You are on page 1of 37

Tarihe

1 austos 1984 tarihi BDAnn son ve som halini aldr, fakat Kumandan Mirzabeyolu ilk ihtilalci ses olan anl GLGE dergisiyle 1975 ylnda cemiyet meydanna atlmt. Btn Fikrin Gereklilii-ktidar, SiyasetHareket eseri de ilk defa GLGE dergisiyle yaymlanmt. 1979 ylnda Kumandan Mirzabeyolunun kard AKINCI G dergisiyle bir patlama yaanmt. stad Necip Fazl, Mjdelerin Mjdesi yazsyla tescil ediyordu Kumandan Mirzabeyolunu. Ve stadn Ik yazs ve deolocya rgsne ek olarak Aknc G kadrosuna ithaf ettii slm Yenilemek yazs. Kumandan Mirzabeyolu, dnyada slmc aksiyon hareketleri iinde ilk ve tek olan deolocya ve htilal eserini de pratiin iinde Aknc G dergisi hareketiyle ortaya koyuyor ve aksiyon cephesini rgletiriyordu. Zaten eserin alt bal da Kavgann inden lk ihtilalci ses veya aksiyon cephesinin ilk ve tek eseri derken mbalaa yaptmz zannedilmesin. Sevenin gz kr olurmu hesab vgler dzdmz zannedilmesin. Sebebini izah edeceiz. Sistemli slmc hareketin balatcs Necip Fazldr. nk slma muhatap anlay ve onun akn, vecdini, diyalektiini, estetiini dost ve dman kutuplarn iaretlendiren, hedeflendiren Necip Fazldr. Bu tanmlamay yapan da Byk Dounun yrtcs Salih Mirzabeyoludur. Salih Mirzabeyolu, Necip Fazldan farkl olarak aksiyon cephesini de rgletiren ve Necip Fazln murad olan ihtill-inklb gerekletiren-gerekletirmek isteyen kiidir. Necip Fazln murad o olan adam. Doru dnce olmadan, doru dnce faaliyet olmaz hakikati bilindiine gre, fikirsiz hareket olamayaca da aktr. amzn meselelerinin giriftlii ve geleneksel slm anlaynn yklm olmas, amzda sistem apnda slma Muhatap Anlay kurmay zorunlu klar. Hareket neye nisbetle yryecek? Bu sorunun cevaplanmas iin yukarda sylediklerimiz zaruri. Anlamayanlar olsa da mevzu kendini dayatmaktadr ve artlar giriftletike de dayatmaya devam edecektir. Hatada srar etmek doruyu ispat etmez. BDAnn Necip Fazlla balants malm, Necip Fazln da Abdlhakim Arvas Hazretleriyle balants. Onun iin BD-BDA tarihi 1919la, Esseyit Abdlhakim Arvas Hazretlerinin Anadoludaki mcadeleye destek vermesiyle balar. Gayesine ermemi sava bitmemitir diyerek bugn de, o gnk Bat igalcilerinin braktklar rejime, Bat ve Amerikann kltrel, siyas, asker ve iktisad igaline kar srer; Anadolunun kurtuluu ve slmn kurtuluu iin. Bayrak Anadoluda dm, tekrar dt yerden kalkacaktr inancyla ve sabr ve ilesiyle, eylem ve rgtlenmesiyle devam etmektedir bu soylu dava. Austos BDAnn kuruluu Austosun mnlar zerinde durabiliriz. Austos, zafer ve fetih ay Austos, su demek. Su ise yeryzne yaylp denmek ve mehdilik misyonu demek! Fkhn, bilgi ezbercilii deil de; fehm-anlay mnsna geldiini dnrsek BDA, slm fkhdr. lim ve teknii iine alan tefekkr dairesinin hikmetini anlarsak, BD-BDA tefekkrnn de slm fkh demek olduunu ve ahir zamanda yaadmz dnrsek de bu yenileyicilik misyonunun Mehdilik misyonu olduunu anlam oluruz. Doru yol anlaynn kaybolduu amzda BD-BDA slma muhatap anlay iin, Fkh Ekber- dini bilgilerin en mhimi benzetmesinde bulabiliriz. Yksek fkh, imanlar, anlaylar ve buna bal amellerimizi kurtaracak olandr. slmla ilikilendirilen liberal, lml, sosyalist, mezhepsiz, demokrat, kuru aklc, cihadsz vs. anlaylar, BD-BDA dndaki sapknlklara misldir BDA fikriyat, devlet ve toplum idealidir, bunun aksiyonudur. BDA, hem ilim, hem hldir Ksaca BDA, amzda zarur ilmihlimizdir. Asl mevzu, BDAy tanmak deil, yaamaktr; yaamak iin tanmaktr. BDA, ayn zamanda slm hikemiyatdr da. Bat tefekkr ve slm tasavvufu kanatlar arasnda, birinciyi, ikincinin nnde hesaba ekerken, slm hikemiyat binasn da kurmutur. slmn btn demek olan tasavvufa nisbetini kurmutur BDA.

BDA, slm estetiidir. Hatt yle ki, estetik plan baa alm ve bu vasf ile tezahr etmitir. Sanat ve Estetik Anlay kadro mensuplarnn kuanmas gereken artlardandr ve estetik zapt ve fethedicidir. Telkin davas tahkikle birlikte. BDA, bir ekol, bir mekteptir; mensuplarna duygu, dnce ve irad faaliyetler iin ller vericidir. Aksiyonun mevzuu ve mevzuun zm iin. BDA, ilm-i ledndr. BDA, vehb ilimdir. lm-i ledn vasfndan da anlald gibi BDAnn vehbi vasf esastr. BDA, Rabban ilimdir. stadn mucize apnda tarih muhasebesi ve Kumandann her mevzuu ve meseleyi tevhide balayc stn diyalektii. Btn bunlar alma ile olacak eyler deil. Bouna kskanlmamal, Allah vergisi. BDA, Allah ve Resl davasnda, Doru Yol-Kurtulu Yolunun bir remzi ve alemi olduuna gre amzdaki sapk kollar enseleyici ve tesirsiz hle getirici ve doru yol anlayn billurlatrcdr. bda kelimesinin mnlar da ok zengin. Benzersiz bir ey meydana getirmek. Sanatkrne bir ey ortaya koymak. Bir yerden kmak bda kelimesi, lugatte, benzersiz olu, icad manasna geldii gibi, kr tamamen verilene it olmak zere sermaye vermek anlamn da tar. Kendinden zuhur da, kendi karar verip, uygulayan demek. BDA kelimesinin harfleri de yle okunagelmitir: slami Byk Dou Aknclar aret ve ba parmak ak ve dier parmaklar yumruk eklindeki BDAnn iaretinde, iaret parma, Kelime-i ehadet, ehidlik uuru, Allahn varl ve birliine ehadet ve ayrca Byk Dou davasna ehadet mnlarna gelir. Baparmak ise, her trl bulua ak olan retken bir fikir olarak BDA fikriyatn ifade eder. Yumruk ekli ise, aksiyona ve cemiyet kavgasna ve devletlemeye dellet Mavi zemin zerine hill ve tek yldzl Baycelik Devleti bayranda mavi, su ve gkyz ve yeryzne yaylp denmek mnlrna gelir. Mavinin Seluklu bayrak rengi olduunu da hatrlatalm. hill ise, slmn ve Osmanlnn sembol olmas yannda yldz motifi de onun yldz oluuna iaret: Kayan Yldz Srr Allahn isimlerinden el-Bedi, el-Mbd, el-Fettah ile BDAnn yakn ilgisi, Kumandan Mirzabeyolunun Hz. mer mizacnda oluu, stad Necip Fazldan geen celal sfatn tamas da zerinde durulacak hususlar. BDAnn kelime mnlarnda bile, fikir, sanat ve aksiyon ynleri grlr. BDA klliyatnda da bu husus grlyor.

Genel Deerlendirmeler
BDA yenilik srrdr, yenilenme vazifesidir; her n yeni eya ve hadiseler zemininde insann hareket iinde hareket eden fonksiyonudur. Bunun iin mensuplarndan da kendilerini yenilemesini ister, her dem kendinden zuhurlarn ister. Zaten iman davas da Klliyatta belirtildii zere udur: man, olmu bitmi bir ey deil, her n olu ve yenilenitir. Kendinden zuhur ve bunun gerekletirme vastas da slma muhatap anlaytr. Yrek ve bilek, iman ve fikir, ak ve dava; birlikte olacak. Fikir olmadan hareket yrmez. artlar zorlatka kendilerini yrten ve koruyan bir fikir ve sisteme sahip olmayanlar bocalar, dalrlar. BDAnn fark, byle bir dnya grne ve bunun diyalektiine sahip olmasdr. yle ki, birbirinden bamsz cephelerini bile motive edecek bir fikri btnle sahiptir. Her dnya gr yeni bir dildir ve bundan dolay BDA dnya grn kavramakta herkes nce zorlanr. Bu da ok tabidir. Fakat iine girdike de bulmaca zercesine zevklidir. Klliyat okurken yeni kelime ve kavramlar anlamada nce zorlanlr, nk mevcut dzenin bizde brakt dnce ve kavray alkanlklarn

ykp yeni bir uur szgeci oluturmak ister BDA fikriyat. Yeni bir dil olumaya balaynca BDAy anlamaya balarz. Tam anlamak deil, anlar gibi olmak ve her uur seviyesinin geliiminde daha iyi anlamak. Bunun iin BDA Klliyat tekrar tekrar okunmas gereken baucu eserleridir; kesinlikle bir kere okunup kenara braklacak kitaplardan deildir. Tam anlamak iddiasnda da bulunulamaz. nk BDA, dar kalplara smaz ve kategoriletirilemez. Sr idrak, BDAnn temel llerindendir. BDA, ilim ve cihattr; fikir ve hareket birlikte. BDA Mimar Salih Mirzabeyolu deolocya ve htill adl eserinde yle diyor: htillin gayesi olan ideolocya, amzda ayn zamanda vastasdr da. amzn yenileyicileri, fikir ve eylem kanatlarn birletiren kahramanlar olacaktr. Necip Fazln tesbiti byle. an icab olarak Kurtarcnn vasf byle olacak. Kumandan Mirzabeyolunda bu vasf (fikir ve eylem) brizdir. ller yerli yerinde, ya ona bakan gz nerede? Bu adan BDA fikriyat llendirme llerini vericidir. Necip Fazln Aknc G kadrosuna ithaf ettii slm Yenilemek bahsinde dedii zere: slm yenilenmez. Anlay yenilemek gerekir. Anlay m?.. Nurun aynadaki aksi Aynay yenilemek Gne yenilenmez, gz yenilenir. Mutlak ller yerli yerinde fakat ona bakan gz (bak) bozulmu, ayna kirlenmi. Bu mnda BDA, bizi bozuk dncelerden ve dzenin kirlerinden arndran ve slma tutulan bir aynadr. BDA, batanbaa samimiyettir ve ballktr; BDA, slma olan ak zdrabndan domutur ve her satrnda bu samimiyeti grmek mmkndr; ister dost, ister dman olsun, yeter ki samim baklsn, bu grlr. Zaten slmiyet batanbaa samimiyet ve doruluk deil mi? BDA, yryen Byk Doudur; slma muhatap anlayn nasl buudu olan Byk Douya nisbetle, slma muhatap anlayn niin buudu olarak ballkta kendini ortaya koyandr, kendinden zuhurdur. Bizim de samimiyet ve ballkta lmz, BDAnn Byk Douya nisbeti gibi olmal, BDAya ballkta kendimizi ortaya koymalyz; ahsiyet ve kendinden zuhur davas da budur. Bylece kendisiyle yrdmz fikriyat, eya ve hadiseler zemininde aksiyonumuzla yrtm olacaz. Tpk Byk Dou davasn BDAnn yrtmesi gibi. Bir ok szde yazar-izer kenarda kalma ukdesiyle Byk Douyu amaya veya inkara kalkarken, BDA Mimar ballkta kendini ortaya koyarak ve sistem gelitirerek Byk Douyu yrtm ve yaatmtr; ahsiyet davas da budur. Dmanlar ve hasetileri tarafndan BDAya uygulanan da sukt suikastdr, fakat beklenen ve baklan yer olmutur BDA. Tavizsiz ve salam izgisiyle, fikr mimarisiyle yerlemitir ve yeermitir Sklp atlmas imknszdr. Bu ak ve samimiyetle BDA, Byk Dou rahmet bulutlarn kuruyan gnllere yadrm, Byk Dounun tecrit buudu, ntikal Mihrak ve Dorulayclk Usul olmutur. BDA, ahlk davasn erevelemitir. Eya ve hadiseler karsnda tavrmz olan ahlk nsann faaliyetlerinde ileyici ve iletici sfat ahlktr. ller ve llerden pay alma Mutlak ller alar boyu yerli yerinde Ya ona gre inan, gr ve llendiriliin anlay mihrak, ahlk?.. Btnlk uurunu gsterici anlay mihrak olmadan ahlk davas da erevelenemez, slm yaamak davas da gerekleemez. Ahlak davas iin gerekli anlay mihrak olmadan slm nasl yaanr? Mutlak Fikirin eya ve hadiselere tatbiki nasl olacaktr? te ahlak davas, iinde fikir de olan ahlk davas Ahlakn ruh ve sistemi yani tatbik fikri BDA, ruh ve akl kanatlarn kullanrken, akl, ruha bal bir keyfiyettir der. Ruh bulur, akl sorar ve fikir grnr.

BDA ve Gnmz

BDA, artk ateten gmlek olarak grlyor, tpk slmn ilk devirlerinde olduu gibi. BDAnn lideri ve mensuplar eitli ikencelerden geerken, Ramazann kzgn gnete yanmak mns arm yapyor bize, bu yl (2010) Ramazan ay ve BDAnn kuruluunun st ste gelmesinden dolay Atei yani Allah ve Resl akn dndan seyretmek baka, iine girip yanmak bakadr. Onun iin BDA bir hldir, gnl dava akyla tutuan samimilerin klavuzudur. BDA ve BDA yolu, ileli ve zevkli bir yoldur. unu da belirtelim ki Allah yolunda ileden kaanlar trl trl dnya ileleri iinde boulup giderler. Biri cennet yolu; dieri cehennem yolu, oluklar ift, birinden nur akar, birinden kir Allahsz aa bir akndr, kfr anda Hakkn silsilesidir BDA, Hakkn yce divann yeryznde kurmaya aday, eya ve hadiselere slm tatbik eden bir dil ve aksiyondur. nsann bariz vasf uur ve BDAnn bariz vasf kelam ve mn toplaycldr. Orijinal dil ve diyalektii ile btn mevzu ve meseleleri BDA dnya gr kendi havuzunda toplar, zmlerini getirerek yapar bunu. Bylece BDA amzn tevhid yldzdr, Mslmanlarn gnllerini aydnlatan ve kfrn karanlna tutulan tevhid feneridir. Tarihi lif lif ayklam ve sahte kahramanlar gereklerinden ayrmtr. Ehliletirilmi, lmlatrlm, sosyal hayattan ekilmi ve cihadsz bir slm anlayna kar, BDA fikir ve aksiyonu, slmn mukadder oluudur. BDAya bunun iin dmandr mnafk, kafir ve ahmak takm, ibirliki Mslman takm. BDA, Allah iin buz ve Allah iin ak lsnn bals ve fedaisidir. En byk ikencelere BDA Mimar maruz kalr, idama mahkum edilir ve canna kastedilir. nk yeni dnya dzeni denen Hristiyan-Yahudi krmas emperyalizme, fikirde ve fiilde kar duran ve tm dnyada Baycelik Devleti modeli ile alternatif getiren orijinal ve yerli tek harekettir BDA. stikbali olan, istikbal onun olan, zaman gelmi ve ihtiyac dayatm fikirdir BDA. Bozamadklar, sisteme entegre edemedikleri tek harekettir BDA. En byk dmanlklar buradan gelir. Nice slmc cemaat bir ekilde sistemle uzlarken, -zaten uzlamak istemeseler bile, alternatif bir dnya gr ve bunun sistemli aksiyon cephesi yoktur- tek uzlamayan BDA fikir ve aksiyonudur. gal altndaki Anadolunun ve slm leminin cn almaya gelen BDAnn ve onun ballarnn dilinden drmedii dua udur: Ya Muntakim Allah, bizi, intikamna memur et! Allahn rahmet ismi btn isimlerine amil, Muntakim ismi de rahmet oluyor bylece. slmn klc, bizzat rahmettir lsn ilke edinir BDA. Onun iin BDA, Mslmana rahmet, kfire iddettir. BDA, yepyeni bir nizam ve anlay getiren ihtilal-inklap vasftadr. Islahat deil, devrimcidir. Gece mmin yatp sabaha kafir kld amzda BD-BDA slma muhatap anlay bir ktr, Kurtulu Yolu gemisidir; iman ve fikir frtnalarndan bizi koruyacak gvenilir bir limandr. Fakat lafta BDAclk bizi kurtarmaz, istikamet zere olmak esastr. BDA, mensuplarndan bunu ister, her dem iman ve aklarn tezahr etmelerini bekler. BDA-C Mevzuumuz BDA, sadece BDAnn kuruluundan ve misyonundan bahsediyoruz. Fakat akla gelebilir BDA-C nedir? diye. Taraf Dergisinin 1994 ylnda yaynlad BDA-C nedir? brornden zetlersek: BDACepheleri, BDAnn dnda, hatas sevab kendine ait BDA-fikriyatna bal faaliyetlerdir. Herkes kendi usulnce mcadele eder ve kendinden zuhur gerei bu faaliyetlerin bir ksm legal, bir ksm illegal olabilir. Herkes kendi yaptndan mesuldr. Legal veya illegal cephelerin faaliyetleri ise BDA-Cnin yaps icab birbirinden bamszdr.

Kendinden zuhur bunu gerektirir. Bilinen bu hususlar bilinmeyenler iin tekrar ettik. Demek ki BDA-C zmre addr ve polis ve mahkemelerin yanl bildii gibi, illegal tanmlama deil, legal olsun, illegal olsun genel bir tanmlamadr, yekparelik ifade etmeyen bir vasflandrma ve sfatlandrmadr ve bu vasfndan dolay (bamsz cepheleme-kendinden zuhur) dnyada bir ok rgtn benimsedii orijinal bir yaplanmadr. Dikey deil; yapay rgtlenme modeli. Geri polis bunu oktan rendi. Medya ise iine geldii gibi davranyor. 28 ubatn yapl gerekelerinden olan BDA Cephelerinin eylemlilii, birbirlerinden bamsz cephelerin kendinden zuhurlarna misldir. BDA, Mslmanlarn nc gcdr, slmn klcdr, imanlarn kvlcmdr. Salih Mirzabeyolunun Kumandan vasf da bunun iindir. Trk ve Ouzu Allah adam, Allah dostu, Allahn askeri diye mnlandran BDA, bizzat mu mny temsile adaydr Tabi ki, kavimst slm mmeti anlayna baldr BDA. Trkn, Krtn, Arapn erkezin vs. slm milletlerinin altnda toplanaca bayraktr BDA. Metris isyanlar bahane edilerek BDA Mimarnn lmne darb edilmesi. Ki basna yansyan Salih Mirzabeyolunun bu yaral grnts, bir meydan okuma olarak, sonradan kan kitaplarnn arka kapaklarn sslemektedir. Mslmanlara gzda vermek iin Salih Mirzabeyolunun st ba dank, yz gz yara bere iinde mahkemeye karl ve verilen idam cezas Cezaevinde Telegram ikencesiyle ldrlmek veya dncelerinin teslim alnmak istenmesi ve onun intihar diye kamuoyuna yanstlan ehdet eylemine teebbs edii Btn bunlar zebih-boazlanm-kurbanlk hikmetini tedai ettiriyor bize; Allah Reslnn varisi olma ilesi ve etinliini. Malum olduu zere, Kainatn Efendisinin bir vasf, zl-zebihayn- iki boazlanmn oludur. ehid ve gazilerle yryen BDA hareketi, mensuplarndan savan tabi gidiat iinde gleri ina etmek ilkesince davranmalarn ve harekete fikrin damgasn vurmay hedefler. iinde eitimle hareket adamlarn hareket iinde tanma ve bylece liyakat ls temin edilmi olur. Kendi mevzuunda uzman ve hibir zaman nefsiyle zuhur etmeyecek, aksiyon mizacnda sekin insanlar yetitirmek isteyen BDA, Allah Reslnn emaneti ehline veririz lsnce, fedekar ve ehliyetli insanlar hedef alr. Zaten Baycelik Devlet sisteminin art budur. BDA, muhataplarnn gnlne hitap eder ve onlarda ak kvlcm tututurmak ister. slm kalbin yoludur hikmetine baldr BDA BDA, kfrn iktidarn ykp Hakkn iktidarn yeryznde kurmak, tarihin gidiini tersine evirmek ve Allah dmanlaryla kalb, dil ve el ile mcadele etmek isteyenlere yol, yordam gsteren fikir, siyaset, uurlanma ve rgtlenmedir. BDA, varlk sebebimiz, mcadele gaye ve vastamz, hayat sevincimiz, mit ve aksiyonumuzdur.

BTN YNLERYLE KRT MESELES


Salih Mirzabeyolu

TAKDM Krt Meselesi etrafndaki gelime ve tartmalar, yaklak 30 yldr Trkiye gndeminin ba meselelerinden biri olmakta devam ediyor. Biz, bu bahiste, hdiselerin her n kendisini ve alternatifini dorulad BDA mihrakna mensub ve muhatab olarak, fikr ve siyas mevziinden son derece emin olanlarn ruh hline ve nefs emniyetine mlikiz. yle ki, aada okuyacanz ve 1992 ylnda ZendPress Haber Ajans tarafndan Salih Mirzabeyolu ile yaplan rportaj metni, bu amaz ve sarslmaz sratejik mevkiin ihtiamn siz okuyucularmzla da paylamak gyesiyle iktibas edilmitir. Orijinali aylk Taraf Dergisi'nde ve bilhare BDA Mimar'nn "Admlar" adl eserinde yaynlanan bu rportaj, tam metin olarak naklediyoruz. "zm"de samimi olanlarn, bunu nerede aramalar gerektiini bylece iln ve ihtar ederek; slmc olmayanlarn ksr kofluundan ve slmc geinenlerin de duyarsz kofluundan ayr bir yerde, ite zm. AKADEMYA

ZENDPRESS- Sizce Krt meselesi nedir? Trkiye ve Ortadou alannda neyi ifde ediyor? Dnyadaki anlam ve durumu nedir?

SALH MRZABEYOLU- Eya ve hdiseler, muhtevalarn kendilerine sorulan sorunun mahiyetine gre verirler; bu bakmdan, nce sorunun doru sorulmas ve mnlandrlmas gerekiyor... Rastgele sorunun batan savma cevab gibi olmasn diye, bunun belirtilmesini zarur gryorum; bu tavrm, muhatabn mhimseyen ve azndan kan szn mesuliyetini duyan bir fikir adamnn usl olarak kabul edin... imdi gelelim sorunuza: "Krt meselesi nedir?" sorusu, bir

"Krt'n meselesi nedir?" mnsna, bir de "kime nisbetle?" ve "ne bakmdan?" sorular mnsna alnarak cevablanabilir... Bu mnlar erevesinde cevab verildii nda da, zaten Trkiye, Ortadou ve Dnya'daki anlam ve durumu da belirtilmi olur... ayet "Krt'n meselesi nedir?" diye soruyorsanz, bunun malm ve mehur, "Krt halknn horlanml, ezilmilii, kimliinin kabul istei, kendi kendini idare arzusu" gibi cevablar var ki, meseleye yeni bir bak as getirmez... "Kime nisbetle?" ve "ne bakmdan?" mnsna, mesel Trkiye'ye, ran'a, Irak'a, Suriye'ye gre ve tarih, coraf, siyas veya iktisad bakmdan muradyla soruluyorsa, bu takdirde de mevzuun muhatab o sahalarda aranmaldr; nk meselenin bir yn, mevzuuyla kaytl mahalli idrak olarak, kendi esas, usl ve kurallaryla i gren ilim ve uzmanlk bahsidir... Bana gelince, beni "Krt'n meselesi nedir?" sulinden ok, "Krt'n meselesi ne olmaldr?" davas ilgilendiriyor... Meseleye bir dnya grne nisbetle ve bir aksiyon mevzuu ve imkn diye baktm belli... Zaten byle bir bak, hem mahalli idrakn hakikatini murakabe edicidir, hem de "Krt'n meselesi nedir?" suli etrafndaki almlarda yrycdr.

ZENDPRESS- slm adan Krt meselesi nedir?..

SALH MRZABEYOLU- "Sizce Krt meselesi nedir?" suliyle ayn... Sorunuzun ne trl anlalmas gerektiini biraz nce belirttim, buna gre cevaplayaym... Fikre nisbetle fert, sosyal snflar ve kavimler, zamann tecelli ettii mekn zaruretini ifde ederler... Bildiiniz gibi, hikemiyat ve felsefede ruha "zaman" ve maddeye de "mekn" izfe edilir; BYK DOU DEOLOCYASI'nn Mimar Necip Fazl'n belirttii zere, keyfiyet, "zaman"n ve kemmiyet de "mekn"n ressam... Bu erevede baklnca, Krt'n meselesi de, Trk'n meselesi de, Arab'n meselesi de, Azeri'nin meselesi de birdir: Derinliine ve geniliine insan ve toplum meselelerini "slma muhatap anlay"n prldatcs olarak temsil etmek, slm'a nisbetle "zaman ls" tutturmak... Grlyor ki, hem "kimlik" meselesini ok mhimsiyorum ve hem de "nasl kimlik ve hangi kimlik?" sorusunun cevabn vermi oluyorum; dier btn meseleler, buna nisbetle ele alnr ve mcadelesi verilir... Eer dava bu ekilde ele alnmazsa, sz geen meselelere basmakalp bir bakn, hasta adama nazar edip de "bu adam hasta!" der gibi kaba tesbitten te bir mns yoktur!..

ZENDPRESS- Tarih adan bakldnda, slm, Krt meselesine ne verdi, ne ald?

SALH MRZABEYOLU- Bu sorunuzu da, bundan nceki sorunuzla bitiik olarak cevaplandraym... Suyun banda oturan bir insan dnn: Su, o adam iin ihtiyacna cevab verecek bir imkn temsil eder... Adam ondan faydalanm veya suyun banda susuzluktan lmek gibi bir garabete dm, netice ne olursa olsun, "su asndan insan" diye bir soru ekli domaz; nk insan orada, kendi idrak ve aksiyonuna sunulmu, onu yaatacak bir imkna muhatab... Dorudan

suyun zat keyfiyetiyle ilgilenildii yerde bile, o hakikati if eden insan szkonusu; yni, "insan asndan su", insana gre suyun zat keyfiyeti... Bu erevede bakld zaman, "slm adan" veya "slm'a gre" ifdeleri, slm'a muhatab olann deerlerdirmesi eklinde anlalmak gerekir... zh ettiim husus, "tarih adan bakldnda, slm Krt meselesine ne verdi, ne ald?" sorusunun da cevabn tekil ediyor... slm, insana, topyekn insan ve toplum meselelerinin mutlak hakikat ynnden zm imknn veriyor; o imkndan faydalanp faydalanmamak, insana it bir i... Eer slm ile Krt meselesini, birbirinden ayr ve birbiriyle karlatrlabilir iki unsur zannyla ele alrsanz, "Trk-slm sentezi" gibi ieyle suyun sentezinden bahsedercesine bir fikir kelliine dlm olur... Dikkat ediyorsanz, "slm ne ald?" sorusunun geersizlii ak... Ancak bu sorunun "slm'a bak" bahsine vesile bir yan var ki u: slm, mutlak fikirdir... Bir ey sylemek iin hereyi syleme, Kinat'n hen n yenilii iinde herey sylenemeyeceine gre de, "Mutlak Fikir"e nisbetle syleme artnn cevabdr bu vasflandrma... Bu vasflandrmann kitablk bahisler hlinde ilediimiz llendirmeleri bir yana, son tecritte i, "ya slm veya hi!" noktasna varr... Ayn soruyu, "Mutlak Fikir" ile "beeri sistemler" arasndaki fark gsterici diye de ele alabiliriz: Her beer sistemin kesinlikle kendisini belirleyen evre artlarna bal tarih bir yan vardr ve bu yzden prsmeye ve geersiz kalmaya mahkmdur... Eer biz Krt meselesinin ynlendirdii byle bir sisteme taraftar olsaydk, alka nisbetleri iinde "ne verdii" sorusuna muhatab olurduk... Gelelim "tarih adan" meselesine: Tarihlik, hlihazr idrak keyfiyetinden, bu idrak keyfiyetine nazaran tarihi mnlandrmaa, tarih felsefesinden, kronolojik tarihe ve vesika tesbitine kadar geni bir yelpazeyi kapsar... Bu geni yelpazede benim bulunduum nokta, slm'a muhatab anlayn dnya grn temsil eden Byk Dou-bda sistemi ve anlaydr; slm'a muhatab anlayn idrak keyfiyeti ve bunun dnya gr mnsna tarihlik... Bu "tarih-zaman uur"a nisbetle Krt' tarihte seyretmek de, meseleyle ilgili tarihilerin ii; ve kitablk meseleler... "slm, Krt davasna ne verdi, ne ald?" derken, ayet "almak" lfn "Krt'n slm'a hizmeti ne oldu?" eklinde mnl klarsak, sadece hizmet davasn deil, slm'n Krt'e ne verdiini hem de szn ettiim idrak keyfiyetine nazaran tarihlik bahsini de iine alacak ekilde misllendirebilirim: slm'a muhatab anlay rgletiren Necip Fazl'n ve benim bal olduumuz Esseyyid Abdlhakm Arvas Hazretleri, Krt beldelerinde yetimitir... Bu harika yetmez mi? Trk'n, Krt'n veya Arab'n brnmesi gereken hviyetin remz ahsiyetleri bu soydan insanlardr!.. Hal seferlerini bozguna uratan Selhaddin Eyyb Hazretleri gibi bir serdar Krt deil miydi?.. Alpaslan, Anadolu'ya geldiinde Bizans ile savalarnda, Malazgirt zaferinde slm ordusu safnda yer tutan Krtler?.. Yavuz Sultan Selim'in ran ve Msr seferleri?.. Abdlhamid Han'n, "Hamidiye Paas" diye anlan Krt Paalarnn yararlklar?.. Moskof'a kar Krdistan mslmanlarnn direnii?.. Vesaire, vesaire...

ZENDPRESS- slm ordularnn Krdistan blgesine giriinin ilk yllarnda yaklak 130 bin kii ldrld... Bu "tebli"e uyar m?.. Yine bu irtibat iinde, Krtlerin sk sk ilk dinleri olan Zerdtlk'e irca etmelerini nasl yorumlamak gerek?.. Benzer biimde, Yezidilik'in durumu nedir?

SALH MRZABEYOLU- "Evet, teblie uyar!" veya "hayr, uymaz!" dememin pratik bir faydas yok... Ayn dilden konuuyor ve ayn eyden bahsediyor olmamz iin, nce slm lleri ve sonra muhatab anlay olarak ona nisbetle llendirme llerini vereyim; bu vesileyle mesele de konuulmu olsun... nce "kavmin hakikati nedir?", bunun zerinde duralm: Kur'n'da, insanlarn kavimlere ayrlmas hikmeti, "birbirlerini iyi tanmalar iin" diye buyurulmutur... Demek ki, insanlarn kavimlere ayrlmas hikmeti, "varlk" ve "olu" bahsini de kapsayc bir ekilde ifde edersem, "asln grnebilmesi iin gerekli araz" hkmndedir... Hayat bu arazlardan yrr... Araz, "herey zddyla kimdir" hakikatinden "fark"a kadar sarkan bir mndadr; "mmetimin ihtilf rahmettir!" buyuran Allah Resl'nn sz dairesindeki binbir hikmetten biri hlinde hem bu ikinci husus grlr, hem de kavim st "mmet" esasna nisbetle "kavim" hakikatinin ne olduu... u l de O'nun: "Kii, kavmini sevmekle knanamaz!"... Kavim, fikrin tecelli imkndr; buna nisbetle de, slm'n hakikatine yaklald kadar kavim hakikati ortaya kar... Yni Krt, Trk veya Arab, ilkel bir psikoloji iinde kavmiyle kuru kuru bbrlenen deil, slm'n hakikatini yaatandr... nsan veya kavim, bu hakikate yaklat kadar azizleir, uzaklatka da sflileir... Anlalyor ki deer keyfiyettedir; u veya bu kavme mensub olmak kimsenin kendi elinde deildir ve insan ancak kendi emei derecesinde ereflenir... Bizim mslman olarak Trk, Krt veya Arab diye hi kimseye sadece kavminden dolay bir dalkavukluk tavrmz yoktur ve mslman hangi kavimden olursa olsun, kavim st "mmet" esasna nisbetle kardeimizdir; mslman olmayan da dmanmz... Batan beri yaptm aklamalarn, aslnda her fikir iin geerli bir yan var... Biri de u: Bir fikir kendini ortaya koyduu nda, zddn da iaretlemitir ve bu demektir ki, madde veya mnda imha hedefini de belirlemitir... imdi en baa dnersek: slm ordularnn Krdistan blgesine giriinin ilk yllarnda 130 bin Krt ldrlm olmasnn, byle bir vaka var m yok mu, 130 bin kii mi 30 bin kii mi diye zerinde durulmasnn fikr bakmdan bir mns yok... slm ordusu, Arab ile de, ran ile de, Azeri ve erkes ile de, Trk ile de savat; ve tarih sre iinde ordu da, bu kavim unsurlarndan oluuyor zaten... Lfa lf cevab isterseniz; airetlerin birbiriyle savamalar, Barzan ile Talaban'nin dalamalar, PKK'nn fikir ayrl veya "ibirliki, hain" vesaire diye ldrmeleri?.. te yandan, "halklarn kardelii" diye kendi halkndan olan ldrenle, Trk milliyetilii iin Trk komnistini ldren?.. Bu erevede sonsuz misl verilir... Ksacas; savalarn deerlendirilmesi, "neden" ve "niin" eklinde sebebler manzmesinin kymetlendirilmesine tbidir... "Bu teblie uyar m?" meselesine gelince; cevab ortaya kt ama, zerinde duralm... Bir takm slmc geinen iptida ahmaklarla, slm d evreler, bu erevedeki ifdeyi umumiyetle, gya slm bir ey anlatyor zannn uyandrmak iin kullanrlar; yni ne dediklerini bilmeden, kartpostal ve aksesuar olarak... Mesel anlattm u kadar eyden bir ey anlamaz iptida bir mezhepsiz veya i, bunu perdelemek iin "bizim metodumuz tebli!" der, kar iin iinden... Oysa, "tebli-bildirme", "tebli metodun ne?" eklinde, metoda mevzu olandr ki, bu durumda "metod" deildir... Tpk, "Ali'nin kalemi" dersin de, "kalemin Alisi" denemeyecei gibi... te yandan; tebli, her fikrin kendini ortaya koyduu ndan itibaren balayan bir hdisedir, nk fikir zaten "bildirilebilme" ve "bilinme" ile doan bir keyfiyet olarak, onun hem sebebi ve hem de neticesidir... Her fikrin kendini ifdeye dair btn hareketleri, "tebli"in kapsam iindedir... Bu erevede bakld zaman, "tebli"in "metod" ifde edici yan grlyor ki, "bizim metodumuz metod" gibi bir samalk... Sorunuza dnersek: Tebli, fikrin kymetine ve bu fikre nisbetle hareketin deerlendirilmesine it bir i olduuna gre, slm'da da savamann yeri

bulunduuna nazaran, teblie uygundur!.. "Krtlerin sk sk ilk dinleri olan Zerdtlk'e irca etmelerini nasl yorumlamak gerekir?" suline gelince... "Zerdtlk'e irca edilmeleri" mi denmek isteniyor, yoksa Krtlerin kendilerini Zerdtlk'e irca etmeleri mi?.. Birinci kta, tpk Bat'da Trkler'in slm'la alkasn prstmek zere Bizans artklarndan Frigya anaklarna kadar hereyi "Anadolu Kltr" hikyesiyle kaide yapmak gibi, Krtler'in slm'la alkasn perdelemek zere ovenist, dinsiz taktik... kinci kta ise; Krtler'in, -bahse demez aznlk hari-, kendilerini Zerdtlk'e irca etmelerine dair bir mahede sahibi deilim... Aslnda kibar cevab verdim, hakikatin incinmemesi iin yle demem gerekir: stisnann kaide yerine konmas gibi, bu ok uydurma bir genelleme olur... Eer denildii ekilde bir durum olsayd, o zaman da cevabm u olurdu: Bu, Krt kavminin ahmakln gsterir ve ziyafet sofrasndan kalkp solucan attrmaya benzer bir hldir... in en banda sylemem gereken de uydu: Zerdtlk putperest bir din, Krt de kavim olduuna gre, din ve kavim birbirine irca edilebilir unsurlar deildir... Yezidlik?.. Maymun seyri kymet derecesinde bir folklorik zellik olarak ele alnabilirse de, derinliine ve geniliine bahse deer bir keyfiyet deil!..

ZENDPRESS- Hazret-i Ali dneminden balayarak Krtler, slm devletlerine ok az destek oldular?.. Buna karlk o dnemden sonra Emevi ve Abbasi dnemlerinde, devlete kar hemen her trl isyan ve zdd olaylarna, hemen hemen istisnasz katldlar?.. Nasl aklarsnz?..

SALH MRZABEYOLU- Sorunuzu deil de, sorunuzun muradn anlayabilmi deilim... Ama tarih gerekleri aksettirdiini farzederek cevablandraym... Tek tek insanlardan meydana gelen kavim, her devirde, iine i de, st de doldurulabilecek, her ikisini de kabule msait bir kaptr; idrak ve iradesi hangisini kabul ederse... Ve herbiri kendi nefsinden ve zaman diliminden mesul... Eer Hazret-i Ali devrindeki durumlarn bir slm kartlna nine diye gryorsanz, bu o devirdekilerin istidatszln gsterir... Dikkat ediliyorsa, syleneni doru deerlendirilmi farzederek cevabladm... Oysa, mesel Hazret-i Ali mutlaka hakl ve Hazret-i Muaviye ise haksz deildi... Bunun yannda, genellemelerden kanmak lzm: Mesel, Hazret-i Hasan veya Hazret-i Hseyin'in Kerbel'da kendilerine imdat iin yola kan -fakat yetiemeyen- Krtler hakknda, Allah'n soylarn yceltmesi iin duas vardr... in tesini tarihilere havale ediyorum!..

ZENDPRESS- slm'n lhi nizm ve dolaysyla ebed bir nizm olduu, stelik Cihanumul bir zellik tad ileri srlyor. Ama bir de olaylara bakldnda, slmiyet'in ilk dnemlerinde (Asr- Saadet denilen Hazret-i Muhammed dnemi) bile kavmiyetiliin bir eidi veya evveli olan esbetilik (Kabilecilik-airetilik)i bile nleyemedii, daha sonraki dnemlerde, zellikle Emev devrinden balayarak, adm adm kavmiyetilik karsnda geriledii, neredeyse slm zn kavmiyeti biim ve zlerle kart grlyor. 19. ve 20. yzylda ise slmiyet, kavmiyetilik karsnda byk bir gerileme gsterdi. Osmanl gibi bir toplumda, Arap, Krt, Ermeni, Trk, erkes, Arnavut unsurlar n plna kt. Bunun anlam

nedir?.. Bugn bile slmiyet, bir ran kavmi nitelii veya Arap kavmi niteliini aamyor?..

SALH MRZABEYOLU- slm lh bir nizm olduuna gre, "stelik Cihanumul bir zellik" eki gereksiz; "stelik" mnsz... Bahsedilen zellikleri "tad ileri srlyor" diyorsunuz... Yerinizi belirtmek iin soruya soruyla karlk vereyim: Siz buna katlmyor musunuz? Hereyden nce, eya ve hdiselerin her n yenilii iinde gelien veya deien insan faaliyetinin rn fikir ve sistemle, "Mutlak Fikir" arasndaki fark dikkate almak ve "Btn Fikrin Gereklilii" hakikatinin idrak edilmesi lzm... Ayn ereve iinde, "Mutlak Fikir" olduuna inanlsn veya inanlmasn, "Mutlak Fikir" iddiasndaki bir fikre yaklaabilmek iin gerekli fikr meseleler ve llendirmelerin ne olduunun bilinmesi lzm... Bunlar binbir ynden ve binbir kere kitaplar boyu izh ettiim iin, hem lzum ve hem imkn bakmndan burada ifde artlarndan uzam... unu da ilve edeyim: Muhatabn, onun syledii mnda anlamadan, yni ne dediini bilmeden yaplan bir eletiri, yanltr... Bu dava, "Asr- Saadet devri" iin syledikleriniz hususunda da geerli; "sahbe"nin rol ve mns hakknda hibir l ve llendirme sahibi olmadan o dnemden bahis, uma mterekliinden dolay kartaln vasflarn sinein zellikleri ile aklama gibi bir yanla varr... Meseleye her fikir iin geerli bir baka ynden de bakalm: Doktorun, hastann ihtiyacna karlk olmas gibi, insan ve toplum meselelerinin hlli iddiasndaki bir sistem de, insan ve toplum meselelerinin hlli ihtiyacna bir cevab tekil eder... Dikkat edilsin: Meselelerin hlli ihtiyac... Bu ihtiya, mihraknda insan bulunan geni mnda hayatn tezahrlerinden douyor... Zaten, ihtiyalar arazdr ve araz olmasa hayat yrmez, donar... Neticede bu i, son tecritte "her ey zddyla kaimdir" hakikatine kar... Ve bir daha tekrara lzum kalmasn diye, yine sorunuzla ilgili olarak u llendirmeyi syleyeyim: Bir sistemin uygulamaya geiriliinde, phesiz o sistem adna yaplan yanl uygulama, o sistemin yanlln ortaya koymaz... Ancak, hayatn ok ynll yznden, pratik sistemin dnda grntler vermesi ve yeni tatbik ve tecrbe neticeleriyle deien bilgi ile, sonuta salanaca sylenen yapnn gerekleebilir olmad gsterilebilir; amzda yaygn uygulama alan bulan beer sistemlerin yanllklar da, sistem adna yaplan yanl uygulamadan deil, snrl tetkik ve tecrbe neticelerinden elde edilen bilgilerle kurulmu dnce sistemleriyle "mutlak prensipler"in elde edilemeyiinden ileri gelmektedir... Bu llendirmeye nisbetle, tenkit slma m, yoksa uygulanna m; bunun belirtilmesi gerekir... slm'n kavmiyetilik karsnda gerilemesi meselesine gelince... ok genel bir hkmle, hem ayr ayr ele alnmas gereken devirler hakknda tarih bir arptma szkonusu, hem de bu mevzuda Byk Dou'nun tarih muhasebesi bilinmedii iin, bizzat slm'n sulanmas... nce una dikkat ekeyim: "Emevi devrinden balayarak" diyorsunuz ama, bir sr milleti iinde barndran Osmanl Devletini unutuyorsunuz... Ne isminde, ne idare yapsnda -ki Osmanl'nn sonuna kadar btn slm devletlerinin umum izgisi budur- kavim davas yoktur... 19. ve 20. yzyldaki perianla gelince, yle bir misl vereyim: Toprak, su ve havay bir fikir terkibinin unsurlar farzedersek, baba varlk ve bolluk iinde yaamken, ayn unsur artlarna malik olu yoksulluk ve zrtle dm... Bu neyi gsterir?.. Oulun ahmakln, istidatszln, tembelliini vesaire... Sanyorum "bunun anlam" ortaya kt... "Bugn bile slmiyet, bir ran kavmi niteliini yahut Arap kavmi niteliini aamyor" eklindeki ifdenize gelince, bunu ok batan savma karladm belirtmeliyim: Her eyden nce "bugn bile" ne

demek?.. Bugn slm tatbikin tekmlnde bir zirve deil ki!.. Yemyeil bir aacn kuruma safhalarndan getikten sonra oduna dnm hline bakp, sanki bu bir tekml imi gibi, "bugn bile yeil deil" dercesine!.. stelik, hrdavat dkknnn stne "eczahne" levhas asmakla nasl iindeki malzeme deimezse, bugn "slma muhatab anlay"n sistemini ifde eder bir devlet yok ki; zaten slmiyet'in bir ran ve Arab kavmi niteliini tadn sylerken, bunu farknda olmadan siz belirtmi oluyorsunuz... Eer sznz bir fikir kast ile sylenmi ise, sz daha fazla uzatmadan kendimi rnek vereyim: "slma muhatab anlay"n dnya grne mensub ben varm karnzda... Biz, Byk Dou-bda olarak, kuru odun cinsi oluumlarn sahiblenicisi ve avukat deil, o oluumlarn, kendi fikir ve aksiyon imknmz bakmndan muhasebecisiyiz!..

ZENDPRESS- lgin deil mi, slm' ezenlerin hepsi de slm lkeleri?.. Dn de yleydi bugn de?.. ran, Irak, Suriye, Trkiye vesaire.

SALH MRZABEYOLU- "Dn" demeniz?.. lginlii urada: Her dan, yksekliince ukuru olur... Bugn slm lkelerinin rejimleri -ran ayr fasl-, Byk Dou Mimar'nn "tersine mucize" diye vasflandrd srr if edicidir... Allah'a ve Kinat'n Efendisi'ne balln nurlu idrakna malik iken, aksiyon fezasnda yaayanlarla, o nuru kaybettikten sonra ktleen bnyenin dt perian hl; nur gitti, pil bitti... Pilin neden bittiinin idrak da kalmad iindir ki, dediiniz hl... Fakat bunun yannda, gerek ihtiya ve gerekse zm srasnda bugn meselenin idrak safhasnda yaand, bunun sanclarnn ekildiini syleyebiliriz!..

ZENDPRESS- Derginizin bir saysnda Yavuz Sultan Selim'in mirasn srdreceinizi sylyorsunuz, bir yandan da Krt meselesine sahib kmaya alyorsunuz?.. Oysa Yavuz, Dersim'li Krtleri kesip asan birisi deil miydi?.. Yine ayn Osmanl 1830'lardan balayarak Krt prensliklerini (Bedirhan, Bban vesaire) tasfiye etti?

SALH MRZABEYOLU- Yavuz Sultan Selim'in mirasnn srdrleceini haykran dergi Taraf isimli dergidir... bda Fikriyat'n, kendi hususiyetine ve olu mizacna gre yrten bir cephe... Adresi bylece belirtmemin sebebi, fikri benimsediim, fakat ifdecisi ben olmadm bakmndandr; yni dergiyi ben karmyorum... Benimsiyorum, nk dergide belirtildii zere Yavuz Sultan Selim, slm birlii davasnn sahibi adamdr; bu davann byk aksiyoncusu, remz ahsiyetidir... Bu davann nne kim ktysa, bertaraf etmi ve etmeye alm bir kahramandr; kendi kardeinden tutun da, i sapklarna ve Msr seferine kadar hep bu gaye ile tepelemitir... Daha nce de belirttiim gibi, Osmanl bir kavim deil, kavimlerin harman olduu bir "mmet" devletidir; slm'n hakikatini temsil eden Snni Krtler de, bu davada Yavuz Sultan Selim'e zellikle yardm etmilerdir... Aslnda dorudan doruya unu sylemem gerekirdi: ldrmenin kendi bana

"iyi-kt" deerlendirmesi olamaz... Yeri gelir, stad'mn syledii gibi, "mikroba merhamet, hastaya merhametsizlie varr!"... Yavuz'un tepeledii, i Krtlerdir; imdi kontrgerillann Hizbullah diye mereblerinde rgtlendikleri ve dzen adna PKK'ya kar kan zmre... Sz PKK'dan almken, "szde Krt'n meselesine sahip kyor ama, hep Krtleri ldryor" desek?.. stelik Yavuz Sultan Selim ve Ulu Hakan Abdlhamit Han, Kemalist rejim adna kalem yrtenlerin "Krtlere yz verdi, Krtlk uuru bunlarla uyand!" diye buz ettikleri iki isimdir... Aynen, "Krtlere yz verdiler!" derler; "Krt diye diye, bu Trkleri ayr kavim zannettirdiler!"... Altn izdiim bu husus, "Krt meselesine sahip kmaya alyorsunuz" ifdenizin eitli yanllklarndan birini de gstermi oluyor!.. Sorunuzun son faslna gelince... Yavuz Sultan Selim'den sonra Osmanl genellemesine atlayarak 1830'lardaki tasfiyelerden bahsetmenizi, hdiselerin muhasebesi ynnden bir zaaf olarak grrm: "yi adamn kelek olu" hesab, oulun vasf babann mmtaz ahsiyet olduu hakkndaki hkm bertaraf etmez... Osmanllar, mmet olarak -ki Krtler de buna dahildir- slm' temsil ettikleri kadar ykselmi, temsil liyakatini kaybettikleri nisbette de gerilemi ve kmlerdir... Dikkat ediliyorsa, sz geen tasfiyelerin artlar zerinde deil de, muhakeme uslnz zerindeyim... Baka bir ynden: Mesel, Anadolu birliinin salanmas safhasnda, bir sr Trk beylikleri de tasfiye edilmitir... PKK'nn, "gayeye o trl deil de, bu trl ulalr" diye, metod ayrlndan dolay -hem de Krt olmasna ramen- tasfiye etmeye alt Krt rgtleri?.. Demek oluyor ki, hakllk-hakszlk deerlendirmesi ayr eydir, gcn hakl kullanlp kullanlmamas ayr eydir, bayran gc olanda kalmasnn tabilii ayr eydir, herkesin kendi ynnden hakl olup da gcn tayin edici rol oynamas ayr eydir!.. Gelelim, verdiiniz tarih (1830) dnemine:

- "19. yzyln balarnda problem hline gelenlerden Vidin'de Pazvantolu, Rumeli'nde Tirsinikli olu smail Aa ve Dramal Mahmut Paa, Yanya'da Tepedelenli Ali Paa, Trhala'da Tflboz, Manisa'da Kara Osmanolu, zmir'de Ktibzde, Yozgat'ta apanolu, Sivas'ta Kadkran, Trabzon'da Tuzcuolu, Mu'ta Emin Paa, Ravanduz'da Mehmed Paa, Cizre'de Bedirhanler, Sleymaniye'de Babanlar vb. olmak zere saysz mtegallibe ve derebeyi saylabilir. Bu blnmeyi, dalmay durduran, imparatorlukta otoriteyi ve devlet nizmn hkim klmak iin amansz bir abaya girien Sultan 2. Mahmud olmutur."

Altn izdiim bu husus, srarla Osmanl ile Krt' kar karya gsterme abasnn sakatln gsterir; dikkat edilirse, -hakllk, hakszlk davas bir yana-, devlet ve devlet ii eitli blgelere it meseleler karlamas var... Ayn eserden:

- "karlar ve ahs nfuzlar krlan mahalli Bey ve aalar, bu kez brahim Paa ile devlete kar anlamaya giritiler, ne var ki, yllardan beri yerli beylerin, aalarn, eyhlerin nfuz ve otorite kavgasnda oyuncak olan, fakat gerek selmetin devletin yce hkimiyetinde olduunu sezen halk, bu yaklamalara seyirci kald. Halktan gerek desteini bulamayan mtegallibenin bu teebbsleri

de bir sonu vermedi. 1848 ve 1850 yllarnda yaplan harekt sonunda Cizre'den Bedirhan, Sleymaniye'den Baban ve Hakkari'den de Nuri Bey'in despotluklarna son verilerek Osmanl devlet nfuzu ran hududuna kadar yaylm oldu."

smet Parmakszolu'nun resmi gr dorultusunda yazlm "Tarih boyunca Krt Trkleri ve Trkmenler" isimli kitabndan altn izdiim husus, Bedirhaniler ve Babanlarn 1830 deil de 1848-1850 yllarnda tasfiye edildiklerini gsteriyor ki, bildiiniz gibi 1839 Tanzimat Ferman, hlen solun ilericilik adna akaklad bir hdisedir... M. Salih San tarafndan yazlan "Dou Anadolu ve Mu'un zhl Kronolojik Tarihi" isimli kitabtan:

- "1839 ylnda Byk Mustafa Reit Paa, Glhane Hatt Humayunu ile Tanzimat devrini at. Tanzimat idaresi kurallarna gre, beyliklerin kaldrlmas lzmd. Bu arada Mu'taki bamsz Beylerbeyi Aladdin Paa'nn evltlarnn da saltanatna son verilecekti."

Ayn eserde, Aladdin Paalarn tasfiyesinin civar airetler tarafndan memnuniyetle karland da belirtiliyor... Henz gerek anlamda Krtlerin tarihi yazlmam olduu iin, baz olaylarn ve gereklerin saptrlmas, Kemalist gr erevesinde bir takm -Osmanllar iin de olduu gibi- uydurma yorumlar bir yana, Aladdin Paalardan bahsetmemin sebebi, Mirzabey'ler ile akraba, bir ecere kopyasna nazaran da ayn kkten olmalar... Bu husus size iki bakmdan ok ey sylemeli... Birincisi; slm davasnn kavgacs olmam bir yana, sizin lnzle de "meseleye sahib kmaya alyorsunuz" sznn muhatab deilim... kincisi; hak ve hakikat kaygsn her trl oven duygudan stn tutmam ki, deerlendirmelerime ayrca kymet katsa gerek... Bu hususlar gznnde tutulursa, Krt airetlerin birbirlerini tasfiye hareketleri yannda, szn ettiiniz tasfiyelerin bir Osmanl kartl olarak kullanmada sznn bile edilemeyecei gereini belirtmemin, tartma gtrmeyecei aktr!..

ZENDPRESS- Kemalizm ve Krt meselesini nasl izh edersiniz?

SALH MRZABEYOLU- Kemalizm ile Krt meselesinin karlatrlmas, ikisinin de ne olduu malm farzedilerek, yni iki malmun karlatrlmas eklinde olur ki, bugn iin byle bir anlay ortalamasndan bahsedilemez... Farkl bak iinde, ortada bir sr uydurma tasvir var... Evvel, bir dnya gr ve sistem olarak Kemlizm nedir?.. Hemen syleyeyim ki, insan ve toplum meselelerinin hlline dair bir Kinat muhasebesi ve "yaanmaya deer hayat hangisi?" strabnn mahsul bir dnya gr ve sistem haysiyeti yok ortada; erisidorusu bir yana, byle bir sistem yok ortada... Necip Fazl'n dedii gibi, 6 ok diye sralanm bir pusulack... Kemlizm'i ancak, neye taraftar olduuyla deil

de, neye kar olduuyla malm bir anlay erevesinde mtala edebiliriz: Mehur "liklik" ilkesi, yni slm dmanl... "Liklik din dmanl deildir!" cinsinden tekerlemelere gelince; bunlar ne likliin ne olduunu biliyorlar, ne de slm' tanyorlar... Nedir liklik?.. Beylik tarifiyle, "din ve vicdan hrriyeti"... Demek ki liklik, "hrriyet" bahsi iinde bir kategori... Mesele konualm: Hak ve hrriyetler, mkellefiyet ve zorunluluun olduu yerde szkonusudur... Mkellefiyet ve zorunluluk da, hakikati belirttii yerde, kendisine uyulduu nisbette hrriyetin ifdesi olur; nk bu mnda "zorunluluk", angarya deil, insan varlnn "olu" art ve imkndr... Necip Fazl'n ifdesiyle, "hrriyet, hakikate esaretten sonra hrriyettir!"... Demek ki, bir dnya gr, hrriyetin hem gayesi ve hem de neticesidir... imdi sormak lzm: Gne olmadan ndan bahsedilemeyeceine gre, olmayan dnya grne ve sisteme nisbetle liklik neyin nesi?.. Bat'da liklik, "Yunan akl, Roma nizm ve Hristiyan ahlk" diye formle edilen bir hayat tarznn tarih seyri iinde ortaya km bir dava... Hereyden nce Hristiyanlk, dnya nizm vazetmeyen bir ahlk prensipler manzumesi; dnya nizm vazetmedikten sonra, zaten "inan ve vicdana" hkmedilemeyeceine gre?.. Bu artlar altnda "din ve vicdan hrriyeti", sadece Hristiyanl asl yerine oturtma mns tar; ve zaten kilisenin dnyalk iktidar hrs, cemiyete tasallutu, ilme tahakkm ve vicdana hkmetmeye yeltenme garabeti yznden domutur liklik... Bizde ise, ii biraz daha sslemek iin, "ibadete karan m var?" tekerlemesi eklenir... Bilmek lzmdr ki, slm ayn zamanda bir dnya nizmdr ve btn mkellefiyetleri ve zorunluluklar ibadetler cmlesindendir... slm dzen kurulur, bu dzenin statkosu iinde de, "dinde zorlama olmaz" ls erevesinde, ister mslman olursun-ister kfir... Btn mesele, kfir dzen iinde mslmana yer gsterme ile, mslman bir dzende kfire yer gsterme davasdr... Lfn ksas: Liklik, slm kartldr... "Krt meselesi" davasna gelince: Krt meselesini bir keyfiyet davas olarak grdm belitmeme nazaran, Kemlizm ile Krt meselesinin alkas, baskn nfusuyla mslman olan Krt milletinin, Trk milletiyle ayn akbeti paylamas srecindedir... Tarih adan, ksa ksa birka tarih hdiseyi nakletmek istiyorum: 1938 senesinde, lmnden bir ay nce Mustafa Keml'in ngilizlere yazd bir mektub var... 1977-1978 senesinde, Milliyet gazetesindeki 5-10 say devam eden bir yaz dizisinde, hasta yatandan yazd bu mektubun fotokopisi yaynlanmt; "beraberce kurduumuz Cumhuriyeti, beraberce yaatacaz!" diyor... Lik Cumhuriyeti... Bir baka sahne: Mutki'li Hac Musa Bey, Erzurum Kongresine davetli... smi murahhaslar arasnda geer... Kongreye gitmeden nce Mu valisini deitiriyor... ark detleri uyarnca, yannda Krt airetlerinden 500-600 atl var; ve toplanan airet mensuplarnn ktibliini eyh Selhaddin (Kmuran nan'n babas) yapyor... Varto'nun Kaymakam, Erzurum Kongresine yle bir telgraf ekiyor: "Musa Bey, sizi tedibe, bertaraf etmeye geliyor!"... Ve Musa Bey Varto'ya vard zaman, Kongrenin dald duyuluyor; bunun zerine geri dnyor... Mustafa Keml'in, Erzurum Kongresi balamadan nce Musa Bey'e, "Anadolu harekt baarsz olursa, yannzda yerimiz var m?" tarznda bir telgraf szkonusu; bu telgrafn 1960'a kadar, olu Meden Bey'de olduu biliniyordu, fakat ondan sonra kimde olduunu bulamadm... Baka bir dava: Hoybin Cemiyeti, Musa Bey'in tesbit ettii isim listesine gre kurulmutur... Mustafa Keml ile bu cemiyetin ilikileri, demokratik(!) rejimin kanun duvarlarna arpmadan belirtilemez... u iaretlediim birka izgi, meseleye yeni deerlendirmeler getirecek niteliktedir... Umumi hkm udur: Kemlizm ve Krt meselesi, meselenin kendine mahsus artlar gznnde tutulmak zere, Kemlizm ve Trk meselesinden ayr deildir... Kemlizm'in slm dmanl, Krt ve Trk halknn mtereken yaad bir hdisedir!..

unu bilhassa gznnde tutmak lzmdr: Bat dnyas iin aslolan, hilfetin tasfiyesi ve slm dnyas iinde slm bir diriliin engellenmesiydi... Nedir hilfet?.. slm birlemi milletlerini temsil eden bir messese... Trkiye'nin bugnk durumuna k tutucu, tarih mevzuunu da iine alan bir parantez aarak 1979'da altn izdiim bir mevzuu hatrlataym: Sakarya'da Yunanlar yendikten sonra -ki, yenililerinde asl sebeb, izmeyi aan Yunanistan'a mttefiklerin yardm kesmesi ve i olaylardr-, ngiliz, Fransz ve talyan kuvvetlerinin niin kp gittiini, ak ak tarih gerek olarak ortaya koymakszn kazanlm bir bamszlktan bahsetmek... Aalk bir devrin propogandasna gre ayarlanm bir tarih yerine, gerek bir tarih ilmi ve tarih felsefesi ortaya konulmadka, gnn ruh ve sosyal meselelerine gereki bir yaklam mmkn deildir... Bu ereve iinde, Kurtulu Sava'ndan sonra kurulan dzenin kademe kademe slm dmanl ehresini gstermesine nazaran; ayet Trkiye Cumhuriyeti u veya bu sebeble kurulmasayd, Anadolu harekt ncesi szkonusu olan Krt devleti kurulmas gndeme gelecek, bugn Trkiye Cumhuriyeti'nin Ortadou'da yklendii roln dzeni, kademe kademe Krdistan'da gerekletirilecekti... Antiemperyalist mcadeleden bahseden baz ilerici(!) evrelerin, bugn hl slm dmanl szkonusu olurolmaz dzenin gnll maas rolne brnmeleri, ibrete deer ayr bir mevzudur!..

ZENDPRESS- Cumhuriyet ayaklanmalar dneminde slm'n tavr hi de olumlu deildi?.. eyh Said'e tutum daha ok slm temeldeydi. Ama gerek Bedizzaman'n tavr ak ve onaylayc deildi, gerekse slmc kesimler devletle ibirlii durumundaydlar?.. Nasl aklanr?..

SALH MRZABEYOLU- Cumhuriyet ayaklanmalar dneminde slm'n tavrnn olumlu olmadn sylerken, bu ayaklanmalarn bir ksmnn slmi bir cehdle yapldn rtyorsunuz ki, bu doru deil... Bu yanll, eyh Said'den bahsederken bir tevil kaydrmasyla baka bir yanlla derek srdryorsunuz: eyh Said isyan slmi bir ayaklanma olduuna gre, slm tavrn olumlu veya olumsuz oluundan bahsetmek abes... slm bir ayaklanmaya, slmc kesimin tavrnn daha ok slm temelden dolay olumlu bakmas da gayet tabi ve bunun menfi bir edda beyan yine abes... Sorunuzun kaygusu slm olmadna gre, Said-i Nurs'nin slm niyetli politik ayr baknn szkonusu edilmesi, sanki eyh Said isyan slm deilmi gibi yorumlanrsa tekrardan abes; eer iki slm politikann ayrl dikkate alnrsa, bu mevzuun sorunun niyetinde yer almas bir daha abes... stelik bilinmesi gereken baka bir husus da, eyh Said hakknda Said-i Nurs, "biraderim eyh Said'e katlmadm iin pimanm; bundan sonra kendimi sadece imn ve slm davasna vereceim!" tarznda ilnda bulunmutur... "slmc kesimler devletle ibirlii durumundaydlar!" genellemesine gelince: Bu ifdenizin bir yn, belirtmi olduum yanllklar pekitirmek iin kullanlm olmasndan dolay, pekimi bir yanltr... in dier ynne gelince, onun da birka bakmdan ele alnmas gerekir... Birincisi: ayet slm ayaklanmalar szkonusu ediliyorsa, genel olarak slmc kesimin bunlar deerlendirebilecek ve destekleyebilecek bir gc ve politikas yoktu. Nitekim, Menemen provakasyonundan sonra gelien mslman kymndan tutun da, ncesi ve sonrasndaki tek tek saylamayacak saysz zulm rnekleri boyunca bu boynu bkklk son dnemlere kadar

srmtr. stelik arktaki ayaklanmalarda, baz airetler devletle ibirliine girerek, airetler aras rekabet durumundan dolay ayaklanmalarn krlmasna hizmet etmitir... Yni ayaklanma slm olsun veya olmasn, slmc kesim dairesine sokulamayacak hareketlerin slm tavr gibi anlmas abestir... Bunun yannda, baz yerde Krt ve slm karlkl iki rakib keyfiyet gibi deerlendirmek, baz yerde de slm'la Kemlist rejimi ibirlii iinde gsterip Krt' bundan syrmak, hileli bir tavrdr: Belirttiim gibi, eyh Said isyan, slmc tavrn olumsuzluu hkmnz eliyor. Bunun yannda, Said-i Nurs de Krt idi... kincisi: "slmc kesimler devletle ibirlii iindeydiler" derken, bunun aynyla muhataba tatbik edilebilecei meselesi... Cumhuriyet tarihi boyunca yzde 99'u ile bask altnda tutulan ve binlercesi hapis, ikence ve lm cezasna arptrlan Trk ve Krt mslman halk madde ve mnda trplenirken, Trk ve Krt venistleri ve solcular, dorudan veya dolayl biimde resm ideolojinin leti mevkiinde deil miydi?.. ncs: , hududu belirsiz bir genelleme iinde ele alnrsa, brakn ibirliini, Kemlist rejimin dorudan temsilcisi "Demokratik SOL Parti" ve "SOSYALST HALKI Parti" iin ne demeli?.. Hem de dnden deil de bugnden bahsederek, "sol, Krt meselesine byle bakyor!" diye hkmlendirirsek?..

ZENDPRESS- Kemalistlerin tekke ve tarikatlar yasaklamasyla birlikte Trk mslmanlar, bundan yararlanp, Krt tarikat ve zaviyelerinin asimile edilme programn ve Trkletirme siyasetini benimsediler. Nasl aklarsnz?..

SALH MRZABEYOLU- "Tekke" ve "tarikat" bahsi, umumiyetle slmclardan bahsedilirken, mefhum ve mahiyeti bilinmeden, aksesuar ve dekor unsuru olarak kullanlr... nce bu meselede "Byk rad Kutbu" Esseyyid Abdlhakm Arvas Hazretlerinin hkmn bildireyim: "Hkmet tekkeleri kapatmad; onlar zaten kendi kendilerini kapatmlard. Hkmet bo meknlar kapatt!"... Yine, uydurma Menemen hdisesinden sonra eyh ve eyh bozuntusu kim varsa toplayp Menemen'e gnderdikleri zaman, Efendi Hazretlerini de, ne tarikat, ne siyaset, d dnyaya szan hibir faaliyetleri olmad hlde yakaladlar ve oralara srdler. Binbir ile iinde dimdik, tevekklle lh iradeyi bekledi ve "Divan- Harb" huzurunda olanca mdafaasn u harikulde cmleye sdrd: "Ben eyh deilim ve o yce mertebeye lyk olmaktan uzam; yok, eer eyhlik devrimizde grdklerimin hli demekse ona da tenezzl etmekten mnezzehim!"... Ve Necip Fazl'n hkm: "Hkmetin yasak edebildii de, sahtekrlarca d pln maskesi olarak kullanlmas gayet kolay ve kkn kaybetmi merasim ekilleri. Efendi Hazretlerinde ise, yolun z hakikati olarak gizli kk nisbeti yle yerindeydi ki, baz zarur d almetlerin bsbtn silinip ortadan kaldrlmasyla mteessir olmuyor; ve bu nisbet, suda kepeyle yakalamak gibi, kanunun tutabilecei birey olmaktan mnezzeh kalyordu!"... Demek oluyor ki, hkmetin kapatt tekkeler, stnde "Kuyumcu" tabels asl ii bo dkknlard... aret ettiim hususlara dikkat edilirse, tarikatler dnya hrs ve tamah veya politika sahnesinde bir unsur olarak ele alnabilir bir nasib izgisi deildir... Bu meseleyi bylece tesbit ettikten sonra, bilinmesi gereken dier hususa geeyim: Bir aacn meyvesi, iinde barndrd ekirdekten dolay nasl aacn devam gayesi ise, nasl ki aa btne dair ise ve nasl ki aa ile birbirinden ayr eyler gibi deerlendirilemezse, eriat'e nisbetle tarikat de

odur... Bir aata kk, gvde, dal ve meyve, nasl ki birbirinden farkllklar iinde aa btnnde bir ise, eriat ve tarikat de birdir... Bu nisbet iinde bilinmek zere tarikat, Allah'ta fni olma gayesiyle, her trl dnyev murad ve tele d bir "olu" rejimidir... Belirttiim hakikatlere nazaran ortaya kan neticelerden birincisi: Kemalistler bo meknlar kapatrken, bunda Trk-Krt ayrm da yapmamtr... kincisi: "Trk mslmanlar bundan yararlanp Krt tarikat ve zaviyelerinin asimile edilme programn ve Trkletirme siyasetini benimsediler" sz elikilidir... Kafa kdnda "mslman" yazl nice ahman eriat'a ve tarikata kar olduunu sylemesini de dikkate alarak, hibir gerek mslmann ne hakikatiyle tarikatn yasaklanmasn (zaten yasaklanamaz, nk ruhtan ruha bir davadr), ne asimile edilmesini tasvib etmesi (zaten asimile olmaz, nk d dekora mahkm bir i deildir), ne de Trkletirme siyasetini benimsemesi mmkndr... Sanyorum sorunuzu mnl klma abamn farkndasnz: Ne mslmanda yle bir dilek olur, ne tarikat asimile etme ve Trkletirme faaliyetine mevzu olur, ne de tarikat asimile olur ve Trkletirilir, ne de "al birini vur brne hesab" Kemalist-Trk veya Krt tarikatten bahsedilebilir... in tarih ehresine gelince: 1839 Tanzimat Ferman'ndan sonra, merkez idareye kar imparatorluun eitli blgelerindeki kaynamalara kar yrtlen hareketler srasnda, arktaki Beylerin nfzunu krmak zere szn ettiim dzmece eyhlere nfz verilmi veya Beylerin ve airet reislerinin nfzu krldka onlarn yerine dzmece eyhler kaim olmu, (hi babadan oula geen bir messese mi eyhlik), Cumhuriyet'ten sonra da, bunlarn nfzu artan ve devlete tb olmayanlar trpanlanmtr... stelik, "Trk mslmanlar" ifdesiyle fatura slm'a karlrken, Trklk davasnn fikir babasnn bir Krt olan Ziy Gkalp olduu da unutulmamaldr... u Krt'n ettiine bak!..

ZENDPRESS- slmclar asndan Krt meselesi gndemin neresinde?..

SALH MRZABEYOLU- slmclar iinde eitli gruplar olmas bakmndan, kendi amzdan kaydyla aklamak durumundaym... Bizim daimi gndemimiz, kendi i oluumuzu tamamlamak ve bunun tabi neticesi merkezden muhite dorudur; bir hdise kendini zm iin teklif ettii ve "i iinde eitim" hikmetine denk geldii kadar, muhitten merkeze doru bir merkez gayeye hizmet edici cebhe tekil eder ki, Krt meselesi etrafndaki hdiseler bu mevzuda pek verimlidir... "Kendi i oluumumuz" dedim; lemde kendi kendi iin olmadan bakas iin olabilen hibir ey bulunmadna gre, "i olu" ve "d olu" ifde eden her durumda mcerret olarak Krt meselesinin de bulunmas tabidir, nk bu hem genel olarak mslmann, hem de Krt mslmannn kendi "varolu"unu tamamlarken hl tabiliinde bulunan mmet davasdr... unu aka belirtmek isterim: Biz, slm d evrelerin eylemlerini bile kendi kr hnesinde eritmenin tlsmna ermi, merkez tecelli plnnn meknn "Anadolu" diye iaretlemi sahici fikrin hareketisiyiz... Bu ereve iinde ark hareketlerini son derece dikkatle takib ve iin iin el ovuturmamz tabidir!..

ZENDPRESS- slm kesim Krt meselesinde hatal davrandn (gemite) kabul ediyorsa, bunun muhasebesini yapt m?.. rnek klarnz var m, olgular temelinde neler konuuldu?..

SALH MRZABEYOLU- Kesim muhasebesi?!! Nasl ki Krt kesiminden bahsedildiinde iinde slmc kesim, solcu kesim, venist kesim, Kemlizm'e hizmet eden kesim varsa ve bunlar arasnda "kesim" genellemesiyle mtereklik kurulamazsa... Nasl ki, Marksizm'den ortann soluna kadar binbir eit gr "sol" genellemesine mevzu olsa da, "sol"dan bahsederken bunlarn hangisinin kastedildiinin anlalmas gerekiyorsa... Nasl ki, birbirinden ayr ve aykr yollardan hareket eden Marksist kesimdeki rgtler ve rgtlenmeler "kesim" genellemesine muhatab olarak itirak etmedii fikir ve hareketlerin msebbibi addedilemezse... "Krt meselesi" davasna gelince, bundan ne anlalmas gerektiini daha nce izh ettim: Bu izhlar erevesinde de, eyh Said isyan mislinde grld gibi, ister airet, ister solcu ve isterse kuru venist olsun, Krt kesimi seyirci ve tepeleyiciler safnda yer almtr... imdi ben soraym: Gemite mslman Krtlere kar yaplanlar seyirci veya alk olarak karlayan "Krt kesimi"ndekilerin dierleri, hatal davrandklarn kabul ediyorlar m, yoksa mereblerinin tabi tezahr olarak m gryorlar?.. Bahsettiim hususlar gznnde tutulmak, Krt meselesinin "slmc Krt" yn dikkate alnmak zere, "benim gzmde" slmc kesim ve slm d kesimin karlkl durumlarn ele alabilir, bu meseleler iinde de sorunuza bir baka ynden mn getirebilirim: slmc kesim, Kemlist rejimin adl, idar, asker, polisiye ve eitim sahasndaki btn hatlaryla tasallutuna maruz kalm, ilmiye snfndaki ekbirleri ezilmi, sindirilmi, ldrlm veya zndanda rtlm, dava cahil ve masum bir sr tarafndan temsile dnm... Byle bir ereve iinde, din adna dini tepeleyici tezahrler; din simsarlar, sapk anlaylar, dzene yamananlar, kafa kd mslmanlar... Bunun yannda, dzenin hl istismr ettii, devlete bak yanll; asrlarca devlet, slm devleti olmutur... Tekilt, ruhun "ifde"si, yetiecei ortam deil mi?.. slm ruha uygunluunca uyulmas ve prsdke dzeltilmesi gereken... Dier taraftan da, bu ruhu yetitirme ve yaatma erevesi olan tekilt... Ruh prsdke tekilt ve tekilt prsdke ruh prsmesi; ki, bizim Byk Dou-bda anlaynn tarih muhasebesi bilinmeden, neyin nerden nereye, nasl ve niin geldii bilinemez... Bu ilgi nisbetleri iinde, asrlarn oluturduu bir devlete itaat yaplanmas ve artlanmas... Savalarda yitirilen erkekleriyle, erkek ktlna dm Anadolu; dul kadn yetitirmesi bir nesil... Bu nesil stne km Kemlist rejim ki, her eyi bir tarafa, eitim sistemi slm dman yetitirmeye memur; g, okuyup mevki sahibi olanda ve devri daim makinesi gibi, rejimin yetitirdii rejimi idame ettiriyor... Bylesine ezilmi ve cahil insanlarn, rejimin devletin karakteri olduu, devleti koruyorum diye rejimi koruduu meselesini anlamasn bekleyemezsiniz... Bugn bile, kelli felli makam sahibi olmu olmasna ramen ordu apndaki sryle ahmak, hem de mslman geinmesine ramen, devleti koruyorum diye Kemlist rejimi koruduunu anlamyor... slmc kesim, "devlet-rejim-dzen"in ne olduunu bilmezlik iinde Kemlizm'e gy dmanken let oldu ve oluyor ya; buna mukabil slm dman -umumiyetle sol- evreler de, gy rejimi deitirme kavgas yapma adna, rejimin slm kesimi sindirme, saptrma ve kullanma adna gelitirdii fikir ve hareketlere let ve destek olmulardr... slm'n szkonusu olduu her yerde, hemen resm ideolojinin seviyesiz motiflerine sarlarak onunla paralellik belirtmiler, ortam daha garabet hle

sokmulardr: Mslman "gerici", Kemlist "ilerici", sol ondan daha "ilerici" ya; solcu, bir mslmann gznde "daha kfir"; mslman, bir solcunun gznde "daha gerici"; neticede de Kemlizm, (mevcut dzen), hem mslman ve hem de solcu iin, daha ehven-i er(!)... Mslman geinen salak, devleti koruyorum derken Kemlizm'i yaattn anlamaz, solcu geinen ahmak da rejim deitirme iddiasndayken, rejime let olduunu anlamaz... Byk Dou-bda olarak bildirelim ki, bu durum, idrakn idi edilmi olmasndan baka bir ey deildir; mcerret fikir haysiyeti adna belirtilmesi gereken dava, Kemlizm'in asl buz edilmesi gereken taraf, ne slm kartl, ne d yz devrimleri, sadece idrak idi etmi olmasdr... ncitici olmamak iin, komedi diliyle fikir kelliini gsterir misller vermiyorum; ama fikir kelliinden kurtulmak ve ulv dava dilinden anlamak iin gerekli adresi de verdiimi sanyorum... unu da memnuniyetle ifde edeyim: Bahsettiim olumsuzluklar, karsndakinin ne olduunu farketme ve Kemlist rejimin dolmuuna gelmeme eklinde bugn almaya balanmtr... "rnek k" meselesine gelince: Daha nce de belirttiim gibi, lemde kendi kendisi iin olmadan bakas iin olabilen hibir ey yoktur... Gne olmadan, ndan bahsedilebilir mi?.. Ne oldun ki, ne olunmasn istiyorsun?.. Dikkat ediliyorsa, fikre bal harekette gzm... "Hani fikir, hangi fikir?" davas... Bizim dnya grmz, topyekn insanla yaplm bir teklif olan "Mutlak Fikir"den hareketle rl olduuna gre, Krt meselesi iin de rnek k, bizim mensub olduumuz fikir varlmzdr, kendi kmzdr... Kanun snr zedelenmeden sylenemeyecek olanlar bir yana, siyas mcadele plnnda, szn ettiim keyfiyet aacnn bir cebhesi niteliinde olma ve oluturma i inin zerinde olduumuzu syleyebilirim... Bahsettiim mnlar erevesinde bakarsanz: Olgular temelinde sadece ne konuulduunu deil, neler konuulabileceini de, Byk Dou-bda ktbhnesi adresini vererek belirtmi oluyorum... Sizi de itiraki grme umuduyla!..

ZENDPRESS- T.C. Krtleri Trklk ir altnda inkr ediyor, slm kesim de "mmet" iryla... Fark nedir? zh eder misiniz?

SALH MRZABEYOLU- Ayn mantk silsilesi iinde ben de soru sorarsam, sorunuzun ruhu ortaya kar: T.C. slmclar "mmeti" olduklar iin reddediyor, Krtler de Krtlk adna... Fark nedir?.. T.C. slmclar "ulus ir" altnda reddediyor, solcular da "halk" iryla... Fark nedir?.. Mantk cimnastii niyetine, imdi de deiik ynlerden bakalm: nkrdaki mtereklik, acaba ittifak mnsna m kullanlyor?.. Bu takdirde "fark nedir?" sulinin yeri yok; nk belirttiiniz gibi, T.C. Trklk, slm kesim "mmet" iryla... Yni fark belli!.. Eer ittifak mnsnda deil de, gayesi Trklkle mmetilii ayn gren bir hkmn belirtilmesi eklinde soruluyorsa, cevab almak iin deil, hkm pekitirmek iin sorulmutur ki, cevab gerekmez... Hkmn doru olduu yolundaki bir baktan sonra, imdi de gelelim hkmn yanl oluuna... Farkn belirtilmesi ve izh, ancak hkmn yanl olmas durumunda gerekiyor ki, zaten yanl... Yanll urada: "mmet" ve "Kavim"in slm'a nisbetle ne mnya geldiini belirttiim iin, tekrarna lzum grmeden, sorunuz vesilesiyle baka bir incelii belirteyim... Mesel zeytinyana ihtiyacnz var, bir dkkna giriyorsunuz ve dkkn sahibine iinde zeytinya olan ieyi iaret edip, "bana u ieyi verir misin?" diyorsunuz... Byle bir durumda, ieden muradn zeytinya olduu ak;

yni malik olunmak istenen ey, ienin kendi deil de, iindeki zeytinya... te Trklk, kavimde tecelli eden slm muhteva mnsna anlalyorsa -ki bizim iin gerek Trk odur-, bu takdirde mmet ile Trklk ayr eyler deildir... Nasl ki bu mnda Krtlk de mmetten ayr deil... Bu ereve iinde, kuru ve venist kavmiyetilie "mmet" iryla olumlu baklmamas, bizzat Krt ve Trk tarafndan reddi, tabidir... Fakat byle bir tabilik iinde de, gerek T.C., gerek venistler, gerek solcu-halklar tarafndan reddedilen, Trk mslmanlar ve Krt mslmanlar, yni mmetilerdir... Yni, T.C. Trklk' ile slm d Krtl, ayn yolun yolcusu!..

ZENDPRESS- Gemite solcu ve sosyalistler "Trkiye halklar" veya "Krt halk" deyimi iin uzun mcadele verip, ac ektiler. Yolu atlar. slm kesim o dnemde sadece inkrc deil, ayn zamanda solculara kar aktif gt. Bugn ise Krt meselesi mevzuunda slm kesim yazp iziyor. Nasl samimi olunur?.. stelik ran rnei de ortada. nk ran, Krtlere birey vermedi?.. Kavmiyetilii zemedi. Aslnda hibir modern slmi devlet kavmiyetilii zm deil. Mesel, ne Pakistan, ne Sudan?..

SALH MRZABEYOLU- Gemiten bahsederken, ne kadar gemi?.. Bu dava, 10 senenin veya 20 senenin ii deil ki!.. stelik "solun at yol"dan bahsederken, bizim gzmzde oynad kobay roln ve asfalt yol amakta olanlara "kei yolu" sahiplerinin birey diyemeyeceini gznnde tutmak gerek!.. Bu umum hkmden sonra, deiik ynlerden sorunuzu ele alalm... lk bata, istemediim hlde, mecbur kaldm iin iin kendi ahsma ait ynn belirteceim: Hoybin cemiyetinden bahsettiimden, bunu geiyorum... Szkonusu etmek istediim, Krt venistlerin baucu eserlerinden, Krt airi Cierhun'un yazd "er ere C Mere-C Ne're; Aslan Aslandr, Ha erkek Ha dii" isimli destan, Musa Bey'in kzkardei Glnaz Hanm iin yazlmtr... Musa Bey, dedem zzet Bey'in babas... Kemlist bakn tasvibi iinde ve Mustafa Keml, smet nn, Cell Bayar, Ceml Grsel, Cevdet Sunay, Fahri Korutrk ve Kenan Evren'in szlerinden iktibaslarla ssl bir n girile sunulan "Dou lleri ve Varto Tarihi" isimli M. erif Frat'n eserinin son basksndan:

- "14 ubat 1341-1925 tarihinde balayan eyh Said isyan adndaki bu irtica hareket, 15 Mays 1925 gn sona ermi, Zaza ve Kormano ubesine bal btn airet eyh ve aalarnn idamlar, Babakrd ubesine mensub airetler zerinde derin tesirler meydana getirmi, bunlar da isyana hazrlanmak iin blgelerinde baz eteler tekil etmilerdi. Bunlardan ilk nce Mu dalarnda oturan Huytu airet reisi Hac Musa'nn kardei Nuh Bey elli atl ile meydana km, Mu dalarnda bulunan igo, Huytu airetlerini harekete geirmiti. Osman Paa bu hareketi bastrmak iin 19 Haziran 1925'de Varto'da Binba Tahsin beyi mevki kumandan brakarak kendisi frkasyla Mu vilyet merkezine gitmi, 34. Alay Komutan Talt Beyle-Birinci Tabur Komutan Binba Ziy Bey taburunu, asilerin zerine tahrik etmi, asker birliklerimizi bu dalardaki kabile balarn hkmete dehalete getirmi, Nuh Bey'le Hac Musa olu zzet Bey'i yz atl ile Sason zerinden Hizan ve Garzan kazalarna doru karmlard. Nuh ve

zzet, Hizan, Garzan, Beir, Sason havalisinde gezerek, buradaki airet aa ve eyhlerine hkmetin kendilerini keseceini ileri srm, buna misl olarak eyh Said'le arkadalarnn aslmasn gstererek cahil halk kandrp ikinci bir isyan karmaya muvaffak olmulard (...) kinci isyan fasl da bu suretle sona erdikten sonra, asker ktalar 1925 Eyll aynda garnizonlarna dnerek, Dou illerinde kalan ak eteleriyle Nuh ve zzet'in takibine seyyar jandarma birlikleri karlmt."

Neticede 25 Mart 1926'da, zzet Bey, yeeni ve bir adam, Ksor dalarndaki atmada ldrlr ve balar kesilerek Mu'a getirilir... Glnaz Hanm'a psikolojik zulm yapmak maksadyla, kesik balar jandarma karokolunda yere dizilir ve "tanyor musun?" hikyesiyle davet edilir... Glnaz Hanm vakur bir edada ieri girer, ellerinin tersi belinde, kesik balara yaklar... Ayayla zzet Bey'in kafasn iter: "Bu benim kardeimin oludur!"... Sonra ikinci kesik kafay ayayla iter: "Bu da benim olumdur!"... nc kesik kafaya gelince, mahzun bir ekilde mrldanr: "Buna yazk olmu, hizmetkr-askerdi!"... Ve bata kumandanlar olmak zere orada bulunanlara almla dner: "Erkek, ko gibi baa gelmek iindir!" der... Ve oradakilerin buz tutmu sktu iinde, ayn vakur ve alml ed ile kar gider... te Krt airi Cierhun'un destanlatrd tablo budur... Dedem zzet Bey'den bahsetmem, Krt meselesini venist bir temelde solcu bir ed ile takdim garabetine dikkat ekmek, kimi yerde "mmet" karsnda bir kavim davas gibi ele alc, kimi yerde resm ideoloji ile paralel gstermek, kimi yerde "Krt meselesi"ni solun tekelinde sunmak yanln iaret iindir... Ve bilhassa u dava: Fikir haysiyeti adna, hibir ven kklne yer vermeden konumam, ayrca kymet ifde etse gerek, samimiyet ifde etse gerek... Gelelim gemite solcu ve sosyalistlerin "Trkiye halklar" veya "Krt halk" deyimi iin uzun mcadele verip ac ekmelerine ve yolu amalarna: Hereyden nce bilmek gerekir ki, "Trkiye halklar" ile "Krt Halk" nitelemesi birbirinden ayrdr... Birinde "Trkiye", yni Trklere it mekndaki halklar szkonusudur, dierinde ise halk olduuna ve halka it olduuna gre "Krdistan"... Arada hem coraf, hem de idar-siyas bir niteleme fark var... Gemiteki slm devletlerine it bir incelii de bu vesileyle belirteyim: inde deiik kavim zellikleri bulunan devletlerin hibirinde, "mmet" anlayndan dolay kavmi ne karc bir isim yoktur... Emevler, Abbasler, Eyyubler, Selukler, Osmanllar vesaire... Ve bizim fikrimizin tecelli pln olarak setiimiz mekn ismi, ayn zamanda insan meknn da ifdelendirici ekilde, "Anadoluculuk"tur; bu asl zerinde, Lzistan da yerini bulur, Krdistan da... Halklarn kardelii mi?.. Mslman olan Rum Beyi Mihl Gazi, Osmanllar'daki aknc tekiltnn kurucusu bir yiit adamdr ve aknclar 300 sene boyunca bu aileden gelenlerce yrtlmtr... Buna mukabil, Sovyetler Birlii'nde din yasaklannca, kavim duygusunun ne kndan bahseden de, bir ka sene nce Trkiye'ye gelmi olan bir Sovyet Trkologudur; nitekim Osmanllar'da da, din duygusu prsdke kavmiyetilik azmtr... Gelelim baka bir meseleye: "mmet" kavramndan bahsederken, bunun gya slm fikirden haberdarm gibi bir dekor ve aksesuar olarak kullanlndan bahsetmitim... mmet, "cemaat, kavim, din birlii olan insan topluluu" mnlarna gelir... ayet kavramlarn birbirini destekleyen verilerin billrlamas olduunu dikkate alrsanz, bu kavramlar mslmanlarn keyfiyetini doldurduu kelimelerdir... Bu mnlar erevesinde, bizim "halk"tan bahsetmemizle solun "halk"tan bahsetmesi arasnda bir keyfiyet fark var; bu keyfiyet fark, ayn zamanda fikir

kymetini de gsteriyor... Halklarn kardelii; neye gre, kime gre?.. 1400 sene nce, "mslmanlar kardetir!" demi lmz; sol neyin nesi... Biz zaten pratikte de km, fikir plnnda ise 40-50 sene nce km sol dnceyi tasvip etmiyoruz ki, onun at yola sahib kalm... Ve ektii acnn bizimle alkas olsun; yni, ister mslmanlar diye alnsn, ister Krt mslmanlar... Ac eken, ac ekmeyen hikyesi, solun kendi iinde aransn; ac eken solcularla, araziye uyan solucan karakterli solcular, ayrca solculuk adna tutunduu 40 dal da krldktan sonra can havliyle Krtlk davasna atlayarak solculuk oynayan solcular... Devam etmek zorundaym: Bugn hl Kemlizm'in davulculuunu yapan solculardan ne haber... Kemlist rejimin Trk ve Krt mslmanlara kar yrtt katliamlar ve her trl zulm "gericiliin ezilmesi" diye karlayanlar nerdeler?.. Krt mslmanlara yaplan zulm "gericiliin ezilmesi" diye karlayp, "Bamsz Trkiye!" sloganlar atan zamane Krdistan solcular kimlerdir?.. Mustafa Keml'i "devrimin birinci basaman gerekletirdi" diye kalpakl resimleriyle sloganl poster yapan Dev-Gen dnemini, ya msait olanlar, olmayanlara anlatsn... O posterleri yrtp, "gericiler Atatrk posterlerini yrtyor!" diye atlan naralar... Bizzat ahit olduum hdise: stanbul niversitesi'ndeki Atatrk heykeline, sabah 5'te dinamit asp atelediler, katlar... O gn imtihanm olduu iin, gece Eskiehir'den otobse binmi, o erken saatte okula gelmi, Hukuk Fakltesi talebesi solcular bahsettiim hdise zerinde grmtm... Dinamiti ateleyip katlar, fakat dinamit patlamad... mtihandan ktktan sonra, Atatrk heykelinin nnde kalabal grdm; Deniz Gezmi bata olmak zere, gericilii tel'in eden nutuklar atlyor... Ve sonra Bayezid Meydan'na yry... Ve komik bir hdise: Oradan gemekte olan bir Albay' omuzlarna aldlar ve "ordu-genlik elele, kahrolsun gericilik!" sloganlar... Adam, yz pembecik olmu, memnun mesut, omuzlar zerinde asker selm veriyor, bu ekilde tanyor... Her neyse: Gericiler karsnda, ilericilerle-biraz daha ilericilerin flrt ilerleyen zaman iinde fiyaskoya dnnce olanlar oldu... "Dou Devrimci Kltr Ocaklar"nn da, sonradan Dev-Gen'ten ayrlanlarca kurulduunu hatrlataym... "Sol kesim"den, Cumhuriyet Gazetesi'nin solcularnn aclar(!) da, "ac eken sol" genellemenize dahil mi?.. Netice olarak: Kronolojik tarih asndan, Krt venizmi, hem genel olarak solun ve hem de Krt solunun nnde... Mslmanlar ve Krt mslmanlar da, venist Krtlerden nce... Krt venistleri, Trk venistleri, Kemlistler, Trk solcular ve Krt solcular "mmetilik"e kar ya; "halklarn kardelii"nden bahsederken, diyelim ki slm'a kar olduun iin "mmetilik"e karsn... Yni, sol kardelik deil de, slmc kardelik olduu iin... Nitekim bir ksm solcular, yamuk bir Trke ile, "mmet bilincinden ulusal bilin dzeyine eriildi!" diye Kemlizm'i alklarlar... Yahu sen milliyeti misin ki, slm bir fikirde de olsa "halklarn kardelii"nin "ulusal bilin"ten sana daha yakn olduunu anlamyor ve reddediyorsun, "ulusal bilinci" akaklyorsun?.. "Marsist Krt" gibi, -lfazanlklar bir yana, iin aslnda milliyetilik yatmaktadr-, birbirine aykr iki unsuru orba ederek, yeri gelince ven, yeri gelince solcu edyla, ya mmetilie kar kmak veya mmetileri venist Krt d kavimlerle zletirmek?.. Sanyorum anlald: Kemlist rejimin tarihi boyunca ac eken mslmanlara srtp zulm alklayanlarn, mslmanlara bu mevzuda syleyebilecei birey yoktur... Temas ettiim meselelerden de anlalaca zere, "yolu sol at" hkm yanltr... slm'n sol karsnda aktif g olmas, solun slm karsnda aktif g olmasndan farkl deildir ve bu mevzu bir hakllk-hakszlk davas eklinde alnmayp, her kesimin siyas izgisindeki doruluk veya yanllk olarak ele alnmay gerektirir... "Bugn ise Krt meselesi hakknda slm kesim yazp iziyor" ifdenize gelince; hem meselenin kimsenin tekelinde olamayaca ve herkesin fikir sunucu olmas

bakmndan, hem de mslmanlar bir nev "dardan gazel okuma" gibi bir duruma drp ii sola yontmak bakmndan, sakat... "Nasl samimi olunur?" suliniz ise mecburen u cevab davet ediyor: Biz, samimiyeti tescil edilme durumunda deil de, samimiyeti tescil makamndayz... ran rnei, daha nce belirtilmi ifdelerde de var; fakat ska bavurulan bir hileye bu rnek vesilesiyle deinebilirim... Muhatabla konuurken verilen rnek, muhatab temsil eder mi, yoksa ondan farkl ve aykr m, buna dikkat etmek lzm... slm adna ben yle bir dnya grne balym, ran ise apayr; sizin durumunuz, bana ran' sormak olabilir, slm burdan ve oradan dinleyerek gerek temsil plnnda kimin olduu eklinde bir hkm sahibi olmak olabilir, ama sylediklerime nisbetle syleyeceini syleme yerine kfeyi srtndan atar gibi mesuliyeti bana it olmayan bir rnekle ii sarla vurmak ve kaytarmak olmaz... ok karlatm bir durum:

- "Gerek bir fikir adam olduunu biliyorum, fikirlerine katlyorum ama, ran?"

Madem ki katlyorsun, o hlde katldn taraftan ran'a bak!.. Kfr adna, ran veya bir takm kele grntleri slm bu diye takdim sahtekrl yerine, bizzat slm adna ran veya o kele grntleri eletir... Mesel biz bda olarak, hibir zaman Marksizm'i Trk veya Krt gstermelik rnekleriyle eletirmedik; bu husus eserlerimizde mevcuttur... Komnizm'in kn de Sovyetler Birlii gibi bir rnekle bile deil de, kendi fikr yapsnda eletirip, pratikteki tezahrler ne olursa olsun, "zaten temel sakat" esasnda iaretledik... ran?.. Her eyden nce ran, slm'dan sapan sapk kollar cmlesinden olarak idir... Ve ilii, Zerdtl kendi asllii iine alarak ran venizminin kisvesi niteliindedir... Ve ran'n en byk zulm, oradaki Snn Mslmanlaradr... Azer, Krt veya ran'l Snn mslmanlara... Daha nce de belirttim: Hrdavat dkknnn stne "eczahne" tabels asmakla oras "eczahne" olmaz... ran'n "mslman devlet"lii bu kadar!.. "ran Krtlere birey vermedi!" derken, verilmesi gereken eylerden neyi kastettiinizi anlamak isterdim... Unutmadan, sizin rneklemenize benzer bir rnekleme yapaym: Sol, nerede halkna ne verdi ve halklarn kardeliini salad ki, "Trkiye halklar" ve "Krt halk" ifdesinin yarar olsun?.. Hele Sovyetler sapr sapr dklm, hem de en kmil bir rnek iken!.. Gelelim son davaya: "Aslnda hibir modern slm devleti kavmiyetilii zm deil!" ifdeniz, birka bakmdan elikili... Modern slm devletlerinin kavmiyetilii zememi olmasndan bahis, zmnen daha nceki slm devletlerinin bu ii zm olduunu belirtiyor ki, dorusu budur; bu doru, daha nceki sorularnzda "tarih boyunca slm'n kavmiyetilii zemedii" eklindeki szlerinizin eriliini de gsteriyor... te yandan, "modern" kavramnn uyandrd "tekml" imajna nazaran, verdiiniz rnekler slm'n knt ve dknt devrinin mahsulleridir ki, "modern"lik nitelemesi uygun deildir!..

ZENDPRESS- Refah Partisi-Milliyeti alma Partisi seim ittifak Krt dmanl temelindeydi. Nasl aklarsnz?.. Balantl olarak, Erbakan'n ABD siyaseti antiemperyalizmle badar m?.. Son ran ve ABD ziyaretlerini de gznnde tutarsak?..

SALH MRZABEYOLU- Ne Refah Partisi'ni ve ne de MP'yi benimsemediim iin, sorunuza bir hakem gzyle cevab verirsem; ittifak Krt dmanl temelinde gereklemi bilmeyi, hem kt bir kast, hem ucuz bir karalama, hem de ok komik karladm sylemeliyim... Ortada bir seim var, her parti alkal alkasz her tarafa temenn akyor, bu iki parti ise oy davasn brakm ve "u Krtlere ne etsek" diye "Krt dmanl temelinde" ittifak yapyor(!)... ttifak zerine deil de, szkonusu iki partinin Krt meselesine olumsuz bakyla ilgili kk bir deerlendirme yapaym... Krt dman olmakla, Krt dman olmak arasnda bir fark var; Trk dman olmakla, Trk dman olmak arasnda da... Trk ve Krt, birbirine mislini syleme hakkna sahibtir... Krt dman olmakla, malm ekildeki grnyle meselenin savunucularna olumsuz bakmak da ayr ey... MP; Kemlizm'in slm ve mmet karsnda gelitirdii "Trklk" davas daha sonra Komnizme kar da kullanlm, hududunu tarnca yine dzen fideliinde yetitirilen solcularla karlatrlm, CKMP'den MHP'ye uzanan ve sonrasndaki dnemde kel-kele bir Trklk olmayacan anlaynca slm ile Trk' sentez etmeye kalkm, Necip Fazl'n el atmasyla slmc yn geliirken rk taraf trplenmi, ancak hibir zaman bir dnya gr haysiyetini kavrayamad iin hayatn komnistlere reaksiyon olarak ve bu taraf dzence dolmua getirilmi biimde srdrm, ortadaki kavgann rejim deitirme kavgas olduunu bilmeden devleti koruyorum diye dzen bekilii yapm, 12 Eyll sonrasnda kendisine ihtiya kalmaynca rejim tarafndan tepelenmi, bunun sonucunda bir ksm slm'a, bir ksm "vur patlasn al oynasn" dnya gr ve partilerine kaym, geri kalan ise ne istedii ve ne istemedii belirsiz bir apmlk iinde donmu, balarndaki liderleriyle mevta olmaya giden zmrenin partisi... Krt'n meselesine "Krt de Trk'tr!" tekerlemesini inkr ile baksa kendi kendini inkr gibi geliyor; akas, kendini izha kavuturabilmi deil ki, Krt meselesinde bir gr belirtebilsin... Herkesin herkese ve mesnedsiz, muhasebesiz, bir bolukta syledii "d gler-m gler" tekerlemesiyle vaziyeti idare ediyor... Refah Partisi'ne gelince; "bir mslman tenkit hakk en ok mslmana ittir!" hakikati dairesinde bildireyim ki, ne dn ve ne bugn, slm'n akn, vecdini, diyalektiini, estetiini belirtme liyakatinden bir nin tamyor... Keyfiyet bu olduktan sonra, onun politikasndan ne hayr gelir, ondan "slm bir idare biimi", "slm lkelerinin birliine dair adm adm gerekletirilecek politika" nasl beklenir?.. Bylece, Refah Partisi'nin hline srtarak slm'n eletirisine ve reddine gidenlerin sefilliini de iaretlemi oluyorum... Bizim her iki partiye bakmzda, olduklar hli tasvib deil de, olmalar gerekeni mit ve ahsiyetli bir yola girmeleri temennisi erevesindeki tertib sahas olularyla ilgili... Erbakan'n ABD ziyaretine gelince; spekltif ve arlatanca birka deerlendirme bir yana braklrsa, basnda bunun detayn grmedim ve herkesin herkesi ziyreti gibi sradan bir olay... ABD siyasetinin anti-emperyalizmle badap badamamas, ayet tarafgirlik olarak soruluyorsa, ona kar oluu hakknda en kk bir pheye bile yer verilmesini doru bulmam... Eer siyasetinin sonuta neye ve kime yarad sorulsayd, bu balbana bir "sistem gereklilii" artnn izhna dayanan bir i... Erbakan'n MP ile ittifak ve bunun ABD siyaseti, sonra da ABD ve ran ziyaretleri arasndaki balant fazlasyla uydurma olur... Mesel, HEP, SHP ile ittifak yapt, SHP iinde DYP ile koalisyona dahil oldu, DYP ise hem parti ve hem de mason lideri ile ABD politikas malm... Demek ki sizin mantnza gre, sizin HEP, Amerikanc!.. PKK ile HEP arasndaki alka da malm olduuna gre... Demek ki Abdullah calan, bir Amerikan ua... "Trkiye'yi paralamak

isteyen!"... Baz solcu ke yazar ve dergilerin slmclara kar yaptklar cingzlklere veya ahmaklk ettiklerini anlamamalarna nazaran, bizim de ayn mant uygulayabileceimizi gsteren bu misl, bizim byle kklklere tenezzl etmeyiimiz bakmndan, sizi bize sempatiyle baktrmal!..

ZENDPRESS- Trklk MP'yi n plna karyor. slm kesim de milliyetilerden destek almak iin lkc kesime oynuyor, hem de Krt dostluuna soyunuyor. Aslnda sizin de taraftarlarnz ve kadrolarnz arasnda lkcler olduu biliniyor. Nasl badatryorsunuz?

SALH MRZABEYOLU- Sorunuzun geli biimi iinde iki husus dikkatimi ekiyor... Birincisi: Trklk ile Krtlk'n badamazl ve buna ramen nasl iki tarafla da dost olunduu... kincisi: Daha nceki sorularda geen "Trkiye halklar" ve genel olarak sol az eds, yerini Trklk davasnn aynna brakm... Trklk veya Krtlk, tek kelimeyle kavmiyetilik, rklk; bu, Necip Fazl'n diliyle sylersem, "bir ideolocya deil, psikolocya"dr... Bu psikolocya etrafnda hudutsuz inceliklerle hite gezmi Bat yannda, bizimkiler zaten kel-kele ya, hepsini birden kuatc biimde hkmmz bildirelim: Bu psikoloji, ayrda zplayan bir spann kendi fizik imknndan duyduu memnuniyetten fazla kymete deer deilldir... Kavmiyetiliin verdii heyecann, stn fikir nnde kymeti bu kadar!.. Zaten ne kadar abalasanz, bu asl iin bir muhteva tertib etmek zorundasnz: daresiyle, ekonomisiyle, eyay alglay biimiyle... Neticede, o keyfiyete gre bir rklk veya rkln setii keyfiyet tipi olacak ki, bu durumda da ayn rkta bile ayr keyfiyet talebleri belirecektir... Oysa, ii tersinden alp "Trk-slm sentezi" gibi bir garabete ve Krtlk iin sola arketme gibi ayn garabete dleceine, milliyetilik bir keyfiyet davas olarak bilinip kavim de o keyfiyeti aksettirici edya smarlansa, hem milliyetiliin hakikati ortaya kar, hem de mmetiliin... nl Fransz mtefekkiri Bergson'un dedii ve stadm Necip Fazl'n ska aktard gibi, milliyetilik, sobann kenarnda kvrlm bir kedinin o umum eds, tabi hlidir... Tpk, fizik zellikleri iindeki erkek ve kadnn, o fizik iinde erkek ve kadn keyfiyetini tttren ed ve tabi hl gibi; eer bunlar, "ben erkeim" veya "ben kadnm" diye ii fizik zelliine dkerek ortaya karlarsa, phe doar... Bu mnlar erevesinde aka syleyeyim: Kavm asabiyetle ortaya kan Trk, Krt, erkes, Lz, Azer, Arab, falan ve filn, aya krk itten fazla bir deer sahibi deildir... Elbette bunu byle gren mslman da, Trk'tr, Krt'tr, erkes'tir, Lz'dr, Azer'dir, Arab'dr... Zannediyorum kavmiyet davas yannda, hangi ve nasl Trk iin oynandn ve hangi Krt'le dost olduumuzu da belirtmi oluyorum; nasl olunmas gerektiini de... Ayrca unu da sylemek istiyorum: "Krt dostluuna soyunuyorsunuz" ifdesi, son derece garib... Krt olmak veya Krt dostu olmak kimin tekelinde?.. Bizim BDA olarak bir fikir hareketi iinde olduumuzu sylemitim... Acaba Krt venizmiyle solculuk nasl badayor?..

ZENDPRESS- Bu balamda, Krt dmanl geliirken lkc kesimin Krtlere kar kullanlaca syleniyor. Tavrnz ne olur?..

SALH MRZABEYOLU- Krt dmanlnn gelitii hakknda bir mahede sahibi deilim... Kemlist rejim "kahrolsun komnistler" veya "kahrolsun devletimizi ykanlar" edebiyatyla artk mslmanlar kendi menfaati iin dolmua getiremiyor; bu mevzuda, bizim zmremize iltihak etmeseler ve bize yamuk baksalar dahi, genel olarak mslmanlar zerinde bir hayli tesir sahibiyiz... Dorudan veya dolayl tesir... lkcler iin de ayn ey... u basamakta, Kemlist rejim kendi imkn zemininde, her kesimin desteinden mahrum biimde rpnyor; ara sra kan atlak sesler de, hayatiyeti iin baka ifde imkn bulamayan eski yap dinazorlarnn "son rpnlar" cmlesinden... Rejime saldrma yerine ii Krt-Trk atmasna dndrmemek iin, meseleler doru ifde edilmeli; biz bunu yapyoruz... Bizim her kesim iin tavrmz, kendi kendinden ibaret kalabilecek nice hareketleri mnl klabilme keyfiyet zelliimiz bakmndan, ifdemiz olduklar kadaryla, bilerek veya bilmeyerek bizim cephemiz roln yerine getirdikleri nisbette, zmn veya dorudan ittifak artlar iinde deerlendirilebilir... Akas, bizim politikamz, tabi olarak slm gayesi belirler... Elbette seyirci deil, oyuncuyuz... Eer slm gayesi faydas domazsa, Roma asillerinin tribnde klelerin birbirini boazlayn seyretmesi gibi, seyrederiz!..

ZENDPRESS- Size gre PKK nedir?.. Apo'yu deerlendirir misiniz?.. Apo'nun din hakkndaki dnceleri size gre nedir?..

SALH MRZABEYOLU- PKK hakndaki deerlendirmelerim, daha nceki sorulara da k tutucu bir nitelikte olacaktr... Birincisi: Hdiselerin ak iinde bir takm oluumlar, kendilerinden nceki oluumlarn tabi neticesi gibi ortaya karken, bir takm oluumlar vardr ki srama ve icad keyfiyeti ifde ederek, kendisinden nceki faaliyetleri kendisi iinmi klar, kendisi iin klar... Hdiseler zeminindeki bu srama noktalar, hem kendi kendinden ibaret kalabilecek nice hareketleri mnl yapar, hem de o tabi ak iinde devam kesilen bir takm kayda deer oluumlar temsil makamna erer... Zaten birikim, bu tip sramalarla iarete gelen bir davadr... te PKK, benim gzmde byle bir sramay ifde edicidir... Bu sramann muhteva ve mahiyeti nedir?.. Aslna baklrsa, Krt meselesi gemite hangi ehresi ile kendini gstermi olursa olsun, hibirinde gerek bir fikir hareketi olarak deil, reaksiyon ve siyas kavga davas olarak grnmtr... Gemiteki airet davas, din asabiyet veya oven duygusuna dayanan ayaklanma ve faaliyetlerden, PKK ncesi solcu debelenmelere kadar genel olarak meselenin durumu budur; PKK'nn kendine taban yapt birikim bu olduu gibi, kendi mahiyeti ve hareketinin muhtevas da budur... kincisi: srail devlet oluumunun fikir babas Thoedor Herzl'in, Yahudi kavmi iin yapt bir tesbit vardr ki, bugn ayn tesbiti PKK'nn rol ve mnsna aynen tatbik edebiliriz... yle diyor: "2 bin sene boyunca Yahudiler, kavim uurunu kaybetmediler, iktisad sahada g oldular, dnya apnda ilim, fikir ve sanat adamlar yetitirdiler. Devlet olmak iin btn artlara malik olmalarna ramen, ne yazk ki kendilerini ynlendirecek bir siyas liderlikten mahrumdular!"... Bugn PKK, byle bir siyas liderlik roln yerine getirmektedir, getirebilmektedir... Getirebildiine gre?.. Bu vesile ile, sizin mantnza sizin mantnz ile cevab

verebilme vesilesini de elde etmi oluyorum: "slmclar kavmiyetilii aamad" eklindeki srekli tekrarlarnzn ayn, "Krtler tarih boyunca devlet olamadlar" resmi propagandasdr... Aamamalar, aamayacak olmalar mdr?.. ncs: PKK'nn u nda yerine getirdii siyas nderliin verimi ve bu roln yarn zerinde durmak lzm... PKK, blgenin corafi artlarn kendine imtiyaz klc bir ekilde, gel-ge cinsinden bir rgt ve gerilla sava icracs olmadn ispatlamtr... Uygulad sava politikas, politikasnn tamam ve siyas nderliinin mahiyetidir; bunun ne demek olduunun zerinde sonra duracam... u nda iaretlemek istediim dava, szn ettiim siyas nderliin hlihazrdaki tesiridir: Gel-ge cinsinden olmayan bir g ifdesine kavuulan yerde, hem mevzi ve ksa sreli ayaklanma cinsi hareketlerin maruz kald tepelenme olmaz, hem de bu soydan tezahrlerin kendi kendinden ibaret kalmas szkonusu olmaz... Akas, siyas nderliini bulmu veya buna tb hareketler karsnda, mahalli bir "asarz, keseriz, izeriz" politikas, azdrc olur!.. Ancak, bahsettiim rol, bir ksmyla "istidat" kvamn, bir ksmyla da "dmanmn dman benim mttefikimdir" tasvibini tamaktadr; zellikle Kemlizm dman ve bilhassa Krt mslmanlarn verdii temsil vekletine dikkat etmek gerek... Drdncs: PKK'nn yarn ile, Abdullah calan' birlikte deerlendirmek istiyorum... "PKK'nn uygulad sava politikas, politikasnn tamam ve siyas nderliin mahiyetidir" dedim; PKK, getii yollar ve konaca tepeleri kollayan canl bir sava makinesi olarak, bu niteliine uygun bir amelpratik siyaset iindedir... Buna bal olarak zerinde duracam meselelerden birincisi: "Savamana gerek yok, buyur, gel ve al!" dendiini farzet, hangi fikirle neyi gerekletireceksin?.. Bu soruda "hangi fikirle?" derken, "ortada fikir demeye lyk ne var?" kasd ve "neyi gerekletireceksin?" derken, "gerekletirebilecein birey yok!" mnsn da murad ettiimi belirtmeliyim... Birinci meseleyle balantl ikinci mesele: Belli bal bir dnya gr, insan ve toplum meselelerini unsur unsur ihata edici bu grn umum kltr politikas, madd ve manev ehresiyle insan tekmln murad etmi bu kltr politikasnn da doru yekparelemesi ve ferasetini temsil eden umum mnsyla siyaset, nihayet amel plnda tertib ve tedbir ifde eden siyaset, bu siyasetin arac rolnde fizik kuvvet, bu kuvvetin de kendine mahsus siyaseti... Byle bir mcerret emaya nisbetle PKK, evvelleri olmayan son halkada toplu bulunuyor... Belki hdiselerin hayhuyu, heyecan ve doyuruculuu iinde pratik bir deer nazaryla umur d tutulan bu husus, yarn btn arl ile zaruretini gsterecektir... Varln safi savata ve ve yalnz kar oluta gsterebilen bir hareket, savatnn ve kar olduunun varln dileme mahkmiyetine der... Bir ynyle lkc hareket buna rnektir: Ykselileri ve dleri, bata niversitelerde olmak zere komnistlere kar kabildikleri artlarda oldu... Bahsettiim emaya nisbetle deerlendirilecek cebheler hlinde bir hareket ve bu hareketin keyfiyetlendirdii bir taleb zemini oluturulmazsa, kuru heyacanlarn prsyecei ve hayat olduu kadar kandrlmas ve saptrlmas da kolay grtlak edebiyatna bal taleblerin dzen alternatiflerine kanalize edilecei, en nihayet rgtn de yakt tazelenmeyen kandil gibi bolukta siyas taleb sayklamalaryla akibetini bekleyecei... Bahsettiim iler hangi artlarda olur, nasl olur, bu ayr bir dava; ama "tedbirini alabilir misin, alamaz msn?" diye Kemlist dzenin inisyatifine bakan bir dava... unu rahatlkla syleyeyim; hlihazrn drtkesi iinde belki idrak edilmeyen bu gereklerin en yakn temsilcisi, tpk sivilcenin karacier rahatszlna nine olabilmesi gibi, politika gelitirememekkilitlenmektir... Byle bir intiba sahibi olduumu da beyan etmeliyim... Abdullah calan'a gelince: PKK'y deerlendiriim iinde, bir bakma onu da deerlendirmi oluyorum... rgtn ruhu ve bel kemiini ifde eder bir mns var... Azimli,

kararl, istikrarl, gzkara, tedbir tertibden anlar, umum olarak rgt mensublar zerinde nfzu keskin, onlar iin gven kayna olduu ak, mahiyetini akladm amel siyaset bakmndan tamam; dorudan onun ahsna it olarak iaretlediim bu vasflara, rgt iin belirttiim hususlar da eklerseniz, grm tamamlanm olur... Onun din hakkndaki grlerinin bana gre ne olduu eklindeki sorunuzun cevab bir bakma dolayl yoldan verilmi oldu; dinden herhlde slmiyeti kastediyorsunuz... slm bahsettiim ema erevesinde ifdelendirilmek gerektiine gre, -ki esasen o emaya muhatab baka sistem de kalmad-, PKK bu gerekliliin neresinde?.. PKK bu gereklilik artn ihtiva etmediine gre, genel olarak PKK'llarn, din dman olmasa da habersiz olduklar ak... slm, ya aksiyon taraf bilinmeyen bir kuru inan mevzuu, ya kendi adna yaplan istismrlar ve kel kele grntlerden dolay nefret mevzuu, ya alkadar etmezlik mevzuu, yahut da inanlmasa da hogr mevzuu; yle veya byle, PKK'llar bu snflama ve bu snflama iindeki mnasebet tonlarnda tesbit edebiliriz... Bu snflama iinde Abdullah calan; mslmanlara hogrs, ahs bir hususiyet yerine, pragmatik bir yaklam gerei gibi grnen... Aslnda bu "pragmatik-faydac" yaklam, onun vasflar iinde belliballarndan; ve "amel, asker siyaset" diye belirlediim rol iinde onun bu taraf, yn tayini iinde kuru marksist lafazanlklarla u veya bu yana ekilebilecek hareketin verimsizlie dmesine engel... Sanyorum marksist bir literatrle konuuyorsa da, Krt milliyetilii izgisinde olduunu da fsldam oluyorum; bu husus sizin sorularnz iin de geerli... Dikkat ediyorsanz, Abdullah calan'n bu "pragmatik" yaklamnn nitelendirilmesini yapmadm... Hogrs acaba slm' Krt kltrnn paras olarak grd iin mi, yoksa istismar gayesinin maskesi mi?.. Bu meseleye biraz daha yakndan bakarsak, PKK'nn yarn hakknda da bir takm tahminlerde bulunabiliriz... "Filistin ve kence" mevzuunda 1988'de verdiim konferanstan bir blm, meseleye k tutucudur:

- (Taarruz Bat'dan geldii iin, mcadelelerde slm bir sistem anlay gelitirilemedii iin, derhl Bat'ya reaksiyon hlinde bir takm rgtler tryor ve bunlar kaynakta marksist deildirler; reaksiyon olarak marksisttirler... Ayn, Trkiye'de, slm' rklkla orba ettikleri iin, bir takm adamlarn Dou blgesinde bir takm hakszlklara kar olmak bakmndan marksizme kaymalar gibi... zh edebiliyor muyum?.. Bugnk Filistin hareketinde grnen odur; i halk hareketine dnd zaman, kklerindeki slm niyetler ortaya kyor... Anlatlanlardan, fikir zaaf, dnyadaki mslmanlarn fikir zaaf kendiliinden grnyor... Daha nce de, Afganistan'da -Pakistan da olabilir- mslmanlarn, "mslman marksistler" diye rgtlenmeleri gibi, bir sistem olmad ve hareketini bir sisteme dayanarak yrtme zarureti bakmndan, marksizm'e snmalar gibi... imdi bunun daha baka ekilleri tezahr etti: Sovyetlerin igalinden sonra bu sefer yine tam slm bir hviyet koyamamakla beraber, slm niyetle ama yine pek ne istediini, ne dediini anlatamayan, savaan insanlar... Biraz nce dikkat ettiyseniz, size bir sz syledim; dedim ki, "dnyada size idealize edilecek ve gsterilebilecek bir rnek mevcut deil...")

Szkonusu konferansmdan iaretlediim davann, ark'ta sadece PKK'nn deil, dier sol rgtlerin de durumuna deinir yan var... yleyse tahminimi

bildireyim: Abdullah calan, pragmatik biimde slm' deerlendirirken, bunun kuru bir istismar olduunu sanmyorum... Ayrca, zamanla ortaya kan bu durum, btn marksist edebiyata ramen hareketin halk katlmna dnd yerde "mslman Krk halk" realitesinin grndn de if ediyor; halkla temas younlatka, halk motiflerinin sirayeti hdisesi... Dini kullanyorum derken, dindarlaacak bir izgi... PKK ile Abdullah calan' birlikte ele alarak sylediklerim bir yana, ben aslnda calan'n ateist olduunu sanmyorum... Ama bugn dorudan doruya Allah'a inandn syleyemeyeceini, bu tutumunun da pragmatik bir yaklamdan kaynaklandn sanyorum... Bugn rgt, milliyeti bir izgide de olsa, zaten kendini marksist literatrde ifde ediyor, ifde edebiliyor... "Din grne" it ahsiyet tahlinin nemli noktalarndan biri de u: Uzun yllar, slmc geinen evre iin sylediim, "inandn syledii ile bildii ey arasnda irtibat kuramayan" sznn iinde, onun da hli var... Bir yandan Allah'a ve Resl'ne inanyor, br yanda materyalist eitim sisteminde rendii bilgiler... Bugn her trl meseleyi slm'a gre ifdelendirebilir bir dil kurmam da, zaten bu strab yayor olmamdan gelen bir davadr... Abdullah calan?.. Bir Anadolu ocuu... Baba evinde slm' malm ibadet dairesinde gryor, yrede slm diye grd bu, o kel kele ortamda Kemlist eitimin tornasna giriyor, sonra byk ehire geliyor, "dzen deiimi" tabi arzusunun karsnda da, marksizim'den baka derli toplu ifdelendirilebilir bir alternatif yok... Bu yollardan binlerce insan geti; ya ferd inanc, ya "itima zm" kkn seti... nsan ve toplum meseleleri karsnda Byk Dou bulutunu rahmet yamuru gibi sunan BDA'nn doum sanclarn da ifdelendirir o artlar... Son bir cmle: Canl sava makinesi diye nitelendirdiim PKK'nn, bu erevede gelimi bir siyas edebiyat dnda, cemiyet mimarsi kaydna deer fikir yok arkasnda... Eer mitler ve ihtiml kaydndaki vaatler olmasa, iin idealize edilecek bir yan kalmaz!..

ZENDPRESS- PK ve PKK ilgisi iinde deerlendirmeniz?.. Krt meselesine zmnz?.. Ayn durumda, Hizbullah -kimine gre Hizbul kontra- PKK atmas nedir?.. zellikle bu mevzudaki yaynlar da gznnde tutarsak... MTHizbullah ilikisi mevzuuna it yaynlar.

SALH MRZABEYOLU- Gayrettepe'deki kence ubesi'nde nme getirilen Almanya'da baslm bir dergi vesilesiyle, PK'in ranc i bir rgt olduunu rendim; yni dergi onlarnd... Dergiyi nme getirmelerinin sebebi de, PK diye kamuoyuna duyurulan silhl eylem yapm bir grubu ktlemek iindi... Cezaevinde mensublarn tandm bu grubun, isminin PK olmadn ve szkonusu dergi evresini de tanmadn rendim: Bunlar snn mslmanlard... Ancak bu grubun isimsizliinden ve sularn abartmak i in "PK'in Trkiye kolu" diye duyurulmalarndan sonra, hibir i yapmadan ran'dan plenen otlak i'ler bunu "Trkiye kolumuz" diye sahiplenmiler ve neticede isim zerlerine kalm... Bu iki PK hikyesinden sonra, BDA-C KP (Kltr, letiim, Propaganda), PK'in Trkesi olarak ve dier iki PK'in temeli gibi sunulmu, neticede polis mamul hlinde ortaya 3 PK kmtr... Daha sonra otlak iler kaale alnmayarak, BDA'ya iltihak eden PK sanklarndan bazlar yznden, PK tamamen bda maml olarak sunulmutur... "Krt slm Partisi" eklinde kolay ifdeli bir isim altnda baka bir oluum -zellikle Suriye'de- var m bilmiyorum... Ayn ekilde KP-C (slm Kurtulu Partisi-Cebhesi)nin de poliste

KP'in tarihesine eklenmesi szkonusu... (KP-C, bugnk BDA-C'yi mayalandran nderlerin 1979'da kurduklar rgt)... Neticede, PK-PKK ilgisi iinde bir deerlendirmeden neyi kastettiinizi anlamadm... ayet bda ilgisine yorulabilecek bir soru diye anlamam gerekirse, sanyorum sylenebilecek olanlar nceki sorularnzda belirttim... Hizbullah hikyesine gelince, zerinde nemle durulmas gereken bir mevzu: Trkiye'deki Hizbullah, dzen aleyhine hibir kymet ifde etmedii iin -nk iliin bir halk taban yoktur-, polisin, Snnler iinde bir pislik grubu olarak hafiften himye etttii bir takm iptida tiplerdir... Dou ve Gneydou'da ise, PKK'nn karsna -bir ksm saflar hari- dorudan Kontrgerilla mensublarnn bu isim altnda dikilmesidir... Kontrgerillann niin Snnleri deil de ileri setii meselesini uzun uzun izh yerine, 12 Eyll ertesi bir nev "Kemalizm-Trklk-slm" sentezi yapmaya ve bunu eitli yollarla 12 Eyll ilerine empoze etmeye alan "Aydnlar Oca" derneinin MTSEVER bir ke yazarnn sylediklerini hatrlatmak yeter... BDA mensublarnn balattt Trban kavgasnn bir nda btn yurdu kaplamas zerine, szkonusu yazar, "bu slmclar adna byk ayptr; Cumhuriyet'in bandan beri btn mslmanlarn topluca devlet aleyhine davrand grlmemitir!" diyordu... 12 Eyll ertesi, Komnist aleyhtarlklarndan dolay "din duygusuyla daha iyi mcadele ederler!" diye polise ve niversite rektrlklerine getirilen tiplere bakvermek, fakat sonradan ykselen dzen aleyhtar BY DOU-BDA hareketinin rkntsyle ordu tavsiyesi dahil- slmc kesime buz tavrna dikkat etmek yeter... Ksacas, Snn kesim dzen iin tehlikeli bir uurlanma srecine girmitir... Snnleri kullanalm derken, uurlara "silhl mcadele" alternatifi vermeye alanlara let olma durumlar, hareketin kontrolleri dna kmas tehlikesi vardr... Bu durumda kendilerine halktan -Kemlizm adna destek bulamayacaklarna greslm destek bulmak iin, ileri buldular... ran'n bol para sarfetmesine ramen, bunlarn ne kemmiyet, ne keyfiyet, ne de eylem gc vardr... Snnlerin "onlar da mslman" sakat msamahasyla bakt bu "muta" ocuklar hakknda bir tesbitle devam edeyim: Temyiz kabiliyeti olmayan adama halk iinde "Allahlk" demeleri gibi, ilerin "Allah Hizbi-Hizbullahl" da "Allahlk hizib"dir... Kontrgerillann niin BDA-C adna deil de "Hizbullah" adna PKK'ya kar kmas ak deil mi?.. Benim burada vereceim mesaj udur: slm bir motif niyetine "Hizbullah" diye PKK'nn karsna karlan Kontrgerilla ve onun yamacndaki iptida ran yanls bir avu adam yznden, "dinci kesim" genellemesiyle slmc kesimi toptan karsna alc bir yanlla dlmemesi lzm... Burada, Abdullah calan'n din hakkndaki grleri bahsine de bir netice kyor: "Dinci kesim" genellemesiyle ii toptancla dkerek, Kontrgerilla ve Kemlist rejim uydusu bir takm adamlar eliyle gerekletirilen toplantlar, sanki slmc kesimi temsil eder gibi anlad ki, bu onun kltr ynne eklenmesi gereken eksi bir nottur... Ve son sz: Yavuz Sultan Selim, pislik edenleri tepelerken ne kadar da haklym!..

ZENDPRESS- "ABD, T.C., Suud" mnasebetinde veya ran alkasnda slm kesimden olanlar "resm ideoloji"den ne kadar farkl ve ayrdrlar?.. Mesel Hizbullah-PKK atmalarna ilikin aklamalar olmad?.. Irak katliam pek knanmad?..

SALH MRZABEYOLU- Sorunun birinci ksmna cevab vermeye demez; fakat bunun, sorunun ikinci ksmna yontulmas iin sorulduu anlalyor... Sudan bir teda ile thmet altnda braktktan sonra, yanl bir mantkla delillendirme usl!.. Hereyden nce Hizbullah-PKK atmalarna ilikin bir aklama olmamas, resm ideoloji ile ayniyet mns tamaz... Tpk dzenin slm d saldrlar ve operasyonlar boyunca PKK'nn ses karmamasnn, onun "resm ideoloji"nin emrinde olmasna misl gsterilemeyecei gibi... Eer, "ABD-SuudT.C. mnasebetinde veya ran alkasnda slm kesimden olanlar"dan muradnz, sz geenlerle birliktelii ifde ediyorsa, bu takdirde de zaten resm ideoloji ile ayniyetleri veya birliktelikleri tabidir... Irak katliamndan bahse gelince: Hangi hdiseyi kastettiinizi bilmiyorum ama, Irak ile kapan Talaban ve Barzan ile PKK'nn durumu, PKK karsnda T.C. ile Barzan'nin hli malm... Krfez Sava'nda Irak' arkadan vurmak iin ran'n Krtler'i kkrtmas, sava sonrasnda da "apulcu ve yamacln cezasn demeleri" karsnda, Abdullah calan aynen byle deerlendirmedi mi?..

ZENDPRESS- Benzer biimde Abdlkadir Aksu ve Korkut zal egemenliindeki Emniyet Tekilat'nn belkemii "slmc-Trk" kesimlerdi. MT ve "slm kesim", "Allah iin Krt ldryoruz, bu bir cihadtr!" diyor. Bunu nasl aklarsnz?..

SALH MRZABEYOLU- Sanyorum "benzer biimde" derken, Irak katliamna atfta bulunuyorsunuz... Fakat "slm kesim"den szederken, Abdlkadir Aksu'nun, T.C. "Krt kesimi"nden oluunu dikkate almyorsunuz... "Krt kesimi" iinde slm savalar olduu gibi, ABD-T.C. emrine nazr lik ve slm kart bu kesim de var... Lik ve Kemlistlii pek salam olan bu civelek zt, tabi olarak hibir zaman "ben slmc dzen istiyorum!" demedi ama, seimler srasnda "Krt davasn ortaya biz attk, bakalar sonradan sahib kt!" dedi; yni bir Krt, "gemite solcularn ektii mcadele" diye sorduunuz daha nceki sorularda geen ifdenizi yalanlyor... aret ettiim hususlar, Krt karsna slm', slm'n yanna Kemlist rejimi ve Trk', Krt'n yanna solu vesaire koyarak sorduunuz sorularn gzden geirilmesini de gerektiriyor... imdi ben size bir misl vereyim, bunu gerekli yerlere tatbik edin: rdek avclarnn, avlarda kullandklar, "arc" rdekler vardr. Bunlar suya salnr ve tlerine kanp da yanlarna gelen rdekleri, avclar vurur... Her kesimde "mrre" vardr ve apak istismar zerinde konumak gereksizdir.

ZENDPRESS- slm gerekten zm m?.. zellikle Krt ve milli meseleleri zmede ebed ve ezel bir metod mu?.. Ortada ran, Pakistan, Sudan, Fas, Irak rnekleri var nk. Hepsi de baarsz. Ayrca Federasyon hakknda ne dnyorsunuz?..

SALH MRZABEYOLU- "slm yalancktan zm!" dememi beklemiyorsunuz herhlde!.. Daha nce syledim ama, slm' hep baarsz misllerle zletirmenize nazaran bir daha syleyeyim: Siz, slm' brakn da, "Krtler tarih boyunca devlet kuramadlar!" diyenlere cevab verin... Federasyon davasna gelince: bdac kesimde, "slm idare ekli" erevesinde ve slm Birleik Devletleri ideali iinde, her toplum ve devleti ihta edici bir zm olarak dnlm, 1980'de szkonusu olan bu dava, 1990'da kamuoyuna "NOKTA" dergisiyle maledilmitir... Bildiim kadaryla federasyon fikrini ilk ortaya atan benim... Sonradan HEP milletvekilleri ve Abdullah calan'n "Trk-Krd Cumhuriyetler Federasyonu" teklifleri kt!..

ZENDPRESS- PK ve benzeri Krt slm rgtleri hakkndaki dnceleriniz?.. Krdistan'n btn paralarnda slm partilerin kitleleememesini nasl aklarsnz?..

SALH MRZABEYOLU- PK hakknda konumam, kanun saknca dourabilir... Krdistan'n btn paralarnda slm partilerin kitleleememesinden bahsederken, herhlde illegal rgtlenmeleri kastediyorsunuz, nk milletvekili seilen veya seilmek iin epeyce oy alan yer, kitleyi gsterir... Eer illegal rgtlenmeleri kastediyorsanz, ihtillci uurlanma ve rgtlenmenin ya olarak ok gen oluunda arayabilirsiniz!

Ali kr Bey, 27 Mart 1923 tarihinde kaybolmutu.1 1 Nisan 1923de Birinci Grup seim karar ald. Mustafa Kemal, tekil edilen seim komitesinden, kendisine gven oyu verilmesini ve yeni milletvekili adaylarn bizzat kendisinin belirlemesini talep etti. Mustafa Kemalin bu cretkar teklifine seim komitesi yelerinden Kazm Karabekirin cevab yle oldu: Milletin size itimat etmesi tabiidir. Fakat bu itimad onun hukuk -u esasiyesine hakim olmasn icap ettirmez. Byle bir intihaba [seime] milli intihab denilmez ve bu tarzda toplanacak Meclise de Millet Meclisi denmez.2 Karabekirin itiraz baka yelerce de destek grse de, Ben muhalif istemiyorum diyen Mustafa Kemalin, sadece kendisine yakn isimleri ve hemen btn karargah mensuplarn aday gstermesi3 sonucunda, kinci Grup, tamamen tasfiye edildi ve yeni meclisin dnda brakld.

lk kez 11 Austos 1923 tarihinde toplanan kinci Meclis, Halk Frkasnn kuruluundan, Cumhuriyetin lanna, Atatrkn cumhurbakanlndan hilafetin kaldrlmasna kadar pek ok deiiklii gerekletirdi. Tek Parti ve Tek Adam rejiminin douunun temelleri de, iinde Birinciye nisbeten daha snk bir muhalefet barndran kinci Meclis dneminde atld. kinci Meclisin greve balamasndan yaklak bir ay kadar sonra Mustafa Kemal, Halk Frkasn kurup bana geti. Ayn anda hem devlet bakan, hem de parti genel bakan olmasna itirazlar ykselse de, Mustafa Kemal bunlara aldr etmedi. Ancak bir Tek Parti ve Tek Adam rejimine doru gidildiini hissedenler, Mustafa Kemale giderek daha da pheyle yaklamaya baladlar. Bu artlar altnda, Mustafa Kemalin mecliste ounluu elde edebilmesi zor grnyordu. Cumhuriyetin lan Cumhuriyetin lan, meclis ounluunun tehlikede olmas nedeniyle, vekillerin yarya yaknnn, Mustafa Kemalin plan erevesinde meclisin dier yarsna oynad bir oyun sonucunda gerekleti. Meclis, 28 Ekim 1923 gn akam, Mustafa Kemalin sofrasnda (kinci Mecliste saylarnn artrlmasna gayret edilen) asker milletvekillerinin ounlukta olduu bir toplant yapld. Mustafa Kemal sabaha doru, 1921 Anayasasnn birinci maddesinin sonuna, Trkiye devletinin ekli, Hkmet-i Cumhuriyedir ifadesinin eklenmesine karar verdi.4 Bu deiiklik, ertesi gn mecliste dier milletvekillerinin haberi olmadan oylanarak uygulamaya konacakt. Atatrkn yakn evresinden Falih Rfk (Atay), o gn iin, Eski rejimin son gn idi. Bunu bilenler az, bilmeyenler oktu.5 demektedir. Sz konusu deiiklik, 29 Ekim 1923 gn, 334 vekilin ounluunun mevcut bulunmad mecliste 158 oyla, yani salt ounluk dahi salanamadan kabul edildi ve Mustafa Kemal, o gn domu olan Trkiye Cumhuriyetinin ilk cumhurbakan oldu. Aralarnda Kazm Karabekirin de bulunduu ok saydaki milletvekili o srada Ankarada dahi olmadklarndan, cumhuriyetin ilann meclisten ok uzakta, bakalarndan reneceklerdi. Falih Rfk, o gece belediye bahesindeki gazinoya giderek ge vakitlere kadar enlik yaptklarn ve ancak sabaha doru uyuduklarn aktardktan sonra, ertesi gn uyandklarnda stanbulda yaynlanan gazetelerde kyametin koptuunu grdklerini ifade ediyor.6 Falih Rfknn, ismini vermeyip her zaman bizden kalm bir dostum olarak nitelendirdii bir yaknndan 31 Ekim tarihinde aldn syledii mektuptan alntlad ksm ise yle:

Cumhuriyete diyecek yok. Fakat ilan tarzna bayldk. Oyun pek mahirane tertip edilmi, Millet Meclisi azasnn oundan saklanmtr. Dorusu, haki miyet-i milliye prensibinin cari olduunu her vesile ile tekrar ettiimiz bir devirde devlet eklinin tesbit edilmesi gibi bir meselenin byle yaplvermesi kolaylkla hazmedilebilecek bir ey deildir.7

Kazm Karabekir ise o gnden sonra yaananlar yle anlatmaktadr:


Ben hem mebus hem de bir ordu kumandan olduum halde bana da kimse bir ey bildirmemiti. Bu vaziyet hakl olarak halk da orduyu da tela ve endieye drd. Daha dn yreklerine ferahlk verdiim zatlar benden bu eklin manasn soruyorlard. Bu vaziyette tabii Cumhuriyetin ilann ertesi gn dahi kutlayamadk.8

Atatrk ise, o geceyi ve 29 Ekim sonrasnda olanlar mehur nutkunda yle ifade edecektir:
Yemek yenirken; Yarn cumhuriyet ilan edeceiz! dedim. Orada bulunan arkadalar, hemen dnceme katldlar. Yemei braktk. Hemen o dakikada nasl davranlaca zerinde ksa bir program saptadm ve arkadalar grevlendirdim. Dzenlediim programn ve verdiim ynergenin uygulann greceksiniz. Baylar, gryorsunuz ki cumhuriyet ilanna karar vermek iin Ankarada bulunan btn arkadalarm armaya ve onlarla grp tartmaya gerek ve gereksinme grmedim. nk, onlarn teden beri ve doal olarak bu konuda benim gibi dndklerinden kukum yoktu. Oysa, o srada Ankara da bulunmayan kimi kiiler hibir yetkileri yokken, dnce ve olurlar alnmadan cumhuriyetin ilan edilmi olmasn, gcenme ve ayrlma nedeni saydlar.

Mustafa Kemal nutkunda byle sylemi olsa da, Kurtulu Savanda grev yapan pek ok komutann da aralarnda bulunduu nemli bir kesim, bu gelimelerin ardndan kendisine ok daha mesafeli duracak ve mecliste muhalefet glenecekti. Dahas, basn, dzenbazlk olarak grlen bu uygulamalar sert bir dille eletirmeye balaynca stanbula bir stiklal Mahkemesi gnderilerek yaynclk dahi bask altna alnacakt. Daha sonra yaanan gelimelerde de grlecei gibi, cumhuriyetin oldu bittiye getirilerek ilan edilmesi, ortam sertletirecek, Birinci Meclisin ardndan kinci Mecliste de, tansiyonu yksek ve iddet ieren bir atmosferin hakim olmasna neden olacakt. Kazm Karabekirin o gnlerle Mustafa Kemal ile ilgili yapm olduu u yorum, gerginleen siyasetin bir ipucu olarak kabul edilebilir:
Hilafet ve saltanat almak iin koyu bir mutaassp ehre ile minberlere kadar kp hutbeler okumak, muvaffak olamaynca da bizzat meth sena edilen [vlen] mukaddesata dil uzatmak ve bunlar altst etmek zere bir diktatrle kmak gibi iki tehlikeli ifradn [ar ucun] birinden dierine atlamak herkesin yapabilecei bir i deildi. Fakat bu felaha [kurtulua] doru bir gidi de deildi. 9

lan Edilmeyen Cumhuriyet zetle, onyllardr Cumhuriyetin lan olarak sunulan ve sonraki yllarda yeni nesillere efsaneletirilerek aktarlan olay, aslnda anayasaya yeni bir madde eklenmesinden ibaretti ve ortada bir ilan yoktu. Kurulan rejimin yapsal anlamda cumhuriyetle ilgisi olmamas bir yana, Tek Parti iktidarnn g kazanmasyla birlikte Parti ve lideri anayasann dahi zerinde olacandan, 1923 tarihli kanuni deiiklikler de giderek anlamn yitirecekti. Bu konuyla ilgili olarak Mete Tunay (1924 anayasas ekseninde) unlar sylemektedir:
[A]slnda bir anayasada neler yazd, hatta o belgenin ne gibi niyetlerle yapld, nasl uyguland kadar nemli bir konu deildir. Bir dnya anayasalar derlemesinin Trkiye ile ilgili blmnn sunuunda belirtildii gibi, 1920 Polonya Anayasndan esinlendii ileri srlen T.C.nin 1924 Anayasas, Mustafa Kemal Paann ynetimi altnda geni lde kat stnde kalan bir belge olmutur.10

Konu bireysel haklar adna bir ngereklilik durumunda olandnce gelenei ekseninde deerlendirildiinde de benzeri bir sonuca ulamak mmkn. Gerek iktidarn, gerekse iktidara muhalefet eden grubun liderlerinin askerlerden olutuu, emirin demiri kesebildii bir ortamda, rejimin (ve genel anlamda siyasetin) yapsnn anayasallktan militerlie kaymasnn zaten olduu da sylenebilir. Falih Rfk dahi, anlarnda naklettii bir argmanla muhalefetin bu yndeki itirazna dikkat eker:
Mustafa Kemal de, smet nn de, nihayet Enver gibi birer askerdirler. Ankara iktidar, ister istemez kafasnn dikine giden bir askeri dikta rejimi olacaktr. Cumhuriyet, iin i yzn maskelem ekten baka bir ey deildir.11

Falih Rfknn (muhtemelen katlmad) bu argman nakletmesinin hemen ardndan eski maliye bakann devrim diktalarna akl yatmayan bir Osmanl idi eklinde eletirebilmi olmasndan, devrim diktalarnn o dnemde vnlecek bir ey olarak dahi grlebildii ortaya kyor. Zaten devrim sonraki yllarda sosyal ve siyasi hayata arln koyduka bu durum hzla ders kitaplarna da yansyacak ve kendilerine Cumhuriyet hkmeti en gzel bir hkmet eklidir12 eklinde normatif tanmlar sunulan ocuklara tek parti rejiminin ok partili siyasetten stn olduu retilecekti:
Baz memleketlerde birka siyasal parti vardr. Bunlarn her birisi millet ilerinin baka baka yollarda yrtlmesini dilerler. Her bir parti, kendi dileinin nde tutulmasn istediinden, bu memleketlerde millet hayatnn dzen ve gidii de zaman zaman bozulur, karklklar meydana gelir. Bu gn bizim tek bir partimiz vardr: Yalnz halk iin kurulmu olan ve btn milleti halk diye barna basan bu parti, hepimizin mal olan Cumhuriyet Halk Partisi dir. Bizi bugnk esiz millet haline getiren, canmz kadar sevgili alt oku bize balayan odur. 13

Tek Parti dneminde ok partili hayatn arzuland, ancak halkn buna hazr olmad eklindeki (kimilerince bugn dahi kabul gren) iddia14 ise, 1950li yllardan sonra poplerleecekti:
phesiz Cumhuriyetimizin ilk kurulduu gnlerde, birden, ok partili demokrasiye gememiz uygun olmazd. Halkn monari geleneklerinden kurtulup demokrasiye ayak uydurabilmesi iin yeni bir siyasi terbiye grmesi lazmd. Atatrk, demokrasi idaresi iin gerekli devrimler yaplp genlie mal edilinceye kadar, ok partili hayata yer verilmemesi gerektiini biliyordu. 15
1 2

Ali kr Beyin cesedi 2 Nisan 1923 tarihinde bulundu. Mumcu, Uur. 1990. Kazm Karabekir Anlatyor. stanbul. 81. 3 Mumcu 81. 4 Atay, Falih Rfk. 2004. ankaya. stanbul: Pozitif Yaynlar. 412. 5 Atay 412. 6 Falih Rfk, Mustafa Kemale ve cumhuriyetin kendilerinden habersiz kurulmasna muhalefet eden kimi paa ve ahsiyetlerin, bu noktadan itibaren daha ak bir muhalefet sergilediklerini de belirtir. Bkz.: Atay 414-415. 7 Atay 415. 8 Mumcu 109. 9 Mumcu 115. 10 Tunay, Mete. [1981] 2005. Trkiye Cumhuriyetinde Tek Parti Ynetiminin Kurulmas (1923-1931). stanbul: Tarih Vakf. 94. 11 Atay 416. 12 Mithat Sadullah. 1927-1928 Yurt Bilgisi, lkokul 4. Snf. stanbul: Hilal Matbaas. 13 lkokul kitaplar. Yurt Bilgisi Dersleri V. Snf. 1939. stanbul: Maarif Vekaleti.

14

Gerei yanstmayan ve ok partili hayattan sonra popler klnan bu iddiann 1908 sonras ok partili merutiyet dnemini grmezden gelmesi bir yana, res publica kavramna yabanc olmas da son derece dikkat ekici. Halk iradesinin (hi de zgrlk ya da cumhuriyeti olmayan) parti ideolojisi ile henz uyumlu olmadn, bu nedenle de hi tecelli etmemesinin daha iyi olacan varsayan bu yaklam, demokrasiyi sadece kendi taraftarlarnn ounlukta olduu durumlarda makul buluyor. Bu yaklam erevesinde, halk, terbiye edilmesi gereken bir gruha dnrken, siyaset de sz konusu kitlesel dnmn arac haline geliyor.

You might also like