GELİŞİMSEL KALÇA DİSPLAZİSİ

Dr. Ali TERKURAN

OMÜTF Ortopedi ve Travmatoloji A.D.
 Genel anatomi

 Tanım

 Tarihçe

 İnsidans

 Etyoloji

 Sınıflandırma

 Fizik muayene

 Tanı
 Embriyoloji
• Femur başı ve asetabulum aynı primitif mezankimal
hücreden köken alır.
• İntrauterin hayatın yedinci haftasında, primitif kıkırdakta
gelecekteki femur başı ve asetabulumu belirleyen bir yarık
gelişir.
• 10-11. haftalarda kalça ekleminin tüm komponentleri sferik
bir femur başı, fincan şekilli asetabulum, ligamentum teres,
sinovium ve kapsül tamamen şekillenmiştir.
• Doğumda asetabulum ve femur başı kıkırdaktan oluşur
• Normal femurda ossifikasyon merkezi postnatal 4-7.
Aylarda görülmeye başlar
• Kemik asetabulum 8 yaş civarında ortaya çıkar
 Anatomi

• Os coxae
– Üç kemiğin birleşmesinden oluşmuştur.
– Os ilium; kalça kemiğinin en geniş
parçasıdır ve acetabulumun 2/5
oluşturur
– Os ischium; Corpus ve ramus diye iki
parçaya ayrılır. Corpus acetabulumun
yapısına katılır ve acetabulumun 2/5
oluşturur
– Os pubis; acetabulumun 1/5 oluşturur
– Çocuklarda bu üç kemiğin, acetabulum
içinde ‘’Y’’ harfi şeklinde kıkırdaklarla
birleştiği görülür,
– Kemiksel gelişim tamamlanıncaya kadar
bu bölgeye Y kıkırdağı adı verilir,
– 15-17 yaşlarında kalça kemiğini
oluşturacak şekilde kaynarlar.
 Anatomi

• Top soket tipi eklem

• Acetabulum eklemin konkav yüzünü

• Femur eklemin konveks yüzünü

 Anatomi

• Asetabulumun aşağı kısmındaki

çentiğe incisura acetabuli adı verilir
ve arasında lig. transversum asetabuli
vardır.
• Asetabulumun sadece yarımay
şeklindeki hiyalin kıkırdakla örtülü
olan, facies lunata denilen periferik
kısmı ekleme katılır.
• Facies lunatanın bulunduğu parça,
asetabulumun en kalın parçasıdır.
Femur başı ile ilişkide olan ve vücut
ağırlığını femur başına aktaran asıl
kısım burasıdır.
• Asetabulumun kenarları 5-6 mm’lik
fibröz kıkırdaktan yapılmış bir
halka ile yükseltilmiştir (labrum
acetabulare). Bu yapı asetabulumu
derinleştirir ve kalçanın yerinden
çıkmasına engel olur (negatif
basınç).

• Ekleme yük geldiğinde asetabulum

kenarları kapanarak femur başına
temas artar.

• Asetabular yüzey sagital düzlemle

40 posterior,transvers düzlem ile
o

60 laterale doğru dönük bakar

o
 Os femoris

– Bir kürenin 2/3’ü kadar olan caput

femoris, asetabulum ile eklem yaparak
kalça eklemini oluşturur.
120-130
– Femur başını cisme bağlayan kısma collum
femoris denir. Collum yukarıdan aşağıya ve
dıştan içe eğik durumdadır. Gövde ile
arasında kişiden kişiye değişmekle
beraber erişkinde 120 ile 130 derece
arasında açı vardır. Bu açıya kollodiafizer
açı denir.

– Femur boynu ekseni ile femur kondillerinin

transvers ekseni arasında açıklığı hafif
öne bakan, ortalama 15 derecelik
anteversiyon açısı vardır.
 Tanım

• Doğumdan önce veya hemen sonra,

• Eklemin yapısı veya gelişimindeki bozukluk

nedeniyle

• Femur başının, asetabulum ile normal

ilişkisinden farklı bir yere,

• Kapsul içi yer değiştirmesini içeren ilerleyici

şekil bozukluğudur.
 Tarihçe
• 1826 Guillaume Dupuytren ana patolojinin femur başının yer
değiştirmesi

• 1828 Arthur Krida kapalı reduksiyonun küçük çocuklarda başarı

olduğunu söyledi

• 1909 Kohler ve 1911 Shenton GKD radyolojik bulguları tarifledi

• 1914 Le Damany çıkmaya musait kalçayı tarifledi

• 1927 Putti erken tedavinin yararlarını gösterdi

• 1937 Ortoloni kalça fizik muayene tarifledi

• 1946 İtalya’da GKD tanı, önleme ve teadvi merkezi kuruldu.

 İnsidans
• Normal populasyonda görülme sıklığı %0,1-0,4’dür

• Kızlarda 6-7 kat fazla görülür

• Ailesinde DKÇ olan bebeklerde görülme sıklığı %20-30’dur.

• Makad gelişle doğan bebeklerde daha sıktır.

• Beyaz ırkta daha sıktır.

• %40 bilateraldir

• Sol kalçada daha sık görülür.

• Çoğul gebeliklerde ve ilk doğumlarda daha sık görülür.

 Etyoloji
• Multifaktöryeldir
• Hormonlar
• Relaksin,
• Estrojen,
• Progesteron
• Genetik: otozomal dominant ?
• Irk
• Cinsiyet
• Mekanik faktörler
– İntrauterin: oligohidramniyoz,fazla uterus tonusu
– Doğum sırasında: makad geliş
– Postnatal: KUNDAKLAMA
 Birlikte görülen durumlar
• Tortikolliste %14-20

• Metatarsus adduktus %1.5-10

• Pes kalkaneovalgus %15-25

• Plajiosefali %20-30
1.TERATOLOJİK (Atipik) GRUP:

• GKD’nin ciddi formudur

• Nadir görülür.

• Primer germ hücrelerinde defekt vardır.

• İntrauterin anormal gelişmeye bağlı olarak oluşur.

– Artrogripozis multiplex konjenita,

– Myelomeningosel, generalize konjenital
– Lumbosakral agenezi, deformitelerle birlikte
görülebilir.
– Kromozom anomalileri
 2.TİPİK GRUP
• En sık görülen formdur.
• Patolojik değişiklikler doğumdan sonra
3-4 yıl içinde gelişimini tamamlar.
• Postnatal karekterine göre 3 gruba
ayrılır.
– a)Anstabil kalça
– b)Sublukse kalça
– c)Disloke kalça
 Anstabil kalça

• Femur başı asetabulumun içindedir.

• Barlow ve Ortolani manevraları ile

kolaylıkla sublukse veya disloke edildikten
sonra tekrar redükte edilebilir.
 Sublukse kalça
• Femur başı asetabulumun içinde olmakla
beraber bir bölümü laterale ve superiora
yer değiştirmiştir.
 Disloke kalça
• Femur başı tamamen asetabulumun
dışındadır.
 Patofizyoloji
• Kapsül ve ilişkili olduğu
ligamentlerin gevşekliğidir.
• Kapsül zamanla uzar ve kalınlaşır.
• Çevre dokulara yapışır ve şekli
bozulur.
• Ağırlık ve yük taşıma nedeniyle,
femur başı yukarı doğru deplase
olurken, kapsülde ona adapte olur.
• Ancak bu olay esnasında, gergin
olan iliopsoas tendonunun basısı
nedeniyle kapsül “kum saati”
görünümünü alır
 Patofizyoloji

• Limbus

• Ligamentum teres

• Pulvinar
 Yenidoğan Dönemi
• Eklemlerde laksisite
• Uyluk ve inguinal pililerde asimetri ve
derinleşme
• Ekstremitede dış rotasyon ve abdüksiyon
kısıtlılığı
• Normalde olan fizyolojik diz fleksiyon
kontraktürünün kaybolması
• Ortolani belirtisi +
• Barlow testi +
 Barlow testi
• Muayene eden hekim, femur
başını asetabulum içerisinden
sublukse veya disloke etmeye
çalışır.
• Kalça adduksiyonda iken
posteriora doğru kaydırmak
için hafif bir kuvvet
uygulanır.
• Muayene edenin parmakları
büyük trokanter üzerinde
olmalı ve trokanterin laterale
doğru hareketine izin
vermelidir.
• Pozitif testte; kalçanın
asetabulum dışına kaydığının
hissi alınacaktır
 Ortolani testi
• Muayene eden hekim
tarafından çıkık olan kalçanın
redükte edilmesi prensibine
dayanır.
• Muayene olacak tarafın dizi
bükülüp, kalça 90°
fleksiyonda iken
• Hekimin başparmağı dizin iç
yüzünde; işaret ve 4.-5.
parmakları büyük traokanter
üzerinde tutulur iken,
• Kalça hafifçe abdüksiyona
getirilir.
• Test pozitif olduğunda,
femur başı soket içine kayar
ve “klunk” sesi hissedilir.
 İnfant dönemi
• Abduksiyon kısıtlılığı

• Galleazi belirtisi

• Pili asimetrisi

• Klisic Testi
 Yürüme dönemi
• Doğuştan kalça çıkığı olan çocuklar genellikle
daha geç yürümeye başlarlar.
• Tek taraflı çıkıklarda 1.5 yaşına, iki taraflı
çıkıklarda ise 2 yaşına kadar yürüme
gecikebilir.
• Tek taraflı kalça çıkığı, yürüme dönemindeki
çocukta belirgin klinik bulguların ortaya
çıkmasına yol açar.
• Etkilenen taraf normal ekstremiteye göre
daha kısa kalır ve çocuk etkilenen tarafında
parmak ucunda yürümeye başlar.
 Yürüme dönemi
• Her adım atışta, çıkık
kalçanın adduksiyonuna bağlı
olarak pelvis düşer ve çocuk
çıkık kalçanın üzerine doğru
eğilir.
• Bu yürüyüşe, abduktör
topallama veya
Trendelenburg yürüyüşü
denilir.
• Eğer çocuk diğer ayağını
kaldırıp etkilenen ayağı
üzerinde durursa, abduktör
adalelerin zayıflığına bağlı
pelvis horizontal pozisyonunu
koruyamaz
• Pelvis normal tarafa doğru
düşerken vücut etkilenen
tarafa doğru eğilir
(Trendelenburg Belirtisi).
 Yürüme dönemi
• Yürüme çağında da infant dönemdeki
gibi Galleazi testi pozitif olabilir ve aynı
zamanda etkilenen tarafta abduksiyon
kısıtlığı gözlenebilir.
• İki taraflı çıkıkta, “ördekvari yürüyüş”
görülür.
• Kalçanın fleksiyon kontraktürüne
sekonder olarak lordozda artış
gözlenebilir.
 Ultrasonografi

Manyetik
Rezonans Direk Grafi
Görüntüleme
Radyolojik
Tanı

Bilgisayarlı
Artrografi
Tomografi
Ultrasonografi
 Ultrasonografi
• İlk çizgi ilium kemiğinin lateral
kenarına paralel olacak şekilde
çizilir ve “temel çizgi” adı verilir.
• İkinci çizgi ilium ossifiye
ucundan asetabulum inferior
kemik kenarından geçen teğet
çizgidir.
• İki çizgi arasındaki açı “alfa
açısı” olarak adlandırılır ve kemik
çatı ölçümüdür.
• Üçüncü çizgi labrumun
merkezinden asetabulumda
konkavitenin konveksiteye
döndüğü noktaya çizilendir.
• Temel çizgi ile yaptığı açıya
“beta açısı” denir.
• Beta açısı kıkırdak asetabulum
(labrum) ölçümüdür
 Grafın USG sınıflaması
Tip Alfa açısı Beta açısı Tanımlama
I >60o <55o Normal
IIa 50o-60o 55o-77o Olgunlaşmamış
(<3 ay)
IIb >50o-60o 55o-77o > 3 ay
IIc 43o-49o >77o Asetabulumda
yetersizlik
IId 43o-49o >77o Everte dönük
labrum
III < 43o >77o Sublukse
IV Ölçülemez Ölçülemez Çıkık
 ASETABULER AÇI
• Asetabulumun tavanı ile
Hilgenreiner çizgileri
arasındaki açıdır.

• Normalde bu açı 1
yaşına kadar 30
derecedir.

• 3 yaşında 20 derecedir.
 WİBERG CE AÇISI
• Asetabulum en dış
kenarından femur başı
ossifikasyon çekirdeğine
çizilen çizgi ile Perkins
çizgisi arasındaki açıdır.

• Normalde 15-250

• GKD 15 küçüktür.
0
 SHENTON MENARD ÇİZGİSİ

• Normalde obturator
deliğin üst kenarı ile
femur boynunun alt kenarı
bir çemberin parçaları gibi
aynı düzlemde bulunur.

• GKD’de bu uyum yoktur.

 VON ROSEN I BELİRTİSİ
• Simfizis pubis üst
kenarından Hilgenreiner
çizgisine paralel bir çizgi
çizilir.
• Normalde femur başı bu
çizgi ile Hilgenreiner çizgisi
arasındadır.
• Femur üst metafiz kenarı
alttaki çizgi ile temastadır.
• GKD femur üst metafiz
kenarı bu iki çizgi arasında
veya üstündedir.
 VON ROSEN II BELİRTİSİ
• Bacaklar ekstansiyonda,
45 abdüksiyonda ve 25 iç
0 0

rotasyonda iken ön arka

pelvis grafisi çekilir.

• Femur uzun ekseninden

geçen çizgi normalde
asetabulum tavanından
geçer.

• GKD’de ise bu çizgi daha

proksimalden(SİAS veya
daha dışardan)geçer.