Professional Documents
Culture Documents
ÖRGÜTSEL
DAVRANIŞ
Dr. Halil C
Editörlüğünde
Dr. OznurAŞAN
. Eren Miski AYDIN
o.
!3
Örgütsel Değişme ve Gelişme
469
IÇINDEKILER
Önsöz I III
Önsöz II IV
BİRİNCİ BÖLÜM
GİRİŞ, TARİHÇE VE ÇAĞDAŞ ETKİLER
1.1 GİRİŞ 3
1.2 BİR İNCELEME ALANI OLARAK ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ 5
1.3 ÖRGÜTSEL DAVRANIŞIN TARİHSEL TEMELLERİ 10
1.3.1 KLASİK YÖNETİM BİLİMİ 10
1.3.1.1 Bilimsel Yönetim Akımı 10
1.3.1.2 Genel Yönetim Kuramları 11
1.3.1.3 Bürokrasi Yaklaşımı 12
1.3.2 NEOKLASİK YÖNETİM YAKLAŞIMI 12
1.3.2.1 Hav/thorne Çalışmaları ve İnsan İlişkileri Okulu 12
1.3.2.2 Çevresel Davranışsal Yaklaşım Okulu 15
1.3.3 MODERN ÖRGÜT KURAMLARI 16
1.3.3.1 Açık Sistem Yaklaşımı 16
1.3.3.2 Durumsallık Yaklaşımı 17
1.4 ÖRGÜTSEL DAVRANIŞA YÖN VEREN ÇAĞDAŞ KONU VE
YÖNELİMLER 18
1.4.1 FARKLILIKLAR VE YÖNETİMİ 18
1.4.1.lKültür ve Kültürel Farklılıklar 20
1.4.1.2 Farklılıkların Yönetilmesi 21
1.4.2 ÖRGÜTLERDE AHLAKİ (ETİK) DEĞERLER VE AHLAKİ
DAVRANIŞLAR 23
1.4.3 KALİTENİN YÖNETİMİ 24
İKİNCİ BÖLÜM
ALGILAMA VENEDENSELLİK YÜKLEME (ATFETME)
2.1 ALGILAMA 33
2.1.1 ALGILAMA SÜRECİ 34
2.1.1.1 Algısal Seçme 35
2.1.1.1.1 Dış Etmenler 31
2.1.1.1.2 İç Etmenler 37
2.1.1.2 Algısal Örgütleme 40
2.1.1.2.1 Algısal Gruplandırma 40
2.1.1.2.2 Ana Şekil ve Arka Plan (Figüre- Ground) 42
2.1.1.2.3 Algısal Durağanlık <•.' 42
2.1.1.2.4 Algısal Bağlam ya da Ortam (context) 42
2.1.2 KİŞİ ALGILANMASI (TOPLUMSAL ALGILAMA) 43
2.1.2.1 Algılanan Kişinin Özellikleri 44
2.1.2.2 Algılayan Kişinin Özellikleri 45
2.1.2.3 Algılamanın Gerçekleştiği Ortam 45
2.1.3ÖZ (KENDİ -ŞELF) ALGILAMASI 45
2.1.4 İZLENİM YÖNETİMİ 47
2.1.5 ALGISAL YANILGILAR 49
2.1.5.1 Yargıda Kesinlik 51
2.1.5.2 Kalıp (Klişeleşmiş) Düşünce (Stereotyping) 52
2.1.5.3 Hare (Halo) ve Boynuz (Horn) Etkisi 52
2.1.5.4 Yansıtma 53
2.1.5.5 Algısal Savunma 53
2.1.5.6 Beklenti Etkileri 53
2.2 NEDENSELLİK YÜKLEME (ATTRIBUTION-ATFETME) 54
2.2.1 NEDENSELLİK YÜKLEME KURAMLARI 54
2.2.1.1 Heider'ın Sağduyu (Naive) Psikolojisi 54
2.2.1.2 Weiner ve Arkadaşlarının Nedensellik Yükleme Modeli 55
2.2.1.3 Jones ve David'in Uyuşan Çıkarsamalar Kuramı 55
2.2.1.4 Kelley'in Birlikte Değişim Kuramı 56
2.2.2 NEDENSELLİK YÜKLEME SÜRECİ 57
2.2.3 TARAFLI NEDENSELLİK YÜKLEME . 59
2.2.3.1 Temel Yükleme Yanılgısı 59
2.2.3.2 Aktör-Gözlemci Önyargısı 59
2.2.3.3 Kendimize Yontma Yanılgısı (Şelf Serving Bias) 60
2.2.3.4 Yanlış Görüş Birliği Önyargısı 60
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BİREYSEL FARKLILIKLAR VE KİŞİLİK,
TUTUM, DUYGU VE DEĞERLER
VIII
3.1.1.2.2 Örgütsel Davranışı Etkileyen Bazı Temel Kişilik Özellikleri 78
3.1.2 TUTUMLAR VE DAVRANIŞ 82
3.1.2.1 Tutumların Öğeleri ve Özellikleri 82
3.1.2.2 Tutumların İşlevleri 83
3.1.2.3 Tutumlar ve Davranış 84
3.1.2.4 Tutum-Davranış Uyumsuzluğu ve Bilişsel Uyumsuzluk Kuramı... 86
3.1.2.5 Tutumlar ve Örgütsel Davranış 88
3.1.3 DUYGU VE DEĞERLER 90
3.1.3.1 Duygular 90
3.1.3.2 Değerler 93
3.1.3.2.1 Araçsal ve Amaçsal Değerler 93
3.1.3.2.2 İş Değerleri 93
3.1.3.2.3 Değerlerde Kültürel Farkllıklar 94
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
GÜDÜLENME: KURAMLAR VE UYGULAMALAR
BEŞİNCİ BÖLÜM
ÖĞRENME, ÖRGÜTLERDE ÖĞRENME VE ÖRGÜTSEL ÖĞRENME
ALTINCI BÖLÜM
GRUPLAR VE TAKIMLAR
X
6.1.2.1 Gruplara Katılma Nedenleri 177
6.1.2.2 Grupların Oluşma Aşamaları 178
6.1.2.2.1 Schutz'un FIRO Modeli 179
6.1.2.2.2 Modlin ve Faris'in Dört Aşamalı Gelişim Modeli 179
6.1.2.2.3 Whittaker'in Bütünleştirici Modeli 180
6.1.2.2.4 Hill ve Gruner'm Üç Aşamalı Gelişim Modeli 181
6.1.2.2.5 Tuckman'ın Beş Aşamalı Modeli 182
6.1.2.2.6 Sona Erme Tarihi Belirli Denge Modeli
(Punctuated Equilibrium Model) 185
6.1.2.3 Grup Yaşam Döngüsü 186
6.1.3 GRUP YAPISI 187
6.1.3.1 Grup Kuralları (Normları) 187
6.1.3.2 Grup İçi Roller 188
6.1.3.2.1 Zimbardo'nun Rollerle İlgili Deneyi 189
6.1.3.2.2 Rol Çeşitleri 189
6.1.3.3 Grup Saygınlığı 190
6.1.3.4 Grup Bağlılığı ve Grup Kenetlenmesi 191
6.1.3.5 Grup Büyüklüğü 192
6.1.4 GRUP DİNAMİKLERİ 192
6.1.4.1 Grubun Kuralsal (normatif) Etkisi 192
6.1.4.2 Grubun Bireysel Tutum Değişimine Etkisi 192
6.1.4.3 Bireyin Verimliliğine Etkisi:Toplumsal Hızlandırma ve
Toplumsal Haylazlık 193
6.1.4.4 Grupta Risk Üstlenme Eğiliminin Artması 193
6.2 TAKIMLAR 194
6.2.1 TAKIMLARIN TANIMI VE OLUŞMASI 195
6.2.1.1 Takım Nedir? 195
6.2.1.2 Takımların Gelişme Aşamaları 196
6.1.3 TAKIM ÇEŞİTLERİ , 197
6.1.3.1 Sorun Çözme Takımları 198
6.1.3.2 Kendi Kendini Yöneten Takımlar 198
6.1.3.3 İşlevlerararası Takımlar (Cross-Functional Teams) 199
6.1.3.4 Sanal Takımlar 199
6.1.3.5 Takımları Değerlendirme 200
YEDİNCİ BÖLÜM
ÇATIŞMA YÖNETİMİ, MÜZAKERE VE PAZARLIK SÜRECİ
XI
7.1.3 ÇATIŞMA SÜRECİ 208
7.1.3.1 Birinci Aşama: Potansiyel Uyuşmazlık 209
7.1.3.1.1 Örgütsel Etmenler 209
7.1.3.1.2 Kişisel Farklılıklar 210
7.1.3.2 İkinci Aşama: Biliş ve Kişiselleştirme 211
7.1.3.3 Üçüncü Aşama: Çatışmanın Davranışa Dönüşmesi 211
7.1.3.4 Dördüncü Aşama: Sonuçlar 211
7.1.4 TARAFLARI AÇISINDAN ÇATIŞMA TÜRLERİ 212
7.1.4.1 Kişi-içi Çatışması 212
7.1.4.2 Kişilerarası Çatışma 213
7.1.4.3 Grup-içi Çatışma 213
7.1.4.4 Gruplararası Çatışma 214
7.1.4.5 Örgüt İçi Çatışma 214
7.1.4.6 Örgütlerarası Çatışma 214
7.1.5 ÇATIŞMA YÖNETİMİ YÖNTEMLERİ 214
7.1.5.1 Thomas'm Çatışmayı Ele Alış Modeli 214
7.1.5.2 Mary Parker Follett Modeli 218
7.1.5.3 Pondy'nin Örgütsel Çatışma Modeli 218
7.1.6 İşbirliği ve Rekabet 220
7.1.7 Çatışma Yönetimi ve İletişim 221
7.1.8 Çatışma Yönetimi ve Kültür 222
7.2 MÜZAKERE VE PAZARLIK (NEGOTIATION) 224
7.2.1 MÜZAKERE VE PAZARLIK SÜRECİNİN AŞAMALARI 226
7.2.2 MÜZAKERE VE PAZARLIK TARZLARI 228
7.2.3 MÜZAKERE VE PAZARLIK STRATEJİLERİ 230
7.2.4 MÜZAKERE VE PAZARLIK TAKTİKLERİ 231
SEKİZİNCİ BÖLÜM
STRES VE STRESLE BAŞA ÇIKMA YOLLARI
XII
8.5.1 BİREYSEL STRES YÖNETİM STRATEJİLERİ 256
8.5.1.1. Zaman Yönetimi 256
8.5.1.2. Rahatlama ve Meditasyon 257
8.5.1.3 Davranış Kontrolü 258
8.5.1.4 Egzersiz 258
8.5.1.5 Olumlu Düşünmeyi Öğrenme 258
8.5.1.6 Beslenme 258
8.5.1.7 Masaj 259
8.5.1.8 Profesyonel Destek Alma 259
8.5.1.9 Biyolojik Geri Bildirim (biyo-feedback) 259
8.5.1.10 Toplumsal Destek Grupları 259
8.5.1.11 Rol Yönetimi 260
8.5.2 ÖRGÜTSEL STRES YÖNETİM STRATEJİLERİ 260
8.5.2.1 İşin Yeniden Tasarımı 260
8.5.2.2 İş Rotasyonu 260
8.5.2.3 Belirsizliği Azaltmak 261
8.5.2.4 Etkili Performans Değerlendirme ve Ödüllendirme Sistemi 261
8.5.2.5 İş Güvenliği 261
8.5.2.6 Destekleyici Örgüt Kültürü Oluşturabilmek 262
8.5.2.7 Çatışma Yönetimi 262
8.5.2.8 Esnek Yer Uygulamaları (Telecommuting) 262
8.5.2.9 Esnek Zaman Uygulaması 262
8.5.2.10 Personel Destek Programı 263
8.5.2.11 İzin Uygulaması 263
8.5.3 GENEL BİR STRES YÖNETİMİ PLANI 263
DOKUZUNCU BÖLÜM
GÜÇ VE POLİTİKA
XIII
9.2.1 MACCOBY'NİN DÖRT POLİTİK KİŞİLİĞİ 284
9.2.2 POLİTİK DAVRANIŞI TEŞVİK EDEN ETMENLER 285
9.2.2.1 Kişisel Etmenler 285
9.2.2.2 Örgütsel Etmenler 286
9.2.3 GÜÇ, POLİTİKA VE İŞBİRLİĞİ 286
9.2.3.1 Gücün Artırılması İçin Politik Taktikler 287
9.2.3.2 Gücün Kullanılması İçin Politik Taktikler 288
9.2.3.3 İşbirliğini Güçlendirmek İçin Politik Taktikler 288
9.2.3.4 Politik Taktiklerin Sonuçları 289
9.2.4 ÖRGÜTSEL POLİTİK A AHLAKI (ETİĞİ) 290
ONUNCU BÖLÜM
ÖNDERLİK: KURAMLAR VE UYGULAMALAR
XIV
10.4.3 ÇAĞDAŞ ÖNDERLİK ROLLERİ 331
10.4.4 AHLAKİ (ETİK) ÖNDERLİK 332
10.4.5 İNTERNET YOLUYLA ÖNDERLİK 333
ONBİRİNCİ BÖLÜM
İLETİŞİM VE İKNA (İNANDIRMA)
ONİKİNİCİ BÖLÜM
BİREYSEL VE GRUPLARDA KARAR VERME
XVI
12.1.3 KARAR TÜRLERİ 381
12.1.4 KARAR VERME MODELLERİ 382
İ2.1.4.1 Rasyonellik Modeli 384
12.1.4.2 Kısıtlı Rasyonellik Modeli 385
12.1.4.3 Çöp Tenekesi Modeli 386
12.1.5 BİREYSEL KARAR VERME 387
12.1.5.1 Bireysel Karar Verme Tarzları 387
12.1.6 KARAR VERMEYİ ETKİLEYEN BİREYSEL ETMENLER . . . . 389
12.1.6.1 Kişilik özellikleri 389
12.1.6.2 Önseziler 392
12.1.6.3 Stres 393
12.1.6.4 Eğilimler, Ön-yargılar ve Yanılgılar: Düşünce Sürecinin
Psikolojik Yönleri 393
12.1.6.5 Örgütsel Kısıtlamalar 397
12.1.6.6 Cinsiyet 398
12.1.7 GRUPLARDA KARAR VERME 398
12.1.7.1 Gruplarda Karar Vermenin Yararları ve Sakmcaları 398
12.1.7.2 Grupça Karar Verme Yanılgıları 399
12.1.7.3 Karar Verme Yanılgılarının Giderilmesi 403
12.1.7.4 Grup Halinde Karar Verme Teknikleri 404
12.1.7.4.1 Beyin Fırtınası 404
12.1.7.4.2 Delphi Tekniği 406
12.1.7.4.3 Nominal Grup Tekniği 407
12.1.7.4.5 Kalite Çemberleri 408
12.1.7.4.6 Şeytanın Avukatı Tekniği 408
12.1.7.4.7 Kendi Kendini Yöneten Gruplar 408
12.1.8 VROOM-YETTON-JAGO MODELİ 409
12.1.9 KARARSIZLIK (NEDENLERİ VE SONUÇLARI) 409
12.1.10 KARAR VERMEDE ETİK KONULAR 410
ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÖRGÜT KÜLTÜRÜ
ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ÖRGÜTSEL DEĞİŞME VE GELİŞME
XVIII
info@arikankitap.com
ISBN 9944-322-35-0