T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

EL SANATLARI TEKNOLOJS

EV TEKSTL KUMALARI

ANKARA, 2009

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulaabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. EV TEKSTLNDE KULLANILAN KUMA ETLER............................................... 3 1.1. plik retimi.................................................................................................................. 3 1.2. Kuma retimi.............................................................................................................. 4 1.2.1. plik Hatalar .......................................................................................................... 4 1.3. Kuma Trleri ............................................................................................................... 5 1.4. Piyasada Bulunan Ev Tekstili Kumalar...................................................................... 6 1.4.1. eitli Kumalar ve zellikleri ............................................................................. 7 1.4.2. Ev Tekstilinde Kullanlan Kuma eitleri ......................................................... 10 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 11 LME DEERLENDRME........................................................................................... 12 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 13 2. EV TEKSTLNDE KULLANILAN KUMALARIN ZELLKLER ........................... 13 2.1. Ev Tekstilinde Kumalar ve Kullanm Alanlar .......................................................... 13 2.1.1. Asetat ................................................................................................................... 14 2.1.2. Akrilik.................................................................................................................. 14 2.1.3. Lyocell ................................................................................................................. 14 2.1.4. Naylon ................................................................................................................. 15 2.1.5. Polyproplen.......................................................................................................... 15 2.1.6. Micro Elyaf.......................................................................................................... 16 2.1.7. Polyester .............................................................................................................. 16 2.1.8. Viskon.................................................................................................................. 17 2.2. Ev Tekstilinde Kullanlan Kumalarn zellikleri...................................................... 17 2.2.1. Yastk ve Minderler ............................................................................................. 18 2.2.2. Perde eitleri...................................................................................................... 18 2.2.3. Mobilya Klflar .................................................................................................. 18 2.2.4. Yatak rtleri ...................................................................................................... 18 2.2.5. Masa rtleri....................................................................................................... 18 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 19 LME DEERLENDRME........................................................................................... 20 RENME FAALYET3 .................................................................................................. 21 3. EV TEKSTLNDE KUMA SEM .............................................................................. 21 3.1. Kuma Seiminde Dikkat Edilecek Noktalar.............................................................. 21 3.2. Ev Tekstilinde rnn zelliklerine Gre Kuma Seimi......................................... 22 3.2.1. Yastklarda Kuma Seimi .................................................................................. 22 3.2.2. Perdelerde Kuma Seimi.................................................................................... 22 3.2.3. Mobilya Klflarnda Kuma Seimi.................................................................... 22 3.2.4. Yatak rtrlerinde ve Pikelerde Kuma Seimi.................................................. 22 3.2.5. Masa rtlerinde Kuma Seimi......................................................................... 22 3.2.6. Nevresim Takmlarnda Kuma Seimi............................................................... 22 3.2.7. Banyo Takmlarnda Kuma Seimi .................................................................... 22 3.3. Modele Gre Kuma Seimi ....................................................................................... 23 3.3.1. Yastk ve Minderlerde Kuma Seimi ................................................................. 23

3.3.2. Perdelerde Kuma Seimi.................................................................................... 23 3.3.3. Mobilya Klflarnda Kuma Seimi.................................................................... 24 3.3.4. Yatak rtlerinde Kuma Seimi ........................................................................ 24 3.3.5. Nevresim Takmlarnda Kuma Seimi............................................................... 24 3.3.6. Banyo Takmlarnda Kuma Seimi .................................................................... 24 3.3.7. Masa rtleri ve Peetelerde Kuma Seimi ...................................................... 24 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 25 LME DEERLENDRME........................................................................................... 26 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 27 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 28 KAYNAKA ......................................................................................................................... 30

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI El Sanatlar Teknolojisi Dekortif Ev Tekstili Ev Tekstili Kumalar Ev tekstilinde kullanlacak kuma eitleri, zellikleri ve rne uygun kuma seimi konularnn anlatld renme materyalidir. 40/24 n koulu yoktur. Ev tekstilinde kullanlan kumalarn zelliklerini belirlemek Genel Ama Gerekli ortam salandnda ev tekstilinde kullanlan kuma eitlerini, kuma zelliklerini aratrarak yapacanz rne uygun kuma seimini yapabileceksiniz. Amalar MODLN AMACI 1. 2. 3. Ev tekstilinde kullanlan kuma eitlerini aratrabileceksiniz. Ev tekstilinde kullanlan kumalar zelliklerine gre snflandrabileceksiniz. Ev tekstilinde yapacanz rne gre uygun kuma seimini yapabileceksiniz.

SRE N KOUL YETERLK

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

Ortam:Snf, ktphane, internet, ev tekstili retimi yapan firmalar ve kuma satan maazalar Donanm:Ev tekstili kumalaryla ilgili basl ve grsel kaynaklar, kuma trleri Modln iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra oktan semeli, boluk doldurma, doru yanl eklinde hazrlanan lme deerlendirme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. Modl sonunda ise kazandnz bilgi ve becerileri lmek amacyla retmeniniz tarafndan hazrlanacak lme aracyla deerlendirileceksiniz.

LME VE DEERLENDRME

iii

iv

GR GR
Sevgili renci, Ev tekstili retiminin lkemizde nemli bir pazar oluturmas ayn zamanda lif trlerindeki eitlilik, ev tekstilinde kullanlan kuma trlerinin eitliliini ortaya karmtr. Bu nedenle ev tekstilinde retim yapabilmek, ayn zamanda sektrdeki gelimeleri takip etmek ve bunlara uygun kullanm alanlar konusunda bilgi sahibi olmak iin bu modlle verilen bilgiler ve uygulama faaliyetleri sizin ev tekstilindeki kumalar, zelliklerini ve kullanm alanlarn tanmanz salayacaktr. Bu modlle ev tekstilinde kullanlan kumalar konusunda kazanacanz bilgi ve becerileri dekoratif ev tekstili dalnn modllerinde kullanabileceksiniz.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Bu faaliyette verilen bilgi ve beceriler dorultusunda uygun ortam salandnda ev tekstilinde kullanlan kuma eitlerinin zelliklerini renebileceksiniz.

ARATIRMA
Lif ve iplik trleri hakknda aratrma yaparak iplik ve lif zelliklerine gre retim emalarn oluturunuz ve snfa sunum yapnz.

1. EV TEKSTLNDE KULLANILAN KUMA ETLER

Ev tekstilinde kullanlan iplik retiminde pamuk, keten iplik ve yn tek balarna atk ve zg iplikleri olarak kullanld gibi viskon, trevira cs ve polyester ile harmanl atk ve zg iplii de kullanlmaktadr.

1.1. plik retimi

Liflerin bir eksen etrafnda dndrlerek bkm kazandrlmasyla iplik elde edilir. Bkm ipe salamlk, sertlik ya da yumuaklk ve dzgn bir yzey zellii kazandrr. Liflerin trlerine ve retilen ipliklerin inceliklerine gre az veya ok elyaf yan yana getirilerek bkmle ip oluumu sabitletirilir. Genel olarak az bkmle erilen kaln iplikler atk, ok bkmle erilen ince iplikler zg olarak kullanlr. pliklerin oluumlarndaki lif trlerine gre farkl ilemlere tabi tutulur (Resim 1.1).

Resim 1.1: Sarlm eitli iplikler

1.2. Kuma retimi

Dokuma kuma, atk ve zg ad verilen paralel ipliklerden oluan iki iplik dizisinin, birbirlerine dik ynde kesiirken bir rg oluturacak biimde balanmalaryla elde edilir.

Atk pi: Dokuma ileminde, kuman enine olan ipliklere atk iplikleri

denir. zg iplerine nazaran daha az gerginlie maruz kalrlar. Atk iplikleri dokuma makinesine bal olarak bobinlere veya atk masuralarna sarlr.
zg pi:Kuman boyuna olan ve gerilime dayankl ipliklerdir.

1.2.1. plik Hatalar

Kaln yer: ok az bklm ksmlardr. Mukavemet dktr. Kumata

hata oluturur.
nce yer: plik miktar azdr. Dokumada kopmalara sebep olur. Ekleme hatalar: ift sarlm ksm ve arkasndan kaln ksm oluur.

Bitkisel ve hayvansal kalnt: Pamuun hasat ve ambalajlama esnasnda karrlar.

Yabanc madde: Pamuk bitkisinin haricinde her trl maddenin,

toplanmasndan iplik oluncaya kadar karm sonucu oluan hatalar. Parafinleme: pliin srtnmesini bundan doacak kopmalar azaltmak iin yaplr. Buharlama: pliin bkm arttka, lifin i gerilimlerinin etkisi artar. Kopstan alnan iplik kendiliinden kvrmlar oluturur. plik gaze (yakma): pliin ekirdeinden taan elyafl ularn yaklmasdr.
En ok kullanlacak doal ham maddeler pamuk arlkta olmak zere keten, iplik ve ynden olumaktadr (Resim:1.21.3).

Resim 1.2: Kuman makinede dokunmas

Resim 1.3: Dokunmu kuma toplar

1.3. Kuma Trleri

Kumalar, ok eitli amalarla deiik hammaddelerden, eitli yap ve dokularda retilmektedir. Kumalar meneylerine gre doal lifler, yapay lifler ve kark liflerden oluan kumalar olarak 3 ana grupta toplayabiliriz. Ancak ynl kumalarn, kuma zelliklerinde nemli farkllklar bulunan kamgarl kumalar ve trayhgarn kumalar olmak zere 2 ayr snfta tanmlanrlar. Dier yandan doal lifler olan yn ve pamuktan yaplan kumalarda viskon, naylon, polyester gibi eitli yapma lifler de pamuk ya da ynle karm hlinde kullanlmaktadr. lemeli, kamir, empirme, damasko, yapay deri, yapay krk, jakar, ynl, ipek, keten, moher, hareli, Osmanl, tafta, kadife, koton kumalardr. Ev tekstlinde kullanlan kumalarda yatak rtleri, perdeler, havlular, demelikler dekorasyonda nemli rol oynamaktadr. Gnmzde, dekorasyondaki her trendin bir kuma karl vardr.

Resim 1.4: Kareli dokunmu kuma

Resim 1.5: Dz dokunmu parlak kuma

Resim 1.6: Balk srt dokunmu kuma

Lifler; kumalarn kolay temizlenebilirliini temin eden kir tutmazlk, statik elektirik toplamazlk ve ykamadan sonra bile tsn muhafaza apresinin gelitirilmesi dikkatleri ekmektedir. Gnmzde kullanlmakta olan kumalarn byk ksm, lif, tasarm ve bitim ilemleri bakmndan birbirinden olduka farkldr. Bu yzden artk belirli bir ama iin kuma seme, gemite olduundan ok daha zordur. Hzl ilerlemelerin olduu amzdan nce, tahminen 1950lerden nce belirli amalar iin belirli kuma tipleri standartlatrlmt
(Resim 1.41.5-1.6).

1.4. Piyasada Bulunan Ev Tekstili Kumalar

Ev tekstilinde kullanlan eitli zellikte farkl kumalar retilmektedir. Bunlarn iinde doku, renk, desen, yanmazlk, leke tutmazlk ve dayankllk zellii olan kumalar gnlk yaantmzda yer almaktadr. Perde Kuma rnekleri:

Resim 1.7.a: Perdelik kuma rnekleri

Resim 1.7.b: Perdelik kuma rnekleri

Resim 1.7.c: Perdelik kuma rnekleri

Resim 1.7.d: Perdelik kuma rnekleri

Resim 1.7.e: Perdelik kuma rnekleri

Resim 1.7.f: Perdelik kuma rnekleri

1.4.1. eitli Kumalar ve zellikleri 1.4.1.1. lemeli Kumalar

Elde veya makinede yaplan ilemelerle sslenen kuma, genellikle koton veya ipek ipliklerden retilmektedir.

1.4.1.2. Kamir
in, Tibet ve Mongolya'da yaayan kaz ve kei tynden elde edilen ipliklerle retilir. Scak ve ynl bir dokusu vardr.

1.4.1.3. Empirme
Resimlendirilen hafif koton kumalardr.

1.4.1.4. Damasko
Avrupa'da XV. yy.'dan beri retilen bu tr kumalar kuma zelliine gre ar olmasyla tannyor. Genellikle iki tarafl olarak dokunan kumata desenler genelde mat saten iplikler zerine parlak saten dokuma kombinasyonu ile oluturuluyor.

Resim 1.8: Farkl zellikte kuma rnekleri

1.4.1.5. Yapay Deri

Sv PVC'nin ince dokulara dntrlmesiyle retiliyor. Souduktan sonra scak etkili empirme makinesi ile istenilen deri eidi dokusu kumaa kazandrlyor.

1.4.1.6. Yapay Krk

Tylerin bir araya getirilmesi ile elde edilen doku. Farkl renklerdeki tylerin bir arada kullanlmas ile ay, tilki veya vizon grnm elde ediliyor.

1.4.1.7. Jakar
1801'de Joseph-Marie Jacquard bu dokuma eklini kefederek adn bu tre veriyor. Bylece bu yntemle gelitirilen tm kumalar onun adyla anlyor. 1.4.1.8. Ynl Kumalar Koyunlarn yapandan elde ediliyor. Yn dokunurken pek ok farkl grnm kazanabiliyor.

Resim 1.9: Farkl zellikteki kuma rnekleri

1.4.1.9. Keten
Tarih ncesinden beri kullanlan bu kuma tr koton ile kolayca kartrlabilir.

1.4.1.10. Moher
Trk orijinli kelime en iyi yapa anlamna gelir. Bu ok ince, narin ve parlak hayvan lifi genellikle kei yn angoradan ylda iki kez elde edilir.

1.4.1.11. Hareli
Doal ipek, koton ve viskosdan retilen prltl, hareli kumatr. Hareli kuma izgili ve empirme olarak da dokunabilir. Koton veya poliyester muslin, ok hafif olur ve genellikle in'de veya Hindistan'da dokunur.

1.4.1.12. pek
inliler tarafndan kefedilen bu dokumann pek ok eitleri bulunmaktadr.

1.4.1.13. Tafta
Sk dokunmu ipek kuma parlak grnmnden tanyabiliriz. pek iplik yerine viskos ile dokunduu iin daha ucuzdur.

1.4.1.14. Kadife
Kadife kuman pek ok eidi bulunur. Koton, ipek, yn ve keten kadifelerin dnda farkl biimlerde motifli olanlar da vardr.

1.4.1.15. Bukle Kadife

retim ekline gre deiik eitleri bulunuyor. n yz ok sk bir bukle etkisi gsterir. Motif ile kuman fonu arasnda bir ykseklik fark vardr.

1.4.2. Ev Tekstilinde Kullanlan Kuma eitleri

Dak kuma (kaln, ok amal, perdelerde, rtlerde ve klozet takmlarnda) Saten (anzeliz, monoray, krep saten,-anel saten, gnelik satenlerdir.) Alpaka Yresel dokumalar Havana keten Panama keten Goblen Bursa keteni demi ipei pek organze Soft (perdelik ) Polyester dokuma (leke tutmayan) Klasik tl Organze tl gibi kumalar da ev tekstilinde kullanlmaktadr.

10

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Bu faaliyette verilen bilgi ve beceriler dorultusunda ev tekstilinde kullanlan kumalarn iplik ve lif trlerinin zellikleri konusunda aratrma yaparak snfa sunum yapabilirsiniz. Kullanlacak Malzemeler: Dergiler, brorler nternet ortam Katologlar plik ve kuma atlyeleri neriler Gzlem yapnz. plik retiminde kullanlan ham plik hammaddelerini ve zelliklerini reniniz. maddeleri aratrnz. Verilen kaynakalar taraynz. Semi olduunuz ev tekstili kumann iplik ve plik retim srelerini emalandrnz. dokuma zelliklerini reniniz. retim srelerini emalandrnz. Ev tekstilinde kullanlan kuma rneklerinden atk ve zg iplii kartnz. kardnz atk ve zg ipliklerinin haknda bilgi toplaynz. Hazrladnz sunumu snfa sununuz. Geri dntleri snf arkadalarnzla paylanz.

lem Basamaklar

Ev tekstilinde kullanlan kumalarn lif ve iplikleri konusunda hazrladnz sunumu arkadalarnzla paylanz.

11

LME DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular; doru ve yanl olarak hazrlanmtr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. ( ) plik retiminde parlakln yan sra salamlk da kazandrlmaldr. ( ) pliklerin oluumundaki lifler trlerine gre farkl ilemlere tabi tutulurlar. ( ) plik miktar az olan dokumalarda kopmalar olmaz. ( ) Kullanlan kumalar kolay temizlenmemelidir ve tye elverili olmamaldr. ( ) Kuma trleri ev tekstilinde kullanlmaya uygun olmaldr. ( ) Ev tekstilinde kullanlan kumalar ykanmamaldr. ( ) Ev tekstilinde kullanlan kumalarda fazla eit yoktur. Kullanm snrldr. ( ) Ynl kumalar, koyunlarn yn yapandan elde edilmektedir.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyip renmeye alnz.

12

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Bu faaliyette verilen bilgi ve beceriler dorultusunda uygun ortam salandnda ev tekstilinde kullanlan kumalarn zelliklerini aratrabileceksiniz.

ARATIRMA
Ev tekstilinde kullanlan kumalar aratrnz. Bulduunuz kumalardan, uygun ev tekstili rn trlerine gre bir katalog hazrlayp snfta arkadalarnzla paylanz.

2. EV TEKSTLNDE KULLANILAN KUMALARIN ZELLKLER

Ev tekstilinde kullanlacak kumalar amaca uygun seilmelidir. Kullanm yerine ve mekana gre kumalar tercih edilmelidir.

2.1. Ev Tekstilinde Kumalar ve Kullanm Alanlar

Kumalar kir ve leke tutmamal, kolay temizlenmeli, form alma zellii olmal, yanstmal, ya ve ter hasl yksek olmal, serin veya scak tutmamal, nem alc olmal, yumuak tutuma sahip olmal, hijyenik olmal, elektriklenme olmamal, dkm iyi olmal, gnee ve a dayankl olmal, esnemeli ve tye gelmelidir. Kumatan beklenen talepler dolaysyla kuman sahip olmas gereken zellikleri, kuman kullanlaca rnn yapm ve kullanm esnasnda sorunsuz olmas gerekmektedir. Kumalarn kullanm son derece geni ve eitlidir. zellikleri ve karakteristikleri de kumalar inceleme ve test etme metotlar da eitlidir. Kumalarn performans karakteristikleri aadaki gibi birka balk altnda gruplanabilir. Kullanmda nemli olan mekanik zellikler, gerilme, kopma ve patlama mukavemetleri, anma direnci, boyutsal kararllklar, esneklik ve uzamada geri toplama. Estetik kabul edilebilirlik ile ilgili zellikler, tue ve dkmllk, burumazlk, kolay bakm zellikleri, parlaklk, renk hasl ve renk uyumunu da iermektedir.

13

2.1.1. Asetat
Tek bana, yapay veya doal elyaflarla karm hlinde kullanlr ve yumuak bir tutuma sahiptir. Bu yzden de moda tasarmclar tarafndan olduka fazla tercih edilen bir elyaftr. zellikleri: Mkemmel emicilik ve yumuakla sahiptir. Geni sral renkler, boyanabilir ve bask yaplabilir. ekme, gve ve kflenmeye kar dayankldr. Dk nem emilimi, nispeten hzl kuruma zelliine sahiptir. Tylenme problemi olmaz fakat ufak statik problemi olabilir. Genelde asetat giyimler kuru temizleme gerektirir.

Kullanm Alanlar

Hazr giyimde (i ve d giyimlerde), zel kullanmlk kyafetlerde, ev tekstilinde, demeliklerde, perde, yatak rtlerinde vb. kullanlmaktadr.

2.1.2. Akrilik
zellikleri: Hafiftir, k giysileri iin yumuak scaklk salar. Yumuak, hafif, ince, pamuk benzeridir, scak havalarda serin tutar. ok hzl parlak renklere boyanabilir. Makinede ykanabilir, hzl kurur, esnektir ekil verilebilir. ekmeye ve krmaya kar dayankldr.

Kullanm Alanlar:

Akrilik nceleri kazak ve battaniyeler iin souk hava elyaf olarak kullanlrd.

2.1.3. Lyocell
zellikleri: Mkemmel kvrm oluturulabilir, gne solmasna kar dayankldr. Gve, ya ve kimyasallara kar dayankldr. Yn, pamuk benzeri karml kumalara estetik bir hava verir. Statik ve tylenme sorunu olabilir.

14

Kullanm Alanlar:

Hazr giyimde, orap, yuvarlak rgl giysiler, spor giysiler, ocuk giysileri ev tekstilinde, yorgan, demelikler, yer kaplamas, tente ve gneliklerde, d mobilyalarda kullanlmaktadr.

2.1.4. Naylon

zellikleri:
Naylon hal iplikleri gerilmeye dayankldr, toz topra saklar, kf ve bakteriye dayankl ve hafiftir. Kolay ykanabilir, ekmeye ve krkla kar direnlidir. Kvrlabilir ve esnektir, anmaya kar dayankldr. Hzl kuruyabilir, dk nem emilimlidir. n boyamaya tabi tutulabilir, geni sral renklerle boyanabilir. Kimyasallardan ve yadan kaynaklanabilecek anmalara kar dayankldr. Statik ve tylenme problemi olabilir. Srekli gne na kar direnci dktr.

Kullanm Alanlar:

Hazr giyim, deniz kyafetleri, gnlk kyafetler, bluz, elbise, spor giyim, pantolon, ceket, etek, yamurluk, kayak ve kar kyafetleri, rzgrlk, ocuk giyimlerinde, ev tekstilinde hal, kilim, perde, demelik, serilebilir kumalar ve yatak rtlerinde kullanlmaktadr.

2.1.5. Polyproplen

zellikleri:
En hafif liftir, suda yzebilir, gl ve esnektir. Pas, gne , koku ve statik problemlere kar direnlidir. Yksek yaltmldr, hzl kuruyabilir. Kimyasallardan dolay oluan bozulmalara, kf, ter ve rmeye kar direnlidir. Statik ve tylenme problemi olmaz. tleme, ykama ve kurulama dk sda yaplmaldr.

Kullanm Alanlar:

Hazr giyimde gnlk giyim, spor giyim, i giyim, astar, kot ve oraplarda; Ev tekstilinde i ve d hallar, duvar kaplamalar, hal srt, mobilya ve yatak kumanda kullanlmaktadr.

15

2.1.6. Micro Elyaf

zellikleri
Olduka pahal olan ipeklerin dayankllk, grnm ve tutumuna bir alternatif olarak bu yapay lifler kullanlmaktadr. Statii nler. Sper incedir (1dpf'den az), en hassas ipekten daha incedir. yi serilebilir, set ve pamuk dokunumu gibidir. ok yumuaktr, ykanabilir ve kuru temizleme yaplabilir. ekmeye kar direnlidir. Mkemmel kvrlma zellii vardr. Rzgr, yamur ve soua kar iyi yaltmldr.

Kullanm Alanlar:

Hazr giyimde, ince bayan orab, bluz, elbise, erkek giyim, spor giyim, kravat, earp, yamurluk, deniz kyafetleri, gnlk kyafet, d giyimlerde, ev tekstilinde, perdeler, araf, battaniye demelikler ve havlularda kullanlr.

2.1.7. Polyester
Polyester yksek mukavemet/arlk oranna sahiptir ve ticari kullanmda en baarl yapay elyaftr. Tm rt, ev tekstili (yatak takmlar, araflar, yastk, perde, mobilya demeleri, hallar), lastik, orap ve kemerlerde destekleyici elyaf olarak kullanlr. Ayrca olduka sk tekrar kullanlabilen bir elyaftr. Yeni yaltlan polyester elyaf dolgu rnleri,'Everest Da' nda daclar tarafndan test edilmitir- trmanma elbiseleri, uyku tulumlar, parkalar ve dier yksek performansl ak hava giyiminde kullanlrlar. Polyester polar hatlar, k rzgr srfne izin verecek ekilde elbiseleri kurutur.

zellikleri:
Gldr, ekme ve anmaya kar direnlidir. Ykanabilir, kuru temizleme yaplabilir ve abuk kurur. Krmaya kar direnlidir, s uygulandnda kvrlma zellii vardr. Kimyasallara kar dayankldr. Statik ve tylenme problemi olabilir. Dk emiliminden dolay pas karma problem olabilir.

Kullanm Alanlar:

Hazr giyimde bluz, elbise, ceket, spor kyafetleri takm elbise, gmlek, pantolon, yamurluk, ocuk giyimi ve bayan i amar; ev tekstilinde perde, serilebilir kuma, yer kaplamas, demelik, nevresim, lif dolgusu olarak kullanlmaktadr.

16

2.1.8. Viskon
Selloz, aa ve pamuk dkntsnden kimyasal ilemlerle elde edilen viskon, elyaf pamua nazaran daha parlaktr, ipek grnmndedir. Tek bana retim yaplabildii gibi pamuk ve polyesterle karm yaplabilir. Islak mukavemeti ok dk olduundan tek kullanldnda zel viskon tercih edilir. Yksek scaklkta ayrr. Zayftr, sktrlnca kolay krr. Anma dayankll zayftr. Gveye kar dayankl, bceklere kar hassastr. Kimyevilere kar hassastr abuk yanar. Gne na kar dayankldr. Emici zellii ve canl renklere boyanabilmesi dolaysyla moda kumalar iin aranlan elyaftr. Ykanmas ok kolaydr. Kuru temizleme tercih edilmelidir. ok ge kurur, kolay t olur.

zellikleri:
Rahat ve yumuaktr. Yksek emilimlidir, kolay boyanabilir ve bask yaplabilir. Statik ve tylenme problemi olmaz. Ykanabilir ve kuru temizleme yaplabilir. Ykandnda fark edilir derecede ekme yapabilir, bu yzden sadece kuru temizleme yaplmaldr.

Kullanm Alanlar:

Hazr giyimde bluz, elbise, ceket, spor gmlek, spor kyafet, kravat, takm elbise, i elbiseleri, bayan i amar, astar, pantolon, bayan apkas; Ev tekstilinde perde, battaniye, yatak araf, masa rts ve demeliklerde kullanlr.

2.2. Ev Tekstilinde Kullanlan Kumalarn zellikleri

Ev tekstilinde kullanlan kumalarda en nemli zellik yaplacak rnn eidine gre kullanlmasdr. Perdelik kumalardan nevresim takmnn yaplmas ya da demelik kaln kumalardan salon takmnn yaplmas gibi.

Resim 2.1: Demede kullanlm kuma eitleri

17

2.2.1. Yastk ve Minderler

Ba iin kullanlan yastklar %100 pamuklu dokumalardr. Kullanm alan en geni ev tekstil rnleridir. Aranan kullanm zellikleri fazla ve insan sal iin nemlidir. Kullanlan kuma ham madde bakmndan snrlandrlr. Kk bir yzeye sahip olmasndan dolay kk desenli ve dz kumalar kullanlr. Ss amal olanlarda dokuma, rme desenli baskl kumalar, ipek dantel, kanavie gibi akla gelen tm kumalar kullanlr.

2.2.2. Perde eitleri

Perdelik kuma olarak genellikle polyester, asetat, naylon, pamuk veya keten gibi liflerden yaplm kumalar kullanlr. Dz veya desenli olabilirler. Perdelerin uzunluu, genilii, ekli sabit deildir. Boyutlar pencerenin tipine ebatlarna ve zevke gre deiim gsterir. Oda ierisindeki dekoru tamamlayan kumalar kullanlr.

2.2.3. Mobilya Klflar

Keten, keten karm pamuklu kumalar bu ama iin daha uygundur. Sk dokunulu pamuklu kumalar, yumuak kadife, kanvaz veya chintz kumalar kullanlabilir. Mobilya klflarnn ebatlar kaplanacak alana ve ekline gre zevke bal olarak deiebilir.

2.2.4. Yatak rtleri

rtlk kuma olarak orta gramajl bir pamuklu dokuma en uygun olandr. Patiska, baskl kumalar, bezaya, saf keten, saten tek renk ince pamuk ipliinden yaplm salam kumalar olduu iin rahatlkla kullanlabilir. zeri nakl gprl kumalar ss amal rtler iin uygundur. ocuklar ve bykler iin kullanlacak olan nevresim takmlarnda pamuk arlkl kumalar tercih edilmektedir.

2.2.5. Masa rtleri

Ss amal masa rtlerinde ipek kumatan dantele kadar her trl kuma kullanlr. rme kumalar, baskl kumalar, dokuma kumalar, kuma zerine sonradan yaplan nak ve aplike ajur ilemlere yaplan kumalarla yemek masa rts ve peetelerin de kolay temizlenebilir ve ykanabilir kumatan seilmesi gerekir (Resim 2.1).

18

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Bu faaliyette verilen bilgi ve beceriler dorultusunda uygun ortam salandnda ev tekstilinde kullanlan kumalarn zelliklerini aratrabileceksiniz. Kullanlacak Malzemeler: Dergiler brorler nternet ortam Katologlar Kuma atlyeleri, kuma maazalar

lem Basamaklar

neriler

Kumalar el ve gzle test ediniz. Ev tekstilinde kullanlan kumalarn zelliklerini aratrnz. Kumalar renk ve desen zelliklerine gre gruplandrnz. Kumalarn zelliklerini kavramak iin kumaa dokunarak farkllklarn karlatrnz. Kuma zelliklerini tanmlaynz. Ev tekstilinde kullanlan kumalarn temizlenme zelliklerini aratrnz. Kumaa leke tutmama zellii nasl kazandrlr? Bu konuda bilgi edininiz. Mefruat yapmnda kullanlan kumalarn zelliklerini test ederek inceleyiniz. Hazrladnz aratrmay snfta arkadalarnzla paylanz.

Aratrdnz kumalarn zelliklerine gre kullanm alanlarnn resimlendirildii bir katalog hazrlaynz, snfta arkadalarnzla bu bilgileri paylanz.

19

LME DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Aada verilen sorulardaki boluklara uygun ifadeleri yerletirerek faaliyete ilikin bilgilerinizi lnz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. Kumalar .. ve .. tutmamaldr. Kumalar ... olmaldr. Kumalar . ve duyarl olmaldr. Yastklarda kullanlan kumalar olmaldr. Oda ierisinde dekoru tamamlayan . kullanlmaldr. Masa rtlerinde kullanlan olmaldr. kumalar .......... ve

7.

Kumalar renk, desen, kuma kalitesi .. uygun olmaldr.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendiniz deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz.

20

RENME FAALYET3 RENME FAALYET3

AMA
Bu faaliyette verilecek bilgi ve kazandrlacak beceriler dorultusunda uygun ortam salandnda ev tekstilinde yapacanz rne uygun kuma seimini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
tane ev tekstili rnnn kuma seiminin neye gre yaplm olduunu aratrnz. Modele ve rnn zelliine gre kuma seimi yapnz.

3. EV TEKSTLNDE KUMA SEM

Ev tekstilinde kullanlacak yere gre kuma seimi yaplr. Ayrca kuman model zelliine ve rnn kullanm zelliklerine uygun olmas da nemlidir. Ev tekstilinde doal lifler ve yapay lifler ayr ayr ya da kark olarak kullanlr. zellikle demelik ve perdelik olarak kullanlacaklarsa salamlk ve leke tutmazlk, yanmazlk ve solmazlk vb. zelliklere gre kuma seilmelidir.

3.1. Kuma Seiminde Dikkat Edilecek Noktalar

Ev tekstilinde genellikle en ok tercih edilen viskon, akrilik, pamuk, keten, polyester benzeri yapay hammaddelerdir. Son dnemde doal hammaddelere geri dn sz konusudur. retilecek ev tekstilinin zelliine gre kuma seiminde dikkat edilmesi gereken ltler: Kuman hammaddesi Desen Renk Kuma eni rn iin istenen ek zellikler (solmazlk, yanmazlk, leke tutmazlk, salamlk, su geirmezlik vb.)

Enli kumalar; perde, yatak rts, masa rts, dz yatak araflar gibi dikisiz tasarmlar iin genellikle yeterli byklkte ve eitli boyutlarda retilirler. ift yzl kumalar, dantel, mefruat tasarmlarnn ouna uygundur. Bir kenar olarak kullanlabilme avantaj vardr. rg kumalarda, genellikle dikii en aza indirecek geniliktedir, kenar basks gerektirmez. Ekose ve izgililer, zaman kazandrc zellikler tarlar; kesim, lm

21

ve iaretlemede kuman desen zelliine dikkat edilmesi gerekir. Ev tekstilinde kullanacamz kumalar dikkatli semeliyiz. Ekonomik olmal ve gnn modasna uygun olmaldr.

3.2. Ev Tekstilinde rnn zelliklerine Gre Kuma Seimi

3.2.1. Yastklarda Kuma Seimi
Dikimi kolay olmal, rn eidi geni bir yelpazeye sahip olmaldr.

3.2.2. Perdelerde Kuma Seimi

Dkml gnee ve a dayankl olmaldr.

3.2.3. Mobilya Klflarnda Kuma Seimi

Srtnmeye kar dayankl ve esnek kumalar seilmelidir. Ayrca kir tutmamal ve kolay temizlenebilir olmaldr.

3.2.4. Yatak rtrlerinde ve Pikelerde Kuma Seimi

Pamuklu kumalar tercih edilmelidir. zeri ssl, nakl, gprl, saten tarz kumalar da yatak rtlerinde ss amal olarak tercih edilmektedir.

3.2.5. Masa rtlerinde Kuma Seimi

Kolay kir ve leke tutmayan, tye elverili, gnn modasna uygun, kullanm yerine gre seilmelidir.

3.2.6. Nevresim Takmlarnda Kuma Seimi

Pamuklu, teri emen, kolay tlenebilen hijyenik kumalar seilmelidir.

3.2.7. Banyo Takmlarnda Kuma Seimi

Suyu emen yada su geirmez, rahat kullanlabilen, hijyenik ve havl kumalar seilmelidir (Resim 3.1-3.2-3.3).

22

Resim 3.1: Kuma perdeler

Resim 3.2: Nevresim takm

Resim 3.3: Banyo takmlar

3.3. Modele Gre Kuma Seimi

3.3.1. Yastk ve Minderlerde Kuma Seimi
Kullanm alan en geni ev tekstili rndr. Aranlan kullanm zellikleri insan sal iin nemlidir. Kullanlan kuma hammadde bakmndan snrlandrlr. Kk bir yzeye sahip olmasndan dolay kk desenli ve dz kumalar kullanlr. Dikii basit ve aksesuar ilemi en fazla olan ev tekstili rndr.

3.3.2. Perdelerde Kuma Seimi

Kullanm alan sadece pencere ile snrldr. Kullanm zellikleri daha ziyade estetikle ilgilidir. Kullanlan kumaa hammadde bakmndan snrlandrma getirmez ve byk bir yzeye sahip olmasndan dolay byk desenli kumalar kullanlabilme olanan verir. Dikii byk bir yzeye sahip olmasndan ve pencere llerine uymas gerektiinden dolay zordur. Belli snrlarda aksesuar ilemi uygulanabilir.

23

3.3.3. Mobilya Klflarnda Kuma Seimi

Mukavemet ve srtnme dayanm ile ilgili kullanm zellikleri aranr. Kuma hammadde bakmndan snrlandrlmaz. Geni yzeyli olduundan byk motifli kumalar kullanlabilir. ayet klf esnek deilse mobilyaya tam oturmas gerektiinden dikii zordur. Snrl bir aksesuara sahiptir.

3.3.4. Yatak rtlerinde Kuma Seimi

Daha ziyade insan sal ile ilgili zellikler aranr. Kuma hammadde bakmndan snrldr. Dikii zordur, aksesuar ilemleri ise fazladr.

3.3.5. Nevresim Takmlarnda Kuma Seimi

Teri emen, insan salna zarar vermeyen, gnn modasna gre renk ve desen zellii olan genellikle kombine desenlerden oluan, lleri belli standartlara gre yaplan dikii kolay, aksesuar ilemleri de fazladr.

3.3.6. Banyo Takmlarnda Kuma Seimi

Suyu hemen emen, hafif, gnn moda trendlerine uygun renk ve model zellii olan hiyenik ve sentetik, havlu, rg vb. kuma trleri kullanlr.

3.3.7. Masa rtleri ve Peetelerde Kuma Seimi

Daha ok kolay temizlenebilirlik ve estetik ile ilgili kullanm zellikleri gerektirir. Kuma hammadde bakmndan snrlandrlmaz. Byk desenli ve kk desenli kumalarn kullanmna olanak salar. Yemek takm ile uyumlu pastel renkler tercih edilir. Dikii basittir. Kullanm engellemeyecek ekilde her trl aksesuar ilemi uygulanabilir
(Resim 3.4-3.5).

Resim 3.4: Nevresim takm

Resim 3.5: Mutfak takm

24

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Bu faaliyette verilen bilgi ve beceriler dorultusunda uygun ortam salandnda ev tekstilinde yapacanz rne uygun kuma seimi yapabileceksiniz. Kullanlacak Malzemeler: Dergiler, brorler nternet ortam Katologlar Kuma maazalar neriler Kumalarn zelliklerini reniniz. Kumalarn lif yaplarn reniniz. Kuma seiminde dikkat edilecek Kumalarda renk ve desen zelliklerini noktalarn zelliklerini aratrnz. reniniz. Kumalarn apresini reniniz. rne gre kuma seimini reniniz. rnn zelliklerine gre kuma rn zelliklerini reniniz. seiminin zelliklerini aratrnz. yi ve dikkatli bir aratrmac olunuz. Modele gre kuma seimini reniniz. Modele gre kuma zelliklerini aratrnz. Model zelliklerini reniniz. seiminin Kuman zelliklerini reniniz. Yapacanz gzlemleyiniz. Kumalarn kullanm zelliklerine gre kuma seiminin zelliklerini aratrnz. Aratrdnz bu almalar bir katolog olarak hazrlaynz. Temiz ve dzenli alnz. almalar hatasz

lem Basamaklar

Kumalarn kullanm zelliklerine gre kuma seimini reniniz. Hazrladnz aratrmay arkadalarnzla paylanz. snfta

inizi zamannda yapnz, temiz ve dzenli olunuz.

25

LME DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet kapsamnda kazandnz bilgileri aadaki oktan semeli sorular cevaplayarak deerlendiriniz. 1. Ev tekstilinde kullanlan kumalar demelik ve perdelik olarak kullanlacaksa hangi zelliklere sahip olmas gerekir? A) Salamlk B) Leke tutmazlk C) Yanmazlk ve solmazlk D) t tutmas Nevresim takmlarnda aadakilerden hangi kuma tr kullanlmaz? A) Patiska B) Tl C) pek D) Pazen Gnelik perdelerde aadaki kuma trlerinden hangisi kullanlmaz? A) Vual B) Keten C) Patiska D) Saten Aadakilerden hangisi nevresim takmlarnda kullanlan kumalarda aranlan zelliklerden deildir? A) Leke tutmayan B) tye elverili ve hijyenik olmaldr C) Kumalar abuk ypranmamaldr D) Esnek olmaldr Banyo takmlarnda hangi kuma tr kullanlr? A) Tafta B) Viskon C) pek D) Havlu kuma

2.

3.

4.

5.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saysn belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyip renmeye alnz.

26

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Aadaki sorular; doru ve yanl olarak hazrlanmtr. Verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaznz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. ( ) Az bkmle erilen iplikler zg iplikleridir. ( ) zg ipi kuman boyuna olan ipliklerdir. Gerilime dayankldr. ( ) plik hatalarnda, bitkisel ve hayvansal katklar ambalajlama esnasnda karr. ( ) Ev tekstilinde kullanlan kumalarda, yatak rtleri, perdeler, havlular dekorasyonda nemli rol oynamaz. ( ) Ev tekstilinde kullanlan kumalar snrldr, fazla eitleri yoktur. ( ) Kamir kumann scak ve ynl bir dokusu vardr. ( ) Naylon ynl kumalarda daha fazladr. ( ) pek inliler tarafndan kefedilmi bir dokumadr. ( ) Ev tekstilinde kullanlan kumaalar amaca uygun seilmemelidir. ( ) Ev tekstilinde kullanlan baz kumalar kir ve leke tutmamaldr. ( ) Asetat kumalar ekme, gve ve kflenmeye kar dayankldr. ( ) Akrilik kumalar makinede ykanmaz. ( ) Naylon kumalar ykandnda hzl kurumaz ve anmaya kar dayankszdr. ( ) Viskon kumalar gne na kar dayankl deildir. ( ) Ev tekstilinde kullanlan kumalarn seiminde malzemenin salaml, kolay temizlenmesi ve akkanl nemlidir. ( ) Yastklarda kullanlan kumalarn dikimi kolay olmaldr. ( ) Banyo takmlarnda suyu hemen emen pamuklu kumalar tercih edilmelidir.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Hatal yantlar iin konular tekrar ediniz. Tm yantlarnz doru ise bir sonraki modle geiniz.

27

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET1N CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 8 D D Y Y D Y Y D

RENME FALYET2NN CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 Kir ve leke Hijyenik Ia ve gnee Pamuklu Kumalar Kolay temizlenebili r ve ykanabilir Kriterlere

RENME FAALYET3N CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 D B A A D

28

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Y D D Y Y D Y D Y D D Y Y Y D D D

29

KAYNAKA KAYNAKA
NL Nesrin, 9 Eyll niversitesi Gzel Sanatlar Fakltesi Tekstil Blm. ORAL Glin, 9 Eyll niversitesi zmir Meslek Yksek Okulu.

gulsinoral@hotmail.com BARAK Nesrin, Yaynlanmam Ders Notlar. MARYJORE A. , Tekstil Teknolojisi Elyaf, plik, Dokuma, rme, Hal, Diki plii. DEMR Ali, Melih GNAY (evirmenler)

30