Selection of Wastewater Treatment Strategies for Large Catchment Areas Based on Comparative Technical and Financial Evaluation: Wastewater

Treatment in One of Five Sewerage Subsystems of the City of Belgrade

Authors: Miodrag Popovi*, Dipl.Ing. , Vladimir Jelenkovi**, Dipl.Ing. * Department for Water Supply, Sewerage and Pollution Control, Institute "Jaroslav Cerni", 11226 Belgrade, Serbia (E-mail: miodrag.popovic@jcerni.co.rs) ** Department for Water Supply, Sewerage and Pollution Control, Institute "Jaroslav Cerni", 11226 Belgrade, Serbia (E-mail: vladimir.jelenkovic@jcerni.co.rs)

Abstract: Beograd danas ima samo delimino reeno pitanje otpadnih voda. Kanalizacioni sistem grada se sastoji od oko 1.600 km kanalizacione mree kojom je danas pokriveno oko 70 % teritorije obuhvaene urbanistikim planom grada. Sve otpadne vode se bez ikakvog tretmana isputaju u reku Savu i reku Dunav. Ovaj rad je pokuaj autora da svojim analizama doprinesu uspenom razvoju dela beogradske kanalizacije u cilju poboljanja pristupa u tretiranju otpadnih voda na teritoriji grada. Grad Beograd je podeljen na sledee kanalizacione sisteme: Centralni, Batajniki, Banatski, Boleki i Ostruniki kanalizacioni sistem. Boleki kanalizacioni sistem je predmet daljih analiza datih u ovom radu. Na ovom delu sliva ivi oko 60.000 stanovnika nastanjenih u sedam naselja lociranih na slivu reke Boleice pritoke reke Dunav. Danas se odvoenje otpadnih voda na slivu vri neorganizovano, parcijalno i individualno uglavnom preko septikih jama, koje esto ne funkcioniu na zadovoljavajui nain. Ovim se u velikoj meri ugroava zdravlje stanovnitva na celom slivu, a ekoloki problemi kao i devastacija lokalnih vodotoka i same reke Boleice poprimaju alarmantne razmere. U cilju iznalaenja optimalnog budueg reenja za odvoenje otpadnih voda sa podruja bolekog kanalizacionog sistema, ovim radom analizirana su varijantna reenja izgradnje kanalizacionih sistema i postrojenja za tretman otpadnih voda. Key words: Economic analysis, WWTP, wastewater collection and evacuation subsystems, Belgrade

UVOD Generalnim planom Beograda - GP Beograd 2021. godine, predviena je koncepcija razvoja beogradske kanalizacije kojom se podrazumeva reavanje problematike otpadnih voda grada Beograda preko pet nezavisnih kanalizacionih sistema ukljuujui i boleki kanalizacioni sistem. Prema planu razvoja Beogradske kanalizacije, boleki kanalizacioni sistem je ogranien slivom reke Boleice, a planiran je kao separacioni sistem, odnosno predvia se izgradnja odvojenih sistema za sakupljanje i odvoenje upotrebljenih voda iz naselja i industrije i posebnog sistema za sakupljanje i odvoenje kinih voda. Otpadne vode se prikupljaju i odvode na lokaciju Vina, gde se vri njihovo prihvatanje i dalji tretman, a kine vode se prikupljaju i odvode u najblie vodotoke iz hidrografskog sliva reke Boleice. U ovom radu su analizirana dva osnovna koncepta zasnivanja kanalizacionih sistema i tretmana otpadnih voda. Prvim konceptom (A) je razmatrana izgradnja celokupnog objedinjenog kanalizacionog sistema na slivu sa centralnim uredjajem za tretman otpadnih voda kapaciteta 80.000 ES. Drugim konceptom (B), je analizirana izgradnja vie manjih

postrojenja (3.000 PE, 5.000 PE i 12.000 PE) i jednog veeg postrojenja (60.000 PE) za tretman otpadnih voda, ime bi se izbegla izgradnja dugakih tranzitnih kanalizacionih kolektora.

Fig.1 Belgrades wastewater collection and evacuation system.

S obzirom na blizinu lokacije centralnog gradskog postrojenja za preiavanje otpadnih voda kapaciteta 1.400.000 PE analizirana je i mogunost da se na tom centralnom postrojenju tretiraju otpadne vode sa bolekog kanalizacionog sistema ime bi se izbegla izgradnja WWTP Bole kapaciteta 80 000 PE, odnosno 60 000 PE. OPIS SLIVNOG PODRUJA I DEMOGRAFIJA Slivno podruje Boleice pripada urbanim i ruralnim delovima gradske teritorije. Urbane zone se prostiru na priblino 15% slivnog podruja, dok ruralni deo sliva Boleice obuhvata oko 85% sliva. Odatle proizilazi da je ruralni deo sliva dominantan, bez obzira na blizinu centralnog gradskog podruja. Boleki kanalizacioni podsistem obuhvata 8 naselja i to: Vrin, Zuce, Beli Potok, Letane, Kaluerica, Bole, Ritopek i Vina. Naselja su preteno prigradskog tipa. Na celom podruju bolekog podsistema prema popisu iz 2002. godine ivelo je ukupno 58.701 stanovnika.U odnosu na 1948. godinu broj stanovnika u 2002. godini, na podruju bolekog podsistema, poveao se za oko 400%. Najvei porast broja stanovnika zabeleen je u Kaluerici. U skladu

sa planovima razvoja grada datim u okviru urbanistikih planova, procenjeno je da e na podruju bolekog kanalizacionog podsistema 2030. godine iveti oko 62.600 stanovnika. POSTOJEE STANJE EVAKUACIJE OTPADNIH VODA Danas se odvoenje otpadnih voda na podruju bolekog kanalizacionog podsistema vri neorganizovano, parcijalno i individualno uglavnom preko septikih jama, koje esto ne funkcioniu na zadovoljavajui nain. Alternativno, problematika evakuacije otpadnih voda vri se preko nelegalno zasnovanih kanalizacionih sistema umreenih pojedinih domainstava, kojima se otpadne vode odvode i bez tretmana isputaju u okolne najblie kanale i lokalne vodotoke. Ovim se u velikoj meri ugroava zdravlje stanovnitva na celom slivu, a naglaeno nizvodno od ovakvih ispusta, a ekoloki problemi kao i devastacija lokalnih vodotoka i same reke Boleice poprimaju alarmantne razmere. Na slikama br.3 i br.4 prikazano je trenutno stanje reke Boleice koja je u ovom trenutku otvoreni fekalni kolektor za naselja boleog kanalizacionog sistema.

Slika 3: Izliv u Boleicu

Slika 4: Reka Boleica neposredno pre uliva u Dunav

KONCEPT BUDUEG UREENJA BOLEKOG KANALIZACIONOG SISTEMA Kanalizaciona mrea Kao merodavna specifina potronja od stanovnitva i industrije i komercijalnih delatnosti usvojena je vrednost od 275 l/st/dan. Na osnovu specifine potronje i demografskih analiza dobijena su merodavna hidraulika optereenja: - maksimalno dnevno optereenje, Qmaxdn = 260 l/s - maksimalno asovno optereenje, Qmaxh = 400 l/s Kanalizaciona mrea na podruju bolekog kanalizacionog sistema sastoji se od kanalizacione mree u naseljima (duina mree 285 km) i od glavnog kolektora (duine 16 km) kojim se prikupljene upotrebljene vode dovode do lokacije KCS Vina. Otpadne vode u naseljima se prikupljaju kolektorima sekundarne i primarne mree, odakle se preko prikljunih kolektora odvode u glavni kolektor koji ih, zatim transportuje do lokacije za tretman otpadnih voda koja se nalazi u blizini naselja Vina, na levoj obali reke Boleice, kod njenog ua u Dunav. Upotrebljene vode naselja Ritopek se preko crpne stanice i potisnog cevovoda transportuju do lokacije tretmana otpadnih voda. Na slici br.5 data je dispozicija bolekog kanalizacionog sistema.

Ukupna investiciona ulaganja u izgradnju kanalizacione mree bolekog kanalizacionog sistema iznose oko 45.200.000 , od ega 6.400.000 je investiciona vrednost za izgradnju glavnog kolektora. Tretman otpadnih voda Varijantna reenja Analizirana su dva alternativna pristupa reavanja problematike evakuacije i preiavanja otpadnih voda: Alternativa (A) - Varijanta (A1) i Varijanta (A2) centralizovani sistem Alternativa (B) - Varijanta (B1) i Varijanta (B2) decentralizovani sistem

Slika 5: Dispozicija bolekog kanalizacionog podsistema

Alternativom (A) sagledana je izgradnja centralizovanog kanalizacionog sistema sa svim naseljima povezanim na jedan jedinstveni sistem. U sklopu alternative (A) analizirane su i dve varijante koje se odnose na problematiku tretmana otpadnih voda. Varijanta (A1) podrazumeva izgradnju nezavisnog centralnog postrojenja za tretman otpadnih voda WWTP Vina (80.000 PE) (slike 6 i 7) i Varijanta (A2), umesto WWTP Vina, analizirana je izgradnja kanalizacione pumpne stanice (PS) na istoj lokaciji Vina sa potisnim vodom do WWTP Veliko Selo (slike 8 i 9), gde bi se uz proirenje projektovanog kapaciteta WWTP vrio dalji tretman otpadnih voda zajedno sa otpadnim vodama grada Beograda.

Slika 6: Dispozicija WWTP Vina sa objektima na linij itretmana

Slika 7: Hidrauliki profil kroz objekte WWTP Vina

Alternativom (B) analizira se izgradnja delimino decentralizovanih sistema. Udaljena naselja od lokacije predvienog tretmana u Vini: Vrin (12000 PE), Zuce (3000 PE)i Beli Potok (5000 PE), imala bi svoja lokalna postrojenja, dok naselja Letane, Kaluerica, Bole, Vina i Ritopek, teritorijalno grupisana, imaju zajedniki tretman na svom centralnom postrojenju (60.000 PE). I Alternativa (B) ima dva varijantna reenja, koja se takoe odnose na problematiku tretmana otpadnih voda. Varijanta (B1) podrazumeva izgradnju nezavisnog centralnog postrojenja PPOV Vina (60.000 PE) dok se varijantom (B2), umesto WWTP Vina, analizira izgradnja pumpne stanice Vina sa potisnim vodom do WWTP Veliko Selo.

Tehnoekonomska analiza U tabeli 1 dat je pregled ukupnih trokova za izgradnju i rad postrojenja za analizirane varijante.
Table 1 Summary of cost estimates for the analyzed alternatives
Alternative Estimate of total annual costs Total capital expenditure 12% of total expenditure over 15 years Operating costs Depreciation Total annual costs Capital cost EUR 74,100,000 69,700,000 72,500,000 70,400,000 EUR/year 593,000 558,000 580,000 563,000 EUR/year 2,026,000 1,929,000 2,478,000 2,390,000 EUR/year 80,790 77,730 119,190 115,470 EUR/year 2,699,790 2,564,730 3,177,190 3,068,470

A1 A2 B1 B2

Na osnovu sprovedenih tehno-ekonomskih analiza kao optimalno reenje evakuacije i tretmana otpadnih voda sa bolekog kanalizacionog sistema predloena je varijanta sa izgradnjom centralizovanog kanalizacionog sistema - alternativa (A). Za tretman otpadnih voda predloena je Varijanta (A2), kojom se podrazumeva izgradnja pumpne stanice sa predtretmanom. Zavrni tretman otpadne vode (primarni, bioloki i tercijarni tretman) vrio bi se na centralnom WWTP "Veliko Selo" (1.480.000 PE). Na slici 8 prikazan je dispozicioni raspored objekata PS Vina sa objektima na liniji predtretmana.

Slika 8: Dispozicija PS Vina sa objektima na liniji predtretmana

Na slici 9 dat je hidrauliki profil kroz objekte predtretmana pumpne stanice PS Vina.

Slika 9: Hidrauliki profil kroz objekte predtretmana pumpne stanice PS Vina

ZAKLJUNA RAZMATRANJA Na osnovu sprovedenih analiza, a posebno uporeenja trokova za izgradnju i rad WWTP, kao optimalno reenje za dalju razradu dokumentacije predloena je varijanta (A2). Varijanta (A2) je investiciono jeftinija od varijante (A1) za oko 4.400.000 , a kroz pogonske trokove na godinjem nivou za oko 135.000 . Namee se zakljuak da je racionalno i tehno-ekonomski opravdano da se prethodno (preliminarno) preiavanje otpadnih voda vri na postrojenju za predtretman "Vina", a dalje faze tretmana (primarni, sekundarni i tercijarni tretman) na centralnom postrojenju za tretman otpadnih voda CPPOV "Veliko Selo". Dodatni kapacitet od 80 000 ES sa bolekog kanalizacionog podsistema predstavljao bi svega 5.7% od ukupnog kapaciteta postrojenja "Veliko Selo". Smatramo da je uputno da se u daljim fazama razrade projektne dokumentacije sagleda i mogunost eventualnog proirenja kapaciteta CPPOV "Veliko Selo" za dodatni kapacitet otpadnih voda sa bolekog kanalizacionog podsistema. LIST OF REFERENCES 1. Generalni projekat bolekog kanalizacionog sistema (2009). Institut za vodoprivredu "Jaroslav erni", Beograd, Srbija. 2. Prethodna studija opravdanosti sa generalnim projektom beogradskog kanalizacionog sistema (2010). Institut za vodoprivredu "Jaroslav erni", Beograd, Srbija.