A'A' !+,*,K,- $A.

E*IKE* A)-I' +A' I

PENDAHULUAN Etiket merupakan peraturan-peraturan tingkahlaku atau sopan santun samada dalam kehidupan harian, dalam perhubungan antara satu sama lain atau dalam majlis yang berbentuk formal atau tidak formal. Apa jua perilaku yang dilakukan oleh seseorang yang mengikut peraturan-peraturan atau norma-norma yang diterima oleh masyarakat atau yang berlandaskan kepada timbang rasa adalah dianggap sebagai mempunyai nilai etiket yang tinggi yang boleh mempertingkatkan imej seseorang itu. Amalan protokol dalam sesuatu majlis bertujuan menetapkan penghormatan yang diberikan kepada seseorang tetamu kehormat dan para jemputan, di samping menetapkan peraturan yang perlu diikuti dan dipatuhi oleh penganjur sesuatu majlis. Kesempurnaan majlis yang dianjurkan akan mencerminkan atau melambangkan kreativiti, kredibiliti dan keupayaan sesebuah agensi tersebut menganjurkan sesuatu majlis. Jenis-jenis Majlis Rasmi 1. Majlis Penuh Istiadat Istiadat pertabalan, penganugerahan darjah kebesaran, menyampaikan surat tauliah dan mengangkat sumpah oleh menteri. 2. Majlis Rasmi dan Formal ajlis jamuan makan malam yang diberi oleh !erdana seseorang ketua negara asing. enteri untuk

". Majlis Rasmi teta i !ida" Formal ajlis yang tidak banyak mematuhi protokol seperti majlis jamuan teh sempena hari kebangsaan. #. Majlis !ida" Rasmi teta i Formal $ianjurkan oleh pihak s%asta yang memerlukan protokol seperti perasmian sesebuah bangunan oleh !erdana enteri atau enteri. &. Majlis !ida" Rasmi dan !ida" Formal 'eperti hari keluarga sesebuah agensi kerajaan atau s%asta.

A#PE$-A#PE$ PEN%URU#AN PEL&A%AI MAJLI# RA#MI A!AU F'RMAL (. 2. ". #. )a%atankuasa *empat majlis !enyediaan senarai jemputan Aturcara majlis

&. /. 0. 1. 2. (3. ((. (2. (". (#. (&. (/.

Kesesuaian pakaian dalam majlis !enulisan dan pengedaran Kad )emputan !emilihan enu 'usunan keutamaan !anggilan hormat 'usunan tempat duduk !engacaraan ajlis 4ormal !enyediaan aturcara pentadbiran !eranan penyambut tetamu +aptai .ilai-nilai Islam !ost- ortem ELEMEN PEN!IN% E!I$E!

(. 2. ". #. &. /. 0. 1. 2. (3. ((. (2. (". (#. (&.

5ita +asa 6erpakaian Kesesuaian !akaian dalam !elbagai 'ituasi !enampilan dan !engayaan $iri Kesopanan dalam !ertemuan dan !erkenalan Kesopanan dalam !erbualan 'osial Kesopanan enghadiri ajlis )amuan +ingan 'ecara 6erdiri Kesopanan enghadiri ajlis )amuan +ingan 'ecara $uduk Kesopanan dalam ajlis 6uffet Adab akan !elbagai Kaum di alaysia Kesopanan *uan +umah dan Kesopanan *etamu 7 ajlis di +umah8 Kesopanan *uan +umah dan Kesopanan *etamu 7 ajlis di -uar +umah8 enghadiri !elbagai ajlis 4ormal engenali !eralatan )amuan 5ara enghidang *ertib di eja akan AN!ARA ELEMEN PEN!IN% E!I$E! 1. !ER!I& PER$ENALAN

a)

!rinsip !erkenalan !erkenalkan lelaki kepada %anita. !erkenalkan orang yang kurang penting kepada orang yang !erkenalkan orang yang lebih rendah pangkatnya kepada orang yang lebih tinggi pangkatnya. !erkenalkan orang yang lebih muda kepada orang yang lebih tua.

lebih penting.

b)

Keberkesanan dalam perkenalan

Kedua pihak bersedia untuk memperkenalkan dan untuk menerima perkenalan. 'ebut nama dengan jelas dan betul. !erlakuan yang tertib. !andang ke arah mata orang yang akan diperkenalkan. )ika terlupa nama orang yang akan diperkenalkan, sebaik-baiknya akui. !erkenalkan diri sendiri terlebih dahulu. Elakkan perbuatan seperti menepuk bahu dengan kuat atau menggenggam dengan kuat. 6ercakaplah dengan perlahan tetapi jelas. b.8 *ertib emperkenalkan i8 I9inkan saya memperkenalkan ............... ii8 !uan..........inilah Encik.............. iii8 6oleh saya memperkenalkan ................... 5ara enja%ab :ang 'opan i8 Apa Khabar ; ii8 6ertuah dapat berkenalan< iii8 =ello< -arangan 'emasa enja%ab !erkenalan i8 Elakkan bertanya tentang asal usul tempat > daerah > bangsa > agama. ii8 Elakkan bertanya tentang pangkat atau kursus. iii8 Elakkan bercakap kasar dan meninggikan suara. iv8 Elakkan menjeling dan menoleh ke tempat lain. v8 Elakkan memandang jijik kepada orang yang diperkenalkan. vi8 Elakkan memberi senyuman sinis > tidak ikhlas.

c.8

d.8

(. a.

&ERJA&A! !AN%AN )&ER#ALAM* !elbagai cara Kasar dan agresif enga%al =ujung jari sahaja *arik 'ejuk Erat dan mesra !erkara-perkara negatif semasa bersalam !engangan yang longgar menunjukkan kurang minat atau sambil le%a. =ujung jari menunjukkan dingin, separuh berminat dan kurang penting.

b.

*iada kontak mata menunjukkan tidak penting > kurang suka dan tidak berminat. ?enggam dengan kuat menunjukkan dendam dan perasaan marah. Enggan bersalam menunjukkan rasa tidak menerima atau membenci.

!erempuan hendaklah menghulurkan tangan dahulu. *empoh adalah mengikut keadaan . $alam keadaan biasa, kira-kira lima saat. 'ekiranya tidak mahu bersalam, memadai dengan menundukkan kepala dan letakkan tangan di belakang. *idak perlu menggunakan pelapik seperti tudung > sapu tangan untuk bersalam. +. PER&UALAN #'#IAL a.8 5ontoh tajuk perbualan sosial yang sesuai adalah seperti berikut@ =obi. 'ukan. u9ik. +ancangan *elevisyen. !akaian. enanam bunga 7?ardening8. akanan. !engembaraan. Kesenian. 5uaca. b.8 c8 5ontoh tajuk perbualan sosial yang tidak sesuai !erbualan peribadi. 4ahaman politik. Keagamaan. !eperangan.

*ertib perbualan sosial Kedua-kedua pihak berminat. !andang ke arah orang yang bercakap. $engar dengan teliti. 6ercakap dengan nada yang biasa. *empoh bercakap berpadan 7tidak terlalu lama8. 6ercakap secara bersahaja. 6eri laluan kepada yang mendengar untuk bercakap. 6erbual dengan seberapa ramai yang boleh dalam sesuatu kumpulan.

,.

!A!AHIA# PA$AIAN DAN %A-A

Kepentingan *atahias !akaian bagi sesuatu majlis adalah tertakluk kepada tahap atau taraf majlis tersebut. !enampilan seseorang individu dalam sesuatu urusan rasmi sentiasa diiringi oleh dua bentuk imej@-

i. Imej organisasi di mana ianya berkhidmat . ii. Imej peribadi.

a8 Kesesuaian pakaian %anita !erkara seperti berikut harus diberi perhatian @ Elakkan daripada memakai kain berkilat > berkilau pada siang hari. Elakkan daripada memakai satu %arna sahaja. )angan melebihi empat %arna pada satu masa !ilihan %arna kain hendaklah berasaskan kepada %arna kulit dan bentuk badan. )angan terikut-ikut fesyen yang mungkin tidak sesuai. ?unakan kain jenis nipis, lembut dan serap tetapi tidak jarang. 6ila menggunakan alat solek, jangan keterlaluan. ?unakan bedak yang tidak mempunyai bau yang kuat. +ambut hendaklah tersisir rapi. 'emua bahagian rambut tertutup dan diikat kemas jika memakai tudung. )ika memakai mini telengkong, %arna tudung hendaklah bertentangan dengan %arna baju. 6ila gunakan sarung kaki pilih %arna Askin colourB 5orak fabrik tidak lebih dari empat %arna. =indarkan daripada memakai anting-anting labuh, rantai tangan yang berloceng yang akan membuat bunyi apabila anda berjalan. )auhi daripada memakai baju yang banyak rupol 7frills8 ataupun berbunga besar. !erhiasan hendaklah yang minima dan bukan menjolok mata. )angan memakai gelang tangan dan jam tangan ditangan yang sama. b8 Kesesuaian !akaian -elaki Kurang sesuai berbaju lengan pendek jika bertali leher. 'ematkan semua butang baju jika tidak bertali leher 7kecuali butang kolar8.

 )angan lipat bahagian lengan kemeja lengan panjang. emakai tali leher hanya dengan kemeja lengan panjang 6ahagian hujung tali leher mestilah sampai ke bahagian kepala tali pinggang. 'esuaikan %arna tali leher dengan baju. *ali leher berjalur sesuai dengan baju tanpa corak. 6adan kurus dan gempal hendaklah memakai singlet 'esuaikan %arna stoking dengan seluar. Kasut hendaklah bersih dan berkilat. 'toking putih tidak sesuai dalam majlis. ?unakan AcologneB dan deodoron yang kembut. )ika bergaul dengan orang ramai sapukan AcologneB di kedua belah bahu. !akai singlet jika memakai bush-jacket tetapi jangan sampai kelihatan singlet tersebut. 'eluar dan bush-jacket hendaklah sama %arna dan bahan 7material8 6aju ber%arna putih sebagai pilihan pertama.-ain-lain %arna tanpa corak 7light and plain8 sebagai pilihan kedua. 6aju hendaklah sentiasa dimasukkan dalam seluar. Elakkan dari memakai baju ketat yang boleh menyulitkan pergerakan badan dan tangan. )angan memakai baju, seluar dan stoking corak>jenis berjalur keseluruhannya. 'eluar jangan terlalu labuh hingga memecah lantai ataupun singkat hingga kelihatan tergantung. )angan memakai seluar yang ketat 7drainpipe8. 'tokin ber%arna putih tidak sesuai dengan pakaian pejabat melainkan berpakaian putih > berpakaian sukan. Kasut bersukan %alaupun mahal, tidak ada tempat dalam urusan rasmi.

..

$E#E#UAIAN PA$AIAN &A%I PEL&A%AI MAJLI# ADALAH #EPER!I &ERI$U! /-

Majlis

Perem uan

Lela"i

(8 6ankuet .egara 6aju Kurung Atau ess Kit>Chite *ie>6aju atau .egeri Kebaya -abuh, Kebangsaan +asmi berselendang dan tidak dengan $arjah 28 )amuan akan sedondon Kebesaran alam +asmi oleh Ketua .egara a8 6aju Kurung a8 6aju Kebangsaan atau Ketua berselendang =itam Kerajaan b8 6aju Kebaya b8 6lack *ie -abuh "8 )amuan akan 6erselendang a8 6aju Kebangsaan alam 4ormal b8 -ounge 'uit a8 6aju Kurung b8 6aju Kebaya -abuh #8 )amuan alam 4ormal akan 6aju *idak elayu oden 6aju 6atik -engan !anjang a8 b8 c8 6aju 6atik -engan !anjang -ounge 'uit !akaian Kerja

a8 &8 )amuan akan b8 *engahari +asmi 6aju /8 )amuan *engahari +asmi akan *idak a8 b8

6aju Kebaya 6aju Kurung elayu oden

6aju 6atik -engan 6aju Kurung !anjang 6aju Kebaya 08 )amuan *eh -abuh +asmi a8 6aju 6atik -engan !anjang 6aju Kurung atau b8 -ounge 'uit Kebaya -abuh, c8 !akaian Kerja 18 !engumiaan berselendang dan tidak $arjah Kebesaran sedondon a8 6aju 6atik -engan !anjang b8 -ounge 'uit 28 Istiadat 6aju Kurung atau c8 !akaian Kerja !ertabalan Kebaya -abuh, berselendang dan tidak a8 !akaian Istiadat sedondon b8 6aju Kebangsaan (38 =ari Dlang *ahun +asmi Kemerdekaan a8 6aju Kebaya b8 6aju Kurung a8 6aju 6atik -engan !anjang ((8 !embukaan b8 6ush-)acket !ersidangan 6aju Kurung atau c8 !akaian Kerja !arlimen Kebaya -abuh, berselendang dan tidak a8 !akaian Istiadat

(28

engadap *uanku

sedondon

b8

6aju Kebangsaan +asmi -ounge 'uit ?elap dan bersongkok 6aju Kebangsaan 6aju 6atik -engan !anjang -ounge 'uit 6aju Kebangsaan 6aju 6atik -engan !anjang -ain-lain !akaian yang sesuai

("8 5ocktails dan +eceptions

6aju Kurung atau Kebaya -abuh, a8 berselendang dan tidak sedondon b8 a8 a8 b8 6aju Kebaya 6aju Kurung

(#8

usabaEah

b8 a8 b8 c8

6aju Kurung atau Kebaya -abuh, berselendang dan tidak sedondon (&8 !engebumian (/8 ajlis Anjuran Agensi 7siang8

6aju Kebangsaan !akaian Kerja 6aju 6atik !anjang a8 b8 -engan

6aju Kurung atau (08 ajlis di -uar Kebaya -abuh, $e%an seperti berselendang dan tidak !erasmian sedondon 'ukan !akaian Kerja (18 Anugerah 'astera .egara dan 6aju Kurung Anugerah 'eni 6aju Kurung atau Kebaya -abuh, berselendang dan tidak senonoh

6aju Kebangsaan =itam -ounge 'uit %arna gelap

0.

HIA#AN 6arang-barang kemas samada tulen atau tiruan seperti subang, gelang tangan, rantai tangan, jam, cincin, dan rantai leher memang perlu dipakai. Kesederhanaan adalah yang paling sesuai dan ia adalah sebahagian daripada pakaian yang menambah seri. ,leh yang demikian, hendaklah dipadankan dengan baju yang dipakai. Elakkan memakai terlalu banyak hiasan. a8 *ali !inggang i8 dari jenis kulit, !F5, kain atau besi yang sesuai

b8

'elendang dan 'kaf i8 dipakai dengan pakaian kurang formal atau formal seperti di majlis rasmi dengan cara disangkutkan di bahu. ii8 $ipakai di majlis keagamaan dan dalam men9iarahi kematian-selendang menutupi seluruh kepala. 6eg *angan 6eg yang sesuai mengikut keadaan seperti @i8 Kegunaan harian di pejabat. ii8 Kegunaan pelbagai. iii8 Kegunaan majlis rasmi.

c8

1.

MIN-A$ 2AN%I !ilihan yang lembut, supaya ia tidak melemaskan atau memeningkan a8 i8 b8 c8 inyak %angi tulen Adalah pekat dan hendaklah dipakai sedikit sahaja.

Eau de toilette i8 Air kolon yang kurang pekat dan lebih murah. Ia perlu dipakai beberapa kali sehari kerana baunya tidak pekat. 'emburan badan i8 Ini adalah bau-bauan yang sangat ringan dan tidak pekat.

3.

$E#IHA!AN4 $E&ER#IHAN4 DAN $E$EMA#AN Aspek ini amat penting, ia menggambarkan sejauhmana seseorang itu memberi keutamaan kepada pengurusan dirinya. Antara perkara-perkara yang dimaksudkan ialah @ a8

b8

6ahagian kepala dan muka +ambut perlu diurus kemas dan kelihatan terjaga. isai dan janggut diurus dengan baik. 6ulu hidung tidak kelihatan liar. ?igi sentisa bersih. !ernafasan tidak berbau. 6ahagian badan dan tangan 6adan tidak berbau. 6aju tidak ada tanda tercarik. 6aju tidak kelihatan berdaki di bahagian lengan, poket 6aju kelihatan tidak bergosok 7iron8.

dan kolar.

Kuku jari dipotong tidak kelihatan panjang atau tanda digigit-gigit. Kulit di lengan, siku, muka dan leher tidak terdapat tandatanda berpenyakit atau bersisik. c8 6ahagian punggung dan kaki 'eluar tidak kelihatan tidak bergosok 7iron8 'eluar tidak kelihatan tercarik. *idak berstokin. emakai stokin lebih daripada hadnya harinya. 6agi %anita, jangan pakai stokin ber%arna perang atau Kasut kelihatan kelabu. Kasut coklat kelihatan hitam. *umit kasut hendaklah diperbaiki sekiranya sudah G%ornoutH.

berbunga.

A#PE$-A#PE$ PEN%URU#AN PEL&A%AI MAJLI# RA#MI A!AU F'RMAL JA2A!AN$UA#A $alam perlaksanaan sesuatu majlis, ja%atankuasa adalah penting. )a%atankuasa yang dimaksudkan di sini bukanlah ja%atankuasa yang ditubuhkan khas untuk sesuatu majlis atau ja%atankuasa yang ditubuhkan secara 'adhoc', tetapi satu ja%atankuasa tetap yang mempunyai ahli yang terhad bilangannya dan mempunyai tugas dan tanggungja%ab yang ditetapkan. $i peringkat persekutuan, semua majlis rasmi kerajaan dikelolakan oleh sebuah ja%atankuasa yang dikenali sebagai )a%atankuasa ajlis +asmi atau 'Official Functions' Committee I. $i peringkat agensi maka adalah perlu mempunyai satu ja%atankuasa majlis rasmi yang tetap yang akan merancang dan melaksanakan semua majlis rasmi bagi agensi berkenaan. 6ilangan ahlinya terhad, jika boleh tidak melebihi dari tujuh orang, dan terdiri daripada pega%ai di agensi yang berkenaan sahaja. !EMPA! MAJLI# !enentuan tempat majlis adalah perlu dibuat a%al kerana tempat majlis ada kaitannya dengan bilangan tetamu dan anggaran perbelanjaan. !erkaraperkara penting yang mesti diambilkira adalah seperti berikut@ i8. $iketahui umum dan mudah dituju ii8. empunyai tempat letak kereta yang mencukupi

10

iii8. iv8.

empunyai ruang legar yang luas empunyai kemudahan asas yang mencukupi

v8. 'esuai dengan jenis majlis yang hendak diadakan Ada majlis yang diadakan di dalam de%an dan ada majlis yang diadakan di luar de%an yang lebih terbuka. !enggunaan protokol adalah tertakluk kepada jenis majlis dan juga tempat majlis itu diadakan. 6iasanya majlis yang diadakan di tempat yang terbuka dan juga di tempat ibadat penggunaan protokol adalah terhad dan adakalanya terpaksa diubahsuai. PEN-EDIAAN #ENARAI JEMPU!AN 6agi setiap majlis. hendaklah disediakan dalam & bentuk iaitu@ +ingkasan 'enarai Ia merupakan senarai kategori dan bilangan tetamu. *ujuannya adalah supaya dapat diketahui kategori tetamu, bilangannya, kombinasi dan peringkat tetamu. ii8 'enarai .ama i8

#enarai Nama adalah senarai yang akan menyenaraikan nama-nama tetamu mengikut kategori. )ika dalam kategori menteri ada senarai # orang menteri maka nama # orang menteri yang akan dijemput hendaklah ditulis. 'enarai nama ini bukanlah setakat nama sahaja tetapi hendaklah mengandungi butir lain yang lengkap seperti@ .ama penuh dengan gelaran dan $arjah Kebesaran yang disandang 7jika ada8 .ama isteri 7jika diketahui8 )a%atan atau pangkat Alamat !ejabat 7lengkap dengan poskod8 .ombor *elefon !ejabat Alamat +umah 7lengkap dengan poskod8 .ombor *elefon +umah .ama 'etiausaha 'ulit dan .ombor *elefon 7jika ada8 'enarai engikut Keutamaan 'enarai tetamu dari senarai kedua tadi disusun mengikut susunan keutamaan. 'enarai ini hendaklah mengikut panduan dan 'usunan Keutamaan !ersekutuan atau negeri, atau agensi mana yang berkenaan. $alam menyediakan senarai ini tidak perlu ditulis secara terperinci dan memadai namanya sahaja serta ringkasan ja%atan. iii8

11

iv8

'enarai )a%apan Kehadiran

'enarai ini adalah sama dengan senarai ketiga tetapi ditambah dengan dua ruangan di sebelah kanan untuk ditandakan hadir dan tidak hadir. +uang ini hendaklah serta-merta ditandakan, sebaik sahaja menerima ja%apan hadir atau tidak hadir. 'enarai =adir 'enarai 5an6 tera"hir dan men6andun6i senarai tetamu 5an6 menja7a8 hadir sahaja. 'enarai ini adalah diambil dari senarai keempat dengan mengeluarkan namanama tetamu yang telah menja%ab tidak hadir. .ombor kerusi tetamu biasanya tercatit dalam senarai ini dan . !enyambut tetamu perlu ada senarai ini. A!UR9ARA MAJLI# Aturcara majlis ialah urutan cara dalam sesuatu majlis dari mula hingga akhir. ajlis rasmi kerajaan yang diadakan pada sebelah malam hendaklah dimulakan selepas 1.33 malam dan ditamatkan sele%at-le%atnya jam ((."3 malam. ajlis yang diadakan pada sebelah siang jika hari )umaat hendaklah ditamatkan sebelum (2.(& tengahari dan jika dimulakan pada sebelah petang hendaklah tidak lebih a%al daripada 2.#& petang. 5ara membuat aturcara majlis ialah dengan menyenaraikan dahulu acaranya mengjkut urutannya. -epas itu letakkan masa akhirnya dan kemudian dari %aktu akhir rnemba%a ke %aktu permulaan. 'ebelum itu hendaklah ditentukan jangka masa bagi setiap acara. PENULI#AN DAN PEN%EDARAN $AD JEMPU! AN Kad )emputan hendaklah mengandungi butir-butir berikut@ (. .ama majlis 2. !enganjur atau yang menjemput ". -ogo agensi #. *empat majlis &. +uang nama jemputan /. *arikh majlis diadakan 0. asa majlis bermula dan masa majlis berakhir 1. asa ketibaan tetamu 2. !anduan pakaian (3..ama dan nombor telefon rujukan ((.Aturcara majlis 7mengikut keperluan8 dan 7mengikut keperluan8 (2.Kad ja%apan 7mengikut keperluan8 (".!lan -okasi 7mengikut keperluan8 v8

plan

tempat

majlis

12

.ama tetamu di kad jemputan hendaklah ditulis dengan tangan manakala sampulnya ditaip dan diedarkan # minggu sebelum majlis diadakan dan tarikh ja%apan diterima ialah seminggu sebelum majlis diadakan. )ika masa le%at iaitu kurang dari dua minggu kad-kad jemputan hendaklah dihantar dengan tangan. PEMILIHAN MENU *erdapat tiga kategori jamuan iaitu@)amuan ringan dalam sesuatu majlis )amuan ringan dalam sesuatu majlis ialah jamuan yang diadakan di pertengahan majlis ataupun di penghujung majlis. 6iasanya diadakan di penghujung majlis. )ika majlis mengambil masa yang lama maka diadakan jamuan ringan di pertengahan majlis iaitu masa rehat. enu bagi jamuan ini tidak perlu berat dan jenisnya pula mengikut cara jamuan itu diadakan samada buffet berdiri, buffet duduk atau duduk. 6agi 6uffet berdiri menu yang disediakan hendaklah yang senang dimakan. akan yang berbungkus tidak sesuai. 5ara buffet duduk boleh terdiri daripada jenis makanan yang susah sedikit untuk dimakan clan berat sedikit kerana tetamu senang untuk makan dan berasa selesa. ajlis khas jamuan ringan ajlis khas jamuan ringan biasanya diadakan secara duduk dan dengan itu boleh disediakan menu yang lebih berat dan jenis buffet. Calau bagaimanapun kombinasi kuih muih hendaklah mengikut prinsipJ manis-pedas, berbungkus-terbuka, %arna-%arni, keraslembut dan sebagainya. )amuan makan enu bagi majlis jamuan makan pula terbahagi kepada dua iaitu enu 6iasa dan enu 6arat. akanan 5hina atau K5hinese foodK tidak sesuai bagi majlis rasmi dan formal sebab cara menghidangnya sukar mengikut amalan protokol di alaysia. enu 6iasa yang mengandungi nasi dan lauk pauk adalah sesuai untuk majlis yang tetamunya ialah orang-orang tempatan manakala enu 6arat hanya digunakan apabila terdapat ramai tetamu luar negeri atau majlis tersebut khas diadakan untuk tetamu luar negeri. #U#UNAN $EU!AMAAN $ari segi protokol, keutamaan yang perlu diikuti dalam majlis rasmi dan formal ialah keutamaan yang di%artakan sebagai 'usunan Keutamaan !ersekutuan dengan pindaan-pindaan yang telah diluluskan dari semasa ke c8 b8 a8

13

semasa. $i peringkat negeri pula hendaklah mematuhi 'usunan Keutamaan .egeri yang berkenaan. 'usunan ini hendaklah diamalkan di semua majlis formal seperti aturan ketibaan dan balik, tempat duduk, teks juruacara, teks ucapan clan lain-lainnya. :ang di-!ertuan Agong. +aja !ermaisuri Agong. +aja-raja dan !emangku-!emangku +aja :ang di-!ertua .egeri-.egeri. 5. 6ekas-bekas +aja !ermaisuri Agong yang menerima saraan $i+aja daripada Kerajaan !ersekutuan. /. !erdana enteri. 0. *imbalan !erdana enteri Kehormat- 7A. 6akal-bakal +aja (Tengku Mahkota atau a!a Muda" 1. Ahli-ahli $arjah Dtama 'eri ahkota .egara 7$. ...8. 2. Ahli-ahli 'eri aharaja angku .egara 7'. ...8. (3.Ahli-ahli 'eri 'etia ahkota 7'.'. .8. Kehormat-#$A. $ato-$ato Dndang :ang Empat .egeri 'embilan dan *engku 6esar *ampin, .egeri 'embilan. ((.Ketua =akim .egara ahkamah !ersekutuan. (2.:ang di-!ertua $e%an .egara. (".:ang di-!ertua $e%an +akyat. (#.6ekas-bekas !erdana enteri. (&.6ekas-bekas *imbalan !erdana enteri. (/.Ahli-ahli )emaah enteri. (0.'etiausaha )emaah enteri>Ketua 'etiausaha .egara. Kehormat-#7 A. enteri- enteri 6esar dan Ketua-Ketua enteri. (1.!eguam .egara. (2.!anglima Angkatan *entera. 23.Ketua !olis .egara. 2(.Ketua !engarah !erkhidmatan A%am. 22.*imbalan- *imbalan enteri. 2".*imbalan :ang di-!ertua $e%an .egara dan *imbalan :ang di-!ertua $e%an +akyat. 24. !esuruhjaya-!esuruhjaya *inggi, $uta-$uta 6esar, enteri- enteri :ang utlak, !emangku- !emangku !esuruhjaya *inggi dan KuasaKuasa Dsaha. 2&.!residen ahkamah +ayuan. 2/.=akim 6esar ahkamah *inggi di alaya. 20.=akim 6esar ahkamah *inggi di 'abah dan 'ara%ak 21.Ketua !embangkang di !arlimen. 22.=akim-=akim ahkamah !ersekutuan "3.=akim-=akim ahkamah +ayuan. "(.'etiausaha-'etiausaha !arlimen. "2.6ekas Ketua 'etiausaha .egara. 33. !ega%ai-pega%ai ?red Dtama *urus I, II den III. "#.6ekas !eguam .egara, 6ekas !anglima Angkatan *entera den 6ekas Ketua !olis .egara. "&.!engerusi-!engerusi 'uruhanjaya yang ditubuhkan di ba%ah !erlembagaan !ersekutuan. (. 2. ". #.

14

"/.=akim-=akim ahkamah *inggi. "0.!engerusi *ribunal !erkhidmatan A%am. "1.!esuruhjaya-!esuruhjaya Kehakiman. "2.Ketua Audit .egara. #3.?abenor 6ank .egara. #(.$atuk 6andar Kuala -umpur. #2.!engerusi ajlis +asmi Kerajaan. #". ufti Cilayah !ersekutuan Kuala -umpur. ##.!enyimpan ohar 6esar +aja-+aja. #&.$atuk !aduka aharaja -ela. #/.Ahli-ahli !anglima angku .egara 7!. ...8. #0.Ahli-ahli!anglima 'etia ahkota 7!.'. .8. #1.!rofesor-!rofesor $iraja. #2.Ahli-ahli !anglima )asa .egara 7!.)...8 &3.Ahli-ahli !anglima 'etia $iraja 7!.'.$.8. Kehormat-%$A. *imbalan- *imbalan enteri 6esar>*imbalan- *imbalan Ketua enteri. Kehormat-%$&. 'peaker $e%an-$e%an Dndangan .egeri. &(.Ahli-ahli $e%an .egara. &2.Ahli-ahli $e%an +akyat. 53. !ega%ai-pega%ai ?red Dtama IAI dan pega%ai-pega%ai *entera dan !olis yang setaraf dengannya. &#.!anglima *entera $arat. &&.!anglima *entera -aut. &/.!anglima *entera Ddara. &0.*imbalan Ketua !olis .egara. &1.Ketua-Ketua 'etiausaha Kementerian. &2..aib-.aib 5anselor Dniversiti. Kehormat-%'A. Ahli-ahli ajlis esyuarat Kerajaan .egeri dan enteri .egeri di 'abah>'ara%ak. 60. !ega%ai-pega%ai ?red Dtama I6I dan pega%ai-pega%ai *entera dan !olis yang setaraf dengannya. 61. !engerusi-!engerusi 6adan-6adan 6erkanun !ersekutuan dan KetuaKetua 6adan6erkanun !ersekutuan yang setaraf dengan ?red Dtama I6I dan ke atas. Kehormat-(# A. !enerima Anugerah I4ello%I .egara. /2.Cakil-%akil *empatan 6angsa-6angsa 6ersatu. 63. !ega%ai-pega%ai ?red Dtama I5I, !ega%ai-pega%ai *entera dan !olis dan Ketua-Ketua 6adan 6erkanun !ersekutuan yang setaraf dengannya. Kehormat-()A. Ahli-ahli $e%an Dndangan .egeri. /#.Ahli-ahli )ohan angku .egara 7). ...8. /&.Ahli-ahli )ohan 'etia ahkota 7).'. .8. //.Ahli-ahli )ohan 'etia $iraja 7).'.$.8. 67. !ega%ai-pega%ai ?red I, !ega%ai-pega%ai *entera dan !olis dan Ketua-Ketua 6adan 6erkanun !ersekutuan yang setaraf dengannya. /1.'etiausaha-'etiausaha !olitik. 69. !ega%ai-pega%ai ?red II den !ega%ai-pega%ai *entera den !olis yang setaraf dengannya.

15

70. Konsul-Konsul 6esar negara-negara yang tiada per%akilan diplomatik

di alaysia.

PAN%%ILAN H'RMA!

Pan66ilan

Lela"i:#uami

Perem uan:Iste ri +aja !ermaisuri Agong 'ultanah> *engku Ampuan> *uanku Ampuan

Pan66ilan

'eri !aduka 6aginda 7'!68 $uli :ang aha ulia 7$: 8 :ang Amat ulia

:ang di-!ertuan Agong 'ultan> :ang$ipertuan 6esar>+aja .egeri.egeri Anak-Anak +aja :ang emerintah :ang $ipertua .egeri

'!6 $:

:A Anak-anak +aja :ang emerintah Isteri :ang $ipertua .egeri :ang Amat 6erbahagia 7:A6hg8 :ang Amat 6erbahagia 7:A6hg8

*uan :ang *erutama 7*:*8

:ang Amat 6erhormat 7:A68 !erdana enteri > *imbalan !erdana enteri > enteri 6esar > Ketua enteri enteri > *imbalan enteri > 'etiausaha !arlimen :g $ipertua $e%an .egara dan +akyat> *imbalan :g $ipertua $e%an > Ahli $e%an .egara > Ahli $e%an Isteri

:ang 6erhormat 7:68

:6hg. Isteri

:ang 6ehormat 7:68

:6hg Isteri

:6hg Isteri

:ang Amat Arif 7:AA8

16

+akyat > Ahli $e%an Dndangan .egeri Ketua =akim .egara

:ang Arif 7:A8

=akim 6esar>=akim ahkamah Agung> ahkamah *inggi !eguam .egara *un

Isteri

:6hg

Isteri *oh !uan !uan 'ri

:6hg :A6hg. :6hg. :6hg : !uan > 5ik

:ang 6erbahagia 7:6hg8 :ang Amat 6erbahagia 7:A6hg.8 :ang 6erbahagia 7:6hg.8 :ang 6erbahagia 7:6hg.8 :ang ulia 7: 8 *uan

*an 'ri $atoB>$atuk *engku>+aja> Dngku> *unku>Ku 'yed>'heikh> =aji ufti

$atin *engku>+aja> Dngku> *unku>Ku 'yarifah>'iti> =ajjah

Kadi 6esar > Kadi 'ahibul 'amahah !rofesor 'ahibul 4adilah :ang 6erbahagia 7:6hg8 :ang 6erusaha :ang $ihormati

!rof. adya > !ega%ai tiada gelaran ahasis%a -

17

#U#UNAN !EMPA! DUDU$ $alam majlis rasmi dan formal susunan tempat duduk mesti mematuhi susunan keutamaan yang di%artakan. )ika majlis diadakan di negeri dan tetamunya pula terdiri daripada tetamu persekutuan dan negeri maka satu persetujuan hendaklah dicapai antara !rotokol !ersekutuan dan !rotokol .egeri mengikut prinsip-prinsip yang ditetapkan. $alam apa jua majlis kecuali ajlis Konvokesyen Dniversiti dan jamuan makan tetamu yang duduk di pentas atau meja khas hendaklah dihadkan. Penentuan #usunan !em at Dudu" (. 6entuk-bentuk susunan tempat duduk. 2. 'usunan Keutamaan $if-dif paling hampir sekali dengan *etamu Khas ialah dif terkanan. Kekananan bermula dari kanan *etamu Khas. #. 'usunan tempat duduk di pentas dan dif-dif hendaklah mengikut kekananan. &. !entas utama L acara perasmian dsb. /. ajlis jamuan rasmi 0. )umlah ganjil atau genap 1. =adkan " , & , 0 M # , / , 1 2. !erhatian berpusat ke *etamu Kehormat (3.$if yang paling hampir dengan *etamu Khas ialah dif yang paling utama sekali. ((.Keutamaan bermula dari kanan tetamu kehormat. , Prinsi Prinsi 1 E.?IKD* KED*A AA. #usunan

3.

'D'D.A. =E.$AK-A=

2.

jemputan ianya hendaklah mengikut 'usunan Keutamaan. )ika jemputan tanpa isteri, keutamaan di pentas khas bermula dari kanan *etamu Khas diikuti dengan kiri, balik ke kanan, ke kiri dan seterusnya berselang seli. 3. 6agi jemputan bersama isteri, kekananan bermula dari kanan *etamu Khas memba%a ke tepi 7suami>lelaki8 dari kiri isteri *etamu Khas memba%a ke tepi 7isteri>perempuan8 Prinsi (

1. 'usunan tempat duduk sama ada di pentas khas atau di tempat para

)D -A= $I4 $I !E.*A' K=A' =E.$AK-A= *E+=A$

18

(. )emputan seorang L jumlahnya angka ganjil &, 0 dan 2. 2. )emputan dengan isteri L jumlahnya angka genap /, 1, (3 dan (2 !erinsip ini di%ujudkan bertujuan untuk memberi penghormatan dan tumpuan kepada mereka yang berkenaan>berkaitan sahaja Prinsi +

*DA. +D A= A*AD A=,'*B $D$DK $I 'E6E-A= KA.A. *E*A D KE=,+ A* *uan +umah biasanya dikenali sebagai orang yang menjemput atau bertanggungja%ab menganjurkan sesuatu majlis atau upacara. Prinsi ,

I'*E+I $D$DK $I 'E6E-A= KI+I 'DA I

1. !rinsip ini adalah amalan biasa dalam apa jua majlis apabila para

jemputan dijemput bersama isteri. 2. Kedudukan isteri sama ada majlis siang atau malam ialah isteri duduk di sebelah kiri suami kecuali dalam keadaan-keadaan tertentu. $e"ananan &a6i Em at 'ran6

1 PENTAS

$e"ananan &a6i Em at 'ran6 Den6an Isteri

19

( PENTAS

$e"ananan &a6i Lima 'ran6

1 PENTAS

$e"ananan &a6i Enam 'ran6 Den6an Isteri

1
PENTAS

&entu" #usunan Meja Majlis Jamuan

20

*erbahagi kepada #@ (. 2. ". #. 'usunan 'usunan 'usunan 'usunan eja eja eja eja !anjang 6ulat ?abungan ?abungan

eja !anjang dan eja 6ulat eja 6ulat dan eja !anjang

+ Prinsi Prinsi

#usunan 1

*etamu Kehormat hendaklah duduk di sebelah kanan *uan +umah sekiranya setaraf "e;uali *etamu Kehormat itu jauh lebih tinggi atau jauh lebih rendah dari *uan +umah Prinsi ( 'usunan dif-dif meja utama > khas hendaklah mengikut susunan keutamaan Prinsi +

Canita tidak duduk di hujung meja khas > di+aja. Prinsi Am Meja Jamuan

*uan +umah di sebelah kiri *etamu Kehormat yang lebih tinggi dan sebaliknya sekiranya setaraf Canita tidak duduk di hujung meja di+aja>khas Canita tidak duduk mengetuai meja-meja panjang eja bulat hendaklah penuh kecuali dihadiri oleh '!6:$A>+aja-raja, dua kerusi di hadapannya hendaklah dikosongkan dan meja berhampiran diubahsuai untuk elak tetamu lain membelakangi tetamu utama PEN%A9ARAAN MAJLI# F'RMAL *erdiri daripada mereka yang berkebolehan dalam bidang ini dan tidak semua orang boleh menjadi juruacara yang baik. *ujuan utama juruacara ialah memaklumkan kepada tetamu apa yang akan berlaku mengikut urutan acara majlis. )uruacara tidak boleh menjadi !engerusi ajlis tetapi !engerusi ajlis boleh menjadi juruacara. *eks juruacara hendaklah ditaip dengan menggunakan kertas separuh A# dan satu muka surat hanya dimuatkan satu pengumuman sahaja. 'etiap pengumuman pula mengandungi butir-butir berikut@-

(. 2. ".

A'A 7anggaran8 5DE 7panduan bagi juruacara8 A.. 7teks pengumuman8

21

?aya dan isi teks juruacara adalah tertakluk kepada tahap atau taraf majlis yang berkenaan. 'etiap majlis mesti disediakan dua juruacara (seorang se*agai sim+anan". *eks juruacara hendaklah disediakan oleh pihak penganjur. PEN-EDlAAN A!UR9ARA PEN!AD&IRAN Aturcara pentadbiran adalah merupakan aturcara majlis yang ditulis secara terperinci dengan tujuan@ sebagai panduan untuk pega%ai yang mengendalikan majlis tersebut sebagai panduan kepada semua pega%ai dan pekerja yang terlibat dalam majlis tersebut untuk menentukan majlis berjalan dengan licin dan mengikut lunaslunas protokol yang diterima untuk menga%al masa untuk menjadi panduan masa akan datang sebagai rekod

Aturcara pentadbiran yang baik mengandungi butir-butir berikutJ (. asa 2. *empat 3. Keterangan yang merupakan urutan acara secara terperinci 7aktiviti8 4. !ega%ai yang bertanggungja%ab 7tindakan8 'elain daripada aturcara pentadbiran, 'Check ,ist' hendaklah juga disediakan bagi membantu melicinkan pengendalian majlis berkenaan. PERANAN PEN-AM&U! !E!AMU 6erikut ialah panduan bagi penyambut tetamu dalam majlis @(. aklumat !enyambut hendaklah mengetahui maklumat keraian yang sedang diadakan sekurang-kurangnya tujuan keraian tersebut diadakan. Aturcara Keraian :ang 6erkenaan !enyambut mestilah mengetahui aturcara keraian yang berkenaan terutamanya %aktu yang ditetapkan bagi tetamu sampai dan balik. 'usunan *empat $uduk !enyambut hendaklah tahu susunan tempat duduk keseluruhannya supaya senang untuk memandu atau menunjukkan tempat duduk tetamu yang berkenaan.

2.

".

22

#.

Ka%asan :ang $iuntukkan !enyambut hendaklah mahir dengan tempat dan ka%asan yang diuntukkan baginya menyambut. *empat- *empat !enting !enyambut hendaklah mengetahui tempat-tempat seperti tandas, pintu masuk, tempat keluar dan lain-lain. yang penting

&.

/.

'enarai *etamu :ang $ijemput !enyambut mestilah mempunyai ringkasan keseluruhan senarai tetamu yang akan hadir dan sebaik-baiknya mengenali tetamu tersebut. 'enarai *etamu Khas 'elain daripada senarai kesemua tetamu yang dijemput, senarai tetamu khas yang akan disambut hendaklah juga diketahui dengan lancar. !akaian !enyambut !enyambut hendaklah memakai pakaian yang sempurna dan sesuai mengikut keraian yang sedang dijalankan. !akaian terdedah bagi perempuan adalah tidak sesuai. 5ara enyambut *etamu hendaklah disambut dengan hormat dan berikan buku aturcara jika ada. *unjukkan tempat duduk secara hormat. engenali *etamu 'eboleh-bolehnya penyambut hendaklah kenal dengan tetamu yang disambut. )ika tidak kenal hendaklah bertanya dengan cara hormat. ((. Ketibaan !enyambut !enyambut hendaklah tiba satu jam lebih a%al daripada masa tetamu dijangka tiba. !enyambut hendaklah melaporkan diri kepada !ega%ai 6ertugas dan mengambil senarai tetamu. Ia hendaklah memeriksa semua tempat duduk dan bandingkan dengan senarai tetamu yang dikhaskan untuknya. (2. !ertanyaan dan *eguran )ika ada apa-apa pertanyaan dimajukan, ja%ablah dengan sopan. )ika ada teguran dari tetamu yang kurang senang didengar, hendaklah mendiamkan diri sahaja tetapi ambil ingatan. )angan sekali-kali bertengkar dengan tetamu atau memberi maklumat yang penyambut sendiri kurang pasti. (". Kesulitan )ika menghadapi kesulitan atau masalah hendaklah segera merujuk kepada !ega%ai 6ertugas. $engan itu penyambut tetamu mestilah mengetahui !ega%ai 6ertugas pada masa itu.

0.

1.

2.

(3.

23

(#.

udah 'enyum !enyambut hendaklah mudah senyum.

RAP!AI +aptai amatlah penting bagi sesuatu majlis %alaupun majlis tersebut merupakan majlis ulangan 7selalu diadakan8 dan hendaklah diadakan beberapa kali mengikut keperluan. *ujuan raptai ialah@ i8 ii8 iii8 iv8 v8 vi8 'upaya mereka yang terlibat tahu akan tugas dan tanggungja%abnya. Dntuk menentukan urutan majlis. Dntuk menentukan jangka masa yang tepat. Dntuk memperbaiki kelemahan yang ada. Dntuk penyelarasan acara. Dntuk membiasakan petugas-petugas dengan keadaan tempat.

NILAI-NILAI I#LAM ajlis yang diadakan hendaklah menggambarkan hasrat kerajaan mengenai $asar !enerapan .ilai-.ilai Islam sejajar dengan Agama Islam sebagai agama rasmi negara. P'#!-M'R!EM !ost- ortem diadakan selepas selesai sesuatu majlis bagi mengukur tahap kejayaan majlis. !ost- ortem juga diadakan untuk mencari punca kelemahan serta cara-cara mengatasinya bagi majlis yang akan datang. !ost- ortem tidak akan mendapat kerjasama dari pihak yang terlibat seandainya digunakan untuk mencari kesalahan seseorang.

24