ARALIN 1 RETORIKA Ay isang sining o agham ng paggamit ng salita sa mabisang paraan, pasalita man o pasulat.

Isang sining ng mabisa at magandang pagpapahayag na sumasaklaw sa ibat ibang sangkap n may kaugnayansa pagsulat tulad ng pananlita, himig, istraktura at linaw ng mga pagpapahayag ng mga mahahalagang idea o konsepto. Nagmula sa salitang rhetor nangangahulang guro o isang mahusay na mananalumpati.

bayan at kadalasan ang mga pinagkukunan ng paksa ng mga ganitong anyo ay mga sariling karanasan, naririnig, nakita, nabalitaan at mga kathang- isip.

2. Paglalarawan o deskriptibong pagpapahayag may layong bumuo ng isang konseptong nagpapakita ng isang hugis o anyo ng isang tao, pook, pangyayari gamit ang mga salitang laan lamang ditto *Karaniwan o ohektibong pagpapahayag mga bagay o katangiang nakikita n gating mga mata. Hindi kasali ang damdamin o opinion ng manunulat. *masining o subhektibong paglalarawan gamit ang mga tayutay upang pukawin ang guniguni ng mga mambabasa at tagapakinig.

Ayon kay Dr. Jose Villa Panganiban ang retorika ay sining ng maayos na pagpili ng wastong salita sa loob ng isang pahayag upang maunawaan mahikayat at kalugdan ng mga nakikinig o bumbasa

Socrates (300 BC) Ang retorika ay agham ng paghimok o pagpapasangayon Aristotle Ang kakayahang maanino, mawari o makilala sa bawat kaso Ang makukuha o magagamit na mga paraan ng paghimok Richard Whatley Ang sining ng argument ng pagsulat

3. Paglalahad o espositoring pagpapahayag naglalayong magbigay ng kaalaman, magpaliwanag at sumagot sa mga masusing pangangailangang pangkarunungan. *Sanaysay nagpapahayag ng mga kuro kuro tungkol sa mga natatanging paksa na sinasamahan ng mga palagay at opinion ng isang manunulat. *pangulong- tudling naglalayong mamatnubay sa mga kuro kuro ng mga tao tungkol sa mga mabibigat na isyu o usapin o maging mahahalagang impormasyon.

APAT NA DISKURSO

1. Pagsasalaysay o Naratibong pagpapahayag may layuning magkwento. Pinakamatandang anyo ng pagpapahayag. Nagsisimula sa mga alamat, epiko at mga kwentong

4. Pangangatwiran o argumentibong pagpapahayag naglalayong humikayat o magpaniwala sa mga mambabasao tagapakinig. ANG RETORIKA BILANG SINING

1. Bukluring sining makikita ang pagbubuklod o pagkakaisa at pagkakasundo sa diwa ng naghahatid ng mensahe sa tumatatanggap 2. Pantaong sining dahil ang tao may katangiang magsalita at ipahayag ang kaniyang sariling damdamin at iniisip. 3. Pansamantalang sining walang permente sa mundong ating kinalalagyn. 4. May hangganang sining hindi lamang pansamantala ang sining, kundi may hangganang rin tulad ng karaniwang bagay sa mundo. 5. Sining na may kabiguan bagaman mabuti at nakakahalina ang sining sa retorika, may pagkakataon din na ito ay nagdudulot ng kabiguan sa ilang pagkakataon tulad ng maling paggamit ng parirala at pangungusap. 6. Sining na lumalalang tulad ng isang batis na patuloy na bumubukal at dumadaloy sa kabundukan, mga burol, at kaparangan. SALIK NG RETORIKA 1. Tamang gamit ng balarila Nawawala ang sing ng retorika kapag mali ang gamit ng balrila 2. Lipunan Nangangailangan ng mabuting mangusap sa pagpapakilos ng mga mamamayan sa isang lipunan. 3. Pagmamatwid naipaglalaban ang isang isyu ayon sa isang paniniwala gamit ang retorika. 4. Katotohanan malaki ang kinalaman ng retorika sa pagsasabi ng katotohanan. MGA TUNGKULIN NG RETORIKA

1. Paraan ng talamitam pang araw araw na pakikipag- usap o talamitam ang tao sa kaniyang kapwa. 2. Nakakakuha ng atensyon 3. Nagngangalan 4. Nagbibigy ng kapangyarihan 5. Nagpapalawak ng pananaw

Aralin 2 SANGKAP O ELEMENTO NG RETORIKA 1. Ang inihahayag na kaisipan 2. Ang maayos na pagkakasunud- sunod ng mga konsepto ng kaisipan 3. Ang estilo ng manunulat 4. Ang namumuong shared knowledge ng manunulat at mambabasa o tagapakinig 5. Ang pagsasalin ng mensahe at kaalaman

Aralin 3 TIYAK NA KAHULUGAN 1. Ikot clockwise turn Ikit counter clockwise turn 2. Lawit pantay ng mata Bitin kailangang tingalain 3. Daliri fingers Tisod toes 4. Walisan alisan sa pamamagitan ng walis Walisin sa isang lugar

5. Punasan sa pamamagitan ng basahan o pamunas Punasin pag alis ng kalat sa isang lugar o mukha 6. Subukan alamin ng palihim Subukin tingnan kung magugustuhan 7. Tahiin gawin sa pamamagitan ng pananahi Tahian pandiwang nag- uutos 8. Gupitan putulan ang buhok / labis Gupitin sa pamamagitan ng gunting 9. Linisan gawing malinis ang isang lugar Linisin alisin ang dumi 10.Sundan sumunod sa nauuna o nauna Sundin tumalima sa mga utos 11.Tingin karaniwang pagtuon ng pansin Titig matagal na pagtuon 12.Tampal anumang parte ng katawan Sampal sa mukha 13.Kahilingan humihingi na maaring pagbigyan Kahingian kinakailangan 14.Halakhak tawang malakas Hagakgak malakas at mahaba 15.Matalas bagong hasa at napakatalim Matilos bukod sa matalim ay matulis pa 16.Maganda kaaya- aya

Marikit namumukod na kagandahan 17.Pag- ibig masidhing damdamin Pagmamahal pag- aaruga 18.Tala bolang apoy Bituin makinang, limang tatsulok 19.Pasan nakapatong sa balikat Bitbit hawak lamang ng kamay 20.Sipa gamit ang paa sa pag- abot Tadyak matinding pananakit 21.Ngiti islot ng mga labi Tawa may kaakibat na tunog 22.Maagap nauuna Masipag handing kumilos at hindi nagrereklamo 23.Bumagsak nakatayo na gumuho Nahulog mula sa mataas 24.Mabait magandang pag- uugali Maamo ugaling kaaya-aya, hayop 25.Madumi buong katawan Marungis- mukha 26.Lipad hayop na may pakpak Lipaw bagay na lumilipad 27.Mahirap kulang o salat Dukha labis na kahirapan 28.Tayo paa para sa katawan Tindig buong atensyon GAMIT NG IDYOMA 1. Balat sa tinalupan matinding away

2. Naghuhugas ng kamay nagmamalinis 3. Isang bakol ng mukha nalulungkot 4. Bukas ang dibdib walang tinatago 5. Taingang kawali nagbibingi- bingihan 6. Nagmumurang- kamatis nagmumukhang bata 7. Tabng- lamig mataba pero sakitin 8. Likaw ang bituka batid ang lahat ng bagay sa buhay ng tao 9. Sumuob ng kamanyang pinuri ng husto 10.Mahabang dulang- kasalan 11.Hindi na makasampa sa pugad mahina na ang tuhod 12.Makabasag kampana grande o maringal 13.Mahinding talipandas mukhang mahinhin pero magaslaw sa totoo 14.Isip lamok mahina ang isip 15.Pintpit na luya hindi nakakibo 16.Itaga sa bato pakatandaan 17.Ikapitong langit labis na kaligayahan 18.Nagdaan sa butas ng karayom mahirao at maraming pagsubok 19.Sampay- bakod hindi mga propesyunal 20.Pagputi ng uwak imposible ARALIN 4 KAAYUSAN NG MGA PANGUNGUSAP Karaniwan pinangungunahan ng panaguri at sinusundan ng simuno

Baligtad simuno ang nauuna URI NG PANGUNGUSAP 1. Ang mga pangungusap na paturol o pasalaysay 2. Pangungusap nap autos a. Pautos na pananggi huwag mong sulatan iyan b. Mga pautos na panang- ayon Mag aral ka ng mabuti ng iyong mga liksyon 3. Ang mga pangungusap na patanong a. Sumasago ng oo o hindi nag-aaral ka ba? b. Pananggi ang tanong hindi ka ba aalis? c. Panghalip na pananong Ano, Sino, Paano d. Kabalikang pagtatanong Sila ba nakaalis na? e. Karugtong o pahabol Naiwan ka sa inyo, hindi kaya? 4. Mga pangungusap na padamdam

ARALIN 5 ANG MGA PANGUNGUSAP NA WALANG SIMUNO AT SAMBITLA 1. Padamdam nagpapahayag ng masidhing damdamin. Naku! Naiwan na yata ako ng bus

2. Pakiusap 3. Eksistensyal may, mayroon at wala May kasama ako

4. Temporal oras o sumasagot sa panahon Bukas

2. Di tuwirang layon Kanino Nag- aaral ng mabuti ang mga kabataan para sa kanilang kinabukasan

5. Penomenal pangyayari Lumilindol daw

ARALIN 7 PAGGAMIT NG RHETORICAL DEVICES O TRANSISYONAL NA PANANALITA 1. Pandagdag hal. Maliban sa, dagdag pa rito 2. Panghalili hindi lang, kung maging at iba pa. 3. Pansusog ipagpalagay na, walang duda, itoy totoo na 4. Pang- agam o panubali ngunit, subalit datapwat 5. Panghambing katulad ng, kaugnay ng, kagaya ng 6. Panglarawan kagaya ng mga sumusunod at marami pang iba. 7. Panapos magkagayon, kung kaya, bilang resulta ditto

6. Pormulasyong Panlipunan nagpapahayag ng paggalang Opo.

7. Pahanga 8. Pormulasyong panlipunanARALIN 6 MGA KAYARIAN NG PANGUNGUSAP 1. Payak na pangungusap isang diwa o mensahe 2. Tambalang pangungusap balawa o higit pang malayang sugnay kadalasay pinag iisa ang dalawang ideya sa isang buong pangungusap 3. Hugnayan na pangungusap isang malayang sugnay at isa o higit pang hindi malayang sugnay Kung aalis ka mamaya, isama mo ang kapatid mo

ARALIN 8 ESTILO Ayon kay Peter J. Daniels, ang prinsipyo ng istilo ay maaring: 1. Tumitiyak na maayos ang panimulg isang akda 2. Lumilikha ng pananabik sa mga mambabasa o tagapakinig 3. Kinikillala ang kanyang tagapakinig o mambabasa. 4. Nagbibigyang buhay ang mga makatotohanang pangyayaring ginamit

4. Langkapan isang tambalang pangungusap at ng isa o higit pang di malayang sugnay

LAYON NG PANGUNGUSAP 1. Tuwirang layon tumatanggap ng kilos at sumasagot sa tanong na ano. Kadalasan ginagamitan ng panandang ng. Kumain ng masarap na puto at sopas ang magkakaibigan

5. Malaki ang epekto ng pananahamik kung nagibibgay diin sa isang paksa. 6. Inilalahad ang bawat punto ng mensaheng tinatalakay 7. Matutunan ang pagiging maugnayain. TEORYA NG ISTILO 1. Teoryang Behaviorist Ayon kay skinner, ang teoryang ito ay nagsasaad ng katotohanan sa lipunang ginagalawan ng tao. 2. Ideation Isang paniniwala na ang mga ideya na nahubog sa utak ng tao ay ipinoproseso upang maisalin sa mensaheng nabuo at ihahatid ito sa napiling destinasyon.

Denotatibo nagtataglay ito o nagpapahiwatig ng obhektibong pagpapakahulugan ng mga termino na nagmula sa diksyunaryo. URI AT ANYO NG GAMIT 1. May dignidad at seryoso ang tono, pino, mahigpit ang anyo o umaayon sa tuntuning gramatikal 2. Personal, puno ng kolokyalismo, islang/bulgar, kaswal, di elegante 3. Matalinghaga/idyomatikong pagpapahayag

KAKANYAHAN AT KAPANGYARIHAN NG WIKA Ayon kay Cirilo F. Bautista, sa kanyang akdang The Beneficient of Doublespeak, ng Panorama Magazine, ang mga Pilipino ay mahilig sa eupimismo. William Luntz, 3 uri ng Doublespeak: 1. Eupimismo/ euphemism (di direkta na pagpapahayag) malumanay na paggamit ng wika upang maiwasang makapanakit ng damdamin ng kapwa. 2. Jargon wikang pampropesyonal na nahuhubog at nalilikha batay sa pangangailangan ng isang tiyak na propesyon o gawain. 3. Gobbledygook o bureaucratese tumutukoy naman sa wikang ginagamit sa pulitika. Konotatibo ang kahulugan ng salita kapag ito ay tumutukoy batay sa iba pang pagpapakahulugan ng taong ayon sa kanyang pangangailangan. Emosyonal o intellectual na salita.