Ali Şeriati - Anne Baba Biz Suçluyuz

a y k it a p la r 46
Kapak: Minyatr
Dzen: Hlya Akn
Bask: al Ofset Cilt: Bayrak Matbaas

stanbul, Nisan 2004
a y k i t a p l a r bir KTABEY rndr.
ISBN 975-6336-02-1
a y k it a p la r
ataleme Sok., No: 54/A Caalolu/Istanbul Tel.: 0 (212) 512 43 2 8 - 5 1 1 21 43 Faks: 513 77 26
Anne Baba Biz Suluyuz

Ali ERATI
ev iri: Kerim GNEY
a y k it a p la r
NDEKLER
SUNU ................................................................................................ BRNC BLM ONLAR SO R U Y O R L A R ............................................................... Bir Mahalle Geniliindeki Dnya................................................ Biz Suluyuz................................................................................. ki nl ve Byk H ata................................................................ Rahime Bal Dnya Gr........................................................ Hayrl, Yasakl D in ..................................................................... Okumak in Olan K itap.............................................................. Tekrarlanan Namaz veya Allah ile Sylemek.............................. Peki, H ac?!................................................................................... Kerbel ve Devrimler................................................................... Tevessl ve efaat......................................................................... Zulm ve Smrnn Hizmetindeki Velayet ve im a m e t ............. KNC BLM BEN SO RU Y O RU M ........................................................................ nandm slm............................................................................ Tahrifler Sryor.......................................................................... Eitliin Simgesi: H acc................................................................. Kuran Okunan Kitaptr................................................................ Kerbel Ekol ............................................................................. Yeniden Dirili -Ba's.................................................................... Kaza ve Kader.............................................................................. k Getiren Kavramlar ve Tashih............................................. Kardeim, Bacm, Kuakdam Olan Aydn!.................................
9 9 12 20 25 26 26 28 30 36 41 46
53 53 57 60 63 74 79 85 90 103
SUNU
a ve toplumu tanmak, her dnce ekol mensubu iin bir zo runluluktur. inde yaadklar a ve toplumu gerei gibi tanmayan, elverili tm koul ve snrlar zorlayarak kritiini yapamayan dava erle rinin baarl olmalar beklenemeyecei gibi, bu tip insanlarn ayaklar nn yere bast da sylenemez. Ayaklan yere salam basmayan bu mslmanlarn topik, toplumdan yaltlm ve havada seyreden bir pozisyonda yaamalar da bal bana bir samalk olsa gerektir. Kanaatimizce, evirisini sunduumuz kitabn yazar eriat! de ayn kaygdan yola karak toplumu salkl bir analize tabi tutmay ve ele tirmeyi denemitir. eriat, bu deerlendirmesi sonucunda toplumda kesimin varln tesbit etmektedir: 1- Geleneki, mirasyedilerden oluan dindar kesim. 2- Geleneksel din anlay aynen kabullendiklerinden dolay dine kart ve batc (Garbzede) okumu/entellektel kesim. 3- Her iki kesimin de saldrsna urayan ve dini gerek yapsyla alglamaya abalayan kesim. Kitap iki ayr blmden olumaktadr. Her iki blmde de slm kavramlar ve ibadetler farkl perspektiften ele alnmaktadr. Birinci blmde, yazar yukarda belirttiimiz ikinci kesime men sup kuaklarn birinci kesime mensup anne-babalarna ynelttikleri sulama ve eletirileri (kavram ve ibadet konularnda) ele almaktadr. kinci blmde ise bir ve ikinci kesime mensup olanlar birden kars
8 Anne Baba Biz Suluyuz
na alp eletirmekte ve zellikle gen kuaa kavram ve ibadetlerin gerek anlamn sunmaya abalamaktadr. Yazar bylece toplumunu tm kesimleriyle birlikte ciddi bir sorgulamaya tbi tutmaktadr. Okuyucunun cidden ilgilenecei ve benzer yaklam ve kritikleri toplumuna da ynelteceini umduumuz bu kitabn yeni ve cesur yak lamlaryla, okuyucuyu toplum ile btnleme yolunu aratrmaya, aratrma konusunda ynlendireceini de umuyoruz. Kitabn birinci blmndeki eletiri ve sulamalar yazan balama maktadr. nk yazar, bu eletiri ve sulamalar ikinci kesime mensup gen kuan dilinden aktardn belirtirken kendisinin de nc kesi me mensup olduunu zellikle vurgulamaktadr. Okuyucu eer kitab dikkatli bir biimde ve n yargdan uzak okursa, ia toplumunu eletiriye tbi tutan yazarn deindii ou ko nularn Snn toplumlarda da aynen geerli olduu gereini grecek tir, kanaatindeyim. Kitabn bir katk salayacan mid ederken hayra vesile olmasn da Allah'tan niyaz ederim. aba bizden baar Allahtandr. Kerim G N E Y 9 Haziran 1987
Birinci Blm
ONLAR SORUYORLAR
Sevgili D o s tla rm !
Dn geceki son oturum ve toplantmzn devam olsun diye ko numak istiyordum. Aslnda ben konumak yerine ders vermeyi tercih ederim. Dn geceki son toplantmzda, burada u son birka ay ieri sinde ele aldm konuyu tamamlamak istiyordum. Ancak bana gster diiniz an ilgi beni bu gece de konumak zorunda brakt. Aslnda bu geceki konumamn konusu: Bir ka boyutlu tek ruh: Ali idi. Ancak son bir yl ierisindeki konumalarmda bu konuya az ok deinmi ve geen yl Destanlar st gerek: Ali temasyla bu konuyu bamszca ele almtm. Bu sebeple bu gece gerekten hayat ve acil olan bir baka konuya deinmek istiyorum. nk bundan son ra sizinle yapacamz sohbetlerde bu konuyu ele alma frsat bulabile ceimden emin deilim.
Bir Mahalle Geniliindeki Dnya

Bugn bizler, dine bal olmak adna entellektel ve okumu kua mza kar suluyuz. Bu, gndemdeki temel sorunlardan birisidir.
Sevinerek belirtmeliyim ki, dine inananlarmzn ou snrl ve ka pal bir evrede yaama ansna sahiptirler. Yerleim birimleri ve evre lerindeki zel topluluklaryla snrl ve kapal olan bu evredekiler dar da oluan olay, akm ve haberlerden uzaktrlar. Vicdanlar rahat, sorum luluklar da hafiftir. Tm dnya ve toplum onlarn karsnda gibidir. Byle toplumlarda, bu tr dncelerle yaayan kimseler iin hibir ir kin i meydana gelmez ki, onlar sorumluluk duysunlar. Bunlar sadece di n ileriyle meguldrler. Bunlarn iinde yaadklar evre tamamen din dardr. Bu evrede din trenler ve gelenekler harfiyen yerine getirilmek tedir. Bu ortamda yaayan kimseler namazlarn klmakta, dualarn yap makta, orularn tutmaktadrlar. Kelimenin tam anlamyla yan, n ve arkasnda bulunan darack evredeki halkn tm din tren ve gelenek lere katlmaktadrlar. Btn aileler, kadm-erkek, kz ve erkek ocuklarn hepsi bir "bay" a inanrlar ve o "bay"m din amel biimine, sz ve tavrla rna baldrlar. Din amel olarak bildikleriyle amel ederler. Ancak bu evrede yaayan kiinin acil ve balayc bir eylem yapmasn ya da ar bir sorumluluk altna girmesini gerektirecek byk bir olay veya tehlike gndeme gelmemitir. evresinde hibir ey deimemitir ki o da d nce biimini, konuma yntemini veya tavrlarn deitirsin. Dinin el den gitme pozisyonu yoktur ki, dini korusun. Bir tehlikeyle kar karya deildir ki kendini bu tehlikeye kar kollasn. te kii byle rahat bir or tamda tamamlanm bir sorumlulukla gidilen yolda ve rahat bir zamanda yaayp gitmektedir. Rzgrsz, frtmasz, kapal, emniyetli, zel bir ha vay solumakta, eziyet ekmemekte ve yrei sarslmamaktadr... Ama benim gibiler bir baka lemdedirler. Bir baka snfa aittirler. Bir baka kuak ve ada, baka kltrlerle temas halinde; baka d ncelerle ilikide; sosyal, politik ve dnsel akm ekol ve hareketler den etkilenmektedir. zet olarak, bir baka dnya! Mevcut geleneksel ve kaltmsal dine inanan veya inanr grnen birok kii, konuma ve deerlendirmelerinde benim gibilere hibir ey brakmamaktadrlar. Benim gibilerin braknz din konusundaki yakla m ve analizlerini, en basit konudaki grlerini dahi ho grmez ve balamazlar. Niin kravat takyorsun? Niin sakaln tra ediyorsun? Niin szlerinde kmil anlamda salvat getirmiyorsun? Niin kitapla rnda Ali ad geince salvat getirmiyorsun?
Onlar Soruyorlar 11
Niin Ebubekir ve mer'in adn kullandnda onlar knamyor ve eletirmiyorsun? Niin trbne kp konuuyorsun? Hatta niin ko numalarn srasnda su iiyorsun? Niin? Niin? Niin?.. te bu tr den sorularla karnza engel olarak dikilip dururlar. Sosyal evrelerinde, din ve manev dnyalarnda, en byk tehli kelerin, en dehetli hata ve bozulmalarn, sapmalarn, kabalk, irkin ve katlanlmas g klerin meydana geldii kiiler bunlardr ve bu sorular onlarn da yansyan yzleridir. Bu skntlar ve belirtileri kitaplarnda ve yazlarnda da dile gel mektedir. Bu onlarn en erdemlilerinin ifadeleridir de. Onlara gre, s lm'a ynelen ve kaldrldnda rahat edecekleri dnce ve sosyal ya ant asndan, din asndan hayallerinin rahat edecei, "Mrid" lii1, yaam biimlerini etkilemesine kar koruyacaklar tehlike, yukarda deindiimiz konulardr. nk bunlarn hereyinde slm var, mez hepleri var ve bu onlara gre en doru olandr. Mescid, mihrab, takiye, humus, zekt, hac, ziyaret (yatr)... Hepsi yerli yerinde ve tm iar lar dimdik ayaktadr!. te yandan bir baka ortamda ve artlarda eitilmi ve benim gi bi dnenler! te bunlar bir elikiyle, bir sorumlulukla ve byk bir ileyle kar karyadrlar. Bu yzden rahat zre olamazlar. ran ya da ran dnda okuyan ve benim de iinde yer aldm bu gen kuak, ada dnya kltryle -tercme veya orijinal metinler araclyla Avrupa ve Avrupad kltr, sanat ve edebiyatla- tanm, ada felsef dnce ve sosyal ekollere aina olmu, fakat ayn zamanda btn bunlara kar direnmek, gl bir direnii ortaya koymak iste yen, dinlerinin ilkelerine tam anlamyla iman ederek ona vefal kal mak isteyenlerin sorumluluu ok ardr. Byk bir yk omuzlamlardr, onlar.
1 nk, bu tr din ballklarn, toplumsal gnl yaklarn akideui kklerinden nce eko nom ik temelleri vardr.
Biz suluyuz!
Rica ediyorum dostlarm! Eer benim aceleci konumamda; diri, ak ve keskin eletirilerimde bir aclk olmasna ramen szlerimdeki gerekleri gryor ve inanyorsanz, o acl bana balaynz. nk, sanki igzarlk dostluktur; aldatmak, yalan sylemek veya bunlar dorulayp pekitirmek tatldr; buna karn gerekler acdr. Bu hasta lklar, gnlleri honut tutma ya da rahat olma tavrlarn bir yana b rakalm artk. Bu hastalklara kar birlikte duralm. Dopdolu, ar, do ru ve ac olan syleyelim. nk: "Kanser hcreleri kannda, beyninin derinliklerinde, kalbinin deh lizlerinde byk bir hzla yer etmi. Sre az, fakat facia ar!.." Kapal, geleneki ve kaltma din evrelerde, birisi din yntemle re inansa, dindar olsa, slm'dan, Allahtan, dinden ve mezhepten sz etse, genelin sempatisini, sayg ve sevgisini kazanr. Eli plr; geimi karlanr; byk bir kiilik, nuran bir sima, ruhan bir lim olarak ka bul edilir. Ona saygnlk ve servet yaar. O kii, n ve servete sadece din yoluyla ve din adna ular. Ben ve benim gibilerin yaad evrede ise durum tamamen farkldr. Dine iman etmek byk bir sutur. Bu evrede, eer bir hoca, bir faklte rencisi, bir ada evirmen, bir yazar, bir sanat, air, dnr, filozof, sosyolog, psikolog din eilim tarsa, zayf bir kiilik oda hem dnsel ve bilimsel, hem de sosyal bir zayflk olarak kabul edilir. Namazn klan, duasn okuyan, nafile ve snnet namazlarn klan birisi, geleneki evrelerde hem madd, hem de manev ynden destek grrken, bizim evrelerde, ada ekol ve dnceleri bilen, iyi eitim grm ada bir bilim adam olarak bilinen, ada gr ve kltrle tannan biri slm bir inanca da sahip olursa, tm bilimsel zellik ve kiiliini yitirir. Eer bilimsel ki iliini inkr edemezlerse, ahlk ve sosyal kiiliini inkr ederler. Bili mi onun bunun, u veya bu kesimin karma ya da halkn ve an za rarna, kitlelerin k ve durgunlua drlmesi pahasna dine hiz meti klmakla sularlar. ster sosyolog, ister psikolog, ister filozof, ister evirmen olsun, Avrupa'dan gelen tip; kiiliini devrimci, aydn, ilerici ve yenileyici ola rak korumak iin ne yapmas gerektiini bildiinden, modern aydn
Onlar Soruyorlar 13
evreler onun bilimsel ve sosyal kiilik ve deerini savunma konusunda kendilerini sorumlu kabul ederler. Bu tipler, eer Jean Paul Sartre'n konumalarndan, Bertold Brecht'den ya da benzerlerinden biri olan amzn tannm batl aydnlarndan bir eviri yapsa, toplumda ay dn ve ilerici bir tip olarak tannp yer edeceini bilirler. Ama eer bu adam kalkp da din bir kitap yaynlasa, geleneki din evrelerde kitab din bir kitap olarak tannmayaca gibi, o da dinden szeden biri ola rak tannmayacak, kitab okunmam, sz iitilmemi, bilinmemi ola cak. Belki de tekfir edilecek veya fasklkla sulanm olacaktr. Bu onun birinci talihsizliidir! lerici ve modern olup Bat fezasndan amza egemen olan ekol ve nitelikleri soluyan aydnlarn, kendisinde henz gericiliin etkilerinin varolduu istisna bireyler hakknda dnceleri hi de ho deil. Bu tr aydnlardan biri irket-i Sehami-yi Ayendegn adl gazetede beni, "Alim olduu halde, beyninde din tortular kalm ve bilimsel dnce sini felcetmitir. Geleneki terbiyesi onu bu knt ierisinde brak mtr" eklinde tanmlamtr. Niin byledir, niin?.. Bu gece buraya her zamanki gibi gelmi im. Dindar bir konumac olarak bilimsel, ahlk bir konuma adna gelmedim. Ne bir profesr, ne bir yazar, ne bir slmbilimci; ne bir sosyolog, ne bir vaiz, ne bir ruhan ve ne de bir rehber Unvanyla gel medim. Aslnda hibir zaman byle bir iddiada da bulunmadm. Aksi ne ben kendi snf ve grubumun gelenekilik, muhafazakrlk ve gele neki dindarlkla sulanan bir grup ve snf temsilcisi olarak konuma ya gelmiim. Dindarlarn bulunduu bu mecliste, sizden, dine bal fa kat halka kar olanlarn dilinden adalet istiyorum. tiraz ediyorum! Ve sizi suluyorum. Ben onlara balym. Tm mrm boyunca renci ve retmen dim. Eer evirmen, yazar ya da konumac olduysam, o evrenin iinde oldum. Bu kltrle eitildim. Onlara mensubum, onlarn szleri ni kavradm ve onlarn ruhlarn da tanyorum. nk eitimin tm aamalarn getim. Snf snf izleyerek... lkretmen okuluna gitmi tim. Toplumumun yoksulluk, kyllk ve ilelerinin derinliklerinden kopup gelen rencilerle gece gndz birlikte olmu ve onlarla yaa mm. Onsekiz yanda retmenlie balamm. Daha dorusu m
rmn bul anda eitmenlie balamm. Btn yaamm rencilik-retmenlik ikilemi arasnda gitgel biiminde gemitir. Hem eski bilimsel evrelerde, hem modern kltrlerde eitim grmm. Hem ran'da, hem darda... lkokulun ilk snfndan fakltenin son snfna kadar okumuum. Kklmden beri evremin dnce kalplar ierisinde toplumsal deiim ve olaylarla iice eitilmiim. Srekli ola rak akidev ve duygusal dalgalarla, amn ideolojik saldrlar ile do rudan doruya ve uyank bir temasm olmutur. Gecem ve gndzm kalemle ve kitapla gemitir. Bat kltrnn saldr ve etkinliini, ay dn taslaklarnn acizce teslimiyetlerini ve dindara benzeyen tutucularn direnilerini, kar koyulann grm ve tanmm. Biri din iddiasn da, dieri uygarlama iddiasnda olan eski ve yeni iki kltr arasnda dnmm. Bir toplumun takliti, geleneki yapdan zorlamal modernist yapya gei dneminde hazr bulunmuum. Ahlk, dnce ve yaamdaki deerler sisteminin deiimine ahit olmuum. Kyl k kenli olduum iin de halk gereini zmlemiim. Din eitim grd mden toplumun vicdanna, ftrat ve ruh derinliklerine inme yetene ini kazanmm. Batl eitim grdm iin amn gr ve dn celerini tanmm. nsan ilgilendiren ve dnya gndeminde olan so runlarn tam ortasndaym. Dindar toplumumuzun, saldrlar gnbegn artan, dalbudak salan, etkinlii artan gl bat kltr karsndaki yazgsnn ne olacann bilincindeyim. nk bizim toplumumuz gele neki bir ruh, katlmc bir deer ve telkin edilip biline haline dnt rlmeyen bir iman sahibidir. Oysa Bat toplumu, yaratc bir ruh, akl deerler, bilimsel bir kltr, madd uyanklk, gerekilik, burjuvazinin yaama katt gr; btn felsef, ahlk ve inanca dayal snrlamala ra isyan etmi, yaamn ve tketimin soyluluuna inanan, gl, dina mik ve teknolojinin zirvesinde bir kltr.. Oysa gryoruz ki, var olan din, talam zihn kalplar iinde durmakta, yalnzca aile basks, toplumsal gelenekler ve evre telkinleriyle korunmaya allmaktadr. Saysz beyinlerden oluan bilimsel ve dnsel ocaklar heyecan ve te latan birbirine dm. Hareket, uyanklk ve akl yenilikilik sahibi, srekli alarn ilerisinde olan, olaylar ve toplumlar pei sra srkle yen slm, imdi izleyicileri olan toplumun arasnda statik bir yap arzetmekte, salt mukaddesler ve zihinsel inanlar boyutuna indirgenmi bulunmaktadr. Bu boyut, tahakkmn srmesini salayan geleneki
Onlar Soruyorlar 15
ynelimler biiminde srp giden kimi amellere bal kalmtr. Byle bir ortamda, uzak ve tanmad ufuklardan gen, uyank, gl, sulta arayan, dnyaya yaylan bir herif ona saldrm... Bilim ve teknik, fel sefe, edebiyat, sanat, byk ekonomik g, dini yok etmek iin kazan d tarihi g ve baaryla donanmtr. Bu kltrn eli, slma kar sonsuz kini olan bat smrgeciliinin gl eliyle birliktir. Bu kltr s lm topluluklarn kendini kabul ettirmek iin yolu amaya abalamak tadr. Onlar yolunun stnden kaldrmak istiyor. nk slm' bilen, tarih bilincine sahip olan ve bat smrgeciliinin son iki yzyldaki yapsn bilimsel incelemeye tbi tutmu olan herkes bilir ki, slm; tm tarihsel yaam boyunca uyuyan donuk toplumlara dinamizm ve uya nklk balayacak; aalanan, zayflk ve zillete dm uluslara izzet ve g verecek bir yetenee, kalb bir imana, sahih bir akideye, kkl ve zengin bir kltre sahiptir. Bu sebeple slm kltrel smrgeciliin yaylna en byk engeldir. Bat toplumlarn kertecek ve bizim ay dnlarmza dnsel smrgecilik ile akidev sultaya kar eli bo kal dklar nsan kiilik, tarih soyluluk ve ruh bamszlk asndan eli bo olduklar u ortamda muhta olduklar tm unsurlar verecek ve ellerim dolduracak bir kltr ve inantr slm... Ben, iirleri, tiyatrolar, tercmeleri, sanat ve edebiyat eserlerini etd ederek ilerlemi veya entellektellere zg derneklerdeki tart malarda bulunarak bu noktaya gelmi deilim. Ben yukarda szn ettiim snf ve grubun temsilcisi olarak, toplumun sade insanlarndan biriyim ve onlara birok bala balym. Entelektellerin, yazar, bilgin ve ideologlarn kavrayp dndklerini, toplum vicdannn derinlikle rinde denemi, onlarn zihinsel ve teorik planda algladklarn, ben mmice, etim ve derimle hissetmiim, Ben sosyal olaylar, dnsel ve yaamsal deiimleri yaamm. amzda ve evremizde olup biten eyleri aracsz bir gzlemle renmiim. ada kltr ile gemiteki din arasndaki atmann her iki safnda da bulunmuum. Benim gele neki ve yaanan dine gre, kltrel smrgeciliin saldrlarna, top lumsal deiime, maddeci grn sultasna ve burjuvazi ruhuna kar farkl bir bilin ve uyanklm vardr. Entellektel snfmzn, aydn evrelerimizin, yeni kuamzn nereden, nasl ve ne tr olduklarn bi liyorum. Hangi g ve kutuplarla dinden; zellikle de slm'dan uzak-
tatklarn, ona yabanclatklarn, hatta nefret ve dmanlk besler pozisyona geldiklerini, bu kala nereye ulaacaklarn, hangi etee s nacaklarn ve bilinsizce hangi tuzaa deceklerini biliyorum. Toplumda dinin yazgs, kltrel smrgeciliin yaps ya da dinin sosyal slerindeki alaka ruhan dikta, dinden uzaklatran ada ha reket izgisi hakknda konuma yetkisini bana yalnzca yukarda arzettiim zelliklerim vermedi. Belki ben btn bilimsel aratrma ve etdlerimi, eitim srecimi bu sorunlara hasretmiim. Uygarlklar tarihi, dinler sosyolojisi, dinler tarihi ile son iki yzyldaki toplumsal devrim ve dnce hareketlerini srekli izlerim; zellikle de nc dnyadaki antismrgeci dirili hareketlerini tanrm. Ve ada ideolojileri, zel likle slm tarihini, slm toplumlarnda smrgeciliin gemiini, d nsel, politik ve sosyal planda bu toplumda meydana gelen deiimle ri bilirim. Bunlar bilmek ve tanmak bana daha fazla konuma hakk vermektedir ki, toplumumuzun sosyolog ve aydnlarnn kltrel plan da dine zellikle de slm'a kar tavr koyularna kar duraym. Din konusunda -ki o sizin imannzdr- entellekteller konusunda -ki onlar sizin ocuklarnz ve kuanzdr- ve toplum konusunda -ki siz onda yayorsunuz, sorumlusunuz ve drst bir bilimsel yargya sahip olma nz gerekir- iini bilen sizler bana bu hakk vermelisiniz ki ben konua ym. Kendi etdlerimin rnlerini ve deneyimlerimi, takviyesiz, ak ve seik, riyasz, demagojisiz ve uzlamaclktan uzak arzedebileyim. Bu konum ve koullarn hepsi; beni, feryad eden; baran bir po zisyona getirmitir. leri yanan akl banda nasihatlarn; "Kii, her kesin houna gidecek biimde konumaldr" trnden tlerini anla yamyorum! Szlerime kulak veriniz! Sizden her sylediimi kabul etmenizi is temiyorum. u kadarn biliniz ki; 1. Yukarda sz konusu ettiim deliller, 2. Bilimsel uzmanlk ve seviyem, 3. Tm uzlamacln zddna konumam, bana bu konularda sz syleme hakkn vermektedir. Kukusuz sylediim szler salt gerein hatr iindir. Eer grm doru deilse bile niyetim dorudur. Fer yadm, dert ve sorumluluktandr.
Onlar Soruyorlar 17
Benim szlerime, Kurann u yeti perspektifinde kulak veriniz: "yleyse kullarma mjde ver ki onlar sz iitirler ue en gze line uyarlar, ite onlar, Allah'n kendilerini hidayete erdirdikleridir ve onlar bilin sahipleridir (Zmer: 1718) Bu dinsiz entellektel snfn temsilcisi olarak size aklamalarda bulunmaya geldim. Salt dinsiz ve dininize yabanc deil, belki dinden bkm, usanm ve kam, dininizin korkusundan bulduu her ekol, her belirleyici nitelii olan dava ve felsefeye snm, onlarn temsilcili i ile din ve imannzn, zaman, aile ve toplumunuzun sorumlusu olan size sylyorum: Niin benim snf ve grubum sizden usanm, size ya banclam ve siz ona yabanclamsnz, birbirinize bir tek sz syle yecek durumda deilsiniz? Annelere sylyorum: Niin kzlarnz sizin le, siz de kzlarnzla konuamyorsunuz? ki ayr dili konuuyor ve iki ayr havay teneffs ediyorsunuz? Ne onlar sizin iin sz dinleyen, iyi geinilen biri; ne de siz onun iin mantkl ve ekici bir tsnz. Babalara sylyorum: Olunuz ahlk bir bozulma nedeni ile deil; bel ki dnsel ve akidev delillerle sizden kam ve size yabanclam... Gnmzn slm'a inanma, dnyada egemen dinsizlik ve imanszlk anda imann koruma, akde ve amelini srdrme iddiasnda olan, te yandan mslman, dindar olma sorumluluuna sahip kan sizlere aile ve ocuklarnzn kurtuluu iin apak Kur'an'la almanz gerekti ini hatrlatyorum. Sadece hatrlatmyor, haykryorum da: "Ey iman edenler! Kendinizi ve ehlinizi yakt insanlar ve ta lar olan ateten koruyunuz." (Tahrim: 6) Evet! Ben, sizin iman ve dncelerinizi kuatm bu atei size ha ber vermeye geldim. Niin dininiz ve imannz sarslmaktadr diyorum? Niin akidenizi kollamanz zorlamtr? Niin her kuaktan sonra daha bir yalnz kalyor ve daha bir zayflyorsunuz? Niin bu an ruh ve d ncelerinin karsnda geri ekiliyor; kendinizi aciz hissediyor; ada kuan slh iin duaya ynelmekten baka yol izlemiyorsunuz? Biz suluyuz! Hergn on mektup alyorsam, yirmi-otuz tane eleti ri yazyorum demektir. Bu otuzdan bei mminlerin bana ynelttikleri itirazlar hakkndadr. rnein, niin filan yerde "Peygamber mescide geldi. Mslmanlarn kendi gyabnda da birliklerini korumalarndan
ok memnun oldu." veya bir baka yerde namaz hakknda yle de misin. Miftah kitab hakknda byle demisin! te, bu eletirelerden be tanesi bu trden eletirilerdir. Bu eletirelerden geriye kalan yirmibe tanesi ise "Sen dine dayanmakla bilim ve aydnlara ihanet ediyor sun." trnden itirazlardr ki, bunlara nem veriyorum. nk ben onlardanm, onlara kar sorumluyum. nk bu snf, toplumun akide, kltr ve dncesini; hatta toplumun kendisini u anda ve gelecekte biimlendiren bir snftr. Toplum ve zamann gstergesi, ite bu yazar, dnr, edebiyat, doktor ve mhendislerdir. u anda din adna yaa yan, g sahibi, erk ve etkinlik sahibi olan snfla hibir snfsal bam yok benim. Onlarn bana kar olamamalar beni pek etkilemez. Ben den alacaklar pek birey de yok. Onlardan herhangi bir beklentim ol madndan ilgilerini ve beni dorulamalarn da istemiyorum. Ne din adna ekmek yiyorum, ne minberciyim, ne mihrab sahibiyim, ne ruha n bir elbise giymiim, ne de din unvan ve yerim var. Ne din bir konu mum var, ne paracnn mridiyim ve ne de onu aryorum! Kendi grubundan ve kendi snfndan sorumlu olan biriyim. Bu un vanla konuuyorum toplumda. Eer yannza gelmisem, meclisiniz, di niniz, akideleriniz ve trelerinizle iim var ve grubumun temsilcisi ola rak gelmiim. Ve diyorum ki, herey elden gidiyor. Buna karlk siz ne yapyorsunuz? Ali'nin dedii gibi: "Dman size tuzak ve hile hazrlyor, sizinle oynuyor, siz bir tedbir bile dnmyorsunuz. Dman sizden grup grup zorla elde etmekte ve siz fkeyle dolup tamaktasnz. Onlar bir dakika bile sizi unutmazken siz habersiz banz alp gitmektesiniz. Allah'a ye min ederim ki, birbirinin yardmna komayan ve ii hep birbirleri ne havale eden cemaat malup olur, yenilgiyi tadar." (Nehcl Belaa'dan) Evet, bu soru ve eletirilerden yirmibe tanesi de u trdendir: "Sen ada bir entellektel, bir aydn, bir yazar ve bu kuan bir bire yi olarak; niin zamann, dnce ve kalemini var gcnle dini akla ma ve savunmaya vakfediyorsun? Hem de bu kuak ve ada!.. Bu tavr, yaadmz a ve kuaa ihanettir!"
Onlar Soruyorlar 19
ada sanat, yazar ve aydnlardan olan eski rencilerimden biri, beni tanyan bir dostuma yle yazm: "Dnceleri din olduu iin eriat'ye ok yazkl Eer byle ol masayd aydnlarn ilh olurdu." Bu, benim grubuma kar olan su umdur. Kendi evremde ve snfmda byle bir sulamann muhatab olduumdan ciddi olarak dnyorum. Size yneltiim de onlarn su lamalarndan deildir. nk onlar benimle, benim de onlarla bir iim yoktur. Ben, sizin olunuz, kznz ve nesliniz olan bir grubun sulama larn o kuan bir temsilcisi olarak size iletmee gelmiim. Ltfen bu temsilciliimi kabul buyurunuz! te yandan ben ne onlarla hemfikirim, ne de onlarn snf, akide ve karlarn dile getiriyorum. Sizin grubu nuz ve snfnzla da bir bam olmad iin sizin konumunuzu ve duru munuzu veya maslahatnz savunmam da szkonusu olamaz. Grd nz gibi benim yetenek ve becerim zor olandadr. yle bir yol ve dil semiim ki, hem resm aydn snf ve hem de resm din snf karma gemi benim. Ve bana zulm edilmekte. Bu iki kart noktadan bakn ca anlyorum ki ben hak zereyim ve doruyu sylyorum. nk, g nmzde Ali'yi drste izlemek* isteyen herkes yalnz kalmaktadr. Hem din dmanlar onunla savamakta, hem de dinin tutucu ve kut sallar dini -sahip olduklar hurafe, bidat ve yanl anlaylarla rl di ni- kollamak adna ona kl ekmektedirler. Tarihte de bunun benzer lerini grmek mmkndr. Geen yl Mekke'ye uluslararas bir konferansta konumak zere gittim. Konuma metnimi verdim, ancak "Bu metin ifrat ia'dr" ge rekesiyle reddedildi. Yani Ali hakknda mbalaal bir konuma. Bana ifrat ialk sulamasyla Suud Arabistan'daki toplantya katlmn engellenmi olduu haberi verilince Rabbime beni yrtt yol nede niyle krettim. Neydi yolum? ran'da Snn olarak sulanrken Su udi'de ia olmakla sulanmm! Her halkrda eer yolum doru de ilse bile en azndan geree daha yakndr ve hem yem torbasndan hem de yemlikten -ahrdaki- yeme alkanl olanlarnkinden daha ok. Bu yle bir yol ki mrmn sonuna dek btn hayatm feda et
* Ali'yi drste izlemek demek, O n u n dnce yntemini, tavr ve yolunu izlemek demektir. Byle bir izleme asla toplum ve yaamda bir Aliperestlik deildir. Ama ayn oranda Emevler'in ihanetinden de ayr kalmaktr.
mek pahasna alsam abalasam ne bu tarafta bir aydn put ne br tarafta bir kutsal din ehre olamayacam biliyorum. Her iki imtiyaz l durumu da elden karmm. Bu elden karmalar karlnda diledi im bir eyi elde edeceim konusunda epeyce umutluyum. Tekrarlyorum: Biz suluyuz, sulu!. Dinden uzaklam ya da hzla uzaklaan bir kuak nezdinde sulu yuz. Dilendii kadar yaamdan habersiz olunsun, yine televizyonu ma sasnn kesinde, yaamnn mahrem blgesinde grr, hisseder. Her kes sizin1, yani ocuunu, kzn okula gnderen, kendisiyle ailev veya akrabalk ba bulunan bu gen kuakla gnbegn uzak dtnz, birbirinizi anlayamadnz biliyor; dahas bu dindar anne ve babann entellektel ocuunun oyuncak ve maskaras olduunu da biliyor. Bu ise kabul edilmesi gereken apak bir gerektir.
ki nl ve B yk Hata
Hanmlar, beyler! Gnbegn dnce bozukluu ve laubali olmakla suladnz, bir baka deyile sizin llerinize gre gerei kavrayamamlkla sulad nz ocuklarnz! te bu tr yaklam ve sulama da anne ve babala rn yanllarndan biridir. Genel yarg, kadnlarn erkeklerden; genlerin yallardan daha eksik bilin ve kavray yeteneine sahip olduklar dorultusundadr. Filancas, tm nsan zelliklerinden, dnsel ve bilimsel ayrcalklar dan yalnzca erkek olmak zelliine sahiptir. Bu kii, bilimsel bir top lantya katlma, hatta yol gsterme, kesin yarglarda bulunma hakkn kendisinde grr. te yandan bu gr, bilip tanmad btn kadn lara, salt dii olmalar crmnden tr bir din toplantya katlma, bir ders ve konuya kulak verme hakkn bile vermez. ster bu kadn bir renci, bir doktor... olsun. Sz dinden almsa, topluluk din bir toplu luk ise, bunlar Erkek m'min bireyler olduklarndan kendilerini toplu
1 Sizden kastm burada bulunan bireyler deil, tam anlamyla bir gruptur. Yoksa burada bulu nanlarn ounluu benimle ortak derdi paylar. C am inin deyimiyle: "Dertlinin derdini an cak dertli olan bilir.
Onlar Soruyorlar 21
mun tm kadnlarndan daha fazla duyarlk ve kavray sahibi varsayar lar. Sanki slm, aslnda erkeke bir meseledir ve bu baylarn izni ol makszn kadnlar -ister daha kavrayl, zeki ve okumu da olsunlarkulak verip dinlemek; dnp semek hakkna sahip deildirler. Ma dem onlar kadndr; yleyse evde kalmal, gzlerini bay hacnn (!) sa kalna dikmeli! Acaba bu bay hac, din grev, akide ve dnce konu sunda ne ferman buyurur!? kinci yanllk udur: Yallar, salt yal olmalar nedeniyle kendile rini genlerden salt gen olduklarndan daha kavrayl bilir ve kendile rini ayn zamanda bir fetva makam varsayarlar. Bir bay hac, iin ede biyat olarak Kerbela'y ileci-eteleci bir mantkla renmi ve slm kltrn bir ziyaretname olarak okumusa, artk o, bu bilgilerinden tr kendini okumu/entellektel ocuundan daha engin ve daha doru dnr bir konumda grmee balar. Ben ok grm ve iitmitim. Bir ok aydn ve bilgin tarafndan gen ve okuyan kuaa ynelik kitap, seminer ve konferans hazrlayp bunlarn tevecchne arzedildiinde "Eh, iyidir! u gen ve renci tipler iin yararl olabilir!" deyiverirler. Ama ayn zevat, geleneksel meclislerin alnda yrek yakc, scak ve duygulu szler ve sevapl niteleyilerle bezeli konumalar yaparlar. Bu meclisler, pazar ya da ma hallenin ar toplarnn, saygn tiplerinin topland meclislerdir. Bu meclisler ciddi, yksek dzeyli ve esasl gibi deyimlerle nitelendirilir!. Sanki orada ufak bir vaaz, bir mersiye ya da birka tebihten baka birey olacakm gibi! Bunlar ounlukla birbiriyle ilintisi olmayan iki eyi birbirine kar trrlar: Para ve bilin sahibi olmak! Ya da inanm olmakla kavram olmak! nl, kutsal, deerli, aziz, gvenilir, isim ve konumuyla oturak l, ailece soylu vs. olan bu bay hac nasl olur da bir akidev retiyi, bir bilimsel konuyu veya din bir sorunu kavrama hak ve yetisine daha ha c aadan haftalk cret alan bir lise rencisi veya hacdan hala ktek yiyen kzdan daha fazla sahip olamaz? Olur? Bir kere bunlar piyasada tutunan ve toplumda saygnlk kazanan kiilerdir. kincisi bunlarn ocuklar, ailenin k olup renen ve okuyanlardr. Ailede bunlara ocuk, kk, paraszpulsuz kiiler gzy
le baklr. Tm eski kuak ve piyasa toplumu nezdinde gen ve okuyan kuak hep bu biimde nitelendirilir ve onlara hep bu gzle baklr! Bu duyguyu ve gln yanll da ounlukla toplumdaki vaizler glendirmektedirler. Vaizler bu haclarn houna giden bir slup kullanmak tadrlar. Hacnn renci olundan konuulduu, olu bu drst ve saf hacy utandrd iin baymz dertlidir! Mukaddes unvannz batac, fakat faydasz! Ayan gzmz, yerin bamz stne! Fakat avam olan sizin u fsk kznz, babo olunuz var ya! Dne kadar konu maya dahi utanrlarken bugn senden ve haciye hanmdan daha fazla kavramaktalar! Konuma ve yrmeyi senin ona rettiin dorudur; ancak bugn szn bilimselini ve yolun topluma ynelik olann o sen den daha doru tehis etmektedir. in banda evde namaz klnn retmek, dinin usuln (gusl, abdest, necaset, taharet gibi) kavrat mak iin abaladn dorudur. Fakat o u anda baka bireyler oku mu; kavram... Okuyor; kavryor... Dnyor, istiyor, eletiriyor, iti raz ediyor ve akl yrtyor ki sen ve yedi ceddin bunlar yapmams nz! O bugn J. Paul Sartre'i, Marx', B. Brecht'i okuyor. Peki sen, bu ortam ve konumda, onun zihnine baskn kmaya yz tutmu dnce ler karsnda ona verecek, ona takdim edecek nelere sahipsin? Varoluuluu etd ediyor. Fakltede, konferans ve ktphaneler de, oturum ve panellerde farsa olarak Kant', Descartes'i, Hegel ve Engels'i reniyor. Sen bunlara karlk olmak zere, ona "Tufanl Bka" ve "Muharrikl Fuad" m vermek istiyorsun? Ona takdim edecek, verecek hangi kitaba sahipsin? Onun dil, a, istek, arzu ve mantna dini yerletirecek, onu dine yneltecek nelere sahipsin? Senin onu tat min etmeyen szlerine o kulak vermez. Bu yzden, sizi sulamaya de vam eder... Ey annem, ey babam! Senin dinin, din adna yaptn tm ameller ve sahip olduun aki den... Hepsi bo ve zararldr! Sizi sular! Senin inandn din seni lmden nceki dnyadan gafil klarak tm kuku, aba, tel ve sorumluluunu lme ve lmden sonraya hasreder. Oysa ben ada gen, aydm-entellektel olarak lmden
Onlar Soruyorlar 23
nce ile ilgiliyim. Senin dinin ise bana lmden nceye ilikin birey sylememektedir. Sana da sylemediinden sen de birey bilmemekte sin. Sen, "Benim bu inan ve amelim, Mnker-Nekir'e cevap vermek dorultusundaki derdimin dermandr" diyorsun. Ve yine "Bam me zara koyup zerimi toprakla rttklerinde bana olan faydas gn na kar, etkisi grlr. Dnyada yaptm ilerin mkfat ve cezas orada bana ular" diyorsun. Diyelim ki bu dorudur. Peki senin dinin lmden nce -ki biz yoksulluk, zillet, aresizlikler iinde can veriyo ruz- bize ne vaadediyor? nerisi ne? Hi bir ey! Sen ateler iinde yanyorsun. Senin halkn, ulusun, dnya halklar, ksacas tm insanlk ateten bir yaam srdryor. Oysa sen bu atein farknda olmadn gibi, scakln da hissetmiyorsun. Senin gecegndz alaman, hep lmden sonraki kyamet, azab ve ateinin tasavvuruna yneliktir. Oy sa ben, u anda insanln tepesine indirilmi; beni, seni, onu, herkesi yakan atele ilgiliyim. Hangi faktr ya da suyun bu atei sndreceini aratrmaktaym! Anne, baba! Ben senin halis ve itenlikli yalnzlnda bulundum. Btn varl n, iman, ihls ve itenliinle Allah' Peygamber'i, imamlar ve tm kutsal bildiklerini ararak yle bir niyazda bulunduunu duydum "Al lahm! bana, kurtulu bala; beni selmete ulatr. Yaamma salk, borlarm deme ihsan eyle! Hastama ifa, yolcuma salimen dn nasib eyle! Gemilerimin ruhlarn bala! Kabire konulduumda yar dmn esirgeme! Beni yakc ate ve azabtan koru! Beni cennetinde, ulu ve kutsal kimselerle birlik kl..."1 Baba! Senin bu dininin sonu nasldr? Onun mensuplar insanlk tan sz etmez! Toplum ve insanlarn yaamndan kendi ocuundan da -benim ocuumdur demenin tesinde- szetmez. Bu dinin tm ben' dir. Burada ben}. Orada beni Bu din, salt seni kurtarmal!
1 Bu dua sz, bana arifin u yakarn hatrlatt: "Allahm! Eer beni cehennemine koyacak san cismimi o kadar byt ki tm cehennemi doldursun. Artk dier gnahkarlara yer kal masn! slm ruhun ve mslmanca dncenin ne kadar deitirildiini varn siz d nn!..
Oysa ben, tm insanla kurtulu verecek, gerektiinde beni de feda edecek bir din ve imann peindeyim. Toplum iin alp beni bize feda edecek bir din! Anam, babam! Ben senden ok farklym. Sen ve senin gibilerinin inand ilh, yle bir ilhtr ki, senin sorumluluklarn, iradeni, nsan grevlerini bu dnyada halka kar kefil eder. Ve sen adaklar, yalvarma ve dalka vukluklar sayesinde o ilh nezdinde kendini her crm ve cinayetten temize karrsn! Bu tavr ve inann tpk toplumsal yaamndaki yansy ve alkanlklarndr. Sen toplumsal yaamnda da hokkabaz ve kartvizitisin. Bir mahiyet ve iltimas yasas olumu, adaletten sa na tek hukuk ve tek yasal anlay ulamtr. Onu gryorsun, bunu kabul ediyorsun, iliki kuruyorsun, telefon ediyorsun; una rvet ve riyorsun, buna para datyorsun, arac buluyorsun! te dinin de bu ilerinin benzeridir. Senin sosyal hayatnn zeti udur: Partiler, parapul, hile ve dzenlerle, nfuz sahibi insanlar ve dostlarn, airet ve akrabalarn, zel dost ve arkadalarn araclyla bay vali veya yarg ca ulayorsun. Torpille, rvetle, yaptn kirli ilerden, halkn hak ve maln yemekten, yasalar bozan davran ve ihanetlerinden tr ya salara hesap vermekten kurtuluyor ve yasalar ilemez hale getiriyor sun. Aynen bu anlayla, Evrenin S ultanna yakn olanlarn sevgisini kazanmak, efaatlarna nail olmak vastasyla br dnyada da kurtuluveriyorsun (!) yasalardan! Bizzat senin bile gnah ve hata olduuna inandn ilerden senin dinin seni alkoymad gibi aksine seni koru yor!! te senin bana gsterdiin din izgisi budur. Ve ben bu dnyada mahpus, kle ve mutsuz olmak istemiyorum. Ben izzet sahibi, zgr ve bamsz olmak istiyorum. Bu dnyada izzet, mutluluk ve cennet veren inanc, senin kfr dediini, senin yoksulluk, hapis ve eziyeti gerekli gren, tavsiye eden dinine tercih ediyorum. Sen ister kfret, is ter dv, istersen de nefret et!
Onlar Soruyorlar 25
R a h im e B alt D nya Gr!

Senin inandn kaza ve kader diyor ki: Her olan i, her iin yapcs, vurulan her tokat, yenen her lokma, yamalanan her servet, bireyin tm yapt, halklarn ektii her zu lm; yani herey ben ve senden nce yazlm ve deimezdir. yleyse cani cinayet ilememezlik edemez! Maktul, kurban edilmeye kar ka maz! Temiz olan kimse, gnah ileyemez! Yani, olmu ve olacak herey, ne senin ne de benim elimde ve irademizdedir. yleyse ne ca ni suludur, ne yoksullukla cinayeti kabullenmek kusurdur. Ne yama layan sulu, ne de yamalanan mazlum! Bir katliamda ne kan emenler sulu, ne de kan dklenler hakl! Herey cebr (determine), kesin ve deimez. Ne senin iraden, ne benim iradem, ne senin ve ne de be nim sorumluluum, ne cani olmay ne de kurban olmay seme yetisi ni bize verir. Zalim ya da mazlum olmak yazgs nceden sabittir. Ve biz nmzdekini icra etme memuruyuz; nceden yazlan icra etmek ve grmek zorundayz. Ben nsan sorumluluun gml olduu bu cebr ereveden ken dimi kurtardm. Veya inanszlk, baboluk ve nihilizmin peinden git tim. Herkesin yapt hereyi Allah istemi ve Allah yapm diyorsun. Eer lh cebir doruysa ahlk ve hukuk kurallar anlamszdr. Eer herey cebirse herkes hitir! Sen her zaman peygamberinin dilinden yle demez misin: "Mutlu ve iyi adam (said) annesinin hamlinde saiddir. Mutsuz ve kt (aki) adam da annesinin karnnda akidir."1 nsaf be ana, baba! Senin dnya grn ana rahm ine balt bir dnya gr mdr? nsanlk, ahlk, irade, sorumluluk, hayr, er, i, dn ce, kader, gemi, cihad, cinayet, hizmet, ihanet... Tm bunlar kadn rahm inde ! Tm bunlar analarn rahmine bal! Peki yleyse Ali'nin kahramanln niin vyorsun? Hseyin'in ehadetine niye alyor sun? emr'in katlk ve acmaszlna neden fkeleniyorsun?
1 Mslim 4/2037'de bni Mes'ud'un sz olarak rivayet ederken bni Mace 1/18'de hadis-i erif olarak rivayet etmektedir. Buna yakn anlam olan baka hadis rivayetleri de vardr. Bu kader konusuyla ilgili olup, hadisin yorumlan biimi "Allah, said ve aki olan nceden bi~ lir biimindedir. Ali eriati bu hakikati yanl yorumlayan halkn anlayn tenkit ettikten sonra (sahife 124133) konunun slnVdcfki gerek vnn ok gzel izah etmektedir (. Notu).
Hayret ediyorum! Eer dediin gibiyse bu inan, o zaman Hse yin'in katili gerekte emr midir, yoksa?.. Allah'a snrm. Gryor musun senin dinin nereden nereye geliyor? Hem halkn, hem de ilhn kart bir din. Salt emr'in derdine are!? te senin rahime bal imanndan kurtulup varoluu (egzistansi yalist) oluum, kendimin ve toplumumun kaderini ben belirlediime inanm bundandr. Benim kaderim kendi elim, iradem ve sememledir. Ben yle diyen Sartre'a inanyorum: "Annesinden felli doan bi risi, kahraman veya sporcu olamyorsa kendisi sorumludur." nsana hangi kerteye dein irade ve zgrlk yetisi kazandrdn gr! te bu Sartre'n madd ve dinsiz dncesi, teki de senin manev ve din g rn!
H ay rl, Yasakl Din

Sen bana hayr demenin dinini vermisin ey anam, babam! Ben senin kznm. Bana gsterdiin yol, nerdiklerin, beni kendileriyle do nattn deer, ahlk ve yaam biimi udur: Gitme, yapma, grme, syleme, kavrama, hissetme, yazma, okuma!.. Hayr, hayr, hayr!.. Bylece senin tm sylediklerin hayrdan ibaret! Ben evet dininin izin deyim ki, bana ne yapmam, ne okumam ve ne kavramam gerektiini gsterip retsin. Bir yazarn deyimiyle H ayr, euet'inden fazla olan dine yazklar olsun!" Ve ben senden bir tek evet" iitmemiim!..
O k u m a k in O lan Bir Kitab!

Anam, babam, bym!.. Senin inandn Kuran ne iin geldi? Ben hem Kur'an'da ne oldu unu bilmiyor; hem de ieriinden habersizim. Hem sen de habersiz sin. te bu nedenle kfir ile ben ve sen ders arkadayz! Sonuta be nim onunla bir iim yok! nk, okumak iin gelmeyen bir kitap neye yarayacak? Oysa sen Kuran gzne, sinene sryor, ocuunun kun
emr bin Zi'l Guan; Kerbel'da m elun Yezidin bakomutan. (KTABEV)
Onlar Soruyorlar 27
dana, onun-bunun koluna ilitiriyor, hastann yastnn ucuna koyu yorsun. Grdm kadaryla sen bu kitab yle kullanyorsun: Evin den ktnda ondan birka ayet okuyor, kilidine flyorsun! Ben g l ve ileri tekniin rn bir kilidi alr; kapma takarak kapm kapat rm ve fre ihtiya duymam! Sen korunman ve selmetin iin on dan bir nshay ceketinin astarna diktiriyorsun. Veya kendi boynuna ya da kznn boynuna asyorsun. Ben gider param bastrr, uzman bir doktara muayene olur; ilcm alrm. Bu nedenle de senin Kur'an'na ihtiyacm yok! Sen, seme, kararllk, amel, yarg, kavrama ve dnm e yeri ne, Kur'an'dan bunlar edinme yerine onunla istihare ediyorsun1. Oy sa bu saydklarm insann ii, insann deer ve ayrcaldr. Oysa sen Kitaba bir kelime oyunbazl, bir kar arac, bir piyango, bir lotari ki tab trnden bakyorsun! Oysa ben, senin olun; vahye inanmadm halde Kurana bu lde ihanet etmee hazr ve raz deilim. Her ha lkrda O bir kitaptr. Onunla oynamyorum ve Ona bu trden bir ihanette de bulunmuyorum. Ben bilim, zihinsel eitim, bilgi ve aratr mayla -uzmanlara, dhilere, bilim adamlarna bavurmayla- aklm kullanyorum. Mantmla dnyorum. Eer bir gn Kur'an'm hida yet ve yol gsterici olduuna inanrsam, onda yazlanlar dnp alg lamak, hayattaki iyiyi-kty ve dzgn yolu ayrdetmek iin onu oku rum. Bunu istihareyle yapmam! Gzlerimi aar, metnine bakar ve ko nuyu aratrrm. Yoksa gzlerimi kapatp ans ve raslant sonucu a lan sayfann sa stndeki ilk cmle veya kelimesini mi seyretmeliyim? Deil! Byle yaparak onun herhangi bir sayfasn ap iim iin kulla narak herhangi bir sorunum hakknda yargya varmam. Bu saygszlk tr en azndan! Babacm! Ben bir renciyim. Eer biri benim ders, kitap, not, fasiklmle bu biimde oynarsa mutlaka ac duyar, zlrm. te yan dan ben okumak isteiyle ele alnmayan bir kitab -velev Allah'n sz de olsa- brakr ve O'nun yerine, okumak iin ele alnan kitab alrm. Sen de ben de ac ekmemi, rahatsz olmam oluruz!.
1 stihare: Szlk anlam hayr aramaktr. Terim olarak, hayrl bir karara varmak iin klnan namaz ve yaplan duadr (. Notu).
Tekrarlanan Namaz veya Allah'la Sylemek

Anne, baba! Senin namazn netice itibariyle salk olsa bile, hibir ahlk ve amel slaha neden olmadndan, olsa olsa hep tekrarlanan bir spor trdr! Sabah-akam namaz klyorsun, ama ne lfz ve r knlerinin anlamn biliyor ne de gerek hedef ve felsefesini kavryor sun. Nedenini, niinini, anlam ve hedefini bilmediin, pratik yansma sndan yoksun olduun bir namaz! Ben daha istikrarl ve yararl bir spor biliyorum. Hem pazularm, hem bedenimi glendirir; hem kan dolamm ve teneffsm, hem de sindirimimi dzenlemeye ve onla rn sistemli almalarna yardmc olur. Bu hareketleri her sabah iirler ve mzik eliinde ruhumu da etkilendirerek yaparm. O n yandan beri spor yapyorum. Sen ise namaz klyorsun. Ben gzel bir vcud, salkl, kan dolu bir bnyeye sahip-iken; sen, km, kamburlam, hani neredeyse yanan tutsalar can kacak bir haldesin!.. Senin na maznn senin hayatndaki etkisi kamburlaan srtn ile yamal dizin! Namaz klmayan ben ile namaz klan sen arasndaki fark ite bu iki takva gstergesidir! Gelelim ve gerekten birbiriyle karlatrarak grelim; hangisiyle yenilmi, hangisiyle klelemiiz? Sen diyorsun ki, "Namaz klmak Allah'la sylemektir." Birinin karsndakiyle konuup syledii szlerin ne anlama geldiini bilmedi ini bir dn! Btn dikkat ve abasn harflerin mahrelerine ve kalkalasna filan younlatrsa! eer konutuunda Sad harfini kazara Sin olarak telaffuz etse, konumas yanl olur; ama eer muhatabna sylediinin anlamn bilmez ve alglamazsa bir ey olmaz! nsaf do rusu! Ben sizin btn tarihiniz boyunca, srar ve ihlsla birinden bir ey/eyler istediinizi, fakat istediiniz eyin ne olduunu bilmediinizi gryorum. Eer biri gnde be defa ve her defasnda birka kez s rar, yakar, acizlik ve niyazla sizden bir ey isterse, ne istediini bil mez ama hep tekrarlar bir pozisyonda olursa, yani istedii hakknda hi bilgi sahibi olmayp sadece srarla istiyorsa siz ne yaparsnz? Size ne yapmak uygun der? Siz, ona ne verirsiniz? Eer bu iin sizin kor
* "Sana Kitap'tan vahyedileni oku ve namaz dosdoru kl. Hi phesiz, nam az, irkin ce/utanmazlktan ve ktlklerden vazgeirir. (Ankebut: 45)
Onlar Soruyorlar 29
kunuzdan kaynaklandn ya da grev telkki edildiini ama her hal krda bir alkanlk olduunu farkederseniz ne yaparsnz? Ne yapma lsnz? Eer ok bilinsiz hatta bilin kart mayal bir adam Allah'n der ghna gelirse daha ilk namazn ilk rektndayken Allah onu derghn dan kovar! Onu nc dnyann en kt yerlerinden birine, smr geciliin kucana atar! Smrgecilii farketmez, yk eker, yemek bi le yemeden Allah'a kreder. Ahiretteki cennet arzusuyla dnya ce henneminde yaar. Zillet, yoksulluk ve cehalet ukurunun Ebu Leheb'i olurken kars da onun odun taycs olur! Eer Allah ltfedip de onu kurtarsa, deirmen eei gibi mrnce uzak durur. Hibir eye kar maz; kar kmaz; uzak durur, uzak durur, uzak durur!.. Bu uzak du ru dinin yolu izinde geen bir mrn gnbatmnda yle bin an gelir ki sabah olmu, hem de ne yaptn grmemek iin kapal bir gz ve hazrladn yememek iin kilitli bir azla! te budur m m in kul, iffet ve takva dedikleri budur, m'min kul! Saknma ve zhd diye adlandr dklar budur! Bu uursuz dnyada dmann keskin gz ve yamac batnn ak az -ki grr ve yutar- karsnda beni neye aryor sun? Boyun emee, rzaya ve tevekkle! Neredesiniz benim m'min babamla, kutsal anam? Yazklar olsun siz namaz klanlara ki, ok gafil siniz, hatta namaznzdan bile! Siz hayalinizle gn ilhna namaz k larken pratikte ise an putlarna, yeryznn ilhlarna! O artk bra him ve Muhammed (s.) dnemlerinin somut, sade ve aciz putlar gibi olmayan putlara! nk namazmz pratikte bu putlar inkrnza ne den olmuyor! Senin orucun akam ve sabah yemeklerinin vaktini deitirmek ten ibarettir. Gzel! Ben deitirmedim. Ben doktor kontrolnde, i manladmda rejim yapar, kesin sonulara varrm. Oysa sen mide ve ya oniki parmak barsa lseri olsan, her drt saatte bir yemek ye men gerekir. Oysa sen oru tutuyor ve az kalsn yok oluyorsun. Rama zan ayndan nce ve sonra yaptklarn, dndklerin ile ramazan ayndaki yaptklarn ve dndklerin arasnda a kalmann tesinde bir fark yok! Yalnzca bu ay boyunca ikimizin de zaman boa harcan m oluyor. Hayat, yemek ve alk! Benim mesajmn anlam ve ierii bu ay boyunca yitmektedir.
Peki Hacc!
Anam, babam! Geen yl ben sizinle hacca geldim. (Buna benzer bir konumay geen ylk hac dneminde Medine'de yaptm.) Dedim ki: Ben ne kervann vaizi ne de ruhanisiyim. Ne sizin nderiniz ne de sizin gibi bir hacym. Ben hac, namaz, oru brahim ve Muhammed (s.) ve vahy ile ii olmayan bir kuaktan geldim. Onlar bunlarn tmne yabanclamlardr. Size sylyorum; siz buraya gelmisiniz, ne yap yorsunuz? Aslnda ne tr bir i iin buraya gelmisiniz. Bu amelinizin anlam nedir? Ama ben ne yaptnz gryorum. Gryorum ki Boing 707 jet uayla Mekke'ye geliyorsunuz. niten sonra cilt kapanda bir ka isim bulunan hac katalogunuzu karyorsunuz! Haccn amel, rkn ve hkmlerini okuyorsunuz. Hac nn ilk yapaca i konusunda yle yazyor: "Vardnda devenden in mek isterken nce sa ayan yere koy!" Senin haccnn destan ve menasikini sonuna* dein okudum. Pei sra geldim. Medine'ye gittiinde, dier mslmanlarn yz ne, sayg duyup kutsadn ama tanmadn ziyaretlerde yksek sesle, dier mslmanlarn ounun inan ve duygularna saldrp yksek sesle svmee baladn grdm. Oysa onlar da senin gibi Peygamberin ziyaretine gelmilerdi! Sonra namaz vakti geldi. Peygamber Mescidinden ezan sesi yk seldi. u anda Bilal'n ezannn, Peygamberin (s.) namaznn, ilk slam toplum saflarnn hatras sende canlanyor; sana coku ve evk veriyor diye dledim. i, yolcu, esnaf; siyah, beyaz, sar; Arap, Trk, Tatar, inli, Hintli, Afganl, Krt, EndonezyalI, Zengibarl, Senegalli, Berbe ri, Yugoslav... Dnyann her tarafndan gelenler var; nk hepsinin tek bir buyrukla, ayn ahenkle mescide dolutuklarn grdm. Pey gamber Mescidinde saf kurdular. nsanlk soyunun tek renkleen, bir olan denizine bir dalga dt. Mescid'in kaplarndan tap tm Medine kentini kaplayan bir dalga! Ama anszn bir de ne greyim; sen ve te ll bir grup uyum iinde namaza durmaa hazrlanan ho dalgal deMenasik: Hac ibadeti yaplrken gerekli usul ve yol, yntem.
Onlar Soruyorlar 31
nizin iinde; o taraf, bu taraf ve her tarafndan el ve ayaklarnzla, namaza uyumla dalga kazandran kardelerinizin tek paral ve dzenli saflarn yaryor, paralyor ve hzla kayorsunuz. Sanki bir grup cin camiye gelmi ve bismillah siz duymusunuz! Sordum: - Niin? Dedin ki: - Bunlarla namaz klmayz. Yani, biz Peygamber Mescidinde mslmanlarla birlikte namaz klmayz. Kendi uzmanlk (!) namazmz kendimiz klmaya gidiyoruz! te yandan bakyorum ki onlar da size Peygamber Mescidinde, namaz klmaa muhalif bir mezhebin mensubu gzyle bakyorlar. Kendi kendilerine soruyorlar: - Bunlar ne diye gelmiler? - Bunlar Peygamber Mescidinde, yksek sesle Peygamber asha bna, hatta peygamber namusuna hakaret edip ihtilf tohumlarn serpmek iin mi gelmiler? - Bunlar salt ihtilf karmak m istiyorlar? Evet, Samir kznn azndan, her iki tarafn arasn iyice a mak isteyen emperyalizm, her ikinizin de sorularna cevap veriyor ve sizleri birbirinize tantma grevini stleniyor! Size diyor ki; "u Snniler var ya! onlarn tm soysopudur ve Peygamber ailesinin dman!" Snnilere diyor ki: "u iiler var ya! Onlarn tm neredeyse Ali'nin ilhlna inanr, mrik ve mhrperesttirler. Filistinin dman, Kurana itibarsz Mefatihul Cinan'm asale tine inanrlar. K'be yerine kabirleri tavaf ederler vs.!.. Mekke'de yle bir vesveseye tutuluyorsun ki, Allah korusun! Ta vaf annda sol omuzun Kbe binasna tam paralel olmal.. Yoksa eer milimetrik bir sapma olursa herey btl olur. Hatta baz erkekler ka dnlarnn omuzlarn tutarak, Kbe'ye milimetrik bir paralellik arzetmesini temin etmee abalarlar. Ta ki Tavaf ve dolaysyla yaptklar eyler fesada uramasn! Sanki Hacc, elektronik ya da mekanik, grift
ve ok zor icra edilen bir amel! Tm akl ve duyular teknik uygulama ya ynelmeli! Eer iin formunda, formlnde kazara en ufak bir ak sama olsa, patlama olur! Hem de bu robotvari tavr, "Peygamber (s.) Mekke'ye gelip devesine binmi vaziyette tavaf yapt." diyen sizde g rlyor. Her zaman ve her yerde btn akl ve duyular bu teknik formali telere yneliktir. Hep sordum: Nasl? Ama tek bir defa sormadm: Ni in? Mekke'de tm aba ve gcn formaliteyi daha titizce uygulama ya, omuzunun alaca biime, bu vesveseye harcyorsun. Ayn zaman ve ayn yerde, drt adm tende Yahudiler, seninle ayn inanc payla an kardelerini katletmekte; onlara soykrm uygulamakta; onlarn ev lerine girerek rz ve namuslarn paymal edip ayaklar altna almakta; evlerini kadn ve ocuklaryla birlikte havaya uurmakta... Seni bu der din acsn eker grmediim gibi, haberlere de kulak vermiyor ve di yorsun ki, "Biz ne yapalm beyim? Herkes kendini kurtarmaldr. Ken dini slah etmelidir! Bizim zaten uluslararas politikadan bamz rahat deil! Hem bu Snn Filistinlilerin Yahudilerden daha kt olmadklar nereden belli? Hem u Arap filmlerine bak ve oralarda fesadn ne bo yutlarda olduunu gr! Onlarn layk olduu ey budur!. Bunlar i ol madklarndan Ehl-i Beyt'in kan bedelini dyorlar herhal! Sen ameli nin mkfatndan gafil olma!.." Bu kervanlardan birinde birisi diyor ki; "Bir ara battaniyemin kay bolduunu farkettim. Aradm, bulamadm ve vazgetim. Kendime bu radan bir battaniye aldm. Arafat'a gittik. Burada herkesin bir battani yesi olmas gerekir. Bir kesine bir iaret yerletirdiim battaniyemi birinin elinde grdm ve tandm. Adam diki iplerini ekmi ve ihram yapm. nk ihram dikisiz olmal." Ey baba! Tm Cihad olan haccn, kyametteki dirilii hatrlatan bu ihramlarn maher kalabaln cokusunun, smail'ini kurban etmeye hazrlanma heyecanpn bile seni battaniyenden gafil klmadn grdm. Hl, Bu istisna bir durumdur; bu bireyseldir diyorsun. Peki di yelim ki bu istisna bir durumdur. Sa'y yerine gittim. Sa'y yaparken birbirleriyle sohbet eden iki m'min grdm. Say yeri henz din duygu
Onlar Soruyorlar 33
larn deil, nsan duygularn n plana kt bir yerdir. Gelal Al Ahmed'in deyimiyle, "Say yapmaya gittiimde birinci sa'y yaptm, bana nemli bir alm kazandrmad. kinci, nc sa'ylarda yava yava tututum, alevlendim. yle bir heyecan ve duygu seline kapldm ki be nim iin katlanlmas bile g! Bu kafam atlayana dek say yerinin talarna vurmak istedim!" te byle bir yerde, byle olmas gereken bir ortamda bay hac, bu babalardan biri, Hacer'in snnetini, anlarn tazeleyerek, taklit ederek sa'y ediyor ve arkadana yle diyordu: - Hac filan! Ben yeni birey kefettim, yeni birey idrak ettim!.. Arkada koarken soruyor: - Ne imi kefin? - Bizim gibi kadn tavaf Tavafun-nisa yapmayan Snnlerin duru mu ok berbat. Tavafun-nisa'y yapmayann kars ona haram olmaz m? Oysa bunlar ile annebabalan hibir zaman bu tavaf yapmamlar. Ne demek istediimi anladn m? - Evet, anladm! Aklnla yaa! Yani diyorsun ki, btn bunlar?!.. He, he, he!.. Gittiim bu sa'yda arkadalarmdan biri, tp rencisi, sanat ve duyarl birisiydi. Dedi ki: "lk defa hacdaki enginlikleri bu haccmda du yumsadm. slm'n hangi kerteye dein dnce ve anlam ykl oldu unu algladm. Oysa ben, dinin bu lde felsefe, enginlik ve kltr sahibi olabileceini asla dnmemitim. iddetle, bu manev duygu nun, bu dnce, enginlik ve sorumluluk dzeninin etkisinde kaldm. Bunlarn tmn hac, insan yaam ve karakterine bilinli olarak yer letiriyor." Karar almt. Her noktaya daha bir zenle eiliyor, her ameli soruturuyor ve her eyi anlamlandrmaya bir engin ierie, bi lince dntrmeye alyordu. Benim yaknmda sa'y ediyordu-. Dnce ve duygu denizine garkolmutu. ok da titizdi... Menask, dua ve ziyaretnamelerle dolu bir kitab am ve sa'ye ilikin olan blmn okuyordu. Aniden bana sordu: - Filanca (kitab hazrlayanlardan) burada bir ey yazyor. Ancak, ben ne olduunu anlayamadm.
Sordum: - Ne yazm? Dedi: - "Drdnc sa'yde Safa'nn drdnc basamanda durup u vir di okursan para sahibi olursun!" diye yazyor. Mahcup oldum. Gen, renci, aydn, duyarl... nsan deerleri, ruh gzellikleri, bilim-bilin sermayesinin anlamn, sanat, iman ve a k kavram; slm ve haccn, kendisine yeniden gzellik, ierik, engin lik, kiilik ve onur kazandrd birisi... Parac, aciz bedbahtlarn istekle rini ele alyor, zlyor ve anlayamyor. Aklama babndan dedim ki; "Hayr doktor! Bu szleri yaynclar, hacca yakn kitab hazrlayanlar yazyorlar!" Cilt kapan ve mellifin adn bana gsterdi. Srtm terle di, titredim. Verdiim cevap, yola koyulup sa'yime devam etmekti. Hem de ne hzla! Diyorum ki, bu sz belki dorudur. Belki para sahibi olmann yolu budur. Fakat, Allah'n m'min kulunun, insann aktan eridii, ruhun brahim'in iiyle, smail'in kurban edilmesi ve Hacer'in sa'yiyle cotuu, Peygamberin (s.) hatralaryla kiinin yanp tututuu; Allah, insan-kyamet dncesiyle dolup tat bu yerde! Evet byle bir yerde adam nasl bir yol bulup da para kazanacak?! Ve sen bu kitabn yazan olan bay lim! Sen gerekten kimseden para almyor musun? Para kazanmak iin hi bir aban yok mu? Salt ylda bir kez Saf'nn bu basamanda durup bu virdi okuyarak m para sahibi oluyorsun?! Eer paran varsa u bir gerektir ki sen bu paray Saf tepesinin drdnc basamandan elde etmi deilsin!.. Aslnda ey deerli lim, drdnc basamak nedir? Hem senin yerin Saf tepe si de deil! Senin yerin talyan-Amerikan stili grkemli bir yer! Duyarl lktan yoksun musun? Bahtsz insanlara hacc grmeden klavuzluk ediyorsun. Acaba sen an kitaplarnn borazancln m yapyorsun? Hereyden habersiz misin? Haclar artk demode oldu diye drt motor lu uaa binmediklerinden Mekke hattnda bu uaklar altrlmyor. Sen hl deveden, Saf'nn drdnc basamandan, tr satan pa zarlardan... vs. sz ediyorsun!.
Onlar Soruyorlar 35
Sonra bak, sen daha neler yazyorsun! "Filn virdi, Kabe'nin altn oluunun altnda okursan dmann anszn bir bcee dnverir. Fi ln dua seni paral klar! Kur'ann filn sresi senin filan dert ve hasta lna deva olur!" Bireyler senin nerilerini dinin nerisidir diye kabul ederek oku yorlar ve sonucunu gremiyorlar. Sizin akideniz dinin aslndan uzakla t iindir ki, K'be, dua ve Kur'an etkisiz ve esersizdir sanyor insan lar!. Evet anam, babam! Ben bu yolla para elde edilmediini biliyorum. Ve yine biliyorum ki anlattnz bu din; ya sen ve senin gibileri hayat ve paray alaltmaa, yoksulluu vmee zorlar. Ya da sizi para, mutluluk, madd ve ekonomik yeterlilik iin vird okumaa arr. Ya da ekonomik g kazanmak iin sizi, yalvarmalarla, yakarmalarla, acizliklerle imamlarn/imamzadelerin mezar parmaklklarndan medet ummaya ynel tir. Oysa ben gryorum ki, senin servetini, azn, kaynaklarn elinden alm, senin toplumunu ve btn slm dnyasn yamala mlar. Aslnda sen bunlara dnyann deersiz ssleri gzyle bakyor ve diyorsun ki; "Bunlarn tm pis ve murdardr. Dnya nimetleri k firlerin nasibidir. nk, zavalllar ahiretten nasibsizdir. Bize gpta ile bakyorlar. Ahirette, yediklerinin tmn geri vermek zorundadrlar. yleyse brak, yesinler, yamalasnlar!" Ne diyeyim? Aslnda gvde ne yapk bo kafan bir trl meselenin ne olduunu fark edemi yor!, Ana, baba! Dinsiz diye yargladn ben biliyorum ki; benim ve toplumumun para kazanmasnn yolu, sahip olduumuz servet ve kay naklar kollamak, dmann elindekini geri almaktan geer. Bilim, tek nik, dnce, mantk ve bilin donanmyla ie koyulmaktan geer. Hem grmyor musun, siz m'min dua okuyucular, yoksul ve geri kalm iken u kafir ve dinsizler ileri gitmi ve yeryz nimetlerine sa hip!
Kerbel ve Devrimler
Anam, babam! Sen her yl, her ay, her hafta, her gndz ve gece Kerbel destan iin aladn ve alyorsun. Ben bu destann ne olduunu bile bilmiyo rum! ou zaman senden sormu olmam ramen, hep genel ve mp hem biimde cevaplamsn. Ben ne olduunu kavrayamadm gibi aslnda sen de bilmiyorsun!. Sordum: mam Hseyin kimdir, ne iin ldrlm? Dedin: Kendini mmete feda etti. Sordum: Kendini ne diye feda etti? Akladn: Kendini kyamet gn atasnn mmetine efaat edebil mek iin feda etti. Dedim ki: "Baba, bu Hristiyanlarn Hz. Mesih hakkndaki szleri dir. Derler ki: "Hz. Adem, o hatay ileyip cennetten yeryzne atln ca artk ocuklar cennete giremezdi. nk hepsi Ademin kaderinin mahkmuydular. Gnahn balanmas iin herkese bir kurban olma lyd. Mesih insanlarn hatr iin Adem'in ilk gnahna karlk kurban oldu. Ta ki insanlara, ondan sonra yeryznden kurtulu ve Cennete dn yollan alsn, Allah Ademin ve ocuklarnn gnahndan vaz gesin!!" te senin dediin de buna benziyor baba!! Eer bu dediklerini kabul edersek bak ne oluyor! Hseyin'in ken dini, btn ailesini ve hereyini, zorun, cinayet ve zulmn klcna vur durtmas, ehadeti semesi senin benim yaamamz iin deildi! zleyi cilerinin, zulmn ve zalimin tasallutundan, sahte biat boyunduruun dan kurtulmalar iin deildi! zetle, halkn zgrl, adaletin yayl mas ve hakkn ihyas iin deildi! Ya ne iindi? unun iindi: Biz bu dnyada gnah ileyelim. Ona yakarp alaalm da o da bize Kya mette efaat edip bizi kurtarsn! Byle olunca, Hseyin bu dnyada ii mize yaramaz!! Pes dorusu!. Evet baba! herey, btn aba ve yaklamlarnz bunun gibi. Bu din, bu dnyada ie yaramaz. Bu dinin tm ahiret masraflarn kotar maa yneliktir. Bu ise ancak dnyaclara baar kazandran bir anlay tr. Daha dorusu bu, dnyazedeler ile dertlilere sunulan bir uyku ilc!
Onlar Soruyorlar 37
Anam, babam! Ben, bu dnyada kurtulu verecek, benim pratik cehenneme ben zer hayatm ile mahkum kaderime bu dnyada zm getirecek; senin deyiminle efaat edecek bir kahraman aryor ve izlemek istiyorum. Ben ve zavall kaderime senin u Kerbel'nn ne yarar var? Sen bana, kendini Kerbel devriminin uzman sayan birince yazl m, konunun esasl ve detayl ele alndn varsaydn, sayfalar ka bark ve hacimli, ad da ehid Hseyin'i Savunma olan Kum'da yeni baslm bir kitab verdin. Ben de alp okudum onu. ok gzel! Anam-babam, ben dnya hareketlerini irdelemiim. Byk Fransz Devrimini, dnyann ilerici olan olmayan hareketlerini okumuum. Biliyorum. Btn ekollere ainaym. Ve sen hl bana bu kitab mam Hseyin'i tanmam, deerlendirip ikna olmam iin veri yorsun. Bak baba, bu kitapta yle yazyor: Btn insanlk iin Hseyin'in bu kyam bir ok deerler ifade eder. Sonulan iki kategoride deer lendirmek mmkn: 1. Manev sonular, 2. Madd sonular, Manev sonularnn en by udur: Eer bir aratrmac grup toplansa, mam Hseyin'e aladklar iin, Kyamet gn btn gnah lar balanp cennete giden kadnerkek, insanlarn isimlerini havi bir fihrist tutsa.. Bu insanlarn saylar milyonlar aar. Evet, bu devrimin, kyamn manev sonucu!. Madd etkileri ise bundan daha dikkat ekicidir. Kukusuz batnn tm ekonomist ve sermayedarlar, mam Hseyin kyamnn ekonomik boyutu karsnda hayrete derler. ncelikle syleyelim ki, bu blm, bu dnyalktr. Mal retimi toplumsal hayat seviyesini ykseltir. i toplumunun retim kaynaklar, madd refahn ve milli gelirin ykseltilmesi konusunda nemli bir misyona sahiptir. zleyicilerini ekonomik yoksul luktan ve geri kalmlk ile nc dnyadan olmak zincirinden kurta rr.
Yazar kefini aklyor: "Her yl Kazvin, Sebzevr, Grunabad, Yezd, Kaan ve dier yer lerden Kerbely ziyarete gelen binlerce insan, blgelerinden mahalli eyalan beraberinde getirip burada satyorlar. O parann birazyla da Kerbel mal hediye alp blgelerine dnyorlar. Btn bu ithalat, ihra cat, ekonomik mbadele yoluyla Kerbel ile dier ran kentleri arasn da dnyada ei grlmemi srekli ve canl bir ekonomik yap oluu yor!" Dedim! Bu ne dar grllk?.. Bu ne biim dindarlktr? Bu ne biim bir devekuu bakdr ki sana hibir bak as kazandrmam! Hatta gz lerini bile senden alm. yle ya, sen ufak bir Japon irketinin mba dele ve ihracatnn boyutlarn ya da ufak bir kentin sahip olduu eko nomik hareketlilii bile gremiyorsun! Bir zavall ran kylsnn pa raszlktan dokuduu ya da nceden sahip olduu kaba bir hal, secca de, ul veya kilimi gtrp Kerbel, Kfe veya Necef de kendisi gibi bir Irakl araba satarak, o parann bir ksmyla da anne, baba, nine, hala, day, amca veya teyzesine, bir avu boncuk, tebih, ya da Kerbe l topra alp getirmesi senin gzlerini am: "Bu ekonomik, canllk, ithalat, ihracat yle bir ekonomik yap oluturuyor ki, insanlk tarihin de ei yok!" Madem sonu bu, o zaman Kerbel devriminden bu denli gl (!) bir ekonomik modeli analiz ederek kefettiin iin mam Hseyin'e minnet etmeli, onun bana bu kefini kakmalsn. Eskilerin aksine devrimi ada bir grle deerlendirmisin. Hseyin Kya m nn derinliini, nedenlerini, hedef ve felsefesini gn na kart msn! Bu tebih ve boncuklarn, batanbaa btn ran topraklarnda abucak, hem de douda ve batda benzeri bulunmayan bir ekonomik yapy oluturduunu btn aydnlara dnyallara kantlamsn! te Hseyin'in kyamnn, akraba ve dostlarnn ehadetinin ekonomik so nular!. te bana okuttuun, mezhebinin en byk olaynn, en byk ak grntsnn ve tarihe vnle malolmu hareketinin detayl aratr masnn izi, yaps bu!. Hl mitli misin?. Sizin kutsal Kum kentinizde retilmi bilimsel, felsef ve ekonomik aratrma aheseri olan bu kita-
Onlar Soruyorlar 39
bm yars, thmet, yalan, kt sz, tarafgirlik, fanatizm, eksiklik, kin, utanmaz, kantsz belgesiz iftiralarla hem de kendi ahsiyetlerinize dolu. Dier yars ise, komik aratrmalar ile bilim rman kurutan varsaymlarla dolu! Ve sen bu kitab Hseyin hakknda cidd bir bi imde dneyim diye bana veriyorsun1. Anam, babam! Gzel din dnceli, t verici bacm! Diyorsun ki, bu kitaplar bozulmann rndr. slm'n gerei bu deildir. slm bunlarn dedii deildir! Ben bir bilim rencisiyim. Dier ortamlarn yazar, evirmen veya retmeniyim. Uzman veya mtehid deilim ki gerekleri ve bilinmeyenleri gidip asl kaynanda aratraym. Ben mhendis, doktor, toplumbilimci veya ekonomistim. Bu kitap veya benzerleri dininizi anlatan kitaplardr.. Sizin din bilim ocaklarnzn rnleridir. Kitap iin bir grup nl bilgin ve sekin ruhanlerinizin ya zlan da yaynlanm. Bilginlerinizden hibirinin ister yazara, ister kita ba ynelik olsun en ufak bir eletirisi bile yaynlanmam veya yaplma m. Ben nereden bileyim? Bu tarih, felsef ve din konuyu, hem de girift olan bu meseleyi hangi kaynaktan aratraym? Mhendis, doktor veya renci olan ben, bu szlerin slm'n gerekleriyle badamad sonucuna nasl varaym? Hem de sizin resm bilgin ve teblicilerinizin ulamad bir sonuca!.. Sizin nl ve kutsal limlerinizden birinin akideye ilikin nl bir kitabn verdin bana. Okudum. Hem de tm minberlerinize kaynaklk eden bir kitap! Hi kimsenin, yazarna, gznn stnde kan var! demeye yeltenemedii bir kitap! Siz dindarlarn "arzularnn sonucu" olan bir kitap! Neresinden balayalm bu kitabn, babam, amcam! Beni hidayete erdirecek bay teblici! Siz dnyada Peygamber ve Ali'den da ha byk bir insann izini mi buldunuz? Ali, benim de kabul ettiim
1 Zamann tuhaflna baknz. Ruhanliin kutsal giysisini giyen ve "ehid Hseyin'i Savun ma" kitabn yazan kiinin klahndan frlayan iki boynuz, sade okuyucularn tepkisine ne den oldu. ounluun saygsna mazhar olan din ahsiyetlere ynelik svg ve yergilerin den arta kalan dier yazdklan bir ka sayfay gemez. Bu adam, halk rd'm aleyhinde galeyana getirmek iin bantlar da hazrlyor!.. Bu bantlarnda ise irad n yaynlarn metin ve anlam olarak tahrif ediyordu. te o svglerden, iftira ve thmetlerden arta kalan bir ka sayfada rd'm Hseyin'in kyam ile ilgili bildirilerinden, isim zikredilmeden tam tam na aynen aktarlmt. Bu adamn bu yapt ise dpedz bir hrszlk, utanlacak, yz kzart c bir itir!..
tm byklyle sizden ve revataki dininizin, teblicilerinden daha byk ve slm'n Peygamberi de hepimizden ve her insandan daha byk. Peygambere inanmayanlar bile O'nu byk bir insan ve pey gamber olarak kabul ederler. Peygamberin (s.) mrnn son gnleridir. Ali ise onun yce d nce ve srlarnn hemfikir ve srdadr. Peygamber (s.) bakalarnn gzlerinden gizlenerek Ali'nin evine gitti. Byk srlarn mrnn son gnlerinde Ali'ye sylemek, O'na vasiyette bulunmak istiyordu. imdi bu durum ve konumda Peygamber (s.) Ali'yle, Ali'nin evinde babaadr. Bilinli olarak, bu iki insan tanyan her bireyin bu anda kalbi dura cak gibi olur! Bu dnyann iki byk insan babaa! Vasiyet ve srlar... Sizin ite bu kutsal kitabnzda ne okudum biliyor musunuz? Diyordu ki: "Peygamber Ali'ye iki ey vasiyet etti: Birincisi: "Ali, ben senin si nende can verdiimde, ruhum bedenimden ayrlncaya kadar onu avu cunda tut ve yzne sr." kincisi: "Tenasl organm iyi rtmeye al. Kimse onu grmesin. nk ona gz iliecek herkesin gz kr olur." Bu kadar. Evet, bitti! Anam, babam! Bana hak vermez misin? Tm bunlar bir kenara iterek, iimin peisra, bilim, felsefe, sanat, d nce ve edebiyatn peisra gidiime hak vermez misin? Romain Rolland'n Fransz devrimi hakkndaki Ak ve l m Oyunu adl kitabn okudum. Malraux'un Amerikan bamszlk sava hakknda yazd Amerika Devrimi ile Brak, Oduncu Uyansn adl kitaplarn okudum. Raymond Aron'un Sosyolojinin Analizi ile ngiliz sanayi devrimi hakkndaki kitaplarn okudum. Lukacz'n Byk Dev rim hakkndaki kitabn okudum. Savaan in adl kitab okudum. Ferhat Abbas'n Smrgeciliin Gecesi kitabn etd ettim. Fransz Fanon'un Cezayir Deuriminin 5. Yl, Yeryznn Lanetlileri ile Afrika'ya Makaleler adl kitaplarn Cezayir Devrimi'ni alglamak iin okudum. Nehru ve Ebul Kelam Azad'm yazlarn, Kba'daki eker sa van.. zet olarak, aydn insanlarca dnlerek belgeli ve mantkl bir biimde ele alnm, dnya devrimlerinin bilimsel analizlerini ie ren onlarca kitap okumuum. te bu aamamda sen bana Kerbel devrimini tanmam salaman zere ehid Hseyin'i Savunma adl kitab veriyorsun. Btn o devrimleri bir kenara iterek, bu devrime tu
Onlar Soruyorlar 41
tunmam istiyorsun. Herhalde sen beni "Avam davar gibidir" cmle sinden sayyorsun. Hani istiyorsun ki, "Bu kitap bt/dr okuma, bu adam bf/dadr, szlerine kulak asma. Bu kuruma gitmen caiz deil dir!" trnden yasaklama ve emirlerine uymam bekliyorsun. Ben de sana diyorum ki: Ey bakar kr, ey baba bile olamayan! Dnce ve hayallerini rahat tut. Ben, senin bu adalet veya adaletsizlik, musibet, sine dvme, alama; velhasl Kerbel'dan birey anlamadm ve bra kp kurtuldum!..
Tevessl ve efaat
Senin hereyden ok dayandn ve dininin usullerinden birisi de teuess/ dr1. Beni bir meclise gtrdn. Dedin ki, tesadfen senin ti pinden bir aydn bu mecliste sohbet ediyor ve senin derdini ekiyor. Gittik, tevessl hakknda sohbet ediyordu. Anam, babam, onun yle dediini hatrlyorum: "Bir adam ok ktyd, birok adam ldrm t. limin birine: "Ben ok gnah iledim, adam ldrdm. Kendisiyle amel ederek kurtulacam, Allah'n da beni balayaca bir yol, bir vesile var mdr?" diye sorar. lim: - Hayr, yoktur! Adam, hemen orada onun da boynunu vurur, baka bir limin ya nna gider. O da "Yoktur!" der. Onu da orada ldrr. Bir bakas daha onun midini krar. Onun da hakkndan gelir. Bu minval zere 99 kii ldrr. Yznc adama ba vurarak are ister. Yznc adam ona eriattan bir yol bulur ve der ki: "Evet kurtulu yolu var!" Adam: - Nedir? lim:
1 Tevessl: Vesile; bir eye arzuyla ulama anlamnadr. Allah'a tevessl etmenin hakikati u dur; limle ibadetle ve er'i (slm'a uygun) olan anlamakla Allah'n yoluna girmek ve gzet mektir. Bu anlamyla Vsil (Tevessle ynelen) Allah'a rabet eden kimse demektir. (Ragb el-sfahn'nin Mfredatndan zetlenmitir) (.Notu)
- u yukar kyn halk salih ve iyi kiilerden mteekkildir. Oraya gider, o salih insanlarla birlikte oturursun. Onlar dua ettiklerinde, sen de dua edersin. Allah rahmetiyle o salihleri balayacandan seni de otomatikman balam olur! Btn sular Allah'n kanunlarn sylemek, dini kendi heva ve hevesine alet etmemek, eriat adna hile ve dzenbazlk sergilememek olan (A..) doksan dokuz insann katili bu adam, yznc adam ldr meden o kye doru yola koyulur. Fakat kye varmadan yolun yar snda lr. Ryalarnda grrler ki adamn keyfi ve rahat yerinde. Cennetteki kklerden birinde oturuyor. Sordular: "Nasl oldu da kur tuldun?" Buyurdu ki: - Azap ve rahmet melekleri geldiler. Her biri beni kendi tarafna gtrmek istiyordu. Bir kargaa ve ekime balad. Sonra una karar verdiler: lm yerim ile iki kyn arasn ltler. Eer salihlerin ky ne yaknsam, onlardan saylp balanacak ve cennete gidecektim. Eer dier kye yaknsam o zaman da fsk ve gnahkrlardan sayla cak, cehennem ve azab ehlinden olacaktm. lp bime sonunda ikibuuk yzk boyu salihlerin kyne daha yakn olduumu grdler. te o doksandokuz nefsi katletme gnahndan kurtulup cennete giriim byle gerekleti!" Ey anam! Gen kzn olan beni birgn din, ahlk ve tebli bir toplantya gtrdn. Orada vaiz efaat konusunda konuuyordu. H seyin'in devrim ve kiiliinin insanlk kaderindeki etkisini anlatyordu. Kerbel devriminin zgrlk ekol olduunu, Hseyin'in kurtuluun gemisi ve hidayetin olduunu kantlamak iin somut rnekler ve riyor ve insanlarn bundan pay sahibi olmalar iin ne yapmalar gerek tiini anlatyor ve buyuruyordu ki: - Bir Aura gnyd. Kentin btn halk mescid ve mahfillerde, evlerde alayordu. Bu kentin mahallelerinden birinde resmen bilinen bir kt kadn vard. Bu kadn kt yoldaki kadnlarn en tannan ve ekici olanyd. O Aura gn bir grup mterisi vard. leye doru mterilerine yemekli bir ziyafet ve elence dzenlemek istedi. Kibriti
Onlar Soruyorlar 43
yoktu. Komunun evine ate almaya gitti. Ravza okunuyor, orba da tlyordu. Ortalk kalabalk, kark... Gidi-geliler... Mutfaa gitti. Kazann dibindeki ate kzleri snm, kllenmeye yz tutmutu. Yu kardaki Ravza okuyucular "Kati" blmne gelmilerdi. Kl mam'n boynuna ulam, kan, iltimas, bir damla su, susuzluk, kimsesizlik... Sanki o anda kan ve susuzluk az ve gnllerden fkryor! O kadn mutfakta ocaktaki kl fleyince kl gzne kat. Hseyin'in urad musibetin okunduu o anda o fahienin gzlerinden birka damla ya dkld! Sonralar insanlar ryalarnda onu cennetin en yce kkle rinden birinde, temiz etekli kadnlarla hasrolunmu grnce sordular: - Sen burada ne aryorsun? (Meer neler olmu? Meer oralarn hesap-kitab hangi lekle re/llere greymi? A..) Kadn dedi: - Benim iim ok zordu. Allah hesab ok sk tutuyordu. Nere deyse korkudan delirecektim. Btn yaptklarm, hatta gizliden aklm dan geirdiklerim bile bu terazide tartlyordu. Allah: "Eer zerre mik tar iyilik ve ktlk yapmsan burada etkisini greceksin" dedi. Ben durumumu biliyordum. Btn hayatm, mrm ve bedenim gnahla dolu ve kaplyd. Bir mahallenin pis ilerini tek bama temin ediyor dum. zet olarak hesap melekleri zincirlerimi serte ekmi ve "Sen mrnde bir defa bile iyilik etmemi, hayr ilememisin. Sen mrn hep ktlk, pislik ve irkeflikle geirmisin. Akide, duygu ve dn celerini bile.." demilerdi. Kuran, terazi, amel defteri.. Anszn kenara ekildiler. Allah da tavrlarn deitirmiti. "Ceza G Vnn efaatsfnn geldiini grdm. Elimi tuttu ve beni o dehetli mahkemeden kurtard. nk sa elimde getirdiim giri iznim yoktu! Cennetin gi ri kaplarnda, alak, deersiz, temiz olmayan birileri girmesin diye uyank ve titiz grevliler bekliyordu. Beni gizli, kimsenin bilmedii, yalnzca taraftarlarnn girdii bir kapdan gtrp cennetlik kadnlar katma oturttu! ok hayret ettim, inanamadm. Bu mmkn deil! Nasl oluyor? Giyini, konuma ve davranlarndan benim gibi olduk
* Hazret-i Hseyin'e yaklan atlara verilen ad (eviren).
larn anladm birok kadn vard ki bunlar aslnda cennetteki cehen nemliklerdi. Ev yamacs, faizci, hac, katil yabanc ua olanlar, s mrnn, smrgeciliin maalar, zorba ve zalim anamalclar, cepiler, fitneciler, dolandrclar, halk dmanlar, iftiraclar, riyakrlardan ve fahielerden oluan kadnl erkekli bir grup... ehitlerle beraber. zgrlk, hak, adalet ve halk yolunun fedakrlaryla... Hak iin ca nndan geen hakperestlerle, slm' ve Kerbel'y alglam ve izlemi insanlarla... Evet bunlarla iice! Evet, bu yoldalarmdan sordum: "Bi zi bunlarn arasna sorgusuz-sualsiz getirmelerinin nedeni nedir?" Ba na akladlar: "Bizi buraya getiren Allah'n adaleti deil, Hseyin'in efaatidir."!!1 Biri "Ben dua okudum, dieri "Ben ziyarete gittim." Bir dieri, "Kerbel'daki trbesine yz srdm." Bir dieri "Ben zengin dim, filn imamn trbesine altn parmaklk yaptrdm." Bir dieri, "Ben mam'n Harem blgesinin toprandan satn alarak kendime mezar yaptrdm. Gn geldi, atlar, ba dik biimde beni ge yk selttiler. Nurlu bir kapdan geirtip u anda grdnz yere beni ge tirdiler." Ve byle srp gitti. Dndm. Ben mamn efaati iin hibir ey yapmamtm. Aslnda btn hayatm, btn bu efaat sy lemlerine kar karak gemiti. Ayn iimi yapan kadnlardan bazlar Aura gnnde tatil yapar; Ravza dinlemeye gider; alar, adaklar adar; yalvarr yakarrlard. Oysa ben Aura gn de ziyarete -viziteaktm!.." Sonralar, efaat teknii uzman olan birinin aklama ve aratr malar sonucu anlald ki, o fahieyi kurtaran neden, Aura gn ate almak zere gittii evde, Ravza'nn Ebu Abdullah'n katli blm ku
1 efaat: Kelime anlamyla, birini yardmc alarak kendisinden bir ey isteyerek snmaktr. Bu kavram genelde saygnlk ve mertebe asndan yce olann daha dk mertebeli olan katma almas anlamna kullanlr. "Kim gzel bir efaatla efaat ederse, ondan kendisine de bir pay vardr. Kim de kt bir efaatla efaat ederse ondan da kendisine bir pay vardr." (Nisa: 85) ayetindeki efaatin anlam "Kim bakasna snr, katlr, yardmna koar ve kendisim iyilik ya da ktlk konusunda arac olarak destek verirse kendisine bu iin fayda ve zararnda ortak olursa o da pay sahibidir." (Rab, Mfredattan zetlenmitir.) efaat, ef kknden gelir. ef, tek olan ift yapmaktr. uf a ise ortann mlkn kendi mlkne katmak demektir. Buna gre efaat, birini kendi makamna, derghna, huzuruna almak demektir. Bu anlamyla kesin olan u: efaat edenin, efaatin iletildiinin yannda bir yeri vardr. Ayrca efaat edenin efaat isteyen kiiye bir faydas da vardr. (Bu ksm Kurtubi'nin tefsirinden alnmtr. Ayrca Bkz. Tarih Boyunca Tevhid Mcadelesi, Mevdud. C 1 , sh. 335346, Pnar Yaynlan, 1983, stanbul.
Onlar Soruyorlar 45
lana ilitii anda gzlerinden de ya akyor olmasdr! te tesadf eseri akan birka damla gzya hem onun hayatndaki btn pislikle ri, alaklk ve ihanetleri temizlemi, hem de Peygamberlerin peygam berliinin, imamlarn imamlnn, velilerin velayetinin, limlerin mcahidliinin, ehidlerin ehadetinin; zet olarak, Allah'n dnya ve insan yaratlndaki tm hikmet, snnet, nizam ve yasalarnn, tm bilgele rin, ahlak retilerin, terbiyev ekollerin, hukukun, toplumun, insanbi limin yani saduyunun fonksiyon ve misyonunu da ortadan kaldrm!. Anneciim, ite senin dininden kam o an oldu. Beni meclise gtrp vaizin efaat konusunu rettii, o kt kadnn kaderini ve macerasn anlatt o gece irkildim, titredim! Anacm, iimdeki hereyin o anda yklp dkldn ve onlarn hepsinden kurtulduumu hissettim. Orada senin dininden, senin vaizinden katm. Yularndan, ayak bandan ayrlm ve dehlenmi bir atn ka gibi bir ka... Siz hl peimsra aksayarak, beni yeniden avularnza alp boyun edir mek dyle geliyorsunuz. Zaman zaman kfrediyorsunuz. Kzgn, f keli ve rktc bartlarnz var... Admlarm geveyip bana yaklat nzda hemen kementle beni tutmak ve yeniden eerin yular ve ayakbayla bal bir hamal yapmak istiyorsunuz. te nefretim, rkntm ve daha hzl kam da bundandr. Yani bu sk, girift ba/kayt ve en gellerle dolu dinden kam... Anacm, bir baka durum daha var. Giyimden kuama, oturu tan yemek yeyi biimine kadar liyakatli, liyakatsiz; deerli deersiz mdahale, bask ve tazyikler var. Sen binlerce lezzet, rahat ve zevkini, i ve yaamn dine feda ederek erkeklerin gznden rak, kadnlara zg din meclislere gidersen ktsn yapm olursun iin. Hak etme diin szleri duyarsn. Din meclislerde bilinsiz, okuma bile bilmeyen, kulak vermeye demez kiiler salt erkek olmak erdeminden tr dile dii yerde oturma, dilediini yapma, arzulad biimde konuma hak kna sahip; ayn zamanda, salt erkek olma zelliinden dolay bilmedi i, alglamad her konuda alpverme, yol izme, sulama, meclisi bir birine katma, diledii insana amur atma yetkisine sahiptir. Oysa sen salt balanmaz dii olmak -sanki elindeymi gibi- crmnden tr konuma, ses etme hakkna sahip deilsin. Eer din ve bilimsel etdlerimde ya da resm renimde st dzeye ulam, hatta btn hayat
m, rahat ve lezzetlerimi imana, insani erdemlere, sosyal ve toplumsal hizmetlere feda etmi olsam, hicabl olsam bile, bu ayrc zellie sa hip olanlarca din bir salonun ardiyesine atlr ve tahkir edilir, sktrl rm. nme siyah perdeler ekilir. Bizi peinen bu siyah perdelerin ar dnda kalmaya mahkum etmilerdir. Eer modern snfa mensup gafleten ya da tesadfen iki tel sa dar ksa, salt o kadn deil belki bu meclisteki btn hanmlar kt bir biimde sulanverirler. Daha da ile ri gidilip bu meclisten karlabilir. Bu mecliste dini konferans veren ki i veya kurum da salt meclisteki bu crmnden -iki tel san dar k masna bilip/bilmeden seyirci kalma- tr mahkum ve kovulmu te lkki edilebilinir kolayca! Gryorum ki, sizin bu dininiz, bir taraftan btn baskclyla gemii olmayan kat ve tutucu bir dindir. Bir kii veya topluluun en ufak srmesi nedeniyle bir yaam boyu edinilen erdemlerini, sahip ol duu onurlu kiiliini bir rpda yok sayar, fasid ve btl kabul eder. Dier taraftan ak sofral, ak elli bir cmert kesiliverir: Gnahlarn denizin kumu, yolun talan, gn yldzlar kadar ok olsa bile bir vird ekmek, bir kez kbleye ynelmek, ya da h ekmekle balanr. Belki sana bunlar birka ehid sevab bile kazandrr!! Hele bir de herhangi bir vesileyle bir de efaati elde etmisen, i tamam! Artk korkmana gerek yok!
Zulm ve S m rnn Hizmetindeki Velayet ve im a m e t

Ana, baba! Senin inandn velayet nedir? Diyorsun ki, Ali ve ailesini sev mekten ibarettir. Peki Ali kimdir? diye sordum. Bana onu deil, onun keramet ve mucize(!)lerini anlattn. Bizim dmzda yapamayaca mz uzmanlklar! Yiitlikler, savalar, atal ulu Zlfkr... u anda be ni, bizi ve iay savunacak ey Zlfikr deil ki! Diyorsun ki Hayber'de mucize oldu. yi de u andaki Hayber'in deil Filistin toprann igalci sidir Yahudi! Ve senin de bu Yahudi ile bir alp-veremediin yok! Di yorsun ki; dindarlk, alk ekmek, yamal-yrtk elbise giymek, yapt ileri bilinli bilinsiz tekrarlamaktan ibarettir. Yani halk bu yaplan ve alkanlyla yoksulluk ve gszle zendirmekten ibarettir.
Onlar Soruyorlar 47
Diyorsun ki, bir keresinde Ali'yi eletirenlerden biri akl tana dnt. Bir bakas kadna dnt. Kadn evlendi, yedi ocuk dour du; sonra mam onu balad, yine eski haline dnd!! Diyorsun ki Ali kundakta iken, kentin halknn korktuu bir ejderha gelip Ebu Talib'in evine yneldi. Ali kundaktan elini karp onu paralad. Bu nedenle de ad Haydar oldu!! Diyorsun ki.. Diyorsun ki., ve daha neler neler!. Bu szleri yayan limlerinizdir anam, babam! Yoksa, Kitab Bihr, Munteha al-mal kitaplarn avamdan olanlar m yazd? Aslnda bu anlattmz Ali bizzat efsanev ranl Rstem'dir ve siz ona kimi slm motifler yklemisiniz. Sizin bu anlattnz Ali ya sofilerin, mistiklerin ya da pehlivanlarn iine yarar. Yani Ali, ya tekkelerin ya da zorbalarn semboldr. Ana, baba! Ben bu Ali'yi kendime nder olarak kabullenemem. Ben nesnel ve insanlarn toprandan olan, benim gibi insan olan bi rinin nderliini isterim. nsanst, lhut biri, insann iine gelmez. Kapal kapdan girip dmanlarn bir bakla hamam bceine evi ren, bir gecede yedi yerde birden misafir olan birine uyamam! O benim imamm olamaz! Ali'nin erdemi olarak aktardklarn benim derdime are deil, iime gelmez. Hindistan'da da altm gn tek ba demle yaayan bazlar var! Diyorsun ki, Allah, Ali'nin, slm Pey gamberinin (s.) yatana yatt o geceden tr, Ali'nin bu fedakr lyla meleklere vnr!! Ali btn bir hayat boyunca hep lm karlad! Bu dnyada insanlar uruna fedakrlk eden ve bu fedakr la inanm nice insanlar var! Byle olan, senin anlattn Ali'den bana ne? Bir de ben ve benim gibi olanlara kfrediyorsun; "Ey dinsiz, ey mezhepsiz, ey kpeklerle hemhal olup dini elden giden!.." Bu, ikna etmek deildir anam, babam! Ali'nin ekol, Ali'nin dnya gr nedir? Ali'nin izledii yol? Ali'nin uyank dnce ve engin ru hu? Benim bildiim ia, bilgi, takva ve fedakrlkla dnyay Alinin ekol ve izgisine hazrlamal! Yoksa sizin yaptnz gibi insanlar usandrmamal! Bana, kzn olan bana tanttn, benden kendisine uymam iste diin Fatma ile Zeyneb! Fatma inlemekte. Ama inlemesi halk iin
deil, kocasnn alnan hakkn savunmak iin! Ali ile kartlar ara sndaki ihtilf, Ali ile Ebubekir ve mer arasndaki ihtilf, hilfet sorunundand. Fatma, Ali'nin ei; Aie, Ebubekir'in kz olduundand yaplan savunma. Sen bana diyorsun ki, Fatma'nn tm yaam bo yunca ii alamak, nefret etmek olup hedefi de babasndan kalan Fedek arazisini elde etmekti ki bunu da elde edememitir. Fatma hak knda bana sylediim, anlattn baka bir ey var m? Varsa syle! Eer baka yerlerde baka eyler yazlmsa gster de okuyup re neyim! Bana tanttn Zeyneb ise, Aura sabah adrdan kp ehidlere doru giden, inleyip alayarak adrna dnen biri! O gn leye ka daryla biliyor; leden sonra yitiriyoruz. leden sonra ne olduu ise, hem ben, hem sen, hem de tarih kitaplarnca mehul! Gzel! Her kar de kardeinin urad musibete alar, yrei acyla kavrulur, hatta kendini dalayabilir. Bana bu konuda sylediin baka bir ey var m? Aura'dan sonra Zeyneb'in ne yaptn syledin mi? Zeyneb'i sen de tanmyorsun, ben de! Elimizdeki kitaplar da!.. Diyorsun ki baz uz manlara ve limlere zg kitaplar da var. yi de sen ve benle bu kitap larn ilikisi ve alkas ne? Hayat unutmu, uyuturucu dinin, dnyay harab edip ahireti bd eden dinin... Evet bu dinin, cennetteki kkler iin bizi bu dn yada evsiz-barksz brakmakta! Senin byk adamlarndan ok bilgili ve ok molla olan biri diyordu ki: "Bu dua kitab okuyan herkese Al lah cennette yakutlarla, sslerle bezeli yetmi kk versin diye yazl m!" Ben de derim ki, "Btn hayatm boyunca dua okur, namaz k larm. Allah Cennetteki yetmi kk de size versin. Ben orada bir aacn altna da uzanrm. Yeter bu dnyada, Tahran kentinin gne yinde bana 3 x 4'lk bir oda ver bana!" Bu sonu almaktr! Bu Alinin dostluu olarak grdn, velyet ve mezhebinin verdii sonutan daha iyi!. Ben insanla ve tarihe egemen olan sistemlere kart, insanlar zgrlk ve adaletten pay sahibi yapan bir nderliin peindeyim. Oy sa sen, bana yle bir velyet neriyorsun ki, Ali'de yaradlta var oldu unu sylediin eilim ve balantlar benimle balantl deil. Sonra bir de Ali'yi sevmek, kimyasal bir tepkime gibi, kiinin tm kt eylem
Onlar Soruyorlar 49
ve amellerini birdenbire iyilie1 dntren bir katalizr! Bazlarnzn daha ilgin iddialar var; Allah diyor ki: Eer Ali'yi seviyorsan, ne ka dar gnah ilemi olursan ol cennettesin. Eer Ali'yi sevmiyorsan ister Allah'a itaatkr ol yine atetesin!2 diyorlar. Allah'a isyan, yani ne? Yani halka isyan. Yani zulm ve ihanet... Yani bakalarnn hakkna tecavz... te budur senin velyet anlayn. Fakat ben, beni zorun, zulmn, bozgun ve fesadn velyetinden kurta racak bir velyetin izindeyim!. Anam, babam! Senin bana kavratmaa abaladn imamet'e gelince! mamet u dur: Peygamber (s.) kendisinden sonra, kendi yerine amcas olunu nasbetmi. Sonra ise onun ocuklar otomatikman, Peygambere (s.) akraba olmalar ilkesiyle irs olarak on-iki kiiye kadar imam olarak halka egemen olmulardr. Oysa maslaht arayclarnn kimisi "Bu imamet anlay, ranllarn eski saltanat anlaylarndan kopye edilmi tir." derler. Durum her neyse bu senin anlattn imametin u zaman mza, u halimize ne faydas var? imdi ne yapalm? "Peygamberden (s.) sonra H. 650 ylna kadar egemen olanlar deil, bu Oniki mam hkmetmeliydi" biiminde iman etmek, bizim, toplumun ve insanln hangi derdine dermandr? Gzel, haydi kabul edeyim ki onlar hkmet meliydi! yi de imdi ne yapmal? an insanna, bu halka nerin, me sajn, szn nedir? mamet ile dier sistemler arasndaki fark nedir? Ebubekir'e oy veren kii gt, Ali'ye vefal kalan da! Tarihte Ali'ye ya da Ebubekir'e bu balamda vefal olan kiiler de imdi yok! Hibirine vefal olmayp da bakalarna vefal olanlar da gittiler. Sen hl tm dnce ve zikrini, "Hkmet onlarn deil, bunlarn hakkyd" mesele sinde younlatrmsn. te yandan senin hak-hkmet anlayna kar varolan duyarlln tarihte kalm!. Sonra diyorsun ki, bu imamlar, masum ve metafizik kiiliklerdir! Senin ve benim trmzden/cinsimizden deildirler. Pak olan insan
1 Baz ia mfessirleri "Allah gnahlarm sevaba dntrr" mealindeki Furkan suresinin 70. ayetinin tefsirinde bu gr dile getirirler. Oysa bu gr, Ali'yi herkesten fazla zer. 2 Daha fazla bilgi iin, Kum: 1350 baskl Hccetl slm Muhammed Ali Ensar'nin "ehid Hseyin'i Savunma" kitabna baklabilir.
tesi ahslardr. Allah'n derghna dnyada bunlarla tevessl edelim ki, ahirette cehennemden, hesaptan lh adaletten kurtuluu elde ede bilelim!? yi de anam, babam! Ben bu dnyada insann nderliini stle nen, uursuz, mahkum kaderini deitiren bir imameti aryorum. Za lim hkmetler, zorba ve baskclar, smrc ve smrgeci gler elinde jenoside (soy krma) tbi tutulmu, kurban edilmi ve hl edi len insanlara kurtuluu kazandracak bir imamet! nsanlar iin, onlarn kurtuluu ve savunmas iin dnelim, sorumluluk duyalm. Adalet, zgrlk ve insanlk ilkelerine dayal bir imamet arayalm! Senin imametin bu biimde deildir. Senin imamet in, hakknda salt bir dizi saymlk bilgi sahibi olduun oniki bireylik bir imamettir. (Bize retmen okulu yllarmzda oniki imam sayn diyorlard. Say yorduk. kinci defa sondan baa doru sayn, diyorlard. Byle olunca da kukusuz herkesin imamet ve velyeti iman doruydu? Ald not da (10 + 10 = 20 idi!!?). te senin din adna, ia adna, byk ahsiyetler adna bana teb li ettiin, te yandan beyin hcrelerine yer etmi bilgiler ya bunlardr, ya da bunlarn benzerleridir. Sen yaptn amel ve trenlerle, adaletin zgrln, nsan sorumluluun, seme, yaam evresini belirleme hakknn gereklemesini arzulayan, kendi yaad toplumun koullar n ve kaderini belirlemek, deitirmek isteyen ve bu dorultuda bir iman oluturmak abasnda olan bana, benim kuama ve an insa nna ne sylemek istiyorsun? Ben de, ada kuak gibi, saydklarmn araycs olanlar gibi sen den uzaklatm. Bu dncelerin peisra gidiyorum. Felsef ekol, sa nat, yazar, tarih, insanbilim, psikoloji ve sosyoloji temeli zerine boy atan-ideolojileri buldum. Bunlar karsnda bana verecek neyin var? Geleneksel, kaltmsal trenler ve taklitlerle, rnsz abalarla dn m ve deiimi salamak mmkn deildi*. Anam, babam! ki mertebeyi aratralm. imdi neresinin doru, neresinin yanl olduunu grelim. Biz aratrmac deiliz. Yaamak, almak ve i sa hibi olmak istiyoruz. Aslnda sonu olarak ben u noktaya varmm:
Onlar Soruyorlar 51
Sen ve senin gibilerinin u andaki kaderi, durumu unun gstergesidir; u anda inandklarnz, bu itikad temel zre ulatnz sonu, kimseyi bir yere ulatrc, gtrc bir yol deildir. Sen yoksullua yneliyor, al tercih ediyorsun: "Alk dnyasnda sevgili Allah'tr. slm Pey gamberi (s.) alktan midesine ta balamtr. Bu doru. Ama var dnz sonuca bak, "yleyse dnyann alan, alklarna raz ve kredici olmaldrlar. Al gerekli klan ahiretin mutluluk, kurtulu ve honutluudur. Etkin faktr budur. lm den sonra sizi salihler, mminler ve kurtulmulardan klan faktr olduundan size bu dnyay zindan klanlardan memnunsunuz. yleyse elinizdeki lokmay da bun lara veriniz ki Ahiret'te daha fazlasn bulasnz!" Ey anam, ey babam! Ben, Bu lokmay brak diyenin, bu sz leriyle neyi amaladn biliyorum. Sen idrak edemiyor ve hayatnn dar erevesinden bir trl kamyorsun. Bu zhdperestliin, bu uyu turucu dinin sana brak dedii lokmay kimin kaptn da gryorum. Ben sizin bir olunuz bir kznz olarak sizi asla balamyorum. u l kede, sizin dininiz, sizin ianz adna ne medrese, ne faklte ne de ktphane olsun istemiyorum. Bu inandnz biim ve koullara uygun hibir ey istemiyorum. Bunlarn hibiri benim derdimin derman ol madndan, gidip baka dinlerin meknlarnda baka eyler okumay tercih ederim. Kfredip, bana fesad ve ktlk olarak belletmee al tn o eyler bakyorum ki isteklerimi temin eden alternatiflerdir. Evet, bir yol vardr. Senin yoluna koyulup, rtnp gneten yoksun mu olaym?! Senin hayr!., hayr!, hayrlarnla m amel edeyim?!
kinci Blm
BEN SORUYORUM
u anda neyi syleyeceimi de bilmiyorum. Kimin temsilcisi ola rak sizinle konuaym? nk, u ana kadar mesajlarn, itirazlarn iletmeye altm kuakla ortak inancm olmadndan onlarn temsil cisi deilim. Bu toplumun dininin kutuplan olan, z olan kiilerin de temsilcisi deilim ki onlarn adna konuaym. nk onlar beni kendi temsilcileri olarak kabul etmedikleri gibi beni Allah'n gidermesini arzu ladklar bir bel bilirler. yleyse konumuma, durumuma varn siz bir isim koyun, hkm verini.
nandm slm
Ders arkadalarma, meslektalarma, hocalarma, sanatlara, en telektellere, deiik ideoloji mensuplarna, hmanizm-demokrasi-zgrlk felsefelerine ilikin eviri kitaplar okuyanlara, adalet taraftarla rna, insanln zgrlk ve kurtuluunun sorumluluunu hissedenlere ve benim snfmdan olanlara unu demek istiyorum: slm sizin sandnz gibi deildir. Benim bu dinle ilikimi srekli klan ve koruyan nsan sorumluluk ve bilimsel bir akidedir,. Yoksa ne dinin srtndan rzkm temin ediyor, ne itibar sahibi oluyor ve ne de
54 A nne Baba Biz Suluyuz
sosyal bir mevki sahibi oluyorum. Belki din akidem hatrna bunlarn tmne tekme vurmuum. Ben, i, toplum ve ekonomik maslahat ad na deil; bir gerek adna bu dine inanmm. Senin gibi aydn ve se nin hedef ve iarlarna da inanyorum. Ben de zulm ve adaletsizlikleri, aykrlklar, dengesizlikleri kkten kaldrmann abasndaym. zgr insann olumas yolundadr gayretim. yle bir dinin izindeyim ki, yok sulluu ve snf atmasn kaldrr. yle bir dine inanyorum ki insan lara bu dnyada kurtulu ve zgrlk balar. yle bir sorumluluu yklenmiim ki, bu sorumluluk, hemen herkese bu dnyada dirilik ve olgunluk kazandrr. yle bir akideye inanyorum ki, adalet terazisini lmden nce ada toplumda ikame eder. Mslman oluum bun dandr ite. rencilerimden biri, bir dinleyici slubuyla: "Senin nitelendirdi in biimde din ve ia mezhebi nesnel olarak gerekten devrimci mi dir? Yoksa maslahat icab m byle nitelendiriyorsun?" diye sordu. De dim ki, "Ne maslahat? Din mcadele ve eylemimde elde ettiim eyin ne olduu ortadadr. Bilimsel kiilik ve aydn olma itibarm, genliimi, rahatm, ailemi, hayatm, geleceimi, iimi... Evet hereyimi imanm hatrna gzden kartmm. Gryorsun ki bunlarn karlnda elde ettiim ey, ehl-i imann thmet, svg ve acmasz tavrlardr. Biliyor sun ki, eer hayatm bu yolda vakfetmek yerine baka yollara vakfet seydim, rezillie bulam, fakat; ba, bahe, konak, araba sahibi, sos yal mevki sahibi biri olurdum. Veya fakltede profesr ve ada ku ak nezdinde saygn bir kii olurdum. Ama ben onlarn tavryla i yap mayp btn gcmle, bilgi ve kalemimle, Allah, din, slm ve ia'nn peine dtmden artk onlarn benimle bir ileri kalmamtr. Uzak tan bana arka kan taraftarlarm olarak dlediklerindir, u anda iimi kran ve bana engel olanlar!. Sanyorsun ki ben, mantksal bir kyas ilkesiyle, dini, dinsiz evre lerde gndeme getiriyorum. Dini toplumbilim, ilerici ve insancl ideolo jilerin silahyla -ki ben her zaman bunlar kullanmak abasndaym- sa vunuyorum. Geleneksel dinin resm mtevelli ve savunucular da be nim koruyucularmdr... Beni byle sanyorsun ama durum hi de se nin sandn gibi deildir, tam zddmadr. Beni D ine ve ia'ya eken
Ben Soruyorum 55
bu geleneksel evreler deil, akl ve insan gerekliklerdir. Ayn zaman da kiisel veya sosyal bir maslahat da deildir. Hristiyan ruhanlerin tekfir ettii Ernest Renan'n itirafyla "slm insann dinidir." Ve ben inanyorum ki ia da dier slm mezheblerine kart zel bir mezheb deildir. Yani geleneksel Cebriye, Mutezile, E'ari, Zeydiye mezhibleri ya da Snn i mezheblerinin u andaki grnne katlmyorum. Bu mezhebler, Hristiyanlk'taki Ortodoks, Katolik, Protestan ya da Angli kan mezhebleri gibi deil! Grece bir ka eye teslim olan, veya din usulleri, mezheb usul leri ayr olan ya da slm, deiken ilke iken; ia iki deiken ilke olan bin mezheb stats de deildir. ia slm'dr, baka birey deil dir!. Bence ia slm' kavramann bir trdr. Nasl bir kavrama? le rici, soyluluk kart, rksal ve snfsal slm patentli egemenliklere kar t tavr olan bir kavrama. ia, balangcnda, slm'n gerek izgisin de ruhsal ve toplumsal dzlemlerde olumaya balayan bozulmaya kar t bir hareketti. Anti-slm, soy-rk-snf unsuruna dayal klar kar snda, bunlarn bilinli-bilinsiz etkilerine kar Peygamber (s.) snneti nin koruyuculuunu yapmtr. Toplumda gc elinde bulunduranlar, slm' salt gabya iman ve doa-tesi bir akide olarak kabullenmiler dir. Toplum plannda ise, politika olarak tarihte grld gibi baskya dayal egemenlii, ulusalsnfsal sistemi yaatmlardr. Bu gler hep egemen olduklarndan, ia, brahim peygamberlerin mesaj ve s lm'n temel hedefi olan iki asla, yani Adalet ve Im am ete dayanm tr. Bu iki ilkeyi hareketinin iar olarak belirlemitir ia. Buradaki kas tm kesinkes, kaltmc, geleneksel, tutucu ve fanatik eilimleri olan ia mezhebi deildir. Ben, senin gibi sorumlu, topluma kar ykmllkleri olan bir ay dn olarak, senin de sahip olduun anti-gerici, anti-snfsal, ilerici nsa n arzu ve duyarllklarn sahibi olarak, yaptm bilimsel ve tarih ara trmalarm slm' tanma, slm tarihini renme, gemi dinlerle mo dern ideolojileri bilme sonucunda u nesnel-bilimsel sonuca ulamm. ia, akidev adan slm'n ilerici bir telkkisi, siyas ve sosyal adan slm tarihinin halktan yana olan bir ekoldr. Halktan yana, zgrlk ve devrimci olan sana, inandn ekoln -felsef, bilimsel, ve stratejik yntemi her neyse onunla iim yok- tm
hedef ve iarlarnn zeti bu iki temele niin uymamaktadr diye sora rm. nandn din her neyse -Kollektivizm, dealizm, Diyalektik, Ma teryalizm, Egzistansiyalizm, Hmanizm, Demokrasi, Liberalizm...- bu iki temel ilkeyi eyleminin elbisesi yapmak isteinde midir? Nedir bu iki ilke? Birincisi, snfsal elikili, smrc, zalim, toplumu paralayc, bir sistemi deitirip yerine eitlik ve adalete dayal bir sistemi ikame etmek. Yani Adalet! kincisi, toplumu; diktann, soyluluun sultasndan kurtarp, dev rimci, nsan ve temiz bir nderlie teslim etmek. Yani mamet! Biri toplumdaki snfsal sistemi deitirmek isterken dieri toplum daki egemenlik sistemini. "Niin?" dedi. Dedim ki: "Senin hayal ve id diana gre ia mezhebinin asl, riyazet, ibadet, matem ve alaytan oluuyor!? Oysa byle deil. Aslnda sen, ia'nn mezheb olduuna, binasnn iki ilke zerine kurulu olduuna, btn ia'nn bu iki ilkeyle salamlatna inanmak istemiyorsun: Birincisi adalet, kincisi ima met. Bu senin dier ekollerde aradn eyler deil midir? Bu, insanlk ve toplum iin gereklemesini istediin ey deil midir? ia bu iki lke zre salamdr. Ama ne yapalm ki bu iki ilkeyi asl anlamlarndan uzaklatrmlardr. Yani bu iki ilke isim olarak korunur ken, resim olarak reddedilmi! Eer hileciler, bu ikisini anlamsz ve etkisiz klmlarsa, bu ikisinin anlamn kaldrp yerine takiye, ibadet ve riyazet gibi kavramlar ika me etmilerse de ben aydnlara ve halka seslenerek barp sylyo rum: "Hayr! ia'nn ilkeleri bunlar deildir. Adalet ve mamet'tir." Bi zim talihsizliimiz bu iki ilkeyi isim olarak brakp, anlam olarak dei tirmi olmalarndan kaynaklanmaktadr. yle ki ia'nn ne adaleti ada lete yarar; ne imameti imamln iine gelir. mameti ah Abbas'n ks meti olurken adaleti de zulmne alet olmu! Cihad, ikence ve akla dolu geen asrlardan, sahte Arap hilfetinden, Mool sultasndan son ra, ia'nn yoksul ve mahrum halknn elini tutan ise Ali'nin sevgisi k lfna brnm olan Hakan'n zorbal ve Han'n zulmyd!.
Ben Soruyorum 57
Hereyi deitirmilerdir. D grnn korurken, anlam, ruh, yn ve tavrn deitirmilerdir. Her zaman bir dnce ve akideyi iin de barndran, birer zarf rnei olan slm kavranlan, kendi snfsal, politik ve ekonomik karlar iin deitirip zgn yapsndan ve ierik ten yoksun klmlardr. Bo, rk, beyinsiz ve ruhsuz kavramlar! Bo kap misali kavramlara hurafe ve uyuturucu unsurlar ar basan anti slm nesneler doldurmulardr. Tevhid, Kuran, dua, hac, adalet, imamet, velayet, Ali, Hseyin, mead, efaat, kaza ve kader, tevessl...Btn bu kavramlar salt lfz biime dntrm veya asl anlamlarnn tam zdd bir anlamda kul lanmlardr. Ve sen... Kardeim, bacm, i arkadam, snfdam!.. Yazar, e virmen, aydn, bilgin, sanat; sosyalist, liberalist, zgrlk, toplumsever, ilerici, adaletsever, nderlik-kardelik araycs, insanln kurtulu ve diriliinin zleyicisi. Senin u kavramlardan anladn, din adna, slm adna grp aina olduun anlam var ya, ite o, bunlarn yrrlkte olan uyuturucu ve bozuk anlam ve lfzlardr. Oysa slm bu deildir. Allah, Mead, mamet, Adalet, Hac... bu deildir. Senin grdn biimiyle dladn deildir. Sen dlamakta haklsn. Ancak, benim demek istediim senin dladn, olumsuz tavr takndn ey hakk deildir.
Tahrifler Sryor
Baylar, bayanlar! Bu dinden bkan entellektel bac ve kardeime unu demek isti yorum: Senin sz konusu, olduun ilh, insanla uyuukluk veren bir dinin konumlandrcs ve koruyucusudur. Bireyi kiisel sorumluluktan vareste klan, insanlar adak adamaa, dalkavukluk etmee tevik eden bu ilh, slm'n ilh deildir. Tevhid, salt doa-tesi idealist bir teori deildir. Tevhid, Allah'n varlnda tek olduuna, oul olmadna inanmaktan da ibaret deil dir. Tevhid, ayn zamanda bir dnya grdr. Tarih, sosyal ve nsa n bir grtr. Varlkla birliin, rksal-snfsal birliin alt-yapsdr tev hid. Grupsal, dnsel, snfsal ve ulusal irkin inkrcsdr.
slm'n ilh; izzeti, bilimi, demiri, adaleti, cihad, sorumluluu, in san iradesi, zgrl, serveti, medenlemeyi, insann doaya ege men olmasn sevendir. nsan bu ilhn emanetisi, yeryzndeki ha lifesi, ruhunun taycs ve meleklerin secde ettii bir yaratdr!. nsan O'nun dostudur. Ya zillet? nsan, "Allah'n ahlkyla ahlklannz'a armak bu zillete mi ardr? slm'da Allah adildir. Bu, evrenin adalet temeli zre olduu anlamnadr. nk Allah, bu evrenin yaratcsdr. Varlk O'nun tecellisi ve varlk dzeni O'nun iradesinin tecellisidir. Toplum, yaradln yasa ve dzenine dayal olduundan drst ve doal toplum zorunlu olarak adalet temeli zeredir. nsann hayatda Allah'n iradesinin tecellisi dorultusunda olmaldr ki dil olabilsin. nk ilh irade dildir. y leyse Allah dildir sz u anlamdadr: "Adalet bir dnya grdr. Eer toplum adalet temeline dayanmyorsa, anti-slmdir.. doallk tan uzaktr, bozuk ve yokolmaya mahkumdur ve evremin sistemine zttr." Bu, adaletin anlamdr. Adalet, fizik tesi, felsef, yaam ve ev renle ilikisiz, toplumsal adalete yabanc deildir. Belki bunun kart olarak adalet, ilh bir sfattr. Yani dil sistem, salt tevhid/din bir sistemdir. Yani adalet; varlk, doa, toplum ve insanlararas ilikinin alt yapsdr. ia'nn adaleti temel ilke almas u anlamadr: Adalet bugn anlald gibi salt fziktesi, felsef bir konu ya da bilgin ve filozofla rn ban artan bir akide deildir. Adalet, zulmle mcadelenin i ardr. Demek istiyorum ki: Karde, Bac!. Biz bir Mslman olarak slm tarihinin zorbala dayal, Peygam ber (s.) snneti iddiasndaki hilfete karyz. Bu u anlama gelmekte dir: Toplumsal hayatta nderlik , masum insana yani temiz etekli insa na zg olmaldr. Hain, kirli ve uzlamac olana ait olmamaldr. n sanln nderlii bu hareket, bu yn zre olmaldr.
Ben Soruyorum 59
Benim inandm din, insanlar yoksullua yneltici deildir. Belki bu din yoksulluu kfrn duvarna bitiik bir duvar sayar1. Peygamber (s.) ve Ali'nin terbiyesini alan byk insan Ebu Zerr der ki: "Yoksulluk bir kapdan girdi mi, din br kapdan kar." Ali, olu Muhammed Hanef'yi iddetle uyarr. "ocuum yoksul luktan Allah'a sn. nk yoksulluk, dini eksilten, akl sarsan, nefret ve kini krkleyen bir faktrdr."2 yleyse yoksulluk ve mutsuzlukta kemale eren bir din bizim dini miz deildir. Belki o, Hristiyanvari veya Hintvari bir sufilik ve riyazet ile ile ekmedir. slm, izzet, servet, g ve cihadda hayat bulur. Se nin yoksulluu kendisine erdem grdn Ali, benim inandm Ali deildir. Benim inandm Ali, ok yce meziyetlere sahip olmasna karn insandr. Gcn, dncenin, sz ve yaznn sava ve kahra manln, ak ve vefann, tenzih ve saknmann, incelik, duygu ve ruh gzelliinin, hak yolunda sertliin, nsan adaletin kesitii, birletii bir insandr. Bireylerin hukukunu teslim annda hakimdir. slm toplumunun byk ahsiyetlerinden Hanif olu Osmana dirhem verirken klesine de dirhem verendir. Bu benim inandm Ali'nin ekonomik sistemidir. Doru, dil bir ekonomik ortaklk. Mihrabdaki duasnda ruhunu terbiye eden, sava alannda dma nn ezen, slm toplumunda mslman da olsalar; zalimle, iisini sa tan patronla, smrclerle slm iin mcadele edendir. Ali'nin dilinde hak, g demek deildir. H ak Ali'nin hkmeti ve ya Ali'nin hakk anlamna da deildir. Kendi hakkndan rahatlkla vaz getiini gryoruz. Belki Ali'ye gre hak, halkn hakk ve zorbaln lm anlamnadr. Ali yle buyurur: "Benim dzenimde hi kimse karncann kazandn azndan alamaz. Benim dzenimde her insan dierine eittir. Ee; mslmansa imannda, eer mslman deilse in sanlnda! Her insan Malik katnda kardetir!"
1 Peygamber: "Yoksulluk neredeyse (az kalsn) kfr olacakt." diye buyurur. 2 N ehcl B elaa'dan Malik Eter: D evrinin en deerlilerinden ve H z. A li'nin en iyi dostlarndan. H z. Ali'nin M sr'a vali olarak tayin ettiinde kendisine verdii em irna m dek i em irlerden biri, M. Akif Ersoy tarafndan yle tercm e edilmitir: "nsanlar ya dinde kardein/ya da hilkatte e in dir." (KTABEVt)
Demek istiyorum ki: Benim inandm Islm, bireysel kurtulu, lmden sonraki birey sel kurtulu iin riyazet, cefa ve yoksulluu neren bir din deildir. Be nim slmm Osman ve Abdurrahman'n slm' deil, Ebu Zerrin s lm'dr! Ebu Zerrin iar, servet ymaya, halkn yoksullatrlmasna ya da smrlmesine elverili bir ortamn hazrlanmasna kar k maktr. Yani Ebu Zerr'in iar: "Ey iman edenler, (Yahudi) Ahbarlar (hahamlar) mdan ve (H ristiyan) Rahiplerinden oa insanlarn maln hakszlkla yerler ve (insanlar) Allah'n yolundan alkoyarlar. A ltm ve gm biriktirip Allah yolunda infak etmeyenleri elim bir azabla mjdele." (Tevbe: 34) ayetindeki durumun slma toplumunda olumasna kar kmakt. Osman ve Ka'bl Ahbar, Ebu Zerr'e Kur'an' tefsir ederek, "Evet ama bu ayetteki ruhanler, mlk sahipleri ve servet yclar dier dinle re mensup olanlardr." dediler. Ebu Zerr: "Ayetin neresinden dier dinlere mensup olduu anla lyor? Her ne kadar ayetin balangc dier dinlerin ruhban ve ahbarlarna ynelikse de. ayetin son ksm geneldin herkesi kapsar. ster mslim ister kfir, ister muvahhid, ister mrik olsun mal, altn, serveti yan herkesi.." dedi.. Osman'la atmas bu noktadayd. Ebu Zerr gerek bir slm bilimcisidir. Yoksulluun, aln, denge sizliin ve toplumsal elikinin olumamas iin Kuran yasasna uygun bir cihad iaryla, sana, bana ve btn aydnlara slm'n bu tr eliki, dengesizlik, servet yma ve yoksulluk dini olmadm gstermek iin cann verdi.
Eitliin Simgesi: Hacc

Bu kuaa demek istiyorum ki: Aydn karde ve bacm! Dorusu senin de alaya alp dile doladn hac(!) gerekten bra him'in Hacc'n yapan hac mdr? Her yl, her insan kuann bra
Ben Soruyorum 61
himle ahidlemesi midir? Ne ahdi? Ne yapacak? Bu insanlarn her yl her kuak, yapmak iin sz verdikleri ve brahim'in balatt hareket ne hareketidir? lk basamanda tevhidin gereklemesi ve irkin yokedilmesi hareketidir! Demek istiyorum ki, u anda irk yoksa, puttan brahim krmsa niin hl daha gl ve daha ok put var insanolunun hayatnda? brahim salt tarihe ait bir kiilik deildir. Ondan sonraki peygam berler ve en son benim peygamberim de onun yolunun srdrcsdr. yleyse brahim'in yolu, yolcularn hl izlemesi gereken bir yol dur. O'nun hareketi, hayatn hareketidir. brahimin kendisiyi mcadele ettii irk, bugn O'nun andan daha gl bir biimde dnyaya ege mendir. Hem daha da kat, daha da kt, daha da sinsice... En nem lisi, daha da gizlice... Hacc byk bir nsan gsteridir. Her yl, her kuaktan insanlar, sosyal hayat ve sisteminden soyunmak, ba ve balantlarn koparma l; rksal, ulusal, ailev ve snfsal tm renk, almet ve elbiselerden sy rlmak, hayatn insana ykledii tm snr ve kaytlar kesip atmal, z gr, renksiz ve eit bir ortamda kefen giymeli ve o grkemli sahneye kmal!. nk, o sahnede her birey tarihin muhacir ve mcahidi olan brahim'in hareket ve heyecan dolu destann tekrarlamaktadr. Bu, onda herkesin o ilk gsterinin tekrarlaycs olduu bir sahnedir. Bu devrimci ve grkemli trende birey; tm hareket tavr ve davra nlaryla, brahim, Hacer ve smail'in byk ansn tazeleyip somutla trmaktadr. Hacc; insanlarn eitlii, ulus ve snflarn birliidir. Tavaf, ak ve tevhiddir. Sa'y; eylem ve cihad, renme ve bilince bir dn, ideal ve ak hedefine ynelme hicretidir. Kan bayram, kendi smail'ini kurban eden hr bireyin, her bra him! bireyin tarihin boyutlu, (iindeki ve toplumdaki) eytanna kar bir zafer bayramdr. Haccn odak noktas, insanlarn Kblesidir. Tavafn odak noktas, ferd hayattaki amellerin merkezi ve Hacer'in istirahatghdr.
Hacer, haccn mensik ve farzlar adna her yl milyonlarca mslmann taklid ile tazeledikleri bu amelde brahim'e yoldalk eden; bra him'e uyarak yaam olan bir cariye! Her ey yok olucudur. Ancak, Allah'n rzasna uygun olan eyler baka! Allah, btn peygamberleri, salih ve aziz kullar arasndan bir komutan seti. O'nun mezar da in sanlarn tavafnn balangc olan Allah'n evinin yannda. Kadn, pis, ad, deersiz ve terkedilmesi gereken bir varlk olarak gren dinlerin aksine. Allah, tarihin btn ehreleri arasndan Hacer adnda bir kad n semitir. Bir esir, bir anne! Ve O'nu bu K'be'nin civarna defnettir di. Onun mezarn kendi evinden bir blm olarak bildirdi. Btn kul larna ve peygamberlerine bu evin etrafn tavaf etmelerini emretti. Haccn, her hareketinin bir sembol, bir hikmet, bir arnma ve slah oluu bundandr. Mslmanlarn hacda birbirlerini daha ok tanmalar, birbirlerinin hayr ve slah iin abalamalar, dier btnleme iin szlemeleri szkonusudur1. Oysa gidip grdkten sonra hacnn ne yaptn daha iyi farkettim. Hacnn ald sonu nedir? Kimler gitmektedir? ounluu, b tn bir hayat boyunca zgrce diledii ii yapm, smrsz-basz, so rumsuzca yaam, lmn yaklat demlerinde, lnce Mnker-Nekire bir hara (!) verebilmek iin gelenlerdir. ounluk mrnn so nunda gelir ki, artk yapabilecei bir ey kalmam olsun ve dnnce drt-gzle lm beklesin. Yani Bu farz da tamamland! Bu da boy numdan skp attm bir bortu!" desin. Ancak, hacca giden herkes byledir demek istemiyorum. Bireyler de da yansyan bireysel ahlkn izleri vardr kukusuz. Ancak siyonizmin Mekke kesine kurulduu, smr ve emperyalizmin slm'n kal binde -Mekke'de- zgr ve rahat olduu bir zamanda, bu deerlerin, geleneksel amelin ne faydas var?. Binyz yl nce mam Cafer olu Musa, bunlara diyordu: "Grlt (kalabalk) ne kadar ok ve hac olanlar ne kadar az!"
1 "Ve A llah yolunda hakkyla C ihad edin. O sizi semi ve babanz brahim'in yolu olan
dinde sizin iin bir zorluk klmamtr. Daha nce, peygamberlerin size ahid olmas, sizin de insanlara ahitler olm anz iin size m slm an adm veren odur." (Hacc: 78)
Ben Soruyorum 63
Annen-baban ve m'min kuan hacca gidip dndklerinde bir sonu almak istersin. Haccm etkisiyle i ve kiiliklerinde deiimler grmek istersin. Ancak Hacc'n sonucunun gereklemediini ve dei im olmadn grrsn. Aksine ald haclk payesiyle, hemen sm r, ihanet ve kirli ileri daha, kaytsz ve snrszca yapmaya baladn grrsn. Bir de bakyorsun ki onun elde ettii ve senin de hayatnda izlediin, bavulunu atnda aileye ve dostlara bir sr hediye getir mek biimindeki bir sonutur. Yani aslnda, Japon kapitalistleri, put k ran brahim Halil'in geleneinden byk lde nasibdar olmu!
Kur'an Okunan Kitaptr

Demek istiyorum ki: Evet, sen Kur'an diyorsun, ama hangi Kur'an? Cehaletin elinde teberrk edilip kutsanan bir nesne olan Kur'an m? Cinayetin mzrakla rnn ucundaki Kur'an m? Yoksa eyrek yzyldan daha az bir srede ln dank ve dman kabilelerini birletirerek dnyann egemen glerini -Bizans, Sasan- kerten, insanln kaderini ele geiren, devrimci yapsyla insanlk tarihinde yepyeni bir medeniyet ve kltr meydana getiren bir kitap olarak m Kur'an? Kur'an, Allah'n adyla balayp, nasn yani halkm adyla sona eren bir kitap! asum ni bir kitaptr; ama bugnk mminlerin inan dnn, imanszlarn kyas ediinin aksine daha ok doaya -yereynelik bir kitaptr. Daha ok hayata, bilgiye, izzet, g, ilerleme, ke mal ve cihada ynelik! Yaklak yetmi suresinin adn insan ilgilendi ren konulardan alan bir kitap! Yaklak otuz suresinin adn madd fe nomenlerden alrken, yalnzca iki suresinin adn ibadetlerden alan bir kitap!. Teblicisi mm olan bir kitap! Bizzat K urann kendi deyimiyle ne kitab ne de okuma-yazmay bilen bir peygamber, mrekkebe, kalem ve yazdklarna and iti1. Cihad ayetleri, ibadet ayetlerinden fazla olan bir kitap! lk mesaj okumak olan ve Allah'n retmekle iftihar ettii
1 "Nn, Kalem ve yazdklarna and olsun." (Kalem: 1) Birok mfessir n u n iin "gemite kendisinden m rekkeb elde edilen bir cins balktr derler.
bir kitap! nsana kalemle retilmitir!2 Okuma ve yazmann yaygn ol mad bedev bir toplumda kalem, okuma, yazma... Bu kitap dostunun cehaleti ve dmannn hilesiyle yapraklan ald gnden beri, yapraklan masrafl olmaya balad. Metni terkedilip cildi reva bulduundan beri, ad "okumak" anlamna gelen bu ki tap okunmaz oldu. Kutsama, teberrk ve mal, kazanma ileri grd. Toplumsal, ruhsal ve dnsel mesele ve dertlerin cevab bu kitapta aranmadndan beri3 onda souk algnl, romatizma trnden be densel hastalklarn ifas aranr oldu. Uyankken terkedip, yatarken balarnn stne asarak uyuduklarndan beri gryorsun ki llerin hizmetine sunulmakta, lp gitmilerin ruhlarna ithaf edilmekte ve se si yalnzca mezarlklardan duyulmaktadr. Aydn bac ve kardeim! Onu hayattan uzaklatrmak, etkisini top lumdan silmek, sedasn cihad sahnesinden ve itihad evresinden unutturmak iin ne kadar aba harcadklarn bilemezsin! Derler ki, Kur'an' "ka-re-e" kknden alyorsunuz. "Karene" k knden alrsanz sonucu "okuma kitab" deil "yoldalk kitab" olur ki "kendine yaptrmak, tutturmak" anlamnadr. Derler ki; Bismillah'n "ba" harfinde gizli olan hikmetleri tefsir etmee bir mr yetmez. Der ler ki; Kur'an'n yetmi z vardr. Her zn yetmi z vardr. Her zn yetmi z vardr. Bu byle srer gider!. Bu dorudur. Yani Kuran ok geni kapsaml bir anlam btnlne sahiptir. Ancak bu na Kur'an'a yaklalmaz!, Kur'an anlalmaz! anlamn yklemilerdir. Yani Kur'an' ap, okuyup dnerek ondan bir eyler kavrayan mah kumdur. Kur'an'dan kavradklarn aklayan kimseler kukuyla karla nr, onlarn syledikleri hemen reddedilir. Derler ki, "Kur'an'n gerek ve nesnel anlam imamlar nezdindedir. Bu da zel ve gizli kitaplarda olduundan kimse ondan haberdar deildir. Bu sr Peygamber (s.) ailesindeydi. Sonra elden ele geti ve en son Gaib mamda kald." Bu itibarla aslnda bu ailenin bu kitab da
2 "Yaratan Rabb'inin adyla o ku . O insan 'ataktan (kan phtsndan) yaratt. O ku, kerem sahibi Rabb'in kalemle retti. nsana bilm ediini retti." (Alak: 15). 3 K ur'an'da en byk hastalklarn (kfr, nifak, azgnlk, isyan ve dalalet (sapklk), ifas var dr.
Ben Soruyorum 65
ha fazla anlam olmas nazar olarak doru olmakla birlikte, bundan hareketle, Kur'an'n bir muamma ve gizem kitab olduu, beerin onu kavramasnn mmkn olmad kansna varlm! Derler ki; "Kuran kendi aklyla tefsir eden herkes, ateteki yerini hazrlam olur. Bu sz gya Peygamberin (s.) "Kur'an' kendi gr ne gre tefsir eden ateteki yerini hazrlar" hadisine dayandryorlar. Yani Kur'an' kendi grne ve reyine gre tefsir etmek. Aslnda Pey gamberin (s.) bu sz gayet mantkl ve bilimseldir. Dahas, aratrma nn temelidir. Aratrmac, gerei aratrmada; zihnini kiisel grle rinden, nceki inanlarndan, nyarglarndan, avrupal bilginlerin deyimiyle nyarglarndan arndrmas gerekir. Ancak byle yaparsa, bir metni tefsir etmeye kalktnda gerek anlam yakalayabilir. Yoksa her kelime ve deyimi nceki deyimiyle uyumlu klmaa veya kendi inan karakterine gre tevil etmee kalkr. Oysa biz bu noktada reyn akl diye uyanka anlamlandrdn gryoruz. Biz biliyoruz ki bir ki tap akl olmadan ne okunabilir, ne onunla amel edilebilir, ne de kavra nabilir. Baz insanlar saltanatlarnn elden gitmesinden korktuklar iin akl ile tefsiri haram kldlar, Kuran' okuyup onunla amel etmekten ekindiler. Hem de bu hadisin hilfna Kur'an' hep re'yleri ile te'vil et tiler, tefsir ettiler. Bylece bu kitab, Peygamber (s.) etrafndaki birka kiiyi belirleyen ve onlarla donduran bir kitap biimine dntrmeyi becerdiler. Oysa bu yaklam ve anlay bile, kinayelere, keden-kydan zorlamalara dayal olduundan doru deildir. Bunlarn kar kt Peygamber (s.) etrafndaki adamlar savunanlarn bile K urana yne lii bunlardan farkl deildir. Daha kt szler de sylediler. "Aslnda gerek Kuran, mam- Zaman'n elindedir. Zuhur ettiinde kendisiyle beraber getirecektir. Mevcut Kuran gerek Kuran deil!! Bozulmutur!! Baz ayetler ondan kartlmtr!?" Bu sz hereyi altst etmektedir. slm dmanlar ok uyank. i kkten halletmek istiyorlar. Bu konuda epey abaladlar da. Tm at raksiyonlaryla, hileleriyle, Kur'an', halkn arasnda kapatlm, sesi k slm, dncesi, hedef ve mesaj belirsizlemi ve terkedilmi klarlar ken, cildinicismini yaygnlatrdlar. Evet, ortam bu biime dntr m olmalarna ramen onlar iin tehlike udur: Belki bir gn bu orta
ma kulak asmayan baz aydnlar kar ve bu kitab ap okurlar, ondan ilham alrlar. Dnsel perianlklar, itikad elikiler, mslmanlar ara snda lhymi gibi sunulan tefrika ve mezhep banazlklarna sava aarlar. Ve slm yeniden Kur'an'n ocanda kavramak isterler. Cahil, l, mrik, hasta, putperest, ayrlk ve km mslman toplumlara yeniden vahdet, hayat, hareket, bilgi, sorumluluk, alm, akletme ve dnsel yenilenme balayabilirler. te bu uursuz ayiay, bu korkun iftira ve faciay "Bu gerek Kuran deildir, gerek Kur'an Gaib mam'dadr..." yalann slm'n yokolmas ve mslmanlarn lm iin krklediler. altlar, abalad lar. Baz bilginlerin yana bu zehiri kattklar gibi baz nl kitaplarda da yer almasn saladlar. Baz gruplan bu faciaya inandrdlar. Ancak mutlulukla ifade.ederim ki bizim ulu ve gvenilir limlerimiz abuk davranp kar ktlar. Buna taviz vermediler. Faciay kknden kurut tular. Benim aydn dostum! Btn bunlar u anlamadr: "Dman, Kur'an'dan korkuyor." Ama, nasl? Dmann bu korkusu senin hayat, kurtulu, uyanklk, bilin ve yaratclk konusunda bu kitaptan mutma in olmandan, onu kavramandandr!. Aydn dostum, daha neler neler yaptlar! Okumann, dnmenin, aydnlanmann, kavramann, bilinlen menin, yol bulmann (hidayet), ayaa kalkmann (kyam), amel etme nin kitab olan Kur'an; izleyicilerinin, ykmllk, seebilirlik (furkan) ve nsan sorumluluu adna nerdii tek zm istihare olan, teberrk edilen bir kitap biimine dntrld. zleyicilerinin ona kar g revi: Kupkuru bir yceltme, takdis, tazim, teberrk ve pmek... Abdetsiz el srmemek, bir klfa geirerek aynann kenarna veya duvarn yksek yerine asmak...Kundan yanna, yeni evin kapsna, misafirin ba ucuna... Baz sreleri, ayetleri de cadca ilevler, zel trenler, tl sm ve byler, cin ve romatizma kovup gidermeler, byk bylerin dmlerini atmalar...iin kullanlr oldu. Veya lohusa kadn ile inein stn oaltmak iin... Biri diyordu ki: "Dindar aydnlarndan yetmi kiinin de bulunduu siyas bir hapishanede, Kur'an'da bir konuyu aratrmak istedim.
Ben Soruyorum 67
Kuran bulamadm. Ama bu yetmi aydnda, farkl basklar olan dei ik yz dua kitabn grdm, saydm!" Hangi Kurandan sz ediyorsun aydn kardeim? Toplumun k ve kltrel zaafiyetten ac duyan, sorumluluk sahibi sen yazar, sa nat, retmen, evirmen, renci! Hangi Kuran? Acaba siz K urana kar kan ve siz ona uyanlar, evet siz... Bildiiniz, tandnz bir Kuran hakknda m yargda bulunuyorsunuz? Tutuculuk faktr, uyan kiiye, Kur'an' okumadan, tanmadan, kavramadan kabullenip iman etme hakkn veriyor. Ama sen, insafl aydn! Sen Kur'an' amadan, okuyup dnmeden, kavramadan reddetme ve inanmama hakkna sahip deilsin! Senin sandnn tam aksine, Kuran izleyicilerine sz sylemekten alkonulduundan, Kur'an' cismi takdis edilirken, ruhu, sz ve dncesi brakldndan sonradr ki, mslmanlar, hrafecilie, sosyal zaafiyete, dnsel donuklua, kuru taassuba, ekonomik, politik ve bilimsel kntye maruz kaldlar. Ey bilinli aydn! Eer Kur'an' ap metnini okuyamyorsan, ne dediini renip alglayamyorsan! Tarihi okuyamyorsan! Bu kitabn nsan devrimin oluunda ne denli bir mucize olduunu... Bo Yunan felsefesi, topyaya dayal Hint mistisizmi, soylulua dayal Roma ve ran medeniyetleri ile araplarn barbarlk ve cahillii ortamndan ans zn kltrel, dnsel, siyas ve ahlk platformda nasl evrensel bir mucizeyi gerekletirip coturduunu... Para para insanln kalbna devrimci ruhu nasl yerletirdiini, bilimsel, ruhsal ve madd bir ilerle meyi takva ve adalet ilkeleriyle her zaman mutluluk ve kazantan yok sun halklar arasnda nasl yeerttiini izlemiyorsan, en azndan ada mz Kuzey Afrikal devrimci nderlere kulak vermelisin:1
"Kuzey Afrika'nn anti-smrgeci zgrlk hareketi ve uya nkl, tam tamna, Seyyid Cemal'in izleyicisi ve iar tm mslmanlarm Kur'an'a dnn temin etmek olan M uhammed Abduh'un Kuzey Afrika'ya geli gnnden balar. Abduh, btn slm limlerini toplad ve onlara: "Khne felsefeler, kadim bilimler, Fkh, Kelm, Hikmet, Tasavvuf tartmalar, fiziktesi sorunlarn gndem oluturmas, ayrnt (fer'i) hkmlerin tartlmas, zihinsel ifrat gibi il
1 La Nuit C o lo nial Ferhat Abbas
68 A nne Baba Biz Suluyuz letlerin denizlerinde boulmaktan vazgeerek Kur'an'n izine geliniz. Btn kadim, modern, slm, gayri-islm bilimlerden Kur'an'n "mesajfn doru-drst kavrayabilmek iin yardm alnz. Smrge halklarnz, kk toplumlarnz, hurafe, tefrika, dargrllk, tu tuculuk ve cehalete mptel mezheplerinizi Kur'an'la tantrnz. Kur'an' hem din ve bilimsel evrelerin, hem de dnrler ile ava mn zihinlerine anz. Kur'an' btn bu evrelerin gndemine soku nuz..." diye arda bulundu."
Evet, Kur'an mslman toplumlarda tekrar gndeme geldikten, ders mahfillerinde Kur'an okunduktan, din limleri arasnda Kur'an tef sir ve aratrmalar yaygnlatktan, savalar ve aydnlar arasnda Kur'an meseleleri tartldktan, hatta ifti evlerinde Kur'an retildik ten sonradr ki Kuran; hayat snrlayan, biimlendiren asl yapsyla sofrasn yayd. Bu ilk balang admnn rnleri, mslmanlar, Franszn avucunda kleletiren kaderlerini deitirmeleridir... Uyuturucu dnceyle onlar gafil klan din anlaylarn terketmeleridir.. Akideye yerletirilen vehimlerden, ayrnt kabilinden ihtilflardan, mezheb sal drlardan, cahilane tutuculuklardan syrlmalardr... Yani Kur'an'n hi dayetiyle uyanklk, sorumluluk, bilin, kendini tanma, g ve birlik sa hibi olmaa almalardr. Bundan nce dindarlar, smrgecilik ve emperyalizmin boyundu ruunda olmalarna ramen, gndeme gelen din amel, din tavr onlar iin u anlama geliyordu: Bireysel gnahlardan balanmak, ibadetle ahiret iin sevap devirmek, resul ve imamlar ile salihlerin efaatini ka zanmak... Peki emperyalizm? Smrgecilik?!! Ve bu tavrlar u konumda sergileniyor daha ak: Fransz gene ralleri, tm Cezayir, Tunus, Merake (Fas) ve Moritanya'y insanlk d Fransz smrgecilii altnda tutuyor... Zenginlik, izzet ve kltrleri yamalanyor... Hem de General Sustel'in olu ok atp avcl ren sin diye arap at partilerinin dzenlendii bir ortam.. Hem de Paris'teki karsna, "Hepimiz iyiyiz. Ben iyiyim, kpeim iyidir, Arap'm iyidir," diye mektup yazd bir ortamda... Mminler, bu kara gnlerde, bu zil let konumunda, utanlacak yk omuzlarnda tadklar o gnlerde, zikir, dua, tevessl, adak, ziyafet trnden hayr, sevap kazandrc i lerle urayor; bireysel olarak kendilerini cehennem ateinden, ahiret-
Ben Soruyorum 69
teki azabtan kurtarma abasn sergiliyorlar.. Zillet, izzete tercih edil mi... Fakat Kuran, kutsal rafndan eitim, retim ve dnme saikiyle inince, onlara ahiretteki kurtuluun bu dnyadaki kurtulua bal oldu unu, cennetin yolunun zgrlk, izzet, uyanklk, bilgi ve bilinten getiini, bu dnyada zillet zre lenin orada zillet zre kalkacan, burda kr olann orda kr olacan retti1. Ve slm'da Allah'a yaknlamann yolu akletmekten geer. Taadbd2 bilgisiz ve bilinsiz bir abidlik de deildir. Eek, deirmen arkla rnn dnn, talarnn yerindeki frlamamasn salayan bir aratr. Mslmanlar bunlar yeniden alglamaya baladlar. Bildiler ki "Zulme rza gsteren zalimin ortadr."3 Mslmann yaam Akide ve Cihad ile salamdr.4 Peygamber (s.) ve izleyicilerinin snneti, bireysel riyazetler, kulluk, telkin ve uyuturucu ibadetler deil dir, Cihad ve ehadettir. Kurann getirdii ruhbanlk deildir. "Pey gamber silahldr."5 ve risaletinin hedefi bilgi, bilin ve adalettir. Bildiler ki, slm'n ilh, "demiri" (gcn simgesi) adalet terazisinin zdei, adaleti de vahy kitabnn gerei olarak kullanr6. slm imanna sahip bir toplumun belirtisi: "Birbirlerine kar merhametli, kafirlere kar iddetlidirler.." (Fetih:29) esprisidir. Dik ballk ve izzettir7.
1 C ih a d , kukusuz .C ennetin kaplarndan Allah'n has velilerine at bir kapdr, v o bir tak va giysisi, A llah'n salam zrh, gvenilir snadr. K im (Cihad) gerekli grm eyerek terkederse A llah da o na zillet elbisesini giydirir; bel byle olan kuatr, horlanm hk ve zilletin (basks altnda ezilir. Aklszla ve faydasz szlere m a h k m olur.) (Yani kalbinde bu hal yer eder.) C ih ad zayi etm ek kiinin kiiliini kaybederek zillete dmesi, adaletten uzaklam as, g ve h k m n n ortadan kalkmas eklindeki hakkn hkm ranl gereklemi olur. (Nehcl B etaa, Abede, s. 69) 2 Taabbd: badette birlemek abd edinm ek, ibadete davet etmek, laykyla ibadet etm ek ( e viren). (3,4) Nehcl Belaa'dan. 5 Fransz M ax im e R odinson'un deyimdir. 6
"Andolsun, biz peygamberlerimizi apak olan belgelerle gnderdik, insa nlar adaleti ayakta tutsunlar diye onlarla birlikte kitab ve m izan da indirdik. Kendisinde etin bir sertlik ve insanlar iin faydalar bulunan dem iri de indirdik; yle ki A llah, kendisine ve peygamberlerine gayb ile (grmedikleri halde) kim lerin yardm edeceini bilsin. Hi phe yok ki A llah byk kuuvet sahibidir, stn olandr." (Hadid: 25).
7 "... O ysa izzet (g, onur ve stnlk) A llah'n, Resul'nn ve m 'minlerindir. A ncak m n afk lar bilm iyorlar" (M nafkun: 8).
70 A n n e Baba Biz Suluyuz
Oysa imdi Fransz smrgeciliinin smrgesi ve klesidirler. Zil let iinde yayorlar. Birbirlerine kar kinci, tutucu, fanatik ve bkkn; dmana kar iyi huylu, yumuak bal, uyumlu bir durumdadrlar. y leyse din adna sahip olup, slm adna amel ettikleri ey, ne dindir ne de slm! Hatta dinin kesin farzlar olan namaz, oru ve haclar bile ne namaz, ne oru ve ne de hacdr. Eer bunlar bu ameller olsayd etkisi nin olmas gerekirdi8. te bu bilgilerin tmn halka reten Kurandr. Kuran halk uyandrd. slm'n en byk grevi, her iten nce toplum ve dn cedeki k etkenlerini kknden kazmaktr. Taharet ve necasette yeni bir blm kefetme, ziyaret yoluyla ehid sevabn kazanma (!), kelm ve fkh ekimeleriyle urama yeri ne, silahn kapp Fransz smrgeciliini yok etmektir. Ve byle de yaptlar. kk dindar toplum un uyanarak dinin gc ve Kur'an'n davetiyle Cihad balattn grdk. k etkeni olarak slm' g rp ondan kaan, baka ideolojilere iman etmi, toplumdan, dindar halktan uzaklam, toplum gvdesinden soyulan birer kabuk gibi ke nara atlm durumdaki dind aydnlar da dndler. Hem slm'a hem de mslmanlara inandlar. Halkla btnletiler. te toplumun donukluktan aydnlarn batclktan kurtulular bundan -Kurana y neliten- sonrayd. Komnist Parti eski sekreteri ve Afrikada marksizmin nl dnrlerinden olan mer Uzgan gibi slm'a bilgiyle bi linle geri dndler. mer Uzgan, Peygamber (s.) En erdemli cihad, zalim sultana (yneticiye) kar hakk sylemektir. hadisini temel alarak En yi Mcadele kitabn yazarken, "Cezayir Ulusal renciler rgt" (M.N.A.) adm "Cezayir Mslman renciler rg t" olarak deitiriyordu. slm, bu esnada salt dindar kitlelerde yeni bir ruh ve eilim vcu da getirmi deildi. Ayn zamanda materyalist ve anti-din dnce sa hibi evrelerde de gl bir iman ve ekicilik oluturmutu. Cezayir Kominist Partisinin yayn organ olan "Cezayir Cumhuriyeti" gazetesi nin Genel Mdr Fransz asll Henry Alleg gibi adamlar bile Komi-
8 "Sana Ktap'tan vahyedileni oku ve nam az dos doru kl. Hi phe yok nam az k t lk ve irkince utanm azlktan vazgeirir." (Ankebut: 45).
Ben Soruyorum *71
nist Partisinin ilke kararna ramen mslman mcahidlerin safna ka tlmlard. Hapisten, "Byle bir yerde bana yaplan ikenceleri dile ge tirmem bayalktr. Burda her saat hcrelerden kartlp zindann av lusuna getirilerek uzun ve korkun ikencelere tbi tutulan ve buna katlanan mcahidleri gryorum. Krk ene ve dileriyle, azlan kan la dopdolu olduu halde sadece nl ve anlamadm bir dua dillerin den dklyor9 Ben bu szcklerin anlamn bilmiyorum. Ama u ka darn biliyorum ki, u anda yeryzndeki btn ekol ve ideolojiler ara snda benim inandm tek ey u anlayamadm szcklerdir." diye yazyordu. Bu yllarda, batya ve u an reel konumuna kar elde edilen btn zaferler salt mslmanlarn; Kur'an'n okunacak br kitap -teberrk edilecek deil- iitilecek bir mesaj -kutsal ve tapnlacak, bir feti deil- olduu, iinde dncenin ve hidayetin barnd bir "sz"iinde "mana" olan bir ey deil- olduu gereini renmelerindendir. z udur szn: Eer Kur'an, kitap olsa, okunup anlalsa, gn demi igal etse, eer mminlere "O konuuyor, hitab sanadr, kulak vermeli, ne dediini dinleyip kavramalsn"1 0 dense, kurtulu balar; izzete ulatrr; uyandrc ve yapc olur. Kur'an bu gc yalnzca ge mite gstermi deildir, bugn de bu byledir. Salt gemi Roma-Sasan emperyalizmine kar deil, ada ve modern smrgecilik ve emperyalizme kar da bu gc verir. Afrika'daki Fransz smrgeciliinin barbar kurdu General Soustel, "Kur'an salt bir din kitab deildir. Ruhbanlk, zahidlik, bar ba lanma, Allah dnme, lm, ruh ve felsefenin fizik-tesi gizlerini d nen, insann kaderini ve geleceini gzard eden dier dinlerin kitaplar gibi deildir. O (Kur'an) Araplar savaa, zafere, intikama, bakaldrmaa, kahramanla, ganimet almaa aran bir kitaptr. Hibir kitap, Kur'an kadar zillet iindeki toplumlar devrime, bakaldr maya ve ayaklanmaya tahrik edici deildir. Byl, uyumlu, ritimli ve
9 M cahidler ehid olm ak iin dua ediyorlard. A ncak o bir Fransz o ld u u n d a n anlayamyordu. * M ana: do kunm ak, el srm ek etkisiyle eya ve kiilere hulul eden ve gaybi etkiler brakt kabul edilen gcn sem bolne verilen isimdir.
1 0 "Kur'an okunduu zam an kulak verip dinleyin ki m erhamet o lun asn z." (A raf: 204).
heyecan dolu kelimeleriyle inanlarn ve dmanlklarn peini brakm yor, gurura, politik kincilik ve hastalklarna da dayanmyor. .." diyor du. ngiliz smrgeciliine can veren ngiltere babakan Yahudi Gladstone'u duymusunuzdur. ngiliz meclisinde Kur'an hiddetle kr sy yumruklayarak gsterip-. "Bu kitap mslmanlarn arasnda oldu u srece, mslmanlarn yaadklar topraklarda ngiliz Kolonyalizmine gven ve itaat mmkn deildir" der. Bu szler ve svgler uyank dmanlarn, bu kitabn insan toplumunun duygu ve dnceleri zerindeki etkisini, mslman toplumlarn Kur'an'la tank olduu dnemlerde denemi olan dmanlarn svg ve szleridir. Dmann bu yargs, toplumlarn kurtulu, bam szlk, bilinlenme ve hareket ortamlarnda Kur'an'n dnce ve top lumda oluturduu dinamizm ve yapy grp yaadklar bir ortamn yargsdr. nk dmandrlar ve dmanlarn tutuculuk ve banazlk tan uzak tanmak zorundadrlar. Hem de toplumun nesnel artlarn yaayan siyaset adamlardrlar. Bu konuda cedelci ve hayal mefhumla ra yabancdrlar. Ve bu adam doru sylyor. Her ne kadar mslmanlar smren bir smrgeci azyla konuuyorsa da! Bunlar uyan, kurtulu ve mslmanlarn dmana kar mcadele gc ve zaferi ortamnda, smr geci sistemlerin acsn ektikleri slm'n dmanlarnn szleridir. Ne cip (!) ngiliz ulusunun kolonyal gvencesini salamak iin "Genel bar korumak, sorumluluktan uzak kalmaktr" inancn destekler ya da salt ahirete ynelip dnyadan ylgn zahid/sofu tavrl, kl ve kavga dan uzak olan Asya, Afrika ve Latin Amerika'da yaayan dindarlan be enir ve severler. Onlar herkesten daha iyi biliyorlar ve hissediyorlar ki, eer Kur'an okunup anlalsa, salt kuru sevap amacyla okunan virdler ya da Pa pann ruhunun etkisi gibi olmayacaktr. Kur'an'n etkisi, Kur'an bir ki tap olarak, uyanklk, hareket, izzet yaratr; iman gc, zulm, cehalet ve zillete kar isyann gc olur. Tm boyutlan, yaps ve paralaryla u andaki mslman grupla rn tam aksine Kur'an, mslman toplumu yle tanmlyor:
Ben Soruyorum 73
"Rablerinin (arsna) icabet edenler, namaz dosdoru klan lar, (toplum) ilerini kendi aralarnda ura ile yrtenler ue kendi lerine rzk olarak verdiklerimizden infak 1 1 edenler ile haklarna tecavz edildii zaman birlik olup kar koyanlardr. K tln karl onun misli (benzeri) olan ktlktr. Am a kim affeder ve slah ederse (dirlii kurupsalarsa) artk onun da ecri Allah'a aittir. Gerekten o zalimleri sevmez. Kim de zulm e uradktan sonra nusret bulur (hakkn alrjsa artk onlar iin alevlerine bir yol yok tur. (ura: 3841) Tannm uygarlk tarihi yazar Will Durant'n Kurann davet yolu ve ahlk yntemi hakknda syledii szlerden General bay Soustel'in neden rahatsz olduunu ve bu bayn Afrikal toplumlar iin ne tr bir dini arzuladn gstermesi asndan ilgintir: Will Durant diyor ki: "Kur'an'n, "yleyse kim size saldrrsa size saldrd gibi siz de ona saldrn. Allah'tan korkupsakmn ve bilin ki muhakkak Allah korkup-sakmanlarla (ittika edenler) beraber dir." (Bakara: 194) ayeti; ncil'in, Eer sol yanana bir tokat vurur larsa sa yanan da gster, eer aban isterlerse cbbeni de ver." ayetiyle kyaslanp karlatrldnda, Kuran "Erkeke bir ahlak" retirken, Incil "Kadnca bir ahlk" retmektedir gerei aydnlanm olur." Evet, ey hak arayan aydn! Eer toplumun donukluk, knt ve geri kalmlnn acsm-ilesini duyuyorsan ve Kuran' bu mevcut, grdn mminlerin anlayyla telkki ediyorsan! Anlay ve telkkin byleyse... (Aydn, sorunlara yzeysel bakmayan kiidir). yleyse sen Kur'an' nerede ve nasl tanmsn?! Senin tanyp grdn Kuran, o salt takdis edilen bir nesnedir ki, bugn cehalet, aldatma, istihare ve teberrk arac olmutur. Dn de zulm ve zorbaln mzraklarnda aldatmann arac olmutu. Ondan sonra da baka biimlerde bakalarna kutsallk kazandrmt.
11 Ayetteki infak szc "Nefeke" kknden gelir ki bu da ukur ve yark anlam nadr. nfak: Bu ukuru/yang do ld u rm a eylemidir. Gerekte infakn hedefi, stnflararas a m a z /u u rumu, toplum daki e k o n o m ik elikileri gidermektir. B u anlam yla infak, to p lum nezdinde infaktan anlalan ve pratik olarak snfsal ve ek o n o m ik u uru m u n salam lam asna katk da bulunan a nlam n ta m zddnadr.
74 A nne Baba Biz Su/uyuz
Kur'an' avamn ona inand anlayla tanmamak gerekir. Onu bir kitap olarak alp okumal, kavrayp dnmeli. Kur'an'n tarihteki izleri aratrlmal. Son yzelli yldr smrgeciliin Asya ve Afrika toplumlarndaki dnsel, kltrel ve politik saldrlarna kar koyu yntemlerini incelemeli. te bundan sonra tanr ve grrsn ki, bu ki tap, dnce, zgrlk, adalet ve gcn kitabdr.
Kerbel Ekol
Demek istiyorum ki; Karde! Bac! Kerbel byk ve devrimci bir ekoldr. D smrgeciler ile iteki smr odaklan, politik kin ve dnsel hastalklaryla yzyllar boyu alarak binlerce sentez ve kimyasal tepkimeyle Kan unsurunu, al kanlk, gelenek unsuruna evirmeyi baardlar. Bylece Kerbel -Kan- tahrik eden deil, uyuturan bir zellie brnd. Akl banda bir aydn bu gerei inkr ederek avamda grd yaklam ve anla yla Kerbel hakknda bir yargya varamaz. Yargya varrken bilinsiz, cahil halk kalk noktas olarak alamaz. Kerbel bir olay deil, bir ekoldr. Kerbel ile hem slm'n ruhu hem de ia'nn gerei renilebilir. Baka bir deyile, hem bir mslman tannr, hem de mslmanm toplum kaderi karsndaki sorumlu luu renilir. Zaman srecinde binlerce ak ve gizli el, grkemli biimde z grln gereklemesi ve insan olmak erdemi iin ehid olan bir in san, Halla gibi, Hristiyan anlaytaki Mesih gibi sufice bir ehid bii mine dndrmee abaladlar. Derler ki: "O tanmlanamayan fiziktesi ak uruna, Allaha zel bir sz vererek, yaratlndan nce aka bir ehadeti semi!" Ta ki bylece O nun zulmle mcadele, gasb ve cinayete kar kyam iar gndeme gelmesin. Bu yle aba ve hesap tr ki. O, altn dnyasnda kendi ilhyla ba baa kalsn. Zalime biati, zulme bakaldry. Tevhidin gzel ve tatmin edici ats altnda irkin kyafet giyen zorbay ve slmn gerek ehre ve ruhunu gster mek... Hseyin bunlardan vazgeip susmu olsayd, her ey deiir,
Ben Soruyorum *75
slmn reel yaps, tarihte hatta dncelerde mahvolurdu. Eer ay dnlar da Aure ekoln bu deitirildi biimiyle alglasalar, bilinsiz bir avam gibi o ellerin oyunca olurlar. Aydnlarn dnceleri de, bi zim iman ve dncelerimizi rten, hayat, hareket ve etki fonksiyon larn yitirten, o ellerin donukluk ve lm mayasyla yourduklar d nceler olur. Aslnda u anda gerici ya da aydn oluu belirlemek iin uygula nan dstur ve kurallar kt dstr ve kurallardr. nk u anda hura felerle dolu mevcut inan biimine sahip olanlar gerici, inanmayp in kar edenler aydn diye nitelendirilir. Bu kural ve lt u ekilde uygulamak gereklidir: Kitle arasnda ki mevcut, meshedilmi, hurafelerle dolu ve donuk biimdeki inanca inananlar gericidir. Meseleyi kknden bilen; tarih boyunca ona yap lan ilveleri bulan; tanan eksiklikleri bilen; deiik politik, geleneksel, kltrel ekonomik ve snfsal (bu deiimde etkisi bulunan) faktrleri sosyolojik, tarihsel ve bilimsel analiz ve irdelemelere tabi tutulan; tarih boyunca meydana getirilen deiiklik ve bozulmalarda dahli bulunan elleri bunla, bu inancn toplumsal motif ve pratik zihinsel etkenlerini deerlendirip onun ilk doru ve gerek durumunu bilinli bir aratrma sonucu elde edenler ayd/ndr. Bu drst aratrma sonucu elde ettii bulgu ve tesbitlerini aldatl m, tutucu ve geri kalm toplumlarna tebli edenler, alarndaki hal kn zihninde yer etmi yanl ve deitirilmi akidenin tasavvur ve alg lan zincirini kranlar.. Akideninin gerek ruhunu alglayanlar... Hal kn bilinlenmesi ve gerein diriltilmesi yolunda heyecanla uyandrma mcadelesini sabr, kahramanlk, korkusuzluk, pervaszlk, fedakrlk, iman ve ihlasla -ki bunlar bir yere ulamak iin gereklidir- l.ararlca or taya koyanlar... te bunlar sorumlu aydndr. Yoksa teki biimine uygun aydn olanlar u andaki toplumumuzda vardr. Bu biim ve l deki aydnlar etki ve misyondan yoksundur. Din, Allah, slm, Kuran, Hac, Dua, Tevessl, Tevekkl, Mead, Ahiret, efaat, mamet, Ali, Hseyin, Fatma, intizar, ahir-zaman... gibi konu ve kavramlar hakknda zihninde belirlibelirsiz bir iki tasvir ve tasvvurlara sahip bilin siz gericiler gibidirler.
rnein avamdan bir m min gibi efaati yle alglayabilirler: Hesap ve kitap, slmn getirdii kural ve yasalar kurtuluu hak edi iin yeterli deildir, eksiktir. Allahn huzuruna yakn ve Allah katnda etkili olanlardan birinin araclyla; adak, alama, dua, yedirme, ya karma, ziyaret gibi eylemlerle azizlerden birinin dikkatini ekerek, o aziz de bu bireyin durumunu Allahn kll yasas kapsamna almamas n salar. rnein, hak yolunda, Allahn hkmnn tatbiki, insanln kurtuluu ve adaletin gereklemesi iin her eyinden geen; cihad eden ve cann balayan her bireye ehidlik mertebe ve sevab tesbit edilmitir. Btn ehidler arasnda da en yce mertebe Bedir ehidlerine verilmitir. Bu byk dl kazanmann yolu, can vermekten geer. Bedir ehidlerinden olmann yolu da Bedirde savaanlardan biri ol maktan geer. Yani Bedir ehidlerine zg sevap ancak byle elde edi lir. Ama anlatlan bir hikaye var: Zahmetsiz, ilesiz, savamakszn, lm tehlikesini tatmadan; kahraman bir mcahidin ruhsal ve dnsel hazrlk seviyesine kmakszn, ehidlik mkfaatna ulalr ve o ehidlerin safnda yer alnr (!). Kyamette, her savan ehidlerinin saflar belirlidir. Bu ehidlerin safnda rnein Ali, Hamza ve Hseyin'in yannda Hr'n durduunu veya ne denli yce deerlere sahib olduunu bildiimiz, tanyp ne yaptnn bilincinde olduumuz Cafer, Nadr olu Enes, Habbab, Yasir, Smeyye... gibi ehidlerin yannda tanmadnz birka kii gznze iliir ki bu aydn ehrelerin safnda bbrlenerek duruyorlar. Birinden soruyoruz: - Sen, bay zengin! Sen ne i yaptn? Hangi savan ehidisin? - Ben cihad etmedim. ok yemekten ldm! Fakat bir Cuma ge cesi gusl abdesti aldm; yetbibin defa filn virdi pepee okudum ve bu makama ulatm! Bu ehidlerin yannda duruuma hayret etme! Ben o gece dnyadaki ehidlerin en stn olan Bedir ehidlerinden yetmi ehid lsnde kymet kazandm. Bu ehidlerin kenarnda duruum ve kendimi onlardan biri aym, tevazu ve nefsimi ldrmem ile ehidle rin efendisinin hrmetinedir; nk ben derecemi yetmi defa yerine getirmi ve hak etmiim. mam Hseyin'in tm "kyam" yetrhiiki ehid deerinde. Oysa birey olarak benim bir oturuum (kuud) yetmi ehid!..
Ben Soruyorum 77
Yani ileyle sava verip ehid olmaya ne hacet! Bir otur, al yetmi ehidin sevabn?! te yanl mminin belleindeki efaatm anlam budur! Eer ay dn, kn etkeni, sorumluluun yokedicisi, tm hesapkitaplarn in karcs, aslnda insanlk d, evrendeki egemen sistemi hafife alc, l h mantkla elien bu akideyle karlanca onu slm diye adlandrr, eksik bulur ve onu slm diye reddederse... Aydn byle yzeysel bir tavr sergilerse, o da aynen o m'min gibi smrgecilerin ve emperya listlerin evirdii dmenin becerdii hilenin kurban olur ve sanki slm bunu istiyor, efaatin gerek ve ilk anlam buymu zehabna kaplr. Ya ni cehalet muhafzlarnn, dnsel k hzlandran ve halkn zihin sel viraneliinin mimar olanlarn dmen suyuna kaplm olur. yleyse byle davranp bu tr anlay sahibi olan aydn da yan/ aydn dr! Peki imdi ne oluyor? Tablo grlen biimdedir! Yzyldan fazla dr avam deitirilmi ve hurafelerle doldurulmu akidelerin tutsadr; ona inanyor ve onunla amel ediyor. Avam, kendi cehalet ve donuklu unda gn be gn salamlamakta! Halktan uzak aydnlar ise kapal kule ve kalelerinde, faklte snflarnda, st-dzey akademik dergilerin de, yeni iir, edebiyat ve sanat yaptlaryla babaa; uzmanlk konfe ranslarnda, teknik kitaplarnda birbirlerine konuuyor ve avamn ceha letine glyorlar. ok derin eletirileri, titiz incelemeleri, nkteli konumalar, filozofa tespitleriyle zevkleniyorlar ve vicdanen rahatla dklarn sanyorlar. nk, anti-dincidirler, bilimsel bak al, ada ve son moda gr/dnce sahibidirler. (!) Tpatp Rnesans ya da 19. yzyl Avrupa dnr ve aydnlar gibidirler. Hristiyanl ve dini inkr ederek, Papann gcn yok ederek modern uygarl oluturan Avrupallar gibi. Galile, Kopernik, B. Giordano, J. J. Russeau ve di erleri ayarnda byk ve ilerici dnrlerdirler!? nk dine kardr lar! Oysa bunlarn tm, kendi kendilerine kabullendikleri birer top yadr. Aceleci bir deerlendirme olduu gibi, benzemezler-uzlamazlar aras bir kyastr da! Bizdeki aydnlar, salt kendilerinin duyumsad aydncklardr. Yaptklar i "aydnclk" oyunu!.. Yoksa halk iin hibir eyi aydnlatm deildirler. Bunun nedeni bile kendilerine "ay dnlk" deildir. Bunlar da toplumun din, kltr ve tarihini avamca ge
leneksel yapsyla telkki ediyorlar. Her iki grup da din, tarih ve kl tr adna ayn eyi alglyorlar. Aralarndaki tek fark, avam bu bozuk zihinsel olgulara inanrken aydn inkr ediyor. Oysa ki, bilimsel d nen, ilerici ve bilgili aydnn, dnmeyen avamdan ayrc zellii, iman/inkr noktasnda deil; belki aydnn gerei, avamn ise btl tanyor olmas noktasndan kaynaklanmaldr. O bilgiyi doru edin mi, Kur'an' ap okuyup kavram, avam ise sadece kutsamtr ve salt tutuculuu vardr bunlar hakknda! Yani ya anlamamtr ya da kt anlamtr. Aydnlar bir apandis fazlal gibi toplumun kenarnda ve drt du var arasnda, dine, din inanlara ve halkn geleneklerine kfretmeyi, halkn gelenekleriyle alay etmeyi srdrseler, halk da, tm zehirli yiye cekleri, kutsal gzel, yce kazanlarda piirilip sunulan yiyecekleri farknda olmadan, alglamadan, bilinsizce yemee devam edecektir, aradan bu ekilde bin yl gese bile! te yandan halk ynlarnn, aydn-entellektel ve ada bayla rn beyninden edindii yarar udur: "Bunlar babo, bozguncu bir gruptur. Gereklikleri yoktur. be yeni ey renerek her eylerini rzgara salvermiler. Genlerimizle okumularmzn beynini rzgara salan; biriki eitimle ya da liyakat nianyla onlar uaklatran; birka forml ya da yaldzl szle onlar imandan, slm, Allah, takva, ahlk, hakperestlik ve erdemli olmaktan yoksun klan; bir kukla gibi, bir kle gibi kendisine hizmet etsin diye onu bizden ve bunlardan koparan Av rupalIlardr!" Dorusu, aydnn aydn olmak diye toplumda stlendii konum mutlak iletiimsiz ve verimsiz bir konumdur. Bu tr tasavvur ve telk kiyi toplum, aydnnda grd srece slam'n ve halkn dmanlar rahat olabilirler. nk, ne halk bu haliyle hurafelerden arnp dinin gereini kavrayabilir. Ne de dini mutlak inkr ve reddediiyle, ger ei hurafeden ayrdedemeyici zelliiyle, bozukluk ve geri kalmlk nedenini toplumun, din, inan ve kltrne yklemesiyle aydn; top lumda hidayet nderi, yol gsterici, halka doru akide ve dinini tan tc ilevini ya da halk iinde slm'n ilerici ve yapc unsurlarn uyandrma grevini asla stlenemez. Bu motifi, bu hliyle toplumda ileyemez.
Ben Soruyorum 79
rnein u alglan biimiyle efaat ve tevessl, bir yandan so rumluluktan kan, her yol kavanda halkn biraz daha bozulmas nn yeil , Kuran ve bilincin beerin omuzlarna ykledii ar g rev sorumluluktan kurtulmann arac olurken; te yandan bu yolla ek mek yiyen birka akgzn aldatmaca arac olmaktadr. Tevessl ve efaatin toplumda oluturduu, sindirilmesi g, d nsel ve ahlk etkisini kim silebilir? Elbette ki aydn! yi de hangi ay dn? efaat ve tevessl halkn alglad biimde alglayan, bu anlaya saldrrken alternatif sunamayan, hibir dnce ve seenei elinde bulundurup takdim edemeyen, halktan soyutlanm ve halk cehaletin de daha bir pekitiren aydn m? Asla!. Oysa ki, sorumlu ve drst aydn, bu halkn mensubu olduu eko le uygun akidenin gereini, yani slm akidesinin gereini kefeden, inanan, kaleminin, din, mantk, bilim, fedakrlk, iman, ve ihlsnn tm gcyle bu ilerici ve gerek inanc halkn belleindeki hurafelerin yerine ikame etmeye alan aydndr!
Yeniden Dirili = Ba's

Demek istiyorum ki: Karde, bac! Gerek slm'daki ahiret inanc, maiet yani geimden vazgemek inanc deildir. Ruhban, zorba, mal yan (istifi), kapitalist snfn elin de, halk madd hayattan, evrene ynelmekten soutan engelleyen bir ara da deildir. Gerek slm'da ahiret cenneti, dnya cehennemi ni karlayan bo bir mid deildir. Aslnda slm'n insan lmden son raki hayat, te yandaki refah, mutluluk ve tatmini dnmee ar mas, Bu dnyay dnmeyelim, lm ncesi yaam nemsemeye lim, dnyadaki viranelik, yaamdaki zillet ve yoksullua salt ahiretteki mamur ve mutlu yaam elde etmek iin katlanalm anlamnda deil dir. slm, bu yaklamda ya da avamca anlayta olduu gibi, maietmead, madde ile mana ve dnya ile ahireti birbirinden ayr ve eliik bir ikilem olarak kabul etmez. slm ilke olarak, dnyay, ahiret mutlu luunun kazanlaca, i-retim-yapclk-amel-madd-manev deerlerin
elde edilecei yer olarak tanmlar, belirler ve kabul eder. Dnya, ilh deerleri kazanma ve cennete layk eyleri elde etme yeridir. Yani dn ya asildir; lmden nceki yaam asildir ve ahiret dnyadan sonra ge len bir hayat yurdudur. Bu u anlamdadr: Ahiretteki hayat ile ilh kur tulu, mutluluk ve insann ruh kaderi bu dnyadaki yaant ve kaderi nin sonucudur, nedensel sonucu... Dnya ahiretin tarlasdr ilkesi, slm'n dnya grndeki dnya-ahiret ilikisini gsteren bir ilkedir. Ahiret, dnyann doal ve mantksal bir sonucudur. Mevcut din gr ile, bu din grn eleti ricisi grn tam aksine, dnyadaki i, yaam ve pratikle ahiret rn elde edilir. Yoksa bu mevcut iki zt kutbun dnd gibi, ahi ret rn dnya tarlasn harap etmekle elde edilecek deildir!. Allah'n Resul (s.) hurafelere kar ilerici ve yapc bir ilke olarak, bir tek ksa, net kesin ve aydn bir cmleyle durumu tesbit eder ve ku ral koyar: "Dnya (madd) hayat olmayann ahiret hayat da yoktur." Buna karn, sosyal, ekonomik, politik alanlardaki zillet, klelik, hastalk, geri kalmlk, zayflk, ve mutsuzluklarn, ilh mkfatn kar l ya da cennetteki afiyet, selmet, izzet ve servetin karl sanan kimseler, dnyaya egemen glerce aldatlmlardr. Zaten bu zillet, k lelik, geri-kalmlk ve zafiyeti hazrlayanlar da smrgeci, emperyalist ve baskc rejimlerdir. Bu inanca sahip kimseler, din adna smrlm uursuz kaderlerine sabretmeye, katlanmaya zendirilmi kimselerdir. kisi de emperyalizmin oyununa gelmi bu dindarlar ile din kartlarna Kur'an yle cevap verir: "Kim burada (dnyada) kr ise ahirette de krdr ve yol bak mndan daha akn bir sapktr." (sra: 72) Kim burada, bu dnyadaki yaantsnda, kendi a ve toplumunda kr ve bilinsiz ise ahirette de krbilinsiz ve daha sapkndr! Demek istiyorum ki: Kardeim, bacm! Dua, nsan deer ve soyluluklar inkr ile zillet ve aczin etkeni ve ifadesi deildir. Dua, muhal olan, mantksz olan elde etme arac de
Ben Soruyorum 81
ildir. Dua, grevin yerine asla ikame edilmemitir. Birey ve toplu mun sorumluluklarm inkr etmek de deildir. Dua, herkesin birey ola rak kendisine, toplum ve halkna kar sorumluluk ve ykmllklerin den kap snd bir snak da deildir. Dua; ihanet, zillet, pislik ve irkinlik lekelerini silici bir nesne de deildir. Dua, tardedilmi ad bir hileciye, mantksz yasasz dl verme ve onu kurtarma yolu da deil! Ben daha nceleri mam- Seccd konu alan "Dua" hakknda bir kon ferans burada vermitim. Dncelerine epeydir aina olduum Prof. Alexis Carrel'in grlerini slm dua dzleminde etd etmi ve ara trmalarm ile ilgin bulgularm o zaman ifade etmitim. renim iin Avrupa'ya gittiim zaman Paris'te yaptm ilk Fars a eviri Alexis Carrel'in Dua (La priere) adl kitabyd ve bu kitap 1960 ylndan bu yana birka bask yapt. Daha sonra stad Mehdi Bazergn'n "Dua" adl konferansyla birletirilerek de yaynland1. Bylece bu her iki biimiyle de dikkat ekici bir zellik kazand. nk o kitaptaki, byk bir insanbilimcinin, bir operatr gzyle, bir ope rasyon metoduyla fizyolojik verilere dayanarak dua hakknda yapt aratrma, bir byk slm dnrnn, hem drst bilimsel bir mantk, hem de slm dua metinlerine aina olan bir bilginin aratr ma ve bilgileriyle biraraya getirilmi ve ikisi birbirini tamamlamt. Carrel, duay; nefes almak ve su imek gibi insann dernundan coup gelen, ruh, dnce, akletme, letafet, kemal, aydnlanma, hu ls, huzur gibi zelliklerinin yansmasn salayan bir ihtiya, bir istek olarak telkki eder. O diyor ki: "Nietsche'nin aksine dua, insann aczi nin ifadesi deildir ki utanlacak bir ey olsun. Belki insann manev ocaklara varln srekli bal klan; ruhunu kemale, ycelie, toprak tan ycelmeye, yaamn baya sokaklarndan dorua trmandran bir etkendir." Carrel, nihayet u noktaya ular.- 'Tarihte hibir ulus, dua gelenei aralarnda tamamen unutulmadka kesin yok olmamtr!" Byle bir ifade bir ruhanye ait olsa deersizdir belki. Ama bir in sanbilimcinin, bir fizyolojistin, hem de bu alanlarda iki Nobel dl kazanm birinin azndan knca takdir etmee, stnde durmaya deer!
1 D a h a sonra ehid kardeim izin konferansyla da birletirilerek yaynland. Eserin tarafm z d an yaplan evirisi Bir Yaynclk tarafndan yaynlanm tr (. Notu).
Ben bu kitab evirdiim gnlerde yazarn ve dncelerini ara trmaya koyuldum. Onun bu kitabnn gerekten engin ve deerli bir kitap olduunu hissettim. Konuyu btncl anlamyla ve Hristiyan ru huyla incelemitir: "nsann Allah ile aikre konumasdr" veya "Du ac insann diledii eyi ondan istemesidir." Yani dua, yoksulluk ue akn bir tezahrdr, der! Fakat aratrma ve karlatrmalarmda grdm ki, slm'n du asnda her ne kadar bu iki unsur varsa da, ncelikle Allah'a arzedilen isteklerin uzmanca aratrlmas ve etd edilmesi gerekir. kinci ola rak slm duada istek ve aktan baka bir nc unsur da dnya grdr. Bu unsur daha ok tarihte bir aznlk olarak yaam, takiyyeye zorlanm2, zgrce hereyi aklamaktan yoksun kalm, iz lenmi, zaman zaman srlm bir topluluk olan iann dua metin lerinde grlr. Mezheb yaklamlarn, sosyopolitik istek ve hedefle rin aklandr! "Seccd"n3 sahifeleri bu tr duann bir ekol gr nmndedir. tikad ve felsef cephesinden baka dua ayn zamanda, insann dert ve eziyetlerini aklamas, toplumsal konum ve elikileri, adalet sizlik ve perianlklar, kendisine ve. toplumuna egemen olan gayr n san koullan dile getirmesi, ksacas tam bir durum deerlendirmesi dir. te dua, bu ynyle de halka egemen ve geree tasallut eden glere kardr. Duada son aama istemek'tir. Bu talep, dargrllerin mantk sz, akl d isteklerinin, ya da ileri tekkede vird ekerek anlamn bil meden dualar okumak olan mridlerin isteklerinin tam aksine nsan dir. Toplumsal ve ahlk isteklerdir. Bu dilekler, bazan sorumlu, ilerici hedef ve ideallerinin bals ve tutkunu inanl bir grubun dnsel ve politik iarlarnn bir yansmasdr.
Takiyye-. S ak nm ak, gizlenm ek anlam ndadr. M uaz b. C ebel ve M c a h id e gre-, M sl m anlarn g lenm esinden nceki balang d n em ind e szkonusuydu. B u g n ise Allah, slm, dm andan korkutm ayacak kadar aziz klmtr. bni Abbas'a gre takiyye. kalb im an la m utm ain iken sadece dille konum aktr. H aan Basriye gre: Takiyye kyam ete kadar caizdir. M 'm in, kafirlerin arasnda bulunduu ve ca nn dan endie ettii za m an yapabilir. Takiyye, lm , kesm e veya ar eziyet szkonusu olunca caizdir (Kurtubi Tefsiri: C . 4, S. 57) (eviren).
Seccad: iann 4. im am olan Zeynel Abidin'in lkabdr (eviren).
Ben Soruyorum 83
"Allahm bizi zalimlerin elinde oyuncak klma!" Bu iar ve dileklerin tekrar ve telkini ya ruhun en samim halinde ya da toplumsal bir heyecan frtnasnda depreir. Ya yalnzln halve tin, riyasz, ar-duru ve halis ortamnda ya da Takvim ve Tabiat'n insan ftratna bahettii egzotik eilimlerin gnyzne kt ortamda insa na el atrr. Bu id koullar da yaamn kolland ortamlarda oluur. Bir yce ideal, engin anlamlaryla vicdan ve duygularda yer edip ruhu kuruntu ve zaaflardan, pislik ve tortulardan kurtarp arndrnca, yani ruhu topraktan ycelie ekince, kiiolunda varolan bencillikten diergamlk zelliklerini vcuda getirir. Aslnda zlecek nokta udur: u anda aramzda yaygn olan dua kitaplar Kuran' unutturup rafa kaldrtm ve O'nu ulalmaz klmtr. imdilerde dua ve tevessl ehli olanlar, yaam ve ilerinde bo bulun duklar her anlarnda slm bir grev telkkisiyle dua okumaya kalk rlar. Ama gel gr ki, ne dua kitabn basanlar, ne de dualar okuyan lar, okuduklar eylerin anlamn bilmekteler. Allah'tan neler istedikleri ni hem de srarla bir bilseler! Bir hissetseler! Ama ne yazk ki hem bil miyor, hem de hissetmiyorlar! Evet aydnmz/entellektelimiz d uann anlamn bu yoz numune lerinden kartp yarglamakta ve duaya saldrmaktadr dorudan do ruya! Ama ne yazk ki, slm dua diye algladklar ey doru deildir. slm duay tanmak iin hereyden nce, slm Peygamberini (s.), s lm'n Ali'sini, Hseyin, Zeyneb ve Fatmasn, bunlarn eitiminden geerek yetien Ebu Zerleri, Ammar'lar, Huzeyfe'leri, Yasir'leri, Bill'leri... tanmak gerekir. Acaba bunlar nasl dua ediyorlard, bunlar ne istiyorlard? Acaba bunlar m duann anlamn daha iyi alglamlard, yoksa bu meclislerdeki geleneki dua okuyucular m? Acaba onlarn hayatnda duann misyonu, sorumluluktan ve grevi ifa etmekten ka nmak biiminde mi gerekleiyordu? Acaba onlar, u dua kitaplarn da olduu gibi ehadet sevabn elde etmek, cenneti kazanmak iin adalarmz gibi hibir ey yapmaz, salt dua m ederlerdi? Aydn bacm ve kardeim! slm'n duas hakknda bir yargya varabilmek iin, bilimsel bir aratrma yapmaa kalksan acaba vird ekenlere, dua okuyucular
na ve metinlerine mi dayanrsn, yoksa temel olarak Peygamberi (s.), Ali'yi ve Hseyin'i mi alrsn? Kalk noktan ve rnein hangisi olur? Peygamber (s.) savatan nce, ada tm nl komutanlardan daha ok, daha iyi bir biimde ve savataki zafer iin tek faktr madd g ve hazrlklarmasna, tm hazrlklar tamamlard. En gelimi si lahlar hazrlar; dzen ve disiplini salar; stratejik noktalan tesbit eder; sava iin gerekli taktikleri dnr; askerlerinin moralini ykseltir; sa van hilelerine dikkat eker; ordudan itaat, srdalk ve fedakrlk is ter; ordunun sava dzenindeki duyarl noktalan belirler; dman safla rna daha egemen bir pozisyonda saflar ve cepheyi biimlendirir; su yerini -zorunlu ihtiya ikmal yollarn- Bedirde olduu gibi ele geirir; kuvvetlerin ard-n arasndaki ilikiyi glendirir; ordunun azk soru nundan, yaralanacaklarn tedavisine ve toplumun cokusuna dein hereyi inceden inceye hesaplar ve hazrlard. te btn titizlik, nem ve gcyle bu n hazrlktan tamamladk tan, orduyu dmana kar savaa hazr hale getirdikten sonra durur ve dua ederdi! Ve o dua da yle deildi: "Allah'm, bu hazrlksz, tem bel, bilgisiz, mutsuz, zilletten holanmaz; fakat kendini tanmak bir avu mslmana silahl, dzenli, uyank, sorumlu, donanml, bilimteknik sahibi dmana kar ltuf ve kereminle zafer ihsan eyle!" Hayr asla byle dua etmezdi! Ya da bir Mslman, "Eer aramzda errin egemen ve ayakta olduunu grsek, kurtuluumuz ve uyanmz iin abalayan kiilerin ayan tutar, dman farkedip de bize yan bakma sn diye onu kaybettiririz. te bu durumda olan bizi grtlana ok sap lanan Hseyin'in alt aylk ocuu hatrna, Ali Ekber hrmetine d mann errinden koru!" diye dua etmezdi. slm Peygamberi (s.) Uhud Sava ncesi tm hazrlklar tamam ladktan, komutanlarla mavere ettikten, moral gcn ykselttikten, bu uurda uykularn feda ettikten, tm abalarn younlatrdktan sonra eteine cephe kurulan Uhud dana hitaben: "Allah'm! Bu, cennetin dalarndan bir dadr. Biz onu seve riz, o da bizi sever. O nu bizim kazancmza tank kl; zararmza (malubiyetimize) deil!"
Ben Soruyorum 85
diye dua eder4. Ve Ali, sava iin gerekli btn hazrlklar tamamladktan sonra ordunun nnde Allah'a ynelir: "Allah'm! Eer zaferi balarsan bizi zulm ve tecavzden uzak tut! Eer zaferi onlara balarsan bize de ehadeti ucuz lat!" Btn dostlar ve ailesi ile birlikte, zgrlk, adalet ve hakk dirilt mek iin ehadet sahnesine gelen Hseyin, her eyini cmerte ba lad o son demde kanndan bir avu alarak ge serpti. mann b tn gcyle yakararak Allah'tan, sorumluluunu ifa pozisyonundaki a ba ve telan ondan kabul etmesini diledi!. Aydn bacm ve kardeim! Acaba bu dua; zayf; uyuyan ve mit sizlik iinde olan ruhlara bir kam; gnle bir azk; hayata hareket, eitim, dnce, tekml balarken duyular coturmaya ar ve dinamizm deil midir? Dorusu slmn duas bunlardr. Yoksa u yaygn dua veya vird metinlerindeki: "Kim bu birka cmleyi okursa Allah ona Bedir sava ehidlerinden krk ehidin sevabn verir!" ifa deleri asla!
Kaza ve Kader
Demek istiyorum ki: Kardeim, Bacm! Senin anne ve babandan, din mahfillerden veya evrenden algla dn kaza ve kader, -ki bu alg onlara da aittir- yalnz slm'n kaza ve kaderi olmamakla kalmaz, ayn zamanda bu anlay ve alglanyla ilke olarak slm'a zttr da! Salt bununla da kalmaz bu ztlk. Ayn zamanda Kur'an hkmlere, sorumluluk ve grevlere de zt olup nbvveti, vahyi ve daveti de gzard etmektir.
o k ilgintir ki bu savata P eygam berin (s.) bakom utan, M uhacir ve E nsrn asker, Hamza'nm k ah ram an, A li'nin sancaktar olduu, P eygam berin (s.) zafer iin dua ettii bu savata m slm anlar darbe yediler. n k dadaki gedii tutm akla grevlendirilen okular, ganim et iin kk bir asker em ri yerine getirmediler. B u bir dersti. T m zaferlerden daha eitici bir ders!
Eer denildii gibi meydana gelen herey, herkesin yapt, her olay ve durum nceden belirlenmi, bireye yklenmise; hibir birey ira desinin yazgsna asla mdahalesi mmkn deilse o zaman peygam berler ne iin gnderildiler? Halkn hidayetinin anlam nedir? Ge rekmek ve gerekmemek ne anlamadr? Bu alglanyla kaza ve kader ilh cebir, ilahi sfatlarm aksinedir. Zerdtlerin hediyesidir. slm Peygamberinin (s.) "Kaderiye, bu mmetin mecusudur!" demesi bun dandr. Dou'dan Hint sufizmi ve Bat'dan da bo Yunan felsefesi, sal tanatn yardmna kotuktan sonradr ki, bu anti-slm ve anti-insan dnce gndeme geldi. En azndan bir sened olarak Kur'an'm u ayeti senin aratrmann temelini tekil etmelidir: "Her nefis kazandklarna kar bir rehindir." (Mddessir: 38) Hatta kyamette herkesin yazgs, onun iradesi dnda cebr ola rak, nceden yazlp gereklemi olana dayanmaz. Kuran, dine kart dnce sahibi bir aratrmac iin bile, slm akidesinin asln kavra mak asndan, beyinleri felsefe, tasavvuf veya srail olan ve olmayan efsanelerle dolu resm din kitaplarnn veya dindarlarnn buyruklarn dan daha kesin ve itibarl bir senettir. Kur'an daha ak, kesin ve her kesin kavrayna uygun bir biimde hepsine hitaben kyametin ne ol duunu, nasl bir gn olduunu duyurur: "Gerekten biz sizi yakn bir azap ile uyarp korkuttuk. Kii nin, kendi ellerinin nceden takdim ettiklerine bakaca gn, kfir olan da "Ah keke toprak oluverseydim!" diyecek." (N ebe\ - 40) Kur'an, tarihte yok olan kavimlerin salt kendi nefislerine zulmet tiklerinden dolay yok olduklarm bildirir. Hatta diyalektik materyalizm, tarih determinizm (cebriyecilik) ve marksist felsefeye gre, toplumlarn deiim ve evrimi; insand re tim, madd faktr ve etkenlere ve toplumsal alt-yapdaki elikilerin va rolma zorunluluu ve sonuta da tarihin determinesi (cebr) gibi unsur lara bal olduunu aklar. nsan irade ve dncesinin toplumun de iimine, kaderine mdahalesini asla kabul etmez. Hatta bu deiimi, insann seebilme ve dnebilme yetisinin dnda bir neden-sonu ilikisi seyrine balar. te Kur'an, Marksist dncenin de aksine, bir
Ben Soruyorum 87
toplumun sosyal ya da dnsel sistemindeki deiimini, insanlarn ru hi, duyusal ve dnsel biimlerindeki deiimin bir sonucu olarak be lirler. Bunun sonucu olarak da insanlar, toplumlarndaki egemen sis tem, yaam biimini, toplumsal akibet ve tarihsel yapnn belirlenme sinden sorumlu tutar ve sorumluluunu u ayetle ilan eder: "Gerekten bir kavim nefsinde olan deitirmedike Allah da o kavmi deitirmez." (Ra'd: 11) Bo felsefe yaparak, ya da bu felsefelerin reti veya trevlerine kulak vererek kaza ve kaderin insan hayatndaki etkisini bilimsellik ya da erdem satclk adna fiziktesi bir konuma m oturtalm? Yoksa ile rici entellektellerin de aksine daha sade, daha doygun, daha aydnla tc bir yntemle kazakader anlaynn ilk slm toplumundaki rnek ve nderlerin kiiliklerindeki etkisini mi aratralm? Eer ikinci ynte mi tercih edersek greceiz ki, onlar kukusuz kaza ve kaderin anlam n hem felsefecilerden ve ariflerden, hem de mslman avamdan daha iyi kavramlardr. Bu akide, onlar cihadn tel ve arzusundan, irade ve sorumluluktan, toplum yazg ve yaamn deitirme misyonundan, dnce yntemi ve ahlk normlarn seiminden o ilk mslmanlar ne zaman engellemi? Ya da engellemi mi? Kaza ve kadere onlar ce bir anlam yklemiler midir? lk mslmanlara bakarsak bunlar gre ceiz. Avam anlamyla deil, slm anlamyla kaza ve kader; hareket, ilerleme, sorumluluk, lm ve tehlikeyi gsleme, hedefe ulama yo lunda zulm, fesad ve kle mcadeleye ar yolunda etkin bir fak tr olagelmitir. Olan ve olacak hereyi, aziz ve zelili, Allah nceden tesbit et mitir. Yani bizim birey olarak bu kaderde hibir rolm z yok. nk, her i nceden belirlenmi olduundan, konum ve durumu deitirme dorultusunda harcanan abalar bounadr. Bu dorultu da bir kaza ve kader anlay geliti mi, artk slm gitmi, salt mslmanlar kalm demektir!. Bu anlay yaygnlat m, kntnn ve mevcut durumun devamn gerektiren bir unsura dnm olur. Oysa slm tarihini inceleyenler bilirler ki bu dnce ve anlay ilk olarak meyye oullan saltanat ve bu rejime bal bilginler halkn zihnine yerletirmi ve yaygnlatrmt^ Niin? "lh Cebir -Determine-" d ncesi bunlarn buluudur. Filozof ve sofiler daha sonra buna eni,
garnitr katm ve onu slm'n bilimsel ve felsef ekol diye adlandr mlardr. Oysa Kur'an salt bireyi, insan iradesini ve toplumu sorumlu klmakla kalmaz; ayn zamanda bireydeki her organn da somut bir ifa deyle sorumlu klndn ilan eder. Grmekten gz, iitmek'ten kulak ve yarglayp duyumsamak'tan da kalb sorumludurlar. "Hakknda bilgi sahibi olmadn eyin ardna dme. n k , kulak, gz ve kalb bunlarn hepsi ondan sorumludur." (sra: 36) Sartre, insann soyluluu ekol ile varoluuluk arasndaki ilikiyi kurmak iin "Existentialisme Cest un Humanisme" adl bir teori geliti rir. Bu teori, dnsel planda ok engin, ahlk adan ilerici, nsan adan yapc ve olumlu ilkeleri barndrr. Kanaatimce Sartre'a zg varoluuluun tek aydnlatc noktas da budur. Sartre, dnce ve fel sefede ulat doruk noktasnda, "ahlk", "ben"in tesinde oluan nesnel bir olgu, "akl tesi" bir "gereklik", "kazan-fayda" tesi bir "de er"1 olarak nitelendirir ve ona yaygn ve kapsaml bir alan bier2. Sartre diyor ki: "Ahlakn iki dayana olan iyilik ve ktlk (Hayr-er)
1 M anev altyap, insan yaam nda, insan tr ve top lu m u n u n tekam l g ve ru h u nu olutu rur. Bilimselfelsefi materyalizm ve realizm ya bu altyapy inkr eder ya da o n u aklam ak tan acze derler. 2 "A hlk", to p lu m a fedakrlk ve etkinlik balam ak, bireyde ise Allah'a kar feragat ve feda krlk ruhunu oluturm ak iin bir akideye dayanr. Fedakrlk nedir? Fedakrlk, bakalann kendine tercih edebilmektir. Yani "k e n d i'n in tutkunu olup baland eyi "baka'larnn (bi rey; ann e, baba, ocuk, kzerkek karde, kan, koca, i arkada, dost, dnce yolda... G ru p ; snf, to p lu m , ulus, dert taraftan, yazg orta... Tr; beer) istek ve tutkusuna feda etm ek. Feda etm ek veya bakasn kendine tercih etmek: karda, servette, hukuk, g, im k n , ihtim al, elverili ortam , zam an, enerji, rahatlk, lezzet ve yaam n do ygunluklarn d a... Ve daha da ilerisi, haysiyet, kiilik, sevgi; tek kelimeyle: erefte... n k , eref c an d a n dah a gereklidir. te yandan insanda "E g oizm , "kendi'ni korum ak tutkusundan daha gl bir duygudur. n k k ah ram anlan lm e gnderen duygu ounlukla n le n m e k ve egoizm den kaynaklanr. B unu n dier bir anlam da udur: "D oru o la nla nn kalbinden en son uzaklaan ve kan tutku, yerm akam ve ego sevgisidir.'"* T oplum sal olaylarn tam ortasnda, toplum daki dnsel teorik, itikadipolitikdini ayrm larn gbeinde, tutuculuk ve duygusallklarn da tam vurulduu veya saldrganlat ortam da veya farkl ve zel bir dier ortam da yaayan birisi, h e m renk cm b cephelere tu tu n m a m ve hem de meseleler, szler, iddialar ve cephe iarlarnn etkisinde kalm am sa ite o z a m an bu insan rtlerin, strelerin, yalanc, aldatc kamuflajlarn, olaylar ile do g m atik ta vrlarn ardndaki dnsel gc, bilimsel m ayay, mantksal analizi, ruh, tarihsel ve to p lu m sal nedensellikleri yakalayp grebilir. * R ahatlkla sylenebilir ki, her saflam ann, eletirinin, gruplam ann, itirazn, m uhalefetin ve m utabakatn ardnda az ya da ok. bilinli veya bilinsiz egoizm yatmaktadr. D in, im an .
Ben Soruyorum 89
iin Saduyu'dan -le bonsens- daha mutlak ve nesnel bir zabta yok tur." nk birey dilediini seebilir. Eer seme anndaki duygusu, se ecei eyi sevmek dorultusunda ise byle bir seme hayrdr, iyiliktir. Eer duygu ve istei, seecei eyde tek, benzersiz olmak, o iin yap snn yalnzca kendisi olmak dorultusunda ise bu errdir, ktlktr! rnein mteriye krmz et yerine ya veren kasap asla dost deildir. Ama Belediye rayicinden bir riyal aa verse, iyi eti vererek en az kan dnse bu kasap dosttur. Btn kasaplar da byle yaparlarsa, o kasap bu seimiyle, bir byk kural oturtmu ve btn kasaplarn ken di karakterlerine katacaklar bir iyilii yerletirmi olur.
gerek( bilim, m aslahat, halk, kutsal deerler, hak, batl... o u n lu k la bunlar "ego'yu rten gzel rtlerdir. Veya E g oizm ile deiik doz ve oranlarda kank "gerek" isteyiciliidir. B azan "olm ak" bir birey, bir kurum , bir dnce olarak bal bana bir "crnV'dr. n k bu gevek "olm ak" du ru m u kendi istei dnda o n u (bireykurumdnce) tahkir eder, eksik liklerini somutlatmr. H er basan ve kemallerini bir za'f ve eksiklik olarak ortaya koyar. "Hased ukdesiyle onlar yaralar, insanlar srekli incitir, onlara kar d m anlk ve kin to h u m la rn bilinsizce ruhuna, huy ve karakterine yerletirir, ve bu k t hasletler direk kardaki bi rey ile m cadele eder, ayp arar ve o n a saldrr. O n u n zayf noktalarna ynelir. D a h a o l m azsa o n u sular, tekfir eder, fasklm ilan eder. B tn bun lan da dine, bilim e, halka h iz m e t adna, takvay, gerei, ilericilii ve aydn olmay takdis adn a yapar. B u ise, bir al datm acadr. Ve bu ruh hali, egoistin bilinsiz vicdann yaralam aktan te bir ey yapm az. Ayn zam anda bu durum bireyin kendini kandrm asdr da! Kur'an'n iki sureyle -Muavvezeteyn- bitmesi, "hasedinin haset ettii zam anki eninden Allah'a sn n n ." ile sona ermesi tesadfi deil, bir gerein ifadesidir. B u srede g ndem e gelen aydnlatc, bilimsel ve ok ne m li iki nokta udur: "H ased", k en disinden Allah'a snlan erlerden ayrlp bam sz, istisna/zel ve de so m u t bir er ola rak, varlk alem indeki b t n serler arasndan seilip ortaya konulm aktadr.
"De ki sabahn Rabbi'ne snrm; yaratt eylerin errinden, karanla kt za m an gecenin errinden, dm lere fleyen kadnlarn errinden ve hased ettii zam an hasedinin errinden."(Falak: 15)
kinci nokta daha engin ierikli olup unu gsterm ektedir: "K ur'an srekli zindedir. T m alarn olaylarndan durum ve ko nu m larn dan szeder". G rd m z gerek udur: D m a n n gizli elleri, dinam izm ve uyanklk faktrlerini yok etm ek, ortadan kaldrm ak ve y a m a la m ak iin srekli "dost'tan yardm alr. D m a n kendine kart ve d m a n o la n elleri bu "dostlarn egolar araclyla ortadan kaldrr. n k eer bu faktr ve dinam ikleri alenen yoketse, uyanm a rzgarlarm frtnaya dn trm olur. Eer bir to p lu m u , kendi dili, iisi ve bireyi eliyle kertirse, kendisi de glenm i ve sevimlilemi olur. E n iyi y n te m de to p lum u birbirine vurdurarak, fel etmektir. Peki dost dosta nasl krdrlr? B u i iin "bencillik ve hased" yeter! Ayn dnce ve top lu m u n mensuplarn bilinsizce birbirine kar dm an elinin arac yapan ok ne m li iki faktr. Seyyid C em al, slm topraklarnda istibdatla, Bat'da sm rgecilikle arparak her iki cep hede de ilerleme kaydetti. slam, Hristiyanln aksine, bilgince dnce, bilim e ilerleme ve g balar. Ne Hristiyanlk slm'n bilimsel gcn ve dnsel parlakln kertebilir, ne de d sm rgecilik! slm' tehlikesizce ve gizlice ldrebilm ek iin iteki diktatr ve
Her birey, her seimiyle insanlk iin bir yasa koyuyormucasna hareket eder. Varoluuluun yrek titremesi diye adlandrd bu olsa gerek. Her birey yapt ite bir kayda bal olmamaldr. Ancak nder olan kii, amelinde kendisine tabi bireylere rnek olan kiinin her ad mnda yrei titremesi ve en iyiyi semesi gerekir. Bir baka deyile, her birey setii her bir "hayr'la tm beer iin bir model semi oldu undan, beer de buna uygun amel etmelidir. yleyse her birey her iinde tm beerin sorumluluunu kendinde hisseder. te her bireyin hem nder, hem tabi, hem nderliin hem de tabi oluun sorumlulu unu hissetmesinin anlam budur. Btn bu konu Peygamberin (s.) u hadisinin titiz bir incelemesi ve yorumudur: "Hepiniz obansnz ve gttklerinizden sorumlusunuz...
k Getiren Kavramlar ve Tashih

Demek istiyorum ki: Bacm, kardeim! Dindarlk, zhd, kanaat, sabr, tevekkl... Bunlar gibi daha nice kavramlar, amzdaki halk-ulema anlay lsne uygun anlalnca, knt getiren, insan kiiliine menfi etki yapan, insan hayatndaki g ve kemali, ruhun bamszln, insan irade ve zihnini fel eden,
sm rgecileri glendirirler. B unu da d g r n asndan din adam olan, kutsallk atfedi len ve to p lum d a etkinlii olanlarn eliyle gerekletirdiler. in ilginci bunlar da Seyyid Cem al'in dncelerine m utabk, bam sz, fesada, diktatrlk ve sm rgecilie kart kiilerdi. te bu "dost" kiiler Seyyid Cem al'i arkadan hanerlediler. Bir th m et, iftira, fsk ve hakaret frtnas estirerek o n u yalnz brakp m sl m a n kitlelerin gznd e aibeli ve sulu kldlar. Bylece Seyyid C e m al fel oldu. Kim sesiz... H alk arasnda desteksiz ve yalnz kalnca da o n u rahatlkla ortadan kaldrdlar! Bu din adam lar, mescidlerde, meclislerde, m ahfellerde, her yerde "haricilerdendir, Bahalerdendir, Seyyid deildir, S n n e t de olm am tr!" diye ilan ettiler. B u sulam alar din adam larnn hasedlerinden , hasta kalplerinden kaynaklanyordu. Bilinsizce, b u du y g ulann etkisiyle Seyyid C e m a li sm rgeciliin karm a feda ettiler. D m a nlar gizlice alt. Balar ve engelleri bylediler, aldatc bir g r nm verdiler. H alk, bu b y nn farknda deildi. Dostlar, egoizm , hased ve kiisel drtler yznden byykargaay destekleyerek erri toplum da diktettiler. u bir gerektir ki, hased sahibi dostlar, s rekli d m an elinin gizli aracdrlar. Yani "zulm n am atr rgatlar!" te "Hased ettii z a m a n hasedinin errinden" ayetinin aralksz "dm lere fleyen kadnlarn errinden" ayetinden h e m e n sonra gelmesi u anlamadr: D m lere by fleyenler, gizliden gizliye kargaa yaratan dm anlardr. (B u son yargy babam O stad erati'nin tefsirinden aldm).
Ben Soruyorum *91
duygulan za'fa uratan, eziyet veren, mutsuzluu, talihsizlii bir karak ter/ftrat haline dntren, kiiyi alaklk ve zillete altran, bulatran ve bayal olaanlatran birer unsur, birer faktr oluvermektedirler. Ama bu kavramlar, gerek slm terminolojisinde ilerici, mantkl ve nsan bir anlam ierirler. Bu iki zt anlam arasndaki fark, uurum, yani bugn bizim bu kavramlara yklediimiz anlam ile bu kavramlarn Kur'an ve Peygamber'in ifadesinde sahip olduu tanm ve ilk slm ku ann kavray arasndaki fark, ayn zamanda bizim cehalet ve baya lmzla o ilk mslmanlarn bilgi-bilin ve ak alnllklan arasndaki farkn da bir gstergesidir. Aslnda bu kavramlar akidenin ar ykn etmektedirler. Her bir kavramda ortaya kan bu iki eliik boyut/yz, gerekte slm'da bizzat grlen iki ehrenin de gstergesidir: Statkocu, geleneki mevcut Islm ile Peygamber'in (s.) sunup yaadyaatt gerek slm arasndaki eliki! lgin ve acnacak bir durumdayz. Uyanklk ve hareketlilik etkeni olan kavramlar, "hannas"larn gizli veya ak vesveseleriyle halkn gn lne kuku/vesvese yerletirdi. "Dmlere fleyen" kapkara bycle ri ve cadlaryla dmler atp byl frkleriyle bu dmlere fle diler ve bu kavramlarn anlamlarn deitirip bakalatrdlar. Hayatn ruhu olan iman, lm mayasna dntrdler. slmn gzel ve ekici elbisesini ters giydirerek, irkin ve nefret uyandrc, Lisanlarn da ken disinden korkup-kat bir ucube, bir hilkat garibesi biimine dn trdler. Evet, bu vesvese veren "hannaslar" ile byc "frkler" slm'da kapkara bir anlam deiiklii gerekletirdiler. Dier dinlerde, kltrlerde sade bir yol izleyerek, onlarn harekete geirici, uyandrc, yapc ve ilerici unsur ve faktrlerini yava yava terkettirerek unuttur dular. Uyuturucu, tehlikesiz unsurlar, onlarn din, kltr ve edebiyat larnda yaygnlatrp etkin hale getirdiler. Bu faktr ve unsurlara etkin lik ve yaygnlk kazandrp toplumun ruhunu bunlarla doldurdular. Fakat slm'da zel bir yntem izlediler. rneklersek: ia'da ima met, adalet, takiyye, nefsi arndrma, takva, ibadet, efaat vardr. Bu il keler daha ok, bireysel, ahlk ve ruhsal boyutlara sahiptir. Bu neden le onlar daha rahat tahrif edebilir, bozabilir, deitirebilirler. Nitekim bunu baardlar da. Yani ilkeyi kaldrmadan anlamn deitirip bozdu
lar. Halk da, onlarn araclyla toplumsal hayatn sorunlarna sahip kmaktan, sosyal sorumluluu yerine getirmekten, talihsizlik ve mut suzluk nedenlerini dnmekten, geri kalmlk faktrlerini, ayrcalkl insanlarn varlm irdelemekten vazgeirdiler. Takiyye ve taklid adna halk sustururken ibadet ve tezkiye bahanesiyle kendilerine bal ve ita atkar kldlar!. Bir dier rnek de udur: ia tarihinde deiik grnt ve belirti ler vardr. ia imamlar kendilerine zg artlara, durum ve konumlar na uygun, alaryla uyumlu tavrlar taknm, deiik eylem taktikleri gtmlerdir. mam Haan; bar tercih etmitir. mam Hseyin; inklab semitir. mam Seccad; ibadet ve duay n plana kartmtr. mam Sadk; bilim, eitim ve retime nem vermitir. mam Musa b. Cafer; hayatn Harun'un karanlk zindanlarnda t ketmitir. mam Rza; zahiren Me'mun'a gven verirken dier imamlar takiyyeyi tercih etmilerdir. Ak askeri ya da politik savam bouna ve za rarl olarak telkki edip nitelemilerdir. Demek oluyor ki her durumda alaryla uyumlu, koullarna uy gun bir sava yntemi semilerdir. Sonuncular, dncelerin deime si, toplumsal ilikilerin glenmesi ve akidenin yerlemesi iin doal yol olarak ia'da aslolan imamet ve adalet yerine Takiye ve ibadeti yerletirmiler ve yaygnlatrmalardr. "Hseyin'in kyam" yerine "Hasan'n bar'n gndeme getirmilerdir. Her yl bunun iin trenler d zenlemi, ondan sz etmi, srekli ve srarl bir telkinle onu yinelemi lerdir. Mcadelenin artlan gerei, tahamml iin, gelimek iin "ba r"! ne srd imamlar. Ama sonraki alimler kendi karlarna uygun, tamamen uzlamac bir zihniyetin rn olan teslimiyetilii telkin ed er oldular. iada asl ilke olarak takiye ve taklidi ilan ederken, imamet ve adaleti unutturdular. iann dayana Hseyin'in kyam olmalyken, Hasan'm bar dayanak klnd. Btn bir tarihi Aura gnne zgele
Ben Soruyorum 93
tirdiler. Gemite olan eyler imamet, adalet ve Kerbelya dayandrlr. Ate douran, aydnlatan ve yapc olan ocak! Politik ve toplumsal sorumluluk ile devrim! Ama gemite kald. Bu baarlan u akllca uy guladklar tezghta yatyor: Hayat, hareket, cihad, aydnlk ve bilin kazandran bu oca souttular, bu suyu kaynandan bulandrd lar, zehirlediler, renk, tat, koku ve etkisini deitirdiler. Artk bu deiik grnml mezhebi, salt bilgisiz halk deil ayn zamanda bilgili-bilinli aydnlar bile tanyamaz oldular. Oysa bu mezheb, zulme, baskya ve aristokrasiye kar kyam ilkesine dayaldr. Ama onlar bu mezhebi, k, uyuturma ve zilletin etkeni saydlar. Bu akide oyuncusu ve halk uyutucusu adamlarn becerdii bir di er i de udur: slm'da, toplumu deerli klan, uyandran, harekete geiren, sorumlu yapan her ne varsa hepsini daha olumsuz daha bo zuk, daha anti-toplumcu hale getirerek, slm toplumunu fel ettiler. Yani slm'n iman, dnce ve ruhunu deitirdiler! rnein: ntizar1 bu trdendir. Abadan niversitesi rencileriyle geen yl yaptm itirazn mezhebi: intizar2 adl konumamda yle de mitim: Aslnda inananlar ile inkr edenlerin tam aksine, intizar, teslim felsefesi deil, bir itiraz felsefesidir. Her "gzleyen-bekleyen (muntazir)" bir itirazcdr. "Gelip ileri dzeltecei beklenen kii" inancna sa hip olanlarn her adm, her sorumluluk ve ykmlln verimsiz ka bul edenlerin ve intizar felsefesini kendi zillet, ka ve za'flarnn, ken di aldrszlk ve sorumsuzluklarnn crmn intizar ile rtenlerin ak sine, ya da dindar olmayan fakat intizar bu biimde alglayan aydnla rn aksine intizar, bizzat bir ykmllktr. Uyank olmann, srekli ha zr ve akll olmann faktrdr! ntizar, hazrlkl olmaktr, aldr etmemek deil!
1 ntizar: m a m M ehdi'nin geliini bekleyip gzlemektir. Aradaki nanslarna ram en b u in a n S n n ve i toplularn ortak bir inandr. (eviren) 2 Bu k o n u m a A b ad an Yksek re n im rencileri rg t n n yayn organ olan "Peyam " (Mesaj) dergisinde yaynlanmtr.
ntizara inanan, dnyaya egemen glere, beer toplumundaki zu lm ve zorbala, btln sulta ve tecavzne, hak ve adaletin gsz lk, zayflk ve esaretine ramen her an bir patlamay ya bekler ya da gerekletirir. Adaletsizlik ve uursuzluun zifiri karanlk gecesinde, bir ses; devrimin sesi ykselebilir. Bu ses onu da doal bir asker, bir "dev rimci" olarak dnyay kaplayan zulm ve zalimlere kar balatlan ada let ve hak cihadna arabilir. te bu kii bekleyen dir, uyuyamaz, adalet-zulm, hak-batl, zafer-yenilgi dncesinden uzak kalamaz! Ta rihin deveranna, insann yazgsna, olaylarn akna kar tarafsz ya da alkasz olamaz! Yemek, uyku, almak ve ehvet'le ya da birey sel maslahatlarla hayatn biimlendiremez. Bunun aksine intizar onu, ruhunu, dnce ve yaamn, bir partizan gibi devrimci, bilinli, hazr, silahl, donanml, keskin grl ve fedakrlk sahibi olarak eitmeye, biimlendirmeye tevik eder, zorlar. Fakat intizar, her nedense u k alarnda yle alglanmak tayd; dindarlar, zahidler, abidler ve din bilginleri her hafta Cuma na mazndan sonra ata binme ve ok atma yarlar dzenler; ortak bahis lerle oyun oynar; art tutarlard. Artk ortak bahisler salt caiz deil, ne redeyse din gereklilik biimini almt! Bunlar iin aslolan zayf ve yok sul dmemek iin bilimsel erkini gnne uygun kullanmakt. Bu d nemde intizarn sahip olduu anlam, halkn ortak bahislerle dzenle nen ok atma, ata binme yarlarna katlmak, halk bu yarlara tevik etmekti. Neymi efendim, bylece halk, yani btn bekleyenler eitil mi, binici olmu, silahl olarak sava eitimi grm olurlarm!! By lece alim-halk herkes hazr, ciddi ve donanml birer bekleyen olurlarmt Hem byle bir toplum gerek bir ndere -beklenen- sahip olur sa, akl almaz ok eylerin stesinden gelirmi!.. ntizara, yani k, kyam ve devrimle yeryznde bar, insan birliini ve adalet idealini gerekletirmeye inanmak, bugn ona yk lenilen anlamn, ondan kaynakland ileri srlen dncelerin aksi ne, o, zaaf ve gszlk hastaln, toplumsal mitsizlii, toplumsal, politik ve tarih karamsarl yok eden bir etkendir. nanl bir "bekleyen-gzleyen"i gl klar. Kiinin zorbalk ve zulmn srekliliine inanmasn engeller. Adalet isteyen, hakk arzulayan gruplara, gsz lklerine, bar ve zgrln yokluuna ramen snflarn eitlii ve
Ben Soruyorum 95
insanlarn kardeliinin gerekletirilmesi midini kazandrr. Dnya daki gidiat ve lah snnetin; zorbalar, zalimler ve yamaclarn yeri ne mazlumlarn, yamalananlarn ve mstazaflarn geecei dorultu sunda olduuna inanr. Eer durumu bunun aksine alglarsa ya ke kapmaya alr ya da ac ac dnmee balar veya karamsarla der; cann zulme teslim eder, statko 'ya boyun eerek zulm eli nin maas olur, bugn de olduu gibi. Bu aksi biimdeki beklenen ! bekleme-gzleme, alg ve inann da ortadan kaldracak olan yine "intizar" felsefesidir. ntizar felsefesi kiiye u inanc verir: Zulm gleri ve pislik dal galarnn, lm ve kesin yenilgiye mahkum olular ilahi snnetin bir gereidir. Hak, adalet, kardelik ve sevgi beerin beraberinde mezara gtrecei arzu ve tutkular deildir. Belki bunlar, yeryznde u tarih evrede gerekletirdiini grecei arzu ve tutkulardr. Kur'an'n deyi miyle: "Biz ise yeryznde mustazaflara ltufta bulunmak, onlar n derler klmak ve miraslar yapmak istiyoruz." (Kasas: 5) Yani mstaz'af halkn zaferi ve mahrum ynlarn iktidar yery znde kesinlikle gerekleecektir. Ve mam Alinin deyimiyle: "Eer yeryznn mr yalnz bir gn bile kalsa, Allah o gn btn bu arzularn gereklemesi iin ok uzun klacaktr." ntizar, halkn, adalet ve hakkn zaferinin gereklemesi dorultu sunda gndeme gelen bir tr tarih determinedir (Cebr). Bu tarih ba k as, gelecee deer verme, slm dnya grne uygun bir bi imde insann kaderine ve zamann geiciliine inanmadr. Tpk bi limsel sosyalizmdeki tarih determinizme inanmann kendine zg ko ul ve yasa ile tarihi diyalektiin varlna inanma gibi. Acaba tarih determinizme, birey, grup ve sistemlerin iradesi d nda kesin bir zafere, anamalcln (kapitalizmin) zorunlu zevaline ve proletaryann zaferine iman, bu ada bu ekoln niha zaferine, ege men snfsal sistemlerin kesin dalmasna, mahrum snflarn zgrlk ve egemenliine doru gidiine, hem de buna bilimsel yasal kural bii minde inanmak bu ekoln izleyicilerini olumsuz ynde etkileyerek on lar sorumluluktan uzaklatrp statkonun deitirilmesi iin mcadele
den ve arzularnn gereklemesi iin savatan alkoyup engelliyor mu? Yoksa tam aksine, bir an nce gereklemesi iin tevik mi ediyor? te intizar da bir an nce hak ve adaletin gereklemesi iin m cadele ve savaa tevik eden, kiiyi dimdik tutan bir felsefedir! Kardeim ! Bacm ! Tevekkl de byledir. Daha nce de deindiim gibi hac, iki salam esasa dayanr: 1 . Tavaf, 2. Sa'y. Bu iki amel, brahim ve Hacerin yaptklar eylemin yeniden tekra rdr. Allahn emriyle Hacer ve daha yeni st emen ocuu; bu garip, ssz, kurak, sessiz ve yakc toprak parasna geldiler. brahim onlar getirip alrpnn bile bulunmad bu vadiye brakp dnd. Hacer, Allah'a olan iman, gven ve dayanmasyla -tevekkl- bu artc gre vi kabullendi. ocuuyla bu talk ve rktc ortamda garip, yalnz ve btn imknlardan yoksun bir ana! Fakat bu ana sorumluluunu hakkyla biliyordu. Bu sorumluluu yerine getirmek iin olduka elverisiz, madd adan hayat iin gerekli olan imknlardan yoksun bu ortama ramen en ufak bir tereddt gs termedi. Ve orada kalmay gze ald. Mutlak Tevekkl! Buna karn gryoruz ki O, ocuunu bu kuru ve sert derede Al lah'n iradesine gvenerek, midini Allah'a balayarak, yani Allah'a te vekkl ederek, snaksz ve yalnz brakr! Bir su kayna bulabilmek midiyle bu dan ba ile etei arasnda kouturup durur. Su bularak kendini ve ocuunu susuzluktan kurtarmak midiyle! Mutlak aba! Haccn temeli bu iki ilkedir: K'be'nin etrafnda dnerek yedi kez tavaf etmek. Yedi rakam sonsuzluk ve sayszln semboldr. Yani sonsuz hareket... Tm yaam boyunca, asl oda Allah olan bir y rngede dn... Hayat izgisinin her zaviyeden balants bu asla -Allah'a-dr. Her ynden atlan her adm bu asla dorudur.
Ben Soruyorum 97
Hacer'ce bir hayat!. Tavaftan sonra iki da arasnda (Saf ve Merve) yedi defa Sa'y et mek: Komak ve abalamak... Hacer gibi! Madd bir aba, yeryz sofrasn istemek-bulmak, bu dnya hayatnn mayasn yakalamak iin komal... Aramak ve srekli bir talep zre olmak! Yine yedi kez! Bu iki eliik iin, iki eliik deer, gr ve hareketin toplam bir ruh ve bir tek hayat oluturur ki ite slm budur. slm tevekkl insa n zaafa, yoksulluk ve zillete drme etkeni olan rahipe tevekkl ol mad gibi, burjuva tipi adice tketim tutkusu, para ymak ve nsan zelliklerden soyutlanm hayvan bir aba ve kouturma da deil! Ya ni slm tevekkl; hem i ve tel, hem de iman ve tevekkl! rnei Alidir: Savan o karmakark ortamnda oluna der ki: "Dalan titretseler sen titreme, dilerini sk, kafatasnla A l lah'a dayan! Admlarn iui gibi yere ak. Baklarn dman saf larnn en uzak noktalarnda gezdir. Gzlerin nn grsn. Bil ki zafer Allah'tandr!" Smrgeciliin cahil, kk ve zorba sistemiyle, burjuvazinin maddeci yapsyla savan deneyimi olan sorumluluk ve ykmllk sa hibi bir aydn, bir zahidden, bilgin, bilge ve kutsaldan daha ok algla yp duyumsar ki; tevekkl, sosyal ve dnsel bir savamda birey ve gruplara g verir; onlar tatmin ederek zafere inanr hale getirir. deal ve arzularn gereklemesi yolunda btn olumsuz koullara ramen, gllk ve tatminle zafere iman faktrleri onun savamna nasl yn verdiini ve tanklk ettiini grr. Zayf bir grubu, geri kalm bir ulusa sahip olduklar btn politik, ekonomikaskeri gszlk ve olanaksz lklara ramen gl ve sper glere kar dirilten ve zafere ulatran faktr tevekkldr. Ve sabr da byledir! Bugn tamamiyle zulm, zoru sineye ekmek, ona teslim olmak, boyunduruunu kabullenmek biimindeki anlamlandrlmann aksine, direnme yolu, yrme, sorumluluun ar ykn srekli tamak ve
de mitsiz, zayf ve bkkn, ylgn bir duruma dmemek anlammadr sabr... Kur'an'n u buyruuna baknz ki sabra hangi anlam yklemek te, hangi hedefe insanlar yneltmekte ve onlar hangi ie komakta dr. Ey i man edenler! Sabredin ve sabrda yarn. (Snrlarda) n betlesin. (Cihad'a hazr olun) (Allah'tan korkup) saknn ki kurtulu a eresiniz." (Ali mran: 200) Yani hem sabrediniz, hem de yekdierinizi sabr ve direnie ar nz, bu amelde yansnz. likilerinizi glendirerek savaa, mcadeleye hazrlannz. Bundan daha ak bir dier Kur'an buyruu ise yle: "Ey Peygamber. M'minleri savaa kar hazrlayp tevik et. Eer iinizden sabreden yirmi (kii) bulunsa iki yz kiiyi malup edebilir. Eer iinizden yz (sabreden kii) bulunursa bunlar da ka firlerden binini yener. nk onlar idraksiz bir topluluktur. imdi Allah sizden (yknz biraz) hafifletti ve sizde bir za'f olduunu da biliyordu. Sizden yz sabrl (kii) bulunursa (onlarn) iki yzn (kii) bozguna uratr. Eer sizden bin (kii) olursa Allah'n izniyle (onlarn) iki binini yener. Allah sabredenlerle beraberdir." (Enfal: 6566)3 Kanaat, ne yazk ki bugn yoksullua eilim faktr olmutur. Az istemee, alt ekmee, lmeyecek kadar yemee, geri kalann tmn byk ve kabark itiha sahiplerine, yeryzn iindekilerle birlikte yut tuu halde doymayp hl yiyecek bireyler arayanlara brakmaya bir ardr. Byle bir anlay ve felsefeye ardr kanaat!.. Kanaat, uursuz bir zillet felsefesine dntrlmtr. Kleleme eitimi, alaklk retisi ve "bakalar yesin, sen kanaatkar ol!" dininin ahlk temeli ve "su kayna" biimini alm. nsanlarn btn bir hayat
3 Bu bire on, bire iki karlatrmas bir kahram anlk ve yiitlik karlatrmas olm ad gibi bir edebi aklam a da deildir. Bir hkm dr. Eer bir m sl m a n o n kiiden kaarsa sulu dur. B u ayet B e d ird e nazil oldu. D ah a sonra bu m slm an lara ar geldi. A llah onlarn zaflar nedeniyle yklerini hafifletti: Savan h k m n "iki d m a n a kar bir m slm an " b i im inde tespit etti.
Ben Soruyorum 99
izgisini et suyu sofralarnda titremee terkettiren br dnya gr. Et bakasna, su sana! Bu tr sabr ve kanaat kpekvri (kelbi) bir yaamdan renilmi tir. Bu kpekvri yaam bir yabanc air yazm. Bizim airlerimizden biri de onu Farsaya evirmitir. iir, frtnal, souk bir k gecesinde drt duvar dndaki dnyadan habersiz ve gafil birka ev kpeinin birbirlerine yaptklar konumalardan, tlerden oluuyor. Kpekler birbirlerini tekid ederlerken ya da sorulara cevap verirlerken mitlendirici ve scak szler sylerler.
Bir kpek der ki:

Dost mutfaklarn kenarnda O yumuak topraklarda uzanp yatmak, Canm-canm koklayarak "azizim" demek, Ne lezzet verici ve gzel...
Bir dieri:
O sofra artklarndan yemek.
Bir dieri:
Eer artk yoksa yalnzca bir kemik!
Birincisi tekrar:
Ne rahat bir mr, ne gzel bir dnya! Patronlar ve sahipler lsz aziz ve sevimli!
Bir dier kpek hatrlatt:

Ya krba... Bu artk bir beldr!
Dieri gnl alr:

Evet, ama katlanmak gerek. Krbacn ac verici kader olduu dorudur. Krbatan sonra sahip merhamete gelir Brakr bizi fkesi dindikten sonra. Bamz el-ayama srmemizi bile hogrr. Bizi ve yaralarmz kabullenir Gelin bu sevgiyi ganimet bilelim..."
Ruhu ierikten yoksun klma, istek ve arzudan arnma, sabr ve kanaat felsefesi, bu ar krba darbelerine katlanma ve sabrdr. Yu muak topraa, efendilerin baz baz gsterdikleri sevgi ve efkate kr ederek, sofra artk ve krntlarn yemee kanaat! Ne uursuz ve alaltc bir felsefe! Ama slm'n anlamlandrd kanaat: Budist, Brahmanist, Hristiyan ruhban ve zahidlerinin, kanaat reticilerinin, ya da mutasavvflar ile resm zelil din ballarnn ykledii anlamn tam aksinedir. Her biri, kanata olumlu ve ayr anlamlar ykleyen bir toplumbilimcinin, bir in sanbilimcinin ve bir sorumlu aydnn anlay ve alglarnn toplamdr. Yani tm alara zg ve alar kapsayc bir anlam!. Bir toplumbilimci uygarln ilerlediini, tketim felsefesinin et kinlik kazandn, bilim-teknik ve politikann hatta insanbilimin bile daha fazla retim, daha ok tketimin yannda ve hizmetinde olduu nu bilir. Bir insanbilimci; tm nsan zelliklerin, yetenek ve sezgilerin, yaygn ve ok boyutlu dncelerin, ak dehalarn, farkl tipler ile ka rakterlerin, tm zaman ve eilimlerin kendini dnm e esprisinin, hayat ve evren hakkndaki dncelerin, insan varlnn sahip olduu anlam ve ieriin... Bunlarn topyekun imansz ve makro tketimin saldrsyla yamalandn bilir. Anamalcnn (kapitalist) retimine ba ml propagandann etkisindeki dnce, sanat ve edebiyatn, madd tutkular vadisine her gn zorla biraz daha srklenen hayatta "yalanc arzular oluturduunu, bireylere, aile, snf, toplum ve uluslara bunlarn -yani tketim tutkusunun- yklendiini, bu yalanc-yapay arzulan elde etmek iin hepsinin bir tela, aba ve sonsuz bir uraa srklendiini grr. Siyah, beyaz, san, kzl... Herkesin bu tiksindirici ve absrde (sama) tekrarn kucana atldn grr: Tketim iin retim, retim iin tketim, tketim iin retim, retim iin t... ta lm gelip atana dein! Sersemletici ve tiksindirici! Sartre'nin kusmak deyiminin gerek anlam bu olsa gerek! "Sezifin kaderine baktmzda da bunu grrz. Sezif, doann ilh Zeus tarafndan bir azaba mahkum edilen mitolojik bir ilh! Ve azab uydu Sezifin: Dan eteinden bir byk kayay srt
Ben Soruyorum 101
lanr. Tm eziyet ve "h h'laryla dan tepesine ular. Tm zirveye ulanca kaya srtndan dp aa yuvarlanr. Tekrar dnp kayay srtlanr, zirveye doru trmanr, kaya yine yuvarlanr. Tekrar dner ka yay srt... sonsuza dein! Tketicilik bir taksitli hayat sistemi! nsann srekli mrnden ek silttii, mrn tkettii bir sistem! Srekli olarak gemi tketimler uruna geleceini satma.. Geleceini satan, mrn satan... Hem de bana zorla yklenen istekler uruna satma!.. Bana alm gc verilme den, elimdeki alm gcm de tketilerek satn aldm eyler uruna!.. Madem beni muhta etmiler ve param da yok, yleyse mrmn ge lecek yllarn peinen satmalym! "Klelere zgrlk!" slogannn anla m da bu olsa gerek! Bu olsa gerek yeni-modern klelik! Yani tketime dayal yaam sisteminde yaayan klelerin, kendile rini bu kez zgrce sattklar bir a! Hem de efendinin geleceini sa tn almaya ikna edilmesi iin iltimas ve torpile bavurulan bir a! Ken dini anamalcya, bankacya ve hzl retime, peinen satan ben, dei ik nsan kemal boyutlarn, hikmeti aratrma eylemini, nsan kiilik, onur ve yeteneklere sahip kma fonksiyonunu nasl yerine getirebili rim? nsan, adil, onurlu ve ahsiyetli bir ortam kendime ve bakalar na nasl hazrlayabilirim ? Ben, bugn de, yarn da nceki tketimler iin kendini peinen satm alak bir kle! Toplumuna, mahrum halkna; facia, zlm, smr, geri kalm lk, halkn cehaleti, dnyada sregelen cinayetler ve savalar karsn da bilgili, bilinli, zgr bir insan olarak sorumluluk duyan ve bu g rev ve sorumluluunu sonulandrmak isteyen aydn ise merhum Celal'in deyimiyle "hadmlatryorlar. Yani tutkular, modern yaam, lks, konfor, gnbegn artan tketim... gibi olgular pepee ban dan aa dker; srtna yklerler aydnn! Onu, bu yapay ve zorla ykledikleri ihtiyalar temin etme yokuuna kotururlar. Bylece ay dn bir tr sara nbeti biimindeki aptalla dayal tketim boyundu ruunun tutsa yaparlar ki, arln, ar yapsn kaybedip, satp ya lansn ve yere yapsn! Zorlu ekonomik ykmllkler, bireysel ve ai lev yaam etinliinin ar yk altnda ezilerek, binlerce muhafaza krlk, maslahatlk, uzlamaclk, zaaf, zillet tr hasletlerin boyun duruunda bir yaam srdrmeye zorlanan bir aydn elbette ki akide-
vi gerekliliklerini, nsan sorumluluklarn bir tr genlik hlyas telk kisiyle bandan savar, umursamaz! arabuk i yaparak her istediini elde eden akll adam snfna dahil olup aydn olmaktan kendini yaltr. nk istediklerini elde et menin yolu kendini veya geleceini peinen satmaktan geer. Artk o, "risk'li konuma girmek cesaret ve hakkna sahip deildir. te bu nokta dan sonra her deerini, cann vermek ve utanlacak durumlara d mek kalr ona! te insan ve aydn her boyutuyla kendine kurban eden bu a ve ortamda u eldeki varolan bilgilere dayanarak, Kanaat ve Zhdn ne anlama geldiini, bunlara hangi adan bakldm ve bunlarn hangi kerteye dein gerekli ve ierik sahibi olduunu ve de insana zgrlk baladn daha rahat grebilirsin. Bir aydnn yaam ve sorumluluu, gvenilir, ykmllk sahibi bir toplum nderinin, bir akide ve halk mcahidinin yaam gndeme gel diinde artk kanaat ve zhd salt bireysel ahlaki ve ruhsal bir erdemi ifade etmez. Buna ek olarak daha engin, daha ciddi ve daha yapc bir zellie sahip olur. Bu noktada zhd ve kanaat, bir yandan mesajn sonulandrma ve zafer etkeni, yaam iin gerekli koul olurken, te yandan insan kalmak, vefal olmak, direnmek, satlmamak ve titre yip sarslmamak zelliklerinin de sigortas olur. nsann hedefe ula mas yolunda, imannn gereklemesi urunda tehlikeyi karlamann, fedakarlk ve kahramanln en etkin faktrdr! Topluma kar sorumluluk duyan, halkna ve mesajna kar gve nilir ve ykml, nsan akidesi yolunda mcahid olan kii, bireysel ya amn iki olumsuz ilkeye dayandrmaldr ki, toplumsal ve akidev yaam iki olum lu ilke zerinde ayakta tutabilsin: Birincisi sahip olmamaldr. Ta ki; Korunmas iin muhafazakr olmasn. kincisi; isteyen olmamal. Ta ki; Kazanc iin titreyip zaaf gstermesin,. Aydnn kanaat ve zahidlii, onun bamszlk, zgrlk, kahra manlk ve ayakta duruunun ncl koulu ve senedidir. ada byk
Ben Soruyorum 103
savamc, dnr, yazar ve toplumbilimcilerin terminolojisindeki Devrimci Z h d n 5 de anlam budur. Ali'nin zhdnn de anlam budur. Yce anlam ieren kavramlar dar, yzeysel ve ksr bak alaryla kltenalaltan aldatc ya da kt aklllarn yoksul ynlar yoksullua eilimli olmaya ara kldklar kavramlardandr zhd... "Zhd iin zhd" veya "kanaat iin kanaat!" tr ahmaka bir felsefeyi kantlamaa ta nk kldklar zhd... Aln dini, talihsizliin felsefesi veya felsefenin talihsizlii! Proudhon ve Marx'n deyimiyle : "felsefe yoksulu" ve "yok sulluk felsefesi". Bize gre; dinin k ve zilleti, zillet ve kn dini. Ali bu iki zhd birbirinden ayrmtr. Zhd ve riyazat (ile ekmek, kendini acya katlanmaa zorlamak) ne kartan Harisli Ziyad olu Asm'a serte bard: Aldatc eytan seni byle perian ve yolunu yi tirmi yapmtr. Ey kendinin en byk dman! Niin ailene ve o cuklarna merhamet etmiyorsun? Niin Allah'n hell kldn sen ken dine haram klyorsun? Asm bu yanl anlayna uygun Ali'nin devrimci zhdn -ki so rumlu insann zhddr- sufice bir zhd, ruhbanca zhd ya da yoksulperestlik dininin belirtisi sandndan dedi ki: 'Ya Ali! yleyse sen ne den byle yamal, eski elbiseler giyiyor, beenilmeyecek eyler yiyor sun?" Ali fkeyle: "Sana yazklar olsun! Ben senin gibi deilim. Benim grevim ardr. A llah, adalet nderleri ile toplum idarecilerine, yaam standartlarn toplumlarnm mahrumlarnn yaamna denk bir l de tutmalarn vacib klmtr!"
Kardeim, Bacm, Kuakdam O lan Aydn!

Nasl diyeyim? Benim inandm Allah, evini, dier ilahlarn mabedleri gibi insan larn yamalanmasna ara klmamtr ki, adak, kurban vergileriyle onu raz edelim! yle bir Allah'tr ki insan kendi halifesi, insanlar
5 Puritanizm e Revolutiom aire
kendi ailesi olarak adlandrr. Evini halkn evi olarak adlandran bir Al lah!1 nsan toplumunda insanla beraber, insana yardm ederek zulme kar kan bir ilh. Byk peygamberi kll olan ilh! Rodinson'un deyimiyle "Silahl Peygamber!" Rodinson Peygamber'in (s.) bu vasfn gndeme getirirken onu eletirmek istemitir; ama ben iftihar etmek iin sylyorum. Elbette benim peygamberim, zalim-mazlum, efendikle, Roma smrgecilii, Filistin soykrm ortamnda ak ve sevgiyi tebli eden Katolik Roma Hristiyanlarnn peygamberi gibi deildir. Katoliklerin peygamberi, statkoyu deitirmek iin sadece birka tle zelil durumdaki halka, barbar militarist imparatorlua kar kur tulu yolu gstermek ister. te bu ii stlenen kle toplumun kurtarc s, bir kle olarak yakalanr ve o da barr: "Ey Roma smrgecilii nin klesi olan Ulus! Kayserin iini Kaysere, Tanrnn iini Tanrya b rakn! Eer onlar senin bir yanan tokatlasalar, sana den derhal di er yanan da zalime takdim etmektir!"2 Will Durant: "Hibir peygamber, Muhammed gibi izleyicilerini gl olmaa istekli klp tevik etmemitir. Ve hibir peygamber onun kadar bu yolda baarl da olmamtr." der. Benim peygamberim, bu dnya hayatnn peygamberidir. dil h kmetin peygamberidir. retimin peygamberidir. Yaad ev ve yaa m tm zahid ve abidlerin ev ve yaamndan daha sade! Btn bir ha yat halk ve toplumun hizmetinde! Ali de ite byle biri! Bu dinin btn nderleri Kur'an ve Allah adna bu dnyada zulm ve zorbala kar mcadeleyi icad edip ba latmlardr ve bu yolda mrlerini tketmilerdir. Nasl syleyeyim?
1 "Hani, evi (K'beyi), insanlar iin bir toplanm a ve gvenlik yeri kldk". (Bakara: 125)
"Gerek u ki: nsanlar iin ilk kurulan ev; Bekke'de (Mekke'de) o kutlu ve btn in sanlar (alemler) iin hidayet olan (Ka'be)dir." (Ali im ran: 96) "Orda apak ayetler ve brahim'in m akam vardr. Kim oraya girerse o emniyettedir."
(Ali mran: 97) 2 u aklamay yapm alym . Kastettiim Peygam ber (s.) H ristiyanlarn u anda tanttklar ve R o m a zorbalarnn halklar kleletirmelerine yarayan bir peygam berdir. Yoksa bir mslm a n n gerek Mesih'e ilikin g r som ut ve aktr ki o da bir slam peygamberidir.
Ben Soruyorum 105
Bu mesaj ben ve benim gibiler kendi snfmza hangi arala tebli edip ulatralm? Baylar, bayanlar! Bugn gryorum ki, snfsal adan bal, inan ve dnce a sndan kart olduum gruplarn gazeteleri var, dergileri var, deiik dillerden evirmenleri, gzel yazarlar ve tiyatrolar var. Vitrinlerin ar dnda hergn tm dine kart olan gsteriler, paneller, syleiler d zenlediklerini, iir, roman ve nesir yaynladklarn gryoruz. Yani propaganda iin yzlerce araca sahiptirler. Nesrin gzellii, iirin ca zibesi bu entellektellerin elinde... Senin olun-kzn, benim bacmkardeim kolaylkla ve rahatlkla elden gidiyor. Onlarn her tr im kan var nk... Beri yanda ise mminler rahat ve dertsiz! Onlara gre korkulacak ve tasalanacak birey yok! Yzbinlerce minberleri, mihrablan, tekkeleri ve dini tren yapmaya yarayan aralar var! te bu ortamda benim gibi dnenler arasz, snaksz, daya naksz ve babo kalm... Eer binbir glkle bir kitap yaynlasak, ile ve eziyetimizin r n olan bu kitaba o grup saldrr. "Bugn! Yirminci yzylda! Yine din kitap! Yine Ebu Zer Gfar!" Dier grup saldrr. "rnein niin Peygamberin (s.) adnn sonuna (s.) koymamlar? Kimmi bu, Peygamberin (s.) adnn okunuundan sonra yeterince "Salvat" getirmeyen? Haddini bildirelim!" te yandan dininin, pazar din gcnn khne geleneklere vefal olduunu gryoruz. Kaltmc, geleneki, kural, amel, tren ve dn celerin telkini iin her imkan var. Anti-din olanlar da kalem ve dn celeri ellerinde tutuyorlar. Bu ortamda ben ve benim gibiler ada toplum, geleneki toplum diye adlandrlan iki deirmen ta arasnda tlen, unufak edilip tandra gnderilen, alklarn gidermek iin ekmek piirdikleri buday taneleri gibiyiz. Hafakanlar geirseler, bar salar, feryat ve iniltileri duyulmaz. Yalnzdrlar. Hibir aralar yoktur. Eer olsa kertirler, yok ederler. Bir kurumlan da yoktur. Eer olsa
amur atlr, karalanr. Bir dil, bir kalem olarak varolamazlar. Eer olsa kesilip krlmas gerek! Eer bir mslman ve m'min kii olarak imannla amel etsen, haccn maskaralatrlan ve eletirilen bir ibadet olmadn, eer Al i'nin tannan biimiyle neredeyse tapnlan bir ulusal kahraman olmad n, onun bir kurtulu sembol olduunu sylyorsan... Eer bu lke de yerine getirilen diniitikadi trenlerin an isteklerine cevap vere meyeceine inanyorsan... te o zaman bu yolda cann elden kar m olursun. Diyoruz ki, en azndan Tahran milyon ve bu lke otuz milyon. Hepsi slm, Ali, doruluk ve din adna varolan bir halk! Evet, ite siz, kendi apna, kuana ve de yarnmza uzak olan siz! u deminden beri szn ettiimiz kuak iin alnz!.. Bu kuak elden gidiyor! Bu kuak iki cendere arasna skm! Modernizmmedeniyet, gelenekbid'at kutuplan arasnda... Gericilik-inhiraf, gemi-hal taklidi, eskiye batya tapclk, kart, tutucu... Kutup lar arasnda yalnz kalm, snaksz ve ssz. Bu kuak ne eski ve mi ras alnan kalplara mensup, ne de modernist ve zorla yklenilen ka lplarda biimlenmitir. Bir iman seme noktasndadr. Arzulu ve su suzdur. zgr ve babotur. Varolan ve ona sunulan biimdeki dinden kaan ve ondan mitsiz olandr bu kuak... Batl ideolojileri, dnce modellerini, ahlk, toplumsal ve hayati normlar ve tipleri, modern ve kltrel smrgecilii de kabullenmiyor. Bu kuak, toplumundaki snfsal eliki, geri kalmlk, klelik, zil letle, cehaletle mcadelede ona aydnlatc bir iman ve akidev bir silah kazandracak, ona insan olmay retecek, ona ve toplumuna bilin, zgrlk ve izzet verecek bir ekol aramaktadr. Eer gerek slm'n onun bu isteklerine cevap vereceine, ona byle bir silah kazandracana inanyorsanz, hem slm iin hem de onun iin alnz! Ona bir eitim ss ve bir tebli dayana hazrlamak, yeni ve gl bir dnsel akm balatmak, sizin grevinizdir. Bu eski/eskimi yiyecekler, bu elinizdeki din kitaplar, bu sizin tebli yntem ve bilin ciniz onu sizin imannza ekmiyor, aksine uzaklatryor. Bunlarla,
Ben Soruyorum 107
modern uygarln bilimsel, sosyal ve felsef ekol ve ideolojilerinin sal drlan karsnda ayakta duramaz. u elinizde varolanlar ancak eski kua, gelenek ve dine vefadar olan kua doyurur. Bu kuak iin bir i yapnz, bireyler yapnz! Bu kuak iin yeni dnsel gdalar hazrlaynz! Onunla konumak iin, ona slm' kltr, tarih, tevhid, iman, Kur'an, Peygamber, Ali, Fatma, Kerbel, adalet, cihad, ictihad... vs. tantmak, kavratmak iin yeni bir lisan gelitirin, yeni bir iletiim a, yeni bir tebli metodu gelitiriniz. Yeniden slm dirili iin, dnsel bir devrim ve canllk iin yeni ve gl bir abayla ie koyulunuz. Din hizmetlerinizi, slm faaliyet lerinizi gerek slm'n anlayna uygun olarak ada kuaklar iin seferber ediniz. Yoksa bu kuak elden gidiyor! Bu frsat kayor! Bu din, bu iman yalnz sizle yarnlara ulamaz! Henz elinizden bir eyler yapmak geliyor. O halde alnz! Bireyler yapnz Vesselam!

Ali Şeriati - Anne Baba Biz Suçluyuz

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ali Şeriati - Anne Baba Biz Suçluyuz

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

a y k it a p la r 46

Bask: al Ofset Cilt: Bayrak Matbaas

a y k i t a p l a r bir KTABEY rndr.

Anne Baba Biz Suluyuz

8 Anne Baba Biz Suluyuz

Bir Mahalle Geniliindeki Dnya

10 Anne Baba Biz Suluyuz

12 Anne Baba Biz Suluyuz

14 Anne Baba Biz Suluyuz

16 Anne Baba Biz Suluyuz

18 Anne Baba Biz Suluyuz

20 Anne Baba Biz Suluyuz

22 Anne Baba Biz Suluyuz

24 Anne Baba Biz Suluyuz

R a h im e B alt D nya Gr!

26 Anne Baba Biz Suluyuz

H ay rl, Yasakl Din

O k u m a k in O lan Bir Kitab!

28 Anne Baba Biz Suluyuz

Tekrarlanan Namaz veya Allah'la Sylemek

30 Anne Baba Biz Suluyuz

32 Anne Baba Biz Suluyuz

34 Anne Baba Biz Suluyuz

36 Anne Baba Biz Suluyuz

38 Anne Baba Biz Suluyuz

40 Anne Baba Biz Suluyuz

42 Anne Baba Biz Suluyuz

* Hazret-i Hseyin'e yaklan atlara verilen ad (eviren).

44 Anne Baba Biz Suluyuz

46 Anne Baba Biz Suluyuz

Zulm ve S m rnn Hizmetindeki Velayet ve im a m e t

48 Anne Baba Biz Suluyuz

50 Anne Baba Biz Suluyuz

54 A nne Baba Biz Suluyuz

56 A nne Baba Biz Suluyuz

58 Anne Baba Biz Suluyuz

60 A nne Baba Biz Suluyuz

Eitliin Simgesi: Hacc

62 Anne Baba Biz Suluyuz

Kur'an Okunan Kitaptr

64 Anne Baba Biz Suluyuz

66 A nne Baba Biz Suluyuz

1 La Nuit C o lo nial Ferhat Abbas

70 A n n e Baba Biz Suluyuz

Ben Soruyorum *71

72 A nne Baba Biz Suluyuz

74 A nne Baba Biz Su/uyuz

Ben Soruyorum *75

76 A nne Baba Biz Suluyuz

78 A nne Baba Biz Suluyuz

Yeniden Dirili = Ba's

80 A nne Baba Biz Suluyuz

82 Anne Baba Biz Suluyuz

Seccad: iann 4. im am olan Zeynel Abidin'in lkabdr (eviren).

84 A nne Baba Biz Suluyuz

86 A nne Baba Biz Suluyuz

88 A nne Baba Biz Suluyuz

90 A nne Baba Biz Suluyuz

k Getiren Kavramlar ve Tashih

Ben Soruyorum *91

92 A nne Baba Biz Suluyuz

94 A nne Baba Biz Suluyuz

96 A nne Baba Biz Suluyuz