Professional Documents
Culture Documents
Debati
Ndodhit
Drejtor Kryeredaktor
Adresa e redaksis: Rr. Sami Frashri, Pallatet e Aviacionit, Nr. 4 Tel: 04 2 272 565 069 20 35 300 E-mail: info@gazeta-shqip.com
E prditshme e pavarur
www.gazeta-shqip.com
Qeveria firmos shitjen e aksioneve. Por CEZ vazhdon me kushte: Do t mbikqyrim ERE-n. Shihemi pas 90 ditsh pr kontratn finale
dodh nj dukuri e uditshme n Shqipri sa her shprthejn skandale. N fillim sht nj val masive denoncimi dhe distancimi nga keqbrsit apo fenomeni, dhe deri ktu gjithka sht e kuptueshme. Por fill pasi qetsohen gjakrat, dhe n Shqipri qetsohen po aq shpejt sa dhe ndizen, fillojn zrat e dyt, ata q kan ide t tjera nga t part dhe q ose e bjn pr t'u...
NE FAQEN 9
eqja e borxheve nga OSSH dhe transferimi i tyre te KESH u krye pr shkak t humbjeve t mdha q Operatori i Sistemit t Shprndarjes pati gjat vitit t kaluar". Ky qe shpjegimi i dhn dje n nj konferenc pr shtyp...
NE FAQET 2-3
Legalizimet
Zgjedhjet
uk jan shum vende n Evrop, ku ministr i Transportit sht nj hero, emri i t cilit kndohet n kng folklorike. Por, Kosova nuk sht nj vend i zakonshm. Vendi q ka mbushur nj vit para nj muaji, sht ku Fatmir Limaj po korr sukses n punn q gjithkush tjetr ktu ka dshtuar: n ndrtimin e rrugve. Limaj sht n shum mnyra histori pr Kosovn. N vitin 1998, ai e mori armn si udhheqs rebel, e fitoi betejn e par reale t Ushtris...
NE FAQEN 11
deja pr riekspozimin e nj strukture si Komiteti pr Orientimin e Politikave n gjirin e Partis Demokratike, ka gjetur kundrshtime n kampin blu. Strukturat e larta t partis n pushtet kan vendosur prfundimisht q n zgjedhjet e 28 qershorit t prfaqsohen me figurat m aktive n jetn politike dhe at publike. Ky vendim ka mbajtur t ngrir srish rinovimin e Komitetit t Orientimit t Politikave, i cili u konsiderua...
NE FAQEN 5
Ambasadorja eke flet pr zgjerimin: Evropa, e shqetsuar pr krizn. Para aplikimit duhet angazhim serioz
vropa sht e lodhur nga zgjerimi dhe tepr e preokupuar pr krizn ekonomike q ka pllakosur botn. Aspiratat e qeveris shqiptare pr t br brenda qershorit krkesn pr marrjen e statusit t vendit kandidat nuk ka gjasa t prkrahen as nga...
NE FAQEN 6
sht e vshtir t mbahet nn "fre" agresiviteti nacionalist nga shteti dhe ligji. I nxitur nga gjuha, besimi fetar, kultura, legjendat dhe mitet, nacionalizimi ekstremist, jo rrall, e tejkalon politikn shtetrore. N rastin...
NE FAQEN 8
Reportazh
BIG BROTHER 2
Bot
dhe pse ndodhemi n vitin 2009, nj pjes e mir e mjediseve t qendrave shndetsore, jan pak ose aspak t ndryshuara. Modelet e para viteve '90 zbatohen edhe sot. Ktu nuk bhet fjal pr pastrtin, respektin, apo rregullin si nga pacientt ashtu dhe nga stafi mjeksor q gjenim asokohe dhe sot i shikojm vetm n filmat e vjetr...
NE FAQEN 22
G
Bjordi, fest pr 21-vjetorin Aida: Do dashurohesha me Tanin
NE FAQEN 27
jermania ka prjetuar dje nj nga momentet e saj m t rnda e m dramatike t kohve t fundit, q ka tronditur shum opinionin publik, veanrisht prindrit. Nj 17-vjear me arm sht shndrruar befas n nj vrass, duke hapur zjarr n ish-shkolln e tij n jugperndim t vendit. Pasoj e trbimit dhe menduris s adoleshentit...
NE FAQEN 21
GAZETA SHQIP
P E R R E K L A M A K O N T A K T O N I N E N U M R A T: 0 6 9 2 0 5 0 4 2 0 F A X 0 4 2 7 2 5 6 7 0 6 9 2 0 5 0 4 5 8
marketing@gazeta-shqip.com
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
a arritur ende n marrveshje t plot, qeveria shqiptare firmos kontratn e shitjes s OSSHs me kompanin eke CEZ, duke krijuar nj situat t dyshimt n arritjen e rezultatit. N deklaratat e t dyja palve, paraqiteshin dukshm dy standarde: euforia e qeveris shqiptare dhe skepticizmi i kompanis eke. Vladimir Schmalz, drejtori i shitjeve n CEZ, tha para mediave se kan mbetur pa u zgjidhur disa shtje n kontrat dhe pr kt fakt, negociatat do t vijojn edhe pr tre muaj t tjer, deri n mbyllje t plot t procesit. Brenda ksaj periudhe, q prkon me zgjedhjet parlamentare, kontrata e shitjes s OSSH duhet t kaloj n disa hallka ligjore, ku m me interes paraqitet miratimi nga Autoriteti i Konkurrencs dhe votimi nga Kuvendi i Shqipris. Pr ministrin Ruli, i vn n presion nga media, opinioni publik dhe politika, marrveshja e firmosur me CEZ sht nj sukses i qeveris, nisur nga vshtirsit q paraqiste procesi. Kurse Camille Nuamah, drejtoresha e Banks Botrore, pas firmosjes theksoi se puna e vrtet nis tani, nga ku presin rezultate. Deri tani sht diskutuar mbi disa kushte, t cilat zvendsoheshin me t tjera, por palt nuk kan gjetur ende gjuhn e prbashkt. ekt, gjat pes muajve negociata, vendosnin kushte t reja pas do rezultati t arritur, kurse qeveria prpiqej t gjente zgjidhje, ndikuar edhe nga faktori politik. Marrveshja e nnshkruar dje midis ministrit t Ekonomis, Tregtis dhe Energjetiks, Genc Ruli, dhe prfaqsuesit t CEZ, Vladimir Schmalz, n prani t drejtuesve t Banks Botrore dhe IFCs, duket se i jep fund odises s gjat dhe t mundimshme t privatizimit t nj prej sektorve m problematik n vend, atij t shprndarjes s energjis elektrike. Negociatat konkrete me CEZ, kur u shpalln fitues, kan nisur q n muajin tetor, duke vijuar me diskutime t vshtira dhe me deklarata optimiste nga qeveria, se vendimi do t merret shum shpejt. Afati i privatizimit shtyhej do muaj, kurse palt prpiqeshin t gjenin nj zgjidhje t prbashkt, q lidhej me mimin e energjis elektrike, arktimet dhe nivelin e humbjeve. Dy dit m par, Ministria e Ekonomis konfirmoi ceremonin e firmosjes s kontrats pr shitjen e 76 pr qind t OSSH-s pr 102 milion euro te CEZ, duke krijuar bindjen se gjithka mori nj fund pozitiv. Deklarata e nj prej drejtorve t kompanis eke, i cili firmosi marrveshjen me Rulin, paraqiti nj situat jo fort optimiste, madje me ironi iu drejtua gazetarve se, pyesni ministrin pr kushtet. Ne nuk dim gj. Sipas ministrit Ruli, me paln eke ram dakord, pa krijuar pengesa, n ruajtjen e nj balance t arsyeshme pr mimin e energjis elektrike n at mas q t jet i prballueshm pr publikun. Qndrimet IFC, pjes e grupit t Banks Botrore, ka kshilluar qeverin shqiptare pr privatizimin e 76 pr qind t kompanis s shprndarjes s energjis elektrike (OSSH). Procesi i kshillimit lidhej me ndarjen e kompanis, ristrukturimin e transaksionit dhe n mbarvajtjen dhe realizimin e nj procesi tenderimi t hapur, transparent dhe konkurrues. N tetor 2008, CEZ u zgjodh si kompania fituese, duke ofruar 102
milion euro. Pas konsultimeve t mtejshme, vendimi u konfirmua edhe nga qeveria shqiptare. Jemi t sigurt q CEZ do t prmirsoj ndjeshm furnizimin me energji elektrike n Shqipri, duke prmbushur n kt mnyr krkesat e klientve, vuri n dukje Genc Ruli, ministr i Ekonomis, Tregtis dhe
Energjis. Sipas tij, zgjedhja e CEZit dhe procesi i tenderimit u zhvillua bazuar n praktikat m t mira ndrkombtare dhe n kt drejtim, ne jemi shum t knaqur me bashkpunimin ton me IFCn. Vladimir Schmalz, njri prej drejtuesve t CEZ, theksoi se grupi CEZ ka nj eksperienc t gjat
5 milion USD
parlamentar, deputeti i PS-s, Arben Malaj, u shpreh se ky ndryshim n ligjin Pr tarifat doganore, duhet t ishte br n shtatorin e kaluar, kur u miratuan nivelet e reja t taksave doganore dhe jo tani, kur nj pjes e kontratave sht mbyllur. Prfaqsuesi i doganave tha n komision se ky sht problem i Ministris s Ekonomis, e cila neglizhoi rishikimin e ksaj takse.
Aksioni-Vlor
ni i nisur n fillim t ksaj jave do t vazhdoj edhe n ditt n vijim, duke zbatuar nj grafik ndrhyrjeje sipas zonave m problematike. N fund t vitit t kaluar, niveli i arktimeve n qytetin e Vlors e kaloi at t 85 prqindshit, ndrsa ai i humbjeve n rrjet arriti n 34 pr qind. Pr dy muajt e par t ktij viti, treguesi i arktimeve ishte 2 pr qind m i lart.
dhe t madhe n ristrukturimin e kompanive t shprndarjes n Republikn eke, Bullgari dhe Rumani. Ne jemi shum t knaqur q t ofrojm kt prvoj n t mir t sektorit shqiptar t shprndarjes t energjis elektrike. Ndrsa Shahbaz Mavaddat, drejtori pr Departamentin e Evrops Jugore dhe Azis Qendrore n IFC, nnvizoi se realizimi i kontrats me CEZ sht nj tregues shum i rndsishm pr zhvillimin ekonomik dhe shoqror t vendit si dhe rritjen e mirqenies s shqiptarve. Banka Botrore Roli i Banks Botrore n procesin e privatizimit t OSSH ishte i rndsishm, pasi banka u b garanti i qeveris, n rast se ERE merrte ndonj vendim n kundrshtim me marrveshjen. Garancia e Banks Botrore ishte 40 milion euro, q gjithsesi sht hua q do t paguhet nga qeveria shqiptare. E pranishme n ceremonin e nnshkrimit, Nuamah tha se sektori i energjis nuk ka ofruar rezultate pozitive, duke ndikuar negativisht n rritjen ekonomike t vendit. N janarin e ktij viti, m pak se 50 pr qind e energjis s prcjell nga sistemi i shprndarjes sht paguar. Humbjet n sistemin e shprndarjes pr nj koh t gjat kan qen m t kqijat n Evrop, u shpreh Nuamah. Drejtoresha e Banks Botrore thekson se m tej se marrveshja e nnshkruar sot (dje) sht hapi i par dhe do t jet efektive vetm ather kur t plotsohen nj numr kushtesh. Nj nga ato prfshin q BB-ja t veproj si garantues midis qeveris, ERE-s dhe OSSH-s s privatizuar.
METE
Genc Ruli: Me paln eke ram dakord pr ruajtjen e nj balance t arsyeshme pr mimin e energjis n nivelin e prballueshm pr publikun
CEZ
Vladimir Schmalz: Kan mbetur pa u zgjidhur disa shtje n kontrat. Pr kt fakt, negociatat do t vijojn edhe pr tre muaj t tjer
EZ e ka t qart se rregullimi i sektorit energjetik n Shqipri do t jet nj sfid pr ta. Vladimir Schmalz, nj nga drejtuesit kryesor t CEZ, i cili firmosi marrveshjen pr blerjen e 76 pr qind t aksioneve t OSSH-s, u shpreh dje pr Top Channel se situata me konsumatorin shqiptar do t ndryshoj n baz t rregullave t reja. Ne do t investojm, pr kt duhet t paguhemi, tha ai gjat intervists. CEZ ofroi 102 milion euro pr blerjen e aksioneve, n nj koh q jan zotuar t investojn t paktn 200 milion euro n pes vitet e ardhshme. Ne do t prmirsojm rrjetin energjetik pr ti garantuar konsumatorit shqiptar energji t pandrprer elektrike, ky sht objekti kryesor. Por m duhet t shtoj se shtja e furnizimit me energji elektrike sht problem rajonal dhe mund t zgjidhet prfundimisht vetm ather kur rajoni t ket krijuar infrastrukturn e nevojshme dhe ndrtimin e linjave q mundsojn shkmbimin e energjis elektrike mes vendeve, u shpreh Schmalz. Lidhur me situatn ku ndodhet sektori energjetik shqiptar, komentet e pals eke ishin se ne jemi t ndrgjegjshm dhe e dim faktin se ecuria e sektorit energjetik n Shqipri sht ndr m t varfrat n
BB
Camille Nuamah: Marrveshja e nnshkruar sot (dje) sht hapi i par dhe do t jet efektive vetm ather kur t plotsohen nj numr kushtesh
ERE
Bujar Nepravishta: N marrveshjen me kompanin CEZ sht rn dakord pr rritje t mimit q do t aplikohet n janarin e vitit 2010
IFC
Evrop. Por ne presim nj disiplin m t caktuar n t ardhmen nga konsumatort, por edhe nga autoritetet, t cilat duhet tu prmbahen rregullave dhe t zbatojn ligjet. Ne do t bjm investime t konsiderueshme pr t prmirsuar rrjetin q arrin n disa qindra milion gjat viteve t ardhshme. Sigurisht ktej e tutje marrdhniet me konsumatorin do t jen ndryshe. Ne do investojm dhe presim q t paguhemi pr kt. CEZ sht nj ndr kompanit energjetike q udhheq n Evropn Qendrore, me 7 milion klient dhe me nj kapacitet t instaluar pr prodhimin e energjis, energjis nukleare, nga qymyri dhe hidrocentraleve prej 14 300 MW. Grupi CEZ renditet ndr dhjet kompanit energjetike m t mdha n Evrop. Prvese n Republikn eke, ai operon n m shum s dhjet vende t Evrops Qendrore dhe Juglindore.
Shahbaz Mavaddat: Realizimi i kontrats me CEZ sht tregues shum i rndsishm pr zhvillimin dhe rritjen e mirqenies s shqiptarve
USAID
Roberta Mahoney: Privatizimi do t lejoj futjen e metodave moderne t menaxhimit, t cilat do t prmirsojn furnizimin me energji elektrike
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
POLITIKE
MIMI
CEZ ofroi 102 milion euro pr 76% t aksioneve. Por nga bilanci i kompanis u hoqn borxhe dhe u anuluan fatura. Prfitimi real i Shqipris nga privatizimi u tkurr me rreth 60 pr qind. Borxhet do t paguhen nga KESH n t ardhmen
eqja e borxheve nga OSSH dhe transferimi i tyre te KESH u krye pr shkak t humbjeve t mdha q Operatori i Sistemit t Shprndarjes pati gjat vitit t kaluar. Ky qe shpjegimi i dhn dje n nj konferenc pr shtyp nga drejtori i Korporats Financiare Ndrkombtare pr rajonin z.Shahbaz Mavaddat. mimi i ofruar prej 102 milion eurosh n shtator 08, bazohej n bilancin e OSSH t vitit 2007. Pr shkak t humbjeve t krijuara gjat vitit t shkuar dhe fillimit t ktij viti, u vum para dilems nse duhej t ndryshonim mimin apo t ndryshonim bilancin, deklaroi Mavaddat, i pyetur nga Shqip mbi arsyet q e shtyn qeverin pr korrigjimet n bilanc t kryera javn e kaluar. Me nj vendim surpriz, qeveria vendosi n 6 mars t transferoj borxhe dhe t anuloj fatura t papaguara t OSSH me vler t prgjithshme prej afrsisht 60 milion euro. Rreth 5.16 miliard lek borxhe afatgjata u transferuan nga OSSH te KESH; 1.1 miliard lek asete t realizuara n vitin 08 nga KESH iu transferuan OSSH dhe 1 miliard lek fatura t pashlyera nga OSSH u anuluan dhe u konsideruan rritje kapitali. N baz t ktyre t dhnave, mimi final real i OSSH ra nga 102 milion euro t premtuara n shtator 2008 n rreth 42 milion euro. CEZ do t paguaj shumn e plot prej 102 milion euro, por mbi KESH dhe OST, t cilat mbeten nn pronsi publike, do t rndoj pjesa tjetr prej 60 milion eurosh.
Zhvillimet
BORXHET
CEZ ka marr prsipr t menaxhoj 150 milion euro borxhe q OSSH i ka trashguar nga koha kur qe pjes e KESH sh.a. Jan kredi me t cilat u kryen investimet pr nnstacione e linja shprndarjeje n t gjith vendin gjat njzet viteve t fundit
INVESTIMET
CEZ pati premtuar fillimisht 200 milion euro investime t reja pr tu kryer n katr vitet e ardhshme, por zyrtart dje nuk prmendn shifra dhe u mjaftuan duke thn se do t investohet aq sa t jet e nevojshme
Por pr 2008 nuk ka ende bilanc Ndrsa prfaqsuesi i IFC tha se humbjet e OSSH qen 60 milion euro gjat vitit t kaluar, prfaqsuesi i qeveris shqiptare n konferenc refuzoi t jap t dhnat e bilancit t kompanis. Bilanci i vitit t kaluar nuk ka prfunduar ende s hartuari nga eksperti kontabl, tha z.Alfred Rushaj, kshilltar i ministrit t Ekonomis, z.Genc Ruli. OSSH u nda nga KESH vite m par, por deri m sot nuk e ka br kurr publik bilancin e vet. T dhna dytsore flasin pr prkeqsim t shpejt t situats s saj financiare, kryesisht pr shkak t im-
porteve t energjis elektrike me mime shum t larta gjat vitit t kaluar, por veanrisht pr shkak t performancs s keqe n arktime. Sipas Banks Botrore, n janar t ktij viti, vetm 50 pr qind e energjis s furnizuar n Shqipri u pagua nga konsumatort. Rezultati i sektorit t energjis elektrike n Shqipri ka qen shum problematik pr shum vite, tha prfaqsuesja e Banks Botrore, Camille Nuamah dje. N janar, m pak se 50% e energjis s furnizuar u pagua nga konsumatort, tha ajo. Kjo do t thot se vetm brenda nj muaji, humbjet e OSSH kan qen n
rfaqsuesit e kompanis CEZ bn t qart dje se zgjidhja e problemit t energjis elektrike n Shqipri varet nga liberalizimi i tregut t energjis n rajonin e Ballkanit. Vendet e rajonit e kan pranuar parimisht liberalizimin dhe kan nnshkruar marrveshjet prkatse, por n praktik duket se nuk sht br asgj. CEZ ka interes t veant n kt drejtim pr shkak se zotron termocentrale qymyrguri n Bullgari dhe aktualisht sht e detyruar ta shes prodhimin e vet me mim t ult. Pengesa m e madhe e liberalizimit t tregtis s energjis n Ballkan sht Serbia. Vendet e Ballkanit Perndimor si Kroacia, Bosnja, Mali i Zi dhe Shqipria jan ankuar se detyrohen t paguajn dy her m shtrenjt energjin e prodhuar n Bullgari e Rumani pr shkak t monopolit serb mbi linjat e interkonjeksionit.
nga politika pr rritjen e mimeve. T dyja kto vende kan mime m t ulta pr konsumatorin sesa Shqipria. Pr pasoj, n baz t ktyre eksperiencave, investitort krkojn garanci kontraktuale dhe financiare. Pr modelin e tregut t energjis elektrike, kjo krijon nj problem q pritet t diskutohet nga Autoriteti i Konkurrencs. ERE sht sot nj institucion teorikisht i pavarur nga qeveria dhe i varur nga Parlamenti, i ngjashm me Bankn e Shqipris. Por ky institucion do
t varet s shpejti nga kontrata e privatizimit t OSSH. N rast se ERE nuk respekton kontratn, CEZ do t rikuperoj humbjet nga letrkrediti, nj garanci e mbuluar nga qeveria. Procesi i privatizimit nuk ka prfunduar ende. Fillimisht, Banka Botrore do t duhet t lshoj garancin pr mbulimin e pjesshm t rrezikut dhe m pas kontrata duhet t miratohet nga Parlamenti dhe nga Autoriteti i Konkurrencs. Parat nga shitja e OSSH pr pasoj mund t vonohen. Gj. Erebara
Diplomacia
mbasadorja eke nuk ka anashkaluar edhe procesin e privatizimit t OSSH-s nga kompania CEZ. Pa pritur ndonj pyetje enkas rreth ktij problemi, ajo ka deklaruar se firma fituese e tenderit pr privatizimin e Operatorit t Sistemit t Shprndarjes kishte nj prvoj jo t pakt n kt sfer, pasi ishte fituese n jo pak vende t BE-s. Un shpresoj se qeveria shqiptare do t mbyll me sukses procedurat e ktij privatizimi dhe me sa kam informacion, kjo shtje mbyllet t mrkurn e ardhshme, ka deklaruar ambasadorja. Ndrkoh, ajo ka siguruar se firma fituese e vendit q prfaqson, mbetet tepr serioze dhe partnere e sigurt n t gjitha vendet q ka fituar nj proces t till privatizues.
rendin e 10-20 milion eurove. Gjat gjashtmujorit t par 08, vetm 60% e energjis s furnizuar iu faturua konsumatorve, por edhe nj pjes e ksaj energjie sht e papaguar. Humbjet qen t barabarta me 74 milion euro vler tregtare vetm pr gjasht muaj. Fajin e ka kriza Ndonse privatizime t tilla jan afatgjata dhe nuk preken nga ciklet ekonomike, zyrtar t qeveris dhe ndrkombtart e prmendn shpesh gjat ditve t fundit krizn financiare botrore. sht nj mrekulli q ne gjendemi sot ktu, n mes t krizs botrore. Ky sht nj lajm i gzuar jo vetm pr popullin shqiptar, por edhe pr t gjith rajonin, - tha drejtori i IFC z.Mavaddat. ICF ka kryer rolin e kshilltarit pr qeverin n procedurat e privatizimit, prkundrejt nj prqindjeje mbi vlern e arktuar nga shitja. Pr grupin e Banks Botrore, privatizimi dhe reforma n KESH ka qen gjithmon nj prioritet i dors s par, pr shkak se kto institucione kan qen financuesit kryesor t sektorit energjetik gjat njzet viteve t fundit. KESH i detyrohet atyre borxhe me vlern e disa qindra milion eurove. Q nga viti 1998 deri n vitin 2002, kredit e BB pr KESH u pezulluan si pasoj e paprgjegjshmris s qeveris n reduktimin e humbjeve dhe mosrritjen e mimeve. Fondet u rihapn kur qeveria filloi t zbatoj manovra financiare pr t paraqitur nj bilanc m pozitiv. Konsumi i institucioneve publike u faturua artificialisht i lart me qllim q KESH t rriste t ardhurat prmes pagesave nga buxheti i shtetit, por n mnyr indirekte. Praktika t tilla vijojn prej vitesh. Vet OSSH ka nevoj pr investime t shumta me qllim zgjerimin e rrjetit t shprndarjes dhe reduktimin e vjedhjeve. Qytetart do ta paguajn prmes KESH Sipas Fondit Monetar Ndrkombtar, negociatat e qeveris me CEZ pr mosarritjen e mimeve pr konsumatorin final, do t paguhen nga qytetart shqiptar indirekt prmes KESH. Fondi Monetar Ndrkombtar n raportin e tij t fundit pr Shqiprin, thot se n negociata sht rn dakord pr nj subvencionim t fsheht t OSSH-s, prmes ngarkimit t humbjeve financiare t KESH-it sh.a. N total, humbje vjetore n rendin e 0.7% t PBB-s do t duhet t mbulohen nga buxheti i shtetit prmes ksaj skeme, sipas FMN-s.
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009 4
POLITIKE
Legalizimet, nisma e propozuar nga PD: Kur tejkalohen afatet, ALUIZNI ushtron funksionet e zyrave t urbanistiks
PSD
azhoranca dhe opozita nuk e gjejn srish gjuhn e prbashkt p r m i ra t i m i n e l i g j i t p r legalizimin, urbanizimin dhe integrimin e ndrtimeve pa leje. Komisioni i Ligjeve miratoi dje vetm me votat e mazhorancs nj ndryshim n kt ligj t krkuar nga nj grup prej gjasht deputetsh t Partis Demokratike. Sipas mazhorancs, nprmjet ndr yshimit t br n kt ligj, synohet rregullimi i nj boshllku ligjor t krijuar nga vendimi i fundit i Gjykats Kushtetuese. Ky institucion, n vendimin e publikuar m dat 2 shkurt 2008, shfuqizoi si t papajtueshm me Kushtetutn dhe me Kartn Evropiane t Autonomis Lokale, disa nene t ligjit pr legalizimin dhe urbanizimin e ndrtimeve pa leje. Nprmjet ktij ndryshimi, qeveria prcakton q ti marr kompetencat pushtetit vendor, duke ia kaluar ato ALUIZNI-t. Konkretisht, n nenin 10 t ktij drafti, i cili tashm sht miratuar vetm me votat e mazhorancs dhe i kalon Kuvendit pr miratim, thuhet se n rast se pas kalimit t afateve, zyrat e urbanistiks apo kshillat e qarkut, nuk ushtrojn prgjegjsit e prcaktuara n kt nen, ather ALUIZNI
urbanizimin e ndrtimeve pa leje sht shprehur edhe deputeti i PBDNJ-s, Spiro Pei. Sipas tij, nuk mund t zgjidhen shtjet n kt mnyr. Nuk mund ti merren kompetencat
nj institucioni pr tia dhn nj institucioni tjetr se nuk kryen dot detyrn, sepse kshtu do t krijohen pshtjellime ligjore. Sipas Peit, por edhe deputetve t opozits, nse nj
institucion nuk kryen si duhet detyrat e ngarkuara me ligj pr kt ka prgjegjsi individuale dhe ndaj tyre le t merren masa qoft edhe me largime nga puna. Edhe deputett e
Partis Republikane dhe t Lvizjes Socialiste pr Integrim kan shprehur qndrimet e tyre n kt diskutim. N prfundim, LSI preferoi t abstenoj ndrsa deputett republikan votuan pro.
Projektligji
KOMPETENCAT Nprmjet ktij ndryshimi, qeveria parashikon q ti marr kompetencat pushtetit vendor, duke ia kaluar ato ALUIZNI-t MAZHORANCA Gjasht deputet t mazhorancs kan depozituar n Komisionin e Ligjeve nj nism pr ndryshimin e nenit 10 t ligjit OPOZITA Deputett e opozits e kan kundrshtuar kt nism t mazhorancs, duke e cilsuar at antikushtetuese KUSHTETUESJA Pak dit m par, Kushtetuesja e hodhi posht nismn e PD, duke theksuar se marrja e kompetencave sht antiligjore
Komisioni i Ligjeve miratoi dje vetm me votat e mazhorancs nj ndryshim n ligjin e legalizimeve
merr prsipr ushtrimin e tyre. Afatet, mnyra dhe koha e ushtrimit t ktyre prgjegjsive prcaktohet me vendim t Kshillit t Ministrave. Ky formulim u kundrshtua ashpr nga deputett e opozits, t cilt i kujtuan mazhorancs se propozimi i tyre bie ndesh me Kushtetutn. Kt nen t ligjit, u shpreh deputeti i Partis Socialiste, Besnik Dervishi, e ka rrzuar nj her Gjykata Kushtetuese dhe tani disa deputet t PD-s po e sjellin srish, por t formuluar me fjal t tjera. T gjith e din tashm, insistoi ai, se propozimi i ri cenon kompetencat e pushtetit vendor, duke ia kaluar ato pa t drejt ALUIZNI-t. Kt her, duket se socialistt nuk do ta drgojn srish ligjin n G j y k a t n Ku s h t e t u e s e. Deputeti Dervishi vlersoi se do t ishte koh e humbur t ohej n Gjykatn Kushtetuese, megjithat ne mund ta ojm, por problemi nuk qndron n drgimin e tij n kt instanc apo jo, problemi qndron n at q kjo mazhoranc po operon me shpejtsi pr t mbyllur n mnyr politike nj premtim tjetr t dshtuar t ksaj mazhorance, si ishte premtimi pr procesin e legalizimeve. Sepse, sqaron m tej deputeti i PS-s, koha q do ti duhet Gjykats Kushtetuese pr ta rishqyrtuar do t bj q deri n datn e zgjedhjeve, mazhoranca do t mbyll ato premtime mashtruese pr procesin e legalizimeve, por q n fund nuk do t sjell asnj titull ligjor. Kundr ktij ndryshimi n ligjin pr legalizimin dhe
Deklarata
Diskutimi
sa n sdat ekonomike t vendit, duke keqprdorur pr qllime elektorale administratn publike dhe taksat e shqiptarve, sht realisht nj qeveri n dshtim dhe n ikje, u shpreh Malaj. Bazuar n shqetsimet n rritje t komuniteteve t biznesit dhe debatet n distanc q qeveria zhvillon me ta, tha Malaj, bazuar n rnien e konsiderueshme t rritjes ekonomike nga 9.9 pr qind n rreth 3 pr qind, bazuar n zhvillimet ekonomike n fillimin e vitit 2009, grupi parlamentar i Partis Socialiste shpreh shqetsimin pr dshtimin e qeveris n njohjen e problemeve dhe risqeve n ekonomi. Rnia e eksporteve, rnia e importeve, rnia e drgesave t emigrantve, rritja e vshtirsive t marrjes kredi, rnia e t ardhurave t buxhetit, niveli i ult i investimeve publike, rritja e abuzimeve me mimet e referencs, rritja e abuzivitetit me faturimin e energjis, mashtrimet mediatike pr projekte t suksesshme, jan vshtirsit q ka ekonomia e vendit ton dhe q po sjellin rritjen e papunsis dhe t varfris, kmbnguli Malaj. Ai shtoi se janari 2009 vrteton qart shqetsimet e prsritura t opozits, aktiviteti ekonomik sht n rnie, kredia vazhdon t jet e vshtir, t ardhurat jan n rnie, TVSH pr muajin janar ishte rreth 10 milion dollar m pak se plani, shum tregues t t ardhurave t buxhetit jan me mosrealizim. D.M.
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009 5
POLITIKE
Tre muaj para zgjedhjeve t ardhshme parlamentare, partia m e madhe e t djathts nuk preferon t riekspozoj t rinj
Shkurt
Deklarata
MUSTAFAJ Antart e KOP-it t 2005-s nuk jan nj garnitur e PD-s, por prtues t qart nga pushteti q kjo parti toi m 3 korrik 2005 SULA PD vjen si nj forc qeverisse dhe resurset politike e prgatitjet pr zgjedhje nuk i mungojn, por mendoj se KOP-i e ka kryer detyrn KONSTATIMI Opozita vjen si trashgimtare e PPSH-s dhe bazn m t madhe e ka pasur te personat q jan pensionist. Prkrahsit m t mdhenj t PD-s do t jen t rinjt ZGJEDHJET Lufta mes t rinjve dhe veteranve t PD-s do t jet n fokus prgjat dy muajve n vazhdim pr listat e kandidatve pr deputet
LSI
deja pr riekspozimin e nj strukture si Komiteti pr Orientimin e Politikave n gjirin e Partis Demokratike, ka gjetur kundrshtime n kampin blu. Strukturat e larta t partis n pushtet kan vendosur prfundimisht q n zgjedhjet e 28 qershorit t prfaqsohen me figurat m aktive n jetn politike dhe at publike. Ky vendim ka mbajtur t ngrir srish rinovimin e Komitetit t Orientimit t Politikave, i cili u konsiderua n vitin 2005-s si nj garnitur e suksesshme pr ti sjell fitoren Partis Demokratike. N gjirin e partis kryesore n pushtet, ka nga ata q e cilsojn fitoren e katr viteve m par si nj merit t ksaj strukture t re. Nuk mungojn mendimet se hyrja e KOP-it n loj brenda PD-s ishte nj dshtim. Pro Deputeti demokrat, Dashnor Sula, duke br nj retrospektiv, e konsideroi hyrjen e 36 t rinjve n mnyr t menjhershme n politik si ndikim pozitiv q i solli fitoren PD-s n zgjedhjet e vitit 2005. Por mos t harrojm se PD vinte nga tet vite opozit dhe kishte si synim sjelljen e ideve t reja, kurse tani PD vjen si nj forc qeverisse dhe mazhoranc q sht e konsoliduar, dhe resurset politike e prgatitjet pr zgjedhje nuk i mungojn dhe mendoj se KOP e ka kryer detyrn, theksoi deputeti Sula. Sipas tij, nj pjes e antarve t KOP-it jan integruar fuqishm n strukturat e PD-s dhe qeverisjen e vendit, dhe kontributi i antarve t KOP-it si, Lulzim Basha, Majlinda Bregu, Aldo Bumi dhe shum t tjer, ka qen nj kontribut i rndsishm. Por gjykoj se kjo ndrthurje e politikanve t rinj dhe politikanve t vjetr do t jet edhe baza e suksesit, tha ai. N krkim t elektoratit t ri, PD nuk nguron as t bj paralelizma pr rivalt e tjer politik. Sula vlerson se prkrahsit m t mdhenj t PD-s do t jen t rinjt. Duke pasur parasysh se opozita vjen si trashgimtare e PPSHs dhe bazn m t madhe t saj e ka pasur te personat q jan pensionist, pa dashur ti paragjykoj ata n trsi. Kundr Nj pjes e demokratve kritikojn ashpr politikn e ndjekur nga selia blu n lidhje me Komitetin e Orientimit t Politikave. Deputeti q krkon t drejtoj PD-n e kryeqytetit, Besnik Mustafaj, mendon se antart e KOP-it t 2005-s nuk jan nj garnitur e Partis Demokratike, por prtues t qart nga pushteti q kjo parti toi m 3 korrik 2005. Ishshe i diplomacis n vitet e para t qeverisjes s demokratve, nuk e quan t gabuar parimin e hyrjeve t reja n PD, por shprehet se msimi q duhet t nxjerrim ne demokratt nga kjo eksperienc e pasuksesshme, sht se donjri, i ri apo i vjetr, pr tu ngjitur n hierarkin drejtuese t partis apo t pushtetit t tuar nga partia, duhet ti nnshtrohet konkurrencs s fort dhe t drejt brenda partis. Kjo luft mes t rinjve dhe veteranve t PD-s do t jet n fokusin e vmendjes prgjat dy muajve n vazhdim, ku elsi i gjith ksaj do t lidhet drejtprdrejt me renditjen q t dyja palt do t ken n listat e kandidatve pr deputet.
Opozita
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009 6
POLITIKE
Ambasadorja e ekis, vendi q mban presidencn e radhs s BE-s, et pr zgjerimin. Evropa, e shqetsuar pr krizn
vropa sht e lodhur nga zgjerimi dhe tepr e preokupuar pr krizn ekonomike q ka pllakosur botn. Aspiratat e qeveris shqiptare pr t br brenda qershorit krkesn pr marrjen e statusit t vendit kandidat nuk ka gjasa t prkrahen as nga shtete q kan vuajtur njsoj si n izolimin prej Perdes s hekurt. T paktn ky konkluzion doli dje nga fjala e ambasadores eke n Tiran, Marketa Fialkova, gjat nj fjalimi t mbajtur para studentve dhe pedagogve n universitetin Aleksandr Xhuvani t qytetit t Elbasanit. Tryeza ishte organizuar nga Lvizja Evropiane n Shqipri dhe kishte t bnte me sdat e presidencs eke t Bashkimit Evropian. Ambasadorja preferoi t flas me tone diplomatike, por u ka mshuar standardeve q Shqipria duhet t prmbush prpara se t pretendoj t hedh nj hap tjetr drejt antarsimit n BE. Shqipria duhet t plotsoj t gjitha kushtet e vna nga Bashkimi Evropian dhe kt e pohoj n emr t shtetit tim, q sikurse mban kryesin e radhs, ka edhe dshirn e mir pr antarsimin e vendit tuaj, pohoi ambasadorja eke. Por sipas saj, Evropa duket e lodhur ndaj zgjerimit me antar t rinj, pa mohuar kt prjetim edhe pr vet ekin. Bashkimi Evropian sht prball sdave t reja, pr shkak t krizs ekonomike globale, ndaj edhe po projektohen politika t reja zhvillimi brenda vendeve antare dhe po synohet shtrirja e forcimi i marrdhnieve edhe me shtete t forta n bot n lmin ekonomik, t energjis dhe mbrojtjes s mjedisit, shtoi Fialkova. Sipas ambasadores se Republiks eke n Tiran, antarsimi i Shqipris mbetet shum i rndsishm, sikundr sht antarsimi n kt organizm i t gjitha vendeve t Ballkanit Perndimor. Ndrkoh, ajo deklaroi se Pr Shqiprin jan edhe 300 faqe me pyetje q krkojn angazhim serioz t qeveris dhe politiks shqiptare pr tu dhn atyre prgjigje pozitive para se t nis aplikimi shum i dshiruar pr antarsim n kt organizm t rndsishm. Ambasadorja nuk ka fshehur admirimin pr prpjekjet dhe dshirn e Shqipris pr antarsimin, duke pohuar se priste nga presidenca e vendit t saj q ta prezantoj Shqiprin me notat e optimizmit t saj, por edhe me notat kaluese t plotsimit t standardeve. Ndrkoh, ambasadorja eke ka nnkuptuar n fjaln e saj edhe dukurin e shfaqjeve proteksioniste nga vendet e forta si Franca apo Gjermania n kt bashkim, por Slogani yn si vend kryesues mbetet nj Evrop pa kuj, ka deklaruar ajo. Duke iu referuar problemit t liberalizimit t vizave, ambasadorja eke e ka konsideruar nj procedur teknike q shkon paralelisht me prgatitjet dhe plotsimin e kushteve t vendit kandidatit. Takimi i djeshm i ambasadores eke konsistonte ndrkoh edhe me przgjedhjen e Elbasanit si
nj ndr shtat qytetet universitare ku do t ngrihen qendra t informimit evropian. M pas takimi i ambasadores Fialkova u shoqrua me pyetje-prgjigje nga ana e studentve t ktij universiteti. Pak dit m par, komisioneri evropian pr zgjerimin, Olli Rehn, deklaroi se
zgjedhjet n Shqipri jan kushti kritik kur ti vij koha vlersimit se sa i gatshm sht vendi pr ti dhn statusin kandidat. N vlersimin e tij, Shqipria gzon perspektivn evropiane me qllimin prfundimtar t antarsimit, gj q krkon q n nj moment t jet logjike
dhe e natyrshme q Shqipria t aplikoj pr antarsim n BE. Por, shtoi ai, ne kemi kritere shum t qarta pr kt dhe njsoj si n rastin e ish-Republiks Jugosllave t Maqedonis vendi duhet t plotsoj kriteret politike, dhe numri nj i ktyre sht mbajtja e zgjedhjeve t lira dhe
t ndershme sipas standardeve ndrkombtare. Konkluzionin nga kjo mund ta nxirrni ju, insistoi Rehn. Sakaq, ministri i Jashtm ek, Karen Schwarzenberg kishte deklaruar para Rehn se nse ju do m ftoni n shtpin tuaj, un e pranoj ftesn dhe i bie ziles, e pikrisht n at
moment jan ar tubat dhe shtpia noton n uj, ju nuk do jeni aq mikprits sa do ishit n nj moment normal. Nga kriza ekonomike BE-ja sht tashm si nj shpi e mbushur me uj. Pra nxirrini vet pasojat e ksaj, tha Schwarzenberg. Besim Dybeli
VIZAT Duke iu referuar problemit t liberalizimit t vizave, ambasadorja eke e ka konsideruar nj procedur teknike q shkon paralelisht me prgatitjet dhe plotsimin e kushteve t vendit kandidat
Berisha-Basha
T vendosur pr aplikim
iplomacia shqiptare nuk ka prfillur deri m tani sugjerimin e faktorit ndrkombtar pr t mos u nxituar n aplikimin drejt statusit kandidat n BE. Kreu i qeveris shqiptare, Sali Berisha, iu prgjigj deklaratave t funksionarve evropian duke thn se tani mund t shtyhet pak, sa t thahet uji, kjo sht normale, ne miqt i mirkuptojm, por brenda presidencs eke ne duam q ta paraqesim. Sakaq, ministri i Punve t Jashtme, Lulzim Basha, ka insistuar gjithashtu se aplikimi do t kryhet brenda mandatit t presidencs eke t Bashkimit Evropian. Ekspertt mendojn se nj aplikim i till, nse ndodh, nuk ka gjasa t shqyrtohet prpara vitit t ardhshm. Kjo nisur nga problemet me t cilat ndeshet vet Bashkimi Evropian dhe zgjedhjet q pritet t zhvillohen s shpejti n strukturat drejtuese t unionit.
Investimet
N ditn e dyt t vizits, Kryeministri takon ministrin pr Energjin dhe Industrin n Katar
Pyetjet Pr Shqiprin jan edhe 300 faqe me pyetje q krkojn angazhim serioz t qeveris dhe politiks shqiptare pr tu dhn prgjigje
Kushtet Shqipria duhet t plotsoj t gjitha kushtet e vna nga Bashkimi Evropian dhe kt e pohoj n emr t shtetit tim
Kriza BE sht prball sdave t reja, pr shkak t krizs ekonomike globale, ndaj edhe po projektohen politika t reja zhvillimi
vij n Shqipri ministri i Nafts dhe i Gazit t Katarit pr t negociuar. Mendoj se dhe ky ishte nj rezultat shum i rndsishm i
ksaj vizite, pasi autoritetet e ktij vendi treguan interes real pr projektin e Semanit, q sht nj nga projektet m t mdha n rajon
KQZ
Prioriteti Antarsimi i Shqipris mbetet shum i rndsishm, sikundr sht antarsimi n kt organizm i t gjitha vendeve t Ballkanit
pr rigazikimin dhe prodhimin e energjis, u shpreh Berisha. Emiri i Katarit, Sheikh Hamd bin Khalifa al-Thani, priti nj dit m par n nj takim Kryeministrin e Shqipris. Homologu i tij n Katar, u shpreh se vizita e Kryeministrit shqiptar forcon m tej marrdhniet e forta midis dy vendeve. Ai tha se t dy palt pranuan q Katari t drgoj nj delegacion n kryeqytetin e Shqipris, Tiran pr forcimin e marrdhnieve ekonomike dypalshe. Un jam i lumtur q vizita ime n Katar do t pasohet nga nj vizit e Emirit dhe Kryeministrit t Katarit n vendin tim, theksoi Kryeministri Berisha. M hert, Shqipria dhe Katari nnshkruan marrveshjen pr bashkpunim n sektorin teknik, ekonomik dhe tregtar. Marrveshje t tjera pritet t nnshkruhen n Tiran. Kryeministri i Shqipris sqaroi se vendi i tij do t hap s shpejti nj ambasad n Doha, ndrsa ftoi biznesment e Katarit t investojn n vendin e tij. Kryeministri i Shqipris gjithashtu, nnvizoi se vendi i tij mirpret kompanit e Katarit q operojn n fushat e energjis, shndetit dhe arsimit. Shum kompani nga Katari po punojn n sektorin e turizmit n Shqipri dhe kan br nj progres t shpejt, tha ai, duke shtuar se Qeveria e Katarit shfaqi interes t madh pr projektin e gazit t lngshm n Shqipri, i cili sht nj projekt n t cilin investitort e Katarit jan t mirpritur. E.A
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
POLITIKE OPINION
XHAVIT HALITI
sht e vshtir t mbahet nn fre agresiviteti nacionalist nga shteti dhe ligji. I nxitur nga gjuha, besimi fetar, kultura, legjendat dhe mitet, nacionalizimi ekstremist, jo rrall, e tejkalon politikn shtetrore. N rastin konkret, n mbijetesn dhe agresivitetin e shfaqjeve nacionaliste t qytetarve serb t shtetit t Kosovs jan t pranishm dhe veprues t gjith faktort e siprprmendur. Bashkqytetart tan serb n Kosov, nn trysnin politike e fetare, e kan t vshtir t pajtohen si qytetar t barabart n shtetin e pavarur e sovran t Kosovs, kur pr dekada jan ndjer dhe kan qen politikisht, ekonomikisht, historikisht dhe n rrafshin arsimor e kulturor superior n raport me mbi 95% t shqiptarve banor etnik t Kosovs. Kjo ndjesi, e rrnjosur ndr ta pr gati nj shekull, i ngjan bumerangut-arm, q, nse nuk e godet kundrshtarin i rikthehet dhe mund t vras prdoruesin. E them kt sepse nacionalizmi agresiv, natyrshm, ngjall kundrveprimin, nxit, organizon dhe fuqizon nacionalistt n Kosov. Ura e Ibrit n Mitrovic, me ose pa dashje, sht shndrruar n nj kaprcyell mes trimris serbe e asaj shqiptare dhe, me terma demokratik, mes nacionalizmit serb dhe atij shqiptar. Demonstrimi i nacionalizmit serb n kundrvnie t pavarsis dhe sovranitetit t shtetit t Kosovs sht shfaqur pa ekuivok dhe n vazhdimsi. Ai sht shfaqur me protesta t dhunshme ndaj institucioneve legale t shtetit t Kosovs, ndaj rezidencave t institucioneve t drejtsis n Mitrovic, ndaj zbatimit t projekteve t qeveris s Kosovs pr prmirsimin e jetess s komuniteteve t etnis shqiptare, duke penguar e duke mos lejuar edhe furnizimin e tyre me uj t pijshm, ndaj jets dhe prons s shqiptarve etj. Demonstrimi i ktij nacionalizmi kulmoi n mnyr m t hapur dhe m provokative me Kuvendin dhe deklaratn e miratuar prej tij n Zvecan, pikrisht m 17 shkurt, n prvjetorin e par t Shpalljes s Kosovs shtet i Pavarur. Sa prmendm, por edhe veprime e qndrime t tjera t serbve me karakter agresiv nacionalist antishtet dhe antishqiptar ngjalli, natyrshm, reagimin kundrshtues, dshirn dhe prirjen e qytetarve t etnis shqiptare t Kosovs
pr tu prballur e pr t kundrvepruar ndaj tyre. Kt e din dhe e ndjejn bashkqytetart tan serb; kt e din edhe shtetart dhe hierarkt fetar t shtetit serb, si din mir q prballja e nacionalizmave n ekstrem on pashmangsisht n luft mes tyre. Kt prfundim jo
imediat i nacionalistve serb me pushtet, q u konfirmua ndrkombtarisht edhe nga ministri i Punve t Jashtme t Rusis, Lavrov, n trajtimin e shtjes Kosov me znj. Klinton, me thnien: Njohja e shtetit t Kosovs do t destabilizoj rajonin. Ky prfundim i aleatit m t
madh e m t fuqishm t Serbis bie ndesh hapur me vlersimet q iu bn me rastin e njvjetorit t Pavarsis autoriteteve m t larta t shtetit t Kosovs nga SHBA, BE dhe shtete t tjer t bashksis ndrkombtare si faktor stabiliteti gjat vitit 2008 n Ballkan. Nisur nga kjo mbshtetje e deklaruar, por edhe realisht e shfaqur edhe n rrafshin politik dhe ekonomik, ne, shqiptart etnik, q kontribuuam me privatcione, sakrifica dhe dhnien e mijra jetve pr lirimin dhe krijimin e shtetit sovran t Kosovs, t pavarur nga Serbia, nuk duhet t biem pre e provokacioneve me karakter ekstrem nacionalist. T prpiqemi maksimalisht pr t frenuar ndjenjat tona kundrvepruese ndaj ktyre provokacioneve, duke mbajtur kurdoher parasysh: Ekstremistt nacionalist serb, me autoritet n pushtetin politik, fetar e publik n Serbi, duke shfrytzuar n mnyr abuzive ndikimin mbi komunitetin e qytetarve serb t Kosovs dhe mbi disa personalitete prfaqsuese t tyre, po insistojn n synimin pr ta zhbr arritjen ton; Shpalljen e Pavarsis dhe njohjen, tashm faktike ndrkombtarisht t shtetit t Kosovs. Po prpiqen t zhbjn t brn por i munduri, i humburi, bhet nervoz dhe e humbet arsyen. sht nj anormalitet, q duhet prballur me qetsi. sht e vrtet q pa i vn fre nj anormali, ai t vret. Por, sht po aq e vrtet q kt penges atij mund tia vr vetm nj normal. Dhe ne, shqiptart, shumica drrmuese e qytetarve aktual t shtetit t Kosovs, kemi mundsin qytetare, morale, shtetrore dhe mbshtetjen ndrkombtare q ta bjm kt. Mendoj dhe besoj se do ta prballojm e zhvlersojm nacionalizmin ekstrem serb n shprthimet n Kosov, jo me logjikn e nj ligji t lasht sy pr sy dhe dhmb pr dhmb, por prmes besimit e bindjes n palkundshmrin e pavarsis e sovranitetit t shtetit t Kosovs. Ne, qytetart shqiptar t Kosovs, pas prjetimit t ngjarjeve t 1999-s, synojm, dshirojm dhe jemi prpjekur e po prpiqemi pr t shmangur konfliktet nacionale n Kosov dhe n rajon. Kush dshiron, synon dhe vepron pr t realizuar t kundrtn sht prgjegjs, s pari, ndaj qytetarve t vet dhe ndaj bashksis ndrkombtare. Kt e din mir edhe shtetart e lart t Beogradit, t cilt, n nj mnyr apo n nj tjetr, veprojn e deklarohen nn trysnin nacionaliste.
shtir se, n historin m t fundit t Serbis, q nga viti 1999, kur Kosova u shkput de fakto nga ajo, e pas ndrhyrjes s trupave t NATO-s, dhe u vendos nn protektoratin e OKB-s, media e Serbis, qoft ajo e shkruar, qoft ajo elektronike, ka qen e mbushur ndonjher, si tani, me kaq shum artikuj, shkrime dhe informacione me karakter t theksuar antishqiptar. Mediumet serbe, si n nj gar me njra-tjetrn se kush t tregohet m antishqiptar, nuk ln dit pa kaluar, pa hedhur balt dhe pa br prpjekje pr ti nxir shqiptart, sikurse duket qart, m shum pr t shfryr dufin dhe inatin prball dshtimit t prpjekjeve t Serbis pr t penguar sadopak njohjen e shtetit t ri t Kosovs. Dhe, kshtu, kto mediume, jan mbushur me historira e ndodhi t sajuara dhe fantazmagorike, ku shqiptart paraqiten si vrass e kriminel njerzor dhe si mafioz t rrezikshm, t cilt qllim dhe pun kryesore n jetn e tyre nuk kan gj tjetr, vese t vrasin e t keqtrajtojn serbt! Duket se metoda e ministrit fashist gjerman t Propagands n kohn e Lufts s Dyt Botrore, Gebels, funksionon ende: Shpi, shpif se dika do t mbetet. Media serbe, sidomos ajo e shkruar, ka qen e mbushur, kto muajt e fundit, me historira e tregime t pabesueshme pr t ashtuquajturn shtpi t verdh, diku pran Burrelit, ku serbt pretendojn se rreth 300 serbve, t kapur gjat Lufts s Kosovs dhe, m pas, t vrar atje, u jan marr organet trupore, pr ti drguar dhe pr ti shitur,
m pas, n Evropn Perndimore pr nevoja transplanti. Historira t tilla, t denja pr libra t verdh dhe skenar filmash drithrues horror blockbuster (mjaft t par), me kalimin e kohs, po marrin dimensione edhe m rrqethse n median serbe, e cila zbuloi kto dit se n pjesn veriore t Shqipris nuk paskesh ekzistuar vetm nj shtpi e verdh, por tri shtpi t tilla, ku serbve t vrar nga UK-ja, u hiqeshin organet trupore! Pr tu dhn ktyre sajesave nj korniz serioze, n valle ka hyr prsri prokurori serb pr krimet e lufts, Vladimir Vukevi, q, sipas medias serbe, ka thn kto dit se prokuroria serbe do ti dr-
terroristsh shqiptar n Zvicr, duke krkuar marrjen e masave t siguris t shkalls s katrt, t cilat (masat) zvicerant, n rolin e mikpritsve t mirsjellshm, i plotsuan. Dhe, kshtu, Vuku (Jeremii), q kur zbriti nga avioni n aeroportin e Berns dhe deri sa u largua, u shoqrua nga dhjetra makina shoqrimi policie dhe m se 20 pjestar t forcave speciale me rroba ushtarake dhe civile, ndrkoh q mbi ndrtesn, ku ai zhvilloi bisedime me zyrtart zviceran, vinte rrotull nj helikopter. N t njjtn koh, disa lagje t kryeqytetit zviceran, me krkesn e pals serb, u vun nn nj mbikqyrje t veant t policis lokale.
Ksaj here n rol kryesor me ministrin e Jashtm t Serbis, sht nj sajes e radhs e kuzhins antishqiptare t Beogradit, e tregon motivi, m t vrtet absurd, se prse mafia shqiptare donte ta vriste Vukun n Zvicr. Jeremii, sikurse v n dukje media serbe, me veprimtarin e tij diplomatike prishi keqazi planet e shqiptarve
goj prokuroris shqiptare nj krkes pr lndn e tregtis s organeve njerzore. Por, pa u shuar ende jehona e historis s shtpis s verdh, pran Burrelit, n kuzhinn serbe, me synimin pr ta mbajtur gjall atmosfern antishqiptare, u gatua edhe nj ndodhi a histori, quajeni si t doni, tjetr, po aq drithruese dhe po aq e denj pr ndonj film thriller hollivudian. Ministrin e Jashtm t Serbis, Vuk Jeremi, gjat vizits s ditve t fundit n Zvicr, donte ta vriste mafia shqiptare! Pala serbe vuri n dijeni paln zvicerane se kishte shtn n dor informacione t besueshme se kundr shefit t diplomacis serbe ishte prgatitur atentat nga nj grup Media serbe citon burime t Ministris s Brendshme serbe, sipas s cils, n fakt, nuk kishte pasur krcnime direkte me telefon, me shkrim ose me e-mail, por se deri tek informacionet se mafia shqiptare kishte vendosur ta likuidonte Jeremiin, ajo kishte arritur me pun operative. Q ta bj sa m t vrtet historin, MPB-ja serbe prmend si autor t atentatit eventual klanin kriminal shqiptar Osmani, t cilin e kryeson Qazimi me pseudonimin Feliksi! Vshtir se mund t besohet kjo historia e atentatit q do t kryente kundr Jeremiit ky i ashtuquajtur klan mafioz shqiptar, pasi edhe m par, operativt serb i kan atribuuar atij (klanit) vepra kriminale antiserbe q m pas jan tretur n
uj. Media serbe, duke cituar burime brenda Ministris s Brendshme serbe shkruante koht e fundit se pikrisht, ky klan shqiptar qndronte mbas vrasjes, rreth pes muaj m par, n Zagreb t Ivana Hodakut, bijs s juristit t njohur kroat Zvonimir Hodak. Por, m pas, doli se kjo ishte nj fllusk sapuni e radhs q plasi shum shpejt, pasi doli dhe u provua me fakte se Ivann fatkeqe e kishte vrar pr motive krejt t tjera nj i pastreh. Q historia e msiprme, ksaj here n rol kryesor me ministrin e Jashtm t Serbis, sht nj sajes e radhs e kuzhins antishqiptare t Beogradit, e tregon motivi, m t vrtet absurd, se prse mafia shqiptare donte ta vriste Vukun n Zvicr. Jeremii, sikurse v n dukje media serbe, me veprimtarin e tij diplomatike prishi keqazi planet e shqiptarve. Me t vrtet, pr tu habitur, se far planesh u paskish prishur Vuk Jeremii shqiptarve, kur Republika e Kosovs po konsolidohet, gjithnj e m shum dhe pa asnj penges, si shtet dhe kur at e ka njohur pjesa m e fuqishme dhe m e spikatur e bashksis ndrkombtare, prfshi SHBA-n dhe shtetet kryesore t Bashkimit Evropian. Q kjo histori t duket edhe m marramendse, m sakt edhe m e marrzishme, del n sken eksperti serb n fushn e siguris, Mark Nicovi, q i deklaroi kto dit nj gazete t prditshme serbe (Gllas Javnosti) se mafia shqiptare, prej nj kohe t gjat, bn politikn e kuadrit n ilegalitetin serb dhe se siguria e Jeremiit krcnohet jo vetm jasht vendit, por edhe n kryeqytetin e Serbis, Beograd!
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
POLITIKE OPINION
Buja e skandaleve shqiptare nuk zgjat m shum se tri dit, n nj shoqri t imunizuar nga do lloj gjme, dhe kjo sht fatkeqsi m vete, sepse msimet q nxirren, jan ose t pakta, ose harrohen shpejt. Prandaj sht i nevojshm nj diskreditim masiv dhe i vazhdueshm i atij kalibri, q Pango(ve) mos tu shkoj m mendja t prdhunojn besimin e publikut shqiptar
dodh nj dukuri e uditshme n Shqipri sa her shprthejn skandale. N fillim sht nj val masive denoncimi dhe distancimi nga keqbrsit apo fenomeni, dhe deri ktu gjithka sht e kuptueshme. Por fill pasi qetsohen gjakrat, dhe n Shqipri qetsohen po aq shpejt sa dhe ndizen, fillojn zrat e dyt, ata q kan ide t tjera nga t part dhe q ose e bjn pr tu dukur interesant, ose liberal, ose nuk u bn prshtypje asnj e keqe. Kto zra fillojn merren me keqardhjen pr at q ka kryer aktin dhe gjetjen e shkakut, pse jo dhe fajit, te t tjert. Shprthimi i nj zemrimi masiv ndaj Pangos nuk ishte thjesht dhe vetm kundr tij. Ishte nj zemrim i justifikuar i nj shoqrie t tr, q ka koh q akumulon nj mllef t papar pr ata q shprdorojn pushtetin n t gjitha mnyrat e mundshme, deri te ato m perverse. Deri ktu jemi n rregull, dhe n fund t fundit, edhe t ngushlluar, se shoqris shqiptare i ka mbetur ende morali baz. Argumenti kundr se kshtu bjn t gjith apo se t gjith e kemi kryer dikur, diku, nj mkat n jet, nuk sht n fakt as argument, as justifikim. E kshtu, fill pas vals s par q pa t drejt u quajt histeri kolektive, tani ka shprthyer nj val e dyt, q n fakt meriton t quhet histerike. Vala e mbrojtjes s Pangos!!! Paka se nuk e thon plotsisht, por bjn sikur Pangon e dnojn, ajo q po na dgjojn vesht e shohin syt sht e lemeritshme. Fajin na e paskan ato vajzat q krkokan pun dhe, n rastin e fundit t zbuluar e realizuar nga Fiks Fare, na e paska gazetarja. Madje, gazetarja na qenksh prdorur si prostitut nga Fiksi. Pr t gjith ata q nuk din shum rreth gazetaris, paka se i gjen ndonjher edhe botues, edhe n krye t institucioneve mediatike, gazetarja ka br vese punn. Mund t fillojm sot e t mbarojm nesr me prshkrimin e emisioneve investigative npr bot, ku gazetart zbulojn dhe denoncojn fenomenet e dnueshme e t paligjshme pr shoqrin. Gama sht e gjer. Po, po!
Ka gazetare q jan veshur edhe si prostituta dhe jan sjell si prostituta pr t zbuluar prostitucionin. Ka t tjer q jan sjell si terrorist dhe kan hyr brenda grupeve terroriste, t tjer n grupe mafiozsh, duke u hequr si mafioz apo edhe n rrjete pedofilsh. E lista vazhdon pa fund. A mund ti quajm kto t prdorur dhe tu vm etiketat e msiprme, apo thjesht dhe vetm kan kryer punn n shrbim t interesit publik? Dhe t kuptohemi q n fillim: kur kto emisione kan pr target njerzit e rrugs, t t gjitha shtresave dhe llojeve, pr ata publikt as q diskutohet fare mshira apo kujdesi. Sepse n momentin q kan marr prgjegjsi publike, kan edhe llogari publike pr t dhn. Ato kufijt q u pretendua se i shkeli Fiksi, bota i ka kaprcyer me koh. Madje Fiks-i u tregua tepr i kujdesshm. E dyta ide q po na serviret vjen me moton: T dnojm fenomenin Pango, por t mbrojm qytetarin Pango. far idiotsie sht kjo! Mos po i bhet ndonj padrejtsi Pangos nga opinioni publik? Absolutisht jo, madje sa m i fuqishm reagimi, aq m shum dobsohet fenomeni q bart ky njeri dhe t ngjashmit. I njjti debat u hap kur Fiks-i zbuloi nj pedagog, q bnte t njjtn gj si Pango me studentet dhe kishte zra q shpejtuan t thon: Po prit, se ai ka familje. Harrohet q prgjegjsia pr familjet e tyre sht individuale dhe kur nuk kujdesen vet kta persona pr ruajtjen e nderit dhe moralit t familjes s tyre, far barre ka shoqria t bj kujdes, se mos u preken ndjenjat familjarve t ktyre monstrave! N fund t fundit, shqetsimi m i madh duhet t jet pr ato mijra familje t pambrojtura t ktyre vajzave, shumica e t cilave, n nj realitet t varfr shqiptar, vuajn dhe pr bukn e gojs, pr t uar fmijt npr shkolla, q nesr kta fmij t ken nj pun dhe jet m t mir se prindrit e tyre... Ato jan viktimat e vrteta t ktij fenomeni. Dhe pr tju qetsuar se nuk po bni krim, duke demaskuar, tallur e prqeshur Pangon, mjafton t kujtoni se bota jasht kufijve shqiptar sht ku e ku m e egr ndaj ktyre personave.
N panoramn e rastit Pango do t sjell nj rast, q n fakt nuk sht shum i ngjashm, por ia vlen krahasimi: Eliot Spitzer, ish-guvernatori i Nju Jorkut, i cili dha dorheqjen pasi u zbulua (prmes kredit-karts) q shkonte me nj prostitut. As nuk prdori parat e shtetit, as nuk i premtoi asaj vajzs vend pune n administrat, as nuk prdori zyrn e shtetit pr aktet e tij private. Thjesht dhe vetm kishte shprdoruar besimin e publikut, duke kryer nj akt t dnueshm pr shoqrin amerikane dhe duke dmtuar m shum se gjithka familjen e tij. Zemrimi mediatik dhe shoqror ishte i jashtzakon-
SHT PR T ARDHUR KEQ Q EDHE PAS NJ RASTI SKANDALOZ SI AI I PANGOS, N VEND T HARROHEJ PR NJ AST MILITANTIZMI DHE XHELOZIT PROFESIONALE, KA FILLUAR N FAKT LINIMI I FIKS FARE DHE I TOP CHANNEL, A THUA SE ATA JAN FAJTORT Q QEVERIA SHQIPTARE SHT E MBUSHUR ME PERVERS. DHE M KEQ AKOMA, KA FILLUAR MBROJTJA E PANGOS!!! KY SHT KULMI I KULMEVE
shm. Askush nuk e fali, prkundrazi media pr jav me radh, do dit, do nat, u mor me kt histori, zbuloi kush ishte vajza. Ndrsa humoristt dhe komediant nuk lan fjal dhe karikatur pa pikturuar pr Spitzer. Edhe kng n You Tube i bn. Po nuk u dgjua kush t thot: Pushoni se ka familje apo Mjaft, se edhe ai njeri sht. Epo pr familjen kujdeset vet individi dhe sidomos kur shoqria i ka dhn votn, nderin dhe privilegjin ta ngrej n piedestal. Megjithat, akti i Spitzer ishte ku e ku m i lart se i Pangos son arrogant. Ish-guvernatori bri nj deklarat dyminutshe, me nj fytyr krejt t zbeht, u krkoi falje publike qytetarve dhe bashkshortes dhe u dorhoq, edhe pse ligji nuk ia krkonte nj gj t till. Pango, nga ana tjetr, vazhdoi paciprin duke u munduar t na mbushte mendjen se ajo vajza kishte ardhur zhveshur, kur n fakt t gjith, sipas nj logjike normale, menduam se ky njeri nuk do ta shihte dritn e diellit shqiptar pr t paktn 5 vitet e ardhshme. E pra, ska mshir pr t till njerz. Po kshtu, n valn e skandaleve me karakter t till seksualo- politik mund t sjellim senatorin Larry Greg, i cili n nj banjo aeroporti u provokua nga nj mashkull q punonte pr policin. Publiku amerikan nuk dnoi at q e provokoi senatorin, madje ky as q u mor pr diskutim. Vetm n Shqipri dgjon thagma t tilla q t vrasin vesht dhe t errin syt. Reagimi i par shqiptar ndaj Pangos ishte nj reagim masiv dhe i zemruar, sepse ishte mllefi i grumbulluar prej kohsh i nj shoqrie krejt t pafuqishme pr t reaguar ngaq nuk ka z t reagoj. Zrin ia kan rrmbyer ata q jan n krye t institucioneve t shtetit, fuqin ia kan vjedhur deputett rruger t Parlamentit shqiptar dhe dritn ia kan rrmbyer botues e pronar prfitues nga pushteti. Por n fund t dits ka dhe Top Channel q sht br zri dhe fjala e publikut shqiptar dhe, megjithse nuk ka inkurajimin e t atyre q prmenda m sipr dhe ska e do- ka mbshtetjen e plot t opinionit shoqror. Me kaq, misioni i ktij institucioni mediatik sht i kryer mrekull-
isht. Dhe mjafton t shikosh ndonj kanal rrotull, ku n panele shkojn e vijn t siprprmendurit dhe e kupton edhe m mir sa serioz e profesional sht Top Channel. Sa pr Fiks-in, si pjes e s trs, duhet thn q ka br n kto vitet e fundit aq sa nuk sht br kurr n 18 vjet demokraci nga qeverit, shoqatat humanitare apo ato t t drejtave t njeriut. Dhe megjithse duket si mision i pamundur, sjellja n binar e nj shoqrie me klas politike (deri diku edhe mediatike) t shkar nga duart, srish kontributi i ktij emisioni sht tejet i fuqishm. sht pr t ardhur keq q edhe pas nj rasti skandaloz si ai i Pangos, n vend t harrohej pr nj ast militantizmi dhe xhelozit profesionale, ka filluar n fakt linimi i Fiks Fare dhe i Top Channel, a thua se ata jan fajtort q qeveria shqiptare sht e mbushur me pervers. Dhe m keq akoma, ka filluar mbrojtja e Pangos!!! Ky sht kulmi i kulmeve. Shqipria nuk ka shtet dhe Top Channel sht br sot nj der pr t trokitur. Sepse kur shteti nuk funksionon, ndodh q nj media t bhet der e madhe pr pritje nga populli. Dhe ky sht vlersimi m i madh q mund t ekzistoj. Dhe q nuk arrihet, rregullohet apo prishet me KKRT... Buja e skandaleve shqiptare nuk zgjat m shum se tri dit, n nj shoqri t imunizuar nga do lloj gjme, dhe kjo sht fatkeqsi m vete, sepse msimet q nxirren, jan ose t pakta, ose harrohen shpejt. Prandaj sht i nevojshm nj diskreditim masiv dhe i vazhdueshm i atij kalibri, q Pango(ve) mos tu shkoj m mendja t prdhunojn besimin e publikut shqiptar. Dhe le t bhen me hije dhe ata q u ankuan pr privatsi dhe than na mori lumi t gjithve tani. Mbrojtsit e Pangos, n kt rast, nuk kan pse shqetsohen kaq shum, sepse nga pam e dgjuam, ky zemrim masiv as q i bri fare prshtypje Pangos. Dhe sht akoma m fatkeqsi q ktij ish-pushtetari, i cili ende nuk ka krkuar nj ndjes publike dinjitoze, kan filluar ti rrihen shpatullat dhe ti kujtohet se qenka njeri n fund t fundit. Kjo nuk sht gj tjetr, vese bashkpunim n krim.
gazetaris. Nj pyetje e rndsishme e kujtdo q sht i prfshir n shtypin e SHBA-s, ka t bj me ndihmn e qeveris ndaj kompanive t dshtuara n kt deg, duke pasur parasysh zotimet e mdha pr t siguruar industrin e makinave. Edhe pse ka shum arsye t mira pr nj paket shptimtare, duke ln anash interesin e vet qeveris, Pincus mendon se kompanit botuese duhet t shptojn vetveten. Pavarsisht nga humbja e pashmangshme e tradits s mome, disa nga kompanit q u prekn i kan merituar fatkeqsit e tyre n fjal, pr shkak t arsyetimit t dobt financiar dhe dshirs pr t fituar para. Dhe situata e tyre aktuale sht e prshtatshme, sipas Pincus. Pyetjes nse dyshonte q vdekja e gazetave mund t oj drejt shkatrrimit kreativ t prshkruar nga ekonomisti austriak, Joseph Schumpet, duke i dhn shtytje ngritjes s risive t lajmeve online, Pin-
cus prgjigjet paksa ndryshe. Ai tha se mendimi i tij mbi kt shtje sht q rndsia e online-it sht e tepruar. Sipas tij, shumica e njerzve q prdorin lajme online po lexojn nga vendi i tyre i puns dhe hyjn e dalin aq shpejt, sa q rndsia e reklamave gjithashtu sht m e vogl. Pincus beson se gazetat gjithmon do t ken nj t ardhme pr shkak t vlers s tyre te blersit. Zakoni i vjetr i leximit t gazets n tren, n nj kafe apo n shtpi, e mban vlern e vet, pavarsisht nga prparimet teknologjike. Pra, do t ndodh me burimet e lajmeve t shtypura? Pincus shpreson se gazetarve do tu jepet mundsia t jen m t guximshm dhe t ken mendimin e tyre. Sipas Pincus, shum gazetar sot jan m shum t interesuar pr shtpin e tyre n fshat, sesa t ken nj lajm t mir. Ai ia atribuon kt gj pjesrisht distancs s caktuar t gazetarve me
Edhe pse ka shum arsye t mira pr nj paket shptimtare, duke ln anash interesin e vet qeveris, Pincus mendon se kompanit botuese duhet t shptojn vetveten. Pavarsisht nga humbja e pashmangshme e tradits s mome, disa nga kompanit q u prekn i kan merituar fatkeqsit e tyre n fjal, pr shkak t arsyetimit t dobt financiar dhe dshirs pr t fituar para
makinerin politike. Karriera e Pincusit ka qen e karakterizuar me zotimin ndaj krkimit t s vrtets, pavarsisht nga klima gazetareske. Ai u lavdrua pas invazionit t dyshimt t Xhorxh Bushit (George W. Bushit) n Irak, kur zbuloi disa t pavrteta n mediat e mbushura me redaksi t neutralizuara (vende ku gazetart jan t bllokuar nga konceptet e shtypit neutral t redaktorve t tyre). Kur bhet fjal pr kt shtje, Pincus thot se gazetart kan prgjegjsi ndaj opinionit t tyre, duke prdorur argumentin: do her q vendosim t mbulojm disa gjra dhe t mos mbulojm dika tjetr, ne marrim nj pozicion. N nj intervist me Thomas B. Edsall n vitin 2008, ai dha shembuj t Joseph Pulitzerit, William Randolph Hearstit dhe Philip Grahamit nga Washington Post, t cilt prdorn shtypin e tyre pr t ndikuar n qeveri. Redaktort e gazetave dhe shkrimtart e t gjitha llojeve mund t thoshin fjaln e tyre, dhe qytetart do t matnin t gjitha opinionet dhe faktet e prezantuara e t krijonin vet mendimin e tyre. N kontekstin e ideve t Pincusit, vitet q po vijn mund t jen interesante n evoluimin e gazetaris. Marr nga Welt Online
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
POLITIKE SPECIALE
11
ROBERT MARQUAND*
uk jan shum vende n Evrop, ku ministr i Transportit sht nj hero, emri i t cilit kndohet n kng folklorike. Por, Kosova nuk sht nj vend i zakonshm. Vendi q ka mbushur nj vit para nj muaji, sht ku Fatmir Limaj po korr sukses n punn q gjithkush tjetr ktu ka dshtuar: n ndrtimin e rrugve. Limaj sht n shum mnyra histori pr Kosovn. N vitin 1998, ai e mori armn si udhheqs rebel, e fitoi betejn e par reale t Ushtris lirimtare t Kosovs kundr serbve dhe u b i njohur si Komandant eliku. U arrestua dhe m von u shfajsua nga Tribunali i Hags pr krime lufte. Sot ai vesh kostum t zi dhe kpuc origjinale t lkurs, pret shirita dhe negocion mbi rrug t asfaltuara imentoje t freskt. N vitin 2007, kur Limaj u b ministr i Transportit vetm disa milje t autostrads me katr korsi ekzistonin n Kosov. Vjet ai ndrtoi 8 milje me ndrrime 24 orsh t puns dhe tani parasheh ndrtimin edhe t tet miljeve tjera t autostrads me katr korsi. Kosovart e duan at. Limaj e sheh Ministrin e Transportit gati si ministri t tijn personale, nj thirrje pr t ndrtuar vendin. Ai e ka lexuar librin Guximi pr t Shpresuar t Barak Obamas dhe duket t prcjell nj mesazh Po, ne mundemi, te kosovart cinik t lodhur nga premtimet e paprmbushura dhe rrugt plot balt. Me kredenciale rebele n nj shoqri t dominuar nga shqiptart, Limaj ka goditur shtjen, ka gjetur konsensusin me kontraktuesit dhe ka mobilizuar forcn puntore. Ai rregullisht i viziton njsit punuese n mesnat apo m von. Vitin e kaluar, nj ekip i televizionit e ka filmuar at ndrsa drejtonte punn n ora 3 pas mesnate, duke i treguar vendit se ndryshimi me t vrtet po merrte udh. Jam i papushtueshm nga natyra ime, pyeteni gruan time, thot ai. Ndrtimi i vendit ka qen ndrr e gjenerats sime. Tash po e jetoj at ndrr, por ka shum pr t br. Njerzit tan jan puntor t mdhenj, por atyre u duhet nj menaxher i mir ta kanalizoj energjin e tyre. Transformimi i shtigjeve t gomarve n autostrada. Nj udhheqs i nj organizate joqeveritare perndimore, q ka jetuar pr disa vite n Kosov, e prshkruan Limajn si nj nga t mirt... Metodat e tij nuk jan tipike, por jan praktike dhe me gjas far Kosova ka nevoj tani. Rrugt n kt shoqri agrare kan qen kuturu dhe t varfra q udhtart nga Evropa veriore shpeshher kan humbur edhe viteve t fundit. Infrastruktura rrugore e shekullit XXI nnkupton zhvillim. Tani nj dekad pasi NATO ka intervenuar dhe pavarsisht buxhetit pr autostrad, shum pak sht br. Rrugt e fshatrave kishin mbetur primitive, t pashtruara dhe ankth n dimr. Autostrada kryesore nga Aeroporti i Prishtins ishte me dy korsi, e ngarkuar dhe gropa-gropa. Vitin e kaluar, ministria e Limajt i shtroi apo riparoi 500 milje t autostrads, duke adaptuar strategjin e lidhjes s fshatrave me njri-tjetrin dhe me arteriet kryesore. U ndrtua aq shum n rrug sa ne t gjith filluam t pyesin prse nj gj e till nuk kishte ndodhur m par, thot Artan Mustafa, redaktor i politiks n gazetn Express. Me sa duket, nj nga arsyet sht se Limaj ka fuqi. Askush nuk mund ti thot (Komandant elikut) se rruga nuk mund ti bie kndej apo andej. Ai u tregon
N vitin 2007, kur Komandant eliku u b ministr i Transportit, n Kosov ekzistonin vetm disa milje t autostrads me katr korsi. Nj vit m pas, Limaj ndrtoi 8 milje me ndrrime 24 orsh t puns dhe tani parashikon ndrtimin edhe t tet miljeve tjera t autostrads me katr korsi
Zv/presidenti amerikan
v/presidenti amerikan, Xho Bajden (Joe Biden), i cili diskutoi t martn n Bruksel me aleatt e NATO-s situatn n Afganistan, u pyet gjat nj konference t prbashkt pr shtyp me Sekretarin e Prgjithshm t NATO-s, edhe pr situatn n Kosov pas shpalljes s pavarsis. Ai u pyet konkretisht nse shtimi i planifikuar i trupave n Afganistan apo situata n Irak do t thoshte se amerikant mund t largonin nj pjes t trupave t tyre nga Kosova. Jo, un nuk mendoj se kemi nevoj t trheqim trupa apo ta lidhim vlersimin ton pr Afganistanin me progresin n Kosov apo me mungesn e tij. S dyti, n Kosov mbeten ende disa gjra q duhen br, pasi puna nuk ka mbaruar. S treti, para s gjithash sht prgjegjsi e Bashkimit Evropian dhe e komunitetit t vendeve evropiane pr t vepruar mbi bazn e angazhimeve q ne kemi marr, tha zv/presidenti amerikan. Gjithsesi, un dua ta bj t qart se nuk do t ket asnj pazar mes Kosovs dhe progresit n Kosov nga njra an dhe asaj q duhet t bjm n Irak, u shpreh Bajden.
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009 12
AKTUALITET
Familja e Foto Buhalit bn apel pr ndihm. Kolegt nuk prjashtojn mundsin e vetvrasjes
Kontrollet
rrestohet nj kontrabandisti i maskuar si polic i krimit ekonomik dhe doganieri i turnit n Kakavij. Pas nj operacioni t agjentve t lufts kundr krimit ekonomik n Drejtorin e Policis s Gjirokastrs, sht br e mundur kapja n flagranc e tregtarit Pllumb Kaziu, 37 vje nga Tirana. Msohet se Kaziu maskohej si polic i krimit ekonomik dhe transportonte televizor plazma nga Greqia nprmjet dogans s Kakavijs. N momentin e arrestimit ai kishte n automjetin e tij fuoristrada tip Mitsubishi, me targ TR3737P , nj sasi malli prej 16 televizor me ekran t shesht. N momentin e ndalimit ky shtetas sht prezantuar tek patrulla e policis si ocer i Krimit Ekonomik n Drejtorin e Policis s Tirans. Gjat kontrollit t automjetit t tij polict sekuestruan nj fenelin blu, t ciln e mbante t ndezur mbi kabin, si dhe nj tabel dore t policis rrugore. Burime nga policia than pr Shqip se automjeti me xhama t zinj qarkullonte shpesh n kt aks
Pllumb Kaziu
nj makin dhe sht dnuar 5 vjet burg. Bllokimi i automjetit dhe mallrave kontraband sht br n afrsi t Urs s Subashit. Ndrkoh policia e Gjirokastrs ka br t ditur se pas hetimeve paraprake t bra nga ana e saj dosjet pr t dy t arrestuarit i kan kaluan Prokuroris s Rrethit Gjyqsor Gjirokastr pr hetime t mtejshme me akuzat e kryerjes se veprave penale t kontrabands me mallra t tjera, prvetsimit t titujve apo i detyrs shtetrore, dhe shprdorim detyre.
Gjirokastr
Pllumb Kaziu mbante n makin nj fenelin blu dhe nj tabel dore t policis rrugore
rrugor dhe se dispononte nj leje prdorimi t ktyre shenjave. Msohet se leja sht lshuar nga zyra e shrbimit t qarkullimit rrugor n Drejtorin e Policis s Tirans dhe tashm ajo sht sekuestruar nga policia e Gjirokastrs n cilsin e provs materiale. Po dje, sht br edhe ndalimi n Kakavij dhe m pas shoqrimi e arrestimi i 43- vjearit Agron Basha, me detyr doganier n degn e dogans Kakavij. Msohet se Basha ka qen n turn n pozicionin e kontrollit zik, n momentin e kalimit t mallrave kontraband nga Greqia pr n Shqipri. Burime t policis nnvizuan se nga veprimet e para hetimore ka rezultuar se doganieri i kontrollit zik, Agron Basha, nuk sht kryer asnj praktik pr zhdoganimin e mallit q ndodhej n automjetin tip Mitsubishi, n pronsi dhe drejtim t shtetasit Pllumb Kaziu. Msohet se i arrestuari ka pranuar se televizort i kishte bler n Greqi dhe do ti tregtonte n Shqipri. Kaziu ka qen i dnuar m par pr vjedhje me arm, pasi n vitin 1995 ka vjedhur
j 26-vjeare nga lagjja Dunavat e Gjirokastrs, emigrante n Franc, pretendon se sht e dhunuar nga polict rrugor, madje edhe seksualisht. Marjola Bonnet (Karagjozi), me shtetsi shqiptare dhe franceze, ka krkuar dje ndihmn e mediave lokale n Gjirokastr, pr t denoncuar publikisht pr dhun verbale, zike dhe seksuale tre punonjs t policis rrugore t Gjirokastrs, prfshir edhe kreun e ksaj policie. Vajza 26 vjee, e cila jeton n Franc, thot se sht ndaluar m 23 shkurt nga nj polic rrugor teksa lvizte me makinn e saj n qytet, ku kishte ardhur pr t takuar prindrit. Ajo thot se polici, pa asnj shkak, ka krkuar ndihmn e grupit t gatshm dhe vajza, bashk me nj shoqen e saj, jan shoqruar me gjith makin n komisariat. Atje ajo pretendon se sht shar me fjal t rnda nga polict, sht goditur, madje njri prej policve e ka ngacmuar seksualisht. Mariola Bonnet thot se dy dit pas ksaj ngjarjeje ka br denoncim n prokurori pr dhunn, por nga ana e ocerit
Ajo pretendon se sht shar me fjal t rnda, sht goditur, madje e kan ngacmuar seksualisht
t policis gjyqsore i sht br presion pr t trhequr padin. Dy dit m par ajo sht shoqruar prsri n komisariat dhe thot se ky shoqrim ka qen pa shkak dhe ka pasur pr qllim ushtrimin e presionit ndaj saj. Por, policia e Gjirokastrs ka nj version krejt tjetr t ngjarjes. Zdhnsi Gentian Mullai tha dje se Er iola Bonnet sht n d a l u a r s e p s e q a rk u l l o n t e me shpejtsi npr qytet dhe sht shoqruar n komisariat sepse nuk ka pranuar t tregoj dokumentet. Hern e dyt ajo sht ndaluar sepse sht kapur duke ngar makinn, edhe pse leja e drejtimit i ishte pezulluar. Sipas zdhnsit Mullaj, sjellja e policve ka qen korrekte.
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
@
INTERVISTA
13
"Shpres dhe optimizm n marrdhniet SHBARusi". Ja si e sheh situatn mes dy vendeve njri prej diplomatve m t shquar amerikan, ish-ambasador n Rusi, Tomas Pickering NE FAQEN 14
Qeveria fajson Perndimin pr politikn e dshtuar n Afganistan n kuadrin e "lufts kundr terrorizmit"
SYNETI
nj shesh loje, diku n qendr t Mosks, nuk duket kmb fmije. Lisharset jan mbuluar nga nj dbor e pist dhe kudo t z syri shishe t zbrazura vodke e po t jesh m i vmendshm mund t shohsh edhe shiringa t hedhura aty-ktu. Nnat i pshpritin njra-tjetrs q t mos i ln fmijt t luajn n kt shesh, pasi tashm nga shesh lojrash ai sht shndrruar n shesh vdekjeje. N t narkomant, kryesisht adoleshent e t rinj, kryejn "furnizimin" me drog. Ky shesh lojrash s'sht vese nj shenj e vogl e nj epidemie t madhe t prdorimit t heroins dhe drogs n prgjithsi, n prmasa gjithnj e m t jashtzakonshme. Sipas zyrtarve t shndetsis e grupimeve, apo organizatave t tjera shoqrore, prhapja e nj fenomeni t till po krcnon vet ekzistencn e kombit. sht nj krcnim ndaj siguris son kombtare, shoqris, civilizimit ton", thot Viktor Ivanov, zyrtari m i lart rus q ka lidhje me luftn kundr drogs. Sipas tij, n Rusi ka mbi 2 milion persona q kan krijuar nj varsi t plot ndaj drogs, ose e thn ndryshe n do 50 veta, 1 sht i droguar. Kjo shifr sht 8 her m e lart krahasuar me vendet e Bashkimit Evropian. Pjesa m e madhe e t droguarve kan varsi ndaj heroins, e cila nga Azia Qendrore vjen transit prmes Afganistanit, si dhe kufirit t Rusis me Kazakistanin. Edhe zyrtart rus t antidrogs jan t dshpruar pr shtimin e numrit t prdoruesve, q po sipas tyre prbn numrin m t madh t prdoruesve n bot, brenda nj vendi t vetm. Ivanov, nj ish-operativ i KGB-s s dikurshme dhe nj bashkpuntor i afrt i Presidentit...
NE FAQEN 15
FOTOJA E JAVS
Irlanda e Veriut nuk do t rikthehet m n dhjetvjeart e errt t lufts mes protestantve e katolikve. Pr popullin besimtar irlandez ky vendim i "marr nga Zoti" nuk mund t prishet nga ndrhyrjet e ulta e t pashpresa t disa fraksioneve bastarde t IRA-s, q harrojn se lufta e provokimet i prkasin s shkuars. Dje n mbshtetje t paqes, qindra mijra irlandez kan dal n rrugt e qyteteve pr t shprehur ksisoj, vese vullnetin e Zotit edhe at t popullit pr paqe e begati n ishullin e mrekullueshm
togola. Ja disa nga episodet dhe lajmet m t uditshme t agjencive mbi futbollin kto 50 vitet e fundit.
Pr t protestuar bjn 149 autogola
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
NDRYSHE
14
INTERVISTA
Lidhjet mes Uashingtonit dhe Mosks kan qen "t ngrira" pr shum vjet. Ish-ambasadori amerikan, Thomas Pickering, nj nga diplomatt m t shquar e me prvoj t vendit t tij, e konsideron situatn aktuale si nj "mundsi t art" pr prmirsimin e saj. N nj intervist pr nj revist gjermane, ai flet pr rolin e Rusis n zgjidhjen e shtjeve delikate me Iranin dhe Afganistanin
TOMAS PICKERING
Duhet t prpiqemi q t shtojm dialogun me rust, n shtje pr t cilat ata jan t interesuar si: traktatet e armatimeve, mbrojtjet nga raketat dhe shtimi i tregtis. Ka shum fusha t mundshme pr bashkpunim. Duhet q t'u ofrojm rusve stimuj t qart
77-vjeari sht nj nga diplomatt m me prvoj n Shtetet e Bashkuara t Ameriks. Ve shum pozicioneve q ka pasur n administrat, ai ka qen edhe ish-ambasadori amerikan n Rusi, Izrael, Indi, Nigeri dhe Kombet e Bashkuara. Fal ktij aktiviteti t pasur diplomatik mban titullin "ambasador karriere", q sht edhe grada m e lart q mund t mbaj nj diplomat n Shtetet e Bashkuara t Ameriks. Pasi u largua nga shrbimi publik n vitin 2001, Pickering punoi si zvendspresident i kompanis "Boeing" dhe si zvendskryetar i firms s konsultimeve "Hill&Company". Ndrkoh, bashkdrejtonte Grupin Ndrkombtar t Krizave. S fundi, Peickering sht br pjes e nj grupi demokratsh dhe republikansh t njohur, q kan br thirrje pr lidhje m t ngushta mes Rusis dhe Shteteve t Bashkuara t Ameriks.
shohin situatn n kt kndvshtrim. Mendoj se ka ende vend pr t debatuar pr sa i prket ngritjes s sistemit n fjal, shum t kundrshtuar nga Moska. Me Moskn kemi pasur diskutime edhe pr nj sistem mbrojts t prbashkt, duke nisur q me Presidentin Bush. Kto bisedime u braktisn, por mund t rifillonin. Pr sa i prket Obams, a krkon administrata e tij q ta ndrpres plotsisht planin pr ndrtimin e sistemit? Sinqerisht q nuk e di. Ndoshta thjesht po prpiqen q ta vonojn. N fund t fundit, edhe nse do t gjenim nj zgjidhje n lidhje me krizn me Iranin, do t mbetej ende problemi i Kores s Veriut dhe i bombave t saj brthamore. Si do t mundeshin Shtetet e Bashkuara t Ameriks q t bindin Rusin, n mnyr q ajo t bhej m bashkpunuese n lidhje me shtjen e Iranit? Kjo sht e vshtir. As Rusia dhe as
Kina nuk duken shum entuziaste n shtjen e ndrmarrjes s sanksioneve t ashpra ndaj Iranit. Nuk shoh ndonj mnyr q do t mund t'i bnte kto vende m entuziaste pr nj gj t till. Shtetet e Bashkuara dhe aleatt e tyre ndoshta duhet t'i propozonin Iranit q ta shndrronte programin e pasurimit t uraniumit n nj program shumkombsh, me nj mbikqyrje shum t rrept. N kt mnyr, qeveria iraniane mund t binte dakord q t lejonte shtete t ndryshme t bots, pr shembull Francn, apo Gjermanin, q t ishin pjestare n menaxhimin e aktiviteteve brthamore brenda Iranit. N kmbim, Teheranit do t'i lejohej mbajtja e uzinave t pasurimit t uraniumit, n mnyr t prbashkt me shtete t tjera dhe kjo do t shmangte sanksionet. Heqja e sanksioneve do t sillte shum t mira pr Teheranin, mes t cilave mund t prmendim aderimin e tij n organizata t tilla si
Organizata Botrore e Tregtis. Apo mund t'i ofrohej bashkpunim m i ngusht tregtar me Bashkimin Evropian, apo edhe normalizim i marrdhnieve me Shtetet e Bashkuara. Mbshtetja e Mosks do t ishte shum e dobishme pr politikat e Shteteve t Bashkuara n Afganistan dhe n rajone t tjera. Cilat mund t ishin disa nga mnyrat pr ta br Moskn m t interesuar n bashkpunim? Duhet t prpiqemi q t shtojm dialogun me rust n shtje pr t cilat ata jan t interesuar si: traktatet e armatimeve, mbrojtjet nga raketat dhe shtimi i tregtis. Ka shum fusha t mundshme pr bashkpunim. Duhet q t'u ofrojm rusve stimuj t qart. Pr shembull duhet t rrisin bashkpunimin dhe rolin e Rusis n NATO dhe duhet t tregohemi mbshtets t antarsimit t Rusis n Organizatn Botrore t Tregtis. Rusia sht goditur nga nj kriz e rnd financiare, si dhe nga rnia e mimit t nafts. A shihni interesim dhe vullnet nga ana e tyre pr bashkpunim? Mendoj se ata mund t jen shum t dobishm, por pr lehtsimin e shtjeve, jo pr negocimin e tyre. Ndjesia ime m thot se mes amerikanve dhe gjermanve nuk ka dallime t mdha pr sa u prket marrdhnieve me Rusin, ndaj t gjith s bashku mund t luanin nj rol shum konstruktiv. Ka disa analist q kan nisur t prmendin tashm termin e vjetr "Ostpolitik", apo "politika e Lindjes", q u prdor n fillim t vitit 1969 n kuadrin e tentativs pr prmirsimin e lidhjeve mes Gjermanis Perndimore dhe Evrops Lindore). Pr sa i takon Gjermanis, ajo e ka tashm Ostpolitikn e saj dhe kjo po funksionon. Edhe rust dhe amerikant mund t tentojn srish t dialogojn me njritjetrin pa ndihmn e ndrmjetsve, t Gjermanis pr shembull.
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
NDRYSHE
Moska nxiton t fajsoj Perndimin pr dshtimin e politiks n Afganistan, si shkaktar i shtimit t jashtzakonshm t numrit t prdoruesve t drogs. Prve ktij fakti, rust harrojn q shum probleme duhet n radh t par t'i krkojn te vetja e tyre
15
Rust:
het me at n Kin n shekullin e 19-t, kur tregtart britanik prhapn opiumin n Kin, duke e shndrruar nj pjes t madhe t popullsis kineze n t varur ndaj drogs. Dje Ivanov sht nisur drejt Vjens pr t marr pjes n sesionin e posam t OKB-s mbi
Rusia ka mbi 2 milion persona q kan krijuar nj varsi t plot ndaj drogs, ose e thn ndryshe n do 50 veta, 1 sht i droguar. Kjo shifr sht 8 her m e lart krahasuar me vendet e BE-s
shoqris, civilizimit ton", thot Viktor Ivanov, zyrtari m i lart rus q ka lidhje me luftn kundr drogs. Sipas tij, n Rusi ka mbi 2 milion persona q kan krijuar nj varsi t plot ndaj drogs, ose e thn ndryshe n do 50 veta, 1 sht i droguar. Kjo shifr sht 8 her m e lart krahasuar me vendet e Bashkimit Evropian. Pjesa m e madhe e t droguarve kan varsi ndaj heroins, e cila nga Azia Qendrore vjen transit prmes Afganistanit, si dhe kufirit t Rusis me Kazakistanin. Edhe zyrtart rus t antidrogs jan t dshpruar pr shtimin e numrit t prdoruesve, q po sipas tyre prbn numrin m t madh t prdoruesve n bot, brenda nj vendi t vetm. Ivanov, nj ish-operativ i KGB-s s dikurshme dhe nj bashkpuntor i afrt i Presidentit t vendit, Vladimir Putin, thot se pushtimi i Afganistanit nga perndimort dhe "lufta kundr terrorizmit" jan ndr faktort kryesor q e kan uar Rusin n kt situat. Situata aktuale n kt vend mund t krahaso-
Cilado qoft arsyeja q ka shkaktuar epidemin e madhe t drogs n Rusi, faji i Perndimit, apo i keqqeverisjes ruse, t gjith duhet t ndrgjegjsohen pr faktin se do vit mbi 30 mij rus ndrrojn jet pr shkak t heroins e kokains, nj shifr kjo q edhe pr nj vend me nj popullsi t madhe si Rusia, sht jashtzakonisht e lart
drogn dhe do t bj thirrje pr rritjen e bashkpunimit ndrkombtar n gjetjen e zgjidhjeve pr ndalimin e prhapjes s drogs, veanrisht asaj q vjen nga Afganistani. Ai, gjithashtu do t krkoj n takim, q Rusia t prfshihet n procesin vendimmarrs n Afganistan. Situatn n kt vend e prcaktoi si "turp t komunitetit ndrkombtar" dhe tha se Rusia ishte n favor t sprkatjes s fushave t mbjella me drog me pesticide, pr t eliminuar bimt. Shifrat tregojn se 90% e drogs vjen nga Afganistani. Sipas zyrtarit rus, "fal
Zotit, Perndimi po ndrgjegjsohet se e gjith lufta kundr terrorizmit ishte nj gjykim i keq. Kemi dgjuar q Barak Obama dhe Devid Miliband do t dalin dhe do t deklarojn se gjithka ishte nj gabim. Pr sa i prket Afganistanit, niveli i drogs q prodhohet aktualisht n kt vend sht 44 her m i lart se ai q prodhohej n vitin 2001, pra para se Bushi t niste luftn e tij famkeqe. Ndrkoh, n Rusi si qeveria, ashtu edhe organizatat e ndryshme jan t nj mendjeje pr sa u prket prmasave t jashtzakonshme q ka marr epidemia e drogs, epidemi q nse do t vazhdoj, do t ket pasoja shkatrrimtare pr t gjith vendin dhe t ardhmen e tij. Por, ndrsa pr qeverin ruse rrnja e problemit sht dshtimi i Perndimit n Afganistan, kritikt e ktij kndvshtrimi thon se pjesa m e madhe e faktit sht e politikave qeveritare pr parandalimin e prhapjes s drogs, veanrisht te t rinjt. "Strategjia ruse ka qen gjithmon pr shmangien e debateve dhe diskutimit n lidhje me fenomenin dhe demonizimi i prdoruesve t drogs", thot prfaqsuesi i nj shoqate joqeveritare ruse. Sipas tij, deri m tani qllimi i politiks shtetrore nuk ka qen ndihma ndaj t droguarve, por identifikimi i tyre dhe m pas dnimi i veprimit. Asnj vend n bot nuk ka prdorur nj strategji t till ndaj t droguarve si Rusia. do prdorues droge q krkon ndihm mjeksore pr problemin q ka regjistrohet menjher n regjistrin kombtar t narkomanve. Ky informacion i jepet policis, e cila mund ta arrestoj prdoruesin, madje ta lr pas hekurave pr nj koh t gjat. Sipas nj raporti nga "Human Rights Watch", politika ruse pr trajtimin e t droguarve sht shum e vjetr dhe nuk jep asnj efekt n prmirsimin e situats. Si pasoj e prhapjes s prdoruesve t drogs, Rusia ka edhe problemin gjithnj e n rritje me shtimin e t infektuarve me HIV. Vetm n Rusi mendohet t jen 1 milion t infektuar. Dhjet vite t shkuara, epidemia u prhap kryesisht brenda komunitetit t prdoruesve t drogs, por aktualisht ajo transmetohet kryesisht n rrug seksuale. Cilado qoft arsyeja q ka shkaktuar epidemin e madhe t drogs n Rusi, faji i Perndimit, apo i keqqeverisjes ruse, t gjith duhet t ndrgjegjsohen pr faktin se do vit mbi 30 mij rus ndrrojn jet pr shkak t heroins e kokains, nj shifr kjo q edhe pr nj vend me nj popullsi t madhe si Rusia, sht jashtzakonisht e lart.
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
16
SERIAL
KINEMA AUTOR
RUBRIKA: SPORT
DADOJA II
Aktort: Fran Drescher, Charles Shaughnessy Kandidat pr dy "Globe t Arta" E pushuan nga puna dhe i dashuri e la; 'mund t shkoj m ters? Nga shitse produktesh kozmetike n dadoja e tre fmijve t nj pasaniku vejan anglez. Historia sapo ka filluar, njerz! Sa do rezistojn kta dy fmij t rritur, pa rn n dashuri me njri-tjetrin?
SPORTE EKSTREME
ora 22.55
Nj lloj i ri atletsh po ndryshon fytyrn e sportit n Amerik. do vit, 500 nga kta atlet kualifikohen pr t konkurruar n lojrat X. Kjo sht historia e disa prej tyre q ia doln mban dhe t tjerve q nuk mundn. Sporte ekstreme, q kur shkojn mir, japin spektakl t jashtzakonshm, por nse shkojn keqmund t t vrasin.
DEBA T DEBAT
DRAM ROMANTIKE
AKSION, POLICESK
DRAM
RRUGT NN QIELL
ora 21:10
Aktort: Bryan Dick, Sally Hawkins Histori pasioni, dashurie dhe ambicieje marr nga jeta e 3 personave t ndryshm n karakter, por t lidhur nga dashuria; nj banakieri, Els, koleges s tij dhe Xhenit, q jeta e detyron t dal e t punoj n rrug.
MBRETI ELEFANT
Ora 21.00
Regjia: Seth Grossman Aktort: Ellen Burstyn, Tate Ellington, Florence Faivre, Jonno Roberts Kjo sht drama e dy vllezrve q ngrihen kundr njri-tjetrit. I madhi, Jake jeton n Tailand, larg trazirave ligjore q ka shkaktuar n Amerik. Pas akuzave t ngritura ndaj tij, e ma do t nis pr n Tailand edhe djalin tjetr, Oliverin, i cili do t marroset po aq sa i vllai nga bukuria e ktij vendi, por jo vetm nga kjo...
HOROSKOPI
06.20 07.05 08.58 09.00 09.20 09.23 09.30 11.25 11.58 12.00 12.20 12.25 13.00 14.58 15.00 15.30 15.35 17.00 17.28 17.30 17.50 17.56 18.27 18.54 19.28 19.30 20.10 20.15 21.00 22.30 23.02 23.10 01.00 01.35 02.13 03.30 04.05 Fiks fare rit. i se merkures TV Show premiere "Wake up" Programi i dites Lajme Moti Horoskopi Top Show ritr. "Politike" TN Ritr. "Parajse tropikale" pj.151 Programi i dites Lajme Moti TN Ritr. "Nje zonje e vertete" pj.155 (144a) Film Serial Ritr. "Kodi Aurora" pj.1, 2 Programi i dites Lajme Moti Top Fest 6 Pr. (direct) TF Pr. "100 Vitrinat" pj.1373 Programi i dites Lajmet Moti Episodi Ditor Reality Show "BIG BROTHER 2" TN Pr. "Parajse tropikale" pj.152 TN Pr. "Nje zonje e vertete" pj.156 (144b) Programi i dites Lajmet Moti Programi TV Premiere "Fiks Fare" Talk Show Pr. " TOP STORY " Lajme Moti Top Show Pr. "Kadri Roshi" Lajme e Moti Program TV "Fiks Fare" (rit) Top Fest 6 (rit) Lajme e moti Muzike
Situata n t ciln ndodheni do t jet e vshtir n dashuri dhe n marrdhniet e ndryshme. Mundohuni ta kuptoni m mir partnerin dhe familjart tuaj, n qoft se nuk doni t krijoni situata t tensionuara, q mund t'ju ojn drejt nj krize.
DASHI DEMI
N qoft se jeni t aft t dalloni mundsit e vrteta q ju paraqiten nga fjalt e bukura, nuk do t keni asnj problem dhe do t arrini at q dshironi. Mundohuni t ruani qetsin.
PESHORJA AKREPI
Yjet sot parashikojn se dita e sotme do t jet mjaft e favorshme pr punn dhe studimin. Do t jeni fitues edhe n jetn sentimentale, por mos harroni t tregoheni m t mbl dhe her pas here t'i tregoni partnerit ann tuaj romantike.
Marsi n kundrshtim nuk ju ndihmon t qetsoni konfliktet, sidomos me partnerin. Do t ndiheni mjaft nervoz dhe do t keni nj humor t lkundur. N qoft se keni shtje q duhen sqaruar, n vend q t nervozoheni mundohuni t'i diskutoni.
Do t hasni pengesa n rrugn tuaj, sidomos n sektorin profesional, ku rrezikoni t shpenzoni shum energji pa arritur rezultatin q dshironi. Kush sht ift mund t ndihet paksa i mrzitur nga rutina e prditshme.
BINJAKET
Dit pozitive n sektorin profesional. Mundohuni t jeni gjithmon t prgatitur pr t prballuar do situat. Serioziteti dhe besueshmria q ju karakterizon do t bjn pjesn tjetr.
SHIGJETARI BRICJAPI
Hna sht n favorin tuaj, kshtu q nuk do t mungojn mundsit e mira, por q pr t'i vn n praktik do ju duhet t veproni sa m shpejt, edhe pse n disa rrethana do t hasni vshtirsi.
GAFORRJA LUANI
Jeta ju buzqesh, edhe pse keni akoma disa probleme t vogla pr t zgjidhur. Fal Diellit dhe Hns n favor, udhtimet, studimet, punt e reja dhe takimet me persona q nuk i keni par prej kohsh do t jen temat tuaja m t preferuara.
Sot nuk do t ndiheni n formn e duhur. Mos vendosni pa u menduar pr t br nj blerje t rndsishme, ose pr t br nj investim q krkon nj vlersim t kujdesshm me familjart tuaj.
Do t prmirsohet dukshm humori dhe atmosfera n krahasim me ditt e kaluara. Dita e sotme do ju ofroj mundsi interesante, sidomos n sektorin profesional. Mos nnvlersoni lodhjen dhe ndonj shqetsim n organizmin tuaj.
UJORI
VIRGJERESHA
Nervozizmi do t rritet shum sot, si pasoj e Uranit n kundrshtim. Mundohuni t evitoni tensione t mundshme, sidomos n sektorin sentimental. Ndonj vshtirsi mund t paraqitet dhe pr ata q punojn n grup, ose n bashkpunim, me ortak.
PESHQIT
Sot do t jet nj dit e vshtir, ku nuk do t mungojn vshtirsi t ndryshme q do ju bjn t keni nj humor t keq. Duhet t keni parasysh se disa probleme i krijoni ju me sjelljen tuaj mjaft konfuze. Klim e tensionuar n sektorin e ndjenjave, si shkak i Hns me Uranin n kundrshtim.
E Enjte 12 Mars Hamburg - Galatasaray 18:00 Udinese - Zenit 20:45 Man. City - AaB 20:45 E Premte 13 Mars LA Lakers @ San Antonio 01:00 Frankfurt-Hoffenheim 20:30 LA Lakers @ San Antonio 20:00 E Shtune 14 Mars Man Utd-Liverpool 13:45 Hertha-Leverkusen 15:30 Bochum-Bayern 15:30 Cagliari vs Genoa 18:00 Nantes-Lorient 19:00 Benfica-Guimaraes 19:45 Valencia-Recreativo 20:00 Juventus vs Bologna 20:30 Bordeaux-Nice 21:00 Bilbao-Real Madrid 22:00 Laj. Simon-Arthur Abrah. 22:00 E Diel 15 Mars San Antonio @ Houston 01:30 Chelsea-Man City 14:30 Siena-Milan 15:00 Sampdoria-Roma 15:00 Lazio vs Chievo 15:00 Flamurtari-Dinamo 15:00 Aston Villa-Tottenham 17:00 Werder-Stuttgart 17:00 Malaga-Sevilla 17:00 Lyon-Auxerre 17:00 At Madrid-Villarreal 19:00 San Antonio @ Houston 20:00 Inter vs Fiorentina 20:30 Almeria-Barcelona 21:00 Paris SG-Marseille 21:00 Porto-Naval 21:15
SS1 SS1 SS2 SSHD1 SS2 SS3 SSHD1 SSHD2 SS3 SS1 SS3 SS4 SS2 SSHD1 SS3 SS2 SS5 SSHD1 SS1 SS2 SS3 SS4 SS5 SSHD1 SS2 SS3 SS4 SS2 SS3 SSHD1 SS2 SS4 SS5
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
18
NDRYSHE
T brit synet sht i prhapur n t gjith botn pr motive fetare dhe shndetsore. Por komuniteti shkencor vazhdon t mbetet i ndar pr efikasitetin e tij
MBROJTJA
Brja synet t mbron nga papiloma virus, nj tjetr shkaktar i kancerit n penis. Sipas nj studimi t kohve t fundit, pr meshkujt q nuk jan br synet, probabiliteti pr t'u prekur nga kanceri n penis sht 20 her m i lart
Aaron Fink, vuri re se nj prqindje e konsiderueshme e afrikanve t prekur nga SIDA nuk ishin br synet. Gjithsesi, pr t provuar q brja synet mund t'i mbronte burrat nga virusi HIV, nevojiteshin shum teste klinike. Studimi i par mbi shtjen n fjal filloi n vitin 2002 n Orange Farm, nj qytez pran Johanesburgut n Afrikn e Jugut. Studimi u ndrpre para tre viteve t parashikuara, kur t dhnat e para treguan se brja synet zvoglonte numrin e seropozitivve n 60 pr qind, nj rezultat ky q e shtyu koordinatorin e studimit, Bernard Auvert, ta krahasonte brjen synet me "nj vaksin jashtzakonisht efikase". T dhna kundrshtuese Edhe studimet e kryera n Kisumu, Kenia dhe Rakai n Ugand, u ndrpren para afatit t caktuar pr t njjtin motiv. Duke komentuar ato rezultate tepr pozitive, revista mjeksore britanike "The Lancet", foli pr nj "epok t re pr parandalimin e virusit HIV". Sipas koordinatorit Auvert, vetm n Afrikn Subsahariane brja synet mund t shmangte infektimin e 3.8 milion personave dhe 500 mij t vdekur nga viti 2006 deri n 2016-n dhe at t 5.8 milion personave brenda vitit 2026. Anthony Fauci, nj prej financuesve t studimeve t Kisumum dhe Rakait, thekson se brja synet sht edhe n avantazh t femrave, sidomos n ato zona t bots ku virusi zhvillohet prmes raporteve heteroseksuale. Por si mundet syneti t t mbroj nga virusi HIV? Si shpjegon nj biolog nga Universiteti i Sidnejt, pika e dobt sht pjesa e brendshme e lafshs. Virusi nuk mund t kaloj lehtsisht prmes lkurs s keratinizuar t sipr-
FRIKA
Nj prej motiveve t shumta t friks pr t'u br synet jan komplikacionet q mund t lindin gjat ndrhyrjes. Zakonisht nuk jan shum t rnda: ka gjakosje, dhembje dhe efekte ansore t anestezis
faqes s jashtme t lafshs dhe trupit t penisit. Pjesa e brendshme e lafshs nuk ka keratin dhe sht e mbushur me qeliza imunitare q virusi i prdor si pik hyrjeje. "Kshtu, mashkulli sht m i prirur pr t'u prekur nga virusi", shpjegon biologu. Studimet e kryera n Afrikn e Jugut, Kenia dhe Ugand e kan shtyr Organizatn Botrore t Shndetsis dhe Programin e Kombeve t Bashkuara mbi SIDA-n t ndrmarr projekte t reja n shtetet afrikane. Qllimi sht zhvillimi i nj fushate sensibilizuese pr meshkujt q t bhen synet, duke nnvizuar se kjo nuk i bn krejtsisht imun dhe se iftet duhet t prdorin forma t tjera mbrojtse. "sht nj mundsi e madhe pr parandalim, sidomos n vendet afrikane, ku numri i t prekurve nga SIDA sht jashtzakonisht i lart", thot Daniel Halperin, nj epidemiolog nga Harvardi. Gjithsesi, gjrat jan shum t komplikuara nga sa duken. Mjaft studiues i kan kritikuar studimet sesi jan programuar dhe zhvilluar, duke vn n dyshim efikasitetin e vrtet t synetit. sht treguar, pr shembull, se n testet klinike t ndrprera para kohe, pr shkak t prfundimeve pozitive, rezultatet shpesh jan zmadhuar. Ekspert t ndryshm theksojn se nse studimet do t vazhdonin pr tre vitet e parashikuara, shum burra t tjer do t ishin prekur nga SIDA. Sipas Michael Garenne nga Instituti "Pasteur" i Parisit, krahasimi me nj vaksin sht i pavend. Nj ulje 60 pr qind e mass s infeksionit n harkun kohor t 18 muajve nuk prkon me mbrojtjen pothuajse totale q garanton nj vaksin dhe mund t mos jet e mjaftueshme pr t mbrojtur meshkujt gjat gjith jets s tyre seksuale. Gjithashtu,
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
NDRYSHE
19
FUSHATA SENSIBILIZUESE
Studimet e kryera n Afrikn e Jugut, Kenia dhe Ugand e kan shtyr Organizatn Botrore t Shndetsis dhe Programin e Kombeve t Bashkuara mbi SIDA-n t ndrmarr projekte t reja n shtetet afrikane. Qllimi sht zhvillimi i nj fushate sensibilizuese pr meshkujt q t bhen synet, duke nnvizuar se kjo nuk i bn krejtsisht imun dhe se iftet duhet t prdorin forma t tjera mbrojtse
STUDIMI
Pjesa m e madhe e t brit synet ndodh pr motive kulturore ose fetare, por ka nga ata q theksojn se sht higjienike. Smundja e fundit q lidhet me mosbrjen synet sht SIDA. N mes t viteve '80 nj urolog amerikan, vuri re se nj prqindje e konsiderueshme e afrikanve t prekur nga SIDA nuk ishin br synet
Garenne thekson se n vende si Kameruni, Lesotho dhe Malavi, t dhnat paraqesin nj situat t kundrt. Pastaj, nuk sht e sigurt nse brja synet mbron femrat. N nj kongres mbi SIDAn q u zhvillua n fillim t vitit 2008 n Boston, nj grup studiuesish nga Universiteti i Johanesburgut t Baltimores shpjeguan se meshkujt e br synet, nse kan qen m par seropozitiv, kan m shum probabilitet t infektojn partneret e tyre. Sipas koordinatores s grupit, disa ifte i fillojn shum hert marrdhniet seksuale, para se plaga t jet shruar krejtsisht, duke br kshtu q gruaja t ket kontakt me gjakun e infektuar me virusin HIV. Natyrisht q brja synet nuk mund t'i mbroj burrat q jan seropozitiv. Por, nse t brit synet do t bhej rregull, ather shum meshkuj me SIDA mund t vendosnin t'i nnshtroheshin ndrhyrjes, duke mos e ditur q jan prekur m par nga virusi, prej friks se mos nj penis i pa br synet mund t shihej si nj tregues i seropozitivitetit. Gjithashtu, ekziston rreziku q t brit synet t nxis seksin e rrezikshm, duke krijuar te meshkujt nj ndjenj sigurie t rreme, ose duke i shtyr ata t besojn se jan imun dhe t mos prdorin masa mbrojtse. Nj debat global E ndrsa n vendet afrikane polemikat vazhdojn, debati sht zhvendosur edhe n botn perndimore. Nse brja synet sht nj arm efikase kundr SIDA-s, pse t mos prhapet n t gjith botn? Provat bindse jan ende t pakta. Sipas Helperin, natyra e epidemis varion shum nga njri vend n tjetrin pr t aplikuar menjher studimet e bra n Afrik dhe zona t tjera t bots. N Afrikn Subsahariane, pr shembull, transmetimi i virusit HIV ndodh kryesisht prmes marrdhnieve heteroseksuale, ndrsa n botn e industrializuar shkaqet e infektimit jan seksi mes meshkujve, prostitucioni dhe prdorimi i drogave. Ve t tjerash, n Perndim virusi HIV nuk sht aq i prhapur sa n Afrik. Tipi i tij mbizotrues sht virusi HIV B, ndryshe nga variantet afrikane A, C dhe D: dy faktor q mund t ken pasoja t paparashikuara mbi efikasitetin e synetit. Edhe pse n Perndim disa studiues kan kryer studime mbi raportin mes SIDA-s dhe synetit, nuk kan arritur ende n prfundime domethnse. N 2008-n qendrat amerikane pr kontrollin dhe parandalimin e smundjeve, pasi ekzaminuan t dhnat kombtare pr SIDA-n, doln n prfundime se nuk ka asnj motiv pr t promovuar praktikn e t brit synet: n Shtetet e Bashkuara mund t jet efikase vetm pr disa meshkuj q vendosin vullnetarisht t'i nnshtrohen ndrhyrjes. Edhe bluzat e bardha t Nju Jorkut kan hedhur hipoteza pr brjen synet. Gjithsesi, mbrojtja nga virusi, theksojn mbshtetsit e ksaj praktike, nuk sht motivi i vetm q t gjith meshkujt duhet t bhen synet. Sipas disa t dhnave, q nuk jan rezultate testesh t mirfillta, t brit synet duket sikur sht n gjendje t parandaloj shum smundje t tjera, nga infeksionet urinare, e deri te kanceri. Pr shembull, disa studime kan treguar se t sapolindurit e br synet nuk jan prekur dhe aq shpesh nga infeksionet urinare. N raste t tjera sht zbuluar se meshkujt q nuk jan br synet rrezikojn m shum t preken nga smundjet seksuale si klamidia, lytha gjenital, herpes, gonorre, sifilizi, ulcer veneriane, ose kankroide. Brja synet t ndihmon t shmangsh (mbledhjen e lafshs, q e bn m t dhimbshm si ereksionin ashtu edhe urinimin), konsideruar nj faktor i fort pr zhvillimin e kancerit n penis. Gjithashtu, t brit synet t mbron edhe nga papiloma virus, nj tjetr shkaktar i kancerit n penis. Sipas nj studimi t kohve t fundit, pr meshkujt q nuk jan br synet, probabiliteti pr t'u prekur nga kanceri n penis sht 20 her m i lart. Gjithsesi, hert ose von, thot nj studiues, nj n tre burra q nuk jan br synet, do t ket nevoj pr kura mjeksore q mund t'i shmangte ato me nj ndrhyrje t thjesht. "Ndrhyrja mund t'i favorizoj t gjitha moshat", siguron ai. "Nse meshkujt nuk do t bheshin synet, ather do t prballeshim me nj problem t madh t shndetit publik". T mirat do t vreheshin edhe te femrat. Partneret e meshkujve q nuk jan br synet, rrezikojn t preken nga tumoret n zverk, herpesi dhe klamidia. Megjithat autoritetet shndetsore vazhdojn t mos e promovojn brjen synet. Sipas Akademis Amerikane t Pediatris, e cila po studion problemin n baz t t dhnave kombtare mbi prhapjen e virusit HIV, avantazhet potenciale t brjes synet nuk mjaftojn pr t rekomanduar ndrhyrjen. Shoqata Mjeksore britanike pohon se provat n favor t brjes synet jan "t dykuptimta". Nj prej motiveve t shumta t friks pr t'u br synet jan komplikacionet q mund t lindin gjat ndrhyrjes. Zakonisht nuk jan shum t rnda: ka gjakosje, dhembje dhe efektet ansore t anestezis. Por, ndonjher ka pasur probleme serioze: infeksione t rnda, plag t madhe dhe vdekje.
PRHAPJA E VIRUSIT
AVANTAZHET
N Afrikn Subsahariane, transmetimi i virusit HIV ndodh prmes marrdhnieve hetero-seksuale, ndrsa n botn e industrializuar shkaqet e infektimit jan seksi mes meshkujve, prostitucioni dhe prdorimi i drogave
Sipas personave q mbshtesin brjen synet, prerja e lafshs s penisit sht nj nga masat m efikase t shndetit publik dhe duhet t aplikohet si vaksin te do mashkull
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
20
NDRYSHE
Jeni t lodhur nga kronikat e zakonshme t futbollit? Lexoni kto ndodhi t uditshme t pesdhjet viteve t fundit, q me siguri do t'u bjn t argtoheni pa fund
shtynte arbitrin Melvin Silvester, sa her q ky i fundit i afrohej. Kur pas shum qortimesh, lojtari iu drejtua duke e ofenduar, gjyqtari nuk mund t duronte m duke e gjuajtur me pllmb n t dyja faqet. Pas ksaj, me gjakftohtsin q e karakterizonte, nxori nga xhepi kartonin e kuq dhe doli jasht fushs. Ndeshja u gjykua nga nj spektator, por Liga e Futbollit nuk e vlersoi kt zgjedhje t tij, duke e pezulluar arbitrin pr 6 jav dhe duke i vendosur nj gjob prej 20 sterlinash. Fati i finales vendoset pas 66 penalltive Derbi, Britani e Madhe, viti 1998 Meq fati i ndeshjes nuk ishte vendosur dot gjat kohs s rregullt dhe asaj shtes, nuk ngeli gj tjetr q t prcaktohej prmes penalltive. N fakt, si kurr m par, ktu lotaria e penalltive zgjati plot 90 minuta. Kshtu, rrezikonte t zgjaste pafundsisht finalja e "Derby's Community Cup", nj turne pr fmijt
anglez t moshs nnt dhe dhjet vje. Pasi takimi prfundoi 1-1 mes Mikleover Lightining Blue Sox dhe Chellaston Boys, u deshn plot 66 gjuajtje penalltie pr t vendosur fituesin. N fund, pas 90 minutave gjuajtjeje, ndeshja u fitua nga Blue Sox, fal nj gabimi t kundrshtarit, kur topi preku shtylln.
L portn bosh pr t urinuar dhe pson gol Oslo, Norvegji, viti 2000 Nj nevoj urgjente e portierit i kushtoi rezultatin e ndeshjes skuadrs s tij. Olav Fiske, portieri i skuadrs s Surnadal, ishte pozicionuar pas ports pr t urinuar gjat intervalit mes pjess s par dhe t dyt t kohs shtes n erekfinalen e ndeshjes pr Kupn e Norvegjis. Por, nuk e kishte vn
re fare q ndeshja kishte filluar. Pas frshllims s arbitrit, mesfushori Odvar Torve i skuadrs s Sundalit e gjuajti topin drejt e n portn bosh, duke shnuar dhe duke fituar kshtu edhe ndeshjen. Tifozi i bie bilbilit, lojtari bn autogol Leiester, Britani e Madhe, viti 1963 Ndeshja ishte zhvilluar mes emocionesh deri n fund, por rezultati i saj mes Arsenalit dhe Leiesterit kishte ndalur n shifrat zero me zero. Kshtu, kur arbitri kishte frshllyer pr fundin e ndeshjes disa sekonda para kohs s rregullt, nj mbrojts i Arsenalit, Denis Evans, nga inati e gjuajti topin n portn e skuadrs s tij. Por, n fakt, ai q kishte frshllyer nuk kishte qen arbitri, por nj spektator nga tribuna. Kshtu arbitri e quajti ndeshjen e rregullt dhe e prfundoi at me rezultatin 1-0 pr Leiesterin. Denoncon skuadrn pr mosangazhim Dortmund, Gjermani, viti 1968 Kur skuadra e zemrs, Borusia e Dortmundit humbi n fushn e saj ndeshjen kundr Bajernit t Mynihut, nj tifoz i mendur i saj u zemrua aq keq sa vendosi ta denoncoj skuadrn n gjykat pr mosangazhim dhe ndeshje t dobt, duke krkuar edhe dmshprblim. "Kam harxhuar lekt pr t par kt ndeshje t shpifur dhe kam t drejt t pretendoj pr m shum", ishte argumenti i tij. Gjyqtart vendosn q t'i rimbursonin vetm koston e bilets. Gabon, pendohet dhe pezullon ndeshjen Urago Mella, Breshia, viti 1995 Kishte anuluar nj gol, por nuk po arrinte t gjente qetsi shpirtrore. N pjesn e par t takimit mes Urago Mellas dhe Ponte Zananos (kategoria e dyt), arbitri Fausto Kreti e
kishte gjykuar si jo t vlefshme golin e barazimit t Ponte Zananos, kur ndeshja ishte 1-0 pr skuadrn kundrshtare. Por n fillimin e pjess s dyt, vetm pas 6 minutash loj, gjyqtari i ndeshjes vendosi ta pezulloj at. Motivi: "E kuptova q bra gabim n anulimin e golit dhe kshtu nuk kisha kushtet psikologjike e qetsin e nevojshme pr t drejtuar ndeshjen". Megjithat, komisioni arbitrar e kundrshtoi vendimin, duke e cilsuar si t pakuptimt. Tifozi gjuan me gur mbi topin, duke shnuar Bruksel, Belgjik, viti 1983 Ndeshja dukej sikur kishte prfunduar, pasi ishte minuta e 89 e ndeshjes mes Anderlehtit dhe Lensit. Padront e shtpis ishin n avantazh me rezultatin 1-0. Por kur belgu Keneth Brill e mbshteti topin te portieri i tij Xheki Munaron, papritur topi ndryshoi drejtim dhe prfundoi n rrjetn kundrshtare, duke e mbyllur ndeshjen n barazim. Vetm moviola arriti ta tregoj mnyrn se si u b goli: nj gur i gjuajtur nga nj tifoz e kishte devijuar topin drejt rrjets. Shpton rezultatin me arm Bastia, Franc 1978 Kur e pa topin q po drejtohej drejt ports, nj tifoz i mendur e kuptoi se skuadra e tij po humbte. Kshtu, pr t ndaluar nj gol t sigurt t sulmuesit t Metzit, nj tifoz i Bastias, Zhan Mark Lukeze, nxori nga xhepi pistoletn e tij dhe gjuajti n drejtim t topit. I shpuar dhe pa forc, topi arriti t ndalonte vetm disa centimetra larg ports, duke e shptuar skuadrn nga humbja. Tifozi u arrestua menjher dhe u dnua me tre muaj burg. Rrzon avionin me nj goditje Asuncion, Paraguai 1959 Pasioni pr futbollin mund t ishte fatal pr Alfredo Lid, pilot i nj helikopteri. Ndrsa bnte xhiro sipr fushs pr t ndjekur ndeshjen e kategoris s dyt, topi i gjuajtur nga nj futbollist prfundoi n helik, duke e detyruar t bnte ulje emergjente n nj fush me grur. Piloti arriti t shptonte, ndrsa avioni u b cop.
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
BOTE
21
Ekzekuton n gjakftohtsi, njri pas tjetrit, 9 nxns, 3 msues dhe disa kalimtar
Rastet
23 shtator 2008: Maati Saari, 22 vje, vrau 9 nxns t rinj dhe 1 msues para se t vriste veten n nj shkoll profesionale n Finland 14 shkurt 2008: Ish-nxnsi Steven Kazmierzack, 27 vje, hapi zjarr n nj sall leximesh n nj universitet t Ilinoisit, duke marr jetn e 5 studentve dhe duke plagosur 18 t tjer, para se t kryente vetvrasje 7 nntor 2007: Pekka-Eric Auvien, 18 vje, qlloi dhe mori jetn e 8 personave pr t prfunduar me vetvrasje n nj shkoll n Finland 16 prill 2007: Cho Seung Hui, 23 vje, qlloi 32 persona n nj klas n nj shkoll teknike n Virxhinia t Shteteve t Bashkuara t Ameriks. M pas, vrau veten. Ky sht rasti m i prgjakshm dhe me m shum viktima e ktyre vrasjeve masive npr shkolla 20 nntor 2006: Sebastian Bosse, 18 vje, shkon n ish-shkolln e tij n Gjermani dhe qllon pr vdekje 4 nxns dhe nj roje shkolle 26 prill 2002: Robert Steinhauer, 19 vje, i prjashtuar nga shkolla n Erfurt t Gjermanis, vrau 13 msues, 2 ish-shok klase dhe nj polic para se t kryente vetvrasje 13 mars 1996: Thomas Hamilton, 43 vje, vrau 16 fmij kopshti dhe edukatoren e tyre n Skoci, e m as vrau edhe veten
j tjetr tragjedi ndodhi disa or para asaj t Gjermanis, kt her n Shtetet e Bashkuara t Ameriks, ku nj person mori jetn e 10 t tjerve para se t vriste veten. Pr vendin ku ndodhi tragjedia, Alabama, ky rast prbn m t rndin e regjistruar ndonjher. Personi q la 10 t vrar e kreu krimin e tij brenda nj ore. Sipas disa dshmitarve, ai kishte qen i punsuar pr nj koh t shkurtr n nj stacion policie
n vend, pasi kishte dshtuar s prfunduari shkollimin pr polic n nj akademi ushtarake n vitin 2003. Autori i krimit ishte nj 28- vjear dhe ende nuk dihen motivet q e uan at n kryerjen e tragjedis pasditen e s shtuns n Alabama. Mes t vrarve ishte edhe mamaja e kriminelit, katr t afrm t tij, si dhe gruaja dhe fmija i nj sherifi t zons. Autori i krimit duket se ka pasur si qllim q t asgjsoj gjith familjen e tij, e ndrkoh ka marr edhe disa
jet t tjera t pafajshme. Tragjedia ka nisur n orn 3:30. Ky ishte momenti q 28-vjeari i ka vn flakn shtpis s t ms, e cila ndodhej brenda saj. M pas, e ka qlluar, duke shtn edhe mbi katr qen aty rrotull. M pas, vrassi ka marr makinn dhe ka mbrritur n nj zon aty pran ku ka hapur srish zjarr ndaj disa t afrmve t tij q jetonin aty. Ky sht rasti m i rnd i ndodhur n historin e Alabamas q i ka tronditur t gjith.
Vendimi
kishte m kuptim q Franca, nj nga themelueset e NATO-s, t mos kishte zrin e saj n organizat n lidhje me vendimet ushtarake dhe strategjike t saj. Ky riafrim me NATO-n siguron pavarsin ton kombtare. Distancimi nga NATO do t na kufizonte pavarsin. Ne duhet t jemi prparimtar. Nj vend vetmitar nuk ka influenc mbi shtje t ndryshme q kan t bjn me t ardhmen e prbashkt. Sarkozi tha se NATO mbetet nj element qendror i siguris s Francs dhe politiks s saj t mbrojtjes. Formalizimi i lvizjes s Sarkozis do t bhet gjat takimit jubilar me rastin e 60- vjetorit t organizats muajin e ardhshm n qytetin francez t Strasburgut. Sekretari i prgjithshm i NATO-s e ka mirpritur
vendimin Sarkozis. Sipas tij, pjesmarrja e plot e Francs n vendimmarrjen dhe n shtjet organizative t organizats do t forcoj edhe m shum aleancn. Sipas disa analistve, pavarsia e Francs nga NATO sht shum e muar pr shum francez dhe Sarkozi, me vendimin tij, ka provokuar diskutime mes atyre q jan kundr nj vendimi t till. Frika e tyre e madhe sht q Franca do t komandohet nga Shtetet e Bashkuara dhe do ta humbas trsisht pavarsin. Sipas tyre, rihyrja n NATO nuk ka asnj lloj justifikimi dhe asnj lloj arsyeje t shndosh e bindse.
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
22
SOCIALE
Nj princesh n Grdec
ALBA ELA
Reportazh/ N qendrat shndetsore n kryeqytet, ku t smurt nuk kan ende nj dhom pritjeje
dhe pse ndodhemi n vitin 2009, nj pjes e mir e mjediseve t qendrave shndetsore, jan pak ose aspak t ndryshuara. Modelet e para viteve 90 zbatohen edhe sot. Ktu nuk bhet fjal pr pastrtin, respektin, apo rregullin si nga pacientt ashtu dhe nga stafi mjeksor q gjenim asokohe dhe sot i shikojm vetm n filmat e vjetr shqiptar. Bhet fjal, pr ato dhoma t vogla, mjedise me tavane t ulta, korridore t ngushta, staf i vogl, munges kushtesh, t cilat n qendrat normale t vendeve fqinje do t nervozonin n maksimum pacientt. Mungesa e drits, q n orn 7 t mngjesit, mungesa e nj vendi pr t pritur dhe qndruar n radh n mnyr dinjitoze sht arsyeja e par, pr t ngjallur pesimizm dhe lodhje te pacientt kryeqytetas. T gjith e din q fajin pr mungesn e nj dhome pritjeje, q ende nuk ka hyr n kulturn ton, nuk sht as pr faj t pacientve dhe as pr faj t personelit q punon atje. Faj ktu skan as arkitektt q para 50 vjetve planifikuan qendrat shndetsore q vazhdojn sot me t njjtat funksione, me t njjtin staf edhe pse banort e Tirans jan m shum se 1 milion banor. Radht e mdha n qendrat shndetsore mbushen nga shtimi i popullsis, krkesa m e madhe pr kujdes shndetsor. Znkat dhe debatet vijn nga ata q kan munges informacioni, munges dokumentesh, munges qytetarie pr t pritur radhn e pr t mos t shpalosur fjalorin edhe n mosh t madhe. Qendrat shndetsore Aktualisht, qendrat shndetsore n Tiran ndahen n tri kategori, t rikonstruktuara, t parehabilituara dhe ato q jan n ndrtim e sipr. Ktu prmendim, poliklinikn numr 9. Gjysma e ksaj godine sht n rikonstruksion, me lla, tulla, pluhur, materiale ndrtimi dhe puntor me kapele n kok, q mbushin m shum se 8 or n dit pun. Pjesa tjetr, gjysma e godins, vazhdon normalisht punn, edhe pse me kapacitet m t ult se normalja, radh
edhe m t gjata, m shum papastrti, m shum pluhur, tym. Por n ndonjrin nga korridoret mund t dgjosh edhe ern e buks s thekur. Shkall t pista, nna q mbajn n duar fmijt, pacient n pritje t rregullimit t aparaturs. Dyer t mbyllura nga brenda me els. T moshuar q brtasin, thrrasin, dhe kur nuk marrin at q krkojn, thon: Kta duan t gjith lek. Nga nj an jan mjekt, laborantt, q sapo shkojn n poliklinik te dera e vendit t puns gjejn
dhjetra pacient q zihen dhe krkojn t ekzaminohen sa m shpejt, sepse jan shum t smur. Nga ana tjetr, jan pacientt q shpeshher nuk kan informacionin e duhur, sepse mjekt prtojn tua japin, ose bjn gabime n dhnien e recetave. Dhe mes ktyre dy kategorive ka dhe nga ata q edhe pse sqarohen, edhe pse nuk duhet t grinden bhen me zor t bezdisur si pr mjekt ashtu edhe pr bashkvuajtsit e tyre.
Radh-kultura N radh, t shtyhen, t vriten, t shahen dhe t lndohen m shum. Mundsisht te dera. Kemi hall se nuk dgjojm emrin, e na ikn radha, thot nj e moshuar. Ajo shtyhet e shtyhet, sa m ska, derisa t mbaroj pun kt gj bn. Po t kishte nj dhom pritjeje, me karrige, me stola, me drit mbi t gjitha, me muzik, apo televizor, pritja n radh do t bhej m e kndshme dhe m pak e dhimbshme. Korridori do t ishte m i qet, t
smurt m pak t stresuar. Po t ndrtoheshin m shum qendra shndetsore nuk do t kishte kaq shum radh, do t kishte m shum informacion. Po t kishte mjek pak m t kujdesshm, nuk do t kishte ngatrresa me lagjet dhe mbi t gjitha, po t mos rrinin t gjith te dera, infermieret dhe mjekt do t ishin m t qet n pun dhe me t predispozuara pr t treguar m shum dashamirsi, tha Mediu, nj ishushtarak, i cili priste n radh pr t br analizat.
ras mendjen shpesh sesi ndihen familjart e viktimave t Grdecit teksa nj vit pas tragjedis vazhdojn t shohin fytyrat e atyre q u shkaktuan dhimbje. Vras mendjen sesi ndihen ata q kan humbur prjet t dashurit e tyre, far inati fshehin n shpirt, mllef ushqen zemra e tyre e lnduar. Si heshtin? Si e kalojn do dit? Si e prmbajn veten? Si e vazhdojn jetn? Nj prgjigje e kam krkuar edhe sot. Dje takova nj nga fmijt m t bukur n Shqipri. Nj ndr m kurajozt. Nj ndr m inteligjentt. Ajo sht tet vje dhe quhet Regina. sht nj princesh e vrtet. Fytyrn ia shnojn vraga t dukshme dhe krahun e djatht e ka humbur at dit t zez t 15 marsit. Dhe sht e bukur. Me ato bukle t verdha floksh dhe ato sy blu kristal nuk kishte si ta bnte Zoti m t bukur. Regina dshiron t bhet doktoresh. A ia ka thn njeri kt doktorit-Kryeministr? A ia ka thn njeri q n nj shtpi fshati ekziston nj
Qndrimi
s 3000 msuesve n dispozicion, ai ka sqaruar m tej se: Nuk sht e vrtet se kta msues kan dal n dispozicion. Ata kan qen msues t listpritjes me kontrata nga 15 shtatori deri n dhjetor 2008. Sipas ministrit Beja, kta msues edhe pas Vendimit t Kshillit t Ministrave s 24 dhjetorit 2008 kan vijuar punn dhe me Vendimin e ri t Kshillit t Ministrave t dats 6 mars 2009 do t ken kontrata m t gjata se m par n funksion t nevojave reale t arsimit. T gjith arsimtart q kan qen pjes e sistemit me emrim definitiv kan qen dhe jan pjes e sistemit dhe nuk kan pasur fare lidhje me dukurin pr t ciln ju folt. Kshtu q edhe fjala e prfaqsuesit t sindikats ka qen trsisht e instrumentalizuar, ka thn Beja, duke u mbrojtur kshtu nga reagimet q pasuan at q u cilsua si urdhri pr largimin nga puna t 3000 msuesve me kontrata n t gjith vendin. Vetm pak dit m par kreu i Federats s Sindikatave t Arsimit, Xhafer Dobrusha, deklaroi se me nj udhzim t ministrit Beja do t largoheshin nga puna 3000 msues me kontrata me MASH-in. Sipas tij, kjo gj ishte n kundrshtim me ligjin dhe Kodin e Puns. A.Rr.
vajz e vogl q shkruan me dorn e majt e q sht kujdestare klase? Q do t bhet mjeke? A do t ishte br dot mjek zoti Berisha pa krahun e djatht? E pra, Regina do bhet. Do bhet ti doj zemra e saj. Pavarsisht se ia vodhn krahun e saj t brisht. Babai i saj sht i ri dhe kurajoz. Ai ka nj princesh tetvjeare, e cila qan sa her babi niset n Itali pr t ndrmarr operacionin e radhs, me shpresn se do ti rikthehet ecja normale. T dyja kmbt e tij nuk funksionojn. Energjin e tyre e kan vjedhur. Dritani sht i detyruar t qndroj shtrir n shtpi, ku do dit e ndjekin buzqeshjet inkurajuese e trimrore t nns s tij dhe t babait q e shoqron n Itali. Gjyshja e Regins prlotet. Nusja e shtpis prlotet. Ato nuk harrojn. Me zrin e dridhur dhe syt e prhumbur tregojn ditn q u ndryshoi jetn. Lott e tyre jan dhe lott tan. Ashtu si edhe dhimbja dhe kujtesa e tyre q duhet t jet edhe jona.
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
24
POLITIKE AKTUALITET
Kreu i policis shqiptare, Ahmet Preni, shpjegon se firma kontraktuese ka krkuar paradhnie pr kt shrbim
Ceremonia
rratiset i shoqruari nga ambientet e Komisariatit t Kavajs, ndrkoh q dy punonjs policie mund t ndiqen penalisht pr kt ngjarje. Edmond Piraniqi, 30 vje, ka qen i shoqruar, pasi dyshohej pr nj konflikt, por kur kan shkuar pr ta marr n pyetje, sht vn re se ai nuk ndodhej m aty. Kjo pakujdesi, pavarsisht se ai nuk konsiderohet person shum i rrezikshm, do ti kushtoj shum Policis s Kavajs, sidomos shefit t turnit, kur sht arratisur 30-vjeari dhe oficerit roje. Menjher pas ngjarjes s rnd, hetimet kan kaluar n dorn e Shrbimit t Kontrollit t Brendshm, me qllim dokumentimin e plot t rastit dhe pr t par nse ka qen nj arratisje nga pakujdesia, apo dika e kamufluar dhe q mund t jen konsumuar vepra t tjera penale. Burimet zyrtare nga Policia e Shtetit bn t ditur se ngjarja mendohet se ka ndodhur dje n mngjes. Sipas t dhnave, Edmond Piraniqi, 30 vje, ishte shoqruar pasditen e s marts. Nga t dhnat hetimore, msohet se ai dyshohej pr nj konflikt midis disa personave n Kavaj dhe pr kanosje ndaj tyre. N kto kushte, uniformat blu jan urdhruar q ta shoqrojn me kusht q t merret n pyetje mbi kt ngjarje. Ai sht drguar n ambientet e dhoms s shoqrimeve n Komisariatin e Kavajs, ku sht ln pr disa or pa u kontaktuar nga asnj oficer policie. Madje, nga dshmit e mbledhura ka rezultuar se ai edhe ka krkuar shpjegime se pse po mbahej pa u marr n pyetje. Por, n ort e para t mngjesit, ka ardhur problemi. Kur oficeri i policis roje ka par n dhomn e shoqrimeve, ka vn re se 30-vjeari nuk ndodhej aty. Kjo ka br q t jepet alarmi dhe menjher sht rrethuar e gjith zona, por nuk kan mundur t gjejn t arratisurin. Kontrolle jan ushtruar edhe n banesn e tij dhe n banesa t miqve t tij, por srish asgj. N kto kushte, policia ka dshtuar n kapjen momentale t t arratisurit, megjithse informacioni ka ardhur deri te Drejtoria e Shrbimit t Kontrollit t Brendshm. Me t marr informacionin, shrbimet e SHKB-s jan nisur drejt Kavajs, ku ka nisur puna pr dokumentimin e plot t ngjarjes. Fillimisht, n bashkpunim edhe me grupin hetimor, sht br kqyrja e vendit t ngjarjes, ku sht konstatuar se i riu ka dal nga dhoma, pasi dera kishte mbetur hapur. M pas, ai mund t ket zbritur shkallt ose ka dal nga ndonj dritare e korridorit. Nga
ana tjetr, grupi i puns ka marr pran komisariatit listn e punonjsve t policis, t cilt kan qen n detyr gjat orarit q mendohet
se sht arratisur i shoqruari. Sipas t dhnave hetimore mendohet se dy personat prgjegjs pr ngjarjen jan shefi i turnit dhe
oficeri roje. Burimet nga SHKB-ja than se deri dje pasdite, ata nuk jan marr n pyetje, pasi kan qen t angazhuar edhe n detyra pr shkak t zhvillimit t nj ndeshjeje futbolli. Gjat marrjes s tyre n pyetje sht konkluduar se kjo ngjarje mund t ket ardhur nga pakujdesia e tyre. Specialistt e SHKB-s kan vendosur q ata t drgohen pr ndjekje penale, megjithse deri n ort e vona t mbrmjes nuk ishte vendosur ndonj mas arresti ndaj tyre. Sipas informacioneve, ata mund t ndiqen penalisht n gjendje t lir edhe pr shkak se i arratisuri nuk sht konsideruar i rrezikshm dhe n komisariat sht mbajtur n ambiente t siguris minimale, duke qen se shum shpejt mund t lihej i lir.
Hetimet
Shklqim Alliu ishte zn 6 muaj m par me viktimn pas konflikteve mes fmijve t tyre
restimin n flagranc t autorit t dyshuar t vrasjes, Shklqim Alliu, 42 vje, lindur n Prmet dhe banues n Tiran. Paraprakisht dyshohet se motivi kryesor i ngjarjes sht pr motive t dobta. Viktima dhe autori jan konflikuar rreth gjasht muaj m par, pr grindjen e herpashershme t fmijve t tyre t mitur. Ndaj autorit t dyshuar t vrasjes u mor masa e menjhershme e arrestit n flagranc pr konsumim t veprave penale t vrasjes me paramendim dhe t mbajtjes pa leje t armve luftarake e municioneve, ndrkoh q arma e krimit nuk sht gjetur. Autori nuk e ka pranuar krimin e kryer ndaj korarit. Por, n cilsin e provs materiale, pas nj kontrolli n banes, autorit t dyshuar iu gjet nj automatik model 56 me 20 fishek. Materialet hetimore t prpiluara n ngarkim t tij, do ti kalojn Prokuroris s Rrethit Gjyqsor Tiran, pr hetime t mtejshme.
Prurimi
Operacioni
ganizuar nga Policia e Komisariatit t Matit, n bashkpunim me Drejtorin e Policis s Dibrs, si dhe Prokuroria Mat, i koduar Plaga e Vjetr, ka mundsuar zbulimin dhe vnien nn pranga t shtetasit Vladimir Ibrahimi, pr vrasjen e Genci Barit. Gjat arrestimit dhe kontrollit n shtpin e tij, autorit t krimit iu gjet edhe nj arm automatike, e cila u sekuestrua nga policia n cilsin e provs materiale. Vladimir Ibrahimi do t prballet me akuzn e vrasjes me paramendim dhe armmbajtjes pa leje. Po sipas burimeve nga policia, msohet se agjentt e policis kriminale, n prmbushje t detyrave pr kryerjen e operacionit t koduar Plag t Vjetra, kan arritur t zbulojn edhe autort e dy ngjarjeve t tjera, njra prej t cilave sht vrasje, ndrsa tjetra vjedhje me arm. Policia ka mbajtur sekret detajet n lidhje me kto ngjarje, pr t mos dmtuar punn hetimore. H.Likdisha
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
POLITIKE AKTUALITET
25
Deputeti socialist goditi nj punonjs garde. Prokuroria: Parlamenti nuk i hoqi imunitetin
zim penal, me pretendimin se jan goditur nga deputeti socialist, gjat ushtrimit t detyrs s tyre, pasi nuk e kan lejuar deputetin t fus n salln e Kuvendit sende q nuk i lejon rregullorja, konkretisht disa kallinj misri pa kokrra. Megjithse Kryetarja e Kuvendit, Jozefina Topalli, gjat nj seance plenare tha se sht e detyruar t mbledh Kshillin e Imuniteteve dhe Rregullores pr t shqyrtuar krkesn e depozituar nga organi i akuzs, nj gj e till nuk sht real-
izuar. Nga burime pran organit t akuzs msohet se Kuvendi ka injoruar krkesn e tyre dhe nuk ka kthyer prgjigje n lidhje me fatin e imunitetit t Harasanit. T ndodhur para ktyre kushteve, duke par q edhe afati kohor sht ezauruar, Prokuroria e Prgjithshme ka pezulluar hetimet deri n nj vendim t Parlamentit t Shqipris. Vet deputetit, pas brjes publike t ktij njoftimi, sht shprehur se akuzat e ngritura ndaj tij, nuk jan gj tjetr vese akuza qesharake t
formuluara nga Kryetarja e Kuvendit, Jozefina Topalli. Nuk sht hera e par q Kuvendi vihet para presionit t organit t akuzs pr t vendosur heqjen e imunitetit t deputetve me qllim hapjen rrug t hetimit t tyre. Nj vit e gjysm m par kjo gj sht krkuar pr ministrin Basha dhe ish-ministrin Mediu, t cilt jan nn hetim pr korrupsionin. Ndrsa pr deputetin Hajrulla Paturri, i cili goditi me grushte nj arbitr n fushn e lojs dhe
kt veprim e pranoi edhe vet n nj konference pr shtyp, kshilli i imunitetit nuk vendosi pr heqjen e imunitetit t tij. Vendimi u zvarrit nga Kryetarja Topalli m shum se tre muaj dhe n baz t rregullores nse brenda ksaj kohe nuk merret vendimi, ather krkesa bie posht dhe prokuroria sht e detyruar t mbyll dosjen, pasi nuk mund t hetoj nj person, i cili ka imunitet. I njjti skenar ndodhi edhe me deputetin Harasani. s.obo
N Shqipri, dosja sht kopsitur, ku jan marr n pyetje t gjith bashkpuntort e serbo-boshnjakut
etimet shqiptare pr Damir Fazli, serboboshnjakun e konsideruar si mikun e Kryeministrit Sali Berisha, kan ngecur n shtetin e Qipros. N kt vend, Fazli dyshohet se ka krijuar nj shoqri fantazm e cila ka bler nj firm t tij n Shqipri pr 1.7 milion euro. M pas, kto para jan transferuar n Zvicr. Hetuesit e shtjes kan analizuar edhe legjislaturn e ktij shteti n lidhje me krijimin e shoqrive. Nga t dhnat e para ka rezultuar se n Qipro shteti nuk kontrollon nse shoqrit kan kapital ose jo si dhe nse kryejn transaksione bankare. Prqindja q merr shteti n kt rast sht shum e vogl. Veprimtaria e Damir Fazli n Qipro duket se do t shuaj shum pikpyetje pr hetuesit e shtjes, nse n kt shtet shoqria e tij ka pasur apo jo kapital, si dhe parat q sht bler firma Crown Acquisition kan qen t deklaruara apo jan vn n mnyr t paligjshme. Pikrisht pr kto enigma, hetuesit e shtjes drguan disa jav m par n shtetin e Qipros nj letr-porosi. Sipas hetuesve nga prokuroria, ende nuk ka mbrritur nj prgjigje, ndrsa informacionet e para pr kthimin e letr-porosis sht fillimi i muajit prill t ktij viti. Burimet nga Prokuroria e Tirans deklarojn se n Shqipri jan pyetur t gjith bashkpuntort e Fazli, si dhe pronart e toks n Porto-Romano, t cilt i kan shitur serbo-boshnjakut rreth 15 hektar n vendin q do t ngrihet parku energjetik. Megjithat, e domosdoshme pr hetuesit e shtjes sht sqarimi i aktivitetit t t akuzuarit n Qipro. Ky shtet, nga korrespondencat e Prokuroris s Prgjithshme, ka refuzuar disa her t bashkpunoj pr t zgjidhur shtje t prbashkta hetimore. N asnj rast, drejtsia qipriote nuk u ka kthyer prgjigje t sakta hetuesve shqiptar pr disa kompani fantazm n at vend. Hetuesit e Prokuroris s Tirans prmendin edhe rastin e hetimeve pr tragjedin e Grdecit, pr sa i prket trafikut t armve. Megjithse Prokuroria e Prgjithshme ka drguar nj letr-porosi n Qipro, ende nuk sht kthyer nj prgjigje pr firmn Edvin ltd, e cila ka qen nnkontraktore pr firmn amerikane SAC pr t bler municione n Shqipri. Prokuroria e Tirans ka drguar letr-porosi n Qipro, Kroaci, Bosnj, Zvicr dhe Angli pr t zbardhur pastrimin e parave nga shtetasi serbo-boshnjak, Damir Fazli n Shqipri. Dyshohet se n kto shtete, ai ka kompani pa kap-
ital me an t t cilave kryente pastrim parash. Sipas prokuroris shqiptare, kjo veprimtari fillonte
nga shteti i Qipros, ku Fazli ka shitur kompanin Crown Acquisition. M pas transferonte parat
e shitjes s kompanis n Shqipri duke arritur t blej qindra dynym tok n Durrs. Por msohet se prokuroria sht thelluar n hetime dhe ka drguar nj letr-porosi n Zvicr nga krkohen detaje. N kt shtet ka t dhna se Fazli ka nj kompani tjetr q ka shrbyer si nnkontraktore pr shitjen e Crown Acquisition. Gjithashtu, prokuroria shqiptare shpreson n nj bashkpunim t ngusht me zvicerant edhe pr transfertn e 1.7 milion eurove nga Tirana n Zyrih. Nj tjetr letr-porosi sht drguar n Kroaci, ku krkohet informacion pr disa kompani t tjera t Fazli q veprojn n kt shtet. Ndrsa letr-porosia n Qipro dhe Angli shrben pr rezidencat e Damir Fazli.
Manovra
Gjyqi
Xholi, u kundrshtua kjo thnie, pasi sipas deklarimeve t para ai ishte shprehur se: Kam par n Qaf-Gjasht shum njerz t mbledhur aty dhe nj njeri t lidhur pas nj peme. Ata kishin ardhur nga Vlora dhe kishin marr peng Fatos Mahmutajn dhe Armando Hysin. N mes t asaj turme pash dy makina q po digjeshin. T pranishm n kt seanc ishin dhe 6 dshmitar t tjer, t cilt u kthyen srish n Sarand, pasi braktisja e seancs nga njri prej avokatve, detyroi trupin gjykues ta shtyj srish seancn gjyqsore. Dje, n Gjykatn e Krimeve t Rnda kan dshmuar edhe disa persona t tjer. Seanca ka nisur me debate dhe revokime t ashpra mes t pandehurve, gjyqtarve
dhe dshmitarve. Disa t pandehur u revoltuan dhe ofenduan dshmitarin Myzafer Elezi, i cili ka qen inspektor i antiterrorit. Sipas tyre, Elezi, q ka mbajtur postin e inspektorit t antiterrorit gjat viteve 99, ka ushtruar dhun gjat
marrjes n pyetje t njrit prej dshmitarve, pikrisht ndaj Vladimir (Flamur) Kndezit. Dy t pandehurit jan nxjerr nga salla, pas fjalorit banal t tyre. N vazhdim ta seancs, Elezi ka dshmuar se n vitin 99 mbante postin e inspektorit t antiterrorit t Vlors dhe se i ishte ngarkuar detyra pr zbardhjen dhe dokumentimin e ksaj ngjarjeje. Ai deklaroi se n vitin 99 ka shkuar n Sarand, s bashku me eprorin e tij, Edmond Kule, dhe me dy persona t tjer, pr t marr deklarime n lidhje me kt ngjarje. Ata kan marr n pyetje t pandehurin Vladimir (Flamur) Kndezin, i cili n at koh nuk ishte i arrestuar. Gjat deklarimeve t bra nga ana e tij, Kndezi ka pranuar se kishte qen
pjes e ksaj ngjarjeje dhe se ishte aty i armatosur me automatik bashk me personat e tjer. Kndezi kishte prmendur se bashk me t kishin qen Vladimir e Nestor Sinani, Eduart ipa, Ristan Labi, Agron Qurku, nj person q ai e quante Bubeqi, si dhe disa persona t tjer. Dshmitari Elezi deklaroi se menjher pas deklarimeve, Kndezi ishte arrestuar pr kt ngjarje. Ka qen pikrisht ky momenti n t cilin vllezrit Sinani jan revoltuar ndaj dshmitarit duke e ofenduar at rnd, por Elezi deklaroi se mbi t pandehurin Kndezi nuk ishte ushtruar asnj lloj dhune dhe se personi ka qen i kthjellt gjat dhnies s deklarimeve. S.obo
Kruj
Takimi
tur n jet ka qen e kot. N vendin e ngjarjes ka shkuar grupi hetimor dhe nga veprimet e para, si dhe deklarimet e familjarve rezulton q gruaja t jet vetvrar n kushtet e nj depresioni nervor q e kishte mbrthyer koht e fundit. Viktima vuante nga disa smundje dhe disa jav m par kishte br nj ndrhyrje kirurgjikale n zemr. Kjo histori e rnduar smundjesh dyshohet t ket krijuar gjendjen depresive te gruaja, ndrkoh q hetimet pr veprn penale t shkaktimit t vetvrasjes do t vazhdojn nga prokuroria e rrethit gjyqsor t Krujs. v. q
etike t Gjykats s t Drejtave t Njeriut n Strasburg. Sipas numrit dy t KLDs n kt parim thuhet se drejtsia jo vetm duhet t jet e paanshme, por edhe t perceptohet si e till. Nj nga pikat kye t diskutuara dje ka qen ajo q lidhet me dhnien e vendimeve jasht konfliktit t interesit. Kreshnik Spahiu u krkoi gjyqtarve q t japin vendimet e tyre duke dal jasht konflikteve t interesit. Pra, sipas Spahiut, gjyqtari duhet t ket rol ta paanshm n dhnien e vendimit dhe kt gj duhet ta reflektoj edhe me etikn e tij profesionale. S.
shqip shqip
E ENJTE, ENJTE, 12 MARS 2009 12 MARS 2009
27
SPEKTAKEL
27
& TELEVIZION
Bjordi feston ditlindjen me banort. Surpriza dhe lojra jan organizuar pr 21-vjetorin q e gjeti brenda shtpis s Big Brother. Ndrkoh q simpatia q ka ai pr Adeln dhe Mesidn, ka qen tem diskutimi mes banorve
jordi ka mbushur 21 vje. Adela i ka krkuar Vllait t Madh ta kujtoj kur t kaloj mesnata dhe e ka uruar Bjordin n dhomn e rrfimit. M pas, edhe banort e tjer i jan bashkuar fests, duke mos harruar t ngacmojn Adeln pr skuqjen e saj pasi kishte dal nga dhoma e rrfimit. Mesida i ka treguar Aids se e plqen Bjordin, duke ln t kuptohet se puthja e saj nuk ishte thjesht nj shaka. Nga ana tjetr, n bised me Bjordin, i ka thn se Adela sht xheloze pr ta dhe se ai duhej t sqarohej me t. Aida: Do dashurohesha me Dritanin Aida tregon pr Dritanin se ka krijuar simpati pr t dhe se ai ka karakteristikat e nj mashkulli q asaj i plqen, kjo jo duke u nisur nga aspekti fizik, por nga karakteri. Bika e pyet se nse Dritani nuk do ishte i dashuruar, a do mundohej ajo ta bnte pr vete? Aida i prgjigjet se po, sepse nuk mund tia privonte vetes kt ndjenj apo simpati, por kjo vetm nse ai nuk do ishte i dashuruar me nj vajz, ose n t kundrt q Aida t mos e dinte kt fakt. Ajo thekson se, nse ai do ishte i dashuruar, nuk do ta kishte marr mundimin t bnte asgj, sepse ajo nuk mund t dashuroj dik q dashuron dik tjetr. Aida tregon se te Dritani i plqen shum fakti se ai sht i dashuruar dhe e respekton shum t dashurn e tij. Mesida: Shoqrin e ngusht e puth n buz Mesida i thot Arjonit se kur t dal ka qejf t takoj maman e tij. Arjoni i thot se ajo i ngjan Zhuljets n paraqitje. Mesida mendon se meshkujt trhiqen shum nga ato vajza t cilat i ngjajn mamave t tyre dhe i thot Arjonit se kt gj e v re edhe tek ai. Arjoni e pyet se cili i ka thn se ai sht i trhequr nga Zhuljeta, apo nse asaj i duket ashtu. Mesida i prgjigjet se nuk e paragjykon, sepse nuk do t thot se nse rri me dik, je i trhequr prej tij. Ajo i tregon se fakti q ka jetuar jasht me nj mentalitet ndryshe, ka msuar q t mos krijoj kto ide t gabuara dhe nse rri shum me nj person, rri sepse t plqen shoqria e ndihesh mir. Mesida tregon edhe pr shoqrin e saj q kan nj raport shum t mir dhe se me shoqet e shokt e saj t ngusht, puthet edhe n buz pa t keq. Ajo i thot se ve po e ngacmonte. Mimoza: Do bhem kngtare Mimoza u thot vajzave se i plqen q t studioj pr muzik. Adelajda i thot se q t vazhdosh nj shkoll pr kngtare duhet t kesh z. Lirita mendon se shkolln e muziks, duhet ta fillosh q fmij, duke i br t gjitha etapat me radh. Mimoza u tregon vajzave se nj kompozitor i kishte dgjuar zrin dhe i kishte thn se e ka t mir. Ajo thot se edhe n fakultet mund t filloj t studioj pr kanto, kurse Lirita mendon se disa gjra duhet ti dish duke i msuar n shkoll q i vogl, sepse mund ta ket shum t vshtir m pas. Mimoza i thot se kur e ke hob i kap msimet. Lirita i bn krahasim me shkolln e baletit, t ciln nj njeri nuk mund ta msoj i rritur. Pr Mozn, kto jan dy gjra t ndryshme dhe se ajo nuk ka ndrmend t bhet kngtare e famshme, por si gjith kngtart e tjer. Surpriza pr Bjordin Adelajda diskuton me banort pr surprizn pr ditlindjen e Bjordit. Ata mendojn q n mngjes, para se ai t
Mesida
koht e fundit me Mesidn. Bjordi e Adela jan shum t ndryshm! Duke komentuar qndrimin e gjat t Bjordit dhe Adelajdes n dhomn e rrfimit, Tani ka thn: Po kta bjn?! Sikur kan rn n dashuri!. Mesida ia ka kthyer se mund edhe t ishte e vrtet dhe ai nuk duhet t habitej. Por sipas Dritanit, kjo i dukej e pabesueshme, sepse ata t dy ishin tipa shum t ndryshm nga njri-tjetri. Mimoza ka thn se ktyre gjrave nuk i dihej kurr, por edhe sikur t ndodhte, nuk do t ishte gj e keqe, por prkundrazi, do t ishte shum bukur. Ajo ka shtuar gjithashtu se Adelajda e ka thjesht shok Bjordin, gj pr t ciln Mesida, me ironi, i sht prgjigjur se Mimoza ishte ende e vogl dhe kishte shum gjra pr t msuar ende. Gzuar ditlindjen Bjordi! Bjordi ka mbushur 21 vje dhe n ndryshim nga vitet e tjera t jets s tij, kjo ditlindje nuk e ka gjetur at pran familjarve apo miqve t tij, por n shtpin e Big Brother, ku ai ka festuar me banort e tjer. T kthyer nga dhoma e rrfimit, Adela u ka thn t gjith banorve t tjer se sapo kishte hyr data e ditlindjes s Bjordit dhe se t gjith mund ta uronin at. Ajo u ka shpjeguar se i kishte krkuar Vllait t Madh q ta njoftonte pr momentin e ndrrimit t ditve, n mnyr q ti uronte Bjordit ditlindjen. T gjith banort e shtpis kan nxituar ta prqafojn e ti urojn ditlindjen, duke i br edhe urime nga m t ndryshmet. Dritani dhe Mimoza, me shaka, i uruan atij q t mos e fitonte Big Brother, ndrkoh q Qetsori i krkoi t falur pr t gjitha hert q e kishte bezdisur. Arjoni dukej m indiferenti, pasi ndrsa gjith t tjert uronin Bjordin, ai vazhdonte t luante. Zyshe pse je skuqur?! Megjithse Adelajda u ka shpjeguar se i kishte krkuar Vllait t Madh q ta njoftonte pr momentin e ndrrimit t ditve, n mnyr q ti uronte Bjordit ditlindjen, banort kan filluar ta ngacmojn at. Ata e kan pyetur n lidhje me bluzn me emrin e Bjordit, q ajo kishte veshur dhe pr trndafilin e kuq q Bjordi mbante n dor. Pse je skuqur?! e ka pyetur fillimisht Aida e m pas edhe Mesida. Adelajda sht prgjigjur se ishte shum vap n dhomn e rrfimit dhe ngaq t gjith po i rrinin tani mbi kok. Aida e ka ngacmuar duke thn se do t shkonte t bnte ca pyetje te dhoma e rrfimit, kurse Qetsori, me shaka, i ka thn se pr t, ajo mund t bnte t donte, por do t kishte probleme me Mirin. Banort kan vazhduar ta ngacmojn Adelajden dhe ajo, pasi nuk ka duruar m, ka filluar ti gjuaj me jastk. Bjordi organizon banort Pasi kan krcyer prgjat gjith mbrmjes, Bjordi sht prpjekur ti organizoj banort n lojra t ndryshme. Fillimisht ai ka rreshtuar t gjith djemt sipas gjatsis dhe i ka detyruar vajzat q ti puthin ata me radh. M pas ishin vajzat q duhet t bnin t kundrtn. Pas ksaj, kan kaluar n loj. Njrit prej banorve i mbylleshin syt dhe duhet t gjente kush ishte banori q e puthte. Banort jan zbavitur me lojn pasi ngatrresat q bnte banori me syt e mbyllura ishin qesharake. M pas, n oborrin e shtpis, vajzat kan komentuar buzt e buta t Bjordit.
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
28
KULTURE
Agim Rada sht skulptori q fitoi konkursin kombtar pr realizimin e bustit t shkrimtarit Petro Marko. Busti do t vendoset n Dhrmi, pran shtpis ku lindi Petro Marko, kjo figur e njohur e letrsis dhe kulturs shqiptare
Dhrmi do t prjetsohet n bronz figura e Petro Markos. Busti kushtuar shkrimtarit do t vendoset shum pran shtpis s tij. Me vshtrimin mbi det, sipr nj spiraleje me libra, q nnkupton krijimtarin e tij, mbi nj shkmb t Dhrmiut, ai do t jet m n fund pran detit, q aq shum e deshi. Ditn e hn, m 9 mars, Galeria Kombtare e Arteve shpalli publikisht, bocetin fitues n konkursin kombtar pr realizimin n skulptur t bustit kushtuar Petro Markos, figurs s njohur t letrsis dhe kulturs shqiptare. Mes shum skulptorve t tjer, Agim Rada u przgjodh m i miri pr t gdhendur bustin e shkrimtarit. Mes disa boceteve, ai i Rads duket se i plotsonte t gjitha kushtet pr tu shpallur fitues. Pr realizimin e bustit, Ministria e Turizmit, Kulturs, Rinis dhe Sporteve ka vendosur n dispozicion 1 milion e 900 mij lek. Lartsia e tij sht menduar t jet 90 deri n 100 cm. Shpallja e fituesit t konkursit pr realizimin n skulptur t bustit kushtuar shkrimtarit Petro Marko duhej t shpallej rreth nj muaj m par, n datn 14 shkurt. Keni zgjedhur t sillni figurn e shkrimtarit Petro Marko, t vendosur mbi librat, mbi krijimtarin e tij. Prse kjo zgjedhje? Ajo q kam menduar un sht q ti jap ktij busti t shkrimtarit t madh shqiptar, Petro Marko, nj zgjidhje sa m t natyrshme. Nuk dshiroja t ndihej aspak i sforcuar ky krijim. Kam menduar q si bazament ose zanafill e bustit t Petro Markos t jet nj shkmb aty n Dhrmi, e m pas t vijn librat, prmbi t cilt gjendet edhe figura e Petro Markos, shkrimtarit t madh. Librat vijn si nj spirale, e cila na rrfen edhe ngjitjen e ktij shkrimtari, ktij njeriu t madh. Pra, shkmbi na tregon se ai sht ngritur nga trualli ku edhe mbshtetet. Librat, krijimtaria e tij, tregojn edhe ngjitjen e ktij personaliteti, e cila ka ardhur tepr natyrshm, pavarsisht natyrs s tij rebele dhe gjith sa ka prjetuar n jet kjo figur. N kt bust kam zgjedhur ta sjell me kokn pak t ult. Un shkova dhe pash vendin ku do t vendosej busti, pran shtpis ku lindi shkrimtari. Duke qen n kt pozicion, mendova se Petro n bust duhej t shikonte posht, sepse aty gjendej deti, t cilin ju e dini se sa shum e donte dhe se sa pr zemr e kishte. Nj prej kritereve t konkursit ishte edhe fakti q boceti t ish shprehje artistike, me qllim prjetsimin e figurs dhe personalitetit psikologjik t shkrimtarit. Mendoni se e keni realizuar kt? N t vrtet, boceti nuk mendoj se tregon shum mbi bustin, i cili do t ket t tjera prmasa dhe sigurisht q do t shpreh m shum akoma. Un n konkurs kam sjell nj gj fare modeste n krahasim me at q kam menduar t realizoj e ta vendos n Dhrmi. N realizimin e bustit do t ket m shum element q do ta sjellin at n t tjera prmasa. Trajtimi plastik, kompozimi, silueta, marrdhniet q do ket me sheshin dhe me hapsirn, e nj sr elementesh t tjer do t bjn t mundur q t shihen e t vihen n pah t gjitha kriteret e krkuara n konkurs.
Do ti prmbaheni trsisht bocetit, apo gjat realizimit do t ket edhe ndryshime t mundshme? Boceti sht ai q t jep impresionon e par, ai q t krijon iden se si do t vij m pas busti i vrtet q i kushtohet figurs, n rastin ton asaj t Petro Markos. Un mendoj se gjat rrugs ndodh q krijimtaria t vij edhe ndryshe. E them kt sepse artisti gjithmon krijon, mendon ndryshe. Idet lvizin, dhe artisti nuk mund t mbetet statik. Boceti mbetet ideja kryesore, sigurisht. Ai sht vetm ngacmim i par, pastaj rruga pr t prfunduar nj bust sht mjaft e sikletshme, e mundimshme, me net pa gjum. Cilat do t jen prmasat e bustit t Petro Markos? Mendoj se me gjith bazamentin prmasat do t shkojn dy metra e gjy-
sm. Un e kam par vendin dhe kam prshtypjen se e pranon kt lartsi. Pr t krijuar nj figur, sigurisht q artisti ka nevoj pr frymzim. N krijimin e bustit t Petro Markos, far ju ka frymzuar, ose n cilat tipare t karakterit t tij jeni fokusuar? Ndoshta mund t duket si mendjemadhsi nga ana ime nse do t bja nj paralelizm ndrmjet meje dhe figurs s Petro Markos, por e kam nj pik t prbashkt me shkrimtarin: jemi natyra rebele. Un t paktn, kshtu njihem si artist. Njsoj si shkrimtari Petro Marko, edhe un kam zgjedhur t mos bj asnjher kompromise, as gjat periudhs s regjimit komunist. Gjithnj kam thn at q kam menduar. Cili sht mendimi juaj personal pr shkrimtarin? Sakrifica nuk iu shprblye asnjher
Ekspozita
punimet e tij m t mira n vite. Me rastin e 70-vjetorit t lindjes s piktorit, Bashkia e qytetit t Shijakut n bashkpunim me Galerin e Arteve Figurative t Durrsit, dhe Galerin F n Shijak, do t sjellin n vmendjen e dashamirsve ekspozitn e titulluar Vite-JetPun. Piktori Agim Faja sht fitues i nj sr mimesh kombtare. N vitin 1954 nis studimet n liceun artistik Jordan Misja n Tiran, ku i kushtohet pikturs. N vitin 1960 vazhdon studimet n Institutin e Lart t Arteve Figurative. Ai sht ndr studentt e par t ktij instituti. Mbron diplomn me tablon Ndrtuesit e lumturis (moment intim). Prve pikturave, ai sht edhe ilustrues i mbi njqind librave pr fmij dhe t rritur.
Petros. far dha ai, nuk iu kthye asnjher mbrapsht, t paktn deri sa ishte gjall. Un me skulpturn time dua t mundohem q ta prmbush kt raport. Si e njihni ju Petro Markon? Kontaktin e par me kt shkrimtar sigurisht q e kam pasur nprmjet veprave t tij. Pr mendimin tim, ai sht prozatori m i madh shqiptar. Nuk ishte nga ato figura t prkdhelura apo gjysm t prkdhelura. Si prozator, Petro Marko sht i pazvendsueshm n letrat shqipe. M pas, duke e njohur figurn e tij fizike, duke e njohur edhe si njeri, edhe si natyr, kam arritur t krijoj nj imazh timin n kok. Tani q do realizoj nj bust kushtuar tij, them se m prshtatet shum figura e Petro Markos, sepse un gjithnj kam dashur t nxjerr n pah vlerat e vrteta t artit dhe t figurave q trajtojm. Prve figurs s Petro Markos, cilat jan personalitetet e tjera q ju keni gdhendur? Un kam realizuar n bronz figurn e Marin Barletit. Ajo gjendet sot n Galerin Kombtare t Arteve. Edhe n muzeun e Krujs kam disa punime t tjera n bronz, jan princat e Sknderbeut, ndrsa nj nga veprat e mia m t mira, por edhe t artit shqiptar, sht Onufri n Kalan e Beratit. Mendoni se Petro Marko pr krijimtarin tuaj sht njsoj i rndsishm si emrat q prmendt m sipr? Figura e Petro Markos sht nj figur e cila m ngacmon njsoj si m kan ngacmuar figurat e tjera t mdha t cilat un i kam derdhur n bronz. Un jam kujdesur gjith jetn time t respektoj veten n radh t par, e duke e br kt kam respektuar edhe vlerat e vrteta t artit, punn time. Jam krenar pr veprat e mia. Tani nuk e di nse do jem i zoti q vepra ime ti shkoj pr shtat Dhrmiut. Si ndiheni kur krijoni? Un kam prfunduar studimet n 1977-n pr degn e Skulpturs n Akademin e Arteve. Kam punuar me mjeshtra t mdhenj si Kristaq Rama, Thoma Thomai e t tjer profesor pr t cilt kam respekt. Kam punuar shum dhe e them me bindje t plot se knaqsin q m ka falur krijimtaria, nuk ma ka falur asgj n bot. mendoni pr artistt e rinj, gjithnj duke iu referuar skulpturs? Po pr t tilla konkurse? T rinjt jan larguar nga embrioni i artit, duke e kthyer at n komerc, duke e kaluar disi n perversitet e duke abuzuar me at ka arti sht dhe krkon n prgjithsi. T njjtn gj un e shikoj edhe npr konkurset q zhvillohen, si sht rasti i konkursit pr bustin e Petro Markos. U tha se boceti duhet t jet i prmasave 20-25 cm, e ather t tilla duhet t vijn bocetet n konkurs. Nuk ka prse ti sjellin m t mdha se kaq. Kt ndryshim prmasash mund ta bja edhe un, sepse dihet q efekti q bn nj bocet i madh sht shum m ndryshe nga nj m i vogl. Komisioni edhe mund t gnjehet prej tij. Por preferova tu qndroja besnik kritereve t konkursit. Mir sht q kur vendosen kritere, ato t zbatohen me prpikri. ndodh pr krijimtarin tuaj me realizimin e bustit t Petro Markos? Them se fondit tim i shtohet nj vepr e re q plotson mozaikun e krijimtaris sime.
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
29
Anulohen projektet q krkojn financim pr zhvillim. Bordi ka vendosur ta mbyll prfundimisht konkurrimin, duke e br pjes t rregullores s Qendrs Kombtare t Kinematografis. Arsyetimi kan qen shumat e lekve q nuk ktheheshin kurr n buxhetin e qendrs. Mbetet ende pr tu przgjedhur filmi i animuar
OLIVERTA LILA
atr filma me metrazh t shkurtr dhe nj paket projektesh t studentve t Akademis s Arteve kan marr miratimin pr financim nga Qendra Kombtare e Kinematografis. I mbledhur t hnn, m dat 9 mars, Kshilli Miratues i Projekteve t Filmit Artistik, i prbr nga kryetari Kio Blushi dhe antart Elvira Diamanti, Todi Bozo, Ylli Pepo, Ndriim Xhepa, Fatos Baxhaku, dhe Kristaq Skramin, kan shqyrtuar 14 projekte t ktij zhanri. N prfundim, QKK-ja ka vendosur t financoj n shumn 5 milion e 950 mij lek t reja projektin Tem diplome, studentt e Akademis s Arteve, Dega Regji. Nga ky financim kan prfituar gjasht student: Andi Haxhihyseni me Jet paralele, Indrit Kasmi me I miri, i keqi dhe i shmtuari, Xhoslin Rama me Vdekja e gjysh Trifonit, Suela Demiri me Dita e par e puns, Evis Lule me Prtej kufijve, Klajd Papadhimitri me Mysafirt. Producent i ktij projekti sht On Film Production sh.p.k. Bordi ka menduar t mbshtes kt projekt n paket, me nj shifr q shkon m pak apo m shum se 1 milion t reja pr do regjisor. Projektet e tjera fituese prfshijn Pleqt e hashashit me skenar t Bashkim Kozelit dhe regji t Juli Xhokaxhi, financuar n vlern 3 milion e 600 mij lek, Familja e gjaksit, me skenar dhe regji t Neritan Mehmetajt, i cili ka studiuar n Itali, me financim 3 milion e 230 mij lek. N vendin e tret sht przgjedhur filmi Matan lumit me skenar t Vladimir Priftit dhe regji t Sabir Kanaqit, i financuar n vlern e 3 milion e 160 mij lekve, pr t prfunduar me projektin Kafeja e fundit, nj form etydi me skenar dhe regji t Vasian Lamit, i financuar n vlern e 1 milion e 780 mij lek. Parashikohet q kto projekte t realizohen n kuadrin kohor t nj viti, duke marr parasysh se pr realizimin e tyre nuk krkohen bashkprodhime apo bashkpunime me t huajt. Por ndonse filmi me metrazh t shkurtr sht nj gjini q koht e fundit po gjen interesin e krijuesve, mbetet problematik kontakti i tij me publikun. Zakonisht, krijime t tilla nuk shkojn prtej stafit realizues dhe nj publiku t ngusht, zakonisht i ftuar n premier. Tirana Film Festival ka qen deri m tani nj mundsi e shfaqjes s ktyre filmave, ndrsa nuk dihet do t ndodh n kohn edhe kur ky aktivitet vit pas viti vihet n diskutim. Projektet pr zhvillim Q ktej e tutje, n Qendrn Kombtare t Kinematografis, regjisort nuk do t ken m mundsi t aplikojn pr financimin e projekteve n zhvillim. Pas disa diskutimesh, nj mbledhje m par sht vendosur prfundimisht q nuk do t ket m projekte t tilla, duke synuar q kjo t prfshihet edhe n rregulloren e qendrs. Fillimisht, kshillimi miratues vendosi pr miratimin e katr projekteve t tilla, t cilat u kthyen nga kryetari i qendrs, Xhevdet Ferri. Kjo e shtyu edhe m tej debatin pr kt seksion, duke uar n anulimin e marrjes n shqyrtim t ktyre projekteve. Ky vendim nuk prjashton asknd, qofshin kta regjisor t vjetr e t njohur, apo t rinj. N mbledhjen e bordit, nj nga arsyet q ka justifikuar kt vendim, ka qen rrjedhja e lekve q nuk arrinin dot kurr n mnyr konkrete t ktheheshin
Pjes nga lmi me metrazh t shkurtr "Shenjtorja" me regji t Eno Milkanit, nancuar nga QKK
prkthim skenari, pr vendosje kontaktesh me bashkpuntor t huaj dhe element t tjer. Ndrkoh, sht parashikuar q nse nj projekt fiton t drejtn pr tu financuar, q n momentin e par, regjisori mund t trheq 5 apo 10 pr qind t buxhetit, pr ta zhvilluar m tej.
Ekspozita
elet n Galerin Zeta ekspozita personale e Lume Blloshmit
Prurimi
Nj pjes e rndsishme e krijimtaris s tij ndr vite do t shfaqet pr publikun
ume Blloshmi sht n krkim t pasurimit t praktiks s saj artistike, duke lvizur n hapsira t reja ekstrapiktorike. Duke mos e tradhtuar origjinn e saj si piktore, artistja ridimensionon punn e saj prmes futjes s subjekteve t marra nga jeta e prditshme, t przgjedhura prmes vzhgimit t pastr instinktiv. Ndoshta pr kt arsye e ka titulluar Nj jet e mrekullueshme, ekspozitn e saj personale, e cila elet sot n galerin Zeta n Tiran n bashkpunim me T.I.C.A.- Instituti i Artit Bashkkohor. Duke prdorur satirn dhe aktin Dushampian t emrdhnies, Lume Blloshmi ndrton nj univers t vogl, n t cilin, nse shohim me kujdes, vrejm q ka at vet n qendr dhe personazhet e saj sillen rrotull si planet t veckl t ndrvarur. Kuruar nga Edi Muka, ekspozita e Lume Blloshmit do t sjell pr publikun nj numr projektesh t reja, si dhe disa pjesza t reja nga seria n vazhdim Its a mens world / sht nj bot burrash. Ekspozita shoqrohet me nj katalog t punve t ekspozuara.
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009
30
SPORT
n aktivitetet ndrkombtare prfundojn ktu. N kt takim u regjistruan edhe minuta ankthi, kur pas prplasjes me nj shok t skuadrs, portieri Alfred Osmani humbi ndjenjat dhe u shoqrua me urgjenc pr n spital. Sipas burimeve zyrtare t Elbasanit, EREKFINALET gjendja e tij sht prmirsuar. N ndeshjen tjetr, Partizani kalon Flamurtarin vetm pas gjuajtjes s penalltive. Ndeshja dhe koha shtes prfunduan 1-0 n favor t t kuqve (rezultati i prgjithshm 1-1), pas golit t Arbr Capos. Nga pika e bardh kryeqytetasit fitojn 5-4, ndrkoh q eliminimi i vlonjatve erdhi pas dy penalltive t humbura nga sulmuesi i ri, Shehaj: llimisht n minutn e 14-t t takimit, kur rezultati ishte 0-0 dhe m pas n gjuajtjet q prcaktonin ekipin tues.
upa e Shqipris zbulon katr skuadrat gjysmfinaliste. Pas ndeshjeve t luajtura dje, nga Grupi A kualikohen Dinamo dhe Shkumbini, ndrsa n Grupin B tuese ishin Tirana dhe Partizani. Peqinasit e drejtuar nga Gugash Magani, t cilt jan t vetmit t mbijetuar n edicionin e 57-t q nuk e kan fituar asnjher kt trofe, do t luftojn me tre kryeqytetaset pr t siguruar nj bilet pr n Kupat e Evrops. Ata jan kualifikuar pas fitores minimale t arritur n fushn e Bess, fal autogolit t Ishks, kur mungonin vetm 60 sekonda nga mbyllja e takimit. Mesfushori sht keqkuptuar me portierin Zendeli, duke u dhuruar miqve kalimin e turit. Kavajasit, t cilt shiheshin si favorit kryesor n kt takim (pas barazimit 1-1 n fushn e Shkumbinit), akuzojn edhe mungesn e fatit n kt disfat. Skuadra e drejtuar nga Ilir Biturku dominoi pjesn m t madhe t takimit, duke regjistruar mjaft raste pr shnim, por shtylla dhe portieri Ervin Llani u mohojn golin. Dinamos i ka mjaftuar fitorja 2-1 n fushn e Vllaznis pr tu kualifikuar. N fakt, n Selman Strmasi blut jan knaqur me nj barazim pa gola, i cili ndrpret serin me pes tore radhazi (mes kampionatit dhe Kups) q prej emrimit t Shklqim Mus n krye t stolit. Gjithsesi, dinamovitt kan vuajtur, edhe sepse Vllaznia ka krkuar me do kush golin, duke mos i fshehur ambiciet n trofeun e dyt pr nga rndsia n vend. Heroi i takimit ishte padyshim gardiani Elvis Kotorri, q i ndihmuar edhe nga shtylla, n tentativn e Xhejms Boadu, mban t paprekur rrjetn e tij. N Grupin B gjithka ka qen e hapur. Tirana luante me Elbasanin pas barazimit 0-0 n takimin e par. Por, n Ruzhdi Bizhuta bardheblut kan treguar se nuk ndikohen nga faktori fush. Me dy gola t shpejt t Patushit dhe Daniel Xhafs, n minutat 9 dhe 12, skuadra e Agustin Kols vrau sezonin e verdhebluve. N fakt, Kupa ishte objektivi i vetm i elbasanasve, q tashm duhet t prqendrohen n luftn pr mbijetes n Superiore. Ambiciet e skuadrs pr nj vend
Vendimi i FILA-s
NDESHJET
GRUPI A DINAMO-Vllaznia Besa-SHKUMBINI Ishka (ag) 89 0-0 (2-1) 0-1 (1-1)
Shkurt
SULMUESI
GRUPI B *PARTIZANI-Flamurtari 1-0 (0-1) Capo 39 Elbasani-TIRANA 0-2 (0-0) Patushi 9, Xhafa 12 *Partizani kalon pasi toi 5-4 me penallti (Shnim: Shorti i gjysmnalisteve do t jet i lir, ndrsa ndeshjet luhen m 8 dhe 22 prill)
situata nuk ka ndryshuar. Drejtori i Sporteve n MTKRS (Vasil Bici), ka punuar pr organizimin e Asambles s Prgjithshme n muaji mars, pa marr n konsiderat mendimin ton. M tej, n faksin e sekretarit t Prgjithshm, Mishel Duson, thuhej: Byroja vendosi q 1) Federata Shqiptare e Mundjes t mos njihet nga FILA, e cila e konsideron at t jashtligjshme dhe 2) ky institucion pezullohet, ku nuk mund t marr pjes n asnj gar ndrkombtare pr aq koh sa situata aktuale t zgjidhet. FILA nuk ka njohur dy asamblet zgjedhore t nntorit 2008 dhe janarit 2009, t cilat jan karakterizuar nga episodet e dhuns. Gjithashtu, ndrkombtart kan kritikuar sistematikisht qndrimin e MTKRS-s dhe ndrhyrjet e saj n statutin e FSHM-s. e. kodheli
Not
Klasikimi i FIFA-s
Kupa UEFA
shqip
E ENJTE, 12 MARS 2009 31
ra e polemiks ishte ndjer prej disa ditsh dhe Rikelme ka vendosur t kaloj n kundrsulm, duke deklaruar trheqjen e tij prfundimtare nga Kombtarja. I bezdisur nga fjalt e Diegos n drejtim t tij, sipas t cilave Rikelmeja aktual nuk do t ishte i nevojshm pr asgj n Kombtare, gjat lajmeve t mbrmjes t martn n Telenoche, fantazisti i Bokas sht treguar kategorik n njoftimin e lamtumirs nga Argjentina. Ka ardhur m pas edhe prgjigjja e Maradons, i cili ka br t ditur se Rikelme ka gabuar rnd, dhe q nga ky moment ai do t fshihet nga projektet pr t ardhmen e skuadrs. Vendimi i Rikelme i ka befasuar t gjith. Nuk kemi t njjtat kode sjelljeje. Ai shkon n nj drejtim dhe un n nj tjetr, prandaj do t ishte e pamundur t punojm s bashku, ka thn Rikelme pak para se t lajmronte trheqjen nga Kombtarja dhe, n vazhdim, heqjen dor nga Botrori i ardhshm n Afrikn e Jugut. E dija q isha grumbulluar pr ndeshjen ndaj Francs, por vendosa t mos marr pjes pas nj telefonate t Bilardos. Q kur Maradona sht br trajner, nuk m ka folur kurr, por npr gazeta ka kritikuar vazhdimisht paraqitjet e mia, sht ankuar Rikelme. Fantazisti 30-vjear, duke pohuar se sht shum i vjetr pr tu marr me situata t tilla, ka thn se do ta vuaj shum vendimin e marr, por sht e pamundur t punoj me nj person me t cilin nuk kuptohem reciprokisht. Gjithsesi u ka uruar fat shokve pr aventurn e ardhshme botrore, duke deklaruar q t luash pr Kombtaren sht gjja m e bukur q mund ti ndodh nj futbollisti. Rikelme ka prfunduar prononcimin e tij duke siguruar se nuk do t bj asnj hap prapa. Reagim i menjhershm i Maradons, i cili edhe pse kishte kritikuar paraqitjen e tij n nj intervist t fundit, nuk e ka fshehur kurr dobsin pr numrin 10, aq sa kishte deklaruar para kohe se kishte ndrmend ta grumbullonte pr ndeshjet eliminatore t fundit t marsit. Rikelme ka gabuar shum rnd. M vjen shum keq, por sigurisht nuk do t filloj t qaj, u shpreh pak minuta m par n nj intervist telefonike. Kam menduar gjithmon pr nj skuadr me Rikelmen n udhheqje t saj, por q sot do ta fshij totalisht nga planet e mia, ka prfunduar trajneri i Argjentins, i cili i ka qndruar besnik premtimit t br n momentin e marrjes s detyrs, kur deklaroi se kushdo q do t hiqte dor nga nj grumbullim, duhet ta harroj bluzn e Kombtares. Maradona sht shprehur i befasuar pr at q deri dje qarkullonte nn z si prplasja mes tij dhe Rikelmes dhe ka mohuar t ket pasur ndonj sherr t vjetr mes tyre. Ai theksoi se kishte tentuar vazhdimisht t lidhej n telefon me futbollistin n fjal, por kishte qen e pamundur. Nuk e di se kujt i referohet kur flet pr kode sjelljeje t ndryshme. Po bj vetm punn time t trajnerit t Kombtares, dhe Rikelme duhet t kuptoj se prve 22 t grumbulluarve, jan t paktn 15 t tjer t cilt pretendojn t luajn n Kombtar, ka thn n fund Maradona.
Sherri
LAMTUMIRA Me nj lajmrim t papritur, i bezdisur nga kritikat e vazhdueshme t trajnerit, fantazisti Bokas ka deklaruar se nuk do t luaj m pr Kombtaren argjentinase PRPLASJET Do ta vuaj shum kt vendim. Nuk kemi t njjtat kode sjelljeje. Ai shkon n nj drejtim dhe un n nj tjetr, prandaj do t ishte e pamundur t punonim s bashku MARADONA Rikelme ka gabuar shum rnd. M vjen shum keq, por sigurisht nuk do t lloj t qaj. Q sot do ta fshij totalisht nga planet e mia pr t ardhmen e Argjentins
Shkurt
RONALDO
Kriza
prdorur nga kreu i klubit, Visente Boluda, prpara ndeshjes s par me skuadrn e Rafa Benitez (t humbur 1-0 n Madrid). Zhgnjimi ishte i dukshm n faqen e par t Marca-s: Benitez na dha nj leksion taktik, teknik dhe fizik. Liverpuli turpron Realin nga minuta e par deri n t 93-n. Torres dhe Xherard, t jashtzakonshm. San Iker ka evituar humbjen 8-0. N kolonat e gazets madrilene publikoheshin edhe citimet e Predrag Mijatovi, q deklaronte: Krkoj falje pr kt humbje. Por, fjalt e tij duket se nuk jan marr parasysh, pasi tashm drejtori sportiv duket fare pran largimit nga detyra. Sipas As: Kasiljas nuk e meritonte dika t till, duke krkuar ndryshime dhe rinovim t skuadrs n t ardhmen. N faqen e dyt t ksaj gazete krkohej: Largojini t gjith, prve Ikerit (Kasiljas) dhe Lasana Diarras. Pas ndeshjes n Anfilld nevojitet katarsis, theksonte Abc.
teknologjia n port
elsi u kualifikua n erekfinalet e Ligs s Kampioneve, pas barazimit 2-2 me Juventusin n Torino. Por, me gjith kt rezultat, anglezt jan ankuar pr nj gol t paakorduar nga gjyqtari i ndeshjes: goditje dnimi e Drogbas dhe Bufon q largon topin, pasi ai kishte kaluar vijn fatale. Pr Hidink, raste t tilla bjn t nevojshme futjen e teknologjis n futboll, pr t ndihmuar arbitrat n kto rrethana delikate. Mendoj se ka ardhur koha pr kt risi, deklaroi tekniku holandez i elsit. N episode t tilla, teknologjia mund t na shrbej. Mendoj se ajo sht perfekte dhe duhet praktikuar. PORTUGALI
E veanta
Formula 1
PRFITIMI
Prej ndarjes nga Ekleston, ish-modelja Slavica Radi, tashm 50-vjeare, mund t prtoj 1 miliard sterlina