521MMI117

T.C.
MLL ETM BAKANLII
MAKNE TEKNOLOJS
ARATIRMAGELTRME (ARGE)
521MMI117
Ankara, 2011
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.
NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................iv
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET-1 ..................................................................................................... 3
1. ARATIRMA YAPMA ( AR GE ) .................................................................................. 3
1.1. Aratrma Gelitirmeyi Bilme .................................................................................... 3
1.1.1. rn Gelitirme Ar-Ge almalar ....................................................................... 4
1.1.2. Yeni rn Ar-Ge almalar ................................................................................ 4
1.2. Planlama Yapma............................................................................................................ 5
1.3. Tezgh Kapasitesine Gre Yaplabilecek leri Seme................................................. 5
1.3.1. Gruplama Yntemine Gre Atlye Tezgh Dzeni ............................................... 6
1.3.2. retime Uygun Atlye Tezgh Dzeni .................................................................. 6
1.4. htiyalarn Aratrlmas............................................................................................... 7
UYGULAMA FAALYET................................................................................................. 8
LME VE DEERLENDRME....................................................................................... 9
RENME FAALYET-2 ................................................................................................... 12
2. BELRLEME ( AR GE ) ........................................................................................... 12
2.1. Aratrma Yapmada lem Sras................................................................................. 12
2.2. Planlama Yntemleri................................................................................................... 14
2.3. mknlarla htiyalar Karlatrma............................................................................ 14
UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 15
LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 16
RENME FAALYET-3 ................................................................................................... 18
3. TASARIM N HAZIRLII YAPMA............................................................................... 18
3.1. Tasarm Bilgisi ............................................................................................................ 18
3.1.1. retilecek Makinenin zelliklerini Analiz Etme ................................................. 19
3.1.2. Kroki izimi Yapma ............................................................................................ 19
3.2. Gerekli Dayanm Hesaplar ......................................................................................... 19
3.2.1. Mekaniin zellikleri........................................................................................... 19
3.2.2. Birim ve Birim Sistemleri .................................................................................... 20
3.2.3. Statik, Temel lkeleri ve Kuvvet Sistemleri ......................................................... 20
3.3. Trigonometri Fonksiyonlarnn Tanmlanmas ve Trigonometrik Cetvelin Kullanm21
3.4. Kuvvet ......................................................................................................................... 26
3.4.1. Kuvvetin Elemanlar............................................................................................. 27
3.4.2. iddeti................................................................................................................... 27
3.4.3. Dorultusu ............................................................................................................ 27
3.4.4. Yn ..................................................................................................................... 27
3.4.5. Tatbik Noktas ...................................................................................................... 27
3.4.6. Kuvvetin llmesi.............................................................................................. 27
3.4.7. Birimleri ............................................................................................................... 27
3.4.8. Vektrle Gsterilmesi........................................................................................... 28
3.4.9. Kuvvet Sistemleri ................................................................................................. 28
3.5. Ayn Dzlem zerinde Bulunan Kuvvetler ve Bilekenin Bulunmas ....................... 28
3.5.1. Dorultusu Ayn Kuvvetler .................................................................................. 28
3.5.2. Dorultusu Kesien Kuvvetler ............................................................................. 29
3.6. Dorultusu Paralel Kuvvetler...................................................................................... 31
3.6.1. Kuvvetlerin Grafik ve Analitik Yolla Birletirilmesi ........................................... 31

3.6.2. Kuvvetlerin Grafik ve Analitik Yolla Bileenlerine Ayrlmas............................ 33
3.6.4. Dorultusu Ayn Kuvvetlerle lgili Problemler.................................................... 35
3.7.Moment ........................................................................................................................ 38
3.7.1.Momentin Yn ve Birimi .................................................................................... 38
3.7.2.Bir Kuvvetin Bir Noktaya ve Eksene Gre Momenti............................................ 39
3.7.3.Bir Kuvvetin Bir Noktaya Gre Momentinin Geometrik fadesi.......................... 39
3.7.4. Varignon (Momentler) Teoremi ........................................................................... 39
3.7.5. Kuvvet ifti (Elenik) ve Momenti...................................................................... 41
3.7.6. Denge art ........................................................................................................... 42
3.8. Bilekenin Sfr Olmas art (Kuvvetler okgeninin Kapal Olma Hali) .................. 42
3.9. Toplam Momentin Sfr Olmas Hali .......................................................................... 42
3.9.1. Momentle lgili Problemlerin zm ................................................................ 43
3.9.2. Arlk Merkezi .................................................................................................... 44
3.9.3. Arlk ve Arlk Merkezi................................................................................... 44
3.9.4. Arlk Merkezinin Bulunabilmesi iin Uygulanan Metotlar............................... 44
3.10.Yzeylerin ve Cisimlerin Arlk Merkezinin Bulunmas ......................................... 45
3.11. Birleik Yzeylerin Arlk Merkezinin Grafik ve Analitik Yolla Bulunmas ......... 45
3.11.1. Dengenin Tanm ve Arlk Merkezinin Denge zerindeki Etkisi................... 46
3.11.2.Mesnet Kuvvetleri ............................................................................................... 47
3.11.3. ki Mesnetli Kirilerin Mesnet Kuvvetlerinin Grafik ve Analitik Yolla
Bulunmas....................................................................................................................... 47
3.12. Arlk Merkezi ile lgili Problemlerin zm ....................................................... 48
3.12.1. Sinematik............................................................................................................ 50
3.13. Hareket ve Elemanlar ............................................................................................... 50
3.14. Hareketin Hz ve Yrngeye Gre Snflandrlmas ................................................ 51
3.15. Dzgn Dorusal Hareket ......................................................................................... 52
3.15.1. Hz ...................................................................................................................... 52
3.15.2. Hzn Vektrlerle Gsterilmesi........................................................................... 52
3.15.3. Hz ve Yol Grafii.............................................................................................. 52
3.15.4. Hz, Yol ve Zaman Arasndaki Bant .............................................................. 53
3.16. evresel Hz .............................................................................................................. 53
3.17. Asal Hz.................................................................................................................. 54
3.18. Dzgn Deien Dorusal Hareketin Tanm ........................................................... 54
3.18.1. Hz, vme, Alnan Yol Ve Zaman Arasndaki Bantlar ................................... 54
3.18.2.Geliigzel Hareket ............................................................................................. 55
3.19. Ortalama Hz ............................................................................................................. 56
3.20. Dinamik ..................................................................................................................... 56
3.20.1. Kuvvet, Ktle ve vme Arasndaki Bant ........................................................ 56
3.20.2. Newton Kanunlar .............................................................................................. 57
3.21. Pasif Direnler........................................................................................................... 58
3.21.1. Srtnme Kuvveti............................................................................................... 58
3.21.2. Kayma Halindeki Srtne .................................................................................. 58
3.21.3. Yuvarlanma Halindeki Srtnme ....................................................................... 59
3.21.4. Srtnme Kat Says ve Srtnme Asnn zah .............................................. 59
3.21.5. Muylu ve Yataklarda Meydana Gelen Srtnme ............................................... 60
3.21.6. Kayma ve Yuvarlanma Direnci .......................................................................... 60
ii
3.21.7. Atalet Momenti................................................................................................... 60

3.21.8. Merkezka Kuvvet ............................................................................................. 62
3.21.9. , G ve Enerji................................................................................................. 63
RENME FAALYET-4 ................................................................................................... 72
4. TASARIM YAPMA........................................................................................................... 72
4.1. Teknik Resim .............................................................................................................. 72
4.1.1. Kroki izim.......................................................................................................... 72
4.1.2.Bilgisayarda izim ................................................................................................ 73
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 78
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 80
KAYNAKA ......................................................................................................................... 82
iii
AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD
521MMI117
ALAN
Makine Teknolojisi
DAL/MESLEK
Bilgisayarl Makine malat
MODLN ADI
AratrmaGelitirme (ArGe)
MODLN TANIMI
SRE
N KOUL
YETERLK
Yeni bir makine imalatna balamadan piyasann

ihtiyalarnn belirlenmesini ve retim iin atlyedeki mevcut
tezgh parknn incelenmesini ieren renme materyalidir.
40/24
Temel imalat ilemleri, teknik resim ve bilgisayar destekli iki
boyutlu izim derslerindeki modlleri alm olmak.
Sanayinin ihtiyac
tasarlamak.
olan
makine
ihtiyalarn
aratrp
Genel Ama
Bu modl ile gerekli ortam ve ara gereler salandnda
sanayinin ihtiyac olan makine ihtiyalarn aratrp, gelitirip
tasarlayabileceksiniz.
MODLN AMACI
Amalar
1. stenilen zelliklerde aratrma yapabileceksiniz.
2. Mevcut artlara gre aratrma yaparak imalat yaplacak
makineleri belirleyebileceksiniz.
3. Tasarm amacyla n hazrlk yapabileceksiniz.
4. Her trl basit makinelerin tasarmn yapabileceksiniz.
ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
Makine atlyesi, atlye tezgh ve avadanlklar, resim

masas, izim aletleri, rnek izimler, bilgisayar, retilmi
tasarmlar ve taslaklar.
LME VE
DEERLENDRME
Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme

sorular ve uygulama yapraklar ile kendi kendinizi
deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda size lme
arac
(uygulama,
soru-cevap)
uygulayarak
modl
uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek
deerlendirecektir.
iv
GR
GR
Sevgili renci,
htiya duyulan rnlerin, kullanclarn ihtiyalarn uygun ekilde tasarlanp
retilebilmesi iin yaplmas gereken aratrma-gelitirme srecini kapsayan ileme Ar-Ge
denmektedir. Gnmzde teknolojik rn, sistem ve bilgi ihtiyalarn karlamada aratrma
ve deneysel gelitirmeye (Ar-Ge) dayal retim yntemiyle elde edilebilir.
Modl sonunda ihtiya duyulan rnlerin gelitirilebilmesi ve retilebilmesi iin
gerekli bilgi ve beceriye sahip olacaksnz.
RENME FAALYET-1
AMA
RENME FAALYET-1
stenilen zelliklerde ve mevcut artlara gre ihtiyaca uygun imalat yaplacak

makineleri ve makinelerde yaplabilecek gerekli gelimeleri aratrabileceksiniz.
ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken aratrmalar unlardr:
Piyasa aratrmasnn nasl yaplmas gerektiini aratrnz.

planlamasnn nasl yaplmas gerektiini aratrnz.
malat atlyelerinde tezgh kapasitelerine gre i seimini aratrnz.
htiyalarn nasl belirlendiini aratrnz.
Deiik makine retimini yapan atlyeleri gezerek, bnyesinde ArGe niteleri
olan firmalardan almalar ve alma yntemleri hakknda bilgi alnz.
Topladnz materyalleri snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.
1. ARATIRMA YAPMA ( AR GE )
1.1. Aratrma Gelitirmeyi Bilme
Aratrma; herhangi bir ihtiyac belirlemek amacyla yaplan geni kapsaml bir
gzlemdir.
Gelitirme ise, retimdeki herhangi bir rnn kullanm ynnden zelliklerini ve
kalitesini artrma ve maliyetini drme amacyla yaplan almalardr.
Gnmzde teknolojik rn, sistem ve bilgi ihtiyalarn karlamada aratrma ve deneysel
gelitirmeye (Ar-Ge) dayal retim yntemiyle elde edilmelidir.
rnein; renkli televizyonlarn bile kendi arasnda zelliklerine gre ayrld bir dnemde
aratrma yapmadan siyah-beyaz televizyon retmek iin yatrm yapmak ne kadar aklcdr?
Ar- Ge almalar ikiye ayrlr.
1.1.1. rn Gelitirme Ar-Ge almalar

Eski retilen rnlerin gelitirilmesi amacyla yaplan almalardr. retim alannda
ayn retimi yapan pek ok firma vardr. Bu firmalar arasnda pazardan daha fazla pay almak
ya da pazar payn korumak iin kyasya rekabet olmaktadr.
Bu rekabette, bir adm daha nde olabilmek iin srekli olarak piyasann ihtiyalarn
kontrol etmek, daha ucuza ve daha kaliteli retim yapmak ve rn gelitirerek
benzerlerinden daha stn yapmak gerekir.
1.1.2. Yeni rn Ar-Ge almalar

retim yapma dncesinin oluumundan retimin gereklemesine kadar ok deiik
aamalar vardr. lk aama, ihtiyalarn belirlenmesidir, Ne retmek gerekir? sorusunu
doru yantlamaktr. Yeni rnn ihtiya sahipleri tarafndan kabul grmesi, doru yaplan
aratrmalarla ihtiyalarn belirlenmesine baldr.
Elbette retilmesi dnlen rnn hedef kitlesi de ok nemlidir. Yerel, ulusal ya da

uluslararas bir pazar, hedef veya hedefleri doru belirlemek gerekir.
ekil 1.1: Planlama stratejileri
1.2. Planlama Yapma

Strateji gelitirme almalarnn younlat birinci temel konu stratejik ynn
belirlenmesidir. Stratejik yn, rakiplere stnl ve irketin yaratt deerin srekli
ykselmesini salayan ana unsurdur. Kuvvetli ve organizasyon geneline yaygn bir stratejik
yn olmayan irketler srdrlebilir baary yakalayamazlar.
Bunun yan sra, deien artlarda etkin stratejiler gelitirmenin irketin stratejik
becerisi haline gelmesi, bu almalarn ikinci nemli hedefidir. Bu stratejik beceri sayesinde
ARGE nin mterileri pazar ve rekabet artlarn yakndan izleyip etkin strateji gelitirmeyi
dzenli aktiviteleri arasna almaktadrlar.
Yeni bir rn retilmesi, rn kalitesinin veya standardnn ykseltilmesi, maliyet
drc ve standart ykseltici konumunda yeni tekniklerin gelitirilmesi veya yeni bir
teknolojiyi gelitirilmesi konusunda bilimsel esaslara uygun aratrma-gelitirme
faaliyetlerinin aamalarn ierecek biimde hazrlanm ve sonularnn faydal ara gere,
malzeme, rn, yntem, sistem ve retim tekniklerine dntrlmesine ynelik almalar
planl almayla mmkndr.
1.3. Tezgh Kapasitesine Gre Yaplabilecek leri Seme

Gerekli piyasa aratrlmas yapldktan ve retim iin gerekli rnleri belirledikten
sonraki aama, retimin yaplaca fiziki koullar ve retimde kullanlacak tezghlarn
belirlenmesidir.
Eer yeni retim tezghlar alabilme imkn yoksa mevcut tezgh kapasitesiyle
retilebilecek rnler belirlenmelidir. Atlyede retimin uygun bir yntemle yaplmas
verimli olur. retime gre i yeri dzeni 4 gruba ayrlr.
Mevcut dzenin kullanlmas: retimin gereklemesi iin iletme tezgh

yerleik dzeni yeterli oluyorsa bu yntem kullanlr.
Yeni retim dzeni kurulmas: retim iin tezghlarn yeniden dzenlenmesi
gerekiyorsa kullanlan yntemdir.
Var olan tesise tanlmas: Gerek duyulduu iin mevcut tesis iinde farkl bir
birime tanmak gerekiyorsa kullanlan yntemdir.
Yeni bir tesis kurulmas: Yeni retim iin iletme kapasitesi yetersizdir. Yeni
bir tesise gerek vardr. retim tezghlar yeni tesise yerlerine gtrlr. retim
iin tezghlar dzenlenerek retime balanr.
retim atlyelerinde tezghlar retilecek rne uygun olarak dzenlenmelidir.

Genellikle 2 farkl yntem kullanlr.
1.3.1. Gruplama Yntemine Gre Atlye Tezgh Dzeni

Bu yntemde ayn cins retim tezghlar bir arada bulunacak ekilde dzenlenir.
Paralar ayn cins tezghlarda ilemler bittikten sonra dier grup tezghlara geerek
retimlerine devam edilir.
zelikle birden ok deiik retim yaplyorsa bu yntem tercih edilir.
ekil 1.2: Gruplama atlye dzeni
1.3.2. retime Uygun Atlye Tezgh Dzeni

retime uygun tezgh dzeninde para retim ilem srasna gre tezghlar srasyla
dzenlenir. Bu yntemde atlye iinde paralarn en az hareketle retimleri gerekletirilir.
retim akna gre sralanm tezghlarda seri retim yaplr.
ekil 1.3: retime Uygun Atlye Dzeni
1.4. htiyalarn Aratrlmas

Teknik retimle ve bu tekniin uygulanmas ile ilgili gerekli alet, tehizat, makine ve
malzemeleri gelitirebilme bilgisidir.
Bir fikri satlabilir, yeni ya da gelitirilmi bir rn, mal ve hizmet retiminde
kullanlan yeni ya da gelitirilmi bir yntem haline dntrmeyi; renk ya da
dekorasyondaki deiiklikler ve benzeri btnyle estetik alana ynelik deiiklikler ile
rnn yap, nitelik ya da performansn teknik adan deitirmeyen grnm
farkllklarndan ibaret basit deiiklikler hari teknolojik yenilik yapma ya da yaratma
sreci, bir dizi bilimsel, teknolojik/teknik, mali ve ticari etkinliktir.
Teknolojik adan yeni rn, nceki rn kuayla karlatrldnda malzemesi,
paralar ve yerine getirdii ilevler asndan ze ilikin teknolojik farklar gstermesi
gerekir.
Geleneksel retim tesislerinde retilemeyen, yeni ya da gelitirilmi rnlerin
retilmesinde veya halen retilmekte olan rnlerin yeni tekniklerle retilmesinde kullanlan
yntemlerdir.
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar
neriler
Ar-Ge almalar yapan iletmeleri
belirleyiniz.
letmelerin yerlerini reniniz.
letmeleri ziyaret ediniz.
Aratrma sonularn raporlaynz.
rn aratrma konusu belirleyiniz.
Belirlediiniz retimi yapan iletmeleri
aratrnz.
retim ihtiyalarn belirleyiniz.
Yeni rn iin stratejik plan yapnz.
izelgeyi oluturunuz.
Atlye tezgh kapasitesini belirleyiniz.
Atlye tezgh dzenlerini
karlatrnz.
retim iin atlye dzenini belirleyiniz.
retim ilem srasn belirleyiniz.
lemlere gre kullanlacak ara
gereleri belirleyiniz.
Tezgh retimi iin gerekli ekipmanlar
seiniz.
Ar-Ge almalaryla ilgili aratrma

yapnz.
Yeni rn aratrmas yapnz.
Planlama yapnz.
Atlyede retilebilecek rnleri
belirleyiniz.
retim iin gerekli ihtiya aratrmas
yapnz.
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki testte oktan semeli 10 soru bulunmaktadr. Sorular dikkatli bir
ekilde okuyunuz ve doru kk yuvarlak ierisine alarak cevaplandrnz. Sreniz 10
dakikadr.
1.
Hangisi herhangi bir ihtiyac belirlemek amacyla yaplan geni kapsaml bir
gzlemdir?
A) Gelitirme
C) Planlama
B) Aratrma
D) Tasarm
2.
retim akna gre dizilmi tezghlarn olduu dzene verilen ad nedir?

A) retime uygun atlye dzeni
B) Yeni retim dzeni
C) Gruplama yntemine gre atlye dzeni
D) Mevcut dzenin devam
3.
Hangisi Ar-Ge almalarndan deildir?

A) rn gelitirme
B) retim yapmak
C) Yeni rn aratrmalar
D) Pazar aratrmas
4.
Kuvvetli ve organizasyon geneline yaygn bir stratejik yn olmayan irketler

srdrlebilir baary yakalayamazlar. Yakalayabilmeleri iin ne yapmalar gerekir?
A) Gelitirme
C) Planlama
B) Aratrma
D) Tasarm
5.
letmenin yeni retim iin yetersiz kald durumlarda ne yapmak gerekir?

A) retimi durdurmak
C) letmeyi yenilemek
B) retimi kaydrmak
D) Yeni retim dzeni kurmak
6.
retimdeki herhangi bir rnn kullanm ynnden zelliklerini ve kalitesini artrma

ve maliyetini drme amacyla yaplan almalara ne denir?
A) Gelitirme
C) Planlama
B) Aratrma
D) Tasarm
7.
Dardan gelen malzemenin ilk konduu yere ne denir?

A)Yar mamul deposu
C) Ham madde deposu
B)Mamul deposu
D) Ambar
8.
retime gre i yeri dzeni ka ekilde olur?

A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
9.
retime mevcut durumla devam edilemeyecei durumlarda ne yaplmaldr?

A)retimi durdurmak
C) letmeyi yenilemek
B)retimi kaydrmak
D) Yeni retim dzeni kurmak
10.
Guruplama yntemine gre dizilmi tezghlarn olduu atlye dzenleri hangi

hallerde tercih edilmez?
A) Tek tip seri retimler
C) Seri retime gerek olmayan retimler
B) Deiik tip retimler
D)Tezgh iilikleri uzun sren retimler
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularla ilgili renme ve uygulama
faaliyetlerini tekrarlaynz.
10
UYGULAMALI TEST
Bir makinenin retimi iin gerekli aratrmalar yapnz. Bunu yapabilmeniz iin
aadaki davranlar srasyla yapmanz gerekmektedir. Cevaplarnzda hayr seenei var
ise bir sonraki davrana gemeden, hayr dediiniz davran renip yapmanz
gerekmektedir. (Paray kendiniz belirleyiniz).
Uygulama sonunda retmeniniz tarafndan yaplacak deerlendirme ile sonraki
renme faaliyetine geip gemeyeceiniz size bildirilecektir.
DEERLENDRME LLE
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.
Deerlendirme ltleri
1.
retim iin gerekli piyasa aratrmas yaptnz m?
2.
Firmalara gidip AR-GE konusunda bilgilendinz mi?
3.
Piyasann ihtiya duyduu rnleri belirlediniz mi?
4.
retmek iin rn belirlediniz mi?
5.
retim iin gerekli tezgh kapasitesini buldunuz mu?
6.
Atlye tezgh dzeni iin aratrma yaptnz m?
7.
Yeni tezgh ihtiyac olup olmayacan aratrdnz m?
8.
Atlye tezgh dzeni iin aratrma yaptnz m?
9.
retim iin gerekli ara gere aratrmas yaptnz m?
10.
retim iin ham madde aratrmas yaptnz m?
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
11
RENME FAALYET-2
RENME FAALYET-2
AMA
stenilen zelliklerde ve mevcut artlara gre aratrma yaparak ihtiyaca uygun imalat
yaplacak makineleri belirleyebileceksiniz.
ARATIRMA
Aratrma yapmada ilem srasnn nasl belirlendiini aratrnz.

Planlamann nasl yaplmas gerektiini aratrnz.
retim tesisindeki imknlarla retim iin gerekli ihtiyalarn nasl
karlatrldn aratrnz.
Deiik makine retimini yapan firmalar gezerek bnyesinde ArGe niteleri
olan firmalardan aratrma yntemleri, planlama ve imknlarla ihtiyalarn nasl
karlatrlabilecei hakknda bilgi alnz. Topladnz materyalleri snf
ortamnda arkadalarnzla paylanz.
2. BELRLEME ( AR GE )
2.1. Aratrma Yapmada lem Sras
retim gerekleinceye kadar olan aamalar olduka eitlidir. retimin ilk
aamasnda aratrma vardr.
retim kavram ekonomik, yasal, mali ve teknik aratrmalar srecidir. Yeni bir
retime balamadan nce tm bu aratrmalarn yaplmas gerekir. Bu giriimin iletme
asndan nasl bir sonu douraca renilmelidir.
ekil 2.1. retim yapma aamalar
12
Ekonomik Aratrmalar
letmeler iin ekonomik deerler srekli deiir. letmenin ekonomik durumunun iyi
olmas gelecei asndan nemlidir. letmeler kr etmek amacyla kurulur. Yeni retim
aratrmalar da bu nedenle ekonomiklik asndan incelenmelidir. Ekonomik olmayan
retimlere girilmemelidir.
retim asndan ekonomiklik ok nemlidir. Piyasada benzer rnlerin olmasnn
pazar payn deitirecei, rekabet gerektirdii, rnn maliyetinin ne olaca, elde
edilebilecek karn durumu rn asndan bilinmesi gerekli konulardr.
Talebin belirlenmesi ve retim hacminin tahmini, ekonomik aratrmada zerinde
nemle durulmas gereken konulardr.
Yasal Aratrmalar
retim ncesi aratrlmas gereken bir dier konu da retimin yasal yndr.
retilmesi dnlen rnn yasal prosedrnn aratrlmas gerekir.
retilmesinde herhangi bir engel var m?
Patent alnmas gerekir mi?
Rakiplerin durumu nedir?
Devletin bir destei var m?
Ham madde ithalat veya rn ihracatnda durum nedir?

Tm bunlarn aratrlmas gerekir. retim iin yasal netlik gerekir.
Mali Aratrmalar
Mali aratrmada, retim iin yatrma gerek olup olmad, varsa ne kadar yatrma
ihtiya duyulaca, herhangi bir ek maliyet gerekecekse, nasl bir zm bulunaca,
yaplacak ek yatrmn sonuta iletmeye nasl kr getirecei aratrlmaldr.
Mali aratrmada iletmenin mevcut retimi ile elde edilen karllk oran, ne kadar
srebilecei ile retim deiiklii (yeni retim veya retimin iyiletirilmesi), nasl bir krllk
ve konumun ne kadar korunabilecei karlatrmal olarak aratrlr.
Teknik Aratrmalar
Teknik ynden aratrma uzmanlarca yaplmas gereken bir aratrmadr. Bilimsel

almalarla sonulandrlmaldr. Bu nedenle de makine imalat sektrnde bu ii
mhendislerin stlenmesi gerekir. nk teknik hesaplamalarn gerektii bir aratrmadr.
Kk iletmelerde mhendis istihdam pek olmad iin bu tr almalar genellikle
iletmeci bizzat kendisi, gerektiinde uzmanlara danarak yapar.
13
Teknik aratrma konular u ekilde sralanabilir.
retim ynetimi
Makinelerin belirlenmesi
Atlyenin yeni retime gre dzenlenmesi
retim plannn hazrlanmas
retim sonras meydana gelecek hurda ve atklarn deerlendirilme
plannn hazrlanmas
retim iin gerekli olan tm aratrmalar yapldktan sonra retimle ilgili doru bir
karara varlabilir.
2.2. Planlama Yntemleri

retim planlamasnn amac gelecee dnk retim almalarnn ve gerekli
koullarn nceden tasarlanmasdr. letmenin amalarnn gerekletirilmesi amacyla
yaplmas gerekli ilerden biri de retimin planlanmasdr.
retimin planlanmasnda gereki olunmas, verilerin gereki seilmesi planlamann
amacna ulamas bakmndan nemlidir.
2.3. mknlarla htiyalar Karlatrma

retimi gerekletirmek iin pek ok faktr gereklidir. retimin temel amac
insanlarn ihtiyalarn karlamaktr. Yeni bir retim iin farkl malzemelere ihtiya duyulur.
nemli olan iletmedeki mevcut imknlarla yaplabilecek retimlerin planlamaya
alnmasdr.
yi bir iletmeci kendi imknlarn gz nne alarak nasl bir retim gerekletirmesi
gerektiine karar verebilendir. Bu arada yaplacak retim planlamalarnn piyasa
ihtiyalaryla uyumas gerektii unutulmamaldr.
Eer yeni retim iin yatrm yaplmas gerekiyorsa, en ekonomik yatrmla sistemi
kurmann yollarn aramaldr veya en az yatrm gerektirecek retimlere girmek daha
gereki bir yaklam olacaktr. letmenin mevcut retim ekipmanlaryla veya ok az bir
takviye ile gerekletirilebilecek yeni retimlere karar vermek en uygunu olacaktr.
14
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar
neriler
Ar-Ge almas yapan bir iletme
seiniz.
letmedeki Ar-Ge almalarn
inceleyiniz.
Aratrmada uyguladklar ilem srasn
inceleyiniz.
Aratrma konularn belirleyiniz.
Belirlenen aratrma konularn
inceleyiniz.
Sonularn raporlaynz.
Yeni rn veya rn gelitirme
amacyla uygulanan planlama
yntemlerini inceleyiniz.
Planlama iin veri belirleyiniz.
letme imkanlarn inceleyiniz.
retim iin ihtiyalar belirleyiniz.
Ar-Ge almalar yapan iletmelerde

aratrma yapnz.
Aratrmalar irdeleyiniz.
Planlama yntemlerini aratrnz.
letmenin imkanlarn retim iin
ihtiyalar aratrnz.
15
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
ekilde okuyunuz ve doru kk yuvarlak ierisine alarak cevaplandrnz.
1.
Hangisi retim iin gerekli aratrma srelerinden deildir?

A) Ekonomik
C) Teknik
B) Yasal
D) Tasarm
2.
retim yapmada aratrmalardan sonra gelen aama hangisidir?

A) Seri retim
C) Yatrm projeleme
B) Deneme retimi
D) Karar verme
3.
Piyasada benzer rnlerin olmasnn pazar payn deitirecei, rekabet gerektirdii,

rn maliyetinin ne olaca hangi aratrmann konulardr?
A) Ekonomik
C) Teknik
B) Yasal
D) Mali
4.
retilmesi dnlen rn iin, Engel var m? Patent gerekli mi? Devlet destei var
m? aratrma konular hangi aratrmanndr?
A) Ekonomik
C) Teknik
B) Yasal
D) Mali
5.
Teknik hesaplamalar gerektii iin mhendislerin yapt, kk iletmelerde

iletmecinin kendisinin konunun uzmanlarna danarak yapt aratrma hangisidir?
A) Ekonomik
C) Teknik
B) Yasal
D) Mali
6.
Mali retim iin herhangi bir ek yatrma gerek olup olmad, yatrmn ne kadar
zamanda kra dnebilecei gibi konular hangi aratrmanndr?
A) Ekonomik
C) Teknik
B) Yasal
D) Mali
7.
Hangisi teknik aratrmalardan deildir?

A) Patent alnmas
C) Makinelerin belirlenmesi
B) retim plannn hazrlanmas
D) retim ynetimi
8.
retim sonras meydana gelecek hurda ve atklarn deerlendirilmesinin planlanmas

hangi aratrmann konular arasndadr?
A) Mali
C) Ekonomik
B) Teknik
D) Mali Yasal
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularla ilgili renme ve uygulama
faaliyetlerini tekrarlaynz.
16
UYGULAMALI TEST
retilmek istenen makinenin belirlenmesi iin gerekli aratrmalar yapnz. Bunu
yapabilmeniz iin aadaki davranlar srasyla yapmanz gerekmektedir. Cevaplarnzda
hayr seenei var ise bir sonraki davrana gemeden, hayr dediiniz davran renip
yapmanz gerekmektedir. (Makineyi kendiniz belirleyiniz.)
DEERLENDRME LE
1.
Deerlendirme ltleri
retim aamalar ile ilgili piyasa aratrmas yaptnz m?
2.
Firmalara gidip aratrmalar konusunda bilgilendiniz mi?
3.
Aratrma konularnda yeterli aratrmalar yaptnz m?
4.
Yasal aratrmalarla ilgili aratrma yaptnz m?
5.
Teknik aratrma konularnda aratrma yaptnz m?
Evet
Hayr
Teknik aratrma raporu hazrlama konusunu aratrdnz m?

6.
7.
Planlama yntemlerini yeterince aratrdnz m?

letme imkanlar ile ihtiyalarn nasl karlatrlacan
aratrdnz m?
DEERLENDRME
Evet ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
17
RENME FAALYET-3
RENME FAALYET-3
AMA
yaplacak makineleri belirleyebilecek ve tasarm n hazrlklar yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Makine tasarmnn nasl yaplmas gerektiini aratrnz.

Dayanm hesaplarnn nasl yaplmas gerektiini aratrnz.
Deiik makine retimini yapan atlyeleri gezerek bnyesinde ArGe niteleri
olan firmalardan tasarm ve tasarm yntemleri hakknda bilgi alnz.
3. TASARIM N HAZIRLII YAPMA

3.1. Tasarm Bilgisi
Makine imalatnda tasarm ok nemlidir. retilecek makinenin istenen zellikleri
tamas ve doru n aratrma tasarm ile mmkndr.Tasarm iin izlenecek yol u ekilde
sralanabilir.
Gerekli bilgilerin seimi
Makinenin zelliklerinin incelenmesi
retilmek istenen makinenin zelliklerinin bilinmesi tasarm asndan nemlidir.
retim iin makine ve tehizatn incelenmesi
Makinenin retilecei tesisin makine parknn, alet ve tehizatn, lme ve kontrol

aletlerinin (mastarlar, endikatr, optik aletler) zelliklerinin retim iin yeterli olup olmad
incelenmelidir. Eer yetersiz kalyorsa ihtiyalar belirlenmeli teminine gidilmelidir.
i ile ilgili hususlarn incelenmesi
retim hz, iilerle dorudan ilgilidir. retimin kontroll yaplmas, iin emniyeti ve
ii sal ynnden nemlidir.
18
Makine iin tasarm n almas
lk makine iin tasarm n almas
Elde edilen bilgileri kullanarak yaplan almalarn ardndan ilk olarak tasarm n
almas yaplr.
e yaramayan bilgilerin atlmas
lk almalarn ardndan gereksiz grlen ve ie yaramayan bilgilerin atlmas gerekir.
Maliyet analizinin yaplmas
retilecek makinenin maliyet analizinin yaplmas gerekir. Benzer retimlerin piyasa

deerleriyle karlatrmalar yaplmaldr.
3.1.1. retilecek Makinenin zelliklerini Analiz Etme
Makinenin teknik zellikleri nedir?

Kullanlacak malzeme cinsleri (dkm, elik),
Malzeme tipleri (metal, metal olmayan),
Malzeme zellikleri,
Biim ve lleri,
zel ksmlar (sertletirilmi, talanm, kaburga, kanal, tolerans gibi),
Makinenin gc ve kapasitesi nedir?
Nasl bir alma iin amalanmaktadr? Bu sorular iyi irdelemek gerekir.
3.1.2. Kroki izimi Yapma

Tm gerekli verileri aldktan sonra tasarmn izim aamasna geilir. lk yaplmas
gereken kroki izimdir.
Kroki izim, makinenin genel hatlaryla nasl olmas gerektii, paralar, alma ekli
hakknda temel bir fikir oluturmaldr. retimde kullanmak iin gerekli ve yeterli olup
olmad, ekonomik retimi salayacak, uygun maliyete sahip olan makineyi anlatmas
gerekir.
3.2. Gerekli Dayanm Hesaplar

3.2.1. Mekaniin zellikleri
Mekanik, deiik kuvvet sistemleri altnda kalan cisimleri ve meydana gelen
hareketleri analitik ve grafik olarak inceleyen bilim daldr.
Gazlarn mekanii: Pnomatik, termodinamik, aerodinamik

Svlarn mekanii: Hidrolik, hidrodinamik, hidrostatik
19
Kat cisimlerin mekanii: ekil deitirmeyen cisimlerin mekaniidir.

ana blme ayrlr.
Statik
Sinematik
Dinamik
3.2.2. Birim ve Birim Sistemleri

Doruluu tanmlanm ve herkese kabul edilen deerlere birim denir.
Temel birimler: Uzunluk, ktle ve zamann katlar ve askatlar kullanlarak

iki grupta toplanr. Byk birimlerin kullanld sisteme MKS birim sistemi,
kk birimlerin kullanld birim sistemine de cgs birim sistemi denir.
Trev birimler: En az iki temel birimden meydana gelen birimlerdir.
m/sn. - Kg.m - Kg.m/sn. - m/sn.2
3.2.3. Statik, Temel lkeleri ve Kuvvet Sistemleri

3.2.3.1. Statiin zellikleri
Deiik kuvvetlerin etkisi altndaki cisimlerin denge artlarn inceleyen mekanik
dalna statik denir.
Statikte, denge halindeki cisimlerin denge iin gerekli art ve prensipleri incelenir.
3.2.3.2. Atalet (Eylemsizlik) Prensibi
Durmakta olan bir cisim kendiliinden harekete geemez veya hareket halindeyse
hareketini kendiliinden deitiremez. Buna Atalet prensibi denir. Bir cismi hareket
ettirmek iin dardan bir g kullanmak gerekir. Durdurmak iin de tersine bir kuvvet
uygulamak gerekir. Kendiliinden durduunu zannettiimiz bir cisim bile srtnme kuvveti
dediimiz bir etki yardmyla durmaktadr.
ekil 3.1: (a) Hareket ettirilemeyen araba
20
(b) Hareketli forklift
3.3. Trigonometri Fonksiyonlarnn Tanmlanmas ve Trigonometrik

Cetvelin Kullanm
Trigonometri fonksiyonlar, dik gende iki kenar ve bir ann arasndaki bant
olarak adlandrlabilir.
Bir dik gende bir ann sins, o ann kar dik kenarnn hipotense orandr.
Tablo.3.1:Trigonometrik fonksiyonlar ve Tanmlar
rnek 1: ekildeki genin (a) hipotensnn ve komu (b) dik kenarnn llerini
bulunuz.
21
rnek 2: Dik kenar lleri a = 40 mm, b = 30 mm olan dik genin hipotens ve

(a) asnn deerini bulunuz.
Derece
Trigonometrik cetvel ( Sins )

Sins 0...45
0
10
20
30
40
50
60
0
1
2
3
4
0,00000
0,01745
0,03490
0,05234
0,06976
0,00291
0,02036
0,03781
0,05524
0,07266
0,00582
0,02327
0,04071
0,05814
0,07556
0,00873
0,02618
0,04362
0,06105
0,07846
0,01164
0,02908
0,04653
0,06395
0,08136
0,01454
0,03199
0,04943
0,06685
0,08426
0,01745
0,03490
0,05234
0,06976
0,08716
89
88
87
86
85
0,08716
0,09005
0,09295
0,09585
0,09874
0,10164
0,10453
84
6
7
8
9
0,10453
0,12187
0,13917
0,15643
0,10742
0,12476
0,14205
0,15931
0,11031
0,12764
0,14493
0,16218
0,11320
0,13053
0,14781
0,16505
0,11609
0,13341
0,15069
0,16792
0,11898
0,13629
0,15356
0,17078
0,12187
0,13917
0,15643
0,17365
83
82
81
80
10
0,17365
0,17651
0,17937
0,18224
0,18509
0,18795
0,19081
79
11
12
13
14
0,19081
0,20791
0,22495
0,24192
0,19366
0,21076
0,22778
0,24474
0,19652
0,20360
0,23062
0,24756
0,19937
0,21644
0,23345
0,25038
0,20222
0,21928
0,23627
0,25320
0,20507
0,22212
0,23910
0,25601
0,20791
0,22495
0,24192
0,25882
78
77
76
75
15
0,25882
0,26163
0,26443
0,26724
0,27004
0,27284
0,27564
74
16
17
18
19
0,27564
0,29237
0,30902
0,32557
0,27843
0,29515
0,31178
0,32832
0,28123
0,29793
0,31454
0,33106
0,28402
0,30071
0,31730
0,33381
0,28680
0,30348
0,32006
0,33655
0,28959
0,30625
0,32282
0,33929
0,29237
0,30902
0,32557
0,34202
73
72
71
70
20
0,34202
0,34475
0,34848
0,35021
0,35293
0,35565
0,35837
69
21
22
23
24
0,35837
0,37461
0,39073
0,40674
0,36108
0,37730
0,39341
0,40939
0,36379
0,37999
0,39608
0,41204
0,36650
0,38268
0,39875
0,41469
0,36921
0,38537
0,40142
0,41734
0,37191
0,38805
0,40408
0,41998
0,37461
0,39073
0,40674
0,42262
68
67
66
65
25
0,42262
0,42525
0,42788
0,43051
0,43313
0,43575
0,43837
64
26
27
28
29
0,43837
0,45399
0,46947
0,48481
0,44098
0,45656
0,47204
0,48735
0,44359
0,45917
0,47460
0,48989
0,44620
0,46175
0,47716
0,49242
0,44880
0,46433
0,47971
0,49495
0,45140
0,46690
0,48226
0,49748
0,45399
0,46947
0,48481
0,50000
63
62
61
60
30
0,50000
0,50252
0,50503
0,50754
0,51004
0,51254
0,51504
59
22
0,51504
0,52992
0,54464
0,55919
0,51753
0,53238
0,54708
0,56160
0,52002
0,53484
0,54951
0,56401
0,52250
0,53730
0,55194
0,56641
0,52498
0,53975
0,55436
0,56880
0,52745
0,54220
0,55678
0,57119
0,52992
0,54464
0,55919
0,57358
58
57
56
55
35
0,57358
0,57596
0,57833
0,58070
0,58307
0,58543
0,58779
54
36
37
38
39
0,58779
0,60182
0,61566
0,62932
0,59014
0,60414
0,61795
0,63158
0,59248
0,60645
0,62024
0,63383
0,59482
0,60876
0,62251
0,63608
0,59716
0,61107
0,62479
0,63832
0,59949
0,61337
0,62706
0,64056
0,60182
0,61556
0,62932
0,64279
53
52
51
50
40
0,64279
0,64501
0,64723
0,64945
0,65166
0,65386
0,65606
49
41
42
43
44
0,65606
0,66913
0,68200
0,69466
0,65825
0,67129
0,68412
0,69675
0,66044
0,67344
0,68624
0,69883
0,66262
0,67559
0,68835
0,70091
0,66480
0,67773
0,69046
0,70298
0,66697
0,67987
0,69256
0,70505
0,66913
0,68200
0,69466
0,70711
48
47
46
45
60
50
40
30
20
10
30
40
50
60
Cosins 45...90
Derec
e
31
32
33
34
Dere
ce
Trigonometrik cetvel ( Cosins )

Cosins 0...45
0
10
20
0
1
2
3
4
1,00000
0,99985
0,99939
0,99863
0,99756
1,00000
0,99979
0,99929
0,99847
0,99736
0,99998
0,99973
0,99917
0,99831
0,99714
0,99996
0,99966
0,99905
0,99813
0,99692
0,99993
0,99958
0,99892
0,99795
0,99668
0,99989
0,99949
0,99878
0,99776
0,99644
0,99985
0,99939
0,99863
0,99756
0,99619
89
88
87
86
85
0,99619
0,99594
0,99567
0,99540
0,99511
0,99482
0,99452
84
6
7
8
9
0,99452
0,99255
0,99027
0,98769
0,99421
0,99219
0,98986
0,98723
0,99390
0,99182
0,98944
0,98676
0,99957
0,99144
0,98902
0,98629
0,99324
0,99106
0,98858
0,98580
0,99290
0,99067
0,98814
0,98531
0,99255
0,99027
0,98769
0,98481
83
82
81
80
10
0,98481
0,98430
0,98378
0,98325
0,98272
0,98218
0,98163
79
11
12
13
14
0,98163
0,97815
0,97437
0,97030
0,98107
0,97754
0,97371
0,96959
0,98050
0,97692
0,97304
0,96887
0,97992
0,97630
0,97237
0,96815
0,97934
0,97566
0,97169
0,96742
0,97875
0,97502
0,97100
0,96667
0,97815
0,97437
0,97030
0,96593
78
77
76
75
15
0,96593
0,96517
0,96440
0,96363
0,96285
0,96206
0,96126
74
16
17
18
19
0,96126
0,95630
0,95106
0,94552
0,96046
0,95545
0,95015
0,94457
0,95964
0,95459
0,94924
0,94361
0,95882
0,95372
0,94832
0,94264
0,95799
0,95284
0,94740
0,94167
0,95715
0,95195
0,94646
0,94068
0,95630
0,95106
0,94552
0,93969
73
72
71
70
20
0,93969
0,93869
0,93769
0,93667
0,93565
0,93462
0,93358
69
21
22
23
24
0,93358
0,92718
0,92050
0,91355
0,93253
0,92609
0,91936
0,91236
0,93148
0,92499
0,91822
0,91116
0,93042
0,92388
0,91706
0,90996
0,92935
0,92276
0,91590
0,90875
0,92827
0,92164
0,91472
0,90753
0,92718
0,92050
0,91355
0,90631
68
67
66
65
25
0,90631
0,90507
0,90383
0,90259
0,90133
0,90007
0,89879
64
26
27
28
29
0,89879
0,89101
0,88295
0,87462
0,89752
0,88968
0,88158
0,87321
0,89623
0,88835
0,88020
0,87178
0,89493
0,88701
0,87882
0,87036
0,89363
0,88566
0,87743
0,86892
0,89232
0,88431
0,87603
0,86748
0,89101
0,88295
0,87462
0,88603
63
62
61
60
30
0,86603
0,86457
0,86310
0,86163
0,86015
0,85866
0,85717
59
23
0,85717
0,84805
0,83867
0,82904
0,85567
0,84650
0,83708
0,82741
0,85416
0,84495
0,83549
0,82477
0,85264
0,84339
0,83389
0,82413
0,85112
0,84182
0,83228
0,82248
0,84959
0,84025
0,83066
0,82082
0,84805
0,83867
0,82904
0,81915
58
57
56
55
35
0,81915
0,81748
0,81580
0,81412
0,81242
0,81072
0,80902
54
36
37
38
39
0,80902
0,79864
0,78801
0,77715
0,80730
0,79688
0,78622
0,77531
0,80558
0,79512
0,78442
0,77347
0,80386
0,79335
0,78261
0,77162
0,80212
0,79158
0,78079
0,76977
0,80038
0,78980
0,77897
0,76791
0,79864
0,78801
0,77715
0,76604
53
52
51
50
40
0,76604
0,76417
0,76229
0,76041
0,75851
0,75661
0,75471
49
41
42
43
44
0,75471
0,74314
0,73135
0,71934
0,75280
0,74120
0,72937
0,71732
0,75088
0,73924
0,72737
0,71529
0,74896
0,73728
0,72537
0,71325
0,74703
0,73531
0,72337
0,71121
0,74509
0,73333
0,72136
0,70916
0,74314
0,73135
0,71934
0,70711
48
47
46
45
60
50
40
30
20
10
50
60
Sins 45...90
Dere
ce
31
32
33
34
Dere
ce
Trigonometrik cetvel ( Tangent )

Tangent 0...45
0
10
20
30
40
0
1
2
3
4
0,00000
0,01746
0,03492
0,05241
0,06993
0,00291
0,02037
0,03783
0,05533
0,07285
0,00582
0,02328
0,04075
0,05824
0,07578
0,00073
0,02619
0,04366
0,06116
0,07870
0,01164
0,02910
0,04658
0,06408
0,08163
0,01455
0,03201
0,04949
0,06700
0,08456
0,01746
0,03492
0,05241
0,06993
0,08749
89
88
87
86
85
0,08749
0,09042
0,09335
0,09629
0,09923
0,10216
0,10510
84
6
7
8
9
0,10510
0,12278
0,14054
0,15838
0,10805
0,12574
0,14351
0,16137
0,11099
0,12869
0,14648
0,16435
0,11394
0,13165
0,14945
0,16734
0,11688
0,13461
0,15243
0,17033
0,11983
0,13758
0,15540
0,17333
0,12278
0,14054
0,15838
0,17633
83
82
81
80
10
0,17633
0,17933
0,18233
0,18534
0,18835
0,19136
0,19438
79
11
12
13
14
0,19438
0,21256
0,23087
0,24933
0,19740
0,21560
0,23393
0,25242
0,20042
0,21864
0,23700
0,25552
0,20345
0,22169
0,24008
0,25862
0,20648
0,22475
0,24316
0,26172
0,20952
0,22781
0,24624
0,26483
0,21256
0,23087
0,24933
0,26795
78
77
76
75
15
0,26795
0,27107
0,27419
0,27732
0,28046
0,28360
0,28675
74
16
17
18
19
0,28675
0,30573
0,32492
0,34433
0,28990
0,30891
0,32814
0,34758
0,29305
0,31210
0,33136
0,35085
0,29621
0,31530
0,33460
0,35412
0,29938
0,31850
0,33783
0,35740
0,30255
0,32171
0,34108
0,36068
0,30573
0,32492
0,34433
0,36397
73
72
71
70
20
0,36397
0,36727
0,37057
0,37388
0,37720
0,38053
0,38386
69
21
22
23
24
0,38386
0,40403
0,42447
0,44523
0,38721
0,40741
0,42791
0,44872
0,39055
0,41081
0,43136
0,45222
0,39391
0,41421
0,43481
0,45573
0,39727
0,41763
0,43828
0,45924
0,40065
0,42105
0,44175
0,46277
0,40403
0,42447
0,44523
0,46631
68
67
66
65
25
0,46631
0,46985
0,47341
0,47698
0,48055
0,48414
0,48773
64
26
27
28
29
0,48773
0,50953
0,53171
0,55431
0,49134
0,51320
0,53545
0,55812
0,49495
0,51688
0,53920
0,56194
0,49858
0,52057
0,54296
0,56577
0,50222
0,52427
0,54673
0,56962
0,50587
0,52798
0,55051
0,57348
0,50953
0,53171
0,55431
0,57735
63
62
61
60
30
0,57735
0,58124
0,58513
0,58905
0,59297
0,59691
0,60086
59
24
0,60086
0,62487
0,64941
0,67451
0,60483
0,92892
0,95355
0,97875
0,60881
0,63299
0,65771
0,68301
0,61280
0,63707
0,66189
0,68728
0,61681
0,64117
0,66608
0,69157
0,62083
0,64528
0,67028
0,69588
0,62487
0,64941
0,67451
0,70021
58
57
56
55
35
0,70021
0,70455
0,70891
0,71329
0,71769
0,72211
0,72654
54
36
37
38
39
0,72654
0,75355
0,78129
0,80978
0,73100
0,75812
0,78598
0,81461
0,73547
0,76272
0,79070
0,81946
0,73996
0,76733
0,79544
0,82434
0,74447
0,77196
0,80020
0,82923
0,74900
0,77661
0,80498
0,83415
0,75355
0,78129
0,70978
0,83910
53
52
51
50
40
0,83910
0,84407
0,84906
0,85408
0,85912
0,86419
0,86929
49
41
42
43
44
0,86929
0,90040
0,93252
0,96569
0,87441
0,90569
0,93793
0,97133
0,87955
0,91099
0,94345
0,97700
0,86473
0,91633
0,94896
0,98270
0,88992
0,92170
0,95451
0,98843
0,89515
0,92709
0,96008
0,99420
0,90040
0,93252
0,96569
1,00000
48
47
46
45
60
50
40
30
20
10
Cotangent 45...90
Dere
ce
31
32
33
34
Dere
ce
Trigonometrik cetvel ( Cotangent )

Cotangent 0...45
0
10
20
30
40
50
60
0
1
2
3
4
57,28996
28,63625
19,08114
14,30067
343,77371
49,10388
26,43160
18,07498
13,72674
171,88540
42,96408
24,54176
17,16934
13,19688
114,58865
38,18846
22,90377
16,34968
12,70621
85,93979
34,36777
21,47040
15,60478
12,25051
68,75009
31,24158
20,20555
14,92442
11,82617
57,28996
28,63625
19,08114
14,30067
11,43005
89
88
87
86
85
11,43005
11,05943
10,71191
10,38540
10,07803
9,78817
9,51436
84
6
7
8
9
9,51436
8,14435
7,11537
6,31375
9,25530
7,95302
6,96823
6,19703
9,00983
7,77035
6,82694
6,08444
8,77689
7,59575
6,69116
5,97576
8,55555
7,42871
6,56055
5,87080
8,34496
7,26873
6,43484
5,76937
8,14435
7,11537
6,31375
5,67128
83
82
81
80
10
5,67128
5,57638
5,48451
5,39552
5,30928
5,22566
5,14455
79
11
12
13
14
5,14455
4,70463
4,33148
4,01078
5,06584
4,63825
4,27471
3,96165
4,98940
4,57363
421933
3,91364
4,91516
4,51071
4,16530
3,86671
4,84300
4,44942
4,11256
3,82083
4,77286
4,38969
4,06107
3,77595
4,70463
4,33148
4,01078
3,73205
78
77
76
75
15
3,73205
3,68909
3,64705
3,60588
3,56557
3,52609
3,48741
74
16
17
18
19
3,48741
3,27085
3,07768
2,90421
3,44951
3,23714
3,04749
2,87700
3,41236
3,20406
3,01783
2,85023
3,37594
3,17159
2,98869
2,82391
3,34023
3,13972
2,96004
2,79802
3,30521
3,10842
2,93189
2,77254
3,27085
3,07768
2,90421
2,74748
73
72
71
70
20
2,74748
2,72281
2,69853
2,67462
2,65109
2,62791
2,60509
69
21
22
23
24
2,60509
2,47509
2,32585
2,24604
2,58261
2,45451
2,33693
2,22857
2,56046
2,43422
2,31826
2,21132
2,53865
2,41421
2,29984
2,19430
2,51715
2,39449
2,28167
2,17749
2,49597
2,37504
2,26374
2,16090
2,47509
2,35585
2,24604
2,14451
68
67
66
65
25
2,14451
2,12832
2,11233
2,09654
2,08094
2,06553
2,05030
64
26
27
28
29
2,05030
1,96261
1,88073
1,80405
2,03526
1,94858
1,86760
1,79174
2,02039
1,93470
1,85462
1,77955
2,00569
1,92098
1,84177
1,76749
1,99116
1,90741
1,82906
1,75556
1,97681
1,89400
1,81649
1,74375
1,96261
1,88073
1,80405
1,73205
63
62
61
60
30
1,73205
1,72047
1,70901
1,69766
1,68643
1,67530
1,66428
59
25
1,66428
1,60033
1,53987
1,48256
1,65337
1,59002
1,53010
1,47330
1,64256
1,57981
1,52043
1,46411
1,63185
1,56969
1,51084
1,45501
1,62125
1,55966
1,50133
1,44598
1,61074
1,54972
1,49190
1,43703
1,60033
1,53987
1,48256
1,42815
58
57
56
55
35
1,42815
1,41934
1,41061
1,40195
1,39336
1,38484
1,37638
54
36
37
38
39
1,37638
1,32704
1,27994
1,23490
1,36800
1,31904
1,27230
1,22758
1,35968
1,31110
1,26471
1,22031
1,35142
1,30323
1,25717
1,21310
1,34323
1,29541
1,24969
1,20593
1,33511
1,28764
1,24227
1,19882
1,32704
1,27994
1,23490
1,19175
53
52
51
50
40
1,19175
1,18474
1,17777
1,17085
1,16398
1,15715
1,15037
49
41
42
43
44
1,15037
1,11061
1,07237
1,03553
1,14363
1,10114
1,06613
1,02952
1,13694
1,09770
1,05994
1,02355
1,13029
1,09131
1,05378
1,01761
1,12369
1,08496
1,04766
1,01170
1,11713
1,07864
1,04158
1,00583
1,11061
1,07237
1,03553
1,00000
48
47
46
45
60
50
40
30
20
10
Tangent 45...90
Dere
ce
31
32
33
34
3.4. Kuvvet
Cisimler zerinde ekil deiiklii yaratan, duran bir cismi harekete geiren veya
hareket halindeki cismi durduran etkene kuvvet denir.
ekil 3.2:Kuvvet
Yer ekimi kuvveti etkisiyle arlklarn dorultusu deydir. Uygulama noktas

arlk merkezidir. iddeti cismin arl kadardr. Yn dnyann merkezine dorudur.
Kuvvet vektrel bir deerdir ve vektrle belirtilir. Anlalmas iin baz elemanlarnn
bilinmesi gerekir.
Pozitif Kuvvetlerin Ynleri
Negatif Kuvvetlerin Ynleri
26
3.4.1. Kuvvetin Elemanlar

Kuvvetin drt eleman vardr.
3.4.2. iddeti
Kuvvetin etki miktarnn bykldr. Birimi Newtondur (N).
(1N = 1Kg ktleye 1m/sn.lik ivme kazandran kuvvetin deeridir.)
3.4.3. Dorultusu
Kuvvetin zerinde bulunduu yrngedir.
3.4.4. Yn
Hareketin etkilendii yndr. Ok ynyle belirtilir.
3.4.5. Tatbik Noktas

Kuvvetin cisim zerinde uyguland noktadr. Etki noktas cisimlerin arlk
merkezidir.
ekil 3.3: Kuvvetin elemanlar
3.4.6. Kuvvetin llmesi

Herhangi bir bykln llmesinde o bykle ait l birimi ve l aletine
gereksinim vardr. lme ileminde kullanlan yntem, analitik ya da grafiktir. Byklk iki
deiik ekilde bulunabilir. Skaler byklk, lmenin saysal deer tad (F=10N)
anlamndadr. Saysal deerin yetmedii ayrca yn belirtmenin gerektii byklk lm
vektrel olarak (F=10N) adlandrlr.
3.4.7. Birimleri
Kuvvet birimi Newtondur (N). Gerektiinde trev birimlerde kullanlmaktadr.
1 Kg = 10 N (Newton)
10 N = 1 daN (Deka Newton)
1000 N = 1 KN (Kilo Newton)
1000 KN = 1 MN (Mega Newton)
27
3.4.8. Vektrle Gsterilmesi

Ynlendirilmi doru parasna vektr denir. lemlerde zerine ok konmu harflerle
belirtilir.
3.4.9. Kuvvet Sistemleri

Birden fazla kuvvetin bir araya gelmesiyle kuvvet sistemi oluur.
3.5. Ayn Dzlem zerinde Bulunan Kuvvetler ve Bilekenin

Bulunmas
3.5.1. Dorultusu Ayn Kuvvetler
Kuvvetler sisteminde ayn dorultu zerinde bulunan kuvvetlere Dorultular Ayn
Kuvvetler denir. Bu kuvvetlerin bilekelerinin bulunmas, cebirsel toplama veya geometrik
toplama ile bulunur.
Dorultu ve ynleri ayn olan kuvvetler
Dorultu ve ynleri ayn olan kuvvetlerin bilekeleri kuvvetlerin toplanmasyla

bulunur.
Dorultular ayn, ynleri ters olan kuvvetler

Dorultular ayn, ynleri zt olan kuvvetlerin bilekeleri kuvvetlerin birbirinden
karlmasyla bulunur. Bileke kuvvetlerin farkdr.
28
3.5.2. Dorultusu Kesien Kuvvetler

3.5.2.1. Kuvvetlerin Grafik ve Analitik Yolla Birletirilmesi ( Bilekenin Bulunmas )
Birden fazla kuvvetin yapt ii tek bana yapan kuvvete bileke denir. Bilekeyi
oluturan kuvvetlere bileen denir.
Dar ada kesien kuvvetlerin bilekesinin bulunmas
Grafik yntemi: Bileke uzunluk cetvelle llerek bulunur.
Paralel kenar yntemi
gen yntemi
Analitik Yntem: Formle deerler konarak bileke kuvvet hesaplanr.
Dik ada kesien kuvvetlerin bilekesinin bulunmas
Geni ada kesien kuvvetlerin bilekesinin bulunmas
R = F12 + F22 2F1 . F2 . Cos a
29
3.5.2.2. Kuvvetlerin Grafik ve Analitik Yolla Bileenlerine Ayrlmas

Verilen bir arln birden fazla bileene blme ilemine denir.
Grafik yntemi:
Bileke, paralel kenar yntemini kullanarak
farkl bileenlerine ayrtrlabilir.
Kuvvetlerin iddetleri belliyse

pergel yardmyla ayrtrlabilir.
Analitik Yntemler
Sins teoremi: Bir noktada kesien kuvvetin etkiledii sistemlerde

geerlidir. Kuvvetler ve alar ilikisi kullanlr. ki farkl yntem kullanlr.
lami yntemi: Dik gen oluturan kuvvetlerin karlarndaki alarn

sinsne oran birbirine eittir.
30
D lami yntemi: Kuvvetin, dnda kalan kuvvetlerin arasndaki ann sinsne

oran birbirine eittir.
z dm yntemi: Sistemde kullanlan kuvvetler koordinat zerine

aktarlarak eksenler zerindeki izleri yardmyla ayrtrma veya birletirme
yaplr.
3.5.2.3. Finikler okgen Metodunun Tanmlanmas

Ayn dzlemde olan geliigzel kuvvetlerin bilekesi finikler okgeni yntemiyle
bulunur. Bu yntemde tm kuvvetler dorultu ve ynleri deitirilmemek artyla kark
olarak arka arkaya eklenir. lk kuvvetin balang
noktasyla son kuvvetin biti noktalar
birletirildiinde bileke kuvvetin dorultusu, yn ve iddeti bulunmu olur.
3.6. Dorultusu Paralel Kuvvetler

Ayn dzlem zerinde dorultular paralel olan kuvvetler birbirini kesmez.
Dorultular paralel olan kuvvetler ayn ynl veya zt ynl olabilir.
3.6.1. Kuvvetlerin Grafik ve Analitik Yolla Birletirilmesi
Ayn Ynl Paralel Kuvvetler

Yardmc kuvvet yntemi:
Kuvvetlerin bilekesi, kuvvetlerin ters olarak kullanlmas ile bulunur.
Kuvvetlerden biri ayn konumda dier kuvvetin

Yerine, dieri ise ters olarak dier kuvvetin yerine konduktan sonra kuvvetler
doruyla birletirilir.
31
Kuvvetlerin arasndaki dorunun kesildii yer bilekenin getii yerdir. Kuvvetlerin

toplanmas bilekenin deerini verir.
R = F1 + F2
Ayn ynl paralel kuvvetlerde bileke; kuvvetlerin toplamna eittir.

- Dorultusu, kuvvetlere paralel ve ayn yndedir.
- Bileke kuvvetler arasndaki uzakl kuvvetlerle ters orantda bler.
- Bileke byk kuvvete yakn olur.
Problem
Aralarndaki uzaklk AB = 60 cm olan paralel F1= 20 kg ve F2= 40 kg arla sahip
sistemin dengede olabilmesi iin bileke kuvvetin deerini ve yerini analitik yntemle
bulunuz.
32
40 x 60 = 60 AC
CB = 20 cm
Ters ynl paralel kuvvetlerde bileke; kuvvetlerin farkna eittir.

- Dorultusu kuvvetlerin dorultusuna paralel, yn byk kuvvet ynndedir.
- Bileke tatbik noktas, kuvvetlerin dnda ve byk kuvvet tarafndadr.
Problem
Aralarndaki uzaklk AB = 120 cm olan paralel ters ynl F1= 30 kg ve F2= 50 kg
arla sahip sistemin dengede olabilmesi iin bileke kuvvetin deerini ve yerini analitik
yntemle bulunuz.
3.6.2. Kuvvetlerin Grafik ve Analitik Yolla Bileenlerine Ayrlmas
Bileenlerin uzaklklar verildiine gre
Bileke bulmada kullanlan finikler metodu bileenlere ayrmada ters olarak

uygulanr. Bileke dorultusuna uygun izilir. Darda bir O noktas izilerek 1 ve 2 nlar
izilir. Adan bu nlara paralel izilir. Kuvvetleri kestii yerler birletirilir (3). Bu izgi
kuvvet poligonuna tanr.Bileke kestirilir. Bylece kuvvetler belirlenir.
33
Bu iki denklemi kullanarak bilinmeyen kuvvetler bulunabilir.
Bileenlerden birinin tamamen belli olmas halinde dier bileenin

bulunmas
Kuvvetler poligonu izilir. Bileke zerindeki C noktasndan 1 ve 3 nlar izilir.

Dden 2 n izilerek 3 kestirilir. F2 kuvvetinin yeri burasdr.
Grafik olarak
bulunur.
34
Bir kuvveti kendisine paralel ve ters ynl iki bileene ayrma
3.6.4. Dorultusu Ayn Kuvvetlerle lgili Problemler

Problem 1: ekildeki kuvvetlerin bilekesini analitik ve izim yoluyla bulunuz
Problem 2: ekildeki gibi duvara asl 800 Kg ykn kar kuvvetlerini i lami
yoluyla bulunuz.
35
Problem 3: ekildeki paralel ayn ynl kuvvetlerin bilekesinin iddetini ve

bilekenin tatbik yerini yardmc yntemle bulunuz.
R = 20 + 30 = 50 Kg
Problem 4: Ayn sistemin bilekesinin iddetini ve bilekenin tatbik yerini finikler
yntemiyle bulunuz.
Problem 5: ekildeki paralel zt ynl kuvvetlerin bilekesinin iddetini ve bilekenin

tatbik yerini yardmc yntemle bulunuz.
36
Problem 6: Ayn sistemin bilekesinin iddetini ve bilekenin tatbik yerini analitik

yntemle bulunuz.
R = P1 + (-P2) = 50 + (-30) R = 20 kg
M = P1 x y P2 x (y + 40) = 0
50 y = 30 y + 30 x 40
50 y 30 y = 1200
20 y = 1200 y = 60 mm
Problem 7: Ayn ynl paralel iki kuvvetin bilekesinin iddeti R = 70 kg dr.
Bilekeyle aralarnda 30 mm. olan P1 = 30 kg olarak verilmitir. Buna gre dier kuvvetin
(P2) deerini ve bilekeyle aralarndaki mesafeyi (x) bulunuz
R = P1 + P2
P2 = 70 30 P2 = 40 kg
Mb=0
P1x30 = P2x X
30x30 = 40x X
X = 900 / 40 X = 22,5 mm
37
Problem 8: Aralarndaki mesafe 30 mm olan zt ynl paralel iki kuvvetin

bilekesinin iddeti 30 N bilekeyle ayn ynl olan kuvvetin iddeti P1 = 55 N ise dier
kuvveti ( P2 ) ve bilekenin yerini bulunuz.
R = P1 + P2 = 55 + ( -P2 )
P2 = P1 R = 55 30 P2 = 25 N
Ma=0
P1 x X= P2 x ( X+30)
55 x X = 25X + 750
X = 750 / 30 X = 25 mm
3.7.Moment
Bir kuvvetin bir eksen etrafnda meydana getirdii dnme veya dndrmeye zorlama
yeteneidir. Moment, kuvvet veya yk (F) ile moment uygulanan noktann kuvvete olan
uzaklnn (a) arpmyla bulunur.
Moment M = F x a
3.7.1.Momentin Yn ve Birimi
Saat akrebinin dn ynndeki-kuvvetlerin momentleri (-) ters ynde dnen
kuvvetlerin momentleri (+) iaretlidir. Yn sa el kuralna gre bulunur
Fakat genellikle kuvvetlerin uygulan nedeniyle saat ibresi yn (+), tersi (-), yukar
ynl kuvvetler (+), aa doru olanlarsa (-) alnacaktr.
Momentin bulunmasnda M = F x a kuvvet (Newton) ile kuvvet kolu (metre) arplr.
Moment birimi (Newtonmetre)dir (Nm).
38
3.7.2.Bir Kuvvetin Bir Noktaya ve Eksene Gre Momenti
Bir kuvvetin bir noktaya gre momenti bu kuvvetin balang ve bitim noktalarnn o
noktaya birletirilmesinden elde edilen gen alannn iki katdr.
OAF geninin alan S = a x F / 2
buradan
Mo = 2 x a x F / 2
3.7.3.Bir Kuvvetin Bir Noktaya Gre Momentinin Geometrik fadesi

Bir kuvvetin bir noktaya gre momenti, o kuvvetin yatay veya dey dzleme gre iz
dmnn kuvvetle arpm kadardr.
3.7.4. Varignon (Momentler) Teoremi

Bir dzlem ierisinde bulunan iki veya daha fazla kuvvetin bu dzlem ierisindeki
herhangi bir noktaya veya eksene gre momentlerinin cebirsel toplam kuvvetlerin
bilekesinin ayn nokta veya eksene gre momentine eittir.
39
OM x Sin a = r
OM x Sin b = L2
A
OM x Sin g = L1
BE = CE + BC BE = DE
BE = CE + DE
BE = R x Sin a
CE = P1 x Sin g
DE = P2 x Sin b
R x Sin a = P1 x Sin g + P2 x Sin b
Eitliin iki yan OM ile arplrsa eitlik deimez.
R x OM x Sin a = P1 x OM x Sin g + P2 x OMx Sin b
Gerekli sadeletirmeler yapldnda R x r = P1 x L1 + P2 x L2
Dengede olan kuvvet sistemlerinin bilekeleri sfra eittir. Herhangi bir noktaya veya eksene
gre momenti de sfr olur. Bilekenin momentinin sfr olmas ve sistemi oluturan
bileenlerin ayn noktaya gre momentlerinin cebirsel toplamnn da sfra eit olmas
Varignon teoremi gereince arttr.
M = 0
40
da
rnek problem: ekildeki sistemde A noktasnda moment 1200 Ncm, B noktasnda

700 Ncm ise F kuvvetinin deerini, xx ekseniyle asn L mesafesini bulunuz.
3.7.5. Kuvvet ifti (Elenik) ve Momenti

Birbirine paralel, eit iddet ve ters ynl iki kuvvetin meydana getirdii sisteme
Kuvvet ifti denir.
Bir kuvvet ifti elemanyla belirlenir. M = F x b
Kuvvet iftinin bykl ( momentin iddeti ): Kuvvetlerden birisi ile iki

kuvvet arasndaki uzakln arpmdr.
Kuvvet iftinin dn yn: Moment merkezinin bulunduu yere baldr.
Kuvvet iftinin dzlemi: Kuvvet ifti ayn dzlemde yer deitirebilir,
bulunduu dzleme paralel baka bir dzleme alnabilir.
Moment sabit kalmak artyla kuvvetler ve aralarndaki uzaklklar deiebilir.
41
3.7.6. Denge art

Hareketsiz halde bulunan ve bu halde kalmaya devam eden cisim statik olarak
dengededir. Bir sistemin momenti sfr ise sistem dengededir.
3.8. Bilekenin Sfr Olmas art (Kuvvetler okgeninin Kapal

Olma Hali)
Dengedeki bir cismin zerine etkiyen btn kuvvetlerin herhangi bir dorultudaki
cebirsel toplamnn sfr olmas gerekir. Yani dengedeki bir cisme etkiyen kuvvetlerin yatay
dorultudaki bileenleri toplam ( X ) ile dey dorultudaki bileenleri toplam ( Y )
ile gsterilir.
X = 0
+ T
Y = 0
+x
X = 0
Y = 0
Y = T G = 0
T=G
G
rnek problem: Arl 10 kg olan bir topun ekildeki gibi tavan asl olduunu
dnelim. pler tavanda 70 ve 30lik alar yaptna gre iplerdeki gerilimleri bulunuz.
F1x = F1xCos70
F1y = F1xSin70
F2x = F2xCos30
F2y = F2xSin30
X = 0 F2x = F1x
F2xCos30 = F1xCos70
F1 = F2xCos30 / Cos70
Y = 0 F1y + F2y G = 0
Y = F1xSin70 + F2xSin30 - G = 0
F2xCos30 3,47x0,866
0,342
Cos70
F1 = = F1 = 8,78 kg
F2xCos30
Cos70
G = Sin70 + F2xSin30
F2x0,866
10 = 0,94 + F2x 0,5 F2 = 3,47 kg
0,342
3.9. Toplam Momentin Sfr Olmas Hali
42
Dengedeki bir cismin zerine etkiyen btn momentler birbirini dengelemelidir. Yani
saat ibresi ynndekiler ters yndeki momentlere eit olmaldr. Buna gre
olur.
M = 0
Bir cismin zerine etkiyen kuvvetler birinci denge koulunu (X = 0, Y = 0)

saladklar halde cisim dengede olmayabilir. Kuvvetler, cisme yle etkirler ki, cisim
zerinde onu dndrmeye alan bir moment olutururlar. Dnmeyi nlemek iin cisim
zerinde birinciye eit ve ters ynde baka bir momentin olumas gerekir.
Problem: B miline takl (ABC) levyesi ekildeki gibi A ve C noktalarndaki
kuvvetlerin etkisindedir. Denge iin (G) ne olmaldr. (B) noktasna etkiyen (Bx ve By)
kuvvetlerini bulunuz.
F = 50 N alnacaktr.
X = 0 Bx = Fx Bx = F x Cos 30 = 50 x 0,866
Bx = 43,3 N
Y = 0 Fy + By G = 0
M = 0 b x G a x F = 0
120 x G = 90 x 50
Fx = F x Cos 30
Fy = F x Sin 30
G = 4500 / 120 = 37,5 N

Y = F x Sin 30 + By G = 0
By = 37,5 (50 x 0,5)
By = 37,5 25 = N
3.9.1. Momentle lgili Problemlerin zm

Problem 1: Sistemin dengede olabilmesi iin (L) mesafesi ne olmaldr?
MA = 0 MA = -P1 x L + P2 x 2 + P3 x 4
300 x L = 200 x 2 + 50 x 4
L = ( 400 + 200 ) / 300 L = 2 m
Problem 2: ekildeki sistemin dengede olmas iin A ve B mesnet tepki kuvvetlerini
bulunuz.
MA = 0
Fy = 0
MA = 2P1 + 4P2 5B
Fy = P1 + P2 A B
5B = 2 x 500 + 4 x 600
A = 500 + 600 680
B = (1000 + 2400) / 5
B = 680 N
43
A = 420 N
3.9.2. Arlk Merkezi

3.9.3. Arlk ve Arlk Merkezi
Arlk: Bir cisme etki eden yer ekimi kuvvetine arlk denir. Yer ekimi
kuvveti 9,81 Ndur. Ktle arlk birimi kg, sembol mdir.
Arlk merkezi: Bir cismi oluturan paralara etki eden yer ekimi
kuvvetlerinin bilekesinin cisim zerinden getii noktaya denir.
ekil 3.4:Arlk merkezi

Simetrik cisimlerin arlk merkezleri teoremi
Simetri merkezi bulunan ekillerin (izgi, yzey, hacim) arlk merkezi simetri
merkezi zerindedir.
Simetri ekseni bulunan ekillerin arlk merkezi, simetri ekseni zerindedir.
Simetri dzlemi bulunan ekillerin arlk merkezi, simetri dzlemi zerindedir.
Bir yzey bir apa sahipse arlk merkezi, o ap zerindedir.
Bir hacmin ap dzlemi varsa arlk merkezi, o ap dzlemi zerinde bulunur.
Bu teoreme gre; bir doru parasnn arlk merkezi ortasnda, krenin, dairenin,
elipsin arlk merkezleri geometrik merkezlerde, karenin, dikdrtgenin, ekenar drtgenin
arlk merkezleri simetri eksenlerinin kesim noktalarnda bulunur.
3.9.4. Arlk Merkezinin Bulunabilmesi iin Uygulanan Metotlar

3.9.4.1. Asma Metodu
Cisim bir ip ile aslacak olursa, ipin dorultusu ile arlk
merkezinin getii doru ayn olur.
3.9.4.2. Denge Metodu

Cisim bak gibi bir mesnet zerinde dengelenirse, bu doru
arlk merkezinden geer.
44
3.9.4.3.Basn Metodu
Bir cisim zerindeki kk bir alana etki eden kuvvete ani
kuvvet, geni bir alana etki eden kuvvete yaylm kuvvet denir ve
birok paralel ani kuvvetlerin bilekesidir. Bileke merkezi basn
merkezi kabul edilir.
3.10.Yzeylerin ve Cisimlerin Arlk Merkezinin Bulunmas

r
4r
4r
Gy =
Gx = Gy =
3p
3p
(genin alan)
A= a x h/2
4r Gy =
3p
(daire paras alan)

A = apr2
2r.180.Sina/2
Gx =
3.p.a/2
3.11. Birleik Yzeylerin Arlk Merkezinin Grafik ve Analitik

Yolla Bulunmas
Grafik Yntem:
Birim alanlar:
S1
S2
Analitik Yntem
S1 = 1. Parann alan
S2 = 2. Parann alan
a1, b1 1. Parann arlk
merkezleri
a2, b2 2. Parann arlk merkezleri
a1 x S1 + a2 x S2
X = S
1 + S2
b1 x S1 + b2 x S2
Y =S
1 + S2
45
3.11.1. Dengenin Tanm ve Arlk Merkezinin Denge zerindeki Etkisi

Cisimler, arlklar nedeniyle yer ekimi dorultusunda ilerlemeye alr. zerinde
bulunduklar nesneleri aa doru iterler (etki).
Cisimlerin denge halinde olabilmesi iin etki kuvvetinin aksi ynnde eit bir kuvvete
gerek vardr. Bu aksi kuvvete tepki kuvvet denir. Cisim durgun ya da hareketli haldeyken de
denge halinde olmas istenir.
Kuvvetler sistemleri incelendiinde iki deiik dengeden bahsedilebilir.
Statik denge (durgun):
Bir cisim deiik kuvvet sistemlerinin etkisi altnda olduu halde hareket etmiyorsa,
bu duruma statik denge denir (masa, sandalye, tezgh gvdesi gibi). Fakat statik dengede
olan cisimlerin bu durumlar farkl olarak adlandrlabilir. Bu durumlar kararl, kararsz ve
deimez olmak zere adlandrlabilir. Statikte deimezlik durumu tercih edilir. (Eyalar
zemine denge halinde yerletirilir.)
ekil3.5: Denge
Cisimlerin denge halinin salanabilmesi iin arlk merkezlerinin bilinmesi gerekir.

Arlk merkezi dorultusu cismin oturduu yzey iinden gemesi gerekir.
ekil 3.6:Arlk merkezin konumu
Dinamik denge (hareketli):
Kuvvetler sistemi iinde kalan cismin sabit hzla etkilenmesi

hali dinamik dengedir. Cisim bu srada dorusal ya da dairesel
hareket yapyor olabilir.
Dengeleme
Arlklar
Dnme hareketi yapan cismin denge hali iin homojen

olmas gerekir. Merkezka kuvvet nedeniyle bu mmkn deildir.
Sistemi dengede tutabilmek iin arlk dengelemesi yaplmas
gerekir. Bu da dnme merkezinin dier tarafna ek arlk ilave
ederek mmkn olabilir ( mengeneli aynada tornalama, eksantrik
tornalamada olduu gibi).
ekil 3.7:Dengeleme
46
3.11.2.Mesnet Kuvvetleri
Yatay konumda zerinde yk ya da kuvvet tayan elemanlara kiri denir. Kirilere
desteklik yapan elemanlara da mesnet (dayanak) denir.
Mesnet kuvvetleri mafsall ve ankastre olabilir. Mafsall kirilerde A mesneti kiriin x
ve y dorultusunda hareketini engellemektedir. Bu nedenle Ax ve Ay tepki kuvvetleri oluur.
B mesnetinde hareketli olmas nedeniyle sadece By tepki kuvveti oluur (ekil 1-a).
-a-
-bekil 3.8:Mesnet tepkileri
Kiriin A ucundan sabitlenmesi kiriin dnmesini, kmasn ve dmesini engeller.

Bu nedenle farkl mesnet tepkisi oluur. MA, Ax ve Ay tepki kuvvetleri (ekil 1-b)de
gsterilmitir.
3.11.3. ki Mesnetli Kirilerin Mesnet Kuvvetlerinin Grafik ve Analitik Yolla

Bulunmas
Grafik yntem:
Finikler okgeni yntemiyle bulunur.
Analitik yntem:
Denge denklemleri kullanlarak bulunur. Fx = 0, Fy = 0, M = 0
rnek Problem:
ekildeki kiriin mesnet tepkilerini
analitik ve grafik yntemiyle bulunuz.
47
Analitik zm:
MA = 0
F1 x 1 + F2 x 2 By x 3 = 0
3 By = 150 x 1 + 200 x 2
3 By = 150+ 400
By = 550/3
By = 183,34 N
Fy = 0
F1 + F2 Ay By = 0
Ay = 150 + 200 183,34
Ay = 166,66 N
Grafik zm:
3.12. Arlk Merkezi ile lgili Problemlerin zm

Problem 1: ekildeki sistemin dengede kalabilmesi
iin A ve B mesnet tepki kuvvetlerini bulunuz.
MA= -1 x P1 + 3 x P2 4,5 x P3 + 7 x P4 8,5 x B = 0
MA= -1 x 25 + 3 x 50 4,5 x 35 + 7 x 30 8,5 x B = 0
Fx= P1 + P2 - P3 + P4 - A - B = 0
8,5 B = -25 + 150 157,5 + 210

B = 177,5 / 8,5
A = 25 + 50 35 + 30 20,88
B = 20,88 kg
A = 49,12 kg
Problem 2: ekildeki gibi yaylm ykle

yklenmi kiriin A ve B mesnet tepki
P1 = 300 x 4 = 1200 kg
MA= 2 x P1 + 6 x P2 + 8 x P3 10 x B = 0
P2 = 250 x 3 / 2 = 375 kg
10 B = 2 x 1200 + 6 x 375 + 8 x 300
P3 = 200 x 3 / 2 = 300 kg
10 B = 2400 + 2250 + 2400
Fx= P1 + P2 - P3 - A - B = 0
10 B = 7050
A = 1200 + 375 + 300 705
B = 7050 / 10
A = 1170 kg
B = 705 kg
48
Problem 3: ekildeki gibi yaylm ykle yklenmi kiriin A ve B mesnet tepki

P1 = 300 x 3 / 2 = 450 kg
Ma = 0
Ma = 1 x 450 + 5 x 400 + 14 x 1250 15 B
P2 = 200 x 4 / 2 = 400 kg
Fx = 0
Ma= 450 + 2000 + 17500 15 B
P3 = 250 x 5 = 1250 kg
Ma= 19950 15 B
Fx = P1 + P2 + P3 A B = 0
15 x B = 19950
A + B = P1 + P2 + P3
B = 1330 kg
A = P1 + P2 + P3 B
A = 450 + 400 + 1250 1330
A = 770 kg
Problem 4: ekildeki parann arlk merkezini analitik yntemle bulunuz.
X = a1 x S1 a2 x S2 / S1 S2
S1 = 90 x 30 = 2700 mm2
X = 45 x 2700 45 x 450 / 2700 -450
S2 = 30 x 15 = 450 mm2
X = 121.500 20.250 / 2250 X = 45 mm
a1 = a2 = 45 mm
Y = b1 x S1 b2 x S2 / S1 S2
b1 = 15 mm
Y = 15 x 2700 7,5 x 450 / 2700 450
b2 = 7,5 mm
Y = 40.500 3375 / 2250 Y =16,5 mm
49
Problem 5: ekli verilen parann arlk merkezini analitik yntemle bulunuz.
S1 = 100 x 80 = 8000 mm2
S1 = 40 x 10 = 400 mm2
S1= 3,14 x 152 = 706,5mm2
S1 = 20 x 20 = 400 mm2
a1 = 50 mm b1 = 40 mm
a2 = 30 mm b2 = 15 mm
a3 = 50 mm b3 = 50 mm
a1 = 80 mm b1 = 60 mm
3.12.1. Sinematik
Cisimlerin hareketlerini, etkileyen kuvvet sistemlerini yok sayarak inceler. Belli bir
harekette yol, hz ve zaman ilikisini inceler.
3.13. Hareket ve Elemanlar

Maddenin yer deitirme miktarna hareket denir. Grece bir kavramdr. Hareketi
aklarken bir referans noktas (orijin) belirtmek gerekir. Hareket dorusal olabildii gibi
yrngesel de olabilir.
Genellikle cisimlerin hareketleri, x ve y koordinat sistemi iinde incelenir.
Hareketin elemanlar
Hareket vektreldir. 4 eleman vardr.
Balang noktas: Cismin konumunda deiikliin balad noktadr.

Yrngesi: Cismin hareketinin gerekletii yerdir. Dorusal veya
erisel olabilir.
Yn: Cismin hareketini gerekletirdii taraftr.
50
Bykl: Hareketi yapan cisim yrngesi zerinde gzlem balangc

ve sonunda bulunduu noktalar arasndaki vektrel mesafedir.
Hareketle ilgili bilinmesi gereken baz kavramlar da unlardr.
Yol (L): Hareket eden cismin gzlem balangc ve sonunda bulunduu

noktalar arasndaki yrngenin uzunluu kadardr.
Hz (V): Dorusal yer deitirmenin birim zaman iinde meydana gelen

miktardr. Bykl ve yn belirtilmitir.
vme (a): Birim zamanda hz vektrnde meydana gelen deime

miktardr.
Sinematikte kullanlan birimler
Yer deitirme Birimleri: mm, cm, m, km,mil vb.

Hz birimleri: mm/sn; cm/sn; m/sn; km/h vb.
vme birimleri: mm/sn2; cm/sn2; m/sn2; m/h2 ; km/h2 vb.
3.14. Hareketin Hz ve Yrngeye Gre Snflandrlmas
Yrngeye gre snflandrma
Dorusal hareket: Yrngesi doru olan harekettir.
Erisel hareket: Yrngesi eri olan harekettir. Eer hareket dairesel

olarak meydana geliyorsa, dairesel hareket ad verilir.
Hza gre snflandrma
Dzgn hareket: Hz sabit olan harekettir.
Deien hareket: Hareket eden cismin yrnge zerinde hznn her an

deimesi halidir.
Dzgn deien hareket: Eit zaman aralklarnda hzdaki deime de

birbirine eitse byle harekete dzgn deien hareket denir.
Geliigzel deien hareket: Hz deiimi ok defa herhangi bir arta

bal olmayan harekete denir.
<<DZGN DEEN HAREKETTE VME SABT, GELGZEL HAREKETTE

SE DEKENDR. >>
HAREKET
DORUSAL HAREKET
ERSEL HAREKET
a. Sabit hzl dorusal hareket
a. Sabit hzl erisel hareket
b. Dzgn deien dorusal hareket
b. Dzgn deien erisel hareket
c. Geliigzel deien dorusal hareket
c. Geliigzel deien erisel hareket
Tablo3.1: Hareket
51
3.15. Dzgn Dorusal Hareket

Dorusal bir yrngede hareket eden bir cisim, eit zaman aralklarnda eit yollar
alyorsa Dzgn Dorusal Hareket yapyor demektir.
3.15.1. Hz
Birim zamanda alnan yola hz denir. Birimi genelde m/dk olarak alnr.
V- Hz
L- Yol
t- Zaman
L
V =
t
3.15.2. Hzn Vektrlerle Gsterilmesi

Hareket vektrel bir deer olduu iin hz da vektrel olarak gsterilebilir. Dzgn
dorusal harekette hz sabit olduu iin dorusal yrngeye sahiptir. zmlemelerde
vektrel ilemler yerine analitik ilemler de yaplabilir.
V1 =
V2 = .
3.15.3. Hz ve Yol Grafii
Yol zaman grafii:
Apsiste zaman (t), ordinatta yolu (L) ile gsterirsek (L=V x t)

gereince dzgn dorusal hareketin yol-zaman
diyagram orijinden
dorudur. Bu dorunun zaman ekseni (apsis) ile yapt ann (a) eimi;
L1
Yol-zaman grafii
Tga=
t dir.
1
denklemi
geen bir
L1
t1 = V olduundan
Tg a = V yazlabilir.
Yol zaman diyagramnda ( L = V x t ) dorusunun eimi hza eittir.
52
Hz zaman grafii
Zaman apsiste, hz ordinatta gsterecek olursak, hz zaman diyagram (V t) apsise
paralel bir doru olur. Herhangi bir (t1) zaman iinde alnan yol:
L1 = V1 x t1 olduundan taranm alana eit olur.

Hz-zaman grafii
rnek problem
In hz 300.000 km/sn. olduuna gre, uzaydan 8dk. 14 saniyede geldiine gre
Dnya ile Gne arasndaki mesafeyi bulunuz.
zm
T = 8 x 60 + 14 = 480 + 14 = 494 sn.
L = V x t = 300.000 x 494 = 148,200,000 km
3.15.4. Hz, Yol ve Zaman Arasndaki Bant

Hz, yol ile doru orantldr. Yol artnca hz da artar.(zaman sabit.)
Zaman ile ters orantldr. Zaman artnda hz azalr, zaman azalrsa hz artar.
Hz:
Yol:
Zaman:
L1
V =
t1
L1 = V1 x t1
Sembol
Birim
Hz
m/sn
Yol
Zaman
sn
L1
t1 =
V
3.16. evresel Hz
Dairesel bir yrnge zerinde hareket eden bir maddesel noktann birim zamanda
ald yola evresel Hz denir.
53
pDN
V = ( m / dk. )
1000
pDN
V = ( mm / sn )
60
pDN
V = ( m / sn )
60 .1000
3.17. Asal Hz
Dairesel hareket eden bir dorunun asal hz, bu dorunun zaman birimindeki asal
deiikliidir. Asal hz (w) omega ile gsterilir. t zaman aralndaki asal yer deitirme
miktar ():
=wxt
olur. Asal hz: w =
bulunur.
w Asal hz ( rd / sn. )
taranan a ( radyan )
t zaman ( sn. )
Birimi:
Rd /sn., Derece /sn., Devir / sn. olarak verilir.
evresel hz ile asal hz arasndaki bant u ekilde
kurulabilir.
V=wxr
Buradaki r, maddesel noktann dnme

merkezine olan uzakldr ( yarap ).
3.18. Dzgn Deien Dorusal Hareketin Tanm

Dorusal bir yrnge zerinde hareket eden maddesel bir noktann hz eit zaman
aralklarnda eit lde deiiyorsa, byle harekete dzgn deien dorusal hareket
denir.
Birim zamanda hzda meydana gelen deiim miktarna ivme denir. Sembol (a),
birimi ( m /sn2 )dir.
3.18.1. Hz, vme, Alnan Yol Ve Zaman Arasndaki Bantlar
Dzgn deien harekette ivme sabittir.

Eer hz artyorsa ivme ve hz ayn ynldr. vme pozitiftir (+).
Eer hz azalyorsa ivme ile hz ters ynldr. vme negatiftir (-).
Maddesel noktann ilk hz yoksa (t) zaman iinde kazanaca hz : V = a x t
54
(V0) ilk hz ile balamsa (t) zaman sonunda kazanaca hz:

olur.
V = V0 a x t
vme pozitif olduuna gre apsis ekseni zaman t, ordinat
ekseni hz V, gsterecek olursa, V = a x t denklemi
ekildeki diyagram verir. Taral olan gidilen yol miktardr.
V1 x t1
2
L = V = a x t1 olduundan
L = . a x t12
sonucuna varlr ( lk hz sfr olduunda ).

lk hz olan harekette diyagram orijinden gemeyen bir
dorudur. t zaman iinde alnan yol taral yamuk
alanna eittir.
Vo + (Vo + a.t)
2Vo . t
a.t2
L = .t = +
2
2
2
2
a.t
lk hz Vo olan cismin
L = Vo . t +
2
ald yol.
Taral alandaki yol daha nceden kaydedilen bir yolun devamysa toplam
yol :
a . t2
L = Lo + Vo . t +
2
V Vo
a
V = Vo + a . t t =
lk hz sfr ise:
olur.
a.t2
2
V Vo
L = buradan L =
olur.
lk hz varsa:
V=2a.L
2a
V = Vo2 2 a . L
rnek Problem: 2 m/sn2 lik ivme ile harekete geen bir otomobil 50 mlik yer
deiimi yaptktan sonraki hz ne olur? 50 m yolu ne kadar zamanda alr?
zm:
a.t2
2
2L
L = t =
=
a
2 50
= 7,07 sn.
2
V = a x t = 2 x 7,07 = 14,4 m / sn.

3.18.2.Geliigzel Hareket
Bir yrnge zerinde bulunan maddesel noktann hareketi dzenli deilse bu tr
hareketlere Geliigzel Hareket denir. Hz ve ivme srekli deiir. Ortalama hzn
bulunmas gerekir.
55
3.19. Ortalama Hz
Maddesel noktann hz kararl deilse (yani sabit hz veya dzgn deien hz deilse)
srekli deiiyorsa bu durumda belli bir yolu belli bir zaman diliminde alacandan ortalama
hzn bulmak gerekir.
Ortalama hz:
L
Vort =
t
3.20. Dinamik
Cisimlerin hareketlerini, hareketleri etkileyen kuvvetleri de ele alarak inceleyen bilim
daldr.
Dinamikte, bir cismin veya herhangi bir sistemin uygulanan kuvvetlerle ne tr bir
hareket yaptn veya yapacan, istenilen hareketin salanabilmesi iin uygulanmas
zorunlu kuvvet sisteminin karakterinin ne olmas gerektii aratrlr.
Bir cismin skunetten hareket haline gemesi veya hareket durumunu deitirmesi iin
o cisme dtan bir kuvvetin etki yapmas gerekir. Bir kuvvetin herhangi bir cismi etkilemesi
ile oluan hareket, hareketin bykl, dorultusu, yn ve tatbik noktas gibi ana
karakteristikleri ile cismin maddesel zelliine baldr. Bir kuvvet deiik zelliklerdeki
cisimleri etkiledii zaman bunlarn her birinde baka bir hareket meydana getirdii gibi, ayn
cismi etkileyen deiik kuvvetler de bu cisimde deiik hareketler oluturur. Her tr hareket
iin dinamik problemlerinin karakterleri ayndr.
3.20.1. Kuvvet, Ktle ve vme Arasndaki Bant

Cisimde hareket meydana getiren, kuvvet sistemlerinin
dengelenmeyen ksm yani bilekesidir. Bileke tek bir
kuvvetse bykl, dorultusu, yn ve tatbik noktasnn yeri
cisimde meydana gelen hareketle bantldr.
ekil 3.9:Kuvvet
Ktle: Bir cismin ktlesi, bu cisme etki eden kuvvetler sisteminin cisimde
oluturduu sabit ivmeye olan oranna eittir.
ad
Ktle
Kuvvet
vme
Yerekimi
ivmesi
F
m =
a
Serbest dmede cismin arlna G,

yer ekimi ivmesine g dersek;
G
g
sembol
m
F
a
g
birimi
kg
N
m/sn.2
m/sn.2
m = olur. Yer ekimi ivmesi g = 9,81 m/sn.2dir. Bazen g =10 m/sn.2 alnr.
56
3.20.2. Newton Kanunlar
Denge halindeki bir kuvvet sistemi etkisinde olan maddesel noktalarda ivme
meydana gelmez. Yani maddesel nokta byle bir kuvvet sistemi etkisi altnda ya
skunet altndadr (durgun) veya hareket halinde ise dzgn dorusal bir
hareket yapar.
Bir madensel noktaya dengede olmayan bir kuvvet sistemi etki ettirilecek olursa
bir ivme meydana gelir. Bu ivme kuvvet sisteminin bilekesi ile doru, cismin
ktlesi ile ters orantldr. F = m x a
Birbirine etki eden iki maddesel noktann arasnda meydana gelen etki ve
tepkiler eit iddet ve ters ynldr.
Bir Maddesel Nokta iin Esas Sinematik Denklemi
ekil 1 de grld gibi G arlndaki

maddesel noktaya eitli kuvvetler etki
etsin. Maddesel noktann lleri kk
olduundan kuvvetler ayn noktada kesien
kuvvetler olarak kabul edilir. ekil 2de
grld gibi bilekesi finikler okgeni
yntemiyle bulunabilir. Newtonun 2.
kanununa gre bu bileke kuvvet ivmeli bir harekete neden olur. vmeyi a,
bilekeyi R ile gsterirsek;
G
R = m x a m = olduundan yerine koyarsak,
g
G
R = x a olur. R bileke kuvvet olduundan bileenlerine ayrlrsa;
g
olur.
G
Rx = x ax
g
G
g
Ry = x ay
57
rnek Problem
1000 kg arlnda olan bir asansr 25 m yol alnca 5 m/sn.lik hz kazanyor. Eer
ivme sabitse, asansr halatndaki gerilme,
a. Kabin yukar karken,
b. Kabin aa inerken ne olur?
zm:
a x t2
2
V=axt
G
g a
a2 x t 2
2a
V2
2a
L = = =
52
2x25
V2
2L
25
50
a = = = = 0,5 m/sn2
a) Kabin yukar karken;
Fy = 0
g a
Fy = T - G - a = 0
g
1000
9,81
T = 1000 + 0,5 = 1050,96 kg

b) Kabin aa inerken;
Verilenler :
G = 1000 kg
L = 25 m
V = 5 m /sn.
G
Fy = T - G +
a =0
g
1000
9,81
T = 1000 - 0,5 = 949,03 kg
G = 9,81 m /sn.2
3.21. Pasif Direnler

Hareket ettirilen bir cisme uygulanan kuvvet ortadan kalktnda bir sre sonra
yavalayarak durur. Buna neden meydana gelen srtnmedir. te srtnmenin oluturduu
bu hareketi zorlatran etkilere pasif diren denir.
3.21.1. Srtnme Kuvveti

Birbiri zerinde kayan veya kaymaya zorlanan cisimlerin deme yzeylerine teet ve
hareket ynlerine ters olmak zere birbirine kar gstermi olduklar direnme kuvveti,
Srtnme Kuvveti veya Srtnme Direnci adn alr.
3.21.2. Kayma Halindeki Srtne

Birbiri zerinde kayarak hareket yapan cisimlerin
deme yzeylerinde meydana gelen srtnme
kuvvetidir.
ekil 3.10:Kayma
58
Srtnme kuvveti kaymay nlyorsa Statik Srtnme Kuvveti (Fs), kayma oluyor
fakat hareketi azaltmaya alyorsa Kinetik Srtnme Kuvveti (Fk) denir.
G arlndaki cisme yzey dayanma kuvvetiyle N kar koyacak ve cismi
dengeleyecektir. Cisme P kuvveti uygulanmaya baladktan sonra denge bozulur. Ama
hareket P kuvvetinin belirli deerinden sonra balar. Buna neden olan iki yzey arasndaki F
srtnme kuvvetidir. P kuvvetini dengelemeye alr.
Cisim hareket etmiyorsa ;
P=F
dir.
F statik srtnme kuvvetinin en byk deerini aldktan sonra ancak cisim harekete
geebilir. Eer P F ise cisim harekete balar veya hareket halindedir.
Buradan;
Ad
F
F
=
=m
N
G
Srtnme kuvveti
Durgun haldeki (dengedeki) cisimde;

Fs = N. ms
Cisim hareket ediyorsa;
Sembol
F
Kuvvet
Dayanma kuvveti
Srtnme kat says
N
m
Ktle
Statik srtnme kuvveti
Fs
Kinetik srtnme kuvveti
Fk
Fk = N . mk
Kayma srtnmenin kullanld yerler

Makine atlyelerinde kullanlan torna ve freze tezghlarnda kayt-kzak tertibatlar,
matkap tezghlar, fener mili balants saylabilir.
3.21.3. Yuvarlanma Halindeki Srtnme

Birbiri zerinde yuvarlanarak hareket eden cisimler arasndaki srtnme kuvvetidir.
Kayma srtnmesine gre ok daha kktr.
Gnmzde makinecilikte birbiri ile srtnmesi gereken yzeylerde yuvarlanma
srtnmeli yataklar kullanlmaktadr.
3.21.4. Srtnme Kat Says ve Srtnme Asnn zah

Srtnme Kat Says: Birbiri zerinde srtnen yzeylerin cinsine gre F /
N oran belirli yzeyler iin sabit deer alr.
Bu oran sabitine srtnme kat says denir. m= F/N
59
Srtnme as: Statik srtnme as, normal kuvvetle srtnme kuvvetinin

bilekesi olan R tepki kuvvetinin, normal kuvvetle aralarnda kalan adr (f).
Fs
Fs
= ms olduuna gre; Tgf = ms olur.
Tg f =
N
N
3.21.5. Muylu ve Yataklarda Meydana Gelen Srtnme

Yataklarn iinde kalan mil ularna
muylu denir. alma srasnda muylu ile
yatak yzeyleri arasnda srtnme oluur.
almann problemsiz olmas iin muylu ile
yatan temas eden yzeylerinin yalanmas
gerekir.
Radyal Yatak
Aksiyal Yatak
Muylu eksenine dik gelen kuvvetlerde

radyal, paralel gelenlerdeyse aksiyal yatak
kullanlr.
3.21.6. Kayma ve Yuvarlanma Direnci

Birbiri zerinde kaymaya alan cisimlerde kayma direnci meydana gelir. Birbiri
zerinde yuvarlanmaya alan cisimlerde yuvarlanma direnci oluur.
3.21.7. Atalet Momenti

Cisimlerin genel ortak zelliklerinden biri de konumlarnda deiiklie kar
gsterdikleri direntir. Cisimlerin gsterdikleri bu dirence Atalet Momenti denir.
Ktle veya kesit alannn, kendi dzlemindeki belirlenmi bir eksene uzaklnn
karesi ile arpm atalet momentini verir. (I) ile gsterilir.
I = m.r
60
I- Atalet momenti
m Ktle
r Yarap
rnek Problem 1
ekilde grlen 120 kg arlndaki bloun harekete gemesi iin F kuvveti ne kadar
olmaldr? ( = 0,3 alnacaktr.)
Cevap:
Fx = 0
Fy = 0
F = N.
Px = P.Cos 30
Py = P.Sin 30
Fx = Px- F
Fx = P.Cos 30 - .N = 0
Fy = N + Py G = 0
P.Cos 30
(1)
N =
(2)30
N = G P.Sin
1 ve 2 nu.l formlleri eit olduundan karlatralm.

P.Cos 30
= G P.Sin 30
P.Cos30 = G. .P.Sin 30 G. = P.(Cos 30 + .Sin 30)
G.
120 . 0,3
P = = = 35,43 kg
0,866 + 0,3 . 0,5
Cos 30 + .Sin 30
rnek Problem 2:
ekilde grlen 30lik eik dzlem zerinde olan 200
kglk cismin dzlemle arasndaki srtnme kat says =
0,2dir.
a) Cismin aaya kaymamas iin gerekli P kuvvetini,
b) Cismin yukar doru hareketini salayacak P kuvvetini
bulunuz.
Cevap:
Fx = 0
Fy = 0
F = N.
a) Fx = P + F G.Sin 30 = 0 ( 1 )
Fx = N G.Sin 30 = 0
(2)
N = G.Sin 30
N = 250 . 0,866
N = 216,5 kg
F = N. = 216,5 . 0,2 F = 43,3 kg
P + F G.Sin 30 = 0
P = G.Sin 30 - F = 250 . 0,5 43,3 P = 81,7 kg
b) Fx = 0
Fx = P F - G.Sin 30 = 0
P = F + G.Sin 30 = 43,3 + 250 . 0,5 P = 168,3 kg
Fy = 0
61
3.21.8. Merkezka Kuvvet

Erisel hareket yapan cisimler eylemsizlik (atalet) kural gerei dorusal hareket
etmek ister. Oysa erisel harekette srekli yn deiiklii olmaktadr. Bu durumu salamak
iin srekli etkiyen bir kuvvet gerekmektedir.
Erisel hareket yapan cismi da doru ekmeye alan kuvvete merkezka kuvvet,
merkeze doru ekmeye alan kuvvete de merkezcil kuvvet denir.
Merkezcil
Kuvvet
Merkezka
Kuvvet
ekil 3.11:Merkezka kuvveti
3.21.8.1. Ktle, evresel Hz, Asal Hz ve Yarapla Olan Balant

evresel hzla asal hz arasndaki bant:
V = w.r
Asal hz biliniyorsa merkezka kuvvet :
Fm = m.r.w
Fm = m .V 2/r
izgisel hz biliniyorsa merkezka kuvvet :

3.21.8.2. Teetsel Kuvvet
r yarapl bir viraj V hzyla gnen bir ara, zerine

G arlk kuvveti, N yola dik tepki kuvveti ve bilekeleri F
merkezcil kuvveti etki eder. Merkezcil kuvveti salayan
srtnme kuvvetidir. Burada teetsel kuvvet dnmeyi
salayan kuvvettir.
N = G = m.g
m . V2
r
Fs F =
olmaldr.
m . V2
r
m . V2
r
.N = .m.g = V = .g.r
62
3.21.9. , G ve Enerji
3.21.9.1. ve Birimleri
: Bir cismi harekete geiren kuvvetin etki sonucuna
i denir. Cisim uygulanan kuvvet sonucu yer deitiriyorsa i
yapm demektir.
= Kuvvet x Yol A = P x L
(kgm)
Ad
Kuvvet
Yol
Sembol
A
P
L
Birim
kgm
kg
m
Birimleri:
1 kgm
0,00981KW
9,81 W.sn.
9,81 Jul
rnek Problem 1
Bir tramvayn arl 8 tondur. Hareket srasnda srtnmelerden ileri gelen diren
kendi arlnn 1/16s kadardr. 4 kilometrelik yol sonunda ne kadar i yapm olur.
Yant:
1
P = x 8000 = 500 kg
16
L = 4 x 1000 = 4000 m
A = P x L = 500 x 4000 A = 2.000.000 kgm

rnek Problem 2:
Uzunluu 6 m olan bir merdiven 30 a yapacak ekilde duvara
dayanmtr. Arl 60 kg olan bir kii bu merdiveni knca ne
kadarlk i yapm olur.
Yant:
L = 6 x Cos 30 = 6 x 0,866 L = 5,19 m
A = P x L = 60 x 5,19 A = 311,4 kgm
3.21.9.2.G ve Birimleri
A.
Birim zamanda yaplan ie g denir.
G =
Zaman
L
V = olduu iin
t
A
PxL
N = =
t
t
N = P x V alnabilir.
63
Ad
G
Zaman
Hz
Sembol
N
A
t
V
Birim
kgm/sn.
kgm
sn.
m/sn.
3.21.9.3. G Birimleri
Baz teknik problemlerde daha byk g birimlerine gereksinim olmutur. (BG-WKW)
Buna gre;
1BG = 75 kgm/sn. = 736 Watt

1Watt = 1jl/sn
1KW = 1000 W = 1,36 BG = 102 kgm/sn.
1 BG
75 kgm/sn.
0,736 KW
736 W
736 Jul/sn.
rnek Problem 1
Tam tekmil 95 kg arlnda olan piyade er, bir da yolunda yry yapyor.
Hareket noktas ile var noktas arasndaki kot fark (ykseklik) 1200 metredir.
a) Piyade er bu ykseli srasnda ne kadar i yapar?
b) Yry 4 saat srdne gre; ayn srede ayn ii yapabilecek bir motorun
ortalama gc ne olmaldr?
zm:
P = 95 kg
L = 1200 m
t = 4h = 4x3600
t = 14.400 sn.
a) A = P x L = 95 x 1200 = 114.000 kgm

A
114.000
b) N = t= N = 7,92 kgm/sn.
14.400
rnek Problem 2
Niyagara elalesi ortalama 60 m yksekten akyor. Debisi 8180 m3/sn olduuna gre,
hi enerji kayb olmad varsaylsa ii gce evirebilseydik elde edilen g ka BG olurdu?
zm:
8180 m3/sn = 8180 ton/sn = 8180000 kg/sn.
60 m yukardan aa den suyun gc N = 8180000 x 60 = 490.800.000 kgm/sn.
490.800.000 N = 6.544.000 BG
1 BG = 75 kgm/sn. olduundan N =
75
3.21.9.4. Enerji ve Birimleri
Enerji: Bir cismin i yapabilme kabiliyetine enerji denir
Bir cismin i yapmak iin sahip olduu enerjiler eitlidir.
Mekanik enerji
Is enerjisi
Kimyasal enerji
Elektrik enerjisi
64
3.21.9.5. Enerjinin Korunumu ve Kanunu

Enerji yoktan da var olmaz. Var olan enerji de yok olmaz. Var olan enerjinin miktar
sabittir. Enerji ve i birimleri ayndr.
Mekanik enerji
Potansiyel enerji
Bir cismin veya bu cismi oluturan maddesel noktalarn yer veya ekil deitirmeleri
sonucunda bal durumlarna gre kazanm olduklar enerjiye veya i yapma kabiliyetlerine
potansiyel enerji denir (Sktrlm yay, sktrlm gaz, ykseklik kazandrlm ktle).
Kinetik enerji
Hareket halinde olan bir cismin, hareket durumu dolaysyla yapabilecei i yapma
yeteneine kinetik enerji denir. (Buhar veya su trbininden fkran buhar veya suyun trbin
rotorunu evirmesi)

A=PxL
kuvvet
P=mxa
Newton kanununa gre maddesel noktay etkileyen

olur.
(P) kuvveti sabit olduundan (t) zamanda alaca yol ;

1
L = a x t2
2
1
A = m x a a x t2
2
1
A = m x V2
2
Buna gre i;
1
A = m x (a2 x t2)
2
Enerji olarak alrsak
1
A = P x a x t2
2
V=axt
1
Ek = m x V2
2
olduundan,
bulunur.
3.21.9.6. Dairesel Harekette , G ve Dndrme Momenti Arasndaki Bantnn

Tanmlanmas
Dairesel harekette i ve g dndrme momentine baldr.
65
3.21.9.7. Verim zellikleri

Verim, makinelerde alma koullarndan doan kayplar nedeniyle g tam
anlamyla kullanlamaz. Gcn kullanld ksmn uygulanan gce orandr.
Faydal G
Tezgh Gc
Verim = x 100
PF
m =
x 100
PT
Verim birimsizdir. (%) cinsinden deerlendirilir.
66
(%)
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar
neriler
Makine tasarmnda n hazrln nasl

yapldyla ilgili aratrma yapnz.
Ar-Ge almalar yapan iletmeleri

ziyaret ediniz.
Makine tasarm aamalarnn nasl
yapldn belirleyiniz.
Tasarm n hazrlk aamalarn
irdeleyiniz.
Dayanm hesaplarnn aratrmasn

yapnz.
Makine retiminde gerekli olan

dayanm konusunu aratrnz.
letmelerde makinelerle ilgili yaplan
dayanm hesaplarn aratrnz.
Kuvvet ve elemanlarn reniniz.
Statik hesaplarn yapmay reniniz.
Arlk merkezi hesaplamalarnn nasl
yapldn irdeleyiniz.
Denge hesaplarn yapmay reniniz.
Hareket ve kuvvet ilikisini irdeleyiniz.
, g ve enerji konularn inceleyiniz.
67
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
dakikadr.
1.
Hangisi tasarm bilgilerinin seimi iinde yer almaz.

A) Makinenin zelliklerinin incelenmesi
B) i ile ilgili hususlarn incelenmesi
C) Makine maliyet analizinin yaplmas
D) retim iin makine ve tehizatn incelenmesi
2.
Hangisi retilecek makinenin zeliklerini analiz konular arasnda yer almaz.

A) Makinenin teknik zellikleri nedir?
B) Malzeme zellikleri
C) Nasl bir alma iin amalanmaktadr?
D) Kroki izimi yapma
3.
Hangisi katlarn mekanii konularndan deildir?

A) Aerodinamik
C) Dinamik
B) Statik
D) Sinematik
B noktasndan yataklanm ABC levyesi ekildeki gibi A ve
C
noktalarndaki kuvvetlerin etkisi altndadr.
F1= 50Kg , AB 0,9m , BC 1,2m olduuna gre;
Levyenin dengede olabilmesi iin G kuvveti ne olmaldr ?
A) 45 kg
C) 35 kg
B) 37,5 kg
D) 47,5 kg
4.
5. ekillerdeki sistemlerin dengede olabilmeleri iin A

tepki kuvveti ne olmaldr?
A) 300 kg
B) 200 kg
6.
C) 100 kg
D) 50 kg
ll ekli verilen parann arlk merkezini bulunuz.

A) X - 24,04mm
B) X - 24,04mm
C) X - 25,04mm
D) X - 25,14mm
Y 25,95mm
Y 24,95mm
Y 25,95mm
Y 24,75mm
68
7.
ekillerdeki yaylm ykle ykl

kirilerin mesnet tepkilerini bulunuz.
A) A- 400 kg
B) A- 200 kg
C) A- 180 kg
D) A- 420 kg
B- 200 kg
B- 400 kg
B- 420 kg
B- 180 kg
8.
Aralarnda 280 km olan A ve B ehirlerinden ayn anda karlkl olarak iki otomobil
hareket ediyor. A ehrinden kan arabann hz 80 km/h, B ehrinden kan arabann
hz ise 60 km/h olduuna gre iki ara ka saat sonra karlar?
A) 1
C) 3
B) 2
D) 4
9.
2,5 m/sn.2 lik bir ivme ile harekete balayan bir otomobil 800 m yolu ne kadar
zamanda alr?
A) 2,53 sn.
C) 25,3 sn.
B) 23,5 sn.
D) 253 sn.
10.
20 g arlndaki bir mermi, namlu uzunluu 20 cm olan tabancadan 70 m/sn. hzla

kyor. Merminin namlu azn terk ettii andaki enerjisini ve barutun uygulad
kuvveti bulunuz.
A) 140 kgm
C) 70 kgm
B) 98 kgm
D) 49 kgm
11.
2000 kg arlndaki bir aracn hareket esnasnda srtnmelerden dolay oluan

diren kendi arlnn yars kadardr. Aralarnda 100 km bulunan iki ehir
arasndaki bu yol sonunda ne kadarlk i yaplm olur.
A) 100.000.000 kgm
C) 100.000 kgm
B) 200.000.000 kgm
D) 200.000 kgm
12.
Bir otomobil 64,8 km/h sabit hzla giderken fren yapyor. 18 saniyede duruyor. Bu
zaman sresinde ald yolu ve frenleme ivmesini bulunuz.
A) a-1m/sn.2 , L- 162 m
C) a-1m/sn.2 , L- 324 m
B) a-2m/sn.2 , L- 162 m
D) a-2m/sn.2 , L- 324 m
13.
4 KWlk motorun gcn BG cinsinden bulunuz.

A) 4 BG
C) 5,5 BG
B) 5,44 BG
D) 8 BG
14.
Bir kii uzunluu 6 m olan 25 kg arlndaki bir kalas dey konumdan yatay
konuma getirmek ile ne kadar i yaplm olur?
A) 150 kgm
C) 100 kgm
B) 125 kgm
D) 75 kgm
69
15.
Bir torna tezghnda 25 mm apndaki para ilenecektir. Devir says 500 Dev/dk
olduuna gre kesme hzn bulunuz.
A) 34,75 m/dk.
C) 42,5 m/dk.
B) 39,25 m/dk.
D) 23,4 m/dk.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise uygulamal teste geiniz.
70
KONTROL LSTES
retilmek istenen makinenin n tasarm iin gerekli aratrmalar yapnz. Bunu
yapmanz gerekmektedir (Makineyi kendiniz belirleyiniz.).
Alan Ad
MAKNE TEKNOLOJLER
Modl Ad
AR-GE
Faaliyetin Ad
Tasarm n hazrl yapma
Tarih
rencinin
Ad Soyad
Nu.
Belirlenen bir rnn tasarm n Snf
Faaliyetin Amac hazrl iin gerekli aratrmalar
Blm
yapabileceksiniz.
Bitirdiiniz faaliyetin sonunda aadaki performans testini
doldurunuz. Hayr olarak iaretlediiniz ilemleri retmeninize
AIKLAMA
bavurarak tekrarlayp mutlaka reniniz.
Deerlendirme ltleri
Evet
Hayr
Planlanan retim iin tasarm n hazrlk aratrmas yaptnz
1
m?
Firmalara gidip tasarm n hazrlnn nasl yapld
2
konusunda bilgilendiniz mi?
retim iin makine ve tehizat incelediniz mi?
3
4
lk makine n tasarm yaptnz m?
retilecek makinenin zelliklerini analiz ettiniz mi?
Makinenin kroki izimlerini yaptnz m?
Makineyle ilgili gerekli dayanm hesaplarn yaptnz m?
Makinenin alma artlarn incelediniz mi?
Makinenin yapaca i ile ilgili aratrma yaptnz m?
10
Makinenin gc ile ilgili aratrma yaptnz m?
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
71
RENME FAALYET-4
RENME FAALYET-4
AMA
yaplacak makineleri belirleyebilecek ve en uygununu tasarlayabileceksiniz.
ARATIRMA
Makine tasarmnn nasl yaplmas gerektiini aratrnz.
Makine tasarmnda kroki izimin nasl yaplmas gerektiini aratrnz.
Bilgisayarda tasarmn zelliklerini aratrnz.
Deiik makine retimini yapan atlyeleri gezerek bnyesinde ArGe niteleri

olan firmalardan almalar ve alma yntemleri hakknda bilgi alnz.
4. TASARIM YAPMA
4.1. Teknik Resim
4.1.1. Kroki izim
Makine retimi ncesi son aama, tasarm aamasdr. Daha nceden elde edilen
bilgilerin nda makineyi kda dkme uygulamasdr. Makine paralarnn krokilerinin
izilmesidir.
retim iin bilgi ve belge gereklidir. nceki renmelerde elde edilen bilgiler tasarm
iin temel oluturur. Tasarmc eldeki bilgileri kullanarak makinenin alma prensibini,
zelliklerini, boyutlarn ve kullanlacak malzemeleri belirleyerek makineyi kroki olarak
tasarlar.
Her parann ayr ayr krokilerini kararak teknik broya verir. Teknik broda
makinenin teknik izimleri yaplr.
Gnmzde, kroki izim uygulamas azalmtr. Tasarmlar Bilgisayar Destekli
izim (CAD) programlaryla yaplmaktadr. Makine reticisi firmalar, Ar-Ge ve Teknik
brolarn bilgisayarlarla donatarak tasarmn tm aamalarn zel izim programlaryla
yapmaktadrlar.
72
4.1.2.Bilgisayarda izim
Tasarmc kroki izimleri teknik broya gnderir. Teknik brolarda daha nceleri
teknik ressamlar bu krokileri teknik resme dntrerek imalata verirlerdi. Deneme retimi
(prototip) yaplr, hata olup olmad kontrol edilirdi. Eer hatalar varsa resim zerinde
dzeltilir, ancak ondan sonra seri retime balanrd.
Gnmzde bilgisayar destekli izim programlar sayesinde retime ok daha abuk
girmek mmkn olmaktadr. Tasarm ve deneme retimi sreleri azalmtr. Bilgisayar
destekli izim programlar tasarm ok kolaylatrmtr. 2 boyutlu izim programlarnn
yannda kat modelleme programlar her trl rn iin kullanlmaktadr.
Tasarmc yapt kroki izimleri bilgisayarda tek para kat modeline dntrr.
izilen kat modellerin istendiinde yapm resimleri de alnabilir. izilen tm paralar
bilgisayarda birletirilerek makinenin kat modeli oluturulur. Oluturulan makine modeli
bilgisayarda altrlarak herhangi bir tasarm hatas olup olmad gzlenir. stendiinde
model zerinde dzenlemeler yaplarak tasarmn deitirilmesi de mmkndr. Gerekli
dayanm hesaplarnn da yaplabildii bilgisayar destekli izim programlar tasarmclar
tarafndan kullanlmaktadr. Bir ok yeni tasarm n hazrlklar yapldktan sonra hemen
bilgisayarda tasarm aamasna geilerek elde edilmektedir.
73
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar
neriler
Tasarm almalaryla ilgili aratrma

yapnz.
letmelerde uygulanan tasarm

almalarn aratrnz.
letmelerde uygulanan tasarm ilem
srasn belirleyiniz.
Kroki izim nasl yaplr? Aratrnz.
Kroki izimin gereini aratrnz.

Tasarmda kroki izimin nemini
aratrnz.
Kroki izim iin ihtiyalar belirleyiniz.
Bilgisayarda tasarm nasl yaplr?

Aratrnz.
Bilgisayar destekli izim (CAD)

programlarn aratrnz.
Bilgisayar destekli izim programlarn
karlatrnz.
Makinecilerin kulland programlar
belirleyiniz.
Programlarn tasarmda nasl
kullanlacan aratrnz.
Makine dayanm hesaplarnn nasl
yapldn irdeleyiniz.
Montaj yaplan makinelerin nasl
altrldklarn aratrnz.
74
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
dakikadr.
1.
Makine tasarmnda elle yaplan izimler hangileridir?

A) Kroki izim
C) Bilgisayarda izim
B) Montaj resmi
D) Bilgisayarda teknik izim
2.
Bilgisayarda izim aamalar katr?

A) 3
B) 4
C) 5
D) 6
3.
Bilgisayarda izilen para kat modellerine verilen ad nedir?

A) Drawing
C) Assembly
B) Part
D) 2 boyutlu izim
4.
Bilgisayarda izilen para teknik resmine verilen ad nedir?

A) Drawing
C) Assembly
B) Part
D) 2 boyutlu izim
5.
Bilgisayarda montaj resmi oluturma ilemine verilen ad nedir?

A) Drawing
C) Assembly
B) Part
D) 2 boyutlu izim
6.
Hangisi bilgisayarda oluturulan montaj resminin amalarndan deildir?

A) Makine paralarn birletirmek
B) Tasarmda herhangi bir hata olup olmadn izlemek
C) Paralarn taktrlma sra ve eklini gzlemek
D) Parann retim eklini renmek
7.
retilen makinenin istenen zelliklere sahip olup olmadnn ya da uygunluunun

snanmas ne ekilde yaplabilir?
A) retim yntemi
C) retilecek tezghlarla
B) Dayanm hesab
D) retim miktaryla
8.
retime girmeden rnek retim yapma ilemine ne ad verilir?

A) Prototip
C) Model
B) Maket
D) Grafik
75
9.
Hangisi bilgisayarda alarak saladmz montaj avantajlarndan deildir?

A) Montaj resmi
C) Tasarm hatalarn grme ve dzeltme
B) Para teknik resmi
D) Deneme retimi yapma
10.
Aadakilerden hangisi daha nceden elde edilen bilgilerin nda makineyi kda
dkme ilemidir?
A) Prototip
C) Model
B) Maket
D) Kroki izim
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise Uygulamal teste geiniz.
76
UYGULAMALI TEST
retilmek istenen makinenin tasarm iin gerekli aratrmalar yapnz. Bunu
yapmanz gerekmektedir (Makineyi kendiniz belirleyiniz).
Alan Ad
MAKNE TEKNOLOJLER
Modl Ad
AR-GE
Faaliyetin Ad
Tasarm yapma
Tarih
rencinin
Ad Soyad
Nu.
rn elde etmek iin gerekli Snf
Faaliyetin Amac
tasarmlar yapabileceksiniz.
Blm
Bitirdiiniz faaliyetin sonunda aadaki performans testini
doldurunuz. (Hayr) olarak iaretlediiniz ilemleri retmeninize
AIKLAMA
bavurarak tekrarlayp mutlaka reniniz.
Deerlendirme ltleri
1
2
3
6
7
Tasarm iin yeterli olup olmayacan aratrdnz m?
Daha nceden yaplm tasarmlar incelediniz mi?
Tasarmn sonunda makinenin almasn incelediniz mi?
10
Dayanm hesaplar iin aratrma yaptnz m?
Hayr
Tasarm iin gerekli aratrmalar yaptnz m?

Firmalara gidip tasarm konusunda yeterince bilgilendiniz
mi?
Tasarm iin gerekli bilgi birikimine sahip oldunuz mu?
Tasarm iin rn belirlediniz mi?
Tasarm iin kroki izim bilginizin yeterli olduunu
dnyor musunuz?
Bilgisayarda izim program var m?
Evet
DEERLENDRME
Evet ise bir sonraki Modl Deerlendirmeye geiniz.
77
MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Modlle kazandnz yeterlii lmek ve 15 delikleri matkapta delmek iin basit bir
mekanizmann tasarmn yaparak paalarnn yapm resimlerini izininiz. Bu ilemleri
yapabilmek iin aadaki davranlar srasyla yapmanz gerekmektedir. Yaplmas gereken
davranlar ve ilemler ierisinde hayr seeneiniz var ise bir sonraki davrana gemeden,
hayr dediiniz davran renerek uygulamanz gerekmektedir.
lemi yapabilme sresi = 8 ders saatidir.
78
KONTROL LSTES
Deerlendirme ltleri
Delme iin deiik kalp aratrmas yaptnz m?
Delme iin en uygun delme kalb eidini belirlediniz mi?
Kalp elemanlarnn retim yntemini belirlediniz mi?
Seilen bak ynne gre grn saysn tespit ettiniz
mi?
5. Atlye tezgh dzenini belirlediniz mi?
6. Dayanm hesaplarn yaptnz m?
7. Dayanm hesaplarnda gerekli izelgelerden faydalandnz
m?
8. Tasarmn kroki resmi izdiniz mi?
9. Aparat paralarnn kat modellerini izdiniz mi?
10. Aparat paralarnn teknik resimlerini izdiniz mi?
11. Antetleri doru doldurdunuz mu?
12. izdiiniz kat modelleri montaj ortamna tadnz m?
13. Ana paray belirleyip dierlerini onunla birletirdiniz mi?
14. Montaj resmini kontrol ederek tasarmda hata olup
olmadn kontrol ettiniz mi?
15. Hata varsa gerekli dzeltmeleri yapp son kontrol yaptnz
m?
Evet
Hayr
1.
2.
3.
4.
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
79
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
B
A
B
C
C
A
C
D
D
A
RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
D
C
A
B
C
D
A
B

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
C
D
A
B
C
A
D
B
C
D
A
A
B
D
B
80

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
A
C
B
A
C
D
B
A
D
D
81
KAYNAKA
KAYNAKA
BAYVAS M. evki, Genel Mekanik, Trk Tarih Kurumu Basmevi, Ankara

1987.
DURKAL Dursun, Mekanik, stanbul: Ege Reklam Basm Sanatlar Tesisleri,

2000.
BAK Hseyin, Organizasyon ve Etd, Serler, stanbul 2003.
Ar ge ynetmelii < www.tbitak.gov.tr/ >
82

521MMI117

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

521MMI117

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

3.6.1. Kuvvetlerin Grafik ve Analitik Yolla Birletirilmesi ........................................... 31

3.21.7. Atalet Momenti................................................................................................... 60

Bilgisayarl Makine malat

Yeni bir makine imalatna balamadan piyasann

Makine atlyesi, atlye tezgh ve avadanlklar, resim

Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme

stenilen zelliklerde ve mevcut artlara gre ihtiyaca uygun imalat yaplacak

Piyasa aratrmasnn nasl yaplmas gerektiini aratrnz.

1.1.1. rn Gelitirme Ar-Ge almalar

1.1.2. Yeni rn Ar-Ge almalar

Elbette retilmesi dnlen rnn hedef kitlesi de ok nemlidir. Yerel, ulusal ya da

1.2. Planlama Yapma

1.3. Tezgh Kapasitesine Gre Yaplabilecek leri Seme

Mevcut dzenin kullanlmas: retimin gereklemesi iin iletme tezgh

retim atlyelerinde tezghlar retilecek rne uygun olarak dzenlenmelidir.

1.3.1. Gruplama Yntemine Gre Atlye Tezgh Dzeni

ekil 1.2: Gruplama atlye dzeni

1.3.2. retime Uygun Atlye Tezgh Dzeni

ekil 1.3: retime Uygun Atlye Dzeni

1.4. htiyalarn Aratrlmas

Ar-Ge almalaryla ilgili aratrma

retim akna gre dizilmi tezghlarn olduu dzene verilen ad nedir?

Hangisi Ar-Ge almalarndan deildir?

Kuvvetli ve organizasyon geneline yaygn bir stratejik yn olmayan irketler

letmenin yeni retim iin yetersiz kald durumlarda ne yapmak gerekir?

retimdeki herhangi bir rnn kullanm ynnden zelliklerini ve kalitesini artrma

Dardan gelen malzemenin ilk konduu yere ne denir?

retime gre i yeri dzeni ka ekilde olur?

retime mevcut durumla devam edilemeyecei durumlarda ne yaplmaldr?

Guruplama yntemine gre dizilmi tezghlarn olduu atlye dzenleri hangi

retim iin gerekli piyasa aratrmas yaptnz m?

Firmalara gidip AR-GE konusunda bilgilendinz mi?

Piyasann ihtiya duyduu rnleri belirlediniz mi?

retmek iin rn belirlediniz mi?

retim iin gerekli tezgh kapasitesini buldunuz mu?

Atlye tezgh dzeni iin aratrma yaptnz m?

Yeni tezgh ihtiyac olup olmayacan aratrdnz m?

Atlye tezgh dzeni iin aratrma yaptnz m?

retim iin gerekli ara gere aratrmas yaptnz m?

retim iin ham madde aratrmas yaptnz m?

Aratrma yapmada ilem srasnn nasl belirlendiini aratrnz.

ekil 2.1. retim yapma aamalar

retilmesinde herhangi bir engel var m?

Patent alnmas gerekir mi?

Rakiplerin durumu nedir?

Devletin bir destei var m?

Ham madde ithalat veya rn ihracatnda durum nedir?

Teknik ynden aratrma uzmanlarca yaplmas gereken bir aratrmadr. Bilimsel

Teknik aratrma konular u ekilde sralanabilir.

2.2. Planlama Yntemleri

2.3. mknlarla htiyalar Karlatrma

Ar-Ge almalar yapan iletmelerde

Hangisi retim iin gerekli aratrma srelerinden deildir?

retim yapmada aratrmalardan sonra gelen aama hangisidir?

Piyasada benzer rnlerin olmasnn pazar payn deitirecei, rekabet gerektirdii,

Teknik hesaplamalar gerektii iin mhendislerin yapt, kk iletmelerde

Hangisi teknik aratrmalardan deildir?

retim sonras meydana gelecek hurda ve atklarn deerlendirilmesinin planlanmas

Firmalara gidip aratrmalar konusunda bilgilendiniz mi?