M LL E

T.C. T M BAKANLI I

RADYO-TELEV ZYON

KURGU YOLUYLA GRNT ESTET

213GIM130

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik e itim okul/kurumlar nda uygulanan ereve retim Programlar nda yer alan yeterlikleri kazand rmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amac yla haz rlanm bireysel renme materyalidir. Mill E itim Bakanl nca cretsiz olarak verilmi tir.

PARA LE SATILMAZ.

 NDEK LER
AIKLAMALAR ...................................................................................................... III G R ........................................................................................................................... 1 RENME FAAL YET 1 ........................................................................................ 3 1. KURGU ESTET LKELER .............................................................................. 3 1.1. Grsel Etkiyi Art rma Yntemleri..................................................................... 3
1.1.1. Renkler ................................................................................................................. 3 1.1.2. izgiler................................................................................................................. 4 1.1.3. Denge ................................................................................................................... 4 1.1.4. Birlik .................................................................................................................... 5 1.1.5. l...................................................................................................................... 5 1.1.6. Ton ....................................................................................................................... 6 1.1.7. Derinlik ................................................................................................................ 6 1.1.8. Sadelik.................................................................................................................. 7

1.2. lgi Merkezi ....................................................................................................... 8

1.2.1. lgi Merkezi Olu turma Yntemleri..................................................................... 8

1.3. Alg lama ve Kurgu .......................................................................................... 10 UYGULAMA FAAL YET ................................................................................... 13 LME VE DE ERLEND RME......................................................................... 14 RENME FAAL YET 2 ...................................................................................... 15 2. F LM KURGUSUNDA KULLANILAN BAZI YNTEMLER .......................... 15 2.1. S ramal Kesme (jump cut)............................................................................ 15 2.2. E lemeli Kesme (match cut) ........................................................................... 16 2.3. apraz Kesme (cross cut) ............................................................................... 17 2.4. Ani Pan (whip pan) ......................................................................................... 18 2.5. Uzun ekim (long shot) ................................................................................... 19 2.6. Geriye S rama (flashback)............................................................................. 19 2.7. leriye S rama (flash-forward)....................................................................... 20 2.8. A r ekim (slow motion)............................................................................... 20 2.9. H zl ekim (fast motion)................................................................................ 21 2.10. D Ses (voice over)....................................................................................... 22 2.11. Ses Kprs (sound bridge).......................................................................... 23 UYGULAMA FAAL YET ................................................................................... 24 LME VE DE ERLEND RME......................................................................... 25 RENME FAAL YET 3 ...................................................................................... 26 3. CANLANDIRMA (AN MASYON) F LMLER N YAPIMI ................................ 26 3.1. Klasik izgi Filmler ........................................................................................ 26 3.2. Boyutlu izgi Filmler................................................................................ 27 3.3. Duraksamal Hareket (stop motion) Filmleri .................................................. 28 UYGULAMA FAAL YET ................................................................................... 32 LME VE DE ERLEND RME......................................................................... 33 RENME FAAL YET 4 ...................................................................................... 34 i

4. DE K TRDE F LM KURGULARI .............................................................. 34 4.1. Tek Seferde ekilen Filmler ........................................................................... 34 4.2. Blnm Ekran Kullan lan Filmler ............................................................... 35 4.3. Geriye Do ru Giden Filmler ........................................................................... 36 4.4. Geri Dn l Filmler ...................................................................................... 37 UYGULAMA FAAL YET ................................................................................... 39 LME VE DE ERLEND RME......................................................................... 40 MODL DE ERLEND RME .................................................................................. 41 CEVAP ANAHTARLARI......................................................................................... 42 KAYNAKA ............................................................................................................. 43

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI 213GIM130 Radyo Televizyon Radyo-Televizyon Programc l Kurgu Yoluyla Grnt Esteti i De i ik kurgu tekniklerini uygulayarak kurguya estetik katmak ile ilgili bilgi ve becerilerin kazand r ld renme materyalidir. 40/32 Kurgunun Temelleri modln alm olmak Kurgu yoluyla grnt esteti i olu turmak

SRE N KO UL YETERL K

Genel Ama
nsan beyninin ve alg s n n al ma sistemine uygun, estetik a dan ba ar l de i ik kurgu yntemleri uygulayabileceksiniz. Amalar 1. Kurgu esteti i ilkelerini uygulayabileceksiniz. 2. Film kurgusunda kullan lan baz yntemleri uygulayabileceksiniz. 3. Canland rma filmlerin yap m n analiz edebileceksiniz. 4. De i ik trde film yap mlar n analiz edebileceksiniz. Ortam: Bilgisayar laboratuvar veya stdyo dersli i, televizyon kurgu odalar . Donan m: Kurgu bilgisayar , VTR cihazlar , kasetler ve kay t ortamlar , video kurgu yaz l mlar , monitrler, ses ve grnt aktar m kablolar , program metinleri ve ak planlar , senaryolar, storyboardlar, rnek TV programlar , film, belgesel ve dizi CD DVD leri, kamera arkas belgeselleri. Her faaliyet sonras nda o faaliyetle ilgili de erlendirme sorular ile kendi kendinizi de erlendireceksiniz. retmen modl sonunda size lme arac (uygulama, soru-cevap) uygulayarak modl uygulamalar ile kazand n z bilgi ve becerileri lerek de erlendirecektir.

MODLN AMACI

E T M RET M ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DE ERLEND RME

iii

iv

GR GR

Sevgili renci, Bu modl kitap nda yapt m z kurgu al mas n renklendirmek, daha cazip hle getirmek iin kullanabilece imiz baz teknikleri uygulayaca z. Yapt m z kurgunun izleyicinin alg s yla uyum sa lamas ve yap mdan ald zevki artt rmas iin baz ipular renece iz. Ayr ca gnmzde hem sinema hem de televizyon sektrnde geni bir yer tutan canland rma filmlerin trlerini ve yap m a amalar n inceleyece iz. Son olarak ise, kurgusuyla sinemaya yenilik getirmi baz filmlere gz ataca z. Bu filmlerde kullan lan kurgu teknikleri, kurgu uygulamalar s ras nda yap mc ve kurgucuya yol gsterebilecek, rnek nitelikte uygulamalard r. Bu kitap ktaki rneklerin ve uygulamalar n o u sinema sektrnden olsa da, retilen teknikler televizyon yap mc l nda da kolayl kla uygulanabilecek trdendir. Zengin rneklerle bezenmi bu modl kitap n tamamlad n zda hem birok farkl yap m trn uygulayabilecek ve de i ik kurgu tekniklerini kullanabilecek, hem de kendiniz orijinal kurgu yntemleri bulmak ve uygulamak konusunda fikir edinmi olacaks n z.

 RENME FAAL YET 1 RENME FAAL YET 1

AMA
Uygun ortam sa land nda kurgu esteti i ilkelerini uygulayabileceksiniz.

ARA TIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapman z gereken ncelikli ara t rmalar unlard r: nsan alg s ile video kurgu aras nda nas l bir ili ki oldu unu ara t r n z. Televizyon izlerken ilginizin ekran n tamam nda m , yoksa belirli bir kesiminde mi yo unla t na dikkat ediniz. S n f ortam nda gruplar olu turarak birlikte ayn foto raflara bak n z. Foto raf kapat ld ktan sonra foto raftaki detaylar arkada lar n za sorarak haf zalar nda nelerin kald na dikkat ediniz. Gruptaki herkesin foto rafta ilk dikkatini eken noktan n ne oldu unu a klamas n isteyiniz. Herkes ayn noktaya m bakm ? Neden?

1. KURGU ESTET
1.1. Grsel Etkiyi Art rma Yntemleri

LKELER

Bir TV veya sinema yap m nda oyunculuk, mekn seimi, senaryo gibi elerin yan s ra grnt esteti i de izleyicinin olumlu etkilenmesi iin byk nem ta r. Grsel etkiyi artt rma yntemleri kullan larak korku filmi daha korkun, komedi filmi daha e lenceli ya da bir drama daha dokunakl hle getirilebilir. Grsel etkiyi art rmada kullan lan baz yntemler unlard r:

1.1.1. Renkler
Renklerin insan n ruhsal durumu zerinde ne denli etkili oldu u bilinen bir gerektir. Renk olaylar n gerekli inin vazgeilmez gesidir. 1940 ve 50lerde anlat m gesi olarak renk kullan m n n sanatsal a dan do ru olmad na inan lmas na ra men, gnmzde renk sanat filmlerinin en duyarl aralar ndan biri olmu tur. Baz zamanlarda ekime ba lamadan nce, gerek renkleri de i tirmek (grnty kar t ran ya da ok dikkat eken renkleri yok etmek) gerekli olmaktad r. Renklerin psikolojik etkileri zel bir anlam ta maktad r. (ac ve sald rganl k iin k rm z ; so ukluk iin mavi; sknet ve kudret iin ye il vb. gibi) Bunlar

byk oranda kltre gre belirlenen niteliklerdir. rne in beyaz renk inde lm a r t r rken, Avrupa kltrnde siyah renk lmle zde le mi tir. Renk etkileri dedi imizde, gerek sahnede bulunmayan fakat tamamlanm filmdeki tm renkleri anl yoruz. Bunlar renkli filtreler ya da renkli kla yarat lm olabilir. Renk efektleri, belirli sahnelere, belirli tonlar verilmek iin kullan l r. Bu Bergman n A Passion filmindeki iki sahnede grlebilir. Birinci sahnede Max von Sydow ve Bibi Anderson yata a girerler. Ak amd r, atmosfer ba tan kar c d r, k yumu ak ve k rm z tondad r. Ertesi sabah uyand klar nda ve bir gece ncesinin duygular ndan s yr ld klar nda k hi ho olmayan maviye, s cakl k d k r kl na ve so uklu a dn m tr. Renkli filmin bulunmad gnlerde belirli sahnelerin egemen duygusal tonunu vurgulamak iin boyama tekni i kullan l rd . Mavi geceyi, k rm z ak am , pembe a k simgelerdi. Gnmzn konulu filmlerinde bu tr efektler art k ok ender grlmekle birlikte, televizyonda zellikle e lence programlar nda ok s k kar la lmaktad r. Gnmzde renkler zellikle sinema yap mlar na ok detayl d nlen bir yap m esi olmu tur. Oyuncular n k yafetlerinden sa renklerine, odan n boyas ndan gkyznn tonuna kadar her noktada renk seimi senaryo gz nnde bulundurularak tasarlan r.

1.1.2. izgiler
nsan zerinde fiziki yap lar ndan do an birtak m anlamlar ve duygular uyand r rlar. Bu, genel olarak, geometrik biimlerin d dnyayla ilgili a r mlar yaratmas ndan kaynaklan r. rne in, dz izgiler dura anl k etkisi uyand r r. Tabiatta oldu u gibi: Sakin, rzgrs z, alkant s z bir havada her ey dz, yatay izgi sistemine uygundur. Ama bir f rt na kt nda do adaki dz izgiler bozularak yerine k r k, e ik izgiler egemen olur; durgun denizin k r ks z, yatay izgisinin k r k, hareketli dalgalara dn mesi gibi.

1.1.3. Denge
Kompozisyonun temel unsurlar ndand r. erevede kameraman n amac , gz ana nesneye yo unla t rarak grntde bir denge yaratmakt r. Grnt erevesinde denge, ereveye al nan e itli unsurlar n, yzeyin sa ve soluna dengeli olarak yerle tirilmesiyle sa lan r; bunun iin de kitle dzenlemesinden ve hareketten yararlan l r. Pekok amaca ynelik olarak dengeli bir kompozisyon istenir. nemli olan simetrinin e it dengeleri de il, dengeli bir grntdr. Ba bo lu u, bak bo lu u, hareket bo lu u ile ilgili ekim kurallar da kompozisyonda denge ile ilgilidir. rne in profilden grntlenen bir ki inin nnde, arkas na k yasla daha fazla bo luk b rak lmas gerekir. Ancak izleyiciye verilmek istenen mesaja ba l olarak bak bo lu u kural uygulanmayabilir. Karakterin yaln z oldu u veya k eye s k t hissini izleyiciye vermek iin, sa a do ru bakan oyuncunun nnde arkas na k yasla daha az bo luk b rak labilir.

Bir grntnn dengesi u unsurlarla etkilenir: erevenin iindeki bir nesnenin boyutu Nesnenin rengi Nesnenin ereve iindeki konumu ekimdeki nesnelerin birbirleriyle ili kisi

Foto raf 1.1: Grnt dengesine dikkat edilerek yap lm bir ereve

Dengeli bir grnt, ayarlanm , planlanm bir grnme sahiptir. Denge, nesneleri bir ekim iinde birle tirir. Bazen dinamik bir rahats zl k ya da gerilim olu turmak iin grnt kasten dengesiz biimde planlanabilir. Fakat bu etki ikincil derecede kullan lmal d r. Bir denge ayarlamas dura an olmamal d r. Bir ekimin dengesi dikkati farkl bir konuya ynlendirmek ya da grntnn etkisini de i tirmek iin bir ki inin yeri, ereve de i tirilerek vb. yollarla srekli yeniden ayarlanabilir. Denge ok znel bir etkidir. Onu lmek mmkn de ildir. Fakat baz yol gsterici etkileri vard r.

1.1.4. Birlik
Kompozisyonda denge sa lan rken, grntde yer alan e itli ey ve ki iler aras ndaki ili kilerin dokumas n n da gzetilmesi ve ard ard na gelecek grntler aras nda, denge ynnden de bir uyum sa lanmas anlam na gelir. rne in, iki kamerayla iki konu mac n n kar l kl ekiminde kameramanlar ayn lekte ekim yapmal ve ayn oranda ba bo lu u b rakmal d r.

1.1.5. l
ereve iinde yer alan bir konunun bykl n anlatan bir belirlemedir. Herhangi bir konunun gerek ls belirtilmek isteniyorsa, ereve iine lleri herkes taraf ndan bilinen bir ba ka cismi de koymak gerekir. rne in, tarihi bir stunun gerek bykl , yan nda duracak bir insana k yasla daha kolay anla l r. King Kongun ne kadar byk

oldu unu, ancak gkdelenlerle ayn ereve iinde grd mzde anlayabiliriz. Ya da bir iftinin yeti tirdi i karpuzun ne kadar byk oldu unu anlamak iin yan na normal boyda bir karpuz koymak gerekir.

1.1.6. Ton
Grntde kullan lan resimlerin renk de erlerinin a kl k ve koyulu unun ifadesidir. Ton, ekimin resimsel dengesini ve atmosferini do rudan etkiler. Bu nedenle, bir kompozisyonun duygusal yn, egemen olan tonlarla da yak ndan ilgilidir. Resimdeki bir blgenin tonu, o blgenin ls ve a rl hakk nda izleyiciyi bilgilendirir. Ki ileri ayd nl k bir arka plan n nne koyarsak, ne eli, sevimli, canl ve a k etkileme yapar. Genel olarak, a k tonlar n egemen oldu u grntdeki etki ola an ve basittir. Karanl k bir arka plan n nnde grntlersek, resim daha gl dramatik ve s k nt l grlr. Egemen tonlar n koyu oldu u grntdeki etki dramatik ve nemli olabilir. Koyu tonlar a k tonlara oranla daha gldr. Bu da do al olarak grntde dinamikli i ve de i kenli i getirir. Keskin ton z tl klar canl l , keskinli i vb. vurgulayabilece i gibi, birbirine yumu ak biimde kar m tonlar yumu akl , esrarengizli i; vb. vurgulayabilir. Bu nedenle kullan lan renklerin ton de erleri objelerin niteliklerine gre ayarlanmal d r.
Foto raf 1.2: Hkim tonlar n koyu oldu u bir ekim

1.1.7. Derinlik
Televizyon ekran boyutlu bir dnyan n (gerek dnyan n) dz (iki) boyutlu grntsn sunar. Televizyonda da grnty gerek hayattaki gibi boyutlu verebilmek iin teknikler uygulanmaktad r. Derinlik duygusu kamera a s ve kla sa lanabilir. Kamerada yan a kullan m ve kamera hareketleri derinlik hissini art rabilir. Tepe , yan k ve anahtar k kullan larak, glgeler olu turularak boyutlu grntnn olu mas sa lanabilir. Ayr ca ki iler ve nesnelerin kamera kar s nda dz bir izgi eklinde de il, da n k bir ekilde derinlemesine yerle tirilmesi,derinlik alg s n glendirir.

Foto raf 1.3: Derinlik kazand r lm bir grnt

(yanl konumland rma)

(do ru konumland rma)

ekil 1.1: Nesneleri konumland rma

Sol: yi de il. Derinlik alg s yok. Sa : Olduka iyi bir konumland rma. Kamera sa a do ru hareket ettirilmi , basamaklar derinli e do ru gzleri ilgi merkezine yneltmi .

1.1.8. Sadelik
erevede mmkn oldu u kadar az elemanla konuyu anlatmak nemlidir. Ama konunun d nda anlat m destekleyen ve evreyi yans tan ikinci derece elemanlardan sadece gerekli olanlar al nmal , gereksiz unsurlar ereve d nda kalmal d r. Filmde duvarda as l bir tfek gsterildiyse, o tfek filmin bir yerinde patlamal d r. Bu kural sa lamak iin, geni a l objektifle yakla larak ekilebilece i gibi zoom veya teleobjektiften de yararlan labilir. Yani teleobjektifin s n rl alan derinli i, konunun n ve arkas ndaki unsurlar n temizlenmesi ve ho yard mc motif, renk olarak kullan lmas n sa lar. Kar k fon konunun nemini azalt r. Arka plandaki e ya ve cisimler konunun bir paras ym gibi grlmemelidir. rne in; bir lamba, abajur, srahi gibi e yalar insan n ba na biti ik olmamal d r. Keskin izgili, sert, kontrast grnen arka planlar, n plandaki

insan yznn etkisini azalt r. Kompozisyonda yard mc e ya ve cisimlerin duru ynleri ilgi merkezini belirtmede kullan labilir.

1.2. lgi Merkezi

Tiyatro ile sineman n en temel farklar ndan biri, tiyatroda izleyicinin, sahnenin herhangi bir yerini takip etme, izleme zgrl varken, sinemada ve TVde izleyicinin grnt seme ve sadece onu izleme ans yoktur. Ancak TV ekran her ne kadar tmyle insan n grme alan n n iine girse de, herhangi bir anda dikkatimiz ekran n ancak 1/12sine odaklan r. te izleyicinin ekran erevesi iinde dikkatini yo unla t rd alana ilgi merkezi denir. Ayn odada televizyon seyreden ki ilerden biri sunucunun k yafetine, biri mimiklerine, bir ba kas ise alttan geen yaz lara yo unla abilir. Ayn grntde bile ki ilerin farkl noktalara yo unla mas , bize ilgi merkezinin ki ilerin zevk ve ilgi alanlar na, o andaki ruh durumlar na ba l olarak de i ebilece ini gsterir. Her yeni ekim plan yeni bir ilgi merkezi sunar. Seyircinin o andaki ruhi durumu, ilgileri ve zevkleri, seici olarak inceleyece i 1/12lik bu ekran blmesi zerinde etkili olsa da, ynetmen ilgi merkezlerini bilinli olarak belirleyerek o u izleyicinin dikkatini istedi i noktaya ekmeyi ba arabilir. lgi merkezlerini do ru olarak belirlemek, iyi bir kameramanl k ve grnt ynetmenli i gerektirir. lgi merkezleri do ru olarak olu turuldu unda yap ma kataca zleyici, olay n tmn kopukluk olmadan takip edebilir. Yap m n dramatik veya mizah etkisi art r labilir. de erler unlar olabilir:

Sineman n z, izleyicinin dikkatini en nemli olan eye yneltip gereksiz olan atmas d r. Bu hedefe ula mam z sa layacak aralar nelerdir? 1- zleyiciye gstermek istemediklerimizi en ba ndan itibaren d ar da b rakan ereve. 2- zleyicinin dikkatini da tabilecek nesnelerin karanl kta b rak lmas . 3- nemliye yakla rken nemsizi abucak atlayan kamera. Bu t pk bizim dnyay alg lay m za benzer, nk dikkatimizi ekmeyen her eyi gr alan m z n d nda b rak r z. Andrey Wajda, Polonyal ynetmen

1.2.1. lgi Merkezi Olu turma Yntemleri

Netlik - bulan kl k Kompozisyon iinde konuya yard mc nesnelerin konum ve duru ynleri de izleyiciyi ilgi merkezine yneltmede kullan labilir. lgi merkezini grnt iinde netlemek ve di er nesneleri belirginle tirmek yoluyla da amaca ula abilir. Vizontele (2000) filminde evin stnde yatan ocuk s rayla konu urlar; kamera o anda konu an ocu u net, di erlerini bulan k gstererek izleyiciyi konu ana bakmaya ynlendirir.

Ayd nl k - karanl k Ayd nl k da izleyiciyi ilgi merkezine yneltebilir. Bu, dikkat ekilmek istenen nesne ayd nlat l p di er k s mlar daha az ayd nlat lmak suretiyle sa lanabilir. Ancak baz durumlarda karanl k noktalar ayd nl k yerlerden daha fazla ilgi toplayabilir. Bir korku filminde odan n karanl kta kalan ve birinin sakland ndan phelenilen k esi gibi.

Foto raf 1.4: I k, ilgiyi istenen noktaya ynlendirmeye yard mc olabilir.

Hareket Hareketli bir nesne sabit bir nesneden daha fazla ilgi eker. Dolay s yla, oyunculara verilecek hareket ve bak larla da izleyiciyi ilgi merkezine yneltebilir. Farkl l k Ekran erevesi iine giren ki i veya e yalar iinde, di erlerinden farkl zellikler sergileyenler daha ilgi ekicidir. Herkes glerken somurtan ocuk, btn bal klar sa tarafa giderken sola giden bal k gibi. Burada nemli olan normal hayata gre s ra d olmak de il, ekran erevesi iine girenler aras nda s ra d olmakt r. Mesela ereve iindeki be ki iden drd hippi k yafetli, birisi ise tak m elbiseli izleyicinin dikkati tak m elbiseli olana ynelecektir.

Foto raf 1.5: Duru u farkl olan asker, ayr ca di erlerinden daha net yap larak ilgi merkezi olma vasf art r lm t r.

Oyuncunun bakt

yn

Oyuncunun bakt veya gsterdi i yer ilgi merkezi olabilir. zleyici, oyuncunun bakt veya i aret etti i ynn konunun anla lmas iin gerekli oldu unu d nr ve o noktay grmek ister. Bu noktan n izleyiciye ge gsterilmesi veya gsterilmemesi, merak ve ilginin iddetini art r r.

1.3. Alg lama ve Kurgu

nsan beyni, gz ve kula n n al ma sistemini tan mak ve insan alg s hakk nda bilgi sahibi olmak, kurgucunun daha etkili, insan alg s na uygun al malar yapmas n sa lar. imdi insan alg s ve kurgu zerine baz temel bilgilere gz atal m: nsanlar n evreleriyle ileti im ve alg lama sreci, aral kl ve kesintilidir. Oysa insanlar nesneleri sanki kesintisiz ve srekliymi gibi grdklerini veya i ittiklerini san rlar. nsan gz, a tabakan n di er blgelerine nazaran, grme sinirlerinin yo un oldu u ve a tabakan n odak noktas diye adland r lan noktaya yans yan gr alan n n yaln zca dar bir sahas nda net grebilir. nsan odaklanm grmenin yan s ra bir de yan grme (periferik grme) trne sahiptir. Gzn a tabakas zerinde yan grme sahas nda bulunan nesneler merkez odak noktas n n etraf nda yans t l rlar. Yani gzn odak noktas ndan uzakla ld ka grme sinirlerinin yo unlu u azal r, buna paralel olarak grlen nesnenin netli i de d er. nsan, bak n belli bir noktada odakla t rd zaman, a tabakan n yan blgelerinde de grnt olu ur. Ancak insan beyni, ilk a amada odak merkezinden gelen grntleri seerek i leme al r.

10

nsan beyni, yan grme arac l yla ald verileri kullanarak gzlerin hangi noktaya dikkatlerini odakla t rmas gerekti ini semektedir. nsan gz srekli hareket hlindedir. Gz hareketinin birinci tr hedefe ynelik gz gezdirmedir. Gz; s rama, grnty tespit ederek duraklama ve tekrar s rama eklinde devam eden prensiple al r. Bak lan nesne zor oldu u lde dikkatin duraklama noktalar da artar. Gz, s rama hareketini saniyede iki veya defa gerekle tirir. S ramalar, insan n nesneyi gzden geirmek iin harcad zaman n yzden 10undan fazlas n i gal etmez. Yksek sesler, alg lama srecinde zay f sesleri bast r r. nsan, iradesinin gcyle ok sesli bir korodan bir veya birka sesi ay rt edebilecek kabiliyete sahiptir. nsan alg s n n frenleme mekanizmalar da vard r. Bu mekanizmalar i e yaramayan verinin beyni bo u bo una me gul etmesini engeller. Mesela bir jeneratrn al t ortamda, belirli bir sre sonra jeneratrn sesini duymaz duruma geliriz. nsan beyni olaylar n yeknesak (tekdze) gidi at nda, ayn trden hareketlerde herhangi bir de i ikli i an nda yakalayabilir. Bir fabrika retim band ndaki onlarca robot makine aras ndan, di erlerinden farkl hareket eden bir tanesi hemen dikkat eker. Grsellik alg laman n en ba ta gelen faktrdr. E er grme kanallar en st s n rlarda, yo un olarak al yorsa, (rne in, ok h zl geen karma k grntler varsa) byk ihtimalle i itme kanallar t kan yormu gibi olur. Byle bir durumda beyne gelen ses sinyalleri beyinde i leme tabi tutulmaz ve sesler i itilmiyormu gibi olur. Fakat insan irade gcyle dikkatini grntden sese kayd rabilir; bu durumda ise grsel veriler bilinten d er. nsan bak , sredurum zelli ine sahiptir. Hareket hlinde olan cismi gzmzle takip ediyorsak cismin beklenmedik bir anda durmas kar s nda gzmz belirli bir sre o cismin hareketi do rultusunda hareket etmeye devam edecektir. nsanlar psikolojik yap lar itibar yla, dnyada genel grntlerden dikkatlerini ilk a amada hareket halinde olan nesnelerde sabitle tirirler. Hareketli nesneler insan beyni iin byl bir gce sahip gibidir, bak lar onlardan ay rmak ok zordur. nsan gz, hareket hlinde olan iki nesneden daha h zl hareket edenini veya kendisine yakla an n tercih eder. E er bulundu umuz ortamdaki fon hareket hlindeyse ve sabit bir noktaya bak yorsak, kendimiz hareket ediyormu gibi grnecektir. ki otobs tamam yla yan yana dururken otobsn iinde oturan ki i yandaki otobs ileriye hareket etti inde kendi otobsnn geriye gitti ini san r. Ya da, sahilde deniz dalgalar n n gel-git alan nda ayakta durup yere bakan ki i dalgalar geriye ekilirken, fonu olu turan dalgalar n sabit durdu u, kendisinin dalgalar n tersi istikamette geriye gitti i hissine kap l r.

11

Belirli bir yne do ru hareket eden herhangi bir nesneyi dikkatle takip eden bir insan, bak n aniden hareketsiz bir nesneye evirdi i zaman, dura an olan nesnenin bir nceki hareketli nesneye gre ters ynde hareket etti ini san r. nsanlar n olumlu bir tan ma i i iin harcad klar zaman dilimi, herhangi bir nesnenin o nesne olup olmad na kanaat getirmeye harcad klar zaman diliminden daha byktr. Yani nceden beyne kaydedilmi bir insan yzn tekrar grd mzde bu yz hat rlamam z iin gereken sre, yeni bir ki iyle tan t m zda onun yzn haf zam za kaydetmek iin ay rd m z sreden daha k sad r.

Foto raf 1.6: nsan beyninin i leyi ini tan mak, yapt

al malarda kurgucuya fayda sa lar.

Dnya giderek klse, insan ruhunun gizli kalm blgelerinin say s giderek azalsa da insan iin s rlar n tamamen ortadan kalkmas gene de mmkn de ildir; son ke fedilmemi lke hl insan n kendisidir. Nagisa Oshima, Japon ynetmen

12

UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET

lem Basamaklar
Grsel etkiyi art rma yntemlerini analiz ediniz. lgi merkezi olu turma yntemlerini analiz ediniz. nsan alg s ve kurgu aras ndaki ili kiyi analiz ediniz.

neriler
Kurgu ve insan alg s aras ndaki ili kiyi daha iyi kavramak iin psikolojik altyap s zengin filmler izleyerek bu filmler hakk nda tart n z.

13

LME VE DE ERLEND RME LME VE DE ERLEND RME

A a daki cmleleri do ru (D) ve yanl bo luklar uygun kelimelerle doldurunuz.

(Y) olarak de erlendiriniz veya

1. 2. 3. 4. 5.

(.........) nsan, iradesinin gcyle ok sesli bir korodan bir veya birka sesi ay rt edebilecek kabiliyete sahiptir. (.........) lgi merkezi do ru olu turuldu unda yap m n mizahi veya .. etkisi art r labilir. (.........) Nesnelerin kamera kar s nda dz bir izgi eklinde yerle tirilmesi derinlik alg s n art r r. Gz hareketinin birinci tr hedefe ynelik dir. (.........) Dz izgiler insanlar zerinde dura anl k etkisi uyand r rlar.

DE ERLEND RME
Cevaplar n z cevap anahtar ile kar la t r n z. Do ru cevap say n z belirleyerek kendinizi de erlendiriniz. Yanl cevap verdi iniz ya da cevap verirken tereddt ya ad n z sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara do ru cevap verdiyseniz, di er faaliyete geiniz.

14

 RENME FAAL YET 2 RENME FAAL YET 2

AMA
Film kurgusunda kullan lan baz yntemleri uygulayabileceksiniz.

ARA TIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapman z gereken ncelikli ara t rma u olmal d r: Daha nce izledi iniz filmlerden, kurgusunda di er filmlerde olmayan nitelikler bar nd ranlar s n f ortam nda arkada lar n zla payla n z. Bu sahneleri birlikte izleyerek zerinde tart n z.

2. F LM KURGUSUNDA KULLANILAN BAZI YNTEMLER

2.1. S ramal Kesme (jump cut)
Ayn plan ierisinde yap lan kesmedir; yani bir ekimin orta blmnn silinmesi ve ba lang la sonunun birle tirilmesidir. Atlama olarak da adland r l r. Bu kesme tr, grntler aras ndaki devaml l zedeler. Ayn sahneye ait pe pe e eklenmi iki ekim aras nda 30 derecelik kamera a s uzakl bulunmas gerekti ini syleyen 30 derece kural na da ayk r d r. Geleneksel sinemada bir hata olarak grlse de, gnmzde s ka kullan lmaktad r. Bu yntemde, yolun sonundan kameraya do ru yryen bir ki i kesintisiz olarak, kamera hareketi olmadan ekimlenir; kurguda, ekimin ortalar ndan bir k sm at larak adam n yolun sonundaki grntsnden bir anda, kamera nne yakla m grntsne geilir. Ya da ameliyathane kap s nda, ieriden haber bekleyen bir adam nce din ve gergin bir ekilde beklerken gsterip, ayn ereve iinde kesmeyle adam n duvar kenar nda, bezgin, bekleyi teki grntsne geilir.

Foto raf 2.1: Godard n Serseri klar ( bout de souffle, 1960) filminden bir s ramal kesme rne i

15

Atlamalar, izleyicinin zaman ve mekn alg s n bozabilir. Bir odada geen sahne iinde, oyuncuyu sandalyede otururken gsterdikten sonra kalk n atlay p ayaktayken gstermek byledir. S ramal kesmeyi Frans z illzyonist ve sinemac Melies kazara ke fetmi ve bu yntemle grnt hileleri uygulanabilece ini farketmi tir. Gnmzde pek ok ynetmen taraf ndan kullan lmaktad r.

2.2. E lemeli Kesme (match cut)

Bir cismi grntlerken, grsel ya da ierik bak m ndan ona benzeyen ba ka bir cisme yap lan kesmedir. Bir trafik lambas ndaki k rm z yak n plan ekerken sonraki sahnede parlayan bir gne e gemek gibi. arp ma (Crash, 2004) filminde sahneler aras ndaki gei ler, kap lar n a lmas ve kapanmas ile sa lanm t r; bir sahne kap n n kapanmas ile biterken sonraki sahne kap a lmas ile ba lar. Filmde birok kez tekrarlanan bu e lemeli kesme, filmin rk l a, nyarg lara ve ileti imsizli e kar olan konusu ile de rt r ve filmin mesaj n glendirir. 2000 yap m Bir Rya in A t (Requiem for a Dream) filminin son sahnesinde de filmdeki karakterler benzer pozisyonda grntlenirler: yanlar zerine yuvarlan rken. Dnyalar Sava (2005) filminin ba lang c nda daire ekli (su damlas , dnya, trafik lambas ) aras nda zincirleme gei le yap lan bir e lemeli kesme vard r. Stanley Kubrickin 2001: Bir Uzay Maceras (2001: A Space Odyssey, 1968) filminde zamanda en uzun atlamalardan birinin yap ld bir e lemeli kesme rne i vard r. Filmin ilk blmnde bir maymun, elindeki kemi i havaya f rlat r. Bu kemik d e geerken bir uzay gemisine dn r ve filmin 2. blm ba lar.

Foto raf 2.2: 2001: Bir Uzay Maceras filminden bir e lemeli kesme rne i

16

Foto raf 2.3: Kad nlar filminden bir e lemeli kesme rne i

2.3. apraz Kesme (cross cut)

Ayn anda birbirinden farkl meknlarda cereyan eden iki veya daha fazla olay aras nda gidip gelmeyi esas alan kurgu biimidir. Paralel kurgu da denir. Heyecan ya da phe uyand rmak, iki olay n birbiriyle ba lant s n olu turmak iin kullan l r. rne in, bir h rs z evde dolap ve ekmeceleri kar t r rken ev sahibinin eve yakla mas n apraz kesmelerle verdi imizde, seyirci h rs z ve ev sahibinin kar la ma an na yo unla r, merak ve heyecan artar. Orhan Aksoyun ynetti i 1978 yap m Ne eli Gnler (Tur ucular) filminde apraz kesmenin en gzel rnekleri vard r. Tur uculuk yapan Kaz m (Mnir zkul) ve Saadet (Adile Na it) ifti, filmin ba nda kk bir sebepten dolay kavga ederek ayr l r. ocuklar n bir k sm annede, bir k sm ise babada kal r. Filmin sonundaki yeniden birle me sahnesine kadar ailenin blnm iki paras n n ya ad klar n apraz kesmelerle izleriz. rne in, ocuklar bir baba istedi inde Saadet Han m, bir koca aday n eve getirir ve ocuklar na tan t r. Ayn anda Kaz m Bey ise alt kom usu dul bir kad n ocuklar na yeni anneleri olarak takdim eder. Filmin bu ekilde bir paralel kurguyla ilerlemesi filmin temposunu ykseltir, seyircinin heyecan n art r r. Senaryosunu Michael Cunnigham n yazd Saatler (The Hours, 2002) filminin giri sahnesi de olduka ba ar l bir apraz kesme rne i ierir. Giri sahnesi, ngiliz yazar Virginia Woolfun e ine bir veda mektubu yazmas , evden k p nehre giderek intihar etmesi ve yazar n e inin eve gelip mektubu bulduktan sonra e ini aramas zerine kurulmu tur. Kurguda bu olay i ie ve ayn anda izleyiciye gsterilerek olay n gerilimi ykseltilir. Giri sahnesinin tmnde Woolf karakterini canland ran Nicole Kidman n dramatik bir mzik e li inde mektubu okuyan d sesi duyulur. Mektubun okunmas bitti inde ise pe pe e gelen drt grnt sahneyi kapat r: yazar mektubu bitirir ve kapat r, nehre girer, yazar n e i tela la evden kar ve ko ar, yazar nehrin ak nt s nda kaybolur. Bu apraz kesme/paralel kurguyu ayn trn di er rneklerinden ay ran fark , de i ik zaman dilimlerini birle tiriyor olmas ; yani zamana veya mekna gre de il, konuya gre apraz kesme yap lmas d r.

17

Foto raf 2.4: Saatler filminden bir apraz kesme rne i

Bu gei yntemini Kurgunun Temelleri modlnde, temel ve efektli gei yntemleri ba l alt nda grmedik. nk; 1-Bu teknikler kesme veya zincirleme gei gibi sadece ekimleri birle tirmek iin kullan lmazlar. Filme estetik ve ierik bak m ndan katk da bulunurlar. 2- Bu gei lerin isimlerinin kesme olarak belirtilmesi, bu yntemler kullan l rken yaln zca kesme gei inin kullan labilece i anlam na gelmez. S ramal , e lemeli veya apraz kesme yap l rken, kesme gei inin yan s ra zincirleme gei , kararma ve a lma vb. gei ler de kullan labilir.

2.4. Ani Pan (whip pan)

Kamerayla sa a veya sola do ru a r h zl bir dn yaparak bir ba ka ortama gei yap lmas d r. Farkl meknlarda/zamanlarda yap lan ekimleri ba lamak iin kullan l r. 1970lerde dv ve kung-fu filmlerinde ok s k kullan lm t r. Bu teknikte; birinci sahnenin bitiminde kamera h zla sola evrilerek ekim bitirildiyse, ikinci ekimde kamera ayn yn kullan m n devam ettirerek grntye sa dan girer ve iki ekim birbirine ba lan r. Ani pan, h zl bir pan hareketinden ok daha fazlas d r. Gei an ndaki ki i ve nesneler, bulan kt r ve renkli bir izgi, erit hlinde grnrler.

18

Foto raf 2.5: Bruce Leenin oynad

bir aksiyon filminden ani pan rne i

2.5. Uzun ekim (long shot)

Plan sekans olarak da adland r l r. Hem filmlerde hem de TV yap mlar nda, izleyiciyi s kmamak ve grsel zenginli i artt rmak iin grntler aras nda h zl gei ler yap l r, kesmeler ve di er gei yntemleri kullan larak farkl noktalardan de i ik grntler ekrana getirilirir. Ancak yap mda ok fazla kesme kullanmak yerine tam tersi yap larak da izleyicinin dikkati ve ilgisi ekilebilir. Uzun ekim veya plan sekans olarak adland r lan bu yntemde, kamera uzun bir mddet kapat lmadan kesintisiz ekim yapar. Japon ynetmen Mizoguchi, Yunan ynetmen Angelopulos ve Rus ynetmen Tarkovski, uzun ekimleri filmlerinde s ka kullanm lard r. Bu yntem, grntler aras nda aras nda atlamalara neden olmad , insan gznn bak n daha iyi yans tt ve zaman alg s n glendirdi i iin tercih edilir. Uzun ekimlerde filmi daha izlenebilir hale getirmek iin ok fazla kamera hareketi kullanan ynetmenler de vard r. Birka dakika boyunca kesintisiz ekim yap lmas , hem ynemen, hem oyuncular, hem de kameraman ve di er teknik elemanlar iin zor ve zahmetli bir sretir. Bu sebeple uzun ekimler kurgu a amas nda kolayl k sa lasa da ekim ve prova a amalar uzun srer. Uzun ekimler sinema filmleri d nda mzik kliplerinde de kullan l r. Candan Eretinin Me er ve Yal n n Ah Be Karde im ark lar na ektikleri klipler, uzun ekimin gzel rnekleridir.

2.6. Geriye S rama (flashback)

inde bulunulan zamandan gemi zamanda ya anm bir olaya dn tr. Sinema ve televizyon yap mlar d nda edebiyatta da s k kullan lan bir anlat m tekni idir. Normalde bir

19

sinema eserinde senaryo, olaylar n ileriye do ru gsterimi ile olu turulur. Filmde olay rgs bazen k sa, bazen de uzun ileriye atlamalarla zamanda ileriye do ru yap lan bir anlat mla kurulur. Geriye s ramalar ise daha nceden ya anm bir olay izleyiciye hat rlatmak, karakterleri daha iyi tan mas n sa lamak iin senaryoya eklenir. Geriye s ramalar filmin zamanda ileriye do ru ak n kesintiye u ratt ndan, ok s k kullan ld klar nda filmin ak c l n zedeler, izleyicinin olay alg lamas n zorla t rabilir.. inde bulunulan zamandan geriye s rarken veya imdiki zamana geri dnerken gei ler genelde zincirleme gei le yap l r. ki ekim aras na bir k patlamas eklinde efekt konarak yap lan gei de s kl kla kullan l r. Geriye s rama esnas nda oyuncunun gzne zoom yap larak gei in sa lanmas da s k kullan lan bir ba ka yntemdir. Geriye s rama yap ld n n izleyici taraf ndan daha iyi anla labilmesi iin gei an nda k sa bir ses efekti/mzik de kullan labilir. James Cameronun ynetti i Titanik filminin tamam na yak n , gemi kazas ndan kurtulan kad n oyuncunun ya ad bir geriye s rama zerine kurulmu tur.

2.7. leriye S rama (flash-forward)

inde bulunulan zamandan ilerideki bir zamana yap lan s ramad r. leriye do ru s rama iki ekilde olabilir. Birincisi, filmsel zaman iinde, film iin gereksiz uzun zaman dilimlerinin atlanmas d r. rne in, bir filmde oyuncunun ocuklu u bir sahnede verildikten sonra 1015 y lda ya ad olaylar atlanarak yeti kinli ine gelinebilir. kinci olarak ise, karakterlerin ileride ya ayacaklar olay ve durumlar, tahmin, hayal, plan ve korkular , zamanda ileriye s ranarak gsterilir. Mesela ok yemek yiyen bir karakterin birka y l sonraki a r i man ve gln hli, adam n kendi korku tahmininden yola karak ileriye s ramayla gsterilebilir. leriye s raman n iki tr aras ndaki ekil fark udur: ilk trde, s rama yap ld ktan sonra olay n ak bu noktadan ileriye devam eder. kinci trde ise, s rama genelde k sa srer ve nceki zamana geri dnlr. ABD yap m Simpsonlar ve onun takipisi Family Guy izgi dizileri ileriye s ramalar bak m ndan olduka zengindir. Yine ABD yap m Lost dizisinde de hem ileriye hem de geriye s raman n birok rnekleri vard r.

2.8. A r ekim (slow motion)

Grntlerin gerek zamandan daha yava oynat lmas n sa layan bir tekniktir. TV ve sinema kameralar normalde saniyede 24, 25 veya 29 kare foto raf ekerler (fps-frame per second, yani saniye ba na d en kare say s ). A r ekim uygulamak iin 1 saniyede normalden daha fazla say da foto raf ekilir, bu grntler kay t sisteminin normal oynat m h z nda oynat ld nda olay n hareketi yava lam olur. rne in, PAL sistemdeki bir kamerayla her bir saniyede 50 kare ieren video ekim yapt m zda ve videoyu PAL sisteminde normal oynat m de erlerinde oynatt m zda (saniyede 25 kare) grntler yzde 50 yava lat lm olarak ekrana yans yacakt r. Normal fps de erleriyle ekilen grntler de kurgu programlar nda a r ekim hline getirilebilirler. Ancak saniye ba na d en kare say s standartlar n alt nda kald iin grnt kalitesi ok iyi olmayacak ve kesik kesik oynat lacakt r. A r ekim tekni i sinema sektr d nda belgesellerde ve haberlerde de kullan lmaktad r. A r ekimler; spor msabakalar n n nemli noktalar n izleyicinin dikkatine sunmaktan, bir filmin romantizmini art rmaya kadar pek ok ama iin kullan labilir.

20

A r ekimin kendi iinde bir alt tr bullet-timed r. (kur un-zaman). Flowmotion (akan ekim) olarak da adland r l r. A r ekimde btn ki i ve nesneler a r hareket eder, kamera sabittir ya da ki ilerin h z na ayak uydurur. Akan ekim ise donmu zaman, a r ekim, normal h zda zaman veya h zl ekimin i ie geti i, masal ms bir ekim ve kurgu tekni idir. Birka de i ik ekilde uygulanabilir: Tm ki iler dondurulmu veya a r ekimde iken; a) Kamera h zl ve hareketlidir. b) Filmin kahraman normal h zda veya normalden fazla h zda hareketlidir. c) Hem kamera hem de filmin kahraman normal h zda veya normalden fazla h zda hareketlidir. Akan ekimin yap m a r ekime gre daha zahmetli ve karma kt r. Birinci trde, ki iyi kamera hareketi ynnde epeevre sarm foto raf makineleri (veya tek kare ekim yapan kameralar) vard r. lk foto raf makinesi, ekimini yaparken yan ndakini tetikler, ok k sa srede ekim tamamlanm olur. Akan ekimin yap m nda kromaki yntemi de s ka kullan l r. Ki iler de i ik h zda oynat labilmek iin ayn sahne birden fazla kez ekilip kromaki yntemiyle birle tirilir. Wachowski Karde lerin ynetti i Matrix (1999) filminde bir binan n at s nda geen sahnede Neo, zerine gelen kur unlardan kaarken akan ekim kullan lm , izleyici bylece kur unlar n geli ini ve Neonun hareketlerini daha detayl olarak izleyebilmi tir. B a n ki Yz (Blade, 1998) filminde de rnekleri vard r.
ekil 2.1: Matrix filminden bir bullet time uygulamas

stteki ekilde grlen Matrix filmindeki bullet-time uygulamas nda, Neo karakterinin binan n tepesinde, kur unlardan ka canland r lmaktad r. Kromaki fonuyla yap lan bu ekimde her bir siyah noktac k oyuncunun etraf n saran foto raf makinelerini temsil etmektedir. Bu makinelerin yapt ekimler birle tirildikten sonra kur unlar ve fon grnts eklenerek sahne tamamlan r. Bu teknik gnmzde filmlerden video kliplere, belgesellere ve bilgisayar oyunlar na kadar yayg n bir ekilde kullan lmaktad r.

2.9. H zl ekim (fast motion)

A r ekimin tersidir. D k fps de erleriyle ekim yap l p bu grntler normal oynat m h z nda veya daha h zl oynat ld nda h zl ekim olu ur. Normal h zda ekilmi grntler kurgu programlar kullan larak da h zl ekim hline getirilebilir. A r ekimler sessiz sinema dnemi komedilerinde s ka uygulanm t r. Gnmzde ise zellikle aksiyon filmlerinin arabal takip, dv gibi sahnelerinde tercih edilmektedir. H zl ekimin bir ba ka kullan m alan da do al olaylar n belgesel amal grntlenmesidir. rne in, bir ie in iki saat sren amas n grntlemek iin kamera ayakl k zerine konulur, dakikada 2 kare grnt almas iin ayarlan r. ki saatin sonunda elimizde 240 kareden olu an bir ie in

21

amas grnts vard r. Bunu istedi imiz h zda oynatarak ie in hareketlerini net bir ekilde takip edebiliriz. Son olarak, ses kurgusu ile ilgili iki teknik zelli e de inelim.

2.10. D Ses (voice over)

ekim yap lan yerden kaynaklanan seslere (oyuncular n konu malar , kap n n g c rt s , rzgr sesi, odada al nan bir alg aleti vb.) diegetik ses denir. Bir filmde o anda sahnede olan ki ilerin a zlar ndan kmayan, sonradan filme eklenmi konu malar ise d ses olarak adland r l r. D ses, voice over ve nondiegetik ses temelde benzer durumlar kar larlar. Yayg n kullan mda; bir yap m n zerine okunan seslere voice over, bir yap ma sonradan eklenmi mziklere ise nondiegetik mzik denir. D ses birka de i ik trde kullan labilir: 1- Filmin oyuncular ndan olmayan bir anlat c n n konu mas 2- Filmdeki oyunculardan birinin st anlat m (geriye s rama sahneleri gibi anlarda kullan l r) 3- Filmdeki oyunculardan birinin akl ndan geenler (genelde yank l olarak kullan l r) 4. Film karakterinin, kendisinin veya bir ba ka karakterin sylediklerini hat rlamas , akl ndan geirmesi (genelde yank l olarak kullan l r) Kara filmler (film noir) ve bu filmlerin gemi leri lekeli karakterleri ile zde le mi bir ses kurgusudur. Ayr ca otobiyografi ve hat ra filmleri ile edebiyat uyarlamalar nda s ka kullan l r. Selvi Boylum Al Yazmal m (1977), nce K rm z Hat (Red Thin Line, 1998), Esaretin Bedeli (The Shawshank Redemption, 1994), Dv Kulb (Fight Club, 1999) vb. filmlerde gzel rnekleri vard r.

Foto raf 2.6: Selvi Boylum Al Yazmal m filminin son sahnesinde bak lar n etkisini artt rmak iin grntler dondurularak foto raf hline getirilmi ; zerine, oyuncular n akl ndan geenler d ses olarak eklenmi tir.

Televizyon programlar , belgeseller ve haberlerde grntlerin zerine eklenen anlat c n n sesi de d ses s n f na girer.

22

Bir de diegetik mzik rne iyle bitirelim: Nuri Bilge Ceylan n yazd ve ynetti i May s S k nt s (1999) filminde, Muzaffer, babas yla arabada giderken bir Bach paras duyulur. Baba arabadan indi inde ve uzakla maya ba lad nda mzik kesilir. Bylece mzi in, araban n teybinden geldi i, yani diegetik mzik oldu u anla l r.

2.11. Ses Kprs (sound bridge)

ki sahneyi birbirine ba lamak iin kullan lan bir ses montaj yntemidir. Birinci sahnenin grntleri bitip ikinci sahnenin grntleri ba lad hlde ilk sahnedeki do al ses, mzik ve efektlerin belli bir sre daha kullan lmaya devam edilmesi eklinde yap l r. Ya da ikinci sahneye ait ses ve mzikler, birinci sahne bitmeden duyulmaya ba lanabilir. Bu ekilde, iki sahne aras nda kurulan ba lant sa lamla t r lm olur. Tayvan yap m Yi Yi (2000) filminde yolda iki gen tart rken bir piyano sesi duyulmaya ba lar. Birka saniye sonra ise bir odan n iinde CDlere bakan bir kad n ve resim izen bir ocu un ard ndan nceki sahnede ba layan mzi in kayna n grrz: odan n iinde piyano alan bir ocuk. Sokak sahnesinde duyulmaya ba lanan mzik, asl nda bir sonraki sahneye ait diegetic bir mziktir. Frans z Christophe Barratierin ynetti i Koro (Les Choristes, 2004) adl filmde, ses kprsnn gzel rneklerinden biri vard r. Yat l bir okulda mzik retmeninin gayretleriyle nl bir orkestra efi olan Pierre, retmeninin eski gnl n eline al r ve yksek sesle okumaya ba lar. Kamera, defterin ilk sayfas ndaki okul kap s resmine do ru yakla r, zincirleme gei le resimdeki kap , gerek kap ya dn r. Eski rencinin sesine, mzik retmenin sesi kar r. Birka kelime sonra rencinin sesi duyulmaz olur, retmenin anlat m yla, bu yat l okulda geen gnlere dnld geriye s rama (flashback) sahnesi ba lar. Hal Hartleyin Amatr (Amateur, 1994) filmi, bir ses kprs oyunuyla ba lar. Sessiz bir ortamda yerde bayg n yatan bir adam grnr. Uzun bir sre ne ses, ne de bir hareket olur. Aniden bir kad n sesi devreye girer ve bu adam lecek der. Sesin sahibi ekranda grnmedi i ve filmin henz ba oldu u iin bu sesin anlat c n n d sesi oldu u san l r. kinci sahnede, daktilonun ba nda oturmu roman yazan ve yazd klar n yksek sesle okuyan bir kad n grnr. Kad n Evet bu adam eninde sonunda lecek, diyerek yazmaya devam edince ilk sahnedeki sesin sahibi de net olarak anla lm olur (Filmin sonunda adam gerekten de lr). Ron Howard n ynetti i Ak l Oyunlar (Beautiful Mind, 2001) filminde de ses kprs kullan lm t r. izofren matematiki John Nashi ay salonunda niversite hocalar n n tebrikinden sonra alk sesleri duyulmaya ba lan r, oysa bu alk lar, bir sonraki sahneye, yani Nashin Nobel trenine aittir.

23

UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET

lem Basamaklar
Film kurgusunda kullan lan de i ik yntemlerini analiz ediniz. Bu yntemlerin uygulanabilece i k sa senaryo rnekleri, sahne ve ekimler yazarak storyboarda dn trnz. Haz rlad n z bu senaryo paralar n n mmkn olanlar n kamera ile ekiniz ve kurgulay n z.

neriler
Film izlerken sadece konuya ve oyunculu a yo unla mak yerine kullan lan kurgu tekni ine de dikkat ederek bilginizi geli tiriniz.

24

LME VE DE ERLEND RME LME VE DE ERLEND RME

A a daki cmleleri do ru ve yanl olarak de erlendiriniz veya bo luklar uygun kelimelerle doldurunuz. 1. 2. 3. 4. 5. (.........) S ramal kesme, grntler aras ndaki devaml l zedeler.

(.........) ekim yap lan yerden kaynaklanmayan seslere diegetic ses denir. Film kurgusunda, iinde bulunulan zamandan gemi zamanda ya anm dn e .. ad verilir. bir olaya

Grsel ya da ierik bak mdan birbirine benzeyen grntler aras nda yap lan kurgu, .. olarak adland l r. (.........) Bullet time tekni inin yap m nda kameralar n yan s ra foto raf makineleri de kullan l r.

DE ERLEND RME
Cevaplar n z cevap anahtar ile kar la t r n z. Do ru cevap say n z belirleyerek kendinizi de erlendiriniz. Yanl cevap verdi iniz ya da cevap verirken tereddt ya ad n z sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz Tm sorulara do ru cevap verdiyseniz, di er faaliyete geiniz.

25

 RENME FAAL YET 3 RENME FAAL YET 3

AMA
Canland rma filmlerin yap m n analiz edebileceksiniz.

ARA TIRMA
, Bu faaliyet ncesinde yapman z gereken ncelikli ara t rmalar unlar olmal d r:: Bulundu unuz ilde canland rma film reten ki i veya irketler varsa ziyaret ederek yapt klar al malar hakk nda bilgi al n z. Canland rma filmlerin baz lar n n DVDlerinde bulunan kamera arkas grntleri izleyerek filmin yap m nda kullan lan malzeme ve tekniklere dikkat ediniz. Kazanm oldu unuz bilgi ve deneyimleri arkada lar n zla payla n z. s n f ortam nda retmeniniz ve

3. CANLANDIRMA (AN MASYON) F LMLER N YAPIMI

Elde izilmi , bilgisayarda haz rlanm veya cans z nesnelerin hareketlendirilmesiyle olu turulmu yap mlar bu kategoriye girer. Canland rma filmler kendi iinde farkl tre ayr l r: klasik izgi filmler, boyutlu izgi filmler ve duraksamal hareket (stop motion) filmleri.

3.1. Klasik izgi Filmler

Sineman n ortaya kmas ndan k sa sre sonra ilk izgi filmler de yap lmaya ba lan lm t r. Yap m tekni i basit gibi grnse de olduka zahmetlidir ve uzun sren bir emek gerektirir. izgi filmin senaryosu yaz ld ktan ve storyboard haz rland ktan sonra her bir saniye iin birden fazla izim haz rlan r, bu resimler taray c da taranarak bilgisayara aktar l r. Resimler kurgu program nda pe pe e s raland ktan sonra ses, mzik ve efektler eklenerek izgi film yay nlanmaya haz r hle getirilir.
Foto raf 3.1: Heidi izgi filminden bir sahne

26

Klasik izgi filmler iki boyutludur; yani sadece en ve boylar vard r. Derinlik hissi olu turmak iin glgeler kullan l r, cisimlerin ekillerine ve konumland r lmas na zen gsterilir. Gnmzde izgi filmler elle yerine bilgisayarda da izilebilmektedir.

3.2. Boyutlu izgi Filmler

1980lerde, bilgisayar n hayat m za girmesi ile yayg nl k kazanm bir tekniktir. 3B filmlerde meknlar, karakterler ve nesneler tamam yla bilgisayar ortam nda olu turulur. Nesneler tm ynleriyle ve detaylar yla izildi i iin derinlik hissi klasik izgi filmlere gre daha belirgindir. Bilgisayar canland rmas , klasik izgi filmlerde oldu u gibi bir senaryonun yaz lmas ve storyboard haz rlanmas ile ba lar. Ard ndan, canland rma filminde yer alan karakterlere ait konu malar ve sesler, kay t stdyosunda ses sanat lar taraf ndan kaydedilir. Bu kay tlar, izimi yap lacak karakterin dudak hareketleri ve mimiklerinin e lenmesi (senkronizasyon) iin nem ta r. Daha sonra ses ve storyboard e lenerek sahnelerin uzunlu u tespit edilir. Art k filmin kabataslak grnm haz rd r. Sonraki a ama bilgisayarda meknlar n, karakterlerin ve nesnelerin modellenmesidir. Tm malzemeler 3 boyutlu olarak haz rlan r, renklendirilir ve senaryoya uygun olarak hareketlendirilir. 3 boyutlu izim programlar nda sanal kameralar da kullan larak zoom, netleme-bulan kla t rma ve de i ik kamera hareketleri uygulanabilir. Sanal klarla ayd nlatma yap l r. Tamamiyle 3 boyutlu haz rlanan ilk film Oyuncak Hikyesidir (Toy Story, 1995). Bu filmin yakalad ba ar n n ard ndan rek, Cesur Civciv, Madagaskar, nan lmaz Aile gibi yeti kinlerin de takip etti i, gi e rekorlar k ran filmler retilmi tir. Bilgisayarda elde edilen grntlerin gere inden ay rt edilemeyecek derecede inand r c olmas bilgisayar canland rmalar n n, zel efektlerin olu turulmas nda temel yntemlerden biri olmas n sa lad . Gnmzde zellikle aksiyon ve sava filmlerinin haz rlanmas nda bilgisayar efektlerine ve bilgisayarda haz rlanm animasyonlara s ka yer verilir. 3 boyut yaz l mlar kullan larak bir stadyumdaki 50 seyirci o alt l p binlerce ki i haline getirilebilir veya denizde sanal bir donanma olu turulabilir.
Foto raf 3.2: Oyuncak Hikyesi filminin afi i

27

Son y llarda gerek oyuncularla sanal karakterlerin birlikte rol ald karma nitelikte filmler de yap lmaktad r. Yzklerin Efendisi (20012003) serisindeki Gollum karakteri, Space Jam (1996) filmindeki izgi film kahramanlar gibi.

Foto raf 3.3: Gollum

3.3. Duraksamal Hareket (stop motion) Filmleri

Sabit nesneleri hareket edermi gibi gsteren bir animasyon tekni idir. Kuklalar veya kolay ekil alabilen malzemelerle (oyun hamuru, lateks, silikon, plasticine) yap lm modeller kullan l r. Tek kare ekme zelli ine sahip kameraya ihtiya vard r. Duraksamal hareket tekni i; kameray objeye kar ayarlay p tek kare ekip sonra objeyi biraz hareket ettirip yeni bir kare ekmek ve bunu tekrarlayarak animasyonu tamamlamakt r. ekilen tek kare resimleri ard ard na dizip (her saniye iin 1524 kare) oynat lmas ile hareket elde edilir. Sahneler montajlanarak film tamamlan r. Bu i lemlerin o u izgi film tekni i ile ayn d r; fark, stop motion animasyonda kullan lan gerek 3 boyutlu obje, model ve setlerdir. Duraksamal hareket yntemi zellikle Avrupa ve Uzakdo uda s k kullan lan bir sinema tekni idir. Bu trn temellerini Frans z sinemac George Mlis, atm t r. 1933 yap m King Kong filminde bu yntem kullan lm t r. Tm dnyaya da t m yap lan ilk uzun metrajl stop motion animasyon filmi ise Tim Burton'un The Nightmare Before Christmas d r (1993). Burton 2005 y l nda da l Gelin (Corpse Bride) filmini gsterime sunmu tur. Gnmzde, bu teknik baz irketler taraf ndan s kl kla kullan lmaktad r: Tavuklar Firarda (Chicken Run, 2000) ve yine son uzun metrajl filmleri Wallace ve Gromit Yaramaz Tav ana Kar (The Curse Of The Were-Rabbit, 2005) trn en gzel rneklerindendir.

28

Foto raf 3.4: Wallace ve Gromit Yaramaz Tav ana Kar filminden bir sahne

Duraksamal hareket animasyonu yapmak iin gerekli malzemeler s n rs zd r. Kullan lacak oyun hamuru, kir tutmayan, ekil verildikten sonra donmayan trde olmal d r. Hareketsiz modeller (ev e yalar gibi) ve kk paralar (di ler gibi) donan oyun hamurundan yap labilir. Profesyoneller art k kal p haz rlay p iskelet zerine lateks veya silikon dkerek, ekim an nda e ilip bklmekten etkilenmeyecek ve uzun sre kullan ma dayan kl , kirlenmeyen modeller yapmaktad rlar. Filmin geece i mekn ve cisimleri olu turmak iin ise ah aptan metale kadar her tr malzeme kullan labilir. Duraksamal hareket yntemi kullan larak yap lan ekimler iin en uygun ayd nlatma aralar , beyaz ve so uk k kaynaklar d r.

Foto raf 3.5: Oyun hamuru ve iskelet rnekleri

29

Foto raf 3.6: Oyun hamuruna ekil vermek ve ince de i iklikleri yapmak iin kullan lan aletler

Foto raf 3.7: Farkl maddelerden retilmi animasyon dekorlar

Duraksamal hareket tekni inin kendi iinde alt trleri de vard r. Pixilation, insanlar n di er nesneler gibi her pozda hareketsiz durdu u, yani kukla olarak kullan ld yntemdir. Silet animasyonu ise glge tiyatrosunun sinemaya uyarlanm halidir. K ttan kesilerek yap lm karakterler beyaz bir fonun nnde kare kare hareket ettirilerek oynat l r. Silet animasyonunun en gzel rneklerini Alman Lotte Reiniger (18991981) vermi tir. Reinigerin en bilinen filmi ise 1926da tamamlad Prens Ahmetin Maceralar d r. (Die Abenteuer des Prinzen Achmed).

Foto raf 3.8: Lotte Reiniger

30

Foto raf 3.9: Prens Ahmetin Maceralar filminden bir sahne

De i ik kukla tiyatrosu rneklerinin filme al nd da olmu tur. Ancak do rudan sinema filmi olarak tasarlanan, ilk uzun metrajl kukla filmi, plerdir. Danimarkal ynetmen Anders Ronnow Klarlund' n ekti i pler (2004), kuklalar n zengin hareketleriyle dikkat toplam t r.

Foto raf 3.10: pler filminden bir sahne

31

UYGULAMA FAAL YET

UYGULAMA FAAL YET

lem Basamaklar
Klasik izgi filmlerin yap m n inceleyiniz. boyutlu izgi filmlerin yap m n inceleyiniz. Duraksamal hareket (stop motion) filmlerinin yap m n inceleyiniz. K sa sreli ve basit zellikte izgi filmler ve duraksamal hareket filmleri haz rlay n z.

neriler
nsan gz saniyede 10 kareden daha az grnt gei i oldu unda bunu kesik kesik alg lar. Duraksamal hareket filmi olu tururken saniye ba na mmkn oldu u kadar fazla kare ekim yap n z.

32

LME VE DE ERLEND RME LME VE DE ERLEND RME

LME SORULARI
A a daki cmleleri do ru (D) ve yanl bo luklar uygun kelimelerle doldurunuz. 1. 2. 3. 4. 5. (Y) olarak de erlendiriniz veya

, insanlar n di er nesneler gibi her pozda hareketsiz durdu u, yani kukla olarak kullan ld duraksamal hareket yntemidir. (.........) Klasik, iki boyutlu izgi filmler iin storyboard haz rlanmaz. Sabit nesneleri hareket edermi gibi gsteren bir animasyon tekni ine . ad verilir. Silet animasyonunun en gzel rneklerini Alman . vermi tir. (.........) boyutlu haz rlanm iine de yerle tirilebilir. karakterler, gerek oyuncular n rol ald filmlerin

DE ERLEND RME
Cevaplar n z cevap anahtar ile kar la t r n z. Do ru cevap say n z belirleyerek kendinizi de erlendiriniz. Yanl cevap verdi iniz ya da cevap verirken tereddt ya ad n z sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz Tm sorulara do ru cevap verdiyseniz, di er faaliyete geiniz.

33

 RENME FAAL YET 4 RENME FAAL YET 4

AMA
De i ik trde film yap mlar n analiz edebileceksiniz.

ARA TIRMA
ekimi ve kurgusuyla zerinizde etki uyand rm filmlerin listesini yap n z. Bu filmlerin hangi zelli inin onu s radan filmlerden ay rd n s n f ortam nda arkada lar n zla tart n z.

4. DE

K TRDE F LM KURGULARI

4.1. Tek Seferde ekilen Filmler

Alexander Sokurovun ynetti i Rus Hazine Sand (Russkiy Kovcheg, 2002) filmi, 90 dakikay a an bir srede hi kamera kapat lmadan tek seferde ekilmi tir (one single shot). Film St. Petersburg'daki Hermitage Mzesinde geer. Filmde, ekranda grnmeyen bir anlat c ve 19. yzy lda ya am bir diplomat seyirciye rehberlik eder. Mzenin 33 odas tek tek gezilir ve her odada Rusya tarihinden bir kesit sunulur. zel yap m bir HD kamera ile ekilen film, Rusyan n 300 y ll k yak n tarihine k tutar.

Foto raf 4.1: Russian Ark filminden bir sahne

34

Film tek seferde ekildi i iin ekim ve kurgu a amas zahmetsiz gibi grnse de, ekim ncesi haz rl klar aylarca srm tr. Kamera odalar aras nda hareket ederken klar n ve di er malzemenin ayarlanmas , 2 binden fazla oyuncunun ba ar yla ynetilmesi bu filmin bir imkns z ba ard n gstermektedir. Yap mda, birisi finaldeki balo sahnesinde olmak zere iki kere canl klasik mzik performans da vard r. Benzer bir uzun sreli ekim al mas Alfred Hitchcockun ynetti i, konusunu ya anm bir olaydan alan p (Rope, 1948) filminde de denenmi tir. 80 dakika sren film 10 adet uzun sreli ekimden olu ur. Bir apartman dairesinde geen filmde, hasta ruhlu iki arkada , verecekleri bir parti ncesinde bir arkada lar n ldrerek salondaki sand a gizlerler. Davetliler aras nda ldrdkleri gencin babas ve ni anl s n n da oldu u parti boyunca, sand n etraf nda geen gerilim giderek ykselir. Hitchcockun bu ilk renkli filminde, kameran n kapand yerler ustal kla gizlendi inden izleyici olay n kesintisiz ekildi i hissine kap l r. rne in, filmdeki ekimlerden biri, erkek oyuncunun ceketinin arkas nda biter; kamera a r bir pan hareketiyle oyuncunun arkas na dolan r, grnt erevesini oyuncunun ceketi ba tanba a doldurdu unda kamera durdurulur. Bir sonraki ekim yine ceketin ekimiyle ba lar, bu defa kamera ayn yndeki pan hareketine devam ederek ceketin solundan kar, salonu ekmeye devam eder. Kamera e yalarla dolu bir salonda ekildi inden, srekli hareket hlinde bulunan kameraya hareket etme alan olu turabilmek iin dekor ekibi arka planda srekli al arak e yalar kayd rm ve kameraman n i ini kolayla t rmaya al m t r.
Foto raf 4.2: p filminin afi i

4.2. Blnm Ekran Kullan lan Filmler

Gnmzde byk ekran TVlerin yayg nla mas yla ekrana daha ok grnt s d rmak mmkn hle gelmi tir. TV programlar nda ekran n birka paraya blnerek stdyodaki birden fazla ki inin ayn anda gsterilmesi s k yap lan bir uygulamad r. Blnm ekran n ba ar yla kullan ld sinema filmleri aras nda ise Amerikan yap m Ye il Dev (Hulk, 2003) ne kar. Ang Leenin ynetti i filmde, bir deney s ras nda kazayla tehlikeli nlara maruz kald iin mutasyon geirerek ye il bir deve dn en bilim adam n n yks i lenir. Filmin birok sahnesinde gerilimi art rmak ve izleyicinin olay

35

de i ik ynlerden grmesini sa lamak iin blnm ekran uygulanm t r. Bu sahnelerde ya ayn zaman diliminde meydana gelen olaylar bir arada gsterilir, ya ayn olay farkl kamera a lar ndan sunulur ya da ayn olay n birka saniye ncesi ve sonras bir arada verilir.

Foto raf 4.3: Hulk filminden iki adet blnm ekran rne i

Blnm ekran uygulamas pek ok sinema filminde veya TV dizisinde kullan lmaktad r. ABD yap m gerek zamanl polisiye dizi 24 bu tekni in en s k kullan ld TV yap mlar aras ndad r.

4.3. Geriye Do ru Giden Filmler

Normalde film kurgusunda zaman izgisi ileriye do ru ilerler. Birbirini takip eden sahneler, ard k zaman dilimlerini anlat r. nceki zamanlara geri dn ler ise istisnai durumlarda yap l r. Christopher Nolan n ynetti i Ak l Defteri (Memento, 2000) ise sinema tarihinde kurgusu tmyle geriye do ru ilerleyen tek film rne idir.

36

Filmin kahraman olan Leonard karakteri, ucuz otel odalar nda kalan ve btn vcudu yaz eklinde dvmelerle dolu biridir. Leonard, kar s n n katilini aramaktad r ancak nnde nemli bir engel vard r: ba na ald darbe sebebiyle 15 dakika ncesinin bile hat rlayamamaktad r. Bu yzden katil hakk nda toplad bilgileri unutmamak iin vcudunun her yerine dvme eklinde yaz lar yazar ve grd eylerin foto raflar n ekerek zerlerine notlar al r. Filmin kurgusu zamanda geriye do ru ilerledi inden, filmin ba ndaki cinayet sahnesi asl nda zamansal s ra bak m ndan en son ya anan olayd r. Seyirci, ikinci sahnede ve sonraki sahnelerde bu cinayetin neden i lendi ini ve daha nce ya anm olaylar izleyerek olaylar yava yava anlamaya ba lar. Filmin d m, asl nda zaman s ras na gre ilk ya anan, film kurgusunda ise en sona konan sahnededir.
Foto raf 4.4: Ak l Defteri filminin afi i

4.4. Geri Dn l Filmler

Ayn olay n birden fazla ki inin bak a s ndan sunuldu u, ya da kk bir hareketin bile insan hayat nda ne kadar byk de i imlere yol aabilece ini gstermek iin ayn ba layan olay n farkl sonlara ilerlemesinin gsterildi i filmlerdir. lk rne i, Japon ynetmen Akira Kurosawan n ynetti i Ra mondur (Roshomon, 1950). Film, ya murlu bir gnde eski bir tap nakta ba lar. ki i, kapanm bir cinayet davas zerine konu maktad r. Ormanda ya ayan bir e k ya, bir adam ldrm ve kar s na tecavz etmi tir. Mahkemede e k ya ve tecavze u rayan kad n olay kendi bak a lar ndan anlat r. Bir medyum, len adam n ruhuyla temasa geer, adam n a z ndan olay aktar r. Filmin son blmnde ise olay n tamam na ahit olan bir oduncu i in gere ini a klar. Kurosawa ayn olay drt farkl ki inin bak a s ndan izleyiciye sunarak gere in izafi (greceli) oldu unu gsterir.
Foto raf 4.5: Ra mon filminin afi i

37

Hong Kong-in yap m Kahraman (Hero, 2002) filminde de benzer bir anlat ma rastlan r. mparatorluk ncesi dnemin 6 in kral ndan birinin ba , ok tehlikeli suikast ile derttedir. Y llarca yakalanamayan bu suikast y ldren isimsiz bir sava , kral n huzuruna kar ve bu i i nas l ba ard n anlat r. Kral isimsiz sava n n anlatt klar na inanmam t r. Ayn olaylar bu kez kral n tahminlerinden izleriz. Ancak kral da i in asl n tam tahmin edememi tir. simsiz sava bu kez i in gere ini a klar. Bu uzun geriye s rama (flashback) sahnesinin ard ndan film dramatik bir finalle sona erer.

Foto raf 4.6: Kahraman filminden bir sahne

Tom Tykwerin ynetti i Alman filmi Ko Lola Ko (Lola Rennt, 1998) ilgin konusu ve kurgusuyla kader konusuna farkl bir gzle bakar. Filmin ba nda Lola adl bir gen k z, Manni ad ndaki erkek arkada taraf ndan telefonla aran r. Manni, bir mafya babas na ait ykl miktarda paray kaybetmi tir ve bir saat iinde paray teslim etmesi gerekmektedir. Lola soka a kar, ko arak para bulabilece i yerleri dola r. Yar m saat kadar sren bu blm sonunda olay ilgin bir finale ula r. Ancak film bitmez ve filmin ba ndaki telefon sahnesiyle olay n ikinci tekrar ba lar. kinci ve nc tekrarlarda kk tesadfler, erken veya ge gitmeler sayesinde olay n ak tmyle de i ir. farkl finali olan bu filmin kurguya getirdi i bir ba ka yenilik daha vard r: Lolan n kar la t baz ki ilerin hayatlar n n geri kalan k sm nda ya ayacaklar , birka saniye iinde foto raf kareleriyle izleyiciye gsterilir. Kelebek Etkisi (Butterfly Effect, 2004), Rastlant n n Bylesi (Sliding Doors, 1998) filmleri de benzer ekilde ayn olay n farkl devam eden tekrarlar zerine kurulmu tur.

38

UYGULAMA FAAL YET UYGULAMA FAAL YET

lem Basamaklar
ekim ve kurgu tekni i bak m ndan yenilik ve orijinallik ieren filmleri analiz ediniz.

neriler
Kurgu tekni i bak m ndan imdiye kadar denenmemi neler yap labilece i konusunda fikirler retiniz. Bunlar n hangilerinin gerekle tirebilece ini ara t r n z.

39

LME VE DE ERLEND RME LME VE DE ERLEND RME

A a daki cmleleri do ru ve yanl olarak de erlendiriniz veya bo luklar uygun kelimelerle doldurunuz.

1. 2. 3. 4. 5.

Geri dn l filmlerin ilk rne i Akira Kurosawan n ynetti i dur. Alfred Hitchcockun kesme yerlerini gizleyerek tek seferde ekilmi izlenimi verdi i filmi, .tir. (.........)Ko Lola Ko filminde kurgu, zamanda geriye do ru ilerledi inden, filmin ba ndaki cinayet sahnesi asl nda zamansal s ra bak m ndan en son ya anan olayd r. (.........)Russian Ark filmi tek seferde, kamera hi kapat lmadan ekilmi tir. (.........)Blnm ekran uygulamas sadece sinema filmleri iin uygundur.

DE ERLEND RME
Cevaplar n z cevap anahtar ile kar la t r n z. Do ru cevap say n z belirleyerek kendinizi de erlendiriniz. Yanl cevap verdi iniz ya da cevap verirken tereddt ya ad n z sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara do ru cevap verdiyseniz, di er faaliyete geiniz.

40

MODL DE ERLEND RME MODL DE ERLEND RME

Modl ile kazand n z yeterli i a a daki ltlere gre de erlendiriniz. Evet Hay r

De erlendirme ltleri Kurgu esteti i ilkelerini uygulamak A) Grsel etkiyi art rma yntemlerini analiz ettiniz mi? B) lgi merkezi olu turma yntemlerini analiz ettiniz mi? C) nsan alg s ve kurgu aras ndaki ili kiyi analiz ettiniz mi? Film kurgusunda kullan lan baz yntemleri uygulamak A) Film kurgusunda kullan lan de i ik yntemleri analiz ettiniz mi? B) Bu yntemlerin uygulanabilece i k sa senaryo rnekleri, sahne ve ekimler yazarak storyboarda dn trdnz m? C) Haz rlad n z bu senaryo paralar n n mmkn olanlar n kamera ile ektiniz ve kurgulad n z m ? Canland rma filmlerin yap m n analiz etmek A) Klasik izgi filmlerin yap m n incelediniz mi? B) boyutlu izgi filmlerin yap m n incelediniz mi? C) Duraksamal hareket filmlerinin yap m n incelediniz mi? ) K sa sreli ve basit zellikte izgi filmler ve duraksamal filmler haz rlad n z m ? De i ik trde film yap mlar n analiz etmek A) ekim ve kurgu tekni i bak m ndan yenilik ve orijinallik iiren filmleri analiz ettiniz mi?

DE ERLEND RME
Yapt n z de erlendirme sonucunda eksikleriniz varsa , renme faaliyetlerini tekrarlay n z. Modl tamamlad n z, tebrik ederiz. retmeniniz size e itli lme aralar uygulayacakt r. retmeninizle ileti ime geiniz.

41

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAAL YET 1 CEVAP ANAHTARI 12345D Dramatik Y Gz Gezdirme D

RENME FAAL YET 2 CEVAP ANAHTARI 12345D Y Geriye s rama E lemeli kesme D

RENME FAAL YET 3 CEVAP ANAHTARI 12345Pixilation Y Duraksamal hareket Lotte Reiniger D

RENME FAAL YET 4 CEVAP ANAHTARI 12345Ra omon p Y D Y

Cevaplar n z cevap anahtarlar ile kar la t rarak kendinizi de erlendiriniz.

42

KAYNAKA KAYNAKA
AKBULUT, Hasan, Nuri Bilge Ceylan Sinemas n Okumak, Ba lam Yay nlar , 1. bask , stanbul,2005. ARSLANTEPE, Dr. Mehmet, Bir Film ekmek ve Masast Filmcili e Giri , Beta Yay nlar , 1. bas m, stanbul 2007. YERES, Artun, Gstermenin Sorumlulu u / 80 Dnya Ynetmeni, Derleme, Don Ki ot Yay nlar , 1. bask , stanbul,2005. Yale niversitesi Film Analizi Notlar : http://classes.yale.edu/film-analysis/ http://en.wikipedia.org http://filmz.dk http://my.opera.com www.kameraarkasi.org www.eksisozluk.com www.beyazperde.com www.engr.colostate.edu www.sinematek.org www.reference.com www.gunesintamicinde.com www.cizgifilmciler.org www.mihrace.net/?lotte www.christophernolan.net www.geekroar.com www.bta.it www.lanl.gov

43