ka&nc Mib'nacci ,d+ ndadr ve nedir4

5@ Han*i n'tasy'nla ya.drrsan. ya.drn, 8Ecel in %esa$ edebildii en y/ksek Mib'nacci ,d+ %an*i satrdadr ve 8Ecel in %esa$layabildii en y/ksek say nedirG 7\Y[#Q7 %ata +esaK ne anla+a *elir4

65

6@ !ki yl s'nra b) &i0t&inin ka& tav"an 'l)r4

7@ 8Ecel ile b) kadar )ra"tktan ve 8Ecel ile bir&'k "ey ya$labildiini rendikten s'nra, bir "irket k)rarak, isteyene 8Ecel %i.+etleri s)n+aya karar verdini.( !lk /& aylk dne+ s'n)nda e$ey +/"terini. 'ld), a+a 'ld)k&a da +asra0 ettini. ve +ali d)r)+)n).) *.den *e&ir+eye karar verdini.( !"te bilan&'n).1 !lk /& aylk *elir t'$la+1 42I +ily'n N>( Bil*isayar aksa+, disk@disket, ya.c ve kat *ibi *iderlerin t'$la+ 16I +ily'n N>( !lan $an'larna ya$"trdn. tant+a br'"/rleri ve saa s'la dattn. tant+ kartlarnn bedeli1 9I +ily'n N>( !lk /& aylk deneyi+, si.e b)labileceini. yeni +/"terilerle birlikte t'$la+ *elirini.in y/.de 2I artacan *steriy'r( Makat bil*isayar te&%i.at ve +al.e+enin +asra0lar da en a. y/.de 4I %.la arty'r( Nant+ +al.e+esini bastrdn. +atbaalarn da 'rtala+a y/.de 1I .a+ ya$aca anla"ly'r( B) i"e b) d)r)+da da%a ne kadar k3r ederek deva+ edebilirsini., yani i"e ba"ladktan s'nra ka&nc /& aylk dne+ s'n)nda b) i"i brak+an. *erekir4

5@ B) i"i iki yl ;5 tane /& aylk dne+= da%a s/rd/r/rseni., k3r].arar d)r)+)n). ne 'l)r4

9@ B) i"te ikinci yln s'n)nda da en a. ilk /& aylk dne+de 'ld)) 'randa k3rl &k+ak istiy'rsan., i"ini.i b/y/t+e 'rann. ne 'l+aldr4 ;B) s'r)n)n cevabn b)l+ak i&in "i+dilik b/y/+e 'rann ya.dn. %/credeki 'ran elle artrarak ve a.altarak sna+a ynte+ini k)llan+akta saknca y'k( Bl/+ 6 da b) t/r %esa$lar 7+antksal 0'r+/llerle7 't'+atik 'larak ya$tr+a k'n)s)n) ele alaca.(=

66

67

BLM :I

EXCEL'DE M1NTIKS1L BLEMLER

8Ecel in *er&ekten sadece bi.i+ verdii+i. 0'r+/le *re k)r) k)r)ya s'n)& ver+esi yerine, 78er b) byle ise ' .a+an ") "yle 'l+aldrQ7 diye kendi kendine karar vererek, s'n)ca )la"+asn istedii+i. .a+anlar &'k 'l)r( <er&ek %ayatta *erekli %esa$la+alarn &'), 7eer((( ise(((7 ili"kisine dayanr( 8Ecel *ibi bir $r'*ra+n da +antksal i"le+ ya$abil+esi *erekir(

B1ST B1RTLI 5-NKS4-N

78er(((7 diye ba"layan 0'nksiy'nlara 8Ecel dilinde, 72artl M'nksiy'n7 denilir ve !n*ili.ce 8er ; ,f= keli+esi ile ya.lr1 -nternet te sat" ya$an bir kita$evini. var( 5 +ily'n N> 'lan $'sta /creti, al"veri"in t'$la+ bedeli 3I +ily'n N> dan 0a.la ise kita$evi 'larak si.e aitG 3I +ily'ndan a. ise b) +asra0 alcnn kar"la+as *erekiy'rG d'laysyla 0at)raya ekleyeceksini.( B) d)r)+da t'$la+ b)l+ak i&in ya.acan. 0'nksiy'nda k)llanlacak 'lan $'sta +asra0 b) d)r)+da bir "artl 0'nksiy'n 'lacaktr(

2artl 0'nksiy'n 8Ecel de, birbirinden n'ktal vir*/l ;G= ile ayrlan, /& ar*/+anla ya.lr1

65

;a= +antksal "art1 t'$la+ si$ari" +iktar 3I +ily'ndan a. +, deil +i4 ;b= "art d'r) ise )y*)lanacak deer1 5 +ily'n N> ;c= "art d'r) deilse )y*)lanacak deer1 I +ily'n N>(

B)na *re, H3 e $'sta +asra0 'larak "artl 0'nksiy'n ya.acaksn. ;t'$la+ sat" bedelini *steren raka+ diyeli+ ki D15 de b)l)n)y'r=1

=BF$D(&1)#######C&######C#'

M'nksiy'n)n birinci ar*/+an, +antksal "artn yerine *eli$ *el+ediini sny'r( 2art yerine *eliy'rsa, yani d'r) ise ikinci ar*/+anG "art yerine *el+iy'rsa /&/nc/ ar*/+an %/crenin deeri sayly'r(

8Ecel in bir +antksal "artn yerine *eli$ *el+ediini sna+akta ;yani "artla *er&ek d)r)+) birbiriyle kar"la"tr+akta= k)lland '$eratrler ")nlardr1

N NO O P PO NP

kktr kk veya eittir eittir byktr byk veya eittir eit deildir

69

2artl 0'nksiy'n)n ikinci ve /&/nc/ ar*/+anlarnn *e&erli 'l+as i&in "artn d'r) veya yanl" 'l+as *erekir( Ja$tn. +)kayese d'r) ise "art d'r) saylr ve ikinci ar*/+an *e&erli 'l)rG +)kayese yanl" ise "art yanl" saylr ve /&/nc/ ar*/+an *e&erli 'l)r(

6ar"la"traca+. deer diyeli+ ki 2( #antksal "art+. 78er ,2 den b/y/kse(((7 ise ve ,,Tnn deeri 3 ise, +antksal "artn. d'r) de+ektir( ,,Tnn deeri 1 ise, +antksal "artn. yanl" de+ektir(

6i+i .a+an 8Ecel e kar"la"tr+a i"le+ini bir 0'r+/l i0adesiyle deil, sadece kar"la"tr+a i0adesi 'larak verebilirsini.1 OB2_:3 *ibi( B) d)r)+da verdiini. i0ade d'r) ise 8Ecel b) 0'r+/l/n b)l)nd)) %/creye TFD$ <9o#ru>, deilse =L2$ <yanl> ya.acaktr( ,yn "ekilde +antksal

i0adenin birinci veya ikinci ar*/+an veya %er ikisi birden y'ksa, 8Ecel b)nlarn s'n)c) 'larak da TFD$ ve =L2$ keli+elerini verir(

N'$la+ 35 +ily'n N> den a. si$ari"lerde, si$ari"in y/.de 5 i kadar $'sta +asra0 aly'r, 0akat 35 +ily'ndan y)kar si$ari"lerde al+y'rsan., $'sta +asra0n %esa$ eden %/crenin "artl 0'nksiy'n) "yle 'lacaktr1

=BF$3(%1)&######C&%*3(%C#'

Birlikte bir rnek ya$al+( Diyeli+ ki ret+ensini. ve rencilerini.den yl s'n) 'rtala+as 5 in /.erinde 'lanlar, i0ti%ar listesine *e&ir+eye karar verdini.( 6endini.e "yle bir 8Ecel say0as ya$+ak istiy'rs)n).1

7I

B) tabl'da D51D11 bl*esinde, %er srann B ve : %/crelerinin 'rtala+as alny'r ve s'n)& D srasna ya.ly'r( Hrencilerin i0ti%ara *e&i$ *e&+ediklerini belirten 851811 *r)b)nda ise bir "artl 0'nksiy'n var( Hrnein 85 i&in b) i0ade ") "ekilde1

=BF$D&2=6C*iFtiNar*C**'

; 1 2 ? 4 & ' ( 8 9 10 11 12 1? "D 0e3ent -ert -a/ide 0ale 8e/la 8ilfer 2s%an 1G 7 >D7D0 10 7 5 2 10 5 8

< 2G 7 >D7D0 9 5 3 1 10 6 7

" 82T 9,5 6 4 1,5 10 5,5 7,5

E ".>.-. ,-ti.ar

B) k)t)n)n 't'+a@ tik d'ld)r+a n'kta@ snn 811 e kadar

,-ti.ar

&ektii+i.de, dier %/crelere de ayn 0'nksiy'n )yarla@

narak ya.ly'r

BRBR NDE B1RTLI 5-NKS4-NL1R

71

B) tabl' &'k */.el, a+a yine de sn0ta &akanlar bir bak"ta anla+ak k'lay deilG tek tek n'tlar 'k)+ak ve n'tlarn 5 ten a"a +, y)kar + 'ld))na karar ver+ek *erekir( 8Ecel varken byle bir karar bi.i+ ver+e+i. %i& )y*)n bir d)r)+ 'la+a.Q

,caba 85 teki 0'r+/l/ iki ayr "art snar %ale *etire+e. +iyi.4 Jani 8Ecel n't 5 veya da%a 0a.la ise D)r)+) %anesine !FtiNar ya.d *ibi, n't 5 den a"a ise ayn %aneye OaldP keli+esini ya.saQ C .a+an 0'r+/l/, "art i&inde "art i&erir %ale *etir+eliyi.1

=BF$D&2=6C*!FtiNar*CBF$D&1&C*Oald P*C**'

2i+di b)rada 8Ecel i ayn %/crede iki kere karar ver+eye sevk ediy'r).( Birinci karar1 7D5, 5 veya da%a b/y/k +/47 s'r)s)n)n cevab( B) s'r)n)n cevab EQet ise "artl 0'nksiy'n)n ikinci ar*/+an )y*)lany'r, 8 s/t)n)ndaki sraya !FtiNar keli+esi ya.ly'r( B) birinci s'r)n)n cevab 9aJr ise 8Ecel, /&/nc/ ar*/+an yerine *etir+ek /.ere %arekete *e&iy'rG 0akat b)rada ba"ka bir "artl 0'nksiy'n *r/y'r ve ba"ly'r 'n) icra et+eye( B) ke. s'r)1 7D5, 5 ten k/&/k +/47 7B) s'r)n)n cevab EQet ise, b) ikinci "artl 0'nksiy'n)n ikinci ar*/+an yerine *etiriliy'r, k)t)ya kaldP keli+esi ya.ly'r( B) ikinci s'r)n)n cevab 9aJr ise ;yani rencinin n't) 5 veya da%a y/ksek deil, 5 den a"a deil= ' .a+an k)t) b'" brakly'r(

:E@ :E41@ DEEL

!n*ili. +ate+atik&isi <e'r*e B''lean 'l+asayd, belki de bil*isayar dedii+i. "ey 'l+a.d( 1554 de ya"a+" b) bili+ ada+, D/"/ncenin Jasalar adl kitabnda, b)*/n bil*isayarlarn

72

elektr'nik kararlar verirken k)lland ilkelerin te+eli 'lan +antksal 98, 98J, ve D8`!> d)r)+larnn DC`L[ veya J,Y>-2 "eklinde iki t/r/n/ *ster+i"ti( B''lean #antk k'n)s)nda &'k kaynak b)labilirsini.G a+a bi. i"in 8Ecel i il*ilendiren yn/nden ayrl+ayal+(

2i+di, ,ltn t)r Natil 6y/ diye +/teva. bir tatil ky/n/. var, diyeli+( Drt katl bir binan. varG birinci kat l'kanta ve dier tesisler, dier /& katta /& 'dada +/"terilerini.i arly'rs)n).( Cdalarn. deni.e veya ba%&eye baky'r( Deni.e bakanlara n 'da, ba%&eye bakanlara arka 'da diy'rs)n).( ,yrca 'dalarn. &i0t yatakl ve tek yatakl diye de ikiye ayrly'r(

Hn tara0taki &i0t 'dalarn bir */nl// 1II +ily'n N>( Dierleri 5I +ily'n N>( Jani bir 'dann /cretinin 1II +ily'n 'l+as i&in n tara0ta 98 &i0t yatakl 'l+as "art( Ba"ka bir deyi"le bir 'dann 1II +ily'n 'labil+esi i&in iki "artn birden DC`L[ 'l+as *erekiy'r( B)n) "yle i0ade edebilir +iyi.1

=Eer "art( ?E "art% D=`@; iseK so GR (## milJo S

73

1 2 ? 4 & ' ( 8 9 10 11 12 1?

; lt!n T,r Tatil +y 2da 8o 7eri 201 /n 202 Arka 203 Arka 301 /n 302 /n 303 Arka 401 Arka 402 /n 403 /n

< Tr 0i-t 1ek 0i-t 0i-t 0i-t 0i-t 0i-t 0i-t 1ek

" H/ret 100 80 80 100 100 80 80 100 80

Bir 'dann 0iyatnn 1II +ily'n 'l+as i&in %e+ 7"art17, %e+ de 7"art27 d'r) 'l+al, yani 'da %e+ n tara0ta, %e+ de &i0t yatakl 'l+al( Hnce

kabataslak bir 8Ecel say0as ya$al+1 B) say0ada D4 e ya.aca@+. 0'r+/l "yle 'l+aldr1

=BF$4>D$B"=*T>*C3"=*iFt*'C(##C6#

B)rada, 8Ecel e =B9<?e> "artn ara+asn syl/y'r).( Jani %er iki "art birden, ayn anda d'r) 'l+al( 2artlardan biri B4 /n deerinin 7Hn7, "artlardan ikincisi ise :4 /n deerinin 7&i0t7 'l+asdr( ,ncak b) iki "art birden d'r) ise, , 0'nksiy'n)n)n ikinci ar*/+an 'lan 1II, b) iki "art birden d'r) deilse ;yani bir d'r), dieri deilse= /&/nc/ ar*/+an 'lan 5I i k)llan+ak istiy'r).(

=B9 i0adesinin ayn anda iki "artn da d'r) 'l+as anla+na *eldiini kavra+ak i&in 7,li 98 ,y"e *eldi7 c/+lesini d/"/n/n( He+ ,li %e+ de ,y"e *el+e+i" 'lsa, 98 de+eyi.( 98, +)tlaka 'lan iki "eyi birbirine balar(

2i+di b) tabl'da, D4 /n 't'+atik d'ld)r+a k)t)s)n) a"a d'r) &ektiini.de, D s/t)n)ndaki b/t/n sralarn %/crelerine 0'r+/l/n/. )yarlanarak k'$yalanacaktr( He+ nde %e+ de &i0t yatakl 'l+a "artn kar"layan drt 'dan. 'ld))na *re, b)nlara 1II +ily'n /cret isteyebilirsini.( ;,+a b) 0iyata kalan 'l)r +), bil+e+Q=

74

2i+di ,li 98 ,y"e d)r)+)na yeniden dneli+( Her ikisinin de kar"n.da 'l+as yan 4>D$4L!K4Y2E' "eklinde bir 0'r+/l/n s'n)&larna bakal+1

D"!"mJ S8n">J

,li var, ,y"e var((( D'r) ,li var, ,y"e y'k((( Janl" ,li y'k, ,y"e var((( Janl" ,li y'k, ,y"e y'k((( Janl"

De+ek ki, =B9 +antksal "art i&in drt d)r)+ 'labilir, ancak "art b)nlardan sadece biri i&in d'r), dier /&/ i&in yanl" s'n)& verir( 8Ecel diliyle, bir =B9 i0adesi d'r) ise , 0'nksiy'n)n)n ikinci ar*/+an, d'r) deil ise /&/nc/ ar*/+an )y*)lanr(

=B9 <?e> i0adesi iki "artn da ayn anda d'r) 'l+asn ararken, .F <?eya> i0adesi "artlardan sadece birinin d'r) 'l+as %alinde d'r) s'n)& verir( 2i+di, y)kardaki +antkla, =@ $4L!K4Y2E' diye bir +antk "art k'ysak, kar"+.a %an*i d)r)+lar &kabilir, 'na bakal+1 D"!"mJ S8n">J

,li var, ,y"e var((( D'r) ,li var, ,y"e y'k((( D'r) ,li y'k, ,y"e var((( D'r) ,li y'k, ,y"e y'k((( Janl"

75

B)na *re .F +antksal "art i&in de drt d)r)+ 'labilir, ancak "art b)nlardan /&/ i&in d'r) 'labilirken, sadece biri i&in yanl" 'labilir(

B)n) ,ltn t)r Natil 6y/ n/n 'dalarna )y*)layal+( Diyeli+ ki 'da nde veya &i0t yatakl ise, +/"terilerini.den 1II +ily'n isteyeceksini.(

Jani nde 'lan 'dalar tek@&i0t ayr+ ya$+adan 1II +ily'nG arkadaki 'dalar ancak &i0t yatakl ise 1II +ily'n( M'r+/l/ nasl ya.acaksn.1

=BF$=@$B"=*T *C3"=*iFt*'C(##C6#'

Bira. nce =B9 0'r+/l/ ile drt 'day 1II +ily'na veriy'rd)n).G "i+di .F 0'r+/l/ ile bir 'da ;arkada ve tek yatakl 'lan 2I2 n)+aral= %ari& %e$sini 1II +ily'na veriy'rs)n).( B) *idi"le %i& +/"teri b)la+ayacaksn., a+a 8Ecel iyi *idiy'rQ

&/nc/ ve s'n +antk "art+. 'lan B.T <9e#il> i0adesi ise =B9 in ta+a+en tersidir( ,li ve ,y"e rneine dnersek, B.T "art, ne ,li, ne de ,y"e nin 'l+a+asn *erektirir( Hrnein >=T$4liK4J"e' 0'r+/l/ ") s'n)&lar verir1

D"!"mJ S8n">J

,li var, ,y"e var((( Janl" ,li var, ,y"e y'k((( Janl" ,li y'k, ,y"e var((( Janl"

76

,li y'k, ,y"e y'k((( D'r)

B)n) -M 0'nksiy'n)nda, ta+a+layc "art 'larak k)llanaca.( [yarlar+. dikkate alarak ,ltn t)r Natil 6y/n/.de bira. tadilat ya$tn. ve Daire diye yeni bir sn0 ekledini. ve yeni bir 0iyat siste+i )y*)la+aya karar verdini.( Deni.e bakan daireler 2II, deni.e bak+ayan daireler 9I +ily'n, deni.e bakan &i0t 'dalar 9I +ily'nG dier &i0t 'dalar 5I +ily'n, deni.e baksn bak+asn tek 'dalar 5I +ily'n 'lacak(

B) 8Ecel i 'dalar birbirinin "art 'lan iki ayr +antk s/.*ecinden *e&ir+eye .'rlayacaktr(

1@ Hnce B4 /n Hn ve :4 /n Daire 'l+as "artn arayaca. ve b) "art d'r) ise 0iyata 1II diyecei.G deilse ikinci "art arayaca.(

2@ !kinci "art .F ;9eya= i0adesiyle k)rabiliri.( Hnce :4 /n daire 'l+as veya ,rka 'l+ayan Vi0t 'l+as "artn arayaca.( B) d'r) ise 0iyat 9I, deilse 5I +ily'n 'lacak(

Yi%ai 0'r+/l/+/. ise, "yle ya.lacak1

=BF$4>D$3"=*Daire*CB"=*T *'C(##CBF$=@$3"=*Daire*C4>D$3"=*iFt*C >=T$B"=*4rka*'''C7#C6#''

9e i"te tabl'n).)n s'n "ekli1

77

; 1 2 ? 4 & ' ( 8 9 10 11 12 1? lt!n T,r Tatil +y 2da 8o 201 202 20? ?01 ?02 ?0? 401 402 40? 7eri /n Arka Arka /n /n Arka Arka /n /n Tr "aire 1ek 0i-t "aire 0i-t "aire 0i-t 0i-t 1ek

< H/ret

"

2artl 0'nksiy'nlar ya.d@ n. ka$anan /&/nc/ "a"r+ak .a+an .ellikle ve says

100 80 80 100 90 90 80 90 80

$arante. ar*/+an &'k

k'laydr(

Hele bir ar*/+ann yerine

bir ikinci "artl i0ade ald .a+an, ar*/+an ve $arante. saylarn eksik ya.+ak +/+k/nd/r( B)n)n i&in "artl +antksal 0'nksiy'nlarn. i&eren %/creyi y/.lerce dier %/creye k'$yala+adan nce ilk birka& %/creye k'$yalay$, 0'nksiy'n)n).)n b) %/crelerde d'r) s'n)& veri$ ver+ediini *r/n(

1LIBTIRM1 D

,"adaki s'r)lar ") tabl'ya *re ceva$layn1

; 1 2 ? 4 & ' ( 8 9 10 11 l!$t!r%a 8 66 5 5ilgi6a&ar 23 24 22 2 33 90 89 56

<

"

4 M%kemmel 12 Ali 88 12

E34el 220 6 8 80 14

1@ O-M;,1a65G78vet717Hayr7= 2@ O-M;B2a:4G:4GB2=
75

3@ O:P1Ia:9P2 4@ O,4_,5 5@ O-M;B6O3IG15G-M;:5aB5G31GD4== 6@ O,YD;,4a,5GB4_B5= 7@ O-M;CL;YCN;B9_5I=GD6_D5=G,6G-M;,YD;:4O2PB5GD5a:5=G:5GD4== 5@ ,"adaki tabl'y) 8Ecel de 'l)"t)r)n ve s'r)lar ceva$layn1

; 1 2 ? 4 & ' ( 8 9 10 11 12

<

"

a@ Datn al+a kararn %er /& de$'daki

-al!n <insi 2to 0asti#i Fek%e 4alat! Iin/ir Tako5 )ar la%bas! +riko

nkara Stok 123 456 234 123 256 654

stanb,l Stok 234 678 345 456 876 234

dana Stok 12 45 67 876 211 567

+ritik -iktar 300 1200 900 600 400 650

Sat!n al%a +arar! Alma Al Al Alma Alma Alma

st'klarn 'rtala+asnn kritik +iktarn altna d/"+esi %alinde

't'+atik 'larak veren 0'r+/l/ ya.n.(

b@ Datn al+a kararn %er /& de$'daki st'klarn 'rtala+asnn kritik +iktarn altna 98 !stanb)l st'k)n)n kritik +iktarn yarsnn altna in+esi %alinde 't'+atik 'larak veren 0'r+/l ya.n.( c@ Datn al+a kararn %er /& de$'daki st'klarn 'rtala+asnn kritik +iktarn altna 98J, !stanb)l st'k)n)n kritik +iktarn yarsnn altna in+esi %alinde 't'+atik 'larak veren 0'r+/l/ ya.n.( d@Datn al+a kararn %er /& de$'daki st'klarn 'rtala+asnn kritik +iktarn altna in+esi ancak !stanb)l st'k)n)n kritik +iktarn /&te birinin altna d/"+e+i" 'l+as %alinde 't'+atik 'larak veren 0'r+/l/ ya.n.( e@ B) drt 0'r+/lle aldn. drt karar ya.n.(

79

BLM :II

5I

M1NTIKS1L 5-NKS4-NL1R1 B1ELI BLER

8Ecel i, %er .a+an ya$t ba. %i.+etleri +antksal "artlar yerine *eldii taktirde ya$labilir %ale *etirebiliri.( B) bl/+de b) t/r +antksal "artlara bal 0'nksiy'nlarn s'n)&larna *re icra edilen ;veya edil+eyen= i"leri ele alaca.(

C-/NTI5

8Ecel &al"+alar+.a ba"lad+. srada, satrlar+.n veya s/t)nlar+.n ka& adet 'ld))n) 8Ecel e 8.DBT k'+)t)yla b)ld)rd))+).) %atrly'rs)n).( ;, , =B9, .F ve Botalardan s'nra %ala %atrly'rsan., 0evkaladeQ=

Hnce, ") 8Ecel say0asna bakal+( B) Devlet !statistik 8nstit/s/ n/n !ller !tibariyle J)rti&i <ayri sa0i Hasla tabl's)( Dier bir deyi"le illerin +illi *elirdeki $aylar(

51

2 ?

; < " ller tibariyle =ayri safi y,rtiBi 4as!la (-ilyon T0) 1994 199& l!/! l!/! fiyatlar!yla *S79 Aay! (J) 20,02 8,43 7,59 4,91 4,02 3,54 2,90 2,49 2,27 0,15 0,13 0,12 0,11 0,11 0,08 0,07 0,06 100 fiyatlar!yla *S79 1.639.979.177 650.695.573 577.546.820 384.706.051 317.877.341 278.896.646 219.464.656 196.016.082 177.097.989 12.095.872 9.931.625 9.063.061 8.512.286 7.195.158 6.346.332 5.886.836 4.886.849 7.762.456.075

Day0ada b)l)nd))

79

veri i&in,

satr say0ay

*S79 Aay! (J) 21,13 8,38 7,44 4,96 4,10 3,59 2,83 2,53 2,28 0,16 0,13 0,12 0,11 0,09 0,08 0,08 0,06 100

'rtasndan ikiye blerek, /st tara0ta tabl'n)n /st ks+n, alt tara0ta da alt ks+n

4 & ' ( 8 9 10 11 12 (2 (? (4 (& (' (( (8 (9 80 81 82 8? 84

stanb,l nkara 5%ir +o/aeli ;,rsa dana Bel ntalya +onya ;art!n ;in=l 9akkari *%$4ane T,n/eli D#d!r rda4an ;ayb,rt ToAla%

*S79 774.576.333 326.161.845 293.462.640 189.859.485 155.469.151 137.038.945 112.047.598 96.500.900 87.826.218 5.992.600 5.137.283 4.775.673 4.267.429 4.204.984 2.944.484 2.623.427 2.378.872 3.868.429.192

*r/nt/l/y'r).(

2i+di b) listede yer alan illerin ;D!8 nin adlandr+a ynte+iyle +erke. il&elerin= &e"itli kriterlere *re say+n ya$+ak istiy'r).( Hrnein, )l)sal *elirdeki $ay y/.de 1 in altnda 'lan ka& il var, /st/nde 'lan ka& il var4 3 ve E s/t)nlarnda $=B"/DBD6%*(## ve =D"/DDD6%*(## ile %esa$ edil+i"= $aylar *r/y'r).( Hnce, *er&ek veri n'ktas ;il, il&e= saysn b)lal+( ;B)na istatistikte 7n7 ad verilir( ,4 e 7n+7 ya.n( B) ya.y saa bl'k ya$n( ;6)t)y) se&in ve si+*eli +en/ +addelerinden ,li*n Li*%t ;Daa bl'kla= si+*esini tklayn( D'nra B6) e

73=;>T$3",36(' 7, E6) e 73=;>T$E",E6(' 7 0'nksiy'nlarn *irin( 78ount7 b) "ekliyle adresini verdiini. bl*ede raka+ i&eren b/t/n satrlar sayacaktr( B)na *re say0a+.da 76 veri satr var( 46" e 78:Y!9 paJ7G 46& e 7% (Ui alt da $ '7 veya 465 ya 7% (Ui st de $ ' 7

ya.n( 2i+di i"in .evkli yerine *eldik( B) %/crede 8Ecel e 3",36( bl*esinde deeri y/.de 1(II in /.erinde 'lan veri n'ktalarn saydraca.( B)n) 8.DBT, i0adesiyle ya$traca.( ;8Ecel
52

k'+)tlarn d'r)dan terc/+e et+ek 0a.la yararl bir &aba 'l+a. a+a, 8.DBT, , 7***ise say***0 anla+ndaki iki keli+enin birle"tiril+esinden ibarettir=1

=3=;>TBF$3",3(C*1(*'

8.DBT,

iki ar*/+an alan bir 0'nksiy'nd)r1 birinci ar*/+an adres, ikinci adres ise +antksal

"art belirtir( Bi.i+ 0'nksiy'n)+).da birinci ar*/+an 3(,3" adresi, ikinci ar*/+an 'lan +antksal "art saylacak %/crenin i&eriinin 1 den k/&/k 'l+asdr( 8Ecel bi.e 5I raka+n veriy'r( 5I ilin )l)sal *elir $ay y/.de 1 in altnda i+i"( :56 ya b) ke. )l)sal *elir $aylar y/.de 1 in /st/nde 'lan illeri saydracak 0'r+/l/ k'yaca.1

=3=;>TBF$3",3(C*2(*'

B) 0'r+/l de 26 s'n)c)n) veriy'r( ;J/.de 1 in altnda ve /st/nde 'lan illerin t'$la+nn, n'r+al 8.DBT 0'nksiy'n) ile ald+. s'n)c) t)t+as *erektiine *re, :C[YN-M 0'nksiy'nlar+. d'r) s'n)& veriy'r de+ektir(

Bir yllk dei"i+i *r+ek i&in ayn i"le+leri 1995 raka+laryla il*ili 8 s/t)n)nda da ya$abilirsini.(

S/MI5

?eki, illeri bir t/r kalkn+"lk *ster*esi 'lan )l)sal *elir $aylarna *re ikiye ayral+1 J/.de 5 in altnda 'lanlar ve y/.de 5 in /.erinde 'lanlar( D'nra %er bir *r)b)n t'$la+ <DJ!H raka+larn

53

t'$layal+ ve b)n)n *enel t'$la+ i&indeki 'rann b)lal+( B) bi.e *eli"+i" yrelerle *eli"+ekte 'lan yrelerin )l)sal *elire katksn *sterecektir(

B)n)n i&in 2DM ;t'$la+a= 0'nksiy'n)n) +antksal "artl 'larak k)llan+a+. salayan 2DM, 0'nksiy'n)n) k)llanaca.1

=:;<BF$3",377C*1&*CB",B77'

B) 0'nksiy'nda, /& ar*/+an 'ld))n) *r/y'rs)n).( #antksal "artn snanaca adres bl*esi, +antksal "art ve t'$la+a i"le+inde k)llanlacak bil*inin b)l)nd)) bl*enin adresi(

,yn 0'nksiy'n) b) ke. $ay y/.de 5 in /.erinde 'lanlarn <DJ!H raka+larn t'$lat+ak i&in k)llanal+1

=:;<BF$3",377C*a&*CB",B77'

Di. "i+di b) iki 0'nksiy'n) D67 a ve D7( e *irecek "ekilde )yarlayn ve yerlerine yerle"tirin( B) drt 0'nksiy'n)n verdii s'n)&larn, kendilerine ait *enel <DJ!H s'n)&lar ; B6% ve D6%= i&indeki $aylarn da yanlarndaki %/crelere ya.arsan., tabl'n).)n alt bl/+/n/ s'ldakine ben.er bir "ekilde al+" 'lacaktr( 2i+di kendi raka+larn. k'ntr'l edebilirsini.1

81 82 8? 84

ToAla% n7 $89,: ;a&<

3.868.429.192

100 76

7.762.456.075

100 76

54

8& 8' 8( 88 89 90 91 92 9?

= 1>in alt<nda ?n@ = 1>in %6t%nde ?n@ = 5>in alt<nda to;lam $89,: = 5>in %6t%nde to;lam $89,: 2.474.228.374

50 26 63,96 4.894.234.505

53 23 63,05

1.394.200.818

36,04

2.868.221.570

36,95

1LIBTIRM1 0

Bil*isayar dersleri verdiini. sn0n yl s'n) d)r)+) "yle1

; 1 2 ? 4 & ' ( 8 9 10 11 12 1? 14 1& 1'

<

" EK/el6e *iri$ S!na3! 1GLde3 80 90 30 40 90 90 95 5 85 70 30 90 90 10 10 90 75 100 5 75 60 40

d! 0e3ent -ert 2s%an 9%ek 0ale 3,nd,k -e4%et l4an >ey4an +a3akl! n!l Molat 8G;elk!s T,#r,l :a3k ay -G li skender -,stafa :i$%an o#l, bd,lla4 <an

1GS!na3 93 95 20 60 85 75 100 5 80 65 20

2GS!na3

2GLde3 50 50 5 80 95 65 90 20 90 50 0

"erse de3a% karne not, 100 100 20 50 100 60 100 10 90 80 30

1@ 6arne n't), %er iki snav ve %er iki dev n't)n)n 'rtala+asdr( B) n't) %an*i 0'nksiy'nla %esa$larsn.4

2@ Hrencilerini.e t'$la+ 'n ders verdini. ve %er derse *eli"inde %er renci 'n ald( 6arne n't) ile derse deva+ arasnda bir ili"ki b)l)nd))n) sany'rs)n).( B) kany sna+ak a+acyla,

55

derslerin yarsna veya da%a 0a.lasna deva+ et+i" rencilerin n't 'rtala+alarn kar"la"tr+ak istiy'rs)n).( ;a= Derslerin yarsndan 0a.lasna deva+ eden rencilerin karne n't) 'rtala+alarnn 'rtala+asn %an*i 0'nksiy'nla b)l)rs)n).4 ;b= Derslerin yarsndan a.na deva+ eden rencilerin karne n't) 'rtala+alarnn 'rtala+asn %an*i 0'nksiy'nla b)l)rs)n).4

BLM :III

T1R7LER :E S11TLER

8Ecel *ibi */&l/ bir $r'*ra+la &al"+ann yararlarndan biri, .a+an %esa$la+alar 'lsa *erek( <er&ekten de X)lien veya <re*'ryen takvi+ denilen +iladb takvi+le %esa$ ya$+ak &'k .'rd)r( B) .'rl))n ba"lca kayna da biri+lerin e"it 'l+a+asdr( Jl biri+inin altndaki ikinci biri+ 'n tabanl 'l+ad *ibi ;12 ay varQ= /&/nc/ alt biri+ler ba. ikinci alt biri+lerde 0arkl b/y/kl/ktedir ;ki+i ay 3I, ki+i ay 31, ki+i ay ki+i yl 25, ki+i yl29 &eker= ve drd/nc/, be"inci ve altnc alt biri+ler ise srasyla 24, 6I ve 6I biri+e bl/n/r( ;8%, takvi+ de b)ndan da%a .'r takvi+ edile+e.diQ=

56

Nari% ve saat i"le+lerinden da%a .'r bir ba"ka i"le+, t/+ %esa$lar L'+en raka+ ile ya$+ak 'lsa *erek( [n)t+a+ak *erekir ki, %er ikisinin +)cidi de L'+allarQ

Bil*isayara dayal %esa$ $r'*ra+lar ilk *eli"tiril+eye ba"landnda, b) .'rl)) yenebil+ek i&in, belirli bir tari%ten belirli bir tari%e kadar b/t/n */nlere bir 7seri n)+aras7 ver+ek 0ikri $r'*ra+clara ca.i$ *r/nd/( C srada +evc)t bil*isayarlarn d/. +ate+atik &i$lerinin adres t)t+a ka$asitesi 'lan 65,35I says, seri n)+aras verilen */nlerin de b) sayy *e&+e+esini *erektirdii i&in, >CN[D 1@2@3 $r'*ra+yla birlikte tari%lerin 1 Ccak 19II den 31 ,ralk 2I75 den s'nrasn ' .a+an d/"/n/r/. diyen ).+anlar b) arada bir de %ata ya$tlar1 29 2)bat 19II e sras *erei 6I seri n)+aras verildi( Makat, ?a$a 12 nci <re*'ri, 1552 de De.ar n takvi+ini d/.eltirken, II ile biten yllarn 4II e ta+ 'larak bl/n+edii i&in 19II yl 2)bat ay, sras *eldii %alde artk y'l al+ad( Jani 29 2)bat 19II diye bir */n y'kt)( a+a >CN[D ile ba"layan ve 8Ecel ile deva+ eden b) 7%ata *elenei7 *erei, 6I seri n)+aral 'l+ayan */n var 'l+aya deva+ ediy'r( Hatann 6I dan s'nraki seri n)+aralarn etkile+e+esi i&in, dier */nler bir 0a.la seri n)+aras aly'rlar( 8Ecel in b) tari% %atas si.i etkiler +i4 8er Ccak@2)bat 19II tari%lerine ait bir .a+an %esab ya$y'rsan., etkiler( J'k eer .a+an %esa$larn. *enellikle */n/+/.e ili"kin ise, yani %esa$la+ada k)llandn. iki veya da%a 0a.la tari% 2)bat 19II den s'nrasna aitse, byle bir %atann 0arkna bile var+a.sn.( B) %ata da 7bil*isayarla il*ili *ari$ bil*iler7 al+ananda yerini alr ve )n)t)l)rQ

Makat #acint's% larn tari% t)t+a siste+i ile ?: lerin tari% t)t+a siste+i arasndaki 0arkll *ider+ek i&in 'rtaya atl+" bir ba"ka tari% siste+i da%a vardr( B) siste+de */nlere seri n)+aras ver+e i"le+ine 1 Ccak 19I4 ten ba"lanr( Bir ba"kasndan aldn. 8Ecel d'syalarnda veya say0alarnda tari% siste+inin standart 19II +/, y'ksa 19I4 siste+i +i 'ld))n) anla+a+.

57

*erekir( B)n)n i&in Tools +en/s/nden .ptions +addesini se&in ve 8al"ulation <Hesaplama> sek+esine *idin( Day0a se&enekleri bl/+/nde 719I4 tari% siste+i7 se&enei i"aretli ise elini.deki 8Ecel d'syas 0arkl tari% n)+arala+a siste+iyle &al"y'r de+ektirG b) say0adan kesi$ veya k'$yalay$ 19II siste+ini k)llandn. .a+an %esa$lar b)l)nan bir say0aya ya$"trdn. %/creler ve i&indeki 0'r+/l ve 0'nksiy'nlar yanl" s'n)& verecek de+ektir( B)n) d/.elt+enin y'l) b/t/n say0alarn se&eneklerini ayn siste+e *etir+ektir(

Deri n)+aras siste+inde tari%lerden s'nra .a+an da *sterilebilir( 8Ecel in dilinde b)na 7Nari%lerin 3,4 siste+iyle *steril+esi7 denilir( 73 2)bat 1977 saat 121557 8Ecel i&in 735491,53519447 de+ektir( B)rada 35(491 seri n)+aral */n 3 2)bat 1977 yi, 7vir*/l 53519447 ise saat 12155 i si+*eliy'r( Daatlerin seri n)+aras &'k k'lay b)l)n)r( 24 saat 1I a, %er saat de si.in ar.) ettiini. kadar k/&/k 'ndalk biri+e bl/nebilir( 8er 8Ecel e Cli+$iyat J/.+e 2a+$iy'nas saatlerini t)tt)r)y'rsan., bir saati 1II bin e"it $ar&aya bile bld/rebilirsini.Q

Na+a+( !l*in& bil*iler b) kadar, "i+di sra ciddi .a+an %esa$la+alarna *eldi(

S1451L1R1 T1R7 GRME

8Ecel de *irdiini. bil*i %er%an*i bir "ekilde tari%e ben.iy'rsa ;9]2]97, 9(2(97, 9@2@97, 9 2)bat 1997 vs( *ibi= 8Ecel b)n)n tari% 'ld))n) anlayacaktr( ,yrca nasl *irerseni. *irin, 8Ecel e i&inde tari% 'lan %/creleri nasl *r/nt/le+esini istediini.i de, 7M'r+at cells(((7 y'l)yla bildirebilirsini.( B)n)nla birlikte tari%lerin ba"na b'"l)k brakrsan., ne kadar d'r) *irerseni. *irin 8Ecel b)n) +etin 'larak anlayacaktr( 8Ecel, tari% 'ld))n) anlad %er *irdinin seri n)+arasn 't'+atik 'larak b)l)r ve %esa$la+ada b) n)+aray k)llanr(

55

!"te si.e aileni.de veya i"yerini.de 8Ecel le b) kadar &'k .a+an %arca+an. %akl *sterecek bir 'y)n1

1 2 ? 4 & ' ( 8 9 10 11 12 1? 14 1& 1' 1( 18

; < Si5 do#al! kaB =n old,

"

Birinci k)t)ya ;D7= *n/ll/ birini b)ld))n). taktirde 'n)n d')+ tari%i, ikinci k)t)ya

;,raya "o#,% Tari4ini5i *irin N

05 1em. 49

;D12=
;,raya ;,=nn Tari4ini *irinN 12 !a6. 98

b)*/n/n

tari%ini

*ireceksini.( 8Ecel, D16 da si.e iki tari% arasndaki 0ark */n

Si5 do#al!

18G0?8

=n old,O

'larak verecek( D16 y, sa@

tklay$ a&lacak +en/den 7M'r+at cells(((7 +addesini, 'radan da Y)+bers *r)b)n) se&erek, vir*/lden s'nra basa@+ak iste+ediini.i belirt+ek ve raka+larn i&ine 'k)+a k'layl i&in basa+aklar blen n'ktalar k'n)l+asn sala+alsn.(

8Ecel e tari% *irerken yl bl/+/n/ ya.+a.san., 8Ecel b)n)n b) yla ait 'ld))n) varsayar( Bil*isayarn. N/rkiye ayarlarna sa%i$se ,n*l'@Daks'n )s)l/, ay nce@*/n s'nra tar. tari% *irerseni. %atalar 'labilir( <irdiini. tari%te ikinci *r)$ ;&i.*i, n'kta veya bl/ i"aretinden s'nraki raka+lar= 12 den b/y/kse 7N/rk&e 8Ecel7 b)n) tari% deil +etin 'larak al*larG %esa$larda I?=LD$! <de#er> %atas verir( ,ncak si.in */n 'larak *irdiini. 0akat 8Ecel in ay 'larak al*lad raka+ 12 den b/y/k deilse, 'rtada *r/n/r bir %ata 'l+a., a+a %esa$la+alar %atal 'l)r( ,yn "ekilde Aind'Bs siste+ini. N/rkiye d"nda bir /lkenin ayarlarna sa%i$se, b) ke. */n nce@ay s'nra tar. tari% *ire+e.sini.(

59

Nari%leri 0'r+/l ve 0'nksiy'nlarn.da %/cre adreslerini vererek dier %er%an*i bir veri *ibi k)llanabilirsini.( Makat bir %/creye tari%leri d'r)dan *irerek %esa$ ya$tracaksan., tari%leri trnak i"aretlerinin arasna al+an. *erekirG aksi taktirde n'kta, bl/ veya kes+e i"aretlerini 8Ecel n'r+al '$eratr ve n'tay'n *ibi al*lar1 n'ktalar basa+ak ayrac, bl/ i"aretlerini bl/ '$eratr/, kes+e i"aretini de &kart+a '$eratr/ 'larak deerlendirir1

=%)/((/76-&/7/"7

8Ecel i&in 7255(449,II7 de+ektir( Cysa

=*%)/((/76*-*&/7/"7*

dediini.de s'n)& 15,I35 */n 'lacaktr(

HB/GNH LE BLEMLER

J)kardaki k/&/k %esa$ 'y)n)n) *sterdiini. aile /yeleri veya &al"+a arkada"larn., %en/. de+edilerse, %er an, 7,aa, b) kadar ne+ verdiini. $r'*ra+, b)*/n/n tari%ini bil+iy'r da, bana + s'r)y'r47 diyebilirler(

B)n)n &aresi 8Ecel de Today< > 0'nksiy'n)n) k)llan+aktr( Today ;B)*/n=, 8Ecel in ;siste+ini.in b)*/n *er&ekten b)*/n/n tari%ini *steriy'r 'ld))n) varsayarak= bil*isayarn siste+ tari% ve saatini al+asn salar( Her%an*i bir %/creye ") 0'nksiy'n) *irin1

9I

=T=D4Y$ '

Today ;B)*/n= keli+esinden s'nra a&lan ve ka$anan $arante.ler, 8Ecel e b)n)n bir +etin deil 0'nksiy'n 'ld))n) bildirir( B)na *re k/&/k %esa$ 'y)n)n).da *ereken d/.elt+eyi ya$al+( 7B)raya b)*/n/n tari%ini *irin7 ya.sn i&eren %/creleri silin( D(5 daki 0'r+/l/ de "yle dei"tirin1

=T=D4Y$ '-D7

2i+di 8Ecel *irdiini. tari%le b)*/n arasnda ka& */n 'ld))n) kendiliinden %esa$layacaktr1

1 2 ? 4 & ' ( 8 9 10 11 12 1?

; < Si5 do#al! kaB =n old, ;,raya "o#,% Tari4ini5i *irin N Si5 do#al!

"

05 1em. 49 18G0?8 =n old,O

HD1TEH LE BLEMLER

8Ecel tari%i bir %/creden ald *ibi, d'r)ca bir 0'nksiy'n)n i&inde de alabilir( B)n) D,N8 i0adesiyle salar.(

D,N8 ;Nari%=, bir 0'nksiy'n 'larak /& ar*/+an alr1 Jl, ay ve */n1

91

=D4TE$(776C((C%)'-D4TE$(7"7C7C&'

bi.e 15,I35 */n/ verir( 8Ecel de tari%le il*ili -$=F <yl>, M.BTH <ay> ve 9=- <!n> "eklinde /& tari% &evir+e 0'nksiy'n) da vardr( Her /& 0'nksiy'n da 8Ecel e, seri n)+aras 'larak verdiini. veya aln+asn saladn. deerin Jl, ,y ve </n bl/+lerini %esa$latr( Hrnein, X7 de I5(Ne+(49 "eklinde bir tari% varsa ve si.e %esabn.da b) tari%in sadece yl bl/+/ *erekiy'rsa,

=YE4@$V7'

si.e 7497 raka+n verecektir( ,yn "ekilde <=>T9$V7' ile 727, D4Y$V7' ile de 757 saysn elde edebilirsini.(

Her%an*i bir i"le+de b)*/n ve i"le+in ya$ld saat, dakika ve saniyeyi k)llan+an. *erekiy'rsa, B.W 0'nksiy'n)n) k)llanabileceini.i belirteli+1

=>=W$ '

"eklinde ya.lan b) i0adede B.W<:imdi>, b)*/n/n tari%ini ve i"le+in ya$ld andaki saat, dakika ve saniyeyi %esaba katar( ,yn "ekilde H.DF<2aat>, M,BDT$ <9akika> ve 2$8.B9 <2aniye> 0'nksiy'nlar da i&inde *erekli bil*i b)l)nan seri n)+arasndan saati, dakikay ve saniyeyi ayrt ederek, k)llan+asn salar(

T1R7E D141N1N 7ES1;L1M1L1R

92

J)karda bir de$'da b)l)nan &e"itli +al.e+enin kritik d/.eyin altna in+esi %alinde 8Ecel in bi.e satn al+a e+ri &karttrd al"tr+ay %atrly'r +)s)n).4 Crada kritik d/.eyden ba"ka bir kriter k)llan+a+"tk( Makat de$'n).da ba. +allar 'labilir ki, +iktar a.al+asa bile k)llan+ tari%i *e&+i" 'labilir( 2i+di b) al"tr+ay b)na *re d/.elteli+ ve satn al+a kararna .a+an 0aktr/n/ s'kal+1

O-M;CL;D[#;N6196=_Z6GD[#;NCD,J; =@A6=a3II=G7,l7,7,l+a7=

B) rnekte b/t/n satn al+a kararlarnda ayn .a+anda biri+ini ;+al.e+enin alnd */nden b)*/ne 3II */nden 0a.la .a+an *e&+i"se= k)llany'r).( ,+a isterseni., %er bir +aln .a+an a"+ s/resine *re 0'r+/lleri d/.eltebilirsini.( M'r+/lde *e&en1

SSS:;<$T=D4Y$ '-A5'2)##SSS

i0adesi, 0'r+/l/n arad +antksal "artlarn ikincisi 'l)"t)r)y'r ve +aln al+ tari%ini i&eren Z6 %/cresindeki deer ile, b)*/n/n tari%i arasndaki */n saysn b)larak, b)n)n 3II den a. 'l)$ 'l+adn sny'r(

; 1 2 ? 4 & ' ( 8 9 -al!n <insi Menisilin Tentrdiyot 7ara band! Lksrk 9aA! nkara Stok 123 456 234 123

< stanb,l Stok 234 678 345 456

" dana Stok 12 45 67 876 Son l!% Tari4i 02.02.1987 04.06.1998 08.04.1997 07.04.1996

E +ritik -iktar 300 1200 900 600

) Sat!n al%a +arar! Al Al Al Al

93

10 11 12

;,#,seAtil .yk, la/!

256 654

876 234

211 567

03.04.1995 02.03.1998

400 650

Al Alma

1LIBTIRM1 2A

1@ J)kardaki s'n rnekte, tend/rdiy't)n 3II */n deil de 15I */n nce alnd ise +)tlaka yeniden aln+as i&in 8Ecel in si.i )yar+asn istiy'rs)n).( Y7 deki 0'r+/l/ nasl dei"tirirsini.4

2@ Bir 78Ecel Daati7 ya$nG b)*/nden 2III ylna kadar ka& */n, saat ve dakika kaldn %esa$lasn( 3) de b)*/n/n tari%i ve ' andaki saat ve dakika *sterilsinG 3& de 72III e7 ya.sG D& de 2III ylna kalan */nG E& de 7*/n(((7 keli+esiG D7 de 2III ylna kalan saatG E7 de 7saat(((7G D7 da 2III ylna kalan dakikaG E7 da 7dakika7 ve E(( de 7kaldQ7 keli+eleri b)l)ns)n( 3), D&, D7 ve D7 da %an*i 0'nksiy'nlar b)l)n)r4

94

BLM IX

M1L BLEMLER

8Ecel in belki de en &'k +)%asebe i"le+lerinde k)llanl+asnn nedeni &'k */&l/ te+el +ali 0'nksiy'nlara sa%i$ 'l+asnda aranabilir( </n/+/.de +ali i"le+lerin te+el 0else0esi, $arann .a+andan d'an deerine dayanr( Ba"ka bir deyi"le b'r& ver+e veya al+a, b)n) belirli bir vadeye ve 0ai.e bala+a, aylk veya vade s'n) de+elerin +iktarlar( B) alt dei"kenden biri, dierleri sayesinde %esa$lanabilir(

8Ecel in te+el +ali 0'nksiy'n) 7MT <7ayment, 'deme> 0'nksiy'n)d)r ve 0'r+/l 'larak ya.lrken dier be" dei"ken ar*/+an veya *irdi 'larak alr(

Diyeli+ ki, y/.de 24 0ai.le, 6I ayda de+ek /.ere, 4I bin d'lar a bir 't'+'bil satn alacaksn.G aylk de+elerini.i b)l+ak istiy'rs)n).( Datcyla, b'rc)n).)n bir ks+n 6I aylk vadenin s'n)nda t'$tan den+ek /.ere de anla"abilirsini.(

95

8Ecel in 7MT 0'nksiy'n) b) verileri "yle bir 0'r+/lle ister1

=E<T$rateC perCpQCFQCtJpe'

B)rada, Fate <faiz oran> aylk 'larak belirtil+elidir( J/.de 24 yllk 0ai.in aylk +iktar y/.de 2 dir ve 0'nksiy'na 2 U veya I(I2 'larak ya.lr( Bper <(ade> de ay 'larak belirtilirG bir yl vadeli bir al"veri" i&in 0'nksiy'na 12, iki yl vadeli bir al"veri" i&in 24 ya.lr( M'nksiy'n)n /&/nc/ *irdisi, 7( <7resent ?alueH:imdiki de#er> al"veri"in k'n)s) 'lan +aln deeri deil, s. k'n)s) b'rc)n +iktardr( 1II +ily'n liralk bir al"veri"te 2I +ily'n $e"inat ver+i"seni., b'rc)n ana$aras 5I +ily'nd)r( ( < uture ?alueH?adesonu de#eri>, b'rc)n vadenin s'n)nda denecek bir +iktar varsa, 'd)r( Diyeli+ ki, 1II +ily'n liralk bir al"veri" ya$y'rs)n)., 6I ay vade b'y)nca ya$acan. aylk de+elerden s'nra vadenin s'n)nda s'n de+e 'larak 2I +ily'n vereceksini.( 8Ecel aylk de+eleri %esa$layabil+ek i&in en s'na braklan de+eyi bil+ek .'r)ndadr( M'nksiy'n)n s'n *irdisi 'lan Type <tr> ise, *enellikle kredi k)r)+larnn ay ba"nda veya ay s'n)nda ta%silat ya$+asndan d'an 0arkn %esaba katl+as i&indir( Hde+elerini.i ay ba"nda ya$acaksn. 0'nksiy'na 1, ay s'n)nda ya$acaksn. I ya.+an. *erekir( Hne+li bir n'kta, $ara biri+lerinin n/ne veya arkasna n'kta k'n+a+asdr( 8Ecel ^ i"aretini +)tlak adres, n'ktalar da ar*/+an s'n) 'larak *rebilir(

B)na *re ylda y/.de 24 0ai.le, 6I ayda de+ek /.ere, 4I bin D'lar a alaca+. 't'+'bilin aylk de+elerini b)labil+ek i&in 8Ecel e ") 0'r+/l/ *irecei.1

=E<T$%%C5#C"####C#C#'

96

B)rada s'n iki s0r ya.+asak da 'l)r( B)na *re 8Ecel aylk de+e +iktarn 1,15I(72 d'lar 'larak belirliy'r(

Nabii bir 8Ecel say0asnda b) 0'nksiy'n) %er%an*i bir %/creye *irebilecei+i. *ibi, %er bir veriyi bir %/creye ya.arak ve 7MT 0'nksiy'n)na %/cre adresleri vererek de ayn s'n)c) elde edebiliri.( B) ikinci y'l, verileri dei"tirerek aylk de+e +iktarnn nasl dei"eceini *r+ekte k'laylk salar(

#ali 0'nksiy'nlar *ir+ek k'lay deildir( Makat 8Ecel in ba"ka %er t/rl/ 0'nksiy'n) 'l)"t)r+an.a yard+ edebilen onksiyon -aptrma 2ihirbaz, belki en &'k b) n'ktada i"ini.e yarayacaktr(

Her%an*i bir %/crede b)l)nd))n). srada, si+*eli +en/lerden 7aste -aptr> si+*esini tklaynG a&lacak listede s'l tara0tan +addelerini se&in1

un"tion < onksiyon

inan"ial <Mali> sa tara0tan da 7MT

6ar"n.a *elecek 'lan *t/recektir1

onksiyon -aptrma 2ihirbaz si.i ad+ ad+ 0'nksiy'na d'r)

7MT 0'nksiy'n)na *irdiini. ar*/+anlarn kendileri de 0'nksiy'n 'larak k)llanlabilirler( Diyeli+ ki, bir yatr+ 0ir+asna 2II +ily'n lira yatracaksn. ve %er yl b)na 1II +ily'n lira ekleyeceksini.( Mir+a da si.e ylda y/.de 5 0ai. verecek( 1I yl s'nra ka& liran. birik+i" 'l)r4 B), bira. nce ele ald+. 7MT 0'nksiy'n)n)n ( ;M)t)re 9al)e]9ades'n) Deeri= dei"keninden ba"ka bir "ey deildir( ( 0'nksiy'n) ise "yle ya.lr1

97

=F?$rateC perCpmtCpQCtJpe'

B)rada da, bira. nce 7MT 0'nksiy'n)ndaki deerleri k)llany'rs)n).G 0arkl 'larak *ir+ek ve si.in cebini.den &kan ve &kacak $aralar eksi 'larak ya.+aktr(

B)raya kadar ele ald+. iki 0'nksiy'n)n +ant ile Bper <?ade> dei"kenini de 0'nksiy'n 'larak k)llanabiliri.( Diyeli+ ki, a+acn. +ilyarder 'l+akG bir yatr+ k)r)+)nda 1II +ily'n N> n. var( J/.de 1I 0ai. veya k3r $ay aly'rs)n).( 6)r)+a ylda 25I +ily'n yatr+aya deva+ ederseni., +ilyarder ;yani 1 +ilyar N> sa%ibiQ= 'l+an. i&in ka& yl *e&+esi *erekiy'r1

=>EE@$(#%C-%&######C-(########C(#########K#'

Jine ayn +antkla, Fate <.ran> dei"kenini de kendi ba"na 0'nksiy'n 'larak k)llanabilir, dier dei"kenler yard+yla Mai. 'rann %esa$lattrabiliri.( Fate, 0'nksiy'n 'larak alt dei"ken ister( Diyeli+ ki, yatr+a ayrabilecei+i. 2II +ily'n lira+. var ve be" ylda b)n)n 5 +ilyar 'l+asn istiy'r).( Ye 'randa 0ai. ara+aly.4

=@4TE$&C#C-%#########C&#########K#'

B)rada 5 yl vade+i.i belirten ilk 5 raka+ndan s'nraki I, aylk de+eyi ;ki b) %esa$ta aylk de+e s. k'n)s) deil=, s'ndaki I ise sadece b) 0'nksiy'na +a%s)s Juess <Tahmin> dei"kenini *steriy'r( !sterseni., 8Ecel e, 7B)ndan a"asn kab)l et+e+Q7 der *ibi, 'ran %esa$la+aya ba"layaca ar*ari n'ktay verebilirsini.(

95

9e s'n 'larak, 7? <7resent (alueH:imdiki de#er> de 0'nksiy'n 'larak k)llanlabilir ve belirli bir dne+de, belirli bir +iktar *elir elde edebil+ek i&in belirli bir 'ranla ne +iktarda yatr+ ya$+ak *erektiini %esa$ eder( Diyeli+ ki, kendini.i edebiyata verdini. ve n/+/.deki bir b)&)k yl r'+an ya.+aya ayry'rs)n).( Di.e ayda 5II +ily'n lira *erekiy'r( L'+an bitince de 1 +ilyar lira kitabn. bastr+ak i&in $araya i%tiyacn. var( Dala+ bir yatr+ 0ir+as tany'rs)n). ylda y/.de 6 0ai. veriy'r( 6a& lira yatr+alsn. ki, r'+ann. ra%at ra%at ya.abilesini.4

= E?$5%(%C(6C&########C(#########K('

D'nraki 1, $aray %er ayn s'n)nda &ek+ek istediini.i *steriy'r(

IRR LE B K1R1RI

B)raya kadar %ey aylk de+e veya aylk *elir *ibi $eriy'dik ;dne+sel= +ali %esa$lardan s. ettik( Cysa i" d/nyas %er .a+an byle belirli aralklarla belirli +iktarlarda $ara al$ ver+eye elveri"li deildir(

Bir rnek vereli+( 1 +ilyar N> tasarr)0 ettini.Q Bankaya veya bir k)r)+a yatr$ diyeli+ ki ylda y/.de 1I 0ai. alabilirsini.( Makat, eni"teni., *iri"i+ci bir *en& ve si.e b) $aray yeni k)raca i"e yatr+an. %alinde, birinci yl s'n)nda 2II +ily'n, ikinci yl s'n)nda 3II +ily'n, /&/nc/ yl s'n)nda 4II +ily'n ve drd/nc/ yl s'n)nda 5II +ily'n ver+eyi taa%%/t ediy'r( Han*isi si.in i&in da%a ka.an&l4 ;Nabii eni"te beyden be" k)r)" *re+e+e ri.ik's) %ari&Q=

99

B) %esa$ta ") ana kadar ele ald+. 0'nksiy'nlarn %i&birinden yararlana+ay., &/nk/ *eri de+eler e"it deil( !" d/nyasnda sk sk kar"la"lan b) d)r)+ i&in 8Ecel ,FF <,nternal rate returnedH9'nen dahili had> 0'nksiy'n) %i.+etini.e s)n)y'r( 2i+di b) senary'y), bir 8Ecel say0asna i"leyeli+1

Jl s/t)n)na I dan 4 e kadar nakit ak" 'lacak s/reyi ya.n( Hareket n'ktas 'lan I nc ylda si.den 1 +ilyar &kt i&in %esaba b)n) eski 'larak *e&eceksini.( D'nra %er yl alacan. +iktarlar *irin( B) yatr+n t'$la+ *etirisinin 0ai. 'rann bil+ek i&in D14 e ") 0'r+/l/ *ir+eni. *erekiy'r1

=B@@$D6,D(%'

1 2 3 6 9 5 + . D 0 2A 22 23 26 29 25

C 8ni"te Beyle Jeni !" Jl I 1 2 3 4 i <etiri Yakit

8Ecel,

t'$la+

*etirini.in

y/.de

13

'lacan syl/y'r( B), y/.de 1I dan banka veya bir ba"ka k)r)+)n

@1IIIIIIIII 2IIIIIIII 3IIIIIIII 4IIIIIIII 5IIIIIIII U 13

vereceinden da%a y/ksek bir %addi *steriy'r( ;,+a )n)t+ayn banka veya dier k)r)+ eni"teni.den da%a */venli

'labilirQ=

1LIBTIRM1 22

1II

B) bl/+de alt +ali 0'nksiy'nla tan"tk( Bir 8Ecel say0asnda b) 0'nksiy'nlar %esa$layn1

(- =E<T$(%%C5#C"##########C#C#' %- =E<T$%%C5#C"####C#C#' )- =F?$6%C(#C-(########C-%########K#' "- =>EE@$(#%C-%&#######C-(########C(#########K#' &- =@4TE$&C#C-%########C&#########K#' 5- =E?$5%/(%C(6C&########C(#########K('

1I1

BLM X

1I2

LSTEJ :ER 4NETM

</n/+/.de Aeb den DF> yneti+iyle bil*isayarlar aras veri al"veri"ine kadar t/rl/ t/rl/ veritaban yneti+inden s. edildiini d)y+)" 'l+alsn.( 8Ecel de veri /ret+esinin yan sra veri yneti+i ya$abilen bir $r'*ra+dr( ,ncak )n)t+a+ak *erekir ki, 8Ecel bir veritaban ynet+e $r'*ra+ deildir( 8Ecel ile !stanb)l kentinin tele0'n re%berini %a.rlaya+a.sn.G a+a #DF)ery ;#icr's'0t )n veritaban ara"tr+a ve ynet+e $r'*ra+= ek +'d/l/n/ ;,dd@in= y/kleyerek, 8Ecel ile ;rekla+laryla, ab'nelerin isi+leriyle, adresleriyle, tele0'n n)+aralar ile= t/+ !stanb)l )n tele0'n re%berini $ar&a $ar&a da 'lsa ynetebilirsini.( 6eli+e@i"le+ $r'*ra+ bil*isayarn. elektr'nik d'sya d'lab %aline *etir+ek de+ektir(

<./n/./n n/ne bir %avay'l) "irketinin re.ervasy'n i"lerini *etirin1 B)*/nden diyeli+ ki bir yl s'nrasna kadar, tari0eli ka& se0erini. varG b) se0erleri %an*i )&aklarla ya$acaksn.4 Her )&aa ka& y'lc) alacaksn.G ") ana kadar )&akta %an*i k'lt)klar satldG ne kadar b'" yer varG bilet sat" yerlerinden *elen yeni yer ayrt+a tale$leri veritabanna *iriliy'r +)4 8tkiledii .a+an ne ya$ly'r4 Bilet al+" y'lc)lara ba"ka bir se0ere *e&i$ *e&e+eyecekleri s'r)ld) +)4 Ye ceva$ alnd4 2i+di b)na bir de ikra+ %i.+etleri ile il*ili s'r)lar ekleyi$( 8ki$ ta%sisi ile il*ili s'r)lar ekleyin( Neknik bak+ ve yedek $ar&a ile il*ili s'r)lar ekleyin( !"te si.e bir veritaban ve veri yneti+ $r'*ra+ i%tiyac(

8Ecel b) i" i&in ya$l+" bir $r'*ra+ deilG 0akat b)rada sralad+. %er bir i"i tek@tek ve belirli b/y/kl/kte 'lanlar bir arada, 8Ecel e ya$trabilirsini.( Da%a da teye *idebilir, b) i" i&in k)llandn. veri yneti+i $r'*ra+ ile 8Ecel arasnda al"veri" ya$abilirsini.( 8Ecel, yay*n %er t/rl/ veritabanndan veri it%al edebilir ve 'nlara veri i%ra& edebilir(

1I3

B) i"leri alt ara&la, liste, 0'r+, 0iltre, srala+a, ara@t'$la+ ve tabl' ile ya$abilirsini.( 2i+di b)nlar srasyla ele alal+(

LSTELER

>iste nedir4 2) ana kadar 'l)"t)rd))+). 8Ecel say0alarndan 0ark var +dr4

>iste, i&erdii bil*ilerden ayn ki"iye, ayn */ne, ayn i"le+e, ayn "eye ait 'lanlarn tek srada 'ld))G da%a s'nraki ki"i */n, i"le+ ve "eylere ait ayn alandaki bil*ilerin de ayn s/t)nda b)l)nd)) bil*i k/+esi de+ektir(

2) bir listedir1

1&%J

S8,#&%J

4#%J Cin$iJ

,li ,y"e

6'rk+a. Jiit

23 26

8rkek 6adn

1I4

Hasan ,bd)lla%

,rslan :an

33 46

8rkek 8rkek

Makat b) 8Ecel say0asnda +)tlaka 4( den ba"lay$ 3& e kadar *it+e.( B) bil*iler 8Ecel de aralarda b'" s/t)nlar ve satrlarla birlikte b)l)nabilir(

9eritaban dilinde %er satra bir ;ayt <Fe"ord>, %er s/t)na bir =lan < ield> denilir( 8Ecel de kaytlar ve alanlar y'kt)rG sadece %/creler vardr(

8Ecel, say0alarn liste %aline *etirebilir ve veritaban i"le+e ve ynet+e $r'*ra+larnn anlayaca dilde i%ra& edebilir( 8Ecel, ba"ka veritaban 'l)"t)r+a ve ynet+e $r'*ra+larnn kayt ve alanlar b'"l)k, vir*/l veya sek+e i"areti ile birbirinden ayrl+" bil*ileri kendi %/creleri %aline *etirebilir(

5-RM

8Ecel in veri ynet+e ara&larndan bir dieri ise orm lardr( orm, %er bir kayt i&inde yer alan ayr ayr *iri" k)t)larnda *steren ve b) s)retle *irilecek bil*ileri listede *erekli yere ya.an veri *ir+e aracdr( Her%an*i bir 8Ecel say0asnda i&inde veri b)l)nan bir bl*ede %er%an*i bir %/creyi tklayn ve 9ata <?eri> +en/s/nden M'r+ +addesini se&in1

1I5

B 2 3 6 9 5 + . D 0 2A 22 23 26 29 25 2+ 2.

8Ecel si.e +evc)t veritabannda drt kayt 'ld))n) ve b)nlardan birincisinin a&ldn

1&% ,li ,y"e Hasan ,bd)lla%

S8,#&% 6'rk+a. Jiit ,rslan :an

4#%

syl/y'r( BeC <-eni> d/+esini tklayarak b'" bir 0'r+a yeni kayt *irebiliri.G 9elete <2il> d/+esine basarak a&k b)l)nan veya *ir+ekte 'ld))+). kayd silebiliri.G 7re( <En"ekini bul> veya ind ind BeCt

<2onrakini bul> d/+eleri ile kaytlar+. arasnda ara+a ya$abiliri. veya 8riteria <El)tler> d/+esini tklayarak ara+ay &e"itli alanlarda belirli keli+eler vererek .elle"tirebiliri.( M'r+ y'l)yla *irdii+i. bil*i, 8Ecel listesinin en altna ya.lr(

-T-M1TK 5LTRE K1/T-5LTERL

8Ecel say0an.da bil*i *irdiini. satrlarn. &'k da%a 0a.la 'labilir ve ara+a i"ini tek krterle deil, birka& kriterle ya$+ak isteyebilirsini.(

J)karda ele ald+. !llere <re <DJ!H nin Dal+ say0asn d/"/n/n( B) say0ada <DJ!H $ay 1I #ilyar N> nin altndaki yerleri *r+ek isteyebiliri.( 8Ecel b)n) 't'+atik 0iltre arac ile salar(

Her%an*i bir 8Ecel say0asnda veritaban listesi *ibi +)a+ele *rebilecek bir k/+ede %er%an*i bir %/creyi tklayn ve Data +en/s/nden 0 ilters***0 <filtreler>, 'ndan da 0=utofilters0 <.tomatik filtreler> +addesini se&in( =utofilters satrna i"aret k'nacak ve say0an.daki b/t/n s/t)n ba"larnda )c) a"a bir 'k belirecektir1

1I6

B)nlar, a"a@&ek+eli +en/ ;$)ll@d'Bn +en)= k)t)lardrG %er%an*i birini tkladn. .a+an 8Ecel in b) s/t)ndaki b/t/n bil*ileri endekslediini *receksini.( Di.in s/t)n)n).da yer alan bil*ilerin yan sra, b) listede =ll <Hepsi>, Top Ten <Alk on> ve 8ustom <=yarlanabilir> *ibi ba. 7%a.r7 +en/ler de yer alr( 8Ecel 't'+atik 'larak =ll <Hepsi> kriteri se&il+i" *ibi listeni.i 'ld)) *ibi *r/nt/le+ektedir( 2i+di bi. b) listede %i&bir s/t)na d'k)n+)y'r).G sadece ikinci s/t)nda 8ustom <=yarlanabilir> bir se&+e ya$traca.1

B) s/t)n)n +en/ 'k)n) tklayarak, a&lan listeden 8ustom se&iy'r). ve kar"+.a *elen diyal'* k)t)s)nda ,lc Miyatlarla <DJ!H alannda deer 'larak 1I +ilyar raka+n ya.y'r). ve se&+e "art 'larak da 0isless than0 <a. 'lan= +addesini se&iy'r).1

1,#!l#n#Cili! $e>me ,#=)%!#c#?%n%( (#m#n C"$)8m &i,#l8I *")"$"n&# me c") $e>ene*le! "nl#!&%!J

eQ"#l$ &8e$ n8) eQ"#l i$ I!e#)e! )G#n i$ I!e#)e! )G#n 8! eQ"#l i$ le$$ )G#n i$ le$$ )G#n 8! eQ"#l )8 CeIin$ Ri)G &8e$ n8) CeIin Ri)G en&$ Ri)G &8e$ n8) en&$ Ri)G

e"it 'lan e"it 'l+ayan b/y/k 'lan e"it veya b/y/k 'lan a. 'lan a. veya e"it 'lan diye ba"layan diye ba"la+ayan ile biten ile bit+eyen

!n*ili.ce c/+le k)r)l)") N/rk&e den 0arkl 'ld)) i&in kriterlerin )y*)la+a "artlarn *steren b) i0adeler kriterin n/ne ya.l+" b)l)n)y'r( Di., b) kriterleri ters d/"/n/n1

1I +ilyar((( dan b/y/k 'lan *ibi(

1I7

Diyal'* k)t)s)n)n .; ini tklar tkla+a., 77 sral liste+i. yerini 15 sral yeni bir listeye braky'r ki, listede <DJ!H $ay 1I +ilyarn altndaki yerler var1

#erak et+eyin listeni.in t/+/ bir yere *it+ediG sadece se&tiklerini. *r/nt/leniy'r( B) listenin ta+a+ 'la+adn, *eride da%a ba"ka veriler b)l)nd))n) da se&+e ya$tn. s/t)n)n +en/ 'k)n)n ren*i belli ediy'r(

!stersek b) se&il+i" listeyi se&i$, k'$yalay$, ba"ka bir 8Ecel say0asna ya$"trabilir, 7<DJ!H $ay 1I +ilyarn altndaki yerler7 "eklinde yeni bir liste edin+i" 'l)r). veya b) liste /.erinde ya$aca+. 8Ecel %esa$larn ya$ar, s'nra listeyi eski "ekline *etiriri.( [n)t+adan1 >isteyi eski "ekline *etir+ek i&in, artk ren*i +avi 'lan 'ka bas$, a&lacak +en/den =ll <Hepsi> +addesini se&+eni. ka0i(

B) etkili arac k)llanarak istersek, ad B ile ba"layan yreleri ?EY4 $ay y/.de 1 in altnda 'lan illeri, ya da ad B ile ba"layan ?E $ay y/.de 1 in altnda 'lan illeri de se&tirebilirdik(

SIR1L1M1

2ortin! <2ralama>, 8Ecel in dier veri yneti+ aracdr( B) ara&la listelerini.i ya ya. b)l)nan s/t)nlara *re , dan R ye ,scendin* ;Nr+anan= veya R den , ya Descendin* ;,"a !nen= 'larak al0abetik, ya da ;Descendin*= sraya k'yd)rabilirsini.( 8Ecel /& ayr kriterle srala+a i"le+i ya$abilir( Diyeli+ ki, illeri srala+ay bl*e adna *re ya$y'rs)n).G 0akat 6aradeni. *r)b)nda yer alacak illerin kendi i&lerinde , dan R ye al0abetik 'l+asn isteyebilirsini.(

1I5

1R1 T-;L1M

Diyeli+ ki elini.deki listede illerin b)l)nd)klar c'ra0i bl*eler de var( !stiy'rs)n). ki, %er bl*enin illerinin <DJ!H s ile il*ili bir i"le+, listede bl*enin illerinin bittii yerde *sterilsin(

B) i"le+ da%a nce *rd//n/. 8Ecel 0'nksiy'nlarndan %er%an*i biri ;:;<K 3=;>TK 4?E@48EK <4AK <B>SSS= 'labilir( B) i"le+lerin k'n)s) listedeki %er%an*i bir s/t)nda yer alan raka+lar ;veya 3=;>T ta 'ld)) *ibi basit adet say+a= 'labilir( 8Ecel, isterseni., %er *r)b) ayr bir say0aya bile alabilir(

ZET T1BL-

8Ecel, b/y/k listelerde yer alan bil*ilere ait belli ba"l eili+lerin ;<DJ!H ya en &'k katkda b)l)nan illerin #ar+ara bl*esinde b)l)nd)), derse deva+ edenlerin da%a &'k n't ald *ibi= 'rtaya &k+as i&in, listelerden 7i(ot Table <Ezel Tablo> &kartabilir(

8Ecel listelerden .et tabl' &kart+ak i&in Ezel Tablo 2ihirbaz saly'r( B) arac k)llanarak, s'n derece kar+a"k bir liste bile belli ba"l s/t)nlarda yer alan 'rtak bil*ilere ;B)l)nd)) bl*e, cinsiyeti, derse deva+ n't)= *re dier bil*ilerin ya +ate+atik i"le+lerle ;N'$la+a, Crtala+a, 8n B/y/k, 8n 6/&/k vs(((= veya sabit adet say+a ynte+iyle tabl' %aline *etiril+esini salar(

S-N/

1I9

8Ecel in s./n/ et+edii+i. &'k a. 0'nksiy'n) kald, Makat raka+lardan istatistik %esa$lar ya$+a ve istatistik *ra0ikleri &i.+e yeteneine %i& dein+edik( B)nlar bir bak+a 8Ecel in te+el i"levlerine ek 'larak s)n)lan %i.+etler( 8Ecel, veri anali. +'d/l/ ile de+e istatistik $r'*ra+larna ta" &kartan istatistik %esa$lar ya$abilir( Makat 2tandart 2apma veya Fe!resyon =nalizi b/t/n 8Ecel k)llanclarnn 'ns). 'la+ayacaklar bir %i.+et sayl+a.( ,yn "ekilde raka+ di.ilerinden istatistik *ra0ikleri /reten $r'*ra+lardan %i& de a"a kal+ayan 8Ecel in b) 0'nksiy'nlar da, b/t/n k)llanclarn &')nl)kla yararland )ns)rlar deil( Birka& 0'nksiy'n) 'lan F=B9 < > *ibi, istatistik anali.leri ve *ra0ik d"nda %e+en %er "eyi ele al+" 'l+akla birlikte, b) kita$&kla 8Ecel in drt k"esinden sadece birini, 'da "yle bir a&+" 'ld))+) )n)t+ayn(

9e yine )n)t+ayn ki, bir bil*isayar $r'*ra+n en iyi ren+e y'l), sna+a@dene+e ve i&i a&l+adk +en/ +addesi brak+a+aktr(

BLM XI

1LIBTIRM1L1RIN CE:1;L1RI

1LIBTIRM1 2

1@ 96 2@ 1(33 3@@57

11I

4@ 21(5 5@ 5(22 6@ Hata QQ B) i"le+i 8Ecel e ya$tr+aya kalksaydk, bi.e *X?4L;EP* kar"l verecekti( Bir 0'r+/l/n veya i"le+in s'n)c) %/crelerini.de \ ile ba"layan ve Q biten keli+eler belirirse, b) 8Ecel i ya$a+ayaca bir i"le+e .'rladn. anla+na *elir( 8Ecel, Bil*isayar ve 8Ecel keli+elerini +ate+atik deer 'l+ad i&in t'$laya+a.( ,yn "ekilde bir keli+e ile raka+ t'$lat+aya kalktn.da da 8Ecel %ata +esaK verecektir( !ki veya da%a 0a.la %/credeki +etinleri tek bir +etin %alinde birle"tir+ek istiy'rsan., +etinleri i&eren %/cre adreslerini aralarna W i"areti k'yarak ya.abilirsini.( Hrnein1 =D6Y45S B) d)r)+da b'"l)k k'y+ak i&in, =D5Y* *Y45 ya.+alsn.(

1LIBTIRM1 3 1@ M6P6U, M7P6U, M5P6U 2@ M11P6U ve <6S<7S<5 3@ <6S86, <7S87 ve <5S85 4@ -6S-7S-5 ve ;M11P6U=S11

1LIBTIRM1 6 M151 M9PM12 -151 -12]-9 M241 M2IPM22 -241 -2I]-22

111

1LIBTIRM1 9 1@ 195 2@ 4 3@ 49(5 4@ 11I 5@ @2 6@ 29(5 7@ 4 5@ 52 9@ 315

1LIBTIRM1 5 1@ 56(59 53(14 54(54 94(27 2@ 1II(7I 97(2I 1I2(5I 1II(II 3@ 75(5I 65(1I 71(5I 52(1I

1LIBTIRM1 + 1@ 6 nc satr, satrn ba"ndaki 6 raka+n sa tklayarak i"aretleyin ve sa tklayarak ,nsert +addesini se&in( D'nra %/creleri d'ld)r)n(

2@ #evc)t D s/t)n)n)n ba"ln i"aretleyin ve sa@tklayarak a&lacak +en/den ,nsert i se&in( Jeni D" e 73 nc/ ya.l7 keli+elerini *irinG da%a s'nra 9 s/t)n)n) se&in ve ,nsert y'l)yla yeni

112

s/t)n) 'l)"t)r)n, 9" e 73 nc/ ya.l7 keli+elerini *irin( ;a= 3 nc/ ya.l snav 'lan dersin 0'nksiy'n)na d'k)n+a., dierlerini rnein,

=4?4@48E$B",3"CE",8"CB"'

"eklinde dei"tirirsini.( ;b= Crtala+a %/crelerini d/.elt+eden, 0akat /&/nc/ snav 'l+ayan derslerde b) snav 'rtala+a kat+a+ak i&in b) snavn ya$l+ad derslerde b) %/creyi b'" brakrsn.G ya da yanl" anla+ay nle+ek i&in kes+e i"areti ;@= veya 7J'k7 anla+na J %ar0i ;veya si.ce anla+l bir ba"ka %ar0 veya i"aret= *irersini.(

3@ B s/t)n)n) se&er ve yeni bir s/t)n eklersini.( Jeni B) e Derse Deva+ keli+elerini ya.arsn.( B) s/t)n, derse deva+ .'r)nl)l)) 'lan dersler i&in >=T %/cresindeki 0'nksiy'n) ") "ekle *etirin1

=4?4@48E$B6,96'+:;<$B6*%#%'

4@ ;a= Datr 1I ) se&in ve yeni bir satr ekleyin( B) satra ;yeni 4(#= ,ra"tr+a Hdevi adn verin( J)karda 3 nc/ s'r)n)n cevab 'lan i"le+den s'nra Jl s'n) Dnav s/t)n) 'lan V ve >ot s/t)n) 'lan O s/t)nlarn se&in ve iki s/t)n ekleyin( Jeni V) e ,ra"tr+a Nasar+, yeni O) e ,ra"tr+a La$'r) keli+elerini ya.n( <(# ) ta+a+en b'" brakn ve <7 )n 0'nksiy'n)n) ") "ekilde d/.eltin1

=4?4@48E$B7,B7CV(#,O(#'

113

;b= J)karda 3 nc/ s'r)n)n cevab 'lan i"le+den s'nra Jl s'n) Dnav s/t)n) 'lan V ve >ot s/t)n) 'lan O s/t)nlarn se&in ve iki s/t)n ekleyin( Jeni V) e ,ra"tr+a Nasar+, yeni O) e ,ra"tr+a La$'r) keli+elerini ya.n( <7 )n 0'nksiy'n)1

=4?4@48E$B7,O(#'

1LIBTIRM1 . 1@ O,9,L,<8;B31B13= 2@ OB7@^B^15(@25,343,195,@113,@12I,@134,@146 3@ O,2S,3 4@ 1215 nci ,d+da, 9735I765I267292 ve 254 s0r 5@ 1475 nci satrda 1,3I78S3I5( \Y[#Q 8Ecel in dilinde %esa$ ettirdiini. 0'r+/l ve 0'nksiy'n)n s'n)c)n)n 8Ecel in *r/nt/le bilecei alt ve /st snrn d"nda 'ld))n) *sterir( 6@ 17 bin 711 7@ 6 nc 5@ 3 +ilyar 615 +ily'n N> nin /.erinde .ararn. 'l)rQ 9@ U34(5

1LIBTIRM1 D 1@ 8vet 2@ @2

114

3@ NL[8 4@ M,>D8 5@ 8Ecel 6@ NL[8 7@ Bil*isayar 5@ a= O-M;D[#;B61D6=_86G7,l7G7,l+a7= b= O-M;,YD;D[#;B61D6=_86G:6_86]2=G7,l7G7,l+a7= c= O-M;CL;D[#;B61D6=_86G:6_86]2=G7,l7G7,l+a7= d= O-M;,YD;D[#;:6186=_M6=G-Y;YCN;:6a86]3=G7,l7G7,l+a7== e= 6arar1 6arar2 6arar3 6arar4 Datr 61 ,l+a ,l+a ,l ,l+a Datr 71 ,l ,l+a ,l ,l+a Datr 51 ,l ,l ,l ,l+a Datr 91 ,l+a ,l+a ,l ,l+a Datr 1I1 ,l+a ,l+a ,l ,l+a Datr 111 ,l+a ,l ,l ,l+a

1LIBTIRM1 0 1@ O,9,L,<8;B5185= 2@ ;a= OD[#-M;M51M15G7aO5I7G<51<15=]:C[YN-M;M51M15GaO5I= O76(7 ;b= OD[#-M;M51M15G7_5I7G<51<15=]:C[YN-M;M51M15G7_5I= O15(5

115

1LIBTIRM1 2A 1@ O-M;CL;D[#;N7197=_Z7GD[#;NCD,J; =@A7=a15I=G7,l7G7,l+a7= 2@ H/creleri tari%, saat ve dakika bi&i+ine *etirini.1 :31 OYCA; = D51 OD,N8;1999G21G31=@NCD,J; = D71 OD5P24 D91 OD7P6I

1LIBTIRM1 22 1@ @4(5I5(353(576,2I N> 2@ @1(15I,72 N> 3@ 1(55I(441(246,I5 N> 4@ 3,11575I429 5@ U 9I 6@ @9(5II(52I(171,75 N>

116