Kriza

Amerika

Hollivud

SHBA dhe Evropa, reagime t ndryshme

NE FAQET 18-19

Avion pa pilot kundr Al-Kaeds

NE FAQEN 14

Grshrt e censurs presin Shon Pen

NE FAQEN 20

Drejtor Kryeredaktor

BESNIK MYFTARI URIM BAJRAMI

Adresa e redaksis: Rr. Sami Frashri, Pallatet e Aviacionit, Nr. 4 Tel: 04 2 272 565 069 20 35 300 E-mail: info@gazeta-shqip.com

Viti IV - Nr. 77 (1088)

E diel, 22 mars 2009

E prditshme e pavarur

mimi 50 lek, 1.5 euro

www.gazeta-shqip.com

Lidert e dy partive kryesore t s djathts nisin fushatn pr t minimizuar koston politike t Grdecit

Reportazh

Berisha e Mediu, pakt pr zgjedhjet, sulm prokuroris

rokuroria e Prgjithshme ka qen dje objekti i sul meve t Kryeministrit Berisha. Kreu i qeveris, i mbshtetur edhe nga republikani Mediu, ka shfrytzuar momentin e nnshkrimit t marrveshjes zgjedhore me PR-n, pr t "shpalosur" strategjin e minimizimit t kostos politike t Grdecit, duke theksuar se prokuroria po bie nn kontrollin e njerzve, t cilt duan ta kthejn n parti politike. Kjo deklarat ka ardhur pas pyetjes s br nga mediat, se cili ishte fryti i ktij bashkpunimi n nj koh kur kryetari i PR-s, Fatmir Mediu...
NE FAQEN 4

LEKLI, OSE TE BODIGARDI I ALI PASHES

FATOS BAXHAKU

E MAJTA Edi Rama shkon pr her t dyt brenda vitit n Tropoj

LSI ndrron kurs, Meta: PS nuk sht armikja jon

NE FAQET 2-3

PROPAGANDA QEVERITARE ME PARATE PUBLIKE

MUSTAFA NANO

mbani mend kohn kur i uronim njri-tjetrit 'pa en ergji elektrike n shtpi gjat Vitit t Ri'? Epo, ky urim nuk bhet m. Q nga momenti q kemi ardhur ne n pushtet, gjrat kan ndryshuar, pasi ne kemi...
NE FAQEN 8 NE FAQET 24-25

T rinjt organizojn protest prpara medreses s Kavajs, ku votohej pa pranin e mediave

Studimi

Myslimant bjn zgjedhje, por jo bashkim

Selim Mua fiton edhe nj mandat pesvjear n krye t komunitetit
BABYLON

Sknderbeu dhe absurditetet lapidare t Schmitt-it

KRISTO FRASHERI

SI E DEFINON VDEKJA JETEN

VETON SURROI

e jav e vdekjeve kjo. Isha n varrimin e nj njeriu t hareshm i cili u shndrrua n kufom, supozon policia, pr shkak se vendosi vet pr kt pun...
NE FAQEN 9

loganet e politiks kan zbritur edhe n Kavaj, n protestat e besimtarve kundr kandidimit t kreut tashm t rikonfirmuar t Komunitetit Mysliman, Selim Mua. Protestat nuk e kan trhequr Mun nga rikandidimi dhe fitorja e postit t kryetarit t Komunitetit, ndrkoh q ai ka pasur prball vetm nj rival, Haxhi Sabri Hushin. Myftiu i Fierit, kandidati Karafil Manaj, u trhoq para se t niste votimi...
NE FAQEN 11

Ndrsa debati pr Sknderbeun ka prekur t gjitha nivelet e mendimit shqiptar, historiani Kristo Frashri u kundrprgjigjet tezave aq shum t diskutuara t zviceranit Oliver Schmitt. Nj studim i tr, nj pjes e t cilit do t botohet n numrat n vijim t gazets Shqip, hedh posht tezat e Schmitt se Sknderbeu nuk ishte nj hero, se lufta e tij nuk ishte pr liri, por pr hakmarrje, se ishte nj mit i prodhuar nga politika evropiane, se populli shqiptar u rrnua nga kryengritja e tij.
NE FAQET 28-29

Dosja

BIG BROTHER 2

Moti i keq

Letrat q njoftonin ministrin e Mbrojtjes pr rrezikun

Dhjetra njerz gdhijn natn n rrug. Terr n Jug e Veri

Dokumentet e prokuroris: Kur u paralajmrua Grdeci

Erozioni, shemben shtat shtpi n Synej t Kavajs

anort e Komuns Synej n Kavaj, n panik. Shkarja e toks l pa streh shtat familje, ndrsa 8 shtpi t tjera jan t rrezikuara dhe banort e tyre jan evakuuar pasditen e djeshme. Reshjet e shiut q vazhdojn t bien n zonn e Kavajs e kan prkeqsuar situatn n fshatin Bago t Komuns Synej t Kavajs, ndrsa kan favorizuar rrshqitjet e dheut n tokn kodrinore ku ishin ndrtuar...
NE FAQEN 6

shtarakt, punonjsit e MEICO-s dhe zyrtar n Ministrin e Mbrojtjes, kan paralajmruar tragjedin e Grdecit, ku humbn jetn 26 persona dhe qindra t tjer u plagosn. Prokuroria ka marr dshmit e tyre, duke i administruar n dosjen voluminoze. "Ka t dhna t mjaftueshme se t pandehurit Ylli Pinari, Mihal Delijorgji, Dritan Minxolli dhe Sokol Ngjei, n bashkpunim, si dhe personi...
NE FAQEN 5

Urim

Stafi i gazets Shqip uron gjtih bektashinjt: Gzuar festn e Sulltan Novruzit!

Ikn Mesida, Anjeza dhe Antonini hyjn n shtpi

NE FAQEN 27

GAZETA SHQIP

P E R R E K L A M A K O N T A K T O N I N E N U M R A T: 0 6 9 2 0 5 0 4 2 0 F A X 0 4 2 7 2 5 6 7 0 6 9 2 0 5 0 4 5 8

marketing@gazeta-shqip.com

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

POLITIKE POLITIKE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Edi Rama, vizit tjetr n Tropoj

Kreu i PS-s kthehet n vendlindjen e Berishs: Ju gjeta m t varfr se sa ju lash
ryetari i Partis Socialiste, Edi Rama, viziton pr her t dyt qytetin e Bajram Currit. Por ndryshe nga vizita e par, n nj dit pranver q i ka dhn mundsi t shijoj bukurit e zons, kt her kreu i PS ka zgjedhur nj dit t ftoht dimri me dbor. Edhe pse moti e ka vshtirsuar udhtimin drejt Bajram Currit, Rama ka arritur prmes linjs Koman-Fierz, me nj traget special, pak para mesdits. N vizitn e tij t dyt n qytetin verior, kreu i PS udhtoi

Etapat
BASTIONI
Vendlindja e kryeministrit Sali Berisha konsiderohet nj bastion i padiskutueshm i Partis Demokratike

menteve. Rreth mesdits, Rama zhvilloi takimin n Pallatin e Kulturs ku, gjat nj fjalimi prej m shum se 30 minutash ka dhn mesazhet e veta dhe t s majts n pragun e zgjedhjeve t prgjithshme. Kryesocialisti foli pr nj ndryshim t ri q njerzit duhet t sanksionojn, pasi sipas tij, partit kan punuar pr interesa t nj kaste politike dhe jo pr

interesa t vendit. Varfria dhe lufta kundr saj ishte argumenti m i rndsishm i Rams n Tropoj n mitingun me simpatizant t PS-s. T varfr e lash Tropojn para nj viti kur e vizitova at dhe m t varfr po e gjej sot, tha Rama gjat fjals s tij. Si shkak t ksaj varfrie ai prmendi papunsin, mungesn e projekteve dhe mungesn

e qartsis pr t shfrytzuar potencialet minerare dhe turistike t zons, largimin e krahut t puns jasht vendit etj. Sipas Rams, energjia e njerzve t thjesht nuk duhej t keqprdorej apo t mnjanohej n t ardhmen si kishte ndodhur deri tani me qeverit e ktij vendit. Partit politike dhe lidert e vjetr kan tradhtuar me koh interesat e njerzve, intere-

VIZITA 1
N pranvern e vitit 2008 Edi Rama e vizitoi Tropojn pr her t par si kryetar i Partis Socialist

Rama sht kujdesur t mos ia prmend Berishs as emrin as postin, n vendlindjen e tij
drejt e n Barjam Curri pa u ndalur si nj vit me par n kulln e Mic Sokolit. Para s t zhvillonte takimin me vullnetart dhe banort e qytetit, Rama ka zhvilluar nj shtitje prreth qytetit. Gjat vizits n qytet, ai sht shoqruar nga banor edhe pse dbora arrinte m shum 30 cm. Ai sht ndalur pr t biseduar me kalimtart apo pronar dyqanesh q kan dashur ti japin dorn, ndrsa qindra t tjer e kan ndjekur nga ballkonet e aparta-

VIZITA 2
Dje, Rama shkoi pr her t dyt n qytetin e Bajram Currit ku foli me njerzit edhe n rrug e dyqane

sat e familjeve tuaja, shtoi kreu i PS-s. Sipas Rams, Shqipria ka potenciale intelektuale dhe menaxhuese pr ta zhvilluar kt vend ashtu si kan br vendet e tjera. Ndaj ai bri thirrje pr tu bashkuar me politikn e re n shrbim t gjithsecilit dhe jo vetm t nj kaste politikansh dritshkurtr. Pas takimit t prmendur, Rama sht larguar prsri me traget nga Fierza drejt Komanit e m pas drejt Tirans me rrug toksore. Rrugn nga Fierza n Bajram Curri dhe anasjelltas, ai e ka br me makin. Me gjith reshjet e dbors, aksi ka qen i kalueshm. Tropoja sht konsideruar nga media si bastion i s djathts pr shkakun se sht vendlindja e Kryeministrit Sali Berisha, si dhe e disa personazhe t rndsishme t PD-s. Ky sht rasti i dyt q Rama si kryetar i PS-s shkon n Tropoj brenda nj viti, ndrsa m hert vetm Ilir Meta e ka vizituar Tropojn n vitin 2001, por edhe ky si Kryeministr. Vizita e kreut t PS-s n Tropoj ka ngjallur kureshtjen dhe vlersimet e banorve t zons. Gjat qndrimit t shkurtr n Tropoj, si dhe n takimin e Pallatit t Kulturs ai asnjher nuk e ka lakuar emrin e Kryeministrit dhe as ka aluduar pr t si Kryeministr si bn n rrethe t tjera, por thjesht e ka ezauruar si politik t vjetr. Sulejman Dida

Shqetsimi

Socialistt pretendojn se shifrs zyrtare i mungojn 270 mij zgjedhs

Zgjedhjet

Islami: Qeveria ka fshehur numrin e personave pa pasaporta

artia Socialiste publikoi dje shifra t ndryshme me qeverin pr sa u prket shtetasve q nuk kan pasaport dhe duhet t ken prioritet t pajisen me karta identiteti. Ve t tjerash, PS i bri edhe disa propozime q prmirsojn dhe garantojn ecurin normale t procesit. Deputeti i Partis Socialiste, njhersh edhe nnkryetari i komisionit ad hoc pr zgjedhjet, Kastriot Islami, deklaroi se realisht jan 1 milion shtetas pa pasa-

Afati ishte m 13 mars

Partit kalojn afatet pr KZAZ-t

artit politike nuk kan dorzuar ende n Komisionin Qendror t Zgjedhjeve emrat e antarve t komisioneve zgjedhjeve t administrimit t zgjedhjeve. Bazuar n nenin prkats t Kodit Zgjedhor, partit politike q kan t drejta t ken antar n KZAZ duhet t kishin dorzuar listn e emrave q n datn 13 mars pr ti dhn koh Komisionit Qendror q t prgatitej, pasi n datn 28 kjo struktur e rndsishme q prgatit zgjedhjet duhet t konstituohen. Zdhnsi i KQZ-s, Leonard Olli, konfirmoi se momentalisht jan vetm dy parti q kan dorzuar brenda afatit t caktuar listn e emrave, Partia Demokratike dhe Partia Socialdemokrate, ndrsa KQZ vijon t jet n pritje t lists s partive t tjera pr t vijuar me punn e saj. Paraprakisht, Komisioni Qendror ka shqyrtuar dhe miratuar projektvendimin pr hedhjen e shortit, nga ana e ktij institucioni se kujt prej dy partive t mdha i takon antari i shtat i KZAZ-s. Do t ket 12 Komisione Zgjedhore t Administrimit t Zgjedhjeve n t gjith vendin, sipas qarqeve. Gjasht prej tyre do t drejtohen nga Partia Demokratike dhe gjasht KZAZ-t e tjera nga Partia Socialiste. Nga partit e vogla, t drejtn pr t pasur antar e ka Partia Republikane dhe Partia Socialdemokrate. Ndrkoh, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve n mbledhjen e radhs miratoi modelin e regjistrimit t partive politike, kandidatve, koalicioneve n kt institucion. Sa i prket modelit t regjistrimit t partive politike joparlamentare u vendos q partit n fjal mund t mbledhin dhjet mij firmat e nevojshme n rang vendi pa u kufizuar n nj zon zgjedhore t caktuar. Ditn e hn pritet t zhvillohet nj tjetr mbledhje, ku KQZ pritet t prcaktoj, prmes nj udhzimi rolin e policis dhe ushtris ditn e zgjedhjeve. a.th.

mbeten t papajisur m kart identiteti, pra nuk do t mund t votojn. Islami theksoi se PS vazhdon t kmbngul pr t pajisur falas t gjith votuesit pa pasaport q aplikojn deri m 12 qershor, ndryshe penalizohen me pagesn e saj dyfish. Njkohsisht, Islami n emr t PS-s vuri

n pah se procesi i dhnies s kartave t identitetit po politizohet dhe po kthehet n nj fenomen korruptiv. Ai tha se ka biznese q po marrin tender nga qeveria dhe kan filluar n mnyr t organizuar e selektive t paguajn kartat pr militantt e PD. Njkohsisht, PS shtoi edhe disa propozimeve t

reja pas nisms ligjore t pak ditve m par. Islami tha se duhet t saktsohet urgjentisht baza e t dhnave e t gjith votuesve pa pasaport ose kushdo q paraqitet dhe deklaron se nuk ka pasaport t lejohet t aplikoj dhe t mbahet shnim emri i tij pr t verifikuar saktsin e deklarimit t tij. PS

krkoi njkohsisht prmirsimin e disa kushteve teknike q lidhen me oraret dhe shtimin e ditve pr t aplikuar. Islami propozoi q orari i pikave ku bhet aplikimi do jet deri n orn 19, t punohet edhe ditn e shtun dhe nse sht e nevojshme edhe ditn e diel. Nj tjetr propozim sht ai q t merren masa q t mos ndrpritet energjia dhe lidhja me internet apo aksesi n bazn e t dhnave, sepse kjo demotivon vajtjen sistematike t votuesve. Sa i prket kompanis,

Islami deklaroi se realisht jan 1 milion shtetas pa pasaport, ndrsa qeveria ka publikuar shifrn 730 mij
port, ndrsa qeveria ka publikuar shifrn 730 mij. Sipas Islamit, nga 1 milion shtetas pa pasaport q nga 12 janari kan aplikuar vetm 120 mij zgjedhs. Mbeten rreth 880 mij votues pa pasaport pr t aplikuar kur kan mbetur edhe 60 dit pun deri n 12 qershor 2009 pa prfshir ditt e shtuna q pothuajse kudo nuk punohet, theksoi Islami. Ndrkoh, sipas tij, vetm 36 mij votues kan marr kartn e identitetit dhe ka shum mundsi q numri i votuesve pa pasaport q ka marr kartn t mos jet m i lart se 10 mij. Duke iu referuar ritmit t puns, Islami doli n prfundim se nse do t vazhdohet me kt ritm dhe kt vullnet e paaftsi parashikohet q mbi 300 mij zgjedhs do t

PS propozon q orari i pikave ku bhet aplikimi t jet deri n orn 19 dhe t punohet edhe t dielave nse duhet
Aleat me qeverin, selia roz krkoi q t bhet nj analiz dhe nj plan special veprimi pr t garantuar pajisjen me kart identiteti t do votuesi pa pasaport dhe ky plan t bhet publik, t ndrmerret nj fushat sensibilizuese pr t lajmruar e nxitur votuesit pasaport t aplikojn. N propozimin e fundit, socialistt krkuan q t jepet nj informacion ditor nga kompania Aleat pr t gjith aplikimet, prodhimin dhe shprndarjen e kartave t identitetit pr t gjith votuesit pa pasaport. Ndrsa disa dit m par, kryetari i PS-s, Rama, publikoi nj nism ligjore ku krkohej q shtetasit pa pasaport, meq prbjn shtresn m t varfr t popullsis ti marrin kartat falas.

Platforma

T rinjt e PSD-s nisin fushatn

rinjt socialdemokrat lanuan dje platformn e fushats me moton Un besoj te forca e rinis. Kryetari i RSD, Florian Tai, tha se platforma startoi dje pr t vazhduar m pas me shum aksione t tjera politikesociale-ekonomike-kulturore. RSD synon t sensibilizojm pjesn m t madhe t bash-

kmoshatarve, duke vendosur vet pr fatet tona pr mos ti ln m n duart e politikanve t mbrapsht e t dshtuar, theksoi ai. Tai ka vijuar n fjaln e tij se tanim sht fakt q n Shqipri ka nj zhgnjim dhe nj frenim t pjesmarrjes s t rinjve n jetn shoqrore dhe politike.

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

POLITIKE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Meta ndrron kurs: Socialistt si kemi armiq

Kundrshtari sht Berisha. Pas zgjedhjeve, aleanc me PS
AURORA THOMOLLARI

vizja Socialiste pr Integrim zbut tonet me Partin Socialiste. Dy muaj para nisjes zyrtare t fushats elektorale, por edhe nn asistimin e kompanis amerikane q do t kujdeset pr imazhin e saj n muaj n vijim, kreu i ksaj partie, Ilir Meta, sqaroi dje pozicionin paszgjedhor t partis s tij. Meta mohoi kategorikisht bashkpunimin me PD-n, duke ln t hapur n veanti bashkpunimin me Partin Socialiste e duke theksuar se jan dy forca idealiste q dshirojn integrimin e vendit. Sepse ne asnjher nuk na ka ndar dhe nuk na ndan asnj gj nga socialistt dhe idealet e tyre pr nj Shqipri m t mir, n themel t s cils t jet solidariteti dhe jo intrigat, u shpreh Meta. M tej, kryetari i LSI-s, sqaroi se partia dhe koalicioni q ajo po krijon me forca t tjera politike synon fitoren e zgjedhjeve t 28 qershorit dhe nse ajo nuk arrin t fitoj e vetme, parsor do t jet bashkpunimi me forcat e majta e n veanti me Partin Socialiste. N rast se nuk do t arrij t fitoj e vetme n kto zgjedhje, pa dyshim q LSI koalicionin do e bj

socialiste se prse nuk sht prgjigjur asnjher me t njjtn gjuh. Ardhja e kompanis amerikane ka shnuar kthesn e par t LSI-s n kt drejtim. Pritet q nn asistimin e kshilltarve t ksaj kompanie objekt i sulmeve t LSIs t mos jet m Partia Socialiste, por mazhoranca. Deklarata e Mets u b gjat nnshkrimit t nj tjetr marrveshjeje mes LSI-s dhe Partis Lvizja pr t Drejtat dhe Lirit e Njeriut, n kuadr t plotsimit t koalicionit E majta pr integrim.

Marrdhniet

Ndarja e madhe n 2005, bashkimi i suksesshm i 2007-s dhe sherri i 2008-s

PS-LSI, katr vite urrejtje dhe dashuri

katr vitet e fundit, marrdhniet mes Partis Socialiste dhe Lvizjes Socialiste pr Integrim kan shnuar rniet dhe ngritjet e tyre. Fushata elektorale e korrikut t 2005 ishte e ashpr dhe t dyja partit u impenjuan n akuza dhe kundrakuza. N prfundim t zgjedhjeve, PS rezultoi humbse. Drejtues t lart t partis akuzuan LSI-n si nj prej arsyeve t forta t humbjes, jo vetm se ajo bri fushat kundr PS, por edhe pr shkak

Ulja e toneve vjen pak dit pas kontraktimit t nj kompanie amerikane pr konsulenc
me forcat e majta dhe natyrisht n radh t par me Partin Socialiste, nnvizoi kreu i LSI-s, Ilir Meta. Ndrsa zbuti tonet me selin roz, Meta u fokusua te Kryeministri Berisha duke br t ditur se kundrshtari i tij sht kreu i mazhorancs aktuale, Sali Berisha. Ai iu prgjigj njkohsisht deklarats s kreut t ekzekutivit disa dit m par se nse pas zgjedhjeve t qershorit do t ket t drejtn pr t krijuar qeverin nuk prjashtohej bashkpunimi me LSI. Drejtuesi i LSI-s tha se nuk sht Berisha ai q prcakton veprimet politike t ksaj force. Ne na vjen keq pr politikanin q sht n prag t pensionit t 28 qershorit, z.Berisha, q vazhdon me diversionet e tij pa krip, pasi nuk sht Berisha ai q prcakton se me k bn koalicion Lvizja Socialiste pr Integrim, por sht pikrisht LSI-ja ajo q e ka br t qart dhe q e konfirmon edhe nj her tjetr dhe me forc, q synon fitoren e zgjedhjeve t 28 qershorit me koalicionin e saj, shtoi ai. Me deklaratn e djeshme, Meta u dha fund komenteve dhe mundsis se bashkpunimit t partis s tij me mazhorancn aktuale pas zgjedhjeve t prgjithshme t qershorit. Kthesa e strategjis s LSI-s kundrejt PS-s shnohet vetm dy dit pasi sht nnshkruar kontrata bashkpunuese me kompanin amerikane q do e asistoj at gjat fushats elektorale. Kompania n fjal jo vetm q do t tentoj t jap nj imazh t ri t LSI-s n trsi, por do t ndryshoj strategjin edhe mbi rivalt e saj. N situatn paraelektorale, LSI u prezantua e ashpr dhe sulmuese ndaj selis roz, ndrsa kjo e fundit nuk sht prgjigjur asnjher me t njjtat tone. Madje, kryetari i Partis Socialiste, Edi Rama, gjat nj takimi dy dit m par n qytetin e Ballshit sqaroi pr her t par, edhe nn interesimin e bazs

t bashkpunimit n disa zona me Partin Demokratike. Sipas figurave t njohura t selis roz, si Rui e Blushi, LSI kontribuoi n humbjen e m shum se dhjet kandidatve t majt n t gjith vendin. Ndrsa LSI-ja e prmblodhi prgjigjen e saj n vjedhje votash nga ana e PS-s prmes fenomenit t megadushkut. Muajt e par t opozits, dy partit krijuan nj marrdhnie t ftoht dhe aspak bashkpunuese, pr t mbrritur pastaj n zgjedhjen e Edi Rams si kryetar i partis m t

madhe t opozits. Pas zgjedhjes, Rama shpalli si nj ndr prioritetet e tij bashkimin e s majts. Pas shum muajsh tratativa, kryesocialisti arriti t bindte Metn q t ulej n nj tryez edhe me aleatt e tjer pr t krijuar koalicionin me t cilin e majta hyri n zgjedhjet vendore t shkurtit t 2007. Zgjedhjet rezultuan sukses pr kt koalicion, i cili arriti t merrte shumicn e bashkive n vend dhe duke fituar bindshm n Tiran. Por nj vit m von, n shkurt t 2008, Meta shpalli largimin

nga koalicioni q krijoi me Ramn, duke akuzuar PS-n se nuk i sht prmbajtur marrveshjes s nnshkruar. Ndryshimet kushtetuese dhe m pas Kodi Zgjedhor acaruan marrdhniet mes partive, ndrsa Meta hyri n grev urie me deputett e LSI, PDK e Petro Koin. Ndrsa prpiqej t hynte n tratativa me PS-n pr Kodin Zgjedhor, LSI vijoi ta akuzonte pr bashkpunim me mazhorancn aktuale pr disa terrene sportive, Kushtetutn, shtjen e Grdecit etj. a.th.

Reagimi

Veliaj: Meta sht i paqndrueshm, si Xhuveli

reu i G99, Erjon Veliaj, u shpreh skeptik dhe mosbesues ndaj kthess q bri dje LSI n marrdhnie me Partin Socialiste. Erion Veliaj e komentoi si nj demagogji t radhs dhe xhuvelizm deklaratn e kryetarit t LSI-s z. Ilir Meta, sipas t cilit pas zgjedhjeve LSI do t bj koalicion me PS. Gjat nj takimi me studentt n Tiran, Veliaj tha se, Zoti Meta dshiron t bj edhe n katr vitet e ardhshme at q ka br bashk me Berishn e Nanon gjat ktyre 18 vjetve. Kta politikan, theksoi ai, jan t gatshm t thon gjithka e pastaj t thon t kundrtn e asaj q kan thn. Meta e Berisha mund t pshtyjn kdo, e pastaj ti lpihen kujtdo. Sipas drejtuesit t G99, kreu i LSI-s po tregon se sht i paqndrueshm e po sillet njsoj si Lufter Xhuveli. Xhuvelizmi duhet t marr fund njher e mir n kt vend, u shpreh m tej Veliaj. Kt deklarat, Veliaj e bri gjat nj takimi me student konviktor, t cilt shprehn shqetsimin pr mimin e lart t kartave t identitetit. Mets iu desh ti paguante kompanis amerikane q ka kontraktuar pr fushatn plot 2 milion euro, pr t kuptuar se ka gabuar me qndrimet e tij t deritanishme kundr opozits, tha drejtuesi i G99.

Krkesa

LSI: T dmshprblehen banort e Synejit

ryetari i LSI-s, Ilir Meta, i krkoi dje qeveris shqiptare q t dmshprblej banort n Synej t Kavajs, shtpit e t cilve jan dmtuar si pasoj e rrshqitjes s dherave. Meta ishte dje n fshatin Bago t Komuns s Synejit n Kavaj, ku si pasoj e rrshqitjes s dherave jan shembur 7 shtpi, ndrsa banort kan mbetur pa strehim. I shoqruar nga deputett e LSI, Braho dhe Legisi, Meta sht takuar me banort e ksaj zone, ku dhe ka ndar me to shqetsimin q i ka pllakosur ata. Lideri i LSI-s, Meta u ka shprehur solidaritetin kryefamiljarve, t cilve u jan shembur banesat e tyre, duke theksuar me knaqsi faktin se nga shembja e shtpive nuk ka pasur ndonj banor t lnduar. Meta theksoi se, duhet t merren masa pr t parandaluar fatkeqsi t tilla, Meta theksoi se sipas ligjit duhet t rikuperohen t gjitha dmet materiale t ktyre banorve n nj koh sa m t shpejt. M pas, kryetari i LSI-s ka vizituar edhe shtpi t tjera, t cilat po rrezikohen si pasoj e rrshqitjes s dherave ku gropat e krijuara kan qen prej disa dhjetra metrash.

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

POLITIKE POLITIKE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Mediu e Berisha, sulm prokuroris

Lidert shpalosin strategjin pr t minimizuar koston politike t Grdecit
EVA GJURA

rokuroria e Prgjithshme ka qen dje objekti i sulmeve t Kryeministrit Berisha. Kreu i qeveris, i mbshtetur edhe nga republikani Mediu, ka shfrytzuar momentin e nnshkrimit t marrveshjes zgjedhore me PR-n, pr t shpalosur strategjin e minimizimit t kostos politike t Grdecit, duke theksuar se prokuroria po bie nn kontrollin e njerzve, t cilt duan ta kthejn n parti politike. Kjo deklarat ka ardhur pas pyetjes s br nga mediat, se cili ishte fryti i ktij bashkpunimi n nj koh kur kryetari i PR-s, Fatmir Mediu, sht nn hetim penal pr shtjen e Grdecit. Berisha ka theksuar se ai nuk mund ti marr kurr si t mirqena akuzat politike, q ka ngritur

pr opozitn e telendisja un, por, dosja po del nga ata q e keqprdoren politikisht, q kan frik nga ligji dhe marrin e bjn mediatizime. Duke mos dashur t bj komente pr emra t veant dhe

duke rishprehur besimin e tij te sistemi i drejtsis dhe konkretisht te gjyqsori, Berisha n fund t fjals s tij tha se pr tragjedin e Grdecit, jan arrestuar tre persona, kurse ish-ministri i Mbrojtjes, Fatmir

r sht marr i pandehur pr Mediu, shtjen, pasi akuzohet se ka shprdoruar detyrn lidhur me rastin. Ndrsa kryetari i PR-s, Fatmir Mediu, i cili n kohn e shprthimit t Grdecit ka qen ministr i

Mbrojtjes, i ka cilsuar akuzat e ngritura ndaj tij si politike dhe t montuara nga opozita. Ai nuk ka dashur t bj shum komente t tjera, duke ia ln tashm do gj n dor gjykats. Tragjedia e Grdecit ndo-

dhi nj vit m par dhe tashm, pas hetimit t shtjes, organi i akuzs ka depozituar dosjen n gjykat pr t nisur hetimin e saj, i cili duket se nuk ka pr t prfunduar deri pas zgjedhjeve t 28 qershorit.

Pikat
ANGAZHIMI KANDIDATT PROFILI QEVERISJA

Secila prej partive angazhohet pr t mobilizuar t gjitha kapacitetet e saj n zgjedhjet e 28 qershorit

Secila parti do t angazhohet me kandidatt e vet pr deputet n seciln prej zonave elektorale

Gjat fushats, secila parti do t ruaj profilin dhe identitetin e vet, por ato do t bashkpunojn ngusht

Pas fitores s zgjedhjeve t 28 qershorit, dy partit do t bashkqeverisin n t gjitha nivelet

Marrveshja

Republikant dhe demokratt, bashk n zgjedhjet e 28 qershorit

Prokuroria e Prgjithshme po i bn presion gjyqsorit

Prokuroria e Prgjithshme. Sipas Kryeministrit, prokuroria ka prdhosur t vdekurit me akuzat false q ka formuluar n fillim. Un, u shpreh Berisha, jam shprehur q n fillim se do t mbroj hetimin q po bhet dhe jo individ t caktuar, por ka qen Prokuroria e Prgjithshme q, me urdhra politik, nisi t formuloj pseudoakuza. Pr Kryeministrin, sht e papranueshme t akuzosh tjetrin, pa fakte konkrete. Na u tha n fillim se Mediu kishte shmangur ushtarakt, por kishte 32 dokumente dhe n asnjrin nuk doli se ai i kishte shmangur ata, u shpreh kreu i qeveris. Duke vijuar sulmet e tij ndaj organit t akuzs, Kryeministri Berisha tha se Prokuroria e Prgjithshme po i bn presion gjyqsorit. Kreu i qeveris ka shprehur bindjen dhe besimin e tij se gjyqsori nuk do t bjer pre e akuzave dhe presioneve politike. Pr kt presion politik, Berisha kt her nuk e ka vn gishtin mbi opozitn. Problemi nuk qndron tek opozita, por te gjra edhe m t thella, q bhen pr t devijuar nj linj t tr q dikush tjetr t dal i pastr n kt shtje, deklaroi Berisha. Pr kreun e qeveris, problemi sht gjetk, sipas tij, kjo bhet pasi duhej devijuar nj linj e tr q dikush t dilte komplet i lar. Ja shikoni, dokumentet e botuara n media. Por kur ske besim te gjykata dhe shkon u bn presion, ather keqprdor opozitn dhe median. Berisha theksoi edhe nj her se ai dhe mazhoranca ka besim t plot te ky sistem gjyqsor, q sht sot n vend, por ai nuk do t pranoj q t prdoren shpirtrat e t vdekurve pr t br politik. Ai ka theksuar se dosja n shtyp nuk po del nga opozita, por nga dikush tjetr. Pr kt, Berisha theksoi se po t ishte

Kryetari i PD-s dhe i PR-s lidhin besn pr zgjedhjet

ryetari i Partis Demokratike, Sali Berisha, dhe kryetari i Partis Republikane, Fatmir Mediu, kan lidhur dje besn pr zgjedhjet e 28 qershorit. Ata kan nnshkruar nj marrveshje t prbr nga tet pika, ku bien dakord pr formimin e nj koalicioni t prbashkt elektoral, n prputhje me Kodin Zgjedhor. PR-ja dhe PD-ja kan rn dakord pr formimin e nj koalicioni t prbashkt elektoral dhe regjistrimin e tyre n KQZ si subjekte prbrse t nj koalicioni zgjedhor n shkall vendi, n prputhje me prcaktimet e Kodit Zgjedhor. Secila prej partive angazhohet pr t mobilizuar t gjitha kapacitetet e saj n funksion t sigurimit t nj mbshtetjeje maksimale dhe fitores n zgjedhjet e 28 qershorit. Gjithashtu, secila parti do t angazhohet me kandidatt e vet pr deputet n seciln prej zonave elektorale, pr t maksimalizuar votat e ktij koalicioni. Pr prcaktimin dhe

PR-ja dhe PD-ja kan rn dakord pr formimin e nj koalicioni t prbashkt elektoral dhe regjistrimin e tyre n KQZ
zbatimin e taktikave elektorale sa m efektive t koalicionit, n funksion t realizimit t bashkpunimit pr t maksimalizuar votat e koalicionit, t ngrihet grupi i prbashkt i puns, i cili do t funksionoj mbi bazn e nj plan-veprimi dhe kalendari takimesh. Gjat fushats, secila parti do t ruaj profilin dhe identitetin e vet, por ato do t bashkpunojn ngusht dhe do t mbshtesin njra-tjetrn n t gjith procesin elektoral dhe n komisionet zgjedhore, pr t realizuar zgjedhje t lira dhe t ndershme. Pas fitores s tyre n

zgjedhjet e 28 qershorit, PD-ja dhe PR-ja angazhohen t zhvillojn partneritetin n qeverisjen e ardhshme nprmjet bashkpunimit pr hartimin e nj programi t prbashkt qeveriss, si dhe prfaqsim n poste politike t t gjithave niveleve qeverisse t administrats publike, n nj raport real dhe t plot, n prputhje me peshn politike q do t konfirmoj secila nga kto parti n zgjedhje. Dy partit bien dakord q n prputhje me parimet e ksaj marrveshjeje, t ftojn n koalicionin e tyre elektoral edhe parti t tjera aleate, t koalicionit qeveriss apo jasht tij, me qllim q ta kthej fushatn e zgjedhjeve parlamentare n nj fitore t rrugs s ndryshimit t nj Shqiprie antare e NATO-s dhe evropiane. M pas, si Berisha edhe Mediu, kan shprehur vlersimet e tyre maksimale pr partit respektive. e.gj

Deklarata

Pritja

Kryetari i PBDNJ-s, Dule, mbron Bollanon

ryetari i Partis Bashkimi pr t Drejtat e Njeriut, Vangjel Dule, ka dal n mbrojtje t Vasil Bollanos pr gjyqin q po zhvillohet kundrejt tij pr heqjen e t gjitha tabelave orientuese n gjuhn shqipe n rrugn e bregdetit nga fshati Qeparo deri n Qaf-Llogara. Dule e ka prkufizuar shtjen Bollano si nj rast konkret t shkeljes t t drejtave t njeriut, duke ia hedhur fajin sistemit politik n Shqipri q, sipas tij, nuk respekton konventat ndrkombtare t ratifikuara n Kuvend. Vasil Bollano akuzohet pr dmtim t prons dhe prokurori i shtjes ka krkuar dnimin e tij me nj vit burg dhe 500 mij lek gjob. Nga trupi gjykues u vendos q seanca e radhs t mbahet m dat 24 mars dhe rendi i dits do t jet dgjimi i pals mbrojtse, si dhe m von nga gjykata do t merret dhe vendimi prfundimtar.

Ministri Basha takon prfaqsuesin e UNDP

inistri i Punve t Jashtme, Lulzim Basha, vlersoi bashkpunimin e suksesshm t qeveris shqiptare dhe UNDP-s, veanrisht nprmjet projekteve t ndryshme pr zhvillim q jan ndrmarr n kuadr t programit pilot Nj OKB. Sipas zyrs s shtypit pran ksaj ministrie, Basha ka informuar zvendssekretarin e prgjithshm t OKB-s dhe administrator n detyr i UNDP-s, pr reformat e gjithanshme t ndrmarra nga qeveria shqiptare. Programi Nj OKB, sipas ministrit t Jashtm, prputhet m s miri me objektivat e reformave t qeveris shqiptare, duke prfshir edhe disa fusha t rndsishme si mbshtetja e prioriteteve t integrimit evropian t vendit, shtjet e barazis gjinore, zhvillimin e qndrueshm ekonomik, mirqeverisjen, mbrojtjen e mjedisit etj.

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

AKTUALITET

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Shkresat pr Mediun: Rrezikohen banesat prreth. N dit, 200 ton municione q demontoheshin nga t miturit

Grdeci, paralajmrimet pr tragjedin

Akuza: Dshmitar, punonjs t MEICO-s dhe ushtarak, q i paraprin ngjarjes
SOKOL OBO

shtarakt, punonjsit e MEICO-s dhe zyrtar n Ministrin e Mbrojtjes, kan paralajmruar tragjedin e Grdecit, ku humbn jetn 26 persona dhe qindra t tjer u plagosn. Prokuroria ka marr dshmit e tyre, duke i administruar n dosjen voluminoze. Ka t dhna t mjaftueshme se t pandehurit Ylli Pinari, Mihal Delijorgji, Dritan Minxolli dhe Sokol Ngjei, n bashkpunim, si dhe personi juridik i pandehur, shoqria Albademil sh.p.k, me dashje, kan organizuar dhe realizuar procesin e militarizimit dhe montimit t municioneve, duke shprfillur do rregull e standard sigurie dhe natyrn e burimit t rrezikut veanrisht t shtuar, q prbnte zhvillimi i ktij procesi, thuhet n dosjen penale. Gjithashtu me arroganc kan shprllur paralajmrimet e disa punonjsve t ndrmarrjes MEICO dhe t shoqris Albademil sh.p.k q ai prfaqsonte, pr rrezikun real t pranishm q prbnte realizimi i ktij procesi, n munges totale t kushteve t siguris. Me kto veprime, t kryera me dashje dhe n bashkpunim, t pandehurit, megjithse i kan parashikuar pasojat, ndonse nuk i kan dshiruar ato, me ndrgjegje kan lejuar ardhjen e tyre, nga eksplodimet e dats 15 mars 2008. 200 ton municione n dit Sipas krkess pr gjykim, t pandehurit me dashje, kan organizuar furnizimin, me municione/shtimje t kalibrave jo t vegjl, n sasi t mdha, rreth 150-200 ton n dit, jasht do lloj kriteri dhe n kundrshtim t dukshm me kapacitetet dhe aftsit prpunuese t saj, (magazinimi i municioneve, futja e tyre n proces montimi, administrimi i nnprodukteve t rrezikshme t prftuara si barut, TNT, djegore). Me dashje dhe jasht do standardi n raport me kt aktivitet, kan punsuar punonjs t pakualikuar deri t mitur, duke shprllur n mnyr t dukshme natyrn e shtuar t rrezikut t municioneve dhe nnprodukteve t dala nga montimi n kt aktivitet t kryer nga kta punonjs. Me dashje, kan prdorur metoda dhe mjete pune t paprshtatshme, q dukshm bartnin rrezikun e shkaktimit t zjarrit, si ka qen prdorimi pr transportin e baruteve, t karrocave metalike, t porsa salduara, si dhe mjete t tjera t rrezikshme pr zhvillimin e ktij procesi. Me dashje, n bashkpunim, n ambientet e ish-brigads s tankeve n Grdec, m datn 15 mars 2008, kan grumbulluar

dhe magazinuar municione dhe nnprodukte lnd plasse dhe djegse, burim me rrezikshmri t lart t shtuar pr sigurin n kt rajon, thuhet n dosje. Sipas saj, t pandehurit, n kryerjen n bashkpunim t veprimeve t m-

siprme shoqrisht t rrezikshme, kan vepruar me dashje dhe me vetdije, lidhur me rrezikun real t eksplodimit t lndve plasse dhe djegse, pr shkak t mungess s rregullave dhe standardeve t siguris nga grumbullimi i mu-

nicioneve dhe nnprodukteve t dala nga montimi i tyre. Municionet Prokuroria thot se hetimet e ktij procedimi penal kan provuar se pr realizimin e kon-

trats nr. 1, dat 6.6.2007, m datn 15 qershor 2007, ka lluar procesi i montimit dhe militarizimit t municioneve t kalibrit t vogl, i cili ka prfunduar n fund t muajit nntor 2007. Ndrsa pr realizimin e kontrats

nr. 2, dat 28.12.2007, m dat 7 janar 2008, ka lluar procesi i dyt pr montimin dhe militarizimin e municioneve/shtimjeve t kalibrit 20mm-152 mm, i cili u ndrpre nga ngjarja tragjike m dat 15 mars 2008.

Dmshprblimi

rkojm si dmshprblim shumn prej 20000000 leksh t reja (njzet milion) pr do viktim q ka humbur jetn, nisur dhe nga natyra e dmit, shkalla e fajsis, fakti se kemi qen para nj veprimtarie timprurse, ku nga aktet rezulton se siguronte t ardhura buxheti i shtetit, ndrmarrja MEICO, si dhe shoqria Albademil sh.p.k, por nga ana tjetr edhe veprimet e paligjshme t personave zyrtar pr sa sipr, jan kryer jo nga pakujdesia, por t paktn pr t begatuar pa shkak t ligjshm, t trett.

Akuzat

I padituri Ylli Pinari

I
Padia

Trashgimtart e viktimave fajsojn Mediun, Pinarin, Delijorgjin dhe Berishn

Grdeci, n syt e familjarve t viktimave

ngjarjen tragjike t shprthimit n Grdec kan humbur jetn t ndjert, trashgimlnsit tan. Duke qen se vdekja e tyre ishte pasoj e drejtprdrejt e veprimeve apo mosveprimeve t paligjshme dhe me faj t t paditurve, ne krkojm prej tyre, solidarisht, shprblimin e dmit nga vdekja e shkaktuar. Kshtu e llojn padin trashgimtart e viktimave t Grdecit, duke krkuar nga Gjykata e Lart q t vr para prgjegjsis ligjore as m pak e as m shum, por Kryeministrin Sali Berisha dhe ish-ministrin e Mbrojtjes, Fatmir Mediu. Pr kt t fundit, n padi thuhet se, gjat ushtrimit t detyrs si ministr i Mbrojtjes n at koh, mban prgjegjsi t plot pr veprimtarin q kishte n kompetenc. Prve shkeljeve t tjera, dy jan ato q jan shkaku determinant, q solln pasojn kriminale: E para, przgjedhja e fshatit Grdec, pr t kryer demontimin, n nj koh, q ai pozicion ishte i paprshtatshm dhe binte n kundrshtim me rregullat e prcaktuara n urdhrin nr. 326, dat 11.5.2000 t ministrit t Mbrojtjes dhe, nga ana tjetr, nuk ishte n kompetencn e min-

istrit t Mbrojtjes t vendoste apo jo pr ngritjen e nj strukture t till industrialo-ushtarake, pa u pajisur me lejen e ndrtimit. Me t drejt, sa m sipr, i jan parashtruar atij si konstatime pr pamundsin e zbatimit t atij urdhri, me shkresn nr. 2408/1 prot, dat 3.5.2007, t komandantit t Komands s Forcs s Bashkuar, gjeneral Shptim Spahiu. Pra, megjithse me kt shkres ministrit i evidentohet q vendi i prcaktuar (Grdeci) nuk siguron masa t plota pr eliminimin e ngjarjeve t jashtzakonshme, si dhe q nuk sht kjo komand au-

toriteti pr t lshuar leje pr ndrtimin e strukturs s prkohshme industriale, prsri nga ky person zyrtar, nga i padituri Fatmir Mediu, nuk ka pasur revokim apo ndryshim t urdhrit, megjithse sht paralajmruar pr pasojat e rrezikshme, thuhet n padi. Sipas saj, nisur nga kjo situat aktesh administrative, t cilat provojn dijenin e ministrit t Mbrojtjes pr pasojat eventuale, q mund t vinin dhe mosmarrja e masave nga ana e tij pr ti parandaluar ato, e bn at prgjegjs civilisht pr shprblimin e dmit t shkaktuar. Pra jemi jo vetm para nj akti administrativ t kundrligjshm, por dhe q ka sjell pasoja t rnda, pasi demontimi i nj municioni t kalibrit t madh do t krkonte nj rikonceptim t procesit t demontimit dhe t rregullave prkatse t sigurimit teknik n pun. Qoft edhe pr kto shkaqe q ky person zyrtar ka nxjerr kto urdhra t kundrligjshm, pr t cilt sht njoftuar nga vartsit e tij, e bn at t jet me keqbesim, ka passjell prgjegjsin e tij individuale n shprblimin e dmit t shkaktuar pr shkak t vdekjes s trashgimlnsve tan, mbaron akuza pr Mediun. S.obo

sh-drejtori i MEICO-s ka lidhur dy kontrata me shoqrin Southern Ammunition Company Inc. Ai e ka lejuar SAC q t jap n nnsiprmarrje te nj shoqri shqiptare krejt pa prvoj (Albademil sh.p.k), procesin e demontimit t municioneve, duke shkelur dysh kt vendim t Kshillit t Ministrave, pasi n t nuk parashikohej mundsia (kompetenca) q ky proces t jepej n nnsiprmarrje dhe po ashtu ofertuesi duhej t ishte me prvoj n fushn e armatim-municioneve. Kontrata e par e prpiluar dhe e nnshkruar nga drejtori i MEICO-s sht haptazi e kundrligjshme e pr rrjedhoj ka sjell kt pasoj kriminale, duke i shkaktuar vdekjen trashgimlnsve t paditsve. Nga ana tjetr edhe kontrata e dyt, edhe pse sht prpiluar pas urdhrit t ministrit t Mbrojtjes, nuk duhej t pranohej t nnshkruhej, pasi bie n kundrshtim me prcaktimin se mund t shiteshin pr demontim municionet e kalibrit t madh. I padituri Ylli Pinari sht me keqbesim, sepse prezumohet, q ai, si punonjs i nj ndrmarrjeje shtetrore, t arrij ti kuptoj dhe ti zbatoj vendimet e Kshillit t Ministrave, nga ku buron qart se ai nuk kishte kurrfar kompetence t lejonte t kontraktuarin ta jepte n nnsiprmarrje at porosi, apo m tej, kur ka konstatuar se Albademil sh.p.k ishte nj shoqri e sapokrijuar e q sishte e specializuar n asnj lloj veprimtarie, e megjithat ai me vetdije, vijon e bn nj zvendsim subjektesh n kt rast.

I padituri Mihal Delijorgji

dministratori dhe ortaku i shoqris Albademil sh.p.k prgjigjet edhe ai personalisht pr dmin e shkaktuar gjat ushtrimit t veprimtaris s demontimit n Grdec. Sipas certikats s regjistrimit n degn e Tatim Taksave n Tiran, i padituri Delijorgji rezulton me detyrn e administratorit t shoqris Albademil sh.p.k. Mirpo n nenin 53, t ligjit nr. 7638, dat 19.11.1992 Pr shoqrit tregtare, parashikohet ndr t tjera se: Administratort jan prgjegjs individualisht ose solidarisht, sipas rastit, ndaj shoqris ose ndaj t tretve, pr shkelje t ligjeve, pr shkelje t statutit, apo pr faje t kryera gjat administrimit t shoqris. N rastin konkret nuk rezulton q ky administrator t ket marr masa t tilla, q parashikohen n administrimin e zakonshm t shoqris, si pr sigurimin teknik t puntorve apo masa sigurie t tilla, q t shmang ngjarjet e jashtzakonshme, gjat ksaj veprimtarie t rrezikshme.

Negociatat

Vendimi, pas premtimit t Ministris s Drejtsis pr ndihm

Tragjedia e 9 janarit, mbyllet greva n Shkodr

as 22 ditsh grev urie, dy prindr t dy fmijve t zhdukur n tragjedin e 9 janarit, kan ndrprer dje grevn e uris. Vendimi u mor pas negociatave me prfaqsues t Ministris s Drejtsis. Greva sht ndrprer, duke shpresuar se pas rinisjes s hetimeve pak dit m par nga Prokuroria e Vlors, e vrteta do t zbardhet. Prfaqsuesit e Ministris s Drejtsis kan arritur t bindin grevistt q t ln grevn, duke

u premtuar atyre se do t jet kjo ministri ajo q do tu jap gjith ndihmn e nevojshme pr zbardhjen e s vrtets. Duke folur pr mediat, njri nga grevistt, Ndoc Bjeshka, tha se shkak pr ndrprerjen e grevs sht ndihma q na dha nnkryetari i KLD-s, z. Kreshnik Spahiu. Pas vizits s tij n Shkodr, Prokuroria e Vlors rinisi hetimet. Edhe premtimet q na dhan deputett dhe pushtetart dhe s fundi Ministria e Drejtsis na bindn

q ne tani t ndrpresim grevn. N t njjtn koh, Ndoc Bjeshka, thekson se nse premtimet nuk mbahen, ne do ti kthehemi srish grevs s uris dhe nuk do ket m kthim prapa. Familjart e t zhdukurve t 9 janarit 2009 iniciuan kt grev urie, duke marr me vete dhe arkivolet pr t treguar vendosmri deri n vdekje. Ata qndruan n grev 22 dit, por fatmirsisht arkivolet doln bosh nga dhoma e ngujimit. A.Hoti

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

AKTUALITET

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

ahet toka dhe gllabron 7 shtpi

Tet banesa t tjera mbeten t rrezikuara n Synej t Kavajs
VALI QYRFYI

Incidenti

Bien 3 shtylla n Dajt, bllokohen televizionet

anort e Komuns Synej n Kavaj, n panik. Shkarja e toks l pa streh shtat familje, ndrsa 8 shtpi t tjera jan t rrezikuara dhe banort e tyre jan evakuuar pasditen e djeshme. Reshjet e shiut q vazhdojn t bien n zonn e Kavajs e kan prkeqsuar situatn n fshatin Bago t Komuns Synej t Kavajs, ndrsa kan favorizuar rrshqitjet e dheut n tokn kodrinore ku ishin ndrtuar shtpit 1-3 katshe. Prpos reshjeve, t dmtuarit besojn se dhe trmeti i rn pak dit m par n kt zon ka shkaktuar shkputje t shtresave nntoksore dhe lvizje t tyre. Me t ndjer krisjen e mureve, q sht ksuar rreth ors 03.00 t mngjesit, njerzit kan nxituar t dalin jasht shtpive dhe t shptojn kokat. N ort n vazhdim, toka sht hapur para syve t tyre duke gllabruar shtpit, orendit e tyre, po dhe nj pjes t gjs s gjall q nuk kan mundur ta shptojn. Dmet materiale jan konsideruar t pallogaritshme, ndrsa prefekti i Kavajs, Bardhyl Rexha, e ka vlersuar ngjarjen si nj fatkeqsi natyrore q krkon angazhim t menjhershm. Ashtu si ishte parashikuar mngjesin e djeshm, gjat orve n vazhdim rrezja e rrshqitjeve ka tentuar t zgjerohet duke rrezikuar dhe shtpit e tjera rreth e rrotull. Familjet e shtpive t dmtuara jan strehuar te t afrmit e tyre. T njjtin fat kan pasur dhe familjart e 8 shtpive t tjera n rrezik shembjeje. Banort shprehen se nuk kan pasur asnjher m par probleme me rrshqitjen e dherave, ndonse reshjet e shiut nuk kan munguar. Kjo u ka prforcuar atyre bindjen se tragjedia q u ndodhi sht pasoj e trmetit t rn tri dit m par n rrethin e tyre. Dje familjet e dmtuara jan vizituar n koh t ndryshme, nga kreu i LSI-s, Ilir Meta, si dhe nnkryetari i PD-s, Astrit Patozi. N takimin me ta, Meta u shprehu solidaritet banorve dhe autoriteteve pr ta kaluar kt fatkeqsi. Ai tha se duhet t merren masa pr t parandaluar fatkeqsi t ksaj natyre, ndrsa theksoi se n baz t ligjit duhet t rikuperohen t gjitha dmet materiale t banorve t dmtuar n nj koh sa m t shpejt. Ndrkaq, Patozi falnderoi autoritetet q ndihmuan n mnyr t menjhershme familjet e pastreha. Mbshtetja duhet t vazhdoj edhe pas fazs s emergjencs, tha ai. Ndrkoh, situata e panikut mes fshatarve sht e pranishme. Edhe t tjera familje, m larg vendit t ngjarjes, jan n ankth pr at q mund tu ndodh nse rrshqitjet e dheut vazhdojn, t favorizuara nga reshjet q nuk kan pushuar pothuajse gjat t gjith 24 orshit t kaluar. Toka n fakt n kt zon bhet e ditur se sht ranore dhe prandaj priten edhe shembje t tjera n krahun e djatht. Sipas t dhnave, Komuna Synej numron 12 mij banor dhe fshati ku ka ndodhur ngjarja konsiderohet i madh, pasi ka 1 mij banor. Banor t shtpive trekatshe po evakuojn far munden, pasi po ndiejn rrezikun. Para tri ditve ata e vun re se toka po krisej, po pr kt ia vun fajin trmetit dhe pr fat kan dal nga shtpia pr t par se far do ndodhte dhe ky ka qen fati i tyre, pasi ata doln menjher sapo pan se po ndodhte zhvendosja e dy shtpive dhe nuk i ka zn brenda. Ekspert t gjeologjis do t vijn menjher nga Tirana pr t br nj ekspertiz t toks pr t zbuluar se si do tu vej halli banorve t shtpive m lart zons, thot kryetari i Komuns Synej.

oti i keq plot er dhe stuhi n 24 ort e fundit ka sjell ndrprerjen e transmetimit pr shum televizione n vend. Operatori i Sistemit t Shprndarjes (OSSH) bri t ditur se shkak sht br rnia n gremin e 3 shtyllave t tensionit t lart q ndodheshin n malin e Dajtit. Sipas t njjtit burim, si pasoj kan mbetur pa energji Shngjergji dhe Zallbastari, ku ndodhen edhe antenat e televizioneve. Aktualisht, shqiptart mund t ndjekin vetm 4 televizione. Stacionet e tjera televizive kan ndrprer transmetimet prej disa orsh dhe presin t rregullohen defektet. Por, OSSH bn t ditur se rivendosja e shtyllave prfundon vetm ditn e hn. Ndrkoh, pa energji kto dy dit do t mbeten edhe banort e Shngjergjit dhe Zallbastarit.

Reshjet

Reshjet n Bulqiz, prmbytet miniera

M
Dbora

Dhjetra mjete bllokohen n Qaf-Mali, mes tyre autobus pasagjersh

Bllokohet rruga Kuks-Tiran, udhtart kalojn natn jasht

R
eshjet e dendura dhe stuhit e dbors kan krijuar nj situat kaosi n krejt Verilindjen n rrugt lokale dhe kombtare. Situata m problematike paraqitet n Qaf-Shllak n Qaf-Mali. Gjat nats s shkuar n Qaf-Mali kan mbetur t bllokuar dhjetra mjete si kamion, furgon pasagjersh, autovetura, si dhe tre autobus t linjs s Kosovs. Shkaku ka qen trashsia e dbors q arrin n mbi 60 cm, si dhe vshtirsia e ndrrimit t kamionve t tonazhit t rnd. Drejtori i Policis s Qarkut t Kuksit, i cili dje n mesdit ndodhej n Qaf-Mali tha se nga Kuksi n Qaf-Shllak rruga kalohet, por vetm me zinxhir, ndrsa pjesa tjetr n territorin e Puks, ishte t paktn n dy segmente e bllokuar totalisht. Furriku, duke iu referuar komunikimit me policin e Puks tha se radha e makinave t bllokuara n Qaf-Mali sht e gjat, por po merren t gjitha masat pr ta zhbllokuar. Furriku, duke pohuar n prmirsimin e gjendjes. N segmentin e Shmris mbrm ka mbetur i bllokuar edhe nj autobus i linjs Prishtin-Tiran. T 40 pasagjert e kan kaluar natn e ftoht brenda autobusit, si dhe n nj kafe aty n qendrn e Komuns Shmri. Edhe t shtunn paradite, autobusi nuk sht lejuar t lviz drejt Tirans pr shkak t dbors dhe bllokimit t rrugs n Qaf t Malit. Vetm pasdite von sht br e mundur hapja e aksit n vetm nj kalim, duke u dhn mundsi t gjitha mjeteve t bllokuara t zhvendosen drejt Tirans apo drejt Kuksit. N mesin e pasagjerve kosovar kan qen edhe 10 gra, mes tyre dy me fmij t vegjl, pr t cilat kan ofruar streh familjet e fshatit. Edhe akset Bajram Curri-Qaf Mali kan qen t bllokuara gjat gjith nats s shkuar, ndrsa nj numr mjetesh t mbetura n dbor jan zhvendosur vetm n mesditn e s shtuns. S. D.

iniera famkeqe q ka rrmbyer shum jet minatorsh kto dy vitet e fundit sht prmbytur kt mesdit nga shirat e rrmbyer q kan rn gjat 24 orve t fundit. Minatort e zons s Bulqizs jan ndaluar t hyn n galerit e nntoks, pasi uji kishte mbuluar jo vetm oborrin, por edhe tunelet e brendshme. Drejtori i miniers s kromit, Petrit Duva, tha pr mediat se miniera ndodhet n rrezik pr shkak t shirave nntoksore. Pompat e ujit nuk mund t thithin ujin q ka deprtuar n thellsit e galerive. Miniera ndodhet n rrezik, paralajmron drejtori Duva. Mbi 20 persona kan gjetur vdekjen n galerit e miniers si shkak i shembjes s masave t dheut n tunele. Shum minator jan aksidentuar, ndrsa shum t tjer shprehen se punojn me frik n miniern e Bulqizs. Tanim q ujrat kan vrshuar n minier nuk dihen masat e fundit q do t jepen rreth vendit t vetm t puns pr banort e zons s Bulqizs.

Fier

se nj numr njerzish kan prjetuar vshtirsit e bllokimit t rrugs, tha gjithashtu se nuk kishte pasur asnj aksident apo emergjenc shndetsore. Policia rrugore, nga ana e vet sht prpjekur t minimizoj problemet e

krijuara, duke mos lejuar udhtimin e mjeteve pa pajisje dimrore, si dhe duke detyruar q t gjith kamiont e rnd n segmentin Kuks-Shmri-Qaf-Shllak t hapin krahun pr t krijuar lehtsi qarkullimi pr mjetet e tjera deri

Trhiqet uji, familjet pastrojn baltn

ituata e krijuar nga reshjet intensive t nj dit m par n Qarkun e Fierit po shkon drejt normalizimit. Energjia elektrike, e ndrprer n disa zona pr shkak t defekteve t shumta, tashm sht rikthyer, ndrkoh q rrugt kombtare dhe ato rurale jan t kalueshme. Situata sht normalizuar edhe n rrugt dhe mjediset e tjera publike n qytetin e Fierit, si dhe n autostradn e re FierLushnj, e cila u b e pakalueshme nga mesdita e s premtes deri n mngjesin e s shtuns, koh kur ujrat u larguan nga hyrja e autostrads n zonn e Vajkanit. Nga raportimet e titullarve t institucioneve vendore rezulton se nuk ka dme t konsiderueshme materiale dhe po punohet intensivisht pr t br t mundur largimin e ujrave nga disa zona t zhytura n uj n rrethin e Fierit. Tregu industrial i qytetit q shtrihet prgjat lumit Gjanica, edhe gjat dits s djeshme, ishte nn uj, por ve oborreve t disa banesave q ndodhen n argjinaturn e lumit, prmbytje masive n banesa si pak muaj m par ka pasur me dhjetra. Kemi nisur nga puna s bashku me Ndrmarrjen e Ujsjellsit q t bjm t mundur largimin e ujrave kryesisht n urn me shkall, e cila sht br e pakalueshme si pasoj e fryrjes s lumit Gjanic. Fatmirsisht nuk ka pasur dme materiale apo n njerz dhe mendojm se situata nse nuk do t ket m reshje shiu intensive do t vij drejt prmirsimit, ka thn kreu i emergjencave n Bashkin Fier, Edmond Levanaj.

Aksidenti

Gjirokastr

Ngec autoboti n kthes, bllokohet rruga e Kors

eshjet e shumta t dbors q kan rn pa ndrprerje gjat dits s premte dhe kan vazhduar t bien edhe natn duke gdhir dita e shtun, jan kthyer n ferrin e bardh pr t gjith ata q kan udhtuar n rrugn nacionale Kor-Pogradec dhe konkretisht n Qafn e Pllocs. Ndonse e lagsht, trashsia e dbors me mbi 30 centimetra, jo vetm ka vshtirsuar s teprmi qarkullimin e mjeteve t ndryshme, por ka sjell edhe bllokimin e tyre n Qafn e Pllocs n Pogradec. Lvizja e mjeteve n kt segment rrugor ka qen tepr e ngarkuar dhe problematike, por q n ort e mngjesit t s shtuns dhe n vazhdim deri n mesdit ka pasur bllokim t saj pr lvizjen n t dy kraht t pothuajse t gjitha automjeteve. Rreth ors 13.00 t dits s shtun, nj autobot me ngarkes gazi sht prplasur n nj kthes n ngjitje t Qaf-Pllocs, duke e paralizuar qarkullimin e t gjitha mjeteve. U desh gati nj or pr hapjen e rrugs nga Grabovica pr n drejtim t qytetit t Pogradecit nga ky aksident automobilistik pr shkak t vshtirsive t motit, e megjithat gjendja nuk sht normalizuar pr or t tra. J. Dh.

Lumi Drino prmbyt 100 ha tok bujqsore

M
oti me reshje t vazhdueshme bore dhe shiu n rajonin jugor t vendit ka shkaktuar shum vshtirsi, kryesisht bllokim t qarkullimit n rrugt rurale n zonat e thella malore dhe prmbytje t siprfaqeve t tokave bujqsore n zonat fushore n Luginn e Drinos n Gjirokastr dhe n disa parcela n brigjet e Vjoss n Tepelen. Zyra e Emergjencave n prefektur dhe n administratn e Qarkut t Gjirokastrs n bashkpunim edhe me shrbimet e policis kan ndjekur situatn dhe kan marr masa pr shmangien e pasojave duke ndihmuar n hapjen e rrugve malore nga bora, ndrkoh q strukturat e Drejtoris s Policis s Qarkut Gjirokastr kan kaluar n gatishmri t prforcuar dhe jan shprndar n t gjitha komunat e qarkut ku ka pasur edhe m shum probleme si pasoj e reshjeve. Prrenjt malor dhe lumenjt e Vjoss dhe Drinos kan dal nga shtrati dhe sidomos n Gjirokastr sipas t dhnave zyrtare jan prmbytur nga vrshimi i Drinos rreth 100 ha tok bujqsore n fushn e Valares dhe Arshilengos.

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

POLITIKE OPINION

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Nse opozita nuk ka koh t mendoj pr parat tona, duhet t mendoj pr garn elektorale, e cila n kto rrethana sht krejt e pabarabart. Vrtet, si mund t jet e barabart nj gar elektorale, nse mazhoranca i jep t drejt vetes t prdor arkn e shtetit pr qllime t fushats e t propagands elektorale?

MUSTAFA NANO

mbani mend kohn kur i uronim njri-tjetrit pa energji elektrike n shtpi gjat Vitit t Ri? Epo, ky urim nuk bhet m. Q nga momenti q kemi ardhur ne n pushtet, gjrat kan ndryshuar, pasi ne kemi investuar n prodhimin e energjis, n shprndarjen e saj, n rritjen e kapaciteteve t interkonjeksionit, n drejtim t zvoglimit t humbjeve n rrjet, n mbledhjen e faturave, etj. Kjo sht qeveri suksesesh e arritjesh. Ne kemi hapur e shtruar me qindra kilometra rrug e autostrada, ne kemi luftuar korrupsionin, ne kemi mbledhur taksat, ne kemi shtuar t ardhurat nga tatimet e nga doganat, ne kemi rritur sigurin n vend, ne kemi br t mundur rritjen e investimeve t huaja, ne kemi antarsuar vendin n NATO, ne .. Me siguri, sa m sipr, mund t merret fare mir pr ndonj fjalim t mbajtur prej kryeministrit apo ministrave n ndonj tubim elektoral. Por n fakt, nuk sht kshtu. Sa m sipr jan fragmente t marra nga spotet publicitare t qeveris shqiptare, t cilat transmetohen nga nj numr televizionesh gjat gjith orve t dits e t nats; transmetohen n prputhje me rregullat e mimet e tregut, d.m.th Top Channel-i, TV Klan-i, Vizion +, News 24-a, Ora News-i, etj., etj., i krkojn qeveris t paguaj kohn televizive t shtn n pun pr transmetimin e ktyre mesazheve t pastra propagandistike. Dhe qeveria paguan. Ku i gjen parat? Epo n arkn e shtetit, ku tjetr? Asnj reagim serioz nuk ka pasur n kt vendin ton lidhur me kt propagand t bujshme n favor t qeveris me parat e taksapaguesve shqiptar. Nuk ka pasur ndonj reagim nga ana e opozits (pse vall? Ngaq e kan br vet kt pun n t shkuarn? Apo ngaq kan n plan ta bjn srish me t riardhur n pushtet?), nuk ka pasur ndonj reagim nga ana e ndonj institucioni apo e ndonj fondacioni joqeveritar. sht nj histori q vijon prej m shum se nj viti dhe t krijohet prshtypja se t gjith jemi msuar me kt veprim, q n fakt prbn nj shprdorim flagrant t parave publike n funksion t interesit e ambicies private pr pushtet t nj kryeministri.

Prpara ca muajsh, u ula pr t br nj shkrim denoncues ndaj ksaj dukurie. Dhe i vetmi reagim ndaj shkrimit ishte ai i nj qytetari, q m kapi n rrug e m tha me tonin e njeriut t knaqur nga qeveria e t paknaqur prej meje: Ju zotni gazetar nuk keni ku e kapni qeverin e zotin Berisha, dhe ngrini zrin pr

NUK KA TE NDALUR PROPAGANDA QEVERITARE ME PARATE PUBLIKE

shqetsime e abuzime t paqena. Po pse, ku duhet ti gjej parat kryeministri pr t br kto spot-e? Mos duhet ti marr nga xhepat e veta?. Duhet t ket shum njerz t tjer n Shqipri, t cilt, ja, si ky miku i shqetsuar nga shkrimi im, nuk shohin asnj t keqe te parat publike t shpenzuara pr

qllimet e msiprme? Sipas meje, po. Madje, kam frik se shumica e shqiptarve jan m si ky bandill, d.m.th as q e ojn n mendje t skandalizohen nga qeveria e spot-eve, nga nj qeveri q mbledh taksa, dhe i prish ato pr ti br me dije qytetart e vet se taksat i ka mbledhur; apo t skandalizohen nga

nj qeveri q harxhon parat publike pr t br nj spot televiziv, ku i thuhet, po publikut, se kjo qeveri sht m e mira dhe se kjo u tha n nj rast tjetr, m 7 mars, po me parat publike opozitart jan t kqij; apo t skandalizohen nga nj qeveri q, n vend t skuqet nga tragjedia e Grdecit e ngritur mbi afera t padgjuara korruptive t marks qeveritare, del gjithmon me parat publike e na numron sukseset n luftn kundr korrupsionit. E mendoj kt, ngaq po t ishte ndryshe, do t kishim ndonj reagim kolektiv kundr ksaj qeverie, q ka paturpsin t prdor parat e taksapaguesve t mir e t urt shqiptar me synimin pr ti shndrruar kta t fundit, d.m.th taksapaguesit, edhe n zgjedhs t mir e t urt. Epo, t dashur miq, mund t keni par n botn demokratike qeveri q harxhojn parat publike pr t informuar qytetart e vet lidhur me ndonj zyr a ent t ri n shrbim t tyre, me ndonj emergjenc a rrezik kombtar, me shfaqjen e ndonj virusi apo me vendosjen e ndonj karantine, me ndonj black-out energjetik t prkohshm, e me gjra t tjera t ksaj natyre, por nuk keni par e nuk keni pr t par kurr nj qeveri q harxhon parat e qytetarve t vet pr t prcjell mesazhin: Kjo qeveri sht m e mira. Prve qeveris shqiptare, sigurisht. Ky sht nj shprdorim plateal i detyrs, pr t ciln lipset t paktn ndrhyrja urgjente e opozits. Kjo e fundit mund t ngrej dhe nj padi, por nuk do t ishte keq edhe sikur t mjaftohej me hartimin e nj projektligji, q do t synonte ndalimin e menjhershm t prdorimit t parave publike pr qllime t propagands qeveritare. Dhe sa hap e mbyll syt, ta onte kt projektligj n Parlament, ku t krkonte diskutimin me afat t prshpejtuar t ktij projektligji. Nse opozita nuk ka koh t mendoj pr parat tona, duhet t mendoj pr garn elektorale, e cila n kto rrethana sht krejt e pabarabart. Vrtet, si mund t jet e barabart nj gar elektorale, nse mazhoranca i jep t drejt vetes t prdor arkn e shtetit pr qllime t fushats e t propagands elektorale?

Historia nuk njeh

BESIM R CENGU

itin 1999, kur historia jon po prekej me dor, n at qershorin historik t fitores e t liris s shqiptarve, npr muret e shtpive dhe objekteve publike n gjith Kosovn, ishin ln parulla antishqiptare t shkruara me turlilloj prmbajtjeje fyese e urryese nga m banalet. Nj shije e keqe kjo e ln prej atyre (q ve emrit barbar nuk gjen tjetr) q nuk kan aspak respekt e konsiderat pr dinjitetin njerzor, si vler morale universale. Me dorn e tyre, dhunuesit sllav kishin nnshkruar n ato mure aktet e paprecedent t dhuns dhe prdhuns t nj populli, masakrimit kolektiv, marrjen npr kmb t do t drejte elementare t njeriut, pikspari si qenie q ka t drejt t jetoj. Me dorn e tyre, dhunuesit kishin nnshkruar n ato mure konceptet e tyre dje (dhe mjerisht jan edhe sot prezente n ndrgjegjen e atyre q drejtojn kt vend), ekstraktin e programeve t tyre shfarosse, mungesn e respektin e humanitetit kundrejt nj populli tjetr. Do ti therim t gjith shqiptart e plot mbishkrime banale q nuk mund t prmenden n nj shkrim q e lexojn t gjith, nxjerrin jasht loje do pretendim serb kundrejt Kosovs dhe fundosin do argument t tyre para bots s qytetruar e demokratike. Shkurt kishin nnshkruar Turpin e Tyre, u kishin vn vuln akteve t prgjakta gjenocidiale, q bindn m n fund botn evropiane e botrore se

kush ishte djalli i gadishullit, q ndizte zjarret prclluese ku digjeshin pa mshir njerzit e pafajshm. Vetm pr periudhn e lufts s fundshekullit, un kam mbledhur mijra fakte zemrdridhse q nuk t besohet se mund ti bjn njerzit. Thirrja e Wiliam Wokerit q i bri pak para shpalljes s pavarsis ndrgjegjes evropiane e botrore, se masakrat serbe n Kosov nuk duhet t harrohen, sht nj ftes pr t gjith ato vende q aktualisht hezitojn ta njohin pavarsin e Kosovs, kryesisht pr shkak t deformimit t s vrtets, nga njra an prej garniturs serbe dhe nga ana tjetr pr problemet q vet ato shtete kan brenda pr brenda. Urrejtja jo vetm q nuk sht inteligjenc, si pat thn dikur Viktor Hygo, por m s pari, nuk sht praktik qytetruese. Aq m tepr urrejtja pr nj popull t tr (Do ti therim t gjith shqiptart, po dgjohet sot n t gjitha protestat kundr pavarsis npr qytetet serbe). Urrejtja e cila u shpreh pr nj periudh m shum se njqindvjeare me masakrat m antinjerzore, bukur si zor se mund ti perceptojn prmasat e nj mendjeje normale njerzore, sidomos sot. Rrnimi i megalomanis totalitare Prshtypjen m t madhe e bnin parullat megalomane q nxirrnin n pah verbrin emblematike dhe pasqyronin shplarjen e trurit q kishte arritur ta bnte makina shovene me popullin e vet. Shkrime t tilla si Serbia deri n Tokio, Serbia deri n Kaliforni, nuk prmbanin asgj tjetr prve ides s mendur e krejtsisht naive, se ato mund ta bnin

SERBT Q JETOJN N REPUBLIKN E KOSOVS E KUPTOJN SE POLITIKA E BEOGRADIT NUK SHT SE DO AQ SHUM SERBT N KOSOV, SA DO T RUAJ BENEFICET E VETA SI GARNITUR POLITIKE DREJTUESE. MBI T GJITHA, POLITIKA E SOTME E BEOGRADIT SHT EMOCIONALE N RAPORT ME TO, DHE EMOCIONET (SIDOMOS EMOCIONET NACIONALISTE) DIHET SE JAN T PRKOHSHME

realisht nj gj t till. Me siguri se vetm disa dit q kur ishin shkruar kto parulla, ushtria agresore u shpartallua krejt thjesht pa ndonj mund t madh, e iku duke marr me vete zhgnjimin e madh se prapa parullave euforike paska qen nj tigr prej letre, si thoshte Mao Ce Duni pr imperializmin amerikan, q nuk prbnte aspak vshtirsi prball NATO-s e UK-s. Shteti i dhunshm serb u gjend para trumhasjes s madhe, q prmblidhet n at shprehjen se ata mund t bnin at q nuk mund t bnin asgj. sht n natyrn e sundimeve totalitare q t krijojn psikologjin kolektive se jan t pamposhtur, se mund t arrijn synime ambicioze n t mir t vendit q drejtojn. M shkoi mendja koht kur n Shqipri, n strvitjet ushtarake t para viteve 90, ushtarakt i thoshin popullit ushtar se jemi prball agresionit t koalicionit armik, t cilt me ndihmn e imperializmit amerikan dhe socialimperializmit sovjetik, synojn t pushtojn kshtjelln ton. Prball ktij invazioni, ne, nn dritn e msimeve t partis, nprmjet organizimit ton perfekt ushtarak, prgatitjes s lart psikologjike dhe taktikoteknike, brenda pak kohsh do ta shpartallojm. Fitorja jon sht e sigurt. Ndrsa ne shqiptart, t indoktrinuar kolektivisht prej drogs totalitare, besonim me t vrtet se ishim superior prball armikut imagjinar dhe se njmend e shpartallonim at. Vura nj paralele midis atyre parullave t gjendura n gjith Kosovn e paslufts dhe asaj q ne e

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

POLITIKE OPINION

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

ABYLO

VETON SURROI

1. e jav e vdekjeve kjo. Isha n varrimin e nj njeriu t hareshm i cili u shndrrua n kufom, supozon policia, pr shkak se vendosi vet pr kt pun. Pastaj t nns s nj miku. Pastaj lexova pr fmijn shtatvjear q gjeti vdekjen nga kafshimi i qenve endacak. Pastaj, dgjova pr vdekjet q po vijn s shpejti, t dy t smurve terminal prej kancerit. Dhe pastaj mora n dor Librin e filozofve t vdekur t profesorit t filozofis, Simon Critchley (Vintage boks, New York, 2009), nj dfrim intelektual me vdekjen e 190 e kusur filozofve, q nga koht antike deri m sot, dhe definimin e tyre t vdekjes, me piknisjen e Ciceronit se t filozofosh sht t msosh se si t vdiset (leksion ky q filozofi do ta msoj n momentin kur t urdhrohet vrasja e tij nga Mark Antoni). N fund t librit, do t msoj se vdekja ndodh n do form t mundshme, por nuk besoj t jet e prsritshme si ajo e Kantit. Filozofi i famshm gjerman do t zgjohej n 4:55 t mngjesit, pr t ngrn kafjallin n 5:00, do t prgatiste ligjratn e dits me nj llull duhani e aj deri m 7 kur do t zbriste n katin e poshtm ku do t mbante ligjratn dyorshe, pas s cils do t ngrihej n katin e siprm deri n 12 e 45 kur do t njoftonte kuzhinierin se afrohej koha e dreks, t ciln do ta hante saktsisht n 13:00, n prcjellje t mes katr deri n tet mysafirve, sepse Kanti besonte se t folurit gjat dreks e ndihmon tretjen e ushqimit. Pastaj do t merrte shtin e tij t zakonshme, me t ciln zonjat e Konigsbergut do t dinin se or ishte, do t kthehej n shtpi dhe pas nj mbrmje t shkrimit e leximit, do t binte n gjum saktsisht n orn 22:00, duke prsritur emrin Ciceron disa her para se ta merrte gjumi. N vitet e fundit t jets, do t smuret nga stomaku, do ta humbas apetitin dhe n moshn e tij tetdhjetvjeare, ditn e fundit t jets, asistenti i tij do tia ofroj nj lug uj t przier me ver t mbl e filozofi do t prcaktoj saktsin e momentit t vdekjes, duke shqiptuar fjaln e tij t fundit, Sufficit!. (Pr qeveritart kosovar: kjo fjal nuk do t thot krijim i panevojshm e pandrgjegjshm i nj shume t pashpenzuar t paras publike, por ishte shprehje n latinishte pr Mjaft sht!)

Simon Critchley, Libri i filozofve t vdekur, mbi mysafirllkun n kt bot, vlern e jets dhe 190 mendimtar q jetojn n libra
2. Nj nxns e pyet filozofin e famshm kinez, Kongzi (t cilin fretrit e krishter e quajtn Konfui): -A mund t t pyes pr vdekjen? -Ti nuk e kupton as jetn. Si mund ta kuptosh vdekjen? T kuptuarit pr jetn e vdekjen, apo definimi i jets nprmjet vdekjes sht njri prej fondamenteve t filozofis, thot autori. Pr Senekn, plakun e urt romak, nuk sht se kemi koh t shkurtr pr t jetuar, por se e shpenzojm kot pjes t madhe t saj. Kt e kuptojn tash, m mir se kurr ata q i afrohen vdekjes, qoft me mosh, qoft me smundje, si sht kanceri terminal. Dhe, pr ta, vlejn n veanti dy kshilla t prijsit t famshm ushtarak romak, Mark Aurelit, t jetosh do dit si t ishte e fundit, kurr i shqetsuar, kurr apatik...ky sht perfeksioni i karakterit. Dhe: Vdekja sht friksuese pr ata q nuk kan mundsi t ken nj t tashme. Por, nj vizion i ktill luftarak, i gzimit t jets nuk sht gjithher i ndar nga filozoft. Gati dy mij vjet pas romakve, nj shkoll tjetr, ajo e gjermanit Schopenhauer, do t dal me nj version tjetr t jets e vdekjes. Sipas tij, jeta sht vuajtje e krimit t t lindurit, ngase njeriu nuk sht i prgatitur pr vuajtje, pra sht edhe keq i prgatitur pr jet. Dhe, n nj formulim q mund t dgjohet ndonjher edhe n odat kosovare t hapura pr vizita ngushllimi (ndonse jo n kt form perndimore), Schopenhaueri do t deklaroj se: Jeta sht nj hua e marr nga vdekja, me gjumin si kamat ditore e ksaj huaje. (N Kosov do t dgjohet se si T gjith ne jemi mysafir n kt bot) 3. I njjti refren do t prsritet n varrime, prkohsia e qndrimit ton n kt bot e rruga jon pr n botn tjetr. Pyetja sht se a shkojm n botn tjetr? Kjo pyetje e prcjell filozofin dhe vet filozoft prgjat tr historis. Shn Augustini, para se t konvertohej n katolicizm, vajtoi pr nnn e vdekur, sepse nga jeta e saj dhe jeta ime sht br nj jet e vetme. Humbja e saj, pr t shenjtin, ishte humbje e nj pjes t tij. Kur konvertohet, megjithat, e zbulon jetn pas vdekjes, e ather vajton pr shkak se ka vajtuar pa nevoj. Schopenhaueri, nga ana e tij, duke e konsideruar jetn pak a shum si nj aksident, megjithat ringjall shkolln e Stoikve t antiks greke dhe Daoizmit kinez, duke ringjallur iden e shkrirjes s materies e shpirtit njerzor, me Vullnetin q e krijoi kt bot e jet, n nj gjendje tjetr, jet e bot tjetr. Dhe kt e quajti palingenesis. Por, Antistheni, njri prej Stoikve dhe mik i Sokratit, do t jet aktor i nj kmbimi q do t shnohet e prsritet n shkolla t ndryshme filozofike gjat dymij vjetve t ardhshm. Edhe atij do ti flitet pr jetn pas vdekjes. Nj prift i lart do ti rrfej misteret e rrugve Orfike pr n jet pas vdekjes dhe pr mrekullit e t jetuarit n Had. Antistheni do ti prgjigjet priftit: Pse nuk po vdes ti ather? Ndoshta prgjigjen ka mundur ta jap princi i filozofis antike greke, Demokriti, i cili shkroi se Budallenjt duan t jetojn thell n pleqri, sepse i frikohen vdekjes. Ndonse, si edhe te profett tjer, Demokriti nuk u mbeti besnik fjalve t tij. Anipse nuk ishte budalla, vdiq n moshn 109-vjeare. 4. donjra prej vdekjeve, t ndodhura e t paralajmruara gjat javs kishte shpjegimin e vet filozofik n kt libr. Njeriu i hareshm, i cili supozohej se ia mori vetes jetn ishte pjes e nj debati q filloi q nga koha e stoikve t antiks greke, ku konsiderohej si munges guximi nse nuk vetvriteshe po t ishe i smur apo n pamundsi pr t jetuar. Atyre q iu paralajmrua vdekja nga smundja ballafaqohen me dilemn e njjt me t ciln u ballafaqua edhe Goethe kur u shpreh se qenia njerzore nuk mund t mendoj fundin e t menduarit dhe t jets. Pr mendjen e njeriut ekziston jeta e pafund, shprehej Goethe andaj edhe fjalt e tij t fundit ishin Mehr Licht!, M shum drit!. Miku q humbi nnn ballafaqohet me humbjen e nj pjese t vetes, si e shpjegoi Shn Augustini, por njkohsisht edhe me njohurin q e ka shnuar Epikuri para ers son: Mund t fitohet siguria kundr t gjitha gjrave. Por, kur vjen vdekja, ne qeniet njerzore jetojm n nj qytet t pafortifikuar. N debatet filozofike gjen interpretime edhe rasti i fmijs shtatvjear t vrar nga qent endacak. Filozofi gjerman Heidegger do t nxjerr teorin e tij se t jetuarit sht koha, gjegjsisht se ne jemi n nj gjendje t jets pr n vdekje dhe se mbrrijm t kuptuarit pr veten jo n kontekstin e Zotit, por nprmjet t konfrontimit me vdekjen, duke nxjerr kuptim nga finaliteti yn.

SI E DEFINON VDEKJA JETEN

Fmija shtatvjear vshtir se do t nxirrte fardo konkludimi t Heideggerit. Sipas Heideggerit, shpjegon Crutchley vdekja sht ai limit mbi jetn time t cilin duhet ta z dhe ta kuptoj n mnyr q t jem n mnyr autentike ai q jam. Por, kundr ktij argumenti t Heideggerit sht filozofi francez Levinas, dhe shum m afr interpretimit t vdekjes s shtatvjearit. Sipas tij, vdekja sht dika q nuk mund t parashikohet, prfaqsohet e as kuptohet. Vdekja, shpjegon Critchley teorin e francezit, nuk sht ngjarja q do t formsoj veten, por sht nj ngjarje e panjohshme q shkatrron kornizn e jets sime. Dhe, ashtu si n odat kosovare t ngushllimeve, bhet prpjekja q t relativizohet vdekja, kt do ta bnte m hert nj filozof i njohur, Hobbes, i cili tha se nuk duhet t vajtojm pr nj vdekje se do t na mbetet shum pak koh pr vajtimin e vdekjeve t tjera. 5. do njri mendon pr vdekjen dhe mendjet m t ndritura e shohin ndonjher prej kndeve jo shum t ngritura. Michel Eyquem de Montaigne, filozof i shekullit XVI ishte i preokupuar me padrejtsin e aktit t t vdekurit kur pa se si vllai i tij 23-vjear vdiq, pasi q e goditi topi i tenisit mbi veshin e djatht, ndrsa njkohsisht shihte se si tre njerz t padenj vdesin n perfeksion. Por, ndoshta, i udhhequr me mendimin antik t Seneks se Do t jetoj keq ai q nuk di t vdes mir, nobelisti Bertrand Russell n veprn e tij Pse nuk jam i krishter do t prpiqet q nprmjet t definimit t vdekjes t arrij at q dy mij vjet filozofie kan br para tij, t definoj jetn: Besoj se kur t vdes do t kalbem dhe nuk do t mbijetoj gj nga uni im. Nuk jam i ri dhe e dua jetn. Por, do t neveritem nga dridhja e friks prej t menduarit pr vdekjen. Lumturia sht megjithat lumturi e vrtet sepse i vjen fundi, e as mendimi dhe dashuria nuk humbasin n vler pse nuk jan t prjetshme. Dy mij vjet para Russellit, Ciceroni do ti shtonte ktij mendimi edhe nj ...et quod dificilus dictu est, mortui vivant (...dhe sado e vshtir t thuhet, t vdekurit jetojn) Natyrisht, n libra.

kthim prapa
kemi prjetuar vet n Shqipri, pr t nxjerr n dukje aftsin e ktyre kreaturave politike pr t deprtuar thell n ndrgjegjen e njerzve n faza specifike historike e psikologjike, e si pasoj, ta deformoj at deri n absurd. Ktu qndron edhe tragjikomedia q ndodh me vendet q ushtruan sundimin e tyre mbi baz t teorive etatiste. Fakti se vendet e Lindjes, t drejtuar sipas plezhiaturs t imponuar ruse n mnyrn e ndrtimit e drejtimit t shtetit, u shembn nj nga nj, shpreh m s miri kt shprfytyrim t prudnuar si t personalitetit t njeriut q prbn bazamentin e shoqris t nj vendi, ashtu edhe t organizimit shtetror t gabueshm, e si pasoj, edhe t pasuksesshm. Pikrisht ai shtet serb q besonte se mund t shkonte pa pengesa e me krenarin perandorake deri n Tokio e Kaliforni, u shemb si nj kull, rrnjt e muret e s cils ishin kalbur me koh. Mjerisht pr fatin e keq, kt fakt nuk e dinte populli i indoktrinuar serb, madje as vet ata q e drejtonin kt vend. Ngjarjet e fundit n Serbi po dshmojn qart se ende nuk kan mundur t shkputen prej megalomanis t mbjell thell n vetdijen e tyre kolektive, e pr m keq ende nuk po e kupton se era e re demokratike, bashkpunuese, zhvilluese e tolerante q po fryn n Ballkan, nuk duron m veprime t dhunshme. Prandaj krejt t kota jan aktualisht edhe orvatjet e dshpruara pr t nxitur me insistim komunitetin serb q jeton n Kosov, kundr pavarsis dhe pr t mos pranuar

N KUADRIN E SOVRANITETIT E AUTORITETIT T SHTETIT KOSOVAR, VET KOMUNITETI SERB PO E KUPTON GJITHNJ E M SHUM SE ZHVILLIMI SOCIAL-EKONOMIK, KULTUROR, ARSIMOR E SHNDETSOR DO T VARET PREJ BUXHETIT Q PRCAKTOHET NGA PRISHTINA E JO NGA BEOGRADI, NGA POLITIKAT E STRATEGJIT SOCIALEKONOMIKE E KULTURORE Q NDRTOHEN N PRISHTIN

jetn e re pas shpalljes s saj. Historia nuk e njeh kthimin prapa Realisht pas aktit historik t 17 shkurtit t vitit 2008 dhe njohjes s shtetit menjher nga SHBA, Britania e Madhe, Gjermania, Franca, Italia (kto shtete i vn pikn) etj., do komunitet n Republikn e Kosovs sht i garantuar, i barabart dhe i sigurt n shtpin e vet dhe shtetin e vet legjitim. Nga ana tjetr, shteti sovran e demokratik i Republiks s Kosovs, sht afrmendsh, se ve plot faktorve t tjer, nuk mund t konsolidohet pa kontributin e komuniteteve, pa energjit e tyre pozitive n shrbim t rritjes, fuqizimit e begatis t shtetit t tyre, prandaj do dit e m tepr, administrata e re shtetrore n Kosov luan rol integrues, e ndrgjegjshme pr misionin e kontributin q duhet t ken komunitetet. T gjitha komunitetet, vemas nga ai serb, po kuptojn do dit e m shum, se fati i tyre lidhet drejtprdrejt me vendin ku jetojn. Serbt q jetojn n Republikn e Kosovs e kuptojn se politika e Beogradit nuk sht se do aq shum serbt n Kosov, sa do t ruaj beneficet e veta si garnitur politike drejtuese. Mbi t gjitha, politika e sotme e Beogradit sht emocionale n raport me to, dhe emocionet (sidomos emocionet nacionaliste) dihet se jan t prkohshme. Shum e afrt sht dita kur ata do ti braktisin, ndrsa fatet e gjith banorve t shtetit t Kosovs lidhen me at se sa vet zgjedhin demokratikisht problemet brenda shtetit t vet.

Pas dats 17 shkurt t nj viti m par, ka nisur nj jet e re me horizont t ndritur pr t gjith, q eliminoi disa praktika t realizuara prej Serbis, si manipulimi e keqprdorimi i serbve t Kosovs pr realizimin e qllimeve e synimeve arkaike, mbarsja me urrejtje ndretnike, e pastaj prpjekjet e dshpruara t paslufts, si hapja e qendrave t votimit edhe n territorin e Kosovs pr t dshmuar kinse Kosova sht pjes e Serbis, zbatimi i nj programi msimor n shkolla t drejtuara prej Ministris serbe t Arsimit etj. N kuadrin e sovranitetit e autoritetit t shtetit kosovar, vet komuniteti serb po e kupton gjithnj e m shum se zhvillimi socialekonomik, kulturor, arsimor e shndetsor do t varet prej buxhetit q prcaktohet nga Prishtina e jo nga Beogradi, nga politikat e strategjit socialekonomike e kulturore q ndrtohen n Prishtin. Kt e ka kuptuar edhe Serbia, por nuk e l megalomania dikur perandorake e sot postdiktatoriale tia thot popullit t vet hapur. Ministri i Ekonomis n qeverin serbe, fill pas pavarsis, sht shprehur, se ne nuk mbajm prgjegjsi pr borxhet q i ka Kosova institucioneve ndrkombtare. Kjo sigurisht q sht nj barr e rnd pr Republikn e Kosovs, shtetit m t ri demokratik n bot, pasi sht fjala pr m shum se nj miliard dollar, por m i rndsishm sht fakti se vet politika serbe (prmes nj antari t rndsishm t qeveris s saj) po e pranon pavarsin e Kosovs si nj akt i natyrshm, q nuk ka kthim prapa.

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

SOCIALE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

11

Myslimant, me gjysmkryetar
Kavaj, komuniteti prfundon procesin e zgjedhjeve mes protestave
VALI QYRFYI

loganet e politiks kan zbritur edhe n Kavaj, n protestat e besimtarve kundr kandidimit t kreut tashm t rikonrmuar t Komunitetit Mysliman, Selim Mua. Protestat nuk e kan trhequr Mun nga rikandidimi dhe torja e postit t kryetarit t Komunitetit, ndrkoh q ai ka pasur prball vetm nj rival, Haxhi Sabri Hushin. Myftiu i Fierit, kandidati Karal Manaj, u trhoq para se t niste votimi. Zhvillimi i mbledhjes n Kavaj ka trazuar fort ujrat e qytetit t vogl q njihet si djep i demokracis dhe prfaqsues fanatik i besimit fetar. Protestat kundr kandidaturs s Selim Mus e kan zgjuar zhurmshm Kavajn, ku shpesh imami i xhamis dhe besimtart kan qen n krah t liderve demokrat n mitingjet politike t organizuara n qytet, ndrsa dje ata jan shndrruar n protagonist. Policia vendore kishte lejuar zhvillimin e protests dhe q n ort e para t mngjesit kishte bllokuar qarkullimin n t dyja ant e unazs, ku gjendet Medreseja. Burra, gra, madje dhe fmij kan marr pjes n kt protest, duke mbajtur parulla n duar ku shkruhej: Selim Mua, Ik, Selim Mua, bashkpuntor i Delijorgjit, Duam Transparenc. Protesta sht zhvilluar para Medreses s Kavajs Haz Ali Kora, ndrsa forcat policore t qytetit kishin marr masa dhe pr ruajtjen e siguris s godi-

ns dhe antarve t Kshillit t Prgjithshm t KMSH-s q ndodheshin aty pr t nisur mbledhjen e rndsishme. Mbledhja nisi me debate dhe krkesn pr zhvillimin e saj me

dyer t mbyllura, pa pranin e mediave. Bashk me gazetart jasht kan dal dhe kundrshtuesit e zgjedhjeve. Ilir Hoxholli, antar i Kshillit t Prgjithshm t KMSH-s kundrshtoi uljen

e Selim Mus n podium pr mbarim t mandatit, disa dit m par. Hoxholli tha se sht shkelur neni 22 pr procedurn e mbajtjes s zgjedhjeve t reja: Duhej t ishim njoftuar 15 dit

para dats s mbledhjes. Kto zgjedhje jan nj fars. sht shkelur statuti i Komunitetit Mysliman dhe ky i fundit nuk ka br transparencn pr shum nga akuza tonat, q nga shitja e

vakfeve prball bustit t Azem Hajdarit n Tiran, te Dhoma e Tregtis e me radh. KMSH-ja u konsiderua nga kundrshtart e Mus si nj institucion i bukur nga jasht, por i kalbur nga brenda. Protestuesit nuk jan lejuar q t hyjn brenda godins ku po zhvilloheshin zgjedhjet, q gjithsesi i jan prmbajtur rendit t dits. Pas leximit t raportit t puns, sht kaluar n votim nga ku sht rizgjedhur n krye t Komunitetit me shumic votash Haxhi Selim Mua, ndrsa n gjykat kundrshtart e tij kan dorzuar krkesn pr shpalljen e pavlefshmris s mbledhjes s Kavajs. N deklaratn pr shtyp, Kshilli i Prgjithshm saktsoi se Mua u shpall tues me 85 pr qind t votave, duke fituar kshtu t drejtn e nj mandati t ri pesvjear. Vetm 12 antar nga 80 t pranishm nuk kan preferuar kandidaturn e tij, gj q tregon pr nj mbshtetje t gjer n radht e antarsis s hierarkis fetare pr t, pavarsisht kundrshtimeve t hapura dhe protestave t ditve t fundit n gjirin e Komunitetit Mysliman. Jasht, protestues nga Kavaja, Tirana dhe rrethe t tjera, mes t cilve imam xhamish dhe besimtar t thjesht, s bashku me familjet e tyre kan vijuar protestn. Ata kan protestuar paqsisht kundr kandidaturs s Mus, mnyrs s zgjedhjeve dhe mungess s publikimit t platformave t kandidatve pr komunitetin besimtar.

Fier

Nj prfaqsi e komunitetit takon nnsekretarin e prgjithshm t OKB-s

agjja Driz, e ndodhur n Komunn Qendr n Fier, pritet t ndrroj emr. Me vendim t Kshillit t Komuns Qendr sht vendosur q emri i lagjes t bhet Barak Obama. Romt e Fierit kan vendosur ta pagzojn lagjen e tyre me emrin e Presidentit t Shteteve Bashkuara t Ameriks, Barak Obama. Kryetari i lagjes Driz n Komunn Qendr, n t ciln banon nj pjes e mir e komunitetit rom, Hekuran Zoto, thot se vendimin e ka ndrmarr kshilli i lagjes n mbledhjen e zhvilluar pak dit m par. Hekuran Zoto i drejtohet pushtetit vendor dhe qendror q t mirpres kt vendim, pasi pr romt e Fierit, emri Barak Obama ka nj domethnie t madhe. Dje, kt lagje, e ka vizituar edhe nnsekretari i prgjithshm i Organizats s Kombeve t Bashkuara, Ad Melkert. Gjat vizits s tij n lagjen e romve, merrte pjes edhe drejtori i prgjithshm i PNUD-it. N takim, prve krkesave t shumta pr mirqenie ekonomike, romt kan krkuar edhe njohjen e ksaj lagjeje me emrin Barak Obama. Kemi marr nj vendim, q lagjja jon t quhet Barak Obama. Presidenti aktual i SHBA-s ka premtuar q do t ndrhyj n shum shtete ku banojn rom. Mendojm se pas ksaj, do t bj dika pr ne dhe pr komunitetin e rom n fshat. Krkesn pr emrtimin e lagjes ia kemi drguar zyrtarisht kryetarit t Kshillit n Komunn Qendr dhe ajo sht miratuar. Besojm se ky emr do t njihet n t gjitha institucionet

Romt pagzojn lagjen me emrin Barak Obama L

qendrore, u shpreh Zoto. Banor t komunitetit rom q banojn n kt lagje shprehen se kan dshir q t quhen banor t Barak Obams. Romt thon se ai sht njeriu q mund ti ndihmoj n kt koh t vshtir dhe kjo ndihm, sipas tyre, do t vij jo vetm ekonomikisht, por edhe moralisht. Ne duam t marrim at emr, pasi Presidentin e Shteteve t Bashkuara e kemi t dors son. Kemi biseduar n t gjith lagjen dhe po t gjith kemi vendosur ta mbajm at emr. Si prfaqsues t kshillit t lagjes jemi katr dhe jemi mbledhur

javn e kaluar, u shpreh Hatixhja, nj banore e ksaj lagjeje. Ne krkojm q t kemi nj zgjidhje pas vendosjes s emrit q do t marr lagjja. Duam t kemi rrug m t mira, kopshte dhe erdhe, por edhe shkolla. E krkojm emrin Barak Obama pr t mirat q do t na jap ai, thot Lumja. Obama sht nga si yn. Ne nga Shqipria nuk kemi ndonj mbshtetje, as shkoll dhe as kopsht e as pun nuk na jep Shqipria. Si rom q jemi, nuk kemi prkrahje. Matilda Troka

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

12

POLITIKE EKONOMI

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Legalizimi i aseteve, peng i pastrimit t parave

Justifikohet Ministria e Financave: Nuk na e lejojn institucionet e huaja
ARD KOLA

AMCHAM
Dhoma Amerikane sht duke ndjekur nga afr situatn e krijuar n komunitetin e biznesit gjat aplikimit t ligjit mbi Amnistin Fiskale. Nesr Bordi i AmCham do t bj publik nj deklarat pr shtyp n lidhje me problemet q po sjell ky ligj tek biznesi

izneset nuk duan thjesht amnisti fiskale q fal disa gjoba dhe kamatvone sa. Ky vlersim duket nga qndrimet e privatit, i cili jo vetm q nuk i sht prgjigjur projektit t qeveris, miratuar n tetor dhe q skadon n prill, por n kushtet e krizs financiare, pastrimi financiar i aktivitetit disavjear, do ti hapte rrug miliardave q nuk jan deklaruar pr efekt tatimi. Nj ndr krkesat e bizneseve, t paraqitura tri dit m par nga Asambleja e Dhoms s Tregtis dhe Industris, Tiran, ishte vlersimi sa m par dhe me pozitivitet i propozimit pr legalizimin e aseteve tregtare, si nj mas q do ti injektoj ekonomis vlera t mdha e t rndsishme q sot qndrojn jasht sistemit t ekonomis formale. Ky debat ka lindur vite m par, i cili desh mori zgjidhje n qeverisjen socialiste, q m pas, e anuloi pr shkak t presioneve nga jasht. Kto dit, Ministria e Financave po e vlerson srish propozimin e legalizimit t aseteve pr bizneset e ligjshme, por prtej vullnetit pozitiv, meraku qndron m shum te pastrimi i parave. E kemi shqyrtuar disa her, madje ka pasur edhe debate. Legalizimi i aseteve do t thot ndryshe q t hapsh dritn jeshile pr t vendosur n qarkullim parat e krijuara nga aktivitete, jo vetm t ligjshme, shprehet pr Shqip nj zyrtar i Ministris s Financave. Por nuk sht i ktij mendimi kreu i Dhoms s Tregtis dhe Indus-

Konfindustria:

Dalja nga kriza, masa t shpejta

onfindustria shpreh nevojn pr arritjen e Paktit t Prgjegjshmris Sociale ndrmjet sindikatave t pundhnsve, punmar rsve, vendimmarrjes politike, si dhe t gjith aktorve t rndsishm t shoqris shqiptare pr prballjen me pasojat e krizs globale n ekonomin dhe mirqenien e qytetarve. Shfaqja e vrtet e krizs n Shqipri n periudh afatmesme do t jet pikrisht ulja e aftsis konkurruese t industrive vendore me pasoja t rnda n falimentim, papunsi dhe ulje t nivelit t jetess dhe e vetmja mnyr efikase e paksimit t pasojave t krizs sht mbshtetja me do mnyr e prodhimit t brendshm, u shpreh Gjergj Buxhuku. Konfindustria kshillon politikn shqiptare dhe grupet e interesit q t jen trsisht t prgjegjshm n veprimet dhe shprehjet e tyre pr t mos krijuar panik t panevojshm dhe rnduar pa arsye pasojat e vrteta t krizs globale n ekonomin shqiptare. Pr kt duhet q masat e menduara antikriz t kshillohen gjersisht me grupet e interesit dhe gjith vendimmarrjen politike pa dallim, me qllim rritjen e efektshmris dhe sigurimin e vazhdimsis, pavarsisht ndryshimeve politike zgjedhore t afrme. Konfindustria ka prgatitur dhe shum shpejt do t bj t ditur publikisht masat e nevojshme t prballjes me pasojat e krizs globale n ekonomin shqiptare.

Tiran
tris, Gjok Uldedaj, i cili, duke folur pr gazetn, garantoi proces transparent. Nga nj grup pune i prbashkt mund t arrihet nj projekt tepr ambicioz, q i jep mundsi biznesit t shfaq vlerat reale t tij. Ne nuk jemi dakord pr t pastruar parat dhe ajo q krkojm nuk lidhet me kt fakt. Krkesat tona jan serioze dhe t vlersuara mir, u shpreh Uldedaj. Edhe sikur qeveria t pranonte propozimin e biznesit, nuk do t pranonin ndrkombtart. Shqipria ka aderuar n disa organizma, kemi firmosur disa marrveshje dhe protokolle, q mbulojn luftn kundr pastrimit t parave. T pranosh krkesn e bizneseve, do t thot t hedhsh posht kto marrveshje, vijon sqarimin nj titullar i ministris. Nga ana e tij, Uldedaj thekson rndsin e ktij procesi. Zbatimi i legalizimit t aseteve prmirson dhe jep nj rezultat m t pastr n t dhnat e kontabilitetit. Me kt projekt, bizneset pastrohen dhe bhet m e qart se cila sht forca reale e tyre, vijon Uldedaj. Duke folur edhe n emr t Asambles, e prbr nga 101 antar, kreu i Dhoms s Tregtis dhe Industris, prmend nj tjetr avantazh q lidhet me kreditimin dhe aftsin financiare t kompanis. Duke u nisur nga rastet precedent, Ministria e Financave prmend faktin se n Moldavi dhe n dy vende t tjera t rajonit, pati shum debate rreth legalizimit t aseteve, proces q kundrshtohet me t madhe nga Fondi Monetar Ndrkombtar.

PD braktis KRRT-n, ngecin 30 leje

rfaqsuesit e Partis Demokratike n Kshillin e Rregullimit t Territorit, Tiran, kan vendosur t braktisin mbledhjen e radhs, ku planifikohen t miratohen ndr t tjera edhe 30 leje ndrtimi. Bllokimi i mbledhjes rrezikon ti jap nj tjetr goditje sektorit t ndrtimit, i cili aktualisht nuk po kalon situat pozitive, si pasoj e taksave dhe krizs financiare. Marin Bioku, drejtori i politikave n Ministrin e Punve Publike, Transportit dhe Telekomunikacionit dhe antar i KRRTs, Tiran tha dje publikisht se PD nuk do t marr pjes n mbledhjen e miratimit t 30 lejeve t ndrtimit, deri sa Bashkia e Tirans nuk miraton planin rregullues t qytetit. Sipas tij, Tirans i mungon plani rregullues prej dhjet vjetsh, edhe pse fondet pr hartimin e tij nuk kan munguar. Pavarsisht debatit politik, sektorit t ndrtimit i intereson miratimi n koh i lejeve t ndrtimit, si dhe plani rregullues i Tirans.

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

@
TEKNOLOGJI

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

13

Aviont pa pilot q do t luftojn Al-Kaedn. Armt e paraplqyera t Forcave t Armatosura amerikane jan m t efektshmet se do arm tjetr n asgjsimin e objektivave NE FAQEN 14

Konflikti q rrezikon t bhet i thell do t ndihet m shum gjat takimit t G20 n Londr

FILMI

SHBA-Evrop, lufta ndryshe kundr krizs

Uashingtoni sheh shptim te paketat stimuluese, Brukseli te ndreqja e sistemit financiar
drsa kriza ekonomike po merr gjithnj e m pr keq, vendet e industrializuara jan n mdyshje pr przgjedhjen e mnyrave pr ta zgjidhur situatn. Obama u ka krkuar evropianve q t prdorin paketat stimuluese ekonomike, por Merkel dhe vende t tjera t Evrops, ngulmojn q kjo nuk sht rruga m e mir pr t vepruar. Aspekti m i rndsishm i nj takimi politik, shpesh sht fotoja prfundimtare. Palt shtrngojn duart me njra-tjetrn dhe u falin kamerave buzqeshjet standarde, duke tentuar kshtu t'i prcjellin publikut iden se mes tyre ka mirkuptim dhe gjithka sht n rregull. I par nga kjo perspektiv, takimi i par i Presidentit amerikan, Barak Obama me Kancelaren gjermane, Angela Merkel, vern e kaluar ishte nj katastrof e moderuar. Para trheqjes n bisedimet kok m kok, dy politikant pozuan pran ders s zyrs s Kancelares. Obama preku shum lehtsisht krahun e Merkelit, ndrsa ajo n dukje u shfaq e buzqeshur. M pas zonja i shtriu dorn Obams, ndrkoh q ky e kishte vshtrimin tjetrkund. E ndrsa kandidati i athershm pr n Shtpin e Bardh e kuptoi se duhet t kryente ritin e duartakimit, Merkel i kishte kthyer shpinn e po bnte drejt zyrs s saj. Si e vuri re edhe nj vzhgues mes tyre ndihej nj lloj tendosjeje, ankthi. Ai q nisi si nj takim i ngurt mes t dyve ka marr, tashm nj prmas t re. Kontradikta e radhs mes Presidentit t ri dhe Kancelares gjermane mund t ket t bj me at q konsiderohet si shtja m e rndsishme sot pr sot n politikn globale: Si duhet ta luftoj komuniteti ndrkombtar krizn m t rnd ekonomike q pas Lufts s Dyt Botrore? Pr Obamn, prgjigjja sht e qart: Evropiant, veanrisht...
NE FAQET 18-19

FOTOJA E JAVS

Kjo prplasje spektakolare makinash, q fatmirsisht nuk ka shkaktuar asnj viktim, ka ndodhur n nj nga korsit e autostrads n afrsi t qytetit gjerman t Hesses

Zhdukja e Shon Penn

hon Pen "zhduket" nga filmi. Rasti i paprecedent lidhet me filmin e ri "Crossing Over" me regji t Uain Kramer, i cili trajton shtjen e emigracionit t jashtligjshm n Shtetet e Bashkuara dhe integrimin e vshtir t pakicave, qofshin ato myslimane, koreane, apo etnive t tjera. Bota e Hollivudit sht tronditur, sepse nuk kishte ndodhur kurr m par q emri dhe roli i nj artisti t suksesshm t fshihej nga nj film, i cili i sht treguar edhe kritiks. Deri m tani, aktori nuk ka thn asnj fjal pr kt shtje. Natn e "Oskarve", aktorit i ishte krkuar nj opinion pr filmin e ri, q pr her t par do t interpretonte prkrah Herrizon Fordit dhe se prej gjasht muajsh ishte n pritje t shfaqjes, por Shon kishte ndrruar tem. Sipas dshmive, thuhet se ka qen vet Shon Pen q ka krkuar prjashtimin e tij gjat xhirimeve t fundit t filmit "Crossing Over", pr "arsye politike". Ndoshta ky vendim mund t ket ardhur edhe si pasoj e presioneve t shumta nga ana e NIAC (Nacional Iranian American Councill - Kshilli Kombtar Iranian Amerikan - organizata q Pen e ka mbshtetur gjithmon n betejat e saj liberale, e cila ka shprehur nj opinion krejtsisht kundr filmit pr portretizimin diskreditues t disa personazheve iranian emigrant). Mes skenave t vna nn akuz...
NE FAQEN 20

"Qenia" e padukshme dhe e kudondodhur q bn bashk njeriun e makinn

Interneti,supermendja qbashkondyinteligjenca
M
und t kryej m shum se 200 miliard veprime n dhjet sekonda; kujton n mnyr perfekte nj sasi informacioni t barabart me 5 milion miliard faqe; di t'i prgjigjet do lloj pyetjeje brenda nj t dhjete t sekonds dhe mson nga gabimet e veta. Nuk po flasim as pr ndonj njeri me aftsi gjeniu dhe as pr "Roadrunner", kompjuterin m t fuqishm n bot. sht mendje artificiale q funksionon n mnyr perfekte: interneti. "Nj mendje jo materiale, e pranishme kudo dhe e padukshme", shpjegon studiuesi i teknologjive t reja, Howard Rheingold. Dhe sigurisht me cilsi shum her... NE FAQEN 15

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

NDRYSHE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

14

Kto mjete jan kthyer n armt e paraplqyera t Forcave t Armatosura, edhe pse t pakolauduara prfundimisht e me mungesa pajisjesh, pr shkak t nxitimit me t cilin jan hedhur n fushbetej. Sipas oficerve t Pentagonit, kta avion pa pilot, t cilt mund t drgojn n bazat e tyre deri 22 or material filmik n koh reale, kan qen m t efektshm se do arm tjetr n goditjen e lufttarve islamik n Irak e Afganistan

j bomb e lshuar para dy javsh prej nj avioni amerikan t ko manduar n distanc vrau t paktn katr militant n shtpin e nj komandanti t Al-Kaeds - i fundit sulm me at q ushtarakt amerikan e konsiderojn armn m t efektshme kundr AlKaeds. Sipas oficerve t Pentagonit, kta avion pa pilot, t cilt mund t drgojn n bazat e tyre deri 22 or material filmik n koh reale, kan qen m t efektshm se do arm tjetr n goditjen e lufttarve islamik n Irak e Afganistan. Kto mjete jan kthyer n armt e paraplqyera t Forcave t Armatosura, edhe pse t pakolauduara prfundimisht e me mungesa pajisjesh, pr shkak t nxitimit me t cilin jan hedhur n fushbetej. Shprthimi i krkesave pr kta lloj avionsh ka ndikuar n mentalitetin e Pentagonit pr mnyrat si duhen zhvilluar dhe aplikuar sistemet e armatimeve. Oficert e Forcave Ajrore amerikane pranojn se m shum se nj e treta e avionve spiun "Predator", me kosto 4.5 milion dollar secili, jan shkatrruar m s shumti n Afganistan dhe Irak. Pilott q i drejtojn prmes monitorve dhe komandave manuale t ngjashme me ato t videogejmve, thon se sistemet e kontrollit ln shum pr t dshiruar. Pr shembull, butoni q lshon raketat sht shum pran atij q fik motorin. Por ushtarakt kmbngulin se jan defekte t pranueshme krahasuar me at q jan n gjendje t bjn. Duket se oficert e lart amerikan po mbshteten te shprehja e njohur e Volterit: "Prsosmria sht armiku i s mirs". Komandantt n terren, n Irak e Afganistan, thon se aftsia e ktyre avionve pr t qndruar pr or t tra mbi nj zon dhe drgimi n koh reale i pamjeve vizive t asaj q ndodh posht, ka qen tepr i rndsishm n shmangien e bombave n rrug, si dhe n identifikimin e strehve t terroristve. CIA po i prdor n Pakistan, ku vetm gjat muajve t fundit jan ndrmarr m shum se 30 sulme kundr Al-Kaeds dhe liderve taleban. Flota e Forcave Ajrore amerikane sot numron 195 avion "Predator" dhe 28 "Reaper", nj kushri i armatosur m

Aviont pa pilot, arma e prsosur kundr Al-Kaeds

Komandantt n terren, n Irak e Afganistan, thon se aftsia e ktyre avionve pr t qndruar pr or t tra mbi nj zon dhe drgimi n koh reale i pamjeve vizive t asaj q ndodh posht, ka qen tepr i rndsishm n shmangien e bombave n rrug, si dhe n identifikimin e strehve t terroristve
rnd i "Predator"-it. Duke prfshir aviont e tjer pa pilot, numri i dronve (drone) si i quajn amerikant, sot ka arritur n 5 500, nga 167 n vitin 2001. Nevoja urgjente pr m shum avion t till ka detyruar amerikant t anashkalojn procedurat. Pr shembull, rreth 70 "Predator" jan rrzuar pasi jan hedhur n terren prpara se t testoheshin plotsisht. "Ideja ishte t'i hidhnim n veprim me minimumin e siguris s nevojshme dhe t pranonim rrezikun, duke i br riparimet rrugs", tregon koloneli Metjuson i Forcave Ajrore amerikane. Kjo, pasi pr ta sht m e leht ndrmarrja e rreziqeve me avion pa pilot. "Predator"-t ishin ende n faz testimi kur u prdorn nxitimthi n Bosnj e Kosov gjat viteve nntdhjet, pr t'u pajisur me shpejtsi me arm pas sulmeve terroriste t 11 shtatorit 2001. Por duhej t vinte 2007-a q krkesat pr kta lloj avionsh t bheshin t paprballueshme. Mjetet e tipit "Predator" dhe "Reaper" mbulojn do dit 34 misione patrullimi n Irak e Afganistan, nga 12 n vitin 2006. Gjithashtu drgojn do muaj 16 mij or materiale filmike, disa prej t cilave shkojn drejtprdrejt te trupat n terren.

Duhej t vinte 2007-a q krkesat pr kta lloj avionsh t bheshin t paprballueshme. Mjetet e tipit "Predator" dhe "Reaper" mbulojn do dit 34 misione patrullimi n Irak e Afganistan, nga 12 n vitin 2006. Gjithashtu drgojn do muaj 16 mij or materiale filmike, disa prej t cilave shkojn drejtprdrejt te trupat n terren
Se sa t efektshm jan aviont pa pilot mund t vrehet m qart n bazn e Forcave Ajrore n Tukson t Arizons, nj prej katr bazave q amerikant kan vn n dispozicion t ktij sistemi luftimi. Baza gjendet n mes t nj shkrettire dhe pilott jan rreth 10 mij kilometra larg nga mjetet q drejtojn. Prpara kan monitor t thjesht kompjutersh dhe shum prej tyre zhvillojn misione n Irak e Afganistan do dit. Gjat nj prej ktyre ditve, n orn 1.15 t mngjesit, nj pilot dhe nj specialist pamjesh vizive ishin prqendruar te imazhet video, t dominuara nga grija, q

vinin prej kamers me rreze infra t kuqe t nj "Predator"-i, i cili sht n gjendje t shoh tepr qart edhe n errsirn m t thell. T dy po kontrollonin gur m gur nj rrug pr t zbuluar shenja t pranis s eksplozivve, apo militant q prisnin kalimin e nj autokolone amerikane (n fakt nuk zbuluan asnj rrezik). "70-80 pr qind t kohs e kalojm duke kontrolluar imtsisht rrugt, thot piloti Metju Morrison. N raste t tjera mbajn nn kontroll ndrtesa t militantve, si dhe trupat amerikane t prfshira n luftime. "Kur je i lidhur drejtprdrejt prmes radios me nj oficer n terren dhe e ndjen teksa i merret fryma, apo dgjon t shtnat e armve, pak nga pak nis t ndihesh sikur je edhe vet aty", tregon majori Morrison. Kur "Predator"-t pikasin shnjestra t mundshme, oficert q monitorojn njkohsisht pamjet filmike n Irak e Afganistan vendosin t urdhrojn sulmin apo jo. Koloneli Greg Devis, komandant i nj grupi tjetr "Predator"-sh, tregon se shpesh drgohen avion t tjer, t armatosur m rnd, pr t sulmuar shnjestrat e prcaktuara prej "Predator"-ve. N total mjetet e tipit "Predator" dhe "Reaper" kan kryer 244 nga 10 949 sulmet me bomba q jan ndrmarr n Irak e Afganistan gjat viteve 2007 dhe 2008. Oficert e Forcave t Armatosura amerikane bjn me dije se probleme t shumta lindin edhe prej faktit q shum pilot nuk arrijn t msohen me kt lloj luftimi prmes monitorve t kompjuterve. Disa as q pranojn t heqin dor nga aviont e tyre luftarak pr t'u kthyer n operator avionsh t komanduar n distanc. Kjo i ka detyruar autoritetet ushtarake t nisin trajnimin e oficerve me specialitete t tjera, q nuk kan lidhje me pilotimin pr t'u br drejtues dronsh.

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

NDRYSHE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

15

Interneti,
supermendja e bots
TRURI PLANETAR
und t kryej m shum se 200 mil iard veprime n dhjet sekonda; kujton n mnyr perfekte nj sasi informacioni t barabart me 5 milion miliard faqe; di t'i prgjigjet do lloj pyetjeje brenda nj t dhjete t sekonds dhe mson nga gabimet e veta. Nuk po flasim as pr ndonj njeri me aftsi gjeniu dhe as pr "Roadrunner", kompjuterin m t fuqishm n bot. sht mendje artificiale q funksionon n mnyr perfekte: interneti. "Nj mendje jo materiale, e pranishme kudo dhe e padukshme", shpjegon studiuesi i teknologjive t reja, Howard Rheingold. Dhe sigurisht me cilsi shum her m superiore dhe t ndryshme nga ato t mendjeve njerzore. Njerz m shum si kompjuter "N bot ka nj numr procesorsh dhe tranzitorsh t barasvlershm me ato t neuroneve t trurit ton dhe njlloj si ato, jan t lidhur njri me tjetrin. Kshtu sht e mundur t imagjinosh internetin, si nj tru global, i prbr nga miliona agjent llogarits, q po t'i marrsh ve e ve jan 'pa vler', por s bashku i japin jet nj inteligjence t paimagjinueshme". Sipas

sht e padukshme, jo materiale, e kudondodhur. Prdor si inteligjencn e njeriut ashtu edhe at t kompjuterve, por sht ndryshe nga t dyja

I LIDHUR MIR
Kevin Kelly, nj nga studiuesit m t mdhenj t internetit dhe mjeteve t reja t informacionit ka qen ndr t part q ka folur pr "supermendjen" e krijuar n internet. Sot ka krijuar nj nga sajtet m t klikuara www.kk.org/ cooltools/

Prfaqsimi i inteligjencs globale q po lind n internet: shuma e miliona inteligjencave individuale njerzore dhe kompjuterike, por autonome dhe e aft pr veprime superiore e t ndryshme

Shum shpejt "truri gjigant" do t dij t jap prgjigje unike dhe t personalizuara pr krkesat tona
nj zgjedhje: interneti i interpreton nevojat tona dhe na jep nj prgjigje. Pr m tepr, me kalimin e kohs mson dhe prmirsohet. "Le t mendojm pr aftsin e jashtzakonshme t 'Google' pr t njohur shkrimin e fjalve, (pr shembull kur shkruajm gabim 'Itaglia' na prgjigjet: ndoshta krkoje Italia), q lind nga fakti q kompjutert kan msuar nga ndrveprimi matematik me prdoruesit pr t prjashtuar t gjitha mnyrat e gabuara pr t shkruar nj fjal t dhn". Prse "Google" funksionon N t gjith kt mekanizm, i rndsishm sht "tagging", d.m.th. mnyra n t ciln etiketojm fjalt q fusim n internet: tekste, video, filmime, pothuajse do lloj gjje. Rrjeti nuk sht aq i zoti pr ta br kt detyr dhe pr kt arsye na krkon ne ta bjm, pa e kuptuar. "sht arsyeja e shtimit t faqeve t famshme t internetit, q studiojn mekanizmat me t cilat etiketohen fajlat n rrjet. Kto sajte, si pr shembull Flickr, De.licio.us dhe t tjer, u krkojn prdoruesve t jen ata vet q t bjn 'tag'. Ne i prgjigjemi pr ta pasur m t leht n vazhdim t krkess son, por rezultati negativ sht se krijohet nj struktur e ndar pr tag. Arsyeja se prse n vitet e fundit sistemi i krkimit t imazheve sht prmirsuar ndjeshm, qndron n shfrytzimin e algoritmit t nj loje online, 'Esp Game', q i fton prdoruesit t argtohen duke br etiketimin e fotove t zgjedhura rastsisht. Mekanizmi i lojs n pak muaj ka br t mundur etiketimin e t gjitha fotove q gjenden n internet". Me pak fjal, interneti sht br aq dinak sa na shfrytzon ne pr t arritur objektivat e veta. "do her q navigojm n internet, lm gjurm, si vendet q vizitojm, ose muzika q shkarkojm, t cilat jan edhe tregues t shijeve tona. Nj nga objektivat m t mdha tregtare sot sht mbledhja e ktyre gjurmve, t prmirsojm nevojat tona dhe t gjejm mnyrn q rrjeti t'u prgjigjet krkesave tona n mnyr t personalizuar". sht e ashtuquajtura "personomy" e vendosur n internet, q n t ardhmen secilit prej nesh mund t'i krijoj mundsin t bisedoj ball prball me trurin global dhe t marr prgjigje t destinuara vetm pr ne dhe asknd tjetr".

Interneti sht nj "mendje" q arsyeton n mnyr t ndryshme nga ajo e jona

Kellit, kjo mendje e prbashkt e kompjuterve bashkohet me mendjen kolektive t njerzve pr t'i dhn jet nj forme mendore t ndryshme, q askush prej t dyjave nuk sht n gjendje ta krijoj e vetme". Kompjuter - re Pr far sht i aft ky superkompjuter botror? "Pr momentin mendja globale mbledh dhe rillogarit miliarda e miliarda informacione dhe riorganizon, sipas nj skeme t thjesht, mnyra e preferenca, krijon fam e prcakton se far sht, apo nuk sht popullore", thot Daniel Hillis, fizikan dhe shkenctar informatike. Nj nga funksionet e aktivitetit baz t mendjes globale sht kujtesa, shembull i s cils sht "Wikipedia", enciklopedia e realizuar me kontributin e miliona prdoruesve. "Tek 'Wikipedia' takohen me njra-tjetrn njohuri dhe informacione nga e gjith bota; megjithat ajo nuk sht fryt i mendimit t trurit-internet, por shuma e bashkimit t njohurive q vijn prmes rrjetit", shpjegon Jeff Stibel, ekspert n shkencn e informatiks. Nj tjetr funksion baz sht llogaritja, q fal internetit ka arritur fuqi dhe shpejtsi t jashtzakonshme, sidomos prmes "Cloud computing" q shfrytzon fuqin e shum kompjuterve t lidhur n rrjet pr t arritur performanca t jashtzakonshme. "Large Hardon Collider" i CERN-it n Gjenev, bazo-

NJ PRZIERJE TRUSH Ka dy mnyra pr ta prfytyruar supermendjen: e para si bashkimi i shum truve dhe e dyta si nj rregull i ri e i vetm n dukje kaotik

het n nj rrjet prej 40 000 kompjutersh pr t nxjerr llogaritjet e nevojshme pr brjen e eksperimentit. "Ajo q pak din sht se 2/3 e prdoruesve t internetit shrbejn n nj far mnyre si 'cloud computing' kur prdorin e-mail-et, ose ruajn fotot e tyre n rrjet". Inteligjenca e "Google" "Deri ktu jemi n fushn e funksioneve baz t mendjes globale. Por ka nevoj pr dika m shum pr ta transformuar rrjetin n nj tru t vrtet, i aft t perceptoj, t vendos, t veproj dhe reagoj ndaj pasojave", nnvizon Hillis. Por, dika ekziston dhe sht futur n arkitekturn e rrjetit. Kjo sht teza e zhvilluar nga James Surowiecki, gazetar i "NewYorker" dhe ekspert i financs, n librin e tij "The wisdom of crowds". "sht e njjta metod me t ciln 'Google' kon-

trollon n pak sekonda miliarda faqe interneti dhe gjen pikrisht at informacion q ju krkonit", shkruan ai. "Google" bazohet n nj algoritm t quajtur "Page rank", q ashtu si shpjegon Surowiecki, "urdhron prmbajtjet q korrespondojn me fjaln, duke dhn nj 'vot' pr do link. Pr m tepr, u jep faqeve m t krkuara q prmbajn fjaln kye nj shkall m t madhe rndsie. Por jo vetm kaq: arrin t dalloj edhe cilsin e faqeve. 'Votat' e dorzuara nga faqet e konsideruara t 'rndsishme' kan m shum pesh dhe ndihmojn t'i bjn m t rndsishme disa faqe t tjera. N t qindin e sekonds interneti e bn kt veprim mbi miliarda faqe dhe jep nj prgjigje q thuajse gjithmon prshtatet me krkesn". Vetm duke futur nj software n rrjet kemi arritur t marrim nj mendje, n gjendje t arsyetoj dhe t bj

I KUDONDODHUR DHE I PADUKSHM

Nj tjetr karakteristik e ksaj supermendjeje sht se gjendet pothuajse kudo (tani mund t kesh internet edhe n celular), por sht i padukshm, njlloj si valt e radios

shqip
E SHTUNE, 21 MARS 2009

16

PROGRAMI DITOR I DIGITALB

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

FILM SHQIPT AR SHQIPTAR

KINEMA AUTOR

RUBRIKA: AVENTUR

BIOGRAFI, HISTORI

VITET E PRITJES
ora 21.00
Regjia & skenari: Esat Musliu Me aktort: Rozeta Ferri, Xhevdet Ferri, Marieta Ljarja Personazhe q mbetn t gdhendur n memorien kombtare, vepra t regjisorve q kaluan edhe kufijt e Shqipris. Filmat m t realizuar shqiptar, me personazhe q kan ln gjurm n memorien e t gjithve...

PACIENTI ANGLEZ
Ora 21.30
Regjia: Anthony Minghella Aktort: Ralph Fiennes, Juliette Binoche, Willem Dafoe... SINOPSI: N ditt e fundit t Lufts s Dyt Botrore, nj infermiere e re merr nn kujdesin e saj nj pacient, identiteti i t cilit ishte i panjohur. Ajo do t strehohet bashk me t n nj shtpi t braktisur, ku kujtimet e s kaluars...

DUBLANT T MENDUR-PJ. 35
Ora 21.00
Nj hedhje spektakolare nga nj avion n 9100 metra lartsi. Nj tjetr ekstremist q prballet me shpejtsin e nj treni n lvizje. Nj skeitborder q lshohet drejt e n Grend Kenion Kto dhe shum t tjera do t provohen pr her t par n ciklin m t ri t "Explorer 1". Atlet t sporteve ekstreme, q provojn numra nga m t rrezikshmit dhe m t pabesueshmit!

TRUPROJA E RILLIT, PJ. 7

Ora 22.00
Pr 18 vjet me radh, nga 1921 deri 1945, ai ishte "hija" e Kryeministrit m t madh q ka pasur ndonjher Britania: Uollter Tompson, "bezdia e prjetshme" e Klementins, gruas s rillit, vjen me kujtimet e tij, n nj rrfim t jashtzakonshm. Uollteri pran Uinstonit S bashku ata bn udhtime t rrezikshme prej mijra kilometrash pr t takuar Stalinin, Ruzveltin dhe t tjer...

INTERVISTE

TALK SHOW

AKSION

KOMEDI ROMANTIKE

REPORTAZH EXCLUSIVE
Ora 20.05
INTERVISTE ME BILL KOVACH, GAZETAR AMERIKAN ME ORIGJINE SHQIPTARE" Kush eshte Bill Kovach dhe si shkoi ai ne SHBA. Si nisi karriera e tij si gazetar, pasioni dhe ne karriere. 'eshte "Komiteti i Gazetareve te Shqetesuar" dhe pse u zgjodh ky emer. Ku po shkon gazetaria sot dhe sa afer njerezve eshte ajo. Nje nga gazetaret me te shkelqyer me origjine shqiptare Bill Kovach, ne nje rrefim te paster perballe kameres se Exclusive...

PLANETI I KRIPMJALTZAVE FMIJT FLASIN PA ARNA

ora 19:30
Bashkprodhim i Sirea Film - DigitAlb Fmij 5-10 vje komentojn botn sipas fantazis s tyre. N panel jan gjithmon 3-4 fmij, q shkaktojn t qeshura, befasojn prindrit, turprojn t rriturit. Surpriza pa fund...

ALARM I KUQ
ora 21:00
A KT O R T: Gene Hackman, Denzel Washington PRMBAJTJA: Ajo q gjithmon e kan imagjinuar sht br realitet. Beteja pr mbijetes ka filluar. S'ka vend pr frik, s'ka vend pr gabime dhe s'ka koh pr ndryshime. Asgj s'e ndalon baticn...

PASSIONADA
ora 21:30
Aktort: Jason Isaack, Sofia Milos Historia e nj vejushe; i shoqi peshkatar i vdiq n det dhe ajo kujdeset pr maman dhe vajzn adoleshente q prpiqet t'i mbush mendjen t ms q sht e bukur e duhet ta kaloj jetn me dik...

HOROSKOPI
06.30 07.30 08:00 08.59 09.00 09.15 09:25 09.55 10.30 11.58 12.00 12.15 12.21 14.00 19.28 19.30 20.00 20.05 20.45 22.50 23.20 23.25 00.25 01.00 01.30 01.35 03.30 04.05 Dokumentar "Udhetime te pazakonta" pj.12 Info (Lajme, Flesh, Moti, Horoskopi) Reality Show ritr. "Extreme" Programi i dites Lajme Moti Film serial vizatimor "Oborri i fermes" Film vizatimor ritr. "Spongebob" pj.9 Show Javor Prem. "FansClub Big Brother 2" Programi i dites Lajme Moti Talk Show ritr. "Deja Vu" SHOW "E DIELL NE TOP CHANNEL" 26 Programi i dites Lajme Moti Reportazh "Exclusive" Premiere Show "PORTOKALLI" 4 Lajme Moti Film Serial Pr. "West Wing" pj.89 (sez.6/21) Newsroom Lajme Moti Film artistik ritr. "Vrasje e paperlyer" 86 mins, LK Lajme e moti Muzike
Nj lvizje e zgjuar n sektorin financiar do ju sjell prfitime t menjhershme. Si e keni kuptuar, fati dhe rrethanat e favorshme do ju lejojn t rritni t ardhurat tuaja. Pr t evituar probleme me tretjen e ushqimit, bni nj diet t leht.

DASHI DEMI

Yjet kt fundjav do t kthejn vmendjen e tyre te karriera dhe imazhi juaj social. N sektorin privat mundohuni t frenoni dshirn pr t'u hedhur n nj aventur sa intrigante nga nj an, por edhe tepr e rrezikshme nga ana tjetr.

PESHORJA AKREPI

E DIEL 22 MARS
LA Lakers-Chicago Wigan-Hull Inter vs Reggina Fiorentina vs Siena Genoa vs Udinese Man City-Sunderland Liverpool-Aston Villa Real Madrid-Almeria Schalke 04-Hamburg Lyon-Sochaux Barcelona-Malaga Napoli vs Milan Toulouse-Paris SG Mallorca-At Madrid 01:30 14:30 15:00 15:00 15:00 16:00 17:00 17:00 17:00 17:00 19:00 20:30 21:00 21:00 SS1 SS5 SSHD1 SS2 SS3 SS4 SSHD1 SS2 SS3 SS5 SS2 SS1 SS3 SS2

Jeni nn shnjestrn e Saturnit dhe Hns. Pr t mos e br ditn shum t mrzitshme, organizojeni mir q n ort e para t mngjesit. Ndonj znk e vogl me partnerin mund t'ju irritoj, por mos e dramatizoni.

Fal Hns s favorshme do t kaloni nj dit t shklqyer. Nuk do t'ju mungojn idet dhe shpirti krijues, t nevojshme pr t br ndonj ndryshim n ambientin ku jetoni dhe punoni.

Do t jeni n humor t mir, edhe pse situata sentimentale nuk sht dhe aq e qart. Duhet t msoni t bni zgjedhjet tuaja dhe t mos ndryshoni shpesh mendim n dashuri. Mos lini pas dore shndetin dhe njeriun e zemrs.

BINJAKET

Prindrit, t afrmit, shtpia dhe familja do t jen sot n plan t par, nn nj aspekt shum pozitiv. N dashuri tani do t jeni t gatshm t bni ndonj sakrific m shum, pr t realizuar nj lidhje ideale.

SHIGJETARI BRICJAPI

E SHTUNE 28 MARS
Colussi Sirio-Volley Berg. Romania-Serbia Albania-Hungary Malta-Denmark Portugal-Sweden Montenegro v Italy Uruguay-Paraguay Argentina-Venezuela 17:30 18:45 19:30 20:00 20:45 20:45 21:00 23:10 SS2 SS5 SS1 SS3 SS2 SS4 SS5 SS1

Ndiheni n harmoni me botn q ju rrethon dhe keni dshir t argtoheni nn shoqrin e personit q dashuroni. Pr sa i prket puns dhe studimit, paraqitet nj dit e karakterizuar nga shpirti krijues dhe humori i mir.

GAFORRJA LUANI

Pak pushim gjat ksaj fundjave me Mrkurin, q sht i favorshm n shenjn tuaj, do ju ndihmoj t rifitoni energjit e humbura, pr ta filluar sa m mir javn q vjen. Ndrsa pr ata q jan ift, parashikohet nj mbrmje romantike.

Kjo fundjav do t jet me t vrtet harmonike. Udhtime, dashuri, dialog e momente absolute relaksi n shoqrin e njeriut t zemrs ju bjn t provoni emocione t jashtzakonshme.

Dika do t ndryshoj n jetn tuaj gjat ksaj fundjave. Mund t themi se kjo sht nj dit me fat. Ju do t jeni protagonistt kryesor n do fush dhe do t dini t prfitoni nga do rast q ju paraqitet.

UJORI

E DIEL 29 MARS
CEV Finale Ecuador-Brazil 17:00 23:00 SS3 SS1

E MERKURE 1 PRILL
Hungary-Malta Turkey-Spain Denmark-Albania Austria v Romania France-Lithuania Bolivia-Argentina Ecuador-Paraguay 19:00 20:00 20:15 20:30 21:00 21:30 23:20 SS2 SS3 SS1 SS4 SS2 SS4 SS1

VIRGJERESHA
Dit e shklqyer! Fal favoreve hnore do t keni nj humor t shklqyer dhe do t rrethoheni nga dashuria e interesi i miqve e kolegve. Pranoni nj ftes pr dark, pr nj fest ose nj eveniment mondan. sht momenti i duhur pr t realizuar nj projekt q keni koh q po e studioni.

PESHQIT
Edhe pse kjo sht nj dit pushimi do t paraqiten vshtirsi n familje, ku nuk do t mungojn momente lodhjeje e nervozizmi. Pr fat, dashuria do t paraqitet m mir, q nga momenti q partneri do t dij t'ju kuptoj e kshilloj pr mir.

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

18

NDRYSHE

Amerika vs Evrops
drsa kriza ekonomike po merr gjithnj e m pr keq, vendet e industrializuara jan n mdyshje pr przgjedhjen e mnyrave pr ta zgjidhur situatn. Obama u ka krkuar evropianve q t prdorin paketat stimuluese ekonomike, por Merkel dhe vende t tjera t Evrops, ngulmojn q kjo nuk sht rruga m e mir pr t vepruar. Aspekti m i rndsishm i nj takimi politik, shpesh sht fotoja prfundimtare. Palt shtrngojn duart me njra-tjetrn dhe u falin kamerave buzqeshjet standarde, duke tentuar kshtu ti prcjellin publikut iden se mes tyre ka mirkuptim dhe gjithka sht n rregull. I par nga kjo perspektiv, takimi i par i Presidentit amerikan, Barak Obama me Kancelaren gjermane, Angela Merkel, vern e kaluar ishte nj katastrof e moderuar. Para trheqjes n bisedimet kok m kok, dy politikant pozuan pran ders s zyrs s Kancelares. Obama preku shum lehtsisht krahun e Merkelit, ndrsa ajo n dukje u shfaq e buzqeshur. M pas zonja i shtriu dorn Obams, ndrkoh q ky e

kishte vshtrimin tjetrkund. E ndrsa kandidati i athershm pr n Shtpin e Bardh e kuptoi se duhet t kryente ritin e duartakimit, Merkel i kishte kthyer shpinn e po bnte drejt zyrs s saj. Si e vuri re edhe nj vzhgues mes tyre ndihej nj lloj tendosjeje, ankthi. Ai q nisi si nj takim i ngurt mes t dyve ka marr, tashm nj prmas t re. Kontradikta e radhs mes Presidentit t ri dhe Kancelares gjermane mund t ket t bj me at q konsiderohet si shtja m e rndsishme sot pr sot n politikn globale: Si duhet ta luftoj komuniteti ndrkombtar krizn m t rnd ekonomike q pas Lufts s Dyt Botrore? Pr Obamn, prgjigjja sht e qart: Evropiant, veanrisht gjermant duhet t bjn shum m tepr pr sa i prket stimulimit t rritjes ekonomike, prmes krijimit t paketave stimuluese shummiliardshe. Merkel, nga ana e saj dhe jo vetm ajo n Evrop, sht nj nga kundrshtaret m t zjarrta t ksaj ideje. S fundi, ajo refuzoi krkesn pr nj paket stimuli q iu propozua gjat takimit q pati me Kryeministrin britanik, Braun n Londr. Asgj nuk

Kontradikta e radhs mes Presidentit t ri dhe Kancelares gjermane mund t ket t bj me at q konsiderohet si shtja m e rndsishme sot pr sot n politikn globale: Si duhet ta luftoj komuniteti ndrkombtar krizn m t rnd ekonomike q pas Lufts s Dyt Botrore? Pr Obamn, prgjigjja sht e qart: Evropiant, veanrisht gjermant duhet t bjn shum m tepr pr sa i prket stimulimit t rritjes ekonomike, prmes krijimit t paketave stimuluese shummiliardshe. Merkel, nga ana e saj dhe jo vetm ajo n Evrop, sht nj nga kundrshtaret m t zjarrta t ksaj ideje

ka ndodhur n terren. Nse vrtet duam q t shohim ndonj efekt nga paketa t tilla duhet q s pari ti vm n zbatim.Kancelarja gjermane po krkon q idet e saj ti mbshtes edhe Bashkimi Evropian. N nj konferenc t fundit pr shtyp, Presidenti francez, Sarkozi u shpreh dakord me gjermanen, duke e mbshtetur n iden se thelbsore pr zgjidhjet e krizs nuk sht t shpenzosh sa m shuam para, por futja n pun sa m par e nj rregulloreje t re pr sistemin financiar. N vijim t marrdhnieve t tensionuara gjermano-amerikane, konflikti krcnon q t shtrihet edhe gjat takimit t G-20-s n Londr q do t nis m 2 prill. Deri m tani, shtja q kryesonte axhendn e mundshme t takimit ishte ajo e mbikqyrjes s tregut ndrkombtar financiar, por si bhet e ditur, amerikant jan vetm pjesrisht t interesuar pr nj shtje t till, ndrkoh q prqendrimi i tyre ka t bj me ndrmarrjen e nj iniciative globale pr t stimuluar krkesn e tregut prmes programeve t posame qeveritare. Pr t vendosur kt shtje n krye t axhends, sipas gjermanve, ame-

rikant po bjn nj presion t madh. Pr shum ekonomist, konflikti aktual amerikano-evropian, ose m mir amerikano-gjerman sjell n sken kujtime t pakndshme. Gjat krizs ekonomike botrore t viteve 30, vendet evropiane dhe Shtetet e Bashkuara t Ameriks patn srish nj mosmarrveshje t gjat dhe t ashpr n lidhje me krijimin dhe zbatimin e nj strategjie t prbashkt. Pasoj e ksaj mosmarrveshjeje ishte fillimi i nj lufte tregtare t prbotshme, q prshpejtoi edhe m zhytjen e bots n depresion. N takimin tyre t par t madh pr krizn n Uashington, nntorin e kaluar, vendet m t industrializuara t bots e bn t qart q nj situat e till, si ajo e dhjetra viteve m par nuk duhej lejuar t prsritej n kushtet e krijuara. Por aktualisht mosmarrveshja mbi termat e zgjidhjes s krizs mes Evrops kontinentale dhe Shteteve t Bashkuara po bhet gjithnj e m e madhe. Ndrkoh, kriza po rritet nga muaji n muaj. Pr her t par q nga Lufta II Botrore, prodhimi i ekonomis botrore do t bjer ndjeshm kt vit, sipas parashikimit t FMN-s, q do

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

NDRYSHE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

19

Mnyrat e ndryshme pr t zgjidhur krizn e prbashkt

t publikohet n prill. Prfaqsuesit e FMN-s kan paraqitur nj prmbledhje t parashikimit n takimin e fundit t ministrave t Financs s G20 t mbajtur para disa ditsh dhe sipas tyre rritja ekonomike botrore do t jet e mass 0.5%. Tashm nj gj sht e qart q situata n t dyja ant e Atlantikut sa vjen e po prkeqsohet. Ekspertt ekonomik raportojn se eksportet, urdhrat dhe prodhimi industrial n Gjermani jan n rnie t lir. Instituti Kiel pr Ekonomin Botrore parashikon q ekonomia do t tkurret me 3.7% kt vit, ndrsa papunsia do t ritet n mnyr drastike. Po zhytemi do dit e m tepr n thellsi t reja t krizs, bri t ditur Gustav Adolf Horn, kryetari i Institutit t Politikave Makroekonomike me qendr n Dysendorf. Prmirsim vetm pas vitit 2010 Ekspert t ndryshm nuk jan n nj mendje me parashikimet e qeveris gjermane dhe parashikojn nj tendenc pozitive vetm n fund t vitit 2010. Situata nuk sht m e mir n Shtetet e Bashkuara, ku recesioni e ka uar papunsin, muajt e fundit n kufijt e situats katastrofike. Parashikimi pr kt vit po errsohet nga muaji n muaj, ndrsa korporatat e mdha po lajmrojn vazhdimisht shkurtime t vendeve t puns. Obama ndodhet nn nj presion t madh pr arritjen e suksesit n frontin e politiks ekonomike. Duke pasur parasysh situatn aktuale nuk sht befasuese q kshilltart e tij po i prmendin nj kshill t vjetr t menuris ekonomike: Programi m i mir stimulues sht ai pr t cilin paguan fqinji yt. Shefi amerikan i thesarit, Timothy Geinther, nj jav m par deklaroi gjat nj konference pr shtyp se kriza globale ka nevoj pr nj kundrprgjigje globale. Me pak fjal ai krkonte t thoshte se vendet evropiane, n veanti, duhet t hedhin m shum para, shum m tepr nga sa kan br deri m tani, n ekonomin botrore. Ekonomia jon ka nevoj pr nj rigjallrim t rritjes globale, deklaroi Geinther. Presidenti Obama nga ana e tij tha: E t njjts rndsi me at t masave drastike q Amerika ka marr deri m tani, sht edhe veprimi i vendeve t tjera, pra lvizja e tyre n t njjtin drejtim, sepse

Pr shum ekonomist, konflikti aktual amerikanoevropian, ose m mir amerikano-gjerman sjell n sken kujtime t pakndshme. Gjat krizs ekonomike botrore t viteve 30, vendet evropiane dhe Shtetet e Bashkuara t Ameriks patn srish nj mosmarrveshje t gjat dhe t ashpr n lidhje me krijimin dhe zbatimin e nj strategjie t prbashkt. Pasoj e ksaj mosmarrveshjeje ishte fillimi i nj lufte tregtare t prbotshme, q prshpejtoi edhe m zhytjen e bots n depresion

ekonomia botrore sht nj e vetme. Javt e fundit Shtpia e Bardh ka lshuar vazhdimisht sinjale q ln pak pr t dyshuar n lidhje me hapat q do t ndrmarr administrata e re. Lery Sumers, shefi i kshilltarve ekonomik t Presidentit Obama , n nj intervist t dhn javn e kaluar, q duket se ishte e adresuar ndaj partnerve evropian, e bri t qart se administrata e re e vendit t tij do t fokusohet n zgjidhjen e problemit t krizs n mnyr globale: Objektivi ku duhet t fokusohet G20 sht krkesa globale dhe bota sot ka nevoj m shum se kurr pr nj gj t till. Por amerikant nuk mbetn me kaq. S bashku me zyrtar t tjer t Departamentit t Thesarit, Sumers u ka br presion homologve evropian q t mbshtesin propozimin amerikan. Sipas amerikanve, Gjermania mban nj prgjegjsi t madhe n shtjen e zgjidhjes s krizs. S pari, ekonomia gjermane me tepricn e saj t madhe tregtare, sht mbshtetur pr vite t tra tek oreksi i madh i vendeve t tjera pr t konsumuar mallra gjermane. S dyti, sipas amerikanve, financat e qeveris gjermane

jan relativisht n rregull, ndaj Gjermania mund tia lejoj vetes nxjerrjen e shum parave pr t stimuluar krkesn e tregut. N fakt, diferencat mes Gjermanis dhe Shteteve t Bashkuara jan t shumta duke filluar me krahasimin e deficiteve buxhetore mes t dy vendeve ka sipas Gjermanis prbn edhe thelbin e ndryshueshmris s masave q duhet marr pr t dal nga kriza. N takimin e prmuajshm n Bruksel, n fillim t javs q shkoi, ministrat evropian t Financave ran n nj mendje q, pr momentin, t mos e mbshtesin propozimin e amerikanve. Sipas ministrit gjerman t Financave, prpjekjet e Evrops duhet t prqendroheshin n masat q tashm ishin aprovuar. Reagimi n Shtetet e Bashkuara ishte ai q pritej. Sipas nj analisti t njohur amerikan, Paul Krugman, kundrprgjigjja ishte tipike gjermane. Ndonjher mendoj se Gjermania ende nuk po e kupton shkalln e gjer t krizs, tha ai. Shtypi amerikan ka nisur t bj gjithnj e m shpesh pyetjen: A mos vall ka marr fund dashuria mes Obams dhe evropianve?

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

20

NDRYSHE
YLLI Ashli Xhad (n foton majtas) dhe nj prej protagonistve t filmit, t regjisorit Uain Kramer

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

SHTJA
"Crossing Over" ishte ndjekur m par nga disa kritik, por tani pjesa e aktorit sht eliminuar

Shon Pen
i zhdukur
SKEDA
Kush e ka par?
"Crossing Over" trajton shtjen e emigracionit t jashtligjshm n Amerik. Mes protagonistve ishte edhe Shon Pen, q m pas krkoi t prjashtohej

Divi liberal fshihet nga filmi, pas protestave t shumta t iranianve rezident n SHBA S
hon Pen "zhduket" nga filmi. Rasti i paprecedent lidhet me filmin e ri "Crossing Over" me regji t Uain Kramer, i cili trajton shtjen e emigracionit t jashtligjshm n Shtetet e Bashkuara dhe integrimin e vshtir t pakicave, qofshin ato myslimane, koreane, apo etnive t tjera. Bota e Hollivudit sht tronditur, sepse nuk kishte ndodhur kurr m par q emri dhe roli i nj artisti t suksesshm t fshihej nga nj film, i cili i sht treguar edhe kritiks. Deri m tani, aktori nuk ka thn asnj fjal pr kt shtje. Natn e "Oskarve", aktorit i ishte krkuar nj opinion pr filmin e ri, q pr her t par do t interpretonte prkrah Herrizon Fordit dhe se prej gjasht muajsh ishte n pritje t shfaqjes, por Shon kishte ndrruar tem. Sipas dshmive, thuhet se ka qen vet Shon Pen q ka krkuar prjashtimin e tij gjat xhirimeve t fundit t filmit "Crossing Over", pr "arsye politike". Ndoshta ky vendim mund t ket ardhur edhe si pasoj e presioneve t shumta nga ana e NIAC (Nacional Iranian American Councill - Kshilli Kombtar Iranian Amerikan - organizata q Pen e ka mbshtetur gjithmon n betejat e saj liberale, e cila ka shprehur nj opinion krejtsisht kundr filmit pr portretizimin diskreditues t disa personazheve iranian emigrant). Mes skenave t vna nn akuz nga organizata, jan ato q lidhen me nj vajz iraniane t vrar "n emr t nderit" nga nj familjar, i cili e qortonte pr sjelljen e jets q nuk pajtohej me traditat dhe normat e besimit fetar; m pas sht shtja e nj familje myslimane, vajza adoleshente e s cils dbohet nga Shtetet e Bashkuara, pasi kishte shkruar nj tem mbi 11 shtatorin: prindrve dhe dy vllezrve nuk u lejohej t flisnin me vajzn, pasi kjo e fundit cilsoj si e rrezikshme, deri sa u ekstradua. "Ky film prqendrohet te debatet e ashpra mes instancave amerikane liberale dhe atyre m konservatore mbi emigracionin. Dikush ka zgjedhur q t shmang do problem, duke u

DIVT KUNDR NJRI-TJETRIT? Herrizon Ford (lart) dhe Shon Pen. Nj burim zyrtar bn t ditur se Ford sht shprehur i knaqur pr largimin e Pen. Herrizon ka dashur q t jet protagonisti i vetm i filmit

Filmi i regjisorit Uain Kramer sht akuzuar se ka pasqyruar nj krim nderi mysliman dhe shtjen e nj familjeje t akuzuar padrejtsisht
'zhdukur' nga filmi, ose duke m urdhruar mua q t pres n montazh filmin", deklaron regjisori dhe skenaristi Uain Kramer. Kramer, nga ana e tij - regjisor i pavarur, i cili ka emigruar n Shtetet e Bashkuara nga Afrika e Jugut dhe q sht vlersuar me disa mime pr filmat "The Cooler" dhe "Running Scared" - ka br nj prshkrim t ngjarjeve. "Filmi ishte projektuar prej kohsh, para se roli i Shon Pen t 'pritej', madje disa dit m par Pen ishte shprehur i knaqur pr pjesmarrjen e tij n film, edhe pse interpretonte nj pjes t shkurtr".

Prej nj viti nuk bhej gj tjetr vese flitej pr Shon Pen dhe Herrizon Ford, q do t luanin s bashku n nj film, ku do t pasqyrohej realiteti i hidhur i emigrantve n Los Anxhelos. Spektatort q do t ndjekin filmin "Crossing Over" n t gjith botn, do t prballen me nj surpriz: Shon Pen, q interpretonte rolin e nj polici kufitar mes Meksiks dhe Kalifornis, sht "zhdukur" nga filmi e gjithashtu edhe nga titujt prmbylls. Por far ka ndodhur? Thuhet se Shon Pen, i paknaqur nga montazhi, ka krkuar prerjen e pjess s tij. Ndrkoh, Herrizon Ford ka qen mjaft entuziast pr largimin e Pen, sepse dshironte q t ishte protagonisti i vetm i filmit. Nga ana tjetr, producenti Harvi Ueinshtein ka qen i detyruar ta pranoj krkesn e Shon Penit, pr shkak t presioneve t shumta q jan br. Gjithashtu, Ueinshtein sht nn akuz se nuk e ka fshir pjesn e Pen nga versioni q sht shfaqur n kinema dhe se kishte vendosur q kjo pjes t mos shfaqej n versionin e filmit n DVD. Brajan Lourd, agjenti i Shon Pen, pohon vetm se aktori ka krkuar q t prjashtohej nga filmi "Crossing Over". N kt pik, zgjedhjet politike t aktorit po vihen n diskutim nga e gjith paleografia e regjisorit, sepse skenari ishte zgjedhur dhe aprovuar nga vet Pen. Zrat q nuk pajtoheshin me filmin, e sidomos me skenn kur irakiani i fajsuar pr vdekjen e s afrmes arrestohet pikrisht gjat ceremonis s njohjes s karts s gjelbr dhe nnshtetsis amerikane t disa emigrantve, kan qen t shumt dhe t fort, por jan dgjuar vetm pas eliminimit t aktorit nga filmi, q fillimisht sht prmendur n disa blog, e m pas edhe n sajtin e revists "Rolling Stone". S fundmi sht br e ditur se kundr filmit kan protestuar edhe prgjegjsit e zyrs amerikane t emigracionit, pr mnyrn se si jan shfaqur disa personazhe, t cilt pranojn privilegje t ndyra, abuzimesh seksuale, ose ekomomike.

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

22

BOTE

Irani i thot jo oferts s Obams

Kamenei vrejti se priste ndryshime t vrteta n politikn e jashtme amerikane
ideri suprem i Iranit ktheu mbrapsht dje ofertn e Presidentit amerikan, Barak Obama, pr prmirsimin e raporteve mes dy vendeve, duke nnvizuar se Teherani qe n pritje t ndryshimeve thelbsore n qndrimet e Uashingtonit. Ajatollah Kamenei, lideri shpirtror i Iranit, e mbajti kt qndrim n prgjigje t nj mesazhi video t dhn nj dit m par nga Barak Obama me rastin e fests s Nevruzit, vitit t ri persian, prmes t cilit Presidenti amerikan shprehej se shpresonte shum n prmirsimin e raporteve mes dy shteteve pas 30 vjet frkimesh t forta. Duke iu prgjigjur drejtprdrejti ftess pr paqtim t Obams, Kamenei vrejti se nuk mund t ndryshonte asgj n raportet mes dy vendeve deri n astin kur Presidenti amerikan nuk vendos tu jap fund qndrimit t ashpr ndaj Iranit dhe t bj ndryshime t vrteta n politikn e jashtme. Ata prsrisin me z t lart sloganin e ndryshimeve, por asnj ndryshim nuk sht vrejtur n praktik. Nuk kemi par asnj lloj ndryshimi, tha Kamenei gjat nj fjalimi t mbajtur para dhjetra mijra vetve t mbledhur n qytetin e shenjt t Mashadit. N mesazhin video, Obama sqaronte se Uashingtoni donte t niste bashkbisedimin me Iranin, por duke paralajmruar se Teherani do mund t zinte vendin e duhur brenda komunitetit ndrkombtar jo prmes terrorit t armve, por prmes

Shkurt
HUNGARI

Kryeministri ofron dorheqjen prej krizs

ryeministri hungarez, Ferenc Gurcsani, deklaroi dje se pranonte t dorhiqej pr ti br vend nj kryetari t ri t qeveris me m shum shanse pr t shruar ekonomin e vendit t dmtuar rnd nga kriza. Gurcsani, n pushtet q prej vitit 2004, tha n kongresin e Partis Socialiste se ishte i gatshm t hiqte dor nga drejtimi i ekzekutivit n rast se kjo do t shrbente pr t shptuar vendin nga vshtirsit. Demokratt e lir, q me shum gjasa do bhen pjes e koalicionit qeveriss pas dorheqjes, krkojn masa drastike financiare.

MEKSIK

Arrestohet bosi q sulmoi konsullatn USA

U
gjat me rezervat e Iranit ndaj Shteteve t Bashkuara gjat 30 viteve t fundit, duke shtuar se Uashingtoni vazhdimisht kishte ndrhyr n punt e brendshme t vendit. Prmendi sanksionet e ndrmarra ndaj Iranit, mbshtetjen e amerikanve karshi diktatorit Sadam Husein gjat viteve tetdhjet n luftn e tij kundr Iranit dhe rrzimin e nj avioni iranian n Gjirin Persik n vitin 1988. Akuzoi gjithashtu Uashingtonin pr provokimin e tensioneve etnike n Iran duke konsideruar shenj presionesh t forta edhe akuzat e Shtpis s Bardh, sipas t cilave, Irani po krkon t prodhoj arm nukleare. I keni liruar astetet e ngrira t Iranit? I keni hequr sanksionet? Keni hequr dor s hedhuri balt mbi kombin e madh iranian dhe zyrtart e tij? Keni reshtur s mbshteturi me t gjitha forcat regjimin sionist? Edhe gjuha ka mbetur e pandryshuar, vrejti Kamenei gjat fjalimit.

Lidhjet diplomatike mes Shteteve t Bashkuara t Ameriks dhe Iranit jan prishur pas marrjes s pengmarrjeve n Ambasadn Amerikane n vitin 1979
veprimeve t kryera n emr t paqes, prmes t cilave populli i Iranit t tregonte madhshtin dhe civilizimin e tij. Kamanei shtroi para t pranishmve pyetjen se si mundej Obama q duke i uruar iraniant pr vitin e ri ta akuzonte vendin pr mbshtetje ndaj terrorizmit dhe ta akuzonte vendin pr armatosje nukleare. Shtoi se n gjuhn e prdorur nga Obama nuk kishte ndryshime nga ajo e prdorur prej pararendsve t tij. Ai (Obama) fyeu Republikn Islamike t Iranit q n ditn e par. N rast se ti thua se ndryshimi ka ndodhur, ku sht? Cila sht ajo shenj q tregon pranin e ndryshimit? Na bj t qart pr at q ka ndryshuar. E megjithat, lideri shpirtror e la dern t hapur pr ndryshime n raportet me Shtetet e Bashkuara t Ameriks duke thn: N rast se jo do ndryshoni, edhe sjellja jon do t ndryshoj. Lidhjet diplomatike mes Shteteve t Bashkuara t Ameriks dhe Iranit jan prishur pas marrjes s pengmarrjeve n Ambasadn Amerikane n vitin 1979, ditt q pasuan revolucionin islamik, i cili rrzoi nga pushteti Shahun pro amerikan pr ta zvendsuar me nj kast kleriksh. SHBA bashkpunoi me Iranin gjat viteve 2001 dhe 2002 gjat konfliktit n Afganistan, por kontaktet premtuese u dobsuan pr t marr fund trsisht kur Presidenti Bush e etiketoi Iranin si Boshti i s Keqes. Kamenei numroi nj list t

Kriza

Deklarata u b t shtunn nga Presidenti Robert Zelik, gjat nj konference pr shtyp n Bruksel

vu dje n pranga prej forcave t ushtris meksikane njeriu q nga autoritet e vendit konsiderohet bos i fuqishm droge dhe njhersh akuzohet edhe si prgjegjs i sulmit n nj konsullat amerikane ku gjetn vdekjen nnt ushtar. Presidenti Felipe Kalderon e dha vet lajmin e arrestimit t trafikantit Sigifredo Nahera, t cilin e cilsoi lider t kartelit t Gjirit. sht prgjegjs pr torturimin dhe vrasjen e ushtarve, sulmet n konsullatn amerikane dhe n nj stacion televiziv, tha Presidenti.

Banka Botrore: Ekonomia globale do t tkurret gjat vitit 2009

konomia globale do t tkurret n masn nj deri dy pr qind gjat ktij viti. Deklarata u b t shtunn nga Presidenti i Banks Botrore, Robert Zelik, gjat nj konference pr shtyp, ku vrejti gjithashtu se masa e ksaj tkurrjeje sht e para q prej Depresionit t Madh t viteve tridhjet. N konferencn n fjal t mbajtur n Bruksel, Zelik iu prmbajt parashikimeve t realizuara nga Fondi Monetar Ndrkombtar. Banka jon shum shpejt do t publikoj rezultatet e veta, t cilat, me shihet deri tani, ka shum t ngjar t luhaten n shifrn dy pr qind. Nuk kemi par t dhna kaq t zymta n rang global q me prfundimin e Lufts s Dyt Botrore, q n fakt do t thot q nga koht e Depresionit t Madh, tha numri nj i Banks Botrore. Zelik theksoi nga ana tjetr shqetsimet e institucionit t tij pr masat e deritanishme n kuadrin e daljes nga kriza, duke paralajmruar pr rrezikun e veprimeve shum t pakta e t vonuara. Shtoi se paketat e stimujve fiskal t vna n

KORE E VERIUT

Konfirmohet arrestimi i gazetareve

oreja e Veriut ka konfirmuar zrat pr arrestimin e dy gazetareve amerikane, pasi kishin hyr ilegalisht n territorin e vendit. Shtetet e Bashkuara t Ameriks kishin shprehur shqetsim m par pr fatin e dy gazetareve. Reporteret e arrestuara t martn quhen Laura Ling, kinezo-amerikane dhe Euna Li, koreano-amerikane. Cun Ki Uon, nj klerik nga Seuli q ndihmoi dy gazetaret gjat udhtimit n rajon tha se t dyja gjendeshin n zon pr t raportuar mbi refugjatt koreanoverior n verilindje t Kins.

dispozicion nga qeverit n emr t daljes nga gjendja pa zbuluar rrnjt e vrteta t shkaktarve t krizs s kredis, shrbenin ve pr t marr veten m t mir dhe se nuk do luanin rol domethns n t ardhmen e ekonomis.

Nga ana tjetr nxiti antart e grupimit G20, t prbr nga ekonomit m t mdha botrore bashk me ekonomit n zhvillim lidert e t cilve do t takohen muajin e ardhshm n Londr t vrenin me kujdes nevojn

pr masa t reja stimuluese. Zelik vuri theksin n rnien e volumit t tregtis botrore n nj ast kur shtetet prqendroheshin te rimkmbja e ekonomive prkatse, duke cituar parashikimet e Banks Botrore, sipas t cilve m shum se 400 mij t mitur do t gjejn kt vit vdekjen si pasoj ansore e krizs ekonomike. Ka shtje t cilat kalojn prtej shtjeve ekonomike duke u shtrir n planet politike dhe shoqrore, tha numri nj i Banks Botrore. Nse fmijt nuk ushqehen n mnyrn e duhur gjat viteve t para t jets, rrezikohet humbja e nj brezi t tr. Robert Zelig renditi disa progrese t arritura n kuadrin e bindjes s disa prej shteteve t zhvilluara pr tu ardhur n ndihm vendeve n zhvillim, t zna n ngr prej recesionit ekonomik, i cili prek veanrisht t ardhurat nga eksportet dhe kursimet q drgojn n shtpi emigrantt q punojn n vendet e pasura. Teksa bri kt vrejtje, Zelik pranoi se nj munges e till vullneti qe e pranishme: N koh t tilla gjithka bhet e vshtir. T gjith zihen n ngr.

ANGOLA

Papa krkon m shum ndihm pr t varfrit

apa Benedikti XVI arriti n Angola t premten prgjat nj vizite shtatditore n Afrik, t vn n qendr t polemikave pr shkak t qndrimeve t numrit nj t Vatikanit mbi disa regjime politike n kt kontinent bashk me disa deklarata pr probleme t abortit. Gjithsesi, n Angola Papa e vuri theksin te varfria e pajustifikueshme, duke par rezervat e mdha t diamanteve n kt vend. Papa tha se Angola duhet ti prdorte m mir pasurit natyrore mes shtresave t popullsis.

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

24

REPORTAZH

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

AFER &LARG
Ura e Leklit

Ose te bodigardi i Ali Pashs

FATOS BAXHAKU

LEKLI
Kisha e Shndlliut, e ndrtuar nga Thanas Vaja

dalesn e par e bjm tek Ura e Leklit. Jo m kot. Jemi nisur pr n fshatin q i ka dhn emrin, pr n Lekl. Mbi urn e vjetr kalojn makina pa mbarim. Jan ort e para t mngjesit. Piku i trakut. Posht nesh, ujrat e Drinos vezullojn nn diellin e ndrojtur t marsit. Matan urs, teksa marrim udhn drejt fshatit, hasim stanet e para. Shum prej barinjve, q dimrojn n kto an, kan nisur t hedhin shtpit n an t lumit. Kecat dhe qengjat i gzohen kohs, q ka nisur t ngrohet, dhe barit, q ka nisur t hedh shtat. Deri n Lekl nuk na ndajn vese 4 kilometra, porse neve na duken t paktn dy her m shum. Makina rnkon teksa kalon mbi udhn mbase fjal e tepruar kjo e mbushur plot me gur e gropa. Duket se shirat e fundit i kan dhn dorn e fundit rrugs s harruar prej shumkujt. Si do q t jet, mbrrijm m n fund n fshat. Ky duket krejt i heshtur, i heshtur dhe i grinjt me shtpit e gurta t mbledhura pran njra-tjetrs, njsoj sikur t duan t mbrohen kush e di se prej kujt. Pas njfar kohe, n oborrin e njrs prej shtpive n t hyr t fshatit dallojm nj gur njerzore. sht nj grua e re q po nder araft. Nuk kemi se t bjm tjetr. I asim, n llim me ndrojtje e si gjysm zri, t bindur se n kt fshat miqt e ardhur nga larg jan fort t rrall. Por gruaja nuk shqetsohet aspak. Urdhroni brenda na thot do prisni ca sa ti bj z tim shoqi se po punon posht n bahe. Pas pak mbrrin Panajot Puleri Panua sikurse do ta thrrasim q tani e tutje me mngt e prveshura dhe me teshat e puns. Jemi me fat. Puna jon n Lekl ka nisur. E far doni m na jeta!? bn shaka nj shoku yn gjirokastrit jemi n nj fshat t bukur, me kt panoram t mrekullueshme prpara, larg rrmujs dhe rrmetit, koha sht e mrekullueshme dhe mikun ton e gjetm. Shoku yn bn shaka, por shpejt do ta kuptojm se kishte thn nj t vrtet. Nga Panua te Thanas Vaja Panua sht nj goxha burr 55-vjear, baba i tre fmijve. Nga profesioni sht veteriner, por tani punon n mirmbajtjen e ujsjellsit. Vet sht i pasionuar pas historive t vjetra dhe t reja t fshatit t tij. Biseda shkon menjher tek i famshmi Thanas Vaja, nj nga njerzit m t afrm t Ali Pash Tepelens. Emri i tij del ndr dokumente historike dhe botime relativisht von, n kohn kur Aliu nga cub i vogl q ishte, u b veziri q friksonte sulltan e perandor, por duket se Aliu mysliman dhe Thanasi i krishter jan njohur q hert, q n kohn kur rinia e ktyre anve bnte llojlloj zullumesh pr t mbijetuar. Vet Aliu duket se ka pasur nj lloj dobsie pr miqt e krishter. Aq e fuqishme ka qen kjo lloj lidhjeje, sa q n Janin myslimant fanatik e quanin, nn z

XHA VANGJELI

Plaku prgjigjet fare shkoqur: N krahasim me nj qytet pa qytetrim, preferova nj qytetrim pa qytet
parat q i drgonte do vit shoku-pasha i t vllait. Lluka Vaja punoi si mjek n oborrin e Aliut, duke lluar q nga 1810. Duket se lekloti Thanas ishte njeriu i fundit q pa n kt jet Ali Pasha i Tepelens n janarin e 1822, ndrsa ishin t rrethuar n manastirin e Shn Pandelejmonit n ishullin e Janins. Gabriel Remerand, njri nga njohsit m t mir t historis s ktij shqiptari t pazakont, e prshkruan kshtu fundin e Aliut dhe rolin e Thanas Vajs n ato ngjarje: Pas ardhjes s shokve t Aliut, Mehmet Pasha zbriti n oborr, ndrsa Aliu i plagosur, u ua n nj dhom aty pran dhe u shtri n sofa. Q atje, plaku njohu zrin e njrit prej miqve t tij t vjetr, Elmaz Bonos, i cili pak koh m par kishte kaluar n radht e Serasqerit, i cili thrriste nga oborri t vllan, Selfo Bonon, q i kishte ngelur besnik Aliut. Kur dgjoi at z, zemrimi pr pashan plak u b m i fort se dhimbjet e plagve. Nisi t shaj e t thrras me z t lart: Qlloni mbi Elmazin, vriteni Elmazin!. Ndrsa vazhdonin luftimet, Mehmet Pasha duke marr me vete tet njerz nga t tijt, hyri n nj dhom q ndodhej nn at ku ndodhej Aliu dhe u dha urdhr t qllonin me pushk n tavan. Plumbat shpuan dyshemen e dhoms sipr dhe njri e kapi Aliun diku posht n brinj, duke i hapur nj plag t madhe. Plaku u rrokullis prtok nga dhimbjet. Por pati aq forc sa t thrres Thanas Vajn, i cili

Kalaja antike e Leklit, mbi kodrn e Shn Mhillit

sigurisht, Ali papai. Njerzit q kan jetuar n oborrin e Aliut e kan njohur mir Thanas Vajn. Ndonj e ka cilsuar instrument i gatshm i shum akteve t egra mizore, ndonj tjetr shpirti djallzor i Pashait. Smart Hjuxh, nj udhtar anglez, e numron at n krah t Meo Bonos, Dervish Hasanit dhe Ago Vasjarit, ndr njerzit m t afrt t Aliut. Ai kryen detyrn e kryekomandantit t t gjith forcave t vezirit shkruan anglezi ktij njeriu i jan besuar sekretet m intime

t padronit t tij dhe ka liri veprimi pr t kryer gjithka kur Aliu sht larg apo nuk merret personalisht me punt e Pashallkut. Thanasi ka qen prezent n t gjitha bmat e Ali Pash Tepelens. Kudo q shkelte Aliu kishte n krah Thanasin besnik. Ai ishte nga t part q u hodh t merrte hakun e Aliut mbi kardhiqott n Hanin e Valares m 1812. Nj nga studiuesit m aktiv t historis s Ali Pashs n koht e sotme, Irakli Koollari, e prshkruan kshtu Thanas Vajn e Leklit:

Thanas Vaja. Nj shqiptar nga Lekli i Tepelens, djali i njrit prej miqve m t afrt, t rinis s Aliut. Kreu funksionet e ministrit t Brendshm dhe gjer bodigard personal i Pashait. I gatshm q n emr t tij t kryente do akt t frikshm dhune e sakrice. Mbeti gjer n fund njeriu m i besuar i Pashait dhe autoriteti kryesor i aksioneve m t rndsishme t ngjarjeve t Pashallkut. Nj nga vllezrit e Thanasit, Lluka, kishte studiuar n Vjen pr mjeksi me

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

REPORTAZH

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

25

Rakua: Si nuk e pim nj kafe?

Rrnojat e shtpis s Thanas Vajs

Leklott: Ktu sht varri i Thanasit

i vendosur prpara ders s dhoms, godiste mbi njerzit e Mehmet Pashs. Fjalt e fundit t tij ishin q t kujdeseshin pr t shoqen, Vasiliqin, e cila, q n t shtnat e para qe strehuar n nj nga dhomat e manastirit. Pr t mos e ln n duart e armiqve, plaku i dha urdhr Thanas Vajs ta vriste. Pastaj, pasi iu lut shokve t qndronin deri n fund, dha shpirt n kraht e Vajs. N kt koh, ky i fundit urdhroi shokt t pushonin zjarrin dhe i thirri Mehmet Pashs se do t dorzoheshin. Pashai me njerzit e tij u futn shpejt n manastir. Menjher kapn ata q gjetn brenda dhe Vasiliqin, pastaj hyn n dhomn ku shtrihej trupi i Ali Tepelens dhe e trhoqn deri sipr shkallve. I pren kokn kufoms dhe ia uan Serqasqerit. Hurshid Pasha u ngrit n kmb para trofes s prgjakur dhe nga syt i rrodhn lot Me urdhr t Mahmudit II, pjestart e mbijetuar t familjes s Ali Pashs, u internuan. N llim, Vasiliqia dhe i vllai, Simua, u drguan n Konstantinopol, ku u strehuan n Fanar dhe iu besuan gards s Patriarkut grek, pastaj u degdis n Brus. Ajo u fal n vitin 1830 dhe u trhoq n iigun e Voivods pran Trikalls, t cilin ia kishte dhuruar dikur Aliu. Edhe pse akoma e re, ajo i qndroi besnike kujtimit t t shoqit, q e kishte dashur aq shum. Shum kapedan grek e moreas, por edhe shum pashallar e krkuan pr grua, por ajo qndroi e ve deri sa vdiq. Nuk ka burr tjetr thosh pr t ven e Ali Pashs. Vitet e fundit t jets i kaloi n Greqi, pran Misolongjit. Viktim e hidhrimit, q e breu, harrimin e krkonte vetm te pija. Ajo vdiq para kohe, m 1835, si pasoj e abuzimeve. Nj bised e gjall mes burrave t fshatit na largon nga shnimet tona. N dhomn e Panos, q shrben edhe si dyqani i vetm n fshat, kan mbrritur ndrkoh miq t tjer. Lluka, q nuk rresht s foluri dhe kryeplaku i fshatit. Thanas Vaja dhe bmat e tij pr pak koh jan harruar. Miqt tan leklot i hyjn nj diskutimi t zjarrt q nuk ka t bj aspak me historit e vjetra, porse me ujin. Fshatart jan ndjer t prer n bes, sepse n 2007, koh n t ciln u muar uj shtes pr Tepelenn nga Gurra e Leklit, atyre u ishte premtuar se nj sasi uji do t mbetej pr prdorim n fshat. Tani uji pr t pir mezi mbushet n ezmat e Leklit, kurse pr t vaditur apo pr pun t tjera as q bhet fjal. Na kishin premtuar, neve i besuam fjals s tyre dhe jo letrave, kshtu q mbem pa uj, thot njri prej tyre. T tjert tundin kokn mendueshm. Pr fjal t teprta nuk ka vend n kto an t mbushura me gur e histori. Te varri i Thanasit Bashk me Panon dhe me miqt e tjer endemi ca minuta npr rrugicat e gurta t Leklit. Na thon se Lekli n koh t para ka qen nj qendr fort e zhvilluar. Kishte mbi 600 shtpi dhe shtat kisha. Njerzit e saj ishin blegtor, por edhe zejtar e tregtar shtits. Shum kishte n emigracion. Grat dhe fmijt, t moshuarit merreshin me mbarvajtjen e arave t vogla dhe t baheve me pem frutore t shprndara n shpatet e malit t Golikut. Uji, q vinte nga Gurra e Golikut, e bnte jetn n kto an jo edhe aq t vshtir. Megjithat vendi nuk ishte i aft t mbante njerzin e shtuar, kshtu q vit pas viti, shum leklot shkonin posht ndr qytetet, n Gjirokastr, m pas n Durrs e Tiran. Fundi i viteve 90 t shekullit t kaluar e gjeti fshatin pjes t nj ferme ku jetonin 50 familje. Tani miqt tan na thon se kan mbetur vetm 15. Grija e gurit bhet edhe m e trisht kur shikojm shtpi t rrnuara, porta t mbyllura, ati t shqepura, kanate penxheresh q rrokllijn nga era q fryn q nga posht, nga lugina. Brenda pak minutash jemi n nj si shesh ku ndodhet treshja tipike e Jugut: rrapi, shkolla, kisha. Kisha e Shndllis do t na rikthej te Thanas Vaja. Fshatart tan na thon se kjo sht ndrtuar nga

Thanasi n kohn e qeverisjes s Ali Pash Tepelens. Parua, nj grua e imt, q hidhet mbi gur njsoj si kecat e nj stani aty pran, sht bashkshortja e epitropit (kujdestarit) t kishs. Ajo na shoqron n kishn e heshtur. N korridorin e saj, miqt tan e presin bisedn. Tani jemi n shtpin e Zotit. Ndrkoh kemi njohur Vangjel Koln, 80-vjear. Xha Vangjo dgjon i heshtur bisedat tona dhe n llim heziton t as. Po un kam jetuar tr jetn n qytet! Ku i di un kto histori t vjetra?!, na thot n llim duke par me kureshtje nga aparatet dhe blloqet tona. Ne bhemi kurioz pr historin e ktij njeriu q ka ardhur nga qyteti n fshat, n nj koh q e gjith rrjedha e njerzis sot sht n krahun e kundrt. Ah, more djema, un nuk ka prse tju as gjat. Historia ime sht shum e thjesht nis t thot me z t ult - un kam mbetur jetim q 4 vje. Babai kishte punuar emigrant n Franc. Porsa u kthye vdiq ktu, n fshat. Un vet n fmijrin time kam punuar si hyzmeqar n nj familje

greksh t pasur n Gjirokastr. Nga ajo koh m ka mbetur pishman se si nuk e msova greqishten. Pastaj kam punuar n pun t ndryshme. M shum si kuzhinier n mensat e puntorve q nga Vlora e deri n Memaliaj. Gjja e par q bra kur dola n pension ishte t rikthehesha ktu bashk me plakn. Djemt le t bjn t duan. Ne do ta mbyllim ktu. Ktu ndjehemi mir. Ne kmbngulim n prsen e ksaj lvizjeje kundrarrym. Plaku prgjigjet fare shkoqur. N krahasim me nj qytet pa qytetrim, preferova nj qytetrim pa qytet, thot duke i ngulur syt andej posht nga lugina, ku mezi dallohen makinat q ven e vijn pareshtur. Pr pak koh dgjohet vetm grvima e stilolapsave mbi blloqet tona. Xha Vangjo ka thn nj t vrtet t madhe, t ndershme, sikurse sht rndom e vrteta. Fare ngjitur me kishn ne, bashk me grupin e miqve, shkojm n nj si shesh t vogl. Ja ku sht varri i Thanas Vajs thot Panua krejt i bindur pleqt tan q prej shum motesh kan thn

Shtpi e vjetr n Lekl

gjithnj t njjtn gj. Ne i kthejm syt nga m i vjetri i grupit, nga Xha Vangjo, por ky vetm ngre supet i pafuqishm: Un kam ikur q i vogl ktej, kush e di se si sht e vrteta. Ather na duhet t prdorim celularin. Ky hykrka n pun edhe pr historit e kohs s Thanas Vajs dhe Ali Pash Tepelens. Irakli Koollari, studiuesi i njohur i kohs s Aliut, prgjigjet sakaq n ann tjetr. Prse ikt pa m thn?, sht fjalia e par e Rakos pastaj, si dgjon si e kemi punn, prgjigjet: Kam t dhnn e nj prifti q ka kaluar n Lekl n 1901, i cili e ka par vet pllakn e varrit t Thanasit. Duket se Thanasi, pasi shoqroi Vasiliqin n mrgimin e saj t detyruar, u trhoq n jetn e tij private. Duhet t ket vdekur andej nga viti 1846 dhe dshira e tij e fundit ka qen q t varroset n fshatin e tij t lindjes, n Lekl. Ka shum t ngjar q tani t jeni n an t varrit t tij. Bisedat e fundit ia kan larguar disi ndrojtjen Xha Vangjos. Sapo i ln t tjert koh, ai rinis t as: Me sa di un, historia sht kshtu. Thanasi dhe Ali Pasha ishin miq t pandar. Udhtimet i bnin bashk. Kur po shkonin nj her nga Tepelena n Janin, Aliu i thot Thanasit: Pa shiko atje n fshatin tnd, sa vend i mir pr nj mekam (vend i shenjt mysliman). Thanasi ka tundur kokn n shenj pohimi. E kush guxonte tia prishte Aliut?! Kur kan vajtur n Gjirokastr, Thanasi i ka punuar nj rreng t fsheht Aliut. I ka porositur arabaxhinjt (karrociert) q t thoshin se nuk mund t vazhdonin dot m tutje se nj nga arabat gjoja ishte prishur. Natn Thanasi sht kthyer n Lekl dhe u ka thn bashkfshatarve se duhej t ndrtonin me ngut nj kish t re n kt vend ku sht edhe sot, ndryshe do ti pinte e zeza. Kishn duhej ta ndrtonin brenda 25 ditve me shpenzimet e Thanasit. Kshtu u b. U thirrn me ngut ustallart nga Golloborda dhe kisha u b n koh shum t shpejt. Kur kaluan srish Thanasi dhe Aliu posht n lugin pan q nga larg kishn. Ideja e mekamit nuk kishte se si t realizohej m. Kshtu m kan thn t vjetrit tan shum vite m par. Antigonea sht ktu! N jug t Kishs s Shndllis, pas nj t prpjete, jo edhe aq t thepisur, pr 30 minuta mund t arrish n majn e kodrs s Shn Mhillit. Ktu jemi n rrz t Malit t Golikut, afr 500 metra mbi nivelin e detit. Ja ktu jemi n Antigone, thon Pano dhe t tjert, krejt t bindur se me ksimin e Antigones afr Saraqinishts, n kodrn e Jerms, n t hyr t Lunxhris, ca kilometra m n jug t Leklit, u sht br nj padrejtsi e padgjuar. Pr shkenctart tashm Antigonea sht e identikuar. Jan rrnojat q tani, koht e fundit, jan shpallur edhe Park Kombtar Arkeologjik. Por kjo pr leklott nuk ka shum vler. N fakt, jemi n rrnojat e nj fortikimi q duhet t jet diku n prmasat 70 metra n 100. Fragmente muresh hasim ngado q shkelim. Jan mure tipike antike, hera-hers me gur t palatuar t vn sidokudo, por edhe me gur poligonal t punuar me kujdes. N qendr t ktij fortikimi miqt na tregojn nj ngrehin t ngrn nga koha. Kjo sht kisha e vjetr e Shn Mhillit, bjn me dor nga nj ndrtes e vogl, muret e s cils prbhen nga gur t palidhur me lla. Historia e identikimit t Antigones sht ca e ngatrruar. Emri i qytetit epirot lidhet me at t gruas s par t Pirros s Epirit, Antigons. Kjo ishte e bija e Brikens, princesh maqedonase, e martuar me Ptolemeun, mbret i Egjiptit. Plutarku, historian i famshm i lashtsis tregon se, kur Pirro ishte vetm 17 vje, ishte rrzuar nga froni nga nj prbetim q u b kundr tij. Asokohe, ndonse i ri, Pirro u vu n shrbim t Demetrit, mbretit t Maqedonis dhe pas pak kohe u drgua pran oborrit t Ptolemeut n Egjipt. Ktu shkruan Plutarku meqense

Nj nga fmijt e pakt

Mbi rrnojat antike n Shn Mhill

ishte i shkatht pr t br pr vete t fortt, ashtu sikurse urrente frikacakt dhe ishte, mbi t gjitha, i sjellshm dhe i urt n jet, u zgjodh midis princrve t tjer t rinj pr tu martuar me Antigonn, njrn prej vajzave t Brikens Kjo martes e rriti edhe m tepr emrin e Pirros. Duke pasur edhe emrin e gruas s tij t menur Antigons, ia arriti t mbledh t holla dhe ushtri dhe u nis pr n Epir pr tu rivendosur n fron. Ktu u prit me gzim nga nj shumic e madhe populli. Pirro duket se ka qen nga ata burra q bjn shum pr vjehrrn. Autor t tjer antik kan shkruar se n shenj mirnjohjeje ndaj Brikens (Bereniks) ai ndrtoi nj qytet diku n Thesproti. Nj tjetr qytet Antigonea jon u ndrtua n vitin 295 para Krishtit, n kujtim t s shoqes n Atintani, n krahinn ku ndodhemi sot. E gjith puna ngatrrohej nga nj togfjalsh i vetm: Grykat e Antigones. Deri n llim t shekullit XIX kto nuk dihej se ku binin. Ishte thn se Antigonea, qytet q u shkatrrua nga themelet nga konsulli romak Emil Pauli n 167 para Krishtit, ishte pikrisht n krah t ktyre grykave. Kur anglezi Leak kaloi kndej, pikrisht n kohn e Ali Pashs, pati shkruar se kthesat e lumit tek Uji i Ftoht pran Tepelens, prball Leklit, duhej t ishin ato q prmendeshin n tekstet antike. Kshtjella mbi Lekl pra, i binte q t ishte Antigonea e Pirros. Ky mendim u mbajt gjat, deri sa n 1964, arkeologu shqiptar Dhimosten Budina, i njjti person q kishte br edhe nj raport t detajuar pr kalan e Leklit, n 1964, nisi grmimet sistematike n kodrn e Jerms, pran Saraqinishts n Lunxhri. Budina pati fat. Ai zbuloi disa pulla metalike, t quajtura psefoi, t cilat nuk ishin gj tjetr vese homologet e etve t sotme t votimit. Mbi to qe shkruar fare qart Antigonenon. Puna e unikimit t Antigones sht quajtur q ather e mbyllur. Por jo pr miqt tan, t cilt vazhdojn t kmbngulin: Antigonea sht ktu n kmbt tona. Nj dit do t dal n shesh e vrteta. Pastaj na thon nj list me emra nga ata q jan marr e merren me kt pun n Tiran. N t ngrysur marrim udhn e kthimit. Makina e ka m t leht tani t zbres drejt lugins. Nj fshatar i hipur mbi gomar na prshndet przemrsisht. sht Rako Puleri. Pas prshndetjes s par qysh ini e qysh vini Rako na rrfen nj histori. Jo nga ato t kohve t Pirros apo t Thanas Vajs, por nga ato t sotmet, t ndodhura vetm pak vjet m par. E mbaj mend si sot thot plaku isha duke punuar me disa shok n mirmbajtjen e rrugve. Befas dgjuam nj zhurm t madhe andej nga ana e lumit. Vrapuam bashk me shokt. Kur, t shohim?! Nj makin kishte mbetur n lum, dukeshin ende qart njerzit q lviznin brenda saj. Makina kishte nisur t fundosej. Vrapova posht. Shokt m lidhn me litar. Lumi ishte fryr dhe ishte shum ftoht. Nejse, arrita t thyej xhamin me kazm dhe nxora njrin prej atyre q ishin n makin. M von mora vesh se n at makin kishte ndrruar jet djali i Presidentit Moisiu. Ai q kisha shptuar un kishte qen she i nancs s Prokuroris s Prgjithshme. Nuk e di se ku bhet dhe as q e kam pir nj kafe m t. Do t isha kurioz ta pija nj kafe me njeriun q i shptova jetn. Apo mos po krkoj shum?. Rako i hipn gomarit dhe ne makins. At e pret Lekli i qet, ndrsa ne rruga e zhurmshme n an lumit. Bashkpunoi Engjll Serjani (U prdorn materiale nga: Sabri Godo, Ali Pash Tepelena, Dudaj, Tiran 2003; Irakli Koollari, Policia sekrete e Ali Pash Tepelens, Vllimi II, Ilar, Tiran 2004; Gabriel Remerand, Pashai i Janins, Globur R., Tiran 2004; Neritan Ceka, Udhtim n kshtjellat ilire, Migjeni, Tiran 2006; Uilliam Martin Lik, Udhtim n Shqiprin e vezirve, Migjeni, Tiran 2008).

Rruga pr n Lekl

shqip shqip
E DIEL, DIEL, 22 MARS 2009 22 MARS 2009

27

SPEKTAKEL

27

& TELEVIZION

Dy banor t rinj jan br pjes e shtpis m t madhe n Shqipri. Anjeza dhe Antonini i bashkohen aventurs s jashtzakonshme televizive me synimin pr ta shijuar edhe pse jo pr nj fitore t mundshme
pektakli i s shtuns i ka ndryshuar raportet n shtpin e Big Brother. Nj banore sht larguar e dy t rinj i jan bashkuar konkurrimit. Anjeza dhe Antonini kan vetm pak or q kan filluar nj jet t re, t vzhguar nga kamerat. Tashm pjes e ktij reality show, do t prpiqen t japin nga vetja, t bhen shpejt pjes e miqsive tashm t formuara brenda shtpis s Big Brother. Si do t priten ata nga banort m t vjetr? A do t mund t jen t aft pr t prballuar sfidn e t sjellin spektakl brenda shtpis m t madhe n vend? Cilt jan kta konkurrent t rinj? A do t ndryshojn ngjarjet pas mbrritjes s Anjezs dhe Antoninit? Sigurisht, prgjigjen e ktyre pyetjeve, por edhe pr shum t tjera, publiku do t ket mundsi t njihet m nga afr n javt n vijim. Ndrsa Anjeza dhe Antoniu kan nisur aventurn e tyre, dy t tjer jan larguar prfundimisht nga Big Brother. Mesida ka qen ajo q ka ln shtpin, vetm dy jav pas hyrjes dhe daljes n nominim me Qetsorin, Arjonin dhe Aidn. Rrfehet historia e Republiks Spektakli i s shtuns, n puntatn e tij t shtat ka sjell edhe shum surpriza. Gjat transmetimit, Arbana ka br t ditur pr publikun historin e Republiks, konkurrentes nga Lazarati. Kur ka qen e vogl, n moshn njvjeare, sht braktisur nga nna e saj. Kt rol kaq t rndsishm n jet, pr Bikn e ka luajtur gjyshja. Ka qen pikrisht ajo q i ka dhuruar vajzs dashurin e munguar. Ajo u mirprit nga familja e xhaxhait t saj, i cili nga ana e tij iu b baba. Kjo ishte familja q i qndroi pran, q e rriti dhe q e drejtoi drejt rrugs s jets. Kur njeh dhimbjen, ke ve dy mundsi: t humbassh n t, ose t rritesh me t. Bika gjeti kurajn e nevojshme t rritet me dhimbjen dhe t rritet shpejt. M shum se gjaku, me familjen q e rriti, Bika sht e lidhur shpirtrisht, m shum akoma sht e lidhur me gjyshen e dhimbsur. Gjat transmetimit, Arbana lidhet me Republikn dhe i thot se nn jastk, gjendet nj pusull. Aty shkruhet: Kam provuar t t msoj se n jet, mund t shohsh dik nga lart posht, vetm ather kur t duhet ta msosh t ngrihet.... M pas Arbana i thot Biks, se nj tjetr pusull, gjendet pr t nn tapet. Kam provuar t t msoj, se n jet nuk sht e rndsishme t kesh letrat e duhura, por t luash mir gjithsesi, edhe me nj dor letrash t gabuara. M pas Arbana e fton Republikn t drejtohet pr n dhomn e gjumit. E pret nj tjetr pusull. Por n fakt, n dhomn e gjumit, Bika gjen m t bukurn pusull dhe surpriz, gjyshen e saj. Takimi ka ngjallur shum emocione, ka patur edhe lot. E mallngjyer pr pranin e saj, Bika e ka prezantuar at si

Prfundon loja pr Mesidn

Adela sht kryefamiljarja e ksaj jave n shtpin e Big Brother. Por n ndryshim nga hert e shkuara, Adela nuk do t ket imunitet
nnn e saj t vrtet. Gjithka ka zgjatur pak minuta dhe Bika i sht rikthyer srish lojs. Mashtrimi me eliminimin Q n fillim, Arbana ka shpjeguar pr publikun se mbrmja e shtat e spektaklit nuk do t kishte nj, por dy t eliminuar. Pas largimit t Mesids, u njoftua se t gjith banort do t jen n nominim. Banort e rinj hyjn n shtpi E para q ka hyr n shtpin e Big Brother ka qen Anjeza. E prezantuar si banorja e re, ajo u ka uar banorve edhe nj zarf me lajmin e keq e t rrem t eliminimit t nj konkurrenti t dyt pas daljes s Mesids. N kt moment t gjith banort kan qen n nominim dhe Vllai i Madh u ka dhn mundsin q secili prej tyre ti drejtoj nga nj mesazh publikut q ti votoj pr t vazhduar lojn. Antonini ka qen banori i dyt i ri q ka hyr n shtpin Big Brother. Ai ka uar nj tjetr zarf. Lajmi kt her ka qen i mir. Nominimi i nj personi t dyt ishte thjesht nj shaka e Vllait t Madh. Rrfehet Mesida Pasi ka mbrritur n studio, Mesida ka treguar pr prvojn e saj brenda shtpis. Duke qen se u futa e fundit, un u mundova t jem vetvetja, t mos prfshihesha n intriga dhe t dilja krenare,-ka thn ajo gjat spektaklit. Mesida ka treguar pr afrimin me Bjordin, duke pranuar se ai fillimisht i ka plqyer, por m von afrimitetin e ktheu n nj provokim pr Adeln, t ciln e ka konsideruar m antipatiken pr t.

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

28

KULTURE
Historiani Kristo Frashri i rikthehet debatit mbi Sknderbeun. Mbshtetur mbi argumente historike, Frashri u kundrvihet tezave t zviceranit Oliver Schmitt se Sknderbeu nuk ishte hero, por nj komit malesh, se hakmarrja pr vrasjen e t atit ishte motivi q e oi n luft, se populli u shkretua pr hir t ksaj lufte, se Sknderbeu ishte nj mit i krijuar nga Evropa dhe jo nj personazh historik

jqind e ca vjet m par, Kryeministri demokrat frng, Georges Clemenceau, i cili e udhhoqi Francn n fitoren e Lufts s Par Botrore, ka dhn kt parabol dialektike pr demokracin: kur demokracin e shoh pran diktaturs m duket e bukur; kur demokracin e shoh vetm pr vetm nuk m duket aq e bukur. Kjo pr arsye se demokracia prve t mirave ka edhe t metat e saj, t cilat dalin n shesh kur nuk e krahasojm me diktaturn. Nj nga t mirat e vyera q ajo sjell sht liria liria n t gjitha drejtimet e saj. Por edhe kalimi i menjhershm nga errsira e diktaturs n dritn e demokracis prkohsisht t vret syt. sht njsoj, thot Platoni, si nj njeri i msuar t jetoj n bodrum t errt, por kur del menjher jasht n dritn e diellit i vriten syt. Pr kt arsye, duhet t ndjekim rrugn q na ka dhn vet natyra. N mngjes nata nuk kalon prnjhersh, as dita nuk vjen prnjhersh. Midis tyre qndron agimi, kur errsira trhiqet dalngadal edhe drita shfaqet dalngadal. Kshtu ndodh edhe n mbrmje, me muzgun, kur drita trhiqet dalngadal dhe errsira vjen dalngadal. Agimi dhe muzgu t dyja jan periudha tranzicioni, t cilat i japin mundsi njeriut t prshtatet dalngadal, n agim me dritn, n muzg me errsirn. Te ne, kur kaluam nga diktatura n demokraci nuk ndodhi kshtu. M 1991, pushtetart tan nuk e patn parasysh kt veori q ka edhe tranzicioni politik. Ndryshe nga vendet e tjera lindore, ku diktatura komuniste nuk ishte aq e egr dhe vargonjt e liris nuk ishin aq t rrept, te ne u kalua brenda dits nga diktatura e egr komuniste n lirin e plot demokratike. Si pasoj e ktij kalimi t menjhershm, dielli i liris shkaktoi te mjaft njerz oroditje, t ngjashme me hallakatjen q ndodh te qeni i pamsuar kur lshohet nga zinxhiri. N baz t liris s plot, kushdo fitoi prve t tjerave, t drejtn t fyej, t prdhos pa u ndshkuar. Kt t drejt e fitoi edhe shpifsi, edhe gnjeshtari, edhe servili, edhe mashtruesi, edhe paranojaku. Ndshkohet vetm ai q fyen dhe prdhos shtetart kur jan gjall dhe ende n pushtet. N baz t liris s pakufizuar, ai q fyen ose prdhos flamurin, kombin, atdheun nuk preket. Madje, kur dikush fyen, prdhos, shprfytyron heronjt e vdekur, ai duartrokitet. Pikrisht kjo sht ana e shmtuar e demokracis jo e demokracis s pastr, por e demokracis son, e cila nuk erdhi si agimi i dits shkall-shkall, por prnjhersh. Kam parasysh trajtesn e histor ianit zviceran, Oliver Schmitt, me titull Sknderbeu, prkthyer shqip nga Ardian Klosi, botuar n Tiran m 2008. Edhe pse trajtesa e shprfytyron Heroin ton Kombtar, edhe pse nprmjet prdhosjes s Heroit fyhet kombi shqiptar, ajo gjeti pa vshtirsi jo vetm mjetet financiare pr prkthimin dhe botimin n shqip, por edhe gatishmrin e faqeve t shtypit dhe t ekraneve televizive pr propagandimin e saj. Pr fat t keq, kjo gatishmri nuk po tregohet pr botimin e seris s vllimeve me burime dokumentare mbi Heroin ton Kombtar, madje nuk po tregohet interesim pr prkthimin dhe botimin t paktn n nj gjuh ndrkombtare t monografis me titull Gjergj Kastrioti Sknderbeu. Jeta dhe vepra, Tiran 2002. Si duket, demokracia jon nganjher qenka e prirur m tepr pr fyerje sesa pr krenari kombtare. N baz t liris s pakufizuar t fjals, demokracia jon edhe pse alamane, shyqyr zotit q i ka dhn t drejt historianit t mbroj figurat e ndritura t kombit ton nga fyerjet, prdhosjet, shprfytyrimet e atyre q kan zgjedhur si mnyr jetese t fyejn, t prdhosin, t shprfytyrojn ku t mundin n shtyp, n radio, n televizion, vlerat e ndritura t historis s Shqipris, madje dhe identitetin ton kombtar. Si qytetar bashkohem me ato zra q protestuan kundr fyerjeve, prdhosjeve, shprfytyrimeve n dm t figurs s Sknderbeut nga historiani zviceran, Oliver Jens Schmitt, dhe nga duartrokitsit e tij shqiptar, t cilt mezi presin t hedhin balt kundr do vlere pozitive t kombit t tyre, - komb i cili pas shekujsh tallazesh, shtypjesh, mjerimesh arriti m n fund t gzoj lirin e ndrruar. Si historian e ndiej pr detyr, meqense vet Sknderbeu nuk ka mundsi t flas, t parashtroj, me sa kam mundsi, argumentet historike, t cilat hedhin posht hamendsimet, shpifjet, shtrembrimet q ata kan prdorur pr ta shprfytyruar Heroin ton Kombtar. Ky sht qllimi i ktij shkrimi. Krkoj falje nse nuk ia kam arritur qllimit. Nse vihen re mungesa e pasaktsi, le ti plotsojn historiant e tjer.

N baz t liris s pakufizuar t fjals, demokracia jon edhe pse alamane, shyqyr zotit q i ka dhn t drejt historianit t mbroj figurat e ndritura t kombit ton nga fyerjet, prdhosjet, shprfytyrimet e atyre q kan zgjedhur si mnyr jetese t fyejn, t prdhosin

Sknderbeu dhe absurditetet lapidare t Schmitt-it

do t thuhen m tej, me reagime m pak pozitive dhe m shum negative n faqet e shtypit shqiptar. Punimi mbi Sknderbeun u shtohet qindra monografive studimore dhe mijra artikujve shkencor kushtuar Heroit Kombtar t shqiptarve, t botuara n gjuh t huaja (ndonjra prej tyre prkthyer edhe n shqip) gjat qindra viteve q pasuan vdekjen e tij. Ndryshe nga botimet e deritanishme t autorve t huaj mbi Sknderbeun, kjo vepr e re pati privilegjin q t botohet m par n prkthimin shqip, kurse n origjinalin gjermanisht nuk e dim as se kur do t botohet, as se si do t pritet nga opinioni i jashtm. Si e pohon vet autori, merita e botimit m par shqip se n origjinalin gjermanisht u takon prpjekjeve t prkthyesit, Ardian Klosit. Shpenzimet e botimit jan prballuar nga qeveria Fondi i bashkpunimit zviceran agjencia zvicerane pr zhvillim dhe bashkpunim. Pas vitit 1990 kan par driKRISTO FRASHRI

Nj vepr mbi Sknderbeun e shprfytyruar

nntorin e kaluar (2008) u promovua n Tiran nj monografi prej 573 faqesh me titull Sknderbeu, hartuar nga historiani i ri zviceran, Oliver Jens Schmitt, i punsuar n institutin e historis s Evrops Juglindore, n Vjen, prkthyer shqip nga Ardian Klosi. Historiani zviceran ka botuar koht e fundit edhe nj tjetr trajtes mbi historin e Shqipris. Edhe kjo trajtes, botuar n Tiran m 2007, e cila mban titullin Arbria Venedike. 1392-1479, prej 668 faqesh, ishte prkthyer n shqip gjithashtu nga A. Klosi. Ndrsa punimi Arbria venedike nuk pati jehon n publikun ton, monografia mbi Sknderbeun u prit, pr arsye q

tn e botimit n prkthimin shqip edhe punime t tjera nga autor t huaj kushtuar Sknderbeut. Prmbajtja e tyre nuk ka shkaktuar reagime n opinionin publik shqiptar. Kjo pr arsye se autort e tyre kan ecur pak a shum n trasen e shtruar nga historiografia botrore dhe shqiptare e deritanishme. Secili prej tyre ka vn n dukje, kush m shum e kush m pak, vlern historike t Sknderbeut - si nj Hero Kombtar q udhhoqi n interes t atdheut t vet nj luft lirimtare kundr invazorve osman; si nj strateg gjenial ushtarak q korri me nj ushtri t vogl fitore pas fitoresh kundr armatave superiore osmane; si nj burr shteti i cili dora-dors me luftn lirimtare krijoi pr t parn her nj shtet shqiptar t prqendruar; si nj dor e fort, i cili pr interesat e shtetit t centralizuar nuk u lkund prball prirjeve separatiste t feudalve shqiptar, si nj kapiten i shquar, i cili me luftn q zhvilloi pr lirin e atdheut t vet mbrojti n t njjtn koh edhe qytetrimin evropian nga invazioni osman; si nj personalitet me prmasa evropiane, i cili me veprimtarin e tij trhoqi simpatin dhe admirimin e elits humaniste t kontinentit; si nj figur historike, lufta e t cilit u mua jo pas vdekjes, por q n ditt kur ai qe gjall. Prkundrazi, historiani zviceran shkputet n do drejtim nga traseja q ka trajtuar deri sot historiografia shqiptare dhe bo-

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

KULTURE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

29

trore mbi figurn e Sknderbeut duke na dhn nj Sknderbe krejt t ndryshm. Portretin historik krejt t ndryshm t Heroit shqiptar historiani zviceran e ka prmbledhur n form sinteze n shpin t kopertins s punimit t tij. Sinteza e tij, n t ciln jan prmbledhur pikat themelore t portretit historik t Heroit, sht aq e qart sa lexuesi shqiptar sht tronditur q pa e ndier nevojn ta lexoj librin nga fillimi deri n fund. Sipas sintezs s O. Schmitt-it, jeta e Sknderbeut nuk ishte nj marshim triumfal, por nj luft e vazhdueshme pr mbijetes, e mbushur me disfata, me situata n dukje pa rrugdalje, por shpesh edhe me kthesa t papritura t fatit. Pa vullnetin e Sknderbeut, vazhdon ai, ata q i vajtn pas do tu ishin nnshtruar hert osmanve. Mirpo ishte pikrisht vullneti i Kastriotit pr fitore ai q tek e fundit i trhoqi malsort drejt rrnimit. (Vini re: Sipas O. Schmitt-it, fshatart u rrnuan pasi i paskan vajtur pas Sknderbeut jo se ai luftonte pr liri, por se synonte lavdin e vet). Sipas autorit, Murati II dhe Mehmeti II iu turrn Shqipris me nj ashprsi t panjohur m par jo pr t pushtuar vendin, por pr t dnuar si dezertor Sknderbeun, i cili u kishte shrbyer si oficer, t dy sulltanve turq. Kshtu, nnvizon O. Schmitt, jeta dhe kryengritja e Sknderbeut u b dhe tragjedia e trevs s tij t prejardhjes, e cila si asnj rajon tjetr i Ballkanit u shkretua e u shpartallua nga osmant. Pasi na njofton se Sknderbeu e kishte filluar luftn pr t marr hakun e vrasjes s t atit nga sulltani, autori shton se sht gati emblematike se si Sknderbeu, kundrshtar i dy sulltanve t mdhenj t Turqis, i shpallur nga Papt atleti i Krishtit, i mbiquajtur n kohn e vet Aleksandr-i-Ri - u ndodh i vetm n fund t jets mbi rrnojat e veprs s tij. Autori nnvizon n sintezn e vet se, me vdekjen e Sknderbeut prreth tij ishte ulur n varr nj bot e tr: papt e Roms dhe sovrant evropian, t cilt i kishin premtuar dhe drguar ndihm, por edhe fqinjt e tij t krishter n Ballkanin sllav dhe grek, ve ksaj fisnik t tjer t Arbris, sidomos shpura q atij i vajti pas. M tej O. Schmitt shton si mbyllje: Vetm se bota (evropiane K.F.) pas vdekjes s tij nuk deshi t dinte pr kt fat tragjik, ajo dshiroi nj hero ngadhnjimtar n luftn pr mbijetes kundr Perandoris Osmane. Kshtu vazhdoi t jetoj Kastrioti i madh si hero vezullues n kujtesn e t krishterve n Ballkan dhe n Perndim, ndrkoh q u harrua se ai n t vrtet ishte figura tragjike e nj periudhe kur po ndryshoheshin koht. Kto formulime lapidare dhe tezat e tjera me t cilat historiani zviceran e ka mbushur trajtesn e tij, prezantojn para syve tan jo nj Sknderbe hero, por nj Sknderbe pr tu mshiruar. Shkurtimisht do t themi se sipas tezave t tij, Sknderbeu nuk paska korrur asnjher fitore, por ka psuar vazhdimisht disfata pas disfatash pikpamje kjo e padgjuar ndonjher deri sot. Kthesat e papritura q paska pasur Sknderbeu gjat lufts s tij O. Schmitt mendon se, i takojn fatit, ndryshe nga sa ka pohuar vet Heroi m 1460 se ato i prkasin virtytit, domethn, kmbnguljes s shqiptarve pr liri. Shqiptart i vajtn pas Sknderbeut, thot Schmitt, jo pr hir t interesave t tyre dhe t vendit, por pr t ndihmuar Kastriotin q t hakmerrej ndaj sulltanve pr vrasjen e t atit shpjegim ky q tregon se autori nuk e njeh strukturn shoqrore q kishte Shqipria n shek. XV. O Schmitt e ngarkon me prgjegjsi Sknderbeun se i oi malsort

shqiptar drejt rrnimit. Ai nuk sheh se me kt shpjegim i trajton malsort shqiptar, t cilt e kan mbushur historin e tyre para dhe pas Sknderbeut me lufta kundr sulltanve, sikur t ishin bagti q shkojn verbrisht pas dashit ogi. Ashprsin e panjohur m par me t ciln sulltant e goditn pr njerekshekulli Shqiprin O. Schmitt e shpjegon me urrejtjen q Murati II dhe Mehmeti II kishin ndaj Sknderbeut si oficer i tyre dezertor, - faktor ky q l pa shpjeguar ashprsin me t ciln sovrant osman goditn Shqiprin si para ashtu dhe pas Sknderbeut kur nuk kishin prball tyre ndonj dezertor si Sknderbeu. Tri nga absurditetet lapidare t mtejshme t historianit zviceran meritojn q tani nj analiz, qoft edhe t shkurtr. E para, sipas O. Schmitt-it, Sknderbeu n t vrtet nuk ishte Hero, si e vlerson historiografia shqiptare dhe botrore, por nj komit malesh, t cilin Evropa e bri Hero nga nevoja q kishte pr nj hero ngadhnjimtar. Megjithat, shton ai, Sknderbeu mbeti si nj hero vezullues dhe jo hero i vrtet. Pra, sipas historianit zviceran, Sknderbeu sht nj Hero i rrem, i fabrikuar nga punishtja politike evropiane. E dyta, ka lidhje me shkretimet q psoi Shqipria gjat epopes njerekshekullore. Ai thot se prgjegjs pr shkretimet dhe shpopullimet q psoi treva shqiptare gjat lufts njerekshekullore t shek. XV ishte vet Sknderbeu. Nga kjo del se, sipas O. Schmitt-it, po t mos e kishte ndrmarr Sknderbeu epopen, Shqipria nuk do t ishte rrnuar. O. Schmitt nuk e kupton se me kt kritik ai trthorazi akuzon jo vetm Sknderbeun, por t gjith heronjt e shquar evropian, prfshir dhe Janosh Huniadin, t cilt, sipas tij, duhet t jen prgjegjs pr dmet e mdha q psuan vendet e tyre gjat luftrave mbrojtse kundr osmanve. O. Schmitt-i, nse sht historian, duhet ta ket kuptuar se Sknderbeu zhvilloi nj luft mbrojtse dhe jo pushtuese, njsoj si Janosh Huniadi dhe Jan Sobjeski. Ai gjithashtu ka harruar se historia nuk njeh luftra mbrojtse, sidomos kur ato jan luftra pr mbijetes, pa sakrifica njerzore dhe pa dme materiale. Ve ksaj, akuza q i bn O. Schmitt-i Sknderbeut sikur ai sht prgjegjs pr rrnimet e vendit sht e padrejt edhe nga pikpamja faktologjike, sepse rrnimin e vendit nuk e shkaktoi Sknderbeu, por sulltant osman, t

cilt historiani zviceran nuk i ngarkon me prgjegjsi. Nse do t vinim n pesh sakrificat q krkon lufta pr mbijetes, ather O. Schmitt duhej t dnonte jo Adolf Hitlerin, por Winston Churchillin, pasi ky qenka prgjegjs pr dmet e pallogaritshme njerzore e materiale q psoi Britania e Madhe gjat Lufts s Dyt Botrore. Logjika e Schmitt-it na kujton akuzat e shefit t propagands naziste, Joseph Goebbels, i cili e ngarkonte me prgjegjsi Churchill-in pr shkrumbzimin e Anglis nga aviacioni gjerman. Me kt logjik ligjrohet gjithashtu edhe politika e kolaboracionistve t Lufts II Botrore, t cilt e justifikonin bashkpunimin e tyre me okupatort nazifashist me argumentin se donin t shptonin vendin nga rrnimet e lufts. E treta. Sipas pikpamjes s

nin nuk sht tez e panjohur, pra nuk sht tez e re, si pretendon O. Schmitt-i. Ajo sht tez e huazuar nga historian t mparshm, e thn nga t tjer, emrat e t cilve ai ose nuk i di, ose bn sikur nuk i di. Fillimisht kt tez e kan fabrikuar prej kohsh kronistt osman t oborrit t sulltanit, t cilt, me ndonj prjashtim, O. Schmitt nuk i prmend. Vetkuptohet se kronistt osman synonin ta denigronin armikun q po turpronte madhshtin e perandoris s tyre. Kt tez e ka mbrojtur dhe ndonj historian evropian. Mjafton t lexojm Fan Nolin pr t msuar se kjo tez nuk sht e re. N disertacionin e tij mbi Sknderbeun botuar n anglisht mbi gjashtdhjet vjet m par (George Castrioti Scanderbeg, by Bishop Fan Stylian Noli, Ph.D. New York, 1947) ve-

Akuza q i bn O. Schmitt-i Sknderbeut sikur ai sht prgjegjs pr rrnimet e vendit sht e padrejt edhe nga pikpamja faktologjike, sepse rrnimin e vendit nuk e shkaktoi Sknderbeu, por sulltant osman, t cilt historiani zviceran nuk i ngarkon me prgjegjsi
O. Schmitt-it, Sknderbeu do ti kishte shrbyer m mir popullit t vet po t mos e kishte braktisur sulltanin, pra po t mos e kishte ndrmarr luftn lirimtare kundr tij. Kt pikpamje ai e prforcon edhe kur shkruan se Sknderbeu ishte figura tragjike e nj periudhe kur po ndryshoheshin koht. Pra, sipas tij, faktori tragjik q e pengoi Shqiprin ti prshtatej ndryshimeve t kohs ishte Sknderbeu dhe jo pushtimi osman. Me fjal t tjera, po t mos kishte dal n sken Sknderbeu, Shqipria do t zhvillohej n rrugn q ndrmori Evropa Perndimore. Hprh, t tri ktyre absurditeteve po u prgjigjemi me fjalt e Krishtit: O Zot, mos ia vr veshin, se ai vet nuk di far thot! Ai pretendon se me kto teza, t cilat na i servir si gjoja rezultate t hulumtimeve t tij arkivore, ka sjell nj kontribut t madh n ndriimin e figurs s vrtet t Sknderbeut. Me kt rast, jemi t detyruar t pohojm se teza e tret se Sknderbeu do ti kishte shrbyer m mir popullit t vet po t mos e kishte braktisur sulltapr t ciln O. Schmitt e ka renditur n Pasqyrn e Bibliografis s veprs s tij, pra nnkuptohet se duhet ta ket lexuar punimin, Fan Noli n kapitullin q flet pr historiant e ndryshm q jan marr gjat shekujve me veprn e Sknderbeut, prmend (n faqen 92) edhe historianin anglez t shek. XVIII, Eduard Gibbon. Noli citon veprn e E. Gibbon-it, me titull History of the Decline and Fall of the Roman Empire (Historia e muzgut dhe e rnies s Perandoris Romake), hartuar m 1776-1778 dhe botuar pas vdekjes s tij, n Londr, m 1990, me shnimet e nevojshme nga J. B. Bury. Sikurse shkruan F. Noli, E. Gibbon, nj kritik i rrept i Sknderbeut, n vllimin VII, kapitulli LXVIII, dyshon pr fitoret e Heroit. Madje, Gibboni thot se Sknderbeu vdiq n Lezh si refugjat, i braktisur nga shokt e vet, afrsisht ashtu si thot edhe O. Schmitt. Historiani anglez e prbuz Sknderbeun si hero, meqense, sipas tij, e filloi karriern si tradhtar e dezertor ndaj sulltan Muratit II, n oborrin e t cilit ishte rritur dhe pastaj zhvilloi nj luft t rrept

kundr tij. Kt akuz, shkruan Noli, e prsritn gjat shekullit XIX edhe historian t tjer. N punime t historianve t tjer nuk mungojn as akuza se Sknderbeu paska luftuar kundr turqve pr tu hakmarr pr vrasjen e t atit ose pr helmimin e tre vllezrve t tij nga sulltani. Kto vegime romanceske morn fund, shkruan Noli, derisa 100 vjet pas Gibbon-it, historiani ek, K. Jireek, i hodhi posht ato me argumente shkencore. Gibboni ka pohuar gjithashtu se Sknderbeu do ti kishte shrbyer m tepr atdheut po t mos e kishte tradhtuar sulltanin. Si shihet, ktu O. Schmitt-i ka kopjuar pik pr pik E. Gibbon-in, pra nuk na thot asgj gj t re. Si thon pleqt: Ku ishe? Asgjkundi! na solle? Asgjsendi! Megjithat, reflekset q na prcjell pohimi i historianit zviceran ndryshojn nga ato q na shkakton historiani anglez. Nuk sht e vshtir t kuptohet se me kt tez O. Schmitt e prforcon at q u tha, legalizimin e politiks kolaboracioniste jo vetm t pashallarve t dikurshm shqiptar ndaj sulltanit, por edhe t kolaboracionistve t okupatorve hitlerian t kohve t reja. M n fund, O. Schmitt-i e quan emblematike vetmin q pati Sknderbeu n momentet e fundit t jets s tij. Pastaj vetmin ai nuk e shpjegon si historian me faktor t brendshm (shterimin e forcave njerzore dhe materiale q shkaktoi lufta e gjat), as me faktor t jashtm (me kontradiktat midis shteteve evropiane, t cilat uan ndr t tjera edhe n dshtimin m 1464 t projektit t Paps Pius-i II pr fushatn antiosmane, por operon si letrar, duke thn se vetmia erdhi si pasoj e mosfunksionimit t mtejshm t motivit t hakmarrjes personale pr vrasjen e t atit, i cili kishte frymzuar Sknderbeun n luftn kundr Perandoris Osmane. Kur Schmitt shpjegon disfatat e njpasnjshme dhe vetmin q Sknderbeu pati n fund t jets me mosfunksionimin e mtejshm t motivit t hakmarrjes prindrore dshmon se ai nuk sht historian. Historiant e din se nj luft njerekshekullore e nj populli deri n rraskapitje t plot nuk mundet kurrsesi t shpjegohet, si vepron O. Schmitt-i, pa zbuluar rrnjt e saj t thella politike, shoqrore, ekonomike, kulturore, ideologjike. Motivet personale t nj princi apo perandori nuk hyjn n kt mes. Ato nuk i takojn historis, por letrsis, e cila megjithat edhe ajo i glltit n masn e duhur. O. Schmitt-i dshmon se nuk

sht historian edhe kur nuk sht n gjendje t shpjegoj dramaticitetin q pati n fundin e saj epopeja sknderbegiane. Ai nuk sht historian as kur thot se Sknderbeu kur vdiq mori me vete n varr papt dhe sovrant, t cilt i kishin premtuar dhe drguar ndihm, pr arsye se edhe ky fakt nuk sht i vrtet. E vrteta sht se me vdekjen e Sknderbeut as papt e Roms, as sovrant e Evrops nuk shkuan n varr, por jetuan shndosh e mir. Midis shtjeve t shumta t prekura nga O. Schmitt-i, t cilat jan gjithashtu absurditete q nuk e nderojn historianin, hprh do t prekim tezn e rreshtuar n fund t sintezs s tij q prmban shpina e kopertins s monografis. Aty thuhet se papt e Roms dhe Evropa e krishter, edhe pse nuk i dhan Sknderbeut ndihmat q i premtuan dhe, pr m tepr, e braktisn - pas vdekjes, shkruan historiani zviceran, Evropa e vlersoi Sknderbeun jo pr meritat e tij (si!), por pr nevojn q kishte pr nj hero ngadhnjimtar n luftn pr mbijetes kundr Perandoris Osmane. Sigurisht q ktu historiani shkruan prart. Ai harron se disa rreshta m lart, n fillim t sintezs s tij t prmendur, flet pr nj Sknderbe q ka psuar gjat jets s tij disfata pas disfatash, kurse ktu na del nprmjet vlersimit t Evrops si nj hero ngadhnjimtar. Pasi mbaron s lexuari trajtesn e historianit zviceran bindesh se me metodn e puns q ai ka ndjekur me zgjedhjen selektive t burimeve dokumentare, me leximin mbrapsht t disa njoftimeve mesjetare mjegullore, me mosprfilljen e rezultateve t arritura nga historiografia sknderbegiane dhe me disa interpretime q ai i nxjerr nga xhepi i vet ai prpiqet, ndonse pa sukses ta zhvesh Sknderbeun nga vrtetsia historike dhe t na jap me prdhun jo nj hero, por nj komit malesh. Pr m tepr, me metodn e puns q prdor historiani zviceran, ai prpiqet q vizionin q kemi ne sot pr Sknderbeun si Hero kombtar, ta shprfytyroj edhe n nj drejtim tjetr ta paraqes personalitetin e Sknderbeut, gjoja n emr t shkencs, si nj mit. Pastaj, prsri n emr t shkencs moderne, e cila, si pretendon ai, nuk pajtohet me mitet, krkon ta shfronsoj Sknderbeun nga vendi q ka zn si Hero Kombtar n historin e Shqipris dhe si kampion i liris n historin evropiane, mbase edhe ta fshij nga faqja e historis shqiptare. Nuk ka dyshim se Sknderbeu, i cili doli fitimtar prball furis perandorake osmane dhe prball intrigave t Republiks s Venedikut, nuk ka arsye prse t lviz nga vendi q ka zn n historin e Shqipris dhe t Evrops prball absurditeteve t nj historiani q, si do t shihet, abuzon n mnyr mjerane me burimet historike dokumentare. Pr absurditetet q prmban monografia e historianit zviceran do t shqyrtohen m tej, pasi t flitet m par pr jehonn e trajtess s O. Schmitt-it n opinionin shqiptar.

NESR DO T LEXONI:

-Prgjigje pr analistt shqiptar t rreshtuar pro Schmitt-it -A u mitizua Sknderbeu nga Enver Hoxha? -A ishte Sknderbeu mit nacional komunist

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

30

SPORT
N 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 P 48 48 44 38 37 32 29 29 27 25 24 23

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

SUPERIORE / JAVA 25

REZULTATET
Tirana-Apolonia 2-0 Devolli 30, Muka 74 Vllaznia-Flamurtari 3-1 Sukaj 13, 90+1, Lici (11m) 87 / Mema 83 Dinamo-Elbasani 2-0 Bakaj 22, Plaku 89 Shkumbini-Partizani 0-1 Maho 90+4 Besa-Teuta 2-0 Progni 8, Haliti 85 Lushnja-Bylis 1-0 Bubeqi 16

Shkurt
Kombtarja

Java anti-Hungaria nis e prgjysmuar

KLASIFIKIMI
1. Tirana 2. Vllaznia 3. Dinamo 4. Shkumbini 5. Besa 6. Teuta 7. Flamurtari 8. Partizani 9. Elbasani 10. Lushnja 11. Apolonia 12. Bylis

Nj 11-metrsh i dyshimt, vetm tri minuta prpara fundit, ndryshon rrjedhn e lojs. Portieri Moka i fal Sukajt golin e tret

Vllaznia, tri pik mes polemikave

Flamurtari: Nse penalltia nuk ishte e sakt, bojkotojm kampionatin
ERALD KODHELI

Kategoria I

ot, n Durrs, do t lloj grumbullimi i Kombtares pr dy ndeshjet e ardhshme eliminatore n Botrorin 2010 kundr Hungaris dhe Danimarks. Pasi ka ndjekur nga afr takimin e Superiores, Dinamo-Elbasani, trajneri Ari Han do t vesh tutat pr t lluar prgatitjet pr sdn e 28 marsit n Qemal Stafa. Holandezi do t ket n dispozicion nj grup t prgjysmuar lojtarsh, pasi nj pjes e legjionarve nuk do t mund t paraqiten prpara s hns. Kuqezinjt do t grumbullohen n hotel Dyrrahu n Durrs, n orn 14:30. T part q do t paraqiten jan lojtart e kampionatit shqiptar, t cilt kan luajtur t gjith t shtunn. Pran skuadrs do t jen edhe Lala e Skela, t cilt luajtn dje n Bundeslig, por edhe Lorik Cana e Hamdi Salihi. Me lojtart q do t ket n dispozicion, Han do t zhvilloj nj seanc t leht strvitore, kryesisht pr lodhje pas impenjimeve me klubet respektive. N mbrmje pritet t mbrrijn edhe Ujkani, Beqaj dhe Klodian Duro. Paraqitja nn urdhrat e trajnerit pr ukrainasit Curri, Dallku, Hidi, Bulku e Bylykbashi, por edhe i Besart Berishs, do t bhet vetm t hnn. e. kodheli

utbolli shqiptar vazhdon t mos gjej qetsi. Polemikat e radhs kan ardhur nga Kategoria Superiore, n takimin e luajtur n Loro Borii, ku Vllaznia fitoi 3-1 me Flamurtarin. Nj rezultat, q feston n mnyrn m t bukur 90-vjetorin e krijimit t klubit. Megjithat, ajo q ka ndodhur n minutat e fundit n fushn e lojs, por edhe me deklaratat pas ndeshjes, ka ln nj shije t hidhur. Shkodrant kan kaluar n avantazh kur kronometri tregonte 13 minuta loj, me Xhevahir Sukajn. Gjat lojs, vendasit mund ta kishin thelluar m shum rezultatin, por ata jan prballur me formn e shklqyer t portierit t Shpresave, Shptim Moka, q me ndrhyrjet e tij, arriti t mbante n loj vlonjatt. Loja ndryshoi n t 83-tn, kur miqt barazuan shifrat me Devis Memn. Sulmuesi korar prtoi nga mosmarrveshja e Smajlit me portierin Grima, duke e drguar topin n rrjet. Por, kur u krijua prshtypja se t besuarit e Dervish Haxhiosmanovi do t bnin nj tjetr hap fals n shtpi, protagonist negativ bhet gjyqtari Enea Jorgji. Kur mungonin vetm tri minuta nga mbyllja e takimit, xhaketa e zez frshlleu nj penallti t dyshimt n favor t Vllaznis. Lojtart e Flamurtarit e kan kontestuar fuqishm vendimin, madje n fushn e lojs kan hyr edhe trajneri Eqerem Memushi dhe she i klubit, Geri ipi. Gjithka ka ndodhur n syt e Vim Surbier, krahut t djatht t trajnerit t Kombtares, Ari Han. Pr t qetsuar situatn, sht dashur ndrhyrja e forcave t rendit, ndrkoh q nga pika e bardh, Suad Lici, nuk ka gabuar dhe kaloi kuqeblut srish n avantazh. Ndeshja ka vazhduar n mnyr formale, pasi pjesa m e madhe e lojtarve vlonjat nuk kan luajtur. Madje, Vllaznia shnoi edhe golin e tret me Sukajn, edhe fal bashkpunimit t portierit Moka, i cili nuk ka tentuar ta frenoj topin. N

Dbora shtyn katr ndeshje t kampionatit

J
ava e 23-t e Kategoris s Par sht zhvilluar e prgjysmuar pr shkak t kushteve atmosferike. Prej reshjeve t bors, katr ndeshje jan shtyr, ndrkoh q n fushn e lojs kan zbritur vetm dy ifte. Turbina ka tuar 1-0 me Sopotin, ndrsa Kastrioti mposht me shum vshtirsi Lufttarin, me rezultatin 2-1. Me kto tri pik, krutant ngjiten n vendin e par t klasikimit, me 47 pik, ndrkoh q Sknderbeu dhe Lai (nga nj ndeshje m pak), kan 46. Pas lajmrimit zyrtar t FSHF-s, takimet Gramozi-Ada, Pogradeci-Nafttari, Sknderbeu-Beslidhja dhe SkrapariBilisht Sport do t zhvillohen t gjitha t mrkurn. Sot, n Kamz, do t luhet supersda e ksaj jave, ku Dajti pret Lain. e. kodheli

Sulmuesit

Shprthen Cani, Shnon edhe Salihi

fund t ndeshjes, ipi u tregua shum i prer, duke deklaruar: Vazhdojm t vuajm pasojat e vendimeve t dyshimta t gjyqtarve. Flamurtari po dmtohet nga kjo mnyr arbitrimi dhe kjo u pa edhe sot n Shkodr.

Vllaznis iu akordua nj penallti e dyshimt n momentin kur loja po prfundonte n barazim 1-1. Nse sipas pamjeve lmike konstatojm se 11-metrshi ishte inekzistent, ather do t bojkotojm kampionatin. Kshtu

nuk vazhdohet m. N ndeshjet e tjera fitojn Tirana dhe Dinamo. Bardheblut kalojn 2-0 Apolonin, ndrkoh q me t njjtin rezultat skuadra e Shklqim Mus fundosi Elbasanin. Partizani ton n mnyr

surpriz n fushn e Shkumbinit. T kuqt morn tri pik me shum vlera pas golit t zvendsuesit Maho n kohn shtes. Besa kalon 2-0 Teutn, ndrsa Lushnja, pas triumt 1-0 me Bylisin i largohet vendit t fundit.

Vendimi

Mbetet n fuqi vendimi i Disiplins, pas t cilit kryeqytetasit u eliminuan nga Kupa

Edhe Apeli kryqzon Dinamon Gati dosja e bluve pr n Lozan

A
peli ka hedhur posht pretendimet e Dinamos, duke ln n fuqi humbjen 2-0 n takimin e kthimit n ereknalet e Kups s Shqipris, me Vllaznin. Me kt vendim, q ka ardhur pas shkeljes s nenit 36, pika 25, blut eliminohen nga aktiviteti i dyt pr nga rndsia n vend, edhe pse n fushn e lojs ata tuan. Fatal rezultoi aktivizimi i mesfushorit Elis Bakajt, q gjat ktij edicioni t Kups kishte luajtur edhe me Partizanin. N mbledhjen e tyre t djeshme, antart e Komisionit t Apelit lan n fuqi vendimin e Komisionit t Disiplins, t dats 16 mars. Sipas nenit 5/1 t Statutit t FSHF-s, ku klubet kan pranuar q ti binden statuteve t FIFA-s, UEFA-s dhe FSHF-s dhe sipas nenit 36/25 t Rregullores s Veprimtaris Futbollistike, lojtari Elis Bakaj rezulton q ka luajtur m par me Partizanin n ndeshjet e Kups s Shqipris pr sezonin 2008/09. N baz t ksaj dispozite, ky lojtar konsiderohet i skualikuar (i pezulluar). Sipas neneve 14/G, 53 t KDS t UEFA-s dhe 31, 55 t KDS t FIFA-s, parashikohet humbja e ndeshjes me rezultatin 2-0 n tavolin, n favor t ekipit kontestues, kur vrtetohet aktivizimi i nj futbollisti t skualikuar (t pezulluar). N baz t nenit 23/2 t KDS s FSHF-s, parashikohet sanksioni konkret pr shkeljen e rregullores nga Dinamo, theksohet n vendim. Duke qen se ndeshja e par ndrmjet dy ekipeve prfundoi 1-2 dhe ndeshja e kthimit i jepet 2-0 Vllaznis n tavolin, ekipi i Dinamos konsiderohet i eliminuar nga Kupa e Shqipris pr kt edicion. Menjher pas ktij vendimi kan reaguar drejtuesit e kampionve n fuqi t Shqipris. Ata pohuan se sht prgatitur dosja q do t drgohet n Gjykatn e Arbitrazhit Sportiv n Lozan, pr t vazhduar shqyrtimin e shtjes. e. kodheli

dgar Cani bhet protagonisti i padiskutueshm i Askolit gjat ksaj fundjave n Serin B italiane. Sulmuesi shqiptar ka shnuar dy gola n barazimin 2-2, q skuadra e tij arriti prball Albinolefes. 19-vjeari ka shnuar n minutn e 25t, vetm 60 sekonda pasi miqt kaluan n avantazh me Laner. Ai ka prfituar nga shtatlartsia, duke devijuar me kok n rrjet nj kros t Sonit. Ndrkoh, 12 minuta prpara frshllims nale, Cani realizoi srish n portn e Albinolefes, q deri n ato momente kryesonte 2-1. N rrjetn e dyt, ai ka treguar kualitet t lart, duke iu shkputur mbrojtsve kundrshtar dhe pasi ka dribluar Narizion ka vulosur barazimin 2-2. sht hera e par q shnoj dy gola n nj ndeshje t Seris B dhe jam shum i lumtur, pasi ndihmova Askolin t merrte nj pik n nj sd shum t vshtir, deklaroi Cani pas ndeshjes. E shtuna ka qen pozitive edhe pr nj tjetr sulmues shqiptar. Bhet fjal pr Hamdi Salihin, i cili ka shnuar n toren 3-2 q Ried arriti prball Altash. Kuqeziu shnoi golin e avantazhit t prkohshm 2-1. Kjo sht rrjeta e shtat e shkodranit n tipp3-Bundesliga austriake. e. kodheli

shqip
E DIEL, 22 MARS 2009

SPORT
Formula 1 Amauri

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

31

Mosli: N Australi do t ket polemika

Mikoli sht m i mir se Del Piero

P
RREGULLORJA

Sipas Moslit, interpretimi i nenit 2.4, mund t jet i rregullt ose shkelje n t njjtn koh

rotesta dhe apelim pr rezultatet e gars: ky do t jet epilogu i mimit t Madh t Australis, m 29 mars, gara e par e Botrorit 2009 n Formula 1. Maks Mosli, presidenti i FIA-s, duket i bindur se debutimi n Melburn do t shoqrohet me polemika. Po, besoj se gara do t mbyllet dhe tuesi do t shpallet me vendim t komisarve t pists. sht pothuajse e sigurt, se ata q do ta cilsojn veten t penalizuar, do ta apelojn vendimin, ishin fjalt e Moslit pr Daily Telegraph. Tema e diskutimeve do t jet shprndarsi i pasm, i prdorur nga disa skuadra. Braun GP , Tojota dhe Uilliams kan shfrytzuar vakumin n rregullore, duke interpretuar ndryshe nga t tjerat nenin 2.4.

P
BRAZILIANI

Transferimi i Amaurit nga Palermo te Juventusi u realizua pasi bardhezinjt paguan 24 milion euro

as problemeve me David Trezege, te Juventusi ka shprthyer nj tjetr shtje, ku protagonist negativ sht Amauri. Sulmuesi brazilian ka deklaruar se ndjehej m komod kur luante prkrah Mikolit te Palermo, sesa tani me Alesandro del Pieron. Lojtari u transferua gjat vers te bardhezinjt, n nj marrveshje nga e cila Palermo prtoi 24 milion euro. N kt edicion t Seris A, Amauri ka shnuar 12 gola, ndrsa vitin e kaluar n Sicili shnoi 10. Del Piero? Mikoli sht m i mir, deklaroi ai. Fabricio ka kualitet t jashtzakonshm. Pr fat t keq, gjat vitit t kaluar, psoi shum dmtime. Mund ta them me sinqeritet q Mikoli sht m i miri nga t gjith ata, me t cilt kam luajtur.

44-vjeari shpreh zhgnjimin pr mnyrn sesi u largua nga kampiont e Italis, me nj deklarat t ftoht pr shtyp

BUNDESLIGA

Tek Interi, kthehem po m detyruan

Ish-trajneri Roberto Manini thyen heshtjen dhe et pr klubin zikaltr

REZULTATET
Mgladbah-Bokum 0-1 Kotbus-Kln 0-2 Hofenhaim-Hanover 2-2 Leverkusen-Frankfurt1-1 Arminia-Volfsburg 0-3 Shtutgart-Herta 2-0 Bajern-Karlsruhe 1-0

as pothuajse nj viti heshtjeje, Roberto Manini kthehet prpara telekamerave dhe n emisionin LEra glaciale rrfen jetn e tij si i papun. Ish-trajneri i Interit et pr gjithka, duke lluar nga Morati e Murinjo, fmijt, Berluskonin dhe prgjimet telefonike me kriminelin Domeniko Breshia. Gazetat shkruajn se do t kthehem tek Interi? Nuk i lexoj gazetat, por pavarsisht ksaj, mund t them se nuk sht e vrtet. Me presidentin Morati jemi takuar pr shtje t tjera, por nuk kemi folur pr kt tem, tha Manini. Me kto pohime, ish-drejtuesi i stolit zikaltr zbulon se ndoshta palt mund t gjejn akordin pr prishjen konsensuale t kontrats. Gjat pyetjeve t gazetares Daria Binjardi, Manini sht dukur mjaft i rezervuar dhe do prgjigje fillonte me frazn nuk e di. Mourinjo? Nuk e di Morati? Nuk e di Liga e Kampioneve? Nuk e di Edhe kur pyetet nse mund t rikthehet ndonjher n stolin e Interit, reagimi sht i njjt: Nuk e di Nse do t m thrrisnin? N kt rast jam i detyruar t shkoj, kam ende kontrat me klubin Interi nuk ka nevoj pr nj trajner t ri. Megjithat, n futboll nuk mund t thuash asnjher me siguri se far do t ndodh. Por, m tepr sesa me Moratin, Murinjon apo me Interin, Manini sht i zemruar me mediat. Gazetat duhet t dalin prdit dhe sht normale q duhet t shkruajn dika, ishin fjalt e tij. Situata e futbollit jasht fushave sht prkeqsuar dhe mediat transmetojn do lloj lajmi, thjesht pr t ndihmuar shitjet. Krkojn vazhdimisht polemikat. Kemi arritur n at pik, sa po itet shum pak pr vet futbollin. Pr lojn e luajtur u fol pak edhe gjat sezonit t kaluar, kur zikaltrit u eliminuan nga Liverpuli n Champions. N konferencn pr shtyp pas asaj ndeshjeje, Manini volli vrer: Mendoj se t eliminohesh nga nj aktivitet nuk sht asnjher dika e bukur. Vitin e kaluar humbm n Liverpul pas nj gabimi t gjyqtarit, q nxori Materacin me karton t kuq, vetm pas pak minutave loj: ishte nj largim dinjitoz. Prse t gjitha ato akuza? Kishte shum arsye. Tentova ta largoja vmendjen nga skuadra: t paktn nuk u diskutua m fakti q ishim eliminuar. Disa gjra nuk po funksiononin mir, por nuk kam pasur asnjher probleme me skuadrn, as me presidentin. Do t kisha preferuar q n disa raste Morati t ndrhynte pr t zgjidhur disa shtje. N kt pjes, zri i tij llon t dridhet disi. Por, edhe pse largimi nga Champions i djeg, fytyra e Maninit trishtohet kur kujton ditt pasardhse dhe shkarkimin nga detyra menjher pas timit t titullit t tret kampion n Serin A. Gabimi im zgjati nj nat. Por, pas titullit, erdhi largimi im dhe deklarata pr shtyp q bri Interi nuk ishte e bukur. E keqe dhe e ftoht, e shkruar nga nj person q nuk ishte n lartsin e ksaj situate. Mund t ishim ndar me dashuri dhe mirkuptim.

SOT
Shalke-Hamburg

PREMIERSHIP

REZULTATET
Portsmuth-Everton Bllekbrn-Uest Hem Fulham-Man UTD Stok S.-Midllsbrou Uest Brom-Bolton Totenhem-elsi Njukasll-Arsenal 2-1 1-1 2-0 1-0 1-1 1-0 1-3

KONTRATA
Trajneri 44-vjear ka edhe dy vjet kontrat me Interin dhe nse klubi e thrret pr tu kthyer n stol, ai duhet t prgjigjet

BISEDIMET
S fundmi, Roberto Manini sht takuar me presidentin Morati pr t arritur prishjen konsensuale t marrveshjes mes palve

ZEMRIMI
M tepr sesa me Moratin, Murinjon apo me Interin, Manini sht i zemruar me mediat, q gjithmon jan n krkim t polemikave

Shkurt
elsi

Gus Hidink: Roman, bj si Liverpuli

MANINI
Pr aventurn e tij me zikaltrit, tekniku tha: Jam krenar q kam ndryshuar historin e ksaj skuadre: nuk tonte n kampionat prej 20 vjetsh dhe me mua n krye arritm t merrnim shtat trofe

rajneri i elsit, Gus Hidink, mendon se pronari Roman Abramovi duhet ti siguroj klubit stabilitet t ngjashm me at t Liverpulit. Holandezi mori drejtimin e skuadrs pas largimit t Skolarit dhe do t punoj n Stemford Brixh deri n fund t sezonit. Sipas 62-vjearit, blut duhet t ndjekin shembullin e Reds, q pas disa javve me rezultate t shklqyera (Champions dhe kampionat), i rinovuan Benitezit kontratn, deri n vitin 2014. Stabiliteti n stan teknik i shrben gjithmon skuadrs dhe kjo e ndihmon n planet afatgjata, tha Hidink.

Deklarata

Inter

Kuqezinjt festojn 29-vjetorin e Ronaldinjos me tort dhe shampanj

Trajneri luzitan nuk ka dyshime pr triumfin e zikaltrve n Serin A

Zvendspresidenti Galiani: Milani nuk sht i varfr P

asi i bri thirrje tifozve q t mos presin blerje t bujshme n merkato, zvendspresidenti i Milanit, Adriano Galiani, ka folur srish pr nancat e klubit. Vetm pak dit m par, Gatuzo deklaroi se n kt periudh krize sht i gatshm t prfitoj nj rrog m t ult, nse kjo do ta ndihmonte klubin. Falnderoj Gatuzon pr faktin se sht i gatshm t sakrikoj... por, ju krkoj t mos asim m pr parat. Nse vazhdojm me kto biseda, duket sikur t tjert jan t pasur, ndrsa Milani sht i varfr. Tashm, nuk do t as m as pr Interin dhe as pr para, ishin fjalt e administratorit. Dje, kuqezinjt festuan ditlindjen e Ronaldinjos. Fantazisti brazilian u prit me duartrokitje nga shokt e skuadrs, pas strvitjes s paradites, ndrkoh q klubi kishte porositur nj tort dhe shampanj cilsore pr t festuar. Gjat pasdites, skuadra u nis drejt Napolit. Edhe Galiani e uroi Ronaldinjon: Mbushi 29 vje, por duket ende nj fmij.

Murinjo: Na duhen vetm 23 pik pr titullin kampion P

rpara ndeshjes s sotme me Rexhinn, Hoze Murinjo shprehet i bindur se Interi do ta toj titullin kampion n Serin A. N kto momente, po mendoj vetm nj gj: t toj kampionatin. Na duhen 23 pik pr t realizuar kt objektiv, nuk duhet t mbshtetemi te rezultatet e skuadrave t tjera, deklaroi ai. Pr fat t keq, Juventusi nuk mund t jet kaq i qet sa ne. Atyre u duhet ti tojn t gjitha ndeshjet dhe t presin q ne t gabojm. Interi sht i favorizuar, pasi avantazhi prej shtat piksh i lejon t bj ndonj hap fals. M tej, Murinjo ka folur pr kundrshtarin e radhs: Kam besim t plot te skuadra ime, kemi punuar mir dhe djemt e kan t qart se far duhet t bjn n fushn e lojs. Nuk mendoj se aktivizimi i Kambiasos n mbrojtje na krijon probleme. Ai i jep shum siguri ekipit edhe kur nuk aktivizohet n rolin natyral. N sdn me Rexhinn, mungon Adriano, i cili nuk sht grumbulluar n skuadr, pr shkak t nj dmtimi n kavilje.

Spanj

Tifozt e Realit abuzojn me Kalderon

amon Kalderon u largua nga posti i presidentit te Reali i Madridit, por duket se tifozt spanjoll nuk e kan harruar. Mediterraneo bri t ditur se nj grup me afro 20 persona ka abuzuar me ish-drejtuesin e klubit gjat nj festivali. Situata mund t kishte degjeneruar n prplasje zike, nse Kalderon nuk do t largohej me vrap. Episodi u regjistrua n Fiestas de La Magdalena n Kastejon, ku ishte i pranishm edhe ish-presidenti. Nj grup tifozsh t rinj n mosh e njohn dhe lluan ta shanin, duke pretenduar se ai e shkatrroi Realin.