1

RSK YNETM VE DEERLENDRMES

Ama
Risk deerlendirme ve ynetimi ile ilgili kavramlar ile risk deerlendirme yntemleri
hakknda bilgi sahibi olmak.

renim hedefleri
Risk deerlendirmesinin temeli, gereklilii ve yntemleri hakknda bilgi sahibi olmak,
Risk deerlendirmesi yapabilecek bilgi dzeyine erimek.

Alt balklar
Risk ynetimi ve genel ynetim
Tehlike ve risk kavramlar
Tehlike kaynaklar ve oluturduklar riskler
Risk ynetiminin bir paras olarak risk deerlendirmesi
Risk deerlendirmesinin temel gerekeleri
Risk deerlendirmesi ekibi ve alan katlm
Risk deerlendirme teknikleri ve kyaslamalar
Risk analizi ve teknikleri
Risk deerlendirme uygulamalar
lgili mevzuat

2

RSK ALGILAMA


TEHLKE

nsanlarn yaralanmas, salnn bozulmas veya bunlarn gereklemesine
sebep olabilecek kaynak, durum veya ilem.

SALIIN BOZULMASI
Bir i faaliyetinin veya ile ilgili durumun yol at ve/veya ktletirdii belirlenebilir,
olumsuz fiziksel veya ruhsal durum

OLAY
Yaralanmaya, saln bozulmasna veya lme sebep olan veya sebep olacak potansiyele
sahip olan ile ilgili olaylar.
Yaralanmaya, saln bozulmasna veya lme sebep olmadan gerekleen olaylara
Hasarsz olay- Ramak kald denilmektedir.

KAZA
Yaralanmaya, saln bozulmasna veya lme sebep olan olaydr.

RSK
Tehlikeli bir olayn veya maruz kalma durumunun meydana gelme olasl ile
olay veya maruz kalma durumunun yol aabilecei yaralanma veya salk
bozulmasnn ciddiyet derecesinin birleimi.
















RSK DEERLENDRMES
Tehlikelerden kaynaklanan riskin bykln tahmin etmek ve mevcut kontrollerin
yeterliliini dikkate alarak riskin kabul edilebilir olup olmadna karar vermek iin
kullanlan proses

Kabul Edilebilir Risk:
Kuruluun Yasal zorunluluklara ve kendi SG politikasna gre, tahamml
edebilecei dzeye indirilmi risk.

RSK
Risk = x
: htimal
: iddet
3

GVENLK
in yaplmas ve yrtm srasnda oluan risk yada risklerin, tanmlanm bir zaman
aral sresince, kabul edilemez dzeyin dnda kalma yetenei




















RSKLER NSANLAR TARAFINDAN NASIL ALGILANIR ?















KABUL EDLEBLR RSK






R
R
R
R
R R S SK K
4

TEHLKE VE RSK ALGILAMASI
Riskin nasl alglandn anlamak iin; insanlarn riski nasl tanmladklarna bakmak
gereklidir.
Risk insanlarca olduka farkl ekilde tanmlanmaktadr.
Risk muhtemel kaybn miktardr.
Risk bir fonksiyondur ve ihtimal ve kayp seviyesinin arpm olarak ifade edilir.
Risk belirli bir tehlike karsnda kiinin ahsi varlklarndan bir ksmnn veya
tamamnn kaybedilme ihtimalidir.
zerinde uzlalan manada risk, gvenliin zdd bir durumdur ve gvenlikle ters orantl
olarak deiir. (Kumamoto ve Henley 1996)
Deneysel Psikoloji alannda yaplan almalarla risk alglanmasn etkileyen
faktrler belirlenmeye allmaktadr.
zerinde durulan konulardan biriside ;
Riskler kiiler tarafndan nasl alglanr,
Riskler toplum tarafndan nasl alglanr,
konusudur.
















RSK ALGILAMASINI ETKLEYEN FAKTRLER
Korkutuculuk dzeyi
Anlalabilirlik dzeyi
Etkilenecek kii says
Tehlikenin ve riskin ne lde anlalabildii,
Riskin ne derece eit dald,
Riski ne derece nleyebilecei,
ile
Riskin kiisel olarak kabullenilip kabullenilmedii.

1
2
5

TOPLUMSAL RSK ALGILAMAYI ETKLEYEN FAKTRLER
RSK ZELLKLER ALGILAMAYI ETKLEYEN FAKTRLER
Felaket potansiyeli lm ve yaralanmalarn ayn anda yada geliigzel olmas
Ainalk Riskin nceden bilinip bilinmedii
Anlalabilirlik Risk etki mekanizmasnn yada ilemin anlalabilirlii
Kendi kendini
denetleyebilme
Kiinin kendini kontrol edebilirlii
Gnll maruziyet Riskin gnll olarak alnp alnmad
ocuklar zerindeki etkisi ocuklar ne ekilde etkiledii
Etkinin hz Hemen etki yada zamana yaylm etki
Madur tanm kimler nasl etkilenecektir
Korkutuculuu ahslar zerindeki korkutuculuk seviyesi
Kurumlara gven lgili kurumlara olan gven duygusu
Medya ilgisi Medyann konuya verdii nem
Kaza gemii Gemite byk yada nemli kazalara sebep olup olmad
Faydalar Bilinen faydalar yada ak olmayan bilinmeyen faydalar
Fayda-maliyet dalm Risklerin ve faydalarnn dzgn olmayan dalm
Etki sonras tersinebilirlik Etkilenmenin geri dndrlebilir yada kalc olmas
Kayna Doadan m yoksa insan hatasndan m kaynakland














6

RSK ALGILAMA

































mr boyu bir nkleer santralin
yaknnda yaamak
15 kilo fazla arlk
Uak dmesi Kanser
Kazalar Kmr madeninde almak
Normal lye gre kk araba
kullanmak
Sigara (gnde 1 paket)
Motorlu tat kazalar Bekar olmak
Madencilik yada inaat iilii (ABDde) Beyaz deil siyah olmak
Tm kazalar Kadn deil erkek olmak
Yoksul olmak Kalp hastal


Z Za am ma an n
RSK-1
Risk belirlendi inde bir nem
Seviyesinde alg lan r. Ancak
zamanla nem seviyesinde bir
d gzlenir. (kan ksama)
R Ri is sk k
a al lg g l la am ma a
R Ri is sk k
a al lg g l la am ma a
RSK
Z Za am ma an n
C Ci id dd di i
Ciddi bir kaza
sonras risk
alglama Seviyesi
aniden ykselir.

C Ci id dd di i k ka az za a
RSK
Z Za am ma an n
R Ri is sk k
A Al lg g l la am ma a
?
7

RSK YNETMNDE NSAN


Gkdelenlerin ilk yaplmaya baland yllarda riski kabullenmek olumlu bir imaj olarak
reklamlarda kullanlabiliyordu.

RSK DEERLENDRME ALIMALARINDA ST YNETMN ROL NEDR ?
ST YNETM;
Kuruluta SG Ynetim Sistemi oluturmak ve Risk Deerlendirme uygulanmasna
gemek iin, bu konuda st ynetim stratejik bir karar almak zorundadr.

RSK YNETM YNETCNN ROL (
Ynetici; ykmllklerinin ve sorumluluklarnn neler olduunu belirlemeli,
dikkate almas gerekli hususlar deerlendirerek, ncelik sralamas yapmal
ve
ncelikler arasnda SG konusuna hangi srada yer vereceine karar vermelidir.







Maliyet
retim/
Hizmet
Kalite Gvenlik
8



KURULUTA YNETCNN GREVLER



Azami retim ve Kar
LER / ALIANLAR
VEREN / YNETM
YNETC


HER KSN BRLKTE
SALAMALIDIR.
Tatmini
yi Maa
Konforlu alma Ortam
DENETMEN
RETM
KAYITLAR
BAKIM ONARIM
KALTE
ALIANLARIN
TATMN
MTER
MEMNUNYET
LETM
MAJ
MALYETLER
9

RSK ANALZ
VE DEERLENDRMES

NEDEN RSK DEERLENDRMES YAPILMALI?
KAZASI VE MESLEK HASTALII MALYET
kazas ve meslek hastal sonucu meydana gelen toplam maliyeti buz dana
benzetirsek, asl maliyetin suyun stnde kalan ksmda deil suyun altnda kalan ksmda
olduunu grrz.





RSKLER TAHMN ETMEK ve KABUL EDLEMEZ OLANLARI ORTADAN KALDIRMAK N
YOL ;

RSK DEERLENDRMES
Tehlikelerin belirlenmesi,
Her bir tehlikenin ortaya kma olaslyla, olas sonularn iddet derecesinin
deerlendirilmesi,
Mevcut kontrollerin etkinliinin gzden geirilmesi,
Acil nlem gerektiren tolore edilemeyecek risklerle,
Orta vadede kabul edilebilir dzeylere indirilebilecek risklerin tanmlanmasnn ayrt
edilmesidir.

RSK DEERLENDRMESNN AMACI
alma ortam gzle grnen veya grnmeyen tehlikelerle doludur.



NDREKT MALYETLER
2/3
GZE GRNMEYEN
MALYETLERN GEMY
BATIRABLECEDR!
UNUTMAMASI GEREKEN
HUSUS!
DREKT
MALYETLER
1/3

NDREKT MALYETLER
2/3
GZE GRNMEYEN
MALYETLERN GEMY
BATIRABLECEDR!
UNUTMAMASI GEREKEN
HUSUS!
DREKT MALYETLER
1/3
10

Risk;
Acil kontrol altna alnmas gereken yksek risk midir??















Yoksa sadece kontrol nlemlerini gzden geirmem gereken dk risk midir?














Neden Risk Deerlendirmesi?
KANUN NEDENLER
AHLAK NEDENLER
EKONOMK NEDENLER



300 000 dikkatsizlik
durumlar
300 Tbbi tedavi Durumu
30 000 gvensiz koullar
i dp kolunu metal ekmecenin
kesine vurur ve kolu kesilir. Drt
diki.
1 lmcl kaza
30 Kayp Gn
3 000 lk yardm
i nceden yapt bir
i, dnrken kahve
makinesini kullanr.
i dp ban masann kesine vurur
ve boynu krlr. lmcl.
i yere dp kolunu krar. ki haftalk
izin.
i kayp der, yaralanr.
i yere kahve dker ve
zerinden yrr.
11


RSK DEERLENDRMES NE ZAMAN YAPILMALI?
e balarken veya daha nce hi yaplmamsa,
te herhangi bir deiiklik halinde,
kazas, meslek has. veya bir olaydan sonra,
Dzenli aralklarla.




RSK DEERENDRMES KMLER TARAFINDAN YAPILIR





BREY YAKLAIMININ YARARLARI
abuk netice alnmasn salar
Kiinin meslektalar tarafndan ynlendirilmesini engeller
Kiinin kendisini bir takmn paras olarak hissetmesini salar
Maliyeti dktr.

BREY YAKLAIMININ DEZAVANTAJLARI
Teknik uzmanlk gerektirir.
Ynetimin SG i gvenlii departmannn iidir anlaynn deimesi gereklidir.
Birey yaklamnn tek boyutlu olmas yetersizlik getirebilir.
Katlm salanamadndan insanlar tehlikelerin kendi blmlerinde olmadn
dnrler.
Kiilerin farkl kavrama seviyeleri deerlendirmeyi etkileyebilir.
Koruma faaliyetlerinin kiileri etkilemesi deerlendirmeyi etkileyebilir.

TAKIM YAKLAIMININ YARARLARI
Gerekli bilgi tm alanlar tarafndan salanabilir.
Herkesi tatmin edecek sonular elde edilebilir.
Katlanlara aidiyet ve ibirlii ruhu kazandrr
Yneticilerin katlm, sonulara alann da sahip kmasn salar.
Risk Deerlendirmesi birey
tarafndan yaplmaldr ?

Risk Deerlendirmesi
takm tarafndan yaplmaldr ?
X
X
12


TAKIM YAKLAIMININ DEZAVANTAJLARI
Takm almalarndan netice daha ge alnabilir.
Takm ii etkileim sonucu etkileyebilir
allmas gereken zaman ve maliyet yksek olur.

TEHLKENN BYKL LE UZMANLIK HTYACI ARASINDAK LK



























GZDEN KAAN TEHLKE TPLER
I. UZMAN OLMAYANLARCA FARK EDLEMEYENLER
Aratrma ve gzlem gerekir
* Her yere baklmaldr
* Ne, neden, nerede, nasl, ne zaman sorular sorulmaldr
II. SREKL OLMAYANLAR
* Tehlikeli davranlar, kaba akalar
III. N BELRT GSTERMEYENLER
* Dier olaylar neticesinde ortaya kanlar



alan ef Ynetici Uzman ekip
TEHLKE
13

RSK DEERLENDRMES
BE temel admdan oluur





1. ADIM
TEHLKELERN TESPT EDLMES
yerindeki btn tehlikeler listelenmelidir.
Kaza ve zarar potansiyeli olan her ey aratrlmaldr
Neyin nasl aratrlacana karar verilmelidir.
nceleme almalar iin bir ekip oluturulmal ve
aadaki n hazrlklar yaplmaldr;




1.ADIM
TEHLKELER TESPT ET
5.ADIM
ZLE VE TEKRAR ET
2.ADIM
RSKLER
BELRLE
4.ADIM
KONTROL TEDBRLERN
TAMAMLA
3.ADIM
KONTROL TEDBRLERNE
KARAR VER


Tanmladnz tehlikelerle ilgili olarak
herhangi bir mevzuat,
standart, rehber veya madde gvenlik bilgi
formu var m ?
Evet
Hayr
Bu konuda
elinizdeki
kaynaklar
takip edin
Tehlike
Kayna
Tehlike
Risk
Zarar
Hasar
Tehlike
Risk

14

a-Gemi kaytlar inceleyerek
b-Mevcut durumu inceleyerek
c-Mevzuat ve literatr inceleyerek
Toplam = yeri Tehlikeleri

A. GEM KAYITLARIN NCELENMES
Ortam lm raporlarnn incelenmesi
kazas ve hadise (olay) raporlarnn incelenmesi,
SG Kurulu yllk faaliyet raporlarnn deerlendirilmesi,
Teknik periyodik kontrol raporlarnn incelenmesi,
Benzeri dier iyerlerinden elde edilen veriler,
Kaytlarn ncelenmesinden ne tr bilgiler elde edilebilir?
1. SG Organizasyonu ile ilgili bilgiler,
2. yeri kaza gemii ile ilgili bilgiler,
3. yeri fiziksel etken seviyesi ile ilgili bilgiler,
4. ekipmanlarnn gemii ile ilgili bilgiler,
5. Gerekli dier bilgiler,
B.MEVCUT DURUMUN NCELENMES
Kimyevi, fiziki ve biyolojik etkenlerin listesi
ekipmanlarnn incelenmesi,
alma evresinin incelenmesi,
Ergonomik artlarn incelenmesi
aktivitelerinin gzden geirilmesi
malat verilerinin deerlendirilmesi
Organizasyonun incelenmesi
Mevcudun ncelenmesinden ne tr bilgiler elde edilebilir?
yeri bina ve eklentileri ile ilgili bilgiler,
Ekipmanlar ile ilgili bilgiler,
Kimyasal ajanlarla ilgili bilgiler,
Biyolojik ajanlar ilgili bilgiler,
Fiziksel etkenler ile ilgili bilgiler,
yeri organizasyonu ile ilgili bilgiler,
Yrtlen faaliyetler ile ilgili bilgiler,
Gerekli dier bilgiler,

C. MEVZUATIN NCELENMES
SG mevzuatnn incelenmesi,
lgili dier mevzuatlarn incelenmesi,
Standartlarn incelenmesi, (Harmonize dier)
AB Direktiflerinin incelenmesi,
LO normlarnn incelenmesi,
Literatr taramas,
malat verilerinin deerlendirilmesi,
Uzman yorumlarndan yararlanlmas,






15

TEHLKELERN GRUPLANDIRILMASI
1. Mevzuat bazl gruplama,
2. Proses bazl gruplama,
3. Yerleim bazl gruplama,
4. Organizasyon bazl gruplama,
5. Bilimsel bazl gruplama,
6. Karma bazl gruplama,

1.MEVZUAT ESASLI RSK GRUPLANDIRMA
SG Ynetmelii (Genel)
yeri Bina Eklentileri Ynetmelii,
Ekipmanlarnn Kullanmnda SG Ynt.
Kimyasal Maddelerle almalarda SG Yn.
Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden Korunma Ynt.
Grlt Ynetmelii,
Titreim Ynetmelii,
Elle Tama leri Ynetmelii,
Ekranl Aralar Ynetmelii,
Kanserojen Mutajen Maddelerle almalar SG Ynetmelii,
Biyolojik Maddelerle almalar SG Ynetmelii,
Maden leri Ynetmelii,
Yap yerlerinde almalar SG Ynetmelii,

2. PROSES BAZLI GRUPLAMA
yerinde bir ynetim sistemi
Kalite, TS ISO 9000
evre TS ISO 14000
SG TS OHSAS 18000
kurulmu ve Proseslerin belirlenmi olmas halinde bu yaklam uygulanabilir.






3.YERL




















MU
S
KO
K
LEM ESA
AIK AL
UTFAK VE
SOYUNMA
KAZAN
OMPRES
KAYNAK
ASLI GRUP

LANLAR
YEMEKHA
A YERLER
DARES
R DARE
ATELYES
PLAMA

ANE
R
ES
S
TALALI
PRES
TRAFO
M
DK
BAKIM
ARITMA
I MALAT
ATELYE
O VE DA
MRKZ
KMHANE
M ONARI
A TESSL
ATL.
ES
.
E
IM
LER
16

17

5. BLMSEL ESASLI YAKLAIM















































TEHLKELER
MEKANK
TEHLKELER
DAR
TEHLKELER
FZKSEL
TEHLKELER
BYOLOJK
TEHLKELER
KMYASAL
TEHLKELER
ORGANZASYONEL
TEHLKELER
NSAN
HATALARI
ELEKTRK
TEHLKELER
EVRESEL
TEHLKELER
MAKNALARDAN
KAYNAKLANAN
TEHLKELER
KMYEV
MADDELER
ISI ETKLER
DERLER GRLT
BASINLI
AKIKANLAR
LAZER VE
NON YONZAN
IINLAR
GAZLAR
BUHARLAR
TTREM
ELEKTRK
TEHLKELER
YONZAN
RADYASYON
MEKANK
TEHLKELER
18

2. ADIM:
RSKLERN BELRLENMES ve DERECELENDRLMES


Risk = O x O: Olabilirlik : iddet
TEHLKE RSK
alma ortam: Kapal alan Bir kuyuda benzinle alan bir pompay kullanan (yetersiz
havalandrlm alan) iilerin karbon monoksitten zehirlenme
olasl
Enerji: Elektrik zolasyonu yetersiz olan elektrikli bir el aletinin kullanan iiyi
arpma olasl
Elle Tama 40 Kg lk ykleri tayan bir iinin srt incinmesine maruz
kalma olasl
Grlt Srekli ses iddet dzeyi 80 dB(A)nn zerinde olan bir
makinann yannda alan iilerin srekli iitme kaybna maruz
kalma olasl
Grlt Bir ofiste alanlarn sabit 75 dB(A)nn altnda dk grlt
dzeyinde maruz kalmalar sonucu yorgunluk, endie, kayg
ve/veya saldrganlk eklinde strese girme olasl
Madde: Bulac kan Bulac bir hastal bulunan bir hastadan kan rnei alrken
enjeksiyon yaralanmasna bal olarak ortaya kabilecek bulac
hastalk olasl
yeri Pres makinesi Koruyucusu olmayan bir preste alan iinin parmaklarn
kaybetme olasl



Aadaki faktrler bir kaza ya da olayn meydana gelme ihtimalini etkileyebilir;
Riske maruz kalan kiiler,
Riske maruz kalmann tipi, skl ve sresi,
Riske maruz kalma ile tesirleri arasndaki iliki,
nsan faktrleri,
Gvenlik fonksiyonlarnn gvenilirlii,
Gvenlik tedbirlerinin ilemez hale getirilme veya yanltlma imkanlar,
R
MAKNA TEHLKELER
MEKANK
TEHLKELER
KI RI LMA EZLME OK BATMA
RISKLER

19

Gvenlik tedbirlerinin idame ettirilebilme kabiliyeti

SONULARA KARAR VERLMES
Muhtemel bir olay sonras beklenen zararn derecelendirilmesi iin aadaki skala
kullanlabilir.
SONU DERECELENDRME
---------------------- ------------------------------------------------------
(1) OK HAFF : saati kayb yok, ilkyardm gerektiren
(2) HAFF : gn kayb yok, ilk yardm gerektiren
(3) ORTA : Hafif yaralanma, tedavi gerekir
(4) CDD : lm, Ciddi yaralanma, meslek hastal
(5) OK CDD : Birden ok lm, srekli i gremezlik
SONULARA KARAR VERLMES
Muhtemel bir olayn meydana gelme olaslnn derecelendirilmesi iin aadaki skala
kullanlabilir.
OLABLRLK DERECELENDRME
---------------------- ------------------------------------
(1) ok kk olaslk : Ylda bir
(2) Kk olaslk : Ayda bir
(3) Orta dereceli olaslk : Haftada bir
(4) Yksek olaslk : Her gn
(5) ok yksek olaslk : yapld srece







R = O X
20
















3. ADIM
KONTROL TEDBRLERNE KARAR VERLMES
Bu admda risklerin kabul edilebilir dzeye indirilmesi iin gerekli kontrol tedbirlerine
karar verilir.

Temel kural:
TEHLKENN ORTADAN KALDIRILMASIDIR

Bu mmkn deilse aadaki yntemleri kullanarak RSKE MARUZYET EN AZA
NDRLMELDR.
(KABUL EDLEBLR DZEY)
Risk kontrol nlemlerinin hiyerarik dzeni

5 4 3 2 1
5
4
3
2
1






21

1-Tehlikelerin ortadan kaldrlmas,
(Riskleri kaynanda yok etmeye almak)
2-Tehlikeli olan daha az tehlikeli olanla deitirmek, (kame)
3-Mhendislik nlemlerini uygulamak;
Otomasyon,
Tecrit,(ayrma)
Uzaklatrma,
Havalandrma,
Ergonomik yaklamlardan yararlanma.
-Alnan bu nlemlere ramen riski kabul edilebilir dzeylere dremiyorsak;
3. Adm Son are
4-dari nlemler/aretler/uyarlar
alma sreleri,
yeri dzeni,
Eitim ve retim,
Planl bakm-onarm
Mental riskler, monotonluk, iletiim
Denetim-Disiplin,
5-Kiisel koruyucu donanmlar;
Temin-Kullandrma


4. ADIM
KONTROL TEDBRLERNN TAMAMLANMASI
Bu admda seilen kontrol tedbirleri iyerinde uygulanarak tamamlanr
Kontrol tedbirlerinin tamamlanmas u hususlar ierir;
alma yntemlerinin gelitirilmesi
letiim
Eitim ve retimin salanmas
Denetim
Bakm
5. ADIM
ZLE VE TEKRAR ET
Son adm tedbirlerin etkinliinin izlenmesi ve tekrar edilerek gzden geirilmesidir
Bu admda en azndan u sorular cevaplandrlmaldr.
Seilen kontrol tedbirleri planland gibi tamamlanm m
Seilen kontrol tedbirleri yerinde tedbirler mi ?
Bu kontrol tedbirleri uygulanm m ?
Bu kontrol tedbirleri doru bir ekilde uygulanm m ?
Seilen yntem alyor mu ?
Yaplan deiiklikler amalarnza uygun sonulanm m ?
Deerlendirilen risklere maruziyet ortadan kaldrlm veya
yeterince azaltlm m ?














22


TEHLKE ve RSK

TEHLKE - TORNA TEZGAHI
TEHLKE
KAYNAI


TEHLKE



RSK SONU




TEDBR NE OLMALI?























TORNA
TEZGAHI
apak frlamas



2.Elektrik

Yaralanma,
Gzn
Kaybedilmesi
Gze apak
Kamas
Yzde
yaralanma
Elektrik
arpmas
Operasyon noktas
koruyucu (siper)
Gvde
topraklamas
24-48 V. Lamba
Gzlk
23

TEHLKE- YKSEKTE ALIMA


TEHLKE KAYNA

TEHLKE



RSK



SONU




TEDBR NE OLMALI?
















Yksekte
alma
Gvenlik
Halatnn
olmamas,
Emniyet Kemeri
Olmadan
alma
lm
yada
Ar Yaralanma
(srekli i
gremezlik)
Denge Kayb
yada
Kayma
Sonucu
Dme
Sabitleme
ekipman
Gvenlik
halat
Parat tipi
emniyet
kemeri
24

SU VE ELEKTRK BRLKTE LDRCDR






















Bir Tehlike Kaynana gre (Elek.kablosu)
Tehlike Risk Mevcut nlemRisk kontrol Sorumluluk Zamanlama
Dzensiz ve
slanm ara
kablosu
Taklp dme
riski,
elektrik arpma
Yok


yok
Kabloyu topla,
Sreci gzden
geir,
Daha fazla priz
yap
Ynetici


Ynetici

Bakm
Hemen


Hemen

10 gn


FORKLFT LE MALZEME TAIMA NE ZEL TEHLKELER - 1
1. Gece almalar iin evre aydnlatmas yoktur.
2. Bakmc ustann eitim belgesi yoktur.
3. Forklift ile alanlar ayn yolu kullanmaktadr.
4. yeri zemininde ukurluklar olumutur.
5. Ykleme ve boaltma yerlerinde iareti yoktur.
6. yerinde gvenlik iaretleri yoktur.
7. Ar ve yanl ykleme yaplmaktadr.
8. yerinde i ve SG organizasyonu skntlar yaanmaktadr.
9. ki operatrden birinin ehliyeti(sertifikas) yoktur.
10. Makineleri zerinde insan tanmaktadr.
11. Forkliftler sratli kullanlmaktadr.
25

12. Forkliftlerin, ie balamadan nce lastik havas, frenler, farlar gibi kontrolleri
yaplmamaktadr.
RSK DERECELENDRLMES
Sra
FAALYET/
TEHLKE
Kimler
MARUZ Kal.
HTML
ZARAR
DDETi
RSK
DE.
SONU
1
GECE ALIMA/
GR AZLII
Opr./Src/
Yayalar
4 5 20 Yksek
2
TEHL. HAREKET/
ETM
Operatr/
Tam.Ustas
2 3 6 Dk
3
YAYA YOLU
AYRILMAMI
Yayalar 5 3 15 Yksek
4 YOLDA UKURLAR Srcler 3 3 9 Orta
5 ARET YOK
Operatr ve
Srcler
4 4 16 Yksek
6 GVENLK ARETLER
Operatr/
Yayalar
4 4 16 Yksek
7
AIRI YK/
KAPASTE AIMI
Opr./ Src/
Yayalar
2 5 10 Orta
8 ORGANZASYON Herkes 3 3 9 Dk
9 EHLYET
Opr./ Src/
Yayalar
4 4 16 Yksek
10
NAKLYE/NSAN
TAIMA
Yayalar 2 5 10 Orta
11
ARALARIN SRATL
KULLANILMASI
Opr./Src/
Yayalar
4 5 20 Yksek
12
ARALARIN
KONTROLLER
Operatr/
Yayalar
2 4 8 Orta

RSK DEERLENDRME VE KONTROL FORMU
Sra Faaliyet/Tehlike
Risk
Skoru
Kontrol nlemi
Taml.
Tarihi
Soruml
1 Aydnlatma yok 20 evre ayd.yaplmal Hemen Bakm
11 Aralarn Sratli kul.. 20 Eitim Gzetim 1 hafta SG Mh
5 areti yok 16 Eleman yetitirilecek 15 gn dare
6 aretleme yok 16 Traf. iaretleri yerlet. Bir ay hale
9 Ehliyetsiz opr./Sr. 16 Ehliyetli opr. Src sa. 5 Gn Pers.
3 Yaya yolu ayrlmamt 15 Yollar boyanarak ayrlacak Bir ay Bakm
7 Ar Ykleme 10 Eitim/ Yk.Kap.Ara Alm Derhal/1 Per./ha


26


RSK DEERLENDRME VE KONTROL FORMU
Sra Faaliyet/Tehlike
Risk
Skoru
Kontrol nlemi
Taml.
Tarihi
Sorumlu
10 nsan tanyor 10 Disipline edilecek derhal dari
4 Yolda ukur var 9 Tamir edilecek Bir ay Bakm
8 Org. Uygun deil 9 Uygun org. in ara. Ypl. 20 Gn Persl.
12 Ara Kontrol 8 Periyodik Bakm 20 gn Bakm
2 Ustann et. Ytz. 6 Eitime gnderilecek 2 ay Pers.


27

RSK DEERLENDRME METOTLARI

150den fazla Risk Deerlendirme Metodunun varlndan sz edilmektedir.
Risk Deerlendirme Metotlar;
-Nitel Risk Deerlendirme Metotlar,
-Nicel Risk Deerlendirme Metotlar,
-Karma Risk Deerlendirme Metotlar
olarak snflandrlabilir.
Matris
Kontrol Listeleri (Check- List)
Fine - Kinney
Hata Modu ve Etkileri Analizi (FMEA)
Hata Aac Analizi (FTA)
Tehlike ve allabilirlik Analizi (HAZOP)
Kaza Sonu Analizi (ETA)
1-MATRS METODU:
Kullanm kolay ve uygulamas en yayn metotlardan birisidir. Bu metot dier bir ok
metodun temelini tekil eder.Karma bir RD metodudur.
Risk skoru R: x D elde edilir. = htimal D = Sonucun derecesi




































R = O X
28

2-Kontrol Listeleri-eklist Metodu
(Birincil Risk Analizi )
Bir tesisin veya prosesin tm donanmnn ve aletlerinin tam olup olmadn veya
kusursuz ileyip ilemediini saptar. ki admda gerekletirilir.
Check listelerindeki zel sorularla, analizi yaplan tesisin eksiklikleri saptanr.
Bir nlemler katalogu ile, yaplmas gereken dzeltmeler nerilir.
En verimli sonular, uzun deneyimlere dayal veya deneyimli uzmanlar tarafndan
hazrlanm listelerden alnr. (rnek:uaklarda pilotlarn kulland check listler gibi)

EK-LST LE RSK ANALZ RNE






























2-FNE- KNNEY METODU
Kullanm kolay, yaygn olarak kullanlan bir metottur.
yeri istatistiklerinin kullanmna imkan salar.
Risk Deeri= x F x D olarak hesaplanr.
= htimal, (0,2-10 aras bir deer)
F=Frekans, (0,5-10 aras bir deer)
D=Sonularn Derecesi

Uygun Yetersiz

Yok
Kontrol yaplan konu
Dnceler
Tehlikeli alan yeterince tanmlanm-snrlanm
m?
Alana giriler kontrol altnda m?

Gerekli uyar iaretleri var m?Uyar iaretleri
doru ve grlebilir mi?


Yangn tedbirleri prosedrlere uygun mu? Alanda
alanlar uygun ve yeterli eitimleri almlar m?


Kiisel koruyucular var m? Uygun mu?


Acil durum plan var ve grlebilir mi?



29

Tablo 1-htimal Skalas
htimal: Zarar ya da hasarn zaman iinde gerekleme ihtimali

Deer Kategori
0,2 Pratik Olarak mkansz
0,5 Zayf htimal
1 Olduka Dk htimal
3 Nadir fakat Olabilir
6 Kuvvetle Muhtemel
10 ok Kuvvetli htimal

Tablo: 2 Frekans (Maruziyet) Skalas
Frekans: Tehlikeye maruz kalma skl
Deer Aklama Kategori
0,5 ok Nadir Ylda bir ya da daha az
1 Olduka
Nadir
Ylda bir ya da birka kez
2 Nadir Ayda bir ya da birka kez
3 Ara sra Haftada bir ya da birka kez
6 Sklkla Gnde bir ya da daha fazla
10 Srekli Srekli ya da saatte birden fazla


30

Tablo: 3 Etki/Zarar-Sonu Skalas
Derece: Tehlikenin gereklemesi halinde insan, iyeri ve evre zerinde oluturaca
zarar ya da hasarn iddeti
Deer Aklama Kategori
1
Dikkate
Alnmal
Hafif-Zararsz veya nemsiz
3 nemli Minr-Dk i kayb, kk hasar, ilk Yrd.
7 Ciddi Majr-nemli Zarar, D tedavi, ign kayb
15 ok Ciddi Sakatlk, uzuv kayb, evresel etki
40 ok Kt lm, Tam maluliyet, Ar evr. etkisi
100 Felaket Birden ok lm, nemli evre felaketi

Risk Dzeyine Gre Karar ve Eylem
Sra Risk Deeri Karar EYLEM
1 R<20 Kabul Edilebilir
Risk
Acil tedbir gerekmeyebilir
2 20<R< 70 Kesin Risk Eylem planna alnmal
3 70 <R<200 nemli Risk Dikkatle izlenmeli ve yllk eylem
planna alnarak giderilmeli
4 200 <R< 400 Yksek Risk Ksa vadeli eylem planna alnarak
giderilmeli
5 R>400 ok Yksek Risk almaya ara verilerek derhal
tedbir alnmal






yeri
RSK D
Nu TEH
1
2
3
4
5
6









3-OLAS
(FALU
En y
Her
komp
nasl e

FMEA
1) Sist
2) Tasa
3) Pros
4) Serv

Sistem
AMACI
fonksiyo
HEDEF

Servis
AMACI
HEDEF

Proses
AMACI
kaldrm
HEDEF


Blm
DEERLEN
HLKELER
SI HATA T
URE MODE
yaygn kulla
hangi bir si
enentlerde
etkilenebile
ETLER
tem FMEA
arm FMEA
ses FMEA
vis FMEA
m FMEA
I; Sistem ve
onlar aras
F;Sistemin
FMEA
I; Organiza
F; Organiz
s FMEA
I; retim ve
mak ve reti
; Prosesin
ONAY
Ad S
mza
:
:
DRME FO
RSK







TRLER V
AND EFFE
anlan meto
istemin tam
ortaya k
ecei ve ort


A
e alt sistem
ndaki pota
n kalitesini,
syondaki a
zasyonun k
eya montaj
im ve mont
n kalitesini,

YLAYAN
Soyad :
a

ORMU
RSK D
htimal






VE ETK AN
ECTS ANA
odlardan bi
mam veya
abilecek ar
taya kabil
mleri analiz
nsiyel hata
gvenirli
ksaklklarn
alitesini, g
j prosesinde
taj prosesin
gvenirlii




Deerle
EERLEND
l Frekans






NALZ
LYSS- FM
ridir.
blmleri e
rzalardan h
lecek sonu
ederek, sis
a trlerini b
ini ve koru
n analiz edi
venirliini
eki eksikler
ni analiz etm
ini ve korun

endiren :
DRMES
Etki Risk
Dee






MEA)
ele alnp, b
hem blml
lar analiz e
stemin eksi
elirlemekti
nabilirliini
lmesidir.
ve korunab
rden doab
mektir.
nabilirliini
Tar

Aksiyon
ve Ek
Kontrol
eri







bunlardaki k
lerin hemde
edilir.
klerinden d
r.
artrmakt
bilirliini ar
bilecek hata
artrmaktr
rih:
Tarih :
nlar
ller
Sorum







ksmlar, ale
e btn sis
doan siste
r.
rtrmaktr.
a trlerini o
r.
31

mlu Sre







etler,
temin
em

ortadan

32

FMEA METODUNUN UNSURLARI

FMEAnn temel unsuru vardr.
a.htimal: Hatann zaman iinde gerekleme skln gsteren deer, (1-10 aras)
b.iddet: Hatann gereklemesi durumunda sonularn derecesini gsteren deer, (1-
10 aras)
c.Tespit edilebilirlik: T Hatann istenmeyen sonulara sebep olmadan tesbit edilebilme
derecesini gsteren deer, (1-10 aras)
SSTEM FMEA DDET ETK SINIFLAMASI
ETK DDETN ETKS DERECE
Uyarsz Gelen
Tehlike
Felakete yol aabilecek etkiye sahip ve uyarsz gelen
potansiyel hata
10
Uyarsz Gelen
Tehlike
Yksek hasara ve toplu lmlere yol aabilecek etkiye sahip
ve uyarsz gelen potansiyel hata
9
ok Yksek Sistemin tamamen hasar grmesini salayan ykc etkiye
sahip ar yaralanmalara,3.derece yank,akut lm vb. etkiye
sahip hata
8
Yksek Ekipman tamamen hasar grmesine sebep olan ve
lme,zehirlenme,3.derece yank,akut lmcl hastalk vb.
etkiye sahip hata
7
Orta Sistemin performansn etkileyen,uzuv ve organ kayb,ar
yaralanma,kanser vb. yol aan hata
6
Dk Krk ,kalc kk i grmemezlik,2.derece yank,beyin
sarsnts vb. etkiye sahip hata
5
ok Dk ncinme, kk kesik ve syrklar,ezilmeler vb. hafif
yaralanmalar ile ksa sreli rahatszlklara neden olan hata
4
Kk Sistemin almasn yavalatan hata 3
ok Kk Sistemin almasnda kargaaya yol aan hata 2
Yok Etki yok 1

HATA OLASILII HKS
HATA KMLATF SAYISI
DERECE
ok Yksek:Kanlmaz Hata den fazla 10
1/3 9
Yksek:Tekrar Tekrar Hata 1/8 8
1/20 7
Orta:Ara Sra Olan Hata 1/80 6
1/400 5
1/2.000 4
Dk:Nispeten Az Olan Hata 1/15.000 3
1/150.000 2
Pek Az:Olas Olmayan Hata 1/1.500.000den dk 1
33


TESBT
EDLEBLRLK
TESBT EDLEBLRLK OLASILII DERECE
Tespit Edilemez Potansiyel hatann nedeninin ve takip eden hatann
kefedilebilirlii mmkn deil
10
ok Az Potansiyel hatann nedeninin ve takip eden hatann
kefedilebilirlii ok uzak
9
Az Potansiyel hatann nedeninin ve takip eden hatann
kefedilebilirlii uzak
8
ok Dk Potansiyel hatann nedeninin ve takip eden hatann
kefedilebilirlii dk
7
Dk Potansiyel hatann nedeninin ve takip eden hatann
kefedilebilirlii ok dk
6
Orta Potansiyel hatann nedeninin ve takip eden hatann
kefedilebilirlii orta
5
Yksek Ortalama Potansiyel hatann nedeninin ve takip eden hatann
kefedilebilirlii yksek ortalama
4
Yksek Potansiyel hatann nedeninin ve takip eden hatann
kefedilebilirlii yksek
3
ok Yksek Potansiyel hatann nedeninin ve takip eden hatann
kefedilebilirlii ok yksek
2
Hemen Hemen
Kesin
Potansiyel hatann nedeninin ve takip eden hatann
kefedilebilirlii hemen hemen kesin
1
Risk ncelik Deeri (RD) R..D.= x D x T
0-1000 arasnda bir deer alabilir.

Risk ncelik Deeri (RD)
Sra Risk ncelik Deeri Karar
1 01 - 50 aras Dk Riskli
2 50 - 100 aras Orta Riskli
3 100 - 200 aras Yksek Riskli
4 200 - 1000 aras ok Yksek Riskli


34

RNEK FMEA

















4-HATA AACI ANALIZI (FAULT TREE ANALYSIS - FTA)
1962 Ylnda Bell Telefon Laboratuvarlar.nda Amerikan Hava Kuvvetleri iin
gelitirilmitir.
Bir tepe olayn gereklemesi veya gereklememesi iin alnmas gereken nlemler
ayrntl bir ekilde analiz edilir.
Olmamas istenen tepe olay saptanp, bu olaya neden olabilecek tm faktrler analiz
edilir.


5-TEHLIKE VE ALIABLRLK ANALZ
(HAZARD AND OPERABILITY STUDIES- HAZOP)

Kimya endstrisi tarafndan,bu sanayinin zel tehlike potansiyelleri dikkate alnarak
gelitirilmitir.

Multi disipliner bir tim tarafndan,kaza odaklarnn saptanmas, analizleri ve ortadan
kaldrlmalar iin uygulanr.

Belirli klavuz kelimeler kullanarak yaplan sistemli bir beyin frtnas almasdr.

almaya katlanlara, belirli yapda sorular sorulup, bu olaylarn olmas veya olmamas
halinde ne gibi sonularn ortaya kaca sorulur.


Sistem
/Para
Hata
Tr
Hatann
Sonular
Pompa Enerji
Kayna
Arzas
Pompa
almyor

jeneratr
arzas
5

Yedek
jeneratr
alnmas
T
2
R

D
90
09
0
Tavsiye Edilen
yiletirmeler/
Eylemler
Jeneratr
mazot tanknn
doluluk
takibinin
yaplmas iin
prosedr
hazrlanmas
Sorumlu &
Tamamlama
Tarihi
Teknik
Emniyet,
15.12.2008
Hareket
Tarihi
2 1 4
Y
e
n
i

(

)

Y
e
n
i

(

)

Y
e
n
i

R
P
N

01.12.2008
Hatalarn
Nedenleri
Kontrol
nlemleri
9
Y
e
n
i

(
T
)

2
35






























































Testerede Parmaklarn Kesilmesi
Testere dnyor
V E
Parmaklar
testereye temas
ediyor
Kullanm Hatas
Para Ufak
Para
Krlyor
Para
Skyor
Koruyucu yok
Tezgahn Koruyucusu
Yok
Tezgahla Birlikte
Verilmemi
Umursanmam
V E
Koruyucu
kartlm
Koruyucu ie
uygun deil
alan kartm
V E
veren
Aldrmam
veren
kartm
V E Y A
V E Y A
V E Y A
36








































POMPA ALIMIYOR
POMPA
MEKANK ARIZA
Bakm
Yetersiz
Bakm
Hatas
AKIM YOK
Anahtar Ak
Anahtar
Arzas
Anahtar
Ak
braklm
Kablo
Arzas
Sigorta
almyor
Enerji
Kayna
Arzas
Sigorta Hatas
Sigorta Ak
braklm
Devre Ar
Ykleniyor
Sigorta
Almyor
Kablo
Arzas
Enerji
Kayna
Arzas
V
E
VY
37

HAZOP AKIM EMASI





HAZOP METODOLOJS
ANAHTAR KELMELER ANLAMI
FAZLA (MORE) Kantitatif oalma
AZ (LESS) Kantitatif Azalma
H (NONE) Mevcut Deil
Ters (Reverce) ngrlen Ynn Aksine
PARASI (PART OF) Sistemin Bir Blm Olmas
Gerekenden Farkl
...Kadar yi (As Well As) Ayn Derecede
...DAN BAKA (OTHER
THAN)
Tamamen Farkl



FZKSEL PARAMETRELER KMYASAL PARAMETRELER
HAZOP SAPMA MATRKS
(ANAHTAR KELMELER + KLAVUZ KELMELER)
TEHLKEL SAPMA
PROSESN VEYA OPERASYONUN BR

NEDEN
ARATIRMAS
SONU
ARATIRMAS
K KI IL LA AV VU UZ Z K KE EL L M ME EL LE ER R
Ak
Basn
Scaklk
Viskozite
Seviye,
Kompozisyon
veya Durum
Reaksiyon
Zaman
38









39



A Kimyasal
Deposu
B Kimyasal
Deposu

Soutma
Suyu
Deposu
40

Kimyasal A, kimyasal B reaksiyona girerek kimyasal Cyi retmektedir.

Reaksiyon; ekzotermik reaksiyondur ve bundan dolay reaktrn scakl ile kullanlan
soutma suyunun scaklnn kontrol edilmesi gerekmektedir.



Kimyasal A ve B'nin eklenme oran tepkime yolunu etkilemektedir. Tepkime yolu
deimekte ve D kimyasal olumaktadr, D kimyasal yanc normal artlar altnda
patlaycdr.





HAZOP UYGULAMA EKL



















HAZOP UYGULAMA EKL


















A + B C + H

KILAVUZ KELME

TEHLKEL SAPMA
AKI


AKI
41

Anahtar
Kelime
Klavuz
Kelime
Tehlikeli
Sapma
Olas
Nedenler Sonular
Gerekli
Aksiyonlar








































6-OLAY AACI ANALIZI (EVENT TREE ANALYSIS - ETA)

H AKI AKI
YOK
A Kimyasal
depolama
taknda yeterli
hammadde yok
2) Reaktre
beslemenin
kesilmesi
1) Ak olmamas
sebebiyle reaktr
ierisinde D
kimyasal
oluumu
1) A kimyasal
hammade
tankna dk
seviye
alarmnn
kurulmas
2) Depolama
alan operatr
ile iletiimin
salanmas
SICAKLIK


YKSEK SICAKLIK
Anahtar
Kelime
Klavuz
Kelime
Tehlikeli
Sapma
Olas
Nedenler Sonular Gerekli Aksiyonlar






FAZLA
SICAKLIK
YKSEK
SICAKLIK
2) Soutma suyu
pompasnda
arza
Reaktr
ierisinde
scaklk ve
basn art
1) Su deposununa alt
seviye alarmnn
kurulmas
2) Soutma suyu pompas
zerine ters tepki hatt
kurulmas
3) Belli aralklarla boru
hatlarnn
denetlenmesinin
salanmas
42


Her hangi bir tehlikeli olayn yaratabilecei eitli senaryolar analiz edilir.

deal olarak, birden fazla proses ve koruma sistemlerinin olduu tesislerde kullanlr.

Kazalarn skl ve/veya olaslklar saysal olarak belirlenebilir.



P(P2)
Q(P2)
P(P2)
Q(P2)
P(P1)
Q(P1)
P(D)
Q(D)
P(EP)
Q(EP)
Balatma
1-S
2-P
3-P
4-F
6-F
5-F



























RNEK
YANGIN
BALADI
ALIMA (
YANG
HAYIR
EVE
YANGIN
DEDEK
R
ALGILA
(I)
GIN BALA
R
ET
N
KT
ADI
ADI
EVET
HAYIR
YANGIN
ALARMI
ALITI
S
E
S

EVET
EVET
HAYIR
HAYIR
SPRNGL
ER
SSTEM
ALITI
D
Oran
Zara
By
Muht
(nsan
kt
saylm
By
Zar
Kay
B
Za
Ka
Dk
Zarar,
Etkilen
l

k
nda
ar
k Oranda Zar
emel nsan K
nlarn byk
tan kabilece
mtr.)
yk Oranda
rar ve nsan
yb
yk Oranda
arar ve nsan
ayb
k Oranda
Dumandan
nme ve Islak
l
43
rar ve
Kayb
ksmnn acil
ei var

a
n

k
l
44






45


KONTROL LSTES
Sra No: Alnan nlemler
Sorumlu
(Kim?)
Tarih
(Ne zamana
Kadar?)