Reportazh

Ligjet

Personazh

Nj udhtim n kryeqytetin e bullgarve

NE FAQET 14-15

Martesat e prziera, divorc me telashe

NE FAQEN 19

Tsering Woeser, zri i lir i Tibetit

NE FAQEN 20

Drejtor Kryeredaktor

BESNIK MYFTARI URIM BAJRAMI

Adresa e redaksis: Rr. Sami Frashri, Pallatet e Aviacionit, Nr. 4 Tel: 04 2 272 565 069 20 35 300 E-mail: info@gazeta-shqip.com

Viti IV - Nr. 75 (1086)

E premte, 20 mars 2009

E prditshme e pavarur

mimi 50 lek, 1.5 euro

www.gazeta-shqip.com

Eurodeputetja vjen pr inspektim n Tiran

Krkesa mbrrin n Gjykatn e Lart: Kryeministri nuk ka ndrmarr asnj veprim q t siguronte zbatimin e legjislacionit

Doris Pack: Mos nxitoni pr aplikimin n BE

Grdeci, Berisha nn akuz

Familjart e viktimave t 15 marsit 2008 padisin kreun e qeveris
U investuan prtej Atlantikut

Fitimet e demontimit, hetime n SHBA

rashgimtart e viktimave t tragjedis s Grdecit padisin n Gjykatn e Lart, n procesin penal, Kryeministrin. Me veprimet dhe mosveprimet e Kryeministrit Berisha, Kshilli i Ministrave i ka hapur rrug procedurs s trajtimit t armve, tekniks dhe pajisjeve t Forcave t Armatosura, nga ku z fill gjith kjo veprimtari demontimi, e cila ka sjell kt pasoj kriminale. Padia civile n procesin penal sht depozituar disa jav m par n Prokurorin e Prgjithshme, por dje sht drguar n Gjykatn e Lart, vend ku, sipas ligjit, gjykohet nj deputet...
NE FAQEN 2

LE TE FLASIN ANGLISHT
MONIKA SHOSHORI STAFA

e siguri mesazhi i nj qytetari drejtuar konduktorit t nj prej emisioneve t prjavshm t debatit televiziv: "Krkojuni t flasin anglisht, se gjrat do t shkojn m mir", ishte e vetmja vler e afro nj or e gjysm grindjeje...
NE FAQEN 9

Biznesment e Tirans: Pagesa e TVSH-s, me kste

Raporti

"Euralius", kritika t forta pr drejtsin

rojekt-raporti i fundit i misionit t asis tencs s Bashkimit Evropian pr sistemin e drejtsis n Shqipri, sht tepr i ashpr me nismat e fundit ligjore dhe Ministrin e Drejtsis. "Euralius", misioni i Bashkimit Evropian q asiston Shqiprin me kshilla pr sistemin e drejtsise shpreh kritika t forta karshi qeveris lidhur me reformn n drejtsi. Kritikat shprehen n kt projektraport, q "Top Channel" ka mundur t siguroj. N raportin e tij, misioni kritikon prparimin e limtuar dhe iniciativat e njnashme ligjore t qeveris, q nuk sht konsultuar me grupet e interesit dhe ekspertt e huaj, duke krijuar konflikte me gjyqtart, prokurort dhe Kshillin e Lart t Drejtsis. Q n krye t hers, raporti...
NE FAQET 4-5

Kryeministri Berisha, duke vizituar t lnduarit e Grdecit

Dhoma e Tregtis: 13 krkesa antikriz PASTRIMI I P PARAVE DHE

as nj heshtjeje t palogjikshme, por q m pas u kuptua, vjen re agimi i Dhoms s Tregtis dhe Industris Tiran, organizmit zyrtar q mbron interesat e bizneseve, t cilat po ndjejn gjithnj e m shum krizn ekonomike. "Krkesat tona pr t frenuar impaktin negativ t krizs botrore vijn pas nj studimi t hollsishm t situats ku ndodhemi. Ato jan serioze dhe me baza t qndrueshme", u shpreh kreu Gjok Uldedaj, i cili n kuadr t mbledhjes s Asambles pr t diskutuar rezultatet e vitit 2008, gjeti rastin t paraqiste nj sr propozimesh. N plan t par, biznesi i Tirans krkon legalizimin e aseteve...
NE FAQEN 25

Padia: Albademil t paguaj 22 miliard

Avokati i Shtetit krkon parat e Delijorgjit pr dmshprblimin

NE FAQEN 2

hkaktart e tragjedis s Grdecit, t marr t pandehur nga prokuroria, dy shohet se kan transferuar "pasuri" n SHBA, t prfituara nga demontimi i municioneve n Shqipri. Bhet fjal pr parat e "fituara" nga veprimtaria e paligjshme, q transferoheshin drejt Shteteve t Bashkuara t Ameriks, me t cilat jan ngritur disa biznese, apo bler prona t patundshme. Prokuroria e Prgjithshme tha dje se ka drguar nj letr-porosi pr t hetuar...
NE FAQEN 3

KRIZA
ZEF PREI

FIER/ Burri tentoi t vetvritej me bomb, pastaj me helm

BIG BROTHER/ Aida zhgnjehet nga indiferenca e Lirits

Plagos ish-gruan dhe vret veten Adela: BB, shpresa ime e vetme

ysh nga fundi i "lufts s ftoht" gati dy dekada m par, n mnyr t veant tragjedia e 11 shtatorit 2001 dhe kriza aktuale botrore financiare, ekonomike dhe institucionale, kan sjell n fokusin e debatit ndrmjet ekonomistve, juristve, analistve, ligjvnsve etj., edhe problemin e rolit t parave t pista n ekonomin e vendeve t veanta. Sipas FMN-s, n nivel...
NE FAQEN 8

hunon ish-gruan dhe m pas i jep fund jets duke pir fostoksin. Ngjarja ka ndodhur n lagjen "Sheq i Madh", n hyrje t Fierit, pak pas mesdits s djeshme. Burime nga policia bjn t ditur se Aristotel Gjoni ka goditur me lev ish-bashkshorten, Valentinn, dhe m pas ka vrar veten. Fillimisht ka tentuar t vetflijohet duke hequr siguresn e nj bombe q mbante n shtpi, por mesa duket kushtet teknike t saj e kan detyruar burrin t'i drejtohej fostoksins pr t'u vetflijuar.Ka qen ora 12:30 kur Aristotel Gjoni, pas nj grindjeje t momentit, ka goditur me lev mbi Valentinn, me t ciln, pavarsisht se kishte 12 vjet q ishte... NE FAQEN 21

an qen t ndryshme bisedat e banorve brenda shtpis s "Big Brother". Tashm jan n fazn q e njohin m mir njri-tjetrin e madje kan nisur edhe t analizojn veprimet mes tyre. Ata diskutojn gjithka ka ndodhur gjat ktyre ditve, parashikojn edhe se far do t ishte mir t ndodhte n mnyr q ngjarjet brenda shtpis t bhen m interesante. Aida ngacmon Dritanin dhe i thot se ai nuk ka qejf t pozicionohet. Dritani i thot se do t pozicionohet ather kur ta shoh t arsyeshme, por jo se e ka me frik. Aida i jep t drejt, por i thot se ai ka marr disa ngjyra pozicionimi. Dritani... NE FAQEN 28

IMAZHI FALS I SHTEPISE SE BIZNESIT

BARDHI SEJDARASI

je u thirr Asambleja e Prgjithshme e Antarve t Dhoms s Tregtis dhe Industris s Tirans. Nj e till ishte thirrur edhe n mesin e dhjetorit t vitit t kaluar. Sigurisht q nj ngjarje e till n jetn e biznesit sht e mirpritur. Mirpo biznesi shqiptar ka probleme t shumta, t ndjeshme e t mprehta n marrdhniet me shtetin dhe mes vetes. Pavarsisht performancs...
NE FAQEN 9

GAZETA SHQIP

P E R R E K L A M A K O N T A K T O N I N E N U M R A T: 0 6 9 2 0 5 0 4 2 0 F A X 0 4 2 7 2 5 6 7 0 6 9 2 0 5 0 4 5 8

marketing@gazeta-shqip.com

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

POLITIKE NGJARJE DITE

Familjart padisin edhe Ministrin e Mbrojtjes

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

paditura tjetr nga trashgimtart e viktimave t tragjedis s Grdecit sht edhe Ministria e Mbrojtjes, e cila ka pozitn juridike t nj personi juridik publik, q mbshtet ministrin n aspektin teknik, por dhe si person juridik me pasuri prballon dmet q u shkakton t tretve n qarkullimin civil. N rastin ton, procesi i demontimit t municioneve ishte pjes e veprimtaris s Ministris s Mbrojtjes, po ashtu gjith veprimet dhe aktet e nxjerra jan produkt i zyrtarve dhe i punonjsve t ksaj ministrie, pasi vet municioni, territori dhe depoja ku po kryhej demontimi, ishin pasuri e ksaj ministrie. N kto kushte, ky person juridik publik, Ministria e Mbrojtjes, prgjigjet me pasurin e saj pr shprblimin e dmit q na sht shkaktuar, thuhet n padi. S..

Kryeministri Sali Berisha, duke vizituar n spital t plagosurit e Grdecit

Grdeci, edhe Berisha nn akuz

Trashgimtart e viktimave t tragjedis padisin n Gjykatn e Lart Kryeministrin pr mosveprime
SOKOL OBO

rashgimtart e viktimave t tragjedis s Grdecit padisin n Gjykatn e Lart, n procesin penal, Kryeministrin. Me veprimet dhe mosveprimet e Kryeministrit Berisha, Kshilli i Ministrave i ka hapur rrug procedurs s trajtimit t armve, tekniks dhe pajisjeve t Forcave t Armatosura, nga ku z fill gjith kjo veprimtari demontimi, e cila ka sjell kt pasoj kriminale. Padia civile n procesin penal sht depozituar disa jav m par n Prokurorin e Prgjithshme, por dje sht drguar n Gjykatn e Lart, vend ku, sipas ligjit, gjykohet nj deputet dhe nj ministr apo Kryeministr, si n rastin n fjal. Gazeta Shqip ka siguruar nga organi i akuzs nj pjes t padis s familjarve. Kta t fundit deklarojn se vdekja e njerzve t dashur ishte pasoj e drejtprdrejt e veprimeve apo mosveprimeve t paligjshme dhe me faj t t paditurve, dhe krkojn prej tyre, solidarisht, shprblimin e dmit nga vdekja e shkaktuar. Kryeministria, e paditur Trashgimtart e viktimave t Grdecit kan paditur Kryeministrin, si nj person juridik publik, duke u bazuar n ligjin Pr organizimin dhe funksionimin e Kshillit t Ministrave, ku parashikohet se: Kryeministria sht person juridik, publik, q mbshtet veprimtarin e Kshillit t Ministrave, t Kryeministrit, t zvendskryeministrit dhe t ministrit t Shtetit, prgjigjet civilisht, me pasurin e saj, pr shkak t miratimit t vendimit nr.138, dat 14.03.2007, q nuk arrin t rregulloj t gjith procedurn si parashikohet n ligj, si dhe pr shkak t mosveprimit t Kryeministrit, pr t siguruar zbatimin e atij vendimi. Si del nga aktet e administruara n dosje, Kshilli i Ministrave ka miratuar me vendimin e tij nr.138, dat 14.03.2007, procedurn e trajtimit t armve, tekniks dhe pajisjeve t Forcave t Armatosura, nga ku z fill gjith kjo veprimtari demontimi, e cila ka sjell kt pasoj kriminale. Megjithse synon t ket normuar t gjith procedurn, Kshilli i Ministrave nuk ka arritur me at vendim q t normoj momente t tilla si: mnyrn e przgjedhjes s kontraktorit pr shitjen e municioneve pr demontim, far ndodh dhe kush mban prgjegjsi nse ai dmton t trett, far lloj kushtesh sigurie duhet t plotsoj, a duhet t depozitoj ndonj garanci pr llogari t ministris n rast dmi, pasi sht nj veprimtari me burim rreziku t shtuar etj, thuhet n padi. Sipas saj, t gjitha kto shtje, por edhe t tjera jan ln pa trajtuar n at VKM. Edhe sikur vendimi nr.138, dat 14.03.2007, i Kshillit t Ministrave t ishte nj akt krejt n prputhje me ligjin, prsri organi i adminis-

trats publike prgjigjet pr dmet q u shkakton t tretve. Kjo parashikohet shprehimisht n nenin 3, shkronja b, t ligjit nr.8510, dat 15.07.1999. Pr prgjegjsin jashtkontraktore t organeve t administrats shtetrore, ku parashikohet se organet e administrats publike

prgjigjen pr dmet q u shkaktojn personave fizik a juridik privat n rastet q vijojn: b) kur kryejn veprime a mosveprime t ligjshme, por q sjellin dmtimin e interesave t ligjshme t personave fizik a juridik privat. Po ashtu, n kt vendim, Kshilli i Ministrave n pikn XII t tij e ka

ngarkuar Ministrin e Mbrojtjes me zbatimin e vendimit, por n t njjtn koh edhe pse ka ngarkuar nj institucion t caktuar, ka nj garanci tjetr m vete, kushtetuese pr zbatimin e tij dhe ky sht Kryeministri, thuhet m tej n padi. Ndrkoh n Kushtetut parashikohet se Kryeministri:...c)

siguron zbatimin e legjislacionit dhe t politikave t miratuara nga Kshilli i Ministrave. Sipas padis, Kryeministri ka disa kompetenca specifike, pr shembull kur nj ministr miraton nj urdhr n kundrshtim me ligjin apo me nj vendim t Kshillit t Ministrave, Kryeministri e pezullon aktin

T paditur nga familjart

1. Fatmir Mediu, ish-ministr i Mbrojtjes, deputet, i pandehur 2. Ylli Pinari, ishdrejtor i MEICO-s, i pandehur, Burgu 313 3. Mihal Delijorgji, ortak dhe administrator i shoqris Albademil shpk, i pandehur, Burgu 313 4. Shoqria Albademil shpk, me adres: Grdec, Vor, Tiran 5. Ndrmarrja MEICO, adresa: rruga 4 Shkurti, nr.5, Tiran 6. Ministria e Mbrojtjes, adresa: bulevardi Dshmort e Kombit, Tiran 7. Kryeministria, adresa: bulevardi Dshmort e Kombit, Tiran

Padi pr 18 viktimat
HOMET HAZIZAJ, SHEFKI CANI BUKURIJE CANI RAJMONDA DURDAJ NAFIE LAI ZELIE KACA ZELIJE PRINI EDISON DURDAJ ZELFI AHMETI ARBEN ASE AZEM HAMOLLI RESHIT KRUJA QEMAL DELIU KORRE DELIU JETMIR DELIU LILJANA DELIU FLAVIO DELIU HYSEN CANI

Tri krkesat
1. Krkohet t vendoset pagimi i dmshprblimit solidarisht, n shumn totale prej 360000000 leksh t reja pr humbjen e jets s viktimave t siprcituara n tragjedin e Grdecit, ose n vler t individualizuar 20000000 lek pr do viktim. 2. Vnien e sekuestros konservative mbi pasurit e t paditurve. 3. Dhnien e vendimit me ekzekutim t prkohshm.

menjher dhe e shfuqizon at pas shqyrtimit. Shkeljet e Berishs Nga trsia e akteve t administruara n dosje rezulton se Kryeministri nuk ka ndrmarr asnj veprim q t prmbush detyrimin e tij kushtetues, pra t siguronte zbatimin e legjislacionit dhe t politikave t miratuara nga Kshilli i Ministrave, thuhet n padi, duke shtuar se nse ai (Sali Berisha) do t kishte vepruar n mnyr aktive, si Kushtetuta e ngarkon, do t kishte ndaluar nj ministr t nxirrte akte t tilla t kundraligjshme, apo m tej do t kishte parandaluar nj ngjarje t till kriminale, apo s paku pr at vet do t arrinte t shkarkonte vetveten nga pas rrjedhja e nj prgjegjsie t paktn civile. N kto kushte, duke qen se Kryeministria sht personi juridik publik (pra subjekt n qarkullimin civil, me pasuri dhe buxhet), q prgjigjet dhe i mbshtet institucione t tilla si Kshillin e Ministrave apo Kryeministrin etj., dhe duke qen se Kshilli i Ministrave ka miratuar at vendim, si dhe pr shkak t mosveprimit t Kryeministrit gjat ushtrimit t detyrs, ka ardhur dhe ky dm civil, ather krkojm q ky person juridik, Kryeministria, t prgjigjet civilisht, solidarisht, me t paditurit e tjer n pagimin e dmshprblimit pr ne, paditsit, prfundon padia pr Kryeministrin.

Kompensimi

22 miliard lek dme t paguara nga shteti, ti atribuohen firms s Mihal Delijorgjit

Avokati i Shtetit padit n Gjykatn e Lart Albademil

vokati i Shtetit ka depozituar n Gjykatn e Lart nj padi ndaj firms Albademil, me pronar Mihal Delijorgjin, pr dmin e shkaktuar nga shprthimi n Grdec vitin e kaluar. Krkesa pr dmshprblim e Avokatit t Shtetit sht n masn e 22 miliardve lek (t vjetra), aq sa u vlersua dmi i shkaktuar, pas tragjedis. Padia sht hartuar nga nj grup specialistsh dhe pritet ti bashkngjitet shtjes penale ndaj 30 t pandehurve si prgjegjs pr tragjedin e Grdecit. Lajmi bhet i ditur nga burime nga Gjykata e Lart, t cilat kan konfirmuar se bhet fjal pikrisht pr shoqrin Albademil t Mihal Delijogjit. Kjo krkes padi civile msohet se do t bashkohet n seancn e par gjyqsore q do t zhvillohet ndaj 30 t pandehurve t ksaj dosjeje, ku paralelisht me procesin penal do t gjykohet edhe padia civile, ku shteti krkon q prgjegjsit e ksaj tragjedie t paguajn dmin material q qeveria ka paguar ndaj t dmtuarve. Sipas Avokaturs s Shtetit, shuma q do t krkohet t paguhet nga prgjegjsit e ktij shprthimi sht vlera e dmit e nxjerr nga Prokuroria e Prgjithshme gjat hetimit, dm t cilin qeveria sht e

detyruar ta paguaj ndaj t dmtuarve. Vlera monetare sht ajo e nxjerr nga Komisioni i Vlersimit t Dmeve q prokuroria tashm e ka br t ditur dhe q sht rreth 2.2 miliard lek t reja. Kjo shum tashm sht paguar nga autoritetet ndaj t dmtuarve nga shprthimi. Nprmjet Avokaturs s Shtetit, autoritetet krkojn tua marrin kt shum per-

sonave apo subjekteve prgjegjse t ksaj tragjedie, than burimet nga Avokatura e Shtetit, duke shtuar se ky proces do t jet paralelisht me at penal. Sipas ktyre burimeve, mendohet se objekti i krkes-padie do t jet ai i shprblimit t dmit ndaj institucionit shtetror, t shkaktuar nga tragjedia e shprthimit t rreth 700 tonve barut n ish-

repartin e tankeve t transformuar n nj punishte demontimi t municioneve. Pr t gjitha dmet e shkaktuara, shteti sht i detyruar t prgjigjet, por kto para do t krkohet tu merren subjekteve kontraktuese t MEICO-s, q n rast mospagimit t ktij dmshprblimi atyre do tu konfiskohen pasurit e sekuestruara pr t shlyer detyrimet ndaj shtetit. Ndrkoh, sipas Prokuroris s Prgjithshme, nga hetimi 12-mujor i dosjes sht provuar se ngjarja e 15 marsit 2008 ka shkaktuar vdekjen e 26 personave, plagosjen e rnd t 11 personave, plagosjen e leht t 31 personave dhe dmtime t natyrs m t leht t 260 personave t tjer, pa prmendur ktu lndimin e shndetit mendor dhe emocional t nj numri t konsiderueshm personash t tjer. Ndrsa, si pasoj e shprthimit, n Qarkun e Tirans dhe t Durrsit jan dmtuar 5413 banesa dhe objekte private, 32 biznese private dhe 34 ferma bujqsore. T gjitha dmtimet e shkaktuara, sipas nj vlersimi paraprak t akt-ekspertimit kontabl t dats 16 prill 2008, t Entit Kombtar t Banesave, kapin vlern 2039216418 lek t reja, apo rreth 16 milion euro. S.obo

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

POLITIKE
Prononcimi

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

PDK: Tragjedia e Grdecit fillon dhe mbaron n Shqipri

emokristiant kmbngulin n iden se tragjedia e Grdecit fillon dhe mbaron n Shqipri. Deklaratat e djeshme t zyrs s PDK-s kan ardhur fill pas vendimit t Departamentit t Drejtsis s Shteteve t Bashkuara, q provoi se ambasadori Uidhers dhe pes punonjsit e tjer t ambasads nuk jan t implikuar n trafikun e armve n Shqipri. Ne kemi dnuar dhe dnojm prpjekjet q bn zyrtar dhe ish-zyrtar t lart t shtetit shqiptar pr t fshehur nn ombrelln e bashkpunimit me SHBA trafikun e armve dhe korrupsionin q solli tragjedin e rnd t Grdecit, thuhet n komunikatn pr shtyp t PDK-s. Kjo parti shpreh besimin se Gjykata e Lart do ta shqyrtoj me paansi dhe n zbatim t ligjit dosjen e Grdecit dhe do t ndshkoj me gjith ashprsin e ligjit autort e vrtet t tragjedis s Grdecit, si dhe gjith personat e tjerr t implikuar n tregtin e paligjshme t armve.

SOKOL OBO

hkaktart e tragjedis s Grdecit, t marr t pandehur nga prokuror ia, dyshohet se kan transferuar pasuri n SHBA, t prfituara nga demontimi i municioneve n Shqipri. Bhet fjal pr parat e fituara nga veprimtaria e paligjshme, q transferoheshin drejt Shteteve t Bashkuara t Ameriks, me t cilat jan ngritur disa biznese, apo bler prona t patundshme. Prokuroria e Prgjithshme tha dje se ka drguar nj letr-porosi pr t hetuar konkretisht dyshimet n lidhje me transfertat bankare nga Tirana n shtetin e San Franciskos. Hetuesit kan t dhna se jan trafikuar qindra mijra euro dhe kto para jan investuar prtej Atlantikut, duke bler vila apo troje. Burimet nga prokuroria deklarojn

Letr-porosi n SHBA pr parat e fituara nga Grdeci

Dyshohet se prfitimet nga demontimet u investuan prtej Atlantikut
shir zyrtar t lart t Ministris s Mbrojtjes. Po ashtu, prokuroria ka krkuar dhe nga autoritetet qipriote, q t japin informacion mbi kompanin Evdin LTD, si dhe t zbardh transaksionet e saj bankare. Asnjra prej ktyre letr-porosive nuk sht ekzekutuar ende. Hetimet pr trafikun Prve shum dyshimeve t ngritura nga organi i akuzs, dshmia e kreut t AEY pritet t zbardh edhe deklaratat e biznesmenit shqiptar, Kosta Trebicka, rreth prgjimit t kryer t nga Shqipria n drejtim t Kabulit, kryeqytet i Afganistanit. Zvicerani Henry Tomei sht nj ndr personazhet kye, i cili mund t jap mjaft detaje pr grupin e prokurorve q po hetojn rreth tragjedis s Grdecit. Prfaqsuesi i Evdin LTD me seli n Qipro ishte nnkontraktuar nga kompania e Diverolit, 22-vjearit q fal nj kontrate t nnshkruar me Pentagonin drgoi n Kabul fishek kinez t marr n Shqipri, n nj koh kur ligji amerikan e ndalonte nj gj t till. Emri i zviceranit doli n sken pak dit pas tragjedis s Grdecit. Duket se t gjitha pikpyetjet e prokuroris dhe prgjigjet e letr-porosive do t zbardhin edhe transfertat e parave nga protagonistt e dosjes Grdeci, ku ka t dhna se miliona euro jan qarkulluar vetm pr lejimin e demontimit t municioneve n periferi t Tirans.

Prokuroria ka krkuar dhe nga autoritetet qipriote, q t japin informacion mbi kompanin Evdin LTD, si dhe t zbardhin transaksionet e saj bankare
se i sht krkuar informacion drejtsis amerikane pr t gjith t pandehurit, ku nuk prjashtohen as t pandehurit VIP, t cilt tashm dihen se kush jan. Letr-porosit Krahas letr-porosis pr evidentimin e trafikut t armve, Prokuroria e Prgjithshme ka nisur drejt Ameriks edhe nj krkes pr informacion n lidhje me pasurin e t pandehur ve t dosjes Grdeci. Burime pran Prokuroris s Prgjithshme bjn t ditur se jan n pritje edhe t dy letrporosive t tjera q kan drguar pr dy personat e dyshuar si t rndsishm pr kt tragjedi dhe trafikun e armve, Efraim Diveroli dhe Henry Tomeit, i etiketuar koht e fundit si zoti i lufts. Akuza qendrore nprmjet nj letr-porosie drejtuar autoriteteve zvicerane krkon q pr llogari t saj t pyetet Tomei, i cili ka gjasa tu jap prgjigje mjaft pyetjeve t mbetura enigm pr grupin e prokurorve n lidhje me pistn e trafikut t armve. Akuza ka krkuar dshmin e Efraim Diverolit, si dhe informacion pr firmn Evdin LTD, por letr-porosit nuk jan ekzekutuar ende, duke krijuar pengesa t mdha pr hetimet e trafikut t armve. Msohet se dshmia e zviceranit t cilsuar si zot i lufts, pritet t hedh drit mbi t gjith afern korruptive ku dyshohet se jan prf-

akuzave pr korrupsion e ndrhyrje. N deklaratat e tij t mparshme, Efraim Diveroli ka po-

huar se sht mashtruar nga qeveria shqiptare pr fishekt, pasi ai nuk kishte dijeni q ata

ishin nj prodhim kinez. Dshmia dhe sqarimet e 22-vjearit amerikan, Efraim Diveroli, konsiderohen nga prokuroria si nj mundsi pr t zbardhur e sqaruar disa momente rreth shitjes s municionit t ushtris shqiptare dhe abuzimet e dyshuara t zyrtarve t disa niveleve t implikuara n kt proces. Dshmia e Diverolit, sipas zyrtarve t prokuroris, do t merret n kuadr t verifikimit t pists pr tregtin abuzive t municioneve

Deklarata

Gjyqtari Imeraj: Nuk jap dorheqje nga Grdeci

ntari i Gjykats s Lart, Besnik Imeraj, i zgjedhur dy dit m par me gogla n Kolegjin Penal t Gjyqtarve q do t gjykojn dosjen Grdeci, ka mohuar n mnyr kategorike dje q t jap dorheqje, megjithse vajza e tij punon n nj studio ligjore q mbron interesat e t pandehurit Mihal Delijorgji. Nprmjet burimeve zyrtare t Gjykats s Lart, u konfirmua se gjyqtari ka deklaruar q aktualisht nuk ka arsye ligjore prse t jap dorheqjen nga shtja n fjal. Nse t pandehurit e dosjes Grdeci do t prfaqsohen nga studioja ligjore ku punon vajza ime, ather do t detyrohem q t jap dorheqjen, msohet se ka deklaruar gjyqtari Imeraj, duke riprsritur se nuk ka asnj arsye q t jap dorheqjen. Burimet zyrtare nga Gjykata e Lart deklaruan se pretendimi i gjyqtarit bazohet n nenin 15 dhe 17 t Kodit t Procedurs Penale. Dy dit m par, gazeta Shqip publikoi nj lajm, sipas t cilit, gjyqtari Besnik Imeraj kishte konflikt interesi pr t gjykuar dosjen Grdeci, pasi vajza e tij punonte n studion ligjore q mbronte interesat e t pandehurit Mihal Delijorgji.

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009 4

POLITIKE

KONTAKT info@gazeta-shqip.com rrethe@gazeta-shqip.com

Kryeministri komenton nga Gjermania ligjin e lustracionit pr t`u ndar nga krimet e komunizmit

Dosjet, Berisha krkon konsensus pr nj ligj t ri

ryeministri Sali Berisha ka rrfyer pr ndrkombtart t vrtetn e krimeve t komunizmit dhe prplasjet m t fundit politike pr ligjin e lustracionit. Me ligjin e lustracionit qeveria kishte si synim t ndahej nga e shkuara, dhe e vrteta sht se ka ngjallur kundrshtime dhe kritika pr t cilat un jam i vetdijshm, tha Berisha. Deklaratat e Kryeministrit erdhn n konferencn me tem Vitet 1989/1990: era e ndryshimit n Shqipri, organizuar nga fondacioni Konrad Adenauer

n Gjermani. Kreu i Ekzekutivit theksoi bindjen e tij pr t gjetur nj mnyr t qytetruar pajtimi pr brjen e nj ligji t till, i cili konsiderohet i domosdoshm pr Shqiprin. Por un jam i bindur se shoqria shqiptare duhet t gjej nj mnyr t qytetruar pajtimi, sepse kryegjykatsi q dnoi me varje poetin srish deri para tre vitesh ishte kryetar i Gjykats Kushtetuese, kurse njeriu q urdhroi zvarritjen n mes t qytetit t lidhur me tela me gjemba t trupave t rinj, deri para nj muaji vazhdonte

Regjimi komunist n Shqipri ishte regjimi m mizor. Ekzekutoi me gjyq dhe pa gjyq mbi 11 mij qytetar shqiptar

kryehetues i vendit, tha ai. N fjaln e tij, Kryeministri Berisha shtoi se pavarsia e sistemit gjyqsor sht jetike dhe vendimtare pr sistemin demokratik, lirit dhe t drejtat e qytetarve, por shoqria shqiptare duhet t ndahet nga krimet kundr njerzimit. Sipas tij, regjimi komunist n Shqipri ishte regjimi m mizor, ekzekutoi me gjyq dhe pa gjyq mbi 11 mij qytetar shqiptar, ekzekutoi n trsi t gjith inteligjencn perndimore t Shqipris, udhheqjen e besimeve fetare, mijra e mijra t

tjer intelektual, burra dhe gra, theksoi Berisha. Duke br nj bilanc, ai shtoi se mbi 40 mij shqiptar prjetuan n kampet e prqendrimit gulakt m t rnda, ose u dbuan nga vendbanimet e tyre, por nuk ishin burgjet kampet apo ekzekutimet me gjyq dhe pa gjyq q prbnin numrin m t madh t viktimave. 25 vitet e fundit vendi jetonte me triska pr racionet ushqimore dhe 40% e popullats nuk merrte asgj tjetr prve buks s misrit, nj kg vaj, nj kg sheqer dhe krip, shtoi Berisha. E.Ajazi

Lohan: Zgjedhjet, test pr qeverin dhe politikn

AmbasadoriiBE-s:Njsituatevshtirpolitikedmtonekonomindhemirqenieneshqiptarve
ERJON AJAZI

gjedhjet e 28 qershorit do t jen nj testim pr Shqiprin pr nivelin e demokracis. Ambasadori i Bashkimit Evropian, Helmut Lohan, duke prdorur gjuhn diplomatike, ka shfrytzuar nj takim t gjyqsorit mbi shtjet tregtare pr ti kujtuar politiks q t ket kujdes, pasi situatat e vshtira ndikojn mbi ekonomin dhe mirqenien e shqiptarve. N nj situat t vshtir politike, jam i bindur q ligji pr shtjet tregtare sht nj fush ku t gjitha partit duhet t gjejn nj gjuh t prbashkt dhe mirkuptim, sepse kjo sht e rndsishme pr bizneset, faktort ekonomik dhe mirqenien e qytetarve t ktij vendi, theksoi ambasadori i BE-s, Lohan. Ambasadori Lohan e cilson si shum t vshtir situatn aktuale politike, duke i br kto deklarata n prani t nj ministri t kabinetit Berisha. Prpara ministrit t Drejtsis, Enkelejd Alibeaj, ambasadori i BE-s u krkoi palve politike q t gjejn gjuhn e prbashkt, duke paralajmruar se situata n t kundrt do t rndonte n kurriz t qytetarve. Ndrkaq, ministri i Drejtsis shtoi se mirpriten t gjitha rekomandimet e projektit pr prmirsimin e sistemit gjyqsor pr shtjet tregtare. Projekti i financuar nga BE prfshin nj plan-veprimi pr prmirsimin e kuadrit ligjor dhe t drejts tregtare, rekomandime pr ndryshime n Kodin Civil n fushn e kontratave tregtare dhe rekomandime pr ndryshime n Kodin e Procedurs Civile, n mnyr q t reduktohet kohzgjatja e proceseve gjyqsore. Ambasadori i KE-s n Tiran, Helmut Lohan, tha se viti 2009 shum i rndsishm pr BE-n dhe Shqiprin. Zgjerimi i BE-s i ka shrbyer demokracis si nj spiranc pr paqen e prosperitetin, tha ai. Sipas tij, 2009-ta sht i rndsishm pr Shqiprin pr shkak t nnshkrimit t MSA-s n prill, hyrjes n NATO, po ashtu edhe pr zgjedhjet, q do jen test pr maturin demokratike. M i rndsishm sht fakti q kto dy ngjarje shnojn llimin e nj epoke t re pr performancn e Shqipris, tha Lohan. Sda m e rndsishme pr Shqiprin, sipas Lohan, sht studimi i ligjit, vendosja e nj sistemi q mbron t drejtn e prons, por edhe forcimi i kapaciteteve administrative n institucionet shqiptare. Mbajtja e zgjedhjeve parlamentare do vzhgohet me kujdes nga BE-ja, veoi ai. Duke folur pr ligjin mjaft t debatuar t dosjeve, ai ka krkuar edhe nj her nga qeveria shqiptare q t konsultohet

me ndrkombtart pr kt ligj. Zgjedhjet parlamentare jan kryefjala e t gjitha takimeve t delegacionit parlamentar t BE-s, ku i krkohet Shqipris q t zhvilloj zgjedhje sipas standardeve, kusht pr t br edhe nj hap tjetr n drejtim t bashkimit me unionin. Ambasa-

dori i Kshillit t Evrops, Lohan, i bri kto deklarata n nj takim n Ministrin e Drejtsis, duke theksuar faktin se Shqipria sht n situat t vshtir politike. Lohan ka marr pjes n nj takim pr rolin e gjyqsorit n shtjet tregtare, e nancuar nga Bashkimi Evropian dhe programi

CARDS. Sipas Lohan, situata e vshtir politike ndikon n shtjet tregtare, kshtu q t gjitha palt duhen t gjejn gjuhn e bashkpunimit. Palt duhet t arrijn n nj konsensus t prbashkt, sepse situata e vshtir rndon mbi qytetart dhe mbi bizneset, ka theksuar Lohan.

Zgjedhjet e prgjithshme t 28 qershorit do t jen nj test jo vetm pr qeverin shqiptare, por edhe pr gjith qytetart, pasi nga maturia q do t tregojn forcat politike, do t varet edhe e ardhmja e vendit ton n integrimin e Bashkimit Evropian. Koht e fundit, ndrkombtart n bllok

kan krkuar q politika t bj kujdes me zgjedhjet e 28 qershorit, duke krkuar zhvillimin e ktyre zgjedhjeve sipas standardeve evropiane. N Shqipri tashm ndodhet edhe misioni i ODIHR-it, i cili do t monitoroj ecurin e t gjith procesit prpara dhe gjat zgjedhjeve.

LSI, fushat amerikane

Ilir Meta kontrakton Greenberg Quinlan Rosner

L
vizja Socialiste pr Integrim kontrakton kompanin amerikane Greenberg Quinlan Rosner pr fushatn zgjedhore. LSI ka rmosur dje marrveshjen e bashkpunimit pr t br nj fushat elektorale sipas modeleve amerikane. Kjo kompani ka organizuar fushatat elektorale t Bill Klinton, Toni Blair dhe tashm n 2009-n do t jet kuruesja e imazhit t LSI-s. Ka nj gj q i bashkon klientt tan, kta jan kandidat progresiv q prballen n zgjedhje t vshtira n rrethana t ndryshme, por q kan ide t mdha, projekte t mdha dhe ambicie pr t ndryshuar vendin e tyre, dhe gjithashtu lidera q kan qen t suksesshm m par gjat qeverisjes s tyre, sht shprehur zv/presidenti i ksaj kompanie, Mark Feirstein. Ai ka shtuar se partneri jon natyral n Shqipri sht Ilir Meta, ai ka qen Kryeministr n nj mosh t re. Nse shikoni historin e vendit, vihet re nj lulzim ekonomik gjat kohs kur Meta ishte Kryeministr pr shkak t investimeve dhe realizimeve t asaj kohe. Gjithashtu ka qen nj mik i mir pr SHBA dhe ka pasur bashkpunim t mir me to pr shtjet kye t rajonit. Zv.presidenti i Greenberg Quinlan Rosner theksoi se ne kemi prjetuar nj kriz t jashtzakonshme n vitet 96-97. Vendi duhet t evitoj rnien e nj kolapsi ekonomik dhe pr kt pa dyshim q duhet jo vetm nj lidership i provuar n vshtirsi, por njkohsisht sht e domosdoshme dhe nj eksperienc shum e suksesshme ndrkombtare, u shpreh Ilir Meta, kryetar i LSI-s. E njjta kompani ka qen e kontraktuar n disa raste kur liderat politik kan qen tues n rezultate surpriz. N 1992 kompania jon ka punuar pr fushatn e Bill Klintonit kundr Xhorxh Bushit. Ishte nj fushat e suksesshme, kemi punuar n Britani pr Toni Blerin, dhe ajo ka qen nj fushat e suksesshme. Kemi pasur knaqsi t punojm dhe me Nelson Mandeln n vitin 1993 n Afrikn e Jugut. N 2006 n Evrop, kemi punuar n Austri, n nj fushat q oi n toren e tyre dhe t klientit Gusenberg, i cili u zgjodh kancelar, pra Kryeministr, vijoi Feirstein. Besojm n nj bashkpunim shum t suksesshm pr zgjedhjet e 28 qershorit dhe jam i bindur q nj bashkpunim i till nuk do i shrbej vetm suksesit t Lvizjes Socialiste pr Integrim, por do t jet njkohsisht dhe risi lidhur me fushatat elektorale n vend, lidhur me strategjit e ktyre fushatave, tha Meta.

Raporti, fraza t ashpra pr reformat e ndrmarra pa konsultim

Euralius, kritika pr sistemin e drejtsis

P
rojekt-raporti i fundit i misionit t asistencs s Bashkimit Evropian pr sistemin e drejtsis n Shqipri, sht tepr i ashpr me nismat e fundit ligjore dhe Ministrin e Drejtsis. Euralius, misioni i Bashkimit Evropian q asiston Shqiprin me kshilla pr sistemin e drejtsise shpreh kritika t forta karshi qeveris lidhur me reformn n drejtsi. Kritikat shprehen n kt projektraport, q Top Channel ka mundur t siguroj. N raportin e tij, misioni kritikon prparimin e limtuar dhe iniciativat e njnashme ligjore t qeveris, q nuk sht konsultuar me grupet e interesit dhe ekspertt e huaj, duke krijuar konflikte me gjyqtart, prokurort dhe Kshillin e Lart t Drejtsis. Q n krye t hers, raporti thot se prparimi sht shum i kuzuar n lidhje me strategjin e prgjithshme pr drejtsin dhe vendosjen e nj dialogu ndrinstitucional, ku jan br avancime jo domethnse. Strategjia pr drejtsin sht ln n gjendje harrese. Raporti shpreh keqardhjen q Ministria e Drejtsis, kur prgatiti projektligjin pr administratn e gjyqsorit, nuk ngriti nj grup dhe Euralius ashtu si KLD dhe Shoqata Kombtare e Gjyqtarve i bn komentet e tyre vetm pasi projekti kaloi n Kshillin e Ministrave. Ministria e Drejtsis, thuhet m tutje n raport, prgatiti gjithashtu nj projekt rregullore pr stan administrativ t gjyqsorit dhe nj kod etike. T dy draftet u bn pa llogaritur ligjin e ri pr administratn gjyqsore. Euralius analizoi t gjitha nismat me shum kujdes dhe prgatiti me shkrim komentet q vinin theksin jo vetm te kontradiktat ndrmjet t gjitha ktyre nismave dhe dispozitave t ligjit pr pushtetin gjyqsor, por edhe ndarjen e paekuilibruar t pushtetit mes kryetarit dhe kancelarit t gjykatave. Po ashtu raporti v re q dialogu ndrinstitucional mes Ministris s Drejtsis, KLD-s dhe gjyqsorit, sht problematik. Endri Xhafo

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009 5

POLITIKE

KONTAKT info@gazeta-shqip.com rrethe@gazeta-shqip.com

Doris Pack: Mos nxitoni pr aplikimin n BE

Eurodeputetja, takime n Tiran:Politika t ket prioritare zgjedhjet e 28 qershorit
ERJON AJAZI

Detaje
VIZAT Ministri i Brendshm, Bujar Nishani, ka informuar eurodeputett se Shqipria sht gati pr liberalizimin e vizave, pasi i ka prmbushur t gjitha kushtet e krkuara nga Bashkimi Evropian ZGJEDHJET Sipas eurodeputetes Doris Pack, qeveria dhe klasa politike duhet t ken n fokus t par zgjedhjet e prgjithshme parlamentare t fundit t muajit qershor dhe m pas integrimin n BE STATUSI Qeveria nuk duhet t nxitohet me aplikimin, pasi edhe situata brenda BEs nuk sht shum e favorshme, sepse jo dokush sht n favor t zgjerimit, ka br me dije delegacioni evropian

byllni me sukses zgjedhjet dhe pastaj krkoni statusin e vendit kandidat n Bashkimin Evropian. Ky ka qen mesazhi i qart dhe i shkurtr i delegacionit t Parlamentit Evropian gjat takimeve maraton t zhvilluara me krert e institucioneve dhe politiks shqiptare. Kryetares s ktij delegacioni, Doris Pack, i sht krkuar nga antart e qeveris Berisha t mbshtes Shqiprin pr statusin e vendit kandidat, pr liberalizimin e vizave, por i sht paraqitur edhe angazhimi i qeveris pr zgjedhjet e 28 qershorit. Qeveria nuk duhet t nxitohet me aplikimin dhe duhet t ket si prioritare zgjedhjet e 28 qershorit, tha Pack, duke shtuar se edhe situata brenda BE-s nuk sht shum e favorshme, pasi jo dokush sht n favor t zgjerimit. Sipas eurodeputetes, qeveria dhe klasa politike duhet t ken n fokus t par zgjedhjet e prgjithshme parlamentare t fundit t muajit qershor. N konferencn q u mbajt n takimin e 16-t ndrparlamentar, Shqipri-Parlamenti Evropian, eurodeputetja Doris Pack u shpreh se Shqipria sht e vendosur pr aplikimin n BE. Ajo bri me dije se delegacioni i PE-s ka zhvilluar ditn e sotme diskutime me krer t lart t shtetit shqiptar. Do t prmbledhim konkluzionet q kemi nxjerr gjat ktyre diskutimeve n nj deklarat, theksoi ajo. Pack deklaroi se n Bashkimin Evropian jo do kush sht n favor t zgjerimit t unionit, duke i thn Shqipris q rrugtimi i saj n kt drejtim sht i vshtir. Ju duhet t bnin punn tuaj, theksoi Pack, duke iu drejtuar autoriteteve shqiptare. Ajo ka shtuar se pr zgjerimin do t ket nj tjetr delegacion nga BE-ja. Pack uroi Shqiprin pr antarsimin q do realizoj n NATO. Delegacioni i Parlamentit Evropian zhvilloi takime me Presidentin Bamir Topi, zv/kryeministrin Genc Pollo, Kryetaren e Kuvendit, Jozefina Topalli, ministrat Lulzim Basha, Bujar Nishani dhe Majlinda Bregu. Gjat takimit, Presidenti Topi, duke u ndalur n zgjedhjet e pritshme parlamentare t qershorit 2009, theksoi se po bhen prpjekje t vazhdueshme pr pajisjen e popullsis me karta identiteti brenda afatit, dhe q do t synoj garantimin e zgjedhjeve t lira dhe t pakontestuara. Zvendskryeministri Genc Pollo priti delegacionin e Parlamentit Evropian, t kryesuar nga Doris Pack, me rastin e takimit ndrparlamentar t 15-t midis Parlamentit shqiptar dhe atij t Bashkimit Evropian. Gjat takimit, delegacioni i BE u prqendrua n procesin e prgatitjes s zgjedhjeve t 28 qershorit dhe n aplikimin e Shqipris pr statusin e vendit kandidat n BE. Pollo, pasi mori mbshtetjen e europarlamentarve pr aplikimin e Shqipris pr statusin e vendit antar n BE, krkoi mbshtetjen e PE-s, pasi Shqipria ta ket br kt krkes, n mnyr q procesi t jet sa m i suksesshm dhe i shpejt. Pr sa i prket procesit t zgjedhjeve t 28 qershorit, Pollo i garantoi delegacionit evropian se qeveria do bj t mundur q kto zgjedhje t jen m t mirat t realizuara deri m sot n vend, dhe t krahasueshme me standardet m t mira n Evrop.

Tryeza

Zhvillohet n Tiran takimi i 15-t ndrparlamentar, Shqipri-Parlamenti Evropian. Eurodeputett takohen me krert e shtetit

Bregu: Do aplikojm pr statusin para zgjedhjeve

N
takimin e 15-t ndrparlamentar, ShqipriParlamenti Evropian, eurodeputetja Doris Pack informoi klasn politike me leksionet q duhet t ndjek pr t shkuar drejt rrugs s Bashkimit Evropian. Ministrja e Integrimit, Majlinda Bregu, ka shtuar se qeveria shqiptare po punon ngusht me strukturat e BEs dhe po koordinohet me Presidencn eke pr t paraqitur aplikimin pr status brenda ktij tremujori. Sipas saj, qeveria shqiptare po e merr kt hap tjetr drejt Integrimit Evropian, pasi ka treguar nj track record t mir n prmbushjen e detyrimeve q rrjedhin nga Marrveshja e Prkohshme. Ministri i Jashtm, Lulzim Basha, deklaroi n takimin me nj grup deputetsh t Parlamentit Evropian, t kryesuar nga deputetja Doris Pak, se per-

Basha
Ministri i Jashtm, Lulzim Basha, deklaroi se perspektiva evropiane ka qen gur themeli pr zhvillimin e gjithanshm t vendeve t rajonit
spektiva evropiane ka qen gur themeli pr zhvillimin e gjithanshm t vendeve t rajonit. Gjat takimit, ministri Basha shprehu mirnjohjen pr angazhimin e t gjith aktorve politik dhe institucional t BE-s n konsolidimin e paqes dhe stabilitetit n rajon. N mnyr t veant, europarlamentart shfaqn mjaft interes pr kndvshtrimin dhe analizat e shtetit shqiptar pr zhvillimet n Kosov. Delegacioni i europarlamentarve, i kryesuar nga deputetja Doris Pack, n cilsin e kryetares s Delegacionit pr Marrdhniet me vendet e Evrops Juglindore, vlersoi arritjet e Shqipris n proceset e saj integruese dhe pr antarsimin e pritshm muajin q vjen t Shqipris n NATO. Ministrja e Integrimit, Majlinda Bregu, u shpreh se zgjedhjet e

ardhshme parlamentare do jen t lira dhe t ndershme. Sipas saj, pr her t par Shqipria ka nj regjistr elektronik q mundson edhe prgatitjen e listave zgjedhore. Minibashkit prgatisin listat e zgjedhjeve n baz t ktij regjistri, dhe mundsia pr manipulim sht shum e pakt, tha Bregu. Sipas ministres, Shqipria ka arritur t luftoj korrupsionin. Lufta ndaj korrupsionit sht suksesi i masave dhe reformave t ndrmarra, theksoi ajo. Arenca Trashani, antare e grupit parlamentar t PD-s, vlersoi se qeveria shqiptare ka br progres n reformat q do ndihmojn Shqiprin drejt integrimit. Ajo theksoi se qeveria shqiptare ka br reforma n ekonomi. Qeveria ka organizuar nj paket stimuluese pr masa ndaj krizs ekonomike, tha Trashani.

Kryeparlamentarja takon delegacionin e Parlamentit Evropian

Topalli-Pack: Shqipria ka br hapa para

K
ryetarja e Kuvendit t Shqipris, Jozefina Topalli, ka pritur dje n takim delegacionin e deputetve t Parlamentit Evropian, kryesuar nga deputetja Doris Pack, t cilt ndodhen n Shqipri n kuadr t takimit ndrparlamentar t radhs, Shqipri-BE. Gjat ktij takimi, Topalli tha se Shqipria ndodhet n nj koh integrimesh t mdha. Pas dy javsh n Strasburg, Kehl, Shqipria do t antarsohet n NATO, krah vendeve m t fuqishme t bots, ngjarje e jashtzakonshme dhe me nj domethnie t veant n historin e Shqipris, e po ashtu s shpejti Shqipria do t paraqes krkesn pr statusin e vendit kandidat n BE, tha Topalli. Duke u ndalur n zgjedhjet e ardhshme, Kryetarja e Kuvendit theksoi se kto zgjedhje jan prioritet absolut dhe infrastruktura zgjedhore, regjistri elektronik, kartat e identitetit, pasaportat biometrike t realizuara pr her t par n 18 vjet, prbjn nj baz t fort pr zgjedhje t standardeve evropiane. Nuk ka shtje m prioritare pr ne, sesa realizimi i zgjedhjeve t lira, t rregullta e me t gjitha standardet dhe ne po e realizojm kt, sht shprehur Topalli. Gjithashtu, Topalli ka theksuar

se ndihej e lumtur q n kto vite t puns n krye t ktij institucioni, Shqipria ka br progres t jashtzakonshm. Reformat ekonomike kan qen m t mdhat e ndrmarra, theksoi ajo. Rritja me 68 pr qind e rrogave, dyshimi i pensioneve, prgjysmimi i taksave, investimet e mdha n infrastruktur, kan br q Shqipria t ndryshoj realitet e imazh. M tej, biseda sht ndalur edhe n bashkpunimin rajonal. Kryetarja e Kuvendit tha se n vitet e fundit, marrdhniet me vendet e rajonit jan intensifikuar dhe bashkpunimi parlamentar sht br shum dinamik, me shkmbime t shpeshta t komisioneve parlamentare dhe deputetve t vendeve t rajonit.

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009 6

POLITIKE

KONTAKT info@gazeta-shqip.com rrethe@gazeta-shqip.com

Debati pr kartat n Kuvend, Leskaj: Procesi, rrezik dshtimi

Pollo: Nuk do t japim karta falas, qytetart t aplikojn
EVA GJURA

artia Socialiste ka dorzuar dje n Kuvend propozimin e saj pr kartat e identitetit. Sipas kryetares s grupit parlamentar t PS-s, Valentina Leskaj, kjo bhet pr t shptuar procesin e shprndarjes s kartave, i cili po shkon drejt dshtimit. Ky dekretim sht kundrshtuar nga zvendskryeministri Genc Pollo, i cili theksoi nga foltorja e Kuvendit se opozita po nxin qllimisht procesin e pajisjes s shtetasve me karta identiteti. Qndrimi i opozits Pajisja e shtetasve me karta identiteti sht kthyer n objekt debati dje n salln e Kuvendit. PS-ja, nprmjet kryetares se grupit parlamentar, Valentina Leskaj, bri t ditur qllimin e depozitimit t nisms s tyre ligjore. Sipas Leskajt, kjo bhet pr t lehtsuar pajisjen e shtetasve me karta identiteti pr ata shtetasit q nuk kan pasaporta. Procesi sot duket m i rrezikuar dhe m dyshues, pr sa koh Kryeministri nuk u prgjigj pr t marr masa, por me t dhnat q solli, bri q procesi t duket edhe m jo transparent, sht shprehur ajo. Sipas Leskajt, nuk sht faji i kryetarit t PS q qeveria sht konfuze pr procesin, nuk sht faji i opozits q t dhnat e Kryeministrit jan t tjera nga ato t Ministris s Brendshme. Ne, u shpreh Leskaj, kemi gati nj vit q e ngrem kt shtje, pa marr nj zgjidhje. Tani, koha nuk pret, jemi n limitet m t ngushta kohore q rrezikojn zgjedhjet, e cila do ishte me kosto shum t lart pr vendin. shtja e kartave sht ky pr fatin e zgjedhjeve n Shqipri, u shpreh Leskaj. Ajo theksoi se PS-ja nuk do t lejoj mazhorancs ta fus kt shtje n kalendat greke. Qndrimi i mazhorancs Pas diskutimit t kryetares s grupit parlamentar t PS-s ka ardhur reagimi i mazhorancs, nprmjet zvendskryeministrit Genc Pollo. Ai theksoi se tashm qeveria ka subvencionuar disa shtresa, por letrnjoftimet nuk

Ne, u shpreh Valentina Leskaj, kemi gati nj vit q e ngrem kt shtje, pa marr nj zgjidhje Tashm qeveria ka subvencionuar disa shtresa, por letrnjoftimet nuk mund t jepen pa pages
mund t jepen pa pages, sht hipokrite dhe e pabaz, pasi asnj vend i bots nuk e bn kt, pr m tepr ju dhe certikatat i keni dhn me lek. Duke iu prgjigjur shqetsimit t PS-s pr rrezikimin e dshtimit t procesit zgjedhor, Pollo akuzoi kryetarin e opozits, Edi Rama, se

po prbalt procesin n munges t nj alternative qeverisse. Sipas tij, listat e zgjedhsve, t dala nga nj regjistr i gjendjes civile, duke hequr n to dublikatat e famshme, i jan drguar pes muaj m par komunave dhe bashkive. Ne, tha zvendskryeministri, po punojm pr t sensibilizuar sa m shum qytetart q t aplikojn. Ai theksoi se t gjitha qendrat e aplikimit jan t hapura dhe mund t shkojn t aplikojn si ata pa pasaporta dhe ata me pasaporta. Pollo tha se deri m tani, jemi me 13000 aplikime n dit dhe synojm t shkojm s shpejti n 15000 aplikime n dit.

Ecuria
APLIKIMI Prej gati dy muajsh, qytetart shqiptar kan nisur aplikimin pr kartat e reja t identitetit SHPRNDARJA Megjithse u tha se kartat do t jepen n dor dy jav pas aplikimit, ende nuk ka nisur masivisht nj veprim i till

Votimi

Opozita voton kundr: Bie ndesh me Kushtetutn

Mazhoranca miraton fuqizimin e ALUIZNI-t

K
uvendi ka miratuar dje vetm me 63 vota kundr dhe 37 abstenime nj ndryshim n ligjin Pr legalizimin, urbanizimin dhe integrimin e ndrtimeve pa leje. Ashtu si kishte paralajmruar edhe n komisionet parlamentare, opozita votoi kundr ktij ligji, i cili sipas saj, i merr kompetencat pushtetit vendor dhe ia kalon ato ALUIZNI-t. Por mazhoranca theksoi se qllimi i ktij amendimi, i iniciuar si nism e nj grupi deputetsh t mazhorancs, synon rregullimin e nj boshllku ligjor t krijuar nga vendimi i Gjykats Kushtetuese, i dats 2 shkurt 2008, e cila vendosi t shfuqizoj si t papajtueshm me Kushtetutn dhe me Kartn Evropiane t Autonomis Lokale, disa nene t ligjit. Ndryshimi i miratuar dje n Kuvend prcakton veprimin e ALUIZNI-t n ato raste kur pushteti vendor nuk ndrhyn pr ndrtimet apo objektet, q mund t jen pjes e procesit t legalizimit. Neni m i debatuar midis mazhorancs dhe opozits sht neni 10 i ktij ligji, i cili tashm sht miratuar vetm me votat e mazhorancs, ku thuhet se n rast se pas kalimit t afateve, zyrat e urbanistiks apo kshillat e qarkut nuk ushtrojn prgjegjsit e prcaktuara n kt nen, ather ALUIZNI merr prsipr ushtrimin e tyre. Afatet, mnyra dhe koha e ushtrimit t ktyre prgjegjsive prcaktohen me vendim t Kshillit t Ministrave. Ky pretendim sht kundrshtuar ashpr nga deputett e opozits, t cilt i kan kujtuar mazhorancs se propozimi i tyre bie ndesh me Kushtetutn. Por duket se opozita kt her nuk do ta ridrgoj ligjin n Gjykatn Kushtetuese, Sipas saj, do t ishte koh e humbur t ohej n Gjykatn Kushtetuese. Pr ta, problemi nuk qndron n drgimin e saj n Gjykatn Kushtetuese apo jo, problemi qndron n at q kjo mazhoranc po operon me shpejtsi pr t mbyllur n mnyr politike nj premtim tjetr t dshtuar t ksaj mazhorance, si ishte ai pr procesin e legalizimeve. Koha q do ti duhet Gjykats Kushtetuese pr ta rishqyrtuar do t bj q deri n datn e zgjedhjeve, mazhoranca do t mbyll ato premtime mashtruese pr procesin e legalizimeve, por q n fund nuk do t sjell asnj titull ligjor. e.gj
OPOZITA Partit opozitare kan kritikuar qeverin vazhdimisht pr mnyrn e shprndarjes s kartave t identitetit TARIFA Opozita sht shprehur se tarifa pr marrjen e karts sht e shtrenjt dhe e paprballueshme nga shum shtresa

Qllimi i ktij amendimi, pr PD-n, synon rregullimin e nj boshllku ligjor t krijuar nga vendimi i Kushtetueses

Takimi n Bathore

Seanca

Zgjedhjet

Erjon Veliaj: Shteti t jap karta falas

Kryetari i lvizjes G99 zhvilloi dje takime me banort e zons s Bathores. N qendr t biseds s Veliajt dhe banorve ka qen pajisja me karta identiteti, ku ata jan shprehur se kartat jan shtrenjt dhe me t ardhurat e tyre nuk i prballojn dot. Sipas Veliajt, shqiptart e varfr q numrohen n mbi 700000 n Shqipri, rrezikojn t humbasin t drejtn e tyre kushtetuese t vots, pasi nuk mund t prballojn marrjen e kartave t identitetit me t ardhurat q kan. Kreu i G99 vizitoi dje dy familje t thjeshta n Bathore, duke u njohur m nga afr me hallet dhe shqetsimet e tyre. Pas vizits n kto dy familje, Veliaj, n emr t G99, i bri thirrje Kryeministrit Berisha t konsideroj seriozisht rastin e familjeve t tilla q nuk kan t ardhura t paguajn 10 euro pr nj kart identiteti pr secilin antar n mosh madhore. Sipas tij, Kryeministri po shkel Kushtetutn. Ne nuk duam t jetojm n nj vend ku vetm t kamurit i marrin vendimet. Duam t jetojm n nj vend ku t paktn nj her n katr vjet jemi t gjith t barabart, u shpreh Veliaj.

Mbrrin n Kuvend krkesa e prokuroris pr Neranxin

Kryetarja e Kuvendit, Jozena Topalli, informoi dje deputett se n Kuvend ka mbrritur krkesa e Prokuroris s Prgjithshme pr t hequr imunitetin e deputetit t LSI-s, Nikollaq Neranxi. Ajo theksoi se Rregullorja e Kuvendit parashikon shqyrtimin e krkess nga Kshilli i Rregullores, Imunitetit dhe Mandateve, q m pas harton nj raport q ia prcjell Parlamentit pr votim. Pas ksaj ka reaguar kryetari i grupit parlamentar t LSI-s, Pllumb Xhu. Ai theksoi se ky veprim i Kryeprokurores nuk ishte i papritur pr ta, pasi sulmi ndaj deputetit Neranxi ka koh q ka nisur. Sipas Xhut, deputeti Neranxi sht vn n qendr t sulmeve menjher pasi ai mori vendimin pr largimin e tij nga PAA-ja drejt LSI-s. Krkesa e Prokuroris s Prgjithshme sht br publike m 13 mars. Prokuroria e akuzon deputetin Neranxi pr kontraband mallrash, pas padis s br nga Drejtoria e Prgjithshme e Doganave. Dmi q dyshohet t ket shkaktuar Neranxi me kompanin e tij sht mbi 13 milion lek t reja. Prokuroria i ka krkuar Kuvendit leje pr t ushtruar ndjekjen penale ndaj deputetit t LSI-s.

KKRT, asistenc pr monitorimin e fushats

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ka miratuar dje nj memorandum bashkpunimi me Kshillin Kombtar t Radio Televizionit pr monitorimin e fushats s zgjedhjeve t 28 qershorit. Sipas KQZ-s, qllimi i ksaj marrveshjeje sht angazhimi i palve, n prputhje me detyrimet ligjore, pr prcaktimin e rregullave, pr shfrytzimin e kapaciteteve teknike t KKRT-s, pr nevojat e monitorimit t fushats zgjedhore, n radion dhe televizionin publik dhe privat, n funksion t zgjedhjeve t ardhshme. N baz t ktij memorandumi, KKRT-ja do t marr prsipr vnien n dispozicion t Bordit t Monitorimit t Medias, struktur e KQZ-s, pajisjet teknike pr monitorim. T vr n dispozicion t bordit ambiente t mjaftueshme pr kryerjen e monitorimit, studion e monitorimit dhe personelin teknik dhe monitorues prkats. Ndrsa KQZ do t marr prsipr shpenzimet nanciare pr pagesn e personelit, q do t angazhohet pr monitorim. Regjistrimi i sinjalit n mnyr dixhitale do t bhet nga Kshilli Kombtar i Radio Televizionit deri n 15 operator radioteleviziv.

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

POLITIKE OPINION

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Me synim q n procesin e hartimit t terapis anti-kriz edhe problemet q lidhen me fenomenin e pastrimit t parave dhe zgjerimit t hapsirs s tij pikrisht pr shkak t saj (krizs), mendoj se jan pjekur kushtet q n vendin ton t prmirsohet dhe t ngrihet n nj nivel m t lart veprimtaria e institucioneve ligj-zbatuese, q minimizojn mundsit e ndodhjes s ktij fenomeni

ZEF PREI

ysh nga fundi i lufts s ftoht gati dy dekada m par, n mnyr t veant tragjedia e 11 shtatorit 2001 dhe kriza aktuale botrore financiare, ekonomike dhe institucionale, kan sjell n fokusin e debatit ndrmjet ekonomistve, juristve, analistve, ligjvnsve etj., edhe problemin e rolit t parave t pista n ekonomin e vendeve t veanta. Sipas FMN-s, n nivel botror shumat e parave t paligjshme qysh para pes vjetsh vlersoheshin diku midis 800 miliard dhe 2 trilion dollar amerikan, domethn afrsisht 2-5 pr qind e GDP-s botrore. Ndrkaq, n ditt e sotme ky debat bhet edhe m i ndjeshm, mbasi studime t ndryshme kan provuar se ekziston nj lidhje e fort midis fenomenit t pastrimit t parave dhe krizs financiare. Nuk mungojn edhe studiues t ndryshm q rreken t provojn se lvizja e lir e kapitaleve, ashtu sikurse tregtia ndrkombtare, ndihmon n optimizmin e shprndarjes s burimeve n nivel global. Por nse shohim fenomenin n thelbin e vet, nuk sht vshtir pr t kuptuar se n nj faz t caktuar t zhvillimit t nj vendi vihet re nj rritje ekonomike relativisht e shpejt dhe burime t rndsishme t kapitalit zhvendosen drejt bizneseve me norm t lart fitimi (pr shembull n tregjet e kapitaleve apo n investimet n pasuri t patundshme). Nga ana tjetr, paralelisht me kt ekonomia mbetet dukshm anemike nga pikpamja e aftsive konkurruese t saj, e cila nga ana e vet sht edhe premisa m e fort pr ripagimin e borxheve t vendit ndaj bankave t huaja dhe institucioneve financiare ndrkombtare. N kushte afrsisht t tilla dhe mjaft e ekspozuar ndaj rrezikut pr tu shndrruar n nj parajs fiskale dhe n nj terren t favorshm pr pastrimin e parave t pista, mendoj se ndodhet aktualisht edhe ekonomia jon kombtare. Le t prpiqemi t hedhim paksa drit mbi disa nga drejtimet e mundshme t shfaqjes s ktij fenomeni n kontekstin aktual shqiptar. S pari, vendi yn vazhdon t karakterizohet nga nj shkall ende shum e lart e parave q qarkullojn jasht kanaleve bankare. Sipas t dhnave zyrtare t Banks s Shqipris, ende rreth 1/3 e parave qarkullojn n formn e cash-it, gj q lehtson dukshm mundsit e futjes n ekonomin e vendit t parave t pista prmes transaksioneve t investimeve; shit-blerjeve t paverifikueshme dhe jasht kontrollit t shrbimeve t specializuara t inteligjencs etj. Niveli i lart i kryerjes s transaksioneve me para n dor (cash) dhe intensifikimi i lidhjeve dhe bashkpunimit ekonomik, social, kulturor e fetar me jasht, si dhe shkalla shum e lart e emigracionit jasht vendit, ka krijuar terren q drejt vendit ton t bhen prpjekje pr transferim fondesh financiare t dyshimta deri edhe pr financimin e terrorizmit. T ekspozuara ndaj ktij fenomeni kan qen e mbeten edhe nj numr institucionesh joqeveritare t ngritura pjesrisht apo plotsisht me mbshtetje t huaj pr t maskuar veprimtari t tilla, por q prgjithsisht jan monitoruar dhe paralizuar n koh nga institucionet prkatse shtetrore. S dyti, me gjith prparimet e shnuara gjat dekads s fundit, administrimi fiskal prbn nj problem m vete, q shprehet n nivelin e lart t evazionit fiskal, prdorimin e metodave arbitrare dhe administrative prmes sistemit t referencave etj. Fshehja e taksave, mospagimi i tyre ndihmon n fshehjen e origjins s parave t investuara, duke krijuar terrenin e nevojshm pr pastrimin e tyre. Ndonse qeveria aktuale ka br disa prpjekje t dukshme pr zvoglimin e informalitetit, ato jan prqendruar kryesisht n aspe-

PASTRIMI I PARAVE DHE KRIZA

ktet teknologjike (krijimi i QKR-s etj.), apo n disa elemente t rndsishme t amnistis fiskale (legalizimet e ndrtimeve t paligjshme, miratimi i ligjit pr faljen e kamat-vonesave dhe gjobave) etj. Por paralelisht me kt jan adaptuar dhe po prdoren vend e pa vend metoda arbitrare t ndrhyrjes shtetrore (mimet e referencs n dogana e tatime, pagat e referencs, rivlersime tatimore t motivuara herher edhe politikisht, vendosja e detyrimit pr pagimin e gjobave prpara ankimimit n gjykat (parapagim), vonesa ose moskryerja e rimbursimit t TVSh-s n nj numr t madh rastesh, moszbatimi i vendimeve t forms s prer t gjykatave mbi detyrimet e shtetit ndaj subjekteve private etj. Pr rrjedhoj, arritjet e deritanishme n ngushtimin e informalitetit jan modeste, ndrsa komuniteti i biznesit nuk sht i motivuar sa duhet pr t bashkpunuar me administratn fiskale. S treti, politikat e qeveris aktuale n fushn e privatizimeve karakterizohen nga mungesa e transparencs, privatizimet shpesh jan kryer t motivuara kryesisht politikisht dhe n shrbim t elits drejtuese t vendit etj. Ndonse kan kaluar gati dy dekada nga fillimi i tranzicionit dhe asetet publike kan fituar nj vler disa her m t mdha se n fillimet e ktij procesi, prsri privatizimet mbeten jocilsore. Ktu nuk sht fjala thjesht pr pamundsimin n kt mnyr t rritjes s prfitimeve financiare n dobi t buxhetit t shtetit pr shkak t fushatizmit n privatizime, ngutjes pr t rritur t ardhurat buxhetore n kompensim t ndikimeve t krizs ekonomike botrore apo pr t krijuar nj boom artificial por t prkohshm suksesesh t qeveris n nj vit elektoral si ky q po jetojm (2009). Mjetet e informacionit ofrojn nj evidenc t mjaftueshme pr t kuptuar se nprmjet procesit t privatizimeve thjesht po transferohen asete shtetrore strategjike nga bilancet e shoqrive publike n duart e grupeve t biznesit, t lidhura me lidershipin drejtues apo elitn politike t vendit, duke mos sjell kshtu ndonj dobi publike pr tu shnuar (prve shtimit t t ardhurave buxhetore njher t vetme, domethn n vitin fiskal prkats). Pr fat t keq, ekonomia jon kombtare tashm ka humbur shanset q prmes privatizimit t aseteve publike n sektort strategjik t saj t thithet kapital i freskt, t mundsohet nj nivel menaxhimi bashkkohor, si dhe t modernizohet teknologjia e shfrytzimit t ktyre aseteve. Mjafton t shohim procedurat jotransparente dhe vlerat modeste t arktuara nga shitja e pasurive t tilla si industria e prpunimit t nafts etj., pr t kuptuar se privatizimet e trumbetuara me t madhe nga qeveria aktuale prmbajn element procedural dhe ekonomik q vn n diskutim jo vetm legjitimitetin e tyre, por edhe ln shteg pr dyshime t bazuara pr cenim t interesave publike dhe pr afera korruptive n favor t njerzve me pushtet. S katrti, nj numr pasurish publike kan qen transferuar n duar private nprmjet kontratave koncesionare midis qeveris dhe investitorve t przgjedhur prej saj n mjaft raste n rrug jotransparente, pa kredibilitetin e nevojshm pr t qen t till (investitor strategjik), e n disa raste edhe pa qen aspak nevoja t ofrohen me koncesion pasuri pr t cilat mund t kryheshin investime t prbashkta publike-private etj. Madje, n shtypin vendas jan publikuar edhe mjaft raste kur investitort q kan marr kontrollin e pasurive publike n kt form privatizimi nuk kan investuar asnj lek, por thjesht kan vazhduar shfrytzimin e pasurive kombtare shqiptare me t njjtn teknologji prodhimi a prpunimi, apo kan shfrytzuar stoqet e lndve t para apo produkteve gjendje n momentin e privatizimit (pr shembull n sektorin minerar), duke shkelur kshtu detyrimet kontraktore n lidhje me kryerjen e investimeve nga ana e tyre. Nga ana tjetr, jan shfaqur edhe raste kur kjo kategori investitorsh deklarojn realizimin e investimeve t veta prej qindra milion eurosh, investime t cilat nuk provohen as nga autoritetet doganore, as nga institucionet mbikqyrse prkatse (Autoriteti Shtetror i Autorizuar) pr zbatimin e investimeve t parashikuara mbi bazn e Studimit t Fizibilitetit t miratuar nga qeveria, si pjes e pakets s koncesionit. Madje, n kundrshtim me prvojat e njohura botrore t prfshira n t gjitha tekstet fillestare t shkollimit universitar, ende qeveria shqiptare nuk ka hartuar dhe miratuar nj metodik dhe rregulla t qarta mbi mnyrn e paraqitjes, t monitorimit dhe kontrollit t zbatimit t ktyre studimeve. Kjo situat u ka hapur rrugn spekulimeve qeveritare mbi nivelin e investimeve q kryhen n ekonomin shqiptare n formn e investimeve t huaja apo vendase dhe ka ekspozuar nivelin e lart t evazionit fiskal dhe n sigurimet shoqrore, por edhe ka ln kshtu t hapur nj shteg serioz t pastrimit t parave dhe deformimit t tregjeve q ndodh pr kt shkak. Nuk mbeten jasht ktij fenomeni edhe transferimet e kapitaleve n ndonj bank apo shoqri sigurimesh n vend. S pesti, vitet e fundit ekonomia shqiptare sht prballur me nj intensitet n rritje t shitblerjeve t pasurive t patundshme n bregdet, troje banimi n qytete e fshatra etj. Fenomeni i pastrimit t parave inkurajohet jo vetm nga rregullimet n mimet e pasurive t mueshme t vendit si trojet, tokat bujqsore etj., t cilat (mimet) si rregull n koh krize si kjo e sotmja devijojn nga kushtet e tregut n nj ekonomi normale, konkurruese apo t shndetshme, por edhe nga presioni q fluksi i ktyre parave ushtron mbi elitn politike dhe vendim-marrsit e hierarkis drejtuese t vendit. Vzhgime t ndryshme t agjencive t specializuara, por edhe skandale korruptive apo dyshime pr pastrim parash t raportuara gjersisht n media (pr shembull rasti i prons s patundshme (tok bujqsore) n Porto-Romano, t blera fshatarve edhe/ose t dhna nga qeveria biznesmenit t huaj, Fazli, prmendur edhe n Raportin e Departamentit amerikan t Shtetit pr vitin 2009) dshmojn se objektiv i prdorimit t ktyre parave nuk sht thjesht marrja nn kontroll e pasurive publike apo private me synim pastrimin e tyre, por edhe blerja e s drejts s shfrytzimit t mvonshm, apo rezervimi i ksaj t drejte pr periudhat e ardhshme. N kt t fundit, vlersohet se nj rol t madh luan edhe rrjedhja apo shitja e informacionit nga institucionet publike vendase dhe konsulentt e huaj q hartojn projektet zhvillimore n sektor t ndryshm t ekonomis, si n energjetik, n industrit me shkall t madhe potenciali t ndotjes s mjedisit etj., individve q posedojn para t dyshimta. Gjendja bhet edhe m serioze kur institucione shtetrore t ngarkuara me ligj pr ruajtjen dhe prdorimin n mnyr t prshtatshme t ktij informacioni prdoren nga elita politike pr lehtsimin e penetrimit t investimeve t dyshimta n ekonomin e vendit ton. Kshtu, nga mas-media dhe nga prfaqsues t opozits jan denoncuar nj numr rastesh t kontratave koncesionare pr investime t huaja t konsideruara si shum t rndsishme nga qeveria, si n industrin e imentos, n sektorin energjetik etj. Kriticizmi kryesor ndaj tyre lidhet kryesisht me procedimin e prshpejtuar q sjell mungesn e transparencs publike; prdorimin e koncesionit si metod privatizimi n nj koh kur mund t zbatoheshin m me efektivitet metoda alternative q maksimizojn prfitimet monetare dhe teknologjike t ekonomis kombtare; ofrimin t huajve sipas parimit/sloganit Shqipria nj Euro t pasurive t rndsishme kombtare, pr t cilat ekzistonte nj interesim i madh i investitorve vendas (pr shembull deri edhe siprfaqe t tra toke n bregdet pr kultivimin e ullinjve etj); n rrezikimin e zhbalancimit t zhvillimit sektoral, ndr-sektoral dhe mbrojtjes s mjedisit (pr shembull dhnia me koncesion e nj numri shum t madh t fabrikave t prodhimit t imentos n pjesn qendrore e veriore t vendit t pabashkrenduara me strategjit e zhvillimit bujqsor dhe ambiental t rajonit, znien e territoreve t rndsishme turistike me investimet pr prodhimin e energjis s ers n Karaburun etj. Ndonse informacioni zyrtar dhe evidencat prkatse mungojn, burime t

EDHE VONESA NJVJEARE N ZBARDHJEN E NGJARJES TRAGJIKE T GRDECIT, E PR RRJEDHOJ MOSNDSHKIMI DERI M SOT I PERSONAVE PRGJEGJS PR VIKTIMAT CIVILE DHE PR GRABITJEN E PASURIS PUBLIKE, DSHMON JO VETM NIVEL T PAMJAFTUESHM T BASHKPUNIMIT NDRMJET INSTITUCIONEVE SHTETRORE, POR EDHE USHTRIMIN E PRESIONIT MBI TO T PARAVE T PISTA Q KAN RRJEDHUR NGA AJO AFER KORRUPTIVE

besueshme konfirmojn edhe interesimin n rritje ndaj bregdetit shqiptar dhe tregut vendas t pasurive t patundshme t investitorve t dyshimt, q drejtprdrejt ose trthorazi prfaqsojn oligark rus t pasuruar mbas prfundimit t lufts s ftoht, kryesisht nga tregtia e arsenaleve t armatimeve dhe municioneve, tregtis s nafts e gazit, dhe trafiqeve t ndryshme. Kjo kategori investitorsh po tenton t penetroj n ekonomin shqiptare kryesisht nprmjet partnerve t biznesit t vet n vendet e rajonit, kryesisht t ish-Jugosllavis, por edhe nprmjet lidhjeve t drejtprdrejta t biznesit t nj numri siprmarrsish shqiptar me vendet e ish-BS dhe duke prdorur individ t caktuar me lidhje t forta politike n vend. S gjashti, suksesi n luftn kundr fenomenit t pastrimit t parave kushtzohet dukshm edhe nga niveli i bashkpunimit t institucioneve shqiptare si brenda prbrenda vendit me njra-tjetrn, ashtu edhe agjencit e specializuara t vendeve fqinje, atyre perndimore etj. Legjislacioni shqiptar n fuqi konsiderohet prgjithsisht bashkkohor dhe trajton t trija etapat e pastrimit t parave: prfitimin e paligjshm; fshehjen dhe integrimin e parave t pista n ekonomi. Pavarsisht puns s br deri m tani, si dhe prpjekjeve t donatorve t ndryshm (USAID etj.) pr t inkurajuar bashkpunimin ndrinstitucional dhe me partnert perndimor, prsri rezultatet jan ende n fillimet e veta, ndrsa nuk mungojn ndrhyrjet politike, pr shembull n przgjedhjen e stafeve prkatse teknike etj. Edhe vonesa njvjeare n zbardhjen e ngjarjes tragjike t Grdecit, e pr rrjedhoj mosndshkimi deri m sot i personave prgjegjs pr viktimat civile dhe pr grabitjen e pasuris publike, dshmon jo vetm nivel t pamjaftueshm t bashkpunimit ndrmjet institucioneve shtetrore, por edhe ushtrimin e presionit mbi to t parave t pista q kan rrjedhur nga ajo afer korruptive. S fundi, duhet pranuar se fenomeni i pastrimit t parave n ekonomin ton kombtare aktualisht nxitet edhe nga nevojat e ngutshme pr para t partive politike t vendit n funksion t zhvillimit t fushats zgjedhore t 28 qershorit 2009. Ndryshimi i sistemit elektoral t vendit, krahas me krijimin e kushteve pr nj przgjedhje m t mir t prfaqsuesve t partive politike n Kuvendin e Shqipris, ka krijuar nxits t fuqishm n radht e bizneseve t mdha vendase dhe t huaja q t tentojn prfaqsimin e tyre t drejtprdrejt apo t trthort n altarin e kombit, kryesisht prmes pompimit t parave t ligjshme dhe t paligjshme n procesin elektoral. Pr nj numr shkaqesh, mekanizmat ligjore dhe institucionale mbikqyrse dhe ndshkuese t ktij procesi n Shqipri jan t dobta, t mangta dhe politikisht t kontrolluara drejtprdrejt (edhe deklarimi i financimeve t partive parashikohet t bhet para nj institucioni politik - KQZ, ndrsa deri m sot asnj parti politike shqiptare nuk ka paraqitur ndonj bilanc zyrtar t burimeve t financimit t veprimtaris s tyre). Prfundimisht, me synim q n procesin e hartimit t terapis anti-kriz edhe problemet q lidhen me fenomenin e pastrimit t parave dhe zgjerimit t hapsirs s tij pikrisht pr shkak t saj (krizs), mendoj se jan pjekur kushtet q n vendin ton t prmirsohet dhe t ngrihet n nj nivel m t lart veprimtaria e institucioneve ligj-zbatuese, q minimizojn mundsit e ndodhjes s ktij fenomeni. N kt mnyr paksohen edhe mundsit q qarqe t interesuara kriminale vendase dhe t huaja t shfrytzojn krizn aktuale pr qllimet e tyre t errta n dm t ndrtimit t shtetit t s drejts dhe integrimit euroatlantik t Shqipris.

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

POLITIKE OPINION

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

LE TE FLASIN ANGLISHT!
Me shkas nga nj debat televiziv
MONIKA SHOSHORI STAFA

e siguri mesazhi i nj qytetari drejtuar konduktorit t nj prej emisioneve t prjavshm t debatit televiziv: Krkojuni t flasin anglisht, se gjrat do t shkojn m mir, ishte e vetmja vler e afro nj or e gjysm grindjeje midis mtueseve e mtuesve t rinj t politiks shqiptare. Grindje midis lady-sh q her-her t sillnin n mendje znkat e yllkave t kopshteve t dikurshm, e her-her kolkozianet bolshevike t sunduara prej zellit ideologjik, apo her-her dhe pazaret e zhurmshme t qyteteve orientale me mundimin e shitsve pr myshterinj. Kjo ndodhi aty nga pjesa e fundme e emisionit. Ather kur vjen radha e nj diskutimi me vet audiencn. Kishte mbi nj mij e nj arsye ai qytetar i ngrat q prcillte n studio nj kshill t till. Ndrrimi i qllimshm i shqipes me anglishten pr t pohuar nj kultur levantine; prmendja refrenetike e diplomave, e bachelor-ve, e masterave, e dshmive (proof) t fituara n universitetet e Perndimit e m prtej; por mbi t gjitha pamirsjellja shembullore n komunikimin mes tyre, ajo ti, ti, ti-ja gati-gati denoncuese, si n nj sall gjyqi, mund t ishin vetm disa prej arsyeve q e detyruan qytetarin t shkruante at kshill: Vri m mir t flasin anglisht, sepse ndoshta u duhet t jen m t sjellshm me njri-tjetrin. Thon background pr sfond; thon imixh pr imazh; thon impact pr ndikim. Mu kujtua ndrsa sjell ndrmend kto shprehje edhe nj tjetr e till, q e pat shqiptuar nj tjetr shoqe ca koh m par, n nj libr t vetin, madje e kish titulluar saktsisht kshtu: T dua pr sfond. Bukur e kish br! Kush e di k ka dashur kaq poshtrsisht! I shkonte ky prcaktim edhe sfondeve t prdorura keqazi m lart. T flasin anglisht, sepse anglishtja

mendojn se i bn m perndimor. Por mbi t gjitha t flasin anglisht, sepse do t jen t detyruar t rregullojn mirsjelljen, si tha ai qytetari monitorues; sepse s paku do ti drejtohen njri-tjetrit me ju (you); sepse n fund t fundit, anglishtja nuk ka ti. Dhe ja pritet q kta, pa drit shptimi, t jen njerzit e rinj t politiks. Ose s paku kta i kan dhn mandat vetes t paraqiten si njerzit e rinj t saj. Ndrsa prfytyroja se si do t silleshin kta njerz t rinj si deputet t ardhshm n Kuvendin e Shqipris, nj ndjenj neverie dhe dshprimi s bashku m rrethoi t trn. N nj prpjekje t dshtuar pr t przgjedhur s paku nj ngjyres t re mendimi n gjith fjalamanin e rrmbyeshme t debatit, munda t prjetoj vetm refuzim. Ku mi gjen kta q jan, mendova. Jo pr tu knaqur, por sepse paska edhe m keq. Vajza t reja, kandidate pr t prfaqsuar popullin e majt dhe popullin e djatht; djem t rinj q e kan hapur librezn e puns me detyra funksionale n politik, q prpiqen t konkurrojn njri-tjetrin dhe t fitojn vmendjen e miletit, duke u kujtuar dgjuesve viktima se ku i kishin marr diplomat, se far i kishin thn njri-tjetrit dikur, se me cilin politikan kishin ndenjur apo kmbyer mendime, se cilat kishin qen fjalt e njrit/njrs dhe fjalt e tjetrit, dhe kshtu ja ku dolm te politika e re! Kaq t rinj dhe kaq t plakur njhersh. Kaq perndimor gjuhsisht dhe me letra, e njhersh kaq provincial, nuk kisha rastisur n asnj nga debatet historike t kryemhershme t kuvendimeve shqiptare kredenciale apo jo qofshin! Kaq t ndrlidhur me njri-tjetrin dhe njhersh kaq t ndrsyer ndaj njri-tjetrit! N vitet 1990, kur dy kohra politike u ndan nga njra-tjetra, t rinjt dhe t vjetrit i kujtonin njri-tjetrit betimet pr komunizmin, artikujt n gazetn e partis,

dollit politike t ngritura n zijafete, pr t arritur pastaj n prfundimin e kndshm: tradhti, kjo sht tradhti. U deshn m shum se dy dekada q njerzia t lirohej nga kompleksi i tradhtis, q t kuptohet ligjshmria e s drejts pr ndryshim, q t pajtohet me realitetin se n shoqrit demokratike ka vend dhe pr tjetrin. Por me sa duket, njerzit e rinj t politiks jan peng i ktij kompleksi. Shkojn nga shkojn dhe kthehen te tradhtia. E mban mend se n port kemi trokitur t dy bashk? Kurse tani ti i shrben kundrshtarit! E mban mend se dikur kemi qen bashk? Kurse tani ti bhesh zdhns pr ide t kundrta. Gati-gati e pabesueshme pr tu dgjuar. E kujt i duhet se cili ka qen rreshtimi politik i ktyre unave e upave kur ishin katr-pes vjet m t rinj? sht shum shpejt pr tu marr me kujtime! Dy dekada pas ndryshimit global t realitetit politik, njerzit as q kan dshir

...ATA KRKOJN T PRVEOHEN N JETN POLITIKE PARAELEKTORALE, THJESHT DUKE NGRITUR ZRIN, DUKE ZHURMUAR PA PIKN E RESPEKTIT T NJ PUBLIKU, APO DUKE E SHNDRRUAR DEBATIN N THASHETHEM, DUKE TREGUAR TJETRIN ME GISHT: TI, TI, TI! JO, JO, JO SBHET M KEQ SE KAQ!

t merren m me lavdin e prmbysjes s bolshevizmit. Ajo do t ishte e njjta mburrje e mrzitshme gjysmshekullore e vet ish-komunistve pr prmbysjen e monarkis dhe pr progresin ekonomik, kulturor, demografik, n krahasim me vitin 1938. Bota e sotme ndryshon aq shpejt, sa krahasime t ktij lloji, me kohn e racioneve dhe t tallonit, jan thjesht demagogji. Bashk me to ka rn edhe ngasja pr t ditur se ku ishte njri n rreshtimin politik para disa vjetsh dhe ku sht sot. Kjo histori u prmbyll me sarkazm kur lindi nj klas politike e mods, q mbante dy-tri libreza antarsie n xhep, pr do rast. Dihet se kur nj dukuri kthehet n humor, vetm mendjelehtt mund ta rikthejn pr diskutim serioz. N fakt, e vrteta del se shumica e unave e upave t ftuara pr t paraqitur mendsi t reja politike nuk kishte asgj pr t thn. Asgj, ve nj miti t rrem t Perndimit, ve megalomanis pr tiu shitur miletit t brendshm me lavdin e emrit t nj universiteti n Perndim. Dihet mir se kur debate kthehen n prgojim ngjarjesh vetjake: ather kur mendimet dhe idet t kan mrguar nga kryet. Ose nuk i ke pasur kurr! Kta vetm brez politik nuk mund t jen kurr! Ka pasur, gjat dy dekadave t fundme, breza t rinjsh idealist, si ata q frymzuan shprgjumjen politike popullore m 1990. Ka pasur breza mrgimtarsh, q ktheheshin n vendlindje me mburrjen e dy lekve n xhep dhe mund t silleshin si boss- n restaurantet e Tirans. Ka pasur breza fjalkryqesh dhe breza picash. Ka pasur breza pub-esh dhe breza disco-sh. Tani po shfaqet nj brez, q merr pjes n jetn politike si dekor. Prej disa vitesh, edhe institucionet ndrkombtare, posarisht ato evropiane, po prpiqen t krijojn nj lidership t ri, duke kultivuar individ me t dhna prej brezave m t rinj. Dhe ndrsa ti pret t shfaqen protagonistt e ktij brezi, befas gjendesh prball

nj tufze njerzish q asgj nuk i bashkon prve moshs. Ata shfaqen si brez i ri n politik, pa pasur virtytin minimal q t dgjojn njri-tjetrin. Ata krkojn t prveohen n jetn politike paraelektorale, thjesht duke ngritur zrin, duke zhurmuar pa pikn e respektit t nj publiku, apo duke e shndrruar debatin n thashethem, duke treguar tjetrin me gisht: ti, ti, ti! Jo, jo, jo sbhet m keq se kaq ! Ora e sups ka ardhur! T gjith n rresht, hajde prpara me lug n duar, prpara kolopu! Ashtu me radh, pa shtyr njritjetrin, ka ardh dreka! Nuk kam sjell tjetr ndrmend ve zrit t rrept t edukatores sime t dashur, kur shokt e mi zhurmonin me lugt e aluminta, teksa prisnin gjithmon t uritur orarin e ngrnies. Ata, ather uri pr buk, kta t sotmit, mos dhnt Zoti, e kan pr pushtet. Ja, kjo pasksh qen fytyra e brezit t ri q pretendoka t veproj shum shpejt n politik. Grnjar, t paide, t paprcaktuar deri n at shkall, sa t mos kuptosh se cili sht i majt e cili sht i djatht, nuk mund t provokonin te teleshikuesi reagim tjetr ve atij q u prmend n krye t ktij shkrimi: Detyrojini t flasin anglisht zotri, se ndoshta do t sillen m mir. Pun gjuhe me nj fjal, sepse as t shqiptohen nuk jan t zot. Por mbi t gjitha, sepse anglishtja nuk ka ti. Do apo sdo, e ke apo nuk e ke n edukat, tjetrit i drejtohesh padiskutimisht me ju - madje n anglisht You, sepse anglishtja kshtu e ka. Kaq posht kan rn krkesat e njerzis: t paktn t jen t detyruar t mirsillen gjuhsisht, qoft dhe formalisht me njritjetrin. Sa pr mendimin dhe idet, ndoshta prfaqsuesit e vrtet t brezit t ri n politik n kohn e zhvillimit t debatit qesndisnin n mnjansi dhe pyesnin veten si n nj situat beckett-iane: Po kta, cilin Godo po presin? Godon q ska pr t ardhur kurr!

Imazhi fals i shtpis s biznesit

BARDHI SEJDARASI

je u thirr Asambleja e Prgjithshme e Antarve t Dhoms s Tregtis dhe Industris s Tirans. Nj e till ishte thirrur edhe n mesin e dhjetorit t vitit t kaluar. Sigurisht q nj ngjarje e till n jetn e biznesit sht e mirpritur. Mirpo biznesi shqiptar ka probleme t shumta, t ndjeshme e t mprehta n marrdhniet me shtetin dhe mes vetes. Pavarsisht performancs n rritje t saj, maturimit dhe rritjes e zhvillimit t pandrprer n kto vite t tranzicionit t vshtir, siprmarrja shqiptare nuk ka mundur asnjher, n mnyr t plot, t krijoj institucione prfaqsuese, lobiste, advokuese e mbrojtse t interesave t ktij komuniteti. T kujtojm se sot siprmarrja shqiptare prodhon rreth 80 pr qind t Prodhimit t Prgjithshm t Brendshm t Vendit, punson m shum se 90 pr qind t t gjith t punsuarve n sektorin jobujqsor, kontribuon me pjesn e luanit n arkn e shtetit etj. Por kjo siprmarrje nuk mbrohet e prfaqsohet. Fakte? N Tiran, pr shembull, zhvillojn veprimtari industriale, tregtare e shrbimesh rreth 45 mij biznese. N Dhomn e Tregtis dhe Industris s kryeqytetit militojn jo m shum se 1600-2500 biznese, prfshir ktu edhe vitin m t mir, 2003-shin. Kjo sht pak pr nj institucion q synon gjithprfshirjen e biznesit, kjo sht pak pr vet interesat e biznesit, por kjo sht pak edhe pr vet qeverisjet, pr t cilat oponenca konstruktive, partneriteti dhe kundrshtia me sens prmirsimin, jan t nevojshme dhe t domosdoshme. Shprfytyrimi i prfaqsimit dokush besoi se prmirsimi/ndryshimi i ligjit pr funksionimin e dhomave publike t tregtis dhe industris, por sidomos mirmenaxhimi i tyre, do t sillte nj frym t re t prfaqsimit t biznesit. Drejtuesit e rinj t Dhoms s Tirans, q u akuzuan q n fillim t dits se ishin emruar dhe jo zgjedhur n krye t ktij institucioni t rndsishm, premtuan qiejt. N Tiran, stafi i administrats s DHTIT u dyfishua. U ndryshua organigrama, u shtuan dhe u stisn departamente t reja, pa asnj strategji. Thjesht u punsuan disa njerz t rekomanduar, t cilt m pas u pushuan n mnyr paradoksale nga puna. Vendimi i

Dhoma m e madhe publike e biznesit shqiptar, ajo e Tirans, e shprfytyruar n qllimet dhe strategjin e saj
par i kryesis s re t DHTIT ishte vendimi pr trefishimin e rrogs s kryetarit!? Vendime t tjera pasuan krijimin e departamenteve me emra t uditshm. Rezultati? Mund t pyessh pr kt do siprmarrs dhe t marrsh prgjigjen e duhur. Pse kjo mefshtsi n prfaqsimin e siprmarrjes? M s shumti kjo lidhet me drejtuesit dhe vizionin e tyre. Aktualisht numri i antarsimeve n DHTIT sht mjaft i ult. Shrbimet q ofrohen jan shum larg atyre q jan premtuar. Departamenti i Grupeve t Biznesit, i cili u krijua pr t fokusuar e sjell n vmendje problemet akute q kan kategori t caktuara t biznesit si n fushn e ndrtimit, transporteve, shrbimeve, telekomunikacionit etj., etj., mbetn thjesht zyra ku u punsuan t njohurit e titullarit. Zyra juridike e kthyer n Departament Juridik dhe t Shrbimeve, iu largua nevojs q kan nj sr biznesesh pr t ofruar asistenc t nevojshme ligjore n fushn e tatim-taksave, t procedurave tatimore, t doganave e tarifave, t prokurimeve etj., fusha t cilat, pas reformave t ndrmarra s fundmi nga qeveria, kan kaluar pa vmendjen e plot t biznesit t kryeqytetit dhe m gjer. Nj hapsira e madhe iu la Departamentit t Projekteve t Zhvillimit dhe t Marrdhnieve me Jasht. U citua se prurjet e reja intelektuale dhe kapacitetet t vna n krye t ktyre sektorve do t sillnin nj imazh t ri t Dhoms, jo vetm n marrdhniet e prditshme me biznesin e antarsuar n Dhom, por edhe me partnert tan ndrkombtar, por kjo fush, ku ka gjithnj mundsi t rritjes s bashkpunimit t ndrsjellt dhe t prfitimit reciprok, mbeti anemike. Kombinimi i premtuar i skems s re t funksionimit t departamenteve dhe burimet e kualifikuara njerzore nuk solln nj fytyr t re t administrats s dhoms, e pr rrjedhoj, edhe nj rritje cilsore t shrbimeve q ajo ofron ndaj antarsis s saj e m gjer, por e bn at empirike, larg interesave e nevojs s biznesit metropolit. Rezultati? Numri i antarve gjithnj n rnie t lir... Taksat e biznesit dhe mirmenaxhimi Sigurisht q biznesi ka t drejt t krkoj m shum nga administrata q menaxhon taksat e tij. Me parat e biznesit t Tirans u paguan borde t tilla si Bordi Kshillimor, nj grupim akademiksh, specialistsh dhe ekspertsh t mirnjohur n fushat prkatse, kontributi i t cilve n jetn ekonomike, sociale dhe profesionale sht mjaft i spikatur, por q nuk rezultoi i till n funksionin e stisur q krkoi DHTIT. Kontaktet e prditshme t grupeve t puns me siprmarrsit, nga nj risi e premtuar e administrats s re t dhoms, nuk mundn t ishin t tilla. Nevoja pr t sjell nj frym t re n shrbimet ndaj siprmarrjes, u zvendsua me pagesn kolektive t biznesit-antar pr arterat e vna n dispozicion t disa politikanve t lart, prfshi edhe Presidentin e Republiks. Taksat e paguara u shprdoruan me botime periodike, ku gjenden vetm foto e intervista t titullarve dhe asnj problem apo shqetsim i bizneseve. Pas krizs Asnj tryez e rrumbullakt, asnj prononcim publik, asnj debat me qeverisjen, asnj projekt apo paket projektesh pr t mbrojtur kategori t caktuara biznesi nuk u ndrmor nga Dhoma e Tregtis dhe Industris e Tirans. Edhe kur sektori i ndrtimit kishte e ka probleme, edhe kur prodhimi me fason debatoi me qeverin, edhe kur kompanit e hidrokarbureve u atakuan me qeverin, deri edhe n Gjykatn Kushtetuese, administrata e DHTIT ishte shurdhe e qorre dhe nuk iu atashua asnjher biznesit dhe interesave t tij. Heshtja ishte politika e zgjedhur, ndrkoh q siprmarrja kishte nevoj t ndihmohej, qoft edhe pr efekt t taksave q kishte paguar n kt institucion, q rreket gjith ditn t jet prfaqsuese e biznesit,

por nuk u b, n fund t dits, kurr si e till. N dhjetorin e kaluar u premtuan pa hesap zhvillime t reja n DHTIT. Do t ndrtohej pr her t par portali i bizneseve t Tirans, do t ngriheshin qendrat e shrbimeve, si qendra e arbitrazhit, qendra e trajnimeve dhe krkimeve, zyra e karriers dhe internshipit(?!?) si dhe do t hapeshin deg t reja n qendrat e mdha ekonomike ku jetojn shqiptar si n Stamboll, Milano, Kozenc, Tel Aviv etj. Shum qeshn me kto ide joracionale dhe kujtuan degn e krijuar n Prishtin, q konsumonte do muaj 5 mij euro dhe q tashm sht inekzistente. Biznesi ka nevoj pr tjetr imazh Biznesi i Tirans, sikundr edhe ai i gjith vendit, ka nevoj pr nj tjetr imazh, real dhe jo fals. Nisma e Kryeministrit Berisha vitin e kaluar pr t hequr penalizimin ligjor t antarsimit t detyrueshm n dhomat publike t tregtis dhe industris, solli apatin e plot t stafeve t tyre. Kjo sepse mungesa e t ardhurave nga mungesa e antarsimit nuk u zvendsua shpejt e sakt me ofrimin e shrbimeve cilsore e t shumllojshme ndaj biznesit. Atrofizimi i ktyre institucioneve ishte aq i dukshm, sa brenda nj viti n Shqipri u krijuan dhe funksionojn pr mrekulli Dhoma Gjermane e Tregtis dhe Industris, Dhoma Greke e Tregtis, Dhoma Kombtare e Prodhuesve t Veshjeve, Dhoma Arabe e Tregtis, Dhoma Italiane e Tregtis, etj., etj., t cilat lindn si nevoj e prfaqsimit t biznesit, prfaqsim i munguar nga dhomat publike. Hapa jan hedhur edhe pr krijimin e Konfederats s Pundhnsve t Shqipris, t quajtur Biznesalbania, q ka strategjin e prcaktuar n Bruksel nga Bussines Europe. Tani Kryeministri Berisha mbetet t bj nj hap tjetr: t heq dor nga administrimi publik, me ligj, i dhomave publike dhe nga vartsia e tyre nga ministri i Ekonomis dhe ti hap rrug krijimit t bashkimeve t biznesit sipas sektorve, interesave dhe shrbimeve q iu nevojiten. Ky vetrregullim do t sjell zhdukjen e imazhit fals t prfaqsuesve t rrem t biznesit, nj partneritet n rritje me qeverisjet, dinamizm t forcs, kapaciteteve dhe aftsis s siprmarrjes dhe prfaqsim dinjitoz t ksaj armate t pazvendsueshme. Tani sht koha pikrisht pr kt!

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

POLITIKE INTERVISTE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

11

Crvenkovski: Maqedonia, n pikpyetje

Shqiptart duan NATO-n, maqedonasit emrin. Kjo mund t oj deri n krkesa pr ndarje
SOKOL BALLA

Z. President, n qndrimet tuaja me ato t Kryeministrit, vihen re disa mosprputhje, kur bhet fjal pr shtje t politiks s jashtme t Maqedonis dhe veanrisht pr zgjidhjen e sherrit me Greqin. Sa kan ndikuar kto mosmarrveshje midis Kryeministrit dhe Presidentit t Maqedonis n prishjen e imazhit t saj dhe mospasjen e nj qndrimi unik n politikn e jashtme, veanrisht me fqinjt? sht e sakt. Midis meje dhe Kryeministrit Gruevski ka dallime n lidhje me shtjet kye t politiks s jashtme. N kt rast, shpesh bhen gabime, duke menduar q dallimi i par sht n lidhje me prplasjen me Greqin pr shtjen e emrit dhe me mnyrn e negocimit me Greqin pr t tejkaluar kt sherr. Por e vrteta sht se dallimi ky sht n at se far mundsie po i jepet NATO-s dhe euro-integrimit t ardhmris s Republiks s Maqedonis. Sipas mendimit tim, integrimet euroatlantike t Republiks s Maqedonis jan puna m kryesore, ose objektivi kryesor. Kjo do t thot se e gjith politika duhet t jet n drejtimin e realizimit t ktyre objektivave. Kryeministri Gruevski sht shprehur se kjo sht nj gj me shum rndsi, por jo si shtja m e rndsishme pr t qen pjes e NATO-s dhe BE-s, por jo e domosdoshme. Gruevski konsideron se Maqedonia ka dhe koncepte alternative pr nj zhvillim t gjithanshm ekonomik dhe social, madje dhe n nj situat kur Maqedonia, pr nj koh t gjat, rrezikon t mbetet jasht integrimit t NATOs apo n nj situat izolimi. Qndrimi im sht se koncepte t tilla nuk mund t ekzistojn dhe se integrimi sht dika e rndsishme, jo vetm pr Maqedonin, por pr do vend t rajonit t Ballkanit Perndimor. Mundsia e vetme dhe serioze pr ardhmrin e vendeve tona sht q t jemi pjes e aleancs dhe Bashkimit Evropian, pasi nga kjo dalin edhe dallimet me qndrimin q duhet mbajtur n sherrin me Greqin. Kjo prplasje sht pengesa kryesore e integrimit ton n BE dhe NATO dhe, sipas prcaktimit tim, do t thosha se interesi yn sht q t tentojm ta zgjidhim kt. Zgjidhja e ktij kontesti sht dhe gjetja e nj kompromisi, q do t thot se ne duhet t jemi iniciator pr bisedime m intensive pr gjetjen e nj zgjidhjeje pr t vendosur procesin e integrimit n rrugn e duhur dhe mosmarrveshjet me Greqin t mnjanohen. Kto jan dallimet e mia me Kryeministrin Gruevski dhe ato jan serioze, me koncept t gjer dhe nuk sht synimi tek ambiciet personale midis meje dhe Kryeministrit, por qllimi kryesor dhe m i madh do t thosha sht se far ardhmrie do t ket vendi yn, Republika e Maqedonis. Kur flisni pr dallime thelbsore dhe serioze, do t thot q Presidenti e shikon vendin n nj perspektiv tjetr dhe Kryeministri n nj perspektiv tjetr? sht ktu edhe interpretimi i deklarats suaj nga shtypi, gj q vendos n dyshim dhe integritetin e Maqedonis, pasi shqiptart duan nj perspektiv perndimore t Maqedonis. Mendoj se, n lidhje me kt perspektiv, nuk ekziston dallimi midis qytetarve tan maqedonas dhe shqiptar. Kjo gj sht e qart, pasi e dshmojn t gjitha hulumtimet e opinionit publik pr nj periudh t gjat. Prcaktimi pr t qen antar i NATO-s apo BE-s sht me t vrtet shum i lart, prandaj do t thosha q sht vshtir nse do t bja nj krahasim me vendet e tjera, pasi kjo lviz nga 85 deri n 95 pr qind t prkrahjes dhe n mnyr t vazhdueshme, pasi pr kt shtje nuk ka dallim midis maqedonasve dhe shqiptarve. Dallimi kryesor qndron n lidhje me at se far mimi jemi t gatshm t paguajm apo ka duhet t rrezikojm, pr t prcaktuar kt qllim strategjik. Prqindja e lart e qytetarve tan shqiptar konsideron se duhet q sa m shpejt t gjendet nj kompromis

me Greqin, t zgjidhet sherri dhe n kt mnyr, t hapen perspektivat euroatlantike. N dallim nga prcaktimi i qytetarve shqiptar, shumica e madhe e maqedonasve mendojn se ky sht nj mim shum i lart dhe nuk duhet t shkojm deri n ndryshimin e emrit kushtetues pr prdorim ndrkombtar. Ky sht nj problem serioz, q t bn t mendosh parashikime t errta e t zeza q shkojn deri n ndarjen e shtetit. Un nuk pajtohem me kt, pasi mendoj se ndarja e shtetit nuk sht opsion n asnj variant. Por fakt sht q, pasi pr nj shtje kye, kur midis dy bashksive etnike t nj vendi ka dallime serioze, kto mund t krijojn tensione permanente ndretnike, zvoglim t besimit t ndrsjell, gj q mund t sjell frenimin e zhvillimit t shtetit, duke krijuar probleme t caktuara dhe nj shtet serioz, kto gjra duhet ti marr parasysh. Shteti duhet n mnyr t prhershme t veproj dhe t arrij nj politik, e cila do t mund t sjell harmonizimin e qndrimeve t qytetarve maqedonas, shqiptar dhe t tjer, duke mos harruar dhe bashksit e tjera etnike q jetojn n Maqedoni. Jam absolutisht i bindur se procesi i izolimit t gjat t Maqedonis n lidhje me integrimet euroatlantike do t ket ndikim negativ edhe n planin ndretnik n Maqedoni. Do t doja t citoja deklaratn tuaj, ku ju keni thn: Shqiptart, t dshpruar nga mosintegrimi i Maqedonis n strukturat euroatlantike, mund t krkojn ndarjen e shtetit. Ju e shpjeguat pozicionit tuaj si kreu i qeveris s Maqedonis, megjithat, kur e keni deklaruar kt, e keni paraqitur si rrezik apo si veprim t justifikuar t shqiptarve? Ju thash q asnjher skam thn se kjo nuk do t mund t oj deri n ndarjen e shtetit, por do t krijoj tensione ndretnike, t cilat nuk jan t mira, pasi zvoglojn besimin e ndrsjell dhe nuk do t prjashtoja dhe mundsin m radikale, ku do t paraqiten dhe struktura, individ madje dhe grupe, t cilat do t hapin shtjen e rregullimit t shtetit, madje edhe ndryshimet e kufijve. Duke ditur se ku gjendet Maqedonia, ku gjendet rajoni, duke kujtuar t shkuarn, mendoj se kjo mundsi do t fitoj mbshtetjen e shumics n Maqedoni. Por, nse do t paraqitet ndonj mundsi e rrezikshme n skenn politike, do jemi prpara nj fakti, ku do t paraqitet nj mosbesim dhe akuza t ndrsjella. Kjo paraqet nj problem serioz, i cili duhet t parashikohet, t identifikohet dhe n koh ti jepet zgjidhja. Prplasja me Gre-

NN TEREZA
Mendoj se n kohn ton, n vitin 2009, q t angazhohemi pr ndrtimin e nj kishe n qendr t qytetit t Shkupit, pa marr parasysh afrsin me shtpin e Nn Terezs apo nj pjes tjetr, sht rezultat i nj dhune politike nga ana e qeveris aktuale mbi t gjitha ato q prbjn kriteret estetike t nj jetese bashkkohore.

NDARJA
N fillim thash se ndarjet e shtetit n asnj variant nuk do ishin opsion serioz, por nuk do t lejojm q t na shqetsoj frika e ndarjes. Ne dshirojm t prparojm si shtet. Opsioni nuk duhet t jet ndarja, por a do t mund t jet Maqedonia shtet bashkkohor dhe shtet i suksesshm demokratik.

qin pr shtjen emrit, para disa vitesh ishte prplasje bilaterale midis Greqis dhe Maqedonis, ndrsa pas Samitit t NATO-s n Bukuresht u b shtje m e gjer, pasi u b problem i s gjith aleancs, antart e s cils arritn n nj konkluzion se, pranimi i Maqedonis n NATO u kushtzua nga problemi i zgjidhjes s shtjes me Greqin, dhe ky u kthye n problem multilateral. Mund t supozojm ndikimin e Greqis edhe n BE, duhet t dim se ajo do t tentoj t krijoj nj situat t till edhe n kuadrin e Bashkimit, gj q ne nuk do t na lejoj t prfundojm integrimin, pasi problemi bilateral, mund t kthehet n nj problem t brendshm n planin ndretnik n Maqedoni. Faktori koh sht i rndsishm, pasi pr Maqedonin shtja e faktorit koh sht shum e rndsishme dhe ka mim m t lart. Me zgjidhjen e shtjes se emrit, Greqia nuk humb shum, ndrsa Maqedonia humb shum, pasi pr ne nuk sht njsoj nse do t jemi t integruar n strukturat euroatlantike tani, ose pas pes vjetsh ose pas dhjet vjetsh, ose ndoshta kurr. mimi q ne paguajm sht shum i lart, rreziqet jan t larta, prandaj sht e rndsishme q t veprojm n kohn e duhur. Z. President, mos ju duket pak ironike q dy vende si Maqedonia dhe Kroacia, kandidate pr n BE, q deri para disa vitesh konsideroheshin vende me zhvillim t standardeve demokratike, pas pak ditsh n Samitin e NATO-s ndoshta do t mbeten jasht aleancs dhe nga ana tjetr Shqipria, e cila sht paraqitur si rivali m i dobt, ka mbshtetjen e plot dhe do t jet antar i NATO-s m

datn 3 prill. Ju duket pak ironike, si e interpretoni ju kt, si nj triumf t faktorit shqiptar n ridimensionimin e tij n Ballkan? Si fillim, doja tju thosha q integrimi i Shqipris n NATO sht dika pozitive pr t gjith dhe jo vetm pr vendin tuaj. N t vrtet, ne e kemi zili Shqiprin n kt drejtim, por dhe e urojm, e mbshtesim n kt proces. Do t ishte mir q t tria shtetet e Karts s Adriatikut t ishin br vende antare fuqiplota, duke ditur q, pr shkak t sherrit ton me Greqin, dhe Kroacia pr shkak t sherrit kufitar me Sllovenin, jemi n situatn q kemi nj pikpyetje t madhe pr prcaktimin e ktyre dy vendeve. Sidoqoft, pr Shqiprin sht mir q t jet antare e NATO-s dhe i uroj sukses n procesin e integrimit n BE. Kam dgjuar koht e fundit se qeveria shqiptare do t aplikoj n Bruksel pr marrjen e statusit t vendit kandidat n Bashkimin Evropian. Ne nuk jemi konkurrent, por partner dhe aleat. Pr do vend, ve e ve, sht mir t lviz n kt drejtim, pasi me angazhimin e tij, do t japin kontributin e tyre pr stabilizimin e t gjith rajonit. Konkluzioni q mund t japim tani nga prvoja e Maqedonis dhe Kroacis sht se vendet antare t Aleancs dhe t BE-s, n procesin e zgjerimit, fillojn ta shfrytzojn pr problemet e veta bilaterale me disa nga vendet kandidate. Kjo nuk sht mir, pasi n kt mnyr, interesi vetjak dobson interesin e Aleancs Atlantike ose t Bashkimit Evropian dhe ky sht nj problem pr vendet q pretendojn t bhen antare t ktyre strukturave dhe nj problem serioz edhe pr strukturat e Aleancs dhe BEn. Kjo sht nj gj q dhe vet kto vende nuk duhet ta injorojn, por duhet t gjendet nj formul q kto probleme t mos bhen faktor kufizues pr zgjerimin e Aleancs dhe BE-s. N t kundrt, nuk dua t jap supozime t zeza, por nse problemi bilateral e prkufizon procesin e zgjerimit, mund t mendojm se far do t mund t ndodh me marrdhniet e ndrlikuara midis vendeve q jan n Ballkanin Perndimor, si marrdhniet midis Kroacis dhe Serbis, Kroacis dhe Bosnj Hercegovins, Serbis dhe Kosovs. Prandaj, nse nuk do t gjendet zgjidhje, faktori bilateral do t bhet faktori kufizues dhe pengues, i cili do t sjell pengesa n antarsimin e vendeve t Ballkanit Perndimor. Kjo mund t interpretohet dhe si njfar krcnimi, apo jo? N rast se vende si Maqedonia apo Kroacia nuk integrohen n NATO, apo n BE, pr shkak t disa mosmarrveshjeve kufitare, apo dhe

shtja emrit me Greqin, shtje historike q mund t sjellin nj destabilizim t Ballkanit dhe rikthim te konfliktet e frikshme dhe t armatosura. Kjo sht ajo q ju do t doni t thoni? Nuk dua t besoj te kthimi i kohve t vshtira, t konflikteve t hapura midis popujve t Ballkanit, por fakt sht q projekti i integrimit t Ballkanit Perndimor n NATO dhe BE sht mnyra m e mir e stabilizimit t prhershm dhe stabilizimin e begatin e t gjitha vendeve t rajonit, pasi kjo sht dika q e vzhgoi do vend ve e ve dhe, n njfar mnyre, vendosn q t lvizin n nj drejtim. Bllokimi i ktij procesi do t hap rreziqe, t cilat do t jen t llojeve m t renda pr ato ka ju prmendt dhe do t mund t sjellin stanjacion dhe ashprsim n marrdhniet politike e me radh. Kjo sht vshtir t supozohet, pasi sht fakt q, sht mir t shikohet n rrugn q sht prcaktuar: integrimi i t gjith rajonit sht zgjidhja m e mir edhe pr NATO-n dhe BE-n. Pas zgjedhjeve t vitit 2006, u zhvillua nj debat se cila parti shqiptare duhet t prfshihej n koalicionin qeveriss, ajo q kishte fituar m shum vota nga komuniteti shqiptar apo partia q i prshtatej m shum partnerit maqedonas. Ju si e shikoni kt debat dhe far mendoni se do t ishte m e drejt pr Maqedonin dhe m e drejt pr shqiptart?. Duhet t sqaroj dika. Nga aspekti kushtetues dhe juridik, nuk ekziston detyrimi q fituesi i zgjedhjeve t ftoj partin e cila ka fituar m shum vota nga qytetart shqiptar. Edhe n Marrveshjen e Ohrit, obligimi juridik nuk ekziston, por logjika politike ekziston si kudo, edhe n Maqedoni. Kjo do t thot q do fitues duhet t ket parasysh sipas Marrveshjes s Ohrit se, shum nga ligjet kye, q t mund t miratohen, duhet t marrin nj shumic t dyfisht. Pr rrjedhoj, shumics s thjesht t deputetve n Parlament duhet ti bashkngjitet nj shumic e dyt, nga deputett jo maqedonas, jo vetm shqiptar, por edhe t bashksive t tjera etnike. Kjo do t thot q nj qeveri t funksionoj n mnyr efikase dhe t suksesshme, do t ishte mir q t siguronte kt shumic t dyt dhe kjo sigurohet nse ftohet partia e shqiptarve, e cila ka fituar m shum deputet. Vet kam qen n nj situat t till si Kryeministr, jo pr shkak t detyrimeve kushtetuese-juridike, por pr shkak t funksionimit t mir t institucioneve shtetrore. Mendoj se sht mir t respektohet legjitimiteti i vullnetit elektoral t qytetarve dhe t ftohet ajo parti q ka m shum legjitimitet dhe kredibilitet. Kuptohet me fitimin e m shum deputetve apo votave. Si e gjykoni gjendjen e shqiptarve gati nj dekad pas arritjes s Marrveshjes s Ohrit? Them se n kto vite, sht br nj avancim i madh n kt plan. Pra ndjenja e barazis n mas t madhe sht rritur. Kuptohet paralelisht me kt, edhe ndjenja e prkatsis n nj shtet t prbashkt. Marrveshja e Ohrit u arrit n nj mas t madhe dhe tani sht implementuar dhe zbatuar, kur flasim pr marrdhniet ndretnike, pr standardet demokratike. Nse flasim pr demokraci, mundet gjithmon t bhet m shum dhe kurr nuk mund t pohojm q jan realizuar standardet demokratike dhe q sht shtje e zgjidhur. Ajo q sht karakteristike pr qeverin aktuale n Maqedoni sht se publikisht u tha q n nj periudh t caktuar prej dy vjetsh, do t vendosej nj moratorium pr t gjitha shtjet e sfers ndretnike dhe t kishte prkushtim kryesisht pr ekonomin, q pr mendimin tim sht nj qndrim i gabuar. Marrdhniet ndretnike jan shtylla e stabilitetit dhe kusht pr avancimin e do shteti multietnik dhe duke ditur q Maqedonia sht e till, kto shtje duhet t jen n qendr t vmendjes s do qeverie dhe t gjendjet nj zgjidhje, prpara se problemet t prshkallzohen. Marr me shkurtime nga Top Channel

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

12

AKTUALITET

Pas lajmit

Nuni: Kthehem n prill, skam krkuar azil politik

ktu pr kurim mjeksor dhe mjekt konfirmuan gjendjen time shum t mir shndetsore, u shpreh Nuni. Ai theksoi se sht n prfundim t rehabilitimit t plot fizik. Ndrkoh, burime t grupit q po merret me hetimet policore pr identifikimin e autorit t ngjarjes q tronditi para disa ditsh opinionin publik, bjn t ditur se vet Nuni nuk ofron m bashkpunim pas krkess s tij pr nj ruajtje t do rrethane t ngjarjes, pr shkak t pozicionit t tij si gjykats i lart. Ardian Nuni u plagos disa jav m par n afrsi t baness s tij, nga nj person q mbetet ende i paidentifikuar. Para prokurorit t shtjes, Xhevat Hana, Nuni deklaroi se ditn e ngjarjes kishte pir kafe me disa miq dhe po kthehej n apartamentin e tij, n lagjen Komuna e Parisit. Sapo ka parkuar automjetin dhe ka dal prej tij, nj person e ka ndjekur n hyrje t pallatit, duke e qlluar katr her. Gjyqtari ka kthyer kokn dhe ka par nj person t moshs rreth 30 vje, i gjat 175-180 centimetr, q kishte n dor nj arm t mbshtjell n gazet. Dy plumbat e kan prekur n kmb dhe n shpatulln e majt, duke i shkaktuar disa plag. Ai sht transportuar nga dshmitart n Spitalin Ushtarak, ku qndroi 24 or.

jyqtari Ardian Nuni ka deklaruar se nuk ka krkuar strehim n SHBA. N nj prononcim pr nj televizion privat ai ka hedhur posht deklaratat se ka krkuar strehim n SHBA. Nuni nnvizon se ka qndruar n SHBA prej disa javsh pr nj kontroll mjeksor pas atentatit q iu b disa koh m par pran shtpis s tij. N muajin prill do t kthehem t rifilloj pun n Gjykatn e Lart. Jam

Mbeten pa zbuluar vrasja e taksistit, atentati i Nunit, disa grabitje me maska dhe krcnimi i bankierit
BLEDI GILAJ POLI HOXHA

sht fakt, edhe pse i hidhur, pr uniformat blu q sakrifikojn gjumin dhe jetn familjare: dhjet ngjarje t rnda t ndodhura q nga fillimi i ktij viti, ende kan mbetur t pazbardhura nga policia e kryeqytetit. Duket se policis s Tirans i ka ngecur gozhda n vitin 2009, pasi asnj ngjarje e rnd nuk po zbardhet dot. Bhet fjal pikrisht pr raste q ndikojn jo vetm n sigurin publike, por edhe n profesionalizmin e policis, duke filluar q nga vrasja e nj taksisti n fillim t muajit janar, disa grabitje me arm, krcnimi i nj drejtori t huaj banke, e deri tek atentati ndaj antarit t Gjykats s Lart, Ardian Nuni. T gjitha kto ngjarje kan tronditur opinionin publik, ndrkoh q policia ka deklaruar se po punon pr zbardhjen e tyre. Megjithat, deri tani hetimet nuk kan sjell gj n

Dhjet krime t rnda n Tiran, policia ngec n zbardhjen e tyre

pazbardhur. Plagosja e pronares Ndrsa m 18 shkurt dy grabits sulmojn pronaren e nj dyqani t kmbimit valutor te Rruga e Kavajs dhe e plagosin at. Rudina Shametaj sht sulmuar fillimisht nga dy persona me motor rreth ors 08:20 t mngjesit, t cilt kan tentuar ti vjedhin antn e dors. Grabitsit kan hasur n rezistencn e saj dhe jan prpjekur ti marrin antn ku kishte t hollat me an t dhuns fizike. Duke mos arritur dot qllimin, n ikje e sipr, njri nuk u zbulua dot nga policia. Grabiten 20 mij euro M 27 shkurt regjistrohet nga policia nj tjetr ngjarje e rnd n kryeqytet, ku grabitsit arritn t vjedhin me arm 20 mij euro n nj dyqan valutor. Ngjarja e rnd ndodhi n nj subjekt pran sheshit Avni Rustemi, ku sipas dshmitarve n vendngjarje, dy grabitsit e armatosur jan larguar me nj motor. Ata kan ushtruar presion mbi gruan e pronarit, duke arritur t rrmbejn shumn e parave, q sipas burimeve policore kap shifrn e 20 mij eurove. Forcat e policis kan mbrritur menjher n vendngjarje, por dy grabitsit ishin larguar duke marr me vete dhe shumn e t hollave. Maskat n banes Nj ngjarje tjetr e rnd ka ndodhur n Kamz vetm pak dit m par, pikrisht m 12 mars. Dy persona me maska kan hyr n banesn e farmacistit Petrit S., 53 vje, ku n ato momente ndodhej vetm bashkshortja e tij. Ata kan krcnuar gruan 51-vjeare, Behie S., t ciln e kan lidhur me litar n nj karrige dhe kan nisur kontroll n gjith banesn, pr t vjedhur far mund t gjenin brenda. Kshtu, n sirtarin e nj komoje kan gjetur rreth 1 mij euro t fshehura dhe i kan marr duke u larguar pa u hyr ferr n kmb. Peng dhe prdhunim Ndrsa m 14 mars sht denoncuar nj tjetr rast, ku nj vajz e re ka deklaruar se ishte marr peng dhe prdhunuar. Ajo ka rrfyer se disa dit m par, pikrisht m dat 10 mars, ka qen duke ecur n rrugn Ylbere Bylykbashi, kur nj makin, tipi i s cils nuk deklarohet nga policia pr arsye hetimore, i ka ndaluar para kmbve dhe e ka rrmbyer. Vajzn e re e kan uar n nj hotel, ku e kan prdhunuar. Pavarsisht dshmis s vajzs, policia ende nuk ka mundur t prangos autorin e dyshuar t ngjarjes.

Nj nga kto ngjarje sht pikrisht vrasja makabre e taksistit Ramazan Hyka. Edhe pse bri shum buj, ende nga policia e kryeqytetit nuk ka asnj shenj pr t gjetur autort
drit. Por, policia e kryeqytetit duket se i ka rregulluar statistikat e suksesshme pr kto 3 muaj t par t vitit 2009, duke raportuar zbardhje t ngjarjeve banale, ose t kapjeve n flagranc t autorve. N mnyrn e analizimit t puns s saj, policia prmbledh gjith veprat penale t regjistruara pr nj periudh kohore t caktuar dhe m pas bn bilancin e zbulueshmris. Pas ksaj analize, shpesh her deklarohet se zbulueshmria e krimeve ka ardhur n rritje, pa treguar se far lloj krimesh jan zbuluar dhe far peshe kan ato. Aktualisht n kto tre muaj jan kapur plot hajdut dhe shprndars droge t vegjl, por nga dhjet ngjarje t rnda q kan tronditur jo vetm kryeqytetin, asnjra nuk sht zbardhur. Vrasja e taksistit Nj nga kto ngjarje sht pikrisht vrasja makabre e taksistit Ramazan Hyka. Mngjesin e 8 janarit t ktij viti sht njoftuar se nj makin ishte par e djegur pran liqenit t Farks, ku brenda saj ndodhej edhe nj kufom. Menjher n vendngjarje jan nisur shum uniforma blu, t drejtuara edhe nga krert e policis s Tirans, t cilt sapo ishin emruar. Policia e mori me vrull kt ngjarje, por hetimet ngecn dhe deri m sot nuk ka asnj t ndaluar pr vrasjen e taksistit. Vrasja e grabitsit Pa kaluar as katr dit, pikrisht m 12 janar, ndodh nj tjetr ngjarje m e rnd. Dy grabits hyjn pr t vjedhur banesn e nj pronari servisi, ku prplasen me arm. Nga kjo mbetet i vdekur nj nga grabitsit. Sipas policis, pronari i kompleksit Llanaj ka qlluar pr vdekje me pistolet njrin nga dy personat me mask, t cilt pak pas mesnats kishin hyr pr t grabitur n pronn e tij private. Ende grupi hetimor nuk ka mundur t gjej grabitsin tjetr, q ndodhej me viktimn pr t vjedhur n banesn e familjes Llanaj. Megjithat, edhe kjo ngjarje u cilsua nga policia shum e rnd dhe tha q po punonte pr zbardhjen e saj. Furgoni i policis Megjithat, nj ngjarje tjetr jo kaq e rnd ka ndodhur m 16 janar. Hajdutt, t cilt mbeten gangren pr policin, arrijn deri aty sa vjedhin furgonin e policis. Burimet policore shpjeguan se jan njoftuar se sht konstatuar vjedhja n nj furgon me targa TR1225E, i cili sht pron e Drejtoris s Prgjithshme t Policis. Mjeti i ishte ln n prdorim punonjsit t policis, Lutfi H., i cili gjat nats e ka parkuar pran baness. Por, kur ai sht zgjuar n mngjes, ka vn re se n furgon, i cili prdorej pr transport, nuk ndodheshin disa arm dhe pajisje t tjera policie. Gjyqtari Nuni Kulmi i ngjarjeve t rnda arriti m 7 shkurt, kur persona t paidentifikuar kryen atentat ndaj gjyqtarit t Gjykats s Lart, Ardian Nuni. Ngjarja ndodhi rreth ors 23:30 t nats s t diels, n lagjen Komuna e Parisit n Tiran, ku dhe banonte. Nuni kishte qen duke shkuar n banes, kur sht qlluar me arm zjarri nga persona ende t paidentifikuar. Dy plumba kan prekur gjyqtarin Ardian Nuni, nj n krah dhe nj n kmb. Policia mori n dor shtjen, n bashkpunim edhe me prokurorin, por srish mbetet nj ngjarje pa autor. Polict grabits Por, sikur t mos kishin mjaftuar kto ngjarje, q ende mbeten pa autor, nj tjetr ka ardhur m 14 shkurt, kur dy persona, t dyshuar si punonjs policie, grabitn nj tregtar bulmeti. Burimet policore t kryeqytetit bn t ditur se rreth ors 05:00 t mngjesit, nj telefonat ka mbrritur n salln operative, ku nj person, i identifikuar me emrin Aqif ai, ka deklaruar se e kishin grabitur dy punonjs policie. Ai ka sqaruar se ngjarja ka ndodhur n rrugn nacionale Ndroq-Tiran, pa vajtur te vendi i quajtur Lapidari i Pezs. Por, edhe kjo ngjarje mbetet ende e

Por, policia e kryeqytetit duket se i ka rregulluar statistikat e suksesshme pr kto 3 muaj t par t vitit 2009, duke raportuar zbardhje t ngjarjeve banale
prej tyre ka goditur me pistolet n kmb gruan, duke e ln t plagosur. Gruaja sht drguar n spital, ndrsa grabitsit q nuk kan prfituar asgj nga kjo grabitje, jan larguar me shpejtsi nga vendi i ngjarjes. Krcnimi i bankierit Nj tjetr ngjarje e rnd ka ardhur m 25 shkurt, kur nj drejtor banke, me shtetsi egjiptiane, sht krcnuar n Tiran. Ehad Shukri Saad, 43 vje, lindur n Kajro t Egjiptit dhe banues n rrugn Muhamet Gjollesha, pran stadiumit Dinamo, i cili sht me pun drejtor ekzekutiv i Banks s Bashkuar Shqiptare, deklaroi se familja e tij ishte krcnuar me jet. Atij i kishin ardhur disa mesazhe krcnuese n telefonin e gruas, ku i krkoheshin 85 mij euro, ndryshe do i vrisnin vajzn. Edhe kjo ngjarje

Operacioni

Xhamat e zinj dhe shenjat e policis, gjobiten 320 mjete

olicia rrugore ka penalizuar 320 drejtues mjetesh pr disa dit, pr shkak t xhamave t zinj ose shenjave t prdorura, duke abuzuar me ligjin. N kuadr t rritjes s siguris rrugore dhe t parandalimit t veprimtaris kriminale, krkohet pr t mos mbajtur n prdorim, mjete me xhama t

riveshur apo t errsuara. Kshtu, ndaj drejtuesve t mjeteve, t cilt qarkullojn duke prdorur sinjalistikn e Policis s Shtetit, kan marr masn administrative gjob 358 drejtues mjetesh, nga t cilt 320 drejtues mjetesh jan gjobitur pr mbajtje t mjetit me xhama t riveshur, 32 drejtues mjetesh pr mbajtje t feneli-

nave t policis dhe 26 drejtues mjetesh pr mbajtje t tabelave t policis. Masat administrative t vendosura ndaj drejtuesve t mjeteve variojn nga 2000 lek, deri n pezullim t lejes s drejtimit. Drejtoria e Policis s Qarkut Tiran njofton se pr ata drejtues automjetesh q kundrshtojn zbatimin e ksaj krkese ligjore,

do t bhet shoqrimi n komisariat i tyre si dhe do t ndiqet procedimi administrativ. Ndrkoh, pr periudhn kohore 01 mars deri m 17 mars 2009, shrbimet e policis rrugore Tiran kan pezulluar 54 leje drejtimi pr moszbatim t legjislacionit rrugor, ndrsa jan bllokuar 46 automjete pr munges dokumentacioni.

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

@
AMBIENTI

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

13

Situata po bhet gjithnj e m e rrezikshme. Ja disa nga mnyrat q do t na shptonin nga katastrofat ambientale: ulja e emetimit t dyoksidit t karbonit, pyllzimi...

NE FAQEN 18

T gjitha praktikat e parashikuara nga gjykatat perndimore pr ndarjet

REPORTAZH

Martesat e prziera, divorcet m t shtrenjta

Kur ish-bashkshortt kan kombsi t ndryshme favorizohet m i pasuri

artesa q lulzojn me para dhe q rrezikojn t prishen nse kto t fundit mbarojn. Kjo sht nj ndr shenjat e shumta t krizs ekonomike, e cila ka br q avokatt amerikan dhe anglez q mbulojn shtjet e divorceve t "lahen" me para. Kur bashkshortt kan kombsi t ndryshme, divorci nuk sht vetm i dhimbshm, por edhe i komplikuar, sidomos kur t mirat materiale ndodhen n nj vend, pensioni n nj tjetr dhe fmijt n nj tjetr vend. Dikur martesat mes personave me kombsi t ndryshme ishin ekzotike. Sot, me globalizimin, kto martesa preferohen m tepr nga iftet q fitojn para dhe udhtojn shum. Por kur parat mbarojn, gjrat ndryshojn. Shum familje q jan msuar t ken para me thas, nuk jan m n gjendje t respektojn marrveshjet familjare, kur parat mbarojn. Por cilt jan personat q divorcohen? Ku divorcohen dhe sa para shpenzojn? Prgjigjet jan m t komplikuara nga 'mund t imagjinohen. Le t marrim nj rast q ka ndodhur vrtet: at t nj teksani t pasur, menaxher banke, t martuar me nj franceze. Menaxheri, rezident n Nju Jork dhe nj vil t madhe n Londr, humbet punn dhe vendos t kthehet n Teksas. Gruaja, pa asnj t ardhur, dshironte t'i onte fmijt n Franc, sepse thoshte se kishte nevoj t qndronte me familjen e saj. N t vrtet krkonte t fliste me nj avokat. Nj marrje divorci n Londr mund t bj t fitosh miliona para: nj shtpi, ushqimet pr fmijt derisa ata t mbushin 18 vje. Gjykatsit britanik mendojn veanrisht pr nevojat e menjhershme t iftit, pa marr parasysh nse t mirat materiale jan...
NE FAQEN 19

FOTOJA E JAVS Kjo foto n t ciln shfaqen 4 "disqe fluturuese" sht fiksuar me celular tri dit m par n qiellin e Londrs dhe sht bler nga disa gazeta britanike, q jan t bindura n autenticitetin e saj. Sigurisht, si n do rast t till ka nga ata q mendojn se sht mashtrim dhe t tjer q mendojn: "Ufo? Po, pse jo"

Guximi pr t kritikuar regjimin e Kins n blogun, tashm me fam botrore

Poetesha q prfaqson zrin e lir t Tibetit

uk sht e thjesht t takosh personazhin m t famshm t Tibetit. Tsering Woeser sht gjithmon nn vzhgim, ndaj kjo sht edhe arsyeja q i takon njerzit n ndonj cep t rrugve t Pekinit. Por sht e kot, sepse Woeser nuk kalon pa u vn re. Stili i saj hipi e bn t dallohet kilometra larg. Mban gjithmon

nj pal vath dhe nj varse ngjyr blu, t kuqe dhe t verdh, t cilat i ka bler gjat vizits s fundit n Tibet. Kto ngjyra i kujtojn flamurin e Tibetit, t shpallur t jashtligjshm. Duke qen se vjen nga nj familje e ngritur, Tsering e ka pasur shum t leht...
NE FAQEN 20

r Bullgarin kisha dgjuar shpesh nga miq t mi bullgar, student si un n Itali, por edhe nga bashkpatriot q e kishin vizituar kt vend ballkanik. Ve ngrohtsis e mikpritjes, shum m prmendnin mimet e ulta atje krahasuar edhe me vendet e tjera t rajonit, megjithse ky vend ka disa vjet nn ombrelln e BE. Natyrisht, si gjithnj, pr ekstrakomunitart "pengesa e vetme q mund t hassh mbetet viza", m paralajmronin miqt e mi. Mosprfills ndaj ksaj vshtirsie, duke qen i pajisur me nj dokument si student n nj vend t BE dhe me dshirn e madhe pr t par Sofjen, telefonova n konsullatn bullgare n Milano. Bullgaria bn pjes n BE q prej vitit 2007, por akoma nuk sht prfshir n marrveshjen "Shengen". Pr do shqiptar q krkon t vizitoj Bullgarin, duhet nj dosje me dokumente pr zyrat konsullore. Qysh prej vendimit tim pr t studiuar jasht Shqipris, jam msuar t lviz lirshm n shtete t ndryshme, qoft pr pun a turizm, duke kultivuar vullnetin e duhur pr durim n zyra t ndryshme. Fytyrat mosbesuese dhe komentet cinike t zyrtarve("Albanian?") prapa xhamave t sporteleve i konsideroj si rutin t pashmangshme. Ftesa pr t takuar disa miq t mi n Bullgari, por edhe n Maqedoni n kthim, m pati ardhur n koh festash...
NE FAQET 14-15

Nj udhtim n Sofje P

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

NDRYSHE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

14

Shnime udhtimi nga Bullgaria

Pr Bullgarin kisha dgjuar shpesh nga miq t mi bullgar, student si un n Itali, por edhe nga bashkpatriot q e kishin vizituar kt vend ballkanik. Ve ngrohtsis e mikpritjes, shum m prmendnin mimet e ulta atje krahasuar edhe me vendet e tjera t rajonit, megjithse ky vend ka disa vjet nn ombrelln e BE

Faleminderit, Sofja ime!

r Bullgarin kisha dgjuar shpesh nga miq t mi bullgar, student si un n Itali, por edhe nga bashkpatriot q e kishin vizituar kt vend ballkanik. Ve ngrohtsis e mikpritjes, shum m prmendnin mimet e ulta atje krahasuar edhe me vendet e tjera t rajonit, megjithse ky vend ka disa vjet nn ombrelln e BE. Natyrisht, si gjithnj, pr ekstrakomunitart "pengesa e vetme q mund t hassh mbetet viza", m paralajmronin miqt e mi. Mosprfills ndaj ksaj vshtirsie, duke qen i pajisur me nj dokument si student n nj vend t BE dhe me dshirn e madhe pr t par Sofjen, telefonova n konsullatn bullgare n Milano. Bullgaria bn pjes n BE q prej vitit 2007, por akoma nuk sht prfshir n marrveshjen "Shengen". Pr do shqiptar q krkon t vizitoj Bullgarin, duhet nj dosje me dokumente pr zyrat konsullore. Qysh prej vendimit tim pr t studiuar jasht Shqipris, jam msuar t lviz lirshm n shtete t ndryshme, qoft pr pun a turizm, duke kultivuar vullnetin e duhur pr durim n zyra t ndryshme. Fytyrat mosbesuese dhe komentet cinike t zyrtarve("Albanian?") prapa xhamave t sporteleve i konsideroj si rutin t pashmangshme. Ftesa pr t takuar disa miq t mi n Bullgari, por edhe n Maqedoni n kthim, m pati ardhur n koh festash t ndrrimit t viteve, e, megjithat, nuk refuzova. Kisha shum arsye pr t thn "po". M mungonte nj reportazh nga Bullgaria; biletn e kthimit pr n Shqipri, q n periudhn e festave me kompanit ajrore shqiptare pseudolow-cost e paguan 10-fish m shum se t vizitosh kryeqytetet evropiane, nuk e pata prenotuar. Gjithashtu, me thn t drejtn, malli m kishte marr malli pr "nj ik Ballkan ndryshe" nga Shqipria. "Kot e ke moj bullgark! Do t'i prmbush t gjitha dshirat burokratike", thosha me vete atje prapa sportelit t konsullats bullgare n Milano. Humba disa dit derisa i sajova t gjitha dokumentet e nevojshme pr aplikimin e vizs. M vinte pr t qeshur, por duhet t siguroja Ministrin e Jashtme bullgare q nuk kisha ndrmend t emigroja n Bullgari me nj viz turistike! M'u kujtua at ast e-mail-i im, "mbytur" me njoftime t gazetave shqiptare q njoftonin arritjet m t reja n procesin e lehtsimit t vizave me BE nga ana e qeveris shqiptare. Ndrkoh, si pr ironi, paralel me kto "suksese", news-et e tjera bnin fjal pr "kapjen" e nj bande falsifikatorsh t dokumenteve zyrtare. "Epo, t'i harrojm udhtimet jasht shtetit edhe pr ca koh, miq t mi", mendoja i trishtuar.

*** N aeroportin ndrkombtar t Sofjes, ose m mir t them n terminalin e vjetr, m priti nj police q m bri t harroj stresin e para disa ditve t koleges s saj. Sapo mori vesh motivin tim gazetaresk t udhtimit, pas do prgjigjeje ndaj pyetjeve t saj, m thoshte "Superrr". M n fund, "Superr!"-i m prcolli me nj buzqeshje q nuk m'u duk dhe aq e shtir, si n aeroporte t tjera. Te dalja m prisnin Atanas Lozanov, president i shoqats "Media Rinore" n Bullgari dhe bashkpuntort e tij, Martin dhe Slavko. Do m shoqronin me makinn e tyre deri n hotel, duke me shkurtuar jo pak koh sa t deshifroja udhzimet n alfabetin cirilik t trafikut. Ashtu si dhe n raste t tjera, kur t rinj nga Ballkani takohen me ndonj t huaj, qoft ky dhe shqiptar q jeton n Itali, mikpritsit filluan nj loj fjalsh q ironizonin regjimin e tejkaluar komunist. Shakat mbi spiunt e sigurimit shtetror, spiunt rus, ideja e nj konspiracioni t fsheht e plot t tjera si kto mbizotrojn kontaktet e para. Hyja pr her t par n terminalin e aeroportit t Sofjes, q, njsoj si ai i Tirans, kishte dhe nj terminal t ri t xhamt. "Shum modern, ?", tha Slavco, por q "kishte lidhje me disa struktura t fshehta" q Atanasi dhe Martini nuk arrinin dot t'i kuptonin. Ai njihte do pik t veant t terminalit

Bullgaria bn pjes n BE q prej vitit 2007, por akoma nuk sht prfshir n marrveshjen "Shengen". Pr do shqiptar q krkon t vizitoj Bullgarin, duhet nj dosje me dokumente pr zyrat konsullore

t ri, "ndrtuar nga KGB prmes nj kompanie private q shrbente si mbulim!". "Kryevepr arkitekturore dhe agjenturore", bnte shaka Slavko. Djemt bnin ironi, me sa duket, pr fushatn publicitare q partia n pushtet i kishte br ndrtimit t ktij terminali t ri. M shkoi n mendje thnia italiane "ogni mondo paese", e cila nnkupton se, n fund t fundit, kudo, n do vend t njjtat probleme ekzistojn. Duke m prcjell pr te hoteli im, kaluam bulevardin "Bruksel", nga ku do t dilte, pr knaqsin time dhe nj rrug q quhej "Tirana", pr t arritur, m s fundi, n bulevardin ku do shofer i Sofjes nxiton t arrij shpejtsin m t lart t mundshme, edhe duke ndrmarr teknika prej Formula UNO, drejt e n bulevardin "Tsarigradsko Shose". Pasdite, Atanasi kishte planifikuar t m shtiste npr Sofjen e pragfestave. President i nj prej shoqatave m t suksesshme rinore t mediave audiovizive dhe t shkruara, shoqata "Youth Media Network", ai synonte t rinjt pr t'i br pjes t procesit t vendimmarrjes. Financuar nga programi "Youth in Action" i Komisionit Evropian, por edhe nga donator t tjer, shoqata njihej pr disa aktivitete, ndr t cilat veoheshin diskutimet dypalshe ndrmjet t rinjve nga Sllovenia, Italia, Greqia dhe Bullgaria me politikant e vendeve t tyre. Shoqata promovon gazetart e rinj, duke nxitur mundsit pr t'i ndrfutur ata n median profesioniste. Shoqata e re po kalonte fazn prgatitore, t nevojshme pr t'u br deg e organizats m t madhe evropiane, European Youth Press. Atanas kishte mundsuar dhe nj projekt interesant. Me an t fondeve t marra nga Agjencia Kombtare e Bullgaris, Atanas pasksh realizuar nj projekt pr organizimin e aktivitetit "European Youth Week in Bulgaria", nj jav takimesh, diskutimesh, vizitash dhe argtimesh pr t rinj nga e gjith Evropa n Bullgari. Shoqata numronte rreth 500 antar; gazetar, student, prezantues televiziv etj. "Nuk jemi aq t kqij sa na bjn me njri-tjetrin", m thot Atanas. Ballkanasit, po u takuan me njri-tjetrin, bhen miq. Sipas tij, afrimiteti kulturor i popujve t rajonit duhej t kthehej n tradit pr t mirn e s ardhmes evropiane. Pastaj, gjuha shkon atje ku dhemb dhembi. Atanas m foli me shqetsim pr situatn politike n aksin Beograd-Prishtin, duke ia vn fajin mentalitetit serb, "q po pengon zhvillimin e krejt zons son". Ajo q m bri prshtypje te miku im i ri qen njohurit pr pseudoprojektin "Big Albania-Shqipria e Madhe". Atanas, ndryshe nga shum t tjer josh-

qiptar, me t cilt kam pasur rastin t bisedoj pr kt argument, e dinte fare qart t vrtetn pr kt slogan q tremb ca "ndrkombtar". Folm edhe pr fqinjt q rrethojn Bullgarin, problemet q sillnin antar t komunitetit rom q vinin aty nga Rumania, por edhe pr eksperiencat e hidhura t Atanasit me "nacionalistt" maqedonas. "Maqedonasit jan shum nacionalist, m tregon Atanas. Ndonjher, me hartimet e tyre kombtare, ata bhen t bezdisshm n epokn e re, kur, kombsia n kuptimin klasik, po tretet gjithnj e m shum". Un vura buzn n gaz dhe Atanasi m pyeti, nse "ndaja t njjtin mendim pr maqedonasit". "Po, -iu prgjigja, -por pr maqedonasit shqiptar!". N fakt, do udhtoja n Shkup disa dit m von dhe do m kujtohej miku im bullgar n mes t nj muhabeti shqiptarsh n nj nga "ajtoret etnike" t Shkupit. Vendasit, tr pompozitet, u thoshin bashkmoshatarve t tyre t ardhur nga Tirana, se "ndiheshin m shqiptar se ata". shtje keqkuptimi, kur fmijve gjith ditn u msohet lahuta dhe ritet fetare, n vend q t ndjekin kurset e internetit dhe t universitetit. Me Atanasin u ulm pr nj kafe n nj nga lokalet e shumta n brendsi t Pallatit Kombtar t Kulturs n Sofje, nj vepr tipike komuniste, por q kishte ndryshuar pamje. N vend t fjalimeve dhe sloganeve t udhheqjes s vjetr, tani ambientet e "pallatit" ofronin shrbime tregtie, bare, disko dhe restorante. N klubin "Twins" (Binjakt), nj nga m t njohurit n kryeqytetin bullgar, ku si specialitet muzikor ishin rrymat jazz, funk, bossanova dhe chillout, dhe ku luanin DJ m t krkuar n Sofje, organizonte ditlindjen pikrisht njri prej tyre. Nuk e mora vesh, nse qe nj "komplot" i miqve t mi ftesa pr t'u br edhe un pjes e ksaj feste, edhe pse nuk e njihja fare festuesin. Asnj nga banakieret nuk m la t paguaja; kmbngulja pr dika simbolike vajti dm. U krijua nj ambient shum miqsor, fal edhe mikeshs time, gazetares Teodora Konstadinova. Kur u kujtova q t nesrmen do vizitoja Sofjen historike, qe br shum von. *** T nesrmen n mngjes i thash mikut tim se doja ta nisja "guidn" nga hotel "Serdika". Ai nuk u udit, prkundrazi, ndonse motivi i krkess sime qe krejt personal dhe nuk lidhej fare me ato q mendonte Atanasi: "Shum bukur! Serdika sht nj emr simbolik pr ne!". Afro 17 vjet m par, n pranvern e vitit 1992, babait tim gazetar i pati ndodhur n ngjarje e hidhur q lidhej pikrisht me kt hotel. N udhtimin e par jasht

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

NDRYSHE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

15

vendit n krye t nj grupi kolegsh t gazets s athershme "Albapol", pati rn viktim e nj grabitjeje. Kishin mbrritur von n Sofje dhe hoteli i par me vende t lira ishte ky "Serdika". T shkujdesur nga entuziazmi i udhtimit jasht, ata patn parkuar veturn e re "Fiat Croma" para hotelit. Por t nesrmen konstatuan me habi se ajo ishte zhdukur. Ndonse isha i vogl e mbaj mend fare mir bisedn e babait n telefon: "Nuk vjedhin vetm n Shqipri". Shpesh, kur e kujtonte kt ngjarje me shokt e vet, do e niste bisedn me bejtet q patn krijuar pr t shtyr nett e tjera n Sofje: "Ky hotel "Serdika" mbushur plot hajdut..." e variacione t tjera ksisoj. Hajdutt e makinave n Bullgari qen t nj kalibri me hajdutt shqiptar. Kjo fabul do na intrigonte m tepr, sidomos kur miku im i ri bullgar m krkoi t dinte fjaln shqipe pr "hajdut". "Si, si?... haduk, hajdut...!? Po, edhe n bullgarisht kshtu i thon: hajdut!". Interesante, duhet t vija n Sofje, prpara hotel "Serdiks", pr t marr vesh se pothuaj n t gjitha gjuht ballkanike fjal q shnjon grabitsit, vjedhsit qe po ajo: hajdut, hajdut. Madje, edhe ngjyresat, kuptimet e mbartura; nga kuptimi fillestar, te koncepti romantik pr lufttart bamirs q vidhnin karvant pr t ndihmuar t vobektit, deri tek ai "heroik"(tip Robin Hud) qen njsoj. Hajdut (shqip), hajduk (bosnjisht), ?????? -hayduk (bullgarisht), hajduk (kroatisht), aiduo (italisht), hajd (hungarisht), ?????-ajduk(maqedonisht), haiduc (rumanisht), ??????- hajduk(serbisht), haydut (turqisht), etj. Klube futbolli(Hajduk i Splitit, FK Hajduk i Beogradit etj.) dhe grupe t tra muzikore n Ballkan jan pagzuar me kt emrtim. Me sa duket kjo fjal i bashkon ballkanasit. Por "Serdika" bullgare, ndryshe nga ndodhia e babait tim, ka nj simbolik dhe domethnie krejt tjetr pr bullgart. Me t shpjegohet emri i kryeqytetit, Sofjes, ndonse edhe kjo iu sht "grabi-

tur" trakasve antik. Sofia sht nj nga kryeqytetet q ka pasur emra t ndryshm n periudha t ndryshme historike. Nga Serdica-Sardica-Sredets, te Sofja e sotme kan kaluar 7 mij vjet histori. Ka pasur nj periudh kur n perandorin e bullgarve prfshihej edhe Shqipria. Pikrisht n Durrs(e quajtur Dra nga ata), kjo perandori ndahej me kroatt... N greqisht "serdika" do t thot "zgjuarsi". Mbase bullgart u treguan vrtet t zgjuar q zgjodhn kt vend pr kryeqendrn e tyre. Duke ecur npr rrugn "Vitusha", m t njohurn dhe m trheqsen n Sofje, rrug e pagzuar prej malit Vitusha q mbron qytetin nga njra an(Vitusha sht pr Sofjen si Dajti pr Tirann ton), Atanasi m rrfen pr historin dhe arkitekturn e qytetit. Do t vizitoja kishn e Shn Sofjes, kisha aktive m e vjetr n Ballkan, kishn e Aleksandr Neskit, mbushur me besimtar dhe klerik kt t diel. Do t kundroja nga jasht dhe kishn e Shn Gjergjit, e cila mbetet godina m e vjetr n Sofje, kthyer n muze prej shum kohsh. Disa metra larg ktyre kishave gjendet dhe universiteti "Shen Klement Ohri", q mban pas mureve t rnda nj histori 120-vjeare. Kaluam prball statujave t Siriusit dhe Methodiusit, krijuesve t alfabetit cirilik, alfabet q vazhdonte t m linte pa kuptuar asnj emr rruge. Vizitova dhe godinat zyrtare t Sofjes. Prball Asambles Kombtare gjendet statuja e Aleksandrit II, carit q liroi Bullgarin nga sundimi otoman. N hyrje t godins gjendet dhe "gerp-i", stema e Bullgaris q shpreh iden kombtare bullgare. Si do popull tjetr ballkanik, edhe bullgaret kan n historin e tyre idet nacionaliste q jo rrallher prfshijn identitete t popujve fqinj. N stemn mbi murin zyrtar jan t prfshira Thrakia, Maqedonia dhe Bullgaria. Atanasi m thot "t mos shkruaj pr to, se do nxehet ndonj maqedonas!". Prshtypje t veant t l sheshi "Maria Luiza". Sofja mbahet si nj nga

kryeqytetet multifetare t Ballkanit. Ktu jetojn bullgar ortodoks dhe katolik, bullgar hebrenj, turq mysliman dhe pakica t tjera kombtar edhe fetare. Nga nj pik e sheshit, nse qndron n kmb, mund t shohsh katr ngrehina q u prkasin trashgimis fetare t katr feve t ndryshme. Nj xhami, nj kish ortodokse, nj kish katolike dhe nj sinagog q priste t festonte n mbrmje Hannukah. "Ma hodhe posht mitin tim pr Tirann", i thash me shaka mikut tim bullgar dhe u drejtova pr nga "mazat", dyqanet nntoksore, ku duhanpirsit ulen n gjunj pr t marr

paketat nga dora e shitsve q zgjaten nga ish-bodrumet komuniste t kthyera n dyqane t vogla piktoreske. *** Vendosa t largohesha nga Sofja pr t par nj tjetr qytet t njohur n Bullgari, sidomos pr studentt shqiptar, Blagoevgradin. Sepse ka nj komunitet t vogl studentsh shqiptar edhe ktu, ndryshe nga auditort perndimor n Evrop e prtej Oqeanit ku gjenden me shumic, ashtu si edhe emigrantt. Por ka pasur nj koh kur rrjedha shqiptare qe krejt ndryshe. Nn Perandorin Osmane, por dhe m von, deri n mes t shekullit t kaluar miliona shqiptar ndiqnin rrugn e Lindjes pr mbijetes shumica prfunduan n Turqi. N fund t shekullit t '19, mijra shqiptar, kryesisht nga viset jugore, nga Kora, Kolonja, Voskopoja, Vithkuqi, Dardha, Elbasani, Dibra e t tjera, mbrritn si emigrant ktu n Bullgari. Kryeqyteti Sofje dhe qytete t tjera m t mdha t vendit ishin qendra trheqse pr fshatart shqiptar t mbetur pa tok, si dhe pr tregtart dhe zanatinjt e vegjl t falimentuar. N Bullgari, emigrantt shqiptar banonin n qytetet Sofje, Pllovdiv, Varna, Pleven dhe n fshatra. Ktu ka pasur edhe disa klube t njohura pr veprimtari patriotike dhe botime n shqip si gazeta e prdyjavshme "Drita" q botohej nga viti 1901 deri n vitin 1908 me kryeredaktor Shahin Kolonjn. Prve gazetave dhe kalendarve, n Sofje njohn dritn e botimit m se 50 libra shqip q u drguan n Shqipri dhe n kolonit shqiptare. N vitet '90, pas rnies s regjimit t mbyllur komunist, n Bullgari vrshuan tregtart shqiptar. Botimet shqiptare edhe sot e ksaj dite furnizohen me letr nga Bullgaria. Si m tha nj tregtar shqiptar nga Fieri, disa prej tyre jan vendosur me banim ktu duke bler edhe shtpi. Por, tani dihet, pr shqiptart "dielli lind andej nga perndon", si thoshte Naim Frashri.

Folm edhe pr fqinjt q rrethojn Bullgarin, problemet q sillnin antar t komunitetit rom q vinin aty nga Rumania, por edhe pr eksperiencat e hidhura t Atanasit me "nacionalistt" maqedonas

Udhtimi pr n Blagoevgrad ishte i shkurtr dhe i rehatshm. Shrbimi i transportit publik sht modern n Bullgari. Nga stacioni qendror i Sofjes nisen autobus pr n do cep t vendit dhe organizimi duket perfekt. Udhtimi Sofje-Blagoevgrad do t zgjaste dy or, por shoferi ballkanas mustaqelli do thyente traditn e tij nse nuk ndalej n lokalin modest t nj shokut t tij, q e priste me nj kafe t ngroht gati, natyrisht pr t falas. Ishte nj ndales e shkurtr q na mbushi hundt me ern urindjellse t mishit t pjekur n zgar. Kto tip fast-food-esh me gatime etnike ishin t shumta prgjat rrugs. Nuk doja t provoja gj, pasi kisha marr nj ftes pr dark nga mikesha ime, Silva Goxhaj, studente e sapodiplomuar n Universitetin Amerikan n Blago. Studentt e ktij universiteti e identifikonin veten shkurt si AUBG-ista. N Blagoevgrad do provoja gatimet bullgare q nuk kisha pasur mundsi t'i provoja n Sofje. mimet ishin vrtet shum t lira dhe i ofronin mundsin edhe studentve si ne, me t ardhura modeste, q t provonin mrekullit e kuzhins lokale q nuk ndryshon aq nga ajo shqiptare. Nj nga reklamat q m kishin br shokt e mi pr Bullgarin lidhej pikrisht me ushqimin. Mund t'i lpish gishtrinjt pr shum koh m pas, m thoshin. Kebapcet, sallatat shopska, pjatat me kevarma dhe byreqet cushki jan shije t reja q ia vlen t'i provosh n Bullgari. Sigurisht, t shoqruara me nj got birr gjysm litrshe me kiselo mliako, dhall pr ne shqiptart. Ndrkoh, mikesha ime m kshillonte t bja kujdes me nepsin n Bullgari, ndryshe merrnin fund linjat e shndetit. Kishte pasur t drejt; kur u ngrita pr t'u ndar, m'u desh t liroja edhe me nj vrim tjetr rripin e pantallonave, ndrkoh q n xhep kisha po aq euro sa kur u nisa nga Milano. Faleminderit, Sofja ime! Edval Zoto

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

16

PROGRAMI DITOR I DIGITALB

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

FILM SHQIPT AR SHQIPTAR

KINEMA AUTOR

RUBRIKA: TEKNOLOGJI

BIOGRAFI/HISTORI

"VDEKJA E KALIT"
ora 21:00
Regjia: Saimir Kumbaro Skenari: Nexhati Tafa Aktort: Timo Flloko, Rajmonda Bulku, Niko Kanxheri. Nj film i Albafilm Studio i vitit 1995. Personazhe q mbetn t gdhendur n memorien kombtare, vepra t regjisorve q kaluan edhe kufijt e Shqipris. Filmat m t realizuar shqiptar...

MERR SYT E MI
ORA: 19:30
Regjia: Iciar Bollain. Aktort: Laia Marull, Luis Tosar, etj. Fitues i 39 mimeve kinematografike. Nj grua e dhunuar nga bashkshorti i saj do t vendos nj nat t largohet duke marr me vete djalin, por shkputja prej tij s'do t jet e leht derisa t kuptoj vlern e vrtet t jets s saj.

MBRETRIT E NDRTIMEVE
Ora 22.00
Ndrtuesit dhe inxhiniert m t talentuar dhe profesionist t bots dizajnojn dhe ndrtojn struktura t mrekullueshme q kaprcejn edhe kufijt e inxhinieris moderne. Nga nj kompleks luksoz skish n Dubai, nj teleferik spektakolar n Hong Kong, nj dig energjetike me prmasa t jashtzakonshme n Meksik

DETI I KUQ, PJESA 2

ora 20:00
E premte -20.00 N Detin e Kuq, njeriu gjeti mnyrn e duhur pr t takuar peshkaqenin, duke mundur kshtu frikn e tij njerzore. Dshir pr t sunduar detin dhe banort e tij?

DRAME

HORROR

DRAM

AKSION

JUDA - JUDE
Ora 20.40
Regjisor: Michael Winterbottom Aktore: Christopher Eccleston, Kate Winslet, Liam Cunningham, Rachel Griffiths, June Whitfield, James Nesbitt, etj. Prmbledhje: Bota e tij nuk mund te ndryshoje kurrederisa ajo u be Bota e tij. Nje kohe pa keqardhje. Nje shoqeri pa meshire. Nje dashuri pa kufi. Eshte nje pyetje e veshtire per t'ju pergjigjur Nese duhet te ndjekesh endrrat e tuaapo ta lesh jeten te te perplase ku te mundet...

LIQENI I QET
ora 19:00
Regjia: Steve Miner Aktort: Bill Pullman, Bridget Fonda, Oliver Platt Ka ekzistuar q n kohrat parahistorike... Adhurohej nga kulturat primitive.... Mund ta asgjsoj njeriun me nj t kafshuar t vetme... Krijesa m e vjetr e planetit Tok sapo ka gjetur nj shtpi t re...

UDHA SFILITSE DREJT LIRIS

ora 21:15
Aktort: Isabelle Adjani, Grard Depardieu, Virginie Ledoyen. Nj aktore, nj shkrimtar, nj studente dhe nj npuns qeverie bashkohen n prpjekje pr t'u arratisur nga Parisi i pushtuar nga nazistt...

RRUG PA KTHIM
ora 21:00
Regjia: Kiefer Sutherland Aktoret: Vincent Gallo, Kiefer Sutherland, Martin Sheen, Rod Steiger, Kim Dickens, Mykelti Williamson, Kevin Pollak Rejmondi sapo ka dal nga burgu pr nj krim q s'e ka kryer dhe mezi pret t filloj nj jet t re me t dashurn e zemrs, por i nevojiten para. N burg ka njohur Krtisin q i propozon nj vjedhje t fundit, gj pa zarar. Por gjithka ndrlikohet kur gjat aksionit nj polic...

HOROSKOPI
06.20 07.05 08.58 09.00 09.20 09.23 09.30 11.25 11.58 12.00 12.20 12.27 13.00 13.25 14.58 15.00 15.30 15.35 17.00 17.28 17.30 17.50 17.56 18.27 18.54 19.28 19.30 20.00 20.08 20.45 22.30 23.02 23.10 01.00 01.35 02.13 03.30 04.05 Fiks fare rit. i se enjtes TV Show premiere "Wake up" Programi i dites Lajme Moti Horoskopi Top Show ritr. "Kultura Hip Hop" TN Ritr. "Parajse Tropikale" pj.157 Programi i dites Lajme Moti TN Ritr. "Nje zonje e vertete" pj.161 (147a) Film Serial ritr. "Friends" pj.158 (sez.7/ 12) Talk Show Ritr. "TOP STORY" Programi i dites Lajme Moti Top Select Pr. (direkt) TF Pr. " 100 Vitrinat " pj.1379 Programi i dites Lajmet Moti Episodi Ditor Reality Show "BIG BROTHER 2" TN Pr. "Parajse tropikale" pj.158 TN Pr. "Nje zonje e vertete" pj.162 (147b) Programi i dites Lajmet Moti Program TV Premiere "Fiks Fare" Premiere Film Artistic "Juda" Lajme Moti Talk Show Premiere "Dj vu" Lajme e Moti Program TV "Fiks Fare" (rit) Top Select (rit) Lajme e moti Muzike
Situata yjore n qiellin tuaj parashikon nj dit aspak lodhse. Ndryshime t papritura n pun do t'ju detyrojn t rishikoni dhe njher programet tuaja, t matni veten n sfida t reja dhe t merrni prsipr prgjegjsi t mdha.

DASHI DEMI

Doni t qortoni partnerin pr dika q nuk ju plqen? Mos ia bni me hile ose t'i ngrini ndonj kurth pr ta kapur mat, sepse mund ta kuptoj dhe do t plas sherri m pas. Moment i mir pr t vn n vend gabimet e bra.

PESHORJA AKREPI

E PREMTE 20 MARS
Portland @ Cleveland M'gladbach-Bochum 01:00 20:30 SSHD1 SS1

E SHTUNE 21 MARS
Portsmouth-Everton Dinamo-Elbasani Vllaznia-Flamurtari Bayern-Karlsruher Stuttgart-Hertha Catania vs Lazio Newcastle-Arsenal Le Havre-Bordeuax Villareal-Bilbao Roma vs Juventus Marseille-Nantes Sevilla-Valladolid 13:45 15:30 15:30 15:30 15:30 18:00 18:30 19:00 20:00 20:30 21:00 22:00 SSHD1 SS4 SS5 SSHD2 SS3 SS2 SS1 SS3 SS2 SSHD1 SS3 SS2

Hna n pozicion t favorshm me Plutonin dhe Marsin ju dhuron energji e optimizm pr t realizuar ndrrat dhe idealet tuaja. Do t bni takime mjaft domethnse dhe mund t jetoni me partnerin momente me t vrtet magjike.

Cilido qoft aktiviteti juaj, do t jeni t knaqur pr rezultatet q do t arrini. Dita e sotme do t jet e favorshme n shum sektor, sidomos ata q kan nj aktivitet privat. Miqsit, takimet dhe pasionet do ta ngjyrosin mbrmjen e sotme.

Aftsit tuaja profesionale do t njihen si ekonomikisht dhe moralisht. Keni kursyer mjaft para, kshtu q mund t'i lejoni vetes ndonj argtim m shum ose ndonj blerje pr stinn e pranvers.

BINJAKET

Jo gjithmon sht e nevojshme t impenjoheni shum pr t arritur rezultate t mira. Sot fati do t'ju ndihmoj shum, kshtu q ndiqni intuitn tuaj n do zgjedhje q do t bni. Parashikohen lajme t mira edhe n sektorin sentimental.

SHIGJETARI BRICJAPI

Yjet ju kshillojn t tregoni kujdes me ndrrat. Nuk bhet fjal pr t'i shuar, por pr t'i mbajtur edhe pr pak koh n sirtar n pritje t favoreve q do t'ju ndihmojn t'i bni realitet.

GAFORRJA LUANI

E DIEL 22 MARS
LA Lakers-Chicago Wigan-Hull Inter vs Reggina Fiorentina vs Siena Genoa vs Udinese Man City-Sunderland Liverpool-Aston Villa Real Madrid-Almeria Schalke 04-Hamburg Lyon-Sochaux Barcelona-Malaga Napoli vs Milan Toulouse-Paris SG Mallorca-At Madrid 01:30 14:30 15:00 15:00 15:00 16:00 17:00 17:00 17:00 17:00 19:00 20:30 21:00 21:00 SS1 SS5 SSHD1 SS2 SS3 SS4 SSHD1 SS2 SS3 SS5 SS2 SS1 SS3 SS2

Do t keni ndonj keqkuptim n familje, sepse nuk do t kuptoheni si duhet nga familjart tuaj. Ndoshta keni t drejt, por mundohuni t kuptoni motivin. Ndoshta mund ta keni edhe ju fajin?

Nj sqarim me nj koleg pune mund t zhduk do kontrast midis jush, vetm se duhet t jeni ju q duhet t merrni iniciativn. N dashuri pas kalimit t ditve paksa t zymta do t ndiheni ndryshe m entuziast dhe romantik.

Sot, m shum se kurr, duhet t prgatisni nj plan perfekt, i cili do t jet i vlefshm pr t ardhmen tuaj sentimentale. Do t keni nj dshir t madhe t qndroni n vetmi e t reflektoni mbi lidhjen tuaj.

UJORI

VIRGJERESHA
Kshilla q ju japin yjet sot sht t veproni me kujdes, dgjoni shum dhe flisni pak. Gjithsesi, do t arrini t prfundoni dika t rndsishme n pun dhe t merrni prsipr prgjegjsi m t mdha. Kush nga ju ka pasur pasiguri n dashuri do t ket mundsi t sqaroj do keqkuptim.

PESHQIT
Dita e sotme do t'ju dhuroj momente t shklqyera dhe kjo fal besimit q keni n vetvete, si dhe shpirtit t iniciativs q nuk ju mungon gjat ksaj periudhe. Edhe pse do t jet e lodhshme, do t arrini rezultate t mira si n sektorin profesional edhe at financiar.

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

18

NDRYSHE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Emetimi i gazit t dyoksidit t karbonit duhet t prgjysmohet deri n mesin e shekullit, kryesisht n vendet e industrializuara, ndrkoh q ka edhe hapa t tjer shptimtar

Planeti, ja si mund t shptohet

r klimn ka koh q nuk vijn lajme t mira. do dit q kalon prcjell shqetsimin e shkenctarve q thon se ndryshimet klimatike po ndodhin me hapa shum m t shpejt nga sa parashikohej. Ujrat e deteve dhe oqeaneve po shtojn nivelin, akulli polar po shkrin dhe hapsirat e gjelbra n t gjith planetin po paksohen. Cila sht zgjidhja. Masat kryesore pr t parandaluar katastrofn jan t qarta. Bota ka nevoj t bashkohet n nj front t vetm pr t marr masa konkrete dhe urgjente. Emetimi i gazit t dyoksidit t karbonit duhet t prgjysmohet deri n mesin e shekullit, kryesisht n vendet e industrializuara, ndrkoh q ka edhe hapa t tjer shptimtar. Ja disa prej tyre: 1- Shmangia e blozs Paksimi i emetimit t dyoksidit t karbonit nga djegia e gomave, fabrikat e uzinat, zjarret. Kjo mas konsiderohet si m urgjentja dhe me ndikim m t madh n prmirsimin e situats. M i rrezikshm sht qymyri i zi. Ai ka dy ndikime negative. S pari, e ngroh atmosfern duke thithur rrezatim nga dielli dhe duke e riprcjell n ajr. S dyti, kur bora dhe akulli bien n kontakt me t errsohen duke br kshtu q ta reflektojn m pak dritn e diellit, t ngrohen e kshtu t shkrihen 2- Shptimi i ozonit Masat pr t shptuar shtresn e ozonit kan qen, deri m tani, ndr m t efektshmet n luftn pr mbrojtjen e klims. Nj marrveshje 20-vjeare e quajtur Protokolli i Montrealit thuajse ka eliminuar emetimin e gazeve t ndryshme kimike q sulmojn dhe dobsojn shtresn e ozonit. 3- Rrjeti i burimeve alternative t energjis Energjia e rinovueshme shpesh paraqet problemet e saj: dielli jo gjithmon shklqen, era nuk fryn 24 or n dit, por Komisioni Evropian dhe organizata t tjera po hartojn plane pr identifikimin e burimeve t energjis s rinovueshme dhe krijimin e nj rrjeti mes tyre n mnyr q kur nuk funksionon nj segment, t mund t funksionoj nj tjetr. Pr shembull panele t mdha diellore mund t vendosen n Sahara ku ka diell gjat gjith kohs. Vetm nj fraksion i ksaj shkrettire mund t shrbente pr furni-

zimin me energji t t gjith Afriks. Mullinjt e ers, pr shembull mund t vendoseshin n brigjet e Britanis ku fryn n m t shumtn e kohs, ose n brigjet e Detit t Veriut. Nse do t krijohej nj rrjet burimesh t tilla energjetike prfitimi do t ishte shum i madh dhe ndotja 0.
3

4- "Rrjeti i zgjuar" Barak Obama, David Cameron dhe Eric Schmid, shefi i Google jan pro krijimit t "rrjeti t zgjuar" q nse do ta krahasonim me zhvillimin e telefonis do t ishte si t kaloje nga telefoni tek interneti. Rrjeti aktual thjesht shprndan energjin nga burimi te klienti, ndrsa "rrjeti i zgjuar" do t mundsonte komunikimin mes tyre. Me pak fjal pajisjet elektroshtpiake mund t merrnin energji dhe ruanin pr ta prdorur jo gjat periudhs s pikut t konsumit, por kur ky t ishte m i vogl. Kjo do t bnte q edhe panelet diellore t ishin m masive n prdorim. 5- Makina elektrike? A mund t revolucionarizohej bota e makinave, nse do t trajtoheshin si telefona celular dhe do t reduktonin emetimin e dyoksidit t karbonit, si dhe koston? N njfar mnyre kjo mund t arrihet prmes motorve elektrik. Kjo nuk sht nj ide e re, por deri tani nuk sht konsideruar si shum e aplikueshme dhe kjo pr shum arsye. Ndrkoh, n Japoni ekziston nj inxhinier q ka krijuar nj projekt plotsisht t realizueshm, madje vende t tilla si Izraeli, Danimarka etj., thuhet se po mundohen ta realizojn dhe shum shpejt mund t dal prototipi i par plotsisht i prdorshm. 6- Pyjet Shpyllzimi i zonave t tra t planetit, veanrisht i tropikve, sht shkaku i dyt m i madh i ndryshimeve klimatike, pas emetimit t dyoksidit t karbonit. Njerzit dhe qeverit nuk ua ven veshin aktivistve t ndryshm q bjn thirrje pr shptimin e pyjeve, sepse pema sht burim i madh t ardhurash. Aktualisht kan nisur disa negociata ndrkombtare pr nisjen e nj procesi masiv pyllzimi n zonat m problematike t bots. Sigurisht q pr kt parat m t mdha do t vijn nga vendet e pasura, q jan edhe prfitueset m t mdha t tregtis s drurit, pra shkaktaret e tragjedis.

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

NDRYSHE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

19

Martesat mes njerzve me kombsi t ndryshme vazhdojn t rriten, por n rast ndarjeje, ndryshimet mes ligjeve t vendeve t ndryshme favorizojn bashkshortin/en m t pasur

artesa q lulzojn me para dhe q rrezikojn t prishen nse kto t fundit mbarojn. Kjo sht nj ndr shenjat e shumta t krizs ekonomike, e cila ka br q avokatt amerikan dhe anglez q mbulojn shtjet e divorceve t "lahen" me para. Kur bashkshortt kan kombsi t ndryshme, divorci nuk sht vetm i dhimbshm, por edhe i komplikuar, sidomos kur t mirat materiale ndodhen n nj vend, pensioni n nj tjetr dhe fmijt n nj tjetr vend. Dikur martesat mes personave me kombsi t ndryshme ishin ekzotike. Sot, me globalizimin, kto martesa preferohen m tepr nga iftet q fitojn para dhe udhtojn shum. Por kur parat mbarojn, gjrat ndryshojn. Shum familje q jan msuar t ken para me thas, nuk jan m n gjendje t respektojn marrveshjet familjare, kur parat mbarojn. Por cilt jan personat q divorcohen? Ku divorcohen dhe sa para shpenzojn? Prgjigjet jan m t komplikuara nga 'mund t imagjinohen. Le t marrim nj rast q ka ndodhur vrtet: at t nj teksani t pasur, menaxher banke, t martuar me nj franceze. Menaxheri, rezident n Nju Jork dhe nj vil t madhe n Londr, humbet punn dhe vendos t kthehet n Teksas. Gruaja, pa asnj t ardhur, dshironte t'i onte fmijt n Franc, sepse thoshte se kishte nevoj t qndronte me familjen e saj. N t vrtet krkonte t fliste me nj avokat. Nj marrje divorci n Londr mund t bj t fitosh miliona para: nj shtpi, ushqimet pr fmijt derisa ata t mbushin 18 vje. Gjykatsit britanik mendojn veanrisht pr nevojat e menjhershme t iftit, pa marr parasysh nse t mirat materiale jan bler gjat martess ose para saj, apo nse jan fryt i ndonj trashgimie. Pra e gjitha pasuria e iftit ndahet prgjysm. Dhe nse gruaja sht me fat, mund t marr edhe nj pjes t pasuris s burrit. N Franc, gjrat funksionojn ndryshme. N favor t gruas sht administrimi, por ushqimet pr fmijt jan me pakic dhe zgjasin deri n moshn 8vjeare. Ve t tjerash, mund t t mbaj lidhur do marrveshje paramartesore. Nse burri krkon divorcin n Teksas, gruaja rrezikon t mbetet pa asnj qindark. N Teksas, ushqimet jan me pakic dhe jepen deri n nj koh t caktuar. N Shtetet e Bashkuara rregullat ndryshojn nga njri shtet n tjetrin, ndrsa kujdestaria e fmijve vendoset nga ligjet federale. N pjesn m t madhe t rasteve, por jo n Miigam e Kolorado, prjashtohen nga marrveshja t mirat materiale t blera para martess. N shum shtete t tjera t Ameriks, gjykatsit respektojn marrveshjet paramartesore. Jeremy Morley, nj avokat njujorkez, i specializuar

MARRVESHJA
Nj marrje divorci n Londr mund t bj t fitosh miliona para: nj shtpi, ushqimet pr fmijt derisa ata t mbushin 18 vje. Gjykatsit britanik mendojn veanrisht pr nevojat e menjhershme t iftit, pa marr parasysh nse t mirat materiale jan bler gjat martess ose para saj, apo nse jan fryt i ndonj trashgimie

pr shtjet e divorceve ndrkombtare, thot se n disa shtete, sht m e thjesht t'ia fshehsh pasurin bashkshortit/es. Pr shembull, n Kaliforni bashkshortt duhet t deklarojn t gjith pasurin dhe t mirat materiale, ndrsa n Austri dhe Japoni kjo nuk sht e nevojshme. Koht e fundit, nj gjyq kalifornian gjobiti nj burr me 390 mij dollar se i kishte fshehur s shoqes pasurin. N vende t tjera, nj vendim i till do t ishte i pamundur. Zakonisht, vendet q favorizojn burrat nga ana financiare, ua besojn nnave kujdestarin e fmijve. Pr shembull Japonia, u jep fund shpejt divorceve pr baballart e pasur q refuzojn t shohin fmijt e tyre. Gjyqet britanike jan strikte edhe ndaj vendimeve dashamirse t prindrve, pr shembull edhe kur njri prej tyre i ka

Martesa q lulzojn me para dhe q rrezikojn t prishen nse kto t fundit mbarojn. Kjo sht nj ndr shenjat e shumta t krizs ekonomike, e cila ka br q avokatt amerikan dhe anglez q mbulojn shtjet e divorceve t "lahen" me para

PASURIA
Pr shembull, n Kaliforni bashkshortt duhet t deklarojn t gjith pasurin dhe t mirat materiale, ndrsa n Austri dhe Japoni kjo nuk sht e nevojshme. Koht e fundit, nj gjyq kalifornian gjobiti nj burr me 390 mij dollar se i kishte fshehur s shoqes pasurin. N vende t tjera, nj vendim i till do t ishte i pamundur

MARTESA
Dikur martesat mes personave me kombsi t ndryshme ishin ekzotike. Sot, me globalizimin, kto martesa preferohen m tepr nga iftet q fitojn para dhe udhtojn shum. Por kur parat mbarojn, gjrat ndryshojn. Shum familje q jan msuar t ken para me thas, nuk jan m n gjendje t respektojn marrveshjet familjare

nxjerr jasht shtetit. Sipas ligjit, fmijt duhet t jen vazhdimisht n kontakt me t dy prindrit. Zakonisht kur martesa sht n kriz, nnat jan gjithmon t prirura t'i rrmbejn fmijt e tyre. Sipas nj studioje ligjore londineze, tre vitet e fundit, rrmbimet e fmijve nga njri prind jan rritur shum. Nj prej arsyeve kryesore sht liria e veprimit n Bashkimin Evropian, q u ka dhn mundsin miliona njerzve, t cilt vijn nga vendet e tjera t jetojn ligjrisht dhe t punojn n pjesn m t pasur t kontinentit. Kjo ka sjell q numri i martesave mes personave me kombsi t ndryshme t rritet, e si pasoj edhe numri i fmijve q kan lindur nga martesat e prziera. Por kur nj marrdhnie mes nj gruaje t huaj dhe nj anglezi prfundon, gruaja gjen zgjidhjen m t shkurtr, merr fmijn pa lejen e t atit dhe kthehet s bashku me t n vendlindjen e saj. Nga ana ligjore, ky sht nj gabim shum i rnd.

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

20

NDRYSHE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

sht poetesh dhe shkrimtare, ndrkoh q n blogun e saj personal kritikon ashpr qeverin e Tibetit. sht mjaft popullore mes tibetianve n mrgim, q n postn e saj private gjejn informacione t pacensuruara

Tsering Woeser
uk sht e thjesht t takosh per sonazhin m t famshm t Ti betit. Tsering Woeser sht gjithmon nn vzhgim, ndaj kjo sht edhe arsyeja q i takon njerzit n ndonj cep t rrugve t Pekinit. Por sht e kot, sepse Woeser nuk kalon pa u vn re. Stili

Zri i lir i Tibetit

saj ishte t kthehej n Lasa. Arriti ta realizonte n moshn 24-vjeare, kur shoqata letrare tibetiane publikoi romanin e saj t par dhe botuesit i ofruan nj vend pun si redaktore. Kshtu, i ati vendosi q e gjith familja t kthehej n Tibet. Por, pa mbushur nj vit pas kthimit ai vdiq:

Sipas nj eksperti tibetian, Woeser ka hyr n nj territor krejtsisht t panjohur: Asnj banor i Tibetit nuk ka guxuar t flas kaq hapur
i saj hipi e bn t dallohet kilometra larg. Mban gjithmon nj pal vath dhe nj varse ngjyr blu, t kuqe dhe t verdh, t cilat i ka bler gjat vizits s fundit n Tibet. Kto ngjyra i kujtojn flamurin e Tibetit, t shpallur t jashtligjshm. Duke qen se vjen nga nj familje e ngritur, Tsering e ka pasur shum t leht t bhet pjes e shoqris kineze. Kjo grua e gjall, q nuk i tregon aspak 44 vitet e saj, sht nj prej zrave m armiqsor dhe kritikues kundr dominimit t Pekinit mbi zonn himalajane. Opinionet e saj e kan br shum t famshme mes qytetarve tibetian, duke trhequr edhe vmendjen e aparatit t siguris kineze. Librat q shkruan jan t ndaluar dhe do lvizje q bn kontrollohet. Vitin e kaluar u arrestua ndrsa shkonte n Tibet pr t takuar t mn. Por e gjith kjo nuk e tremb. "Le t ndodh far ndodh, un do t vazhdoj t shkruaj ato q po shkruaj". Prve se shkruan poezi, Tsering ka edhe nj blog t sajin ku kritikon hapur qeverin kineze. sht e pesta her q sajti hapet. Pasi autoritetet vendase urdhruan q sajti t mbyllej n 2006-'07n, Tsering e transferoi at n nj server t huaj. Kshtu, pas revoltave n Lasa, gjat vitit 2008 (ku humbn jetn 22 persona, sidomos kinez t etnis han), blogu u sulmua edhe nga t jashtmit dhe u mbyll

pr t dytn her. Tsering filloi t shkruante n nj sajt tjetr n adresn woeser. middle-way.net. Vitin e fundit blogu i saj sht vizituar nga m shum se tre milion vizitor. Gjat revolts s marsit, ishte nj prej burimeve t pakta t informacionit t propagands kineze. Tregimi i saj mbi kryengritjen, i shoqruar s bashku me fotografi do t publikohet n Tajvan me rastin e prvjetorit t par t revolts. "Duket sikur t gjith i kan syt e fokusuar tek un", thot ajo. Sipas nj eksperti tibetian, Woeser ka hyr n nj territor krejtsisht t panjohur: "Asnj banor i Tibetit nuk ka guxuar t flas kaq hapur. Pa hezituar dhe pa u trembur, Tsering ka prballuar rreziqe t paimagjinueshme. Ajo sht nj njeri i mrekullueshm, e ndjeshme dhe e kujdesshme. sht nj poetesh q e ka harruar frikn". Tsering habitet me faktin q sht br kaq e famshme. "Jam nj njeri normal", thot ajo. "Thjesht jan t pakt njerzit q kan mjetet pr t'i br ball censurs". Tsering Woeser ka lindur m 1966-n n Lasa. Babai i saj ishte nj zyrtar i ushtris kineze, gjysm taleban e gjysm han. E ma i prkiste aristokracis s vogl tibetiane. Prindrit e saj ishin idealist t rinj t konvertuar pr shkak t komunizmit, por n ushtri ka nga ata q nuk e kan aprovuar kurr vendimin e t atit q u martua me nj grua tibetiane. N arratisje nga revolucioni kulturor 1966-a ishte viti i par i revolucionit kulturor. Kur Tsering ishte 4 vjee, familja e saj u transferua n Sishuan, provinca e origjins s t atit, pr t'i shptuar trysnis s revolucionit. Ky ishte fillimi i nj jete t re. Prindrit e saj filluan t flisnin gjuhn kineze n vend t asaj tibetiane. Edhe shkolla q ajo frekuentonte ishte n gjuhn mandarine, nj gjuh kjo q i dha mundsin t ecte prpara n shoqrin kineze. Ve ksaj ishte e vetmja mnyr q tibetiant, t cilt flisnin dialekte t ndryshme, t komunikonin mes tyre. "Prindrit e mi flisnin me njritjetrin n gjuhn tibetiane, ndrsa me ne prdorin gjuhn mandarine", kujton Tsering. Fal rezultateve t larta n shkoll, pati mundsin t regjistrohej n lice. Pasi prfundoi liceun me rezultate t mira, dshironte t regjistrohej n universitetin prestigjioz t Sishuanit pr t studiuar gjuhn kineze, por u pranua vetm n universitetin e kombsive t jugperndimit. Tsering filloi t shkruante poezi dhe vendosi t bhej gazetare. ndrra e

Kjo grua e gjall, q nuk i tregon aspak 44 vitet e saj, sht nj prej zrave m armiqsor dhe kritikues kundr dominimit t Pekinit mbi zonn himalajane
vuante nga tensioni i lart. Pas vdekjes s tij, Tsering ndihej e shkatrruar: "Babai im shqetsohej gjithmon pr mua. Friksohej se mos idet e mia ishin t rrezikshme. N t vrtet, vetm pas vdekjes s tij, fillova t ndihesha vrtet tibetiane". Pak para vdekjes s t atit, Tsering pati mundsin t lexonte nj libr t ndaluar (por q qarkullonte mes krerve t qeveris): "Dalai Lama. N mrgim nga vendi i dbors", i shkrimtarit John Avedon. Libri prshkruante tentativn kineze pr t mbytur parimin e rebelimit n Lasa dhe arratisjen e Dalai Lams m 1959-n. Vajzs i ishte msuar m par se zoti-mbret i Tibetit ishte nj njeri i keq, por pas leximit t librit, filloi t kishte dyshime. I krkoi nj opinion t atit dhe ai iu prgjigj se "70 pr qind e librit ishte e vrtet". Sipas tezes q punonte n ushtri, 90 pr qind e asaj q kishte shkruar Avedon ishte e vrtet. Besimi i saj n Partin Komuniste filloi t zbehej e si pasoj edhe mnyra e t shkruarit ndryshoi. Tsering iu prkushtua gjuhs tibetiane - edhe pse vazhdon t shkruaj n gjuhn kineze. Ka shkruar shum artikuj, t cilt jan publikuar n librin "Shnime nga Tibeti". "Mendova se redaktort do t hiqnin ndonj pjes nga Dalai Lama, por nuk prekn asgj", tregon ajo. Publikimi i librit, m 2003-in, shnoi edhe fillimin e survejimit t saj.

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

AKTUALITET

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

21

Tepelen

Dy fmijt ishin vetm n shtpi. Shpton gjall vajza pes vjee, por e shprfytyruar

Shkurt
Shkodr

Zjarr n shtpi, vdes foshnja nj vjee

N
j foshnj 1 vje e gjysm sht djegur, si pasoj e zjarrit q ka rn n nj shtpi t fshatit Lekdush t Tepelens. Ndrkoh, e motra e tij, 5 vjee, ka mundur t shptoj dhe ndodhet n spitalin e qytetit t Tepelens. Msohet se voglushja ka marr plag t rnda, sidomos n fytyr, por bluzat e bardha t spitalit t qytetit shprehen se ajo ndodhet jasht rrezikut pr jetn. Ajo sht n terapi intensive dhe mjekt po kujdesen q ta rimarr veten. Ngjarja ka ndodhur n rrethana ende t paqarta, por mendohet se shkak sht br soba me dru q ndodhej n shtpi. Zjarri ka rn n mngjes, rreth ors 07:30, dhe llimisht ka kapur tavanin e m pas ka prpir gjith muret e shtpis. Msohet se n momentin q ka rn zjarri, fmijt kan qen vetm n shtpi. Prindrit, Aleks dhe Merushe Bego, kishin dal hert n mngjes. Pasi kishin ndezur sobn pr t mbajtur ngroht fmijt, ata kan dal pr t kullotur bagtin n nj zon afr fshatit. Mesa duket, nj shkndij zjarri ka br q shtpia t marr ak dhe tymi dhe aka t prpijn shtpin. Vajza ka mundur q t dal jasht nga dritarja, megjithse e djegur n nj pjes t konsiderueshme t trupit, ndrkoh q i vllai, Alushi, vetm 1 vje e gjysm, nuk ka mundur t zvarritet jasht. Ka qen Kleanth Toto, nj bashkfshatar i familjes Bego, i cili ka pikasur tymin dhe pasi ka hyr n shtpi, ka pikasur dhe nxjerr jasht trupin e shkrumbuar t voglushit. En.Se.

Prdhunoi pasagjeren, pranga shoferit

Godet gruan me lev, pastaj vret veten

ifti Gjoni kishte mbi 14 vjet i divorcuar, por jetonte nn t njjtn ati
hunon ish-gruan dhe m pas i jep fund jets duke pir fostoksin. Ngjarja ka ndodhur n lagjen Sheq i Madh, n hyrje t Fierit, pak pas mesdits s djeshme. Burime nga policia bjn t ditur se Aristotel Gjoni ka goditur me lev ishbashkshorten, Valentinn, dhe m pas ka vrar veten. Fillimisht ka tentuar t vetflijohet duke hequr siguresn e nj bombe

e ribashkimit, ndrkoh q kjo dshir sht prsritur disa dit m par, por nuk u realizua pas ngjarjes tragjike. Nj dit m par msohet se Aristoteli, n gjendje

t dehur, i ka shkuar Valentins pran shkolls ku ajo tregtonte me nj tavolin dhe me fjal acaruese dhe fyese i ka krkuar srish ribashkim. Duket se refuzimi i

gruas e ka acaruar 45- vjearin, i ili ka pritur q ajo t kthehej n shtpi pr tu hakmarr dhe n pak minuta gjithka ka prfunduar n mnyrn m t keqe t

mundshme. Banesa e prbashkt e iftit sht nj shtpi njkatshe, q gjat mesdits s enjte ka qen e rrethuar nga polic dhe shum t afrm. Matilda Troka

j shofer fugoni i linjs Shkodr-Tiran sht arrestuar pasditen e djeshme nga policia e Shkodrs, me akuzn e prdhunimit. Msohet se pr Arjan Bytyqi, 43 vje, ka mbrritur n policin e Shkodrs nj kallzim penal nga shtetsja A.Brahja, 22 vjee, po nga ky qytet, e martuar me nj shtetas grek. E reja pretendon se drejtuesi i fugonit, me t cilin po udhtonte nga Tirana mbrmjen e s mrkurs, e ka detyruar t kryej marrdhnie seksuale pa dshirn e saj. Vajza ka thn pr uniformat blu se gjat kthimit kan ndaluar pr t pir kafe n nj lokal pran autostrads Shkodr-Lezh. Por n afrsi t qytetit, vetm 10 km larg nga hyrja, shoferi i fugonit e ka detyruar t kryej marrdhnie seksuale pa dshirn e saj. a.h.

Elbasan

Rasti

Gusht 2008, histori identike n Lezh

Jepnin diploma false, prangosen ish-drejtort

Gruaja sht drguar menjher pr n spitalin e qytetit, ndrkoh q sht sinjalizuar policia
q mbante n shtpi, por mesa duket kushtet teknike t saj e kan detyruar burrin ti drejtohej fostoksins pr tu vetijuar. Ngjarja Ka qen ora 12:30 kur Aristotel Gjoni, pas nj grindjeje t momentit, ka goditur me lev mbi Valentinn, me t ciln, pavarsisht se kishte 12 vjet q ishte divorcuar, ndante t njjtn banes. 37-vjearja e mbuluar nga gjaku ka mundur t shptoj nga duart e agresorit dhe ka krkuar ndihm te nj mikesha e saj, e cila kishte nj dyqan afr shtpis s Gjonajve. Gruaja sht drguar menjher pr n spitalin e qytetit, ndrkoh q sht sinjalizuar policia, e cila ka mbrritur menjher n vendngjarje. Por kur efektivt e komisariatit t qytetit kan mbrritur, kan gjetur 45-vjearin t plandosur, duke dhn shpirt. Burri sht uar me urgjenc pr n spital, por ka qen tepr von pr t. Pak minuta pas mbrritjes atje, ai ka vdekur. Ndrkoh, gjendja e gruas sht mjaft kritike, pr shkak t hematomave t rnda q ka marr n kok. Gruaja punonte si sanitare n spital, ndrkoh q paradite shiste me nj tavolin t vogl n hyrje t shkolls 9-vjeare t Sheqit t Madh. Historia e iftit Valentina Gjoni, 37 vjee, ishte martuar 17 vjet m par me mblesri me Aristotel Gjonin. Martesa e tyre nuk qe e lumtur dhe pas lindjes s djalit, i cili tashm sht 16 vje, ifti divorcohet. Gjykata vendos q djali t jetoj me nnn, Valentinn, dhe streha e tyre t ishte e prbashkt me ish-burrin, Aristotelin. Edhe pse t ndar ligjrisht, ifti Gjoni jetonte nn t njjtn ati, por n dhoma t ndryshme. Aristoteli jetonte me nnn e tij, e cila ka vdekur 40 dit m par. Pas vdekjes s nns, ai ka tentuar t bashkohet me familjen e tij t ndar pothuaj prej 14 vjetsh. M 14 shkurt t ktij viti, Aristoteli i ka shprehur ish-gruas dshirn

j burr ka varur veten, pasi kishte plagosur leht gruan e tij me nj mjet prers. Ngjarja e rnd ka ndodhur n gusht t vitit t kaluar, n nj shtpi prdhese, n periferi t qytetit t Lait. Alfred Doi 49 vje, u vetvar n nj pem prapa shtpis s tij n La. Trupi i 49-vjearit Doi u gjet i pajet nga babai i tij, i cili ka njoftuar menjher policin. Pas dshmive t para u msua se vetvarja ka ndodhur pas nj sherri mes Alfred Doit dhe bashkshortes s tij, Drane, e cila ishte plagosur me nj brisk. Bashkshortt Doi kan qen duke pir kafe n oborrin e shtpis, kur kan nisur t grinden me fjal pr shtje t ekonomis familjare. Burri ka humbur kontrollin dhe ka nxjerr nga xhepi armn e ftoht, me t ciln e ka prer disa her gruan, duke i shkaktuar hemorragji, por pa i rrezikuar jetn. Pr t shuar sherrin kan ndrhyr nna dhe babai i Alfred Doit, si dhe tre fmijt e vegjl t iftit. Sapo kan mundur t shptojn Dranen nga duart e bashkshortit, vjehrra dhe fmijt kan nxituar ta ojn at n spital. Pas ksaj, burri agresor ka mbetur n shtpi vetm me baban e moshuar. Ai ka dal prapa shtpis, pa rn n sy, dhe aty, me an t nj litari sht varur n nj nga pemt e kopshtit. Vetm kur ka kaluar pak koh dhe nuk po e shihte t birin, plaku ka nisur kontrollin dhe e ka gjetur at t varur.

Porosit

Kryeprokurorja merr pjes n analizn vjetore t organit t akuzs

Ina Rama n Durrs: Hetoni krimin ekonomiko-nanciar

K
ryeprokurorja Ina Rama ka qen e pranishme n analizn e veprimtaris s institucionit t akuzs durrsake gjat vitit 2008. Rama krkoi q gjat analizs, prve arritjeve, t evidentoheshin edhe problematikat me t cilat sht prballur ky organ gjat vitit t kaluar, me qllim diskutimin dhe zgjidhjen e tyre. Rama ka folur shkurt dhe m pas sht krkuar q mbledhja t zhvillohet pa pranin e medias. Prokuroria e Rrethit Gjyqsor Durrs sht nj nga m t rndsishmet n vend pr shkak t pozicionit gjeograk dhe ekonomik t territorit q mbulon, ku ngrthehen interesa t mdha dhe t ndryshme. N kt kontekst rndsi u sht dhn shtjeve q lidhen me krimin nanciar si nj prparsi, pa anashkaluar t tjera shtje t rndsishme, si traqet e paligjshme prmes portit m t madh shqiptar etj. Prve krimit t organizuar, rndsi sht deklaruar se duhet ti kushtohet edhe krimit t rrugs, q sipas statistikave ka njohur rritje kto koht e fundit. Burime nga prokuroria bn t ditur se gjat mbledhjes jan trajtuar dhe probleme t veanta q kan dal gjat hetimit t shtjeve n marrdhnie me policin e Durrsit, po dhe me Gjykatn, e cila n disa raste ka zbutur dnimet e krkuara ndaj t pandehurve, autor t veprave t rnda penale. Zvendsprokurorja e Rrethit, Eleni Bakllbashi, referoi raportin vjetor t veprimtaris s organit t akuzs prgjat vitit 2008, pa pranin e mediave. Me gjith insistimin e nj pjese t tyre pr t qen t pranishm n leximin e raportit, mbledhja ka vijuar me dyer t mbyllura. N nj njoftim pr shtyp, prokuroria bri t ditur se gjat vitit t kaluar jan kryer hetime paraprake pr 2373 procedime penale, ose 600 m shum se ato q jan regjistruar n vitin 2007. Prgjat tij, akuza e Durrsit ka drguar pr gjykim 539 procedime me 730 t pandehur dhe nj e treta e tyre kan qen me masn e siguris arrest me burg. Ndrkaq, dnimet m t rnda jan krkuar nga prokurort pr vrasje, trak t lndve narkotike dhe shfrytzim prostitucioni. Pr veprat penale t vrasjeve jan krkuar nga gjykata 235 vite heqje lirie pr 16 t pandehur. Pr 23 t pandehur pr shfrytzim prostitucioni jan krkuar 54 vite heqje lirie dhe 128 vite t tjera pr 23 t pandehur t akuzuar pr prodhim dhe trakim t lndve narkotike. Viti i shkuar sht konsideruar si nj vit n t cilin krimi ka njohur rritje, veanrisht n vjedhje. V.Qyrfyi

y drejtues shkollash t mesme n Prefekturn e Elbasanit kan rn nn prangat e policis pasditen e djeshme. Operacioni i koduar Filtri ka prangosur dy ish-drejtor n Rrethin e Gramshit dhe n qytetin e Elbasanit. Burime zyrtare t policis bjn t ditur se rreth ors 18:30 t dits s enjte jan arrestuar Bajram Kllogjeri 41 vje, nga Gramshi, ish-drejtor n shkolln e mesme Tunj, rreth 40 kilometra larg qytetit, si dhe Gzim Sknderi, 47 vje nga Elbasan, ish-drejtor i shkolls s mesme Qemal Stafa t qytetit t Elbasanit. Msohet se shtetasit n fjal jan arrestuar pas procedimit penal q kishte nisur ndaj tyre n vitin 2008, pr veprat e shprdorimit t detyrs dhe falsikim t dokumenteve shkollore. Sipas akuzs, Sknderi ka lshuar vrtetime t falsikuara nga shkolla e mesme Qemal Stafa, pr disa shtetas, t cilat u kan shrbyer atyre pr tu regjistruar ktivisht n shkolln e mesme aush Senja t Rrethit t Gramshit. N kt t fundit, edhe pse nuk kan frekuentuar asnj dit procesin msimor, kan mundur t marrin diplomn e shkolls s mesme. Specialistt e sektorit kundr krimit nanciar po hetojn ende pr dokumentimin e plot ligjor t aktivitetit, pasi dyshohet se mund t jen t prfshir dhe persona t tjer. b.d.

Kor

Plagos fqinjin pr vijn e ujit

lagos me ifte fqinjin e tij pr vijn e ujit. Vrasja e mbetur n tentativ ka ndodhur n fshatin Mollas t Rrethit t Kolonjs, rreth ors 09:30 s dits s djeshme. Msohet se Fatmir Avdyli ka qen duke punuar pr hapjen e nj kanali pr devijimin e ujit pr vaditje. Duket se kjo nuk i ka plqyer fqinjit t tij, Thoma Skupra, 67 vje, i cili, pas fyerjeve, ka marr iften pr t bindur 42-vjearin Avdyli. Policia bn t ditur se i plagosuri ka psuar dmtime n pjesn e siprme t krahut dhe shpatulls. Fatmirsisht 42-vjeari sht transportuar me shpejtsi pr n spitalin civil t Rrethit t Kolonjs, e m pas drejt spitalit t qytetit t Kors, pr ndrhyrje m t specializuar. Policia ka br t ditur se autori Thoma Skupra sht kapur n agranc menjher pas ngjarjes nga forcat e Komisariatit t Policis Kolonj. ju.dh.

Shkodr

Vrau dy bashkfshatar, krkohet dnimi maksimal N

seancn gjyqsore t zhvilluar dje paradite n Gjykatn e Shkalls s Par Shkodr sht krkuar burgim i prjetshm pr Ardjan Narkaj, i cili akuzohet pr vrasje t dysht. Prokurori i shtjes ka krkuar dnim maksimal pr 40-vjearin Narkaj, i cili po gjykohet pr vrasjen e Ton Ulaj 28 vje dhe Gjegj Shotaj 24 vje, nga fshati Bratosh i Malsis s Madhe. Ngjarja n fjal daton natn e 8 majit 2008, kur pas nj grindjeje t momentit me dy viktimat nga fshati Bratosh, ka qlluar mbi ta duke i ln t vdekur. Dy t rinjt i kishin krkuar Narkajt ti onte me makin n nj fshat aty afr. Ktu ka nisur debati, q sht prshkallzuar deri n shkmbim zjarri mes t dy palve. A.Hoti

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009 22

SOCIALE

KONTAKT info@gazeta-shqip.com rrethe@gazeta-shqip.com

ISKSH gjobit mjekt e familjes

Ushtrohen kontrolle dhe penalitete edhe n farmaci e poliklinika

Itali

Dnohesh dy vjet? Krko largimin, shpto nga burgu

Itali po ndodhin zhvillime interesante pr sa i prket emigracionit. Jo vetm ndryshime n ligjin pr bashkimin familjar, marrjes s nnshtetsis s fmijve kur mbushin 18 vje, apo pr marrjen e pensionit kur mbush 65 vje, por s fundi drejtsia italiane po vendos ca ligje n favor t t dnuarve emigrant, q mund t quhen surpriza (q pr shum komentohet edhe n favor t vet shtetit italian). Dihet tashm se, shumica e t dnuarve emigrant n Itali krkojn kryerjen e dnimit n vendin e tyre. Kjo pr arsyen e vetme q t jen pran familjes. Por n mnyr krejt t papritur, emigrantt q dnohen m pak se dy vjet, jo vetm mund t vijn n atdhe, por do t vijn duke mos e kryer dnimin as n Itali, as n Shqipri. Dhe kto favore nuk jan t pakta kur kihet parasysh burgu. Kjo mnyr dnimi (alternative) kishte koh q po diskutohej n disa vende t BE-s, por si duket, qeveria italiane, n kuadrin e lufts kundr emigracionit klandestin, t lufts kundr puns n t zez t emigrantve, apo kthimit n vendlindje t t papunve (pr zbutjen e krizs), po merr masa t panjohura nga bashksia, q jan n interes t t dyja palve. Aktualisht, n burgjet italiane jan nj numr i konsiderueshm emigrantsh nga 57 vende t bots, t cilt jo vetm kan mbipopulluar burgjet e shtetit italian, por n shum raste kan sjell edhe trazira me t burgosurit vendas. Kshtu, Kasacioni italian i jep nj goditje t fort hetimeve t policis n t cilat jan prfshir t huajt pa dokumentet e qndrimit. Kta t fundit, tojn automatikisht t drejtn pr tu dbuar nse dnimi q duhet t vuajn n Itali nuk sht m shum se dy vjet. Kshtu u prcaktua nga seksioni i par penal i Gjykats s Lart i cili, me vendimin n.10752, pranoi krkesn e nj imigranti t prfshir n nj hetim t policis pr trak droge dhe q ishte dnuar me burg pr pak muaj. Emigranti krkoi q t dbohej pr t mos vuajtur dnimin n Itali. Krkesa e t huajit pr zbatimin e dekretit t dbimit si sanksion alternativ ndaj burgosjes nuk ishte marr parasysh nga gjykatsi i Prmbarimit t Firences. Sipas ktij t fundit, edhe Gjykata e Triestes nuk e kishte lejuar dbimin e tij pr shkak se ishte duke u zhvilluar nj hetim mbi trakun e drogs n t cilin prfshihej edhe emigranti. Por emigranti i bri apel Kasacionit kundr ktyre vendimeve dhe toi. Kolegji i legjitimitetit e gjykoi legjitime krkesn e emigrantit pr tu dbuar, duke nnvizuar se n kto raste kemi t bjm me aplikimin e masave alternative ndaj burgosjes. Tashm aktet i jan kaluar Gjykats s Firences pr t riekzaminuar shtjen. Sipas gjykatsve t legjitimitetit, nse pr t huajin ekzistojn baza ligjore pr t prtuar nga sanksioni alternativ i dbimit, ndrkoh q sht dnuar me burg pr nj periudh jo m t madhe se dyvjeare, ai ka t drejt t dbohet dhe mbi t nuk rndon m asnj dnim i gjykats. Por nuk sht kjo e gjitha. Sipas Kasacionit, ky dbim, q sht nj alternativ ndaj dnimit me burgosje, ka si qllim edhe paksimin e numrit t t burgosurve duke larguar nga territori i shtetit ata t huaj q nuk i prkasin Komunitetit Evropian dhe q nuk jan n rregull me lejet e qndrimit, vetm n rastin kur bhet fjal pr dnime m t vogla se dy vjet pr shkelje jo dhe aq t rnda t ligjit. Pra e gjith kjo sht nj lloj heqje dor e shtetit prej mass s ndshkimit prball avantazhit t menjhershm t shmangies s mbipopullimit t burgjeve. Zbatimi i ktij ligji prbn tashm nj risi pr drejtsin e 27-shes evropiane q shum her krkojn lloj-lloj mnyrash dhe justifikimesh t largojn emigrantt e palegalizuar, apo pretendojn pr znien e vendeve t puns, kur ata n fakt kryejn punt q nuk i bjn kurr vendasit. A.Zh.

jekt t cilt nuk bien dakord me cilsin e disa ilaeve dhe rekomandojn t tjera, ose ata q nuk respektojn kodin pr t cilin kan nnshkruar kontratn me ISKSH-n, jan penalizuar. T tjer q nuk kan zbatuar rrjedhn e puns, apo t gjitha etapat e parashikuara, po ashtu jan gjobitur. N kuadr t kontrolleve dhe vendosjes s rregullit n qendra shndetsore dhe farmaci, Instituti i Sigurimeve t Kujdesit Shndetsor ka vendosur pikat mbi i. Pr dy muaj me radh, e gjith Drejtoria e Kontrollit t Jashtm sht prfshir n kontrollin e zbatimit t kontrats me qendrat shndetsore dhe subjektet farmaceutike n kt rajon. N total jan kontrolluar 13 qendra shndetsore, 52 mjek

zbatim t kontrats n fuqi sht vendosur gjob n masn 10000 lek; jan gjetur barna t lists s rimbursimit pa pulln e kontrollit t MSH-s. sht ndrprer kontrata me kt subjekt dhe i sht propozuar Komisionit t Licencimit pr heqje t licencs profesionale. N ambientet e tri farmacive u gjetn libreza shndeti t pacientve pa qen t pranishm n farmaci, ku jan vendosur masa administrative ndaj t tre subjekteve n vlern totale 3000 lek, te dhjet farmaci u gjet nj sasi e konsiderueshme e faturave t furnizimit pa u regjistruar n dokumentacionin prkats, sipas afateve t prcaktuara n kontrat. Jan marr masa administrative gjob ndaj ktyre subjekteve n vlern totale 149000 lek. Lorina Mixha

Mbetet mjaft shqetsuese prdorimi racional i barnave n trajtimin e t smurve nga mjekt
t prgjithshm dhe t familjes dhe n zbatim t kontratave n fuqi ndaj 26 mjekve jan vendosur gjoba n vlern totale 86000 lek dhe masa zhdmtimi ndaj 19 MP/F n vlern 195749 lek. Mbetet mjaft shqetsuese prdorimi racional i barnave n trajtimin e t smurve nga ana e mjekve t prgjithshm dhe rekomandimeve t mjekut specialist. N kt drejtim jan identifikuar kto mangsi: Administrimi i kartels personale t pacientit paraqitet me shum mangsi, nuk plotsohen t dhnat e domosdoshme sipas praktiks s njohur mjeksore, nuk plotsohet sakt ecuria e smundjes, diagnostikimit, ekzaminimet, konsultat dhe mjekimi. Diagnozat nuk mbshteten me ekzaminime, nuk argumentohet n kartel arsyeja e drgimit t t smurit te mjeku specialist, nuk pasqyrohen n kartel t gjitha vizitat e kryera, nuk zbatohet praktika e njohur mjeksore pr prshkrimin n kartel personale t treguesve kryesor t vendosjes s diagnozs dhe mjekimit. Po ashtu, kontrollet kan evidentuar se nuk respektohet sistemi i referimit pr rekomandimet te mjeku specialist dhe n spital, ka shkelje t kufizimit t lists dhe tek protokollet e prdorimit t barnave, kryesisht pr sistemin kardiologjik, pulmonar dhe traktit urinar. Mangsit e konstatuara nga kontrollet kan qen mungesa e personelit shndetsor, sipas orarit t miratuar, mangsi t informimit t t siguruarve n lidhje me shrbimet q ofron qendra shndetsore, mosrespektim i tarifave t shrbimit shndetsor pr personat e pasiguruar. Mbi zbatimin e kontrats me subjektet farmaceutike n rajonin e Tirans n lidhje me qarkullimin e barnave me rimbursim jan identifikuar mangsi dhe shkelje t kontrats. Nga punonjsit e Drejtoris s Kontrollit t Jashtm, gjat dy muajve jan organizuar kontrolle t befasishme tek 59 subjekte farmaceutike. Problematika e evidentuar: ofrim i shrbimit farmaceutik nga persona q nuk kan nnshkruar kontratn me ISKSH-n, ku n

Tastiera Shqip

N sitin www.pasioni.net shkarkohet falas programi i posam

Nj program kompjuterik rikthen germat dhe

M
ungesa e nj tastiere n shqip, t prshtatshme pr prdoruesit e kompjuterit, sht nj nga shum problemet q ka sot gjuha shqipe. Nj program i ri i paraqitur ditt e fundit nga siti www.pasioni.net prpiqet ta zgjidh n mnyr t suksesshme. Gjat instalimit krkohet nj fjalkalim, q mund t merret thjesht duhet drguar nj e-mail n adresn tastierashqip@pasioni.net, dhe q menjher, n mnyr automatike i drgohet prdoruesit pa krkuar asnj miratim. Programi mund t instalohet apo instalohet sipas dshirs. N t njjtn koh, prdoruesit ruajn n kompjuterin e tyre dhe konfigurimin e tastiers anglisht (apo tjetr gjuh) dhe midis dy tastierave mund t kalohet thjesht me nj klikim t mouse-it. sht nj problem teknik q mund t ishte zgjidhur me koh. Neglizhimi i drejtshkrimit t shqipes na ka sjell deri n kt pik, thot autori i programit, Dritan Kii. Programi pr instalimin e tastiers shqip mund q prdorin W n vend t -s. Versioni i paraqitur eliminon nj her e prgjithmon kt problem duke prmirsuar ndjeshm drejtshkrimin, shpejtsin e shkrimit dhe shum probleme t tjera, estetike, ligjore dhe gjuhsore. Autori i programit, aktualisht kryeredaktor i versionit shqip t revists amerikane PC World, shpjegon se jan br shum tentativa pr t prmbushur krkesat pr prdorimin e germave dhe , por n asnj rast nuk ka pasur zgjidhje t qndrueshme dhe gjithprfshirse. N shumicn e rasteve jan kuzuar n programe t veanta si Firefox apo Internet Explorer. Instalimi i programit zgjidh prfundimisht kt problem, duke mundsuar prdorimin e dy germave m t diskriminuara t shqipes, kudo, n do program kompjuteri apo faqe interneti. Pr shkak se sht falas dhe i thjesht, instalimi i programit nga administrata do t sillte rregullim t menjhershm t dokumentacionit zyrtar, por pr kt duhet nj ndrhyrje nga instancat prkatse.

t shkarkohet falas n faqen e msiprme. Tastiera shqip ka qen pjes e sistemit operativ t Windows, q me versionin 3.1 t saj, por kongurimi ishte mbshtetur mbi makinat e vjetra t shkrimit. Harta e karaktereve kishte nj ndr problemet m t mdha rokadn e karaktereve Z dhe Y, n raport me hartat e tjera t tastierave evropiane. Tastiera Shqip Version 1.0 Demo

sht mbshtetur n hartn e karaktereve t tastiers amerikane, USA International, q ka qen m e prdorura n Shqipri. T gjith e din germn w q n fund t shkrimit duhet zvendsuar me . Apo cc q zvendsohet me . N vend t shkronjs W, Tastiera Shqip sjell germn , duke mos krkuar asnj ndryshim zakoni n t shkruar nga prdoruesit

Bashkia e Tirans

Biseda me gjimnazistt

50 bursa studimi pr kualikim profesional pr gra t papuna

ashkia e Tirans ka ofruar dje 50 bursa studimi pr kualikim profesional, si n sekretari, rrobaqepsi, apo kujdestari fmijsh, pr gra t papuna. Kryebashkiaku i Tirans, Edi Rama, tha se do t ndrmerren srish projekte t tilla dhe se ky sht nj hap prpara pr t luftuar papunsin, e cila sipas tij sa vjen dhe thellohet, pasi nuk ndiqen politikat e duhura. Papunsia sht nj plag q po thellohet prdit, edhe pr faktin se prej vitesh mungojn politikat largpamse pr punsimin, mungojn ato rrug q u japin mundsin njerzve, u shpreh Rama. Kryebashkiaku i Tirans tha se bashkia do t synoj pr kto kurse kualikimi, pasi zanatet e ndryshme n vend sa vijn dhe zhduken. Kjo, sipas tij, sepse mungon arsimi profesional, ndrkoh q shum nga ata q mbarojn universitetet, mbeten t papun. E vetmja zgjidhje q ofrohet pr papunsin e t rejave dhe t t rinjve sht shqyerja e dyerve t universitetit, pa kriter dhe pa para, duke br q nj turm e madhe t rejash e t rinjsh q mbarojn shkolln e mesme t prgjithshme e jan t papun, kthehen pas pes vitesh n t shumtn e hers, nga t papun pa diplom n t papun me diploma q nuk u hyn n pun, vijoi Rama. Ai theksoi se ky projekt i bashkis, i mbshtetur dhe nga shoqata dhe fondacione t ndryshme, do t shtrihet dhe n t gjith Tirann.

Bojaxhi: Nga termoizolimi do t kursenim 20% t energjis

M
arrveshja mes Ministris s Arsimit dhe KESH, pr kursimin e energjis elektrike, vijoi dje prmes nj bisede informuese dhe sensibilizuese me nxnsit e gjimnazit Ismail Qemali, n Tiran. Gjergj Bojaxhi, drejtuesi i KESH, tha prpara nxnsve se nse ndrtesat e ndrtuara pas viteve 90, do t kishin termoizolim, ather do t kishte m pak konsumim t energjis elektrike, n stinn e dimrit. N qoft se rendimenti i prdorimit t energjis elektrike, n Shqipri do t ishte n standardet evropiane, ne sot do t konsumonim t paktn 20 pr qind m pak energji. Nse mbas vitit 90 t gjitha godinat e reja do t ishin ndrtuar me termoizolimin e duhur, t paktn 10-15 pr qind e konsumit t energjis elektrike n dimr do t ishte m i ult se sa sot. Kto jan gabime q ne i kemi br gjat disa dekadave dhe duhet q tani dhe me ligje, dhe me vendimmarrje politike, por edhe me edukim, ne kemi mundsi q ti prmirsojm n t ardhmen q t mos kemi kt rendiment dhe kt ecenc ekonomike q kemi sot, theksoi drejtori i KESH-it. Ndrsa ministri i Arsimit, Fatos Beja, tha se do t vijojm t bashkpunojm, n mnyr q ato q ju i merrni n mnyr teorike n msimet tuaja, gjat msimeve t prditshme, por dhe gjat orve t lira ti angazhoni n jetn tuaj t prditshme.

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

24

EKONOMI

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Ndihm pr bankat, jo pr t pastreht

Ekspertt: Qeveris do ti kushtojn interesat 2.8 her m shum sesa shtpit
GJERGJ EREBARA

kema e prezantuar nga qeveria pr t ndihmuar t pastreht, sht e pakuptimt nga pikpamja bankare dhe nj shpenzim financiar i strmadh pr bux hetin e shtetit, ndrsa pritet t ndihmoj pak ose aspak familjet e varfra. Ky sht komenti i disa ekspertve t bankave t kontaktuar nga Shqip n lidhje me skemn e prezantuar dje nga qeveria, q synon t ndihmoj 800 familje t varfra t blejn nj shtpi. e Q veria ka shpallur se synon t pajis 6 mij familje t varfra me shtpi, prmes nj skeme ligjore q u vendos n vitin 2000 dhe q parashtron mundsin q t pastreht t shlyejn koston zike t shtpis q marrin, ndrsa bux heti i shtetit t mbuloj interesat e kredive. Faza e par e projektit synon t trajtoj 800 familje, emrat e t cilave prcaktohen nga pushteti vendor. Familjet do t marrin nj shtpi duke paguar minimalisht 20 pr qind t vlers q n llim, ndrsa 80 pr qind t vlers plus nj interes prej 3 prqindshit, do ta shlyejn n 30 vitet e ardhshme. N total, kredit do t ken kosto Bono Thesari 12 mujore plus 2.2 pr qind. Interesi q do t paguaj qytetari do t jet ks 3 pr qind, ndrsa luhatjet e bonove t thesarit do t mbulohen nga bux heti Interesat m shum se shtpit Skema i ka habitur pak ekspertt. N baz t llogarive mbi t dhnat e publikuara nga Ministria e Punve Publike dhe Transporteve, pr 800 shtpit q do t blihen, nevojiten 22.7 milion euro. Por duke marr parasysh se interesi aktual i bonove t thesarit vjetore sht 9 pr qind, ndrsa interesi i kredive do t jet 11.2 pr qind, qeveris do ti duhet t shpenzoj rreth 6 0 milion euro interesa n 30 vitet e ardhshme. Kredi do t thot q t marrsh para borx h kur nuk i ke t disponueshme kto para, - thon ekspertt. N kt rast, nuk sht kshtu, sepse qeveria ka para e pr pasoj, nuk ka nevoj t marr kredi dhe t paguaj interesa kaq t larta, than ata. Ekspertt e disa bankave t kontaktuar nga Shqip ishin veanrisht t zemruar se nga skema do t prtoj vetm nj bank, megjithse duke par kushtet, ka shum pak shpresa se vet skema do t funksionoj. Q everia mund t akordoj nj fond pr strehimin, t zgjedh nj apo disa banka agjent pr menax h imin e kredive dhe ta zgjidh problemin, - thon ata n kushtet e kondencialitetit. Nuk ka kuptim q qeveria t paguaj nj mal me interesa. Kredi e lir pr t pasurit Koncepti i subvencionimit t interesave pr t pastreht bie ndesh edhe me faktin se kredit pr nga lloji jan pr njerzit e pasur, ndrsa t pastreht, presupozohen se jan t varfr. Kshtu 13 familje n Tiran, t cilave u sht caktuar t marrin kredi pr t bler nj garsonier, do tu duhet t paguajn nj kst mujor prej 16mij leksh n muaj pr 30 vitet e ardhshme. Sipas rregullave t prgjithshme t kreditimit, jo m shum se nj e treta e t ardhurave t familjes duhet t shkojn pr t paguar kredin. Pr pasoj, nj kredi e till sht e disponueshme vetm pr familjet me t ardhura prej 48 mij leksh n muaj dhe familje t tilla vshtir se mund t gjenden mes t pastrehve. Pr familjet q do t marrin

nj apartament 2+ 1 sipas skems s propozuar, ksti mujor i bie 24 mij lek n muaj, ndrsa t ardhurat familjare t tyre duhet t jen s paku dy deri n tre her m shum. Por ky nivel t ardhurash n rastin e Shqipris, nuk prfaqson kurrsesi familjet e varfra. Pr pasoj, skema ka pak shanse reale t ndihmoj t pastreht e

varfr. Ajo ka shum gjasa se do t ndihmoj t pastreht e pasur. Eksperienca e shkuar Q everia shqiptare sht prpjekur n t gjitha kohrat q pas rnies s komunizmit t gjej nj skem t vlefshme pr t ndihmuar t pastreht, por deri m sot, nj skem e till nuk sht

gjetur. Pr m tepr, n shum raste jan vrejtur abuzime me skemn e ndihmave pr t pastreht. Kryegjykats dhe zyrtar t lart, deputet dhe ministra, pagat e t cilve mjaftojn pr t marr kredi tregtare, kan prtuar kredi me kushte lehtsuese, ndrsa t pastreht e vrtet zakonisht nuk kan marr asgj.

Shembujt (shifrat n milion lek)

Kredi pr nj shtpi garsonier n Tiran Kostoja e shtpis Interesa t paguara nga blersi 3% Interesa t paguara nga qeveria 8.2% Totali: Principal + interes Ksti mujor 3.4 1.45 4.66 10.26 0.16

Kredi pr shtpi 1+1 n Tiran

Kostoja e shtpis Interesa t paguara nga blersi 3% Interesa t paguara nga qeveria 8.2% Totali: Principal + interes Ksti mujor 4.1 1.73 5.5 12.2 0.194

Kredi pr shtpi 2+1 n Tiran

Kostoja e shtpis Interesa t paguara nga blersi 3% Interesa t paguara nga qeveria 8.2% Totali: Principal + interes Ksti mujor 5.1 2.1 6.88 15.1 0.24

Rezerva Federale

Durrs-Kuks

Grupet e puns pritet t takohen n mes t malit, n fund t prillit

Tuneli i Kalimashit, 500 metra larg finishit

SHBA, blihet borxhi i qeveris, rrzohet monedha

Tronditet dollari, humb 6 cent brenda dy ditve

D
ollari amerikan prjetoi dy dit shum t kqija s fundmi, kur Rezervat Federale shpalln se do t ndrhyjn n treg pr t bler borx he t vjetra t qeveris amerikane. Pr pasoj, tregjet u shqetsuan veanrisht pr perspektivn e prmbytjes s tregut me dollar dhe inacionin q do t prodhohet nga kjo lvizje. Dollari humbi m shum se 7 pr qind kur kaloi nga kuota $ 1.27 pr euro n llim t javs n $ 1.37 dollar pr euro dje. Dita e mrkur ishte m e keqja q dollari ka hasur q nga themelimi i Euros. N Tiran, dollari humbi 3 lek brenda dits s djeshme dhe vijon t dobsohet. Sot kushton m pak se 97 lek. Ndrhyrja e Rezervs Federale bri q dollari t humbas pozicionin si monedh parajs ku investitort mund t strehohen n koh luhatshmrie t mdha. FED dshiron t blej 300 miliard dollar tituj borx hesh t emetuara nga qeveria, ndrsa shpalli se interesat e dollarit do t mbeten t ulta pr shum koh. Blerja e titujve t borx hit nga banka qendrore nnkupton q m shum dollar do t jen n duart e investitorve dhe se kto t fundit do t duhet t blejn asete t tjera amerikane ose ta shesin dollarin n kmbim t monedhave t tjera. Kjo gj shkaktoi edhe rnien. Hapi i hedhur nga FED fryn frikn e disa ekonomistve se bota po prsrit gabimet e Depresionit t Madh, kur politikat monetare hyn n gar se kush do ta ndihmonte m shum ekonomin e vet n kurriz t pjess tjetr t bots. Dollari ishte forcuar vazhdimisht gjat ktij viti pr shkak se investitort e pan si monedh m t qndrueshme se shum t tjera n koh krize. Por shum ekspert t tjer mendojn se n fund, dobsimi i dollarit sht afatshkurtr dhe se n terma afatgjat, mbetet nj ruajtse e mir e vlers. Ndrhyrja e FED n ndihm t ekonomis amerikane n kt mnyr, besohet se do t jap efekt pozitiv dhe se do t rigjallroj ekonomin e ktij vendi, gj q pr dollarin, do t konvertohet n forcim. Gj. Erebara

unimet pr hapjen e tunelit t Kalimashit, i cili do t jet m i gjati n Ballkan, i jan afruar fundit, bhet e ditur nga burime t Ministris s Transporteve. Aktualisht, grupet e puns q po e hapin tunelin n t dyja kraht vlersohet se jan 5 00 metra larg njri-tjetrit. N baz t llogarive, hapja e tunelit do t prfundoj nga fundi i prillit, por ecuria e punimeve varet veanrisht nga lloji i shkmbit q do t haset rrugs. Dy tunelet paralele jan 5 .6 kilometra t gjat secili. Ndrtimi i tyre ka ngrn qindra milion euro deri tani dhe projekti vlersohet gjersisht si m angazhuesi financiarisht dhe teknikisht q vendi ka ndrmarr ndonjher. Sipas konsorciumit siprmarrs, pasi t realizohet, tuneli do t jet m i gjati ekzistues n Ballkan. Kontrata parashikon q punimet e tunelit t prfundojn n 30 qershor 2009. Q everia duket e vendosur ta pruroj pak dit para zgjedhjeve. Por punime dytsore n t gjith rrugn pritet t vijojn deri n pranvern e vitit 2010. Segmenti 5 7 kilometra q fillon n Rrshen dhe mbaron n Kalimash, pran Kuksit, ka kushtuar mes 800 dhe 1 miliard eurove. Nj shifr e sakt nuk sht publikuar kurr.

Sipas vlersimit llestar, ky segment duhej t kushtonte 418 milion euro. Rruga pritet q t hapet pjesshm pr trakun nga Shqipria drejt Kosovs q kt ver. Rruga pritet q ti kushtoj bux hetit t shtetit disa dhjetra milion euro n vit pasi ajo t prfundoj s ndrtuari, pr

shkak t kostos s amortizimit dhe pr shkak t interesave q duhet t paguhen pr kredit e marra pr nancimin e saj. Rruga i kushtoi ekonomis Shqiptare 2.9 pr qind t PBB-s gjat vitit 2008, ndrsa do t kushtoj edhe 3.2 pr qind t PBB-s kt vit. Gj. E

Lojrat e fatit

Bixhozi lulzon n Shqipri

hqiptart shpenzuan m shum se 100 milion dollar n bix hoz dhe lotari gjat vitit t kaluar, me nj rritje prej 70 prqindsh n krahasim me vitin e kaluar, sipas nj lajmi t raportuar nga agjencia franceze e lajmeve AFP. T dhnat nga administrata tatimore tregojn se t gjitha llojet e basteve dhe lojrave t fatit qen n lulzim, n vendin m t varfr t Evrops. Gjat vitit 2007, h x iroja e prgjithshme e industris s bix hozit ishte 0 6 milion euro. Pr shum vite, t ardhurat nga bix hozi dhe lotarit sportive kan njohur vetm rritje, - tha Redian Kristo, i zyrs pr kontrollin e bix hozit. y Zra e kontrollit u ngrit s fundmi pran Ministris s Financave pr t monitoruar sektorin, i cili dyshohet se shrben gjithashtu pr pastrim parash. Modeli i taksimit t industris, jo mbi t ardhurat por mbi makinerit n pun, e thjeshton s teprmi pastrimin e parave n kt industri n Shqipri, pasi ul koston e ligjrimit t parave me burim t dyshimt. Vetm gjat janarit t ktij viti, sipas autoriteteve, parat e shpenzuara n baste jan rritur me 30 pr qind n krahasim me janarin 2008. Shqipria ka nj kazino, rreth 20 kompani bastesh sportive, 22 kompani q organizojn lojra t tilla dhe 9 kompani q organizojn llotari. Q indra dyqane bastesh jan t prhapura n t gjith vendin.

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

EKONOMI

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

25

13 krkesat tona pr t dal nga kriza

Dhoma e Tregtis dhe Industris Tiran: Legalizim asetesh dhe heqje t TVSH-s
ARD KOLA

as nj heshtjeje t palogjikshme, por q m pas u kuptua, vjen reagimi i Dhoms s Tregtis dhe Industris Tiran, organizmit zyrtar q mbron interesat e bizneseve, t cilat po ndjejn gjithnj e m shum krizn ekonomike. Krkesat tona pr t frenuar impaktin negativ t krizs botrore vijn pas nj studimi t hollsishm t situats ku ndodhemi. Ato jan serioze dhe me baza t qndrueshme, u shpreh kreu Gjok Uldedaj, i cili n kuadr t mbledhjes s Asambles pr t diskutuar rezultatet e vitit 2008, gjeti rastin t paraqiste nj sr propozimesh. N plan t par, biznesi i Tirans krkon legalizimin e aseteve, mas q i injekton ekonomis vlera t mdha monetare. Disa nga propozimet e Dhoms s Tregtis lidhen me rishikimin e politikave t TVSHs, ku n plan t par shihet heqja e ksaj takse pr makinerit, si dhe kreditimi pr disa pajisje t tjera q blihen nga ndrtimi, fasont dhe bujqsia. Kjo e fundit vlersohet nga biznesi me shum rndsi, si pasoj, Dhoma e Tregtis dhe Industris krkoi nga qeveria m shum investime. Nj pik tjetr lidhet me vlersimin e biznesit t vogl, i cili duhet t kryhet mbi baza reale, kurse pr disa sektor, si ndrtimi, duhet t rishikohet VKM-ja pr pagat e referencs. N total jan 13 krkesa t bra publike dje nga Asambleja e Dhoms s Tregtis dhe Industris, ku mes tyre ishin krijimi sa m i shpejt i Qendrs Kombtare pr Licencimin, liberalizimi i lejeve t ndrtimit, si dhe nj zgjerim t skems pr ndrtimin e 6 mij apartamenteve pr t pastreht. Pr t gjitha kto krkesa, qeveria ka kthyer n nj far mnyre prgjigje, t cilat nuk jan dukur n t njjtn linj me biznesin. Pr qeverin, Shqipria nuk sht n kriz, kurse biznesi ka pikpamje tjetr. Edhe pse jemi t mendimit se kriza n Shqipri sht m tepr e perceptuar se sa e jetuar realisht, mbshtesim iden q duhen marr masat e duhura pr nxitjen e sektorve q n mnyr indirekte jan prekur, theksoi kreu i Dhoms s Tregtis dhe Industris. Dhoma e Tregtis Rritja e antarsimit pran Dhoms s Tregtis dhe Industris me 70 pr qind n 2008, pr kryetarin Gjok Uldedaj sht arritur fal prmirsimit t shrbimeve ofruar komunitetit t biznesit. Gjat vitit 2008, Dhoma e Tregtis synoi q t hap dritare t reja komunikimi, jo vetm me vendet e rajonit, por edhe me ato vende q pak e njohin Shqiprin, me dshirn pr t sjell sa m shum investitor strategjik n vendin ton, u shpreh Uldedaj. Gjat vitit 2008, Dhoma arriti t hap zyrn e saj t prfaqsimit n Kosov, e cila m pas u pasua me eljen e prfaqsive t reja n Kavaj e duke u kulmuar m par me hapjen e zyrs n Torino. Nj pjes e rndsishme e aktiviteteve t Dhoms kan qen forumet e biznesit dhe pjesmarrja n panaire ku prezantohen m s miri produktet Made in Albania t zhvilluara n shtete t ndryshme t bots, Greqia, Italia, Gjermania, Zvicra, Anglia, Izraeli etj. Duke folur pr politikat e qeveris, Uldedaj u shpreh se, ne kemi mundur t jemi zri i duhur n t gjitha iniciativat ligjore q kan lidhje me biznesin. Sipas tij, disa nga reformat e marra nga qeveria jan kontribut i diskutimeve dhe i propozimeve t Dhoms s Tregtis dhe Industris, tashm me tradit 150-vjeare.

Krkesat e biznesit
1. T ngrihet nj komision antikriz i nivelit t lart, t prfaqsuar nga biznesi, Banka e Shqipris, qeveria, Komisioni Parlamentar i Ekonomis 2. T vihet n funksionim sa m par Qendra Kombtare e Licencimit 3. T vlersohet sa m par legalizimi i aseteve tregtare 4. T hiqet TVSH pr importin e makinerive prodhuese dhe atyre t mekanikes bujqsore dhe t paguhet TVSH vetm n rastin e rieksportimit t ktyre makinerive. T ulet TVSH pr importin e makinerive pr prdorim n industrin e ndrtimit dhe vlera e ksaj TVSH-je t paguhet me kste t zgjatura 5. Pr ndrtimin e 6 mij apartamenteve pr t pastreht, krkojm q nisma t thellohet, duke favorizuar familjet q blejn shtpi pr her t par (pr siprfaqe deri n 90 m) dhe ku shteti t mund t marr prsipr s paku 3 pr qind t interesit t kredis (pr blerjet e realizuara deri n maj 2010). Po pr t njjtn kategori dhe pr t njjtn periudh t hiqet edhe taksa hipotekore 6. T liberalizohen lejet e ndrtimit 7. T hiqen pagat e referencs pr sektort e ndrtimit, t prodhimit dhe pr biznesin e vogl 8. T investohet n drejtim t promovimit efektiv t resurseve natyrore t Shqipris dhe avantazheve t ekonomis shqiptare 9. N bashkpunim me Dhomn e Tregtis dhe Industris: t mbshteten programe realiste q ndihmojn SME-t; t verikohet me kujdes dhe realizm efekti faktik i programeve t ktij projekti 10. Biznesi i vogl t taksohet sipas vlers s bilancit t thjesht t pranuar nj vit m par dhe diferencat t kalibrohen n momentin e dorzimit t bilancit t vitit n vazhdim. N kt kuadr t gjenden dhe t aplikohen me shpejtsi instrumentet q i japin fund praktikes s pakuptimt, abuzive dhe t dmshme sipas s cils pushteti lokal i takson kto biznese sipas nj bilanci t supozuar dhe prher m t lart se ai reali 11. T kreditohen me kredi t buta kompanit q vendosin t aplikojn standardet ISO 12. T investohet n drejtim t promovimit efektiv t produkteve bujqsore dhe blegtorale shqiptare 13. T vazhdohet m tej n procesin e nisur t prmirsimit t klims s biznesit

Kriza

Zvendsministrat Mima dhe Bozdo: Disa sektor po tkurren. Dobt eksportet

Fier, katr pika

Biznesit i ofrojm investime publike dhe rimbursim TVSH-je

ontradiktat pr rritjen ekonomike t vendit dhe ecurin e saj vazhdojn t theksohen edhe m shum nga zyrtar t qeveris, t cilt e kan vshtir t pranojn dobsimin e aktivitetit privat. Si rrallher, dy zvendsministra, i Financave dhe ai i Ekonomis, Tregtis dhe Energjetiks, zhvillonin nj konferenc t posame mbi arritjet e dymujorit t par 2009. Pasi foln pr zhvillime deri diku pozitive, u theksua edhe nj her plani i qeveris pr antikrizn. Investimet publike, rimbursimi n koh i TVSH-s, si dhe disa masa lehtsuese pr fasont, jan disa politika t marra nga qeveria pr ti garantuar biznesit qndrueshmri, u shpreh zvendsministri i Financave. Njzri, Florion Mima dhe Eno Bozdo than se niveli i ekonomis sht i knaqshm dhe se dy muajt e par t vitit e konfirmuan at. Por ka nj problem, t pranuar nga dy zvendsministrat: kemi rnie t eksporteve dhe tkurrje

Bllokohet aktiviteti i lojrave t fatit

eksioni i krimit ekonomikofinanciar i Fierit ka ushtruar kontroll n 12 pika, ku ushtrohet aktiviteti i lojrave t fatit. Nga verifikimet e kryera ka rezultuar se katr prej tyre nuk ishin t licencuara. Burimet zyrtare pohojn se ky aksion sht vetm faza e par e nisms q sht ndrmarr nga agjentt e antikrimit ekonomik pr evidentimin e ambienteve, t cilat ushtrojn aktivitetin e lojrave t fatit. Pas kontaktimit t subjekteve t palicencuara ndaj pronarve t tyre, ka nisur procedurimi pr veprn penale t organizimit t lotarive t palejuara, parashikuar nga neni 197 i Kodit t Procedurs Penale. Burime zyrtare nga Drejtoria e Qarkut t Fierit bjn t ditur se ka nisur procedimi penal pr akuzn e organizimit t lotarive t palejuara, ndaj shtetasve Besnik Malaj, 36 vje, lindur e banues n lagjen Kastriot, Edmond Sinanin, 51 vje, lindur e banues n lagjen 11 Janari, Berinian Ferko, 30 vje, lindur e banues n lagjen Apollonia, si dhe pr Enkeleid Beshollin, 23 vje, lindur e banues po n lagjen Apollonia. T katr shtetasit drejtonin lokale ku ushtroheshin lojrat e fatit t palicencuara. Po nga kto burime, msohet se agjentt e krimit ekonomik kan sekuestruar n cilsin e provs materiale tet aparatura elektronike t lojrave t fatit, 22 televizor plazm dhe pes printer. Ndrsa materialet n ngarkim t katr t proceduarve i jan deleguar Prokuroris s Rrethit Gjyqsor t Fierit pr vijimin e hetimeve. Aksioni i agjentve t krimit ekonomik msohet se ka vijuar n t gjitha lokalet dhe subjektet e territorit t Qarkut t Fierit. Ai do t vijoj dhe n ditt e ardhshme. ma.tr

MBSHTETJA
Programi i kredis s but 25 milion euro n dobi t ndrmarrjeve, pr ta rritur m tej shumn Kreditimi i interesave t kredis pr ndrtimin e 6000 apartamenteve, nj mbshtetje pr sektorin e ndrtimit

t aktivitetit pr disa sektor t ekonomis. Eksportet po performojn pothuaj n t njjtin ritm si vitin e kaluar. Shikohet nj rnie e leht n eksportet shqiptare (minerale, gur, bim mjeksore, dru etj.), kurse fasont nuk kan psuar rritje t aktivite-

tit, u shpreh zvendsministri i Financave, Mima. Sipas Bozdos, politikat ekonomike dhe fiskale t ndrmarra nga qeveria kan qen t drejta dhe se kan shrbyer si amortizator t fuqishm pr reduktimin thuajse n minimum t ndikimit n ekonomin

shqiptare t krizs ekonomike botrore. Numri dy i METE-s pranoi nj rnie edhe t importeve, sa i takon vlers, ndrsa n sasi nuk ka ndryshim nga viti i kaluar. Lidhur me t ardhurat e dymujorit, t cilat nuk jan br ende publike, zyrtart than se jan prgjithsisht n linj me planifikimin. Duke u ndalur te situata jo pozitive e tregtis me jasht, nga t dy zvendsministrat u pa me optimizm tregtia q po kryen KESH, n drejtim t shitjes s energjis elektrike, nga ku u sigurua 5 milion euro. Sipas tyre, kjo vler kompenson humbjet n eksportet shqiptare. A.Kola

Kuks

Elbasan

Prill, legalizohet nj lagje pa leje

renda muajit prill n Kuks do t legalizohen 170 objekte, kryesisht shtpi banimi dhe biznese, n lagjen e re t Kuksit, q kan qen t ndrtuara pa leje. Lajmi konfirmohet nga drejtori i Zyrs s Legalizimeve pr rajonin e Kuksit, Zenel Kastrati. Sipas tij, procesi i legalizimeve pritej t ishte finalizuar dit m par, por penges jan br vet pronart e ndrtimeve, t cilt hezitojn t paguaj taksn e truallit. Ne kemi vendosur t trokasim der m der pr t nxitur procesin, pasi vetm duke paguar detyrimin ligjor, q sht taksa e truallit, poseduesit e objekteve mund t bhen me tapi, thot Kastrati pr Shqip. M tej, ai shton se zyra e legalizimeve tashm ka prgatitur studimet urbanistike edhe pr zona t tjera informale n Kuks. S.D

Shtat komuna fshehin bizneset

T
paktn shtat komuna rezultojn n degn e TatimTaksave t Elbasanit, sikur kan vetm nga nj kiosk n territorin e tyre. Faktin e bn t ditur kreu i Drejtoris Rajonale t Tatimeve pr Qarkun e Elbasanit, Sknder Daja. sht paradoksale q nj komun, sado e varfr t jet, kurrsesi nuk mund t deklaroj t regjistruara aq pak biznese sa deklarohen n zyrat tona, deklaroi kreu i tatimeve, Daja. Sipas tij, jan kryesisht komunat e zonave rurale ato q rezultojn m me pak biznese t regjistruara dhe i ka krkuar institucionit t prefektit q t ndrhyj te krert e njsive vendore apo edhe me grupin e inspektorve. Daja ka pohuar se ndr komunat q rezultojn m me pak biznese jan: Komuna e Gracenit, Funarit, Polisit, Lunikut, Labinotit-Mal, Zavalins dhe Lenies. B.D.

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

BOTE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

27

Dnim i prjetshm pr babain prbindsh

Fritzl u gjykua fajtor pr vrasje, incest, prdhunim, skllavrim dhe burgosje

ustriaku 73-vjear Josef Fritzl u dnua me burgim t prjetshm, pasi u gjykua fajtor pr t gjitha akuzat e ngritura kundr tij: vrasjen, incestin, prdhunimin, skllavrimin dhe burgosjen kundr vullnetit t s bijs, t ciln e mbajti pr 24 vjet t mbyllur n qilarin e shtpis. T mrkurn, Josef Fritzl kishte pranuar q t gjashta akuzat, prfshi edhe at t vrasjes. Prokurorja Kristian Burkheiser i krkoi juris ta prqendronte vmendjen tek akuza pr vrasje. Ajo e konsideroi qndrimin e Josef Fritzl, i cili u vetquajt faktor edhe pr kt akuz, nj loj. Nuk jemi prpara pendimit t sinqert. sht ve ndryshim strategjie, i tha juris. Eva Plaz, avokatja e Elisabet Fritzl, i tha gjyqtarve se edhe klientja e saj kmbngulte q i ati t akuzohej pr vrasje. Elisabet Fritzl, e cila nuk ishte shfaqur n publik q nga asti i zbulimit t ktij krimi, gjendej t martn n salln e gjyqit. Rodolf Majer, avokati i babait prbindsh, e prmendi pranin e saj ndrsa mbronte Fritzlin t martn. Majer tha se klienti i tij e kishte vn re pranin e s bijs n kohn kur n sall shqyrtoheshin provat lmike t qilarit ku ishte mbajtur vajza gjat gjith atyre viteve. T mrkurn, gjyqi shqyrtoi deklaratat e psikiatrve mbi Fritzlin dhe t bijn, si dhe dshmin e nj eksperti, i cili shqyrtoi kushtet e jetess n qilar. Sipas tij, qilari ishte shum i ult, rreth 1.7 metra, dhe gjat dy viteve t para kushtet higjienike kan qen tepr t rnda. Mungonte trsisht ajri i freskt dhe nuk hynte drit dielli. T martn, para trupit gjykues, dshmoi vllai i Elisabet Fritzl, Haraldi, por gjat dshmis s tij nuk u lejua pjesmarrja e shtypit dhe publikut. Sipas akuzs, Josef Fritzl e mbylli t bijn n qilar n vitin 1984, kur vajza ishte 18 vjee.

Pjestarve t tjer t familjes u tha se ishte larguar pr tiu bashkuar nj kulti. Sipas autoriteteve, e mbajti n qilar pr 24 vjet, duke e dhunuar rregullisht. Produkt i ktyre abuzimeve jan shtat fmij. Tre prej tyre, Josef Fritzl i mori lart n shtpi pr

t jetuar me t e me t shoqen, duke u thn pjestarve t tjer t familjes se Elisabet nuk kishte dashur ti mbante me vete. Sipas akuzs, Elisabet dhe fmijt e tjer nuk e pan kurr dritn e diellit, ndrkoh q Josef Fritzl largohej pr periudha t gjata

duke i ln edhe pa ushqim. Pr ti ndshkuar, i linte pa energji elektrike deri n dhjet dit. Rasti i tmerrshm u zbulua n fund t prillit t vitit 2008, kur bija 19-vjeare e Elisabets, Kerstin, u smur rnd dhe Elisabeta arriti ta bindte t atin ta lejonte

t shkonte n spital. Kur u lirua nga skllavrimi i t atit, Elisabet u rrfeu autoriteteve se qe dhunuar nga Josef Fritzl q n moshn 11- vjeare. Sipas rrfimeve t saj, u msua se pas shtat vjetsh i ati e kishte droguar, lidhur dhe burgosur n qilar.

Shkurt
SHBA

Rritet 5 pr qind mimi i nafts

mimi i nafts u rrit me 5 pr qind dje, duke shkuar prtej 50 dollarve pr fui, pasi Rezer va Federale Amerikane shpalli publikisht nj plan t ri pr t luftuar recesionin dhe n nj ast kur dollari po shnon rnie t ndjeshme. Rezerva Federale bri dje me dije se do t injektonte edhe 1 trilion dollar t tjer n ekonomin amerikane, duke bler borxhe qeveritare afatgjata pr her t par q prej viteve gjashtdhjet dhe duke shtuar blerjen e bonove t kredive.

Franc

Puntort, n grev pr krizn

nionet e Puntorve nisn t enjten nj grev 24-orshe npr gjith Francn, me qllim ushtrimin e presionit mbi qeverin pr t luftuar krizn ekonomike. Punonjs t sektorit publik, shkollave dhe transportit ndrpren punn bashk me disa segmente t transportit ajror. Greva ka mpir transportin ajror, veanrisht fluturimet brenda vendit. Trenat e metrove dhe autobust po operojn, por transporti hekurudhor rajonal sht reduktuar n mas t madhe.

Angli

Lufta e ftoht

Fotoja u b 21 vite m par nga Pit Soza, fotografi zyrtar i Barak Obams

Kriza globale e vitit 2030

Mosk 1988, Putin takon Reganin i maskuar si turist

ladimir Putini, turist bashk me Ronald Reganin, n sheshin e Kuq t Mosks. Nuk sht ndonj sajes fotograke, por ajo q ka ndodhur me t vrtet n pranvern e vitit 1988, kur Presidenti i athershm i Shteteve t Bashkuara t Ameriks takoi n Mosk Kryeministrin komunist, Mikhail Gorbaov, dhe ndali pak aste pr t biseduar me disa qytetar t Bashkimit Sovjetik. Mes tyre, gjendej edhe nj i ri okverdh, me aparat fotograk t varur n qaf, i cili i drejtoi Presidentit amerikan pyetje mbi t drejtat e njeriut n vendin e tij. Sipas revists Foreign Policy dhe disa gazetave e revistave t tjera ndrkombtare, ai djalosh okverdh nuk sht tjetr por Vladimir Putin, Kryeministri aktual i Rusis, i cili, i maskuar si turist q kalonte atypari rastsisht, ishte n mision si agjent i KGB-s. Ka shum t ngjar q t ken qen shrbimet sekrete sovjetike ato q sajuan at sken pr t vn n vshtirsi politikanin konservator. Takimi mes t dyve u ksua n celuloid nga fotografi zyrtar i Presidentit t sotm amerikan, Pit Soza, i cili n at epok punonte si reporter

mnyr pr tu ln mbresa liderve t huaj me faktin sa e hapur ishte shoqria sovjetike. Gjat nj interviste n radion National Public Radio, fotogra Pit Soza tregoi se kishte mbetur i habitur nga pyetjet q i qen drejtuar Presidentit nga njerzit q kalonin aty rastsisht dhe kishte pyetur nj prej agjentve q shoqronin ather Donald Reganin: sht e pabesueshme q turistt e Bashkimit Sovjetik i bn pyetje aq t vshtira Presidentit. Si shpjegohet?. Agjenti ia kishte prer shkurt: Nuk jan turist, jan t gjith t afrm spiunsh rus. Prgnjeshtrimi Pak or pas publikimit t fotogras, me prpikri mbrriti edhe prgnjeshtrimi i Mosks prmes Andrei Piontkovskit, analist politik dhe biograf i Kryeministrit aktual rus. Shkrimtari deklaroi se turisti biond nuk mund t ishte Vladimir Putini: N at koh, Putin ishte major n Shtabin e Dresdenit, vrejti Piontkovski. Nuk qe aq i rndsishm n radht e KGB-s sa t drgohej pr nj mision t till n Mosk.

umri nj i sektorit t krkimeve shkencore t qeveris britanike tha se sipas parashikimeve t ekspertve, rritja e popullsis, deri n vitin, do t shkaktoj stuhin e prsosur t ushqimit, energjis dhe furnizimit me uj n rang global. Gjat nj konference pr shtyp, vrejti se popullsia botrore do ket arritur n 8.3 miliard n vitin 2030, gj q do t dyshoj krkesn pr ushqim dhe energji. Ai shtoi se ndryshimet klimaterike do ti prkeqsojn gjrat n masa t paparashikueshme sot.

Izrael

Ish-presidenti, nn akuza pr prdhunim

pran Ronald Reganit. Fotografia tregon n plan t par Ronald Reganin teksa i shtrngon dorn nj fmije rus.

Pas tij gjendet agjenti Putin i maskuar si turist. N at epok, ndodhte shpesh q gjat vizitave t shtetarve t huaj, sidomos

ata jo komunist, agjentt e KGB-s t hiqeshin si kalimtar t rastsishm apo turist e tu drejtonin pyetje. Ishte nj

sh-presidenti 63-vjear izraelit, Moshe Katsav, sht zyrtarisht nn akuz pr prdhunimin e nj gruaje q dikur punonte pr t, si dhe me akuza m t lehta ku prfshihen dy ish-punonjse t tjera. Padija sht depozituar n Gjykatn e Distriktit t Tel Avivit, tre vjet pas shprthimit t ktij skandali. Katsav, i cili ka deklaruar se sht i pafajshm, nuk ka lshuar deklarata. Grat e kan akuzuar ish-presidentin pr prdhunim, abuzime seksuale dhe ngacmime seksuale.

shqip shqip
E PREMTE, PREMTE, 20 MARS 2009 20 MARS 2009

28

28

SPEKTAKEL

& TELEVIZION

Aida sht ndjer shum keq q Lirita nuk e prkrahu fare n debatin q bri me Adeln, edhe pse ajo e kishte mbrojtur kur kishte nevoj, kshtu sht shprehur gjat nj bisede me Bikn, Arjoni, i cili ka shtuar se ajo nuk e priste kt reagim
an qen t ndryshme bisedat e banorve brenda shtpis s Big Brother. Tashm jan n fazn q e njohin m mir njri-tjetrin e madje kan nisur edhe t analizojn veprimet mes tyre. Ata diskutojn gjithka ka ndodhur gjat ktyre ditve, parashikojn edhe se far do t ishte mir t ndodhte n mnyr q ngjarjet brenda shtpis t bhen m interesante. Nuk kam pse t pozicionohem Aida ngacmon Dritanin dhe i thot se ai nuk ka qejf t pozicionohet. Dritani i thot se do t pozicionohet ather kur ta shoh t arsyeshme, por jo se e ka me frik. Aida i jep t drejt, por i thot se ai ka marr disa ngjyra pozicionimi. Dritani mendon se, nse e ka fjaln pr debatin e saj, ai nuk ka pse t pozicionohet, pasi nuk i takon. Mungojn flirtet Adi gjen n kopsht shapkat e tij, t cilat mendonte q i kishte marr Agoni. Ktu merr shkas Q etsori dhe diskuton pr Agonin. Ai thot: Agoni do jet mrzitur jasht! Adi e kundrshton duke i thn se ai nuk ishte nga ata tipa q e vrisnin shum mendjen pr kto gjra. etsori fillon t diskutoj se si do jet Q kur ata t gjith t dalin. Ai thot: Kur t dalim do jemi shok, apo ku t kam par? . Adi i thot q ata do takohen, por jo shum shpesh. Q etsori mendon se t gjith duhet t shkojn n dasmn e Dritanit. Biseda kalon n jetn brenda n shtpi. Ata jan t mendimit q n shtpi mungojn flirtet. Sipas Q etsorit, mes Zhuljets dhe Arjonit mund t lindte dika e bukur. Ai thot q nuk i kupton t rinjt brenda n shtpi, pasi sipas tij jan shum pasiv. Adi i thot: Po t kisha nj moshataren time brenda dhe t m plqente, un do ta provoja! Mesida: Dua t kem nj lidhje! Arjoni dhe Mesida diskutojn pr jetesn brenda n Big Brother. Mesida i thot q pr t sht shum e vshtir, pasi ajo ka ndryshuar shum q kur ka hyr n shtpi. Ajo tregon q jasht sht person shum i qeshur dhe nuk i plqen q brenda sht br shum nervoze. Arjoni fillon t diskutoj pr lidhjet dhe e pyet nse ajo do t pranonte t kishte nj flirt me dik. Mesida i thot: Kur t gjej dik, dua t kem nj lidhje. Flirti mua nuk m hyn n h x ep! . Ajo vazhdon duke i thn q pr t, nj lidhje sht shum e rndsishme, pasi dshiron q personi q t ket n krah t ndihet mir me t. Arjoni tregon pr lidhjen e tij 10- vjeare dhe i thot q ndihej mir me at person dhe q kishte besim tek ajo. Biseda kalon duke diskutuar pr Shn Valentinin. Arjoni shprehet se nuk i plqen si fest, ndrsa Mesida thot: Mua m plqen, pasi ka shum zemra. Mua m plqejn shum zemrat! Se kan kuptuar sensin e provs! Djemt diskutojn pr provat e javs, duke prmendur disa nga ato. Adi i thot Tanit q t jet m i rrept m t. Arjoni thot q banort nuk e kan kuptuar ende sensin e provs s javs. Ai thot q vrtet ata duhet t jen serioz n realizimin e tyre, por q njkohsisht dhe t knaqen. Bjordi: Pse sillesh mir, kur ajo t shan? Pas mbarimit t provs, banort ndjehen t lodhur. Adelajda qndron shtrir dhe diskuton me Bjordin fjalt q i kishte thn Mimoza. Sipas saj, Aida dhe Mesida e kishin influencuar, duke i thn q nuk duhet t rrinte m me t. Mimoza i kishte thn q ato rrinin gjith ditn duke e shar Adelajdn. Sipas Adelajds, Aida ose Mesida duhet t largohet nga shtpia. Bjordi nuk e kupton sjelljen e Adelajds n lidhje me Liritn. Ai i thot: Pse sillesh mir

Adelajda: "Big Brother", shpresa ime e vetme

me Liritn, kur e di q ajo t shan ty? Adelajda mundohet ta justifikoj, duke thn q sipas mendimit t saj, ajo nuk flet keq pr t, por jan Aida dhe Mesida ato q e shajn. Jetoje momentin! Ty t plqen Bjordi!, i ka thn Q etsori Adelajdes. Ajo e ka pyetur n kuptim e thoshte kt, dhe ai sht shpjeguar se donte t thoshte q ata, prvese jan shok, kan edhe nj far ndjenje pr njri-tjetrin. Bjordin e dua fort, por nuk e dashuroj, nuk m plqejn kta tipa! , i sht prgjigjur ajo. Q etsori i ka thn se dashuroj sht nj fjal shum e madhe, ai e kishte fjaln pr nj ndjenj n kufijt e plqimit me t dashuris, por Adelajda ka kundrshtuar, duke thn se ajo dhe Bjordi ishin shum larg me konceptet e tyre. Ajo ka shtuar se Bjordi po prpiqet ta ndryshoj, por, n kt mosh, vshtir q ajo t ndryshoj. e Q tsori i ka thn se ajo vet ka deklaruar se donte ta ndryshonte jetn dhe pr kt, momenti i duhur ishte tani. Do t luaj, sepse duhet t fitoj! Duke biseduar me e Q tsorin, Adelajda ka thn: Kur hyra ktu, t gjith njerzit, opinioni i t cilve nuk sht se m intereson shum, por gjithsesi m prek, kan menduar se kam br nj gabim t madh. n U kam ln jasht nj jet t ndrtuar, kjo edhe me personin q kisha lidhje, por q nuk ndihesha mir. Faktikisht, nuk jam ndjer asnjher mir. Ishte nj zgjedhje e gabuar, por isha 18 vjee. Jam prpjekur ta ndryshoj, por asnjher nuk m sht dhn mundsia. Kshtu q, nse un dua tiu tregoj t tjerve, q nuk kam br gabim, por prkundrazi, kam br mir, duhet t shkoj deri n finale. etsori e ka pyetur me k ishte n gar Q ajo n kt loj: me t tjert jasht apo me veten. Adelajda i ka thn se q kur kishte hyr brenda, i kishte harruar ata jasht. Sori i ka thn sesi ishte e mundur ather q interesohej aq shum se far mendonin t tjert. U n kam hyr si konkurrente dhe duhet t fitoj!Sepse

po fitova, s pari fitoj lojn dhe s dyti dhe m e rndsishmja, ndryshoj jetn time! Q etsori i ka thn se n kt rast, ajo duhet t bnte hapa t mdhenj dhe jo lvizje t matura. Aida nuk e priste kt reagim Arjoni i tregon Biks se Aida sht ndjer shum keq q Lirita nuk e prkrahu fare n debatin q bri me Adeln edhe pse ajo e kishte mbrojtur kur ajo kishte nevoj. Arjoni mendon se Lirita nuk duhet t mbante kt qndrim pasi jan shoqe, dhe shoqen e prkrah n do moment sikurse bri Mesida, e cila e mbshteti Aidn edhe pse nuk ishte fare n brendsi t biseds. Pr Bikn, ndrhyrja e Mesids ishte e pavend ndrsa pr Liritn, mendon se duhet t kishte shprehur at q mendonte vrtet edhe pse mund t kishte mendim ndryshe nga ai i Aids. Bika tregon se e kundrshtoi Adeln sepse nuk iu duk e drejt q ajo foli n emr t saj por, gjithsesi kjo nuk bri q relatat mes tyre t ndryshonin. Ksaj jave, jam n nominim! Ksaj jave, jam n nominim! , i ka thn Adelajda Republiks. Sipas Republiks, ajo nuk duhet t ishte aq e sigurt, sepse asgjje nuk i dihej, madje, mund t ishte ajo e nominuara e ksaj jave dhe jo Adela. Adela i ka thn se pr mendimin e saj, Bika nuk ishte shum e rrezikuar, ndrsa ajo po. Duke qeshur, Republika i ka thn: M duket se do t vm edhe ne baste si Sori! Dua t punoj n Top Channel! Mimoza ka shprehur dshirn dhe shpresn q pasi t dilte nga Big Brother, t punonte n Top Channel. Por fillimisht, ato jan zn me Adelajden, se cila do t ishte prezantuese e cila do t bnte reklamn e DigitAlb-it. Reklamn e D igitAlb-it do ta bj un! ,i ka thn Mimoza Adelajdes, ti do t jesh prezantuese! . E pse mos ta bj un? ,i ka thn Adelajda, e kam par dhe n ndrr! . M n fund Bika, q pr vete do t donte gazetare apo folse lajmesh, i ka ndar gjrat: Moza do t bj reklamn, Adelajda do t jet prezantuese. Bjordi sht shprehur gabim Arjoni i tregon Sorit dhe Dritanit se Bjordi ishte shprehur se askush nuk mund ta nominoj, pasi ka njerz lart. Djemt habiten me kt shprehje dhe Dritani thot se bjn mir q ti sulen nj her Bjordit e t shohin reagimin e tij. Arjoni, i prekur nga kto fjal, mendon se sht e kot q t vazhdoj t qndroj n shtpi. Sori mendon se sht vetm nj mendim i shprehur gabim e me nx itim, sepse nuk mund t jet e vrtet kjo gj. Ai thot se me Bjordin veproi nj her gabim dhe ja ku gjendet n kt situat dhe e kshillon Arjonin q t mos i marr kto fjal si t mirqena. Arjoni tregon se Mesida i kishte thn Bjordit se me kt shprehje po dnonte veten, ndrsa Dritani shton se Bjordit ve i ka hyr vetja n qejf. Grupi i Labris po ecn fort Bika dhe Arjoni flasin pr kt t shtun. Bika mendon se do t dal Mesida dhe i vjen keq se ajo e ka nominuar si at, edhe Arjonin dhe tregon se u ndje shum keq kur i prmendi t dy emrat n momentin e nominimeve. Bika tregon se kishte menduar pr tjetr person, Adin, por ai fitoi imunitet, por sidoqoft, kt jav do ta nominoj. Arjoni i thot se personat q do t nominojn duhet ti mendojn mir, sepse duhet par loja q bjn n shtpi. Ai komenton sjelljen e disa banorve n shtpi si Moza, Bjordi, Lirita apo Adela, t cilt nuk japin shum dhe mendon se mjaft i kan lejuar t qndrojn ende n shtpi, si parazit. Pr Adin, ai mendon se edhe pse nuk sht shfaqur, ka ende pr t treguar pr veten. Arjoni flet se banort e tjer duke prfshir dhe veten, po e mbajn lojn dhe thot se katrshja e Labris, po ecn m fort si grup.

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

KULTURE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

29

Datojn n shekullin XIV-XVII dhe u prkasin ikonografve t njohur si Onufri, Shpataraku, Vllezrit Zografi etj. Nj grup prej 14 specialistsh po ndrhyn pr rivitalizimin e tyre. Pas restaurimit, do t ekspozohen n ambientet e muzeut e m pas n Itali, Austri e Gjermani

Muzeu Mesjetar i Kors, 40 ikona n restaurim

JULIANA DHIMITRI

paktn 40 ikona t vjetra nga fondi i pasur i Muzeut t Artit Mesjetar po i nnshtrohen kto koh nj procesi restaurimi pr ti kthyer n identitet e njkohsisht pr t ruajtur vlerat kulturore dhe historike t tyre. Drejtori i ktij muzeu, Lorenc Glozheni, bn t ditur se restaurimi q ka nisur tashm nn prkujdesjen e nj ekipi restauruesish, prfshin ikonat e vjetra, punime t ikonografve t njohur, por edhe t autorve anonim. Ikonat datojn nga shekulli XIV deri n shekullin XVII dhe jan pjes e fondit t Muzeut t Artit Mesjetar. Nj pjes e tyre jan t paidentifikuara, ndrsa disa t tjera q kan psuar dmtime me kalimin e kohs, jan vepra t ikonografve si Onufri, Shpataraku, Vllezrit Zografi etj. Me restaurimin e plot t tyre dhe ndrhyrjet pr pastrimin nga agjentt e jashtm, por edhe me theksimin e ngjyrave, muzeu ka marr prsipr q t rifreskoj vlerat q kan pasur ikonat m t vjetra t fondit t ktij institucioni, shprehet drejtori Lorenc Glozheni. Pas restaurimit, kto ikona do t jen t ekspozueshme dhe sipas Glozhenit do t pasurojn fondin e veprave t ekspozuara n ambientet e muzeut. Pr t kthyer n identitet kto vlera kulturore, q vijn nga shekujt e kaluar, jan angazhuar 14 restaurues dhe stafi i muzeut. Sipas drejtorit, ky sht nj staf i specializuar pr kryerjen e ktyre restaurimeve, ndrsa pr t parn her sht vendosur bashkpunimi me Muzeun e Kulturs Bizantine n Selanik. Kto jan ndr ikonat m me vler t muzeut, t cilat do tu bashkohen objekteve me rndsi t veant, t panjohura m par pr publikun, q gjenden n ambientet e ekspozimit, ka theksuar Glozheni. Krahas ksaj nisme, q ruan t gjall trashgimin ton kulturore me rifreskimin e veprave t rndsishme nga dmtimet e tyre, gjat gjith vitit do t ket bashkpunime me muzeume t vendeve t ndryshme. Bhet fjal jo vetm pr restaurimin e tyre, por edhe pr ekspozimin e ikonave jasht vendit. N muajin qershor pritet q nj ekspozit me ikonat e Muzeut t Artit Mesjetar t prezantohet n rajonin e Pulias n Itali, ndrsa n vazhdim kto vlera t ikonografis shqiptare mund t prezantohen edhe n disa shtete t tjera. Austria dhe Gjermania jan dy vende me t cilat jan vendosur kontaktet e para. Nga aktivitetet e mparshme, fondi i muzeut sht vlersuar si nj nga m t veantt, duke prezantuar kshtu trashgimin ton t pasur kulturore, shprehet Glozheni. Edhe m par, Muzeu i Artit Mesjetar t Kors ka bashkpunuar me institucione t huaja pr restaurimin e ikonave t fondit. Bhet fjal pr Muzeun e Kulturs Bizantine n Selanik, i cili u prkujdes pr 88 ikona t Onufrit, Kostandinit, Shpatarakut, Zografve. Restaurueset Dhimitra Lazidhu dhe Dhimitra Drosaqi, n prfundim hartuan edhe nj

40 IKONA
T przgjedhura nga fondi i Muzeut t Artit Mesjetar t Kors, 40 ikona po i nnshtrohen kto koh nj procesi restaurimi. Nj grup prej 14 specialistsh do t riparoj dmtimet e shkaktuara nga kalimi i viteve

AUTORT
Ikonat q datojn nga shekulli XIVXVII jan punuar nga ikonograf t njohur si Onufri, Shpataraku, vllezrit Zografi etj., por mes tyre ka edhe krijime t autorve anonim. Pas restaurimit, kto ikona do t ekspozohen n galerin e muzeut
manual restaurimi, i cili vitin e shkuar u prezantua n Galerin e Arteve n Tiran, s bashku me nj ekspozit fotografike t ikonave para dhe pas ndrhyrjes n to. Ekspozimi i vlerave t veanta t ktyre ikonave n vende t ndryshme synon jo vetm njohjen e tyre, por edhe vendosjen e pikave t kontaktit pr bashkpunime t mtejshme. N Muzeun Kombtar t Artit Mesjetar n Kor, q e bn nj nga m t mdhenjt e ktij lloji pr shkak t fondit, gjenden t paktn 6500 ikona q mbajn emra t ikonografve t mirnjohur, si dhe 1500 objekte prej guri, druri, tekstili e metali. Ky muze sht nga m t frekuentuarit dhe thith do vit numrin m t madh t turistve vendas dhe t huaj. N ambientet e muzeut prej vitesh funksionon edhe laboratori i restaurimit t ikonave dhe nj laborator kimik ku kryhen ndrhyrjet pr restaurime t objekteve dhe kryesisht ikonave.

Nisma

Filmi

Nj mesazh pr ndryshim prmes premiers s Teatrit Kombtar

Kinema Millenium shfaq komedin Pink Panther 2

EKSPOZIMI
Sipas drejtorit t Muzeut t Artit Mesjetar, Lorenc Glozheni, jan vendosur kontaktet q ikonat t ekspozohen edhe jasht vendit. N muajin qershor sht parashikuar nj ekspozit n rajonin e Pulias n Itali e m pas n Austri e Gjermani

25 gra t dnuara, n teatr pr Filumena Marturano

ot, 25 gra t dnuara nga institucioni penal Ali Demi do t ndjekin shfaqjen Filumena Marturano n Teatrin Kombtar. Filumena Marturano bn fjal pr jetn e nj gruaje q prostituohej dhe ndryshimin q i mori jeta pas nj vendimi t saj. Ky sht dhe mesazhi kryesor q edhe kto gra t dnuara duhet t marrin nprmjet veprs. Pavarsisht situats n t ciln ndodhen, ato, njsoj si personazhi kryesor, duhet t marrin nn kontroll jetn dhe ta shndrrojn plotsisht duke br m t mirn. Grat e przgjedhura pr t ndjekur shfaqjen teatrale jan vlersuar pozitivisht pr sjelljen e tyre n institucion, si dhe jan n muajt e fundit t dnimit t tyre, ndaj nuk paraqesin asnj rrezikshmri pr qytetart e lir. Kjo sht hera e par q grave u jepet mundsia t jen pjes e nj aktiviteti t ktij lloji, pas dnimit pr veprn penale t kryer. Pjesmarrja e grave t dnuara n teatr sht br e mundur nprmjet iniciativs s drejtorit t Teatrit Kombtar, Kristaq Skrami.

Kujdes, po vjen inspektori Kluzo!

ri vjet pas episodit t par The Pink Panther, inspektori Zhak Kluzo (Jacques Clouseau) kthehet me aventurat e tij t bujshme. Pikrisht kt fundjav, n kinema Millenium n Tiran shfaqet simpatiku Stiv Martin, i cili pr her t dyt interpreton personazhin e krijuar nga Blejk Eduards. Detektivi i ngatht i policis franceze duhet t rigjej thesaret legjendare q jan vjedhur, mes t cilve edhe diamantin e kuq. Pr ta ndihmuar n detyrn e re, do ti duhet nj ekip me detektiv nga e gjith bota, prpos artit t tij t veant pr t zgjidhur shtjet. N kt vijim t prodhimit t vitit 2006, regjisorin Shaun Levi e zvendson Harald Zuart, ndrsa protagonisti mbetet po ai: Stiv Martin. Rikthehet kshtu inspektori m qesharak i bots, srish me flokt e bardha e barsetat e zeza t Steve Martin, srish me kt rol q shnon nj zhvillim t ri n sagn komike t Blik Eduards. Pink Panther 2 riprdor formuln fitimtare t vitit 2006: vetm se tingllon pak m aksion dhe m frenetik. Por akoma m shum komik se filmi i mparshm.

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

30

SPORT
Zgjedhjet

Skandali, FSHN prjashton kampionen

Shkelje e etiks sht motivimi i vendimit ekstrem ndaj Rovena Markut
ALTIN MANALLARI

uk do t shkoj n Botrorin e Roms, sepse nuk kam para t paguaj kuotn e domosdoshme, 1200 euro. Federata nuk m mbshtet financiarisht. Kan qen pikrisht kto dy fjali, t thna nga goja e Rovena Markut n nj emision televiziv m 26 shkurt t 2009-s, t cilat i kan kushtuar shtrenjt notares s njohur shqiptare me disa titujt kampion dhe rekorde kombtare n kt sport. Pikrisht dje, krejt papritmas, ka msuar se sht prjashtuar nga t gjitha aktivitetet kombtare dhe ndrkombtare. Duket se Federata Shqiptare e Notit nuk e ka prtypur dot kt pohimin e saj n media dhe ka marr menjher nj mas t ashpr. Shkelje e Etiks, sht pikrisht ky motivimi q shoqron tashm vendimin e FSHN-s pr prjashtimin e Markut. Burime brenda ksaj federate kan saktsuar se bhet fjal pr nj vendim t marr n datn 13 mars, i cili nuk sht br publik, por krejt rastsisht sht zbuluar vetm dje. udit edhe m shum fakti se vet notarja nuk sht njoftuar direkt pr prjashtimin e saj. E shokuar pas marrjes s lajmit n nj nga ditt e zakonshme t jets s saj, si ajo e djeshmja, vet Rovena ka kontaktuar me sekretaren e federats, Suela Haxhiaj, pr m shum sqarime. Po je e prjashtuar, por arsyet hajde t ti shpjegoj nesr (sot), i sht prgjigjur Haxhiaj dhe m pas i ka mbyllur telefonin. Tentativat tona pr t kontaktuar me zonjn Haxhiaj, e cila do t mund t na shpjegonte versionin e FSHN-s, kan rezultuar t dshtuara, pasi askush nuk ka denjuar t na hap telefonin. Vendimi sht nnshkruar nga 4 prej 6 antarve t kryesis s federats, pasi dy nuk kan qen t pranishm, bjn t ditur burime brenda FSHN-s. Por skandali thellohet akoma m shum me faktin se dy prej antarve q kan rmosur, i kan pohuar notares dje se kan hedhur diku nj rm, sepse u sht krkuar, por pa e ditur se pr far bhet fjal. Gjithsesi, vet notarja ka shpjeguar se deklarata e saj n emisionin televiziv ka qen thjesht nj e vrtet.Un jam interesuar m par n federat dhe atje m kan thn se nuk ka para pr t nancuar prgatitjen dhe udhtimin tim drejt Botrorit t Roms, shpjegon 21-vjearja, e cila pikrisht n at emision ka msuar se nj sponsor dshiron ta mbshtes nanciarisht n kt aktivitet. Sipas saj, vendimi i marr nga FSHN sht ekstrem, absurd dhe i palogjikshm. Q prej 12-vjetsh Rovena sht nj nga notaret m t mira shqiptare, kampione e vendit n disa gara, e cila mban rekordet n 50 metra, 100 metra, 200 metra stil i lir; 50 metra bretkos, 50 metra deln, 200 metra stil i przier. Po ashtu sht edhe notare olimpike n Olimpiadat 2004 dhe 2008 dhe n Botrorin 2007 n Melburnit. Jam shum e tronditur pas ktij lajmi, sht shprehur Rovena. Krkoj t m ln t qet. Dua vetm t notoj. Aktualisht po strvitem pr Lojrat Mesdhetare t Peskars, por nuk po m ln t qet. E pranon se n FSHN do ta ket shum t vshtir t gjej zgjidhje. Gjithsesi, ajo thekson se do ta ndjek ligjrisht kt shtje deri n instancat m t larta. Dera e par ku do t ankohet sot sht ajo e Ministris s Turizmit, Kulturs, Rinis dhe Sporteve.

Sot Asambleja e KOKSH, ndrkombtart nuk i njohin

ot, n orn 17:00, nj pjes e federatave sportive n vend do t organizojn Asamblen e jashtzakonshme pr t zgjedhur drejtuesit e Komitetit Olimpik Kombtar Shqiptar (KOKSH). Pasi kan grumbulluar 2/3 e rmave, nismtart, t cilt jan antar me t drejt vote, synojn q sipas statutit t zhvillojn zgjedhjet. Kjo, pavarsisht faktit se iniciativa nuk sht pranuar as nga drejtuesit aktual t KOKSH dhe krert e Komitetit Olimpik Kombtar (CIO). N fakt, vetm pak koh m par ndrkombtart konrmuan qndrimin e tyre, duke br t qart se njohin vetm presidentin Hysen Domi dhe sekretarin Stavri Bello dhe se data e Asambles do t prcaktohet n nj periudh t mvonshme, deri kur t sigurohen zgjedhjet demokratike dhe transparente. Por, pr udi t t gjithve, rebelt kan gjetur mbshtetjen e Ministris s Sporteve, e cila sht shprehur e gatshme t asistoj n zgjedhjen e organeve t reja drejtuese n KOKSH. N MTKRS duket se i kan harruar episodet e dhunshme q u regjistruan n Asamblen e 6 dhjetorit 2008 dhe as q kan ndrmend t marrin n konsiderat paralajmrimet e CIO-s. Ndrkoh, kandidati pr president, Fidel Ylli, i cili garon kundr presidentit t FSHP-s, Esat Ademi, sht distancuar nga zgjedhjet e sotme, duke pohuar se nuk do t marr pjes. A. Manallari

Kombtarja

Goli i humbur kundr Malts i kushtoi Erjon Bogdanit vendin n prfaqsuese

Lorik Cana, problemet n gju vazhdojn Zv.kapiteni nuk rrezikon kundr Hungaris
L
orik Cana vazhdon t ket probleme me gjurin e djatht. Edhe pse u krijua ideja se mesfushori 25-vjear u riaftsua plotsisht nga dmtimi, ai nuk luajti n takimin me Ajaksin, sepse kishte dhimbje. Edhe pa ndihmn e kapitenit, Olimpik Marseja u kualikua n ereknalet e Kups UEFA, pas barazimit 2-2 (francezt kishin tuar 2-1 n takimin e par). Pas ndeshjes n Amsterdam Arena, trajneri Erik Gerets shpjegoi prse vendosi t mos e aktivizonte Cann. Gjithsesi, ai dha lajme t mira pr Kombtaren shqiptare, prpara sdave me Hungarin dhe Danimarkn. Pas kualifikimit n Kupn UEFA, Olimpik Marseja po prjeton nj jav shum emocionuese, pasi luftojm n Evrop, por edhe pr titullin kampion n Lign 1, deklaroi tekniku belg. Lorik Cana? Vendosa q n ndeshjen me Ajaksin mos ta kisha n dispozicion as n stolin e rezervave. Mendoj se bra zgjedhjen e duhur, pasi ai ndjeu nj tjetr problem n gju. Gjithsesi, Cana do t jet i gatshm pr takimin e fundjavs n kampionat, ku luajm me Nantn. Fakti q dmtimi i mesfushorit nuk sht i rnd, i jep siguri trajnerit Ari Han, n prag t sds s 28 marsit n Qemal Stafa. Kundr t besuarve t Ervin Kuman, kuqezinjt luajn nj prej ndeshjeve m delikate t eliminatoreve t Botrorit 2010. Tri pikt jan t detyrueshme, pasi hungarezt jan nj rival direkt n grup, por edhe pr t hedhur pas shpine rezultatin zhgnjyes n fushn e Malts. N prballjen e La Valetas, mungesa e Lorik Cans dhe e Altin Lals ndikoi n barazimin 0-0. N ann tjetr, duket se ka qen pikrisht sfida e luajtur m 11 shkurt ajo q ka sjell prjashtimin e Erjon Bogdanit. Sulmuesi 31-vjear nuk u paraqit n nivelet e zakonshme prball Malts dhe rasti i humbur prball portierit Haber i kushtoi vendin n skuadr. Nse lojtari i Kievos do t kishte shnuar, tri pikt do t ishin shndrruar n formalitet dhe tashm kuqezinjt do t ishin n krye t grupit. Nj gabim q nuk i sht falur nga trajneri Han, i cili nuk ndryshoi mendje as pas golit t par t Bogdanit n kt edicion t Seris A, n ndeshjen e fundjavs s kaluar me Lacion. e. kodheli

Vendimi

FSHF synon t afroj sa m shum tifoz m 28 mars

Biletat, mime popullore pr sdn n Qemal Stafa

ederata Shqiptare e Futbollit ka publikuar mimet e biletave pr ndeshjen e 28 marsit, ku Kombtarja shqiptare do t luaj prball Hungaris. Pr takimin q starton n orn 20:30 n stadiumin Qemal Stafa, institucioni q drejton sportin m popullor n vend ka br ulje t ndjeshme, nse kto mime krahasohen me ato q prcaktohen tradicionalisht, kur n Tiran vijn kundrshtar t kalibrit t lart. Nj vend n tribunn qendrore, A dhe B, kushton 3000 lek t reja, nga 5000 lek q sht krkesa standarde. Dukshm m t ulta jan

Trajneri Prasnikar

Vetm pasi Skela mungoi, e kuptuam se sa i duhet Kotbusit

R
ikthimi i Ervin Skels ka sjell qetsi tek Energie Kotbus. Fantazisti shqiptar sht lojtari ky i skuadrs s drejtuar nga Bojan Prasnikar n luftn pr t mbijetuar n elitn e futbollit gjerman. 32-vjeari ka kaluar virozn gripale dhe t shtunn do t zbres n fush, n takimin me Klnin. Nj lajm mjaft i mir ky pr trajnerin e Kotbus. Vetm pas mungess s tij (Skels) n ndeshjen me Hamburgun, e kuptuam se sa i rndsishm sht ky lojtar pr skuadrn, deklaroi Prasnikar. sht njsoj sikur t kthehesh n shtpi dhe gruaja mos t ta ket prgatitur darkn si zakonisht. Vetm n ato momente e vlerson punn e saj, ishte krahasimi i drejtuesit t stolit. Vetm pak or prpara ndeshjes, Skela rilloi strvitjet me pjesn tjetr t skuadrs dhe sipas t gjitha gjasave, do t jet n formacionin titullar. Besojm se me klasin e tij do t jet nj lojtar vendimtar kundr Klnit. Shpresoj vetm q prej smundjes t mos ket humbur fuqit, tha Prasnikar. e. kodheli

mimet pr tribunn D2 dhe tribunat D1 e D3, prkatsisht 700 dhe 500 lek t reja. N tribunn karshi (D2), tifozt mund t kursejn 1300 lek n krahasim me mimin q kan paguar pr ndeshjen e par n kto eliminatore me Suedin, ku nj bilet kushtonte plot 2000 lek. Vendet mbrapa portave (tribunat C dhe E) kushtojn vetm 200 lek t reja. Me kto vendime, FSHF nuk e fsheh politikn e saj pr t afruar sa m shum tifoz n stadium, pr t mbshtetur skuadrn e drejtuar nga Ari Han n kt ndeshje mjaft delikate. e. kodheli

shqip
E PREMTE, 20 MARS 2009

SPORT

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

31

Milan, prforcime ose Aneloti ikn

Trajneri, i cili ka oferta nga Reali i Madridit, krkon t paktn dy blerje me pesh

ikpyetja m e madhe e Milanit mbetet Karlo Aneloti: n fund t sezonit qndron apo do t largohet? Gjithmon nse trajneri realizon objektivin minimal t prcaktuar, pra kualikimin n Lign e Kampioneve, sepse, n t kundrt, klubi do ti jepte fund bashkjetess q zgjat prej nntorit 2001. Me ecurin e tanishme, ku kuqezinjt po konsolidojn vendin e tret n Serin A, zgjidhja e shtjes duket n dor t drejtuesit t stolit. Kontrata e Anelotit prfundon m 2010-n, por gjithka do t varet nga strategjit e skuadrs pr t ardhmen. Deri m tani, ai kishte pranuar n heshtje do vendim t drejtuesve, madje edhe tekat e presidentit Berluskoni: dy rastet m t fundit jan Shevenko dhe Ronaldinjo, t cilt u afruan n

Aneloti
MERKATO

Argjentin

Aneloti krkon t paktn dy blerje cilsore pr sezonin e ardhshm, Aleks n mbrojte dhe Etoo ose Adebajor n sulm
MILANI

Maradona, i vrar n shpirt nga Boka e tij

Galiani deklaroi se pr shkak t krizs ekonomike, tifozt nuk duhet t presin afrime t bujshme dhe t kushtueshme n merkato
ALTERNATIVAT

Kontrata e Anelotit prfundon m 2010-n, por gjithka do t varet nga strategjit e skuadrs pr t ardhmen
kontingjent, ndrkoh q trajneri kishte krkuar nj sulmues t fort n lojn n ajr dhe nj mbrojts qendre. Q prej emrimit prpara tet vjetve, nuk kan munguar rastet kur Aneloti e ka prshtatur stilin e lojs sipas lojtarve q klubi i vinte n dispozicion. Deri m tani, asnjher nuk kishte akuzuar mungesn e elementve q krkonte n skuadr, edhe nse sezoni mbyllej mes zhgnjimeve. Kjo nuk do t ishte vetm nj justikim pr t shptuar kokn, por realiteti i Milanit. Trajneri e cilson veten nj pjestar t klubit e pavarsisht se n disa raste nuk ka ndar t njjtin mendim, ka respektuar vendimet e mazhorancs (Berluskonit, Galianit dhe Braids). Megjithat, shum shpejt situata pritet t ndryshoj. Aneloti duket se nuk sht m i gatshm q t pranoj nj merkato, ku synimi kryesor do t jet ai i kursimit t sa m shum fondeve. 50-vjeari nuk ka krkuar asgj t jashtzakonshme, por prforcimin e skuadrs me nj mbrojts qendre dhe nj sulmues. T paktn dy blerje, ku emrat e rinj duhet t jen lojtar t nivelit ndrkombtar. Pr repartin difensiv, preferenca sht Aleks i elsit, ndrsa pr at ofensiv, n krye t lists sht njri ndrmjet Samuel Etoo dhe Adebajor. Aneloti sht i bindur se me dy afrime t tilla, Milani mund t konkurroj denjsisht si n kampionatin italian, ashtu edhe n kupat e Evrops. Nse pretendimet e tij nuk do t plotsohen, deri m tani shpenzime t tilla nuk hyjn n planet e klubit kuqezi, trajneri do ti prshndes t gjith dhe do t largohet. Kandidati m i mundshm pr t marr postin e Anelotit sht Leonardo, i cili aktualisht ka detyrn e drejtorit teknik. Ndrsa e ardhmja e Karletos mund t jet larg Seris A: elsi n Premiership, Bajerni i Mynihut n Bundeslig dhe Reali i Madridit n La Liga. Preferenca kryesore e trajnerit sht q t punoj n Santiago Bernabeu, ku nuk prjashtohet mundsia q t ket srish n skuadr yllin brazilian, Kaka. Nga Madridi e ndjekin prej kohsh dhe e admirojn punn e Anelotit. Nj tjetr arsye prse ai mund t jet n krye t merengues, sht se Rafa Benitez, rivali i tij kryesor pr Realin, rinovoi kontratn me Liverpulin.

Pr shrbimet e trajnerit interesohet Reali i Madridit n Spanj, por edhe anglezt e elsit dhe gjermant e Bajernit t Mynihut

iego Maradona sht plagosur n shpirt nga akuza pr tradhti e tifozve t Boka Zhuniors, pas sherreve me Juan Roman Rikelme dhe vendimit pr t mos grumbulluar m kombtare. Kjo gj m lndon n shpirt, por nuk e kam me tifozt, t cilt kan t drejt t mbshtesin k t duan. E vetmja gj q mund t bj sht t vazhdoj n rrugn q kam nisur. Nuk ka asnj dyshim se kto mosmarrveshje me tifozt e Bokas jan gjja e fundit q do t doja t m ndodhte n jet, shprehet Maradona n nj intervist n Buenos Aires.

Liverpul

Merkato

Florentino Perez po prgatitet pr rikthimin e nj tjetr Reali galaktik

Ronaldo, Iniesta e Vija: Reali gati 300 milion

reqind sht nj numr i cili po qarkullon s fundmi n botn e futbollit: nga golat n karrier nga Pipo Inzagi te miliona eurot t ndara nga Florentino Perez pr merkaton e ardhshme t vers. N fakt, ish-presidenti i Realit t Madridit po prgatit nj rikthim t madh n kryesimin e klubit m t njohur spanjoll. Sipas edicionit t djeshm t s prditshmes sportive spanjolle Marca, kandidati pr zgjedhjet presidenciale sht i gatshm t bj disa oferta t bujshme, mes t cilave n radh t par qndrojn ajo pr sulmuesin spanjoll t Valencias, David Vija (50 milion). Nj tjetr ofert duket se do t duhet t prfundoj n dyert e anglezve t Manester Junajtid, ku Reali m n fund do t krkoj t marr Topin e Art, portugezin Kristiano Ronaldo. Por oferta pr t do t jet sa dyshi i asaj pr Vijan, bhet fjal pr nj

Rinovon Bentezi, e pasojn t tjert

KAKA

Presidenti i ardhshm i Realit mund ti paguaj Milanit 70 milion euro

50 milion euro pr Vijan, 100 milion pr Ronaldon dhe 150 milion pr Iniestn
shum prej 100 milion eurosh. Prve tyre, Florentino ndrron nj tjetr talent t Barcelons: pas Figos, i przgjedhuri i ksaj radhe do t jet mesfushori i Kombtares spanjolle, Andres Iniesta, klauzola pr prishjen e kontrats e t cilit kap shifrn e 150 milion eurove. Dhe nuk prfundon ktu: tifozt e Realit t Madridit krkojn edhe Kakan, Fabregasin e Mesin. Ish-numri 1 i Realit t galacticos sht favoriti pr presidencn e klubit balanco dhe, sipas s prdit-

shmes Sport, ka vendosur tu sjell si dhurat ortakve dhe tifozve madrilen Riki Kakan. Kjo do t jet nj lvizje, si kundrprgjigje ndaj dshtimeve t ish-presidentit Ramon Kalderon. Sipas Sport, Kristiano Ronaldo, nse vjen te Reali, do t marr nj rrog prej 12 milion eurosh n sezon, por Florentino Perez nuk e mohon iden q me ardhjen e portugezit ka nj merit jo t vogl edhe Kalderoni. Prandaj ka vendosur ti prgjigjet me nj tjetr kampion, q paraardhsi i tij nuk mundi ta sillte n Madrid, edhe pse e kishte premtuar n fushat elektorale. Pr Kaka, Perez do t duhej t derdhte te Milani nj shifr mes 60 dhe 70 milion eurove, ndrsa braziliani do t paguhej me nj shifr prej 12 milion eurosh n sezon. Sipas spanjollve, Kaka ndihet i zhgnjyer nga Milani dhe sht i gatshm t vij n Madrid.

afa Benitez do ta drejtoj skuadrn Liverpulit deri m 2014. Kjo sht vendosur pas rinovimit t kontrats nga ana e trajnerit spanjoll. Nj gj e till u ka hapur rrugn kontratave t tjera n klubin e kuq. I pari n list sht sulmuesi Dirk Kuyt. Holandezi sht shprehur i gatshm t qndroj prkrah Benitezit. T tjer lojtar n prag t rinovimit jan edhe danezi Daniel Ager, prej kohsh n ndjekje nga shum klube evropiane. Ndrkoh q ksaj liste nuk i mungojn as emrat e Xherrard, Reina e Fernando Torres.

Kampionati

Euro 2012, finalja do t luhet n Kiev

Elozhet

Formula 1

Kapelo vendos Lionel Mesin prkrah Peles e Maradons F

DEKLARATA

do epok e futbollit ka yllin e saj. Ndoshta Leo Mesi do t jet ylli i dekads s ardhshme

abio Kapelo, trajneri i Kombtares angleze, ka folur me superlativa pr talentin e Barcelons, Lionel Mesi. Italiani mendon se Pleshti sht ylli i ktij brezi futbollistsh dhe nuk ka hezituar ta vendos prkrah legjendave t gjalla t futbollit si Pele dhe Maradona. Mendoj se duhet t jemi t durueshm kur vjen fjala pr Mesin, pasi nuk duhet t harrojm se ai sht ende shum i ri n mosh, deklaroi Kapelo pr spanjollen Com Radio. do epok e futbollit ka yllin e saj. N llim ishte Pele, ndrsa pas tij spikati Maradona. Ndoshta Leo Mesi do t jet ylli i dekads s ardhshme. Drejtuesi i stolit t Tre Luanve ishte mes t parve q njohu talentin e sulmuesit argjentinas, n periudhn kur punonte te Juventusi, n ndeshjen q bardhezinjt luajtn me Barn pr trofeun Joan Gamper. Kapelo vlersoi edhe punn e Pep Guardiolas n Kamp Nou: Aventura e Guardiols te Barcelona lloi mjaft mir dhe llimisht gjithka po ecte n rrugn e duhur, shtoi ai. Por, ishte n momentin e vshtirsive q Guardiola tregoi vlerat e vrteta dhe personalitet. Kmbnguli tek idet e tij, duke ln shpesh n stol lojtar shum t rndsishm, pasi ishte i bindur se skuadra mund t tonte edhe pa ta.

Shumi pr rregullat e reja Jan vrtet t pakuptimta J

ISH-KAMPIONI

Nuk ka kuptim t toj titullin ai q ka grumbulluar m pak pik gjat t gjitha garave

am i befasuar nga rregulltat e reja. Nuk mendoj se ndihmojn F1, sepse kan hyr n fuqi me vones. Majkll Shumaker e komenton kshtu revolucionin e Fias pr botrorin e ardhshm. N veanti rregulli i ri, sipas t cilit titullin e pilotve e merr ai q ton m shum gara, nuk e bind 7 her kampionin e bots, i cili nprmjet faqes s tij n internet ka deklaruar: Jam i befasuar, q i kan ndryshuar rregullat kaq von. Nuk besoja te sistemi i ri pr t nxjerr tuesin. Nuk e kuptoj se far sensi ka t kesh nj kampion bote, i cili ka m pak pik n klasikim n krahasim me vendin e dyt, edhe pse mendoj se prforcimi i pozicionit t tuesit sht nj gj e mir. Por duhet t gjejm mnyrn q F1 t mbetet n majn e sporteve motoristike, duke demonstruar kompetitivitetin e saj edhe n nivelin m t lart teknologjik. N javt e kaluara, Shumaker ka qen edhe n Barcelon pr t asistuar n bokset e Ferrarit n testet e Felipe Mass e Kimi Raikonen. Nj rast i mir pr t krijuar nj ide rreth rivalve n pist, pak para nisjes s kampionatit pas dy javve n Australi. Mendoj se jemi n form t mir dhe ju garantoj se me dy makinat tona jemi n pozicionin pr t luftuar pr titullin kampion n kt sezon.

ampionati Evropian Poloni & Ukrain 2012 tashm po hyn n fazn e s vrtets, edhe pse deri tani ka qen n pikpyetje zhvillimi i tij n kto dy vende. Ndeshja inauguruese e Euro 2012 do t zhvillohet n Varshav t Polonis, ndrsa nalja n Kiev. Lajmin e dha Kryeministri ukrainas, Hryhoriy Nemyria, n vizitn e tij n Bruksel gjat nj debati. Kryeministri konrmoi se, pavarsisht vonesave dhe vshtirsive ekonomike t dy vendeve, turneu do t zhvillohet.

Gjermania

Podolski, Fridrish e Jansen n Kombtare

rajneri i Kombtares gjermane, Joakim Lv, ka publikuar listn me futbollistt q do t ket n dispozicion pr dy ndeshjet e ardhshme eliminatore, me Lihtenshtejnin dhe Uellsin. N kontingjentin me 23 lojtar, spikasin rikthimet e Arne Fridrish, Marcel Jansen dhe Lukas Podolskit. T tre munguan n miqsoren e humbur me Norvegjin, sepse ishin t dmtuar. N skuadrn gjermane sht rezervuar nj vend edhe pr portierin e Hanoverit, Robert Enke, i cili nuk ka qen i disponueshm prej tetorit 2008.