Shqip PDF

Kenju Rivs
Qyprilinjt
Zbulimi
Djaloshi i bukur dhe i mallkuar

NE FAQEN 15
Vezirt e Perandoris Osmane

NE FAQET 18-19
Mrekullia e fundit e romakve

NE FAQEN 20
Drejtor Kryeredaktor
BESNIK MYFTARI URIM BAJRAMI
Adresa e redaksis: Rr. Sami Frashri, Pallatet e Aviacionit, Nr. 4 Tel: 04 2 272 565 069 20 35 300 E-mail: info@gazeta-shqip.com
Viti IV - Nr. 71 (1082)
E hn, 16 mars 2009
E prditshme e pavarur
mimi 50 lek, 1.5 euro
www.gazeta-shqip.com
"Incidenti" gjat dorzimit t provave. Sekretaria nuk pranon dshmit e puntorve, urdhrat, dokumentet e Delijorgjit dhe kompjuterin e Pinarit
Gjykata e Lart kthen dosjen "Grdeci"

Nesr, afati i fundit. Ina Rama, mbledhje urgjente me hetuesit: Bjeni natn dit
KUR NDOTET PASTRIMI
ALEKSANDER IPA
atarsisi sht prdorur si mashtrim radhe prej poli tiks shqiptare. N harkun kohor t ktij tranzicioni, disa her ka pasur angazhime politike, t cilat kan devijuar n lojra prfitimesh. Lvizje t ashtuquajtura pr katarsis ka pasur dhe jan iniciuar, por...
NE FAQEN 9
j "incident" ka ndodhur midis Gjykats s Lart dhe Prokuroris s Prgjithshme gjat dorzimit t dosjes "Grdeci". Ditn e premte, m dat 13 mars, kur zyrtart e akuzs qendrore firmosn prfundimin e dosjes voluminoze dhe drgimin e saj pr gjykim, sekretaria e Gjykats Supreme n Shqipri nuk i ka pranuar provat e dosjes, pasi ishin sjell jasht parametrave ligjor t nj prove materiale. Dshmit e puntorve t fabriks, si dhe provat e gjetura nga...
NE FAQEN 4
Protestat e opozits dhe kritikat e qeveris
Raporti i prestigjiozes "Time"
Mijra qytetar, homazhe pr viktimat e Grdecit
Sulmet n Irland, IRA bleu arm n Shqipri

j nga dy grupimet e Ushtris Republikane Irlandeze (IRA) t cilat nuk e pranojn procesin e paqes n Irlandn e Veriut, ka arritur t siguroj arm dhe municione pr t vazhduar luftn e vet n Shqipri. Lajmi bhet i ditur...
NE FAQEN 5
Shoqatat: Nuk duam kompensim, por kthim fizik
Pronart: PD e PR na kan mashtruar

Ekonomi Qeveria:
Sot miratohet projektbuxheti
NE FAQEN 25
Leku rinis tatpjetn kundrejt euros

uro shnoi nj rekord t ri shumvjear kundrejt lekut t enjten e kaluar, kur u kmbye pr 131.2 lek, sipas kursit fiks t llogaritur nga Banka e Shqipris...
NE FAQEN 24
Gjyqtart ta harrojn rritjen e pagave
KQZ, zgjedhjet kushtojn 6.8 milion USD

omisioni Qendror i Zgjedhjeve do t miratoj sot projektbuxhetin e zgjedhjeve parlamentare t 28 qershorit. Institucioni i menaxhimit t proceseve elektorale ka prllogaritur shifrn prej 6.8 milion dollarsh si kosto prfundimtare. Burimet nga...
NE FAQEN 25
jyqtart duhet t harrojn rritjen e rrogave deri n vitin 2011. Programi buxhetor afatmesm i qeveris nuk parashikon efekte financiare pr togat e zeza...
NE FAQEN 6
NE FAQET 2-3
Shqetsimi
BIG BROTHER 2
Histori
S'ka filma pr ekzaminim. Aparatet, t "ngrira" n 4 qytete
"Shqip" boton pr her t par dorshkrimet e Manol Konomit
Pajisjet e mamografive rrin pr "zbukurim" npr spitale

amografit n katr qytete t vendit, Tiran, Durrs, Vlor Shkodr, mbeten "gjendje" n spitale. Me prfundimin e projektit INTERREG III, pr fazn e kontrolleve t sfers femrore, kan prfunduar edhe filmat e materialet e nevojshme pr t kryer ekzaminimet. Projekti q tashm ka prfunduar parashikonte blerjen e pajisjeve, trajnimin e mjekve, teknikve dhe dhnien e asistencs s spitaleve italiane...
NE FAQEN 22
Kujtimet e ish-ministrit pr bombn n ambasadn sovjetike

i gjithnj ka krkuar q me prcjelljen e kujtimeve t tij, t'i jepte gjithkaje dimensionet e saj t vrteta. Nuk dshironte q pr kt, t'i jepnin ndonj merit. Mendonte se nuk ka br asgj t veant, vetm detyrn. Pr her t par n gazetn "Shqip" botohen kujtimet e Manol Konomit, ministr Drejtsie n vitet 1944-1951. I ka titulluar kto shnime "Disa kujtime nga jeta ime". Ai zbulon arsyet...
NE FAQET 28-29
Adela: Me Bjordin? Vetm miqsi Mesida: Kt jav do t dal un

NE FAQEN 27
GAZETA SHQIP
P E R R E K L A M A K O N T A K T O N I N E N U M R A T: 0 6 9 2 0 5 0 4 2 0 F A X 0 4 2 7 2 5 6 7 0 6 9 2 0 5 0 4 5 8
marketing@gazeta-shqip.com
shqip
E HENE, 16 MARS 2009
POLITIKE NGJARJE DITE

VITI
Dje sht mbushur plot nj vit nga tragjedia e Grdecit, ku humbn jetn 26 persona dhe mbetn t plagosur qindra t tjer
PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com
PROTESTA
Partit opozitare, PS dhe LSI, protestuan n kujtim t viktimave dhe krkuan ndshkimin e shkaktarve t saj
Tragjedia
Zhvillimet
Qeveria krkon nga Ina Rama t zbardh Grdecin

Zbardhja e s vrtets sht me rndsi pr drejtsin
ERJON AJAZI
everia Berisha reagon n ditn e njvjetorit t tragjedis s Grdecit, duke krkuar nga drejtsia q t zbardh t gjith t vrtetn pr t shruar do plag. Kryeministri Sali Berisha, nprmjet zdhnses s tij, Juela Meani, ka deklaruar se qeveria ka br do prpjekje dhe ka dhn do ndihm me dokumentacion dhe mbshtetje pr hetim t shpejt, t pavarur dhe t gjithanshm, si dhe vendosjen para ligjit t autorve t tragjedis. Lufta e ftoht institucionale qeveri-prokurori ka ardhur si pasoj e prfshirjes s nj
nuk pajtohet me zgjatjen e hetimit dhe pazaret politiko-mediatike me dosjen e ksaj tragjedie, u shpreh Meani. Sipas saj, pr qeverin shqiptare, zbardhja e s vrtets mbi Grdecin sht me rndsi kapitale. Duke e cilsuar si nj aksident tragjik ngjarjen q u mori jetn 26 personave dhe la qindra t tjer t pastreh, zdhnsja shprehu ngushllimet n emr t qeveris, si dhe siguroi familjart e viktimave se qeveria do t qndroj gjithmon pran tyre pr t kaprcyer pasojat e ktij aksidenti. Qeveria vlerson fisnikrin e banorve t Grdecit, q me prmim refuzuan prpjekjet pr t manipuluar me shpirtrat e njerzve t tyre t dashur pr
qllime politike dhe vlersuan bashkpunimin me qeverin dhe qndrimin e ksaj qeverie q n minutat e para pas aksidentit e deri n ditt e sotme, thuhet n qndrimin e qeveris, ku vihen n dukje edhe prpjekjet pr tu ardhur n ndihm t plagosurve q pas momenteve t para t shprthimit. Zdhnsja Meani theksoi se qeveria ndan me familjart e viktimave t 15 marsit 2008 dhimbjen e humbjes s pakompensueshme pr ta. Qeveria i siguron ata t gjith se, sikundr deri m sot, ajo do t jet bashk me ta, do t ofroj t gjith mbshtetjen dhe solidaritetin pr kaprcimin e pasojave afatmesme dhe afatgjata t ktij aksidenti tragjik, tha ajo, duke sh-
tuar se qeveria falnderon familjet e viktimave, gjith komunitetin e zons s Grdecit, si dhe qeverin vendore, pr kontributin dhe bashkpunimin e frytshm dhe luajal me kt qeveri n t gjith trajtimin e problematiks s zons. N emr t Kryeministrit Berisha, zdhnsja e tij sqaron se Kryeministri dhe ministrat e kabinetit, q n minutat e para pas aksidentit organizuan operacionin e krkimshptimit m t shpejt. Mijra trupa t njsive t ushtris dhe policis, si dhe qindra banor t zons u prballn me vetmohim dhe heroizm t pashoq pr do minut, pr 48 or rresht me vdekjen, dhe shptuan dhjetra e dhjetra jet.
Qeveria ka br do prpjekje dhe ka dhn do ndihm me dokumentacion dhe mbshtetje pr nj hetim t shpejt
ish-ministri t kabinetit Berisha n kt ngjarje. Ajo q vlen t theksohet sht se nj vit pas shprthimit t 15 marsit 2008, Partia Demokratike vazhdon ta etiketoj ngjarjen si nj aksident tragjik. Qeveria nuk sht pajtuar dhe nuk pajtohet me akuzat e formuluara vetm e vetm pr t fshehur prgjegjsit e vrtet t ktij aksidenti tragjik; nuk sht pajtuar dhe
Selia blu:
dhnsi i grupit parlamentar t Partis Demokratike, Aldo Bumi, hedh akuza mbi Prokurorin, se ka vn hetimet pr ngjarjen e Grdecit n shrbim t opozits. Ai ka akuzuar gjithashtu kryetarin e PS-s, Edi Rama, se ka bashkpunuar me nj nga t akuzuarit kryesor t tragjedis, Mihal Delijorgjin. Rama nuk proteston dot pr Grdecin, sepse me Delijorgjin ka siprmarrje t prbashkta dhe vetm javn e fundit para aksidentit ndau me t lejet e ndrtimit n Tiran, tha Bumi. Unifikimin e t njjtit qndrim n selin blu e konfirmoi edhe zdhnsi
Grdeci, Prokuroria n shrbim t opozits Z
i saj, Gerti Bogdani, duke br me dije se qeveria shqiptare do t punoj pr mbylljen e plagve t aksidentit tragjik t Grdecit. PD vlerson qndrimin e qytetruar t banorve t Grdecit, refuzimin q ata i bn manipulimit me shpirtrat e njerzve dhe bashkqytetarve t tyre nga Edi Rama, i cili ka zgjedhur kt dit pr t hapur fushatn e tij elektorale me nj miting mortor, duke dhunuar Kodin e t Vdekur ve, tha Bogdani. Sipas tij, Rama ndjen do or dhe do dit se kjo alternativ po gropos njher e prgjithmon karriern e tij politike.
Transporti i pacientve n spitalet jasht. T smurt, telefonatat, emergjenca pr ndihm
Grdeci 1 vit, shndetsia rikujton ngjarjen tragjike

T majtt e Beratit, t ndar drejt Tirans pr protestat e Grdecit
ocialistt dhe prkrahsit e LSI-s n Berat jan nisur t ndar drejt Tirans, pr t marr pjes n mitingun e organizuar n kujtim t tragjedis s Grdecit. Drejtuesit e degve n baz kan organizuar ve e ve simpatizantt dhe prkrahsit e dy partive t spektrit t majt, q i jan prgjigjur thirrjes pr t marr pjes n mitingun q u organizua dje n Tiran. Jan caktuar orare dhe pika t ndryshme t qytetit pr nisjen drejt kryeqytetit. T part jan grumbulluar prfaqsuesit e PS-s. Ata jan mbledhur rreth ors 12:00 n agjencin e qytetit, ku i prisnin 13 autobus, t cilt ishin vn n dispozicion t tyre pr t udhtuar drejt Tirans. Ndrsa prfaqsuesit e LSI-s jan grumbulluar n qendrn e qytetit, n sheshin prpara hotelit Tomorri. 7 autobust e vn n dispozicion t tyre jan nisur disa minuta m von nga nisja e autobusve t PS-s. Antart dhe simpatizantt e LSI-s dhe PS-s s Beratit ishin dje pjes e mitingut t madh t organizuar nga opozita n kujtim t 1-vjetorit nga tragjedia e Grdecit. Kryefjala e protests ishte krkesa pr largimin e Kryeministrit Sali Berisha dhe gjetja e prgjegjsve pr ngjarjen e ndodhur n 15 marsin e shkuar. M.Haxhialiu
j vit m par, kur t gjith dgjuan shprthimin e Grdecit, sistemit shndetsor iu desh t mbante barrn m t madhe. Edhe pse nj dit pushimi, shumics s mjekve nuk iu desh nj shkres zyrtare pr t shkuar n pun, n krye t detyrs. Pr 48 or me radh pun intensive, fluksi i pacientve, shqetsimi i pacientve, interesimi i mediave, u rrinin si ekan mbi koh bluzave t bardha. Drejtori i Prgjithshm n Ministrin e Shndetsis, Bardh Spahia, rikujton edhe nj her at dit dhe t tjerat q vijuan m pas. Nga telefonatat dhe krkesat pr t drguar sa m shpejt pacientt jasht, m mbiquajtn njeriu i emergjencave. sht br nj pun kolosale. Bashkpunimi ka qen i gjithanshm. Por, ajo q vlen pr tu theksuar sht gatishmria dhe humanizmi i shtetit italian, ambasads italiane, Rajonit t Puljas, q priti m shum se 20 pacient shqiptar, theksoi
Spahia. Po ashtu, bashkpunimi me kooperacionin zviceran, rakordimi i punve mes aeroportit t Rinasit, ndrlidhja mes institucioneve shndetsore, sht vrtet pr tu kujtuar dhe falnderuar dhe jo vetm nga mjekt, pacientt, t afrmit e tyre apo prfaqsuesit e shndetsis. Nj falnderim i madh vjen nga gjith shqiptart q
at dit dhan m shum se 1 mij njsi gjaku, pr ambasadn italiane, pr humanizmin e ktij shteti, q nn trysnin e kohs, n mungesn e dokumentacionit, punuan pa orar pr t shptuar nga dhimbja pacientt shqiptar. Jo vetm asistenca shndetsore, por edhe gatishmria pr t na ndihmuar me ndihma, koh, or
pune dhe pr gjithka q kan br t huajt pr t ndihmuar pacientt shqiptar, sht pr tu rikujtuar me shum dashamirsi. Nj falnderim i madh pr ndrkombtart, mjekt, infermiert, stafin q qndroi pr 48 or pa lvizur n pun, mediat dhe qytetart q iu bashkuan thirrjes pr dhurimin e gjakut. L.Mixha
shqip
POLITIKE
MARSHIMI
Shoqata Grdeci dhe vullnetart e PS-s marshuan n kmb nga Vora n Tiran, rrug e ndjekur nga banort nj vit m par
FLAMURI
Vullnetart kan shpalosur nj flamur 20 metr t gjat dhe 12 metr i gjer, mbi t cilin shkruhej slogani Ndryshim
DORZIMI
Flamuri i madh u sht dorzuar politikanve te Zogu i Zi dhe ka mbrritur n shesh n orn 18:30. Ai ishte nisur nga Vora n orn 13:00
KRYEMINISTRIA
Pas protests n sheshin Sknderbej, PS sht drejtuar me mbshtetsit e saj drejt Kryeministris. Aty ka folur dhe Rama
Prkujtimore
Homazhe n kujtim t viktimave. Rama: Politika, larg duart nga drejtsia. Meta: Berishn do ta nxjerr n pension
Protestat e opozits: Grdeci, pjell e korrupsionit qeveritar

EVA GJURA
jvjetori i tragjedis s Grdecit, ku mbetn t vdekur 26 njerz dhe u plagosn qindra t tjer, sht kujtuar me protesta nga opozita. Protesta ka filluar n orn 12:20 n zonn e Grdecit, koh n t ciln ndodhi shprthimi i tmerrshm nj vit m par. Krert e opozits, Edi Rama, i cili shoqrohej nga i biri, Gregori, Paskal Milo, Sknder Gjinushi, Erion Veliaj dhe drejtues t tjer t opozits, protestuan n heshtje, pa fjalime dhe thirrje, duke hedhur lule n vendin simbolik t shprthimit. Ndrsa aktorja Luiza Xhuvani ka interpretuar nj poezi, e cila ka ngjallur jo pak dhimbje e lot te t pranishmit dhe muzika funebr e ka shoqruar gjat gjith kohs n sfond. M pas, turma sht nisur me marshim drejt Tirans, e mbuluar nga nj flamur 20 metr i gjat dhe 12 metra i gjer, n t cilin shkruhej Ndryshim. Flamuri sht nisur nga Grdeci n orn 13:00, i mbajtur n dor nga shoqata Grdeci dhe vullnetart e PS-s. Ai ka mbr-
Kryetari i PS-s theksoi se edhe 26 njerzit u vran nga korrupsioni qeveritar

ritur n Tiran, n sheshin Sknderbej n orn 16:30, kt her i shoqruar nga krert e lart t opozits, duke prshkruar 18 kilometra n kmb. M pas, protesta vijoi n sheshin Sknderbej, kt her, ndryshe nga protesta e mesdits, nuk kan munguar fjalimet kundr qeveris dhe shkaktarve t asaj tragjedie. Ashtu si ishte paralajmruar, opozita ka qen e ndar n kt dit. PS-ja ka nisur protestn q n mesdit, pr t vijuar n sheshin Sknderbej, ndrsa LSI-ja ka protestuar n orn 17:00, n sheshin Nn Tereza. Protestat kan vijuar t qeta dhe kan shmangur prplasjet e tyre para Kryeministris, duke u grumbulluar aty n orare t ndryshme. LSI-ja ishte e para q i ka krkuar para Kryem-
inistris Berishs t ik dhe gati nj or m pas, PS-ja me mbshtetsit e saj, e cila ka krkuar ndshkimin e prgjegjsve.
Protesta e PS-s Pas protests n sheshin Sknderbej, ku kan kritikuar qeverin dhe krkuar largimin e
saj me vot nga qytetart, drejtuesit e PS-s jan nisur drejt Kryeministris. N nj podium t improvizuar para godins s
Kshillit t Ministrave, kryetari i PS-s, Edi Rama, ka krkuar ti jepet fund politiks s vjetr. Ai deklaroi se ka ardhur koha pr
ndryshim, prmes nj politike t re dhe do t jet PS-ja, me votat e qytetarve ajo q do t sjell ndryshimin. Ai deklaroi se pr 18 vjet u abuzua me pushtetin, ndaj shqiptart duhet t bashkojn gjith fuqit kundr ksaj loje politike. Sot, tha Rama, duam nj Shqipri si gjith Evropa, duam t jemi qytetar evropian, ku fmijt t shkollohen dhe t mos ket t rinj t papunsuar. Duke vn theksin te korrupsioni qeveritar, kryetari i PSs theksoi se edhe 26 njerzit u vran nga ky korrupsion. Ai i ka krkuar politiks t mos hyj n punt e drejtsis. Kryetari i PSs u ka krkuar qytetarve q t mos merren me gjuht e vjetra dhe t mos i prgjigjen mllefit me mllef. Gjithka realizohet, sht shprehur ai, nse bashkohemi. Protesta e LSI-s Kryetari i LSI-s, Ilir Meta, gjat protests pr Grdecin, me moton Berisha ik!, akuzoi Kryeministrin Sali Berisha, si prgjegjsin kryesor pr tragjedin e Grdecit, e cila mori jetn e 26 personave, ndrsa krkoi largimin e tij nga qeverisja e vendit. Para protestuesve t LSI-s,
Deklarata
Gjinushi dhe Milo
Veliaj: Shteti ende nuk ka dhn drejtsi

ryetari i lvizjes G99, Erjon Veliaj, gjat fjals s tij n sheshin Sknderbej, nnvizoi faktin se qeveria shqiptare ende nuk ka krkuar ndjes pr tragjedin e nj viti m par dhe ende nuk sht vn drejtsi. Veliaj i ka konsideruar momentet e shprthimit t fabriks s demontimit, si momentin kur Shqipria ngriu teksa qeveria vriste shqiptart. Sot, teksa shkoni n shtpi, bni nj lutje pr Grdecin, do t jemi m t fort e m t bashkuar, n kt mnyr si jemi sot, sht shprehur Veliaj. N kt protest e ka marr fjaln edhe kryetari i shoqats s Grdecit, Gzim Gjoni, i cili theksoi se tragjedia e nj viti m par nuk duhet harruar pr 26 arsye. Duke prmendur 26 emrat e viktimave t tragjedis, Gjoni deklaroi se sot, m shum se kurr, i duhet thn po ndryshimit. Po kshtu, pro ndryshimit sht shprehur dhe Shoqata e Minatorve, e cila nprmjet kryetarit Fiqiri Xibri, krkoi ti jepet fund ksaj qeverie, e cila nuk ka br asgj tjetr vese ka vrar dhe shkatrruar shtetasit e saj. N protestn me moton Mos Harro ishin dhe prfaqsues t shoqatave t tjera.
Kjo sht qeveria e skandaleve t njpasnjshme

ryetari i PSD-s, Sknder Gjinushi, ka denoncuar nga sheshi Sknderbej qeverin Berisha pr t mos ndodhur m Grdec t tjer. Ai e ka konsideruar Grdecin si nj prov t qeveris n t ciln u tregua qart se jeta e njeriut vlen m pak se pushteti i Berishs. Gjinushi sht shprehur me tone t ashpra kundr Kryeministrit, duke thn se mjafton largimi i Sali Berishs, pr t shptuar Shqiprin, le t largojm doktorin Kryeministr q ka ngatrruar bluzn e mjekut me at t kasapit. Po kshtu, kundr ksaj qeverie, sht shprehur edhe kryetari i PDS-s, Paskal Milo, i cili ka akuzuar mazhorancn pr paprgjegjshmri duke sjell n kujtes ngjarje q mund t konsiderohen si Grdec t tjer. Shum Grdec t tjer kan ndodhur n koh, Grdec n Bulqiz e shum t tjer do t ndodhin pr sa koh q ne nuk do t kujtojm, por do t harrojm dhe nuk do t bashkohemi pr ti dhn fund ksaj qeverisjeje, sht shprehur kreu i PDS-s. Kjo qeveri, tha Milo, erdhi n pushtet n emr t lufts kundr korrupsionit dhe u shndrrua n simbol t korrupsionit m t madh q ka par Shqipria deri m sot.
Kreu i LSI-s sht shprehur i bindur se m 28 qershor do ta nxjerr n pension Berishn

Meta tha: Berisha ik! Kjo sht thirrja e s gjith opozits, jo vetm n Tiran, po n t gjith Shqiprin dhe sht sfida jon. Kreu i LSI-s sht shprehur i bindur se m 28 qershor do ta nxjerr n pension Berishn, si e keqja e vendit, si shkaktarin e vdekjes s 26 personave m 15 mars t vitit t kaluar. Meta, n fjaln e tij, ka akuzuar deputett e PS-s, se nuk dhan firmat pr t krijuar komisionin hetimor pr Grdecin. Edhe kryetari i PSV 91, Petro Koi, partia e t cilit sht n koalicion me LSI-n, ka deklaruar se autor i tragjedis s Grdecit ishte shoqata MEICO q ka pr drejtues Berishn. Jemi ktu pr t krkuar drejtsi. Duhet t guxojm pr t sjell ndryshimin, sht shprehur Koi.
shqip
POLITIKE NGJARJE DITE
SOKOL OBO
j incident ka ndodhur midis Gjykats s Lart dhe Prokuroris s Prgjithshme gjat dorzimit t dosjes Grdeci. Ditn e premte, m dat 13 mars, kur zyrtart e akuzs qendrore firmosn prfundimin e dosjes voluminoze dhe drgimin e saj pr gjykim, sekretaria e Gjykats Supreme n Shqipri nuk i ka pranuar provat e dosjes, pasi ishin sjell jasht parametrave ligjor t nj prove materiale. Dshmit e puntorve t fabriks, si dhe provat e gjetura nga hetuesit n kraterin e shprthimit, ishin drguar n gjykat me karton t pambyllur, t cilt nuk kishin procesverbale prkatse, si dhe numra protokolli, duke rrezikuar afatin e dorzimit t dosjes n gjykat. Incidenti ka ndodhur n momentin q hetuesit e shtjes jan paraqitur n sekretarin e Gjykats s Lart s bashku me punonjsen e arkivs n Prokurorin e Prgjithshme. Burime nga Gjykata e Lart deklaruan se kan pranuar si prova 80 fashikuj hetimi, t cilat kishin t gjitha elementt e provs materiale, por kan refuzuar n mnyr kategorike t marrin si prova shkresat e sjella rifuxho nga hetuesit e shtjes. Kta t fundit jan munduar gjat dits s dorzimit t dosjes q gjithka t jet n kon-
Gjykata i kthen provat e Grdecit prokuroris

Incidenti rrezikon dosjen voluminoze me 30 t pandehur
dokumente t gjetura n vendin e shprthimit. Mbledhje urgjente Pasditen e s premtes, m datn 13 mars 2009, zyrtart m t lart t Prokuroris s Prgjithshme kan mbledhur urgjentisht grupin hetimor t tragjedis s Grdecit, duke u krkuar t jen t kujdesshm q t gjitha provat e mbledhura gjat harkut kohor t 12 muajve t jen dorzuar ligjrisht n gjykat. T shqetsuar n maksimum, drejtuesit e akuzs qendrore vendosn q t rimbledhin t gjitha aktet e refuzuara nga Gjykata e Lart dhe gjat ditve n vazhdim (t shtunn, t dieln dhe t hnn) t rivlersojn dhe t rregullojn ngrin e krijuar, pasi rrezikohet q provat t mos pranohen nga Gjykata e Lart, pasi t ket mbaruar afati i hetimeve. Alarmi ka prekur edhe Kryeprokuroren Ina Rama, e cila ka urdhruar q ditn e mart, m dat 17 mars (dit kur prfundojn hetimet) t dorzohen edhe provat e tjera, duke prmbushur kshtu nj detyrim ligjor. Por hetuesit e shtjes i druhen nj interpretimi t prfundimit t hetimeve nga t pandehurit dhe se ata mund t krkojn q provat q nuk jan regjistruar n Gjykatn e Lart t mos merren parasysh. Megjithat, kjo mbetet pr tu par n ditt n vazhdim, pasi procesi me 30 t pandehur mund t kopjoj procesin hetimor t dosjes Durrs-Kuks.
Prokurort i druhen nj reagimi t t pandehurve, t cilt mund t mos pranojn asnj nga procedurat e dorzimit t dosjes n gjykat
spiracion t plot dhe personat q do t kishin n duar dokumentet t ishin t besuar. Por nuk kan menduar surprizn e Gjykats s Lart, e cila nuk ka i konsideruar si prov dhjetra dokumente nga akuza qendrore. Ky refuzim ka vn n pikpyetje edhe nj her prfundimin dhe drgimin e dosjes n gjykat, pasi interpretimet pr kt rast mund t jen t ndryshme. Prokurort i druhen nj reagimi t t pandehurve, t cilt mund t mos pranojn asnj nga procedurat e dorzimit t dosjes n gjykat. Provat e refuzuara Paniku ka zn hetuesit e dosjes Grdeci, t cilt teksa mundoheshin me mish e me shpirt q t dorzonin dosjen ditn e premte, kan kryer nj sr parregullsish, duke dorzuar n gjykat prova materiale pa numra protokolli. Madje hetuesit kto prova i kishin mbshtjell me karton t rastsishm, me shpresn se gjykata do ti pranonte n at gjendje. Materialet voluminoze jan dorzuar brenda disa orve, ku i gjith grupi hetimor i dosjes Grdeci ka marr pjes personalisht. N aksion jan futur edhe zyrtart m t lart t akuzs qendrore, t cilt kan kontribuuar duke vn n dispozicion t operacionit deri edhe automjetet e tyre. Por i gjith mundi duket se ka shkuar kot. Pas dorzimit t 80 fashikujve, hetuesit jan mundur pr dorzimin e urdhrave dhe provave pr 30 t pandehurit. Msohet se provat e kthyera jan disa dshmi t banorve t Grdecit, pr mnyrn sesi ndodhi shprthimi, sa persona kan qen duke punuar, e deri tek ata q udhhiqnin operacionin pr demontimin e municioneve. Provat t tjera t kthyera mbrapsht jan disa fakse dhe dshmi fillestare t t pandehurve, si dhe sende e
Dokumentet e Mihal Delijorgjit, t gjetura n kraterin e shprthimit, nuk jan regjistruar n gjykat
Gjykata nuk e pranon si prov kompjuterin e Pinarit

undimi 12-mujor i 16 hetuesve t tragjedis s Grdecit mund t vihet n rrezik nga Gjykata e Lart. Mosdorzimi i provave sipas parametrave ligjor v n rrezik procesin gjyqsor q mund t hapet ditt e ardhshme. T pandehurit mund t mos pranojn provat q jan dorzuar pa numr protokolli dhe jan n kundrshtim me Kodin e Procedurs Penale. Kur dukej se gjithka ishte dokumentuar, zyrtart e akuzs qendrore jan m t friksuar se kurr pr rrjedhn q mund t
marr dosja Grdeci, e cila ka n gjirin e saj 30 t pandehur. Burime nga Gjykata e Lart deklaruan se sekretaria e gjykats nuk e ka pranuar si prov materiale kompjuterin e t pandehurit Ylli Pinari, ish-drejtuesi i firms MEICO, e cila i dha t drejtn firms s Mihal Delijorgjit t demontonte municione n bazn e Grdecit. I konsideruar si nj nga provat m t rndsishme t Prokuroris s Prgjithshme, kompjuteri sht kthyer pas, sepse nuk kishte asnj dokument shoqrues dhe nuk ishte i siguruar si duhej nga
hetuesit. Msohet se edhe provat q jan gjetur n kasafortn e Delijorgjit n kraterin e shprthimit nuk jan pranuar nga Gjykata e Lart, pasi nuk kishin dokumente shoqruese ku t pasqyrohej prmbajtja. Disa nga provat e organit qendror t akuzs pr dosjen Grdeci nuk kan pasur parametrat ligjor t nj prove materiale. Pr kt arsye, sekretaria e Gjykats s Lart nuk i regjistroi, duke i cilsuar si t paligjshme pr momentin, deklaruan burimet nga Gjykata e Lart. s.
Afati
Refuzimi
Ditn e mart prfundon hetimi...

j tjetr pikpyetje e hetuesve t shtjes sht prfundimi i hetimeve pr tragjedin e Grdecit. Pas refuzimit t Gjykats s Lart t disa provave, hetuesit jan friksuar, pasi afatet e hetimit mund t kundrshtohen nga ana e t pandehurve dhe t vihet n rrezik prfundimi i hetimeve. Gjithsesi mbetet t pritet dita e mart, kur organi i akuzs do t ridrgoj n gjykat provat e kontestuara.
T gjith t pandehurit nuk e kan pranuar akuzn

rahas parregullsive procedurale, dosja Grdeci mund t endet disa vjet n drejtsin shqiptare. Numri i madh i t pandehurve (gjithsej 30, nj numr rekord pr nj proces gjyqsor) por edhe mospranimi i akuzs nga personat e dyshuar si shkaktar t mundshm t tragjedis mund t sjell nj dshtim pr prokurorin. Nj tjetr shkak q procesi t zgjatet sht akuza q rndon ndaj t pandehurve pr shprdorim detyre. Ish-zyrtart e Ministris s Mbrojtjes, t marr t pandehur pas tragjedis s Grdecit, kan refuzuar organin qendror t akuzs pr t firmosur krkesn pr gjykim. Ata nuk kan denjuar
t paraqiten para prokurorve t shtjes pr tu njohur formalisht me prfundimin e hetimeve. Ndrkoh, t pandehurit n burg kan mohuar n mnyr kategorike akuzat e ngritura, duke u vetshpallur t pafajshm. Mihal Delijorgji, pronar i firms Albademil, e cila kishte fituar t drejtn pr t kryer demontime n Grdec, nuk ka pranuar t firmos prfundimin e hetimeve, duke deklaruar se sht i pafajshm. Ndrkaq n Prokurorin e Prgjithshme jan ftuar gjeneralt, t cilt kan akuzuar drejtuesin e hetimeve pr tragjedin e Grdecit se po u prishte karriern, duke u ngritur akuza t pabaza.
shqip
Arm shqiptare pr militantt e IRA-s

Shrbimet sekrete t Irlands s Veriut zbulojn lidhjet tregtare me Shqiprin
j nga dy grupimet e Ushtris Republikane Irlandeze (IRA) t cilat nuk e pranojn procesin e paqes n Irlandn e Veriut, ka arritur t siguroj arm dhe municione pr t vazhduar luftn e vet n Shqipri. Lajmi bhet i ditur nga revista angleze Times. Shrbimet Irlandeze t Siguris kan zbuluar se RIRA ka importuar arm, prfshir edhe pushk automatike e revolver nga Shqipria, shkroi dje Times. Dy grupime, IRA e Vrtet, (RIRA) dhe IRA e vazhduar, (RIRA) jan mbeturina e Ushtris Republikane Irlandeze, e cila prgjaku Irlandn e Veriut pr m shum se 40 vjet deri n vitin 1994 kur pranoi procesin e paqes dhe hoqi dor nga dhuna. Dy grupimet e kan pasur t vshtir deri m sot t gjejn arm pr t vijuar luftn e tyre, por s fundmi kan gjetur burim t ri armatimi n Shqipri. Besohet se blerjet e kryera n Shqipri datojn gjat viteve 2000 e pas, kur qe m e leht se sot transportimi i armve prmes detit n Itali. Pas vitit 2004, NATO ka nisur nj operacion t gjithanshm patrullimi t Mesdheut, n prpjekje pr t parandaluar do ngarkes t dyshimt nga Lindja e Mesme dhe Ballkani drejt Evrops, n kuadr t lufts ndrkombtare kundr terrorizmit. Pr pasoj, skafet e pakta me emigrant q kan tentuar t kaprcejn ngushticn e Otrantos jan identifikuar dhe bllokuar nga anijet e operacionit Active Endeavour. T shtunn e kaluar, n Irlandn e Veriut, dy ushtar britanik u sulmuan dhe u vran me arm zjarri. Ata ishin ushtart e par t vrar n Irland n 12 vitet e fundit. T dieln, grupimi i njohur si RIRA mori prgjegjsin e sulmit. Tani britanikt jan t shqetsuar se mbeturinat e IRA-s jan fuqizuar mjaftueshm pr t rilluar luftn e tyre t armatosur, gj q mund t dmtoj rnd procesin e paqes. Sulmi i fundit terrorist i IRA-s daton n vitin 1998, kur nj bomb vrau
28 civil t pafajshm. Nj tregti e kontrolluar nga maa Disa koh m par, nj agjenci britanike e specializuar n vzhgimin e aktiviteteve terroriste, raportoi se RIRA m n fund ishte bindur pr vshtirsin e blerjes s armve n SHBA dhe transferimit t tyre n
Irland pr shkak t kontrolleve t shumfishta doganore. Pr kt qllim, kishte filluar t krkonte burime t reja armatimi. Vendet e Ballkanit dukeshin m premtuese. Si pasoj e luftrave civile, aty ka nj treg n zhvillim t pajisjeve ushtarake, nga shekt te pistoletat, kallashnikovt, eksplozivt dhe armt antitank, - thot raporti. N
qershor 2000, nj sasi armsh t destinuara pr RIRA-n u sekuestrua n Kroaci. Synimi ishte prdorimi i jahteve private pr transportimin e armve drejt Italis prmes detit. Shqipria qe edhe m shum premtuese pr shkak t kontrollit m t dobt kutar. Gjithsesi, nuk sht e sigurt nse ishin armt e blera n Shqipri ato q u prdorn
n sulmin e fundit apo jo. Nj parajs pr grupet terroriste Shqipria sht transformuar me t shpejt n baz dhe burim armatimesh pr grupime kriminale apo terroriste n t gjith botn. N kohn e komunizmit ka dshmi q tregonin se grupime t ndryshme
Tregtia
Armt nga Shqipria pr mafien dhe grupimet terroriste

N vitin 1998, si pasoj e uksit t madh t armve nga Shqipria drejt Italis s Jugut, n Napoli pati nj val shqetsuese vrasjesh maoze. Italia nxori n rrug ushtrin pr patrullim dhe shpalli se Napoli nuk sht Vlor N vitin 2000, nj bomb shprtheu n Itali dhe u mor prsipr nga Brigadat e Kuqe. Nj hetim hodhi drit rreth nj lidhjeje shqiptare t grupimit terrorist komunist italian, q shrbente si baz arratie dhe si burim furnizimi me arm N vitin 2003, Amnesty International raportoi se nj sasi municionesh e eksportuar nga Shqipria sht prdorur n Somali dhe Sudan gjat luftrave civile atje. Sipas AI, Shqipria ka eksportuar zyrtarisht dhjetra milion shek q pas rnies s komunizmit Dje, revista britanike Times njoftoi se shrbimet sekrete t ktij vendi kan zbuluar arm me origjin shqiptare n arsenalet e grupimeve disidente t Ushtris Republikane Irlandeze, IRA. Fal armve shqiptare, kto grupime jan n gjendje t ofrojn luft
terroriste nga Afrika u strvitn n territorin shqiptar me mbshtetjen e qeveris s kohs. Gjat dekads s fundit, armt e blera ilegalisht (apo gjysm legalisht) n Shqipri u bn shqetsim serioz n disa vende t Afriks, n Itali dhe s fundmi, n Irlandn e Veriut. Gjurm t armve shqiptare jan gjendur n Kongo, Ruanda, Sudan dhe Somali. N Itali, n vitin 1999, qeveria italiane nxori ushtrin n rrugt e Napolit pas disa vrasjeve t kryera nga grupime t ndryshme kriminale q prdornin arm t blera n Shqipri. Dy vite m von, hetimet mbi Brigadat e Kuqe nxorn n pah nj lidhje shqiptare. Mediat italiane raportuan se disa krer t grupimit terrorist q gjendej n shprbrje t plot, ishin fshehur n Shqipri, ndrsa armatime t blera ktu shrbyen pr aktet e fundit terroriste t ktij grupi. Brigadat e kuqe ishin nj organizat terroriste komuniste q prgjaku Italin me bollk gjat viteve 70. Shqipria sht prmendur gjithashtu si vend i prdorur pr baz nga shum organizata islamike, t dyshuara apo t lidhura me terrorizmin islamik ndrkombtar. Nga ana tjetr, Amnesty International sht ankuar shum shpesh se armt e shitura n Shqipri, n rrug ligjore, jan rishitur n vende t ndryshme afrikane pr prtime t strmdha. Kshtu, n vitin 1995, nj sasi armsh e transportuar me aeroplan nga Shqipria n Izrael e m tej n Kigali t Ruands, u prdorn pr t masakruar popullatn vendse n gjenocidin m t tmerrshm t regjistruar n bot q nga Lufta e Dyt Botrore. N vitin 2002, nj sasi armsh u eksportuan nga Shqipria pr n Izrael dhe m pas u prdorn n luftrat civile n Somali dhe Kongo. Autoritetet shqiptare nuk kan hapur kurr hetime mbi ngjarje t tilla. Gj. E
Vendimi
Kosov, Florim Ejupi shpallet i pafajshm

nga trupi gjykues i EULEX-it sht br lirimi i klienti tim, tha avokati Halimi. Pas lirimit, Ejupi i sht bashkuar gruas dhe fmijve t tij, ndrkoh q krkon q nj vendim i ngjashm t merret edhe pr t gjith t burgosurit n Burgun e Dubravs, q gjenden n pavijonin numr 1, ku jan t vendosur ish-ushtart e UK-s. Sipas tij, shumica e ish-lufttarve t UKs jan duke u mbajtur n burg me akuza t montuara nga administrata e UNMIK-ut. Pr tet vitet e kaluara n burg, Ejupi thot se do t krkoj kompensim, mirpo deri m tani, ai tregon se nuk e ka menduar krkes do t parashtroj. Do t krkoj kompensim... Do t pushoj disa dit tani, e m pas t shohim, tha ai. Ejupi, tani 30-vjear, nga fshati Sekiraq i Podujevs, ishte dnuar me 40 vjet heqje lirie, pasi ishte shpallur fajtor si aktor kryesor pr shprthimin e vitit 2001 n nj autobus t Nish Ekspresit, ku humbn jetn 11 serb dhe disa t tjer u plagosn. Ky dnim kishte ardhur, pasi trupi gjykues ndrkombtar, i udhhequr nga Hanjalka Karpati, kishte vrtetuar se Florim Ejupi ka kryer gjasht vepra t rnda penale. Ejupi ishte dnuar pr 11 vrasje, dhjetra t plagosur, pr terrorizm, shkaktim i rrezikut t prgjithshm, diskriminim racial dhe mbajtje t paligjshme t eksplozivit.
lorim Ejupi, i dnuar me 40 vjet burg, sht liruar nga Burgu i Dubravs. Vendimi pr lirimin e tij sht marr tet vjet pas qndrimit t tij n qeli. Kolegji i Gjykats Supreme, n prbrje t t cilit ishin tre gjykats ndrkombtar dhe dy vendor, ka urdhruar lirimin e Florim Ejupit n munges provash. Lnda e tij ishte ngritur para Gjykats Supreme, e cila pas shum orsh shqyrtimi t ksaj lnde, vendosi ta liroj at menjher. Ky vendim ishte marr njzri nga t pes gjykatsit dhe pr marrjen e ktij vendimi u informua menjher edhe Gjykata e Qarkut n Prishtin. Gjykatsit, n ditt n vazhdim, pritet t japin nj shpjegim m t gjer me shkrim rreth vendimit t tyre. Kolegji i Gjyqtarve nga Gjykate Supreme, i prbr prej pes gjykatsve - tre gjykatsve nga EULEX-i dhe dy gjykatsve vendor - urdhroi lirimin e tij t menjhershm nga Burgu i Dubravs, pasditen e dats 12 mars. Ai u lirua nga do akuz n munges provash, thuhet n nj komunikat shtypi, t lshuar nga EULEX-i. Nj dit pas lirimit t tij nga Burgu i Dubravs, ku kishte qndruar i pafajshm pr tet vjet, Florim Ejupi thot se ndjehet mir q m n fund drejtsia sht vn n vend. N Gjykatn Supreme m liruan nga t gjitha akuzat dhe un jam i lir tani, tha Ejupi.
Ai shtoi se nj vendim t till e kishte pritur edhe m hert, pasi dnimi ndaj meje ishte i padrejt dhe se, sipas tij, e gjitha ka qen e montuar. Gjithmon e kam ditur q do t lirohem, pasi ai dnim ka qen i padrejt, me dshmitar t montuar dhe i gjith rasti ka qen i montuar, tha Ejupi. Mahmut Halimi, avokati q pr tet vite mbrojti Ejupin, tha se q prej llimit, vendimin pr dnimin e klientit t tij e kishte vlersuar skandaloz pr drejtsin n prgjithsi dhe pr administratn e UNMIK-ut. Sipas tij, n gjykimin ku Ejupit i ishte shqiptuar dnimi prej 40 vitesh, ka pasur shkelje esenciale, me prova t papranueshme e t inskenuara. Kam pasur shum besim q drejtsia do t ngadhnjej dhe me vendimin e Gjykats Supreme t prbr
shqip
AKTUALITET
Buxheti afatmesm i qeveris deri n vitin 2011 parashikon vetm godina t reja
Qeveria: Gjyqtart ta harrojn rritjen e rrogave

SOKOL OBO
Prtej Lajmit
Tentativ pr t zbardhur kronikat e zeza
NGA POLI HOXHA
Mbretria e Depresionit
Ndrsa shoqrit dhe ekonomit e gjith bots aktualisht jan n recension, n vendin ton mbret sht depresioni. Tashm, metastazat e tij kan hyr n do mendje njeriu, n do familje, n do pun e biznes. Rrugt e Tirans e t do vendbanimi, ashtu si shpellat e nndheshme n Perandorin Romake n rnie e sipr u mbushn me lebroz, glojn nga njerz t dshpruar, t zymt, t mbledhur kutulla si Sizifi me shkmbin mbi kurriz. N do cep rruge, n do lokal, kudo q troket, t dalin prpara njerz depresiv deri n gjendje shoku apo amoku. Qytetar q i ulrasin fatorinos apo shoferit, gra q belbzojn me vete, apo t fort q rrihen me grushte pr nj parkim makine. Depresioni ka lindur bashk me njeriun dhe do zhduket po me at, por prmasat q ka marr n kt shoqrin ton, e cila ekziston vetm pr mbijetes, duket se jan katastrofike. Dhe nuk sht vetm varfria buka e vetme q e ushqen, por edhe frika dhe prplitja pr t pasur nj pun, nj shtpi; krimi q sht ringjallur frikshm duke dal sheshit me arm e maska dhe veanrisht mungesa e nj fijeje shprese q vjen nga qeverisja e politika. Tehu i shpats s mbretit sht mprehur m holl se kurr. Viktimat shtohen frikshm do dit. Aty ku masakra merr kuptimin e saj t vrtet horror dhe dshprues, sht familja. po ndodh me familjen shqiptare? Nse bn nj xhiro npr gjykatat e vendit, do konstatosh radh t gjata npr sportele mbushur me ish-bashkshort t lumtur q krkojn me kmbngulje divorcin. Dhuna n familje, e shfaqur me hu apo psikologjikisht, po lulzon
KOMENTI
Nga analiza e kryer pr programin e ZABGJ vrejm se objektivat nuk jan shfaqur t evoluuara n koh. N kt mnyr nuk shprehet qart nse kjo renditje lidhet me ndonj ndryshim t prioriteteve nga njri vit n tjetrin
jyqtart duhet t harrojn rritjen e rrogave deri n vitin 2011. Programi buxhetor afatmesm i qeveris nuk parashikon efekte financiare pr togat e zeza pr tri vitet e ardhshme, ndryshe nga premtimet pr prokurort, t cilt do t prfitojn rritje t rrogave n nivelin 70 pr qind. N raportin e Ministris s Financave, i cili sht publikuar n fillim t ktij viti, parashikohen vetm ndrtime t godinave t reja n t gjith Shqiprin. Prioritet i qeveris pr tri vitet e ardhshme parashikohet t jet edhe trajnimi i gjyqtarve, si dhe gjykimi me shpejtsi. Duket se gabimi n kt parashikim ka ardhur nga Zyra e Administrimit t Buxhetit Gjyqsor, e cila nuk mund t ket paraqitur n Ministrin e Financave rritjen e pagave t punonjsve t gjykats. Viti 2009 N kt vit parashikohen ofrimi i kushteve cilsore t puns, gjykimit dhe shrbimit pr gjyqtart dhe qytetart, me qllim arritjen e standardeve bashkkohore, nprmjet sigurimit t skems funksionale t godinave t gjykatave deri n 52% t tyre, mobilimit t zyrave dhe sallave t gjyqit deri n 68% t gjykatave dhe plotsimit me element t siguris deri n 53% t tyre. Gjithashtu jan parashikuar prmirsimi n vazhdimsi i infrastrukturs elektronike t gjykatave pr mbshtetjen e sistemit t menaxhimit t shtjes gjyqsore. Forcimi i statusit t gjyqtarve nprmjet rritjes profesionale dhe trajnimit t vazhdueshm t tyre, duke mbshtetur financiarisht realizimin e 50 trajnimeve vazhduese n vit pr nj numr prej 200 gjyqtarsh sht nj tjetr projekt pr gjykatn. sht parashikuar q t ket projekt-preventiv pr 4 gjykata, ku mund t ndrtohen 1600 m2 t gjykatave t reja. Ndrsa godina t rikonstruktuara do t jen 5 dhe 27 institucione do t kompletohen me mobilie pr zyra dhe salla gjyqi. 28 institucione parashikohen t kompletohen me pajisje elektronike. Sipas Ministris s Financave, qeveria do t paguaj edhe koston pr faqen e internetit pr 31 gjykata. Viti 2010 N kt vit parashikohet prmirsimi n vazhdimsi i infrastrukturs elektronike, si dhe forcimi i statusit t gjyqtarve. Qeveria ka financuar n kt vit realizimin e 50 trajnimeve vazhduese pr nj numr prej 200 gjyqtarsh. Msohet se n kt periudh parashikohet t miratohet projekt-preventivi pr 5 gjykata, si dhe ndrtimi i 3197 m2 i gjykatave t reja. 13 institucione do t kompletohen me mobilie pr zyra dhe salla gjyqi dhe elemente sigurie, ndrsa 27 institucione do t kompletohen me pajisje elektronike. Parashikohet q t blihen edhe 6 automjete, si dhe rikonstruksioni i 2101 m2 i gjykatave t reja. Parashikohet edhe realizimi i nj konference gjyqsore kombtare. Viti 2011 Edhe n kt vit, raporti i Ministris s Financave nuk parashikon nj rritje t pagave pr gjyqtart dhe punonjsit n kto gjykata. prioritetet e qeve-
ris n kt vit nuk kan ndonj ndryshim t madh nga vitet paraardhse, si jan ofrimi i kushteve cilsore t puns. Parashikohet prmirsimi n vazhdimsi i infrastrukturs elektronike t
gjykatave pr mbshtetjen e sistemit t menaxhimit t shtjes gjyqsore. Produktet kryesore q do t ofrohen n 2011-n jan ndrtimi i 3282 m2 i gjykatave t reja, 11 institucione do t kom-
pletohen me mobilie pr zyra dhe salla gjyqi dhe elemente sigurie. Ndrkoh, 27 institucione do t kompletohen me pajisje elektronike. Parashikohen trajnime profesionale pr 200 gjyqtar.
Prokuroria
Dy zyrtar, nn akuz pr korrupsion

P
rokuroria e Tirans ka prfunduar dhe e ka drguar shtjen n gjykat pr dy zyrtar, t cilt akuzohen pr korrupsion pasiv dhe deklarim t rrem t pasuris. I pari sht shtetasi Thoma Marina, ish-oficer i Policis Gjyqsore n Durrs, i cili sht ndaluar disa muaj m par teksa po merrte nj ryshfet. Hetimet kan provuar akuzn ndaj Marins dhe sht vendosur q shtja t drgohet n gjykat. Burime nga gjykata than se shtja sht regjistruar dhe do t gjykohet nga gjyqtari Gerd Hoxha. Zyrtari tjetr q akuzohet sht Adem Rrenga, ish-drejtuesi i nj projekti n Ministrin e Bujqsis. shtja sht regjistruar n gjykat dhe mban numrin 1017. I pandehur sht Rrenga dhe akuza q rndon ndaj tij sht Deklarim t rrem t pasuris nga persona t zgjedhur ose npunsit publik. Gjyqtarja q do t gjykoj kt shtje sht Shefkie Demiraj.
Dhuna n familje, tani epidemike

Nse ndodh ndonj dit q n kronikat e lajmeve t mungoj dhuna apo krimi n familje, puntort e mediave do t habiteshin. Mungesa e nj lajmi me kt natyr tashm prbn vrtet superlajm. Me prjashtim t nj risie private nga ana e policis koht e fundit, zyrat juridike, qendrat e kujdesit shndetsor dhe ato t shrbimeve sociale nuk jan t detyruara me ligj t japin t dhna pr dhunn n familje. Jemi aktualisht i vetmi vend n Evrop q nuk regjistron, publikon dhe prezanton zyrtarisht t dhna pr kt fenomen t rnd. Gjithsesi, n analizn e fundit vjetore t Drejtoris s Prgjithshme t Policis pr vitin 2008, edhe pse dihet se bhet fjal pr majn e ajsbergut shifrat jan tejet alarmuese pr sa i prket kurbs s rritjes s ktij fenomeni. Kshtu msohet se n krahasim me vitin paraardhs ka nj shtim me 466 raste t denoncimeve pr dhun n familje t personave q krkojn mbrojtje nga policia. Vetm gjat vitit 2008, sipas t dhnave zyrtare, policia sht njoftuar dhe ka marr n mbrojtje 740 persona t dhunuar. Pra, kemi gati dyfishim t rasteve ekstreme dhe t prsritura t dhunimit t grave, pleqve e fmijve. Por duket se edhe n kt drejtim tradita shqiptare ka nisur t deformohet. Nuk jan t pakta rastet kur edhe burrat paraqiten n polici e gjykat dhe krkojn mbrojtje nga grat
A ka zgjidhje pr kt epidemi?
Specialistt thon se duhet q t gjitha grupet, qeveria, shoqria civile, organizatat e grave, ato pr mbrojtjen e fmijve dhe t moshuarve, psikologt e sociologt, drejtsia, duhet t mblidhen dhe urgjentisht t strukturojn nj strategji kombtare pr evidentimin, rikuperimin e pasojave dhe parandalimin e dhuns n familje. N ndryshim nga t gjitha shoqrit e civilizuara n bot, dhuna n familje te ne vazhdon t trajtohet nga shumica e popullsis si problem privat. Sipas sondazheve, vetm 5 pr qind e grave q dhunohen sistematikisht denoncojn n polici apo n qendrat e trajtimit pr to. Por, edhe kur ndodh nj gj e till, raste t rralla jan ato kur kemi t bjm me penalizim t agresorit. Gjithsesi, nj lajm i mir vjen nga bilancet e policis s kryeqytetit. Vetm gjat vitit 2008 jan prgatitur rreth 340 krkespadi Pr lshimin e Urdhrit t menjhershm t Mbrojtjes. N t gjitha rastet, t dhunuarve u sht garantuar mbrojtja e nevojshme nga policia. Por duket se gjykatat mbeten vetm me kaq. Edhe kur jepen dnime, ato katandisen n gjoba modeste, ndrkoh q ligji parashikon edhe burgun. Nga ana tjetr, sensibilizimi dhe ndrgjegjsimi i shoqris pr t vetreaguar ndaj ksaj plage q mundon dhe shkatrron m s shumti shum familje shqiptare, duket se sht afr nivelit zero. Shumica e familjeve q prjetojn do dit sherre deri n prplasje t egra fizike, harrojn, ose m sakt jan t pasensibilizuar, se dhuna nuk t on vetm n prishjen e familjes por, sipas psikologve dhe sociologve, t shndrron pr gjith jetn n gjysm njeri. Ndrsa pasojat te fmijt jan t pallogaritshme. Ajo puna e asaj strategjis kombtare pr kt shtje mendojm se sht e von, por m mir von, sesa ta gjejm veten si shoqri prball faktit m t tmerrshm pr nj shoqri: shkatrrimit t pariparueshm t celuls s nj populli a race si t doni, familjes. Por duhet edhe pr t shptuar t drejtn m themelore t do qenieje t gjall, jetn. Po sipas shifra zyrtare pr vitin 2008, degradimi i dhuns n familje ka uar n vetvrasje 59 familjar, vetm pr Tirann. Shumica jan femra q kan duruar dhe pastaj kan shprthyer kundr jets s tyre. Tridhjetenj prej t dhunuarve kan zgjedhur helmin dhe varjen pr ti dhn fund tmerrit pafund, ku edhe nna dhe babai pr hir t tradits dhe nderit t thon: Duro, kshtu kemi qen edhe ne dhe kshtu do t jet gjithmon.... Po kshtu ka qen gjithmon, por kjo epidemi duhet ndaluar tani, nse duam t ruajm gurin e themelit t nj shoqrie.
shqip
POLITIKE OPINION
ZAMIRA AVO
oli i individit n shoqrin post demokratike sht padyshim themelor. Aq m tepr nse bhet fjal pr nj lider politik. Nn kt kontekst jan t kuptueshme shprehje t tilla si qeveria ime, partia ime, politika ime. Por askush n bot nuk guxon t thot Kushtetuta ime apo ligji im, sepse me ligjin dhe Kushtetutn nuk ka individ. Ato jan baza mbi t ciln ngrihet shteti i sotm demokratik. T pretendosh q ligji sht ai q thua ti, q mendon apo dshiron ti, do t thot t kthehesh rreth 300 vjet mbrapa, ather kur pushteti absolut i konsideronte nnshtetas banort e vet, e kur ligjin e bnte mbreti. Ka mbi 200 vjet q bota ka transformuar shtetin n shtet t s drejts, q do t thot n shtet ku m s paku pushtetet jan t ndar dhe barazia para ligjit sht parim themelor. Por me prsosjen e demokracis ka ndodhur nj fenomen evolutiv, q sikundr thuhet nga specialistt sot n bot, e ka shndrruar shtetin ligjor, n shtet kushtetues ligjor. Kjo do t thot se shteti i sotm drejtohet nga Kushtetuta, e cila qndron e ngurtsuar n forcn e saj dhe ku gjykata kushtetuese bn roje n zbatimin rigoroz. Asnj individ, me fardo pushteti, nuk mund t ngrihet mbi kt Kushtetut, apo ta prdor at si personale. Pra, shteti i sotm demokratik e quan t kaprcyer ndarjen e pushteteve, barazin para ligjit, ruajtjen e t drejtave t pakicave etj., etj. Kto arritje tashm jan n thelb dhe asnj shtet, q pretendon t jet demokratik, nuk mund t mos mbshtetet n kta element. Por sot, ajo q theksohet sht ligji dhe Kushtetuta pr t dshmuar kshtu prfundimisht se demokracia sundohet nga ligjet dhe jo njerzit. Po far bn Kryeministri shqiptar? Ai flet sikur t jet zot i Kushtetuts dhe mund ta prdor at si t doj e kur t doj.
NENSHTETASIT E KRYEMINISTRIT DEMOKRAT

Ai thot ligji im, sikur t ishte n mesjet. Nuk besoj se Kryeministri ka akoma ngarkesa kanunore post-Kanun, pasi dhe Kanuni nuk ishte ligji i kryetarit t bajrakut. Nuk besoj se shprehje t tilla jan lajthitje pasionale, sepse nj Kryeministr nuk mund t jet pasional me gjra t tilla. Thnie t tilla jan pasqyr e mentaliteti q ekziston jo vetm te Kryeministri shqiptar, por edhe te nj grup njerzish t caktuar, t cilt i konsiderojn ende qytetart shqiptar si nnshtetas. Mjafton t sjellim n vmendje qndrimet zyrtare t Kryeministrit apo Kryetares s Parlamentit, t cilt pretendojn se mund t fyejn k t duan e kur t duan (fjalori i Berishs sht tashm i shndrruar n fjalor me pull t kuqe, apo gjuha e zj. Topalli q nuk njeh kufij etike dhe e ka pothuaj t pamundur t fsheh mllefin q ka), mund t aprovojn ligje sipas mides s tyre, apo mund tia mbyllin gojn kujtdo q flet kundr tyre. N Shqipri mund t gjendet gjithka, mund t funksionoj gjithka, vetm Ligji Jo! Njerzit nuk jan msuar me ligjin, nuk duan tia din pr t, nuk besojn tek ai. Dhe Shqipria vetquhet demokraci, dhe politikan t ndryshm shpallin objektiv krijimin e shtetit t s drejts! Sa larg jemi! 200 vite larg! A ka arsye nj situat e till? Sigurisht. Ka faktor t ndryshm historik, psikosocial, juridik, individual etj. Po mundohem t trajtoj shkurtazi disa prej tyre. T thuash q shqiptari nuk sht msuar me ligje, do t thot t pranosh q shqiptari nuk ka ditur kurr t bj shtet. E vrteta sht krejt ndryshe. Shqiptari
SHTETI I SOTM, DEMOKRATIK, PASI NXJERR LIGJIN PR KTHIMIN E PRONAVE, BN LEGALIZIMIN E TYRE SIPAS PARIMIT TOKA I PRKET ATIJ Q E ZAPTON, E Q NUK PYET SE KA PRONAR, Q NUK DO T DIJ PR LIGJIN TJETR E Q VEPRON ME LIGJIN PRIMITIV LIGJIN E T DREJTS SIME. SI KRYEMINISTRI! PO KA DHE M TEJ. SHTETI SHKEL LIGJIN DHE KUR FAL LIGJSHKELSIT Q NUK PAGUAJN ME VITE ENERGJIN ELEKTRIKE!
gjithnj e ka njohur ligjin dhe respektuar at: q nga koha e Kanunit deri te shteti i diktaturs s proletariatit, i cili vinte ligjin gjithnj prpara do veprimi. Pra, shqiptari e njeh dhe e zbaton ligjin. Por si ndodh q pr 20 vjet vetm ligjin nuk njohin shqiptart? M sakt do t thosha nuk duan ta njohin. Mendoj se nj ligj q t funksionoj duhet tu prshtatet kushteve, psikologjis, tradits dhe nivelit t vendit q e konsideron t till. Ka ndodhur q pr shkak t standardeve kemi kopjuar ligje pa ditur se si do t implementohen n Shqipri, far mundsish konkrete ka ligji pr tu zbatuar, sepse nj ligj q nuk zbatohet sht njmij her me i keq se nj ligj i keq. Kjo sht nj arsye. Nse nxjerr nj ligj, pr shembull kundr pirjes s duhanit, duhet t mendosh q do ti shkosh deri n fund zbatimit, ndryshe e kthen n qesharak. Po sa ligje t till mund t prmendja? Mendoj mjaftueshm pr t treguar se sa t pakujdesshm jemi treguar me legjislacionin ton. Arsye tjetr pr moszbatim? Ndrhyrjet shtetrore n dm t ligjit. Kjo besoj sht nj prvoj shqiptare. Vetm te ne shteti ndrhyn t mos zbatoj ligjin. Si? Me dhjetra mnyra, me kundrligje me telefona, me standarde t dy e trefishta etj., etj. Po sjell n vmendje ligjin e legalizimeve dhe at t pronave. Dikur reforma agrare me ligj u mori tokn pronarve dhe ua shprndau fshatarve, sipas parimit toka i prket atij q e punon. Shteti i sotm, demokratik, pasi nxjerr ligjin pr kthimin e pronave, bn legalizimin e tyre
sipas parimit toka i prket atij q e zapton, e q nuk pyet se ka pronar, q nuk do t dij pr ligjin tjetr e q vepron me ligjin primitiv ligjin e t drejts sime. Si Kryeministri! Po ka dhe m tej. Shteti shkel ligjin dhe kur fal ligjshkelsit q nuk paguajn me vite energjin elektrike! Edhe ktu do t duheshin faqe t tra t rendisja ndrhyrjet e shtetit n dm t ligjit. Por mendoj se ka dhe nj arsye psikologjike. Duke pretenduar se shteti i diktaturs bazohej rreptsisht n ligj (kjo pr syt e qytetarit t thjesht) dhe ku kto ligje vinin m s shumti n kundrshtim me interesat e tij, lirimi nga ai sistem dhe krijimi i situats qesharake me ligjet n Shqipri pas prmbysjes s atij sistemi, krijoi precedentin se ligji nuk ka vler, ka vler klani, miku, partia, e natyrisht njshi, ai e ka n dor gjithka. Madje, ka n dor dhe t ndryshoj flamurin e ta bj shqiponjn t verdh nga e zez, ta bj Kushtetutn blu nga e kuqe, sepse ai ndjehet Zot! Dhe qytetart jan nnshtetasit e tij, t cilt duhet ta duartrokasin, t dgjojn mashtrimet e ti binden. N t kundrt... vepron ligji. Po cili ligj? Qytetari nuk i zbaton ligjet, sepse jo rrall nuk i njeh, sepse askush nuk i bn transparent. Por jo rrall ai nuk do ti zbatoj ato, sepse thot: Ligji nuk sht vetm pr mua, por sht pr t gjith, dhe kur nuk e zbaton qeveria, pse duhet ta zbatoj un? Besimi te ligji sht besim te shteti. Nse shteti vet nuk pyet pr ligj, nse Kryeministri mendon se ligji jam un, ather n shekullin XXI ky pushtet nuk quhet m absolutizm, por sekt i frikshm pushtetarsh! Kosova, q me Kushtetutn e vet t brisht ka edhe m shum probleme, t paktn t msoj nga prvoja negative e Shqipris, e t edukoj m s pari te shtetart nderimin ndaj ligjit dhe jo nderin ndaj individit, pavarsisht se cili sht ky. Ka ardhur koha q individt t kuptojn se, pavarsisht rolit t tyre, ata jan t barabart ndaj nj fuqie supreme, Kushtetuts!
Mbulesa religjioze e Obams

E
kziston nj fije e njohur q shkon npr axhendn pro-zgjedhje t Presidentit Obama: shtrngimi i atyre q nuk pajtohen me t. Obama ka nisur t jap fonde federale pr grupe ndrkombtare q promovojn apo kryejn abortime jasht SHBA-s. Ai ka prdorur mundsin m radikale t mundshme mbi prdorimin e qelizave rrnjore t embrioneve, nj licenc e lir pr hulumtuesit, me kufizime t cilat i prcakton vetm Instituti Ndrkombtar i Shndetsis. Tani, taksapaguesit me siguri do t financojn jo vetm hulumtime nga embrionet e teprta prej fertilizimit in vitro, por gjithashtu mbi jett njerzore t prodhuara dhe t prfunduara pr qllimin e vetm t krkimeve shkencore. Bioteknikt jan liruar nga moralizimet vulgare t mass, ndaj mund t operojn sipas utilitarizmit t vet kodit t tyre shoqror: besimi se disa jet njerzore mund t mbillen, t kputen dhe t procedohen pr t mirn e t tjerve. sht provokimi i aktivistve prozgjedhje q t detyrojn bashkfajsin e t gjithve n axhendn e tyre. T nxjerrsh politik nga shkenca prkthehet n financimin e taksapaguesve pr eksperimentimin me embrione. Zgjedhja bhet nj krkes mbi doktort dhe motrat q t shkelin besimin e tyre m t thell, apo t prballen me diskriminimin. Me siguri nuk sht rastsi q Obama ka zgjedhur nj katolike romane, guvernatoren e Kansasit, Kathleen Sebelius, q t zbatoj shumicn e ktyre politikave si Sekretare e Departamentit t Shndetsis dhe Shrbimeve Humane. Obama ka seciln t drejt pr nj kabinet pro-zgjedhje. Por prcaktimi i tij duket i dizajnuar t jap mbules religjioze. Gjithashtu paraqet poshtrim religjioz, si t krkosh nga nj rabin t shrbej derrin e pjekur, apo nj ateist t bekoj ushqimin. Sebelius, edhe pse fuqishm pro-zgjedhjes, ishte e aft pr kompromis her pas here. Por ajo vazhdimisht luftoi kundr zbatimit serioz t restrikcioneve pr abortin n Kansas. Kansasi u b magnet pr abortet. Megjithat, Sebelius insiston se feja ime katolike m mson q t gjitha jett jan t shenjta. Kjo e v at n t njjtn kat-
Nse zhvillimi i jets sht vetm mbeturina protoplasmike, ather ka forcn legale t skajit t thoit t kmbs. Por nse nj politikan beson se sht i shenjt, shkatrrimi i m shum se miliona jetve brenda nj viti nuk mund t jet vetm nj shtje n mesin e shum t tjerave
egori me senatoren Nancy Pelosi dhe zv.presidentin Biden, katolik t cilt e mbrojn shenjtrin e jets, prderisa e mbrojn abortin legal. Kjo gjithashtu ka br q kryepeshkopi i Sebeliusit ta qortoj at ashpr. Shpjegimet e katolikve pro-zgjedhje jan t ndryshme. Disa thon se ata nuk do t shtyjn pikpamjet e tyre private religjioze mbi t tjert. Por besimet morale pr dinjitetin e njeriut nuk jan dogma religjioze si Trinia. Kto jan pohime t natyrs s drejtsis politike. Heqja e bazs s mrekullueshme pr t drejtat e njeriut, gjithashtu do t hiqte argumentin e Deklarimit t Pavarsis dhe motivimin primar pr reformn shoqrore amerikane, q shkon nga aborti-
mi e deri te lvizja pr t drejtat civile. T tjert thon se ata vetm po e prdorin nj metod alternative pr t siguruar t drejtat e t palindurve, me an t programeve pr mirqenie sociale n vend t restrikcioneve legale. N rastin e Sebeliusit, shkalla e prgjithshme e abortimit n Kansas, n t vrtet pati nj rnie pak m t madhe sesa reduktimi kombtar, edhe pse sht e vshtir t lidhet kjo rnie me politikat e saj. Dhe bhet pyetja: A nuk do t mundte nj politikane katolike t prkrahte grat n vshtirsi dhe mbrojtjet efektive pr fmij? Katolikt pro-zgjedhje prgjigjen se ilaet legale mbi abortin jan harxhuar, ndaj m mir t prqendrohemi n shtjen e prbashkt t reduktimit t abortit, nj kauz e cila nuk meriton prkrahje. Por ilaet legale nuk jan harxhuar. Ato jan zvendsuar nga gjyqet. Ushtrimi i demokracis mbi abortin me siguri nuk do t oj n restrikcionet e aborteve t hershme. Por me siguri do t onte te mbrojtjet m t gjera pr fmij. Dhe sht e vshtir t paramendohet se si kushdo i zotuar pr principin se t gjitha jett jan t shenjta, mund t kundrshtoj nj rezultat t till demokratik. Prkrahsit e pozits s Sebeliusit gjithashtu thon se ka plot shtje projet, duke prfshir prkujdesjen mjedisore dhe shndetsore. Pse t favorizojm disa prmbi t tjert? sht e vrtet se pothuajse secila shtje politike ka t bj me ruajtjen e jets njerzore. Por jo secila shtje ka t bj me definimin e komunitetit njerzor, t cilin e llogarisim si njrin n mes neve dhe t cilin e vendosim prtej mbrojtjes son. Nse zhvillimi i jets sht vetm mbeturina protoplasmike, ather ka forcn legale t skajit t thoit t kmbs. Por nse nj politikan beson se sht i shenjt, shkatrrimi i m shum se miliona jetve brenda nj viti nuk mund t jet vetm nj shtje n mesin e shum t tjerave. Sebelius dhe udhheqsit e tjer katolik pro-zgjedhje nuk po pajtohen me kishn e tyre mbi nj shtje fondamentale t drejtsis, e cila sht e drejta e tyre. Gjithashtu sht e drejta e kishs s tyre q t cek moskoherencn e ktyre. Marr nga The Washington Post
shqip
POLITIKE OPINION
KUR NDOTET PASTRIMI

ALEKSANDER IPA
atarsisi sht prdorur si mashtrim radhe prej politiks shqiptare. N harkun kohor t ktij tranzicioni, disa her ka pasur angazhime politike, t cilat kan devijuar n lojra prfitimesh. Lvizje t ashtuquajtura pr katarsis ka pasur dhe jan iniciuar, por proces katarsisi ende nuk kemi prjetuar. Diferenca mes asaj q duhet dhe asaj q prdoret, pikrisht n kt thelb qndron. Prdorimi i ksaj nevoje pr lvizje radhe, ka br t mundur q trishtimi qytetar dhe zhgnjimi prej nismave t ricikluara politike, t mbetet vijueshmrisht n fuqi. Pse nuk mund t kryej katarsis kjo klas politike? Prej vitit 1998 e deri m sot, koha q ka rrjedhur mbetet nj koh provuese pr kt zhgnjim dhe mision t pakryer. Pas vitit anarkik t 1997, krejt shoqria e plagosur dhe e masakruar shpirtrisht, dshiroi nj kthes, nj koh t re pr raportet shtet-qytetar dhe politik-shtet-qytetar. Politikant e vendit e lexuan kt nevoj, e njohn deri n thellsi t shpirtit t do qytetari kt dshirim dhe srish ricikluan prdorimin e saj pr llogari vetjake apo grupi. Koha q rrodhi ishte prova q rrnoi besimin publik tek ish e majta qeverisse. Pushteti i socialistve u dekompozua, s pari pr shkak t rrnimit t besimit dhe t shprdorimit t vlerave morale. Fjala e politikanve u shndrrua n kontrast i s vrtets reale. Tet vite t asaj qeverisjeje (1997-2005) u shndrruan n nj koh kur mes s thns dhe s brs, lartsohej sa mashtrimi, aq edhe humbja e besimit qytetar. Ky rrnim la pr gjurm disa ndodhi dhe natyrisht vet s majts i shkaktoi ndarjen e cila, u mbart edhe n kohn m pas, si nj problem i pazgjidhur, si nj proces i pakufizuar n koh dhe q ende nuk i sht gjetur ilai i ndaljes dhe i qetimit. Matan dhe prball pushtethumburve t 2005-s, pra socialistve dhe spektrit t majtistve t ktij vendi,
erdhi me nj deviz elektorale dhe platform t prkrahshme PD e kryesuar prej zotit Berisha. Tashm PD dhe lidershipi i ksaj s djathte gjenden n ditt elektorale n pretendimin pr nj mandat t ri, por me nj ngarkes t madhe akuzash, denoncimesh, prgojimesh dhe kritikash sa politike aq edhe qytetare. N kt tur t tanishm elektoral, palt n prballje, kan shpalosur srish gjith librin e akuzave
SHOQRIA QENKA E THN T BASHKJETOJ ME KRIMET E PANDSHKUARA DHE ME MASHTRIMET E SHTRESZUARA
dhe denoncimeve t ndrsjella. Secila pal ka krijuar nj axhend t vetn akuzash dhe denoncimesh. T ndara n nj pozicion pushtetpasse, t dyja forcat kryesore, (njra n pushtetin qendror dhe tjetra n at lokal), nuk po rreshtin edhe n kt koh s akuzuari dhe denoncuari me shifra e projekte njra-tjetrn. Kjo arm e vjetr elektorale po rikthehet prmes mprehjes s re, n prdorimin e radhs.
T gjitha gjasat jan q ksi prballjesh t mos rikthehen aty ku besohej si edhe her t tjera, se do t niste katarsisi. Katarsis nuk do t ket e n ksi rrethanash e ksi protagonizmash, nuk mund t ket. Shoqria qenka e thn t bashkjetoj me krimet e pandshkuara dhe me mashtrimet e shtreszuara. N kt gjendje dhe me kt mbartje kjo shoqri udhton npr prditshmrit e saj t tanishme dhe t ardhme. N muajt e par t ksaj fushate, po shfaqet vetm aktrimi politik i akuzimit dhe kundrakuzimit, ndrsa mbivendoset mbi nj skandal t vjetr nj lvizje e re populiste, apo shpallet nj skandal i ri, duke na ln t besojm se do t kemi t njjtn fushat fjalsh dhe mitingjesh. N ksi klime, pushteti i drejtsis dhe i institucioneve q kan tagrin ligjor dhe kushtetues, nuk mund t dshmohet dhe nuk mund t veproj n pavarsin e vet apo n mvetsin e tij t dyshuar. N kt pozicion, klasa politike e ktij vendi e ka mbajtur dhe e mban prej 18 vjetsh pushtetin e vet shumformsh. Marrveshja pr kt bashkjetes dhe kt prdorim pushtetesh, mes palve sht sa e heshtur, aq edhe pragmatiste. Fushatat vetm sjellin lvizje dhe shumojn populizm, oratori partiaksh dhe udhheqsish q kan vetm qllimin e t mbeturit n qeverisje apo t fituarit t qeverisjes. Pas ksaj fushate, shteti i demokracis s vobekt apo demokracis hibride, do t vijoj t konsiderohet lodhsi, munduesi dhe pse jo edhe vrassi i qytetarve t vet. N kt ritual t ricikluar kaq e kaq her, shqiptart vijojn t mbesin qytetart q ndoten n ndrrimin e tyre, duke shpresuar, prmes premtimeve pr pastrim dhe ndryshim prej udhheqsve dhe prijsve t tyre. Kjo ndotje mbetet ende n fuqi edhe n kt tur t tanishm zgjedhor, prderisa qllim t par palt kan rikthimin e turmave dhe mitingjeve dhe jo afirmimin e imazhit t ri n projektet dhe veprat q bindin pr koh t re dhe Shqipri evropiane.
Ide t mdha me potenc t vogl

FEJZI HAJDARI
det e hedhura kohve t fundit n opinion nga partit shqiptare t Maqedonis, q jan t rndsis jetike kombtare pr shqiptart e ktushm, gjithnj e m shum po humbin peshn dhe interesin e shqiptarve. Kto propozim-ide (q plasohen n form mediale) dhe q ngjallin debate, prplasje idesh e rrahje mendimesh, prve propagands politike dhe llafomanis e bla-bla-blave partiake, n fakt, asnjher nuk nxjerrin n syprin realizimin praktik. Dhnia shpirt ideve t tilla apo implementimi i tyre n praktik, gjithsesi varet nga potenca e faktorit politik shqiptar. A kan fuqi dhe ndikim politik shqiptart n vendimmarrje, pr ti realizuar idet e ktilla apo idet e tjera, q kan parashenjn kombtare? Praktika e deritanishme, fatkeqsisht ka inkurajuar skeptikt, t besojn se realizimi i ideve q kan interes kombtar pr shqiptart e ktushm, sht pothuajse e parealizueshme, si rezultat i veprimeve impotente t partive shqiptare gjegjsisht i veprimeve kok m vete, t pakoordinuara dhe mungess s nj strategjie t mirfillt.
tike, q do t ishin n favor t avancimit t statusit juridiko-politik t shqiptarve n Maqedoni. Nj rast i mir ishte Pakti i Ohrit (Marrveshja politike e Ohrit e 2001-shit, e cila u nnshkrua si rezultat i konfliktit t armatosur t vitit 2001), i cili pas versionit t par, deri sot ka psuar disa modifikime, kuptohet n dm t shqiptarve. Dhe si rezultat i ktij implementimi, sot nga partit shqiptare q vijn e shkojn nga pushteti, kemi nj lexim t oroditur: kur jan n pushtet, lavdrojn dhe numrojn sukseset e jetsimit t dokumentit, kurse kur rrshqasin n opozit, hedhin gur e drunj pr implementimin e ngadalshm apo ngecjen etj. B. Gjithsesi, se potenca e partive shqiptare n pushtet mund t jet shum m e madhe se kaq. Me kt dua t them fajin kryesor pr mossjelljen e vendimeve me interes vital kombtar pr shqiptart e ktushm, e ka faktori politik shqiptar, n pushtet dhe opozit. Vetm ata e kan fajin, justifikim tjetr nuk ka. Vetm nj presion i vogl politik, kuptohet i koordinuar nga dy partit kryesore shqiptare, do t sillte cilindo kryeministr dhe president maqedonas, para situats kur duhet t jap bekimin pr realizimin e krkesave legjitime t shqiptarve. Pikrisht si rezultat i (pa)fuqis s faktorit politik shqiptar, sot kemi nj zyrtarizim t oroditur t gjuhs shqipe. N nj lagje gjuha sht zyrtare, n tjetrn jo, flamuri kombtar n nj lagje ku ka shqiptar, mund t valoj, n tjetrn jo, edhe pas disa viteve t prfundimit t lufts nuk sht miratuar nj Ligj i mirfillt pr prkujdesjen e familjeve t dshmorve dhe invalidve t lufts. Dhe, shum e shum absurde dhe paradokse t tjera, q mund t sjell vetm logjika e mbrapsht e mosbashkpunimit dhe moskoordinimit t partive shqiptare pr shtje q kan rndsi jetike pr ta. Nse kt nuk e kan kuptuar partit shqiptare, si ekzemplar le tu shrbej veprimi politik i t gjitha partive maqedonase. Ato gjithnj kan nj qndrim refuzues t prer, ekzakt dhe t harmonizuar,
A. Prakticizmi i pushtetit nga partit shqiptare, fatkeqsisht ka treguar se sjellja e vendimeve jetike pr shqiptart e ktushm, n radh t par varet nga vullneti politik i faktorit politik maqedonas, qoft n pushtet ose n opozit. Kjo sht pasoj e drejtprdrejt e mungess s hartimit t strategjis s mirfillt t partive shqiptare. sht e vrtet e madhe se faktori politik maqedonas, pr vendime t ktij lloji, ka lshuar pe vetm ather kur sht gjendur prball presioneve jashtzakonisht t mdha t ndrkombtarve ose para situatave, si ishte ajo e konfliktit t armatosur t vitit 2001. Domethn, fuqia e faktorit politik shqiptar q nga instalimi i sistemit shumpartiak n Maqedoni, asnjher (me disa prjashtime shum t vogla, t parndsishme) nuk ka detyruar faktorin politik maqedonas q t sjell dhe miratoj vendime poli-
kur jan n pyetje shqiptart gjegjsisht interesat e tyre kombtare. Partit shqiptare po dshmojn se vetm formalisht shtiren se jan t djathta apo t majta, sepse kur vijn n pushtet, bashkpunojn me t gjitha partit maqedonase pa dallim orientimi. Me fjal t tjera, jan t gatshme t bashkpunojn edhe me djallin, vetm q t mbrojn interesin. Kjo gjithsesi edhe ndoshta pr shkak t mungess s profilit partiak, sepse po u profilizuan partit shqiptare, kjo gjithsesi se pozitivisht do t reflektohet edhe te shoqria shqiptare e ktushme. Pikrisht, sht interesi i grupeve t ngushta apo individve partiak, ai pr t cilin lidhen partit shqiptare. Madje, gjykuar n baz t veprimeve t deritanishme, ato (partit shqiptare), knaqen me pak, kur vijn n pushtet. T prkujtojm se asnj parti shqiptare, deri sot, nuk arriti ta ul njeriun e saj n karrigen numr nj t Ministris s Punve t Brendshme dhe n Ministrin e Punve t Jashtme, t mos flasim pr karrigen e Kryeparlamentarit, Presidentit apo Kryeministrit. Prandaj, orvatjet deklarative pr t realizuar ide t mdha n momentin kur mosdurimi dhe mosbashkpunimi midis subjekteve politike shqiptare sht shndrruar pothuajse n kancer e praktik, duken shum t largt. C. A ka sinjale dhe mundsi pr nj bashkpunim t mirfillt dhe t sinqert mes partive shqiptare, me qllim t realizimit dhe avancimit t statusit dhe interesave jetike kombtare? sht kjo pyetje pr t ciln duhet t diskutohet jo vetm n qarqet politike, por me kt duhet t merren edhe qarqet vendosse intelektuale shqiptare, por edhe organizatat e ndryshme joqeveritare shqiptare. Rrahja e mendimeve rreth ksaj shtjeje madhore kombtare, gjithsesi nuk sht se ka munguar deri tani, t paktn qasja serioze. Prplasjet e fundit ndrmjet partive kryesore shqiptare, pr shtjet banale politike, nuk japin ndonj shpres dhe ua mbyllin gojn edhe optimistve m t mdhenj. Nj prpjekje e fundit q
u shnua n kalendarin e zhvillimeve politike shqiptare n Maqedoni, me takimin ndrmjet krerve t BDI-s, Ali Ahmeti, dhe PDSH-s, Menduh Thai, paraqet orvatjen e radhs pr tu br dika n kt drejtim. Momenti pr kt hap, sht mjaft delikat dhe fragjil, prandaj krkon nj qasje shum t shpejt dhe rezultate t menjhershme. Nuancat e prononcimeve t dy krerve partiak pas prfundimit t takimit, na i prkujtojn storjet dhe refrenet e vjetra: U morn vesh, pr tu mos marr vesh! Veprimet e akorduara politike t partive shqiptare dshmojn se ato jan ende jan larg sensit t shpalosjes s fuqis pushteto-politike n kontekst t sjelljes s vendimeve me rndsi jetike pr shqiptart e ktushm. D. Sa mund t realizohen kto propozim-ide q mbajn sigln interes kombtar, n momentin kur partit shqiptare pr iks interesa jan t gatshme t bashkpunojn me partit maqedonase n pushtet, por jo edhe me partin shqiptare n opozit apo anasjelltas. Prandaj, nuk i duhet shum mend qytetarit t rndomt shqiptar q t dal n konkluzionin, se politikant e Shkupit, jan n fazn e heqjes s fruthit politik apo n fazn e kalrimit politik me shamin e pionierit. Hedhja ksisoj e hapave politik, vetm se po zbeh imazhin e partive shqiptare kundrejt elektoratit shqiptar. Shpalosja me do kusht e sukseseve dhe rezultateve, nga partit gjat t qenurit n pushtet, po manifeston nj diletantizm t papar politik, gj q po reflektohet negativisht te besimi ndaj politiks shqiptare n prgjithsi n Maqedoni. Spostimi apo humbja e interesit t shqiptarve pr politikn e ktushme, do t ishte me konsekuenca fatale dhe katastrofike. Fragmentarizmi i ktill ndoshta do t ishte konform interesit t koniunkturave dhe grupacioneve t caktuara politike joshqiptare n Shkup, por do t ishte nj dm i madh pr politikn e ktushme shqiptare.
shqip
POLITIKE AKTUALITET
11
SARAND/ Zvarritet procesi i aplikimit. Bashkia e Konispolit dhe 15 komuna, ende pa njsi vendore
Kartat e identitetit, aplikime vetm n 2 bashki Z

varritet procesi i aplikimit pr pajisjen me kartat e identitetit. Nga 19 njsi q ka nnprefektura e Sarands, vetm n tre prej tyre punohet normalisht. N Bashkin e Sarands dhe at t Delvins puna ecn normalisht, ndrkoh q n Bashkin e Konispolit dhe npr komuna, ve Livadhjajs, nuk sht hapur asnj zyr. Autoritetet vendore ia delegojn fajin qeveris pr problemet e krijuara. Nuk sht vetm prgjegjsia e qeverisjes vendore, nse procesi nuk sht shtrir n t gjitha 19 njsit vendore q numron gjithsej nnprefektura e Sarands. Prgjegjsia sht m e lart, thot Viktori Pei, sekretare e nnprefekturs s Sarands. Ndrkoh, Rajmonda Zholi, drejtoresh e gjendjes civile n Bashkin e Sarands, thot se qysh nga data 20 shkurt, koh kur kan nisur aplikimet, jan paraqitur vetm 2450 banor t ksaj zone. E njjta situat paraqitet edhe n Bashkin e Delvins. Numri i personave q arrijn t mbarojn pun nuk i kalon 40. Ndrsa n bashkin e tret t ksaj nnprefekture, n at t Konispolit, procesi sht paralizuar plotsisht. Nuk
kan ardhur ende pajisjet dhe operatort q t kemi mundsi t hapim zyrat. Jemi ende n pritje, shprehet kryetari i ksaj bashkie, Petrit Mullaj. Ndrsa ndr 16 komunat e nnprefekturave Sarand e Delvin s bashku, Livadhjaja sht e vetmja q ka br t mundur hapjen e njsis s aplikimeve qysh n ditt e para t muajit mars. Th.Nika
Shtpit pa leje bllokojn punimet n autostrad

Kuks, t zott e banesave nuk pranojn t largohen, edhe pse nuk disponojn tapi
rej m shum se dy vitesh, q kur nisi t konfigurohet autostrada Durrs-Kuks, pamja e segmentit q kalon npr qytetin e Kuksit ka mbetur pothuajse e njjt. 3 banesa t ndrtuara pa leje vazhdojn t bhen penges pr vazhdimin e rrugs. Vetm pak jav nga nisja e punimeve, kompanis Kastrati & Arifaj i sht dashur t trheq mjetet e rnda, duke ndrprer plotsisht punn. T zott e ktyre banesave nuk kan pranuan kurrsesi t lvizin nga shtpit e tyre, edhe pse nuk dispononin asnj dokumentacion pronsie mbi to. Me krijimin e ALUIZNI-t u mendua se u ndez drita jeshile pr t dyja palt, pr shtetin dhe pr pronart n fjal. Zyra e urbanistiks e bashkis plotsoi t gjith formulart e nevojshm dhe shtpit ishin gati pr legalizim n fund t vitit t shkuar. Por shtja prap nuk gjeti zgjidhje. Tri banesat vazhdojn t bhen penges pr shtrirjen e autostrads m tej. Sipas pronarve, ata nuk kan mundsi t paguajn taksn e caktuar nga shteti pr legalizimet. Nuk kemi lek t paguajm taksn e legalizimit, kemi mbetur n pik t hallit. Na kan krkuar t paguajm gati katr milion, por ne nuk kemi nj shum kaq t madhe, thot nj nga banort, banesa e t cilit sht e destinuar t prishet pr ti ln vendin autostrads. Edhe n Bashkin e Kuksit na thon t njjtn gj. Banort nuk kan lek pr t paguar taksn e shtetit pr legalizim, por nuk mund t tolerohen vazhdimisht. A nuk u knaqn q bashkia i ndihmoi t legalizojn ndrtimin e paleje n territorin e saj?, thot nj npuns i bashkis. Ndrkoh, Zenel Kastrati, drejtues i zyrs s ALUIZNI-t n Kuks, thot: Ne bm far na obligonte ligji: t prgatisnim dosjet pr legalizim. Tani u takon pronarve t hyjn n rol, t paguajn taksn. M tej ai sqaron se me plotsimin e dokumentacionit legalizues dhe me daljen e vendimit t qeveris, familjart duhet t paguajn tri taksa n favor t shtetit (ALUIZNI-t n kt rast), n mnyr q t arrijn t marrin certifikatn e pronsis. E para sht taksa e dosjes, pr grupin punues q sht 4 mij lek. E dyta sht taksa e infrastrukturs, q mund shkoj deri n 30 apo 40 mij lek. S fundmi sht taksa e parcels s ndrtimit, q pr 500 m2 shkon n 400 mij lek. Pikrisht pr kt t fundit nj pjes e pronarve jan shprehur se nuk kan mundsi ta paguajn. Edhe n zyrn e regjistrimit t pasurive t paluajtshme gjejm pak a shum kt prgjigje ligjore. Nse nj pronar nuk sjell dokumentet q krkohen, n kt rast edhe pagesn pr truallin, nuk bhet dot me certifikat pronsie, sqaron drejtori i zyrs s regjistrimit, Ali Tota. S.Dida
Tri banesat vazhdojn t bhen penges pr shtrirjen e autostrads m tej. Sipas t zotve t shtpive, ata nuk kan mundsi t paguajn taksn e caktuar nga shteti pr legalizimet
Aksioni
Fier, dezinfektohen depot e ujit

rfundon aksioni i dezinfektimit t depove t ujit, nga ku furnizohet e gjith popullata e Fierit. Katr depot q disponon ndrmarrja e ujsjellsit t ktij qyteti kishin m shum se 10 muaj pa u pastruar, ndrkoh q aksioni ende nuk ka prfunduar. Ne kemi lajmruar popullatn se do t ket reduktime t ujit t pijshm, por jo ndrprerje t tij. Duke qen se ne kemi katr depo, kemi pastruar vetm dy t parat, n mnyr q t mos krijohen probleme dhe ndrprerje t ujit pr popullatn. M pas aksioni do t vijoj me dy depot e tjera, thot drejtori i ujsjellsit, Agim Plepi. Por, pavarsisht nisms s marr, banort ankohen pr cilsin e ujit, pasi, sipas tyre, ai sht i prshtatshm vetm pr larje. N Drejtorin e Shndetit Publik t Fierit deklarojn zyrtarisht se ka pasur ndshkime pr njsi vendore t cilat nuk kan respektuar masn e klorifikimit t ujit q shprndahet pr popullatn. Jan prer mbi tet gjoba, t cilat kan qen si pr qytetin, ashtu edhe pr fshatin. Gjobat e prera kan pasur si shkak pikrisht mosklorifikimin e ujit t pijshm sipas normave t prcaktuara, deklaron pr Shqip nndrejtoresha e Drejtoris s Shndetit Publik n Fier, Shptime Kalemi. Qyteti i Fierit furnizohet me uj t pijshm nga nj rrjet shprndars q sht ndrtuar n fund t viteve 70. Sipas drejtuesve lokal, kjo sht arsyeja q her pas here banort e ktij qyteti prballen me probleme t furnizimit me uj t pijshm. Rrjeti i furnizimit me uj t pijshm n qytetin e Fierit sht ndrtuar n vitet 6769. Pavarsisht probleme q mund t hasen nga mbingarkesa q krijohet, mundohemi q situatn ta kemi pothuajse nn kontroll, pohon pr gazetn drejtori i Ndrmarrjes s Ujsjells-Kanalizimeve, Agim Plepi. M.Troka
Lushnj
Nj lagje e qytetit, 8 dit pa uj
anort e lagjes Loni Dhamo n qytetin e Lushnjs, q prej 8 ditsh po vuajn mungesn e ujit t pijshm. N ndrmarrjen e ujsjellsit t qytetit shprehen se mungesat n furnizim kan ardhur pr shkak t disa punimeve q po bhen n rrjetin e shprndarjes. Ndrkoh, qytetarve u duhet q ujin ta blejn n nj autobot q kalon dy her n dit pran pallateve t zons. Jan prer totalisht tubat e ujit t lagjes. Kemi pa uj q nga java e kaluar dhe situata sht vrtet skandaloze. Na duhet q ujin ta blejm n autobotin q kalon ktu, ose n puset q kan hapur shtpit private q jan afr nesh, rrfen Ismet Dervishi, banor i ksaj lagjeje. M . Tro k a
shqip
@
KPUCT
13
N universin e larmishm femror ka edhe nga ato femra q jetojn n mnyr t pandar me kpuct me taka t larta. N rastin e grave t shkurtra, takat e larta jan zgjidhja e duhur. Por ka femra q nuk e konceptojn dot iden e daljes nga shtpia pa taka NE FAQEN 20
Bhet fjal pr nj sistem perfekt kanalizimesh me nj gjatsi prej 106 kilometrash q shtrihet n provincn romake t Siris
QYPRILINJT
Zbulohet mrekullia e fundit romake

Sipas ekspertve, kjo vepr krkoi m shum se nj shekull pr t'u ndrtuar
ur nuk qen t zn me push time, romakve u plqente shum t ndrmerrnin vepra t prmasave t mdha. Veanrisht kur bhej fjal pr t furnizuar qytetet me uj t pijshm. Inxhiniert e perandoris shpikn tubacione t standardizuara, struktura kanalizimesh aq t larta sa kshtjellat. Vetm n Rom numroheshin mijra ezma, shatrvan e banja termale. Senatort e pasur freskoheshin n pishina private. Rezultati qe nj rekord konsumi prej 500 litrash pr individ (gjermant e sotm prdorin rreth 125 litra per capita). Gjithsesi, kur legjionet romake marshuan n rajonin e Palestins, pak para lindjes s Krishtit, duhet t msoheshin pa uj, t paktn prkohsisht, pasi thjesht rajoni qe tepr i that. Por kjo nuk i ndali inxhiniert e perandoris. Gjetn shpejt rrugn pr t'i rregulluar gjrat. N provincn romake t Siris, ku gjendet Jordania e sotme, ekspertt po studiojn nj sistem kanalizimesh t jashtzakonshm. N pjesn m t madhe shtrihet nn siprfaqe pr nj distanc prej 106 kilometrash. Tuneli u zbulua nga Matias Dring, profesor hidromekanike n Darmstadt t Gjermanis. I ka prshkuar vet nj pjes t kanaleve me parete t mbuluara nga myshku. "Shpesh detyrohemi t ndrpresim punimet, mungon oksigjeni", thot drejtori i projektit. Kanat Firaun, "Kanali i faraonve", e quajn vendasit nj pjes t ktij ujsjellsi, i cili shtrihet 80 metra nn siprfaqe dhe ka zra se n kthinat e nndheshme jan fshehur sasi t mdha floriri. Dring ka shpjegime m t besueshme. Ka zbuluar se ujsjellsi i prket epoks romake. Nis n nj moal t dikurshm n Siri, i cili sot sht thar, dhe shtrihet pr 64 kilometra mbi siprfaqe prpara...
NE FAQEN 14
FOTO FAKT
Prej 28 vjetsh, do mngjes kjo grua q jeton n Uashington bn t njjtn gj. Ngre tendn e saj dhe qndron prpara kangjellave t Shtpis s Bardh pr t protestuar kundr armve brthamore dhe lufts. Tani shpreson shum tek Obama
Dinastia e vezirve shqiptar n Perandorin Osmane

31 tetor t vitit 1661, Veziri i Madh, Mehmet Qypriliu, arriti t bind Sulltanin q t pranonte largimin nga detyra dhe zvendsimin e tij n detyrn e Vezirit t Madh me t birin Fazil Ahmet Pasha, krkes q u plotsua. Duhet t themi q n fillim se emrimi i Ahmetit n kt post nuk ishte pasoj e nj hatri apo preference t favoreve familjare perandorake. N t kundrt, e gjith kritika historike, opinionet osmane dhe ato evropiane t kohs, e vlersojn kt hierark si "komandantin ushtarak turk m t aft dhe m t famshm t shekullit..." Ai konsiderohet nj bur me aftsi dhe karakter t qndrueshm; q besonte n forcat dhe aftsit e tij personale. Nn kt kuraj, m 1663, ai mobilizoi nj forc ushtarake prej 120000 vetash dhe iu drejtua Evrops Qendrore. I takojn atij meritat e disa fitoreve n kufijt me Austrin, si dhe detyrimet prej 200 000 florinjsh n kmbim t ndrtimit t fortess nga austriakt n Waag. Ahmeti mori prsipr dhe drejtoi gjithashtu ekspeditn dhe operacionet ushtarake kundr Hungaris, pasi kishte kaluar npr Beograd dhe Buda, m 1664, si dhe realizoi nn prgjegjsin dhe drejtim personal tr operacionet kundr venecianve...
NE FAQET 18-19
Aktori amerikan rrfen pr sfidat e shumta me t cilat i sht dashur t prballet n jet
Kenju Rivs, djaloshi i bukur dhe i mallkuar

a dhn me qindra intervista, duke u sforcuar q t dukej shum i mir, por batuta q e bri t famshm sht: "N bot ka njerz t zgjuar dhe budallenj. Un i prkas kategoris s dyt". Edhe pse aktori i famshm Kenju Rivs ka interpretuar role nga m t ndryshmet n kinema, nga ato aksion si Nio n
sagn "Matrix", Jack Traven n "Speed" ose Klaatu n "The Day the Earth Stood", e deri te heronjt romantik n filmin "A walk in the clouds", "Something's Gotta Give" dhe "The Lake House", sht cilsuar si jo shum i zgjuar, sepse gjat xhirimit t filmave...
NE FAQEN 15
shqip
NDRYSHE
14
Inxhiniert e Roms s lasht krijuan nj sistem kanalesh pr t furnizuar me uj qytetet e provincs s Siris, nj vepr monumentale q krkoi m shum se nj shekull
Tuneli u zbulua nga Matias Dring, profesor hidromekanike n Darmstadt t Gjermanis. I ka prshkuar vet nj pjes t kanaleve me parete t mbuluara nga myshku
Ujsjellsi madhshtor romak 106 kilometra i gjat

ur nuk qen t zn me pushtime, romakve u plqente shum t ndrmerrnin vepra t prmasave t mdha. Veanrisht kur bhej fjal pr t furnizuar qytetet me uj t pijshm. Inxhiniert e perandoris shpikn tubacione t standardizuara, struktura kanalizimesh aq t larta sa kshtjellat. Vetm n Rom numroheshin mijra ezma, shatrvan e banja termale. Senatort e pasur freskoheshin n pishina private. Rezultati qe nj rekord konsumi prej 500
Dring do t kthehet n prill bashk me studentt e vet pr t eksploruar edhe m tej sistemin. do dit futen npr tunele me pajisje GPS
litrash pr individ (gjermant e sotm prdorin rreth 125 litra per capita). Gjithsesi, kur legjionet romake marshuan n rajonin e Palestins, pak para lindjes s Krishtit, duhet t msoheshin pa uj, t paktn prkohsisht, pasi thjesht rajoni qe tepr i that. Por kjo nuk i ndali inxhiniert e perandoris. Gjetn shpejt rrugn pr t'i rregulluar gjrat. N provincn romake t Siris, ku gjendet Jordania e sotme, ekspertt po studiojn nj sistem kanalizimesh t jashtzakonshm. N pjesn m t madhe shtrihet nn siprfaqe pr nj distanc prej 106 kilometrash. Tuneli u zbulua nga Matias Dring, profesor hidromekanike n Darmstadt t Gjermanis. I ka prshkuar vet nj pjes t kanaleve me parete t mbuluara nga myshku. "Shpesh detyrohemi t ndrpresim punimet, mungon oksigjeni", thot drejtori i projektit. Kanat Firaun, "Kanali i faraonve", e quajn vendasit nj pjes t ktij ujsjellsi, i cili shtrihet 80 metra nn siprfaqe dhe ka zra se n kthinat e nndheshme jan fshehur sasi t mdha floriri. Dring ka shpjegime m t besueshme. Ka zbuluar se ujsjellsi i prket epoks romake. Nis n nj moal t dikurshm n Siri, i cili sot sht thar, dhe shtrihet pr 64 kilometra mbi siprfaqe prpara se t zhduket pr t'u ndar n tre tunele me gjatsi prkatsisht 1, 11 dhe 94 kilometra. Kanali m i gjat i lashtsis i njohur deri m sot gjendet n Bolonj t Italis dhe sht vetm 19 kilometra i gjat. "Mrekulli" sht fjal q prdorin ekspertt pr t prshkruar kt vepr, me shum gjasa e realizuar fal puns s legjionarve. Ushtart kan grryer me dalta m shum se 600 mij metra kub shkmb. Ky ujsjells kolosal furnizonte qytetet e mdha t Dekapolisit, nj bashksi e prbr n at koh nga dhjet komunitete. Mbaron n Gadara, nj qytet me 50 mij banor, ku sipas Bibls, Jezusi yshti demont dhe i mbylli n nj stall derrash. Dring do t kthehet n prill bashk me studentt e vet pr t eksploruar edhe m tej sistemin. do dit futen npr tunele me pajisje GPS. Krkojn hyrje t reja q shpien te labirintet e fshehta. Dihet me saktsi se punimet pr realizimin e ksaj vepre kan nisur rreth vitit
nntdhjet para Krishtit, kur Roma gjendej n kulmin e madhshtis. Frontini, komisionari romak pr furnizimin me uj t pijshm, u ngarkua me realizimin e nnt ujsjellsve t ndrtuar mbi struktura me harqe. Qe ai njeriu q lejoi mbushjen me uj pa pages t ambienteve t nndheshme t Koloseut. Edhe Lindja po shijonte nj bum t papar ekonomik e kulturor fal tregtis me Perndimin. Romakt, aq t dhn pas festimeve, donin t shihni tigra e luan. Senatort e pasur koleksiononin specie t rralla nga India e vishnin rroba mndafshi nga Kina. Ata q mund t'i lejonin vetes lukse, digjnin sasi t mdha temjani e blinin skllave t bukura nga Arabia. Edhe tregtia prmes shkrettirs lulzonte n t njjtat prmasa. Por puset e qendrave t banuara nuk qen n gjendje t siguronin aq uj sa t prmbushnin krkesat e shtuara. Shpejt rajoni nisi t vuante mungesn e ujit. Kshtu q administrata e qytetit vendosi t'i hynte nj siprmarrjeje n kufijt e s besueshmes. Duket se bllokuan shtratin e nj lumi n thellsi t vendit, n Sirin e sotme. Q aty uji kanalizohej prmes nj sistemi t ndrtuar me beton romak, t famshmin "opus caementicium". Ky kanal gjigant mbulohej me rrasa t mdha guri pr t mbajtur lart kafsht, jashtqitjet e shpendve dhe pluhurin. Gjithashtu e mbronte edhe nga drita, gj q ndalte rritjen e algave. Por rruga e ujsjellsit ndalej nga nj rajon malor, gj q i detyroi inxhiniert fillimisht t devijonin drejtimin dhe m pas t grmonin nj kanal t nndheshm q zgjatet pr 11 kilometra. U deshn 120 vite pr t prfunduar kt vepr gjigante t nndheshme. M n fund uji niste t dilte si me magji nga thellsia e toks. Mineralet e depozituara n nj seksion t ujsjellsit pran qytetit Abila tregojn se prmes kanalit kalonin nga 300 n 700 litra uj n sekond. Gjenialiteti i inxhinierve romak ia kishte dal ta transformonte kt pjes t that t lindjes n nj vend ku banorve nuk u mungonte asnj ast uji i pijshm. E megjithat, n Gadara banort u detyruan ta shihnin veprn gjigante me nj lloj zhgnjimi. Edhe ky ujsjells kolosal sht ve nj prov m shum se asgj e ndrtuar nga dora e njeriut sht trsisht e prsosur. Sipas planeve fille-
stare, uji i transportuar q aq larg duhej t mbushte nj rezervuar t madh t grryer n shkmb, i cili do t furnizonte m pas ezmat e qytetit dhe nj tempull nimfash, q planifikohej t ndrtohej m pas. Por kjo nuk ndodhi kurr. Pr shkak t llogarive t gabuara t inxhinierve, uji - pas 170 kilometrash rrugtim, arrinte n Gadara me presion shum t vogl pr t br t mbushur rezervuarin e gurt e pr t mundsuar realizimin e planeve t mdha t qytetit.
"Mrekulli" sht fjal q prdorin ekspertt pr t prshkruar kt vepr, me shum gjasa e realizuar fal puns s legjionarve. Ushtart kan grryer me dalta m shum se 600 mij metra kub shkmb
shqip
NDRYSHE
15
Aftsin pr t'iu prshtatur do ambienti e kam trashguar nga nna, e cila gjithmon m nxiste t shtisja botn. Un kam lindur n Bejrut, njra motr n Australi, ndrsa tjetra n Kanada, ku u transferuam pasi babai im u largua nga shtpia
Kenju Rivs
Djaloshi i bukur dhe i mallkuar
se sht arrestuar shum her pr mbajtje kokaine dhe heroine, nj prej shum ngjarjeve t hidhura n jetn e aktorit, q prve se pa me sy vdekjen e mikut t tij t ngusht, Phoenix, nga nj mbidoz, iu desh t prballonte edhe vdekjen e ish s fejuars Jennifer Syme n 2001 q humbi jetn n nj aksident rrugor (s cils regjisori David Lynch i kushtoi filmin "Mulholland Drive") dhe at t vajzs, e cila ishte tetmuajshe shtatzn. Pr t mos mjaftuar kto, iu desh t ndihmonte edhe t motrn Kim t luftonte kundr leucemis. "Gjat asaj periudhe nuk e lash veten t mposhtesha nga trishtimi. Jeta duhet t vazhdoj, nuk mund t ndrpritet n mes, edhe nse dshira sht e madhe". "Kam ndrruar katr her gjimnazin, sepse t gjith m vinin n loj, m quanin budalla, duke mos e kuptuar q isha dislesik. Kush ishte budallai n kt mes?". Kenju sht shfaqur pr her t par n sken n moshn 16-vjeare, duke krcyer n nj reklam pr "Coca-Cola". M pas vijuan fotografi t tjera, nj turne teatror me spektaklin "Wolfboy" dhe roli n filmin "The Beatiful and Damned", ku doln zra q aktori ishte homoseksual, duke kulmuar m pas me martesn e rreme me producentin David Geffen n vitin 1994. Cilido q t jet orientimi i tij seksual (q duket se sht prgnjeshtruar nga flirtet e shumta me Amanda De Cadenet, Parker Posey dhe China Chow) sht e sigurt se fotografit e tij nudo gjenden n dhomat e shum vajzave dhe djemve t bots. Rivs ka shum miq mes t cilve edhe koleg dhe ka aktruar shum her prkrah t njjtave partnere, duke filluar nga Sandra Bullock te Charlize Theron, Uma Thurman e Monica Bellui, t cilat flasin shum mir pr mnyrn sesi ai aktron, komunikimin e mbl q ka me t tjert, por edhe t qenit shum i rezervuar: "Kam aktruar prkrah tij pr pes vjet", ka thn Lawrence Fishburne, aktorja q luan me Rivs n filmin "Matrix", "dhe nuk e kam kuptuar ende, 'njeri sht, por mund ta krahasoj lehtsisht me Clint Eastwood. Si tipa ngjasojn shum". Pasioni i tij jan motort: "N fund t xhirimeve t filmit "Matrix", teknikve m t zot u dhurova nga nj 'Harley Davidson'". Pasioni tjetr sht kitara elektrike: pr vite me radh Rivs ka luajtur n kitar bas n bandn folk-rok "Dogstar". Preferencat e tij muzikore jan eklektike nga 'Underground' te tekno, nga "Beatles" te "Vivaldi". Ndrsa n letrsi ka shije klasike nga Shekspiri te Dostojevski, nga Rimbaud te Thomas Mann, por adhuron edhe fantashkencn e autorit William Gibson. Ka dobsi Oriana Falain.
a dhn me qindra intervista, duke u sforcuar q t dukej shum i mir, por batuta q e bri t famshm sht: "N bot ka njerz t zgjuar dhe budallenj. Un i prkas kategoris s dyt". Edhe pse aktori i famshm Kenju Rivs ka interpretuar role nga m t ndryshmet n kinema, nga ato aksion si Nio n sagn "Matrix", Jack Traven n "Speed" ose Klaatu n "The Day the Earth Stood", e deri te heronjt romantik n filmin "A walk in the clouds", "Something's Gotta Give" dhe "The Lake House", sht cilsuar si jo shum i zgjuar, sepse gjat xhirimit t filmave sillej n mnyr t uditshme. Edhe pse renditet n listn e aktorve profesionist, Kenju sht gjithmon i thjesht dhe vetvetja, madje ka ndodhur shpesh q gjat nj interviste t pyes: "Mos vall po them gjra t paPreferencat e tij muzikore jan eklektike nga 'Underground' te tekno, nga "Beatles" te "Vivaldi". Ndrsa n letrsi ka shije klasike nga Shekspiri te Dostojevski, nga Rimbaud te Thomas Mann, por adhuron edhe fantashkencn e autorit William Gibson. Ka dobsi Oriana Falain kuptimta?", sepse dshiron q t kuptohet deri n fund dhe ka nj sens t fort autoironie. Veset e tij nuk jan droga ("Pas vdekjes s mikut tim t ngusht, River Phoenix, jam betuar q nuk do ta provoj kurr"), por cigaret ("Duhanin e kam filluar gjat xhirimeve t filmit "Feeling Minnesota" dhe nuk kam mundur ta l m") dhe birra. Pamjen e tij t jashtme euroaziatike dhe emrin ekzotik i ka trashguar nga i ati, me origjin kinohauajane, ndrsa ftohtsin nga e ma, me origjin angleze. "Aftsin pr t'iu prshtatur do ambienti e kam trashguar nga nna, e cila gjithmon m nxiste t shtisja botn. Un kam lindur n Bejrut, njra motr n Australi, ndrsa tjetra n Kanada, ku u transferuam pasi babai im u largua nga shtpia". Kenju nuk thot se babai e braktisi kur ai ishte dy vje dhe
Kenju nuk thot se babai e braktisi kur ai ishte dy vje dhe se sht arrestuar shum her pr mbajtje kokaine dhe heroine, nj prej shum ngjarjeve t hidhura n jetn e aktorit, q prve se pa me sy vdekjen e mikut t tij t ngusht, Phoenix, nga nj mbidoz, iu desh t prballonte edhe vdekjen e ish s fejuars Jennifer Syme n 2001 q humbi jetn n nj aksident rrugor (s cils regjisori David Lynch i kushtoi filmin "Mulholland Drive") dhe at t vajzs, e cila ishte tetmuajshe shtatzn
shqip
16
PROGRAMI DITOR I DIGITALB
"NIKITA"
Nga e hna n t enjte, ora 21:00
Nj organizat klandestine antiterroriste, sajon vdekjen e nj vrasseje t burgosur dhe duke besuar n bukurin dhe aftsin e saj pr t vrar. E trajnuar pr t qen nj lufttare perfekte, nj vrasse e ftoht dhe e bindur, vajza me emrin e koduar "Xhozefin" nuk sht aq e pamshirshme sa 'kishin menduar...
FILADELFIA
ORA: 21:30
Jonathan Demme. Tom Hanks, Denzel Washington, Antonio Banderas. Kur nj avokat i talentuar i smur me SIDA pushohet nga nj zyr prestigjioze ligjore me pretekstin e paaftsis, ky i fundit do t punsoj nj avokat homofobik, i vetmi q pranon t mbroj shtjen e tij....
FIFTH GEAR , PJ. 23

Ora 21.00
do t hn, Explorer 1 prezanton serit m t reja t Fifth Gear! Nga prezantimi i detajuar makinave m t fundit, por edhe atyre klasikeve t kthyera n mit, deri te provat spektakolare n pistn e garimit dhe humorin e paprsritshm! Mos humbisni makina t jashtzakonshme dhe sfida midis kompanive m t njohura automobilistike!
N ZBULIM AFRIKS S JUGUT pj.2

ora 20:00
Afrika e Jugut, nj tok me kontraste t jashtzakonshme dhe me nj diversitet marramends krijesash; shtpia e 47 milion njerzve, q flasin 11 gjuh t ndryshme dhe q jetojn n disa prej qyteteve m dinamike dhe moderne t bots...
TALK SHOW (DEBAT POLITIK): SHQIP

ora 21.00
Zgjedhjet ne Maqedoni Pr her t par prballen n Shqip kandidatt pr president t Maqedonis. Kush do t jet presidenti i ardhshm? Kush fiton zgjedhjet lokale? Nga po shkon Maqedonia? N Shqip, Shqiptart e Maqedonis...
MESNAT N OBORRIN E S MIRS DHE S KEQES

ora 21:00
Regjia: Clint Eastwood Aktoret: Kevin Spacey, John Cusack, Jack Thompson, Irma P. Hall, Jude Law, Alison Eastwood Me regji t Clint Eastwood, nn interpretimin e Kevin Spacey, John Cusack, Jack Thompson, Irma P. Hall, Jude Law, Alison Eastwood vjen misteri i vrasjes s ndodhur gjat nj mbrmjeje madhshtore t sferave t larta...
PERNDIMI I EGR
ora 21:30
Aktort: Will Smith, Kevin Kline, Salma Hayek Dy agjent speciale t qeveris drgohen pr t kapur gjeniun diabolik Dr. Arliss Loveless, i cili po thur nj komplot pr t vrar Presidentin e SHBA-s. Bukuroshja Rita Escobar krkon t marr pjes n planin e kapjes...
TRIBU
NGA E HENA NE TE PREMTE ORA: 19:30
Ndodhemi n nj t ardhme jo shum t largt. Planetin e ka shkatrruar nj virus i tmerrshm. T gjith t rriturit jan infektuar rnd dhe pr t shptuar; fmijve u duhet t jetojn t izoluar. Rregullat kan ndryshuar. Fiset luftojn gjithmon e m ashpr pr mbijetes dhe misioni i tyre sht t gjejn kurn shruese...
HOROSKOPI
07.05 08.58 09.00 09.20 09.23 09.29 09.52 10.55 11.58 12.00 12.20 12.28 13.25 14.20 14.58 15.00 15.30 15.35 17.00 17.28 17.30 17.50 17.56 18.27 18.54 19.28 19.30 20.10 20.18 21.00 22.30 23.02 23.10 01.00 01.35 02.13 03.30 04.05 TV Show premiere "Wake up" Programi i dites Lajme Moti Horoskopi Newsroom ritr. Film Serial ritr. "Kjo eshte Toka Jone" pj.10 (sezoni 1) Film Serial Vizatimor "Oborri i fermes" pj.25, 26 Programi i dites Lajme (20 minuta) Moti Film Serial "Smallville" pj.122 (sez.6/12) Film Serial ritr. "West Wing" pj.88 (sez.6/20) Reportazh "Rrugetim: - Ne gjurmet e nje Prifti te mocem" pj.11 Programi i dites Lajme Moti Top Fest 6 Pr. (direct) TF Pr. "100 vitrinat" pj.1375 Programi i dites Lajmet Moti Episodi Ditor Reality Show "BIG BROTHER 2" TN Pr. "Parajse tropikale" pj.154 TN Pr. "Nje zonje e vertete" pj.158 (145b) Programi i dites Lajmet Moti Program TV Premiere "Fiks Fare" Talk Show Pr. "SHQIP" Lajme Moti Show Premiere "Procesi Sportiv" Lajme e Moti Program TV "Fiks Fare" (rit) Top Fest 6 (rit) Lajme e moti Muzike Yjet ju bjn t jeni t guximshm, duke shpejtuar kshtu arritjen e objektivave t natyrs profesionale ose financiare, n qoft se keni nj aktivitet t pavarur. N qoft se jeni t dashuruar, do t jetoni aste t bukura me partnerin.
DASHI DEMI
Hna e plot n shenjn tuaj do t'ju ndihmoj n realizimin e disa projekteve ambicioze. Dshmi t papritura simpatie nga ana e miqve t vjetr dhe t personave q keni pr zemr do ju bjn t'ju kthehet buzqeshja.
PESHORJA AKREPI
E HENE 16 MARS
West Ham-WBA 21:00 SS1
E MERKURE 18 MARS
St Etienne - Werder Ajax - Marseille 20:30 20:45 SS1 SS2
N kt fillim jave, keni tre planet n kundrshtim, kshtu q duhet t keni kujdes me marrdhniet me personat q ju rrethojn dhe partnerin. Q nesr gjithka do t ndryshoj, por sot prqendrohuni m shum te njerzit q kan nevoj.
sht e vrtet q Hna sht n kundrshtim me shenjn tuaj, por sht edhe e vrtet q gjasht planet jan t gatshm t'ju mbshtesin pr t kaluar pengesat q mund t'ju dalin gjat rrugs.
E ENJTE 19 MARS
Zenit-Udinese Shakhtar-CSKA M Galatasaray-Hamburg 18:30 18:30 20:30 SS2 SS3 SS1
N qoft se zhvilloni nj aktivitet t pavarur parashikohen aste t shklqyera. Rezultatet do t jen t shklqyera n profilin financiar, sidomos n qoft se aktiviteti juaj sht i lidhur me sektorin artistik dhe at tregtar.
BINJAKET
Sot do ju karakterizoj nj humor dhe optimizm i shklqyer. Shfrytzojeni m s miri kt dit n qoft se doni t bni hapa para. Nj vizit ose telefonat e papritur do t gjallroj ditn e sotme duke kaluar n plan t dyt keqkuptimet me partnerin.
SHIGJETARI BRICJAPI
E PREMTE 20 MARS
Portland @ Cleveland M'gladbach-Bochum 01:00 20:30 SSHD1 SS1
Fillojeni javn me energji e dshir pr t vepruar. Prpiquni t prqendroheni m mir tek objektivat tuaja profesionale dhe private. Bni hapa t vegjl e t menduar dhe nuk do t keni probleme.
GAFORRJA LUANI
E SHTUNE 21 MARS
Portsmouth-Everton Dinamo-Elbasani Besa-Teuta Bayern-Karlsruher Stuttgart-Hertha Catania vs Lazio Newcastle-Arsenal Le Havre-Bordeuax Villareal-Bilbao Roma vs Juventus Marseille-Nantes Sevilla-Valladolid 13:45 15:30 15:30 15:30 15:30 18:00 18:30 19:00 20:00 20:30 21:00 22:00 SSHD1 SS4 SS5 SSHD2 SS3 SS2 SS1 SS3 SS2 SSHD1 SS3 SS2
Prdorni diplomacin tuaj pr t dal nga nj situat e komplikuar, ndoshta me karakter financiar. Ata q jan ift sot do t karakterizohen nga nj hije dyshimi mbi lidhjen tuaj. Ndrsa ata q jan singll do t ken mundsi t bjn takime interesante.
Sot do t vini re se zotroni nj imagjinat t shklqyer, e cila do t'ju shrbej t vini n jet disa ide. Mos u mendoni shum, por prfitoni nga propozimet q ju bjn. N mbrmje, pranoni nj ftes dhe dgjoni me kujdes at q ka pr t'ju thn partneri.
Sot do ju duhet t distancoheni nga nj problem mbi t cilin nuk keni elementet e duhura pr ta gjykuar si duhet. T paktn veproni kshtu deri nesr derisa Hna t kaloj te shenja e shigjetarit nj shenj e favorshme me t tuajn.
VIRGJERESHA
Disonancat planetare t do tipi ju kshillojn t keni kujdes n kt fillim pranvere t paktn pr sa i prket shndetit dhe forms fizike. Dit pak e prshtatshme pr aktivitetet profesionale dhe marrdhniet sentimentale. Marrdhniet miqsore paraqiten mjaft mir.
PESHQIT
Ndikimet planetare jan relativisht t qndrueshme sot. N fushn profesionale mendimi juaj mbi disa projekte mund t jet i vlefshm pr t ndryshuar strategjin e puns me ide q do t'ju ndihmojn pr t forcuar imazhin tuaj. Shfrytzojeni kt rast.
shqip
18
NDRYSHE
Sundimi i Ahmet Pash Qypriliut sht nj nga m t gjatt e Veziratit osman, dhe nuk konsiderohet aq i egr sa ai i pararendsit, t atit t tij, bile ai vlersohet nj nga m t mirt. Vlersohet si politikani q diti t ndrtoj apo rehabilitoj me mjeshtri shum plag t politiks s jashtme osmane, q gjer ather rndonin ekuilibrat dhe synimet pushtuese t saj
QYPRILINJT
Dinastia e vezirve t mdhenj shqiptar n Perandorin Osmane
DR. IRAKLI KOOLLARI
(Vijon nga numri i kaluar) FAZIL AHMET PASH QYPRILIU (1661-1676) 31 tetor t vitit 1661, Veziri i Madh, Mehmet Qypriliu, arriti t bind Sulltanin q t pranonte largimin nga detyra dhe zvendsimin e tij n detyrn e Vezirit t Madh me t birin Fazil Ahmet Pasha, krkes q u plotsua. Duhet t themi q n fillim se emrimi i Ahmetit n kt post nuk ishte pasoj e nj hatri apo preference t favoreve familjare perandorake. N t kundrt, e gjith kritika historike, opinionet osmane dhe ato evropiane t kohs, e vlersojn kt hierark si "komandantin ushtarak turk m t aft dhe m t famshm t shekullit..." Ai konsiderohet nj bur me aftsi dhe karakter t qndrueshm; q besonte n forcat dhe aftsit e tij personale. Nn kt kuraj, m 1663, ai mobilizoi nj forc ushtarake prej 120000 vetash dhe iu drejtua Evrops Qendrore. I takojn atij meritat e disa fitoreve n kufijt me Austrin, si dhe detyrimet prej 200 000 florinjsh n kmbim t ndrtimit t fortess nga austriakt n Waag. Ahmeti mori prsipr dhe drejtoi gjithashtu ekspeditn dhe operacionet ushtarake kundr Hungaris, pasi kishte kaluar npr Beograd dhe Buda, m 1664, si dhe realizoi nn prgjegjsin dhe drejtim personal tr operacionet kundr venecianve. (Richard Lodge: "Austria, Poland and Turky", Kap. XII, f 382.) N vitin 1669, mposhti aleancn franko-veneciane, pasi kishte marr m par komandn personale t drejtimit t betejave nn nj vendosmri t hekurt kundr qndress heroike t kryeadmiralit t njohur venecian, Franesko Morozini. Pas betejave t prgjakshme navale nn komandn e tij personale, Ahmet Qypriliu arriti t shtjer n dor ishullin strategjik t Krets, duke prfshir ktu edhe kontrollin e porteve t Sudas, Karabuss dhe Spina-Lurgas. Nnshtrimi i ishullit t madh dhe strategjik t Krets ishte pa dyshim i nj rndsie t paimagjinueshme. Kjo fitore konsiderohet e fundmja fitore mbi territoret evropiane e realizuar nga Perandoria Osmane dhe shnon kufirin e fundit t saj n fushatat pushtuese. Ky pushtim shnon n t njjtn koh edhe rrzimin e cops s fundit t territoreve greke
Pas betejave t prgjakshme navale nn komandn e tij personale, Ahmet Qypriliu arriti t shtjer n dor ishullin strategjik t Krets, duke prfshir ktu edhe kontrollin e porteve t Sudas, Karabuss dhe Spina-Lurgas. Nnshtrimi i ishullit t madh dhe strategjik t Krets ishte pa dyshim i nj rndsie t paimagjinueshme. Kjo fitore konsiderohet e fundmja fitore mbi territoret evropiane e realizuar nga Perandoria Osmane dhe shnon kufirin e fundit t saj n fushatat pushtuese
nn hartn e Perandoris Osmane. (J.A.R. Mariot; "The Eastern Question An Historical Study of Europian Diplomacy", Oxford University, Clarendom, 1919, Kap V, f. 98) N vitin 1672, duke shfrytzuar me dinakri zhvillimet n Evropn Lindore, si dhe thirrjen pr ndihm t kozakut Hetman Dorozenko, n krye t nj ushtrie impozante, pushtoi territore m t gjra n kufijt verior t Evrops, qytetet dhe krahinat e Kameniekut dhe Lembergut, duke ln n mshirn e duarve t tij tr Podolian. Kshtu, Veziri i Madh, Ahmet Qypriliu mundi t vr n kushtet e suzeremitetit t tij tr Ukrainn, duke marr gjithashtu prej saj nj tribute prej
200 000 dukatesh n vit. Pa pritur t kthehej triumfator me trofet e lavdis dhe t parave n Stamboll, Qypriliu iu drejtua n tetor t vitit 1673 territoreve polake ku realizoi nj fushat ushtarake t suksesshme. N kt mnyr, gjer aty nga mesi i vitit 1676, Ahmet Qypriliu, kishte zgjeruar kufijt dhe territoret e Perandoris Osmane n skajet m veriore t Evrops, duke prfshir edhe Neuhauselin, kishte vendosur dominimin mbi Hungarin, kishte thyer dhe aneksuar territore t Polonis dhe kishte shtn n dor t gjith ishullin e Krets. Ndoshta sht ky strategu q arriti t zgjeroj m shum se do her tjetr dimensionin gjeografik n jetn e ksaj Perandorie. Vdiq n vitin 1776 pak prpara nnshkrimit nga ana e Turqis t traktatit t Zuravns. (Richard Lodge: "Austria, Poland and Turky", Kap. XII, f 382.) Sundimi i Ahmet Pash Qypriliut sht nj nga m t gjatt e Veziratit osman, dhe nuk konsiderohet aq i egr sa ai i pararndsit, t atit t tij, bile ai vlersohet nj nga m t mirt. Vlersohet si politikani q diti t ndrtoj apo rehabilitoj me mjeshtri shum plag t politiks s jashtme osmane, q gjer ather rndonin ekuilibrat dhe synimet pushtuese t saj. Qysh kur ishte gjall jo vetm historiant, por edhe shkrimtart dhe artistt i thurn himne pr kujdesin e veant dhe interesonin q ai tregoi ndaj tyre. N kohn e tij dhe nn kujdesin e tij u ndrtua biblioteka q mban emrin e qyprilinjve dhe q u kthye n nj nga bibliotekat m t rndsishme t Stambollit. (Martran, Robert; "Historia e Perandoris Osmane "Dituria", Tiran 2004, f. 235) KARA MUSTAFA PASHA (QYPRILIU) (1676 -1683) Mustafa Pash Merzifonliu (Qypriliu) ishte nj fmij me prejardhje turke, por i adoptuar q n mosh t re dhe i rritur nga familja e fuqishme e qyprilinjve. Shrbeu fillimisht si nj korrier n Damask pr kunatin e tij, Vezirin e Madh, Ahmet Qypriliun (djalin e Mehmet Qypriliut), n vitin 1663 u caktua Komandant i Flots s Madhe Otomane pr Detin Egje, etj. Pas disa vitesh, ndrsa ai kishte dhn prova pr aftsit dhe talentin e tij, Mustafai mori titullin e Vezirit. Pas vdekjes s kunatit, Ahmetit, m 3 nntor 1676, mori funksionin e Vezirit t Madh. Nga momenti i hipjes n fron dhe gjer n vitin 1681, pr gati pes vite ai drejtoi
nj numr fushatash ushtarake kundr rusve n Ukrain, por ato nuk qen t suksesshme. N vitin 1681, n traktatin e nnshkruar me rust turqit u detyruan t trhiqen nga vijat e tyre kufitare, duke rrudhur edhe m tej kufijt e Perandoris. Por, vmendja kryesore e Mustafait ishin territoret e rrezikuara hungareze prej austriakve dhe ndrra e tij, Vjena. Pr kt qllim, n fillim t vitit 1683, ai mobilizoi dhe prgatiti nj ushtri t madhe me an t s cils synonte t vendoste hegjemonin prfundimtare mbi Hungarin dhe mandej t pushtonte Vjenn, pr t shmangur kshtu nj her e mir krcnimin q i vinte nga Perndimi. Ushtria kishte filluar marshimin nga Edreneja dhe gjat rrugs npr territoret e Ballkanit ajo grumbulloi nga pashallqet prreth reparte t reja dhe t panumrta. Ndrsa kishte mbrritur n Beograd numri i forcave t ksaj ushtrie kishte shkuar n 250 000 vet. Rrethimi i Vjens filloi m 14 korrik 1683, por mbas luftimeve t ashpra osmant u detyruan t trhiqen n fillim t shtatorit t po atij viti. Ky dshtim para mureve t Vjens i kushtoi Mustafai pasojn fatale. M 25 dhjetor 1683 atij i pren kokn. FAZIL MUSTAFA QYPRILIU (1689-1691) Ishte vllai i Vezirit t Madh, Ahmet
Pasha (i biri i Mehmet Pashs). U przgjodh nga Sulltani Mehmeti IV, n nj periudh t rnd krizash q kishin mbrthyer n shum lmenj Perandorin. Ajo q ishte m e rnda pa dyshim ishte kryengritja e jenierve brenda n kryeqytet, q megjithse u shtyp me gjak, n themel ajo tronditi tr perandorin. Ndrsa n planin ndrkombtar Perandoria kishte marr goditje t pariparueshme, si ishte avancimi i ushtrive austriake drejt jugut dhe lirimi nga ana e tyre e territoreve serbe dhe vet qytetin e Beogradit. Kto fitore ngritn moralin e popullsive t Serbis, Bullgaris dhe Transilvanis, n territoret e t cilave shprthyen nj numr kryengritjesh. (Mantran Zgjedhja e Mustafait u b me arsyetimin se vetm emri dhe autoriteti i tij i njohur mund t ofronte garanci pr rivendosjen e situats. Me t marr detyrn, ai filloi aplikimin e nj numr reformash t asaj natyre q i kishin pr objektiv edhe pjestart e mparshm t familjes s tij. N fushn e financave, ndrmori nj numr reformash radikale e kurajoze, hoqi taksat e jashtzakonshme, liroi nga diferencimi tatimor t krishtert, n fushn e besimit kaprceu tolerancat fetare, afroi n aleanca nj numr t krishtersh t shpallur armiq nga Porta etj. N fushn e politiks ndrkombtare dhe t shtjeve t lufts ai ndoqi me v-
shqip
NDRYSHE
19
Qndroi dymbdhjet vjet n funksionin e Vezirit t Madh dhe konsiderohet kshtu nj nga vezirt m jetgjat n fron. ( The Balkans - A history of Turky, Grece and Bulgaria....", f. 78) *** Edhe pasi kjo dinasti e madhe, largohet nga kulmet e politiks - nga veziratt, nj numr tjetr pinjollsh t familjes Qypriliu vazhduan t punojn dhe vlersohen n radht e administrats osmane. E gjith kjo mori personalitetesh mbetet ende e pakrkuar dhe pastudiuar, por prpara se ta mbyllim kronikn me evidencn e Qyprilinjve n periudhn e Perandoris Osmane, do ndalonim t prmendnim nj prej pasardhsve t saj n koht moderne, n vitet e Republiks Turke. Nj ndr ta sht: MEHMET FUAT QYPRILIU (1950-1956) Lindi m 5 dhjetor 1890 dhe vdiq m 28 janar 1966. Njihet si pasardhs i ders s Qyprilinjve, fakt t cilin Mehmeti e pohonte vet. Mbaroi studimet e larta n Kembrixh dhe q n mosh t re iu prkushtua shkencs s historis dhe shpejt u prfshi n politik. Ishte ndr krert udhheqs t Partis Demokratike Turke dhe kur ajo fitoi zgjedhjet shrbeu n kabinetin e Kryeministrit Adem Menderez. U caktua ministr i Jashtm i Republiks Turke, funksion t cilin e mbajti nga viti 1950 gjer n vitin 1956. Qndroi pr pak koh edhe n funksionin e zvendskryeministrit. Si historian ka botuar nj sr veprash shkencore me karakter historik si: "Origjina e Perandoris Otomane", "Sulxhukt e Anatolis", "Islami n Anatoli pas invazionit turk", etj. Njihet n radhn e figurave dhe personaliteteve t politiks dhe kulturs turke pr kontributin e tij n fushn e studimeve pr historin otomane, folklorin dhe gjuhn turke. *** Prpara se ta mbyllim kt qmtim t shkurtr rreth ders s famshme t Qyprilinjve dhe kontributeve q ata dhan n rrjedhat historike t Perandoris Osmane dhe pr Turqin moderne gjykojm se sht e nevojshme t prmendnim se n radht e hierarkis s lart osmane, n funksionin e Vezirit t Madh, pra t Sadrazemit - ve Qyprilinjve shrbyen edhe shqiptar t tjer, rreth t cilve ka fare pak apo m mir t themi aspak njohje, krkime dhe hulumtime shkencore. Megjithat, le t bjm nj gjest, qoft edhe vetm prezantimin e emrave t tyre duke shpresuar se pasktaj me siguri do t ket prurje t tjera q do t ndriojn veprimtarin dhe kontributin e ktyre shqiptarve n historin e perandoris osmane. Disa nga ata jan: - Arnaut Haxhi Halil Pasha - Lindur n Elbasan m 1655 dhe vdekur m 1733 Sadrazem-Kryeministr. - Patrona Halil - lindur n Horpeshte Shqipri!!! Vdekur n Stamboll 1730 Sadrazem-Kryeministr. - Ajaz Ahmet Pasha lindur n Vlor dhe vdekur n Stamboll 1539, SadrazemKryeministr. - Turhunu Ahmet Pasha, Lindur n Mat-Shqipri, vdiq n Stamboll m 21 mars 1653, Sadrazem-Kryeministr. - Pargali Ibrahim Pasha, Lindur n Prag, vdekur n Stamboll 15 mars 1536, Sadrazem-Kryeministr. - Kemankesh Kara Mustafa Pasha, lindur n Shqipri 1592 dhe vdekur n Turqi 1644, Sadrazem-Kryeministr, etj. (Osmanli devletinde gorev yapan bazi arnavutlar - Shih Listn e plot 6.3. 2009)
mendje zhvillimet dhe n momentin oportun (t konfliktit mes austriakve dhe hungarezve, Habsburgve), n 8 tetor 1690, gjeti rastin dhe n krye t ushtris t drejtuar nga vet ai marshoi, n beteja t ashpra drejt kufijve veriore dhe arriti t marr prej austriakve Beogradin, Vidinin, Nizin dhe territore t gjra rreth tyre. Duke vazhduar edhe m tej ofensivat kundr austriakve, n qershor t vitit 1691, n betejn e Slankamenit, Mustafai u vra. (Turkey - Love to kno, Istambol 1911. f 119) Por, kontributi i ksaj dere t famshme shqiptarsh nuk mbyllet ktu. Duket se gjurmt q ata lan n historin e ksaj Perandorie dhe besimi q ata gdhendn n subkoshiencn e osmanve ishte aq i madh sa edhe pinjollt e mvonshm t ksaj fare u krkuan dhe u paraplqyen pr t menaxhuar shpresat e lkundura t turqve n dekadat dhe shekujt q pasuan. HYSEIN QYPRILI (1697 - 1702) Pak vite mbas vrasjes Mustafait, nj numr dshtimesh shoqruan fatet e Perandoris n fushn politike dhe at ushtarake. N frontet e luftrave, n vitin 1697 Turqia psoi nj humbje t bujshme n Senta. Fuqit e saj qen shteruar maksimalisht. (Biography of Turkish history Maps and Paintings.... Ankara - 2004)
Por, kontributi i ksaj dere t famshme shqiptarsh nuk mbyllet ktu. Duket se gjurmt q ata lan n historin e ksaj Perandorie dhe besimi q ata gdhendn n subkoshiencn e osmanve ishte aq i madh sa edhe pinjollt e mvonshm t ksaj fare u krkuan dhe u paraplqyen pr t menaxhuar shpresat e lkundura t turqve n dekadat dhe shekujt q pasuan
Pikrisht n kto koh t vshtira nj tjetr Qyprili thirret pr t prballuar hallet e rnda t Perandoris. Ishte Hysein Qypriliu, ishte djali i xhaxhait t Mustafa Qypriliut. Me t marr fronin e Vezirit t madh iu prvesh punve t ushtris s perandoris. Bri shkurtime drastike n radht e korpuseve t jenierve dhe u prpoq t ris cilsisht radht e saj. Pr nevojat e rimkmbjes s ekonomis, ndrmori nj numr masash dhe uli n mnyr t ndjeshme taksat. Nxiti dhe stimuloi prmes masave favorizuese fshatart pr kultivimin intensive t toks. Gjat pes vjetve t drejtimit t tij, monedha vendase u forcua n mnyr t ndjeshme. Me kuraj filloi nj reform radikale pr reformimin e tr administrats dhe oborrit. Por, kjo nxiti nj reaksion t fuqishm q pruri pr pasoj prmbysjen e tij. sht konsideruar m shum njeri i mendjes sesa i forcs. Ishte mbshtets dhe reformator i arteve dhe letrsis n Perandori. Duke ndjekur me vmendje zhvillimet e vshtira t perandoris u imponua t nnshkruaj Traktatin e Karlovitzit, q sht konsideruar "paqja poshtruese". (The Enciclopedy of arld History. F 356-7) NUMAN QYPRILIU (1710-1711) Ishte djali i Vezirit t Madh, Mustafa Qypriliut, qndroi vetm dy vjet n fro-
nin e Vezirit t Madh (Sadr - Azemit) vdiq n vitin 1719. Megjithse, qeverisja e tij zgjati pak, vetm katrmbdhjet muaj, ai vlersohet vetm pr masat radikale q mori n administrat. Ai njohu tr labirinthet e ksaj burokracie q do t krcnonin edhe m tej perandorin. Vlersohet si bur tepr i menur dhe tolerant. U largua me dshirn e tij nga pushteti dhe iu kthye jets s tij private. ABDULLAH QYPRILIU (1723-1735) Abdullah Qypriliu ishte djali tjetr i Vezirit t Madh, Mustafa Qypriliut. Kreu nj sr funksionesh n hierarkin osmane gjer Kajmekan i Vezirit t Madh, m 1703. N kohn e marrjes s funksionit si Vezir i Madh, perandoria ve plagve t tjera krcnohej nga lindje seriozisht prej persve, q n mnyr periodike kishin rritur fuqin dhe kishin korrur nj numr fitoresh mbi ushtrit osmane. N rrethanat e krijuara, menjher pas marrjes s detyrs, m 1725, Abdullai ndrmori nj fushat ushtarake dhe n betejat me ta arriti nj fitore t bujshme duke shtn n duart e tij edhe qytetin e Tabrizit. Vlersohet pr masat e mara n fushn e ekonomis dhe t ushtris. N nj betej t dyt t ndrmarr kundr persve t rebeluar, m 1735, n Bagave ushtrit e tij u mundn. I dha fund vetes me nj akt heroik duke imituar t atin n Selankamen.
shqip
20
NDRYSHE
N universin e larmishm femror ka edhe nga ato femra q jetojn n mnyr t pandar me kpuct me taka t larta. N rastin e grave t shkurtra, takat e larta jan zgjidhja e duhur. Por ka femra q nuk e konceptojn dot iden e daljes nga shtpia pa taka
mes t lartave dhe t ultave

M
n fund lajme t mira pr t Le t fillojm nga ato m t ultat, q gjitha zonjat e do lloj trupi, natyrisht sht nj nga takat m t plqymase, gjatsie. Viti 2009 sht era dhe m e prdorshmja nga femrat. simboli i shfrenimit, t paktn n rastin Disa prej ktyre modeleve jan t thjeshe takave dhe rregulli i ta, madje edhe n ann vetm sht: ekzagjerie prapme. Por shpesh, mi, n do kuptim t Pr do grua ekziston n fakt, ato q bjn fjals. Pr do grua ekz- kpuca e duhur. Pr modn jan t ashtuiston kpuca e duhur. quajturat "merimanga" Pr zonjat e gjata, mad- zonjat e gjata, madje ose "t prziera", si ato je edhe pr ato shum t edhe pr ato shum q bliheshin dikur me gjata, t cilat identifikoporosi n punishtet arhen si gjirafa, tani u t gjata, t cilat tizanale. Mite si Grace vijn n ndihm sanda- identifikohen si Kelly (Grejs Kelli) dhe let dhe shapkat e sheshAudrey Hepburn (Odri ta. Sandalet, zgjidhja e gjirafa, tani u vijn Hepbrn) i kishin sjell vetme pr ditt e nxeh- n ndihm sandalet n mod q n vitet '60. ta, ku zhiva e terKt vit, moda e sandamometrit tregon 40 dhe shapkat e sheshta leve sht po ajo e grad Celsius, jan t viteve '60, por me nj vetmet "shptimtare" t stins. Stilistt, ndryshim disi t vogl, sandalet jan t shpeshher t uditshm, ksaj radhe zbukuruara me brilant, gur t muar, kan ideuar silueta pr t knaqur do kristale dhe vija me ar e argjend. sht krkes dhe kapriio t konsumatorve momenti i duhur pr kandidatet femra, dhe pr m tepr ato kan qen n t cilat koh m par ishin t detyruara gjendje t'i godasin, duke br pr vete t msoheshin me taka t larta, pr shmirnjohjen e publikut femror, q shkak t mbrmjeve elegante. M n fund t i lodhur nga zgjidhjet e pavlefshme. kjo tabu sht thyer, pr shkak se gjithmon krkonte veshje dhe kpuc elegante, q detyrimisht ishin t lidhura me takat e larta. Le t'i rikthehemi edhe nj her asaj ka shkruam m lart. N universin e larmishm femror ka edhe nga ato femra q jetojn n mnyr t pandar me kpuct me taka t larta. N rastin e grave t shkurtra, takat e larta jan zgjidhja e duhur. Por ka femra q nuk e konceptojn dot iden e daljes nga shtpia pa taka. Pr to imazhi i sandales s shesht sht nj ulje e prestigjit femror. "T shpejta si nj vetur policie" ato lvizin vazhdimisht mbi rrugt e prishura, q pr pjesn tjetr t universit jan t paprdorshme, madje edhe si kpuc tenisi. Pr maniaket e lartsis, takat jan nj shtje psikologjike. Ato mbeten nj element i pazvendsueshm i magjis. Kur (Manol Blejnik), pohon se: "Nj grua q u vjen srish koha, femrave u shtohet nuk ka nj ekuilibr perfekt t jeni t sigedhe nj "hall" m shum, ai i urt se duket m seksi". przgjedhjes s tyre. Prve skeletit q Nj tjetr alternativ pr femrat mbenuk perndon, ka kunja tet edhe kpuc-sant holla, taka picigjate dalja. Ky version sht dhe prodhime t pam- Nj tjetr m i prshtatshm pr brojtura t dizajnit, q i alternativ pr femrat, madje i kshiltransformojn kpuct lueshm edhe nga n skulptura. Ndon- femrat mbetet edhe mjekt ortoped. sht jher ato duken si ob- kpuc-sandalja. Ky nj lloj take q ndihmon jekte koleksioni t vrten ecje, nuk e lodh shta. Megjithat, pas kty- version sht m i tylln kurrizore, nuk e re fjalve, edhe takat prshtatshm pr vret kmbn. Por, udia kan avantazhet e tyre. m e madhe sht se N kundrshtim me at femrat, madje i asnj nga stilistt nuk e ka besohet, takat e lar- kshillueshm edhe v n prdorim, sepse ta ndihmojn n thon q sht jasht mbajtjen e ekuilibrit. N nga mjekt ortoped mode. N Shtetet e kt mnyr, ngritja Bashkuara t Ameriks, mbi taka nuk sht e fiksuar dhe pesha kpuct m n mod jan ato t marks nuk bie e gjitha nn thembr, por mbi t "Taryn Rose". Nj stiliste kjo, e cila n t gjith shputn e kmbs, duke e br kaluarn e saj ka qen nj kirurge ortoecjen m t stabilizuar. pedie, q po revolucionon tregun e kPo femrat q nuk din t manovrojn pucve femrore. Ideja e fitores s saj dhe nuk ecin dot me taka t larta, far t sht e thjesht, banale: t propozoj kbjn? Mos u friksoni. Mbreti i t gjith puc t kohs, por sa m t lehta n prkpucve, i nderuari Manolo Blahnik dorim.
Takat,
shqip
BOTE
21
G20: Asnj zgjidhje magjike pr krizn

Nuk ka vend pr shprehjen Susam hapu. Nuk do nxjerrim lepuj nga kapelja
idert e grupimit G20 nuk do t jen n gjendje t gjejn nj zgjidhje pr krizn globale n takimin e 2 prillit, pavarsisht shpresave t Kryeministrit britanik, Gordon Braun, lidhur me kt samit, i cili do t mbahet prsri n Londr. Anxhela Gurria, kryetarja e Organizats pr Bashkpunim dhe Zhvillim Ekonomik, e sheh kshtu: Nuk ka vend pr shprehjen Susam hapu. Nuk po asim pr nxjerrjen e lepujve nga kapelja. Ministrat e grupimit G20 u prpoqn gjat takimit t fundjavs, i mbajtur n nj hotel luksoz n t dal t Londrs, t gjenin gjuhn e prbashkt pr rritjen e sasis s fondeve n dispozicion
Edhe pse mund t duket nj zhvillim i parndsishm n nj ast kur miliona njerz po humbasin vendet e puns, dialogu po sjell ndryshime rrnjsore. Zvicra dhe shum vende t tjera kan reaguar pr shkak t pre-
sionit ndrkombtar gjithnj e n rritje, duke thn se do t zbusin rregullat e ruajtjes s sekretit bankar n disa raste ku dyshohet pr mashtrime me taksat. Ky sht nj hap gjigant, tha shefja e OECD-s, Gurria.
E rndsishmja e procesit t G20-s, i cili mund t konsiderohet lehtsisht nj samit ku vetm flitet e nuk veprohet, sht se jemi prpara nj procesi dhe jo nj ngjarjeje. Takimet shtojn presionet pr ndryshime dhe
qeverit detyrojn njra-tjetrn ti shtrohen puns, duke qen t detyruara t ndjekin politika q nuk do tu rndojn n shpin t tjerve. N rast t kundrt, te pragu ndodhet nj tjetr Depresion i Madh.
SHBA
enei: Politikat e Obams, t rrezikshme
N thelb, tregjet nanciare ku nisi kriza, kan krkuar rrug t thjeshta e t lehta pr t riparuar dmet
t atyre ekonomive n zhvillim q sot gjenden m shum n vshtirsi. Sipas ekonomistve, ajo q sht m e rndsishme n kt ast ka t bj me bashkimin dhe bashkrendimin e prpjekjeve nga ana e t gjithve pr t ringjallur ekonomin globale. Po kaq rndsi kan edhe planet e Uashingtonit pr zhdukjen e fondeve toksike, shkaktart e krizs s sotme. Varemi trsisht nga shpresa q Shtetet e Bashkuara t Ameriks, m n fund do t gjejn shkopin magjik pr t rivendosur transparencn dhe besimin n sektorin financiar dhe se kjo do ndodh shpesh, thot Marko Anunciata, ekonomist i lart i UniCredit. N thelb, tregjet financiare ku nisi kriza, kan krkuar rrug t thjeshta e t lehta pr t riparuar dmet. Qeverit kan vn n dispozicion miliarda dollar pr rikapitalizimin e bankave dhe fonde garancie pr borxhet. Bankat qendrore kan ulur drastikisht normat e interesave dhe kan pompuar sasi t konsiderueshme fondesh afatshkurtra n tregjet e paras pr ti mbajtur t gjalla, ndrkoh q bankat tregtare e kan reduktuar ndjeshm aktivitetin. Qeverit kan ndrmarr programe masive shpenzimesh me fonde publike, pr t zbutur dhimbjet e asaj q Fondi Monetar Ndrkombtar e quan Recesioni i Madh, mpakja m e madhe e GDP-s q nga fundi i Lufts s Dyt Botrore. T gjitha kto masa, n njfar mnyre, ia kan dal ta mbajn barkn mbi uj, ndrkoh q lidert e ekonomive m t mdha botrore prballen me problemin m t rnd nga t tr: riparimin e nj sistemi, i cili dshtoi shum, shum rnd. sht e thjesht t thuhet se problemet globale kan nevoj pr zgjidhje globale n nj ast kur bankat, tregjet financiare dhe bizneset shpesh operojn n nivele botrore. Por qeverit operojn brenda kujsh kombtar nga ku lindin edhe prpjekjet pr t bashkpunuar prmes grupimit G20, ku prfaqsohen ekonomit e vendeve t pasura dhe ato n zhvillim q prmbledhin rreth 85 pr qind t GDP-s botrore. Nj zhvillim pozitiv q mund t prmendet me kt samit sht q lidert politik t shteteve, pr motive ekonomike, apo fardo qofshin, po flasin me njri-tjetrin, u shpreh Tomas Ajer, specialist pr shtjet globale n Deutsche Bank.
Algjeria, Venezuela dhe Katari krkuan q volumet e tyre t tregtis t paksohen
nj intervist t dhn t dieln pr rrjetin CNN, ishzvendspresidenti amerikan, Dik enei, vrejti se shkputja nga administrata e Obams prej politikave antiterroriste t Bushit, e ka br vendin m t prekshm nga rreziku i sulmeve t reja terroriste. enei nnvizoi se teknikat alternative t marrjes n pyetje, t prdorura gjat administrats Bush, ishin absolutisht thelbsore n parandalimin e sulmeve si ai i 11 shtatorit 2001. Sipas kritikve, ato teknika shtyheshin deri prtej kujve t torturs ndaj t burgosurve n duart e amerikanve. Presidenti Obama i mshoi fort ktij fakti gjat fushats s tij elektorale dhe tani po bn disa zgjedhje q, pr mua, n fakt, i bjn amerikant m t rrezikuar ndaj nj sulmi t ri, u shpreh enei gjat intervists. Q nga marrja e detyrs, n janar t ktij viti, Obama ka kmbngulur pr mbylljen e burgut amerikan t Guantanamos, ku kto teknika hetimi jan prdorur gjersisht.
OPEC mban t pandryshuar sasit e prodhimit t nafts

M
inistrat e industris s nafts nga 12 vendet e OPECut, n takimin e djeshm n Vjen t Austris, vendosn t mbajn sasit e prodhimit n nivelet aktuale. Disa prej ministrave bn presion pr paksim t mtejshm t volumit t prodhimit, por t tjert krkuan konsolidimin e t ardhurave, duke u bazuar te paksimet e mparshme prpara se t shqyrtohej mundsia pr zvoglim t
Meksik
Policia gjen nnt trupa n shkrettir
Nj takim tjetr do t mbahet m 28 maj pr t shqyrtuar nse do t jet e nevojshme zvoglimi i volumeve t prodhimit
ri t sasive t prodhimit. Ndrkoh q krkesa pr naft pritet t zvoglohet gjat vitit n vazhdim, vendet e OPEC-ut kan ndrmend t shmangin nj ulje tjetr t mimit. mimi i nafts gjat vitit 2009 sht luhatur te mesatarja 40 dollar pr fui, ndrkoh q mimi mesatar i vitit t shkuar ishte rreth 100 dollar. Ministrat e vendeve t OPECut, ku bjn pjes Algjeria, Angola, Ekuadori, Irani, Iraku, Kuvajti, Libia, Nigeria, Katari, Arabia Saudite, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Venezuela, vrejtn
q duhej krkuar respektimi m i plot i paksimeve t mparshme t prodhimit. Nj takim tjetr do t mbahet m 28 maj pr t shqyrtuar nse do t jet e nevojshme ndrmarrja e zvoglimeve t mtejshme t volumeve t prodhimit. Algjeria, Venezuela dhe Katari than gjat takimit se sasit e tyre t prodhimit duheshin paksuar
edhe m tej. mimi i nafts, nga 147 dollar pr fui n korrikun e vitit t shkuar, sht ulur drastikisht n masn 46 dollar, n nj ast kur kriza globale ka ulur ndjeshm krkesn pr arin e zi n t gjith botn. Rusia, e cila matet me Arabin Saudite pr statusin e prodhuesit m t madh t nafts n rang botror, drgoi zvendskryemi-
nistrin Igor Sein n Vjen, pr t vzhguar nga afr zhvillimet e ministrave t vendeve t OPECut. Sein bri me dije kto dit se Rusia po shqyrtonte procedurat q duhen ndjekur pr t br t mundur drgimin e nj observuesi t prhershm n OPEC. Gjithsesi nuk la t kuptohej se shteti i tij kishte ndrmend ti bashkohej ksaj organizate.
olicia meksikane, fal nj informacioni, gjeti nnt trupa gjysm t varrosur n zonn e shkrettirs pran qytetit kufitar Kuidad Huarez, ndrkoh q autoritetet njoftuan arrestimin e nj t dyshuari si kreun e nj skuadre vrassish q vepron pr llogari t nj karteli droge. Hetuesit krkuan prreth zons pr ekzistencn e trupave t tjer. Nj zyrtar i prokuroris meksikane bri me dije se nj prej trupave kishte dokumente policie. Enrike Torrez Valadez, nj autoritet i lart policor, tha se viktimat ishin shtat meshkuj dhe dy femra. Kuidad Huarez, nj qytet me 1.3 milion banor, shum pran kufirit amerikan, sht br s fundmi pre e lufts s karteleve t drogs. Pak m tej, n nj qytet tjetr kutar, u njoftua nga autoritetet federale arrestimi i njeriut q dyshohet se kreu i nj skuadre eliminimi t njohur si Zetas, nj grup vrassish q punonin pr llogari t Kartelit t Gjirit.
shqip
22
SOCIALE
Pajisjet e mamografive po rrin pr zbukurim

Nuk ka lma pr t kryer ekzaminimin, aparaturat mbeten t ngrira n 4 qytete
LORINA MIXHA
Analiza
amografit n katr qytete t vendit, Tiran, Durrs, Vlor Shkodr, mbeten gjendje n spitale. Me prfundimin e projektit INTERREG III, pr fazn e kontrolleve t sfers femrore, kan prfunduar edhe lmat e materialet e nevojshme pr t kryer ekzaminimet. Projekti q tashm ka prfunduar parashikonte blerjen e pajisjeve, trajnimin e mjekve, teknikve dhe dhnien e asistencs s spitaleve italiane pr vendosjen n funksionim t ktyre aparaturave. Prgjat dy vjetve, filmat dhe materialet e nevojshme jan bler nga projekti. M pas, kontrata pr sistemimin, riparimin e pajisjen
detajuar se mamograa. Kjo analiz ofrohet nga Kabineti i mamogras n shrbimin e imazheris n qendrn spitalore universitare Nn Tereza, n Tiran, n konsultoren e gruas t maternitetit
Mbretresha Geraldin, si dhe pran shrbimeve t specializuara ambulatore (poliklinika) nga kabinetet e mamografis t ngritura n rrethet: Tiran, Shkodr, Durrs, Vlor, por q
aktualisht nuk funksionojn. Pran ktyre kabineteve funksionon edhe shrbimi ekograk, i cili plotson dhe ndihmon diagnostikimin e sakt dhe n koh t patologjive t gjirit. Tumori i
gjirit sht nj nga problemet q ndeshet m shpesh te grat. do vit, rreth 185 mij gra n Evrop shfaqin kancer t gjirit dhe rreth 44 mij vdesin pr shkak t ksaj smundjeje.
12 MIJ
Mamograt, ekograt, pajisjet ekzaminuese, u blen nga projekti dhe u vendosn n katr spitale
n rast se psonte defekt, blerja e materialeve, do ti takonte t ishte prgjegjsi e strukturave shndetsore shqiptare. Me nisjen e vitit t ri 2009, nuk jan marr masat pr blerjen e ndonj materiali. Kshtu, n munges t filmave dhe n munges t kushteve pr riparimin e defektit, pajisjet kan mbetur pr zbukurim n katr qytetet e vendit. M shum se 12 mij ekzaminime jan kryer me nancimin e projektit. Pr t gjitha kto analiza, materialet jan paguar nga nancimi i KE-s, fond tjetr ky i vendosur n dispozicion, ve blerjes s aparaturave dhe trajnimit t mjekve, t cilat u kryen n spitalet italiane. N kt koh, kur vazhdimsia e nj fushate tepr t vlefshme pr pacientet femra ka mbetur n vend numro, grave u mbeten dy zgjidhje: t presin deri n blerjet e reja, ose tu drejtohen klinikave private. Mamograt T gjitha mamografit, ekografit, pajisjet ekzaminuese, u blen nga projekti, u vendosn n spitalet e Vlors, Shkodrs, Durrsit dhe Tirans. Pr t prdorur kto aparatura, ve mjekve u specializuan edhe teknik, t cilt n rast defekti duhet t rregullonin pajisjen. Aparaturat e sjella n Shqipri ishin t teknologjis s fundit, pajisje t firmave t njohura. Ndr 40 pajisje t tilla q ndodhen n t gjith territorin e Italis, gjenden vetm 10 t ngjashme me ato t Shqipris, pjesa tjetr jan t nj teknologjie m t vjetr. Brenda dy viteve, kto aparatura u blen, u montuan dhe u vendosn n katr qytete t vendit. N nj vit u ekzaminuan falas m shum se 12 mij femra n t gjith vendin, nga t cilat nj pjes e mir u konstatuan me probleme n fazat e para. Nga kto ekzaminime ato arritn t trajtoheshin n kohn e duhur, duke mos rrezikuar m pas jetn, si pasoj e avancimit t smundjes dhe moskapjes n astin e nevojshm pr trajtim. Ekzaminimi Mamografia sht metoda m bashkkohore e kontrollit t tumorit t gjirit n t gjitha vendet evropiane. Kshillohet t kryhet rregullisht pas moshs 35-vjeare, por n rastet kur krkohet nga mjeku, mund t kryhet edhe n mosh m t re. Pas mamogras, n rast se nevojitet, duhet t kryhet edhe ekograa, ekzaminim edhe m i
Ekzaminime n t gjith vendin u kryen n m pak se dy vjet nga mjekt shqiptar n Vlor, Tiran, Shkodr dhe Durrs
PROJEKTI
I nancuar nga Komuniteti Evropian, tashm ka prfunduar dhe strukturat e shndetsis duhet t bjn blerjet pr rinisjen e puns
INVESTIMET
E vitit 2009, sipas nj fondi q do t jepet nga Banka Botrore, do t prfshijn edhe blerje t pajisjeve t reja t mamogras
Numr telefoni pr abuzimet me barnat. Qendra e Kontrollit t Barnave do t mbledh denoncimet e pacientve
Nj laborator pr cilsin e ilaeve

S
ektori i farmakovigjilencs, shkenca q merret me ekzaminimin e ilaeve dhe efekteve ansore t tyre, do t el sythe edhe n Shqipri. Nisja e ekzaminimit t prbrjes s ilaeve, efekteve dytsore t tyre, apo ndikimet negative n disa kategori pacientsh, do t jet nj nga projektet m ambicioze t vitit 2009 pr Ministrin e Shndetsis dhe Qendrn Kombtare t Kontrollit t Barnave. Sipas ekspertve t shndetsis, krijimi i nj qendre farmakovigjilence, pr her t par n vendin ton, do t ndihmoj n vlersimin dhe parandalimin e efekteve ansore dhe gjith problemeve q lidhen me konsumimin e barnave. Aktualisht, n munges t saj nuk ka asnj parametr t matshm pr mnyrn si i prdorin shqiptart medikamentet, nse sht ajo e drejt apo e gabuar. Ky problem disa muaj m par sht ngritur edhe n Komisionin parlamentar t Shndetsis, pas t dhnave se konsumi i ilaeve bhet shpesh edhe kur nuk sht i domosdoshm. Farmakovigjilenca Farmakovigjilenca sht nj shkenc relativisht e re, q po ndikon ndjeshm n prmirsimin e cilsis s jets, pasi barnat radhiten si nj ndr 10 shkaqet kryesore q sjellin si pasoj vdekjen e prdoruesve t tyre. Qendra e Kontrollit t Barnave ka vendosur n dispozicion pr pacientt nj numr telefoni, pr t kryer t gjitha denoncimet apo ankesat e tyre lidhur me barnat, cilsin e tyre apo problematikn q mund t ken shkaktuar n sistemin e tyre shndetsor. Qendra e Kontrollit t Barnave ka menduar se numri i telefonit do t shrbej pr t ngritur nj rrjet informacioni lidhur me efektin e ilaeve, informimin e t smurve lidhur me efektet ansore q mund t shkaktojn ilaet. Numri i telefonit, (23 76 045) do t jet n dispozicion t pacientve, mjekve, por edhe t gjith qytetarve t tjer t interesuar pr t bashkpunuar, apo pr t qar hallin n do rast. Projekti i 2009-s N listn e projekteve t
T dhna
ANALIZA
T gjitha barnat e regjistruara, t pajisura me pulln e kontrollit, t cilat qarkullojn n tregun farmaceutik, u nnshtrohen analizave ziko-kimike dhe mikrobiologjike
KONTROLLET
Gjat vitit 2008 jan kryer nj sr analizash, t cilat jan marr nga mostrat pr regjistrim, sasit e importeve t para t barnave, nga sondazhet periodike n depot farmaceutike, farmaci dhe agjenci
Qendrs Kombtare t Kontrollit t Barnave jan nj list prioritetesh. Ngritja n nivele tekniko- shkencore m t larta t specialistve t regjistrimit t barnave, si dhe analiza laboratorike, duke prdorur metodikn bashkkohore dhe aparate m t sostikuara, sht nj nga projektet e ktij viti. Pr kt nevojitet trajnimi i analistve, si dhe vnia n dispozicion e fondeve prkatse; ngritja e nj strukture t prhershme dhe t specializuar pr kontrollin e kushteve t mira t fabrikimit; ngritja e nj strukture t specializuar pr farmakovigjilencn dhe hartimi i akteve nnligjore n funksion t saj. Kto jan diskutuar kt jav mes Ministris s Shndetsis dhe Qendrs s Kontrollit t Barnave. L.Mixha
Zgjedhjet pr kreun e Komunitetit Mysliman
Nai: Shkelet statuti, nuk ka platform

gjedhjet pr kreun e Komunitetit Mysliman kan ngjallur shum diskutime n komunitet mes besimtarve. Ajo q duan t gjith sht q n datn 21 t zhvillohet nj proces normal zgjedhor dhe t respektohet statuti i ktij komuniteti. Sipas ktij statuti, duhet t ket t paktn dy kandidat n gar. Kta duhet t shpallin platformn e tyre dy jav prpara zgjedhjeve. Ndrkoh q Kshilli i Prgjithshm drejtues i ktij komuniteti, i prbr nga myftinj t do rrethi, t shoqruar edhe nga nj besimtar, duhet t njoftohen pr do mbledhje dy jav prpara. Sipas imamve t kryeqytetit, kjo nuk ka ndodhur me mbledhjen e fundit. Sipas imamit Elvis Nai, statusi sht thyer n tre momente. I pari kur njoftimi nuk sht br dy jav prpara, i dyti q n zgjedhje duhet t ket edhe kandidat t tjer t cilt duhet t shpallin platformn e tyre dhe procesi duhet t jet i rregullt dhe transparent. Ajo q ka rndsi sht respektimi i statusit dhe n t njjtn koh q kreu i Komu-
nitetit Mysliman t gzoj respekt dhe t jet i plqyeshm nga komuniteti, tha Nai. Pas njoftimit se n datn 21 do t ket mbledhje t Kshillit t Prgjithshm dhe njkohsisht do t zgjidhet edhe kreu i Komunitetit Mysliman, pas mbarimit t mandatit t Selim Mus, jan mbledhur edhe kshillat e xhamive t Tirans, t cilt kan krkuar q t merren masa pr nj proces normal zgjedhor, duke respektuar t gjitha rregullat. Sipas besimtarve, n rast se nuk do t ket respektim t rregullave, ather ata do t falen pasivisht nj dit para zgjedhjeve. Ndrkaq, ka pasur reagime nga Komuniteti Mysliman. Sipas Selim Mus, n rast se ndodh dika e till, ather do t krkohet ndihma e policis. Sipas Mus, institucioni i tij nuk ka dhn asnj leje pr falje masive. Kshilli i Prgjithshm i Komunitetit Mysliman prej 90 vetash, do t mblidhet n Medresen e Kavajs, n dat 21 mars. L.Mixha
shqip
24
EKONOMI
Pas dy javsh qetsimi, monedha shqiptare u dobsua srish gjat ditve t fundit
Leku rifillon tatpjetn kundrejt euros

E
uro shnoi nj rekord t ri shumvjear kundrejt lekut t enjten e kaluar, kur u kmbye pr 131.2 lek, sipas kursit ks t llogaritur nga Banka e Shqipris. Hera e fundit kur euro ka kushtuar m shtrenjt se kaq, ka qen 1 prilli i vitit 2004. Leku pati rezistuar rreth kuots l-130 pr euro gjat gjysms s dyt t shkurtit, por q nga 3 marsi nisi nj seri dobsimi gradual, deri sa t enjten kaprceu kuotn psikologjike, si n shitje, ashtu edhe n blerje. Moskaprcimi i kuots 130 qe kryesisht pasoj e ndrhyrjeve t Banks s Shqipris n treg. Si rregull, BSH mund t ndrhyj pr t shmangur luhatjet e forta spekulative n treg, duke shitur apo bler valut sipas rastit. Operatort e tregut kan raportuar se banka qendrore hodhi n shitje euro n kuotn 129.7 lek, por kjo ndrhyrje duket se u absorbua nga tregu brenda dhjet ditsh dhe leku rilloi dobsimin. Vet BSH, n baz t rregulloreve t brendshme, mund ti raportoj ndrhyrjet n treg vetm pas tre muajsh. Por, pr operatort e tregut, ndrhyrje t tilla raportohen n koh reale nga sistemi i informacionit nanciar i agjencis Reuters. Gjat fundjavs, agjencit e kmbimit valutor foln pr pasiguri. Nuk sht e sigurt nse BSH do t ndrhyj srish n treg dhe n far kuote. Gjat ditve t para t javs, zakonisht leku forcohet pr shkak se bankat grumbullojn monedh vendase pr t prgatitur ofertat pr ankandin e bonove t thesarit, q zhvillohet ditn e mart. Leku ka humbur 6.2 pr qind q nga llimi i ktij viti kundrejt euros, si pasoj e prkeqsimit t bilancit t jashtm t ekonomis shqiptare. Deciti i llogaris korrente ishte mbi 1 miliard euro gjat vitit t kaluar, ndrkoh q vonesa n marrjen e nj kredie t huaj nga ana e qeveris po e rndon monedhn vendse pr shkak t kostos s rrugs Rrshen-Kalimash. Gj. Erebara
Shqiptart shtojn paran e that n xhepa

Gjat vitit 2008, paraja jasht bankave u rrit me 42.5 miliard lek pr shkak t panikut
GJERGJ EREBARA
araja n qarkullim jasht sistemit bankar n Shqipri arriti n 203.7 miliard lek n dhjetor 2008, me nj rritje prej 26.4% kundrejt dhjetorit 2007, nj rritje kjo q nuk sht par asnjher q nga kriza e vitit 1997, bhet e ditur nga statistikat e publikuara prej Banks s Shqipris.
qllim q ka justikuar disa masa skale n favor t bankave dhe n dm t klientve t bankave nga ana e Ministris s Financave. Megjithat, asnj rezultat konkret nuk sht arritur, sipas shifrave t vitit t kaluar. Baza monetare, (treguesi q mat qarkullimin e lekut shqiptar n treg) u rrit me 19.1% gjat vitit t kaluar, shifra m e lart kjo e regjistruar gjat gjasht viteve t
fundit. Historikisht sht vn re nj lidhje e ngusht mes bazs monetare dhe ecuris s kursit t kmbimit t lekut kundrejt euros. Baza monetare sht prdorur si nj mekanizm kontrolli sasior pr kursin e kmbimit. Shifrat e msiprme tregojn se Banka Qendrore dhe krkesa e qeveris pr para jan shkaktare t dobsimit t lekut gjat muajit shkurt.
Borxhi i qeveris u shtrenjtua Rritja e paras n qarkullim jasht sistemit bankar vuri n vshtirsi qeverin. Buxheti i shtetit shnoi nj ecuri jonormale gjat gjith vitit t kaluar. Deri n mars, buxheti shnoi nj suficit prej 10 miliard leksh. N maj, deficiti ishte 5 miliard lek, por pas qershorit buxheti kaloi n deficit, q vijoi
deri n fund t vitit. Veanrisht shpenzimet e tre muajve t fundit t vitit kaprcyen shumfish nivelin mesatar t shpenzimeve gjat muajve t mparshm. Ekspertt mendojn se sjellja e qeveris prball krizs financiare q prfshiu vendin n tremujorin e fundit t vitit solli edhe dobsimin e shpejt t lekut n janar dhe shkurt t ktij viti.
Fier
Bizneset vendase, n prag falimenti

iznesi erak vijon alarmin e dhn muaj m par pr falimentim. Statistikat e Drejtoris s Tatim-Taksave n Bashki dhe n degn tatimore t Fierit asin pr m shum se 158 biznese t falimentuara gjat vitit 2008, por llimi i vitit 2009 ka rezultuar m i vshtir pr biznesin vendas. Bizneset prodhuese dhe ato t vogla prej kohsh kan nisur t ndjejn nj rnie t thell ekonomike, ndrsa shum t tjer e kan mbyllur aktivitetin e tyre si shkak i mosprballimit t situats. Antart e Dhoms s Tregtis dhe t Industris n Fier kan krkuar nj pakete ndihme e kan sinjalizuar falimentimin e tyre edhe pran ksaj dhome. Qeveria shqiptare duhet t ndrhyj n dy drejtime n biznesin erak. Mbshtetja e par sht gjetja e zgjidhjeve pr t ulur prkohsisht nivelin e taksave pr kto biznese. Kurse masa e dyt do t ishte kreditimi nanciar nprmjet sigurimeve shoqrore, q dhe punonjsit e siguruar t mund t qndrojn n pun me m pak kosto pr pundhnsin. N t kundrt, largimi nga puna i puntorve pr shkak t krizs do ta thellonte rnien ekonomike dhe do t sillte pasoja t rnda sociale pr mbar komunitetin, sht shprehur pr gazetn kreu i Dhoms s Tregtis dhe Industris pr Qarkun e Fierit, Shezai obaj. Ndrkoh, bizneset deklarojn se nse vazhdohet me kto ritme, xhirot ditore e mujore rrezikojn t mbyllin aktivitetin shum shpejt. Gjat muajve t par t ktij viti, pothuajse nuk kemi punuar fare dhe fuqia blerse ka rn ndjeshm. Po prballemi me nj kriz t dukshme ekonomike. Nuk mund t mbajm dot hapur pr shum koh dyqanin. Po ta krahasosh me nj vit m par, rnia e fuqis blerse dhe njkohsisht edhe e timit sht m shum se 50%, kshtu q as ne si tregtar nuk mbijetojm dot, ka thn Ilmi Brahimi, tregtar pran qendrs s qytetit t Fierit. Nga ana tjetr, blersit shprehen se nuk kan t ardhura t mjaftueshme pr t prballuar mimet e larta q kan pushtuar tregun. Ata thon se gati t gjitha mallrat e konfeksioneve dhe ato t konsumit t prditshm kan psuar rritje t dukshme. Matilda Troka
Shifrat e msiprme tregojn se Banka Qendrore dhe krkesa e qeveris pr para jan shkaktare t dobsimit t lekut
Paraja n qarkullim u rrit n kt mnyr me 42.5 miliard lek, (euro 327 milion), kryesisht si pasoj e trheqjes s depozitave q qytetart patn npr banka gjat tremujorit t fundit t vitit. Rritja e paras n qarkullim jasht sistemit bankar konsiderohet nga ekspertt si nj nga shkaqet e dobsimit t lekut kundrejt euros dhe dollarit gjat janarit dhe shkurtit t ktij viti. Si pasoj e trheqjeve t shumta, depozitat n sistemin bankar u rritn gjat vitit t kaluar vetm me 2.8%, shifr kjo m e ulta e regjistruar n shum vite. Gjat viteve t shkuara, depozitat jan rritur me 15-20%. Ulja e qarkullimit t paras zike ka qen nj objektiv madhor pr qeverin dhe Bankn e Shqipris gjat viteve t fundit,
Kriza
Bota i friksohet gars tregtare me monedha t dobta
Zvicra hap luftn e monedhave

B
anka Qendrore shpalli planet pr zhvlersimin e frangs zvicerane, duke zhytur analistt n dyshime mbi t ardhmen e sistemit ndrkombtar t kmbimit valutor, njoftoi dje Financial Times. Banka zvicerane njoftoi se do t shes franga n kmbim t euros dhe dollarit, sepse franga sht forcuar s teprmi gjat muajve t fundit. Pr pasoj, franga humbi 3.5% kundrejt euros brenda nj dite. Media ndrkombtare e konsideroi kt si hapja e kutis s Pandors. Tashm, shum vende t tjera mund ta ndjekin Zvicrn n zbatimin e politiks s zhvlersimit t monedhs s vet n kurriz t konkurrentve tregtar. Vendimi i zviceranve lehtsoi n t njjtn koh bankat dhe konsumatort n Evropn Qendrore, si Hungari, Poloni e Rumani, ku huamarrja n franga ka qen praktik e zakonshme gjat dekads s fundit. Nse vende t tjera do t prdorin kt mekanizm, nj luft e ngjashme si ajo e zhvilluar gjat Depresionit t Madh mund ta largoj zgjidhjen e krizs aktuale, n vend q ta afroj at, komentoi Ulrich Leuchtman, analist te Commerzbank. kaluar. Arsyeja e forcimit t ktyre monedhave sht tregtia e tresht: shum tregtar marrin hua n jen apo n franga, si monedha me interesa t ulta, dhe japin hua n dollar neozelandez apo australian, ku ofrohen interesa t larta. Pr pasoj, franga dhe jeni japonez u forcuan. Edhe shum monedha t tjera jan dobsuar gjat muajve t fundit, por n asnj rast nuk ka pasur nj deklarat formale nga banka qendrore. Paundi anglez ka humbur 22% kundrejt dollarit, ndrkoh q korona suedeze ka humbur 29%. Irlanda sht ankuar formalisht se Britania po konkurron n mnyr t pandershme me monedh t zhvlersuar. Analistt vlersojn se shum shpejt Koreja e Jugut, Tajvani dhe Singapori mund ti shtohen lists s konkurrentve t pandershm. Edhe disa vende t tjera besohet se kan hartuar plane zhvlersimi. Por ekspertt shqetsohen pr faktin se kjo metod mund t kthehet n nj luft t vrtet pr tregje, gj q do ta zhys botn n t njjtn spirale q nuk e la t dal nga kriza n vitet 30.
Me Japonin q prballet me deflacionin, nuk sht udi q shum shtete t imitojn Zvicrn. Zhvlersimi i monedhs sht nj mas proteksioniste q vendet e zbatojn n
koh krize pr t br m t lira eksportet e veta. Pr pasoj, mallrat e konkurrentve t tyre humbasin. Edhe Japonia sht n nj situat t till. Jeni sht forcuar 8 pr qind kundrejt dollarit q nga shtatori i
shqip
EKONOMI
25
Pronart: PD dhe PR na kan mashtruar

Shoqatat e pronarve, kundr qeveris. T mos na krkojn m vota, n 18 vjet nuk kemi marr asgj
EVA GJURA
frimi i dats s zgjedhjeve t prgjithshme ka kristalizuar edhe qndrimin e shoqatave t pronarve se far duhet t bjn kt her me votn e tyre. Shoqata e pronarve Pronsi me Drejtsi dhe shoqata Bregdeti deklaruan se n zgjedhjet e 28 qershorit, vota e tyre nuk do t jet m pr mazhorancn, pasi jan t mashtruar nga qndrimet e PD-s dhe t PR-s gjat gjith ktyre viteve. Premtimi i tyre se do t ojn pronn tek i zoti nuk sht mbajtur, theksojn drejtuesit e ktyre shoqatave, duke saktsuar se prej 18 vjetsh, pronart e Bregdetit nuk kan marr asnj pllmb tok nga pronat e tyre dhe asnj rrnj ulliri t trashguar nga t part. Pronsi me Drejtsi Sipas shoqats Pronsi me Drejtsi, politikant q kan drejtuar dhe penguar zgjidhjen e problemit t prons jan nj fatkeqsi, vuajtje dhe mashtrim 18-vjear pr qytetart. Kjo, theksojn ata, q po ndodh me anarkin e titujve t pronsis n Shqipri, n vend q t filloj t korrigjohet, po thellohet edhe m shum. Pr tua br qeveritarve edhe nj her t ditur qndrimin e tyre, shoqata e pronarve i ka kujtuar asaj tet krkesat kryesore t saj. S pari, ata i kujtojn qeveris se nuk jan ish-pronar, por pronar, sipas tyre vetm politikant q kan glltitur orbn e Katovics, ata q kan grabitur pronat tona n kto 18 vjet, vazhdojn t mashtrojn majtas dhe djathtas dhe ti emrtojn ish-pronar. S dyti, ata theksojn se nuk kan krkuar lmosh nga kta politikan kameleon, por kan krkuar q prona t kthehet tek i zoti, duke respektuar titujt e pronsis. S treti, Ligji 7501 sht zbatuar n m pak se 25 pr qind. S katrti, anarkin e titujve t pronsis me bosht mbi Ligjin 7501 e mbrojn politikant q punojn kundr interesave shqiptare. S pesti, deklarimet pr kompensim jan antikushtetuese dhe financiarisht t parealizueshme. S gjashti, shteti shqiptar nuk e respekton t drejtn e prons, por zbaton standarde t dyfishta q bien ndesh me detyrimet kushtetuese dhe vendimet e Gjykats Kushtetuese. S shtati, pronart e kan humbur besimin te PD dhe PR, s
12 krkesat e Pronarve
1. Zgjidhja e problemit t prons dhe reforma e prons duhet t bhet n prputhje me krkesat e KE-s dhe detyrimet kushtetuese, duke respektuar titujt e pronsis 2. Ky proces t ndahet n dy faza t veanta: kthimi dhe pas prfundimit t kthimit t lloj kompensimi 3. Qeveria, me instrumentet e saj, duhet t ndaj dhe dalloj se cilat jan prona ku shteti gzon ligjrisht titujt e mirllt t pronsis 4. Ndr pronat q duhen kompensuar, qeveria duhet t prcaktoj vetm ato prona q jan tjetrsuar pr ndrtime banimi para vitit 1991 ose edhe sot vazhdojn t shfrytzohen pr nevoja publike konform ligjit 5. Qeveris ti prcaktohet nj afat pr kthimin zik sipas dokumenteve t para vitit 1945. Kthimi ti bhet trungut familjar t trashgimlnsit, pronar i ligjshm 6. T shpallen t pavlefshme t gjitha aktet me t cilat drejtuesit e institucioneve shtetrore, pas vitit 1991, e kan transferuar pronn e subjekteve t shpronsuar n persona t tret 7. Pronarve t ligjshm tu kthehet plotsisht prona dhe e drejta e parablerjes s objekteve t ngritura mbi tokat e tyre dhe t privatizuara nga pushtetart sipas interesave klanore 8. Zhdmtim ose sipas rastit vlersim dhe detyrim nanciar, personave t tret, q kto 18 vjet i kan prtuar padrejtsisht dhe po i shfrytzojn pronat e pronarve t ligjshm. 9. Vetm pas prfundimit t kthimit t lloj faza e kompensimit. (krkesat e deriktushme shrojn korrupsionin e pushtetarve q ju nuk doni ta trajtoni) 10. Hartat e tokave t lira dhe hartat e mimeve, fondi pr kompensim etj., jan t nevojshme vetm pr fazn e kompensimit dhe duhet t llojn t zbatohen ll pas prfundimit t kthimit 11. Kompensimi t bhet me prona t mirllta t shtetit, q prbjn mbi 52 pr qind t prons. Vetm shteti i s drejts me prokurorin dhe gjykatat q presim t forcohen, duhet ta liroj Shqiprin nga kthetrat e politikanve. 12. Kompensimi t parashikohet vetm pr pronat q vazhdojn t shfrytzohen pr nevoja publike, si dhe ato prona q nga viti 1944 deri 1991 jan tjetrsuar pr godina banimi
REAGIMI
Ata i kujtojn qeveris se nuk jan ish-pronar, por pronar, sipas tyre vetm politikant i quajn kshtu
MASHTRIMI
Deri tani, kjo politik ka ecur duke e mashtruar popullin dhe institucionet ndrkombtare
THIRRJA
Shoqata Pronsi me Drejtsi i ka br thirrje elektoratit q n zgjedhjet e qershorit t mos jap asnj vot pr ato parti
KRKESA
Shoqata Bregdeti i kujton Kryeministrit se ajo nuk ka krkuar kompensim, por ka krkuar dhe insiston pr kthim zik
Sipas ksaj shoqate, zgjidhja e shtjes s prons sht fare e thjesht, nse n regjistrat e ZRPP do t shtohet edhe nj kolon ku shteti t pasqyroj origjinn e prons para vitit 1945, nj kolon tjetr t periudhs s diktaturs, ku t shnohet pron shtetrore dhe n kolonn e regjistrimit t ri t pas vitit 1991 mnyrn dhe ligjin e zbatuar pr prfitimin dhe transkriptimin e prons te pronari aktual. Kshtu, theksojn ata, gjrat nuk fillojn nga e para, por korrigjohen paudhsit e kurdisura nga hajdutt e infiltruar n politik dhe n pushtet n kto 18 vjet. Analiza e fakteve do t tregoj se prej t
dyja krahve sht organizuar nj vjedhje masive dhe prandaj t dyja palt e ruanin me fanatizm njra-tjetrn. Deri tani, kjo politik ka ecur duke e mashtruar popullin dhe institucionet ndrkombtare. Shoqata Bregdeti i kujton Kryeministrit se ajo nuk ka krkuar kompensim, por ka krkuar dhe insiston pr kthim fizik n kufijt e para grabitjes komuniste, ashtu si sht br n shumicn e territorit shqiptar, pa folur pr ekin dhe vendet e tjera ish-komuniste q shptuan ose u prekn leht nga mafia postkomuniste. Pr pronart, zgjidhja e problemit t prons nse do t ket vullnet
politik sht e leht, po t merret n konsiderat rezoluta e Kuvendit t 8 Mbarbregdetar pr Pronn e mbajtur m 10 gusht 2008 q ata i kan drguar. Po ashtu, po t zbatohen edhe 12 krkesat q ka paraqitur shoqata Pronsi me Drejtsi dhe q shoqata Bregdeti i mbshtesin. Ata kan prgatitur nj projektligj pr zgjidhjen prfundimtare, t drejt dhe pa kosto t prons n zonn turistike. Duke kritikuar heshtjen e qeveris pr gjith krkesat e tyre, shoqatat e pronarve theksojn se mazhoranca t mos krkoj votat n 2009, nse deri ather nuk zgjidh shtjen e prons.
Ata theksojn se nuk kan krkuar lmosh nga kta politikan kameleon, por kan krkuar q prona t kthehet tek i zoti, duke respektuar titujt e pronsis
teti, politika po luan nj politik antipronar. Shoqata Pronsi me Drejtsi i ka br thirrje elektoratit q n zgjedhjet e qershorit t mos jap asnj vot pr ato parti, objektivi i kryesive t tyre prej vitit 1991 ka qen dhe sht t pasurohen pr vete dhe familjet e tyre. Kjo shoqat ka krkuar q PR-ja dhe partit e tjera t mos prononcohen pr problemin e pronave, pasi nuk jan zri i shoqatave t pronarve. Bregdeti T njjtin qndrim ka mbajtur edhe shoqata Bregdeti, e cila ka deklaruar se ajo vazhdimisht e ka kritikuar dhe sht shprehur kundr qndrimit t PR-s dhe deputetve t saj n Kuvend.
Kostoja
Institucioni i menaxhimit t zgjedhjeve do t miratoj sot projektbuxhetin 1.4 milion dollar
KQZ: Fatura e zgjedhjeve, 6.8 milion dollar

omisioni Qendror i Zgjedhjeve do t miratoj sot projektbuxhetin e zgjedhjeve parlamentare t 28 qershorit. Institucioni i menaxhimit t proceseve elektorale ka prllogaritur shifrn prej 6.8 milion dollarsh si kosto prfundimtare. Burimet nga KQZ-ja sqarojn se dje u sht dhn materiali antarve dhe prfaqsuesve t partive politike. N relacion detajohen t gjith zrat q prbjn buxhetin e ktyre zgjedhjeve. Vrojtimi i procesit t numrimit
t votave prmes kamerave do t kushtoj pr shqiptart 1.4 milion dollar. Pr her t par n Shqipri, grupet e numrimit t votave do t ken mbi kok nj monitor dhe do flet votimi do t pasqyrohet n t, n kohn reale. M tutje, n ambientet e Komisionit Qendror t Zgjedhjeve do t funksionojn monitort q pasqyrojn aktivitetin nga 66 Komisionet Zonale Zgjedhore dhe procesi do t mund t ndiqet online, duke par gjith problemet e mundshme. Sakaq, mbi nj milion dollar t tjera do t shkojn pr pagat e mbi 41 mij komisionerve t niveleve t ndryshme. Nj z i konsiderueshm financiar shkon edhe pr
pagat e punonjsve part time, q Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ofron n prag t parlamentareve. Nj tjetr element sht blerja e fletve t votimit q do t prdoren pr kt proces. Komisioni Qendror i Zgjedhjeve pritet t krkoj shtypjen e 3195913 fletve t votimit pr zgjedhjet e 28 qershorit. Nga t dhnat e publikuara nga Ministria e Brendshme dhe Drejtoria e Prgjithshme e Gjendjes Civile, numri n total i zgjedhsve pritet t jet 3133248. Sipas Kodit Zgjedhor, KQZ duhet t krkoj shtypjen e fletve t votimit t barabart me numrin e zgjedhsve plus 2 pr qind t ksaj shume. Gjithashtu, kostoja tjetr q prfshin projekt-
buxheti ka t bj edhe me rreth 85 mij kode sigurie, t cilat kan nj vler t konsiderueshme. Gjith materialet do t kalojn pr diskutim n mbledhjen e sotme dhe m tutje do ti krkohet Ministris s Financave shtes mbi fondin e prcaktuar pr zgjedhjet n buxhetin e shtetit pr vitin 2009. Kjo shum ishte prcaktuar t ishte rreth 600 milion lek t reja. Ministria do t duhet t shtoj pjesn tjetr pr t kompletuar faturn financiare t 28 qershorit. D.M.
shqip shqip
E HENE, HENE,16 16 MARS 2009 MARS 2009
27
SPEKTAKEL
Adela
27
& TELEVIZION
Adela i thot Bjordit se marrdhnia e tyre nuk ka ndryshuar, ata jan si ishin edhe m par dhe se asgj nuk ka ndryshuar meq ajo nuk u largua. Bjordi i thot se e bezdisin kto fjal dhe nuk ka nevoj ti dgjoj, por Adela i thot se vetm po i shpjegon situatn n t ciln ndodhen, q t mos krijojn keqkuptime
ida, Mesida, Qetsori dhe Arjoni jan katr t nominuarit e javs n vijim. Ata t gjith e ndiejn frikn e sfids s radhs. Sori dhe Arjoni kan diskutuar s bashku mbi nj strategji t mundshme pr t vazhduar ende qndrimin brenda shtpis s Big Brother. Qetsori i ka thn Arjonit q t mos lidhej m shum me Mesidn, sepse ajo ishte n nominim. Ai ka shtuar se e rndsishme sht q kt jav t mos dilnin ata t dy, as Aida, por t dilte Mesida. Jemi shok, asgj nuk ka ndryshuar Bjordi dhe Adela qndrojn vetm n dhom, pasi Bjordi i krkon q ajo ti bj shoqri. Ai i krkon t shtrihet me t, por ajo nuk pranon. Adela i thot Bjordit se marrdhnia e tyre nuk ka ndryshuar, ata jan si ishin edhe m par dhe se asgj nuk ka ndryshuar meq ajo nuk u largua. Bjordi i thot se e bezdisin kto fjal dhe nuk ka nevoj ti dgjoj, por Adela i thot se vetm po i shpjegon situatn n t ciln ndodhen, q t mos krijojn keqkuptime. Ajo i krkon Bjordit q gjithmon, kur t ndodhet n situata t tilla q ka nevoj pr t, t kujtoj ato q i ka thn. Ajo shton se as ai, e as ajo, nuk kan faj pr kt situat. Adela i thot se ai e di mir se si jan gjrat mes tyre dhe se ai e ka n dor se far do bj, si do ta bj apo edhe se pr far ka nevoj. Ajo i thot q ai t bj at q sht m e mira pr t. Bjordi i thot se nuk e ka vetm ai n dor se far mund t bj, por ka vendosur t bj at q sht m e mira pr t tjert. Adela i jep mendimin se mund t bj edhe at q sht m e mira pr t, por pa e prfshir dhe at. Bjordi ia kthen se n kt rast nuk do jet m, m e mira pr t. Adela i thot se mund t mos jet m e mira pr t, por mund t jet gjithsesi, nj e mir e mundshme. Bjordi mendon se sht ai q duhet t vendos, por Adela i thot se po ndrhyn sepse e ndjen se duhet tia thot kto gjra. Ajo e kshillon se disa t mira, mund ti gjej q tani. Bjordi i thot se ajo nuk e ka iden se far do ai dhe ndaj flet n kt mnyr, se n t kundrt nuk do fliste kshtu. Ai i tregon se ajo e ka br t kuptoj shum gjra pr t dhe i thot se ka vendosur t mos sillet m kshtu me t, sepse n fund mund t vuaj dhe kt gj ai nuk e do. Ai i thot se nuk e di nse ajo do vuaj por, ai po. Bjordi thot se e di far do, por di q edhe smund ta ket at q do dhe ndaj do sillet ndryshe q tani e tutje. Ai i thot srish se gjrat m t rndsishme nuk mund ti ket tani. Adela i thot se mund ti ket m von. Ajo e kshillon q ai ta kuptoj se cilat jan gjrat e rndsishme dhe t pres pr to. Ajo i thot q t bj ato q dshiron t bj por ti mendoj mir gjrat. Ai i thot se ajo nuk e lejon dhe i thot se e ka vshtir ti shkoj gjithmon nga mbrapa. Adela i thot se nuk ia ka krkuar asnjher kt gj, kurse Bjordi ia kthen se e bn ngaq e ndjen. Ksaj jave, dal un! Mesida, duke biseduar me Qetsorin dhe Arjonin, ka thn se kjo e shtun do t ishte shum e fuqishme. Sipas saj, do t ishte ajo q do t dilte, sepse ishte m e reja dhe ndrkoh, si Qetsori, si Aida, si Arjoni, i kishin tashm fansat e tyre. Arjoni i tha se kjo nuk do t thoshte asgj dhe se ajo duhet t kishte besim. Ndrsa sipas Qetsorit, nuk i dihej se kush do t dilte, pasi Mesida ishte vajz e mir dhe i kishte br vend vetes. Duke komentuar nominimin e saj me Adelajden, mendimit t ksaj t fundit se banort mund ta ken nominuar ngaq me t tjert ishin m t lidhur, ajo i sht prgjigjur se, po t kishte qen kshtu, do ta nominonin javn e par, jo ksaj here e madje kshtu do t kishte qen
Me Bjordin kam vetm miqsi

m e drejt. Gjithsesi, ajo u shpreh se ishte e knaqur q, t paktn, Zhuljeta kishte dal para saj nga shtpia. Aida sdonte t ta jepte imunitetin! Duke folur pr titullin e Adit si kujdestar i shtpis dhe faktin q ai i shptoi nominimit, Arjoni ka thn se Aida nuk donte tia jepte atij kt t drejt, por kur Adi kishte br ato shakat e veta, ajo e kishte kuptuar q skishte pse t mos tia jepte. Mesida dhe Lirita jan vn n mbrojtje t Aids, duke thn e para, se nuk e besonte q Aida nuk donte dhe e dyta se Aida ishte keqkuptuar. Sipas Qetsorit, q mendonte t njjtn gj si Arjoni, ata duhej q sa her tu jepej nj rast i till, tia dhuronin tjetrit imunitetin. E t njjtit mendim ka qen edhe Adelajda. Aida, ki kujdes! Arjoni dhe Aida nuk kan pritur gjat pr tiu rikthyer debatit n lidhje me imunitetin e Adit. Aida i ka thn se keqinterpretimet q ai u bnte gjrave, deri m sot, ajo i kishte menduar t ndikuara nga dikush tjetr, por tani po e kuptonte se kishte gabuar. Ajo ka shtuar se kto ishin provokime nga ana e tij dhe se ajo nuk donte ta vazhdonte m nj debat q mund ta detyronte t thoshte gjra q nuk donte ti thoshte apo nuk i mendonte. Arjoni e ka interpretuar kt si trheqje nga ana e saj, ndrsa Aida i ka thn se ai ishte i vogl dhe nuk e mbante dot lojn e saj. M pas, n debat ka hyr edhe Qetsori, i cili sht munduar t qetsoj situatn, duke thn se ishte faji i tij, sepse kishte qen ai q e kishte hapur kt diskutim. Por si Aida, si Arjoni nuk kan ndalur. Ky i fundit i ka thn Aids se ajo po bnte shum gabime q po e quante t cekt, po e quante t vogl, duke e ofenduar, gj q ai nuk e kishte br ndonjher. Aida ia ka kthyer duke i thn se realisht ai ishte m i vogl. Kjo e ka acaruar edhe m shum Arjonin, q i ka thn t kishte kujdes dhe t mos fliste pa i njohur njerzit dhe se ajo nuk mund ta quante at as t vogl dhe as t cekt, pr mendimin q ai realisht shfaqte. Nse ke kuraj, mos u mbro pas fjals 24 vje!, - i ka thn ai. Pse? far do t m bsh?!, - i ka thn Aida. Qetsori ka ndrhyr srish, pr t qetsuar situatn, duke thn se, meqense ishte ai q e hapi kt bised, do t ishte po ai q nesr, do t prballej e do t sqarohej me Aidn. Un nuk kam asgj pr t sqaruar!, ka prfunduar Aida. Nuk duhej ta nominoje Aidn! Sipas Mimozs, Adelajda kishte br shum gabim q e kishte nominuar Aidn. Ajo ia ka thn edhe Adelajdes kt. Sipas saj, ditt e fundit, ato ishin afruar shum. Bjordi e ka mbshtetur Adeln duke i thn se, prkundrazi, ajo
kishte br shum mir. Kaq ka mjaftuar q ato t dyja, si Mimoza, si Adelajda, ti hidhen e ti thon se ishte vrtet gabim. Femrat jan debile!, ka thn Bjordi dhe ka dal nga dhoma. M pas, Mimoza e ka vazhduar bisedn me Adeln, duke i thn asaj se Aida kishte mbetur shum e zhgnjyer prej saj (Adelajdes) dhe se ajo ishte prpjekur tia shpjegonte asaj arsyet q mund t kishte pasur Adela q kishte vepruar kshtu, pr ta justifikuar at. M pas, aty ka ardhur edhe Lirita q i ka thn t njjtn gj. Adelajda sht mbrojtur me faktin se nuk ka pasur k t nominonte, sepse me t gjith shkonte mir. Ajo tha se e kishte nominuar Aidn, pasi kjo kishte qen e vetmja me t ciln kishte pasur mosmarrveshje, ndrsa me t gjith t tjert, nuk ishte zn asnjher. mimin do tia jepnim Biks! E dini se kush dua q ta fitoj Big Brother?, - u ka thn Qetsori, Dritanit dhe Arjonit, Bika!. Edhe Arjoni sht bashkuar me t, edhe Dritani po ashtu. Sipas t treve, ajo q e meritonte m shum fitoren ishte Republika. Qetsori ka thn se po t dilte nevoja, ai dilte vet, vetm q ta merrte Bika. Sipas Dritanit, Republika ishte vajz shum e mir, e gjindshme e pa lajka t teprta. Ve ksaj, sipas tyre ajo gzonte edhe mbshtetjen e fshatit t saj, q banort i cilsuan si njerz q bjn shum pr njri-tjetrin. Dritani tha se sikur t ishte n nominim me Bikn, do ta kishte humbjen t garantuar. Do t kisha frik, seriozisht, - ka thn Dritani, - t dilja n nominim me Bikn. Arjoni ka shtuar se sikur ta pyesnin nesr se kujt do tia jepte mimin, ai njqind pr qind do tia kishte dhn asaj. Nuk e nominuam dot Adin! Duke diskutuar me njri-tjetrin pr banort e tjer, parazit, si jan shprehur ata dhe duke qen t t njjtit mendim se Aida nuk donte ta shptonte Adin. Qetsori dhe Arjoni, kan thn se u dshtoi prpjekja pr ta uar at n nominim. Un nuk do tia kisha dhn!, ka thn Qetsori, dhe Arjoni ka pohuar se edhe ai do t kishte br t njjtn gj. Ai ka shtuar se Aida, pavarsisht se hiqet si e fort, nuk sht. Megjithat, sipas tij, edhe sikur ta fitonte Adi Big Brother, atij do ti bhej qejfi, sepse n fund t fundit, kishte ditur t bnte lojn e vet, pa i thn shpirti e zemra askujt. Inat do ti vinte, ama, po ta merrte Lirita apo ndonj tjetr si ajo. Strategjia e Qetsorit Adin nuk e luftojm dot! i ka thn Qetsori Arjonit, Adi sht i fort!. Sipas Arjonit, e vetmja mundsi pr ta br kt, ishte t arrinin ta vinin Adin, prball nj super t forti t grupit t tij. Qetsori ka thn se pr tia arritur ksaj, duhet t arrinin t shkriheshin me grupin e tyre. Ai e ka ln Arjonin t zgjidhte se kush duhej ta bnte kt, ai apo Qetsori. Arjoni ka thn se mund ta bnin t dy. Ather, - ka thn Qetsori, un po kap Adin, ti kap Mimozn!. Ai i cilsoi Arjonit se nuk duhet t lidhej m shum me Mesidn, sepse ajo ishte n nominim, madje, sipas tij, nse do t bheshin grup ai, Arjoni, Mesida dhe Qetsori, do t ishte nj lidhje mes t humburve. Ai ka shtuar se e rndsishme ishte q kt jav t mos dilnin as ata t dy, as Aida, por t dilte Mesida. Sipas Qetsorit, lvizja m e mir q ata mund t bnin ishte q nesr t ziheshin me njri-tjetrin, t krijonin nj situat dueli, n mnyr q grupet e krijuara, duke i dhn t drejt njrit apo tjetrit, ti thithnin pas vetes. M mir t krijojm dy skuadra t forta edhe pse mund t dalim si kundrshtar, sesa t jemi nj skuadr e fort dhe nj e dobt. Sepse ne, jemi tek e dobta!, - ka prfunduar Qetsori.
shqip
28
KULTURE
ENVER HOXHA
N takimin e par q pata me Enver Hoxhn, i fola mbi prmbajtjen e letrave q m drejtoheshin nga njerz t ndryshm si ministr i Drejtsis, duke vn n dukje se n rast se ishin t vrteta ka thuhej n kto letra, ne kemi t bjm me shkelje t rnda t ligjshmris q dmtojn rnd shtetin ton socialist. Asnj reagim nga ana e tij prve ndonj buzqeshjeje ironike peine visible
KADRI HAZBIU
Kadri Hazbiu sjell nj dekret t gjetur dhe t nxjerr nga arkivat e pluhurosura t KGB, mbi gjykimin e akteve terroriste me porosi q t prgatitej nj analog dhe ti paraqitej pr miratim Presidiumit t Kuvendit Popullor. Do t mbahej n fshehtsi t plot. Ai ishte mohimi i parimeve t drejtsis, prbnte shkeljen m agrante t normave ligjore n fuqi, shkeljen e t drejtave t njeriut
i gjithnj ka krkuar q me prcjelljen e kujtimeve t tij, ti jepte gjithkaje dimensionet e saj t vrteta. Nuk dshironte q pr kt, ti jepnin ndonj merit. Mendonte se nuk ka br asgj t veant, vetm detyrn. Pr her t par n gazetn Shqip botohen kujtimet e Manol Konomit, ministr Drejtsie n vitet 1944-1951. I ka titulluar kto shnime Disa kujtime nga jeta ime. Ai zbulon arsyet e dorheqjes nga posti i ministrit t Drejtsis pas disa letrave anonime ose jo mbi arrestime t padrejta, tortura nga organet e sigurimit n hetuesi, gjyqe me dshmitar t rrem, internime arbitrare, etj. Kujton propozimin e zvendsministrit t Punve t Brendshme, Kadri Hazbiut, i cili krkonte q t prgatitej dhe t miratohej nj dekret, mbi gjykimin e akteve terroriste me porosi, bazuar mbi nj t ngjashm t nxjerr nga arkivat e pluhurosura t KGB-s. Kujton tonin e egr t Mehmet Shehut pas dhnies e lajmit t bombs gjat plenumit t njohur tashm si plenumi i Tuk Jakovs, Manol Konomit dhe Teodor Hebs - kur e akuzon se ai Manol Konomi nuk ishte dakord t ekzekutohen 40 veta. Ai shpjegon edhe se kush jan n t vrtet fajtort e vnies s bombs. Sipas tij, ajo u vendos nga organet e sigurimit, madje dhe me plqimin e atyre q qndronin n at koh n krye t Partis dhe t shtetit. Gjithka ishte e planifikuar. Ai akuzon Sigurimin e Shtetit pr kt akt terrorist, pr vrasjen e mbi 29 personave (ky vall sht numri i sakt?). Tashm familjart, kan vendosur t botojn shnimet e ish-ministrit mbi hedhjen e bombs n muret rrethuese t ambasads sovjetike n Tiran. Ai i mbyll kujtimet e ksaj pjese t jets s tij duke thn: Tani q po shkruaj kto rreshta i bj vetes nj pyetje: A ishte njerzisht e mundshme q t bja dika m tepr pr ta, viktima t nj terrori t egr shtetror?.
Fjala inagurale e Institutit t Studimeve, 1947
Pr her t par botohen n gazetn Shqip kujtimet e Manol Konomit, ministr Drejtsie n vitet 1944-1951. Ai rrfen arsyet, ose si e quan ai historikun e dorheqjes s tij. Rrfen momentin kur u zbulua vendosja e bombs n muret rrethuese t ambasads sovjetike n Tiran. Ishte fundi i vitit 1950 dhe fillimi i vitit 1951
Duke folur n mbledhjen e Beratit, tetor 1944
E vrteta e bombs n ambasadn sovjetike

nj qllim t caktuar dhe t ditur tanim, terrori i zbatuar gjat ksaj periode (lirimi Kongresi), ndjekjet, arrestimet arbitrare, internimet e familjeve t personave t dnuar, u bn dhe bheshin me dijenin dhe plqimin e Enver Hoxhs, sekretar i par dhe kryeministr. Pretendimi i tij se ai ishte mbyllur n nj kafaz t fildisht ishte nj trillim diabolik q vetm njerzit e thjesht dhe naiv mund ta besonin. N kt kurth ran me dashje ose jo, pr oportunizm ose nga frika shumica e antarve t K.Q., ran dhe ata q ishin n dijeni se asgj nuk bhej pa dijenin dhe plqimin e E.H.; ran ata q e dinin dhe ishin dshmitar t faktit se ai kish propozuar q posti i sekretarit t prgjithshm ti jepej Titos (prgjegjsia e ktyre t fundit ishte shum e rnd). Vetm ky fakt ishte i mjaft pr ta vn at n bangn e t akuzuarve s bashku me Koi Xoxen. Kjo su b. Kjo ishte nj fatkeqsi pr popullin e pr partin. Kuptohet kollaj pra pse Kongresi i Par nuk mund t shnonte dhe nuk shnoi nj kthes. Menjher pas Kongresit t Par filluan ndjekjet, arrestimet, internimet n prmasa t gjera n zbatim t lufts s klasave dhe t ashprsimit t ksaj lufte. Vazhdoi lufta kundr intelektualve t vjetr dhe t rinj. Pr t qen i sinqert, Kongresi jo q nuk m la entuziast, ndonse u zgjodha antar i Komitetit Qndror, por m bri shum skeptik dhe pesimizmin ua kisha shfaqur nat koh dy shokve t mi t ngusht (M.Sh. dhe H.B.)... Por kjo ska asnj rndsi gjersa nuk mund t ndryshonte asgj n rrjedhn e gjrave. Pas Kongresit nuk kish kaluar shum koh (natyrisht edhe m prpara) m vinin shum letra anonime dhe jo anonime. Ajo q m bnte prshtypje ishte se t gjitha kto letra kishin pothuaj t njjtn prmbajtje: arrestime t padrejta, tortura nga organet e sigurimit n hetuesi, gjyqe me dshmitar t rrem, internime arbitrare, etj, etj. T gjitha kto rrfime t jepnin nj tabllo t mjeruar t ligjshmris son socialiste. Kam parasysh letrat q m vinin pas 1948-1950. T them t vrtetn nuk ka gj m t vshtir, m t tmerrshme t ndodheshe n gjendjen time si ministr, si njeri i ligjit dhe shkurt si njeri. Un kisha konceptet e mia mbi drejtsin, mbi ligjshmrin dhe kto koncepte u prpoqa ti vinja n jet kur isha gjykats n Kor pa druajtje dhe pa u trhequr nga presionet q mund t vinin nga shum an. Isha i ri si gjykats e bra detyrn time, pavarsisht se kjo m kostoi shum shtrenjt: bejlert ma shtrin t vdekur vllan n mes t rrugve t Kors. Ky sht nj kapitull tjetr. Kjo ka ln gjurm t thella n shpirtin tim. Kt ngjarje tragjike e prmenda pr t treguar se kur nj njeri sht i brumosur me disa parime, nuk mund t largohet prej tyre pa tjetrsuar vehten. Nuk dua t prshkruaj vuajtjen shpirtrore, gjendjen time psikike kur lexonja kto letra. Nj rrug pa krye m dilte prpara dhe shpesh ndodhesha si i gozhduar prpara nj alternative. Duhej marr dhe sa m par nj vendim. Por sa pikpyetje dhe sa probleme m dilnin prpara! Dhe t them t vrtetn po t mundohesha t zgjidhja kto probleme, tu jipnja nj prgjigje t gjitha ktyre pyetjeve, kurr nuk do t isha n gjendje t zgjidhja rrugn q zgjodha. Vendosa t krkoj largimin tim nga ministria e drejtsis dhe fillova t ndjenja lehtsim n shpirt. U dashka nj moment pr t marr nj vendim me rndsi, duke ia ln kohs dhe fatit (!) zgjidhjen e problemeve t tjera dhe sidomos atyre familjare. Isha i sigurt se t gjitha kto letra i prgjigjeshin realitetit t hidhur si isha i sigurt se t gjitha kto shkelje dhe arbitraritete
MANOL KONOMI*
rpara se t jap disa sqarime n lidhje me dhnien e dorheqjes si ministr i drejtsis, e quaj t nevojshme t hap nj paranthez: t hedhim nj vshtrim n mnyr retrospektive n periodn shum t afrt me at q shtrihet pas plenumit t 11-t dhe Kongresit t Par. N Kongresin e Par (dhe pas plenumit t 11-t) shum njerz brenda dhe jasht partis u gnjyen, ushqyen shpresn se ky kongres do t shnonte fundin e nj periode t errt dhe fillimin e nj periode t re n jetn e vendit dhe n at t partis n t gjitha fushat dhe s pari e sidomos n fushn e ligjshmris, n respektimin e t drejtave m themelore t njeriut. Ky ishte nj illuzion dhe t gjith ata q patn kt shpres se pas Kongresit do t frynte nj er e re, u zhgnjyen keqas. Dhe nuk mund t ndodhte ndryshe, Kongresi i Par nuk solli e nuk mund t sillte asgj t re dhe ja arsyeja: t gjitha gjyqet e zhvilluara pas lirimit duke filluar nga ai i deputetve me
Sqarim
Foto familjare e vitit 1958
pas rnies s diktaturs sht folur dhe vazhdon t itet pr ngjarjen e bombs n ambasadn sovjetike n vitin 1951, e cila u pasua me pushkatimin e nj numri njerzish t pafajshm. Bashkshorti, dhe babai yn, Manol Konomi, ka shkruar n vitet 1979-1980, disa kujtime t jets s tij, kujtime t cilat u shkruan vetm pr familjen, ndr t tjera edhe pr t na ln dshmin e tij mbi ngjarje t ndryshme, duke menduar n at koh se nuk do ta arrinte fundin e atij sistemi. Ndr to sht edhe nj fragment q i takon ngjarjes s bombs t hedhur n ambasadn sovjetike, pr aspekte t cilat ai i ka prjetuar. Ai nuk ka pasur dshir t shprehet publikisht pr kt shtje, duke konsideruar prher se ka br vetm detyrn. Familja, e ndien pr detyr (ndonse jasht porosis s tij) q t publikoj vetm kt fragment t kujtimeve t tij duke pretenduar vrtetsin: jo vetm pr arsyen q ngjarjet jan t jetuara, pr integritetin e lart moral q e ka karakterizuar gjat gjith jets, por edhe fal mnyrs s tij, q iste gjithnj me an t veprimeve. Familja Konomi
kryheshin me dijenin dhe me plqimin e Kryeministrit nat koh dhe sekretarit t prgjithshm t partis, Enver Hoxha. Sidoqoft dyshimet e mia ose m mir bindjet e mia duhet t vrtetoheshin plotsisht. Tashm kisha hedhur hapin e par, asgj nuk mund t m ndalonte m q t hidhja edhe hapin e dyt m pak t vshtir se i pari. N takimin e par q pata me Enver Hoxhn, i fola mbi prmbajtjen e letrave q m drejtoheshin nga njerz t ndryshm si ministr i Drejtsis duke vn n dukje se n rast se ishin t vrteta ka thuhej n kto letra, ne kemi t bjm me shkelje t rnda t ligjshmris q dmtojn rnd shtetin ton socialist. Asnj reagim nga ana e tij prve ndonj buzqeshjeje ironike peine visible. Vendimi im ishte ireversible. Duhej pa tjetr t linja postin q kisha, tia linja tjetrkujt vendin si ministr i drejtsis. Dy her i paraqita dorheqjen Enver Hoxhs. N Konferencn e Tirans ai ka thn se kjo ndodhi pr t shtatn her (!) Ndodhemi nga fundi i vitit 1950 dhe fillimi i vitit 1951 kur u zbulua vendosja e bombs n muret rrethuese t ambasads sovjetike. Gjat gjith ksaj kohe Enver Hoxha mbajti nj heshtje t plot nuk e di pr far arsye dhe vetm n plenumin q vendosi prjashtimin nga Komiteti Qndror dhe nga detyra si ministr, prmendi, si do ta tregoj m von shtjen e dorheqjes sime. Ky sht historiku me pak fjal i dorheqjes sime. Dua t theksoj me kt rast se do gjje duhet ti japim dimensionet e saj t vrteta. Kur nj njeri kryen detyrn e vet, nuk duhet ti njihet nj merit e veant, ai nuk ka br vese detyrn e tij. Bomba n muret rrethuese t ambasads sovjetike Zhvillimin e ngjarjeve rreth ksaj shtjeje do ta tregoj n mnyr skematike. Pak koh prpara zbulimit t bombs n ambasadn sovjetike dhe prpara plenumit q do t analizonte gabimet e rnda t Tuk Jakovs dhe oportunizmin e theksuar n organet udhheqse t ministris s drejtsis, vjen n zyrn time zv. Ministri i Punve t Brendshme, Kadri Hazbiu me nj dekret t gjetur dhe t nxjerr nga arkivat e pluhurosura t KGB,
shqip
29
MEHMET SHEHU
Mehmet Shehu v n dijeni plenumin se natn e kaluar u gjend e vendosur n muret rrethuese t ambasads sovjetike nj bomb dhe pr udin e t gjithve i drejtohet plenumit me nj ton t egr, me nj ton q nat ast mu duk si i nj egrsire, dhe thot fjal pr fjal: Manol Konomi nuk sht dakord q t ekzekutohen 40 veta
mbi gjykimin e akteve terroriste me porosi q t pregatitej dhe ti paraqitej s shpejti pr miratim Presidiumit t Kuvendit Popullor nj dekret anallog. Ky dekret natyrisht, nuk do t shihte dritn e publicitetit, nuk do t botohej n gazetn zyrtare, por do t mbahej si disa t tjer, n fshehtsi t plot. Ky dekret q nuk kishte vese 2-3 nene (prmbajtjen e t cilve nuk e mbaj mend saktsisht) ishte mohimi i plot i parimeve t drejtsis, prbnte shkeljen m flagrante t normave ligjore n fuqi, shkeljen e t drejtave m elementare dhe themelore t njeriut. Mbassi lexova me kujdes kt dokument, i them zv. Ministrit t Punve t Brendshme se nuk mund dhe nuk duhet t paraqitej nj projekt duke marr pr baz dekretin e huaj. I parashtrova argumentat dhe arsyet e mija duke shtuar se nuk ishte as politikisht oportune q t pranohej nj ligj me nj prmbajtje tatill pas shtat vjetve jet t pushtetit popullor. Qndrimi im ishte i prer, ai kishte karakterin e nj kundrshtimi t hapur. Kadri Hazbiu u largua dhe un mbeta me bindjen se ky dekret do t dilte patjetr nj dit... Nuk mund t le pa prmendur se gjat biseds son, Kadri Hazbiu nuk reagoi dhe nuk tregoi ndonj shenj paknaqsie. Dy dit prpara plenumit q prmenda m sipr plenumi ky i njohur tashm si plenumi i Tuk Jakovs, Manol Konomit dhe Teodor Hebs shprndahet t gjith antarve t Komitetit Qndror nj projektrezolut ose projektvendim. N kt projekt thuhej se n organet udhheqse t drejtsis ka oportunizm t theksuar si e prmenda m lart. Byroja Politike ose Sekretariati nuk kishin marr m par n analiz punn e ksaj udhheqjeje. do gj ishte vendosur priori. Duke lexuar projektrezolutn q do t shrbente si baza e diskutimeve q do t zhvilloheshin n kt plenum, konkluzionet priori ishin orientimi q jepej dhe askush nuk do t guxonte tu kundravihej atyre ndjeva shenjat e para t furtuns q po m afrohej (zaret tashm ishin hedhur) dhe kt e lidha menjher me vendimin tim pr tu larguar nga Ministria e Drejtsis (ndonse kishte kaluar nj far kohe) dhe me shtjen e dekretit t famshm dhe sidomos me kt.
N seancn e par t dits s dyt (n dy seancat e dits s par u muarr me gabimet e rnda t Tuk Jakovs), e merr fjaln Mehmet Shehu pr t vn n dijeni plenumin se natn e kaluar u gjend e vendosur n muret rrethuese t Ambasads Sovjetike nj bomb dhe pr udin e t gjithve por n rradh t par dhe sidomos pr udin time (se t them t vrtetn nj gj tatill nuk e prisnja dhe nuk mund t m kalonte nga mendja) i drejtohet plenumit me nj ton t egr, me nj ton q nat ast mu duk si i nj egrsire, dhe thot fjal pr fjal: Manol Konomi nuk sht dakord q t ekzekutohen 40 veta. Ishte fjala q t vriteshin 40 veta t pafajshm, pa gjyq, ishte fjala pr nj akt terrorist shtetror. sht e pamundur t prshkruaj efektin e ksaj bombe t dyt q hodhi Mehmet Shehu n mes t plenumit, sht shum e vshtir t prshkruaj gjendjen time shpirtrore. Nj gj mbaj mend, q pr disa sekonda merrn syt. T gjith heshtnin, heshti dhe sekretari i prgjithshm i partis Enver Hoxha. (Ky nj taktik kish ndjekur gjithnj: ose t heshte, ose t hidhej n sulm kur do ta ndjente veten t sigurt. Ndodhnin n vitet 19501951 kur ai nuk kishte pozita t forta, kur ai ia kishte frikn Mehmet Shehut dhe posht do t tregoj disa raste q vrtetojn kt tez). Por pata forcn morale t prqndroj vehten dhe u prgjigja aty pr aty: Nuk sht puna
pr 40 ose pr 100 veta, shtja mbetem si ministr. Cili ishte qlsht t zbulohen dhe t dno- limi i tij? Ktu mund t ngrihen hen fajtort. Nato momente shum hipoteza: duke u nisur nga nuk m kishte shkuar ndrmend pozita ime, mos vall ai synonte se fajtort e vrtet ndodheshin q t evitonte do buj ose mos aty, n plenum dhe un kisha vall krkonte q t neutralikrkuar zbulimin e dnimin e zonte qndrimet e mia n lidhje tyre. Mehmet Shehu u trbua me dorheqjen pr shkak t ndjekjeve, arreme prgjigjen stimeve arbitratime dhe menVendosja e bombs kishte re, internimeve jher, sikur mas qi kisha t ishte i papr qllim arritjen e disa n paraqitur Enver raprgatitur, m cilsoi si objektivave t caktuar dhe Hoxhs dhe q ai mund t ishte n d e z e r t o r e kto objektiva dilnin jasht dijeni ose n likapitulant. dhje me dekretin Ai nuk u ksfers dhe kompetencave t famkeq? Kto naq me kaq. A i k rk o n t e Sigurimit t Shtetit. Me pak jan, si thash hipoteza. dika m tefjal, ato objektiva mund Cili ka qen pr: arrestii Enmin dhe dnit prmblidheshin n kto: qndrimi ver Hoxhs ndaj min tim. Dhe prsri duke t vazhdonte fushata pr fjals dhe propozimit t Mehiu drejtuar plenumit ai eliminimin e intelektualve met Shehut? T gjith antart thot: Kto q etiketoheshin si armiq e plenumit priqndrime i snin verdiktin e kam dnuar me vdekje gjat lufts... Pse un tij dhe ai nuk vonoi ta shpall: nuk pata kto pasoja edhe sot e Manol Konomi sht trembur ksaj dite nuk e di. Kjo pr mua prpara presionit t borgjezimbetet nj enigm si mbetet nj s dhe ka krkuar dorheqje enigm qndrimi i Kadri Hazbiut disa her. Kto ishin fjalt e tij kur u shtrua n plenum prjash- dhe kaq mjaftonte. Ai nuk pati timi im nga Komiteti Qndror burrrin atij i ka munguar dhe nga Ministria e Drejtsis. gjithnj burrria; ajo sht virtuti (Vetm Bedri Spahiu u shpejtua m i lart i njeriut q lidhet me t marr fjaln: Manol Konomi karakterin e tij, me konceptet apsholutisht (e zgjati shum dhe parimet q e udhheqin n kt fjal) nuk mund t mbetet jet, q lidhet me forcn morale ministr i drejtsis). Ky ishte i q fsheh brenda tij nuk pati vetmi qu ngrit dhe propozoi t guximin t thot dhe t tregoj
shkaqet dhe arsyet q un dhash dorheqjen, por prdori armn e njohur, presioni i borgjezis. Sa her e prdori kt arm Enver Hoxha n jetn e tij si udhheqs i shtetit dhe i partis?! Tani le t kthehemi te bomba qu b shkak q t ekzekutohen 29 veta (ky vall sht numri i sakt?), qu b shkak i fatkeqsive t aq e kaq familjeve t pafajshme si ishin t pafajshm edhe njerzit e tyre qu vran. Bomba ska asnj dyshim u vendos nga vet organet e sigurimit, madje dhe me plqimin e atyre q qndronin nat koh n krye t Partis dhe t Shtetit. Vendosja e ksaj bombe kishte pr qllim arritjen e disa objektivave t caktuara dhe kto objektiva dilnin jasht sfers dhe kompetencave t sigurimit t shtetit. Me pak fjal ato objektiva mund t prmblidheshin n kto: t vazhdonte fushata pr eliminimin e intelektualve q etiketoheshin si armiq por q n t vrtet ishin intelektual t vrtet, demokrat e prparimtar, t pastrohej shtresa e intelektualve nga barrat e kqinj t jepej nj prov e gjall se n Shqiprin socialiste zbatohej lufta e klasave dhe ashprsimi i saj, t krijohej klima e prshtatshme pr plenumin n fjal. Duhej krijimi i nj atmosfere pr t prgatitur terrenin dhe ??? nj shkak pr t marr vendimet, pr t goditur ata qu goditn n kt plenum. Prse u desh t dilte nj dekret pr gjykimin e akteve terroriste
Kush sht...
anol Konomi ka lindur n Polian t Gjirokastrs n vitin 1910. Shkolln llore e kreu n vendlindje, t mesmen n Janin e Korfuz, ndrsa studimet e larta pr drejtsi n Franc. Merr pjes n Lvizjen Nacionallirimtare dhe n mbledhjen e Beratit, n vitin 1944 emrohet ministr i Drejtsis. Pas studimeve qndroi nj periudh pa pun pr shkak t bindjeve t tij n kundrshtim me regjimin. N fund t viteve 30 e deri n vitin 1942 punon si prokuror n Peshkopi e Kor derisa internohet n Porto Romano. Kt detyr e kreu deri n vitin 1951, kur shkarkohet pr kundrshtit e tij ndaj pushkatimeve pa gjyq t njerzve t pafajshm, me rastin e bombs n ambasadn sovjetike. N vitet 1947-1951 ka qen edhe kryetar i Institutit t Studimeve, sot Akademia e Shkencave. M tej punoi si jurist n Presidiumin e Kuvendit Popullor derisa doli n pension. Pas ndrrimit t sistemit, n vitet 1992-1997, sht antar i Gjykats Kushtetuese. Ndrroi jet n vitin 2002.
prpara q bomba t vendosej n ambasadn sovjetike? Nuk del nga kjo se ndodhemi prpara nj plani t papaprgatitur? U parashikua se bomba do t vendosej n muret e ambasads sovjetike? Po. Kjo mund t parashikohej vetm nga ata q ishin autort e ktij plani satanik! Prse kjo bomb u vendos gjat zhvillimit t punimeve t plenumit? Mos kemi t bjm me nj koinidenc t thjesht? Po tishte kshtu si zhustifikohet athere qndrimi i Mehmet Shehut, ministr i brendshm ndaj ministrit t drejtsis, Manol Konomit? Prse iu drejtua atij dhe si e dinte q m par se M.K. nuk ishte pr vrasjen e 40 vetave? Ktyre pyetjeve mund tu prgjigjen vetm ata q vun n sken vendosjen e ksaj bombe pr t vrar njerz t pafajshm, pr t zbatuar nj regjim terrori, pr t br t hesht do prparimtar. Megjithat kjo nuk u hoqi t tjerve t drejtn t nxjerrin konkluzionet e tyre. Kjo nuk ndaloi njeriun e thjesht t kuptoj t vrtetn (dhe bash besoj se n t vrtet ata u trembn m shum). Pas disa vjetsh dolli personi q vuri bombn n muret e ambasads. Si dolli dhe si u zbulua ky person q pranoi fajin e tij nuk dihet ose m mir nuk dihej n at koh. Ky person q shkaktoi derdhjen e gjakut t 29 ose m shum personave t pafajshm, q shkaktoi mjerimin dhe fatkeqsit e familjeve t tyre, nuk e di sa vjet u dnua (sigurisht as me vdekje, as me 25 vjet burgim) dhe nuk e di nse e kreu dnimin plotsisht ose u lirua parakohe, nuk e di nse sot sht i gjall ose i vdekur. E tr kjo histori u vu n sken nga organet e sigurimit, pr t qen m luajal nga ata q ishin mandantet e vendosjes s bombs, pr t zhdukur do gjurm, pr t prligjur teprimet e tyre, pr t fshir at q e dinte me koh populli: bomba sht vendosur nga sigurimi vet. Se si, e kam marr vesh shum von dhe sipas rrfimit t njrit nga 5-6 udhheqsve t asaj kohe, t min t punve t brendshme. Kjo bomb sht vendosur nga nj diversant nga fshatrat e Krujs, i cili kishte hyr n shrbim dhe bashkpunonte me sigurimin. Pr t zhdukur do gjurm kjo ishte n praktikn e organeve t sigurimit ky person u vra nj nat kur shkonte nga nj baz n tjetrn (gj q e dinte sigurimi) nga njerz t sigurimit t cilt nuk kishin dijeni pr vendosjen nga ana e tij t bombs, por qu ishte paraqitur si njeri tepr i rrezikshm dhe duhej t vritej porsa t dilte nga shtpia. Epillogu. Plenumi vendosi prjashtimin tim nga Komiteti Qndror dhe shkarkimin nga detyra e ministrit t drejtsis. Arrestohen 29 (ose m shum) veta dhe pa br asnj hetim dhe pa u gjykuar ekzekutohen. Fillojn ndjekjet dhe persekutimet kundra familjeve t ktyre viktimave t pafajshm. Dekreti mbi gjykimin e akteve terroriste miratohet. Ky dekret shrbeu si baz pr gjykimin dhe dnimin e ktyre njerzve... Tani q po shkruaj kto rreshta i bj vehtes nj pyetje: A ishte njerzisht e mundshme q t bja dika m tepr pr ta, viktima t nj terrori t egr shtetror? *Pjesa sht marr nga kujtimet e ish-ministrit t Drejtsis, shkruar n 1979-n.
shqip
30
SPORT
SUPERIORE / JAVA 24
Vllaznia, presion Tirans n krye

Shkodrant tojn me vshtirsi n Fier dhe barazohen me pik me bardheblut
ERALD KODHELI
j gol i realizuar nga mbrojtsi Elvin Beqiri i ka mjaftuar Vllaznis pr t mposhtur 1-0 Apolonin n sdn e javs s 24-t t Kategoris Superiore. Shkodrant kan vuajtur n Loni Papuiu, por kmbngulja e tyre sht shprblyer vetm 60 sekonda prpara frshllims nale t gjyqtarit Hoxha. Pjesa e par e takimit ka folur m shum pr vendasit, ndrsa n 45 minutat e mbetura ishin kuqeblut ata q dominuan. Xhevahir Sukaj ka goditur edhe shtylln, prpara se Beqiri t shnonte rrjetn decizive. Fitorja shnon edhe triumfin e par t trajnerit Dervish Haxhiosmanovi n krye t skuadrs, ndrkoh q me tri pikt e djeshme, kuqeblut barazojn Tirann n krye t klasikimit. Kjo edhe pas hapit fals t bardhebluve n fushn e Bylisit. Ashtu si ka ndodhur edhe pes muaj m par (m saktsisht m 4 tetor 2008, n javn e 6 t kampionatit), 23-her kampiont nuk kan arritur t marrin m shum se barazimin 0-0 n stadiumin Adush Mua. Ndryshe nga rivalt e saj, skuadra e drejtuar nga Agustin Kola nuk ka arritur t prtoj prej stadiumit pa tifoz n Ballsh. Daniel Xhafa, Agolli e Memelli kan tentuar n t gjitha mnyrat, por sulmi m i mir i kampionatit nuk ka arritur t mposht portierin Disi. Pas ktyre rezultateve, dy pretendentet pr titull e shohin veten prkrah njra-tjetrs pr t tretn her n kt sezon: m par kishte ndodhur n javn e tret dhe n t 22-n. Humbja 2-1 n Vlor ka sjell edhe shkputjen e Dinamos nga dy kryesueset. N fushn e Flamurtarit, blut nuk arritn t prsrisnin rezultatin e javs s 21-t, madje nuk kan ditur t prtojn as nga eprsia numerike pr afro 22 minuta loj. Pr trajnerin Shklqim Muan kjo sht humbja e par n kampionat pas katr toreve radhazi. Seria e golave sht hapur n t 13-n, me mbrojtsin Bledion Guga, q ka prshndetur rrjetn pas zhvillimeve t nj goditjeje kndi. Ky ishte edhe goli i 100-t i Flamurtarit n prballjet me Dinamon. Miqt barazojn shifrat vetm 4 minuta m pas me Plakun, q nga pozicion i prirt me portn mposht Mokn. Megjithat, kur kronometri tregonte 23 minuta loj, bregdetart kalojn srish n avantazh, pas nj tjetr goditjeje kndi t ekzekutuar nga Alvesh. Mbrojtja mike prgjumet dhe nuk arrin t largoj topin, duke i dhuruar Taulant Kuqit golin e dyt. E diela ka ashprsuar edhe luftn pr mbijetes n elitn e futbollit shqiptar. Partizani dhe Besa ndajn nga nj pik n Qemal Stafa, duke e mbyllur sdn ndrmjet tyre me rrjeta t paprekura. Barazim ka edhe n Elbasan, ku skuadra e drejtuar nga Faruk Sejdini vazhdon t mos toj. Edhe pse e shihnin veten n avantazh me 2 gola, ata lejuan Shkumbinin ti barazonte n derbin e prefekturs me Shkumbinin. Rrjetave t Xhafajt n minutat 20 dhe 23, peqinasit iu prgjigjn me Norn dhe Dervishin. Pr verdheblut, t cilt nuk tojn prej gjasht ndeshjesh, qndrimi n Superiore duket m i komplikuar. Rezultati surpriz i ksaj jave sht regjistruar n Durrs, ku Teuta vendase u mund 1-0 nga Lushnja. Dorian Bubeqi n t 62-n u dhuroi tri pik shprese lagunarve t vendit t fundit, ndrsa skuadra e Starovs kthehet me kmb n tok pas toreve t fundit me Vllaznin dhe Partizanin.
REZULTATET
Bylis-Tirana Apolonia-Vllaznia E. Beqiri 89 Partizani-Besa Flamurtari-Dinamo 0-0 2-1 0-0 0-1
Guga 13, Kuqi 23 / Plaku 17 Elbasani-Shkumbini 2-2 Xhafaj 20, 23 / Nora 45, Dervishi 50 Teuta-Lushnja 0-1 Bubeqi 62
KLASIFIKIMI
1. Tirana 2. Vllaznia 3. Dinamo 4. Shkumbini 5. Besa 6. Teuta 7. Flamurtari 8. Elbasani 9. Partizani 10. Apolonia 11. Bylis 12. Lushnja N 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 P 45 45 41 38 34 32 29 27 26 24 23 22
Sulmuesi 31-vjear shnon golin e par n fitoren 3-0 t Kievos me Lacion
Valon Behrami
Erjon Bogdani kthehet te goli pas 12 muajve agjrim n Serin A

E
rjon Bogdani sht rikthyer. Pas nj sezoni shum t vshtir, t kaluar mes infermieris, pr shkak t dmtimeve t panumrta dhe stolit t rezervave, sulmuesi gjen golin n Serin A. N kt mnyr, pritja 12-mujore merr fund dhe lojtari mbledh frytet e puns dhe durimit t treguar n kt periudh. Ai nuk shnonte n kampionatin elitar q prej 20 marsit 2008, kur luante n form huazimi te Livorno (n at periudh, ErBomber realizoi golin e barazimit 1-1 me Rexhinn). 31-vjeari ishte protagonisti kryesor i Kievos n takimin q veronezt tuan 3-0 n fushn e Lacios. Bogdani, i cili nuk ishte preferuar n formacionin titullar nga trajneri Domeniko Di Karlo, u hodh n fush n t 17-n, pas dmtimit t nigerianit Makinua. Megjithat, ka qen pikrisht ky episod ai q i solli fat Kievos, ndrsa Bogdani rezultoi macja e zez e klubit bardhkaltr. Vetm 10 minuta pas aktivizimit, n momentin e par t rrezikshm t miqve, lojtari kuqezi e devijoi topin n rrjet. Pas krosit t Frei, duke prtuar nga shtatlartsia, ai mposhti Siviljn dhe Kribarin n luftn n ajr dhe zhbllokoi rezultatin. Lacio tronditet nga kjo goditje, por nuk arrin t rikuperohet n koh, sepse vetm 60 sekonda m von sht Pelisier ai q i ngre shifrat n 2-0. Bogdani vazhdon t shfaqet rrezikshm n portn laciale, duke shprdoruar edhe dy mundsi t tjera mjaft t mira pr shnim, i vetm me portierin kundrshtar Muslera. Rezultati nal u vulos nga Pelisier, n t 84-n. Pr kt tore, q largon skuadrn pr her t par nga zona e ftoht, trajneri Di Karlo u shpreh mjaft entuziast: Morm tri pik shum t vlefshme dhe kur golat shnohen nga dy sulmuesit, kjo tregon se gjithka po ecn mir. Bogdani sht vlersuar me notn 7 pr paraqitjen e tij n takimin e luajtur n stadiumin Olimpik t Roms. Loja dhe goli i par i shqiptarit n kt sezon konrmojn formn e mir zike. Sda kundr Lacios shrben edhe si nj kartolin pr trajnerin e Kombtares, Ari Han, q po mendonte seriozisht mos ta grumbullonte veteranin pr sdn e 28 marsit kundr Hungaris. e. kodheli
M mungon Italia, por nuk kthehem
Danimark
Besart Berisha, heroi i Horsens

esart Berisha konrmohet si nj lojtar shum i rndsishm te Horsens n kampionatin elitar t Danimarks, SASLigaen. Sulmuesi i Kombtares shqiptare sht shndrruar n heroin e verdhezinjve, duke shnuar golin e tores 2-1 n fushn e Nordsjellandit. Horsens kaloi e para n avantazh me Fris, vetm pas 13 minutave loj, por prpara mbylljes s pjess s par, vendasit barazuan shifrat me Zhunior. Pr t zgjidhur takimin mes dy rivaleve n garn pr mbijetes ka menduar Berisha, me golin e minuts s 52-t. Pr 23-vjearin kjo ishte rrjeta e tret n dy ndeshje q
prej transferimit te danezt. Nj mesatare mbreslnse q konrmon momentin e shklqyer t antarit t prfaqsueses kuqezi q prej largimit nga anglezt e Brnlit. N dy ndeshje me Besart Berishn, Horsens sht larguar nga vendi i fundit n klasikim dhe renditet e dhjeta (nga 12 skuadra) me 17 pik. Fakti interesant sht se n vetm 180 minuta, ish-lojtari i Hamburgut n Bundeslig i ka dhuruar skuadrs 6 pik, sa pothuajse gjysma e pikve q t besuarit e trajnerit Henrik Jensen kishin grumbulluar n 18 ndeshjet e para t sezonit. e. kodheli
llim t ktij sezoni, Valon Behrami u largua nga Lacio pr t vazhduar karriern n Premiershipin anglez me Uest Hemin. Vetm pak muaj n kampionatin m t fort n bot mjaftuan q ai t trhiqte vmendjen e mjaft klubeve t mdha n kontinent. Njra prej t interesuarave ishte Roma e Luiano Spaletit, rivalja e tij e madhe n periudhn kur aktivizohej te Lacio. Pasi u largova nga Lacio, pr mua do t ishte shum e vshtir q t kthehem srish n kampionatin italian, mbi t gjitha te nj skuadr si Roma, deklaroi Behrami. Tani jetoj n Londr, m plqen shum vendi dhe nuk kam ndrmend t largohem nga Anglia. A m merr malli pr Italin? Po, natyrisht. Jam ndjer shum mir atje dhe t gjith ishin t sjellshm me mua, megjithat e ndjeva se kishte ardhur koha q t provoja nj sd tjetr. Besoj se Premiershipi sht e tashmja dhe e ardhmja ime. M 1 mars Behrami u dmtua n ligamentet e gjurit dhe pr shkak t ktij problemi kosovari me pasaport zvicerane nuk do t luaj deri n fund t sezonit. Kjo i jep koh q t shoh derbin e Roms gjat muajit t ardhshm (11 prill): Do ta ndjek at ndeshje, pasi kam ende shum miq te Lacio. Do t bj tifo pr ata, pasi torja do t ishte shum e rndsishme pr synimet e bardhekaltrve q t kualikohen n Champions. e. kodheli
shqip
SPORT
Juventus
31
Formula 1
Kualjarela, zvendsues i Trezeges A
KUALJARELA Kartoni i sulmuesit 26-vjear t Udinezes kushton afro 12 milion euro
ventura e David Trezeges te Juventusi duket se do t mbyllet n fund t sezonit. Pas polemiks s sulmuesit francez me trajnerin Ranieri, pr zvendsimin n ndeshjen e Ligs s Kampioneve me elsin, drejtuesit e klubit bardhezi kan vendosur ta largojn 31-vjearin. Pr shrbimet e Trezege interesohet Lioni, n rast se kampiont e Ligs 1 do t vendosin t shesin talentin Karim Benzema. Ndrkoh, si zvendsuesi i tij ideal te Juventusi shihet Fabio Kualjarela. Emri i sulmuesit t Udinezes qarkullon prej kohsh n ambientet e klubit torinez, por n gar pr shrbimet e 26-vjearit jan edhe Roma e Napoli. Kualjarela ka kontrat me friulant deri n vitin 2012 dhe kartoni i tij kushton rreth 12 milion euro. Gjithsesi, n Udine kan paralajmruar se lojtari nuk shitet edhe n rast se klubet e interesuara jan t gatshme t paguajn shifra marramendse.
Alonso, aksident i frikshm n Jerez F
PRPLASJA Edhe pse prplasja ishte e fort, piloti spanjoll nuk ka psuar asnj dmtim
ernando Alonso sht br protagonist i nj aksidenti t frikshm me njvendshen e tij Reno R29, gjat testimeve n cirkuitin andaluzian te Jerezit. Por, pr fat t mir, prve momenteve t ankthit, prplasja me muret rrethuese t pists ka kaluar pa asnj pasoj zike pr dy her kampionin e bots. Sipas faqes elektronike t gazets As, Alonso ka lluar xhirot testuese me makinn e tij n orn 09:10 t mngjesit t djeshm dhe pasi humbi kontrollin e makins u prplas me barriern mbrojtse n kthesn numr 8. Aksidenti ka ndodhur pr shkak t prishjes s nj amortizatori. Provat u ndrpren pr afro nj or e gjysm, pas ndrhyrjes s stat mjeksor dhe stjuardve, q pastruan pistn. Provat rilluan, ndrkoh q koha m e shpejt mbetet ajo e brazilianit Rubens Barrikelo me Braun GP , i cili e ka prshkruar cirkuitin me kohn 120124.
Biznesmeni paraqet kandidaturn pr zgjedhjet e muajit prill n klubin merengue, me premtimin pr t afruar emra t mdhenj
SERIA A
Florentino Perez, list me shtat yje pr presidencn te Real Madridi

Kristiano Ronaldo, Kaka, Xherard, Torres e David Vija jan disa prej objektivave
REZULTATET
Atalanta-Torino Flokari 46, 72 Lacio-Kievo Palermo-Katania 0-3 5-2 Bogdani 27, Pelisier 28, 84 Kavani (11m) 11, 59, Simplisio 18, Mikoli 41, Kajer 56 / Tiriboki 17, 34 Rexhina-Napoli Korradi 27 / Laveci 64 Sampdoria-Roma Pacini 25, 43 / Baptista 7, (11m) 70 Siena-Milan 1-5 Makarone 62 / Pirlo (11m) 7, Inzagi 45, 71, Pato 55, 78 Udineze-Katania 1-1 Kualjarela 71 / Maskara 24 2-2 1-1 2-0
lorentino Perez do t prezantohet n zgjedhjet presidenciale t Realit t Madridit me premtimin se do t afroj disa yje n skuadr. Pasi ka marr dritn jeshile t familjes, ai ka konfirmuar kandidaturn pr kt detyr. Pr t tuar mandatin e dyt n krye t merengues, 62-vjeari ka paraqitur nj list me shtat prej futbollistve m t mir n qarkullim, t cilt do t jen objektivat e merkatos s ardhshme. Sipas mediave spanjolle, nse Perez do t toj zgjedhjet e prillit n Santiago Bernabeu, biznesmeni i njohur n gadishullin Iberik synon tu rikthej madrilenve lavdin. Ish-presidenti i Realit cilsohet si favoriti kryesor pr t marr drejtimin e klubit, edhe sepse deri n kto momente askush nuk ka pranuar t kandidoj kundr tij. Pasi ka shqyrtuar shum lojtar, Perez ka zgjedhur ata q prforcojn skuadrn dhe trheqin vmendjen e tifozve dhe t sponsorve. N listn e tij gurojn emrat e Kristiano Ronaldos, Kakas, Stiven Xherard, Ksabi Alonsos, Fernando Torres, David Vijs dhe David Silvs. N rast se fiton besimin e aksionerve t klubit, kandidati pr president premton afrimin e disa prej ktyre lojtarve t klasit botror. N fakt, asnjri prej ktyre objektivave nuk prbn surpriz, edhe sepse n t kaluarn emrat e tyre kan qarkulluar n ambientet e Realit t Madridit. Por, prve dy lojtarve t Valencias, David Vija dhe David Silva, Perez do ta ket t vshtir t blej ndonj prej yjeve t tjer t lists s tij. Dshira pr treshen e Liverpulit duket e parealizueshme: Xherard synon t luaj prjet n Anlld Roud, Torres sht rritur si futbollist te rivalt e Atletikos s Madridit, ndrsa Ksabi Alonso ka origjin baske, nj krahin e cila njihet pr urrejtjen ndaj kryeqytetit spanjoll. Por,
100
MILION STERLINA
Sipas mediave britanike, madrilent do t ofrojn 100 milion sterlina pr dy lojtart e Liverpulit, Xherard dhe Ksabi Alonso
LA LIGA
REZULTATET
Espanjol-Majorka 3-3 Kalejon 56, De la Penja 71, Nene 82 / Arango 39, Santana 60, Marin 70 Malaga-Sevilja 2-2 Balesta 19, 32 / Kanute 74, Fabiano 84 Rasing-Numansia Serrano 16, 45, Lusin 27, Zigi 33, 40 Betis-Osasuna S. Gijon-La Korunja 0-0 3-2 5-0
sipas News of the World, njeriu q ndrtoi skuadrn Galaktike nuk u trembet ktyre detajeve dhe pritet t ofroj 100 milion sterlina pr Xherard e Ksabi
Alonson: 80 milion sterlina pr kapitenin dhe 20 pr mesfushorin e kombtares spanjolle. Mjaft t vshtira shihen edhe alternativat Kristiano Ronaldo dhe
Kaka. Mesfushori portugez ka lluar bisedimet me Manester Junajted pr rinovimin e kontrats, ku sipas marrveshjes s re, 24-vjeari do t prtoj 180
mij sterlina n jav. N ann tjetr, fantazisti i Milanit tregoi se nuk i interesojn lekt, duke refuzuar nj ofert faraonike nga pronart arab t Manester Sitit. Me emrimin e Perez, ndryshime do t ket edhe n stafin teknik. Pr stolin plqehet Rafa Benitez, ndrsa si alternativ shihet edhe Hoze Murinjo. Ndrkoh, Zinedin Zidan do t marr nj post drejtues n klub, ku detyra kryesore do t jet ajo e bindjes s yjeve q t transferohen te Reali.
Revolucioni
Moran 48, Barral 52, Angel 71 / Serxho 67, Riki 85 Vajadolid-Gedafe Kanobio 86 At.Madrid-Vijareal 3-2 Aguero 53, Forlan 80, Lopez 83 / Fernandez 19, Cani 52 1-0
Drogba, Balak, Deko, Ivanovi dhe Maluda nuk do t jen m pjes e bluve t Roman Abramovi
elsi, veterant largohen n gusht
elsi prgatit revolucionin pr sezonin e ardhshm. Pronari i klubit londinez, Roman Abramovi, do t ndryshoj n mnyr radikale kontingjentin e skuadrs, duke larguar disa prej veteranve. Lajmi bhet i ditur nga News of the World, e cila theksonte se manjati rus sht i gatshm t shes qendrsulmuesin nga Bregu i Fildisht, Didier Drogba, fantazistin portugez Deko dhe mesfushorin gjerman Mikael Balak. Nga largimet e ktyre tre lojtarve, n Stemford Brixh shpresojn q t prtojn t paktn 35 milion sterlina, para t cilat do t shpenzohen pr t afruar lojtar t talentuar dhe me mosh t re. Nj burim pran Abramoviit saktsoi: vjetr do t shiten dhe me kto para do t afrohen t rinj, q mund t bjn diferencn me aftsit e tyre. Spastrimeve nuk do ti shptojn as Huliano Beleti, Paolo Ferreira dhe Hilario. Te blut militojn tet lojtar me mosh mbi 30 vje dhe ndryshimi duket m se i nevojshm. Gjithsesi, mosha e madhe nuk do t jet nj parametr q do t merret parasysh pr Frenk Lampard dhe Rikardo Karvajon: mesfushori anglez dhe mbrojtsi portugez mbeten dy prej kolonave, nga ku do t rindrtohet elsi i s ardhmes. Ndrkoh, nse do t vinin oferta interesante, nuk prjashtohen as largimet e Florent Maluda, Branislav Ivanovi dhe Salomon Kalu.
PREMIERSHIP
REZULTATET
elsi-Man Siti Esien 18 Aston V-Totenhem 1-2 Kerju 85 / Jenas 5, Bent 50 1-0
BUNDESLIGA
Duket se elsi nuk do ta toj titullin n Angli pr t tretin vit radhazi dhe kjo ka shkaktuar paknaqsi n radht e klubit. Roman mendon se ka ardhur koha t rifreskoj skuadrn, n mnyr q t ulet mosha mesatare. Lojtart e
REZULTATET
Hamburg-Kotbus Oli 33, Troovski 40 Verder-Shtutgart 4-0 Diego 34, Pizarro 53, Rosenberg 59, 74 2-0
Anglezt
Milan
Totenhemi ndrron Devid Bekham

H
erri Redknap, trajneri i Totenhemit, ndrron q t rikthej Devid Bekham n kampionatin anglez. Mesfushori 33-vjear vendosi t zgjas huazimin te Milani nga Los Anxhelos Galaksi deri n fund t sezonit, me shpresn se do t jet n Kombtaren e Kapelos pr Botrorin 2010. N qershor ai kthehet n MLS (kampionati amerikan), ndrsa n janar 2010 mund t transferohet prfundimisht te kuqezinjt. Por, Redknap mund t prish planet e italianve. Jam nj tifoz i Bekhamit, tha trajneri i Totenhemit. sht nj lojtar model. Nse do t kisha mundsi ta blija, nuk do t mendohesha dy her.
Inzagi, 300 gola si profesionist

ilani ton 5-1 n fushn e Siens, por festa e kuqezinjve mori prmasa edhe m t mdha. N fakt, me dy golat e realizuar n sdn kundr toskanve, Filipo Inzagi arrin kuotn e 300 rrjetave si profesionist. Sulmuesi festoi me nj fanell kuqezi q mbante emrin e tij dhe numrin 300. N fund t ndeshjes ai tha: Jam i lumtur porsi nj fmij, po festoj nj arritje e cila m bn t ndihem krenar. Dshiroj t falnderoj t gjith shokt e skuadrave ku kam luajtur. Fati sht i paparashikueshm: golin e par e kam shnuar pikrisht n portn e Siens, ndrkoh q tani ndaj ksaj skuadre realizova edhe rrjetn e 300-t.

Shqip PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Shqip PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kenju Rivs

Djaloshi i bukur dhe i mallkuar

Vezirt e Perandoris Osmane

Mrekullia e fundit e romakve

BESNIK MYFTARI URIM BAJRAMI

Viti IV - Nr. 71 (1082)

E hn, 16 mars 2009

mimi 50 lek, 1.5 euro

Gjykata e Lart kthen dosjen "Grdeci"

Protestat e opozits dhe kritikat e qeveris

Raporti i prestigjiozes "Time"

Mijra qytetar, homazhe pr viktimat e Grdecit

Sulmet n Irland, IRA bleu arm n Shqipri

Shoqatat: Nuk duam kompensim, por kthim fizik

Pronart: PD e PR na kan mashtruar

Sot miratohet projektbuxheti

Leku rinis tatpjetn kundrejt euros

Gjyqtart ta harrojn rritjen e pagave

KQZ, zgjedhjet kushtojn 6.8 milion USD

S'ka filma pr ekzaminim. Aparatet, t "ngrira" n 4 qytete

"Shqip" boton pr her t par dorshkrimet e Manol Konomit

Pajisjet e mamografive rrin pr "zbukurim" npr spitale

Kujtimet e ish-ministrit pr bombn n ambasadn sovjetike

Adela: Me Bjordin? Vetm miqsi Mesida: Kt jav do t dal un

POLITIKE NGJARJE DITE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Qeveria krkon nga Ina Rama t zbardh Grdecin

Grdeci, Prokuroria n shrbim t opozits Z

Transporti i pacientve n spitalet jasht. T smurt, telefonatat, emergjenca pr ndihm

Grdeci 1 vit, shndetsia rikujton ngjarjen tragjike

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Protestat e opozits: Grdeci, pjell e korrupsionit qeveritar

Kryetari i PS-s theksoi se edhe 26 njerzit u vran nga korrupsioni qeveritar

Gjinushi dhe Milo

Veliaj: Shteti ende nuk ka dhn drejtsi

Kjo sht qeveria e skandaleve t njpasnjshme

Kreu i LSI-s sht shprehur i bindur se m 28 qershor do ta nxjerr n pension Berishn

POLITIKE NGJARJE DITE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Gjykata i kthen provat e Grdecit prokuroris

Gjykata nuk e pranon si prov kompjuterin e Pinarit

Ditn e mart prfundon hetimi...

T gjith t pandehurit nuk e kan pranuar akuzn

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Arm shqiptare pr militantt e IRA-s

Armt nga Shqipria pr mafien dhe grupimet terroriste

Kosov, Florim Ejupi shpallet i pafajshm

Qeveria: Gjyqtart ta harrojn rritjen e rrogave

Dy zyrtar, nn akuz pr korrupsion

Dhuna n familje, tani epidemike

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

NENSHTETASIT E KRYEMINISTRIT DEMOKRAT

Mbulesa religjioze e Obams

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

KUR NDOTET PASTRIMI

SHOQRIA QENKA E THN T BASHKJETOJ ME KRIMET E PANDSHKUARA DHE ME MASHTRIMET E SHTRESZUARA

Ide t mdha me potenc t vogl

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Kartat e identitetit, aplikime vetm n 2 bashki Z

Shtpit pa leje bllokojn punimet n autostrad

Fier, dezinfektohen depot e ujit

Nj lagje e qytetit, 8 dit pa uj

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com