Kronik Hastalklar ve Trkiye

Prof. Dr. H. Erdal Akaln, FACP, FIDSA Hacettepe niversitesi Emekli retim yesi

Salk Hizmet Sunumunda Deien htiyalar

1900-1950
1950-2000 2000-2050

nfeksiyon Hastalklar
Episotik (akut) bakm sunumu Kronik bakm sunumu

Kronik Hastalklar
Kronik hastalklar yava ilerleyen, 3 ay ve daha uzun sreli, birden fazla risk faktrnn neden olduu, genellikle komplike bir seyir gsteren ve kiinin yaam kalitesini etkileyen hastalklardr. Bu hastalklar tm dnyada, gelimi veya gelimekte olan lkelerin tmnde, lm nedenlerinin banda yer almaktadr. Salk harcamalarnn byk bir ksm (%60-80) bu hastalklarn tedavisi iin yaplmaktadr.

Drt hastalk Kanser Kardiyovaskler hastalklar Kronik obstrktif akcier hastal Diabet Drt risk faktr Ttn kullanm Salksz beslenme Zararl alkol kullanm Fiziksel inaktivite

Dnya Sorunu
Dnya Salk rgt (WHO) raporlarna gre kronik hastalklar dnyada tm lmlerin %63nden (57 milyon kii) sorumludur. Bu lmlerin 36 milyonu kardiovaskler hastalklar, diabet, kanser ve kronik solunum yollar hastalklarna baldr. Kronik hastalklar olan kiilerin %80i dk ve orta gelirli lkelerde yaamaktadr. lmlerin %50si 70 ya ve altndadr. Bu hastalklarn grlme skl ve lm oranlar kadn ve erkeklerde eittir. Kardiyovaskler ve diabete bal lmlerin %80i, KOAHa bal lmlerin ise yaklak %90 dk ve orta gelirli lkelerde olmaktadr.

Kronik Hastalklar-Trkiye Raporu

22 milyon kii kronik hastalklarn etkisi altnda
Hipertansiyon Diabetes mellitus KOAH Koroner kalp hastal 15 milyon kii 4 milyon kii 3 milyon kii 2 milyon kii

Salk Bakanl Tedavi Hizmetleri Genel Mdrl Kronik Hastalklar Raporu 16 ubat 2006

Hastalk Yk almas
15-59 Ya skemik kalp hastal Depresyon Serebrovaskler olay Osteoarthritis Trafik kazalar Demir eksiklii anemisi itme kayb KOAH izofreni Diabetes mellitus 60 Ya zeri skemik kalp hastal Serebrovaskler olay KOAH Diabetes mellitus Hipertansiyon Alzheimer ve dier demanslar Akcier kanseri Kalp kapak hastalklar (Inflammatory heart disease) Osteoarthritis itme kayb

Salk Bakanl Hfzshha Mektebi ve Bakent niversitesi, 2004

TEKHARF
Koroner kalp hastas, yaklak 2.8 milyon erikin, 170,000 lm/yl Hipertansiyon, yaklak 12 milyon erikin Yksek kolesterol dzeyi (200 mg/dl ve zeri), 12 milyon erikin Koroner kalp hastas, yaklak 3.1 milyon erikin, 190,000 lm/yl

A Onat (editr), TEKHARF, Trk Erikinlerinde Kalp Sal, Halkmza ilikin temel Veri retiminden evrensel tbba katkya, 2005, 2009

Trk Hipertansiyon Prevalans almas PatenT

Trk Hipertansiyon Prevalans almas, lkemizde erikin nfusta yaklak 15 milyon hipertansif birey olduunu (prevalans %31.8), Bunlarn yalnz %40nn kan basnc yksekliinin farknda olduunu, Yalnz %31inin antihipertansif tedavi aldn gstermitir. Kan basnc kontrol, tm hipertansiflerde %8, kan basnc yksekliinin farknda olan ve tedavi alanlarda ise %20 bulunmutur.
Trk Hipertansiyon Prevalans almas, Trk Hipertansiyon ve Bbrek Hastalklar Dernei, 2005

Trk Hipertansiyon Prevalans almas PatenT2

Prevalans 30.3 (31.8)* Farkndalk 54.7 (40.0) la tedavisi alan 47.5 (31.0) Kontrol altnda olanlar la tedavisi alanlarda 53.9 (20.0) Tm hipertansiflerde 28.7 (8.0)

* PatenT 2005 verileri

Trk Hipertansiyon Prevalans almas, PatenT2, Trk Hipertansiyon ve Bbrek Hastalklar Dernei, 2012

The Turkish Diabetes Epidemiology Study (TURDEP)

Erikinlerde Diabetes mellitus prevalans, %7.2 Hipertansiyon prevalans, %29 Obesite prevalans, %22

Satman , Ylmaz T, engl A, et al. Population-based study of diabetes and risk characteristics n Turkey, Diabetes Care 25:1551-56, 2002.

TURDEP 2
Diabet oran Pre-diabetik oran Obez nfus %13.7 (6.5 milyon erikin) %28.7 (13.8 milyon erikin) %31.2 (15.2 milyon erikin)

. Satman ve Turdep 2 alma Grubu, Trk Endokrinoloji ve Metabolizma Dernei, 2010

Diabetes Mellituslu Hastalarn Direkt Tbbi Maliyeti (Diabcost)

Yllk direk tbbi maliyet, 1100-2100 USD, Diabetik komplikasyonu olan hastalarda, 3 kat daha fazla, Kullanlan modele dayanarak yaplan tahminlere gre DMun lkeye direk tbbi maliyeti 1 ila 2.5 milyar dolar arasndadr.

Akaln HE, Hayran M, zdemir O, et al. Direct medical cost analysis in patients with Diabetes mellitus in Turkey: Diabcost, Turkish J Endoc Metabolsm, 1:9-14, 1998.

Diyabet ve Komplikasyonlarnn Maliyeti

Diyabet ve komplikasyonlarnn maliyeti 13 milyar TL*.
Kardivaskler komplikasyonlarnin maliyeti, toplam maliyetler iindeki orannn yzde 32.6, Bbrek komplikasyonlarnn yzde 25, Gz komplikasyonlarnn yzde 6.4 ve Nrolojik komplikasyonlarn orannn ise yzde 6 olduu tahmin ediliyor. Maliyetin %10.9unu diyabetin tedavisine ynelik ilalarn oluturduu belirtiliyor.

*Yaklak 7 milyar dolar

S. Malhan. 47. Ulusal Diyabet Kongresi, Antalya, 11-15 Mays 2011

Trk Toraks Dernei, KOAH 2010 Rehberi nemli Noktalar

KOAH gemiteki tanmlama sorunlar nedeni ile hakknda yeterli epidemiyolojik verilerin olmad bir hastalktr. Hastalk yeterince bilinmemekte, yeterince tan almamakta ve yeterince tedavi edilmemektedir. Dnyada KOAHl hastalarn ancak %25-40, lkemizde ise %8.4 KOAH tans almaktadr. KOAH en nemli lm nedenleri arasnda dnyada 4., Trkiyede ise 3. sradadr. BOLD almasna gre dnyada 40 ya st yetikinlerde KOAH prevalans %20, Trkiyede BOLD Adana pilot almas sonucuna gre %19.1 dir. Salk Bakanl ve TTD ortak projesi Trkiye Kronik Hava Yollar Hastalklarn nleme ve Kontrol Program

Trkiyedeki Kalp Yetersizlii Prevalans ve ngrdrcleri: HAPPY almas

Kalp yetersizlii prevalans %2.9 (6.9)* Asemptomatik SV disfonksiyonu %4.8 (7.9)
Yaklak 5 milyon >35 ya erikin * Modelleme ile tahmini prevalans
Deertekin M, et.al. Trkiyedeki kalp yetersizlii prevalans ve ngrdrcleri: HAPPY almas, Trk Kardiyol Dern Ar - Arch Turk Soc Cardiol 2012; 40:298-308

Kronik Hastalklarn Ynetimi Sonu

Kronik hastalklar salk sisteminin en nemli sorunu haline gelmitir. Bu hastalklarn ynetilmesi iin deiik modeller gelitirilmitir, ancak ou birbirini tamamlamaktadr. Kronik bakm modeli, hastalk ynetimi ve bakm koordinasyonu birlikte kullanlmas gereken yntemlerdir. Hepsinde kanta-dayal tp uygulamalar temel dayanaktr. ntegre elektronik hasta kayt sistemleri, kronik hastalk ynetimini kolaylatran, klinik, ekonomik ve humanistik sonular iyiletiren, hasta gvenlii ve kalite iyiletirme alanlarnda etkili olan sistemlerdir. Hekim ve kurum performans belirlenen kalite indikatrleri ile deerlendirilmektedir.

Sonu-2
lkemizde de bir an nce kronik hastalk ynetim modellerinin uygulanmasna balanmaldr. Bu yntemlerin hepsinin ortak ncelii olan farkndalk ve hasta eitimi konularna (salk okuryazarl) nem verilmelidir. Volm-bazl deme sistemi terk edilip, deer-bazl deerlendirme sistemlerine geilmeli, salk hizmeti kalitesinin iyiletirilmesi n plana karlmaldr.

TEEKKR EDERM
Erdal Akaln