insan ilikilerinde 4 x 4'LK LETM Hayat Yaynlar: 204 Baar Dizisi: 57 Kitabn Ad insan likilerinde 4x4'lk iletiim Kitabn

Yazar Ouz Saygn Editr Rahime Demir 2005, Hayat Yaynclk letiim, Yapm, Eitim Hizmetleri ve Tc. Ltd. ti. Tm yayn haklar anlamal olarak Hayat Yaynlar'na aittir. Kaynak gsterilerek alnt yaplabilir; izinsiz oaltlamaz, baslamaz. ISBN: 975-6218-15-0 Bask Yeri & Tarihi: stanbul, 2005 Yayna Hazrlk: Kevser Trkay Teknik uygulama : Yasemin Yentur kapak tasarm : Akn Aysan Bask cilt: Bilge Matbaaclk Ylanl Ayazma Sokak No:8 Kat:1 Davutpaa, Zeytinburnu-stanbul Tel- 50 51 http://www.hayatyayinlari.com -mail: hayat@hayatyayinlari.com Ouz SAYGIN 1952 stanbul doumlu olan Ouz Saygn, stanbul ktisadi ve Ticari limler Akademisi mezunudur. Bireysel ve kurumsal geliim uzman ve NLP uygulaycsdr. Uzun yllar eitim sektrndeki deneyimlerinden sonra, 1986 ylndan itibaren kiisel geliim alanndaki etkinliklerini artrarak profesyonel olarak eitim seminerleri vermeye balamtr. 2003 ylnda "dnyann ilk master trainer" ve Snrsz G kitabnn yazar Anthony Robbins'in hocas Dr. Wyatt Woodsmall'dan eitim alarak NLP trainer olmutur. Ayrca hipnoz konusunda dnyann en iyilerinden master trainer Robert Smith ve master trainer Debra Wylte ile almalar yapmtr. Birok dergi ve gazetede makaleleri yaynlanmtr. Yazm olduu ilk kitab Negatif Limanlardan Pozitif Sulara (43. bask, stanbul, Hayat Yaynlar, 2005) Avrupa'nn birok lkesinde psikologlar tarafndan Trk vatandalarna tavsiye edilen bir kitap olmutur. Dier kitaplar Kiisel Geliim Stratejileri (20 bask), Baar Rehberi (11 bask), Beyin Gcn Gelitirme (17 bask), Hayatn inde Kiisel Geliim'dir. Ayrca "Deiim Rzgarlar" adl iki eitim kasedi ve "Pozitif Sulara Yolculuk" adl bir eitim CD'si vardr. eitli kurumlarda verdii seminerler unlardr: NLP (Zihin Dili Programlamas), letiim Becerileri, Zihin Haritalar, Alternatif Dnme Teknikleri'dir. Ana-babalara ynelik deiik balklarda seminerlerin yan sra eitli kurumlarda, alanlarn motivasyonunu artrmaya ynelik uygulamalar yapmaktadr. Bu gne kadar verdii seminerlere Trkiye'de, Avrupa'da ve Orta Asya'da yaklak bir milyonun zerinde insan katlmtr. Eitim kurumlarna, dershanelere, irketlere danmanlk yapmakta; ayrca renci, retmen, ynetici, sporcu ve siyasi parti yneticilerine de bireysel danmanlk yapmaktadr. Uzun yllar profesyonel olarak masa tenisi oynam, antrenrlk yapm ve milli takma oyuncular yetitirmitir. NLPTA Uluslararas Nro-Linguistik Programlama Eitmenleri Birlii yesi ve uluslararas yetkili eitmenidir. letiim www.oguzsaygin.com bilgi@oguzsaygin.com NDEKLER Teekkrler ..... 7 nsz ......... 9 BLM 1 FARKLI KARAKTERLER TANIMAK VE ETKL LETM Karakterlerin Dalm .... 13 nce Kendimizi Tanmakla e Balamalyz ...... 14 BLM 2 TEST UYGULAMASI

Puanlandrma ....... 17 Test ........ 18 Deerlendirme: .... 21 Testin Deerlendirmesi ........ 22 BLM 3 4 AYRI KARAKTER VE "4X4'LK" LETM BLM 4 4 FARKLI KARAKTERN ZELLKLER A. Sar Karakterli Kiilerin zellikleri ..... 27 Sar Karakter ...... 27 Sar Karakterlerin Temel zellikleri .... 28 Sar Karakterin Tipik zellikleri ... 31 B. Mavi Karakterli Kiilerin zellikleri ... 48 Mavi Karakter ....... 48 C. Krmz Karakterli Kiilerin zellikleri ... 62 Krmz Karakter ..... 62 D. Yeil Karakterli Kiilerin zellikleri .... 75 Yeil Karakter ....... 75 BLM 5 KARAKTERLERN KARIIMI Krmz-Sar: Giriken .. 91 Krmz-Mavi: Odakl ... 92 Mavi-Yeil: Temkinli ... 94 Yeil-Sar: nsan Odakl ... 95 Krmz-Yeil: Med-Cezir .... 96 Sar-Mavi: eliki .. 98 Drt Ayr Karakteri Yerinde Kullanmak.................................... 99 Nasrettin Hoca ve Drt Farkl Yn........................................100 Yunus Emre ve Drt Farkl Yn ............................................102 BLM 6 FARKLI KLKLERN MOTVASYONU VE STRESTEN KURTULMA YOLLARI Karakterlere Gre Motivasyon nerileri ..................................106 Krmz Karakterli Kiiler .. 106 Mavi Karakterli Kiiler .... 108 Sar Karakterli Kiiler ... 110 Yeil Karakterli Kiiler .... 112 BLM 7 KLKLERLE UYUMLAR Sar Karakterli Kiilerin Dierleriyle Uyumu ............................115 Sarnn Sarya Uyumu .. 115 Sarnn Maviye Uyumu .... 116 Sarnn Krmzya Uyumu.. 117 Sarnn Yeile Uyumu .... 117 Mavi Karakterli Kiilerin Dierleriyle Uyumu............................118 Mavinin Sarya Uyumu .... 118 Mavinin Maviye Uyumu........................................................118 Mavinin Krmzya Uyumu ....................................................119 Mavinin Yeile Uyumu ... 119 Krmz Karakterli Kiilerin Dierleriyle Uyumu........................120 Krmznn Sarya Uyumu......................................................120 Krmznn Maviye Uyumu ....................................................120 Krmznn Krmzya Uyumu..................................................121 Krmzn Yeile Uyumu .... 121 Yeil Karakterli Kiilerin Dierleriyle Uyumu............................122 Yeilin Sarya Uyumu ... 122 Yeilin Maviye Uyumu .. 122 Yeilin Krmzya Uyumu .... 123 Yeilin Yeile Uyumu ... 123 BLM 8 FARKLI KLKLERE TAVSYELER VE ETKL LETM METOTLARI Sandvi Metodu ...... 125 Sandalye Metodu ... 128 Tekniin Uygulanmas ........ 129 Farkl Kiiliklere neriler .... 131 Sar Karakterli Kiilere Tavsiyeler .... 132 Mavi Karakterli Kiilere Tavsiyeler ..... 133

Krmz Karakterli Kiilere Tavsiyeler .. 134 Yeil Karakterli Kiilere Tavsiyeler ..... 135 Son Sz Yerine ..... 136 Kaynaka ........ 137 teekkr Bu kitabn yazlmasnda bandan sonuna kadar yanmda olan, tm seminerlerimi byk bir dikkatle takip ederek notlar tutan ve bunlar bilgisayar ortamna aktaran Tue Doansel'e ok ey borluyum. O olmasayd bu kitab bitiremezdim. Babas Timur Bey ve annesi Oya Hanma da ayrca teekkrler. Seminerlerime katlarak iindeki gc kefeden Safinaz Boz-kurt'un her karakter iin ayr ayr yazd 4 iir de kitaba ayr bir renk katt. Bunun iin teekkrler. Kitabn son aamasnda aramza katlan ve yapt dzenlemelerle kitabn son haline gelmesinde byk emei bulunan Zeynep Burcu Sbnn de emeini anmadan geemeyeceim. Bir konuda danmanlma ihtiya duyarak beni arayan, daha sonra yapt titiz inceleme sonucu kitab son haline getiren ve bylece benim en byk problemimi zen . Ebru Olur'a son katklar iin ayrca teekkr ederim. Yapt titiz almalarla kitapta yaanan vakalarn byk bir ksmnn baaryla sonulanmasna ok nemli katklar olan NLP Trainer sayn Nurhan Gleryz'e teekkr ederken, sayn Nejat Sezik Beyin ynlendirmelerini ve editrmz Rahime Demir'in yorumlarn asla unutamam. Bata Hayat Yaynlar Genel Mdr Hayati Bayrak olmak zere tm Hayat Yaynlar alanlarna teekkr bir bor bilirim. yi ki varsnz. Sizler yanmda olduka ben yrmeye devam edeceim. thaf Kitabm bana asla vazgememeyi reten rahmetli babama, Gl kararl olum Ekrem'e, Barl sevecen kzm sevgili Merve'ye ve bugnlere gelmemde en byk emee sahip iki olaanst kadna; anneme ve eime ithaf ediyorum... niversiteyi bitirip diplomay almann ilk heyecan geince kendi kendimi sorgulamtm: Ben bu hayatta baarl olmak iin neler renmitim eitim hayatm boyunca? Okuduum bilim dal iktisat olmasna ramen bir bakkaln defterini tutacak kadar bile iktisat bilgisine sahip deildim. nk defterlerin arasna gmlmekten holanmyordum. nsan ilikileri rakamlardan daha ok ilgimi ekiyordu. ktisat dersini insan ilikileri dersi gibi anlatan iktisat hocamn anlattklar dnda hibir dersin ierii aklmda yoktu. Hocalarmdan sadece izdikleri siyah tablolar ve yaptklar eletiriler kalmt. nsani ilikiler konusunda, ilkokulda, fazla giriken olmam sebebiyle iittiim azarlar hatrlyorum. O yllarda fazla giriken olmay azar iitmekle artrr olmutum. Ortaokulda ise en sevdiim ders Trke idi. nk hocamz Muharrem Tekdal her dersin yarsnda bizlere kiisel geliim dersi verir ve o zamann tek kiisel geliim kitab olan Dale Carneige'nin "Sz Syleme ve Baarma Sanat" adl kitabn okurdu. nsan ilikilerinin nemini ilk defa o zaman anlamtm.. Lise yllarnda aklma hep elenceli fikirler gelirdi. retmenlerin bize fkralar anlatarak ders vermelerinden, bizlerle futbol ma oynamalarna kadar birok ey... Her eyin ok doal ve elenceli olmasn istiyordum. Arkadalarm, hocalarm ve ailemi srekli incelerdim. Bazlarnn en basit bir iin bile doru ve dzgn yaplmasna verdii nemi grdke hep arrdm. Rahmetli babamn en ufak bir eye niin o kadar ok sinirlendiini anlayamazdm. Anneminse son derece sakin, soukkanl ve 10 sevecen tavrlarn grdke insanlarn neden bu kadar farkl olduklarn sorgular dururdum. Nianllk dneminde eimin en ok beendiim zellii, derli toplu ve dzenli olmasyd. Bende olmayan birok zellik onda vard. Baz zelliklerimiz olduka farklyd onunla. rnein evlendikten sonra mutfak lavabosunda ellerimi ykamama neden tepki verdiini hi anlayamamtm. Kafasna koyduu her eyi baaran

olum Ekrem'in zorla balattm masa tenisi sporunda stanbul ampiyonu olduktan sonra bu sporu brakmasn da hi anlayamamtm. Olum Ekrem'in bulunduu her toplumda kontrol elinde tutmak istemesine ramen, kzm Merve'nin kontrol eline almak gibi bir kaygsnn olmamas, sadece huzurlu bir ortam istemesi de bana ilgin geliyordu. nsan kiilikleri zerinde dnmeye ve bunlar incelemeye baladmda eimin, kzmn, olumun ve benim drdmzn de ayr karakterlerde olduumuzu kefettim. nceleri aile fertlerini anlamaya almakla snrl olan bu abam, daha sonra genel insan ilikilerinde de uygulamaya baladm fark ettim.Onlarn ve iletiimde bulunduum dier insanlarn karakter zelliklerini rendike ilikilerimiz daha samimi ve daha baarl olmaya balamt. "4x4'lk iletiim" kurmann yolu, drt farkl karakteri tanmaktan geiyordu. Bu karakterleri tandka ve bu bilgilerden yararlandka deneyimlerimi ve gzlemlerimi daha sistematik bir hale getirmeye karar verdim ve elinizdeki bu kitap ortaya kt. Hepimize drt drtlk iletiimler diliyorum. --Farkl Karakterleri Tanmak ve Etkili letiim Gerek i hayatnda, gerek zel hayatmzda, hatta kendimizle olan iletiimimizde "mutluluk" byk lde "iyi ilikiler kurabilme yeteneimize" baldr. Herkes ok iyi bir iletiim ustas olamayabilir; ama en azndan evresiyle olan ilikilerinde baz bilgileri renerek iletiim atmalar yaamadan hayatn "mutlu" bir ekilde srdrebilir. insanlar arasndaki srtmeler, genellikle kiiler arasndaki farkllklardan kaynaklanmaktadr. nsanlarn kendi karakterlerini daha iyi tanyp anlamalar ve etraflarndaki bireylerle iyi iletiimde bulunmalar sonucunda toplum, maddi ve manevi anlamda pozitif deerler kazanacaktr. Unutmayalm ki toplum, bir zincire benzer. Bir zincir, halkasnn en zayf olduu yerden kopar. Zincirin kopmamas iin onu oluturan her halkann sapasalam, gl ve mkemmel olmas gerekir. Bugne kadar binlerce kiiye ve aileye danmanlk yaptm, Trkiye'nin birok yerinde ve yurt dnda seminerler verdim. Bu eitimlerde grdm ki insanlar en ok karakter farkllklarn bilmemekten dolay iletiim problemleri yayorlar. Bu kitabm / 12 yazmamdaki ama da sizlerin bu farkllklar aleyhinize deil, lehinize dndrebileceinize inanmamdan kaynaklanyor. Sizler de bu bilgilerden sonra insan karakterlerini daha iyi anlayarak ncelikle kendinizi, sonra da evrenizdekileri tanm olacaksnz. Bu farkllklar farketmenizle iletiimde sk sk yaptnz hatalar yapmayacak ve iletiim problemlerinizi zeceksiniz. Sizlere bu kitapta yaadklarmdan sunduum canl rneklerden de anlalaca gibi bu farkllklarla evimizde, iimizde, sosyal hayatmzda, ksacas hayatmzn her annda karlayoruz. yi bir iletiimin temelinde ite bu karakter farkllklarnn farknda olmak yatyor. 30 yllk eitim hayatmda edindiim bilgilerin nda karakterlerle ilgili olarak unlar rahatlkla ifade edebilirim: Bu kitabn ilerleyen blmlerinde ayrntl olarak ele alacamz 4 farkl insan karakterinin hibiri dierinden ne daha iyi, ne - daha ktdr; her birinin gl ve zayf ynleri vardr. nemli olan, iletiim srecinde bu farkllklarn bilincinde olmaktr. q nsanlara huzur veren ve herkesin yardmna koan barl sevecen insanlar bazen bu yzden kendi ilerini aksatabilirler. Q evrelerine nee saan baz insanlar bu tavrlarn abartrlarsa itici olabilirler. ? Baz insanlar byk bir enerjiye sahiptirler. Kafalarna koyduklar her ii baarabilirler. Ancak bunu yaparken etraflarndaki birok insan da incitebilirler. ? Baz insanlarn en gl yn, ise planl ve programl olmalardr. 13 Her eyi kusursuz yapmaya alan bu insanlarn kat kurallar evrelerindeki insanlar zaman zaman skabilir.

Yukardaki satrlardaki yaklam farkllklar, aslnda 4 farkl karakterin hayata kar 4 farkl tutumunu dile getirmektedir. nsanlarda bu karakterlerin her birinden az ya da ok bulunmasna ramen her insann alma tarzn etkileyen esas bir karakteri vardr. Bu drt karakterin hepsi de bizde mevcuttur. Ama bunlardan birisi davranlarmz ve yaptmz ii en ok etkileyen baskn karakterimizdir. Karakterlerin Dalm Uzun zamandr devam eden seminerlerimde, nce bu drt karakterin zelliklerini anlatarak bir giri yapyorum. Sonra da baskn karakteri belirleyeceimiz bir test yaparak herkesin temel karakterini tespit ediyorum. Ayn karakter kategorisindeki kiilerin ayn grupta yan yana oturmasn istiyorum. Katlmclar drt gruba ayrlyorlar ve her seferinde de gruptaki saylarn birbirine yakn olduunu gryorum. Bu drt grubun lkelere ve dnyaya yayllar da ayn ekildedir. Drt farkl insan tipi vardr ve hepsinin nfusa dalm birbirine yakndr. Gerek seminerler, gerekse yaptm danmanlklarda insanlar yakndan incelediimde drt farkl karakterden de baarl liderler, i adamlar, anneler-babalar ve retmenler ktn grdm. Ayrca bu baarl kiilerin, bakalarn kendi karakterlerine uymaya zorlamak yerine dier karakterlerle uyum salamaya a14 nsan likilerinde 4x4'lk letiim Bu drt grubun lkelere ve dnyaya yayllar da ayn ekildedir. Drt farkl insan tipi vardr ve hepsinin nfusa dalm birbirine yakndr. lmalarnn baarlarndaki en byk faktr olduunu tespit ettim. Hepimiz kendimizin grmedii ama dmzdaki insanlarn fark ettii karakterimizin baskn zelliklerinin dier insanlarda meydana getirdii etkiyi grp davranlarmzda dikkat etmemiz gereken ynlerimizi fark etmeliyiz. nk her bir karakterin tad zelliklerin, farkl karakterlerdeki dier insanlar zerinde az ya da ok stres yapan ynleri vardr. Dengeli ilikiler kurmak iin, birlikte altmz insanlarn karakteristik davran biimleri ile uyum iinde olmamz gerekir. Farkl kiilerle uyum salamak iin bazen onlar glendirecek nerileri; bazen dzenli, planl ve programl bir hayat; bazen yaplacak ilerin hareketli ve heyecanl taraflarn; bazen de onlar huzura kavuturacak nerileri bilmemiz ve bunlar onlarla paylamamz, iletiim asndan ok nemlidir. nsanlar hayatlarna bir ekil verebilirler; ancak yaplarndaki temel zellikler deitirilemez. Burada nemli olan, insanlarn hayatn kiiliklerine ve yaplarnn temel zelliklerine uygun olarak nasl deitirebileceimizi bilmektir. Mesela bir eser yapmak istersek, bunun iin hammaddeler eit eittir. Mermer, elmas, granit, ...gibi. Eserimizi olutururken bunlardan birini seeriz. Fakat, burada biz bir mermeri aldmzda ne kadar abalarsak abalayalm bunu bir elmasa evirebilir miyiz? Tabi ki hayr. Biz ancak mermeri alr, zmparalar ve ona bir ekil verebiliriz. Ama hammaddeyi deitiremeyiz. nce Kendimizi Tanmakla e Balamalyz zellikle i hayatnda birbirimizin alma biimini anlamaz-sak stresimiz artar ve retkenliimiz azalr. Unutmamalyz ki geFarkl Karakterleri Tanmak ve Etkili letiim 15 rek toplumda, gerek aile iinde ve gerekse modern organizasyonlar iinde hemen her pozisyonda "bakalar ile iyi iliki kurma becerisi" baarnn ok nemli bir faktr haline gelmitir. Yani iletiimin "olmazsa olmaz" insanlarla iyi ilikiler kurabilme becerisidir dersek abartm olmayz. Bu beceri de insan karakterlerini tanmaktan geiyor. Kendimizi anlamamz, gerekten kim olduumuzu, neden byle davrandmz, olumlu ynlerimizi, onlar nasl glendireceimizi ve olumsuz ynlerimizle, onlar nasl olumluya evireceimizi bilmek, bu karakter zelliklerini bilmemizden geiyor. Kendimizi tanmadan, kiiliimizi gelitirmeden bakalaryla geinmeyi renemeyiz. imizdeki kaynaklan fark edip en iyi ekilde kullanmay bilirsek

potansiyelimizin bou bouna akp giden bir su gibi ziyan olmasna da izin vermeyiz. O suyun nne bir baraj yapar ve onu kendi lehimize kullanabiliriz. Bylece hayat ve insanlar olduu gibi kabul edecek ve aslnda farkllklarn bir yap-bozun kk paralarnn yerine konduunda meydana getirdii anlam gibi ok eyler ifade ettiini farkedeceiz. Paralar farkl ve bu farkllk iyi bir ey; nk bizler puzzle' ancak bu farkl paralarla btnletirebiliriz. te her biri bir boluu tamamlayan bu karakter zelliklerini iyi bilirseniz; ? nsanlar daha doru anlar ve kendinizi de onlara daha doru anlatabilirsiniz. ? kna kabiliyetiniz artar. ? Strese girmezsiniz ve karnzdaki insanlarn strese girmesine sebep olmazsnz. ? Liderlik becerileriniz geliir. Kendimizi anlamamz, gerekten kim olduumuzu, neden byle davrandmz, olumlu ynlerimizi, onlar nasl glendireceimizi ve olumsuz ynlerimizle, onlar nasl olumluya evireceimizi bilmek, bu karakter zelliklerini bilmemizden geiyor. 16 Daha iyi bir anne, daha iyi bir baba ve daha nitelikli bir insan olursunuz. Evinizde ve i yerinizde daha mutlu ve huzurlu bir hayat yaarsnz.. nsan bakalarnn karakterini tahlil etmeden nce kendi karakterinin zelliklerini, olumlu ve olumsuz ynlerini yakndan tanmak zorundadr. Bunu en iyi dile getiren de yine kendi kltr kaynaklarmzdan Yunus Emre'dir: ilim ilim bilmektir ilim kendin bilmektir Sen kendini bilmezsin Bu nice okumaktr Blm 2 Test Uygulamas Farkl karakterlerin zelliklerini tespit etmede bir l olarak bu blmde bir test uygulamas yer almaktadr. Aadaki test, her biri drt ktan oluan 15 soru iermektedir. Seeneklerde belirtilen zelliklerle size ne derecede uyarsa ise ona gre puan veriniz. Puanlandrma Her sorunun altnda 4 k yer almaktadr. Sorular cevaplarken size en uygun seenee XX iareti, o seenekten sonra size en uygun gelen seenee ise X iareti koyun. Seeneklerden sadece iki kka iaret koyun, eer sadece tek kka iaret koyacaksanz o kka XX iareti koyun. Bir cevap rnei zerinde aklayalm: Burada kii kendini en ok (B) kkna yakn grm ve o kka XX koymu. Bundan sonra kendisine en uygun gelen k ise (A) olduu iin ona da X koymu. Test sonunda A, B, C, D gruplarna iaretlediiniz iin verdiiniz X'leri XX=1 X=2 olmak zere toplayn. Not: XX=2 Puan X= 1 Puan olarak deerlendirilecektir. Derecelendirmeden sonra A, B, C, D, klarnn puanlarn ayr ayr sayn. En son olarak bu klarn toplam puanlarn kyaslayn. 18 Hangi gruptaki puannz arlkta ise baskn karakter zelliklerinizin o gruba girdii anlalacaktr. Not: Aadaki test sizin arlkl olarak hangi gruba ait olduunuzu ortaya karacaktr, bu yzden testi iaretlerken u anda sahip olduunuzu iaretleyiniz. Test 1. Aadaki beyitlerden hangisi sizi daha iyi anlatr? a. Gl, kararl, giriken ve doutan liderim Der kalkar, yoluma devam ederim. b. Hayata anlaml renkler katar, elenceyi severim mr boyu herkesin mutlu ve neeli olmasn dilerim. c. Her anm huzurlu ve sakin geirmek isterim Kavga grlt sevmem, ilerimde en kolay yolu seerim.

d. Her eyin mkemmel, dzgn, kusursuz olmasn isterim ilikilerimde saygl ve mesafeli olmay severim. 2. Genellikle hangi tempoda ve nasl konuursunuz? a. Hzl ve sonuca ynelik b. ok hzl, heyecanl ve elenceli c. Daha yava ve sakin d. Normal ve syleyeceklerimi aklmda tartarak 3. Bir ie motive olmanz salayan en nemli unsur hangisidir? a. Sonular dnmek b. Onaylanmak, takdir edilmek c. Gruptaki arkadalarmn destei d. Etkinlik, dzen ve disiplin 19 4. alma tarznz hangisine uygundur? a. Youn ve hzlymdr. Ayn anda birka ii bir arada yapabilirim. b. zgr bir ortamda alrm. nsan ilikileri odaklymdr. c. n planda olmayan ama gruba her trl destei veren bir yapm vardr. d. Ayrntlar nemserim ve tek bir konuya odaklanarak alrm. 5. alma temponuzu nasl deerlendiriyorsunuz? a. Hzl bir tempoda alr, abuk karar almay severim. b. ilerin rutin ve skc olmad ortamlarda yksek motivasyonla alrm. c. Nadiren aceleciyimdir. Ge de olsa stlendiim ii bitiririm. d. Ayrntl dnerek karar veririm. bitirici bir tempoyla alrm. 6. Hangisi sizi daha ok rahatsz eder? a. Zaman israf ve ilerin gecikmesi b. Tekrar gerektiren iler ve monotonluk c. atma ortam ve anlamazlklar d. Yanlmak ve yaplan hatann tekrarlanmas 7. Bulunduunuz gruplarda hangi konumda daha baarl olursunuz? a. Olaylara yn veren ve otoriteyi kullanan b. insanlar motive eden ve neelendiren c. Uzlatrc ve grup iindeki uyumu salayan d. Bilgi salayc, aratrc ve olaylar takip eden 8. Hangisi sizi daha ok strese sokar? a. Olaylar zerindeki g ve kontrolmn azaldn hissetmek b. Skc, rutin iler yaplan bir ortamda bulunmak c. Beni aacan dndm sorumluluklar stlenmek d. Dzensiz ortamlar ve eksik yaplan iler 20 9. Bir retmeninizin inceledii notunuzu artrdnda nasl tepki verirsiniz? a. Bunu zaten hak ettiimi dnrm. b. ok sevinirim ve sevincimi belli ederim. c. Hocama teekkr eder ve sayg duyarm. d. Kadm grmek isterim. Hocamn nerde hata yaptn merak ederim. --a. Konunun ana hatlarnn konuulmas iin, sonucun belli olmasndan hemen sonra kmay tercih ederim. b. Toplant elenceli bir ekilde devam ettiinde sonuna kadar kalmay, skc olmaya baladnda erken kmay tercih ederim. c. Toplantnn huzur iinde gemesi ve gzel kararlar kmas iin stme deni yaparm. d. Toplantya vaktinden nce gelir, tm detaylar not eder ve bir deerlendirme yapmak iin ge karm. 11 Kendinizde grdnz en zayf ynnz hangisidir? ; a. nsanlar ileri istediim gibi yapmadnda ve seri olmadklarnda sinirlenmek. b. Dzensiz, dank ve programsz olmak. c. Kimseye hayr diyememek ve bakalarnn iine koarken kendi iimi aksatmak.

d. Her eyin kusursuz ve mkemmel olmasn istemek, insanlar buna uymadnda sinirlenmek. 12. Kendinizde grdnz en gl ynnz hangisidir? a. Ksa srede karar alan ve harekete geen yapm. b. Girdiim ortamlara nee ve heyecan katan tarafm c. Her trl ortama uyum salamam ve atmalar nleme gayretim. d. Her eyi planl, programl ve dzenli yapma huyum. 13. Aadaki ifadelerden hangisi sizi daha iyi tanmlar? a. Gl, kararl, otoriter ve ynlendirici b. Popler, neeli, sevimli ve muzip c. Barl, sevecen, uyumlu ve sakin d. Tertipli, dzenli disiplinli ve planl 14. alma masanzda nelere dikkat edersiniz? a. ncelik verdiim eyleri yapacak ekilde dzenlenmi sade bir masay tercih ederim. b. insanlara karmakark gelen ama benim aradm her eyi bulduum bir masada alrm. c. nce masamn zerine gerekli olan her trl ara gereci koyarm. Sk sk kalkarak enerjimi harcamak istemem. d. yi bir i karmam iin masam son derece derli, toplu ve dzenli olmaldr. 15. Ertesi gn zlmesi gereken bir problem varsa o akamki ruh haliniz nasl olur? a. ok byk tedirginlik duymam, nk ertesi gn o ii olmas gerektii gibi yapacamdan eminimdir. b. ok tedirginlik duymam, nk nasl olsa iler bir ekilde hallolacaktr. c. Sorumluluun stmde olmasndan dolay tedirginlik duyarm. d. Tedirginlik duyarm ve gecenin byk bir blmnde problemin nasl zleceiyle ilgili planlar yaparm. Deerlendirme: Aldnz puanlarn toplamn,klara gre aaya not edinil. A-B-C-D-...................................................... 22 Testin Deerlendirmesi A kkndaki puanlarnz arlkl ise siz gl kararl yapya sahip krmz karakterli bir kiisiniz. B kkndaki puanlarnz ok ise siz popler neeli sar karakteri ar basan bir kiisiniz. C kkndaki puanlarnz ok ise siz barl sevecen yeil karakterli bir kiisiniz. D kkndaki puanlarnz ok isetertipli dzenli yapya sahip mavi karakterli bir kiisiniz. Testin sonunda kan bu renklerin anlam nedir peki? Krmz, sar, mavi, yeil karakterli olmak ne anlama geliyor? Bu blmden sonraki ksmlarda, karakterlerin anlamlar zerinde durulacaktr. Tarih boyunca insanlar ve onlarn davranlarn anlamamza yardmc olacak birok yntem bulunmutur. Bu yntemlerin kimisinde bazen sadece davrann olmamas-olmas gibi iki deikenli boyutu zerinde durularak kiilik analizi yaplm; bazlarn da insann daha karmak boyutlar vurgulanmtr. Ancak gemiten gnmze btn yntemlerin bir analizi yapldnda insanlarn temel anlamda 4 farkl gruba ayrld grlmektedir. Bu almamzda da bu 4 farkl karakteri sar, krmz, mavi ve yeil olmak zere 4 farkl renkle simgelenmi olarak bulacaksnz. Burada yapm olduumuz snflandrmadaki zellikler bu konuda daha nceden yaplm aratrmalar ve onlarn sonularyla da paralellik arz etmektedir. Bu eserde 4 farkl karakter renklerle ifade edilecektir: 1. SARI: lgn bir renktir, neeyi ve hareketi simgeler. Kitabmzda popler, neeli, kabna samayan kiileri bu renkle simgeedik. 2. MAV: Asaleti ve ciddiyeti simgeleyen bir renktir. Tertipli, dzenli, kuralc ve disiplini seven insanlar bu gruba girerler. 24

3. KIRMIZI: Canl ve dikkat ekici bir renktir. Gc, kararll ve sahiplenmeyi simgeler. Gl, kararl ve ynetme eilimli kiileri bu renge uygun grdk. 4. YEL: Rahatlatc ve huzur verici bir renktir. Skuneti ve uyumu simgeler. Kitabmzda barl, uyumlu ve sevecen kiileri bu renkle simgeledik. 1960'larda Dr. David Merrill, "girikenlik" ve "tepkisellik" olarak ikiye ayrd davran kmesinin, dier insanlarn nasl davranma eilimi gsterdiklerini anlamakta yararl olduunu kefetti. Bunun sonucunda aada grlen snflandrmay yaparak insanlar 4 gruba ayrd: ANALZC YNLENDRC Daha az girikenlik Daha fazla girikenlik Daha az tepkisellik Daha az tepkisellik CANA YAKINLIK Daha az girikenlik DIAVURUMCU Daha fazla girikenlik Daha fazla tepkisellik Daha fazla tepkisellik 25 Robert Bolton ve Dorothy Grover Bolton ise " Hayatnda nsan sluplar" adl kitaplaryla i dnyasna ynelik olarak karakterlerle ilgili en kapsaml eseri ortaya koydular. Bu kitapta Dr. Merrill'in almalarndan da yararlandlar. Bu kitaptaki karakterlerin bizim simgelerimize gre sralan ise yledir: Sar karakterler - Davurumcu Mavi karakterler - Analizci Yeil karakterler - Canayakn Krmz karakterler - Ynlendirici nsan karakterleri konusunda dnyada en ok tutulan eserlerden biri de Florence Littatuer'n "Kiiliinizi Tanyn" adl kitabdr. Bu kitabnda yazar, yine bu 4 farkl karakteri ele alr ve onlarn zelliklerini detayl bir ekilde anlatr. Yine ayn yazar "ift Bulmacas" adl kitabnda farkl karakterlerdeki kiilerin evliliklerinin gl ve zayf ynlerini en gzel bir ekilde anlatmtr. Ayrca kz Marita Littatuer ile birlikte i dnyasna hitap eden "Kiilik Bulmacas" adl ortak bir kitaplar vardr. Bu kitaplarnda Florence Littatuer karakterleri bizim simgelerimize gre yle adlandrmtr: Sar karakterler - Popler optimist Mavi karakterler - Melankolik Krmz karakterler -Gl klorik Yeil karakterler - Barl soukkanl Uzun yllar karakterler zerinde aratrma yapm ve bu konuda bir eser ortaya koymu kiisel geliim uzman Larry Craft'a gre ise karakter zellikleri aada belirtilen ekilde tanmlanmtr: Sar karakterler - Duygusal Mavi karakterler - likisel 26 Krmz karakterler - Tartmac Yeil karakterler - Kiisel Kiisel geliim hakknda kapsaml aratrmalar ve kitaplar bulunan Nil Gn ise "Karakterlerimiz" adl kitabnda karakterleri kadn ve erkek olmak zere ikiye ayrr. Ayrca kadn ve erkek diye ayrd her bir karakterin de drt temel karaktere sahip olduunu belirtiyor eserinde: Kadn karakterleri: Erkek karakterleri: Anne Dost Amazon Mistik Baba Ebedi ocuk Sava Filozof Tm bu snflandrmalarda grdmz gibi, genel olarak karakterlerin 4 temel zelliine vurgu yaplm. Bu eserde de karakterler renklerle simgelenmektedir. 4 ana gruba ayrdmz bu karakter zelliklerinin ayrntlar bundan sonraki blmlerde detayl olarak ve rnekler nda incelenmitir. Bu blmde, eserin bandan beri bahsettiimiz karakterlerin her birini detaylca ele alacaz. Olaylar karsnda her birinin farkl tutumlar iinde olduu bu karakterlerin evde, ite, gnlk yaamdaki tutum ve davranlarnn sebeplerinin analizini yapacak ve yaanm rneklerle bunlar sizlere aktaracaz. Eserde seminerlerimizden yaanm ve aama aama zme kavuturulmu rnekler de bulacaksnz. Tm bu rnekleri vermekteki amacmz,

insan karakterinin farkl ynlerini sizlere sergileyebilmek... letiimde karmzdaki kiiyi tanmadmzda aslnda kolaylkla alabilecek olaylara nasl taklp kalabileceimizi grebilmek... A. Sar Karakterli Kiilerin zellikleri Sar Karakter Doutan hareketli kpr kpr koarlar, Herkesi elendirir, gldrr, coarlar, Konumay ok severler, muziptirler, uarlar Danklk zayf yan, hep dkp saarlar 28 ok sevilir, duygusal med-cezirler yaar Bitmek bilmez hayatnda iniler klar Etrafa nee verir, mutluluk saarlar Bir bakarsn bir kede gizli gizli alarlar Altn sars gibi saf ocuk ruhludur Pireyi deve eder, abartma huyludur Her eye atlar, ok merakl dopdoludur yi motive eder popler cokuludur Arkadalnda aknda keder olmaz Unutkandr, sz verir bir daha aramaz e gnlldr fakat masada duramaz Hayat oyun grr akam eve varamaz Byk projeleri grr hayal kurar Etkilidir, slogan gelecekte parlar Ciddi eyleri deil, muziplii hatrlar Hep hafzasna kaznr renkli olaylar Sar Karakterlerin Temel zellikleri Sar karakterli kiiler, bu 4 ana kategori iinde en kpr kpr olan karakterdir desek abartm olmayz. lgi ekici ve karizmatik yaplaryla hemen dikkat ekerler. Dardan baklnca sevimli, kpr kpr, hikyeler anlatp gldren ve glen birini gryorsanz onlar hemen tanrsnz: Onlar "sar karakterli" tiplerdir. Birebir ilikilerde ok aktiftirler, yabanclarla kolaylkla ve zel bir aba gstermeksizin iliki kurarlar, geni bir tandk evreleri vardr. Hayaller kurmaya yatkndrlar, vizyonlar ok genitir. Bir organizasyon ierisinde byk projeler hayal edebilen, ok daha 29 byk ve parlak bir gelecei dnebilen kiilerdir. Ancak bunlar hayata geirme konusunda byk skntlar yaayabilirler. Girikendirler Ar enerjileri yznden srekli hareket halinde olmak isterler, herhangi bir noktada ok fazla vakit geirmekten holanmazlar. Bu yzden masaya bal ileri sevmezler. Hatta uzun toplantlarda oturmak zorunda kaldklarnda srekli olarak sandalyelerini hareket ettiren birileri varsa bilin ki o sar karakterlidir. Ayaklar ve elleriyle jestler yapar, bir atala veya kalemle oynamay tercih ederler. Skldklarnda daha ok bir bakasyla konumaya dalar ve toplantya ilgisiz kalrlar. Bu kiiler zihinlerinden geenleri sralarken dnyay unuturlar. Cokulu ve heyecanl bir ekilde konuurlar, anlatrlar ve olumlu tepkiler beklerler. Buna karn, karlarndakinin uzun konumalarna tahamml edemez, szlerini keserler. nk onlar bakas konuurken kendi syleyeceklerini dnmekle meguldrler. Ayrntlar zerinde Dnmezler Dlerini gerekletirme yolundayken nemli olan bir meselenin zm gerektiren przl ynleri zerine yeterince eilmezler. Ayrntlarla bakalarnn uramasndan memnuniyet duyarlar. lerini genellikle son dakikada yetitirirler. Ayrca her ii elenceye evirmeleri ve hep insanlarla birlikte olmak istemeleri, onlar her ortamda aranlan kiiler yapar. Bu kiilerin en zayf ynleri ise dzensiz olular, ayrntlar ya da isimleri hatrlayamamalar, olaylar abartmalar, hibir ey 30

hakknda ciddi olmayan bir tavr sergilemeleri, ilerin yaplmasnda genellikle bakalarna gvenip inanmalardr. alma Alanlar Danktr alma alanlarna gelince; buralar sar karakterli olmayan birine gre tam bir sava alandr. Hatta alma mekanlarn ilk grdnzde aklnza gelen ilk soru "Burada aradn nasl bulacak?" eklinde olabilir. Ama merak etmeyin, onlar aradklarn bulurlar. Bir de onlarn masalarndaki resim erevelerini bo grrseniz hi ama hi armayn. Doaldr! nk sar karakterli biri ocuunun resmini koymak iin bir ereve alm, sonra da koyaca resmi kaybetmi olabilir. Bu kiiler ekmecelerini de bir eylerini tktrmak iin kullanrlar. Onlarn ekmecelerini izlemek ok elenceli olabilir. Buralarda inanlmaz eylerle karlaabilirsiniz. antalar ve arabalarnn bagajlar da ilgin eylerle doludur. Masalarnda olduu gibi buralarda da tertip ve dzenleri yoktur. Kravat takyorlarsa kravatlar ya saa, ya da sola doru kaym olabilir. Bir diyet uzmannn diyet yapmak isteyen kiiye syledii "Yediklerinin yarsn ye, yaptklarnn iki katn yap!" szlerini deitirerek sar karakterli kiilere "Konutuklarnn yarsn konu, dinlediklerinin iki katn dinle!" tavsiyesini uyarlayabiliriz. Hayata "Beni Farket" Mesaj Verirler Bu kiilerin en byk istekleri sevilmek ve fark edilmektir. Hayata ve evreye "Beni fark et." mesaj verirler. Yksek sesle 31 konumalar, biraz da bundan kaynaklanr. Sar karakterli kiiler ok sevilen ve aranan tiplerdir. nsanlara renkli kiilikleriyle nee kayna olurlar. Strese tepkileri ise ortam terk etme, alverie kma, elenceli insanlar bulup onlarla vakit geirme eklinde olabilir. En holanmadklar ey kendilerine aldr edilmemesidir. Skldklarnda bile genellikle ilerine kapank bir grnt oluturmazlar. Genellikle birinin yanna gidip konumay tercih ederler. Onlar Toparlayacak Birine htiya Duyarlar Bu karaktere sahip kiiler iyi takipi deildirler. Bir karar alrlar, ancak bunu bir trl hayata geiremezler. Kr noktalarn da kolay kolay gremezler. Onlara bunlar anlatacak ve bunu yaparken da onlar krmayacak dostlara ihtiyalar vardr. Bu yzden onlara en gzel nerim; kendilerine "mavi karakterli" bir yardmc veya partner bulmalardr. Ayrca alma odalarnn duvarna "Asla erteleme, enme, vazgeme!" yazsn asmalar da ile olan balantlarn koparmamalar asndan etkili bir yntemdir... Sar Karakterin Tipik zellikleri Sar karakterli kiilerin temel zelliklerinden bazlar yledir: Elenceli tiplerdir. Her konuda espri yeteneine sahiptirler ki sar karakterli kii yan yana gelince inanlmaz gl bir mizah anlay ortaya kar. Bir yerde enlik varsa bilin ki sar karakterli kiiler oradadr. 32 Siz de elence istiyorsanz hemen onlara katlabilirsiniz. Etraflarndaki herkesi neelendirirler. Anlattklar hikayelere baktnzda daldan dala atlama huylarndan dolay, hikayenin sonunun bir baka yere kaydn ve komikletiini grebilirsiniz. Rutin olmay sevmezler ve eer evrelerindeki insanlar onlarla elenmiyorsa hemen kendileri gibi birilerini aramaya karlar. Bu karakterin lkemizdeki en tipik rneklerinden biri, stand-up sanats Cem Ylmaz'dr. Cem Ylmaz sahnede kendini oynar. Kendisiyle ve seyircilerle dalga geer. Hi alakas olmayan bir konudan eitli espriler retebilir. Tek kiilik gsteriler yapan Cem Ylmaz bir gsterisinde yle diyordu: "Ben buraya birka insan yz grmeye geldim, hani u paralarn zerindeki Atatrk resimleri var ya..." Salonda kahkaha frtnas koparken Cem Ylmaz yle devam etmiti: "u sahneye kmn nedeni ekmek paras, pardon frn paras..." ocukluklar elenceli ve hareketli geer Karakterlerimiz daha kkken evresindekilere kendini farkettirmeye balar. Sar karakterli ocuklar kklklerinden itibaren ilgi oda olmay baarrlar.

Her tr mekna renk ve hareket getirirler. Anlk elenceler bularak kahkaha frtnas olutururlar. Her zaman bir boluu doldururlar. ocukluumda, aklm hep muziplie alrd, bu yzden de okulda en ok azar iiten renci ben idim. Hani irketlerde ayn en iyi personelini seip dllendirirler ya, herhalde buna benzer bir dl olsayd okulda her ay "en ok azar iiten renci dl"n ben alrdm! 33 Hatta retmenlerime gre ben "ete reisi" idim. O zamanlar sosyal zek, duygusal zek gibi kavramlar bilinmediinden hibir zaman bu unvan atamamtm zerimden. retmenlerime gre okulda benimle birlikte yaklak be tane daha "ete reisi" vard. Zannedersem onlar da sar ve krmz karakterli idiler. Fakat u anda hepsi ok baarl, ok gurur verici konumda birer liderler. Onlarla ara sra gryorum ve baarlaryla gurur duyuyorum. Konumay ok severler Bu kiiler konumay ok severler. Hem de yksek sesle etrafndaki herkesi kendilerini dinlemeye mecbur edecek ekilde bangr bangr konuan, genellikle ses ayar bilmeyen hayat dolu tiplerdir. Bir lokantada sar karakterli kiilerin seslerini ve kahkahalarn en arkadaki masadan bile duyabilirsiniz. Sar karakterli kiilerin bir dier zellii ise anlatacaklar ok eylerinin olmasdr. Onlarn o kadar renkli ve nemli hayalleri vardr ki, bunlar konuarak paylamak isterler. Bazen alt izilecek olaylar atlayabilirler ve ana konuyu saptrabilirler. Kar taraf da kendine gre boluu doldurur. Sar karakterli kiiler bazen sizi dinlerken bakarsnz sznz kesip "Bak ben sana benim yaptm bundan daha ilgin bir eyi anlataym m?" diyebilirler. Sar karakterli kiilerin bir dier zellii ise anlatacaklar ok eylerinin olmasdr. Bazen alt izilecek olaylar atlayabilirler ve ana konuyu saptrabilirler. 34 Bazen tam anlatacaklar bitti dersiniz, bir de bakarsnz yeniden balamlar ve sonuna kadar da kendilerini dinletmiler. Zaten onlarn doal olarak ekim gleri vardr. En bozuk atmosferi bile bertaraf edip, elenceli bir hale getirirler. Gerek d grnleri gerek sempatik halleriyle ve etrafa nee saan tavrlaryla bu kiiler popler olurlar. Haydarpaa Lisesi'ndeki snfmzdan Kasm, bu karakterin en gzel rneklerinden biriydi. Neeli tavrlaryla snf glmekten krar geirirdi. Fizik hocamz Yahya Bey ise okulun en iyi ve en sert hocas idi. Salar olmadndan lakab "Kel Yahya" idi. Herkes ondan ok korkuyordu ve onun dersinde kolay kolay glmezdi. Bir gn fizik laboratuarnda elektrik konusunu anlatrken pile balanm bir elektrik telini tutmamz istedi. Teli tutanlar elektrik, hafife titretiyordu. Yahya Bey "Korkmayn ocuklar, bunun hibir zarar yoktur, hatta faydas bile vardr." dedi ve "Ne faydas olduunu bilen var m?" diye sordu. Kasm gr sesiyle ok nadir glen Yahya Beyi bile gldren bir espri patlatt: "Sa karr hocam, sa!.." Sk sk bir eyleri dkp saarlar Bir gn sar karakterli asistanm Tue'ye "Senin bir ey krp dkmediin bir gn olmaz m?" diye sormular. O da "Byle bir ey olmas iin size 'btn gn uyumam lazm' derdim ama maalesef ben uyurken bile bir eyler dkyorum. nk geenlerde uyurken ayakucumda duran komodindeki su bardan devirmiim. Uyandmda yerler srlsklamd." diye cevap vermi. : 35 Geenlerde bir seminer ncesi kendisiyle bir fast food restoranna uradk. Orada asistanm kendisine bir kola almak istedi. Kolasn alp tam masaya gidiyordu ki iki basamakl merdivenin ilk basamanda kolay dkt. Messeseden zr diledi. Yerler silindi. Sonra ikinci kolasn ald ve tam masaya doru giderken bunu da dkt. Yine yerler temizlendi, paspasland. nc kolay alacakken kendisine ikram etmeyi teklif ettilerse de, kabul etmedi. nc kolasn ald ve byk bir dikkatle gtrrken, bunu da dkt. Artk yrdke temizlik elemanlar da arkasndan yryp, temizlik yapyordu. Kovalar ve paspaslar arkasnda onu adeta bir glge

gibi izliyordu. En sonunda asistanm drdnc kolay almaktan vazgemiti ki, onu da messeseden ikram ettiler! Mutluluk ve enerji yayarlar. Hznl ortamlar sevmezler Dadnk doalaryla ve iyimser kiilikleriyle herkesin nee kayna olurlar. Onlarn bu enerjileri ve mutluluk paylam ok etkileyicidir. Ayn eyi adamna gre evirir evirir, birok defa anlatabilirler. Ancak ayn hikyeyi onlardan ikinci kez dinlerken baka bir hikaye dinliyor hissine kaplabilirsiniz. Anadolu'da bir seminerim vard. Levent Artan da seminerde bana gitarla elik ediyor ve motivasyonu arttracak arklar sylyordu. Levent'in arklaryla seminerlerim daha bir cokulu geiyordu. Orada tipik yeil-mavi karakterli, ok sevimli bir retmen olan Mehmet Bey ile tantk. Mehmet Hoca ok duygusal 36 bir insand. Bizi karlarken ikimize de sarld ve gzleri yalarla doldu. Mehmet Hoca duyguland, sevindii ve zld her eyden sonra alyordu. Kapal spor salonunda binlerce insan vard. Levent'in arklar ve benim sylediklerim onlar coturmutu. Herkes byk bir nee iindeydi. O srada Mehmet Hocay grdm, gzleri yalarla doluydu. Seminerden sonra onun evine gittik. Levent, Anadolu'da yaadmz olaylarn ilgin ynlerini anlatrken herkesi glmekten krp geiriyordu. Mehmet Hocann bunlar dinlerken bile gzleri yaaryordu. Mehmet Hoca, Levent'e dnp; "Levent olum bak, birazdan sana kzm bir hediye verecek ve alayacaksn." dedi. Kzcaz geldi ve hediyeyi verdi. Ama Levent ile bana gre bunda alanacak bir ey yoktu. Ardndan Mehmet Hoca, talebelerinden gelen 1000 kadar iiri Levent'e tek tek okudu. Levent ' ne kadar gayret ettiyse de bir trl alayamyordu. nk olaylara kendi penceresinden bakyordu. Mehmet Hoca'nn ise gzleri yalarla dolmutu. Mehmet Hoca bizi uurlarken ikimize de birer hediye verdi ve "Bunlar atnzda beni stanbul'dan telefonla arayacaksnz." dedi. Bunlar sylerken hediyeleri atmzda kesin olarak alayacamzdan emindi. Tabi stanbul'a gelip de hediyeleri atmzda alamadmz gibi Levent'le birbirimize Mehmet Hocayla ne kadar farkl olduumuzu anlatarak ok gldk. Hafzalarnda hep renkli eyler vardr Muziplikleri ve renkli olaylar adeta hafzalarna kazrlar. Bu konuda daima bir numaradrlar. nk elence odakl tiplerdir. Hafzalar ciddi konular da ok iyi kavrar. Fakat bunlara yzeysel bakarlar ve hayatn renkli taraflaryla daha ok ilgilenirler. Sar ve yeil karakterlerin karm zelliklere sahip Aykut Akalmaz'la , uzun sredir birlikte alyoruz. -Renkli hayaller kurabilen ve uuk fikirleri olan bir yardmcya ihtiyacm olduu dnemde Aykut'la tanmtk. Kendisi hafza tekniklerini ksa srede rendi. Bir sre sonra birlikte hafza gsterileri yapmaya baladk. Bir gn kalabalk bir grup nnde Aykut Akalmaz hafza gsterisi yapyordu. 100 kadar rakam hafzasna alm, teker teker sylyordu. Seyirciler byk bir heyecanla bu gsteriyi izliyorlard. Rakamlarn sonuna geldiinde Aykut, 88. numaray hatrlayamad. Oysaki hafza ifrelerimizde 8'in ifresi "S" , 88'in ise "Sakp Sabanc" idi. Aykut dnmeye balad, ancak bir trl rakam hatrlayamyordu. Bunun zerine ben, sabrszlkla bekleyen seyircilere dndm ve "Hi merak etmeyin, biraz sonra hafzasna ald bu rakam syleyecek. O imdi Sakp Sabanc gibi dnyor..." dedim. Arkasndan Aykut'a baktm. Aykut glmsedi ve 88. numaray sylediinde salonda byk bir alk koptu.. Unutkanlklar oktur Odaklandklar o kadar ok ey vardr ki evrelerinde olan bitene ok fazla dikkat etmezler. En kymetli emanetleri bile kaybedebilirler. Sar karakterli biri olarak ben, hafza tekniklerini bildiim iin seminerlerimde birok insana ismiyle hitap edebiliyorum. Fakat bazen evin anahtarlarn evde unutup kabiliyorum. Eim de mavi karakterli biri olduundan buna tepki gsteriyor. Hatta bu 38 hekimhan

unutkanlm yznden kendisiyle sk sk grtm ilingirimiz Bahadr'n numarasn hep yanmda tayorum. Bu unutkanlklarna are olarak, sar karakterli kiilerin kesin olarak yapmalar gereken ileri yazacaklar bir ajandaya ihtiyalar vardr. Ben imdiye kadar birok defa ajanda kullanmaya altysam da baarl olmadm. Yani bu giriimlerim hep yarm kald. nk ajandalarmn hepsini kaybettim! Yeil karakterli kzm Merve 7 yanda iken, onunla bir dinozor filmine gitmitik. O filmi seyrederken ben arka sralardan birinde uyumutum. nk koltuklar ok rahatt. Film bittiinde uyku sersemi olarak kalktm, dar ktmda kendime gelmeye alyordum. O srada bir anons duydum. 7 yanda bir kz ocuundan bahsediyorlard. Kzm hatrladm ve derhal geri dndm; sinemann nnde beni bekleyen kzma sarldm. Kzm beni gremeyince, grevlilere babasn kaybettiini sylemi. Derhal ilgilenmiler ve kzma babasnn onu nerede beklediini sormular. Kzm "Babam yanmdayd, birlikte film seyrediyorduk..." deyince de ok glmler. Bu olay annesine sylememesi iin ona kocaman bir bebek aldm. Ancak bu kitab yazarken bu hikaye ortaya knca eim aradan 7 sene gemesine ramen benim unutkanlma tepki gsterdi. Dikkatsizdirler Sar karakterli kiiler gittikleri adreslere, getikleri yollara ve baz eyalarn nereye koyduklarna pek fazla dikkat etmezler. nk zihinlerinde yzlerce ey vardr. Eer yanlarnda adresleri, yollar ve eyalar koyduklar yerleri onlara hatrlatacak, zellikle mavi karakterli biri yoksa byk sknt ekerler. Herhangi bir yere giderken eer yanmda eim varsa kesinlikle sknt ekmem, nk o gittii yeri bir daha asla unutmaz. Byk alveri merkezlerinin ok byk ve katl otoparklar vardr, buralara gittiimizde eim arabay kanc stunun altna koyduumuzu, hangi katta olduumuzu ve hangi kapdan girdiimizi takip eder ve bu bilgileri kolaylkla hafzasnda tutar. Onunla birlikte gittiimiz her alveriten sonra bizi arabann bulunduu yere gtrr ve alveriimiz sorunsuz bir ekilde sona erer. Yine bir defasnda eim ve kzmla beraber arabayla alverie gitmitik. Benim bir iim vard; nce eimle kzm alveri merkezine braktm ve iimi halledip geri dndm, arabam alveri merkezinin iki katl otoparkna park ettim, arabam park ederken, park yerinin numarasna ve katna hi dikkat etmemiim. Sonra, ailemle bulutum ve alveriimizi bitirdik. Sra arabaya binip eve gitmeye gelmiti ki, doal olarak arabann yerini bulamadm, 10 dakika kadar aradm ama yine de bulamadm. Allah'tan bacanamla karlatk, bu sefer o'nun arabasyla otoparkn iki katn da turlamaya ktk ve arabam aradk. Olduka uzun bir aramadan sonra arabamz bulduk. O gnden sonra eim yanmda olmadnda arabam park ederken daha dikkatli davranyorum. Dierlerine gre insanlara daha abuk inanrlar Sar karakterli kiilerin nce harekete geip, sonra dnme gibi bir eilimi vardr. Hatta sar karakterli biri yle demiti: "nce havuza atlar, sonra havuzda su olup olmadna baka40 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM Sar karakterli kiilerin nce harekete geip, sonra dnme gibi bir eilimi vardr. nm.'" Herkesi kendileri gibi dnrler. Art niyet tamazlar. Yalan ne kadar ilerlerse ilerlesin bir ocuk kadar masum olabilirler ve bu durum onlar hi rahatsz etmez. nsanlar ok sever ve onlara kolaylkla inanrlar. Bir defasnda vapurla Haydarpaa'ya gemi ve trenle Erenky'deki evime gitmek zere yryordum. O srada kardan bir adam gelerek "Merhaba hocam" dedi ve samimi bir ekilde bana sarld. ki yanamdan da pt. Ben de ona sarldm ve ptm. Onu seminerlerimdeki bir katlmc zannettiimden ok samimi davrandm. O beni kemerimden tuttu ve "Hocam bu kilolar ne?" diye sordu. Vedalarken yine ayn samimiyetle sarldk, ayrldk. nsanlarn beni ne kadar ok sevdiklerini dnyordum, ancak tren bileti almak iin elimi cebime attmda paramn yerinde olmadn farkettim!

Meer o kadar samimiyetin arkasnda param almak varm! Derhal kafam kaldrdm ve hzla uzaklaan adama baktm. Koarak zerine gittim ve yakasna yaptm; adam bana param uzatt. Ancak ben onunla boumaya baladm ve sonunda polise teslim ettim. Akam olay eime anlattmda eim "Mutlaka sen de adama sarlmndr ve pmsndr!" dedi. Skc ortamlarn havasn deitirmekte ustadrlar Bu heyecan verici zellikleri, yaptklar her eyi ustaca yapmalarndan kaynaklanmaktadr. Normal eyleri, sra d gibi yanstrlar. Coku dolu olduklar iin dier insanlarn konuya ilgisini eker ve onlar da tevik ederler. Hatta bu sebeple etraflarnda onlarn balattklar bir ie katlmak isteyen ok sayda gnll grebilirsiniz. Onlarn bu motive etme ekli, anlalmayan liderlik biimlerinden kaynaklanmaktadr. 4 Farkl Karakterin zellikleri 41 Bir gn Kastamonu'yu Kalkndrma Dernei'nden bir seminer teklifi alarak Kastamonu'ya gittim. Orada bir motivasyon semineri verecektim. Sabahleyin Kastamonu'yu Kalkndrma Dernei bakan ve iki yardmcs gelerek beni kahvaltya davet ettiler. Sonra tam 1,5 saat bana Kastamonu ekonomisi hakknda bilgiler verdiler. Buna ben bir anlam verememitim. Akam seminerden nce vali yardmcs ve ehrin ileri gelenleri ile birlikte yemek yiyorduk. Vali yardmcsnn yanndaki birisi bana; "Ouz Bey, Trkiye'nin ekonomisi hakknda ne dnyorsunuz?" diye sordu. Ben cevab gazete bilgilerine gre verdim. Bir dier kii ise; "Ouz Bey, dolar ne kadar ykselir?" diye sordu. O zaman beni bir iktisat olarak tandklarn farkettim. Yemekten sonra salona getik. Salon yarsna kadar kaymakam, belediye bakan, ile bakanlar ve emniyet mdrleri ile doluydu. zellikle n sradaki komutan bana ok ciddi bir ekilde bakyordu. Onlar benden Kastamonu'yu kurtarmam istiyorlard ve bense onlara motivasyon semineri vermek iin gelmitim. Sar karakterli bir kii olarak iktisat gibi ciddi bir konuda seminer vermek hi houma gitmezdi. Salona hkim olmam ve onlarn glmsemelerini salamam gerekiyordu. Sonra komik bir hikye ile sze baladm. Ancak hi kimse glmedi, nk onlar ciddi bir iktisat konumas bekliyorlard. Anlattm ikinci t hikye daha komikti ancak komutan ve vali yardmcs buna da hi glmedi. Salon sessiz bir biimde beni izliyordu. nc fkradan da bir sonu alamaynca, salonun arka taraflarnda otu42 nsan likilerinde 4x4'lk letiim ran ve beni ok iyi tanyan halkn iinden kiilere, "Bu salonda benim kitabm okuyan var m?" diye sordum. Salonun arka ksmndan birok parmak havaya kalkt, daha sonra kitabm okuyarak kimlerin hayatnda bir deiiklik olduunu sorduumda be kiinin parma havada kald. Her birini nce konuturdum ve sonra tm salona alklattm. Bu be kiiyi herkes alklamt. Salona pozitif bir hava yaylmt. Artk sar karakterimin gerei insanlara cokulu bir seminer verebilirdim. Seminer bittiinde herkes ok mutluydu. Bakan ve iki yardmcs beni otobse kadar geirdiler. Tam otobse binerken bakan "Ouz Bey anlattklarnz ok gzeldi ancak ekonomiden hi sz etmediniz..." deyince ben "Sayn bakanm onu da bir dahaki sefere anlatrm..." dedim ve otobse bindim. Hazr cevaptrlar San karakterli kiilerin hayal dnyalar ok genitir. Mizah ve espri, karakterlerinin mayasnda vardr. Onlar srekli olarak fkralar ve esprilerle etrafndaki insanlar elendirirken grebilirsiniz. Zeklarn pratik olarak kullandklarndan dolay esprili cevaplar vermek konusunda dier insanlara nazaran ok daha yeteneklidirler. Bu yetenekleri onlar her trl soruya rahatlkla cevap verebilen hazr cevap bir kii yapmaktadr. lkemizin ilk tiyatro oyuncularndan smail Dmbll sahnede doalama konumalar yapar ve seyirciyle iyi bir diyalog kurarm. Seyircilerin satamalarna verdii cevaplar herkesi ok gldrrm. Bir gn sahnedeyken bir seyirci sahneye salatalk atar. smail Dmbll salatal eline alr, seZeklarn pratik olarak kullandklarndan dolay esprili cevaplar vermek konusunda sar karakterliler dier insanlara nazaran ok daha yeteneklidirler. Bu yetenekleri onlar her trl soruya rahatlkla cevap verebilen hazr

cevap bir kii yapmaktadr. yircilere dner ve yle der: "Biri kartvizitini gnderdi." 4 Farkl Karakterin zellikleri 43 Bir keresinde, Zonguldak'ta verdiim bir seminerde, hedef belirleme ve o hedeflere ulamak iin planlar yapmann gerekliliinden bahsediyordum. Bir dinleyici ayaa kalkt ve "Hocam, adam hayallerini kurdu, hedeflerini belirledi, hedeflerine ulamak iin gerekli planlar da yapt; fakat bir sre sonra ld. O zaman ne olacak?" dedi. Ben de "O adam eksik hedef belirlemi. O kiinin br dnya iin de hedefleri olmas gerekiyormu..." dedim. Salonda seyirciler bir yandan glerken, bir yandan dnyorlar ve bu cevab lgnca alklyorlard. ocuk ruhludurlar Bu neeli kiiler daha ocukken ilgi oda olmutur ve bu zelliklerini hibir zaman kaybetmemek iin ilerindeki ocuu ka yana gelirse gelsinler hep ortaya karrlar. Bir gn Sultanahmet Meydan'nda imza gnm vard. Arabayla Sultanahmet'e geldik. eri araba girmediinden kalan yolu yryerek gitmek zorunda kaldk. Yol zerinde de eitli yiyecekler sralanmt. Yrrken sar karakterli asistanmn gzne birden gzel bir profiterol ilimi. "Hocam unu gryor musunuz?" dedi. Derken kendimizi birden profiterol yerken bulduk! Her zaman parlak fikirleri vardr Yeni eyler retmeyi iyi bilirler. Her yeni gn ve her olay iin renkli fikirleri vardr. Dier karakterlere sahip kiilere gre her i iin etkileyici bir alternatif bulurlar. Her zaman yeni fikirler ve srprizlerle ortaya karlar . stanbul Bykehir Belediyesi'nin st dzey yneticilerine eleriyle birlikte lgaz Dalar'nda gzel bir tesiste seminer vermitim. Aileler yanlarnda ocuklarn da getirmilerdi. Tesiste bir hafta kalacak, hem eitim alacak hem de eleneceklerdi. Aykut Akalmaz'la birlikte ocuklar iin de bir eitim planladk. ocuklara hafza eitimi, ilgin oyunlar ve bir tiyatro oyunu rettik. Son gnn akam bir ocuk balosu yaptk. Rengarenk 44 nsan likilerinde 4x4'lk letiim ssler ve balonlar arasnda ocuklar mkemmel bir gsteri sundular. Aykut'la ikimiz balo salonuna palyao kyafetleriyle girdiimizde katlmclar ok armlard. Gsteri sonunda konuan daire bakanlarndan biri eitimler konusunda yle syledi: "Hocam, biz burada ocuklarmzn ne kadar kabiliyetli olduklarn grdk." Ben eitimlerimde srekli olarak aile ii etkili iletiimden ve erkeklerin elerine kar daha nazik olmalarndan bahsetmitim, gsterinin sonunda konuan bakanlardan birinin syledii sz herkesi ok gldrd. Bakan yle demiti: "Bu seminerlerden sonra hepimiz 'light erkek' olmay rendik!" kna edicidirler Sar karakterli insanlarn scak ve samimi tavrlar, kar tarafn nce yumuamasn sonra da onunla diyalog kurulacak ortamn olumasn salar. Bu kiiler scak bir tebessmle ask suratl bir insanla bile iletiim kurmay baarrlar. Herhangi bir konuyu veya bir problemi yle ya da byle bir ekilde sonuca balarlar. "Her sorun bir frsattr." varsaymn birok seminerimde dile getiriyordum. Bir gn bu gerek oldu. Yolda giderken eimden bir telefon geldi. "Hemen eve gel, senin iin bir frsat var!" der gi-vdi. Eve gittiimde beni bekleyen frsat, iki icra memuruydu! ir arkadama kefil olmutum, o borcunu deyemeyince irketin avukatlar paray benden almak iin gelmilerdi. O gnlerde ekonomik durumum ok iyi deildi ve bu paray deyebilecek durumda deildim. Ama onlar ikna edebileceimi biliyordum. Her ikisine de "Negatif Limanlardan Pozitif Sulara" adl kitabm hediye ettim. Kitab incelediler ve bana kitapla ilgili birka soru sordular. Bunun zerine yarm saat kadar konumam dinlediler. Niin geldiklerini unutmulard. Sonra borcumu deyebileceim ekilde taksitlere bldler. Bu kadarla da kalmad. Bir mddet sonra o irketin genel mdrlk binasnda alanlara seminer veriyordum! 4 Farkl Karakterin zellikleri 45 nsanlarla abuk kaynap arkada olurlar

Sar karakterli kiiler abuk kaynatklarndan dolay ok abuk arkada edinirler. Onlar otobste bile kendilerine arkada bulan tiplerdir. Ama ne yazk ki, o konuda da unutkandrlar. Onlarn birok arkada olsa bile, bir hafta ierisinde en az on kiiyi arayacaklarn syleyip, o srada bakalarn tanyp dierlerini unutabilirler. Mesela, ertesi gn iin kiiye sz verebilirler; ancak sabah ilk karlatklar insan ile gnlerini geirirler. Bundan dolay da genellikle kendilerine gelen telefonlar sitemlerle doludur. Bir de ilere hemen gnll olurlar. Ama bunlarn da sadece bir ksmn hatrlar ve yerine getirirler. Elinizdeki kitabn yazmnn bittii gnlerde, kitabn son haline gelmesi iin mavi karakterli ve edebiyat konusunda bana katks olacak birine ihtiyacm vard. nk bana yardmc olan Tue'nin de Safinaz'n da bana benzeyen ynleri vard. Ben tm bunlar dnrken Glck'ten Ebru Olur adl bir bayan beni arad ve grmek istediini syledi. Kitabmla ok fazla megul olduum ve kitab son haline getirmek iin arkadalarla beraber bulunduum iin Ebru'ya, fazla gnll olmadan "grebiliriz" dedim. Biz arkadalarla kitab son haline getirmeye alrken Ebru Hanm bulunduumuz yere geldi. Kendisiyle ksa bir grme yaptk. On dakika iinde Ebru Hanm kendisini toplant masasnda bizimle alr halde bulmutu! leri kolay yoldan halledecek parlak fikirleri vardr Onlar her trl iten kurtulmaya altklar iin ileri balatan, parlak fikirler sunan kiiler olmalarna ramen ileri bitirmek iin baka insanlardan yardm almaya ihtiya duyarlar. 1 46 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM elik kral Andrew Carnegie sar karakterli bir i adamym. Kkken hayvanlarla uramay ok severmi. Andrevv Carne-gie'in ok sevdii tavanlar varm. Bir gn bir tavann yavrular olur. Btn yavrularn yemini temin etmek zor bir itir. And-rew Carnegie arkadalarna kim bir yavruya yem getirire onun ismini o yavruya o kiinin vereceini syler ve o gnden sonra tavan yavrular hi a kalmaz. ocuklar tavan yavrularnn isimlerini koyabilmek iin bol miktarda yiyecek tarlar! Sorunlara ilgin zmler bulurlar Sar karakterli kiiler sorunlarla kar karya kaldklarnda zihinleri herkesten farkl alr. Bulduklar zmlerse ounlukla pratik ve ilgintir. Sorunlarna zm ararken ayn zamanda elenmeyi de ihmal etmezler. Erzurum'da Atatrk niversitesinde eitim veren eski bir dostum olan Nurullah Hocamzn bandan geen bir olay buna gzel bir rnektir. Snfta Hseyin adl son derece haylaz ve her dersi kaynatmaya alan sar karakterli bir rencisi vardr. Ancak hocamz da sar karakterlidir ve bir gn aklna parlak bir fikir gelir. Hseyin her zamanki gibi derste konuurken onu yanna anr ve der ki: "Hseyin sana bir soru soracam. Eer bu soruyu bilirsen artk benim dersimde istediin kadar konuabilirsin ama soruyu bilemezsen bir daha dersimde hi azn amayacaksn." Hseyin teklifi kabul eder ve hoca soruyu sorar: "Bir inek srs bir derenin kenarndan geerken derenin dier tarafnda ot olup olmadn merak etmiler. Aralarndan bir inei derenin dier tarafna ot olup olmadna bakmas iin gndermiler. Kar tarafa geen inek ot varsa ban saa doru, ot yoksa sola doru sallayacaktr. Seilen inek derenin karsna geer ve aratrmasn yaptktan sonra ban arkadan ne doru sallar." Bu hikayeyi anlattktan sonra hoca Hseyin'e sorar: "Syle bakalm Hseyin, niin bu inek ban arkadan ne doru sallam?" Hseyin epeyce dndkten sonra "Hocam ben o inein niye yle yaptn anlayamadm..." der. Hoca derhal cevab yaptrp; "Merak etme Hseyin, br inekler de bunu anlayama4 Farkl Karakterin zellikleri 47 m!" deyince snfta byk bir kahkaha kopar ve Hseyin o gnden sonra devam mecburiyeti olmayan hocann dersine giremez. nk arkadalar onu her grdklerinde inek sesi kararak selamlyorlardr. ok merakldrlar

Bu karakterdeki insanlarn meraklar dier insanlardan daha farkldr. Bu kiiler olaylarn arkasndaki gerekleri merak ederler. nk srprizlere ve ilgin olaylara her zaman hazrdrlar. Uzun yllar masa tenisi sporuyla megul oldum. Ekibimiz tamamen sar karakterli kiilerden olumutu. Biz tam 4 kiiydik ve her gittiimiz yerde kendimizi belli ederdik. Adana'da yaplan bir ampiyonada bir msabaka sonras Adana'nn en gzel lokantalarndan birinde yemek yiyorduk. Yemekler ok lezzetliydi. Ancak biz garsonlarn byk bir tepsi ierisinde tadklar beyaz renkli eyin ne olduunu anlayamamtk ve hepimiz merak ierisindeydik. Bunun Adana'nn zel bir yemei olduunu dnyorduk. Garsonlardan birini ardk ve tepsi ierisindeki o beyaz renkli yemekten istediimizi syledik. Garson hangi yemei istediinizi anlayamad. Biz kendisine bir garsonun elindeki tepsiyi ve onun iindeki beyaz renkli yemei gsterdik. Garson nce gsterdiimiz yere doru bakt ve kahkahalarla glmeye balad. Neden gldn sorunca bize yle cevap verdi: "Beyefendi onlar yemek deil. Yemekten sonra mterilerimizin ellerini ykamas iin masalanna gtrdmz kpkl sabun." sor 48 NSAN LKLERNDE 4X4'LK LETM Bunu syledikten sonra garson bize hangi ehirden geldiimizi duunda stanbul'dan geldiimizi sylemekte zorluk ektik! B. Mavi Karakterli Kiilerin zellikleri Mavi Karakter Mkemmeliyeti, dzenli, planl, programldr Ayrnt dkn, dosyalar bile numaraldr Onlar iin her ey zamannda titizce olmaldr Duygularn saklar mantk arlkldr Yaratlta nazik, hassas, kibar tiplerdir Hasta olmamak iin ar tedbirlidir Misafir gelecekse nceden haberlidir Detaylar dnr, her eyi bilmelidir Onlar herkes sever, idealist olurlar Kusurlar grr, dosta uyarrlar Biraz rahat olsalar mutluluu bulurlar nce planlar, sonra hedefi vururlar Grnte k giyimli bakmldr pheci yapda iine kapanktr iinde dikkatli ve an duyarldr Kltrl, yetenekli, insan odakldr Elementi topraktr, sularla enlenir Her trl zenginlik yerinde i/enir Maviler harmanlama bereketlenir Onlarla hedefe gvenle gidilir 4 Farkl Karakterin zellikleri 49 Mkemmeliyeti olduklarndan genellikle ideal retmenler olurlar. Mkemmeliyeti olduklarndan genellikle ideal retmenler olurlar. Fakat bazen konumalarnda uygun szc bulmak iin laf dolatrp dururlar. Doru kelimeyi bulduklarnda ise karsndaki insan ondan daha fazla rahatlar. Durular, st balar ve her eyleriyle ok dzenlidirler. Her eyleri dzen ve uyum iinde grnr. Mavi karakterli kiiler kurallara ok baldrlar. Ayrca kendilerine o kadar kurallar koyarlar ki bu kurallarn iinde bazen kendileri de boulabilirler. alma ortamlarna gelince, tam anlamyla mkemmel ve profesyonel grnrler. ekmeceleri, dosyalar tertip iindedir. Dosyalar genellikle numaral, isimlenmi, yazcdan etiketlenmi ve her biri renklerle snrlanmtr. Bu kiilerin her eyi planl programldr. Kuafre gidi saatlerinden alveri saatlerine kadar her ey belirlenmitir. Genellikle bir toplantya vaktinde gelip ge karlar. nk renmek istei konuyla ilgili detaylar henz bitmemi olur. Bunun dnda bu kiiler hesapl kitapl tiplerdir. Hatta bunu da bazen abartrlar. Masalarndaki yz dosyadan birine bir ey olsa hemen fark ederler ve bununla ilgili olarak da en ok evrelerindeki sar karakterli kiileri sularlar. Hassas insanlardr. Dierlerine nazaran daha kolay depresyona girebilirler. evreye ve hayata verdikleri mesajlar "Bana kar anlayl olun." eklindedir. Strese tepkileri ise kabuuna ekilme, bir kitaba dalma, vazgeme eklinde olur.

50 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM Ayrntlar konusunda mklpesenttirler. Son derece titiz standartlar, genellikle iltifat ve takdir szlerini pek az kullanmalarna yol aar. Bu durum bazen moral bozucu olabilir. Mavi karakterli bir amir, srekli olarak sar karakterli alanlarnn dzensizliinden ikayet eder. ou zaman karar vermede byk skntlar yaarlar. Tek balarna veya sadece birka kiiyle birlikte olmaktan holanrlar. Fazla el kol hareketi yapmazlar. Konutuklarnda ses tonlar alaktr. Konuma hzlar dktr ve seslerinde ok az tonlama vardr. Duygularn aka ortaya koymazlar. Mantk arlkldrlar, heyecanlar ve duygular lldr. Bu insanlar bir atma srasnda sakin ve aklc olabilirler. Kuralc olduklarndan kolay kolay deimek istemezler. Mavi karakterli kiilerin baz zellikleri yledir: Mkemmeliyetidirler Her eyin kusursuz ve mkemmel olmasn isterler. Yaptklar her ite titizdirler. Detaylara ar derecede nem verirler, ilerini ciddiye alrlar ve etraflarndaki insanlarn da bu ekilde olmasn isterler. Yapacaklarsa en iyisini yapmak, onlarn dnce tarzdr. Bakalarnn dikkatini bile ekmeyen kck detaylar ok fazla nemserler. Grnmn estetik olmas iin ellerinden geleni yaparlar. Bu konuda en gzel rneklerden biri de iirlerinde mavi karakterinin mkemmeliyeti ynn ok gzel bir ekilde sergileyen Yahya Kemal Beyatl'ya aittir. Bir gn gen bir delikanl Yahya Kemal Beyatl'ya gelerek, "stat ben ya ressam ya da air olacar Yaptklar her ite titizdirler. Detaylara ar derecede nem verirler, ilerini ciddiye alrlar ve etraflarndaki insanlarn da bu ekilde olmasn isterler. 4 Farkl Karakterin zellikleri 5i m. Henz bir karar veremedim. Kararmda bana yardmc olur musun?" der. Yahya Kemal Beyatl delikanlya "Resimlerin ve iirlerin yannda m?" diye sorar. Delikanl; "iirlerim yanmda." der ve Yahya Kemal Beyatl'ya gsterir. Yahya Kemal Beyatl iirleri okuduktan sonra delikanlya yle der: "Sen ressam ol evladm." Delikanl arr ve "Ama daha resimlerimi grmediniz ki?" der. Yahya Kemal Beyatl cevap verir: "Ama iirlerini grdm..." Daima tedbirlidirler Her trl olas tehlikeye kar tedbirlidirler. Birka dakika iinde girdikleri ortamlarn risk deerlendirmesini yapar, acil durum plan bile tasarlarlar. Doalgaz, deprem, kap kontrolleri, hrszlklar gibi felaketlere kar gerekli hazrlklar vardr. Bunun iin sigortaclarla anlama imzalayabilirler. Mamullerin, ilalarn son kullanma tarihine de mavi karakterli kiiler ok dikkat ederler. Bir gn ikolata almtm. Meer kflym. Bunu epeyce yedikten sonra fark etmitim. Ama i iten gemiti. Allah'tan hibir ey olmad. Fakat iin ilgin yan bundan benim gibi sar karakterli olan arkadam Haydar aabeyin de yemesi idi. ikimiz de sar karakterli olduumuz iin kontrol etmeden yemitik. Mavi karakterli bir kii bunu incelemeden asla yemezdi. Benim mavi karakterli eim rnlerin son kullanma tarihine ok dikkat eder. Evimizdeki ilalarn son kullanma tarihlerine bakmak eimin grevidir. O kontrol eder, biz de kullanrz. Her zaman kurallardan yana olurlar Her zaman kurallara uyan kiilerdir. Ayrca kendileri kurallar koyarlar ve bu kurallar hem kendilerini hem de dier karakter52 nsan likilerinde 4x4'lk letiim Kurallar koyarlar ve bu kurallar hem kendilerini hem de dier

karakterlerdeki kiileri bazen skntya sokabilir. lerdeki kiileri bazen skntya sokabilir. Bakalarnn kurallara kar vurdumduymaz tavr onlar hayrete drebilir. Onlar iin hayat bir kurallar btndr. Trafikte kurallar "Sarda dur, krmzda kesinlikle dur!" eklindedir. Bunu "Sarda ge, krmzda dikkatli ge..." eklinde deitiren baz sar karakterli kiilere ok kzarlar. Ahmet Necdet Sezer mavi karakterli cumhurbakanlarna en gzel rnektir. ABD bakanyla grmesi olsa bile krmz kta makam arabasn durdurur ve bekler. "Anayasay bir kere delsek ne olur?" diyen Turgut zal'n aksine her trl kanunun anayasaya uygun olmasna haddinden fazla bir titizlikle dikkat eder. Bilgi ilem sorumlumuz mit Bey tipik bir mavi karakterlidir. Sar karakterli bir arkadayla bir gece saat ikide arabayla ilerli-yorken krmz kta durup beklemiler. Arkada "mit Bey kimse yok, niye bekliyorsunuz? Etrafta ara bile yok." dediinde "Ben 40 yldr trafik kurallarna aykr hareket etmedim, asla kurallara aykr hareket etmem..." demi. Yine bir gn bowling oynuyordum. Yanmda da mavi karakterli bir oyuncu vard. Ben oyunuma devam ederken dayanamayp bana yaklat. Atlarm yaparken topu tutu eklimi grm ve topun doru tutulma eklini gstermek istemiti. Benim iin ok nemli deildi. Onun rahatlamasn salamak iin dediini yaptm. Derli toplu ve dzenlidirler Onlar iin her ey yerli yerinde olmaldr. Hayatlarnda bir intizam olsun isterler. Kullandklar eyalarn yerli yerinde durmasna ihtiya duyarlar. Her eyann yerletirilecei blmler iaretlenmi ve gruplandrlm haldedir. Kaybettiklerinde veya izinsiz olarak e4 Farkl Karakterin zellikleri 53 yalarna dokunulduunda rahatsz olur-: lar. Kendilerine ait meknlar onlar iin ok nemlidir. Sokakta yrrken bile bir bakasnn att pten rahatsz olup bunu kaldrabilirler. Bu kiilerin czdanlarna baktnzda her eyin doru dzgn ve dzenli olduunu grebilirsiniz. Oysa sar karakterli kiilerin czdanna baktnzda karmakark olduunu grrsnz. Mesela benim ceplerimde ie yaramayan bir sr evrak olur. Onlar dzenleme enerjisini de kendimde bulamam. Tandm mavi karakterli birisi vard. Gece yatmadan evvel iki terliini simetrik olarak koymadysa uyuyamazd. Mutlaka ikisi de dzgn duracakt! Bunun aksi bile onu sinir etmeye yeterdi. Yakndan tandm sar karakterli bir kiinin mavi karakterli ei bir gn ok rahatszlanm, yataktan kalkamyormu. Adamcaz hanmna "Gel seni doktora gtreyim." demi. Ancak hanmnn gidecek hali yokmu. Bunun zerine ei hanmnn tansiyonunu lmesi iin st katlarndaki bir teyzeyi aracan syleyince mavi karakterli hanm paniklemi ve "Bir dakika..." deyip yatandan kalkarak etraf toparlamaya balam. Seminerlerimden birinde katlmclardan biri bir kutu ikolata getirmiti. ikolata kutusunu aarak btn katlmclara datmak istedim. Kutuyu ap ikolatalar grdmde ters taraftan atm anladm. ikolatalarn hepsi ters Sokakta yrrken bile bir bakasnn att pten rahatsz olup bunu kaldrabilirler. 54 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM dnmt. ikolata kutusu bir mddet ylece masann zerinde kald. Mavi karakterli Zerrin Hanm ikolatalarn ters durmasna dayanamad ve yle dedi: "Hocam ne olursunuz u ikolata kutusunu tersine evirir misiniz?" Olaylarn olumsuz ynlerini grp kayglanrlar Dier karakterdeki insanlar gibi hayata toz pembe bakmazlar, daha derin dnceli ve karamsardrlar. Dier insanlarn, zellikle san karakterli kiilerin fazla nem vermedii baz davranlara incinir, alnrlar. Olumsuz bir eletiri veya kt szn btn gn

tesirinde kalp kafalarna takarlar ve neden byle syledi diye dnrler. lerine atarlar. Hayata ok iyi bakamamalarnn sebebi ise riskleri hesap eden mkemmeliyeti bir yaplarnn olmasndan kaynaklanr. Hatta bunu bazen ok abartrlar. Abarttklarnda da gastrit, lser ve ba ars gibi hastalklar onlar bekler. Anlatacamz hikye bunun ok gzel rneklerindendir: ki ortaktan biri, uzun bir burna sahip olduundan burnuyla ilgili ciddi kompleksleri vardr. Dier ortak uzun burunlu arkadan yemee davet eder. Adam eve gider ve mavi karakterli eine "Yarn akam ortam eve yemee gelecek, ltfen burunla ilgili bir sz syleme!" der. Kadncaz ertesi gnn endiesiyle uyuyamaz. Burun olayn kendisine dert eder. Ertesi gn akama kadar hazrlk yapar. Her ey mkemmel olmaldr. Fakat burun konusundaki endieleri ve Dier karakterdeki sklganlklar iinden atamamtr. , ... . Akam olur, misafir eve gelir. Kansanlar gibi hayata toz N ' a ... . , , din, kendi telandan ve dikkatli olpembe bakmazlar, daha , . , , , ma dncesinden dolay byk derin dnceli ve , . ,, , n , bir stres yaamaktadr. O srada karamsardrlar. kk kzlan adamm karsmda oturmakta ve srekli onun burnu4 Farkl Karakterin zellikleri 55 na bakmaktadr. Kadn ay servisini yaparken kznn muzur bir ekilde gldn grnce telalanr. Hemen onu odasna gnderir. Tam o srada ay iin eker hazrlamadn grr. Ve derhal eker kasesini einin ortana uzatarak yle der: "Burnunuza eker alr msnz?" Planl, programl tiplerdir Plan program onlarn slogandr. Hayatlarnn en nemli planlandr. Ayrntl kaytlar tutarlar, detaylar nemserler. Organizasyona dkndrler. En iyiyi onlar yapar. nk her iin en ince ayrntsna kadar mkemmel olmasna alrlar. Dnlerde, partilerde, toplantlarda, dekordan, ikramdan fiyatlara kadar her eyle ilgili ve her eyden haberdardrlar. Plan ve programlarndan taviz vermezler. Bakalarnn plansz hareketlerini yadrgayabilirler. Benim tavsiyem, byle bir kiinin evine kesinlikle "at kap" gitmemenizdir. Gitmeden nce mutlaka haber verin. nk onlar her eyi gzel ve planl, programl isterler. Tabi derli toplu olma isteklerini de unutmamak gerekir. Seminerlerimden birinde tantmz Rhan Bey anlattm konulara ok ilgi duydu ve seminer aralarnda benimle birok almasn paylat. Planl, programl, son derece bilgili, uzun yllar st dzey yneticilik yapm mavi karakterli bir kiiydi. Benim anlattklarmla yaadklar arasnda yakn bir iliki kurmutu. Seminer sonunda kendisinin de bir kitap almas olduunu, bunu birlikte yazp yazamayacamz sordu. Konu liderlikti. Ben ola bileceini syledim ve birka i fi 56 nsan likilerinde 4x4'lk letiim gn sonra bir kafede bulumay kararlatrdk. Ben buluma saatinden nce kafeye geldim ve onu beklemeye baladm. Elimde yazacamz kitapla ilgili -drt sayfalk not vard. Bir md: det sonra Rhan Bey de byk bir bavulla ieri girdi. Ben onu bir seyahate gidecek sandm. Selamlatktan sonra bavulunu bir masaya koydu ve iinden liderlikle ilgili birok kitap kard. Ma;' sann st dolmutu, ancak bavulun yars boalmt. Bavulun dier yarsnda ise liderlikle ilgili ngilizce kitaplar vard. Dier bir masaya da onlar koydu. Benim yanmda ne getirdiimi sorduunda yapacamz grmeden sonra dokmanlarm getireceimi syledim. Yaptmz grme sonucunda eer mavi karakterli Rhan Beyle bir liderlik kitab yazmaya kalkarsak bunu ancak be senede bitirebileceimizi anlamtm. Detayc insanlardr

Bakalar iin hi nemli olmayan detaylar onlar iin ok nemlidir. Onlar iin her eyin bir sras ve prosedr vardr. Bunlara uyulmadnda ok sinirlenirler. "Ya Bir Yol Bul Ya Bir Yol A Ya da Yoldan ekil" ad l kitabyla yazarlk hayatna atlan ve daha sonra yazd kitaplarla okuyucularnn beenisini kazanan Mmin Sekman her eyini planl, programl ve dzenli yapan mavi karakterli bir yazardr. Mmin'in tertip ve dzenine hep imrenmiimdir. Bir keresinde Mmin Sekman, Merzifon'a bir seminere gitmiti. Bir ay sonra da oraya ben gittim. Seminerden sonra semineri dzenleyen arkadalarla brolarnda oturuyorduk. Otobsmn kalkmasna 15 dakika vard. Herkes etrafta telala bir eyler aryordu. Onlara ne aradklarn sorduumda, bana seminer cretini koymak iin uzun bir zarf aradklarn syBakalar iin hi nemli olmayan detaylar onlar iin ok nemlidir. Onlar iin her eyin bir sras ve prosedr vardr. Bunlara uyulmadnda ok sinirlenirler. 4 Farkl Karakterin zellikleri 57 lediler. ok armtm. "Ne gerek var?" dediimde bana yle cevap verdiler: "Hocam geen ay Mmin Sekman geldi. Biz seminer cretini onun eline verdik ve bize seminere gelen bir eitimciye cretini bir zarfn iine koyarak; zerine de ismini yazarak vermemizi syledi. Bu yzden biz de sizin seminer cretinizi iine koymak iin uzun bir zarf aryoruz." Ben "Buna gerek yok..." dedim ve zarfsz olarak paray aldm. Daha sonra Mmin'e bunu anlattmda bana yle dedi: "Ben adamlar eitmek iin o kadar uratm. Sense her eyi berbat ettin!" Merakldrlar, aratrmaya yneliktirler Bu meraklar sar karakterli kiiler gibi daldan dala her eye atlayan cinsten deildir. Onlarn meraklan daha ciddi konulara yneliktir. Her eyin en kazanl, en kaliteli, en uygun, geerli ynlerine bakarlar. Onlarn meraklar hibir eyin geliigzel olmamasyla ilgili detaylardr. renmeyi, kefetmeyi seven yaplar nedeniyle duyduklar yeni kavramlar aratrmaya koyulurlar. Bir medya firmasnda alan Mustafa Bey de tam bir mavi karakterli idi. Son derece dzenli bir insand. Bir gn bana "Ouz Bey, arabanzn benzin deposunu kaa dolduruyorsu-nuz?" diye sordu ve ben kendisine bilmediimi syledim. nk bunca senedir benzin aldm halde hi dikkat edip de hesap-lamamtm. Bunun zerine Mustafa Bey, nce depomun kaa dolacan ve bu depoyla ka kilometre gidebileceimi syledi. Arkasndan "Siz galiba imdiye kadar hi deponuzu doldurma-dnz Ouz Bey." dediinde ben ok armtm. Evet, gerekten depomun kaa dolduunu ve tam depo ile ka kilometre gidilebileceini bilmiyordum. "-meli, -mal" gibi ekleri fazlasyla kullanrlar Olaylarn hibir zaman geliigzel olmadn dnr ve her eyi nedenlere dayandrrlar. Yaplacak her iin de bir amaca y58 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM Mavi karakterli kiilerin en ok kullandklar szckler "yapmalym, bitirmeliyim" gibi szcklerdir. Bu kelimeleri kullanmay azalttklarnda ok daha mutlu olabilirler. nelik olmas gerektiine inanrlar. Mavi karakterli kiilerin en ok kullandklar szckler "yapmalym, bitirmeliyim" gibi szcklerdir. Bu kelimeleri kullanmay azalttklarnda ok daha mutlu olabilirler. Danmanln yaptm Fatma Hanm, 30 yalarnda, tipik bir I---------------------------------------1 mavi karakterliydi ve anne-babasyla birlikte yayordu. Babas sar karakterli ve son derece rahat biriydi. Bu bayan, babasnn amurlu ayakkablarla eve gelmesinden ve lekeli elbiselerle dolamasndan ok sknt duyuyordu. Evdeki her eyin derli toplu ve dzenli olmasn istiyor, bunlar olmaynca da geriliyordu. Yaptmz danmanlk sonucunda kendisini skntya dren, bu kendi koyduu birok kural kaldrmasn istedim. Birka seans sonra iyice rahatlamt. Bana yazl olarak getirdii ktta unlar yazyordu: 1. Babamn mutfak lavabosunda elini ykamasna kzmadm. 2. Banyo kvetini kirletmesine ses karmadm.

3. Kurban bayramnda kurban kesmek iin gtrd baklardan birisini kaybetmesine hi kzmadm. 4. Katldm seminerlerden sonra eve gidince ilk defa kendimi hi eletirmedim. Daha sonraki seanslarda bu kurallar kaldrma ilemi devam etti ve Fatma Hanm u anda eskisinden ok daha mutlu bir hayat sryor. Riskleri nceden grrler Daha bebekken her eyi izlemeye baladklarndan, grnenin perde arkasn da grebilirler. nce ve derin dnce yaplar dier renklere oranla, riskleri fark etmelerine yardmc olur ve 4 Farkl Karakterin zellikleri 59 bir konuda aratrma yapmadan karar vermezler. Yarn bugnden dnr, olaylar gereklemeden nce tasarlar ve deerlendirirler. Karlaacaklar olaylar hakknda zihinlerinde en azndan bir tane fikir vardr. Kendisiyle altmz mavi karakterli mit Bey, bir seferinde, krmz-sar karaktere sahip olan eitim koordinatrmz Nurhan Hanm ile bana "Siz sakn diz st bilgisayar almayn, drr ve krarsnz!" demiti. Bir defasnda, Nurhan Hanm ve eitim verdiimiz irketin genel mdr ile bir seminer takibi iin Arnavutluk'a giderken, genel mdrn elinde bir dizst bilgisayar vard ve pasaport kontrolnden gemek iin sra beklerken Nurhan Hanm kaza ile genel mdrn bilgisayarn drmt. Ancak bilgisayarn klf ok salam olduundan bir ey olmamt. mit Bey haklyd! Mavi karakterli biri olarak riski nceden sezebilmiti. Ciddi ve arbaldrlar Mavi karaktere sahip olanlar grlty, bo laf ve kaoslar sevmezler. likilerinde mesafeyi ve ciddiyeti benimserler. Elenirken bile mesafeli olunmasn isterler. Kendileri de saygy en iyi ekilde sunarlar. Sessizlii, yalnzl severler. Skntl zamanlarnda yaknlarn desteine hep ihtiya duyarlar. Bakalarn heyecanlandran ve elendiren olaylar onlara skc ve bo gelebilir. Sar karakterli bir kiiyi elenceli gelen bir ey, mavi karakterli bir kiiyi utandrabilir. 60 nsan likilerinde 4x4'lk letiim likilerinde mesafeyi ve ciddiyeti benimserler. Elenirken bile mesafeli olunmasn isterler. Kendileri de saygy en iyi ekilde sunarlar. Bir gn ailece bowling oynamaya gitmitik. Ben ok eleniyordum ve zellikle topu normalin stnde bir ykseklikten atyordum. Top "Gm" diye bir ses kyordu. Ben mthi elenirken mavi karakterli eim iaret parman azna koymu ve ne kadar ayp der gibi bana bakyordu. Bana elence gibi gzken ey, mavi karakterli eimi utandrmt. Kzmla beraberken arabayla bir tnelin altndan geerken avazmz kt kadar barmak en byk zevkimizdi. Ancak bunu bir gn eimin yannda yaptk ve bize verdii tepkiden sonra bir daha yanmzda mavi karakterli biri varken bunu yapmamaya karar verdik. Standartlar yksektir Her eyi olabileceinin stnde dnrler ve olabilecek en iyi standard yakalamak iin her trl abay sarf ederler. Evleri, eyalar son derece zevkli ve dikkatli bir ekilde dzenlenmitir. Giyim kuamlar da kendilerine en yakan biimdedir. Herkes tarafndan beenilen ve derli toplu bir tarza sahiptirler. Bakalar iin ok iyi hatta mkemmel grnen eyler onlar iin standardn altnda olabilir. Bu zellikleri arkada seerken de seici davranmalarna neden olur. Yapaca ileri doru ve zamannda bitirmek iin ellerinden gelen her eyi yaparlar. Danmanln yaptm bir irketin mavi karakterli olan kalite kontrol mdr Engin Bey, krmz karakterli genel mdr Blent Beye aylarca alarak nemli bir rapor hazrlar ve bunu sunmak iin byk bir hevesle bekler. Sonuta titizlikle ve ayrntlaryla saatlik bir sunum oluturur. Sunum vakti gelince genel mdr, kalite kontrol mdrnn odasna gelir ve Engin 4 Farkl Karakterin zellikleri 61

Beye btn raporu anlatmak iin sadece dakikas olduunu syler. Engin Beyin iki aya bir pabuca girer fakat neticede dakika olmasa da 15 dakikada btn raporu zetleyerek bu konudaki yeteneini sergiler. Yeteneklidir Hayal glerini becerilere ve sanata ynelik kullanrlar. Gra-fiker, ressam, air veya filozoflar ounlukla bu gruptan kar. Onlar evrelerindeki gzellikleri grsel olarak ortaya karacak ekilde ilerindeki duygular harekete geirmeyi ok iyi bilirler. Son derece yetenekli ve yazd kitaplarla eitim dnyasna byk hizmetleri olan Ahmet Marah Hocamz bu karakterin en gzel rneklerinden biridir. "Evde Okul Okulda Kalite" adl kitab eitimciler ve anne-babalar tarafndan ok beenilen bir kitaptr. Bir gn Ahmet Hocayla "Evde Okul Okulda Kalite" adl kitabn iinden alnan rneklerle bir seminer vermeyi kararlatrdk. Dokmanlar hazrlamak Ahmet Hocann, semineri vermek de benim grevimdi. Ahmet Hoca titiz bir almayla kitabn ieriindeki bilgileri seminer notu haline getirdi ve yaklak 10 gn ncesinden bana verdi. O gnlerde ilerim ok youndu ve son gne kadar notlara bakamadm. Seminer vereceim gnn sabah seminerimde gsteri yapacak iki ocuu ve annelerini alarak seminer salonuna doru yola ktm. Yolculuumuz 45 dakika kadar srd. Yolculuk srasnda ben seminer notlarn ocuklardan birinin annesi olan Sevil Hanma verdim ve bana okumasn syledim. Saat 9:30'da gideceimiz yere vardk. Seminer saat 10:00'da balayacakt. Salonun yanndaki bir pastaneye oturduk ve ben seminerin ana hatlar- n gsteren bir zihin haritas izBakalar iin ok iyi hatta mkemmel grnen eyler onlar iin standardn altnda olabilir. Bu zellikleri arkada seerken de seici davranmalarna neden olur. I

62 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM dim. Zihin haritasnda sadece anahtar kelimeler vard. Saat 10:00'da salona girdim ve Ahmet Hocayla karlatm. Ahmet Hoca "Her ey tamam m?" dediinde "Evet hocam her ey tamam.." dedim. Notlar sabahleyin okumaya baladm duysayd kalp krizi geirebilirdi. Salon ok kalabalkt. Seminer bittiinde herkes ok memnun olarak salondan ayrlyordu. Geri dnerken yolda Ahmet Hocaya seminere nasl hazrlandm anlattmda ok ard. Bu olayda mavi karakterin yetenekleriyle sar karakterin pratikliini birletirmitik. C. Krmz Karakterli Kiilerin zellikleri Krmz Karakter Gl karaldr, sadece kendisiyle yarr Benim dediim gibi der, herkese karr Kaybetmeye dayanamaz, almas sk/ar Tutkuludur, tm engellerle savar Adeta lider domutur, baka lider tanmaz Lider olmad ortamlarda bulunmaz Koyu tartmacdr, herkese gre davranmaz Krmzlar anlayabilirseniz sorun karmaz Heyecan hi bitmez, snmek bilmez atei Ondan etkilenir hayatna giren her kii Sonu odakldr elinde kalmaz ii Kendini belli eder bir ortama girii Olmazsa olmaz ftraten atetir elementi Kzarsa kafas yakar Halic'i Levent'i Kendi kurallarm koyar uymaz bakasnn ahengi

Dedikleri olmazsa gz grmez cenk elengi 4 Farkl Karakterin zellikleri 63 Bir bakadr onun ak ve sevdas Canan iin kyar cana bin defas Vazgemez, ylmaz nemli ise davas Dostuna kyamaz varsa sevgi vefas Ses renginde vardr sanki byk bir haykr, Gz temas dorudandr kartal gibi kararl bir bak Hakszla hi gelemez, kar ani bakaldr Haklnn hakkm vermektir en sevdii davran Gl kararl tiplerdir. "Az laf, ok i" derler. Sebebi ise sonu odakl olmalardr. Krmz karakterliler "Sadede gel" kelimesini ok kullanrlar. Herkesin onlar gibi dnp, hareket etmesini isterler. Gereksiz konumalardan ve ilerden holanmazlar. Hep yapacak ileri ve alnm kararlar vardr. nemli olan onlara gre iin zn anlamak ve sonucu elde etmektir. Bu yzden kararlarn uygularken gzleri baka bir ey grmez. yerinde bakasnn odasna aniden girebilirler. Gerektiinde karlarndakinin zor durumda olmasn nemsemeyerek kendi istekleri iin bakalarn rahatsz edebilirler. Genelde kafalarnn dikine giderler. zellikle onlarn sk yapt bir ey, karlarndakini kendi istedikleri gibi olmaya ve hareket etmeye zorlamalardr. Bu kiiler iin nemli olan, onlardan honut olmanzdr. evreye verdikleri mesajlar, "Benim dediim gibi, ama hemen olsun." eklindedir. Krmz karakterli kiilerin genellikle "Ben kendimi ok fazla anKrmz karakterli kiilerin genellikle "Ben kendimi ok fazla anlattm, kendimden ok bahsettim. Biraz da sen 'beni' anlat!" eklinde bir tavrlar vardr. 64 nsan likilerinde 4x4'lk letiim lattm, kendimden ok bahsettim. Biraz da sen 'beni' anlat!" eklinde bir tavrlar vardr. Yksek ancak gereki hedefler belirlemekten ve sonra bunlar gerekletirmeye girimekten byk bir zevk duyarlar. Son derece bamsz insanlardr, hedeflerini onlarn adna bakalarnn koymasndan ok kendi hedeflerini kendileri koymak isterler. En kt kararn bile bir karar olduuna inanrlar. Zaman ynetimi konusunda stn bir becerileri vardr. Gz temaslar dorudandr, hatta bazen dinleyeni rahatsz bile edebilir. Konumas hzl ve tempoludur, ses tonlamas ok azdr. alma masalar ne sar karakterli kiiler gibi dank ne de mavi karakterli kiiler gibi ok fazla dzenlidir. Olmas gerektii kadar dzene sahiptir. Krmz karakterli kiilerin en temel zellikleri aada belirte-, ceimiz balklar altnda toplanabilir: 4 Hep dik durmaya alrlar; kimseden yardm istemeyi sevmezler Zor durumlarda dierlerine oranla daha gl olan bu insanlarn zlerinde zora talip olma vardr. Yaplan gnlk meguliyetler onlar iin i deildir. Herkesin yapamad ileri stlenmek onlara zevk verebilir. Yaplmas zor olan ileri yaparak srekli kendilerini gelitirirler. ou insann imkanszlklar karsnda pes etmesine ramen, zorluklar onlar daha da motive eder ve bunlar kendi balarna aabilirler. Gerek baarlarn zorluklarn ' arkasnda olduuna inanrlar. Tipik bir krmz karakter olan, gl ve kararl yapsyla hayatn batan kuran Dzceli Teyzenin yaadklarn sizlerle paylamak istiyorum: Seminerlerimde katlmclarn "Dzceli Teyze" diye tand Nealma masalar ne sar karakterli kiiler gibi dank ne de mavi karakterli kiiler gibi ok fazla dzenlidir. Olmas gerektii kadar dzene sahiptir. 4 Farkl Karakterin zellikleri 65 bahat nltrk, Dzce depreminde yaknlarn ve tm mal varln kaybettikten sonra hibir zaman "Bunlar neden benim bama geldi?" diye sormam. "Ben bundan sonra ne yapabilirim?" diye sormu ve hat sanatyla uramaya karar vermi.

nceleri bunu sadece oyalanmak iin yapyormu. Ancak daha sonralar, ortaya koyduu eserleri gren uzmanlar ok armlar ve ona yardm etmeye balamlar. lk sergisini benim de seminerler verdiim Altunizade Kltr Merkezi'nde aan Dzceli Teyze daha sonra bu sergilerini ok farkl yerlere tam. Basnda ve medyada geni yer bulan almalar btn uzmanlar tarafndan tam not alm. Sergisinin aln birok nl belediye bakan ve politikac yapm. Krmz karakterin btn gl yanlarna sahip olan Dzceli Teyze'nin yeni bir sergi atn duyarsanz mutlaka eserlerini grmeye gidin, daha da nemlisi glmseyen yzndeki o kartal baklarn grn ve hayata daha farkl gzlerle bakn. Kendilerini daima "hakl" grme eilimleri vardr Bu kiiler hakl olduklar konuda iddiacdrlar. Bu iddialarn sonuna kadar gtrrler. Hakl olmalarn salayacak btn ayrntlara ulamak, en byk zellikleridir de diyebiliriz. ou zaman hareketlerinin arkasndaki gd, haksz konumuna dmeme isteidir. Bu sebeple hata yapma ihtimalini bile dnmek istemezler. Dier insanlarn da hakl olabileceklerini fark ettiklerinde ve hatalarn anladklarnda esneklik ynndeki en byk admlarn atm olurlar. Seminerlerimize katlan sar karakterli bir yapya sahip Tu-ba'nn babas krmz karakterli bir kiiydi. Asker kkenli ve disiplinli bir ekilde yetimi olan Taner Bey kzna kar ar bir disiplin uyguluyordu. Taner Beyin kzlar ile olan iletiimindeki genel kural uidi: 66 nsan likilerinde 4x4'lk letiim "Madde 1: Babalar her zaman hakldr. Madde 2: Haksz olduklarnda da Madde l'deki kural geerlidir." Bu yzden her ikisi de iletiimde byk skntlar yayorlard. Tuba ile almaya baladmzda ona unu syledim: "Dnyada deitirebilecein tek kii sensin. Sen deiirsen ve daha esnek olursan greceksin ki baban da deiecek." Babasna Tue hakknda bilgiler verirken de srekli olarak kzna kar daha esnek olmasn ifade ediyordum. Her geen gn baba ile kzn aras daha da iyiye gidiyordu. Daha sonra her ikisi de iletiim konusundaki kurallarn yle deitirdiler: 1. letiimimizin anlam, aldmz tepkidir. 2. letiimdeki en nemli ey, esnekliktir. Eletirilmekten holanmaz ve hibir szn altnda kalmazlar Bask altnda olmaktan, emir kipinden ve eletirilmekten holanmazlar. Eer krmz karakterli bir kiiyi eletirecekseniz nce onunla uyum salamal ve sonra bu eletirinizi yumuak bir slupla yapmalsnz. Eletiriye derhal tepki verirler, bu tepki bazen sert olabilir. Emir cmleleri kullanarak onlar kolaylkla yapacaklar ilerden bile soutabilirsiniz. Kendilerine sylenen manidar szlere veya haksz eletirilere ayn ustalkla cevap verebilme yeteneine sahiptirler. Milli airlerimizden Mehmet Akif Ersoy da krmz karakterli bir airdir. Bunu iirlerinden de ok rahat anlayabiliriz: Bir gn Mehmet Akif Ersoy bir konuma yapyordur. Konumasnn sonunda patavatsz bir gen yle bir soru sorar: Bask altnda olmaktan, emir kipinden ve eletirilmekten holanmazlar. Eer krmz karakterli bir kiiyi eletirecekseniz nce onunla uyum salamal ve sonra bu eletirinizi yumuak bir slupla yapmalsnz. 4 Farkl Karakterin zellikleri 67 "Siz aslnda veterinerdiniz deil mi?" Mehmet Akif Ersoy delikanlya bakarak yle cevap verir: "Ne o evladm, bir derdin mi var?" Kararl, i bitirici ve sonu odakldrlar Krmz karakterli biri daha iin banda, hzl karar verme yeteneinden dolay sonucu oktan grm ve bir i konusundaki kararn vermitir bile. Her iin, bandan ok, sonunu merak ederler. nk karar verdikleri anda harekete gemeli

ve derhal ie balamaldrlar. Hayatn her alannda onlarn bu kararl yapsna ihtiya vardr. nk en byk kargaalarda bile hzl ve doru karar alabilir, tekrar dzeni salayabilirler. Getirdikleri pratik zmlerle pek ok kiinin iinden kamad karkl nleme yeteneine sahiptirler. Recep Tayyip Erdoan bu karakterdeki kiilere en iyi rneklerden biridir. stanbul Belediye Bakanl'na aday olmadan ok nce babakan olmay kafasna koymutu. Bu yzden stanbul Bykehir Belediye Bakanl elinden alndnda yeni bir hedef belirledi ve babakan olmann planlarn ve yeni yollarn aramaya balad. Ald cezadan dolay hapis yatmas onu yldrmad; tam tersine daha da kamlad. Zaten krmz karakterli biri iin zorluklar, onu daha da kamlayan ve harekete geiren iyi birer motivasyon unsurudur. Partisinin seimi kazanmas ve kendisinin babakan olamamas onu etkilemedi. Bir yolunu buldu ve sonunda hedefi olan babakanlk koltuuna oturdu. Bir bakas iin biti olan bir olay, onun iin bir balang olmutu. Genlik yllarndaki koyu krmz karakterli Recep Tayyip Erdoan yllar getike daha esnek olmay renerek hedeflerine ulamakta zorluk ekmedi. Ayrca krmz karakterli ei Emine Erdoan'la olan uyumunda bu baarsnn nemli bir rol oynadn ifade edebiliriz.

68 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM Kk yatan itibaren bamsz hareket etmeye alktrlar; ynlendirilmek istemezler Krmz karakterli kiiler, kendi kararlarn kendileri vermek isterler. Baka insan-arn karar onlar ok fazla ilgilendirmez. Onlar kendi akllarna koyduklarn uygulayan tiplerdir. Eer birlikte yapacanz eylerde aldnz kararlan onlarla birlikte almadysanz onu asla uygulamazlar. Krmz karakterli olum Ekrem kkken masa tenisi sporuna benim isteimle balad. 11-12 yalarnda stanbul ampiyonu oldu. ok baarl idi, fakat byynce kendisi istemedii iin de bu sporu brakt. Nedeni ise kendisinin bir krmz olmasndan dolay idi; nk balangta bu sporu yapmak onun karar deildi... Krmz karakterli bir babann, kendisiyle ayn karakterde 3 yanda bir olu vard. Babann anlattna gre ne yaparsa yapsn ocuk dar ktklarnda bir trl babasnn elini tutmak istemiyormu. Endielenen baba dnm ve ocuunun krmz karakter zelliklerini grp onunla bu ekilde iletiim kuramayacan anlam. ocuuna, "Olum haydi beni markete gtr..." demi. ocuk babann bu davranna olumlu yant vermi ve babasnn elini tutarak onu markete gtrm. O gnden sonra da baba atmaya mahal vermeyecek ekil- de ocuunun bu ynnn farknda olarak onunla iletiime geme yolunu tercih etmi. Amaca yneliktirler, ani kararlar ile insanlar artabilirler Ulamak istedikleri hedefler adeta onlar bu hedeften baka her eyden soyutlar. ou zaman dier insanlarn memnuniye4 Farkl Karakterin zellikleri 69 Krmz karakterli kiiler, kendi kararlarn kendileri vermek isterler. Baka insanlarn karar onlar ok fazla ilgilendirmez. tini dnemeyebilirler ve istemedikleri halde tepki alabilir, yalnz kalabilirler. Herhangi bir yerde, bir i kurumunda, seyahat esnasnda veya aile iinde bir karar verirler. Kendilerine tbi olan insanlar da bu karara uyarlar. ok ksa bir sre iinde kararlarn baka bir yne evirebilirler. Birok kii bu durumdan etkilenir. Fakat bu insanlar iin dierlerinin dnceleri ok fazla nemli deildir. Onlar iin insanlarn memnuniyetinden ok amalarn gerekletirmeleri nemlidir.

Kendisine danmanlk yaptm bir marketler zincirinin sahibi Zeki Bey bu karakterin iyi bir rnei idi. Seminerlerime katldktan sonra Zeki Bey, ald eitimleri irketindeki alanlarna da aldrmay dnmt. Bunun zerine kendisi ile alanlarna ynelik, 6 gnlk bir eitim anlamas yapmtk. Fakat Zeki Bey krmz karakterinin verdii "sonu odakllk" ile baz detaylar dnmemi, kararl ve bamsz bir planla market alanlarn st ste 6 gnlk eitime armt. alanlar hazrlkl olmadklarndan bu karar aknla karlamlard. Verdiim 6 gnlk eitimlerde karakterleri anlatp, karakter analizlerini yaptrnca herkes Zeki Beyin tipik bir krmz olduunu fark edince neden bu ekilde eitim plan yaptn da anlamt. Eitimin olumlu sonulan ise tm alanlar fazlasyla memnun etmiti. nlerindeki ie ar odaklanmalar yznden, sonular konusunda yeterli deerlendirmeyi yapamayabilirler Kuvvetli igdleri onlarn herhangi bir konuya youn bir ekilde odaklanmalarn salar. Bir deerlendirme yaparken zor da 70 nsan likilerinde 4x4'lk letiim

nemli kararlar alrken krmz karakterlerin ok abuk karar vermemesi ve uzun vadeli sonular iyi deerlendirmesi gerekir. olsa birden karar verebilirler. Dnmeden verilen bu ani kararlar yznden problem yaayabilirler. Daha esnek olup ak kap brakmalar gerektiini bazen hatrla, mayabilirler. Krmz karakterli biri karar alI_______________________ madan nce ok iyi dnmeli ve objektif birilerine danmaldr. Hele bir de nemli kararlar alrken krmz karakterlerin ok abuk karar vermemesi ve uzun vadeli sonular iyi deerlendirmesi gerekir. Seminerlerime katlan Ali Beyin krmz karakterin tipik zelliklerini tadn gzlemlemitim. Kendisi seminerlerime katldktan sonra 9 gnlk NLP Practitioner eitimi almaya karar vermiti. Bu karar zerine Ali Bey, alt iyerinden izin istemi ve olumlu yant alamaynca da istifa etmiti. Tabi bu olaydan benim haberim yoktu. Ali Bey aslnda beni modellediini zannederek eitim iin iini feda etmiti. Ama aslnda kendisi krmz karakterinin zelliklerini tayan biri olarak kararna ar odaklanm, bunun uzun vadeli sonularn dnememi ve iyi bir deerlendirme yapamamt. Ancak katld seminerden sonra gerek aile hayatnda gerekse i hayatnda kendisine yeni ufuklar ald. zellikle einin bana telefon aarak teekkr etmesi ve Ali Beydeki deiiklikleri anlatmas, bir eitimci olarak hibir zaman unutamayacam olaylar hanesine yazlmt. Adeta lider domulardr; aksi bir tarz benimsemek istemezler Ynetme igdleri bir hayli fazladr. Komut vermeyi severler. Maksatlar kt deildir, doal olarak buna eilimlidirler. Herkesin kalkmasn, komasn, atlamasn, almasn, her zaman kazanmasn isterler. ocuk veya yetikin fark etmez, ilk ie 4 Farkl Karakterin zellikleri 7i aileden balarlar. Dier akrabalara kadar uzanrlar. Genellikle kk yalarda hedeflerini belirler ve kimsenin ynlendirmesiyle amalarndan sapmazlar. Seminerlerimize katlan Safinaz Hanm 9 yalarnda iken babas ile ayakkab almaya kmlar. Kendisi bir ayakkab beenmi ve babasna zorla onu aldrmak istemi. "Baba bu olmazsa olmaz. Ya alrsn ya da ben okula gitmem!" demi.

Tabi babas bu krmz karakterli kzna daha fazla kar koyamam ve Safinaz Hanm sonunda ayakkaby babasna aldrm. Hayat boyunca annesine annelik, babasna babalk yaptn ve tm aileyi ynettiini syleyen Safinaz Hanm alt iyerinde de bu gl ynnn zelliklerinden istifade ediyor. zgvenleri yksektir Kendilerine gvenleri dier karakterdeki insanlar artacak derecede yksektir. Kendilerine olan inanlar asla sekteye uramaz, talip olduklar zor ilerin altndan kalkamayacaklar bir i olduuna inanmazlar. Her ortamda kendi kiiliklerini rahatlkla sergiler, herkesin kendi grlerine kar olduu bir ortamda bile inandklarndan taviz vermezler. Krmz karakterli olum Ekrem masa tenisi oynadnda ve ma son sayya kaldnda daima kazanan taraf olurdu. nk kar taraf son sayda panik yaarken Ekrem sakin bir ekilde sma vurur ve ma alrd. Ayrca niversite snavna giderken herkes ok heyecanl iken Ekrem son derece sakin bir snav geirmiti. Hatta snav srasnda bazlarnn eker, ikolata yemeleri ve bol bol su imeleri ona ok garip gelmiti. I 72 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM Krmz karakterler kendi imknlar ve gleriyle alrlar. Onlar iin yaplan i kendi abalaryla yaptklarnda anlamn bulur ve onlar tatmin eder. nl airlerimizden Necip Fazl Ksakrek de krmz karakterli biri idi. iirlerinde de bu karakterinin izlerine rastlamanz mmkn. Yazd her iirde insanlar eyleme ve girikenlie tevik ediyordu. Sosyal hayatnda da krmz yn daima ndeydi. ____________ Bir defasnda Necip Fazl Ksakrek'e birisi "Trkiye'de iki byk air var." diye bir yorumda bulunur. Necip Fazl Ksakrek o kiiye dnerek sorar: "kincisi kim?" Kendi hedeflerini kendileri gerekletirmek isterler Dier karakterdeki insanlar herhangi bir konuda yardm almaya gnlldr. Ancak krmz karakterler kendi imknlar ve gleriyle alrlar. Onlar iin yaplan i kendi abalaryla yaptklarnda anlamn bulur ve onlar tatmin eder. Bakalarnn yardmlarndan mutlu olmaz, hatta rahatsz olurlar. Halk deyimiyle: "A yatarm, kuyruumu dik tutarm." tarznda hareket ederler. Kendisi krmz karakterli olan skdar Belediye Bakan Yardmcs Mehmet Demirz, bu konuda rnek olabilecek bir ansn yle anlatyor: stanbul'a .T.. "ehir ve Blge Planlama Blm"n kazandnda gelir. niversiteye baladnda ilk derste hocasnn "Ra-pido temizlemeyi ok iyi bilin..." demesi zerine, hocasnn asistanna giderek "Rapido temizlemeyi nasl renebilirim?" diye sorar. Asistann kzarak "Madem bilmiyorsun, niye buraya geldin?" cevabn vermesi zerine, "Ben buraya rapido temizlemeyi renmeye geldim." der. Son snfa geldiinde Mehmet Bey, bir proje hazrlar ve bunu 7 profesr gzden geirerek hatalarn dzeltir. 4 Farkl Karakterin zellikleri 73 Mehmet Bey eve gittiinde deimi olan eski projesi iin "Bu benim projem deil!" diyerek, bunu pe atar ve yeni bir proje iin uzun sre urar. Bu son projesini profesrlere gtrdnde, "Bu bizim dzelttiimiz proje deil!" derler ve Mehmet Bey de "Bu yeni proje ile ben sizin rettiklerinizin sonucunu verdim. Sizlere ok teekkr ederim. imdi ise bu projeden sadece iki ey beklerim: Ya snfta kalacam ya da 100 tam puan alarak baarm olacam." der. Sonuta Mehmet Bey, projesiyle birinci olur. Mezuniyet tre-' ninde drt sene nceki asistan da vardr.

Rektr Mehmet Beye "Hedefiniz neydi?" diye sorunca Mehmet Bey "Ben buraya rapido temizlemeyi renmeye geldim." cmlesini tekrarlar. Bu cevapla asistan yapm olduu hatay anlar ve Mehmet Beye gelip "Bir kiinin 4 sene unutamayaca bir sz sylemek istemedim." deyip zr diler. Mehmet Bey bu cevaptan tatmin olmu ve istediine ulamtr. odakldrlar ve iyi organize ederler Yaplacak ie odaklanr, sonuca ulalacak yollar bilirler. Bakalar iin i blm ve organizasyon zor grnrken onlar iin bunlar, hedefe ulamada etkili ve gerekli bir zmdr. Onlara skldklarnda dinlenmeye ihtiyalar olduunu sylemeyin, nk onlar tatilde bile ilerini dnecek kadar i odakldrlar. Herkes elenirken ya da elenceden sonra, rahatlkla akam otel odalarnda ileriyle ilgili planlar yapabilirler. Dizst bilgisayarlarndan brolarn, iyerlerini idare edebilirler. Bu durum elerini veya evresindeki insanlar bunaltabilir. Seminerlerimize katlan Aye Hanm bir defasnda tatile giderOnlara skldklarnda dinlenmeye ihtiyalar olduunu sylemeyin, nk onlar tatilde bile ilerini dnecek kadar i odakldrlar. I 74 nsan likilerinde 4x4'lk letiim ken antasnn yarsn ii ile ilgili kitaplarla doldurmutu. Tatilde srekli kitap okumas ve cep telefonlaryla i grmeleri yapmas arkadalarn ok artmt. Ancak tatilden dndnde okuduu kitaplarla ilgili bilgileri bana aktarrken ok mutluydu. Gl istekleri vardr ve asla vazgemezler Krmz karakterli kiilerin gl istekleri vardr. nk sradan hedefler onlar motive etmez. Dier karakterlerdeki kiilere ok zor gelen eyler onlar daha da motive eder. Adeta yle bir kurallar vardr: "Zoru yaparz, imknsz biraz zaman alr!" Kafalarna bir eyi koyduklarnda onu gerekletirene kadar urarlar ve asla vazgemezler. Bir gn sparta'dan Stk Aslanhan adl bir niversite rencisi beni arayarak sparta'da iadamlarna ve ayrca halka ak birer seminer dzenlemek istediini syledi. Birka grmenin sonucunda seminer gnlerini kararlatrdk ve ben sparta'ya gittim. nce Byk sparta Oteli'nde i adamlarna ynelik bir seminer yaptk sparta'nn ileri gelen 150 i adamnn katld seminer ok baarl geti. Ardndan byk bir salonda halka ak bir seminer daha yaptk. Salon tklm tklm dolmutu. ok baarl geen seminerden sonra evde Stk'yla oturuyorduk. Kendisine yle dedim: "Stk, ok baarl bir organizasyon yaptn. Benim Trkiye'deki organizasyonlarm da yapar msn? Bunu yapacak birine ihtiyacm var." Bu szm zerine Stk ayaa kalkt ve ekmecesinden bir kat karp bana uzatt. Katta Stk'nn hedefleri yazyordu. Hedefler listesinin ilk iki maddesi yleydi: ? Ouz Saygn' sparta'ya getirmek ? Ouz Saygn'n btn organizasyonlarn dzenlemek. O gn Stk'yla anlatk ve almaya baladk. Stk krmz karakterli bir yapya sahipti ve kafasna koyduu her eyi yapa4 Farkl Karakterin zellikleri 75 bilecek gteydi. yl boyunca btn Anadolu'yu il il dolatk. nce seminerlerimde sadece beni sunan Stk daha sonra kk kk konumalar da yapmaya balad. Bir mddet sonra bir semineri batan sona yapabilecek kadar tecrbe kazanmt. u anda stanbul'da ve Anadolu'nun birok yerinde ok baarl seminerler veriyor. Trkiye'nin tannm i adamlarna ve siyasetilerine eitimler veriyor. Ayrca "Hayata Glmse" adl mkemmel bir kitap yazd ve bu kitap kiisel geliim alannda en ok satanlar listesine girdi. Bu kitab bana ve birok any paylatmz arkadamz rahmetli Feyzullah rak'a ithaf etmesi de onun krmz karakterinin altndaki dostluk duygusunun bir tezahr. D. Yeil Karakterli Kiilerin zellikleri

Yeil Karakter Halim selim, sessiz uyumlu, sabrldr gten yorulmaz soukkanldr Arabulucu, sevecen, arkada canhsdr | ok az konuur, yumuak baldr atmadan kaar, kavga grlt sevmez Kendinden dn verir, "hayr" demeyi bilmez evresiyle ilgilenirken kendim dnmez Ketumdur, duygularn amay beceremez Her halinden memnun, sevgi doludur ince espriler yapar, orta yolludur yi takip eder, takm ruhludur Saygl, duygulu, hep huzurludur 76 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM Yzleri mtebbessim, ifade ykldr Srlarm ak etmez, ok gldr Tarz herkesi rahata kavuturur Kendi frtnasn iinde susturur Elementi sudur kana kana iilir Onlarla mr gzel geirilir Sevgi ve muhabbeti incelikle seilir Skunet sembol, esenlik yelidir Orta yollu tiplerdir. Dikkat ekici hatalarda bulunmazlar. En belirgin ynleri her yerde mutlu olabilmeleri ve hallerinden memnuniyet duymalardr. Yeil karakterli kiiler "Sabreden dervi, muradna ermi." derler. ok sabrldrlar. Yeil karakterli ocuklar itaatkr olduklarndan anne-babalarn zmezler. Ayrt edilmesi en g olan ve zor anlalan kiilerdir. Dinlenmeyi severler. Aka uyum gsterirler. Fakat uyumlu grntlerine aldanmamak gerekir. nk kolay deimezler. ten ie ok inatdrlar. Son gn kavramlar yoktur. Projeleri yarm kalm olabilir. Yeil karakterli kiilerle olanlara bir tavsiyede bulunmak isterim: Yeil karakterli kiiler nasl olsa kimseye "hayr" diyemezler deyip de onlarn bu ynlerinden istifade etmeyin. nk iten ie ok zlrler. Barl ve soukkanl olan yeil karakterli insanlar iin yapabileceiniz en gzel ey, onlara sayg gstermektir. Bunu ok isterler. evrelerine verdikleri mesajlar "Ltfen bana sayg gsterin..." eklindedir. Mavi karakterli kiilere gre daha duygulu ve heyecanl bir yapya sahiptirler. Barl ve soukkanl olan yeil karakterli insanlar iin yapabileceiniz en gzel ey, onlara sayg gstermektir. 4 Farkl Karakterin zellikleri 77 Takm oyunculardr. zellikle kk gruplar halinde almay, tek bana almaya tercih ederler. ne kmaya almaz ve nadiren bakalaryla atmaya girerler. Bakalarn, fikirlerini amaya tevik etme konusunda beceriklidirler. Baka insanlarn katklarn-daki deeri grme konusunda olduka yeteneklidirler. atan fikirleri btn taraflarn destekleyebilecei bir senteze kavuturma konusunda da becerileri vardr. Yani, uyumlu ilikilere ok deer verdiklerinden ounlukla gergin havay datrlar. Arka planda kalmaya zen gsterdikleri iin birok ekip almasnda isimsiz kahramanlar olarak rol alrlar. Baka insanlarn hislerine kar zellikle duyarldrlar. nsanlar onlara gvenerek alrlar. Fakat bazen arkadal abartr ve bu yzden ilerini ihmal edebilirler. nsanlarla olan ilikilerine gereinden fazla zaman ve dikkat ayrabilirler. Dier karakterlere gre insanlar ve insan duygular hakknda daha duyarldrlar. ok insancl olduklarndan herkesin derdini dinlerler. Yalnz bu sabrl tutumlarnn arkasndan ani patlamalar meydana gelebilir. Gz temas konusunda da rahattrlar, yz ifadeleri anlam ykldr. Sesleri scaktr ve seslerinin tonlar olduka dktr. Otorite kullanma konusunda yufka yreklidirler, kimi zaman bu otoriteyi yanl kullanabilirler. Krmz karakterli bir hanm ile yeil karakterli bir erkein evliliinde son sz hep yeil karakterli erkee ait olur. Bu sz udur: 'Peki karcm...' 78 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM . ; ok hareketli ortamlar sevmezler, nk bunu yapacak enerjiyi bulamazlar kendilerinde. Yeil karakter zelliklerinden bazlar yledir: nce ve dndrc espri anlayna sahiptirler

Onlar sar karakterdeki insanlar gibi sk sk espri yapp fkra anlatmay sevmezler. Daha ok dinlemekten holanrlar. Bir espri yaptklarnda ise bu espri ince nkteler ierir. Ancak bu espriler-deki incelii anlamak iin insanlarn biraz dnmeleri gerekebilir. nk ok dnp az konuan kiilerdir. Ayrca onlar eletiri almaktan ekinirler ve insanlarn onlara duyduu saygy zedelemek istemezler. Her eyin ters gittii bir anda bile insanlar ince esprileriyle tebessm ettirebilirler. Bir gn yeil karakterli arkadam Haim Bey ile bir okula seminer vermeye gitmitik. Haim Bey, semineri batan sona dinledi. Seminer oklu zekyla ilgiliydi. ocuklarda 8 tr zek olduundan bahsettim. Bunlar matematiksel, sosyal, bedensel, bireysel, szel, mziksel, grsel ve tabiat zekas idi. Seminer cretini Haim Bey tahsil etti ve arabaya bindik. Ha-im'e "oklu zekay anlayabildin mi?" diye sordum. "ok iyi anladm Ouz hocam." dedi. Yeil renkli 20 YTL'leri kastederek: "rnein bu zarftakiler tabiat zeks deil mi?" diye sordu. ok rahattrlar Yeil karakterli insanlarn rahatl her zaman ok dikkatimi -------------------------------, ekmitir. "Evin yansa bile iinde Daha ok dinlemekten yorganm var deme." sz sanki onholanrlar. Bir espri lar ic-in sylenmi gibidir. Onlarn bu yapaklarnda ise bu derece rahat lmalar. kendilerini espri ince nkteler Psikolojik adan rahatlatrken etraflanndaki birok insan gerebilir. "imdi olmazsa ne olur sanki, daha 4 Farkl Karakterin zellikleri 79 Bakalarnn panik yaad anlarda dahi son derece rahat olmalar, kendileri iin avantaj salarken zellikle krmz karakterli kiileri ileden karabilir. sonra yapsak olmaz m?" tr yaknmalar sk sk duyabilirsiniz onlardan. Onlar iin imdi yapmakla daha sonra yapmak arasnda hibir fark yoktur. Bir karar alarak rahatlarn karmaktan holanmazlar. Rahat tavrlar ile her zaman ayn dengeyi koruyabilirler. Bakalarnn panik yaad anlarda dahi son derece rahat olmalar, kendileri iin avantaj salarken zellikle krmz karakterli kiileri ileden karabilir. Rahat ve sakin tavrlaryla dikkat eken yardmcm Yasin, yeil karakterin tm zelliklerini zerinde tayordu sanki. Hanm Fatma ise onun tam zdd krmz karakter zellikleriyle dikkat ekiyordu. Ramazan bayramndan bir hafta nce ei ona kzp, kk ocuunu da alarak ailesinin evine gitmi. Ailesine dkn olan Yasin ertesi gn bana gelip olay anlatt. Kendisine niin hanmn ve ocuunu alp evlerine geri getirmediini sorduumda bana; "Hocam urada bayrama az kalm. Gitmiken bari bayramda gideyim de bu arada hem onlar alrm, hem de bayramlarn kutlam olurum..." dediinde yeil karakterli insanlarn rahatlklarnn hangi seviyelere kadar kabileceini ok daha iyi anlamtm! Kendileriyle barktrlar Yeil karakterli insanlar fazla ayrntc ve byk beklentiler iinde olmayan bir yapya sahip olduklarndan her ortam ve durumda kendileriyle barktrlar. Dier insanlar ok sinirlendiren bir ey onlarn keyfini karmayabilir. Kimseye kar krc olmazlar. Bu tutumlar nedeniyle kimse onlara dmanlk beslemez. ok gerekli grmedike insanlar eletirmezler, herkesi olduu gibi kabul etme dncesi iindedirler. Dier karakterlerdeki in80 nsan likilerinde 4x4'lk letiim ok gerekli grmedike insanlar eletirmezler, herkesi olduu gibi kabul etme dncesi iindedirler.

sanlar kplere bindirecek baz olaylara hogryle yaklaabilme-leri en gl zelliklerinden biridir. Buna verebileceimiz en iyi rneklerden biri Yldrm Akbulut'tur. Babakan olduunda yllarca krmz ve mavi karakterli liderler taraI_______________________ fndan ynetilmi olan Trk halk birdenbire yeil karakterli bir babakan grdklerinde ok ardlar. Turgut zal'n en ok gvendii kii olduu iin Yldrm Akbulut o makama getirilmiti. Son derece sadk, drst ve kendisiyle bark bir insand. O tarihlerde medyada Yldrm Akbulut hakknda fkralar retildi. O, bu fkralarn hepsine glp geti, hatta bir televizyon programnda kendisi de herkesi glmseten u fkray anlatmaktan ekinmedi: "Yldrm Akbulut bir tarihte bir devlet dairesinde mdrken bir grevli kendisine gelerek 'Mdr Bey, arivimiz ok dolu, tarihi gemi baz evraklar atalm m?' diye sorduunda Yldrm Akbulut yle cevap vermi: 'nce fotokopisini ekin sonra atn!'" Dier karakterlere nazaran soukkanldrlar Her trl zorluun ortasnda dahi soukkanllklarn yitirme- ; den sakin kalmay baarabilirler. Biraz dnr ve o an iin yaplmas gerekene sakin bir ekilde karar verirler. zellikle dier insanlarn fkeden lgna dnd anlarda onlarn bu tavr ortam yumuatr. Ayrca hi telalan ve aceleleri yoktur. nsanlar panie srkleyen bir olayda yeil karakterli kiileri hemen fark edebilirsiniz. nk onlar deprem annda bile tarzlarn bozmadan yryebilirler. Seminerlerimize katlan 118 servisi mdrnn, alanlarndan biri hakknda anlatt hikaye bu karakterdeki insanlar hakkndaki ilgin rneklerden biridir: 118 gece servisinde alan 4 Farkl Karakterin zellikleri 81 Glsm Hanm deprem gereklemeden nce gece saat 03:00 civarlarnda ay molas verildiinde sa gzne rimel srm ve tam o srada deprem olunca sol gzne sremeden binadan dar km. Ancak binann dna ktnda yapt ilk i, sol gzne rimel srmek olmu! Ayrca seminerlerime katlan, buradan ald eitimlerle kiisel geliim dnyasyla tanan, daha sonra Emniyet Mdrl ve ETT gibi byk kurulularda seminerler veren krmz karakterli Gler Sarc'nn ei yeil karakterli bir kiiydi. 17 Austos 1999 ylndaki byk depremde insanlar byk bir sarsnt ve okla yataklarndan frlarken Gler Hanmn ei hibir ey olmam gibi davranm ve sonradan Gler Hanmn srarlar ile dar kmaya raz olmu. atmadan ok ekinirler atmay engellemek iin gerekten inandklar eyi sylemek yerine karlarndaki kiinin duymak istedii eyi syleyebilirler. ncelii kendilerinden ok karlarndakine tanrlar. Sorun karmak istemezler. Kavga, grlt ortamlarndan kaarlar. Her yerde insanlarla iyi ilikiler kurar ve atma ortamndan uzak olurlar. Gerekmedike konumazlar, konutuklarnda ise karlarndaki kiiye uyum salamak iin gereken gayreti gsterirler. Krm Demir elik Firmas adna Arnavutluk'a giderek orada kurduklar fabrikada Trk ve Arnavut alanlara seminer vermem istendi. Burada Trklerle olan seminerim bittikten sonra sra Arnavutlara geldi. Arnavut alanlarn ierisinde son derece barl, sevecen, ay servisi yapan bir bayan dikkatimi ekti. O kadar sevecen bir tavr vard ki sanki herkese ay servisi yapmak iin hazr bekliyordu. Seminere o da atmay engellemek iin gerekten inandklar eyi sylemek yerine karlarndaki kiinin duymak istedii eyi syleyebilirler. 82 nsan likilerinde 4x4'lk letiim katld. Seminerde farkl insan karakterlerini anlatrken yeil karakterli insanlarn atmadan ekindiklerini ve kendi sylemek istedikleri eyler yerine sizin duymak isteyeceiniz eyleri syleyeceklerini tercman vastasyla anlattm. Daha sonra Bayan Valiy'den bir ay rica ettim. Valiy dar

ktnda dier katlmclara beyaz bir peete gsterdim ve ben "Bu ne renk?" diye sorduumda cevap olarak hep bir azdan "siyah" demelerini istedim. Burada nemli olan Valiy'in ayn soruya ne diyeceiydi. Biraz sonra Valiy ieri girdi, aym verdi, ben salondaki arkadalara dnerek beyaz peeteyi gsterdim ve "Arkadalar, bu ne renk?" diye sordum. Hepsi bir azdan kere "Siyah, siyah, siyah" diye bardlar. Sonra Valiy'e dndm, ben bir ey demeden Valiy yle diyordu: "Siyah, siyah, siyah..." Parolalar; evde bar, iyerinde bar ve cihanda bartr Yeil karakterli kiilerin arkadalar oktur, muhalefet edenleri ok azdr, dmanlar ise hi yok gibidir. Her yerde barl bir hayat isterler. Onlarn dnya barna katklar ok fazladr. Bakalar iin mutluluk; baar, g ya da disiplini ifade ederken onlar iin mutluluk, huzur ve bar iinde bir hayat demektir. Girdikleri her ortama huzur ve bar getirirler. Arnavutluk'taki Krn Demir elik Firmasnda Maksi adl bir servis ofryle tantm. Maksi hem bizi gezdiriyor hem de Arnavutluk'ta tercmanlmz yapyordu. Maksi yeil karakterli bir kiiydi ve yeillerin birounun evliliinde olduu gibi ei de 4 Farkl Karakterin zellikleri 83 Yeil karakterli kiilerin arkadalar oktur, muhalefet edenleri ok azdr, dmanlar ise hi yok gibidir. gl kararl krmz karaktere sahip bir bayand. Maksi'den birok Arnavuta kelime rendim. Anlattklarmdan kendisinin yeil, einin de krmz karakterli biri olduunu renmiti. Ei hem kendisinin hem de Maksi'nin maan alyor ve Maksi'ye harlk veriyordu. Yeil karakterli erkek krmz karakterli bayan evliliklerinde bu duruma ok rastlamtm ama Maksi'nin syledii bir ey beni ok artmt: "Hocam ben uzun sre Krn'den ka para aldm bilmiyordum, maamn ne kadar olduunu rendiimde iyi bir kazancm olduunu anladm ve ok sevindim..." dedi. Maksi bunlar anlatrken durumundan ok memnun olduu ve eini de ok sevdii her halinden belli oluyordu. Ayrca Dileri Bakanmz Abdullah Gl, baarl bir siyaset adam olmasnn yannda yeil karakterin en tipik rneklerinden biridir. Recep Tayyip Erdoan'n bakan olduu parti seimi kazandnda geici bir sre iin babakanl alacak bir kiiye ihtiya vard. Bu kiinin barl, atmalardan uzak, mtevaz ve gerektiinde babakanl tekrar kendisine devredecek biri olmas gerekiyordu. Bu zelliklere en uygun kii de Abdullah Gl idi. Barl ve sevecen tavryla bir mddet babakanlk yapt ve vakti geldiinde emaneti hibir problem karmadan sahibine devretti! Bir an evvel ilerini bitirip dinlenmek isterler Hayatn srekli bir kouturma ve hareket halinde olmaktan ibaret olmadn dnr, zamanlarnn bir ksmn dinlenmeye ayrmak isterler. Yeil karakterli birini braksanz hi sklmadan ayn pozisyonda saatlerce oturabilir. Bu onlar iin dinlenmenin en gzel yoludur. Ama sar karakterli biri iin byle bir hal korkun bir zdraptan baka bir ey deildir. Sar karakterliler, uzun 84 nsan likilerinde 4x4'lk letiim sre ayn yerde ve ayn pozisyonda kaldklarnda kendilerini fel olmu gibi hissederler. Yazn piknie gitmek isteyen krmz karakterli bir bayann yeil karakterli ei, piknie gitmek yeri-. ne balkonda ieklerin arasnda zgara yapmay teklif edebilir. Bu durum da krmz karakterli bayann mangal balkondan atmasna sebep olabilir! Seminerlerimizden bir bayan; einin iyerinde ok sevilen biri olduunu, yapmas gereken ileri mutlaka bitirdiini ancak eve gelir gelmez uyumak istediini ve Pazar gnleri neredeyse akama kadar hi yataktan kmak istemediini, kahvalty hazrlayp eini kaldrmak istediinde ise hep ayn cevab aldn sylyordu. Ei tok olduunu syleyerek lene kadar uyuyor ve kalktnda son derece ackm olduundan masada ne varsa silip s-pryormu. Bu bayann eine

niin byle yaptn sorduumda eine duyurmadan bana yle demiti: "Hocam Pazar sabahlar biraz daha uyumak iin ala dayanmaya alyorum." Doal arabulucudurlar Herkesle arkada olabildikleri ve tatszlklar sevmedikleri iin, kimseyi incitmeden, iki taraf da memnun edebilecek ekilde uzlatrma kabiliyetine sahiptirler. Herkesi mutlu eder, aray bulurlar. nsanlar arasndaki anlamazlklar zmek ve onlar bartrmak ou zaman onlar mutlu etmeye yetebilir. nk onlar insanlara ve onlar mutlu etmeye ok nem verirler. Kimyada katalizr denilen maddeler vardr. Bu maddeler iki maddenin karmn kolaylatrr ve daha sonra aradan karlar, ite yeil karakterli kiileri kimyadaki bu katalizrlere benzetebiliriz. 4 Farkl Karakterin zellikleri ' 85 Eski bir dostum olan Cem Bey yeil karakterin tm zelliklerini tar. Kendisi son derece sakin, insanlar rahatlatan bir tavr ierisinde herkesin ok sevdii ve takdir ettii bir iadamdr. Bir gn bir i grmesinde bizim ekibimizle kar taraf arasnda arabuluculuk yapmak durumunda kald. nk o her iki grubu da yakndan tanyordu. Bizim ekipte benimle birlikte krmz karakterli Nurhan Hanm ve mavi karakterli mit Bey vard. Dier tarafta ise krmz karakterin ar bast kii vard. Zaman zaman hararetlenen mzakereyi srekli olarak sakinletiren Cem Bey idi. Sonunda Cem Bey sandalyesini alarak bizim yanmza geldi. Bizim admza kar tarafla konutu. Daha sonra yine sandalyesini alarak onlarn yanna oturdu ve onlar adna bizimle konutu. Uzun sren mzakere Cem Beyin arabuluculuu sayesinde en gzel ekilde sonulanmt. Hallerinden hep memnun olurlar Her zaman sakin, kontroll, mantkl, sabrl, uysal ve gvenilir olduklarndan herkesin arad ve zledii kiilerdir. Her zaman hallerinden memnundurlar, her ortama uyum salarlar. Bulunduklar her ortamda kendilerini megul edecek bir eyler bulabilirler. Programlarnn deimi veya deitirilmi olmas onlar ok fazla rahatsz etmez. Yeni duruma ve artlara uyum salamaya alrlar ve kolay kolay isyan etmezler. Eski zamanlarda yeil karakterin tm zelliklerine sahip bir ifti varm. Bu ifti kz ile tarlasn srermi. Bir gn kz lm, kyller ona "imdi ne yapacaksn?" diye sorduklarnda o "Her eyde bir hayr vardr..." cevabn vermi. Ormana odun almaya gittiinde yabani bir at bulmu, onu ehliletirmi ve tarlasn atyla srBulunduklan her ortamda kendilerini megul edecek bir eyler bulabilirler. Programlarnn deimi veya deitirilmi olmas onlar ok fazla rahatsz etmez. 86 NSAN LKLERNDE 4x4'LUK LETM meye balam. Gnlerden bir gn olu ata binerken dm ve ayan krm. Kyller gemi olsuna geldiklerinde onun rahatlna armlar ve olunun ayann krlmasnn ne kadar kt bir ey olduunu sylemiler. O ise yine "Her eyde bir hayr vardr..." demi. Aradan birka gn gemi, imparatorun askerleri kye gelerek eli silah tutan btn genleri toplayarak savaa gtrmler. Ancak iftinin olunun aya krk olduu iin onu almamlar. Kyller ona "Sen ne kadar ansl bir adamsn." dediklerinde o yine ayn cevab vermi; "Her eyde bir hayr vardr." ok sabrldrlar Ters giden olaylarn karsnda dayankllk gsterecek gleri vardr ve davranlar her zaman dengelidir. Dier insanlar ou zaman yeil karakterli kiilerin gsterdii sabr gsteremezler. Bu karaktere sahip olan kiiler ok zor durumlarda dahi sabretmeyi bilirler, ancak olaylar onlarn sabrlarn taracak noktaya getirmemek gerekir. Onlarn bu sabrl tutumu ou zaman bakalarna rnek'Ourken, bazen de kt niyetli insanlar tarafndan kullanlabilir. Yeil karakterli kiilerin bu kiilere kar dikkatli olup iyi niyetlerinin suistimal edilmesine frsat vermemeleri gerekir.

Danmanln yaptm iadam Mehmet Beyin yannda 30 kadar kii alyordu. Kendisi yeil karakterin tm zelliklerini tayordu. Hayr demeyi beceremiyor ve insanlar krmak istemiyordu. Yannda alan elemanlardan birini hi para almadan yksek bir oranla kendisine kr orta yapmt. Aralarnda hibir resm anlama da yoktu ama drt senedir Mehmet Bey ona hakkn veriyordu. nceleri ok alkan olan bu kii bir mddet sonra Mehmet Beyin yumuak tavrndan yararlaBu karaktere sahip olan kiiler ok zor durumlarda dahi sabretmeyi bilirler, ancak olaylar onlarn sabrlarn taracak noktaya getirmemek gerekir. 4 Farkl Karakterin zellikleri 87 Gerek duygularn saklama konusunda ustadrlar. Problemlerini kendi ilerinde halletmeyi severler. Ketumdurlar. narak fazla almadan para kazanan bir konuma gelmiti. Mehmet Bey bu durumdan ok rahatszd. Ancak drt yl bu kiiye sabrla katlanmt. Ben hem bu olaya hem de Mehmet Beyin sabrna ok ardm. Yaptmz danmanln sonucunda aldmz kararlarla Mehmet Bey bu durumdan kurtulurken, insanlara hayr diyebilmenin de tadna varyordu. lerinde bir frtna koparken dardan sakin grnebilirler Gerek duygularn saklama konusunda ustadrlar. Problemlerini kendi ilerinde halletmeyi severler. Ketumdurlar. Duygularn gizleyip, kimseye belli etmemeliyim diye dnrler. Dardan bakanlar onlarn iindeki frtnay anlayamaz, her zamanki halleri zannedebilirler. atma yaamaktansa ac ekmeye katlanmak onlar iin daha kolay bir yol olarak grnr. Danmanln yaptm Ayten Hanm ei ile olan problemlerini zmek iin uzun yllar uram. ocuklarnn mutluluu iin byk fedakrlklarda bulummu ve bu yzden ok ac ekmiti. D grn itibaryla ok sakin grnyordu, ancak yaptmz almada bana iini dktnde gzyalarna hakim olamamt. Evlilii boyunca yaadklarna ve iinde kopan frtnalara ramen nasl ayakta durduunu anlattnda ben de onun ne kadar mcadeleci ve her eyi iinde yaayan biri olduunu anlamtm. Krmz karakterli ve ok sert bir ei vard. Her ikisi de birbirini anlayamyorlard. Bana eini nasl deitirebileceini sorduunda ona yle syledim: "Dnyada deitirebileceiniz tek kii var, o da sizsiniz." Ayrca Ayten Hanma krmz ve yeil karakterlerin zelliklerini rettim. O gnden sonra sadece kendini deitirmekle uramaya balad ve einin baz 88 nsan likilerinde 4x4'lk letiim zelliklerini olduu gibi kabul etti. Ayten Hanmdaki deimeleri gren einde de nemli deiiklikler olmaya balamt. Artk Ayten Hanm eskisinden ok daha mutlu. Kendisini ve eini daha iyi tanyor, karakter zelliklerini bildiinden ocuklaryla daha iyi anlayor. Fazla enerji harcamay sevmezler Kendilerine bir i verildiinde en kolay yolu tercih edip meseleyi zmeye alrlar. Ar sorumluluklar almak istemezler. Kendilerine fazla enerji harcatan ortamlardan uzak kalrlar. Kullandklar her ey kolay eriilebilecekleri yerlerdedir. Enerjileri ancak gnlk ilerini halletmeye yetecek kadardr. rnein hareketli bir futbol ma yapmak yerine, balk tutmay tercih edebilirler. Seminerlerimize katlan Begm Hanmn yeil karakterli kk kz evlerine misafir geleceini duyunca annesine yardmc olmak istemi. Annesi ona toz alabileceini sylemi ve kk kz toz almaya balam. Fakat sehpann etrafnda dolap toz alacana sehpay olduu yerde dndrerek toz alyormu. Begm Hanm nce bu duruma ok arm, fakat sonra seminerde rendii bilgiler nda kznn yeil karakter zelliklerine sahip olduunu ve ileri kolay yoldan halletmeye altn anlamt.

Kimseyi krmak istemezler Ayn anda birka kiinin isteini yerine getirmeye alp, kimseyi kendilerine gcendirmek istemezler. Bakalarnn isteklerini fazla dnmeden kabul eder ve kendi ncelikli ilerini aksatabilirler. Bu tutumlar bazen kimseyi geri eviremeyip, fazla sorumluluk stlenmelerine ve kendilerinden beklenenleri geciktirmelerine sebep olabilir. Onlarn sizi krmamak iin "hayr" diyemediini unutmayp, isteklerinizi snrlandrmanz gerekebilir. 4 Farkl Karakterin zellikleri Krmz karakterli eitim koordinatrmz Nurhan Hanmla yeil karakterli yardmcm Yasin arabayla bir seminer takibine giderlerken Yasin'in cep telefonu alm. Yasin kalabalk trafikte bir taraftan araba kullanrken, bir taraftan da telefonla konumaya alyormu. Yasin'in kalabalk trafikte dikkatinin dalacan dnen Nurhan Hanm Yasin'e dnerek; "Yasin u telefonu kapat ltfen. Trafik ok skk, bir kaza yapacaksn..." demi. Ancak Yasin telefonu kapatamam ve konumasna devam etmi. Telefonu kapattktan sonra Nurhan Hanma dnerek yle demi: "Kusura bakmayn Nurhan Hanm. Konutuum, eim Fatma idi. Telefonu kapatamadm nk o da sizin gibi krmz karakterli biridir!" Buraya kadar drt farkl karaktere ait tm zellikleri grdk. Artk sizler de hangi gruba ait olduunuzu ve bu grubun zelliklerini ok iyi biliyor olmalsnz, herhangi bir olayda SARI, MAV, KIRMIZI, YEL karakterli kiilerin nasl tepkiler vereceini ve onlara kar taknmanz gereken tavrlar biliyor olmann size ne kadar byk avantajlar saladn greceksiniz. Bu blm; bir olaya drt farkl karakterdeki kiinin tepkilerinin nasl olacan ifade eden birhikaye ile bitirmek istiyorum: Kral Arthur ve Drt valyesi Kral Arthur'un farkl karakter zelliklerine sahip drt valyesi vardr. Kraln yardmcs bir gn valyelerin kendisine komplo kurduklarn syleyerek valyelere iftira atar. Kral yardmcsna inanr ve drt valyenin giyotin ile balarnn kesilmesine karar verir. Byk bir meydanda giyotin hazrlanr, halk 90 nsan likilerinde 4x4'lk letiim toplanr ve cellat giyotinin yanna gelir. Askerler drt valyeyi giyotinin yanna getirirler. Cellat valyeleri tanmakta ve onlar ok sevmektedir, fakat emir byk yerdendir. lk valyeyi giyotinin ba altna sokar ve dmeye basar, ancak bak aa dmez. Kral ban dmediini grnce bunda bir hayr var diye dnr ve valyeleri affettiini syler. Kraln bu davranna drt valyenin de farkl tepkileri olur. Krmz karakterli valye halka dnerek; "Bizim aslmamz zaten hatayd. Hak yerini buldu." der ve merdivenlerden aa iner. Sar karakterli valye arkadalarna dnerek; "Haydi gelin bu olay katlayalm. Bu gece btn yemekler benden..." diye barr, cellad da davet eder yemee. Yeil karakterli valye ise giyotinin kenarnda zgn bir ekilde duran celladn yanna gider ve "zlme, sen bir emir kulusun, biz her zaman seni severiz." der ve ona sarlr. Mavi karakterli valye ise ilk aknln zerinden attktan sonra giyotinin ba altna gider ve cellada dnerek yle der: "Bunun ban iyi yalamamsn!"

Karakterlerin Her insanda bu drt karakterin farkl karmlar bulunmaktadr, insanlar tek bir karakterden ibaret deildir ve bu karmlar aslnda onlarn kiiliindeki renklilii ve farkll da meydana getiren unsurdur. Bu blmde karakterlerin farkl karmlarnn kiilerde hangi temel zellikleri meydana getirdiini ele alacaz. Krmz-Sar: Giriken Her iki karakter de giriken, cesur, hareketli ve iyimserdir. Bu kiilerin motivasyonu kolay kolay bozulmaz. Bu gruptakiler destekI lenmeye ihtiya duymayabilirler. Hatta baz

M durumlarda onlara riskleri gstermek gerekebilir. Karakter karmlarndan kaynaklanan bu durum onlar hipe-raktif bir kii yapar. Genellikle eliki yaamazlar ve her probleme kolaylkla zm bulmak gibi bir becerileri vardr. Bulduklar sra d zmler evrelerindeki dier insanlar artabilir. Bu iki karakteri arlkl olarak iinde tayan bir kii bir yandan g odakl hareket etme zelliine sahipken, dier yandan bu gc kullanrken elenmesini de bilir. 92 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM Bu iki karakteri arlkl olarak iinde tayan bir kii bir yandan g odakl hareket etme zelliine sahipken, dier yandan bu gc kullanrken elenmesini de bilir. Bu karma verebileceimiz en iyi rnek Trk siyasi hayatnda bir dneme damgasn vuran rahmetli Turgut zal'dr. Kendisi bu iki zellii zerinde tayan belki de tek babakan ve cumhurbakany-d. Bir yandan alnmas son derece g ve riskli kararlar alrken, bir yandan da elenmeyi ve insanlar motive etmeyi biliyordu. Bunlar yaparken bir yandan Red-Kid okuyup Kemal Sunal filmleri seyrettiini aka ifade ederek, sar karakterinden kaynaklanan bu ynn hi saklamad. Ayrca askeri denetlerken giydii kyafetler herkesi artan trdendi, bunu ancak sar karakterli bir babakan yapabilirdi. Hastal srasnda gazetecilerle konuurken stndeki pijamalar karmamas yine bu ynnden kaynaklanan bir davrant. "Anayasay bir kere delsek ne olur?" sz ile ar kuralcla ve prosedrcle kar k ise sar-krmz karakterinin getiriiydi. Kendisine suikast dzenlenen bir salonda' herkes panik yaarken o, gl kararl ifadesiyle tekrar mikrofonu ele alarak; "Allah'n verdii can sadece Allah alr!" diyebiliyordu. Gl ve hedefe ynelik krmz karakteriyle her trl zorluun altndan kalkmasn baaryordu. Ei Semra zal ise, mavi karakter zellikleriyle onu tamamlarken, krmz karakter zellikleriyle de birok konuda einin kararlarn etkileyebiliyordu. Krmz-Mavi: Odakl Krmz karakterin gl kararl ynyle mavi karakterin planl programl ve dzenli ynnn bir araya geldii etkili bir karmdr. ki i odakl karakterin birlemesi bazen kiiyi yorabilir. Krmz-mavi grubundaki kiilerin parolalar "hemen ve en iyi ekilde yapmak" olduundan bu kiiler iini nemser, Karakterlerin Karm 93 doru bir ekilde ve ksa srede bitirmeye odaklanrlar. Gece ryalarnda bile yapacaklar ii grebilirler ve sonu almadan asla rahat etmezler. En byk sorunlar sonuca hedeflenen krmz karakterle detaylar nemseyen mavi karakterin baz konularda uyum salayamamasdr. Medya dnyasndan tandmz Hulki Cevizolu bu karakterin en gzel rneklerinden biridir. Mavi karakterinin getirdii de-tayclk ile zellikle programnda ileyecei konuyu en ince ayrntsna kadar analiz ediyor, soraca sorular titizlikle seiyor ve krmz karakterinin getirdii sonu odakl ynyle de hazrlad bu sorular istedii sonuca ulaacak ekilde muhatabna soruyor. zerinde alt her konu hakknda detayl bilgi edinip krmz karakteriyle karsndaki kiiye "Ben bu konuyu ok iyi biliyorum, beni ynlendiremezsin..." mesajn olduka gl bir ekilde veriyor. Mavi karakterinin getirdii detayclktan dolay program bazen sabahlara kadar sryor. Ancak Cevizolu bir hedef adam olmas sebebiyle sonunda tartlan konunun nereye vardn, herkesin anlayabilecei bir ekilde zetliyor. Yapt ie byk bir saygs olduu, en ufak detay dahi atlamamaya almas Hulki Cevizolu'nun mkemmeliyeti tarafn net bir ekilde gsteriyor. Dier taraftan yapt ile ve konuyla ilgili olarak kiilere snr atklarnda gereken cevab verip gl kararl ynn ak bir biimde hissettiriyor. Karsndakini dinlerken ve detaylar not alrken mavi ynnn tm zelliklerini

kullanarak kiinin tarzn ve bilgisini analiz ediyor ve soraca sorular krmz karakteri sebebiyle muhatabna ak bir ekilde soruyor. Ald ceEn byk sorunlar sonuca hedeflenen krmz karakterle detaylar nemseyen mavi karakterin baz konularda uyum salayamamasdr. 94 nsan likilerinde 4x4'lk letiim ''' vap tatmin edici deilse yeni sorularla net cevab alana kadar soru sormaya devam ediyor. Mavi-Yeil: Temkinli Her iki karakter de tedbirli, fazla dnerek karar veren ve ie kapank bir yapya sahiptir. Mavi karakterin dzen ve tertibi, yeil karakterin sevecenliiyle birletiinde ortaya uyumlu ve dzenli bir kiilik kar. Ayrca yeil karakterin rahat tutumunun sebep olaca baz olumsuz sonular, mavi karakterin planl ve programl oluunun etkisiyle olumluya dnebilir. ki ie kapank karakterin bir araya gelmesinden oluan bu karma sahip kiiler ilerini sabrla ve dzen ierisinde yaparlar ve fazla gze batmay sevmezler. Cesaret edip de yeteneklerini sergileyebilirseler toplumda ok baarl olabilirler. Bu karakter yapsna vereceimiz en iyi rnek yine eski babakanlarmzdan Blent Ecevit'tir. Barl, sevecen ve air ynyle yeil karakterini sergilerken; planl dzenli ve detayc ynleriyle de mavi karakterinin zelliklerini yanstyordu. Kuruluundan itibaren krmz karakterli bakanlarla ynetilen CHFJ ilk defa onun dneminde yeil-mavi karakterde bir bakan tarafndan ynetildi. Parti iinde bu karakteri ile kazand konumunun arkasnda krmz karakterli ei Rahan Ece-vit'in roln de unutmamak gerekir. Ecevit'in o dnemlerde Yunanllar iin yazd dostluk iiri eletiri alsa bile 2000'li yllarda bu lkeyle olan yaknlama ve dostluk ilikilerini sanki o, o zamandan hissetmiti. Ecevit'in siyasi hayatmzda asla bir araya gelemeyecek olan partiler arasnda daima arabulucu Mavi karakterin dzen ve tertibi, yeil karakterin sevecenliiyle birletiinde ortaya uyumlu ve dzenli bir kiilik kar. Karakterlerin Karm 95 Sar karakterin esprili ve elenceli ynlerini yeil karakterin barl ynyle birletiren bu gruptaki insanlar toplumda ok sevilen, renkli bir kiilie sahiptirler. ve dengeyi salayc bir rol oynamas, lkemizin koalisyonlarla ynetildii bu dnemlerde anlama-c ve barl olmas, kendinden ok farkl dnen insanlarla ortak noktalar bulmas hep yeil karakterinin doal arabuluculuk zelliinden kaynaklanmaktadr. Mavi karakterinden kaynaklanan ayrntc ynyle de bu tr i birliklerinin nasl yryebileceini planlayabiliyordu. Ancak yeil karakterinden kaynaklanan merhametli ynn kullanan evresindeki baz insanlar yznden siyasette zaman zaman byk skntlar yaad. Yeil-Sar: nsan Odakl Sar karakterin esprili ve elenceli ynlerini yeil karakterin barl ynyle birletiren bu gruptaki insanlar toplumda ok sevilen, renkli bir kiilie sahiptirler. nsanlarla i ie olmay, srekli grup halinde almay seven yeil-sar karaktere sahip olanlar; neelerini ve sevecenliklerini grup ierisinde ok rahat gsterirler. e odaklanmada zorluk ekerler, onay ve takdir szcklerine ihtiya duyarlar. Ciddi ve nemli kararlar konusunda sknt yaarlar. Zaman konusunda ise yeil karakterin rahatlndan kaynaklanan ve sar

karakterin dzensizliinden gelen baz problemler yaayabilirler. nsani ilikilerde ok iyidirler. Bu karaktere verebileceimiz rnek, sanat dnyamzn en sevimli simalarndan biri olan Metin entrk'tr. Gzleri grmemesine ramen sar karakterinin getirdii zelliklerle son derece neeli bir tavra sahiptir. Yeil karakterinden gelen barl, sevecen ve rahat tavrlarn da her zaman her yerde aka sergile96 nsan likilerinde 4x4'lk letiim mektedir. Hatta bazen insanlar onun bu tavrlarn abartl bulabilirler. Yeil karakterinden kaynaklanan, durumu olduu gibi kabul etme ynyle, gzlerinin grmemesi konusunda kendini rahatlatrken ayn zamanda insanlarn da bu durumdan rahatszlk duymamasn salayabiliyor. zellikle bu ynyle ilgili espriler yaparak hayat kendisi ve etrafndaki insanlar iin daha yaanlabilir bir hale getirmeyi baarabiliyor. nsanlar onunla beraberken iinde krlk geen kelimeleri kullanmaktan ekinirken kendisi tam tersine bu kelimelerle srekli espriler yaparak evresindekileri artyor. hayatnda baarl bir grafik izen Metin entrk etrafndakilerle atma yaamamasn salayan yeil karakterini ve insanlar elendiren ynyle de sar karakterini sergileyerek baarsn devam ettiriyor. Metin entrk'n yaad bir olay ye-il-sar karakterinin tm zelliklerini ortaya koyuyor: Bir gn Metin entrk'n aya krlr, sarglar ierisinde ayan uzatm oturuyorken bir tand ziyaretine gelir ve sorar: "Naslsn Metin?" Metin entrk kendine has slubuyla cevap verir: "Kr topal idare ediyoruz abi!" Krmz-Yeil: Med-Cezir Bu karma sahip olan bir insan krmz karakterinden dolay enerjik, kararl, dad-nk ve sonu odakldr; ancak yeil karakterinden dolay merhametli, insancl, iine kapank, kararsz ve risk almaktan ekinen ynlere de sahiptir. Bundan dolay bu karakter karmna sahip olan kiiler hayatlarnda srekli ini klar yaayabilirler. Bir taraflar ald karar uygulamak isterken dier taraflar bunu ertelemek ister. Bu gruptakilerde bazen yeil karakterin merhametli ve barl yn, bazen de krmz karakterin kesin kararl ve kat tutumu Karakterlerin Karm 97 Bu gruptakilerde bazen yeil karakterin merhametli ve barl yn, bazen de krmz karakterin kesin kararl ve kat tutumu n plana kar. Bylece bu kiilerin aldklar kararlar kendilerini ve evrelerindeki insanlar ok artabilir. n plana kar. Bylece bu kiilerin aldklar kararlar kendilerini ve evrelerindeki insanlar ok artabilir. Krmz-yeil zelliklere sahip bir kii; ilk bata grupta kontrol eline almak isterken, bir sre sonra ar gelen bu sorumluluktan kurtulmaya alabilir. Bazen kontrol kaybettii iin bazen de byk sorumluluklar ald iin strese girebilir. Bu kiiler her eyden nce karakterlerindeki bu farkll anlamal ve hangi ynn nerede ne karacan iyi bilmelidirler. Bu karakterin tipik rneklerinden biri siyasete bir dnem damgasn vuran Tansu iller'dir. Siyasete girip nce parti bakan sonra babakan olduunda krmz karakterinin gl kararl ve hedefe kilitlenen ynn kulland. Tansu iller Trkiye'nin ilk kadn babakan olurken, yeil karakterinin gerei olan merhametli yaps ve etrafndaki insanlara scak yaklamak istemesi bir mddet sonra kendisinde birtakm elikilerin ortaya kmasna neden oldu. nk bir taraftan evresindeki insanlarn szlerini dinliyor, birtakm kararlar alyor, bir mddet sonra ise bu kararlan deitirebiliyordu. Bu durum halk nazarnda puan kaybetmesine yol at. Evliliindeyse eine kendi soyadn kabul ettirmesi onun kararl ynn ortaya koyarken, zer iller'in daha ziyade yeil karaktere

sahip olmas bu evliliin przsz bir ekilde yrmesine katkda bulunuyordu. Tansu iller akademik hayatnda ise yine gl kararl ynnn etkisi ve yeil karakterinden gelen sabr sayesinde baarl bir tablo izmitir. 98 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM Sar-Mavi: eliki Elenceli, canl, hareketli ve da dnk bir kiilikle dzenli, programl, dnceli ve ie dnk bir karakterin bir araya gelmesinde baz elikiler meydana gelebilir. Bu karakter karmna sahip biri, sar karakteriyle cokuyu, elenceyi, heyecan ararken; mavi taraf ise bunlarn gereksiz olduunu ve daha normal izgide bir hayata sahip olmas gerektiini syler. Bundan dolay kii iinde elikiler yaar. Bir iin yaplmas esnasnda mavi karakteriyle plan ve programn iyi bir ekilde yapan bu kiiler, bunu uygularken sar karakterlerinin rahat ve elenceli tarzyla programa uymakta zorluk ekebilirler. Birebir ilikilerinde sar karakterin neesi ve cokusuyla balayan iliki, mavi karakterin temkinli ve alngan ynyle farkllklar gsterebilir. Yine sanat dnyamzn renkli karakterlerinden Ferhan en-soy sahneye ktnda sar karakterinden kaynaklanan zelliklerini rahatlkla sergileyebilmektedir. Gnlk gazeteleri okuyarak tiyatro yapacak kadar doalama bir espri yeteneine sahip olan Ferhan ensoy'un i hayatnda sahne ncesi ve sonrasnda mavi karakter zelliklerinin ne ktn gryoruz. almalarnda ok fazla titiz oluu ve en ufak ayrntlara dahi ok dikkat edii onun bu karakter zelliini yanstmaktadr. Tiyatroda insanlar gldren ve elendiren Ferhan en-soy, sahneden indiinde bambaka bir insan olmaktadr. Sar karakterinin zelliklerini kullanarak ilemedii bir su yzndaen ylSar karakteriyle cokuyu, elenceyi, heyecan ararken; mavi taraf ise bunlarn gereksiz olduunu ve daha normal izgide bir hayata sahip olmas gerektiini syler. Bundan dolay kii iinde elikiler yaar. Karakterlerin Karm 99 larca hapiste yatan bir "adaletzede"nin gazetede kan yksnden "pardon" adl komik bir film retebilecek kadar yetenekli olan Ferhan ensoy bu filmi hayata geirirken mavi karakter zelliklerini kullanarak bata ynetmen olan olu olmak zere tm oyunculara titizlii ile kk sktrmtr. Ayrca, Mnir zkul'un smail Dmbll'den ald ve kendisine verdii kavuk meselesinde, kendinden sonra bu kavuu, iini kurallaryla yapan, ciddiye alan ve ayrntlara dikkat eden bir tiyatro sanatsna vermek istemesi ve byle bir sanaty bulamadn sylemesi, onu san karakter zelliklerinden uzaklatrp mavi karakter zelliklerini n plana karmaktadr. zel hayatnda ise zaman zaman sar karakterinin verdii neeli tavrdan bir anda syrlp titiz ve mkemmeliyeti bir tarza dnmesi bazen etrafndaki insanlar artmaktadr. Ferhan ensoy'un yllar sren evliliinin bitiini de belki bu sebebe balayabiliriz. Drt Ayr Karakteri Yerinde Kullanmak imdiye kadar anlattmz karakter zellikleri insanlarda saf olarak tek bana bulunmaz. Her insanda bir para da olsa her bir karakterin renginden muhakkak vardr. Yaptm incelemelerde baarl olan tm insanlarn kendi karakterlerini doru yerde ve doru zamanlarda sergilediklerini grdm. rendiklerimden edindiim sonular dorultusunda ben, seminerlerimde daima sar karakterimi ne karyorum. Birebir ilikilerimde de bunun faydasn gryorum, nk insanlar elenceli bir kiiyle konumay severler. Ancak ok istemeyerek de olsa nemli bir karar alrken ya da detay gerektiren bir ile megul olurken mavi karakterli bir insann tavrna girerim. Yapmam gerekenler bittiinde de hemen o frekanstan karm; nk benim baskn karakterim o deildir. Ekibimle zor bir karar almam ve elimi masaya vurmam gerektiinde krmz karakterli ynm ortaya karmam gerektiini bilirim. nk bir taraftan glerken bir taraftan masaya yumruk atamazsnz. Eimle alverie ktm zamanlarda ya da 100 nsan likilerinde 4x4'lk letiim

evin iinde ocuklarmla ilgili bir problemi halletmem gerektiinde de yeil karakterimi kullanp o problemi ortadan kaldrmaya alrm. Nasrettin Hoca ve Drt Farkl Yn Kendi deerlerimizden bu drt karakteri kullanma konusunda verebileceim en gzel rneklerden biri, yaad her olay, insanlar arasnda zd her problem ve syledii her gzel cmlesi, ayn zamanda nkteli ve deerli bir hayat dersi olarak gnmze kadar ulam olan Nasrettin Hoca'dr. Nasrettin Hoca drt farkl ynn de mkemmel derecede kullanm bir insandr ve bu yzden onun fkralarnda herkes kendinden bir eyler bulmaktadr. nk Nasrettin Hoca son derece barl, sevecen, neeli bir insandr. Ama ayn zamanda da mkemmeliyeti bir yn vardr. Nasrettin Hoca'nn her eyi derli topludur; ll, planl ve programldr. Gereinde gl kararl ynn ortaya koyarak olay- " lan kontrol altna almakta, gereinde de sar ynn ortaya kararak insanlar alabildiine gldrmektedir. Aada Nasrettin Hoca'nn hayatndan verdiimiz rnekler; farkl zamanlarda farkl ve doru karakter zelliklerini sergilemesinin en gzel ifadelerinden yalnzca birkadr. Karar verirken olaylar enine boyuna dnen Nasreddin Hoca Bir gn Nasrettin Hoca'ya bir adam gelir ve sorar: "Hocam, buradan ileriki kye yryerek ka saatte varrm?" Karakterlerin Karm 101 Hoca adama bakar ve "Bilmiyorum." der. Adam, "Nasl bilmezsin Hoca?! Yllardr bu kyde oturmuyor musun?" deyip kzarak yrmeye balar. Biraz yrdkten sonra Nasrettin Hoca adam yanna arr ve yle der: "Alt saatte varrsn..." Adam arr ve sorar: "Hocam, neden biraz evvel sorduumda sylemedin de imdi sylyorsun?" Hoca yle cevap verir: "Ben senin nasl yrdn bilmiyordum ki!" Srad hayaller kuran Nasreddin Hoca imdi de Nasrettin Hoca'nn gnlk halini yanstan sar karakteri ile ilgili bir fkrasn okuyalm: Bir gn Nasrettin Hoca gl kenarnda oturmu. Elindeki yourt ksesiyle gle maya alyormu. Bunu gren komusu arp sormu: "Hocaefendi delirdin mi? Hi gl maya tutar m?" Hoca cevap vermi: "Tutmaz bilirim ama ya tutarsa?" Uzlatrc ve barl Nasreddin Hoca Nasrettin Hoca yeil karakterinden dolay kendisine bir konu ile ilgili anlamazla den iki kii geldiinde, onlar uzlatrmak iin mkemmel bir arabuluculuk yapar. Bir gn yine byle bir ey olmu ve iki kii Nasrettin Hoca'ya gelmi. Hoca bu iki kiiden birincisini detayl olarak dinlediinde ona "haklsn" demi. Daha sonra ikinci kiiyi de detaylaryla dinlediinde ona da "haklsn" demi. O srada bu olay duyan hanm; 102 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM "Hocam hem ona haklsn dediniz; hem de dierine. Nasl oluyor da her ikisi birden hakl oluyor?" diye sorduunda Nasrettin Hoca "Sen de haklsn hanm!" demi. Ynlendiren ve otoriter Nasreddin Hoca Bir gn Nasreddin Hoca olunu arm ve eline bir testi vererek su getirmesini istemi. Suya gndermeden nce de oluna hafife bir tokat atm ve "Sakn testiyi kraym deme!" diye ten-bihler onu. Bunu gren biri Hoca'ya sormu: "Hoca, ocuk daha testiyi krmad ki, neden dvyorsun onu?" Hoca yle cevap vermi: "Testi krldktan sonra dvmenin ne faydas var?" Yunus Emre ve Drt Farkl Yn Drt farkl karakter zelliini en gzel ekillerde kullanabilmeyi baaran bir baka rneimiz de tasavvuf byklerinden Yunus Emre'dir. Bunlar yaparken drt farkl karakterin de en olumlu ynlerini kullanm, olumsuz ynlerini ise

hayatndan karmak iin ok uramtr. Yunus Emre adeta "Bu drt karakterin olumlu zelliklerini hayatma nasl geireceim?" diye dnenler iin bir rehberdir. Yunus Emre senelerce mridine dalardan odun tamtr. Ancak getirdii odunlarn hepsi ip gibi dzgn ve dosdorudur. Bir gn mridi Taptuk Emre Hazretleri ona; "Ey Yunus, bu ne itir? Hi eri odun getirmiyorsun?" buyu-runca Yunus: "Efendim, bu kapya eri odun yakmaz." cevabn vermitir. Karakterlerin Karm 103 Burada Yunus Emre mkemmeliyeti, ince dnceli, terbiyeli, sadk, dzenli ynn herkese rnek olacak ekilde kullanyordu. Yunus Emre, sevgi ve balln Yce Allah'a ynelterek gerek bir sevgi ve muhabbet insan olduunu gstermitir. Aadaki drtlk de bunun en gzel ifadelerinden biridir. Cennet cennet dedikleri Birka kkle birka huri isteyene ver anlar Bana seni gerek seni Ayrca Yunus Emre'nin "Yaratlan severim, Yaradan'dan tr" sz de insancl ve sevecen ynn ok gzel anlatyor. Yunus, Allah ak sz konusu olduunda gz hibir ey grmeyen ve o yolda her trl engeli aabileceini gsteren tavryla da gl kararl ynn yanstyor. Yunus Emre, ardndan yzlerce eser brakm biridir. Vefatndan sonra onun bu eserlerini toplayan Molla Kasm, Yunus kadar derin bir tasavvuf bilinci olmadndan eserlerinde Yunus'un Allah'a olan akn ve derin tasavvufi duygularn okuduunda bunlar anlayamam ve eserleri okuduka bunlar ortadan kaldrmaya karar vermi. Molla Kasm, Yunus'un eserlerini teker teker dereye atyorken eline aadaki iir gemi ve bu iiri grnce donup kalm, bylece Yunus Emre'nin gerek bir Allah dostu olduunu da anlam: Yunus Emre bu iirinin son iki satrnda Molla Kasm'a kerametle bir gnderme yapyor. 104 nsan likilerinde 4x4'lk letiim Ben Derviim Diyene Bir n Edesim Gelir Ben derviim diyene Bir n edesim gelir Tanyuban imdiden Varup yeiesim gelir Srat kldan incedir Kltan keskincedir Varp ann stne Evler yapasm gelir Altnda gayya vardr ii nr ile prdr Varp ol glgelikte Biraz yatasm gelir Ta'n eylemen hocalar Hatrnz ho olsun Varuban ol tamu'da Biraz yanasm gelir Ben gnahmca yanam Rahmet suyunda yunam iki kanat takmam Biraz uasm gelir Andan Cennete varam Hak'k Cennette grem Huri ile glman Bir bir koasm gelir Dervi Yunus bu sz Eri br syleme Seni sygaya eker Bir Molla Kasm gelir BLM Farkl Kiiliklerin Motivasyonu ve Stresten Kurtulma Yollar Motivasyon en basit tanmlama ile bir kiiyi harekete geirmeye ve bir eyler yapmasn salamaya yarayacak tevik edici unsurdur. Motivasyonun iki yn vardr: Birincisi istediimiz sonulara yaknlama niyeti; ikincisi ise istemediimiz sonulardan uzaklama niyetidir. Buna gre motivasyon: a. Acdan kanma ynnde b. Zevk duyma ynnde gerekleir. Bunu anlamak iin kiiye bir eyi niin istediini sorun. Yak-lamac zevk almak, dl almak istediini sylerken; uzaklama-c sorun yaamak istemediini syleyecektir. Zevk ynl kiiler istedii eye doru koarlar. Bir nevi dle koarlar. Bu ekilde motive olurlar. Acdan kaanlar ise istemedikleri eylerden uzaklarlar. rnein niversite snavna hazrlanan iki renciden biri kazandnda nelere kavuacan hayal ederek ders alrken, dieri olduunu anladmzda iletiimde en geerli ve en ksa yolu da kefettik demektir. 106 NSAN LKLERNDE 4X4'LK LETM kazanamadnda yaayaca zor-

Deitirebileceimiz tek luklar dnerek ders alr... kiinin yalnzca kendimiz Hangi karakterde olursak olalm bu tavrn her ikisini de hayatmzda belli oranlarda kullanrz. Hayatmzn her alannda; ite, arkadalkta, evlilikte, ebeveynlerde ve toplumsal ilikilerimizde bazen iniler ve klar yaarz. Farkl karakterlere sahip kiilerle ilikilerimizde kendimize odaklandmzda ve deitirebileceimiz tek kiinin yalnzca kendimiz olduunu anladmzda iletiimde en geerli ve en ksa yolu da kefettik demektir. Hem kendi iyiliimiz hem de tm insanlarn zor zamanlarndaki skntlarn ve ihtiyalarn gidermek iin neler yapmamz gerektiini bilmek ok nemlidir. Karakterlerin trn anlamadan evremizdekileri nasl motive edeceimizi bilemeyeceimiz gibi, onlar stresten de uzakla-tramayz. Bu sebeple ncelikle kendimizin ve evremizdekilerin karakterlerini ok iyi tanm olmamz gerekir. Karakterlere Gre Motivasyon nerileri Krmz Karakterli Kiiler Bu karakterdeki kiiler genellikle daha az motive edilmeye ihtiya duyan, lider ruhlu ve giriken kiilerdir. Bir ite lider veya ba olacaklarn hissettikleri zaman o ie ilgi duyarlar. Yani krmz karakterli bir kiiyi motive etmek istiyorsanz ona lider olaca hissini vermelisiniz. nk onlar kurallar kendilerinin koymasndan holanrlar. Kimseye boyun emek istemezler. lerin kendi istedikleri gibi ve hemen olmasn isterler. rnein bir i ortamnda bir proje iin krmz karakterli bir kiiyi motive etmek gerekiyorsa, ona iin sonucu ile ilgili szler syFarkl Kiiliklerin Motivasyonu 107 lemek gerekir. nk onlar, daha nce de belirttiimiz gibi detaylara fazla nem vermeyen ve sonuca odakl kiilerdir. Aktif yapda ve i referansldrlar. Olaylara genel bak as ile bakarlar. lerin kontroln kaybettikleri zaman strese girerler. Makam, unvan ve prestij kaybetmek onlar iin kontrol kaybetmek anlamna gelir. ve para kaybettiklerinde ok nemsemezler. nk nasl olsa bunu halledeceklerdir. Stresli olduklarnda daha ok alrlar. Zamanla yarp, sorunlar dar zamana sdrmak iin etrafndakilere meydan okurlar. Olaylarn kontrolleri altna girdiini grdklerinde sakinlee-bilirler. Aksi halde her an u noktalarda eyleme geebilirler. Onlar motive etmek iin harekete tevik edin. Yepyeni umutlar vererek daha ok cesaretlenmelerini salayn. Onlara "Yapabilirsin" mesajn verin. "Sen zeki ve iradeli bir kiisin..." deyin. Bu gruptaki kiilerin pratik admlar atmalarnda yardmc olun. Endienizi belli etmeyin. Urat eyi brakp dinlenmesini tavsiye etmeyin. "ok yoruldun, brak hayatn yaa, tatile k..." gibi szleri onlar iin kullanmayn. nk onlar, sorunlarn daha ok alarak halletmeye alan kiilerdir. Hac Ali'yle bir seminerde karlatmda kendisinin krmz karakterli, kafasna koyduu her ii yapan bir kii olduunu anlamtm. Kendisi kk yalardan itibaren yemek yapmaya ok meraklym ve aba olmay istiyormu. stanbul'a geldiinde hi yemek yapmay bilmiyormu. Buna ramen a olmak iin bir lokantaya bavurmu. e balad ilk lokantadaki bulakdan fasulyenin nasl yapldn renmi. Fasulyeyi piirmi ve kovulmu. kinci lokantada ise bir kebapdan pilav yapmay renmi ve lapa gibi bir pilav yaptktan sonra oradan da kovulmu. NereBir i ortamnda bir proje iin krmz karakterli bir kiiyi motive etmek gerekiyorsa, ona iin sonucu ile ilgili szler sylemek gerekir. 08 Farkl Kiiliklerin Motivasyonu 109 Hac Ali'nin deerler sralamasn yaHU3.....

baarmak gibi deerlerin onun iin ok nemli ouuyu.^ a. mtk. Mutluluk ve huzur gibi kavramlar onun deerler sralamasnda hi yoktu. Bu da onda byk bir stres meydana getiriyordu. Bu dzensiz hayattan ei de hi memnun deildi. Hac Ali ncelikleri arasna mutluluu ve huzuru almay baardktan ; sonra onun hayatnda ok ey deiti ve stresli ruh hali sona erdi. Ayrca uzun sreli bir eitim programna katlarak hedeflerini, hayallerini, misyonunu, vizyonunu yeniden dzenledi. Yapm olduumuz program dorultusunda admlar atmaya balad. Her geen gn hedeflerine doru adm adm ilerlerken insanlarla olan iletiimindeki farkllklar da onun hedefine ulama kolaylatryordu. ' ' --'''cinden daha byk hedefleri var. Ancak H ertelemiyor. Mavi karakterli birini motive etmek istiyorsanz ii ayrntlar ileanlaunvebirplan program yapnypranrlar ve strese girerler. Ciddiye alnmadklarn dnrler. Hassas, narin ve derin dnceli olduklarndan abucak incinir ve mahvolurlar. Onlar iin bunlar ok kt anlardr. Mkemmellik iin daha ok alrlar. Problemleri daha ok analiz ederler, konu zerinde daha fazla dnrler. Bir nevi inzivaya ekilir, sorunlaryla ilgili yazar, izerler. Kendilerini geri eker ve kitaplardan zm beklerler. Strese girdiklerinde kendileri sizinle konuana kadar siz sessiz kalmay tercih edin. Brakn nce onlar konusunlar. Siz onlara soru sormayn, sabrla bekleyin. Onlar sulamadan konuun; bulunduklar ruh haline girin ve onlar oradan ar ar kartn. "Neler hissettiinizi anlamaya alyorum..." eklinde konuun. Onlar asla yalnz brakmayn ve en nemlisi de uramaktan asla vazgemeyin. nk onlar zaten pes etmenizi beklerler. Szlerinize hayatn ne kadar da gzel olduunu syleyerek balamayn. Kederlerini kmsemeyin. "Bir eyleri de iyi tarafndan gr..." demeyin. z benliklerindeki en iyi olma zelliini sarsmayn. Byle bir durumda onlara "Kalk elenelim, neelenelim..." gibi neriler getirmeyin. Danmanln yaptm bir st dzey ynetici bir gvenlik firmasnda alyordu ve mavi karakterli bir kiiydi. Bana mracaat ettiinde kelimenin tam anlamyla depresyondayd. Yeil karakterli bir patronunu, koyu krmz karakterli baskc bir genel mdiresi vard. Koyu krmz karakterli genel mdire, alanlar ezdike eziyordu. Serdar Bey iyerinde ok mutsuzdu. Bu mutsuzluu eve de tayordu. Mkemmeliyeti mavi karakterli bir kii olduundan evdeki ilerini de ayn titizlikle srdryordu. Bazen evdeki temizliki kadna raflar silmeyi retecek kadar kusursuzluk isteini abartyordu. Ei durumdan hi memnun deildi ve mutlaka bu durumun zlmesi gerektiini dnyordu. irketin genel mdr olan bayann kendisini her geen gn daha ok ezmeye altn ve einin de bu iten ayrlmasn istediini sylediinde Serdar Bey'e soru sordum: 110 nsan likilerinde 4x4'lk letiim 1. st dzey yneticilik yapan einiz iten ayrlnca sizi destekler mi? 2. siz kaldnz srece sizi geindirecek bir birikiminiz var m? 3. Kolayca yeni bir i bulabilir misiniz? Bu soruya da "evet" cevabn verdi ve beraberce onun bu iten ayrlmas gerektiine karar verdik. Bu karar aldmz gn mthi rahatlad. Artk iyerinde yeni proje kararlan almyordu ve elindeki projeleri bitirerek ay sonra iinden ayrlacakt. Her trl plan yaptk. aylk bir almadan sonra iyerine istifasn verdi. Patron ve genel mdr ok olmulard. Ancak o zaman Serdar Bey'in deerini anladlar ve ona irkette danmanlk yapmasn, yeni yetien genlere ii retmesini istediler. Serdar Bey u anda keyifli bir ekilde alyor. Hayatnda zorluk karan, kendi koyduu kurallar azaltyor. Ailesini daha mutlu ediyor ve temizliki kadnn iine karmyor. Ayrca NLP'yi rene, rek i dnyasnda birok insana danmanlk yapmak zere planlar yapyor. Sar Karakterli Kiiler ;.

Bu karakterdeki kiiler elenmeyi ve elendirmeyi ok severler. Genellikle insanlar motive eden kiilerdir. nk pozitif enerji yayarlar ve bulunduklar ortama heyecan ve nee katarlar. Yalnz sar karakterlerin bu durumu inili ve kldr. Parlak fikirleri vardr, bunlar ortaya atarlar fakat baladklar iin devamn getirmezler. Bu yzden onlar motive etmek iin iin elenceli ve rahat ynlerini gstermelisiniz. Sevildiklerini hissettiklerinde ve fark edilen popler kiiler olduklarn grdkleri zaman ok iyi motive olurOnlar motive etmek iin iin elenceli ve rahat ynlerini gstermelisiniz. Sevildiklerini hissettiklerinde ve fark edilen popler kiiler olduklarn grdkleri zaman ok iyi motive olurlar. Farkl Kiiliklerin Motivasyonu i i i lar. Zaten iyimser ve giriken yapldrlar. Monotonluktan holanmayan kiilerdir. Strese girdikleri zaman genellikle yemek yerler, alverie karlar, elenceli ortamlar ararlar, kendilerini anlayacak birileriyle konumaya ihtiya duyarlar. Sar karakterli bir kiiyi stresten kurtarmak iin onu dinleyin ve onun iini dkmesini salayn; yannda olduunuzu hissettirin, ona yeni umutlar verin. Baarabileceine inandrn onu. Bu konumann sonunda size elenceli hikayeler anlatmaya baladn grrseniz de armayn! Yaptklar yanltan dolay onlar direkt olarak sulamayn, kimseyle kyaslamayn, bask yapmayn. Aksi halde mcadele glerini kaybedebilirler. Bu kitabn yazlmasnda byk emei geen deerli sar karakterli asistanm, cvl cvl, hareketli bir gen kzdr. Babas albaylktan emekli olmu ve pek ok asker gibi krmz mavi karakterin baskn olduu bir yapya sahip. Asistanm ailesi ile yaad problemlerden dolay bana gelmeden nce yedi tane psikiyatriste gitmi ve ailecek bir sonu alamamlard. Her ikisi de ok iyi niyetli olan bu baba kzn olaylara bak ok farklyd. Baba mavi ynyle kesin kurallara sahipken; krmz ynyle de bu kurallarn yaplmasnda srar eden bir yapdayd. Koyu sar karakter zellikleri tayan asistanm ise kabna smayan, cvl cvl ama inand eylerden asla taviz vermeyen bir yapya sahipti. Ald ilalar onu daha kt hale sokmutu. Ama ne ilalar ne de gittii yedi doktor onun babas ile olan iletiim atmalarn sona erdirebilmiti. Aslnda her ikisi de ok iyi insanlard. Sadece olaylara farkl adan bakyorlard. Yaptm almalarda ikisinin ortak noktalarn bularak, iletiime bu noktalardan balayp devam etmelerini istedim. Bir yandan da NLP'nin tm tekniklerini uygulayarak asitanmm pa^ nik atak problemini zmeye alyordum. Bir insann sorunlarn zmenin en nemli yollarndan biri de o kiinin becerileri112 nsan likilerinde 4x4'lk letiim ni kefedip hedefler belirlemektir. Asistanm kolej mezunu, iki dil ; bilen, iletme blmn bitirmi, kltrl ve bilgili bir gen kzd. Bu kitab hazrlarken, sar karakterli bir asistana ihtiyacm olduunu biliyordum, nk olaylara benim gibi bakan birine ihtiyacm vard. Kendisine bu teklifi yaptmda hem kendisi hem de babas ok sevinmiti. almalarmz ilerledike asistanmn kendine gveni artyordu. Ayrca babas kznn bir eyler rettiini gryor ve ona olan saygs ve sevgisi oalyordu. Siz bu kitab okurken sar karakterli asistanm ile krmz mavi karakterli babas inallah mutlu bir ekilde hayatlarna devam ediyor olacaklar. Yeil Karakterli Kiiler Yeil karakterli kiiler sorumluluk stlenmekten ve risk almaktan holanmayan kiilerdir. Karakter gruplar iinde en ok bu kiilerin motive edilmeye ihtiyac vardr. D referansl, itaatkr ve sabrldrlar. Kimseyi krmak istemezler. Sorun kartmadan ortak ynleri bulup uyum salayabilen kiilerdir. Bu yzden onlar motive etmek kolaydr. ok enerji gerektirmeyen, grltsz ve

huzurlu ileri severler, hatta monoton ilerde ok baarl olurlar; ancak kendilerinden ok ey beklendiini hissettiklerinde bundan kamak isterler. Hayati kararlar almak zorunda olmalar onlar strese sokabilir. ten ie kendilerini problemlerden nasl uzaklatrabeceklerinin hesabn yaparlar. Bunu yaparken duygu ve dncelerini asla belli etmezler; ilerine attklar eylerden dolay kolaylkla depresyona girseler bile dardan bunu hi farkettirmeyebilirler. ok enerji gerektirmeyen, grltsz ve huzurlu ileri severler, hatta monoton ilerde ok baarl olurlar; ancak kendilerinden ok ey beklendiini hissettiklerinde bundan kamak isterler. Farkl Kiiliklerin Motivasyonu 113 Bu durumda onlarn deerlendirmelerine katlp uyum salayn, hakl olduklarn syleyin ve onlara iyi bir insan olduklarn ifade edin. Her zaman yanlarnda olduunuzu hissettirin ve btn sorunlar halledebilecekleri mesajn verin. Strese girdiklerinde onlardan uzaklamayn, sorunlarn kmsemeyin, bu durumdan hemen kmalarn beklemeyin. Onlar heyecanlandrmayn ve hatta problemlerini beraber zn. "Aman bunu da m dert ettin ve yapamadn?" gibi kelimeler kullanmayn. Seminerlerimden birine bir anne 30 yalarndaki Yasin adl oluyla gelmiti. Bu gen adamn durgun hali dikkatimi ekmiti. Seminere hi katlmyordu. Ve sanki kendi kendisine "Benim burada ne iim var?" sorusunu tekrarlyordu. Kendisine dnerek "Skntnn farkndaym, ara verdiimizde seninle konumak istiyorum." dedim. Arada kendisiyle konutuumuzda yeil karakterli bir kii olduunu farketmitim. Evli ve bir ocuk babasyd. Alkol sorunu vard. Bu sorunu yznden kendisi ve ailesi ok ac ekiyordu. O gnk seminere annesinin zoruyla gelmiti. Kendisi yeil karakterli olduundan kendi kararn kendisinin almasn istedim ve iki gn sonras iin bir randevu verdim. Randevuya gelip gelmeyeceini merak ediyordum. Randevuya tam vaktinde geldi ve almaya baladk. Alkol almasnn gerek sebebini bulmamz gerekiyordu. Hafif bir trans halinde bilinaltna indiimizde gerek sebebi bulduk. Yasin kimseyi zmemek iin alkol alyordu. Sorunun zmne bu yoldan gitmeliydik. Onun yannda olduumu ve ona yardm etmek istediimi syleyerek nce ona uyum saladm. Hayatn acmaszlndan bahsettim. Hakl olduunu, ancak bunun zmnn alkolle mmkn olmadn ifade ettim. Eer isterse eitimlerimize katlabileceini ve dier arkadalarn da yardmyla sorunun zlebilecei ynnde telkinlerde bulundum. Yava yava iyilemeler balamt. Yasin, zaman iinde seminere katlan dier kiilerle dost oldu. Yeni bir evre edindi ve eski

114 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM evresinden kurtuldu. alkan ve becerikli bir insand. Ayn zamanda uyumlu yeil karakterli bir kiiydi. Onunla birlikte almay teklif ettim ve kabul etti. O zamandan beri seminerlerimde kullandm tm dokmanlarn hazrlanmas ve yerine ulatrlmas grevini baaryla srdryor. Krmz karakterli ei Fatma ve ocuu ile mutlu bir hayat yayor. Blm 7 Kiiliklerle Uyumlar Hangi karakterden olursanz olun her bir karakterle uyum iinde yaamanz mmkndr. Bu blmde drt farkl karakter ile uyum salamann yollarn ele alacaz. nemli olan hangi karaktere sahip olduumuz deil, dier karakterdeki insanlar tanyarak onlarla ne derecede uyum saladmzdr. Eer herkesi kendiniz gibi grp size davramlmasn istediiniz gibi davranrsanz iletiimde baarl olamazsnz. letiimin altn anahtarlarndan biri, karnzdaki kiiye onun arzu ettii gibi davranmaktr. Bu blmde dier karakterdeki kiilerle nasl uyum salayabileceiniz konusunda nemli ipular bulacaksnz. yi bir iletiim ustas olmann yolu, tm bunlar bilip davranlarnzda bu ilkelere riayet etmektir. Sar Karakterli Kiilerin Dierleriyle Uyumu Sarnn Sarya Uyumu

? Sar karakterli bir baka kiiyle beraberken zaman ve etraftaki dier insanlar unutacak derecede konumaya dalmayn.

a 116 nsan likilerinde 4x4'lk letiim Ayn karakterli biriyle i yaparken daha ciddi olmanz ve ayrntlara nem vermeniz veriminizi artracaktr. Arkadalarnzla birbirinizi motive ettiiniz srece ortamdaki nee hi kaybolmaz. Konuurken yksek seslerinizin kaos yaratmamas iin daha fazla dinlemeyi ve daha az konumay tercih edin. Sarnn Maviye Uyumu ? Mavi karakterlerin yannda daha dzenli ve resm olm( nz gerekebilir. O Biraz daha ciddi olun. El kol hareketleri yapmayn. Onlarn sizi "ok rahat" grmesine sebep olacak tavrlardan kann Q Yaptnz iin kalitesine nem verin. Mavi karakterlerin her eyin en iyisini hedefleyen, mkemmeliyeti kiiler olduklarn hatrnzdan karmayn. ? Fazla ayrnt dinlemeye kendinizi hazrlayn ve sabrl olun. Kiiliklerle Uyumlar 117 ? Zor zamanlarnda yapabileceiniz en iyi yardmn, onlar yalnz brakmak ve sessizlii bozmamak olduunu unutmayn. Sarnn Krmzya Uyumu ? Krmz karakterlerin yannda aka konusunda ll olun. Konuyu datmayn ve konuurken onlara sonucu vermeniz gerektiini unutmayn. ? Rahat tavrlarnza dikkat edin. Unutmayn ki krmz karakterler "abuk ve benim istediim gibi olsun" diyen tiplerdir. Zamanlama konusuna zen gsterin. Q Jest ve mimiklerinizi azaltn, onlara dokunmadan ve mesafeli olarak konuun. ? Sizin gibi giriken yapl bir krmz ile konuurken iki tarafn da hzl olmas sorun olabilir. Bu durumda slubunuzu yumuatn. ? Karlarnda kararsz bir yap sergilemeyin. Belirsiz ifadelerden kann. Sarnn Yeile Uyumu ? Yeil karakterli kiileri kendiniz gibi enerjik zannederek hareketli hayata zorlamayn. ? Onlarn ince ve dndren esprileri sevdiini unutmayp bu tr espriler yapmaya aln. ? Sizi sabrla dinleseler de sk-labileceklerini unutmayn. ? Konumanz yavalatarak ses tonunuzu dnn. Szlerini kesmeyin. Krmz karakterlerin yannda aka konusunda ll olun. 118 nsan likilerinde 4x4'lk letiim Q Sylediklerini dinlediinizi ve anladnz hissettirin, dikkatinizi konumalarna younlatrn. Q Yeil karakterli kiiler sizin gibi onay ve motivasyon beklerler. Onlar motive etmeniz iletiiminizi daha da glendirecektir. Mavi Karakterli Kiilerin Dierleriyle Uyumu Mavinin Sarya Uyumu ? Onay ve takdir szcklerini siz fazla kullanmasanz da sar karakterlerin bu szckleri duymaya ihtiyac olduunu aklnzda tutun. ? Onlar olduu gibi kabul etmeye ve kurallarnzda esnek olmaya aln. ? Program yapmadan sk sk arayn. Planlarn sar karakterli kiilere yk olduunu unutmayn. Q Dk tempodan ok abuk sklan bu kiilerle yrrken daha hzl yryn, konuurken daha hzl konuun. ? Aklamalarnz azaltmaya, daha abuk karar vermeye ve abuk uygulamaya gayret edin.

? Gz temasnz ve ses tonunuzu artrn, daha vurgulu jestler kullann. Bylelikle daha enerjik bir yap sergilersiniz. Mavinin Maviye Uyumu Q Kurallarnz artrmayn, azaltn. Aksi halde ortak evrenize, alamayacak trden yksek duvarlar rm olursunuz. Kiiliklerle Uyumlar 119 ? Karar almann daha da glememesi iin kararsz yapdaki mavi karakterli kiilerden biri daha kararl olmaldr. ? Ayrntlara dkn olan mavi karakterli kiilerden biri bu ayrntlar azaltmaya ynelmelidir. ? Hassas ve alngan yapda olan bu karaktere sahip kiiler birbirlerinin bu ynn hatrlayarak eletirilerine dikkat etmeli ve karlarndakine destek olmallar. Mavinin Krmzya Uyumu U Krmz karakterli kiilerin sonu odakl olduunu unutmayn. Onlardan detayl bilgi istemeyin. Yani detay ve uzatmalara fazla taklmayn. ? Bu kiilerin geici patlamalarnn normal olduunu bilin ve bu davranlarnn altndaki iyi niyeti grmeye aln. ? Sunum yaparken, genel balklar sralayarak mmkn olduunca seri olun ve nnda cevap vermeye hazr bulunun. Onlarn "vakit nakittir" dediini unutmayn. ? Dolayl konumalardan kann, ak ve net ifadeler kullann. Q Mesajlarna ve taleplerine cevap vermekte gecikmeyin. Mavinin Yeile Uyumu Yeil karakterli kiilere kendilerini aacak sorumluluk verilmemesi gerektiini unutmayn. Bu kiilerin geici patlamalarnn normal ? ? O Ar planl ve programl almalarn beklemeyin. Bir an evvel ilerini bitirip dinlenmek istediklerini unutmayn ve ltfen onlaolduunu bilin ve bu davranlarnn altndaki iyi niyeti grmeye aln. 120 nsan likilerinde 4x4'lk letiim ra kar anlayl olun. Her eye titizlenmeniz onlar ypratabilir. Q Onlara mesafe koymadan duygularnz amay, dertlerinizi paylamay deneyin. Bu onlar mutlu edecektir. ? Ar dzeydeki bir mantk anlayyla onlar skmayn ve st ste sebepler sralayarak onlar bunaltmayn. Krmz Karakterli Kiilerin Dierleriyle Uyumu Krmznn Sarya Uyumu ? Karnzdaki sar karakterli kiileri fazla eletirmeyin. nk genellikle onlar hzl hareket eden ve bu nedenle de bazen yanllklar yapabilen tiplerdir. ? Yanl yaptklarn dndnz zaman ok sinirlense-niz bile sakin olmaya aln, onlar panie sokmayn. ? Onlarla ilgilendiinizi hissettirin, nk buna ihtiya duyarlar. O fkeliyken sylediklerini hemen dikkate alarak karar vermeyin, nk bu anlarndaki ifadeleri asl dncelerini yanstmayabilir. ? Konumay ok sevdikleri ve anlatacaklar ok eyleri olduu iin onlara zaman tanyn. ? Konuurken dndkleri iin elikili ifadeler kullanmalarn ho grn ve nazik bir dille bunu ifade edin. Krmznn Maviye Uyumu ? Mavi karakterli kiilerle olan ilikilerinizde ok dikkatli olun. Her ne kadar sonu odakl olsanz da onlarn size sunduu detaylara dikkat edin. nk onlar iin detaylar ok nemlidir. Kiiliklerle Uyumlar 12i

Kendi grlerinizi kabul ettirmeye almanz, zaten sessiz olan mavi karakterli kiileri daha fazla ilerine kapanmaya itebilir. ? Hassas ve alngan oldukla-nn unutmayn. Bu yzden onlara biraz daha nazik ve yumuak davrann. Unutmayn, onlar sizin gibi deil; ilerine kapank tiplerdir. ? Hznz ve ses tonunuzu azaltarak onlar daha iyi dinlemeye aln ve szlerini kesmeden ciddi, mesafeli davrann. ? Kendi grlerinizi kabul ettirmeye almanz, zaten sessiz olan mavi karakterli kiileri daha fazla ilerine kapanmaya itebilir. Onlar daha iyi dinleyin ve daha az srarc konuun. Krmznn Krmzya Uyumu O Dier bir krmz karakterle iletiiminizde esnek olmanz ok nemlidir. Bylelikle diyalogunuzu olgun kiiler olarak srdrebilirsiniz. ? Giriken tavrnz azaltarak g mcadelesine girmekten kann. ? slubunuzu yumuatmay deneyin. Unutmayn ki karnzdaki de sizin gibi lider ruhlu biridir. U Aranzda iblm yapmanz, ayn konu zerinde atmaya girmenizi engelleyecektir. Krmzn Yeile Uyumu ? Yeil karaktere sahip olan kiileri strese sokmadan ve yapabilirseniz emir kipi kullanmadan onlarla diyalog kurmaya aln. ? Onlar i konusunda ok zorlamayn. Unutmayn ki byle yaparak onlar bir cendereye sokmu olursunuz. a ? a 122 nsan likilerinde 4x4'lk letiim Samimi ve scak temas kurarak hislerinizi paylan. Konuma hznza ayak uydurmalar biraz zor olabileceinden temponuzu azaltn. Dk hzlarna sabredin ve szlerini siz tamamlamaya almayn. Gz temasnz ve jestlerinizi azaltmaya aln. Kiiliklerle Uyumlar 123 Yeil Karakterli Kiilerin Dierleriyle Uyumu Yeilin Sarya Uyumu a ? Sar karakterli kiilere arzularnz, nelerden holanp nelerden holanmadnz aktarn. Onlarla olan iletiiminizde net ifadeler kullann. Belirli bir konuya odaklanmalarna yardmc olun. Sar karakterlerin hz sizi yormasn, sizin hznz da onlar skacak kadar dk olmasn. Farkl bak alarnz onlara savunun, fikirlerinizi ne srn. Gereki olmayan hayallerine kaplmayn ve hemen evet demeyin. Yeilin Maviye Uyumu Q Mavi karakterli kiilerin planl, programl tarafna uymaya aln. Plansz ileri onlara sunmaktan kann. ? letiiminizde mesafeli ve ciddi olun, duygularnz ok fazla yanstmayn. Mantk erevesinden kmayn. leri zamannda bitirmeye ve ertelememeye zen gsterin. Krmz karakterli kiilerin zaman konusundaki hassasiyetini unutmayn. ? Ayrntlara inmeye aln. Bu size enerji harcatsa da gzel sonular alacanz unutmayn. ? Dzenli, tertipli yaaylarna ayak uydurmanz mavi karakterli kiileri size yaklatracaktr. Yeilin Krmzya Uyumu ? ift tarafl iletiimde srar edin. Daha giriken olmaya gayret edin.

O Gerektiinde hayr diyebilmeli ve kendinizden dn vermemelisiniz. ? leri zamannda bitirmeye ve ertelememeye zen gsterin. Krmz karakterli kiilerin zaman konusundaki hassasiyetini unutmayn. ? Karar almada abuk davrann, kararsz bir tutum sergilemeyin. Yeilin Yeile Uyumu ? Her iki tarafn da karar almaya almas gerekir. Aksi halde sonuca hibir zaman yaramayabilirler. ? Yeil karakterli kiilerden birinin daha giriken, daha tempolu olmas, iletiime hareket kazandracaktr. ? Karlkl motivasyonlarla daha yakn bir diyalog kurabilirsiniz. Sizin gibi yeil karakterli olan arkadanz da motive edilmek ister. ? Duygularnz biraz daha belli ederek birbirinizi anlamaya aln. Duygularnz ifade etmemeniz, yanl anlalmanza neden olabilir. Blm 8 Farkl Kiiliklere Tavsiyeler ve Etkili letiim Metotlar Yllardr yaptm danmanlklarmda insanlarn en ok iki konuda hata yaptklarn grdm. Bunlardan biri insanlarn hata yapan kiiyi acmaszca eletirmeleri, dieri ise kar tarafn neler hissettiini anlayamamak eklinde bir tavr sergilemeleriydi. Bu blmde sizlere Sandvi Metodu adl mkemmel bir eletiri teknii ile Sandalye Metodu adl bir empati tekniinden bahsedeceim. Ayrca drt farkl karakterdeki kiilere de bu me-todlar nda nemli iletiim tavsiyelerinde bulunacam. Teknikleri renip tavsiyelere uyduunuzda hayatnzda ok eyin deieceini siz de farkedeceksiniz. Sandvi Metodu Hangi karakterde olurlarsa olsunlar insanlar hata yaptklarnda onlar eletirme eilimi hepimizde vardr. Ancak nemli olan, eletiriden ziyade bu eletiriyi nasl yap-tmzdr. Eletiriden maksat; kiiEletiriden maksat; kiiyi incitmeden yapt hatal davran ona anlatmak ve bir daha yapmamasn salamak olmaldr. 126 nsan likilerinde 4x4'lk letiim yi incitmeden yapt hatal davran ona anlatmak ve bir daha yapmamasn salamak olmaldr. Bu eletiriyi Sandvi Metodu dedii- ^ miz ekilde yaparsak karmzdaki kiiyi krmadan, onun hatasn dzeltmesini salarz. Sandviin bir st ksm, bir katk blm, bir de alt ksm vardr. Bu me-tod, eletiriye uyarlanrken nce eletireceimiz kiiyle uyum salanr, sonra kiinin neleri iyi yaptndan ya da o kiiye kar hissettiimiz gzel duygulardan balarz. Bir i yaplmsa o iin az ya da ok iyi yaplm ynleri mutlaka vardr. Bunlar eletirinin banda iyi zellikler olarak dile getirilir. Kiiyle uyum salayarak nelerin iyi yapldndan ve o kiiyle ilgili gzel duygulardan bahsettiimizde o kiide mutlaka olumlu duygular oluacaktr. Artk sra sandviin katna, yani nelerin daha iyi yaplmas gerektiine gelmitir. Burada yaplacak ey de ok dikkatli bir ekilde davrann hatal ynlerini kiiye anlatmaktr. yi ynn vurguladnz ksm, yani birinci blm bitip de ikinci ksma geilirken dikkat edilmesi gereken en nemli ey "ama, ya da, fakat" kelimeleriyle sze balamamaktr. Zira bir Amerikan atasz yle der: "Bir cmlenin ortasnda 'ama' ya da 'fakat' varsa o cmlenin ba tarafna pek nem vermeyin." "Ama ve fakaf'sz baladnz ikinci blmde sadece ve sadece davran eletirin, kiinin kimliine asla dokunmayn. rnein "beceriksizce davranmak" sadece eletirdiiniz o olayla ilgiliyken "beceriksiz" kelimesi kimlie dokunan olumsuz bir sfattr. Son derece dikkatli bir ekilde eletirimizi bitirdiimizde artk nc blme yani sandviin en altna geebiliriz. Bu blmde yapacamz tek ey olumlu bir yorumla eletirimizi bitirmektir. Farkl Kiiliklere Tavsiyeler 127

imdi bu metodu, danmanln yaptm sar karakterli bir bayanla mavi karakterli eine nasl uyguladm gsteren bir rnei sizlerle paylamak istiyorum: Levent Bey mavi karakterli, renmeyi ok seven, her eyin kusursuz olmasn isteyen bir kii. Ei Glsen Hanm ise hayat dolu, cvl cvl, sar karakterli bir bayan. Levent Bey eini zorlayarak seminerime getirmi. Daha sonralar Glsen Hanm kendi istei ile seminerlerimi takip etmeye balad. Levent Bey'e uyguladmz Sandvi Metodu yleydi: "Levent Bey siz her eyin en gzelini arzulayan, hayatn ciddi ynlerini alglayabilen, renmeyi ve retmeyi ok seven, ayrca rendiiniz her eyi evrenizdeki insanlarla paylaan kltrl ve bilgili bir insansnz. Siz bir eyler renirken sevdiiniz insanlarn da bir eyler renmesine gayret ediyorsunuz. Bu seminere gelirken de einizi seminere katlmas iin ikna ermeye almanz, beraber renmek ve rendiiniz bilgileri paylamak istemeniz ok gzel bir yaklam. Karakter olarak mkemmeliyeti ve her eyin kusursuz olmasn isteyen bir yapya sahipsiniz. Son derece iyi, hayat dolu ve her girdii ortama nee saan bir einiz var. kiniz birbirinizi ok gzel tamamlyorsunuz. Einiz de bu seminerden en az sizin kadar lezzet ald. Eer einizin sizden ok farkl bir karaktere sahip olduunu, olaylara bak asnn sizden farkl olduunu ve hi kimsenin kusursuz olamayacan dnerek onu olduu gibi kabul ederseniz bundan sonraki ilikiniz ok daha gzel olur. Ayrca herhangi bir seminere giderken ya da bir ortamda onunla birlikte olmak isterken bunu onun rzasn alarak yaparsanz paylaacanz eylerin says artar. Unutmayn ki hayatta iki ey paylaldka oalr: Bilgi ve sevgi. Bu seminerde einize olan sevginizi yakndan grdm ve ok takdir ettim. Bundan sonra byle ortamlarda bilgiyi paylarken sevgiyi de paylaacanza inanyor ve size mutluluklar diliyorum." 128 nsan likilerinde 4x4'lk letiim Ayn olayn dier tarafndaki Glsen Hanm'a uyguladmz Sandvi Metodu ise yleydi: "Glsen Hanm siz, neeli, heyecanl, insanlarla ok ksa srede iyi ilikiler kuran, hayat dolu birisiniz. ocuklarnza olan yaklamnz ok sevecen ve sevgi dolu, ok iyi bir annesiniz. Hayatn elenceli yanlarn grmeniz ve bunu dier insanlarla paylamanz gerekten ok gzel. Einizin ciddi, arbal ve mkemmeliyeti yanlaryla sizin elenceyi seven ve insanlar neelendiren ynleriniz birletiinde tam anlamyla birbirinizi tamamlyorsunuz. Ben sizi bir elmann iki yars gibi gryorum ve esnek bir evliliinizin olduunu dnyorum. Eer einizin renmeye kar olan tutkusunu gz nne alarak sizi eitim seminerlerine gtrmesinin ya da sizinle birlikte bir eyler renmek istemesinin asil bir davran olduunun farkna varr, bu konuda onunla birlikte hareket ederseniz iletiiminizi glendirmi olursunuz. Levent Bey'in bu konudaki hassasiyetine biraz daha zen gsterirseniz, evrenizdeki insanlarn rnek alaca bir ift olursunuz. Farkl karakter yaplaryla siz birbirinizi tamamlayan insanlarsnz. Bundan sonra bilgiyi paylaarak sevginizi arttracanza inanyor ve size bundan sonraki hayatnzda mutluluklar diliyorum." Sandalye Metodu Eer olaylara sadece kendi bak amzla bakarsak, insanlarn sadece % 25'ini anlayabiliriz. % 75'ini anlama ansn karrz. nsanlar farkl karakterlerin zelliklerini ve davran biimlerini bilmediklerinde veya kar taraf anlayamadklarnda aralarnda iletiim atmalar meydana nelir Bunun sonunda istenmeyen olaylar yaanabilir. Aslnda butun atmalarn temelinde insanlarn Farkl Kiiliklere Tavsiyeler 129 birbirlerini anlayamamalar vardr. Eer olaylara sadece kendi bak amzla bakarsak, insanlarn sadece % 25'ini anlayabiliriz. % 75'ini anlama ansn karrz. Yani aslnda hepimiz aznlktayz. Olaylara ayr bak as ile baktmzda bu iletiim atmalarn ortadan kaldrabiliriz. Tekniin Uygulanmas

Bu metodu uygulamak iin nce sandalyenin ikisini karlkl koyduktan sonra, ikisinin ortasna nc sandalyeyi ekilde grld gibi yerletiriyoruz: Hu,a Sandalyesi 1 2 Kendi Sandalyemiz Karmzdakinin Sandalyesi 1. nce bir numaral kendi sandalyemize oturarak karmzdaki kiiye kendi bak amzla bakarz. Bu bizim srekli kullandmz bir bak as olduundan ksa srede gereken ruh haline gireriz. 2. Bu sandalye karmzdaki kiiye aittir. 2 numaral sandalyeye oturduumuzda olaylara ve kendimize; kendimizi karmzdaki kiinin yerine koyarak bakarz. Bu, empatik bir bak asdr ve karmzdaki kiinin ruh halini anlamamza yardmc olur. 3. Ortadaki sandalye ise tank sandalyesidir ve ilikiye objektif olarak bakmamz salar. Tank sandalyesine oturduktan sonra nce karmzdaki kiinin oturduu 2 numaral sandalyeye dnerek ona birtakm ne130 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM rilerde bulunur, sonra 1 numaral sandalyede oturan kendimize dnerek yapmamz gerekenleri syleriz. alma bittiinde tekrar 1 numaral sandalyeye oturarak karmzdaki kiiye baktmzda bak amzdaki nemli deiikleri ve esneklii rahata fark edebiliriz. Sar karakterli asistanm Tue ile yaptm danmanlk srasnda babas ile iletiimini daha iyi bir hale getirmek iin 3 Sandalye Metodunu da uyguladk. Bunu yaparken kendisinin bak asn adm adm deitirmeyi amalyordum. Teknie gre ilk olarak kendi sandalyesine oturduunda Tu-e'nin yaadklarna tamamen "kendi bak as" ile bakmasn istedim. Bu, zaten onun yapt bir eydi ve kendisini buna ok kolay adapte etmiti. Buradayken, bana bazen babasnn kendisini anlamadn ifade etti. Kendini ok zor durumda hissediyordu. Daha sonra kendisinden ikinci sandalyeye gemesini istedim. Buras onun iin zor bir yerdi. nk olaylara "babasnn bak as" ile bakmas gerekiyordu. Biraz zorlandktan sonra "empatik bak asn" yakalad ve aslnda babasnn yaptklarnn kendisini koruma amal olduunu da anlad. Hatta burada babasnn kendisini ok sevdiini hissetti ve duyguland. Ayrca babas ile yaad iletiim atmalar film eridi gibi gznn nnden geti ve her olayda babasn hakl gsterecek bir taraf buldu. Sonunda, kendisinden nc sandalyeye gemesini istedim. Buras tarafsz bir sandalye idi. Objektif bir bak asn gerektiriyordu. Olayn iinden syrlp nc bir kii gzyle olaylara bakmasn istedim. Tue buraya oturunca babas ile arasndaki sorunlarn sadece bir iletiim atmas olduunu anlad. Yani babas onu sevdii gibi, o da babasn seviyordu. zm ise iletiimlerinde "esnek" bir tavr sergilemelerinden geiyordu. Son olarak Tue tekrar birinci sandalyeye oturarak ikinci sandalyede oturduunu hayal ettii babasna baktnda babaFarkl Kiiliklere Tavsiyeler 131 sna kar hissettikleri eskisinden daha farklyd. Tue orada otururken babasyla ilikileri konusunda hayati kararlar ald. Ben bir yandan Tue'ye eitim verirken, bir yandan da babas ile sk bir iletiim kurmutum. Bu iletiim tam anlamyla bir uyum ve ahenk iindeydi. Tue'ye bu teknikleri uyguladktan sonra, kendisinden bunu evde babas ile uygulamasn istedim. Babas kendi diliyle "3 Koltuk Teknii" ad altnda bunu kz ile uygulad ve sonu ok gzel oldu. Baba kzn daha iyi anlam, kz da babasnn davranlarnn sebeplerini zmeye balamt. Daha sonra da bu karakterlerle ilgili bilgileri alnca Tue artk babasnn krmz ve mavi karakterli ynlerini fark etmi ve NLP'nin "Her davrann altnda olumlu bir niyet vardr." ilkesine gre babasnn davranlarnn ardndaki gzellikleri grmeye balamt. Btn bunlardan sonra Timur Bey ile kznn iletiimi dzeldi ve benim de Timur Bey ile karde gibi bir diyalogum oldu.

Farkl Kiiliklere neriler imdiye kadar anlattklarmzla artk hangi karakter zelliklerine sahip olduunuzu, dier karakterdeki insanlarn zelliklerini, onlarla nasl uyum salayacanz anlam olmalsnz. Son olarak her karakter iin hayati nem tayan tavsiyeler bulacaksnz. Bu tavsiyeleri hayatnzda uyguladnzda sizde ok eyin deitiini greceksiniz. 132 Sar Karakterli Kiilere Tavsiyeler 1. Aldnz emanetlere dikkat edin. Aldnz emaneti zamannda ve krp dkmeden geri verin. 2. Az konuup ok dinleyin. Bir aznz ve iki kulanz olduunu unutmayn. 3. Asla ertelemeyin, enmeyin, vazgemeyin. Bu szleri byk bir kartona yazn ve duvarnza asn. 4. Karnzdaki kiinin beden diline dikkat edin. Karnzdaki kiinin sizi dinlemekten yorulduunu anlama becerinizi gelitirin. 5. ocukluktan ve saflktan kurtulun, iinizdeki ocuu canl tutun ama her yerde ortaya karmayn. 6. Daha dzenli olun. ok dzenli olamazsanz bile eskisinden daha dzenli olun. 7. nsanlarn szlerini kesmeyin. nsanlar bir ey anla trken kendi anlatacaklarnz dnmek yerine onlarn anlattklarna kulak verin. 8. Arkadalarnz aramay renin. Arayacanz arkadalarnzn bir listesini yapn ve listeyi kaybetmeden onlar arayn. 9. Bir ajanda kullann. Her trl ii ve randevularnz yazabileceiniz bir ajanda kullann ama sakn kay betmeyin. 10. nsanlarn isimlerini ya da gittiiniz yeri tekrar hatr lamak iin hafza tekniklerini renin. 11. Pireyi deve yapmayn. 12. Az kelime ile ok ey anlatn. Konuurken mektup yazmayn, telgraf ekin. 133 Mavi Karakterli Kiilere Tavsiyeler 1. yi bir ey yaptklarnda insanlar takdir edin. nsanlar bir eyi sizin kadar mkemmel yapmasalar da onlar takdir edin. 2. Ayrntlar hesaplarken btn karmayn. Yaptnz ii nasl yapacanz dnrken, niin yaptnz da unutmayn. 3. Her zaman en iyi olmaya almayn. yi olmanz zaten yeterlidir. 4. Korkulannzdan oluan kurtlan, zorlu ve karl yollarda seyahat edebileceiniz kzak kpekleri haline getirin. 5. Kendinize gvenin ve potansiyelinizin farknda olun. Mavi karakterliyseniz doal bir planlama ve programlama beceriniz zaten vardr. 6. Kendinizi fazla eletirmeyin. Kendinizle konumalarnza dikkat edin; kendinizi deil, sadece davrannz eletirin. 7. Hayatn olumlu ynlerini grmeye aln. zerinde siyah bir nokta bulunan sayfann, kocaman beyaz ksmn da grmeye aln. 8. Etrafnzdaki kiilerin ileri iyi ya da kt yapmalarna izin verin, her i size kalmasn. 9. Keder kularn kovamazsanz da onlarn banza yuva yapmalarna izin vermeyin. 10. Kk eyleri dert etmeyin, aslnda zldnz eylerin hepsi kk eylerdir. 134 Krmz Karakterli Kiilere Tavsiyeler 1. Hatasz kul olmayacan kabul edin ve esnek olun. Hatasz insanlarn ve Spermenler'in ancak film kahraman olduunu unutmayn. 2. Herkesin zayf bir yan olduunu kabul edin. nsanlarn zayf yanlarnn zerine gitmek yerine, bu yanlarn glendirmeleri iin onlara yardm edin. 3. Bakalarnn da "hakl" olabileceini kabul edin. Bir atma srasnda kendinizi biraz da karnzdakinin yerine koyun. 4. Hibir mnakaann kazanlamayacan bilin. 5. Emir kipi kullanmayn. nsanlarn kalplerini onlar zorlayarak deil onlarla iletiim kurarak kazanabileceinizi unutmayn.

6. Olur olmaz her eye karmayn. 7. Sabrl olmay renin. En gzel yemein ksk atete pitiini bilin. 8. nsanlar kullanmayn. Bakalarnn aleyhine, sizin lehinize olan ibirliklerinden kann. 9. Sizin gibi olmayanlar sizden aa grmeyin. 10. Her zaman lider olamayacanz kabul edin. Birileri ne liderlik ederken, birilerinden de liderlik renme ye aln. 11. nsanlar bir ii istediiniz gibi yapmadnda, onlar fazla zorlamayn. 135 Yeil Karakterli Kiilere Tavsiyeler 1. Bakalarnn sessizliinizden istifade etmelerine m saade etmeyin. 2. Her eye "evet" derseniz "evef'lerinizin kymeti kalmaz. "Hayr" demeyi de renin. 3. En kt kararn "kararszlk" olduunu bilin. 4. Duygularnz amay da renin. Ancak duygularnz aarsanz zm bulabilirsiniz. 5. Kendi kendinizi motive etmeyi renin, her eyi bakalarndan beklemeyin. Sizi motive etmesi iin mutlaka birilerini beklemeyin. 6. Tembellii brakn ve ilerinizi yarna ertelemeyin. lerinizi ertelediiniz gnn de bir gn geleceini unutmayn. 7. En azndan sizi ilgilendiren konularda sorumluluk almay deneyin. 8. Yeni bir eyler deneyin, hayatnzda gzel deiimler yapn. Hayatnzda her gn kk ve gzel deiiklikler yapn. 9. e giderken olmasa bile seyahate veya gezmeye giderken biraz heyecanlanmaya aln. 10. Daha enerjik olmaya aln. Enerji iecekleri zellikle yeiller iin retilmitir. --nsan hayat toprak, su, ate ve hava karmdr. Anlattmz 4 farkl karakter aslnda bu 4 elementte gizlidir. nemli olan bu 4 elementin ortaya kard zelliklerimizi insanlarn yararna kullanmaktr. Unutmamamz gereken, bu drt farkl karakter yapsnn her insanda olduudur. nemli olan da kiinin kendi baskn karakterini tanmas, eksik ve gl ynlerini bilerek hareket etmesidir. Bu kitabn kendi karakterinizi tanmak konusunda size rehber olaca kanaatindeyim. Hepimizin karakter zelliklerimizin gzel ynlerini ortaya karp bunu insanlarla paylamamz dilerken kitabm u satrlarla bitiriyorum. Toprak olup insanlara faydal olalm Su olup kurak topraklara hayat verelim Ate olup insanlara k ve s saalm. Hava olup oksijensiz kalanlara nefes verelim. Kaynaklar: Florence Littauer, Kiiliinizi Tanyn, evirmen:Demet Dizman, Sistem Yaynclk, stanbul 1995. Florence Littauer, ift Bulmacas, evirmen: Elvan Kandemir, Sistem Yaynclk, stanbul 2004. Florence Littauer, Kiilik Bulmacas, Sistem Yaynclk, stanbul 2003. Robert Bolton ve Dorathy Grover Bolton, Hayatnda nsan sluplar. Nil Gn, Karakterlerimiz, Kurald Yaynclk, stanbul 2003. Anthony Robbins, Snrsz G, nklap Yaynclk, stanbul 1993. Sefa Saygl, Gerei Arayanlar, Elit Yaynlar, stanbul 2003. Mmin Sekman, Trk Usul Baar, Alfa Yaynlar, stanbul 2001. Ned Herrmann, / Yaamnda Btnsel Beyin, eviri: Mehmet Zaman, Hayat Yaynlar, stanbul 2003. Zlfikar zkan, NLP lkeleriyle Aile i letiim, Hayat Yaynlar, stanbul 2004. Zlfikar zkan, Aile i Sorunlara NLP ile Etkili zm, Hayat Yaynlar, stanbul 2004. Modern Ynetim Kitapl------Takmnzn Yeteneklerini Gelitirin nsanlar Motive Etme / Trevor Bentley Yaratclk / Trevor Bentley

Zaman Ynetimi / Jane Allan Etkili Sat / Trevor Bentley Strateji Gelitirme / Susan Clayton Proje Ynetimi / Jean Harris nsan Yetenekleri / Di Kamp Lider Yneticilik / Tony Voss Ynetim / Susan Clayton anta Kitaplar Ate Altnda Sakin Kalabilmek / Barbara J. Braham Yeni Yneticinin El Kitab / Brad Thompson Ynetim Sorunlarna Etkili zmler / Fred E. Jandt Sunu Yapma / Robert B. Nelson - Jennifer Wallick alanlara Yetki Verme / Robert B. Nelson Hayatnda Uzlama lkeleri / Peter Economy Etkili Dinleme / Artiur K. Robertson Atak Yneticinin Rehberi Hedef Belirleme ve Sonu Alma / William Wadsworth Etkili Karar Verme / David E. Folino Ekip Kurma ve Ynetme / Joseph T. Straub Yetki Verme /Joseph T. Straub Etkili Sunu / Jeff Olson Organize Olma / Jeff Olson Mteri Odakl Sat / Jack Cullen Mkemmel Aday Seme / Hardy Caldwell Maliyet Drme / Jeff Okon Baarl Sonu in Yazmak / Dennis Chambers Liderlik/ WalterJ. Wadsworth Mali Tablolar Anlama / Joseph T. Straub ,renci Merkezli Eitim Dizisi---------renci Merkezli Eitim ve oklu Zeka / Birol Vural Aile-Okul Birliktelii / Birol Vural Nitelikli Snf ve Stressiz Eitim Ortam / Birol Vural Teknoloji ve Materyal Kullanm / Birol Vural Planlama lme ve Stratejiler / Birol Vural Yntem Teknik ve Etkinlikler / Birol Vural Muhteva Dersleri in zel retim Uygulamalar / Birol Vural fade ve Beceri Dersleri in zel retim Uygulamalar / Birol Vural Yetkin deal Vizyoner retmen / Birol Vural Her retmen Rehberdir /Birol Vural retmenin Mevzuat El Kitab / Birol Vural Modern Ynetim Kitapl-------zeyir Garih Kitapl Ynetim lkeleri / Dr. zeyir Garih Ynetim Teknikleri / Dr. zeyir Garih Globalleme Srecinde Trkiye / Dr. zeyir Garih Hayatnda Motivasyon / Dr. zeyir Garih Pazarlama, Tantm, Halkla likiler / Dr. zeyir Garih Ekonomik Sorunlara zm nerileri / Dr. zeyir Garih Trkiye Sorunlarna zm nerileri / Dr. zeyir Garih Genlere Tavsiyeler / Dr. zeyir Garih Kiisel Geliim Ynetim__________________ Aile irketlerinde Kurumsallama / Dr.Ebru Karpuzolu Beyaz Zambaklar lkesinde / Grigory Petrov Bro Yneriminde Dosyalama Teknikleri ve Dokmantasyon / ule Ylmaz Trkiye Geleceini Aryor Ad : nsan / Yaprak zer Cesaret ve Fazilet Mcadelesi I John F. Kennedy Cesur Giriimciler / Sadi zdemir D Toplumu / Rolfjensen En Byk Benim / Yaprak zer Gelecein Toplumunda Ynetim /Peter Drucker Gen Giriimcilerin Baar Srlar / Editr: Erk Acarer

Hayatta lerle ve lerlet / Prof. Herbert N. Casson ten Liderlik / Peter Urs Bender nsan Kaynaklar Uzmannn El Kitab / Mehmet ner nsan Kaynaklarnda Yeni Almlar / Yaprak zer nsan Ynetme Sanat / Prof. Herbert N. Casson Yaamnda Btnsel Beyin / Ned Herrmann Baa Dt / Mehmet ner te Baar / Editr: Figen Tahirol Hayatnda Mkemmellik / Prof. Dr. Muhittin imek Baarl nsanlarn Karar An / Fikri Trkel Telif Haklar ve Korsanlkla Mcadele / Av. Dr. Cahit Suluk Kriz ve Stres Ortamnda Ynetim / Dr. Hasan Tutar Krizleri Frsata Dntrmek / Abdullah Bozgeyik Kreselleme Srecinde letme Yn. / Dr. Hasan Tutar Liderlik, Ynetim, Trkiye / Yaprak zer NLP ile Koluk /Joseph O'Connor & Andrea Lages Para Kazanma ve Kullanma Sanat / Prof. Herbert N. Casson Sat Sanat ve Pazarlama / Prof. Herbert N. Casson Semen Siyaseti likileri. Ekseninde Baarl Siyasetinin El Kitab / Do. Dr. Osman Ozsoy TKY'de Performans lm / Prof. Dr. Muhittin imek TKY ve Tarihteki Bir Uygulamas: Ahilik / Prof. Dr. Muhittin imek Ticaretin Srlar / Prof Herbert N. Casson Trkiyeli Avrupa / Sedat Lainer, Mehmet zcan, Ilan Bal Uygulamaya Ynelik Enflasyon Muhasebesi / Editr: Tuba avh-Metin CanouUar Yaratc Sat / ilhan rkmez Yaadka Eitim / Dr. lham Fmdkolu Ynetici Asistanl ve Sekreterlii / Birol Vural Zirvedeki ahin / Kemal ahin ,Kiisel Geliim Baar. Amerika'daki Trk Beyin Gc / Haz. Vedat Akman Anlayarak Hzl Okuma ve renme / Adil Mavi Baarda Aile Faktr / Tuncer Elmacolu Baarnn Srlar / Dr. Alexis Carrel Baar Rehberi / Ouz Saygn - Adil Mavi Beyin Gcn Gelitirme / Ouz Saygn Bilimsel alma ve Baar Teknikleri / Ali Ozergin Bilgece Yaamak / Tuncer Elmacolu Bilgelie Yneli / Dr. Zlfikar zkan Bilincin Gc / Dr. Zlfikar zkan Cesur Sorular / Dost Can Deniz Deiim Kuandakiler / Nejat Sezik Deiim Rzgarlar / Ouz Saygn Dorucu Beden Dili / Ercan Kak 4x4'lk letiim / Ouz Saygn Duygularla Glenmek / Stefan Konrad Dnceye Yenibir Bak / Mnir Arkan Frsat Yakalayn / Orison Swett Marden Doru ve Gzel Konuma Sanat / Birol Vural Etkili ve Baarl Konuma Sanat / Birol Vural Gelecein Meslekleri / Do. Dr. Osman zsoy Grevimiz Baarmak / Samuel Smiles Hayata Glmse / Stk Aslanhan Hayatn Btnnde Baar / Tuncer Elmacolu Hayat Gzel ve Anlaml Yaamak / Hasan Basri Yazc Her nsan Hkmdardr / Orison Swett Marden Kendine Yardm / Samuel Smiles Kiisel Geliim Stratejileri / Ouz Saygn Kiisel Geliim El Kitab / Nejat Sezik Kiisel Geliimin Sosyolojisi / Dr. Ergn Yldrm Kocanzn Baars Sizin Elinizde / Mrs. D. Carneige

LGS'ye Hazrlk Rehberi / Niyazi Sanl Mutluluk ve Baar Yollar / Dr. Zlfikar zkan Negatif Limanlardan Pozitif Sulara / Ouz Saygn retmen Ajandas ve El Kitab / Ali Karaam renci Ajandas ve El Kitab / Ali Karaam SS Benim Neyim / Hamza Aydodu SS alma Klavuzu / Adil Mavi Sevgi Bahesinin Bahvan - retmenin Gnl / Alian Kapaklkaya Sevgili retmenim Bunlar Kimseye Anlatamamtm / Alian Kapaklkaya Snrsz Beyin Gc / Nejat Sezik Sz Syleme Sanat / Adil Mavi Telkin ve Hipnozla renme Teknikleri / Adil Mavi Trkiye'den Baar ykleri / Vedat Akman Trkiye'den Baar ykleri -II Vedat Akman Yaratc Zeka / Hary Alder Yarnlara Doru / Dr. Alexis Carrel Yaam Cokusu / smail Karasu Zamann Balangcndan Zamanmza retmenin Gc / Isa Bayrak Zorluklarla Mcadele / Prof. Herbert N. Casson Aile ve ocuk Eitim Dizisi A'dan Z'ye Pozitif Disiplin / Jane Nelsen - Lynn Lott Anne-Babalarn En ok Yapt 10 Hata / Kevin Steede Annelik Gnl / Nora Romi Babalk Cokusu / Marcus Jacob Goldman Bir Anneye Mektuplar / Willhelm Stekel ocuunuzu Kefedin / Lawrence V/illiams ocua Hayr Demek zm Deil / Mark L. Brenner ocuun Baars Nasl Salanr? / Tuncer Altmkpr ocuum Okula Balyor / Bernard Ryan ]r. ocuunuzu Yanl Eitiyorsunuz / Christian G. Salzmann ocuk ve Aile / Editr Beyza Blkba ocuk Kalbi / Edmondo De Amics Eitimde Paradigma Deiimi / Yard. Do. Dr. Fatih Tremen - Mehmet ete Ev lerini Savaa Dntrmeyin / Lynn Lott - Riki Intner Etkin Eitim / Do. Dr. Osman zsoy Gen Kz Psikolojisi / Tuncel Altmkpr Hamilelie Hazrlk Doum ve Sonras / Heyet Rehber Anne-Babalar / Sandra Burt - Linda Perlis Snfta Pozitif Disiplin / Jane Nelsen - H. Stephen Glenn ocuklara Snr Koymak / Cornelia Nitsch Sinirlerinize Hakim Olun / Cornelia Nitsch Popler Psikoloji Dizisi Beden Yz Yaps ve Karakter / Tuncel Altmkpr Bireysel Psikoloji / Alfred Adler Evlilikte Doru Seim ve Ailede Mutluluk / Dr. Davut Ibrahimolu nsan Denen Mehul / Dr. Alexis Carrel Karakterbilim ve nsan Tanmada Testler / Tuncer Altmkpr Kitleler Psikolojisi / Gustave Le Bon Kiisel zgrln Psikolojisi / William Glasser NLP Teknikleriyle Aile i letiim / Dr. Zlfikar zkan NLP Teknikleriyle Aile Sorunlarna zm / Dr. Zlfikar zkan Olumlu Yaama Sanat / Harold Sherman Psikiyatri Penceresi / Haz. Dr. Mustafa Gveli Psikososyal Adan Boanma / Dr. Zlfikar zkan Ruh "imizdeki Biz" / Do. Dr. Ramazan zcankaya ahsiyet Analizi / Tuncel Altmkpr Yaz ve Karakter / Tuncel Altmkpr Hayata Dair ykler Enfes ykler / Turgay Yalanz insan Sca ykleri / Yusuf zkan zburun Yaama Sevinci ykleri / Yusuf zkan zburun

Hayata Dokunan ykler / Yusuf zkan Ozburun Bilgi Teknolojileri Dizisi Access / Osman Grlcan AutoCAD 2002 / Osman Grkan Excel XP / Osman Grkan Front Page 2002 / Osman Grkan Word XP / Osman Grkan Windows XP / Osman Grkan Bilgisayar Rehberi / Adem zbay - Fikret Yetiener nternet Rehberi / Adem zbay - Fikret Yetiener Windows Rehberi / Adem zbay - /an Devrim nternet Programlar Rehberi / Fikret Yetiener - Adem zbay Mobil letiim & WAP / mer Ertekin - Adem zbay Yneticinin Bilgisayar ve nternet Rehberi / mer Erteidn - Adem zbay e-Ticaret Rehberi / Adem zbay - /an Devrim WEB Tasarm Rehberi / Adem zbay - Feridun zdemir Bilgisayar & nternet Szl / Adem zbay - /an Devrim QuarkXpress 5.0 /Bar Ycel Turan Adobe Photoshop 7.0 / Banj Ycel Turan Hacking: Biliim Korsanl ve Korunma Yntemleri / Davut Ylmaz Bir grafik departman efi, bir seminer programndan sonra, nasl iki byk irket kurucusu oldu? Gnde 3 paket sigara ien, yllardr kendisiyle bark olmayan ve kiisel geliim seminerlerinin gereine inanmayan bir ajans yneticisi, her ynyle nasl deiti? Hayatnda "gnlk" dahi yazmam olan byk bir gazetenin nsan Kaynaklar Mdr, gazetede denemeler yazan, hayat dolu dolu yaayan bir insan haline nasl geldi? Bu ve buna benzer ilgin hikayeleri renmek, deiimi yakalamak ve baarya ulamak istemez misiniz? te bu kitap sizin iin. ozaik Kitapl Doal rnlerle Gzellik ve Cilt Bakm / Uz. Est Glten enahk Hamilelikten Okul ncesi Dneme ocuk Bakm ve Eitimi El Kitab / Sevda Saliholu Dursun Gelincik Sofras / Saniye ztrk Geleceinizi Okuyun / Mehmet Ali Kerktl lk Yardm /Nazan Seren Sevgi, Ak, Mutlu Evlilik / idem - zcan nl Trke Dualar / Mehmet Ali Kerktl rneklerle Rya Tabirleri / Mehmet Ali Kerktl Salkl Beslenme / Do. Dr. Sefa Saygl Yaam Kolaylatran Pratik Bilgiler / Haz. Yasemin Yentur Kadnn Salkl Yaam Rehberi / Dr. mer Yavuz imek Masaj / Uz. Est. Glten enafak Reiki / Petek Kitamura Tamamlayc Tp Yntemleriyle Mkemmel Salk/Dr. Recai Yahyaolu Yaam ve Cinsellik/Dr. c~r- -">' --Her insann doutan getirdii muazzam bir zihinsel potansiyel vardr. Fakat bilim adamlarnn aratrmalarna gre bu kapasitenin ancak %] gibi ok az bir ksm kullanlmaktadr. Oysa gnmz dnyasnda bu oran ok daha yukarlara karabilecek teknikler mevcuttur. Bu bak asyla hazrlanan elinizdeki kitap; 7'den 70'e herkesin zihinsel potansiyelini ve hafza gcn gelitirmesi amacyla hazrlanm olup, zellikle eitim - retim hayatnda bu tekniklerin etkin bir ekilde kullanmn hedeflemektedir. OUZ SAYGIN Abdullah Maral Muhammed Maral --Negatif limanlardan Pozitif Sulara Hereyi Yapabilirsiniz!" Evet! "Yapabileceinize inandnz her eyi yapabilirsiniz." Bu mesaj yaanm olaylarla vermeye altm sizlere. nk amacm kurallar anlatmak deil, kiilerin pozitif yaamalarn salayabilecek bir rota belirleyebilmelerine yardmc olmakt. Bu nedenle kitabmn, ismiyle

bile kiilere olumluyu yanstmasn ve olumluyu artrmasn istedim. Unutmayn!... Geminin rotasn kaptan belirler. Hayatnzn rotasn dnceleriniz... Ve dncelerinizin rotasn ise yalnz ve yalnzca siz... ok defa ne yapmanz gerektiini bildiiniz halde bunu "Niin" yapmanz ve "Nasl" yapabileceiniz konusunda yetersizlikler yaayabilirsiniz. BAARI REHBER sizleri, kolay renebilmenin yntem taktikleri ile donatacak ve eyleme geirecek MOTVASYONU salayacaktr. Ouz saygn/>*'-.-!-',. 4x4lk iletiim Farkl karakterler olarak hepimizin hayatnda "mutluluk" byk lde kendimizle ve dier insanlarla "iyi ilikiler kurabilme yeteneimize" baldr. Arkadalar, eler, siyasiler, veya bir firmada alanlar arasndaki srtmeler; kiilerin karakterlerinin farkl olmasndan kaynaklanmaktadr. Trkiye'nin en ok okunan kiisel geliim yazarlarndan Ouz Saygn bu eserinde kiileri; Sar karakterliler, Krmz karakterliler, Mavi karakterliler, Yeil karakterliler olarak gruplandryor. Her bir renkteki karakterin temel zelliklerini, renklerin baskn zelliklerini, dier renklerle karmlarn, stn ynlerini, zayf taraflarn ve iletiimde dikkat etmesi gereken ynleri tek tek ele alyor. Bu renkteki karakterlerin birbirleriyle olan iletiimlerinde dikkat edecei temel noktalara deiniyor. letiimin etkili olmas iin her bir renge hayat nerilerde bulunuyor. Trk siyas hayatna damgasn vuran siyasilerden, medya dnyasnn renkli simalarndan, seminerlerinden ve birebir danmanlk yapt kiilerin hayatndan ilgin yaanm rneklerle ele ald konular; 7'den 77'ye herkesin hayatnda yeni deiimlere kap aralayacak trden... Eserde de vurguland gibi; farkllklar aleyhimize deil, lehimize evirmek ise hepimizin elinde... ISBN 975-6218-15-0