K Ko on ni ik kl le er r D D m me er rk ke ez zl li ik k v ve e P Pa ar ra am me et tr re e M Mu uh ha ar rr re em m a ah hi in n

1

lk Tanmlar
Tanm-1
Bir doru ve bunun dndaki bir noktann
belirttii dzlemde, noktaya uzaklklarnn
doruya uzaklklarna oran sabit olan
noktalarn geometrik yerine konik denir.
Sabit olarak verilen noktaya koniin odak
noktas, doruya koniin dorultman,
sabit orana da koniin dmerkezlii ad
verilir. Dmerkezlik e ile gsterilir.
Konik ad, bu ekillerin bir konik yzeyin bir
dzlemle arakesitleri olarak da elde
edilebilmesinden gelir.

Tanm-2
Konikler, odaklarndan geen ve
dorultmanlarna dik olan doruya gre
simetriktirler.
Bu doruya koniin ekseni denir.

Tanm-3
Koniin odandan geen ve koniin eksenine
dik olan kiriin uzunluunun yarsna koniin
parametresi denir. p ile gsterilir.







ekil-1de, F noktasna ve d dorusuna
uzaklklarnn oran
PF
e
PH
= olan P
noktalarnn geometrik yeri izilmitir. Bu
ekil bir koniktir.

- F noktas koniin oda;
- d dorusu koniin dorultman;
-
PF
e
PH
= koniin dmerkezlii;
- MF p = koniin parametresi;
-
p
MK FD
e
= = odan dorultmana uzak-
ldr.


Koniin ekseninin konii kestii noktalara
koniin tepeleri (veya keleri) denir.
ekil-1de A ve A' noktalar koniin tepe
noktalardr.
Koniklerin genel tanmna gre; (Tanm-1)
PF
e
PH
= ,
AF
e
AD
= ,
MF
e
MK
= ve
A F
e
AD
'
=
'

olur. (ekil-1)


Dmerkezlik ve Konikler

1.
PF
e 1
PH
= < ise konik elipstir.






2.
PF
e 1
PH
= = ise konik paraboldr.







ekil 1
d
P
H
M
D F A
K
A'
p
e

p
M'
ekil 2
d
P
H
D F
A A'
ekil 3

d
P
H
D F
A





K Ko on ni ik kl le er r D D m me er rk ke ez zl li ik k v ve e P Pa ar ra am me et tr re e M Mu uh ha ar rr re em m a ah hi in n
2
3.
PF
e 1
PH
= > ise konik hiperboldr.

PF P F
e 1
PH P K
| | '
= = > |
|
'
\ .











1., 2. ve 3. maddede sylediklerimizi, konik-
leri nokta nokta izerek de grebileceiz.

Dzlemde bir d dorusu ve bunun dn-
da bir F noktas alarak, deiik konikleri
nasl elde edebileceimize bir bakalm:





F noktasndan geen ve d dorusuna D
noktasnda dik olan FD dorusunu koniin
eksenini izelim. FD 6 birim = olsun. Bir
birim aralkl noktalar iaretleyelim:





E, G, N, R, S noktalar farkl koniklerin tepe
noktalar olarak alnabilirler.
1
EF
1
e 1
ED 5
= = < ve
2
GF
2
e 1
GD 4
= = <
olduundan, E ile G noktalar oda F ve
dorultman d olan birer elipsin tepeleri
olurlar.
3
NF
3
e 1
ND 3
= = = olduundan, N noktas bir
paraboln tepesi;
4
RF
4
e 1
RD 2
= = > ve
5
SF
5
e 1
SD 1
= = >
olduundan , R ile S noktalar da birer
hiperboln tepeleri olacaklardr.

Baka bir deyile; [FD] zerindeki
noktalardan Fye daha yakn olanlar birer
elipsin, Dye yakn olanlar birer hiperboln
tepeleri olurlar. [FD]nin orta noktas da bir
paraboln tepesidir.
Bu ekillerin hepsini bir arada izeceiz.

Koniklerin izimi

Tepesi G olan elipsi izelim:
Elipse ait bir nokta P olsun.
GF
1
e
GD 2
= =
olduunu biliyoruz. P noktasndan d dorusu-
na izilen dikmenin ayana H dersek,
PF
1
PH 2
= olacaktr.
Buna gre; bu elipsi izmek demek,
PF
1
PH 2
=
koulunu salayan tm P noktalarn kat
zerine kondurmak demektir. yle P noktalar
ki; PF k = iken PH 2k = olacaktr.
Baka bir deyile; P noktalar F noktasndan k
birim, d dorusundan 2k birim uzakta
olacaklardr. Byle P noktalar, F merkezli ve
deien k birim yarapl emberlerle d
dorusuna 2k birim uzaklktaki paralel doru-
larn kesim noktalar olurlar.
F noktasnn d dorusuna uzaklnn 6 birim
olduu dikkate alnrsa; F merkezli k birim
yarapl emberle, dye 2k birim uzaklktaki
paralel dorunun kesiebilmesi iin,
k 2k 6 birim + > ve 2k k 6 birim s olmas
gerektii grlr. (ekiller izerek grnz.)
Demek ki; 2 br k 6 br s s alnmaldr.
ekil 4
d
P
H
D F
A
P'
K
A'
ekil 5
d
F
R N D G E S
ekil 6
d
F





K Ko on ni ik kl le er r D D m me er rk ke ez zl li ik k v ve e P Pa ar ra am me et tr re e M Mu uh ha ar rr re em m a ah hi in n
3
k 2 br = uzunluuna karlk gelen nokta
elipsin G tepesidir.
k 6 br = uzunluuna karlk gelen nokta da
elipsin G' tepesi olur.
k 3 br = yarapl emberle, dden 6 br
uzaktaki paralelin kesim noktalar elipse ait
dier iki nokta olur.
Bylece; elipse ait G, G' , M ve M' noktalarn
elde etmi oluruz.








k 4 br = alarak da T ve T noktalarn elde
ederiz.









Elipse ait nokta saysn arttrarak, ekli
istediimiz hassaslk derecesinde izebiliriz.
Oda F, dorultman d, dmerkezlii
1
e
2
=
olan elips aadaki gibidir.










Tanm-4
Elipsin, elipsin ekseninde ayrd kirie
elipsin byk ekseni (veya asal ekseni); bu
kiriin orta noktasna elipsin merkezi;
merkezden geen ve elipsin eksenine dik olan
kirie elipsin kk ekseni (veya yedek
ekseni) denir.
ekil-9da [GG] ' byk eksen, [TT ] ' kk
eksendir.
Kk eksenin u noktalar da elipsin dier iki
tepesidir. (G, G' , T, T' elipsin tepeleri.)


Altrmalar ve Problemler I

1. ekil-9da FG 2 br = ve FD 6 br = dir.
Buna gre; oda F, dorultman d ve bir
tepesi G olan elipsin kk eksen uzunluu-
nu ( TT' ) bulunuz.
2. ekil-9da, bir tepesi E olan elipsin oda F
noktas ve dorultman d dorusudur.
FE 1 br = ve FD 6 br = dir.
Buna gre;
a. bu elipsin E' tepe noktasnn d
dorultmanndan uzakln bulunuz.
b. bu elipsin kk ekseninin uzunluunu
bulunuz.

2. soruya bulunacak cevaplarla, kesi E olan
elipsi, kesi G olan elipsin yanna ekil-10
daki gibi koyarz.









M
G'
M'

R N D G E S
ekil 7
d
F
T
T'
M
G'
M'

R N D G E S
ekil 8
d
F
O
T
T'
M
G'
M'
R N D
G
E S
ekil 9
d
F
O
T
T'

M
G'
M'
R N D G E S
ekil 10
d
F
E'





K Ko on ni ik kl le er r D D m me er rk ke ez zl li ik k v ve e P Pa ar ra am me et tr re e M Mu uh ha ar rr re em m a ah hi in n
4

Tepesi N olan parabol izelim:
Parabole ait bir nokta P olsun.
NF
1 e
ND
= =
olduunu biliyoruz. P noktasndan d
dorusuna izilen dikmenin ayana H dersek,
PF
1
PH
= olacaktr.
Bu durumda; F odandan ve d
dorultmanndan eit uzaklkta bulunan P
noktalarn arayacaz. PF PH k = = eitlikle-
rini salayan P noktalarn
Byle P noktalar, F merkezli ve deien k
birim yarapl emberlerle d dorusuna k
birim uzaklktaki paralel dorularn kesim
noktalar olurlar.
F noktasnn d dorusuna uzaklnn 6 birim
olduu dikkate alnrsa; F merkezli k birim
yarapl emberle, dye k birim uzaklktaki
paralel dorunun kesiebilmesi iin,
k k 6 br k 3 br + > > olmasnn gerekli ve
yeterli olaca grlr.
k 3 br = uzunluuna karlk gelen nokta
paraboln N tepesidir.
k 6 br = yarapl emberle, dden 6 br
uzaktaki paralelin U ve U' kesim noktalar
parabole ait iki nokta olacaktr. Ayn yntemle
yeteri kadar nokta bulunarak izim
tamamlanr. ekil-11de U, N, U'
noktalarndan geen parabol gsterilmitir.













Tepesi R olan hiperbol izelim:
Hiperbole ait bir nokta P olsun.
RF
2 e
RD
= =
olduunu biliyoruz. P noktasndan d
dorusuna izilen dikmenin ayana H dersek,
PF
2
PH
= olacaktr. Bu durumda; PF 2k = ve
PH k = eitliklerini salayan P noktalarn
yerletireceiz.
Byle P noktalar, F merkezli 2k br yarapl
emberlerle d dorusuna k birim uzaklktaki
paralel dorularn kesim noktalar olurlar.
F noktasnn d dorusuna uzakl 6 birimdir.
yleyse; F merkezli 2k birim yarapl
emberle, dye k birim uzaklktaki paralel
dorunun kesiebilmesi iin,
2k k 6 br k 2 br + > > olmas gerekli ve
yeterlidir.
k 2 br = iin elde edilen P noktas, hiperboln
R tepesi ile akr.
k 3 br = iin, P noktalar, hiperbole ait V ile
V' noktalardr. (ekil-12)
V, R ve V' noktalarndan geirdiimiz eri,
hiperboln bir kolunu oluturur.
k 6 br > iken; 12 birimden byk yarapl
bir emberi, dorultmann iki tarafnda ve 2k
uzaklktaki iki paralel doru da keser.
k 6 br = iin hiperboln R' tepesi ile elde
edilir.
k 7 br = iin, P noktalar, hiperbole ait W ile
W' noktalar olur. (ekil-12)
W, R' ve W' noktalarndan geirdiimiz eri
de, hiperboln dier koludur.








F
T
T'
M
G'
M'
R N D G E S
ekil 11
d
U
U'
E'
R
N D S
ekil 12
F
V W
V' W'
R'
N'





K Ko on ni ik kl le er r D D m me er rk ke ez zl li ik k v ve e P Pa ar ra am me et tr re e M Mu uh ha ar rr re em m a ah hi in n
5

izdiimiz konikleri bir arada
gsterelim:
















Altrmalar ve Problemler II
ekil-13teki koniklerin odaklar F noktas ve
dorultmanlar d dorusudur.
FD, koniklerin ekseni olup FD 6 br = dir.
FD EG GN NR RS SD 1 br = = = = = = dir.
Buna gre;

1. Koniklerden herbiri zerinde, d dorultma-
nndan uzaklklar 5 birim olan noktalarn
F odana uzaklklarn bulunuz.


2. e 2 = hiperbol zerinde, d dorultmann-
dan 8 birim uzaklkta bulunan noktalarn
FD eksenine uzaklklarn bulunuz.


3. Koniklerden herbiri zerinde, FD eksenin-
den 1 birim uzaklkta bulunan noktalarn F
odana uzaklklarn bulunuz.


4. ki tepesi G ve G ' noktalar olan elipsin O
merkezinden GG' eksenine dik izilen
doruyu y ekseni ve GG' dorusunu x
ekseni sayarak oluturacanz koordinat
sisteminde;
a. F odann koordinatlarn bulunuz.
b. d dorultmannn denklemini yaznz.
c.Tepesi G olan elipsin denklemini yaznz.
d.Tepesi E olan elipsin denklemini yaznz.



5. GG' dorusunu x ekseni ve buna N
noktasnda izilecek dikmeyi y ekseni
sayarak oluturacanz koordinat
sisteminde;
a. F odann koordinatlarn bulunuz.
b. d dorultmannn denklemini yaznz.
c. Tepesi N olan paraboln denklemini
yaznz.



6. [RR ] ' doru parasnn orta noktas O'
olsun.
O' noktasndan RR' dorusuna izilecek
dikmeyi y ekseni ve RR' dorusunu x
ekseni sayarak oluturacanz koordinat
sisteminde;
a. F odann koordinatlarn bulunuz.
b. R ve R' tepelerinin koordinatlarn
bulunuz.
c. d dorultmannn denklemini yaznz.
d. Tepesi R olan hiperboln denklemini
yaznz.




R
N
D G
E S
ekil 13
d
F
e 1 =
e 2 =
1
e
5
=
e 2 =
G'
E'
N'
R'
1
e
2
=
O





K Ko on ni ik kl le er r D D m me er rk ke ez zl li ik k v ve e P Pa ar ra am me et tr re e M Mu uh ha ar rr re em m a ah hi in n
6

Parametre ve Konikler
ekil-14te, oda F noktas ve dorultman d
dorusu olan bir konik verilmitir.
Koniin F odandan geen ve FD eksenine
dik olan [MF] yarm kirii izilmitir.











MF uzunluuna koniin parametresi
denildiini ve p ile gsterildiini biliyoruz.
MF p = ve FD uzunluklar biliniyor ise
koniin trn bulabilir miyiz?
Bu soruya kolayca evet cevabn verebiliriz.
nk; konik zerindeki M noktasnn F
odana uzaklnn d dorultmanna
uzaklna oran dmerkezlii verecektir.
Burada; p ve FD uzunluklar belli olduuna
gre
MF
e
FD
= oran bellidir. yleyse; koniin
tr de bellidir.
Demek ki; parametre, koniklerin dmerkez-
lik trnden bir elemandr. Koniin trn ve
biimini belirtir.
MF
e
FD
= eitliinden, u sonular hemen
karabiliriz:

1. p FD < ise, konik elipstir.
2. p FD = ise, konik paraboldr.
3. p FD > ise, konik hiperboldr.

Altrmalar ve Problemler III
ekil-14teki koniin oda F noktas ve
dorultman d dorusudur.
FD, koniklerin ekseni olup FD 6 br = dir.
Buna gre; aada verilen MF p = deerleri
iin koniin trn belirtiniz.
Her durumda, AD uzunluunu bulunuz.
1. p 3 br = 2. p 4 br =
3. p 6 br = 4. p 8 br =
p
M
A D
ekil 14 d
F